musikis maswavleblis wigni VI klasi

marika CikvaiZemusikis maswavleblis wigniVI klasigamomcemloba inteleqtiTbilisi 2011

marika GikvaiZemusika VImaswavleblis wigniMarika ChikvaidzeMUSIC VITeacher’s BookINTELEKTI PUBLISHERSTbilisi 2011redaqtori margo inasariZegamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b25-05-22, 8(99) 55-66-54faqsi: 25-05-22elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.gevebgverdi: www.intelekti.geISBN 978-9941-430-34-3 © gamomcemloba `inteleqti~, 2011

moswavleebisaTvis masalis miwodebas kvlavindeburad integrirebulad vapirebT –CarTuli gveqneba motorika, saubari; zRaprebi, legendebi, ilustraciebi; informaciakompozitorebisa da maTi nawarmoebebis Sesaxeb – yovelive mowodebulia gakveTilzeSTabeWdilebebis gasaZliereblad, agreTve bavSvSi cocxali, gamomsaxveli metyvelebisunaris gansaviTareblad.SekiTxvebisa da davalebebis sistema kvlavindeburad moswavleTa yuradRebas miapyrobsmusikaluri analizisaken – Janris garkveva (umartivesi musikaluri Janrebi),musikaluri enis elementebi, musikis stiluri Taviseburebebi (xalxuri, profesiuli)da sxva.Cven mier SemoTavazebuli iseTi aqtivobebi, rogoricaa simRera, musikaluri TuTeatraluri improvizacia, emsaxureba mozardebSi praqtikuli Cvevebisa da SemoqmedebiTiunarebis gaxsna-amoqmedebas.VI saswavlo welsac mniSvnelovani adgili davuTmeT musikaluri elementebis Seswavlas,notebis, ritmis Cawera-wakiTxvas;ar viviwyebT imasac, rom mozardis aRqmiTi Taviseburebebi moiTxovs mosmenili musikaluriTxzulebis mudmivad Sexsenebas – axal etapze ukve nacnob musikasTan kvlav mibrunebakidev ufro CaaRrmavebs moswavles musikis intonaciur-saxeobriv SinaarsSi.amgvari meTodi, vfiqrobT, aaxloebs musikas bavSvebTan da bavSvebs musikasTan, amasTan,araerTgzis mosmenili nawarmoebi ufro sayvareli da axlobeli xdeba.musikis saskolo saxelmZRvanelos maswavleblisTvis davurTeT videofirebi.Eamgvari saswavlo resursi gaaZlierebs moswavleTa STabeWdilebebs, aamaRlebs maT motivacias.maswavlebels ki erTgvarad daexmareba gakveTilis kidev ufro efeqturaddagegmvasa da warmarTvaSi.saxelmZRvanelo da samuSao rveuliVI-klaselebis saxelmZRvanelos davurTeT samuSao rveuli.Cveni mizania, bavSvSi, misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad, gavamyaroT interesi musikisadmi,musikis gakveTilebisadmi; sistemaSi moviyvanoT misi SesaZleblobebi.samuSao rveulSi saxelmZRvanelos TiToeuli Temidan warmodgenilia davalebebi,savarjiSoebi. moswavles eqneba SesaZlebloba, gaimyaros sanoto weris teqnika, Cawerosan Caxatos musikis mosmeniT miRebuli STabeWdilebebi, ganazogados SeZenili codna –moaxdinos TviTSefaseba.vfiqrobT, saxelmZRvanelo da samuSao rveuli erTad moswavles gamoumuSavebs sakuTarisaswavlo saqmianobis organizebis unar-Cvevasac.6

CD-Si Cawerili videofirebis CamonaTvali01. v. azaraSvili – `noqtiurni~02. k. sen-sansi – `introduqcia da rondo kapriCiozo~03. v. a. mocarti – sonata #11, I nawili04. fragmenti k/filmidan `amadeusi~05. XXI saukunis `bavSvi-saocreba~ (5 wlis)06. ebrauli simRera – Hava Nagila07. m. Teodorakisi – koncertis Canaweri08. `guantanamera~ – kuburi simRera09. avstriuli simRera iodliT10. saSobao melodiebi11. `xasanbegura~ – xalxuri12. `raWuli alilo~ – xalxuri13. `raSovda~ – xalxuri14. `Sina vorgil~ – xalxuri15. `megruli alilo~ – xalxuri16. `sisa tura~ – xalxuri17. T. jorbenaZe – `saSobao~18. v. kaxiZe – `alilo~ k/filmidan `iavnanam ra hqmna?!~19. z. faliaSvili – eTeris aria operidan `abesalom da eTeri~20. z. faliaSvili – qorwilis scena operidan `abesalom da eTeri~21. fragmenti k/filmidan `qeTo da kote~22. v. doliZe – fragmenti operidan `qeTo da kote~23. tango24. f. Suberti – `ave maria~25. `bindisferia sofeli~ – kiTxulobs g. xarabaZe26. `Tu ase turfa iyavi~ – kiTxulobs g. xarabaZe27. mimi28. v. a. mocarti – Ramis dedoflis aria operidan `jadosnuri fleita~29. v. a. mocarti – papagenosa da papagenas dueti operidan `jadosnuri fleita~30. e. di kapua – O sole, mio31. p. Caikovski – pa-de-de baletidan `maknatuna~7

I. VI klasis standarti musikaSiწლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვითპრაქტიკული უნარ-ჩვევებიმუს.VI.1. მოსწავლესშეუძლიაიმპროვიზაციულსავარჯიშოებშიმონაწილეობა.მუს.VI.2. მოსწავლესშეუძლია სიმღერა მარტოდა სხვებთან ერთად.კომუნიკაცია,ინტერპრეტაციამუს.VI.7. მოსწავლესშეუძლია მოსმენილიმუსიკალურინაწარმოების განხილვადა შეფასება.მუს.VI.8. მოსწავლესშეუძლიამონაწილეობის მიღებასხვადასხვა სახისღონისძიებაში.მუსიკალური ნაწარმოებისაღქმა კონტექსტშიმუს.VI.10. მოსწავლე იცნობსქართული დამსოფლიო მუსიკალურიხელოვნების ცნობილნიმუშებსა დაწარმომადგენლებს.მუს.VI.11. მოსწავლესშეუძლია შეადაროსერთმანეთსმუსიკალური ნაწარმოებები.მუს.VI.3. მოსწავლესშეუძლია განსაზღვროსდა გადმოსცესმისთვის საინტერესოგანწყობილება, სიუჟეტი,თემა.მუს.VI.4. მოსწავლესშეუძლია მუსიკალურიდამწერლობისგამოყენება.მუს.VI.5. მოსწავლესშეუძლია საკუთარისასწავლო საქმიანობისწარმართვა.მუს.VI.6. მოსწავლესშეუძლია სხვებთანთანამშრომლობა.მუს.VI.9. მოსწავლესესმის და შეუძლიაწარმოაჩინოს, რომმუსიკა/ხელოვნებაკომუნიკაციისსაშუალებაა.მუს.VI.12. მოსწავლეიცნობს სხვადახვა ტიპისანსამბლისა და ორკესტრისშემადგენლობას.8

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორებიმიმართულება: პრაქტიკული უნარ-ჩვევები და იდეების გამოხატვამუს.VI.1. მოსწავლეს შეუძლია იმპროვიზაციულ სავარჯიშოებში მონაწილეობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ერთსა და იმავე მელოდიურ საქცევს აჟღერებს მაჟორსა და მინორში;• მაჟორული და მინორული სამხმოვანების ბგერებზე თხზავს რიტმულ დაინტონაციურ მოდელებს;• სიმღერით აბოლოებს მასწავლებლის ან თანაკლასელის მიერ დაწყებულმელოდიას, უპასუხებს მუსიკალურ ფრაზას;• მღერის ინტერვალებს ოქტავის ფარგლებში;• განსაზღვრავს მისთვის ნაცნობი სიმღერის საწყის ინტერვალს;• ნასწავლ ლექსს შეურჩევს/შეთხზავს მელოდიას;• მოცემულ მელოდიურ საქცევს მღერის სხვადასხვა საფეხურიდან (დიატონურისეკვენცია);• ტაშით/კაკუნით და სიმღერით წარმოადგენს მისთვის ნაცნობ ორ- და სამწილადისტრუქტურის მელოდიებს;• თანაკლასელებთან მონაცვლეობით ტაშით ქმნის რიტმულ კომპოზიციებს;• გაბმულად შესრულებულ რიტმულ ფიგურას, ჰარმონიულ თანმიმდევრობასსიმღერით უხამებს სხვადასხვა მელოდიურ ხმას, რიტმულ ფიგურას.მუს.VI. 2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• თანაკლასელებთან ერთად მღერის აკორდებს;• მღერის მარტო, წყვილში, გუნდში ერთ- და ორხმიან სიმღერებს ხალხური დაკლასიკური რეპერტუარიდან;• მღერის კანონის ტიპის სავარჯიშოებს, სიმღერებს;• არჩევს და იყენებს სხვადასხვა გამომსახველობით ხერხს მუსიკალური ნაწარმოებისშესრულებისას.მუს.VI. 3. მოსწავლეს შეუძლია განსაზღვროს და გადმოსცეს მისთვისსაინტერესო განწყობილება, სიუჟეტი, თემა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სხვებთან ერთად გაითამაშებს მარტივ სცენებს კონკრეტული მუსიკალურინაწარმოების / ფრაგმენტის განწყობილების გამოხატვის მიზნით;• პანტომიმით გამოხატავს გარკვეულ განწყობილებას;• ისმენს თანაკლასელთა აზრს საკუთარ შესრულებაზე;• აფასებს თანაკლასელთა მიერ შესრულებულ თეატრალურ ეტიუდს;• პერსონაჟის ხასიათს უსადაგებს მუსიკალურ ფრაგმენტს;• კონკრეტულ ამბავს, სიუჟეტს უსადაგებს მისთვის ცნობილ მუსიკალურ ნაწარმოებსდა შეძლებისდაგვარად გაითამაშებს მას იმპროვიზებული ტექსტის გამოყენებით;• კონკრეტული მუსიკალური ფრაზების საკრავებს შორის გაჟღერებისას ქმნისტექსტურ დიალოგს.9

მუს.VI.4. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური დამწერლობის გამოყენება.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• კითხულობს და წერს ნოტებს ვიოლინოს, ბანის გასაღებში;• ამოიცნობს და იყენებს ალტერაციის ნიშნებს;• ჩაწერს ტაშით ან კაკუნით გადმოცემულ რიტმულ ნახაზს;• ნაწარმოების, მისი ფრაგმენტის გადაწერის დროს არ უშვებს შეცდომებს;• მცირე ფორმის საფორტეპიანო ნაწარმოების/ფრაგმენტის მოსმენისას თვალსადევნებს სანოტო ჩანაწერს;• იყენებს სანოტო სისტემის ცოდნას ნაწარმოების დასწავლის, კომპიუტერულპროგრამებზე მუშაობისას.მუს.VI.5. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი სასწავლო საქმიანობის წარმართვა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მოიძიებს გაკვეთილისათვის საჭირო მუსიკალურ, ლიტერატურულ და ვიზუალურმასალას;• ცალკეული ამოცანის გადასაჭრელად გეგმავს შესასრულებელი სამუშაოსთანმიმდევრობას;• გაკვეთილის, რეპეტიციის შემდეგ უვლის მუსიკალურ ინსტრუმენტებს, აუდიო –ვიდეო აპარატურას, ფირებს.მუს.VI.6. მოსწავლეს შეუძლია სხვებთან თანამშრომლობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ანაწილებს ჯგუფში სამუშაოს, ფუნქცია-მოვალეობებს;• ითვალისწინებს და იყენებს ჯგუფის წევრების შესაძლებლობებს;• ეხმარება სხვებს კონკრეტული ამოცანის შესრულებაში და საჭიროების შემთხვევაშითავად ითხოვს დახმარებას;• კამათის დროს ისმენს და ითვალისწინებს ჯგუფის წევრის არგუმენტს;• აფასებს საკუთარ და სხვის მიერ გაწეულ სამუშაოს.მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაციამუს.VI.7. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების განხილვადა შეფასება.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ამოიცნობს ნაწარმოებს, მის ფრაგმენტს;• გადმოსცემს თავის შთაბეჭდილებას სიტყვიერად, ნახატით, ჩანაწერის სახით;• ახასიათებს შემსრულებელთა შემადგენლობას;• ამოიცნობს მოსმენისას ნაცნობ მუსიკალურ ფორმებს;• ახასიათებს კონკრეტულ მუსიკალურ ფრაგმენტს მეტრის, საკრავთა, ხმისტემბრების, კილოს მიხრილობის მიხედვით;• მსჯელობს მუსიკალური ნაწარმოების შესრულებაზე;• იყენებს ნაცნობ მუსიკალურ მასალას ღონისძიებების გაფორმებისას.მუს.VI.8. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მონაწილეობს კლასის სპექტაკლში, კარნავალში, მეჯლისში;• მონაწილეობს და ესწრება სკოლის საანგარიშო კონცერტს;10

• ესწრება შეხვედრა-საღამოებს: კომპოზიტორთან, შემსრულებელთან;• თანაკლასელებთან ერთად ესწრება საჯარო კონცერტს, სპექტაკლს;• დადის ექსკურსიებზე ხელოვანთა სახლ-მუზეუმში;• მონაწილეობს და ადგენს კითხვარს ვიქტორინისთვის;• წარდგება აუდიტორიის წინაშე შემსრულებლის, შემოქმედის ან კონფერანსიესროლში;• ეხმარება უმცროსკლასელებს ზეიმის მუსიკალურ გაფორმებაში.მუს.VI.9. მოსწავლეს ესმის და შეუძლია წარმოაჩინოს, რომ მუსიკა/ხელოვნებაკომუნიკაციის საშუალებაა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• აცნობიერებს, რომ მუსიკა მას ეხმარება ადამიანებთან ურთიერთობაში;• აცნობიერებს, რომ მუსიკის ერთობლივი მოსმენა ადამიანებში მსგავს განცდებსბადებს;• საუბრობს იმაზე, რომ წინა ეპოქაში შექმნილი მუსიკალური ნაწარმოები/ხელოვნების ნიმუში მისთვის დღესაც გასაგებია;• იხსენებს მუსიკალურ და ხელოვნების სხვა დარგის ნაწარმოებებს, რომლებშიცმსგავსი იდეებია გამოხატული;• საუბრობს იმაზე, რომ მუსიკა გამოიყენება კინოში, თეატრში, საინფორმაციოსაშუალებებში.მიმართულება: მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტშიმუს.VI.10. მოსწავლე იცნობს ქართული და მსოფლიო მუსიკალური ხელოვნებისცნობილ ნიმუშებსა და წარმომადგენლებს.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სხვადასხვა ხერხით გადმოსცემს ცნობილი მუსიკალური ნაწარმოების თემას,რიტმულ სურათს და ამოიცნობს მას მოსმენისას;• საუბრობს კომპოზიტორების შემოქმედების შესახებ;• უსმენს და ამოიცნობს ცნობილ მუსიკოს-შემსრულებელს სხვადასხვამახასიათებლის მიხედვით (ხმის ტემბრით, რეპერტუარის მიხედვით...);• მოიძიებს დამატებით ინფორმაციას მისთვის საინტერესო ნაწარმოების,კომპოზიტორის, შემსრულებლის შესახებ.მუს.VI.11. მოსწავლეს შეუძლია შეადაროს ერთმანეთს მუსიკალური ნაწარმოებები.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ნასწავლ ნაწარმოებებს ადარებს ერთმანეთს;• ადარებს ერთი და იმავე ჟანრის სხვადასხვა ნაწარმოებს და საუბრობს მათდამახასიათებელ ნიშნებზე (სავარაუდო შემადგენლობა, სოლო საკრავი);• ახასიათებს ნაცნობ მუსიკალურ ფორმებს;• განასხვავებს ხალხური მუსიკის პოპულარულ ნიმუშებს საქართველოს კუთხეებისმიხედვით;• საუბრობს იმის შესახებ, რატომ მოეწონა ესა თუ ის ნაწარმოები.11

მუს.VI.12. მოსწავლე იცნობს სხვადახვა ტიპის ანსამბლისა და ორკესტრის შემადგენლობას.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ასხვავებს და აჯგუფებს საკრავებს ბგერის მიღების წესის, მასალის მიხედვით;• ხატავს ან ძერწავს საკრავებს, ორკესტრს, შემსრულებლებს;• განასხვავებს სიმფონიური, კამერული, სასულე, სიმებიანი ორკესტრისშემადგენლობას;• განიხილავს ანსამბლის სხვადასხვა შემადგენლობას.პროგრამის შინაარსიიმპროვიზაციული სავარჯიშოები:• მუსიკალური ენის ელემენტების, საკრავების გამოყენებით;• ბგერა, ხმოვანების სიძლიერე, რიტმი (ოსტინატო, სინკოპა, პუნქტირული რიტმი),ტემპი, მეტრი, რეგისტრი, ტემბრი, კილო (მაჟორი, მინორი), ტონალობა, ინტერვალებიოქტავის ფარგლებში, დიატონური სეკვენცია.სიმღერა:• თანხლებით და მის გარეშე;• ინდივიდუალურად, ანსამბლში და გუნდში;• ერთხმიანი, ორხმიანი და მარტივი სამხმიანი სიმღერები, მაგალითად, «შინავორგილ», «ჩონგური», ”ქრისტე აღსდგა”, «მრავალჟამიერ» (საგალობელი), ”ციცინათელა”,ი. გურგულია - ”საქანელა”, ი. ბობოხიძე – «ფიფქები», ს. ცინცაძე - “ტოროლა”, რ. ლაღიძე -”სიმღერა თბილისზე”, ვ. აზარაშვილი - “დინამო”, ჯ. ჰერმანი – «Hello, Dolly», ე. დი კაპუა- «O Sole mio», ლ. რიჩი -”Endless Love” და სხვ.კომპოზიცია, სპექტაკლი:• სცენების გათამაშება;• დასრულებული ფორმით წარდგენა.მუსიკალური დამწერლობა:• ალტერაციის ნიშნების ამოცნობა და გამოყენება;• მუსიკალური ფრაგმენტის გადაწერა;• მუსიკალური ჩანაწერის გამოყენება ნაწარმოების დასწავლის, კომპიუტერულპროგრამებზე მუშაობის, მუსიკალური ნაწარმოების მოსმენის დროს.მუსიკალური ტერმინები:• მელოდია, რიტმი, გრძლიობა, პაუზა, რიტმი, ტემპი, ტემბრი, კილო (მაჟორი,მინორი), ტონალობა, ტონიკა, მყარი, მერყევი საფეხურები, კვინტური წრე;• დინამიური ნიუანსები: Mezzo Forte, Mezzo Piano;• შესრულების ხერხები: სტაკატო, ლეგატო;• კომპოზიტორი, ფოლკლორი, ფოლკლორისტი, მუსიკისმცოდნე, პიესა, კონცერტი,რეპეტიცია, ორკესტრი, დირიჟორი, ლოტბარი, რეგენტი, მესა, სოლისტი, აკომპანემენტი,ბალეტი, კორდე-ბალეტი, ბალერინა, ბალეტის მოცეკვავე, ბალეტმაისტერი, ადაჯო, პა დედე, თეატრალური/საოპერო/საბალეტო დასი, მოქმე დება/აქტი, ანტრაქტი, ოპერა, არია,12

არიოზო, რეჩიტატივი, ანსამბლი, დუეტი, ტრიო, კვარტეტი, კვინტეტი, ჟანრი;• ორკესტრი (სიმფონიური, კამერული, სასულე, სიმებიანი), ჯგუფები.მუსიკალური ფორმები:• მარტივი სამნაწილიანი, კუპლეტური, რონდო, ვარიაციული.მუსიკის მოსმენა:• განსხვავებული ეპოქების ცნობილი ნაწარმოებების მოსმენა, ამოცნობა;• ქართული ხალხური მუსიკის მოსმენა, ამოცნობა.ღონისძიებები:• სკოლის კონცერტი;• კლასის სპექტაკლი, კარნავალი, მეჯლისი, შეხვედრა - საღამოები;• ვიქტორინა;• საჯარო კონცერტზე, სპექტაკლზე დასწრება;• ექსკურსია ხელოვანის სახლ-მუზეუმში.მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში:• განწყობილების ამოცნობა, შთაბეჭდილებების გაზიარება, საკუთარშეხედულებებზე საუბარი;• ინფორმაცია ნაწარმოების და ავტორის შესახებ – პროგრამა (სიუჟეტი, ლიბრეტო),ეპოქა, სტილი, ჟანრი, ბიოგრაფიული ცნობები;• ინფორმაცია შემსრულებლების შესახებ.სარეკომენდაციო მოსასმენი მასალა:• ხალხური სიმღერები; ფრაგმენტები ბაროკოს, კლასიციზმის, რომანტიზმის ეპოქისმუსიკალური ხელოვნების ნიმუშებიდან, ქართველ კომპოზიტორთა პო პუ ლარულინაწარმოებებიდან, მაგალითად, «წინწყარო», იმერული ”ნადური”, მეგრული «ოდოია»,რაჭული ”ალილო”, სვანური «ლილე»; საგალობელი «ქრისტე აღსდგა», ბრაზილიურისიმღერა «გვანტანა მერა»; ვ. დოლიძე - ფრაგმენტები ოპერიდან «ქეთო და კოტე», ნ.გაბუნია - «იგავი» ინსტრუმენტული ანსამბლისა და სოლისტებისათვის (ფრაგმენტები);ი. კეჭაყმაძე - გუნდი «ლაშარის გზაზე» საგუნდო ციკლიდან «ფშაური ჩანახატები» ა.კალანდაძის ლექსებზე; ვ. აზარაშვილი - «ნოქტიურნი» კამერული ორკესტრისათვის; ი. ს.ბახი - სავიოლინო კონცერტი ლა მინორი; ლ. ბეთჰოვენი - სიმფონია #5, I ნაწილი; თემა დაექვსი ვარიაცია, ფა მაჟორი; ფ. შოპენი - მაზურეკი, თხზ. 33 #2, რე მაჟორი/ თხზ. 24 #2, დომაჟორი, ვალსი #7 დო დიეზ მინორი; ჟ. ბიზე - უვერტიურა, ტორეადორის კუპლეტები,ბავშვთა გუნდი ოპერიდან «კარმენი»; ჰ. ბერლიოზი - ფრაგმენტები ”ფანტასტიკურისიმფონიიდან”; კ. სენ-სანსი - «ინტროდუქცია და რონდო კაპრიჩიოზო»; ჯ. ვერდი –კვარტეტი ოპერიდან «რიგოლეტო»; ვ. ა. მოცარტი – პაპაგენოს და პაპაგენას დუეტი, ღამისდედოფლის არია ოპერიდან «ჯადოსნური ფლეიტა», ა. ლერნერი, ფ. ლოუ - ფრაგმენტებიმიუზიკლიდან «ჩემი მშვენიერი ლედი» და სხვ.13

III. Sinaarsisa da miznebis rukaG gakveTili #saTauri1-2gaarkvie: ragaxsovs, ra _ara?3rogormovisminoTmusika4modi, vnaxoT,venaxi, anu raaris rondo?5variacia6volfgangamadeusmocarti7-9iohansebastian baxi10-12musikalurianbani _ raaris akordi?13-14musikalurianbani – tonida naxevaritonipraqtikuli unar-Cvevebis da ideebisgamoxatvakomunikacia dainterpretaciamusikalurinawarmoebisaRqmakonteqstSimizani: musikis sagnisadmi moswavleTa mzaobis gansazRvra; maTidaintereseba.SefasebisformaVI.1. VI.4. VI.7. VI.12. dakvirvebamizani: musikis mosmenis, sakuTari azris gadmocemis, dialogis,urTierTTanamSromlobis unar-Cvevebis ganviTareba.VI.7. VI.9. VI.11. dakvirvebamizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmenaanalizis,dakvirvebis, dialogis, vokaluri unar-Cvevebis unar-CvevebisganviTareba.VI.2. VI.4.VI.7.mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmenaanalizis,dakvirvebis, dialogis, sanoto weris unar-CvevebisganviTareba.VI.4.VI.7.mizani: informaciis moZieba da damuSaveba kompozitorisa da misinawarmoebis Sesaxeb; moxsenebis/statiis saxiT misi wardgena; dialogis,msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.VI.5. VI.9. VI.10. VI.11. prezentaciamizani: informaciis moZieba da damuSaveba kompozitorisa da misinawarmoebis Sesaxeb; moxsenebis/statiis saxiT misi wardgena; dialogis,msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba; sanoto damwerlobis codnisgamoyeneba konkretuli davalebis Sesasruleblad.VI.4. VI.5. VI.9. VI.10. VI.11. prezentaciaVI.12.mizani: sanoto wera; intervalebis da akordebis Cawera, amocnoba,simRera; axali terminebi _akordi, tonika.VI.1. VI.2. VI.4mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba _ axali terminebisdamuSaveba; konkretuli savarjiSoebis Sesruleba masalis ganmtkicebismizniT.VI. 1. VI.4. VI.5.dakvirveba14

15saukunissimRera16inolagurgulia17-21MmsofliosxalxTasimRerebi22saqarTvelosbulbuli23-24musikalurianbani –sanoto wera25-26rogor xvdebaaxal welsmsoflio27-30tradiciebida axali welisaqarTveloSi31-32ra arispantomima?33stumradmusikalurTeatrSi -baleti34-35gaviTamaSoTbaletisiubilemizani: vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba; sanoto wera; intervalebisageba bgeridan, maTi simRera.VI.1. VI.2.mizani: vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.VI.2.mizani: cnobili Semsruleblis, kompozitoris an nawarmoebisSesaxeb informaciis moZieba da wardgena statiis/Canaweris saxiT;urTierTSefaseba; simRerebis Seswavla; sanoto wera.VI.2. VI.4. VI.6. VI.10. prezentaciamizani: informacia cnobili Semsruleblis SemoqmedebasTandakavSirebiT; musikis mosmenis, analizis, msjelobis unar-CvevebisganviTareba.VI.7. VI.10. prezentaciamizani: sanoto werasTan dakavSirebiT SeZenili codnis ganzogadeba _intervalebis, akordebis ageba bgeridan, notis grZlioba.VI.4. VI.5.dakvirvebamizani: informaciis moZieba msoflios sxvadasxva qveynis tradiciebisSesaxeb da misi wardgena; musikis mosmena da analizi; vokalurisavarjiSoebis Sesruleba (kanoni); simRerebis Seswavla.VI. 1. VI.2. VI.5. VI.6. VI.7. VI.9. VI.10. VI.11. prezentaciamizani: informaciis moZieba qarTuli, erovnuli tradiciebis,ritualebis Sesaxeb da misi wardgena nacnobi auditoriis winaSe;sxvadasxva kuTxis xalxuri simRerebis, saferxuloebis Seswavla;musikaluri damwerlobis codnis gamoyeneba konkretuli davalebisSesasruleblad.VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. VI.7. VI.10. VI.11. prezentaciamizani: informaciuli codnis gaRrmaveba; SemoqmedebiT saqmianobaSiCabma _ konkretuli siuJetis gaTamaSeba mimikis, Jestis, moZraobissaSualebiT; scenis musikiT gaformeba; musikis rolis ganxilvaxelovnebis sxva dargebSi.VI.3. VI.7. VI.8. VI.9. VI.11. dakvirvebamizani: musikis mosmena-analizis, dialogis, msjelobis unar-CvevebisganviTareba.VI.3. VI.7. kiTxvapasuximizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ scenaris mixedviT rolebisgadanawileba da `baletis iubiles~ gaTamaSeba; musikaluri masalismoZieba da scenaris musikiT gaformeba.VI.3. VI.5. VI.6. VI.7. VI.8. VI.10. dakvirveba15

36-37musika dasportimizani: musikis mosmenis, analizis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.VI.2. VI.7. VI.9. kiTxvapasuxi38-39musikalurianbani _diezi, bemoli,bekari40-41feradovanimusika, anufermusika42-43Mmusika dasityva44-45tembri –musikalurisaRebavi?!46ra arisopera?47-51stumradmusikalurTeatrSi -opera52-54viqtordoliZe damisi opera`qeTo dakote~55-60viqtorinamizani: sanoto anbanis codnis gamoyeneba saxlmZRvaneloSi miTiTebulidavalebebis, savarjiSoebis Sesasruleblad; ritmis grZnobis, vokaluriunar-Cvevebis ganviTareba; axali terminebi: diezi, bemoli, bekari.VI.1. VI.2. VI.4. VI.5.dakvirvebamizani: imis gacnobiereba, Tu rogor aris SesaZlebeli konkretulimusikaluri ganwyobilebis, kompozitoris Canafiqris gamoxatvasxvadasxva gamomsaxevlobiTi xerxebis saSualebiT; musikis mosmenaanalizi;sanoto anbanis sakiTxebis gaxseneba da maTi Sesatyvisidavalebebis, savarjiSoebis Sesruleba.VI.4. VI.5. VI.7. VI.9. dialogi;kiTxvapasuximizani: musikis gakveTilebisadmi moswavleTa damokidebulebisgansazRvra; sanoto anbanis sakiTxebi.VI.1. VI.2. VI.4. VI.7. dakvirveba-CaniSvnamizani: musikis mosmena; informacia kompozitorebsa da maT mier Seqmnilnawarmoebebze; sakravebis amocnoba formis, JReradobis mixedviT.VI.7.VI.12.mizani: winare codnis dadgena konkretuli Temis Sesaxeb.VI.7.kiTxvapasuximizani: damatebiTi informaciis miwodeba; musikis mosmena-analizi;sanoto damwerlobis codnis gamoyenebiT konkretuli davalebebisSesruleba.VI.2.VI.4. VI.5.VI.6. VI.7.dakvirvebamizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ saxelmZRvaneloSiSemoTavazebuli Sinaarsis mixedviT scenaris Seqmna, Semdeg ki rolebisgadanawileba. aRniSnuli speqtaklis musikiT gaformeba.VI.2. VI.3.VI.4. VI.6. VI.5. VI.7. dakvirveba-CaniSvnamizani: SeZenili codnis, unar-Cvevebis ganzogadeba-Sejameba.VI.2. VI.6. VI.7. VI.8. VI.10. VI.12. viqtorina16

IV. saxelmZRvanelos struqturuli elementebi da misiSemadgeneli nawilebisaxelmZRvaneloSi Sesuli masala iTvaliswinebs VI-klaselTa momzadebis donesmusikis dargSi, maT inteleqtualur potencials. misi struqtura naTelia da gamoyenebadi.aq organuladaa Serwymuli Semecnebis Teoriuli da praqtikuli mxareebi. gaTvaliswinebuliainteraqtiuri swavlebis meTodebi.musikis saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad, Temebad:Tavi I – musika Sen irgvliv – 14 Tema da 26 gakveTili;Tavi II – mxare, sadac Sen cxovrob – 1 Tema da 4 gakveTili;Tavi III – Sen da musika – 11 Tema da 30 gakveTili.saxelmZRvaneloSi Sesuli masala xSir SemTxvevaSi aris ara mza, aprobirebuli WeSmariteba,aramed mocemulia dinamikaSi, codnis miRebis, analizis, Sefasebis, fiqrissafexurebis saxiT. gakveTilebTan darTuli kiTxvebi da davalebebi, saazrovno sqemebi,moswavles fiqrisa da sakuTar SesaZleblobebSi wvdomis pirobas uqmnis.saxelmZRvanelos yoveli axali Tavis dasawyiss uZRvis rubrika: `Sen am TavSi Seiswavli~,sadac sagakveTilo saTaurebis daxmarebiTac vcdilobT moswavleeSi aRvZraT interesiTemebis mimarT.vfiqrobT, moswavlis saxelmZRvanelos maswavlebelic kargad gamoiyenebs, vinaidanmasSi naTladaa gamokveTili is miznebi, romlebsac konkretuli Tema emsaxureba. amas-Tan, migvaCnia, rom maswavlebelma mxolod sagakveTilo teqstidan gamomdinare ar undadasvas kiTxvebi, vinaidan ymawvilebma saxelmZRvaneloSi mocemuli faqtebi da koncefciebiTavad unda `aRmoaCinon~ miRebuli gamocdilebisa da codnis safuZvelze. gardaamisa, wignSi ganTavsebuli davaleba-RonisZiebebi (moiZie, ganasxvave, gaixsene, Seavsecxrili, gamoZerwe/daamzade, Seasrule, gaiTamSe da a.S.) maswavlebels miscems stimulsmaTi gamravalferovnebisaTvis – es ki swavlebisa da swavlis procesis mimarT SemoqmedebiTimidgomis efeqtur saSualebad gvesaxeba.V. musika da specialuri saganmanaTleblo saWiroebismqone moswavleebiqarTul saganmanaTleblo sivrceSi specialuri saganmanaTleblo saWiroebismqone moswavleebis (sssmm) CarTva saswavlo procesSi sadReisod prioritets warmoadgens.sssm moswavleebi xasiaTdebian fizikuri da gonebrivi darRvevebiT – mxedvelobis,metyvelebis, qcevis, emociuri da sxva maxasiTeblebiT.Cveulebriv, skola xelmZRvanelobs erovnuli saswavlo gegmiT, romelSic mocemuliamoswavlis ganviTarebisa da ganaTlebis yvela mniSvnelovani aspeqti. MmoswavlissaWiroebebze morgebuli saganmanaTleblo procesis dasagegmad skola iTvaliswinebsmoswavlis interesebs da mis individualur SesaZleblobebs.inkluziuri ganaTlebis programis gaTvaliswinebiT, yvela sagnis maswavlebelierovnuli saswavlo gegmidan irCevs moswavlisTvis Sesaferis saSualebebs da gansaz-Rvravs saganmanaTleblo miznebis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis)gzebs. amgvari modificirebuli saswavlo gegmis farglebSi detalurad igegmeba swavlebisstrategiebi da saswavlo aqtivobebi.sssm moswavleebis CarTva saganmanaTleblo procesSi arcTu ise advilia – xSir Sem-TxvevaSi, isini ufro nela swavloben, nela izrdebian da viTardebian; met yuradRe-17

as saWiroeben. maTi CarTva saswavlo procesSi pedagogisagan met Zalisxmevas da specialurunar-Cvevebsac moiTovs.winamdebare maswavleblis megzurSi gTavazobT mcire rekomendaciebs, rCevebs.SemoTavazebuli midgomebi Cven mier garkveulwilad aprobirebulia da sasurveliSedegic miviReT:• winaswar dagegmeT yvela aqtivoba;• sssm moswavles SeurCieT Sesaswavlad iseTi simRerebi, romelTa melodiebiadvilad dasamaxsovrebelia, martivia Sesasruleblad; teqstebSigadmocemuli Sinaarsic advilad warmosadgeni da gasaazrebeli unda iyos;• sasurvelia, simRerebis teqstebma pozitiuri grZnobebi, emociebi aR-Zras bavSvSi;• simReris Sesrulebis procesSi SeecadeT da aamoZraveT moswavle (Se-Zlebisdagvarad); misi qceviT, moZraobiT, mimikiT, saxeze aRbeWdili emociiTadvilad mixvdebiT, moswons, siamovnebs Tu ara;• ar moeridoT sityvier ganmartebebs, direqtivebsac;• xSirad SeaqeT bavSvi konkretuli davalebis SesrulebisTvis; mimar-TeT saxeliT;• zogjer maswavlebelma simReris teqstSi CarTos bavSvis saxeli dagaamReros;• nu SeecdebiT im davalebis kidev ufro gamartivebas, romelic isedacadvilad Sesrulebadia; drodadro moswavlem unda igrZnos, rom damarcxda.bavSvebi, romelbic SezRudulni arian moZraobaSi,uWirT koordinacia• fizikuri aqtivobebi (sacekvao moZraobebi), bunebrivia, SeizRudeba, TumcamTlianad ar unda amoviRoT. bavSvs, romelic etlSi zis, SeuZlia monawileobamiiRos saerTo moZraobaSi – ahyves ritms taSiT, magidaze dartymiT; SegviZliaSevTavazoT musikaluri sakravi (salamuri, doli).metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvebi• aseTi bavSvisTvis damaxasiaTebelia artikulaciis moSliloba anu danawevrebuligamoTqma, enis `dabma~, mouwesrigebeli saxmo aparati, sityvebis/frazebisgaumarTaoba. amgvari problemis gadaWraSi musika did rols asrulebs, ker-Zod, simReris procesi ufro metad awesrigebs metyvelebas, vidre Cveulebrivisaubari. es ki imiT aixsneba, rom rodesac vmReriT, xmovani bgerebi ufro mtkice,myari da uwyveti xdeba; ritmi ki, Tavis mxriv, gvexmareba bgerebis SeuferxebladgamoTqmaSi.metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvTan muSaobis erT-erTi efeqturi savarjiSoa e.w.`eqo~: bavSvma simReriTve unda gaimeoros maswavleblis mier namReri fraza/motivi.18

individualuri gegmis nimuSi:Mmoswavlelevani – SezRudulia moZraobaSi (etliT mosargeble).mSoblis prioritetida interesimaswavleblis mizani(moswavlisSesaZleblobebsada saWiroebebzeamorgebuli)moklevadianiamocanebiSesabamisiaqtivobebiTbavSvis socialuri adaptireba klasSi; minimaluricodnis SeZena.bavSvis Cabma sagakveTilo procesSi; moswavlis ganwyobadamokidebulebazezrunva.1. simRera – musikaluri frazebis gameoreba; Tanaklaselebis/maswavleblis simReraze xmis ayoleba;2. ganwyobilebis gadmosacemad gamoxatvis sxvadasxvaformebi – naxatiT gadmosces musikaluri nawarmoebidanmiRebuli ganwyobileba (naxatis srulfasovnebas gadamwyvetimniSvneloba ar aqvs);3. elementaruli musikaluri terminebi – kompozitori;koncerti; diriJori; musikaluri sakravebis saxelwodebebi(pianino, salamuri, gitara, doli);4. musikaluri sakravebi – sakravebis amocnoba formismixedviT; SeZlos maTze dakvris imitacia.Sefasebasssm moswavlis akademiuri moswrebis Sefaseba xdeba im saerTo principiT, romelicgawerilia erovnul saswavlo gegmaSi.im SemTxvevaSi, roca sssm moswavle ganaTlebas iRebs modificirebuli saswavlogegmiT, fasdeba moswavlis mier am gegmiT gansazRvruli miznebis miRwevis done.VI. gakveTilis dagegmvis zogadi principebigakveTilis dagegmvisas usaTuod gaTvaliswinebuli unda iqnas moswavleTa interesebida saWiroebebi, agreTve maTi gamocdileba. amasTan, asakidan da SemecnebiTi Taviseburebebidangamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblobebi, rac ufros asakobrivjgufebSi gulisxmobs iseTi sagakveTilo qmedebebis arsebobas, romlebic problemisgadasaWrelad gonebriv koncentracias moiTxoven.gakveTilis dagegmvis sqema:saswavlomiznebi(risTvisvaswavli amas?ra ecodinebaTda SeeZlebaTmoswavleebs?)aqtivobebi(rogorvaswavli?ra meTodebsviyeneb? raqmedebebsaxorcielebenmoswavleebi?)organizeba(rogormovaxdenmoswavleTaorganizebas?)droisganawileba(ra drodasWirdebaTiToeulaqtivobas?)resursebi(ramesaWiroebaiseTi, racdamexmarebasaswavlomiznismisaRwevad?)Semowmeba(rogorSevamowmosaswavloSedegi?)19

1. miznis Camoyalibebisas gaiTvaliswineT:• naTlad aris Tu ara Camoyalibebuli mizani?• xom ar moicavs mizani moswavlisaTvis mxolod faqtobrivi masalis (informaciis)damaxsovrebis moTxovnas?• aisaxeba Tu ara mizanSi is unar-Cvevebi, romelebic unda ganuviTardes moswavlesgakveTilis mimdinareobis dros?ixelmZRvaneleT Semdegi formuliT:`gakveTilis mimdinareobis procesSi/bolos moswavleebma unda SeZlon...~2. aqtivobebirogor movaxdinoT moswavleTa motivacia? romeli aqtivobebi migviyvans konkretulmiznamde?moswavleTa motivaciaze fiqrs gakveTilis dagegmvis pirvelsave etapze viwyebT –miznis gansazRvrisas (risTvis vakeTeb amas? rogor davaintereso moswavle? rogor, rasaSualebebiT, xerxebiT gavaaqtiuro/CavrTo sagakveTilo procesSi?). sakuTriv swavlebisprocesSic, usaTuod unda vakontroloT moswavleTa damokidebuleba, maTi reaqciaCven mier SeTavazebuli qmedebebis mimarT.3. Ddagegmvis procesSi sasurvelia:• aqtivobas mieniSnos savaraudo dro (ra dros davuTmob simReris Seswavlas/musikis mosmenas? saubars? TamaSs?);• ganisazRvros swavlebis formebi: individualuri, wyvilSi, jgufSi.4. resursebiimaze, Tu ra saxis saswavlo resurss gamoviyenebT, bevradaa damokidebuli moswavleTadainteresebis, klasSi CarTulobis, maT mier masalis aRqmis xarisxi.saswavlo masalis wardgenis fazebisagakveTilo procesi sam ZiriTad etaps moicavs:I. Sesavali (samotivacio) – es is etapia, rodesac unda moxdes moswavleTa azrovnebiskoncentracia, gavuRviZoT interesi, codnis Ziebis survili;II. ZiriTadi nawili, mTavari aqtivoba (siRrmiseuli wvdoma) – swavlebis is fazaa,rodesac moswavleebi Rrmad unda Caswvdnen sakiTxs. gakveTilis es etapi SeiZleba sxvadasxvagvaradwarimarTos: musikis mosmena-analizi, dialogi/diskusia, simReris Seswavla,videofilmis naxva da a.S.III. daskvniTi nawili (ganzogadeba, gaazreba) – gakveTilis am etapze moswavleebmaunda SeZlon kiTxvebze pasuxis gacema, miRebuli informaciis dakavSireba SeZenil codnasTan;naswavlis gaanalizeba da daskvnebis gakeTeba.20

a saxis saswavlo aqtivobebs vaniWebT upiratesobas Cven mier warmodgenil moswavlissaxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi?ragind misawvdomi da gasagebic unda iyos saxelmZRvanelos ena, masSi ganTavsebulimasalis ukeT aTvisebaSi, vfiqrobT, mowafeebs, daxmarebas gauwevs maswavlebeli – misxelT arsebuli meTodebisa da strategiebis farTo repertuariT. saswavlo meTodTamravalferovneba uzrunvelyofs gakveTilze moswavleTa aqtiur Cabmas saswavlo procesSida motivaciis gazrdas. sasurvelia, maswavlebelma gamoiyenos iseTi saswavlomeTodebi da strategiebi, rogoricaa: roluri TamaSebi, debatebi, gonebrivi ieri-Si, diskusia, TvalsaCinoeba, audio-, vizualuri prezentacia, jgufuri muSaoba dasxva.verbaluriinformaciaistoriebisSeTxzva-moyola;rolebismixedviT TamaSi;savarjiSoebisdros leqsebis,simRerebisgamoyeneba;interviu;prezentacia...swavlebisvizualizaciasuraTebi;TvalsaCinomasala;ilustrirebuliprezentacia;videofirebi...diskusiabeWvdiTiRonisZiebebiplakati;afiSa;proeqti;recenzia;esse...kiTxva-pasuxi;musikis mosmenaanalizi;msjeloba;kritikulianalizi;sxvisi naazrevisganxilva-Sefaseba...21

VII. sanimuSo sagakveTilo scenarebi, komentarebi, rekomendaciebimoswavlis saxelmZRvanelosa da samuSao rveulSi SemoTavazebuli Temebi da maTTandakavSirebuli kiTxvebi, davalebebi, savarjiSoebi, xSir SemTxvevaSi, maswavlebels mianiSnebs,Tu rogor dagegmos, Semdeg ki warmarTos gakveTili; ra saxis damatebiTi masalamoiZios Temis ufro warmatebulad da efeqturad damuSavebisaTvis.am nawilSi viZleviT ZiriTad mimarTulebebs, Tu rogor daigegmos gakveTili, rasaxiT damuSavdes esa Tu is sakiTxi; rogor, ra xerxebiTa da saSualebebiT moxdes amsakiTxebiT meeqvseklaselTa daintereseba.gakveTili 1-2Tema: gaarkvie, ra gaxsovs, ra – ara?mizani: musikis sagnisadmi moswavleTa mzaobis gansazRvra; maTi daintereseba.saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; samuSao rveuli.kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:VI. 1.VI. 4.VI.6.VI.7.VI.12.mReris intervalebs oqtavis farglebSi;kiTxulobs da wers notebs violinos, banis gasaRebSi;iTvaliswinebs da iyenebs jgufis wevrebisSesaZleblobebs;amoicnobs nawarmoebs, mis fragments;ganasxvavebs simfoniuri, kameruli, sasule, simebianiorkestris Semadgenlobas.msvleloba:aqtivoba I (15 wT) – samotivaciaomaswavlebeli kedelze gamofens `molodinis xes~. moswavleebs urigdebaT webovanibaraTebi (`foTlebi~), sadac 2-3 winadadebiT TiToeulma unda daweros sakuTari molodinebi,survilebi: `ras veli musikis gakveTilebisagan?~ da Semdeg `SefoTlon~ xe(Canaweri anonimuri iqneba, es gulwrfelobis xarisxs aamaRlebs).maswavlebeli 5 wuTis Semdeg akrefs baraTebs da waikiTxavs. Seecdeba mcire komentarebisgakeTebas, SesaZloa, dialogic gaimarTos. aq mTavaria erTi ram: yvela azrimisaRebia.aqtivoba II (25 wT)klasi iyofa jgufebad. TiToeuli jgufi unda Seecados, Seasrulos saxelmZRvanelosada samuSao rveulSi ganTavsebuli davalebebi. muSaobis dawyebamde maswavlebeliSeaxsenebs jgufebs, rom unda moxdes Sesrulebuli davalebebis wardgena daTiToeul jgufs amisTvis miecema 2-2 wuTi.22

SeniSvna: moswavleebi samuSao rveulSi asruleben Semdeg davalebebs: #1, 2,3 ,4, 7, 8.komentari:vfiqrobT, Cven mier SeTavazebuli davalebebi rTuli ar iqneba. arc gvqondaCafiqrebuli pirvelive gakveTilze moswavleTaTvis sirTuleebis Seqmna. esaris erTgvari gaxseneba im informaciis, codnis, rac gasul wlebSi miiResmoswavleebma.gakveTili 3Tema: rogor movisminoT musikamizani: musikis mosmenis, sakuTari azris gadmocemis, dialogis, urTierTTanamSromlobisunar-Cvevebis ganviTareba.saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; samuSao rveuli; mosasmeni masala: f. Subertis`ave maria~.kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:VI.7.VI.9.VI.11.axasiaTebs konkretul musikalur fragmentsmetris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos mixrilobismixedviT; gadmoscems Tavis STabeWdilebassityvierad, naxatiT, Canaweris saxiT;acnobierebs, rom musikis erToblivi mosmenaadamianebSi msgavs gancdebs badebs;saubrobs imis Sesaxeb, ratom moewona esa Tu isnawarmoebi.aqtivoba I (3-5 wT)maswavlebeli asmeninebs f. Subertis `ave marias~. sTxovs moswavleebs, zepirad aRweronsakuTari SegrZnebebi, STabeWdilebebi.aqtivoba II (15-20 wT)saxelmZRvaneloSi (gv. 10-11) kiTxuloben rCevebs, Tu rogor unda iswavlon musikismosmena.klasi iyofa jgufebad da maswavlebeli xelmeored asmeninebs Subertis simReras,amasTan, sTxovs, gaiTvaliswinon is rCevebi, romlebic saxelmZRvaneloSi amoikiTxes.davalebis Sesruleba rom ar gauZneldeT, upasuxeben kiTxvebze, romlebic saxelmZRvaneloSia,gv. 10-ze.TiToeul jgufs SeuZlia SeTxzas literaturuli Canaxati/naxatiT gadmoscesmusikis mosmeniT miRebuli STabeWdileba.23

aqtivoba IIIprezentacia (TiToeul jgufs prezentaciisTvis eZleva 3-3 wuTi).aqtivoba IVsamuSao rveulSi (davaleba 10) jgufebi avseben cxrils.maswavlebels winaswar aqvs gamzadebuli dafaze iseTive cxrili da jgufebis naazrevsprezentaciis procesSi Cawers Sesabamis svetSi. sainteresoa, Tu romeli svetiSeivseba yvelaze naklebad, savaraudod, III-Si naklebi pasuxi dafiqsirdeba, rac maswavlebelsmiscems saSualebas, urCios moswavleebs, xSirad daeswron koncertebs,speqtaklebs; SeiZleba koleqtiuri svlac dagegmon.gakveTili 4Tema: modi, vnaxoT venaxi, anu ra aris rondo?mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dakvirvebis,dialogis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba..saswavlo resursi: saxelmZRvanelo; mosasmeni masala – v. a. mocarti, `TurqulimarSi~; k. sen-sansi, `introduqcia da rondo kapriCiozo~; qarTuli xalxuri leqsi –`modi, vnaxoT venaxi~; Sesaswavli simRera – `modi, vnaxoT venaxi~ (xalxuri).kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:VI.2.VI.4.VI.7.mReris gundSi erT- da orxmian simReras xalxurirepertuaridan;kiTxulobs da wers notebs;amoicnobs mosmenisas nacnob musikalur formebs;axasiaTebs konkretul musikalur fragmentsmetris, sakravTa, xmis tembrebis, kilos mixrilobismixedviT.24msvleloba:aqtivoba I (7-8 wT) – samotivaciaomaswavlebels dafaze/didi formatis qaRaldze gamzadebuli aqvs sanoto sistema.sTxovs moswavleebs, saTiTaod gamovidnen (survilisamebr) da sanoto xazebze daweronmaswavleblis mier nakarnaxevi sanoto niSani – maswavlebeli karnaxobs notebs qarTulixalxuri simReridan `modi, vnaxoT venaxi~ (ix. sanoto danarTi). karnaxi warimarTebaamgvarad:– giorgi, pirvel taqtSi Cawere I oqtavis, meoTxedi grZliobis noti `fa~, imavegrZliobis noti `sol~ da naxevari grZliobis noti `la~... – meore taqtis sanoto niSnebsCaawerinebs sxva moswavles da a.S.komentari:aRniSnuli aqtivoba garda imisa, rom moswavleebSi motivaciis amaRlebas emsaxureba(saxalisoa, rTuli ar aris Sesasruleblad), meore mxriv, meeqvseklaselebi gaixsenebensanoto weras, notebis grZliobebs, oqtavebs da a.S.aqtivoba II (10 wT)klasSi, survilisamebr, SeirCeva 8 moswavle. dgebian wreze, ise, rogorc es saxelmZ-RvaneloSia Caxatuli: rvidan erT-erTi moswavle mudmivad imoZravebs wreze fraziT,`modi, vnaxoT..~ (Seasrulebs refrenis funqcias), xolo danarCenebi `epizodebi~ iqnebi-

an. vfiqrobT, amgvari TamaSi daexmareba moswavleebs rondos, rogorc musikaluri formisgaazrebaSi.aqtivoba III (4 wT)saxelmZRvaneloSi (gv.12-13) kiTxuloben teqsts, cdiloben, erToblivad gaerkvnenterminis arsSi.aqtivoba IV (10 wT)ismenen v. a. mocartis `Turqul marSs~, SeZlebisdagvarad ahyvebian `la~ marcvalze;gamoxataven damokidebulebas mosmenilis mimarT; arkveven, rogori xasiaTis musikaa,rogoria tempi; ra hqvia Cqar, Zalian Cqar tempebs; romeli motivi meordeba ufro xSiradda a.S.aqtivoba Vmaswavlebeli aswavlis qarTul xalxur simReras `modi, vnaxoT venaxi~.25

ekomendacia #6-9 gakveTilebisTvisvidre aRniSnul gakveTilebs Caatarebdes, maswavlebeli moswavleebs winaswar aZlevsdavalebas: moiZion infomacia v.a. mocartis, i.s. baxis Sesaxeb da klasSi warudginonTanaklaselebs. amasTan, miuTiTos, rom prezentacias usaTuod unda daurTonaudioCanawerebi am kompozitorebis nawarmoebebiT.26