Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Arrasateko Kooperatiba Esperientziaren ibilbide historikoa
1.2. Hezkuntzaren oinarria
Aurretik esan bezala, Arrasatera iritsi bezain laster Jose Mª
Arizmendiarreta gazte taldeekin harremanetan jarri zen Acción
Católica elkartean. Bere lehen ekintzak herria sozialki
suspertzeko norabidean joan ziren: kabalgatak, rifak, festak…
Jendeari antolatzeko eta elkarrekin ekintzak egiteko bideak
ematea zen kontua.
Bestalde, Arrasate bere eskasia ekonomikotik ateratzeko
giltzarria gazteen hezkuntzan ikusten zuen. Izan ere, bere
iritziz hezkuntza hobetuz bakarrik izango da posible herriaren
egitura sozialak aldatzea eta bere etorkizunaren norabidea
erabakitzeko aukera lortzea. Horrela, bada, bere lehen obrak
garrantzitsua Arrasateko Eskola Profesionala izan zen 48 . Klase
pribilegiatuetakoak ez ziren gazteentzako prestakuntza aukerak
zabaltzea giltzarria zen beretzat, eta izan zituen oztopoak
gaindituz, 1943ko urriaren 10ean inauguratu zen eskola, 20
ikaslerekin. Horietatik hamabik 1952. urtean bukatu zituzten
peritu industrial ikasketak. Urte horretatik aurrera ikastetxea
hazten joan da etengabe, eta, batez ere, 1968an Ingeniaritza
Tekniko Industrialeko eskola izendatu izan zenetik. Eskola
Profesionala izango da urteetan zehar kooperatibak elikatu
dituen erakundea.
Arizmendiarrietarentzat Arrasateko Eskola Profesionalaren
eraikuntza anbizioz beteriko ideia baten lehen urratsa izan zen:
Oñatiko Unibertsitatean hezkuntza-mankomunitatea sortzea. Deba
Garaiko herrietan zehar ikastetxeak eraiki nahi zituen. Ezin
izan zuen Arizmendiarrietak bere ametsa ikusi. Bera hil eta 21
urtera, 1997an Mondragon Unibertsitatea sortu zen.
1.3 Lanaren uzta: enpresa kooperatiboen garapena
50eko hamarkadan burutu zituen Arizmendiarrietak bere ekintzarik
aberats eta garrantzitsuenak. Era berean, garai horretan finkatu
eta sendotu zen Eskola Profesionala.
Hamarkada horretako datarik aipagarriena 1956ko apirilaren 14a
da. Egun horretan ULGOR enpresaren lehen harria bedeinkatu zuen
Arizmendiarrietak San Andres auzoko lurretan. Arizmendiarrietak
garatutako ideario kooperatiboa oinarritzat harturiko lehen
enpresa handia izan zen ULGOR, gaur Fagor Elektratresnak
deritzona. Enpresa horren eragina itzela izan zen, eta ondorengo
48
1943ko ekainean, Eskola Profesionala sortu baino lehentxeago, Soziologia
Akademia bat sortuko du, etorkizunari begira garrantzi handikotzat joko duena.
Akademia horren helburua Arrasateko gazteen kontzientzia soziala lantzea
izango da. Astero antolatzen ziren bilerak eta hainbat ziren jorratutako
gaiak. Lehenengo kurtsoan, esaterako, gizarte arazoekin lotutako gaiak
aztertzen ziren: kuestio sozialaren historia, bere arrazoiak, jabegoa,
kudeaketa eta etekinetan partehartzea, gizarte justizia, lana, duintasuna,
soldatak, langileriaren hobetze materiala eta morala,e.a. Aldiz, bigarren
kurtsoa gizarte sistemen analisira zuzenduta zegoen: liberalismoa,
sozialismoa, korporatibismoa, nazional-sozialismoa eta nazional-sindikalismoa.
94