მასწავლებლის წიგნი

საქართველოს სახელმწიფო გერბი

lia SalvaSvili
manana maWavariani
natruli tabiZe
Cveni garemo 6
maswavleblis
saxelmZRvanelo
bunebismetyvelebaSi
gamomcemloba
`meridiani~
Tbilisi • 2011

Cveni garemo 6
maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi
avtorebi:
lia SalvaSvili (jgufis xelmZRvaneli) – pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,
manana maWavariani – fizikosi
natruli tabiZe – qimiis pedagogi
redaqtori – givi bojgua – filologi
iakob gogebaSvilis premiis laureati
dizaineri da damkabadonebeli – manana maWavariani
mxatvroba da kompiuteruli grafika – ilia WrelaSvilisa
fotoebi – akaki muSkiaSvilisa
garekanis dizaini – nato yubaneiSvilisa
yvela ufleba daculia.
am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,
iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes
gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.
© l. SalvaSvili, m. maWavariani, n. tabiZe, 2011
© gamomcemloba `meridiani~, 2011
Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45
telefoni 832 39-15-22
elfosta: info@meridianpub.com
CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 6
Teacher’s textbook in Natural Science
Authors
Redactor
Lia Shalvashvili, Manana Machavariani, Natruli Tabidze
Givi Bojgua
All rights reserved
© L. Shalvashvili, M. Machavariani, N. Tabidze, 2011
© Publishing House MERIDIAN, 2011
45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia
Phone 832 39-15-22
E-mail: info@meridianpub.com

Semfaseblebis recenzia
3

sarCevi
koncefcia...............................................................................................5
erovnuli saswavlo gegma............................................................8
sagakveTilo Temebis CamonaTvali.......................................12
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba..............14
Sinaarsisa da miznebis ruka.....................................................15
gakveTilebis aRwera....................................................................23
4

koncefcia
(saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia)
Cveni jgufis mier warmodgenili bunebismetyvelebis VI klasis saxelmZRvanelo
(kompleqti – `Cveni garemo~), Sedgenilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT.
igi efuZneba I-V klasis standarts da asaxavs VI klasis standartiT gansazRvrul
mimarTulebebs:
1. cocxal samyaros;
2. sxeulebsa da movlenebs;
3. dedamiwasa da garesamyaros;
4. adamiansa da garemos.
kompleqtSi warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTu lebebis
integrireba.
sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanamimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze,
martividan rTulze gadasvlis principiT.
warmodgenili sagakveTilo Tematika, saswavlo miznebi, aqtivobebi, praqtikuli
samuSaoebi Tu unar-Cvevebi pasuxobs Tanamedrove pedagogikisa da fsiqologiis moTxovnebs,
swavleba-swavlis axal meTodikas. igi orientirebulia `aRmoCenebis gziT swavlebaze~.
moswavle swavlobs cdebis, eqsperimentebis saSua lebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs
sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs, uCndeba sakuTari Tavis rwmena, umuSavdeba adekvaturi
TviTSefasebis unari, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac ubiZgebs
damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.
problemur-kvleviTi meTodiT Catarebuli gakveTilebi da SemoTavazebuli
aqtivobebi dadebiT saswavlo motivacias uqmnis bavSvs, sainteresosa da saxalisos xdis
bunebismetyvelebis gakveTilebs.
saxelmZRvanelos kompleqtSi Sedis:
I. moswavlis wigni (sabunebismetyvelo atlasiT)
II. moswavlis samuSao rveuli
III. maswavleblis wigni
I. moswavlis wigni
moswavle, saxelmZRvanelos daxmarebiT, daeufleba Ziri-
Tad SemecnebiT unarebs. mas TandaTan gamoumuSavdeba kvlevis,
saazrovno, socialuri, komunikaciis, TviTmarTvis unar-Cvevebi.
moswavle SeZlebs informaciis Sejamebas, sakuTari gamocdi
lebis an dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebis
gamoxatvas sxvadasxva saSualebiT (mag., TxrobiT, xatviT,
Canawerebis gakeTebiT, proeqtebis momzadebiT, diagramebis
agebiT, cxrilebis SevsebiT), daskvnis damoukideblad
gamotanas, mieCveva urTierT TanamSromlobas wyvilebsa da
jgufebSi.
saxelmZRvaneloSi warmodgenili savarjiSoebi mravalfero
vania da sxvadasxva sirTulisaa.
5

gakveTilis struqtura mocemulia Semdegi saxiT:
1. gakveTilis saswavlo miznebis miRweva saWiro aqti vo bebis Sesa bamisi savarjiSoebiT,
didaqtikuri TamaSebiTa da praq tikuli samuSaoebiT;
2. Sejamebis saxiT mocemuli sagakveTilo teqsti;
3. standartiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesasruleblad warmodgenili
sxvadasxva rubrikebi:
• rubrika `gaixsene~, romelic saSualebas gaZlevT moswavlem gaixsenos adre SeZenili
codna
• rubrika `gaxsovdes~, romelic moswavles ganumartavs ucxo sityvas
• rubrika `moifiqre!~, romelic emsaxureba logikuri da kritikuli azrovnebis
ganviTarebas
• rubrika `Seamowme Seni codna~, romelic masalis aTvisebis Semowmebis mizniT aris
warmodgenili
• rubrika `minda meti vicode~, romelic moswavles awvdis damatebiT informacias
gakveTilSi ganxilul sakiTxTan dakavSirebiT
• rubrika `davaleba~, romelic masalis Sejamebisa da codnis ganmtkicebis mizniT aris
warmodgenili
• moswavleTa TviTSefasebis mizniT mocemulia rubrika `Cemi Sefaseba~ 1
saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad. yoveli Tavis yovel gakveTils aqvs qudi
(Sesabamisi feris zoli), romelic asaxulia wignis SinaarsSi. gakveTils eTmoba erTi, ori,
iSviaTad sami an oTxi gverdi.
ZiriTadi sagakveTilo teqstebis garda, mocemulia damatebiTi sakiTxavi teqstebi,
romlebic moswavleebs awvdis damatebiT informacias ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT.
ZiriTadi da damatebiTi sakiTxavi teqsti erTmaneTisgan
gansxvavdeba Sriftis zomiT.
II. moswavlis samuSao rveuli
saxelmZRvanelo-kompleqtis Semadgeneli nawilia
moswavlis samuSao rveuli. igi gankuTvnilia moswavleTa
damoukidebeli muSaobisaTvis da emsaxureba standatiT
gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas. samuSao
rveuli moicavs 108 sxvadasxva donis savajiSos, romelic
xels uwyobs moswavleebSi kvlevis, saazrovno, socialuri,
komunikaciisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis Camoyalibebas.
1
zogierT savarjiSos axlavs rubrika `Cemi Sefaseba~.
am savarjiSoebis Sesrulebis Semdeg moswavle Sesabamisi
logos gaferadebiT afasebs sakuTar namuSevars:
1. logo `Rimili~ – Seuferxeblad Seasrula;
2. logo `Cveulebrivi~ – gauZnelda;
3. logo `mowyenili~ – ver Seasrula.
moswavle aferadebs logoebs samuSao rveulSi. gakveTilebis dagegmvis cxrilebSi
mocemulia, Tu romel aqtivobas afasebs moswavle; zogi aqtivobebisTvis
TviTSefasebis logoebi mocemulia samuSao rveulis damatebiT gverdebze.
gakveTilis msvlelobisas maswavlebeli akeTebs Sesabamis miTiTebas.
6

III. maswavleblis wigni
maswavleblis wignSi warmodgenilia yvela gakveTilis (88
gakveTilis) dagegmvis cxrilebi da zogierTi gakveTilis detaluri
aRwe ra. gakveTilebis scenarebi mocemu lia im mizniT,
rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari sagakveTilo varianti.
maswavleblisTvis gankuTvnil gakveTilebis dagegmvis
cxrilebSi asaxulia: 1. gakve Tilis Tema; 2. saswavlo miznebi; 3.
aqti vo bebi; 4. moswavleebis organizeba; 5. saga kve Tilo drois
savaraudo gana wileba; 6. resursebi; 7. unarebis Sefaseba.
Sinaarsisa da miznebis rukaSi TiToeuli gakveTili saTvis
gansaz Rvru lia gakveTilis Tema, mizani, standartiT gaTva li s-
winebuli mimar Tu leba (Sesabamisi kodebiT) da gakveTilis Sedegi.
amgvarad, Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis VI klasis saxelmZRvanelokompleqti
– `Cveni garemo~ uzrunvelyofs:
• moswavlis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi, mis swor ekologiur orientirebas;
• garemos aRqmas uSualod sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT;
• problemebis gadaWris xerxebis dauflebas;
• moswavlis mier sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali obieqtebis
ukeT Secnobas;
• damoukideblad muSaobis SesaZleblobas;
• moswavlis SemecnebiTi unarebis, metyvelebis, emociuri sferos, SemoqmedebiTi
SesaZleb lobebis da saswavlo Cvevebis ganviTarebas;
• globaluri azrovnebis dawyebas; lokalurad moqmedebas;
• moswavlis dadebiTi pirovnuli Tvisebebis (urTierTTanamSromlobis, megobrobis,
pasuxis mgeblobis, damoukideblobis da a.S.) Camoyalibebas.
SeniSvna:
Tu klasSi maswavlebels hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
moswavleebi 2 , maT unda gaumartivos Sesasrulebeli savarjiSoebi. am mizniT,
sasurvelia maswavlebelma konsultacia gaiaros skolis bavSvTa fsiqologTan
da masTan erTad ganixilos bavSvis individualuri SesaZleblobebi, xolo
Sesasrulebeli davalebebi Seusabamos maT SesaZleblobebs.
2 maT adre SezRuduli SesaZleblobebis mqone moswavleebad moixseniebdnen.
7

erovnuli saswavlo gegma
VI კლასი
ბუნებისმეტყველება
სტანდარტი
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით:
ცოცხალი
სამყარო
ბუნ.VI.1 მოსწავლეს
შეუძლია ნაცნობ
ბუნებრივ გარემოში
აღწეროს მარტივი
კვებითი კავშირები.
ბუნ.VI.2. მოსწავლეს
შეუძლია დაახასიათოს
ტიპობრივი
ეკოსისტემები.
სხეულები და
მოვლენები
ბუნ.VI.3. მოსწავლეს
შეუძლია სხეულის
მოძრაობის ტრაექტორიის
დახასიათება, მის
სიჩქარეზე მსჯელობა.
ბუნ.VI.4. მოსწავლეს
შეუძლია ნივთიერებათა
თვისებების აღწერა და
მათი ცვლილებების
შესახებ მსჯელობა.
ბუნ.VI.5. მოსწავლეს
შეუძლია ნივთიერებისა
და ნარევის
ერთმანეთისგან
განსხვავება, ნარევის
კომპონენტებად დაყოფის
მეთოდების გამოყენება.
დედამიწა და
გარესამყარო
ბუნ.VI.6. მოსწავლეს
შეუძლია კოსმოსური
სხეულების მოძრაობისა
და ზოგიერთი
ასტრონომიული
მოვლენის აღწერა მზის
სისტემაში.
ბუნ.VI.7. მოსწავლეს
შეუძლია დედამიწაზე
სითბოსა და სინათლის
განაწილებაზე მსჯელობა.
ადამიანი და
გარემო
ბუნ.VI.8. მოსწავლეს
შეუძლია ჯანსაღი
ცხოვრების წესის
დაცვა და ადამიანის
ჯანმრთელობაზე
მოქმედი მავნე
ფაქტორების ამოცნობა.
ბუნ.VI.9. მოსწავლეს
შეუძლია უსაფრთხო
ქცევის წესების დაცვა
როგორც ბუნებრივ, ისე
ხელოვნურ გარემოში.
ბუნ.VI.10.
მოსწავლეს შეუძლია
გარემოსდაცვითი
ღონისძიებების გატარება,
მათი მნიშვნელობის
აღწერა და დასაბუთება.
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები:
მიმართულება: ცოცხალი სამყარო
ბუნ.VI.1. მოსწავლეს შეუძლია ნაცნობ ბუნებრივ გარემოში აღწეროს მარტივი კვებითი კავშირები.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ნაცნობი ბუნებრივი გარემოს მაგალითზე ადგენს მარტივ კვებით ჯაჭვებს (მაგ., ბალახი - კალია -
ხვლიკი - გველი - არწივი) სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალების დახმარებით;
• ამოიცნობს და ასახელებს ერთსა და იმავე გარემოში კვებითი ჯაჭვის რამდენიმე მაგალითს;
• განასხვავებს ცხოველებს კვების ნირის მიხედვით (ბალახისმჭამელი, ხორცისმჭამელი,
ნაირმჭამელი), მსჯელობს ადამიანის კვების თავისებურებაზე.
ბუნ.VI.2. მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს ტიპობრივი ეკოსისტემები.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• აგებს მარტივი ეკოსისტემის მოდელს ცალკეული (ბიოტური და აბიოტური) ელემენტებისაგან;
• გამოყოფს ეკოსისტემებს და მათ ცალკეულ კომპონენტებს ნაცნობ გარემოში;
• ამოიცნობს მის მხარეში ფართოდ გავრცელებულ მცენარეებს, ასევე, წითელ ნუსხაში შეტანილ
სახეობებს, შხამიან სოკოებსა და მცენარეებს, საშიშ ცხოველებს;
• ამოიცნობს საქართველოსათვის ტიპობრივ ეკოსისტემებს (მაგ., ტყე, მდელო, მთა, ზღვა) მცენარისა
და ცხოველის ზოგიერთი სახეობის მიხედვით;
• ამოიცნობს მომიჯნავე ეკოსისტემებს (მაგ., ტყე-მდელო) ბუნებაში და ადარებს ერთმანეთს
ბიოტური და აბიოტური კომპონენტების მიხედვით;
• აგროვებს ინფორმაციას ლოკალური გარემოს ეკოსისტემაზე ადამიანის ზემოქმედების შესახებ,
მსჯელობს შედეგებზე და ეძებს პრობლემის გადაჭრის გზებს.
8

მიმართულება: სხეულები და მოვლენები
ბუნ.VI.3. მოსწავლეს შეუძლია სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიის დახასიათება, მის სიჩქარეზე
მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• აღწერს სხეულის მოძრაობის ტრაექტორიებს (წრფივი, ტეხილი, მრუდწირული), ადარებს
ერთმანეთს და გამოხატავს სქემატურად;
• აკვირდება საკუთარ მოძრაობას, აგროვებს მონაცემებს (ზომავს გავლილ მანძილს და დროის
შუალედს), აანალიზებს მათ თანაფარდობას და ახასიათებს სიჩქარეს, როგორც ფიზიკურ სიდიდეს;
• ატარებს მარტივ ცდებს და ზომავს სხვადასხვა სხეულის სიჩქარეს, შედეგებს წარმოადგენს
სხვადასხვა გამომსახველობითი საშუალებით;
• ადგენს სიჩქარის ერთეულს და მსჯელობს მის ირგვლივ არსებული სხეულების (მაგ., ადამიანის,
ველოსიპედის, ავტომობილის) სავარაუდო სიჩქარეებზე, ადარებს მათ.
ბუნ.VI.4. მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა თვისებების აღწერა და მათი ცვლილებების შესახებ
მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ასახელებს ყოფა-ცხოვრებაში გამოყენებადი ნივთიერებების მაგალითებს და მსჯელობს მათი
თვისებების შესახებ;
• აკვირდება და ადარებს ნივთიერებებს თვისებების მიხედვით (მაგ., სუნი, ბზინვარება, წვა,
აგრეგატული მდგომარეობა); შედეგებს წარმოადგენს ცხრილის სახით, აანალიზებს და გამოყოფს
თვისებებს, რომლებიც ამ ნივთიერებების გამოყენებას განაპირობებს;
• აგროვებს ინფორმაციას ორგანიზმებისთვის მნიშვნელოვანი ნივთიერებების შესახებ და მსჯელობს
მათ დანიშნულებაზე (მაგ., ჟანგბადი, წყალი, ნახშირორჟანგი);
• ატარებს ცდებს ნივთიერებების ფიზიკური და ქიმიური ცვლილებების (მაგ., აგრეგატული
მდგომარეობის შეცვლა, ნივთიერების გახსნა, აირის გამოყოფა, ფორმის შეცვლა) გამოსაკვლევად,
შედეგებს აანალიზებს და მსჯელობს ამ ცვლილებების გამომწვევ მიზეზებზე (მაგ., გაცხელება,
შერევა, დაწვა, მექანიკური ზემოქმედება).
ბუნ.VI.5. მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებისა და ნარევის ერთმანეთისგან განსხვავება, ნარევის
კომპონენტებად დაყოფის მეთოდების გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ადარებს ნივთიერებისა და ნარევის თვისებებს, აანალიზებს მონაცემებს და შედეგებს წარმოადგენს
ცხრილის სახით, ჩამოთვლის ბუნებრივი ნარევის მაგალითებს;
• ამზადებს ერთგვაროვან და არაერთგვაროვან ნარევებს (მაგ., სუფრის მარილის წყალხსნარი, ცარცის
ფხვნილისა და წყლის ნარევი), ადარებს მათ და მსჯელობს მათ შორის განსხვავებაზე;
• ირჩევს და იყენებს შესაბამის მეთოდებს (მაგ., ამოშრობა, გაცრა, გამოხდა, გაფილტვრა, დაწდომა)
ნარევის კომპონენტებად დასაყოფად ცხოვრებისეულ სიტუაციაში;
• ჩამოთვლის ნარევების გამოყენების მაგალითებს ყოველდღიური ცხოვრებიდან.
მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო
ბუნ.VI.6. მოსწავლეს შეუძლია კოსმოსური სხეულების მოძრაობისა და ზოგიერთი ასტრონომიული
მოვლენის აღწერა მზის სისტემაში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• იყენებს მოდელებს და აღწერს მთვარის, დედამიწის და სხვა პლანეტების მოძრაობას მზის
სისტემაში;
• ასახელებს და აღწერს კოსმოსურ სხეულებს (მაგ., ვარსკვლავი, პლანეტა, კომეტა, ასტეროიდი,
მეტეორი, მეტეორიტი); მსჯელობს მათ შორის განსხვავებებზე;
• ქმნის მზის და მთვარის დაბნელების მოდელებს და მსჯელობს დაბნელების გამომწვევ მიზეზებზე;
9

• ქმნის მოდელებს და აღწერს დედამიწის ბრუნვას წარმოსახვითი ღერძის და მზის გარშემო;
• აკავშირებს წელიწადის დროების მონაცვლეობას დედამიწის ორბიტაზე დახრილი ღერძით
მოძრაობასთან (ჩრდილო და სამხრეთ ნახევარსფეროებში განსხვავებული სეზონები, ბუნიობა და
ნაბუნიობა).
ბუნ.VI.7. მოსწავლეს შეუძლია დედამიწაზე სითბოსა და სინათლის განაწილებაზე მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
გეგმავს და ატარებს ცდას (მაგ., გლობუსით და ფანრით) დედამიწის ზედაპირზე სინათლის
არათანაბარი განაწილების სადემონსტრაციოდ; შედეგებს აკავშირებს სითბოს განაწილებასთან;
უკავშირებს დედამიწაზე სითბოსა და სინათლის არათანაბარ განაწილებას სითბური სარტყლების
განლაგებას;
ახასიათებს და ადარებს ორი კონტრასტული სითბური სარტყლის ეკოსისტემებს (მაგ., ჯუნგლები და
არქტიკული უდაბნო) და მსჯელობს მათ შორის განსხვავების მიზეზებზე.
მიმართულება: ადამიანი და გარემო
ბუნ.VI.8. მოსწავლეს შეუძლია ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა და ადამიანის ჯანმრთელობაზე
მოქმედი მავნე ფაქტორების ამოცნობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ასახელებს დაავადების გამომწვევი მიკროორგანიზმებისაგან თავდაცვის ელემენტარულ
პროფილაქტიკურ მეთოდებს (მაგ., ხელების დაბანა, ჰიგიენის პირადი ნივთების სწორი გამოყენება,
აცრა);
• ასახელებს ადამიანის ჯანმრთელობაზე უარყოფითად მოქმედ ფაქტორებს (მაგ., მომატებული
რადიაცია, მაღალი ძაბვა) და აღწერს მათ;
• მოიძიებს ინფორმაციას ადამიანის მავნე ჩვევების შესახებ და ამზადებს მათ საწინააღმდეგო
სააგიტაციო მასალას (მაგ., პლაკატი, აუდიო/ვიდეო მასალა).
ბუნ.VI.9. მოსწავლეს შეუძლია უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა როგორც ბუნებრივ, ისე ხელოვნურ
გარემოში.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
ამოიცნობს ადამიანისთვის სახიფათო ადგილების (მაგ., მომატებული რადიაცია, მაღალი ძაბვის
გადამცემი ხაზები, ტრანსფორმატორები, საშიში ქიმიური ნივთიერებები, საბანაო ზონები)
შესაბამის გამაფრთხილებელ პირობით გრაფიკულ ნიშნებს;
აყალიბებს ქიმიური და რადიოაქტიური ნივთიერებების განთავსების და მათთან მუშაობის
უსაფრთხოების წესებს, ცნობს გამაფრთხილებელ ნიშნებს (მაგ., ადვილად აალებადი, ფეთქებადი,
რადიოაქტიური) ქიმიური რეაქტივის ჭურჭლის ეტიკეტზე.
ბუნ.VI.10. მოსწავლეს შეუძლია გარემოსდაცვითი ღონისძიებების გატარება, მათი მნიშვნელობის
აღწერა და დასაბუთება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• აღწერს ბუნებაში ადამიანის უხეში ჩარევით (მაგ., ტყეების ჩეხვა, არასწორი მორწყვა, წყლისა და
ნიადაგის დაბინძურება) გამოწვეულ უარყოფით შედეგებს, აყალიბებს საკუთარ მოსაზრებებს
მათი თავიდან აცილების საშუალებებზე;
• ასახელებს ბიოლოგიურ ინდიკატორებს (მაგ. მღიერები, წყალმცენარეები);
• ჩამოთვლის საქართველოში არსებულ დაცულ ტერიტორიებს და საუბრობს მათ მნიშვნელობაზე;
• იყენებს სხვადასხვა წყაროს (მაგ. საქართველოს წითელი ნუსხა, წითელი წიგნი) დაცული
ობიექტების შესახებ ინფორმაციის შესაგროვებლად და მონაწილეობს გარემოსდაცვითი იდეების
პოპულარიზაციაში;
• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას ბუნებრივი რესურსების უკანონო გამოყენების მიმართ
სააგიტაციო პლაკატების და ბუკლეტების საშუალებით.
10

პროგრამის შინაარსი
კვებითი კავშირები
კვებითი ჯაჭვები;
ბალახისმჭამელი, ხორცისმჭამელი, ნაირმჭამელი ცხოველები.
ეკოსისტემები
საქართველოს ეკოსისტემები
ეკოსისტემის კომპონენტები: ბიოტური და აბიოტური.
მოძრაობის ტრაექტორია და სიჩქარე
ტრაექტორიის სახეები;
მოძრაობის სიჩქარე, სიჩქარის ერთეულები.
ნივთიერება და მისი თვისებები
ნივთიერება და მისი თვისებები;
ნივთიერებათა ცვლილებები, მათი გამომწვევი მიზეზები;
ნივთიერება და ნარევი, ნარევის კომპონენტებად დაყოფა;
ქიმიურ ლაბორატორიაში მუშაობის უსაფრთხოების წესები.
კოსმოსური სხეულები, მათი მოძრაობა, ასტრონომიული მოვლენები
პლანეტები, ვარსკვლავები, კომეტები, ასტეროიდები, მეტეორები, მეტეორიტები;
დედამიწის, მთვარის და პლანეტების მოძრაობა;
მზის და მთვარის დაბნელება;
ორბიტალური მოძრაობის მოდელები.
სითბოსა და სინათლის განაწილება დედამიწაზე
ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნახევარსფეროებში სეზონების არათანაბარი ცვლა;
სითბოს და სინათლის განაწილება დედამიწაზე;
სითბური სარტყელები.
ჯანმრთელობისთვის მავნე ფაქტორები
ჯანმრთელობისთვის სახიფათო ადგილები და შესაბამისი გამაფრთხილებელი ნიშნები
(მომატებული რადიაცია, მაღალი ძაბვა);
მავნე ჩვევების (თამბაქოს მოწევა, ნარკოტიკებისა და ალკოჰოლის მოხმარება) გავლენა ადამიანის
ჯანმრთელობაზე;
ჯანმრთელობისთვის საზიანო გარემო ფაქტორები (მომატებული რადიაცია, ქიმიური დაბინძურება,
სასმელი წყლის დაბინძურება და სხვა) და მათგან დაცვის წესები.
გარემოსდაცვითი ღონისძიებები
ბუნებაში ადამიანის უხეში ჩარევის უარყოფითი შედეგები;
დაცული ტერიტორიები და მათი შექმნის აუცილებლობა;
წითელი წიგნი;
ბუნებრივი რესურსების უკანონო გამოყენება (ხეების ჭრა, ბრაკონიერობა).
11

sagakveTilo Temebis CamonaTvali
qvemoT mocemul cxrilSi gaferadebuli ujredi mianiSnebs, Tu saxelmZRvanelo-kompleqtis
Semadgeneli romeli komponenti (moswavlis wigni, samuSao rveuli, maswavleblis
wigni) gamoiyeneba gakveTilze.
gakv. №
1 moZravia Tu uZravi?
gakveTilis Tema
2 sxeulTa moZraobis traeqtoria
I Tavi – sxeulTa moZraoba
3 sxeulTa moZraobis traeqtoria (gagrZeleba)
4 gavlili manZilis gazomva
5 gavlili manZilisa da drois gazomva (gasv. gakv.)
6 siCqare
7 satransporto saSualebebi
8 cxovelTa moZraobis traeqtoria da siCqare
9 naSromebis wardgena
10 Semajamebeli gakveTili – sxeulTa moZraoba
11 jansaRi kveba
mosw.
wigni
II Tavi – cocxali organizmebi da ekosistemebi
12 naSromebis wardgena Temaze: `cxovelTa kveba~
13-14 xerxemlianTa kveba
15-16 ra aris ekosistema?
17 bioturi da abioturi faqtorebi
18-19 niadagi
20 temperatura
21-22 saqarTvelos ekosistemebi
23 naSromebis wardgena Temaze – `Cemi garemos
ekosistema~
24 xelovnuri ekosistemebi
25 adamiani da bunebrivi ekosistemebi
26 Semajamebeli gakveTili
27 ra aris mikro organizmebi?
28 naSromebis wardgena
29 ra aris vaqcinacia?
III Tavi – usafrTxoeba
30 rogor `modis~ Suqi Cvens saxlebSi?
samuSao
rveuli
masw.
wigni
12

gakv. №
gakveTilis Tema
mosw.
wigni
samuSao
rveuli
masw.
wigni
31 es saSiSia!
32-33 usafrTxoebis simboloebi
34 naSromebis wardgena
35 ra aris laboratoria?
36 Semajamebeli gakveTili
IV Tavi – nivTiereba
37 sxeuli da nivTiereba
38-39 nivTierebaTa Tvisebebi
40-41 nivTierebaTa Tvisebebi
42 duRili da lRoba
43 jgufuri naSromebis wardgena Temebze:
`Jangbadi~, `naxSirorJangi~
44 ra xdeba nivTierebaTa urTierTqmedebisas
45-46 ra xdeba nivTierebaTa gacxelebiT?
47 rogor iwvis sanTeli
48 Semajamebeli gakveTili
V Tavi – nivTiereba da narevi
49-50 nivTiereba da narevi
51 araerTgvarovani narevebis dayofa (dawdoma)
52 araerTgvarovani narevebis dayofa erTmaneTSi
uxsnadi siTxeebis narevis gancalkeveba
53 araerTgvarovani narevebis dayofa (gafiltivra)
54 araerTgvarovani narevebis dayofa (gacra)
55 erTgvarovani narevebis dayofa (amoSroba)
56 erTgvarovani narevebis dayofa (gamoxda)
57 erTgvarovani narevis dayofa (wylis gamoxda)
58 Semajamebveli gakveTili
VI Tavi – kosmosi
59-60 planetebi da maTi Tanamgzavrebi
61 kosmosSi mogzauroba
62 mogzauroba mTvareze
63-64 mzis sistemis planeta (naSromebis wardgena)
65 planetebis moZraoba mzis sistemaSi
(dakvirveba mzis sistemis modelze)
13

gakv. №
gakveTilis Tema
mosw.
wigni
samuSao
rveuli
masw.
wigni
66-67 varskvlavebi da kometebi
68 naSromebis wardgena Temaze – `Zveli xalxebis
warmodgenebi kosmosze~
69 asteroidebi
70 meteorebi da meteoritebi
71-72 dabnelebebi
73-74 naSromebis wardgena Temaze `kosmosis Seswavla~
75-76 Semajamebeli gakveTili – kosmosi
VII Tavi – siTbosa da sinaTlis ganawileba dedamiwaze
77 dedamiwis brunva
78 mzis mdebareoba horizontze
79-80 dedamiwis wliuri moZraoba
81 siTburi sartyelebi
82 junglebi da antraqtikuli udabno
83 Semajamebeli gakveTili
84-85 garemos dabunZureba
86-87 saqarTvelos buneba safrTxeSia!
88 Semajamebeli gakveTili
VIII Tavi – garemos dacva
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba
saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32,5 saswavlo kvira.
bunebismetyvelebis swavlebas VI klasSi eTmoba kviraSi 3 saaTi
32,5 × 3 = 97,5 saaTi;
97,5 sT. – 88 sT. = 9,5 saaTs.
amgvarad, maswavleblisTvis saswavlo wlis ganmavlobaSi gansazRvruli
sarezervo dro Seadgens 9,5 saaTs.
14

Sinaarsisa da miznebis ruka
gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
I Tavi – sxeulTa moZraoba
1 moZravia Tu
uZravi?
gaixsenos moZravi da uZravi
sxeulebi; moiyvanos sxvadasxva
moZraobis (siaruli, triali,
sriali, frena) magaliTebi; isaubros
zafxulis STabeWdilebebis Sesaxeb;
gaixsenos Tu ra saxis moZraobebs
Sexvda zafxulis ganmavlobaSi
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavles SeuZlia
sxeulis moZraobis
traeqtoriis
daxasiaTeba, mis
siCqareze msjeloba
1
2 sxeulTa
moZraobis
traeqtoria
SeZlos aRweros sxeulTa moZraobis
traeqtoria, Seadaros erTmaneTs da
gamoxatos sqematurad
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
3 sxeulTa
moZraobis
traeqtoria
(gagrZeleba)
SeZlos aRweros sxeulTa moZraobis
traeqtoria, Seadaros erTmaneTs da
gamoxatos sqematurad
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
4 gavlili
manZilis
gazomva
SeZlos gaixsenos masStabi,
horizontis mxareebi; SeZlos
ganvlili manZilis gazomva; SeZlos
monacemebis gamosaxva cxrilis saxiT
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
5 gavlili
manZilisa da
drois gazomva
(gasv. gakv.)
SeZlos ganvlili manZilisa da
drois gazomva; SeZlos monacemebis
wardgena cxrilis saxiT, monacemebis
Sedareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
6 siCqare SeZlos siCqaris maTematikuri
formulirebis gamoyvana
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
7 satransporto
saSualebebi
SeZlos imsjelos mis irgvliv myofi
sxeulebis savaraudo siCqareebze;
SeZlos maTi erTmaneTTan Sedareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
8 cxovelTa
moZraobis
traeqtoria da
siCqare
wakiTxuli teqstis analizi;
saazrovno unar-Cvevebis,
SemoqmedebiTi azrovnebis
ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
9 naSromebis
wardgena
SeZlos naSromis wardgena;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
10 Semajamebeli
gakveTili
– sxeulTa
moZraoba
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.3
moswavle axasiaTebs
moZraobis
traeqtorias.
msjelobs siCqareze
1
II Tavi – cocxali organizmebi da ekosistemebi
11 jansaRi kveba imsjelos adamianis janmrTelob.
sasargeblo, jansaRi kvebis
aucileblobaze; SeZlos sakuTari
jansaRi kvebis erTi kviris racionis
Sedgena
cocxali
samyaro
bun.VI.1
moswavles SeuZlia
nacnob bunebriv
garemoSi aRweros
martivi kvebiTi
kavSirebi
1
15

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
12 naSromebis
wardgena
SeZlos kvebis niris mixedviT
cxovelebis dajgufeba
(klasifikacia); SeZlos naSromis
wardgena; saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.VI.1
moswavles SeuZlia
nacnob bunebriv
garemoSi aRweros
martivi kvebiTi
kavSirebi
1
13-
14
xerxemlianTa
kveba
imsjelos xerxemlianTa kvebis
Taviseburebebze; ganasxvaos
cxovelebi kvebis niris mixedviT;
Seadginos martivi kvebiTi jaWvebi
cocxali
samyaro
bun.VI.1
moswavles SeuZlia
nacnob bunebriv
garemoSi aRweros
martivi kvebiTi
kavSirebi
2
15-
16
ra aris
ekosistema?
gaecnos ekosistemis cnebas;
daaxasiaTos ekosistema;
aRweros masSi arsebuli cocxali
organizmebi da damaxasiaTebeli
garemo pirobebi
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
2
17 bioturi da
abioturi
faqtorebi
SeZlos bioturi da abioturi
faqtorebis garCeva; imsjelos
zogierTi cocxali organizmis
Seguebulobaze.
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
1
18-
19
niadagi
cdaze dakvirvebiT Seiswavlos erTerTi
abioturi faqtoris – niadagis
Sedgeniloba; imsjelos coc-xali
organizmebisTvis niadagis, rogorc
abioturi faqtoris mniSvnelobaze.
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
2
20 temperatura imsjelos cocxali
organizmebis-Tvis temperutaris,
rogorc erT-erTi abioturi faqtoris
mniSvnelobaze.
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
2
21-
22
saqarTvelos
ekosistemebi
SeZlos amgoicnos da daaxasiaTis
saqarTvelos-Tvis tipobrivi
ekosistemebi mcenarisa da cxovelis
zogierTi saxeobis mixedviT
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
2
23 naSromebis
wardgena
Temaze – `Cemi
garemos
ekosistema~
SeZlos indicidualurad
Seqmnili naSromis wardgena;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
1
24 xelovnuri
ekosistemebi
SeZlos isaubros adamianis mier
xelovnuri ekosistemebis Seqmnis
Sesaxeb; daaxasiaTos sakuTar
sacxovrebel garemoSi arsebuli
xelovnuri ekosistema
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
1
25 adamiani da
bunebrivi
ekosistemebi
SeZlos informaciis moZieba da
Segroveba lokaluri garemos
ekosistemaze adamianis Semoqmedebis
Sesaxeb; gamoTqvas mosazreba
problemis gadaWris gzebis Sesaxeb
cocxali
samyaro
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
1
26 Semajamebeli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba.
cocxali
samyaro
bun.VI.1
bun.VI.2
moswavles SeuZlia
nacnob bunebriv
garemoSi aRweros
martivi kvebiTi
kavSirebi;
moswavles SeuZlia
daaxasiaTos
tipobrivi
ekosistemebi
1
16

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
III Tavi – usafrTxoeba
27 ra aris mikro
organizmebi?
SeZlos infeq-ciuri daavadebebisa da
maTi gamomwvevi mizezebis dasaxeleba;
gaecnos mikroorganizmebs; isaubros
m.o. rolze adamianisTvis da
bunebisTvis; SeZlos daavad. gamomwv.
m.o. Tavdacvis meTodebis dasaxeleba.
adamiani da
garemo
bun.VI.8
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba
1
28 naSromebis
wardgena
SeZlos daavad. gamomwv. m.o.
Tavdacvis meTodebis dasaxeleba;
individualuri naSromis wardgenis
unaris ganviTareba.
adamiani da
garemo
bun.VI.8
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba
1
29 ra aris
vaqcinacia?
SeZlos infeqciuri daavadebebis
gamomwvevi mizezebis dasaxeleba;
SeZlos daavad. gamomwv. m.o.
Tavdacvis meTodebis dasaxeleba;
gaecnos adamianis organizmis
imunitets; gaecnos vaqcinaciis
istorias; SeZlos vaqcinaciis
mniSvnelobaze saubari.
adamiani da
garemo
bun.VI.8
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba
1
30 rogor
`modis~
Suqi Cvens
saxlebSi?
gaixsenos magnitis Tvisebebi;
gaecnos eleqtrobas;
SeZlos adamianisTvis saxifaTo
adgilis amocnoba (gadamcemi xazebi)
adamiani da
garemo
bun.VI.9
moswavles SeuZlia
usafrTxo qcevis
wesebis dacva
rogorc bunebriv, ise
xelovnur garemoSi
1
31 es saSiSia! SeZlos adamianisTvis saxifaTo
adgilis amocnoba; SeZlos adamianis
janmrTelobaze uaryofiTad moqmedi
faqtorebis dasaxeleba
adamiani da
garemo
bun.VI.8
bun.VI.9
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba;
moswavles SeuZlia
usafrTxo qcevis
wesebis dacva
rogorc bunebriv, ise
xelovnur garemoSi
1
32-
33
usafrTxoebis
simboloebi
SeZlos adamianisTvis saxifaTo
adgilebis amocnoba; SeZlos
gamafrTxilebeli pirobiTi
niSnebis amocnoba; SeZlos adamianis
janmrTelobaze uaryofiTad moqmedi
faqtorebis dasaxeleba.
adamiani da
garemo
bun.VI.8
bun.VI.9
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba;
moswavles SeuZlia
usafrTxo qcevis
wesebis dacva
rogorc bunebriv, ise
xelovnur garemoSi
2
34 naSromebis
wardgena
SeZlos adamianis mavne Cvevebze
saubari; SeZlos saagitacio masalis
moZieba; jgufSi muSaobis unaris
ganviTareba; naSromis wardgenis
unaris ganviTareba.
adamiani da
garemo
bun.VI.8
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba
1
17

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
35 ra aris laboratoria?
gaecnos sabunebis-metyvelo
laboratorias; SeZlos saSiS
nivTierebebTan muSaobis
wesebis Camoyalibeba; SeZlos
laboratoriul WurWelze
gamafrTxi-lebeli niSnebis amocnoba
adamiani da
garemo
bun.VI.9
moswavles SeuZlia
usafrTxo qcevis
wesebis dacva
rogorc bunebriv, ise
xelovnur garemoSi
1
36 Semajamebeli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
adamiani da
garemo
bun.VI.8
bun.VI.9
moswavles
SeuZlia jansaRi
cxovrebis wesis
dacva da adamianis
janmrTelobaze
moqmedi mavne
faqtorebis amocnoba;
moswavles SeuZlia
usafrTxo qcevis
wesebis dacva
rogorc bunebriv, ise
xelovnur garemoSi
1
IV Tavi – nivTiereba
37 sxeuli da
nivTiereba
gaixsenos nivTiereba, sxeuli,
molekula, nivTierebis argegatuli
mdgomareoba; yofa-cxovrebidan moiyvanos
sxeulebisa da nivTierebis
magaliTebi; isaubros bunebaSi niv-
Tierebebis agregatuli mdgomareobis
cvlilebis Sesaxeb.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
38-
39
nivTierebaTa
Tvisebebi
cdis saSualebiT daakvirdes
nivTierebaTa cvlilebebs; SeZlos
cdis Sedegebis analizi; gaecnos
nivTierebaTa Tvisebebs; gaixsenos
lRobisa da gamyarebis procesebi da
maTi Seqcevadoba.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
2
40-
41
nivTierebaTa
Tvisebebi
nivTierebaTa Tvisebebis gacnoba;
nivTierebebTan usafrTxo muSaobis
wesebis gacnoba; gaixsenos
nivTierebis erTi mdgomareobidan
meoreSi gadasvla; gaecnos
nivTierebebTan usafrTxo muSaobis
wesebs
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
2
42 duRili da
lRoba
gaixsenos nivTierebis erTi
mdgomareobidan meoreSi gadasvla;
gaixsenos ra icis grZnobaTa
organoebis Sesaxeb; gaixsenos
lRobisa da duRilis procesebi;
gaecnos duRilis da lRobis
temperaturis gansazRvris xerxebs.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
43 jgufuri naSromebis
wardgena
Temebze:
`Jangbadi~,
`naxSiror-
Jangi~
jgufurad muSaobis unar-Cvevebi,
ganviTareba; informaciis moZiebiT,
analizis unaris ganviTareba;
jgufuri prezentaciis unaris
ganviTareba; jgufuri prezentaciis
unaris ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
44 ra xdeba
nivTierebaTa
urTierTqmedebisas
cdebis saSualebiT gaecnos niv-
TierebaTa cvlilebebs maTi urTierTqmedebisas
Cveulebriv pirobebSi;
SeZlos cdebis msvlelobaze
dakvirveba; SeZlos cdis Sedegebis
analizi
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
18

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
45-
46
ra xdeba
nivTierebaTa
gacxelebiT?
gaixsenos magniumis wvis reaqcia;
cdebis saSualebiT gaecnos
nivTierebaTa cvlilebebs
gacxelebisas; SeZlos cdebis
msvlelobaze dakvirveba; SeZlos
cdis Sedegebis analizi; gaixsenos
gogirdisa da rkinis Tvisebebi.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
2
47 rogor iwvis
sanTeli
akvirdeba sanTlis wvas; ikvlevs da
aanalizebs sanTlis wvis produqtebs
naxSirorJangs da wyals.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
48 Semajamebeli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.4
moswavles SeuZlia
nivTierebaTa
Tvisebebis aRwera da
maTi cvlilebebis
Sesaxeb msjeloba
1
V Tavi – nivTiereba da narevi
49-
50
nivTiereba da
narevi
gaixsenos nivTierebebi da maTi
Tvisebebi; gaecnos nivTierebebs da
narevebis magaliTebs; ganasxvavos
sufTa nivTiereba da narevebi;
daasaxelos yofacxovrebaSi
gamoyenebuli narevebis magaliTebi
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
2
51 araerTgvarovani
narevebis
dayofa
(dawdoma)
gaecnos araerTgvarovani narevebis
dayofis xerxTagan erTerTs dawdomis;
SeZlos narevis gancalkevebis
gegmis Sedgena; praqtikulad SeZlos
miTiTebuli narevis momzadeba, da
gankalceveba Semadgenel komponentebad
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
52 araerTgvarovani
narevebis
dayofa
erTmaneTSi
uxsnadi siTxeebis
narevis
gancalkeveba
cdis saSualebiT daakvirdes erTmaneTSi
uxsnadi siTxeebis narevis
gancalkevebis xerxs; SeZlos cdis
Sedegebis analizi; gaarCios erTgvarovani
da araerTgvarovani narevebi;
SeZlos narevis Semadgeneli niv-
Tierebebis dasaxeleba.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
53 araerTgvarovani
narevebis
dayofa (gafiltivra)
cdis saSualebiT gaecnos wyalxsnadi
da wyalSi uxsnadi nivTierebebis narevis
gancalkevebas; SeZlos cdebis
dagegmva zemoTaRniSnuli tipis
narevis gancalkevebaze.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
54 araerTgvarovani
narevebis
dayofa
(gacra)
gaecnos araerTgvarovani narevis
dayofis kidev erTi xerxs gacras;
daasaxelos narevebis zemoTaRniSnuli
xerxis gamoyenebis sferoebi;
moifiqros, dagegmos da Caataros
msgavsi cdebi.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
19

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
55 erTgvarovani
narevebis
dayofa (amoSroba)
gaecnos araerTgvarovani narevebis
dayofis xerxs – amoSrobas;
SeZlos cdis msvlelobaze
dakvirvebis Sedegad msgavsi
narevebis praqtikulad dayofas;
moifiqros cxovrebiseuli
magaliTebi.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
56 erTgvarovani
narevebis dayofa
(gamoxda)
gaecnos erTgvarovani narevis
erTmaneTSi xsnadi siTxeebis narevis
gancalkevebis xerxs; gaecnos
laboratoriuli libixis macivris
moqmedebis princips; gaixsenos kondensacia;
gaixsenos nivTierebaTa
agregatuli mdgomareoba.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
57 erTgvarovani
narevis
dayofa (wylis
gamoxda)
gaecnos gamoxdiT nivTierebiT
gancalkevebis gansxvavebul
magaliTs; gaixsenos kondensacia;
gaixsenos libixis macivris
moqmedebis principi; gaixsenos
duRili.
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
58 Semajamebveli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.VI.5
moswavles SeuZlia
nivTierebisa da
narevis erTmaneTisgan
gansxvaveba, narevis
komponentebad
dayofis meTodebis
gamoyeneba
1
VI Tavi – kosmosi
59-
60
planetebi
da maTi
Tanamgzavrebi
gaixsenos mzis sistema; gaecnos
planetis cnebas da bunebriv
Tanamgzavrebs; saazrovno unar-
Cvevebis ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
61 kosmosSi
mogzauroba
gaecnos kosmosis cnebas; kosmosSi
pirveli adamianis gafrenas;
kosmosur siCqareebs; satelits
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
62 mogzauroba
mTvareze
gaecnos dedamiwis Tanamgzavrs
– mTvares; mTvaris Seswavlis
istorias; gaecnos teleskops
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
63-
64
mzis sistemis
planeta
(naSromebis
wardgena)
gaecnos dedamiwis moZraobas mzis
sistemaSi; modelze dakvirvebis
safuZvelze aRweros dedamiwis
moZraoba mzis sistemaSi; SeZlos
naSromebis wardgena Temaze – `mzis
sistemis planeta~
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
20

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
65 planetebis
moZraoba mzis
sistemaSi
(dakvirveba
mzis sistemis
modelze)
modelze dakvirvebis safuZvelze
SeZlos aRweros dedamiwis, mTvaris,
planetebis moZraoba mzis sistemaSi
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
66-
67
varskvlavebi
da kometebi
gaecnos varskvlavebsa da kometebs;
imsjelos maT Soris gansxvavebebze
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
68 naSromebis
wardgena
Temaze –
`Zveli
xalxebis
warmodgenebi
kosmosze~
SeZlos gamoikvlios Zveli xalxebis
warmodgenebi kosmosis Sesaxeb da
Seadaros Tanamedroves; informaciis
moZiebis, analizis unaris
ganviTareba; prezentaciis unaris
ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
69 asteroidebi daasaxelos da aRweros asteroidi;
imsjelos asteroidebs Soris
gansxvavebaze; SeZlos wakiTxuli
teqstis analizi
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
70 meteorebi da
meteoritebi
daasaxelos da aRweros meteorebi
da meteoritebi; imsjelos maT Soris
gansxvavebebze; SeZlos wakiTxuli
teqstis analizi
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
1
71-
72
dabnelebebi
Seqmnas mzis da mTvaris dabnelebis
modeli da imsjelos am movlenaTa
gamomwvev mizezebze
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
73-
74
naSromebis
wardgena
Temaze
`kosmosis
Seswavla~
SeZlos naSromis wardgena;saazrovno
unar-Cvevevbis ganviTareba;
prezentaciis unaris ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
75-
76
Semajamebeli
gakveTili –
kosmosi
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.6
moswavles SeuZlia
kosmosuri sxeulebis
moZraobisa
da zogierTi
astronomiuli
movlenis aRwera mzis
sistemaSi
2
21

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
VII Tavi – siTbosa da sinaTlis ganawileba dedamiwaze
77 dedamiwis
brunva
cdaze dakvirvebiT SeZlos dRisa da
Ramis monacvleobis mizezis axsna;
SeZlos martivi cdis dagegmva da
Sedegebis wardgena.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
1
78 mzis mdebareoba
horizontze
daakvirdes joxis saSuadReo Crdilis
sigrZes; SeZlos monacemebis
Setana samuSao rveulSi.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
1
79-
80
dedamiwis
wliuri moZraoba
cdaze dakvirvebiT SeZlos weliwadis
droebis monacvleobis – mizezis
axsna; cdaze dakvirvebiT SeZlos
daakavSiros dedamiwaze sinaTlis
ganawileba siTbos ganawilebasTan.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
2
81 siTburi
sartyelebi
gaecnos mzis zenituri mdebareobis
sazRvrebs – tropikebs; aukavSiros
dedamiwaze siTbosa da sinaTlis
araTanabari ganawileba siTbur sartylebs.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
1
82 junglebi da
antraqtikuli
udabno
SeZlos ori kontrastuli siTburi
sartyis ekosistemis daxasiaTeba
da Sedareba; imsjelos maT Soris
gansxvavebis mizezebze.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
1
83 Semajamebeli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unarCvevebis
ganxilva.
dedamiwa da
garesamyaro
bun.VI.7
.moswavles SeuZlia
dedamiwaze siTbosa da
sinaTlis ganawilebaze
msjeloba.
1
VIII Tavi – garemos dacva
84-
85
garemos
dabunZureba
SeZlos bunebaSi adamianis uxeSi
CareviT gamowveuli uaryofiTi
Sedegebis aRwera; Camoayalibos
sakuTari mosazrebebi maTi Tavidan
acilebis saSualebebze; Seadginos
plakati Temaze: „davicvaT garemo
dabinZurebisgan“.
adamiani da
garemo
bun.VI.10 moswavles SeuZlia
garemosdacviTi
RonisZiebebis
gatareba, maTi
mniSvnelobis aRwera
da dasabuTeba.
2
86-
87
saqarTvelos
buneba
safrTxeSia!
gaecnos saqarTveloSi arsebul
dacul teritoriebs; SeZlos
maTi CamoTvla da isaubros
maT mniSvnelobaze; Seagrovos
informacia daculi obieqtebis
Sesaxeb.
adamiani da
garemo
bun.VI.10 moswavles SeuZlia
garemosdacviTi
RonisZiebebis
gatareba, maTi
mniSvnelobis aRwera
da dasabuTeba.
2
88 Semajamebeli
gakveTili
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba.
adamiani da
garemo
bun.VI.10 moswavles SeuZlia
garemosdacviTi
RonisZiebebis
gatareba, maTi
mniSvnelobis aRwera
da dasabuTeba.
1
SeniSvna:
TiToeuli gakveTili miznad isaxavs rogorc gakveTilis dagegmvis cxrilis grafaSi
– `gakveTilis mizani~ mocemuli miznebis miRwevas, agreTve amave gakveTilis cxrilis
grafaSi – `fasdeba Semdegi unarebi~ CamoTvlili unar-Cvevebis ganviTarebas.
22

gakveTili 1
gakveTilis Tema: moZravia Tu uZravi?
I Tavi – sxeulTa moZraoba
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• gaixsenos
moZravi
da uZravi
sxeulebi;
• moiyvanos
sxvadasxva
moZraobis
(siaruli,
triali,
sriali, frena)
magaliTebi;
• isaubros
zafxulis
STabeWdilebebis
Sesaxeb;
• gaixsenos Tu ra
saxis moZraobebs
Sexvda zafxulis
ganmavlobaSi
• motivacia da saklaso
saubari
• muSaoba samuSao
rveulSi (cxrilis
Sevseba)
• Sesrulebuli
davalebis ganxilva
• msjeloba moZraobis
saxeebze
• muSaoba saxelmZRv.
(cxrilis Sevseba)
individ.;
jgufuri;
wyvilebSi
10 wuTi
5 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
saxelmZRv.,
saweri kalami,
samuSao
rveuli
azris Camoyalibebisa
da mowodebis
unari;
mewyvilesTan
TanamSromlobis
unari;
prezentaciis
unari;
klasifikaciis
unari
gakveTili 2
gakveTilis Tema: sxeulTa moZraobis traeqtoria.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• SeZlos aRweros
sxeulTa
moZraobis
traeqtoria,
Seadaros
erTmaneTs da
gamoxatos
sqematurad
• multfilmis Cveneba
• saklaso msjeloba
• muSaoba saxelmZRv.
individ.;
wyvilebSi
15 wuTi saxelmZRv.,
15 wuTi
saweri
kalami, dafa.
15 wuTi
carci
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
• monacemTa
organizeba
• monacemTa Cawera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
SemoTavazebuli aqtivobebi:
multfilmis `vini-puxi midis stumrad~ Cveneba (“Винни-пух идет в гости” /”Союзмультфильм”,
1971 г./, multfilmis gadmowera SeiZleba Semdegi saitidan: http://mults.spb.ru/mults/?id=66).
rCeva maswavlebels: multfilmis Cvenebisas maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs imaze,
Tu rogor icvleba multfilmis gmirebis mdebareoba sxvadasxva sxeulis (xe, xidi,
fuRuro da a.S.) mimarT.
saklaso msjeloba.
moswavleebi samuSao furclebze akeTeben Canawers Tu ra punqtebi gaiares mTavarma
gmirebma (tye – kurdRelebis sabinadro – xidi – mTis wveri).
23

amis Semdeg maswavlebeli dafaze carciT sqematurad aRniSnavs
oTxive punqts da ekiTxeba moswavleebs: – rogor gamovsaxoT gmirebis
mier ganvlili manZili? (punqtebi Tanmimdevrulad SevaerToT
xaziT). /maswavlebeli carciT xazavs/.
– Tu mivyvebiT sxeulis mier gavlil gzas, miviRebT wirs.
maswavlebeli: – Cven dafaze sqematurad aRvniSneT, Tu rogor gadaadgildebodnen multfilmis
gmirebi da, Sesabamisad, icvleboda maTi mdebareobac. am dros carci moZraobda
dafaze. dafaze gamoisaxa wiri, romelsac mecnierebi uwodeben traeqtorias.
Sejameba: nebismier sxeuls mis garSemo arsebuli sxva sxeulebis mimarT garkveuli
(gansazRvruli) mdebareoba ukavia. Tu es mdebareoba droSi icvleba, SegviZlia vTqvaT,
rom sxeuli moZraobs. moZraobisas sxeuli Semowers wirs, romelsac mecnierebi sxeulis
moZraobis traeqtorias 1 uwodeben.
muSaoba saxelmZRvaneloze: I savarjiSo.
saklaso msjeloba.
gakveTili 3
gakveTilis Tema: sxeulTa moZraobis traeqtoria (gagrZeleba).
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• SeZlos aRweros
sxeulTa
moZraobis
traeqtoria,
Seadaros
erTmaneTs da
gamoxatos
sqematurad
• motivacia
• saklaso msjeloba
• praqtikuli samuSao
jgufebSi
• prezentacia
• davaleba
• davalebis ganxilva –
saklaso msjeloba
individ.;
jgufebSi
5 wuTi saxelmZRv., kvlevis unar-
5 wuTi
saweri Cvevebi
kalami, didi • dakvirveba
zomis samuSao • aRwera
10 wuTi
10 wuTi
furclebi,
saTamaSo
manqanebi,
• monacemTa
organizeba
• monacemTa Cawera
8 wuTi
feradi saazrovno unarflomast.
da Cvevebi
skoCi, samuSao • analizi
5 wuTi rveuli
• saSinao davaleba
2 wuTi
SemoTavazebuli aqtivobebi:
motivacia. maswavlebeli dafaze xazavs sxvadasxva texilebsa da geometriul figurebs:
oTxkuTxeds, samkuTxeds, wres, mravalkuTxeds da a.S. da sTxovs moswavleebs, daxazvisas
daakvirdnen da daasaxelon carcis moZraobis traeqtoria.
saklaso msjeloba. moswavleebi adareben sxvadasxva geometriuli figurebis traeqtorias,
msjeloben, gamoTqvamen mosazrebebs.
praqtikuli samuSao jgufebSi.
saWiro masala: didi zomis samuSao furclebi, saTamaSo manqanebi, feradi flomasterebi
da skoCi /jgufebis raodenobis mixedviT/.
maswavlebeli jgufebs urigebs samuSao furclebs da TiTo saTamaSo manqanas, jgufis
moswavleTa raodenobis Sesabamis ferad flomasterebs (yvela moswavles gansxvavebuli
feris flomasteri). didi zomis furcels aweren jgufis nomers da calke samuSao
furcelze Camoweren jgufis moswavleTa saxelebs, TiToeul saxels sxvadasxva (Sesabamisi)
feriT.
jgufis pirveli wevri manqanas skoCiT umagrebs Tavisi saxelis Sesabamisi feris flomasters
da gaatarebs saTamaSo manqanas did furcelze. Sedegad furcelze gamoixateba
saTamaSo manqanis (flomasteris) moZraobis traeqtoria; Semdeg jgufis danarCeni wevrebi
asruleben igives.
sabolood TiToeul jgufSi did furcelze gamosaxeba sxvadasxva ferisa da moxazu-
1
ტრაექტორია [ლათ. trajectorius გადაადგილებასთან დაკავშირებული] - სივრცეში სხეულის ან წერტილის მოძრაობის გზა.
მაგ., ჭურვის ტრაექტორია /ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი/.
24

lobis traeqtoriebi.
prezentacia. jgufebi warmoadgenen Sesrulebul namuSevars.
davaleba. moiyvaneT sxvadasxva sxeulis moZraobis magaliTebi da sqematurad gamoxateT
maTi moZraobis traeqtoria.
davalebis ganxilva – saklaso msjeloba.
– rogor fiqrobT, riT gamovsaxeT sxeulis mier gavlili gza? (wiriT).
– rogor ganvsazRvroT sxeulis mier traeqtoriis gaswvriv gavlili manZili? (unda
gavigoT wiris sigrZe).
– rogor gavigoT wiris sigrZe? (gavzomoT).
saSinao davaleba. moifiqreT, Tu rogor SeiZleba gavzomoT praqtikuli samuSaos
dros saTamaSo manqanebis mier gavlili manZilebi? Semdegi gakveTilisTvis moitaneT gazomvisTvis
saWiro masala.
gakveTili 4
gakveTilis Tema: ganvlili manZilis gazomva.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• SeZlos
gaixsenos
masStabi,
horizontis
mxareebi;
• SeZlos
ganvlili
manZilis
gazomva;
• SeZlos
monacemebis
gamosaxva
cxrilis saxiT
• saSinao davalebis
wardgena-msjeloba
• ganvlili manZilis
gazomva
• muSaoba saxelmZR. –
I savarjiSo
• Semowmeba-ganxilva
• TviTSefaseba
individ.;
jgufebSi
10 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
5 wuTi
saxelmZRv.,
saweri
kalami, Zafi,
ruleti,
samuSao
furclebi,
samuSao
rveuli
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
• monacemTa
organizeba
• monacemTa Cawera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
TviTSefasebis
unari
SemoTavazebuli aqtivobebi:
saSinao davalebis wardgena-msjeloba. /Tu moswavleebma damoukideblad ver moifiqres
gazomvis verc erTi meTodi, maswavlebels vTavazobT erT-erTs/.
ganvlili manZilis gazomva /aviRoT Zafi da SemovavloT manqanis traeqtorias, Semdeg
sigrZis sazomi ruletiT gavzomoT Zafis sigrZe, romelic gviCvenebs ganvlil manZils/.
moswavleebma gazomon wina gakveTilze praqtikuli samuSaos dros miRebuli Sedegebi,
samuSao furcelze daxazon cxrili da monacemebi Seitanon masSi.
cxrilis Sevsebis nimuSi:
mosw. saxeli xazis feri sigrZe, sm
nika wiTeli 33
lado lurji 42
gio mwvane 38
muSaoba saxelmZRvaneloze – I savarjiSo. daakvirdi sqematur rukas. gansazRvre avtomobilis
mier ganvlili manZili gzatkecilze, Tu ici, rom 1 sm-Si aris 1 km (pasuxi: (3.5
+ 5.0 + 7.0 + 2.5) × 1 = 18 km). samuSao rveulSi Cawere Tu ramden kilometrs Seadgens ganvlili
manZili.
savarjiSos Semowmeba-ganxilva da TviTSefaseba.
25