Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Kooperatibismoaren bi logikak
Azkarragaren ustez, hortik etorriko da AKEk duen etorkizuneko
erronketako bat. Enpresa eredu postayloristaren molde berriak
demokraziaren mesedetan jartzea litzateke etorkizuneko erronka
eta autogestioaren ikuspegi zabalago baten baitan kokatzea ere
etorkizunean egin beharreko bat dela uste du.
Kooperatibak izaera berezidun erakundeak direla aipatu dugu
kapitulu honen lehen orrialdeetan. Euren jardunbide ekonomikoan
bestelako balore batzuk txertatzeko ahalegina egiten dutela,
hala nola, demokrazia edo partehartzea, berdintasuna,
elkartasuna. Hori dela eta zenbait adituk kooperatibismoaren
definizio eta izaeran nolabaiteko bikoiztasun bat dagoela
aitortzen dute: logika ekonomikoa + motibazio etiko-sozialak.
Agerikoa da kooperatibek proiektu enpresarial bat osatzen dutela
(jardun ekonomiko bat dutela), baina aldi berean, bestelako
logika eta asmo sozialak dituztela helburu. Aipatu dugu nolabait
bi indar horiek osatzen dutela kooperatibismoaren izaera edo
esentzia.
Arrasateko Esperientziak ere bere baitan bi logika horien arteko
oreka barnebiltzen du. Osagai sozial eta balore etikoen gainean
eraikitako enpresa egitasmo bat osatzen du eta bere ibilbidean
tentsio horren adibide ugari antzeman daitezke.
Zentzu etiko-sozialdun esperientzia izanik, Arrasateko
Esperientzian arrazionaltasun instrumentalari toki zentrala
aitortu zaio hasiera hasieratik. Azkarraga Etxagibelentzat AKEk
pragmatismo ukitu nabarmena izan du betidanik, eraginkortasuna
ezinbesteko baita proiektu kooperatiboa gauzatzeko. Horrela
ulertu izan dute bere protagonistek. Batean aurreratzeak bestea
indartzea dakar, hau da, zenbat eta aurrerago enpresa arloan,
orduan eta gehiago aurreratuko da egitasmo demokratikoan eta
garapen komunitarioan ere. Helburu ekonomiko eta sozialen arteko
osagarritasuna aitortzen zaio Esperientziari.
Hala ere, azpimarratu beharra dago, ekintza enpresariala lagundu
izan dutela osagai etiko-kultural indartsuek.
“Hori bai, AKEren arrakasta ez dator
arrazionaltasun instrumentalari (efikaziari)
aitortzen zaion obedientziatik eta bestelako
irizpideei uko egitetik. Arrasateko kooperatibismoak
pragmatismoaren eta zentzuen arteko loturari zor dio
bere indarra (...)” 13
Ez da oreka erraza kooperatibismoari, oro har, eta Arrasateko
Esperientziari planteatzen zaiona. Asko dira Arrasateko
Esperientzian motibazio sozialen desgaste bat ikusi eta ikertu
dutenak. Badirudi AKE tamainan eta esperientzia enpresarial gisa
13 Azkarraga Etxagibel, Joseba: Diruak behar luke bihotzik. Pamiela. Iruña.
2004. 39.orrialdea.
40