26.12.2012 Views

kanmah thawng - The One Star News

kanmah thawng - The One Star News

kanmah thawng - The One Star News

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

MOTTO: NA MIPHUN CAAH HMUNHMA THA VA SER PIAK HNA<br />

EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

CHINRAM TELH IN RAMTHEN 5<br />

UNO NIH A BAWMH LAI<br />

October 11, 2012: Chinram telh in Kachin,<br />

Shan, Arakan le Karen hna tthanchonak ah<br />

UNO nih bawmhnak pek a timh tiah<br />

Khonumthung thanhca nih a ttial. Ramri<br />

vunci du-bochohci <strong>The</strong>in Htay le အျပည္ျပည္<br />

ဆိုင္ရာ<br />

ၾကက္ေျခနီအဖဲြ bu tonnak an ngeih lioah hi<br />

kong an ceih tiah Myanmar Newlight thanhca<br />

nih October 11 ah a tial. Cun France<br />

lamkaltu Mr. Thiery Mathou le ramri vunci<br />

tonnak an ngeih lio zongah hi kong an ceih<br />

ti a si.<br />

Bawmhnak phaisa belte a zat chim<br />

a si rih lo. Kan hnu nikhat ni Mizzima thanhca<br />

tialnak ahcun ramthen 5 caah $ 144<br />

million bawmh a si lai a ti. Bawmhnak hi<br />

December in thawk a silai ti a si. 2011<br />

UNO report ah Chinram cu Kawlram chungah<br />

a si a fak bik a si a ti. 2011 ah Chinram<br />

caah tiin Japan (Japan International Cooperation<br />

Agency – JICA) nih Ks 99—<br />

million le India nih $ 6 million a bawmh ti<br />

a si nain nihin tiang cozah nih hmannak an<br />

thanh rih lo. (Cc: Khonumthung)<br />

6<br />

7<br />

Thla 2 chungah KIA nih Kawl ralkap 211 an thah hna..Ch: 4<br />

Rangon Airport ah Dr. Lian H. Sakhong an don..Ch: 2<br />

CRC Coordinator Ko Tin Maung Shwe he tonnak...Ch: 7<br />

Lady Gaga nih Assange a leng..Ch: 7<br />

Kum 14 nu raltha..Ch: 6<br />

Aw! CNF<br />

Khua muih lai i, ramleng chuah cu<br />

Thinphan dailo, kan rak ti kha<br />

Zaantim ih rip, na chawl khiah <strong>thawng</strong><br />

Di de ngai in, zan hngilh kho lo<br />

Thawngpang chia kip, i manh phah in<br />

Fingrei cah lai, kan rak hngah kha<br />

Mitthlam an cuang nihin ni cu<br />

Dawtnak horkuang ah naa cang i<br />

Vapi vate an luang thluahmah<br />

A fenh dih hna tilu lian nih<br />

Rili ral cu an va phan i<br />

Cungvuan na leh, nee tla na leh<br />

Dawtnak nehbung khirhzaal tilo<br />

Na hna a car, thal tiva bang<br />

Thih lai ke chaih, thahrun chuah in<br />

Khua na va hlam, pokhlet lei in<br />

Mi le mah khom hliah um ti hlah<br />

Khualchia va bang, chiatserh na tong<br />

Aw! CNF..Aw CNF<br />

Zei he na can, cu ngai tak cu<br />

Van i hrim law, van kan zoh hmanh<br />

Chinland club zong, iip lengmang in<br />

Dawtnak khuvai kan rak cuan<br />

Dr. Salai Bawi Uk Thang<br />

(Hluan Ku pa)


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

CHINMI 200 FAI NIH RANGON AIRPORT IN DR. LIAN<br />

HMUNG SAKHONG AN DON<br />

Yangon: Chin Literature<br />

and Culture Comittee<br />

(Universities, Yangon) hohatnak<br />

in Chin miphun dihlak minung<br />

200 renglo nih Kawlram tlangcungmi<br />

le Chinmi ramkhel hruaitu<br />

upa pakhat a simi Dr. Lian H. Sakhong<br />

cu Yangon, Minglardon Airport<br />

ah hlunghlainak in an don.<br />

10 October, zanlei suimilam<br />

2:00 ah a rak phanmi Ethnic<br />

Nationalities Council (ENC) Chiarman, CNC Chiarman le CNF Supreme<br />

Council chungtel Dr. Lian H. Sakhong donnak ah CLCC siangakchia<br />

pinah, Khumi Mino Bu, Chin Youth Forum, Lautu Family,<br />

Zophei Family, Aibur Family, Parties Palai cheukhat hna le upa 40<br />

renglo nih an donpi hna.<br />

A dongtu hna nih anmah le bu min cio in hlunghlai tein an<br />

donnak Kawl in catar tampi put in sunglawihnak an langhter pinah,<br />

Kawlca in catar an I putmi ah "ENC Chiarman kan in don", "Chin<br />

Siangakchia Hruaitu Hlun kan in don", "CNC Chiarman kan in don",<br />

"United National League for Democracy, General Secretary hlun kan<br />

in don" ti pawl telh in le pangpar oihnak le laithuam he an sunlawih.<br />

Dr. Lian H. Sakhong nih atu lio an donmi kong le Kawlram a ratnak<br />

kong he pehtlai in; kum 20 chung ram zamtak dirhmun in ka nunnak<br />

chungah lamhruai in Kawlram ka phak khawh caah Pathian min ka<br />

thangthat. Hlunghlai taktak in a ka donmi Chin miphun nan dihlak<br />

cungah kaa lawm. A bik in CLCC nan cungah lawmhnak tampi ka<br />

ngei. CLCC hi miphun caah riantuan kaa thoknak keimah ka nubu<br />

bantuk in ka ruah i ka thinlung ah hi hmun ah ka rak tuanmi hi a cam<br />

zungzal. Atu kan ram tampi thlennak cungah kaa lawm. Asinain kum<br />

60 a raumi tlangcungmi buainak hi cabuai cung biaruahnak lawng in<br />

phisin a hau. Meithal le hriam in phisin nakin a dong kho lai lo. Ka<br />

riantuan hawi tampi cu mual an liam. Ka ngeih a chia tuk. Zungzal ka<br />

theih peng hna lai. Cun atu UNLD hawile tthing he hmuhnak caan<br />

zong kaa ngaituk. Cun Chinmi bu le a dangdang bu he iton khawhnak<br />

caan ttha ka ngah lai caah kaa nuam tuk" tiah Airport i Speech a<br />

pekmi ah a chim.<br />

Hi donnak ah tuanvo latu CLCC a ttanpi tu hna le Chin Magazin Editor<br />

hlun Salai Samuel nih "atu bantuk in CLCC hruaitu hlun le Chin<br />

siangakchia pawl nih Chin tuanbia kan theih khawhnak dingah ca<br />

tampi a kan tialpiak tu le, Chin siangakchia cawlcanghnak ah hruaitu<br />

a simi pakhat kan don khawhmi cungah lung a hmui tuk" tiah <strong>The</strong><br />

Chinland Post sinah a chim.<br />

Apeh i "a minung ka hmuh in a muisam le a pum in upat awk a tlak<br />

cu um rih seh. Media pawl bia a lehmi hna le a biachimmi hrim rumra<br />

a ngei. Chin miphun ramkhel hruaitu amah bantuk kan ngeihmi hi<br />

Chin mi kan i van tha. Keimah tein Chinmi si, i uarnak a kai tuk" tiah<br />

a ti.<br />

Khumi Mino in nungak A. S. nih "Dr. Lian H. Sakhong ka hmuh i<br />

kaa lunghmuih tuk. A kong hi a hlan ah ka thei tuk lo. Donnak ah<br />

Khumi in a kan hruaitu kan ule nih a kong an kan chimh lawngah<br />

biatak tein miphun caah arak i zuamnak le upat a tlaknak hi ka<br />

fian. Chin miphun nih hi bantuk hruaitu kan ngeihmi hi kan van tha<br />

tuk" tiah <strong>The</strong> Chinland Post sinah a chim. Kawlram a um chungah a<br />

rat hnawhchanmi "Will current reform will bring genuin peace in<br />

Myanmar" timi tlangtar in tuahmi Kawlram fimthiam hna le President<br />

ruahnak petu telin seminar ah "2008 Kawlram phunghram nih tlangcungmi<br />

zeitluk in zalonnak a pek, ruahchanhnak a pek" timi ca a<br />

chuahpi lai. Cun 13 October ah CLCC hohatnak in Rangoon um<br />

UMFCCI ah Chin History, Culture and Identity tiin biachimhnak a<br />

ngei lai. Cu ah tlangcungmi hruaitu le Laimi lei in fimthiam tampi<br />

zong biachimnak an ngei ve lai. Cun Kawlram a um chungah MPs<br />

pawl training peknak, Laitlang lei va tlawn in, CNF nih mipi tonnak a<br />

tuahmi (Public Consultation) zongah a telpi hna lai tiah theih a si.<br />

(Cc: <strong>The</strong> Chinland Post)<br />

KANMAH THAWNG<br />

Cahmai: 2<br />

KAWLRAM CAAH JAPAN TIMHTUAHNAK VIALTE<br />

October 10, 2012: 2013<br />

ah Japan nih Kawlram a miak<br />

tlawm taktak in phaisa cawih<br />

hram kan thawk cang lai tiah<br />

Japan ramleng vunci Koriki Jojima<br />

nih October 10 ah tuahmi<br />

Kawlram lei banchamnak kongah<br />

ramkip phaisa lei Agency<br />

meeting ah a chim. IMF, World<br />

Bank, Asia development Bank<br />

le G7 in rianngeitu pawl cu<br />

meeting cu an kai dih. Japan nih<br />

Kawlram phaisa zeizat ka cawih<br />

lai ti a chimlo nain Electric, lam<br />

le hlei remhnak, khuate thanchonak<br />

le tilawng dinhnak chan<br />

he aa tlak in remhnak ca ka<br />

bawmh lai a ti. Cu meeting ah<br />

Kawlram zeitin kan bawmh lai<br />

timi hnatlaknak a um lo nain<br />

Kawlram phaisa cawihnak cu<br />

hmaikum January in Japan<br />

hruainak in kan thawk lai an ti.<br />

Kawlram nih Japan lei a bat mi<br />

hi Yen 500 billion ($6.4 billion)<br />

a si i, U <strong>The</strong>in Sein Japan a kal<br />

lioah 60% cu ngaihthiam nan si<br />

lai ee tiah Japan nih an rak ti.<br />

Asia le World Bank ah Kawlram<br />

a leiba $900 million a ngeihmi<br />

zong Japan Bank (Bank of<br />

Tokyo le Mitsubishi UFJ) nih<br />

<strong>kanmah</strong> nih kan cham lai an ti.<br />

Kawlram caah Japan timhtuahnak<br />

vialte hi Kawlram kong<br />

hlathlaitu pawl an khuaruah a<br />

har dih. Japan University pakhat<br />

ah Kawlram kong a thei mi pakhat<br />

nihcun Kawlram cu zang<strong>thawng</strong><br />

Japan le Tuluk an i cilnak<br />

hmun pakhat a si cang lai tiah<br />

<strong>News</strong> York Time ah a chim. Tuluk<br />

nih Kawlram sui le ngun<br />

lawng a zoh lioah Japan nihcun<br />

man a fawi mi Kawl riantuantu<br />

rian kawl piak in Thailand le Indonisia<br />

tikulh thilchuahnak ah<br />

hman a duh hna ti a si. Reuter<br />

Agency pakhat chimnak ahcun<br />

Japan cozah le pumpak chawlettu<br />

hna hrambunh ding le Kawlram<br />

bawmh an timhmi hi $18 billion<br />

hrawng a si te lai a ti. Hi phaisa hi<br />

a miak 0.01 a si lai i kum 50<br />

chung a cawih lai.<br />

A hramthawk kumhra cu a<br />

miak loin a cawih lai. Thanchonak<br />

lei zongah Japan nih<br />

bawmhnak tampi chuah a timh<br />

rih. U <strong>The</strong>in Sein nih lamhla<br />

khuate ah siangniamrun sianginn<br />

a rannak in sak kan duh tiah Japan<br />

sinah ca a rak tial bal. Rangon<br />

dinti remh zong Japan Engineer<br />

nih tuanvo lak an timh cang. Rangon<br />

ti peknak pipe 40% cu pipe a<br />

that lo caah ti a zut dih, a lak a si<br />

caah a rannak in remh a hau.<br />

Rangon mipi caah kal-umnak,<br />

Rangon mei a petu zung 4 remh<br />

ding, Pegu tiva ah hleidonh ding<br />

le Tilawa tilawng dinhnak bawmh<br />

dingin Japan nih an hlat hlai<br />

cuahmah lio a si. (Cc: Irrawaddy)<br />

MATUPI AH NIGHT-CLUB AN AWN<br />

October 11, 2012: Keimah<br />

cu Matupi khuapi<br />

chung um High School<br />

No. (1) ah Siang cachim<br />

pakhat ka si. Ka hmuh<br />

theihmi kong hi piangthlangtuk<br />

in ka chim a<br />

si ah cun ka rian in an<br />

kan chuah ding le ka umnak<br />

hmun an ka tthial<br />

ding a si caah, thli cung<br />

in a si ah, online media in a si ah a ran khawh chung in atu ka chimmi<br />

pawl he aa pehtlaimi nih ttuanvo nan laknak ding ah theihter kan duh<br />

hna” tiah siang cachim pakhat nih a chimmi cu Khonumthung<br />

<strong>thawng</strong>ca nih a ttial.<br />

Cu siang cachim pa nih amah a hmuh tonmi phun 9 in a<br />

langhtermi chung ah, #No. 7. nak ah, “Matupi khua chung, Sanbawng<br />

sang, Panaing lampi ah an awnmi Nigh-Club ah mino tete le<br />

tleirawl tete hna zan tinte an kalmi hi Chin nunphung he zong aa kalh<br />

i, biaknak he zong aa kalhmi a si” tiah a langhter.<br />

Hi bantuk tuahsernak tthalopi hi a tlau khawhnak ding caah thli cung<br />

in a si ah, online media in a si ah, hi kong he pehtlai in ttuanvo ngeitu<br />

hna nih an theih ding ah ka hung langhter duh tiah Siang cachim pa<br />

nih a chim. (Cc: Globalchin)


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

October 9, 2012: Kawlram ah<br />

ramkulh le ramthen 14 hna tlukruannak<br />

caah ramkulh 14 phung kalpi dingin democracy<br />

party 10 nih kan i zuam lai an ti.<br />

A hmanmi federal pyitaungsuh a chuah<br />

khawhnak dingah ramkulh (0r) ramthen<br />

ai-awhtu cathluan kan tuah cang. Cu<br />

cathluan cu president U <strong>The</strong>in Sein le<br />

hluttaw sin chuah pi dingin hawikom party10<br />

nih October 19 meeting ah hnatlaknak<br />

kan ngei lai tiah democratic<br />

(Myanmar) in president U Tu Way nih a<br />

ti.<br />

Ramthen in a si ahcun 14, ramkulh<br />

in a si ahcun 14. Kan zapi federal<br />

pyitaungsuh bantuk in nawlngeinak kan i<br />

then lai. American bantuk in kan kal lai a<br />

ti. U Ne Win cozah nih Federal cu i<br />

thenkhuai ruahnak a si tiah bia an rak<br />

vahpi caah Burma miphun thinlung ah<br />

hmunhma a rak ngeih nain a tu cu federal<br />

hi a dikmi democracy a si tiin an<br />

cohlan than cang tiah Shan (SNDP) in U<br />

Saw Than Myint nih a ti.<br />

Federal ti cangka in tlangcung mi<br />

chuahnak a si tiah cozah nih an rak vahpi<br />

mi cu thennak a si lo tiah an lung a fian<br />

than cang caah thazang a um deuh cang a<br />

ti. Kawlram cu pyituangsuh ram tiah<br />

2008 phunghram ah suai a si bantuk in U<br />

<strong>The</strong>in Sein zong nih ramkip ah a aupi.<br />

Nain a tak ah centre nawlngeihnak<br />

(တျပည္ေထာင္ စနစ္ကို)<br />

an hman tiah U Saw<br />

Than Myint nih a ti. Federal cu mah tein<br />

KANMAH THAWNG<br />

FEDERAL PYITAUNGSUH CAAH PARTY 10<br />

TIMHTUAHNAK<br />

lairel khuakhan nak centre in a tang<br />

bik tiang tuannak nawl a ngeih ti a<br />

si. Hi kongah tlangcung mi zapi he<br />

pehtlaihnak a ngei. 2008 phunghram<br />

ah mah tein khuakhan lairelnak tlawmte<br />

telh a si nain a tak ah ttuannak<br />

nawl a um lo tiah party hruaitu pawl<br />

nih an ti.<br />

A ra laimi 2015 in 2020 ah<br />

federal chuahter kan i zuam lai tin<br />

biachahnak kan ngei tiah SNDP<br />

party in chimnak nawlngei nih a ti.<br />

Kawlram ah a dikmi federal chuahter<br />

dingah tlangcungmi nih kum hrabu<br />

tampi i zuam a si cang nain nihin<br />

tiang hlawhtlinnak a um lo. A dik mi<br />

federal chuahter dingah 2008<br />

phunghram remh a hau ti zong a<br />

chimchih. 2008 phunghram remh hi<br />

Daw Su zong nih a aupi mi a si. Zapi<br />

kan i bawmh ahcun hlawh a tling ko<br />

lai tiah party hruaitu pawl nih an ti.<br />

2008 phunghram remhnak dingah<br />

pyitaungsuh hluttaw 75% hnatlaknak<br />

a herh tiah pohma 436 ah aa tel.<br />

Kawlram zalennak a hmuh hi kum<br />

60 hrawng a si cang nain daihnak a<br />

umkhawh lo hi a dikmi pyitaungsuh<br />

a silo caah a si.<br />

Cucah tlangcung mi tlukruannak<br />

a um khawhnak ding le a<br />

dikmi pyitaungsuh a chuahnak dingah<br />

RDNP party nih kan hnu May<br />

thla ah halnak an rak tuah. Tulio<br />

Kawlram ah ramkulh 7 pinah, Kawl<br />

miphun umnak ramthen 7 zong ramkulh<br />

bantuk in ser dingle ramkulh<br />

cozah uknak tangah a um mi ram<br />

siter dingah RNDP party president<br />

Dr. Aye Maung nih party meeting ah<br />

a rak chuahpi bal. A dikmi federal<br />

pyituangsuh a chuah khawh ding le<br />

2015 thimnak pungsan thlen dingah<br />

party 10 nih U <strong>The</strong>in sein ton an<br />

timh ti a si. (Cc: Mizzima)<br />

U THEIN NYUNT: ROHINGJA KONG KAN I CEIH LAI LO<br />

October 7, 2012: Kawlram ah a chuak i<br />

a tthang mi cu Kawlram mi tiah cohlan<br />

a si nain Rohingja timi belte cu Kawlram<br />

tuanbia lei commission chuahpi mi<br />

ah an i tel lo caah anmah kong hi kan i<br />

zuam/kan i ceih ding a si lo tiah NNDP<br />

party hruaity U <strong>The</strong>in Nyunt nih a ti. Hi<br />

bia a chim hi October 4 ah tuahmi<br />

NNDP party kumkhat tlin ni ah a chim<br />

mi bia a si. Thimfung hmuhnak men ah<br />

khat leiah phundang khat leiah phundang<br />

in ka chim lai lo. Kawlram tuanbia<br />

lei commission nih tlangcung miphun 135 an um, hi chungah Rohingja an i tel<br />

lo a ti caah Rohingja kong kan i zuam ding a si lo a ti hi a si. (Cc: Mizzima)<br />

Cahmai: 3<br />

KIA NIH KAWL RALBAWI LIAN PAKHAT LE<br />

RALKAP PATHUM AN THAH HNA<br />

October 9, 2012:<br />

Shanram chaklei<br />

Munggu hmun<br />

Hka Lumle Hpai<br />

Kawng kar ah October<br />

9 zinglei<br />

suimilam 2:30 in<br />

3:00 tiang Kawl<br />

ralkap le KIA<br />

kahnak a um i, Kawl ralkap tatyinhmu (ဗ်ဴဟာမွဴး ၁ ဦး)<br />

le ralkap 3 an thi. Hi hna pa 4 hi Muse mipi sizung ah<br />

an kalpi hna i, boci pakhat zong a hma a fak tuk tiah<br />

khuami nih an chim. Hi dohnak ah Kawl ralkap minung<br />

8 hliamhma an pu ti a si.<br />

Tutan KIA nih an phomh mi hna Kawl ralkap<br />

pawl hi Munggu hmun hrawngah an tlawngleng i<br />

mipi thil duhpaoh in a hmang mi an si, Kachin mi<br />

pathum zong an tlaih hna i, Kawl ralkap uniform an<br />

hrukter hna tiah KIA lei nih an ti. An tlaihmi hna Kachin<br />

pathum cu (ဗ်ဴဟာမွဴး) pawngah an um ter hna<br />

caah a thi mi pathum hi Kachin an tlaihmi hna an si<br />

kho men ti zong KIA lei nih an chim. Tutan a thimi<br />

(ဗ်ဴဟာမွဴး) pa hi KIA ralbawi Bala Brang Shawng an<br />

tlaih lioah a hrem tu a si i, a hnarpherh hri in a chunh<br />

i a hruai tiah KIA lei nihcun an chimchap. October 8<br />

kahnak zongah Kawl ralkap 2 an thi tiah KIA lei nih<br />

an ti. (Cc: KNG)<br />

KUMKHAT AH MOTOR 20,000 HRAWNG A<br />

CHUAH KHOMI KAWLRAM AH AN DIRH<br />

CANG LAI<br />

October 10, 2012: Japan<br />

ram in Suzuki Cooperation<br />

Motor<br />

chuahtu sehzung ngan<br />

pakhat cu Kawlram ah<br />

2015 ah dirchuah dingin<br />

timhtuahnak a um.<br />

Kumkhat ah Motor<br />

20,000 in 30,000 tiang<br />

a chuah khomi vawleicung sehzung ngan lakah i tel ve<br />

dingin timhtuah a si tiah <strong>The</strong> Asahi Shimbun thanhca<br />

nih a tial. Suzuki Company nih Yen million tampi hrambunh<br />

dingin Rangon ramthen Tilawa ah sak an timh hi a<br />

si.<br />

Suzuki company nih khualtlawng phortu le motor<br />

cycle cu 1999 in Kawlram sehhmuh vunci zung he<br />

fonhin rak kuat a si. 2010 ah nawlpeknak a dih caah<br />

company zong an rak hrawh. 2011 ah Suzuki company<br />

nih Kawlram cozah sinah a rak sawk than nain Kawl<br />

cozah nih an rak hnon piak hna. Tutan Kawlram nih<br />

sehzung pakhat dirh dingin a lem than caah a tu bantuk<br />

in Suzuki motor simanking a chuahnak hi a si. Kawlram<br />

ah Motor hmatpungtin cia 2,300,000 hrawng a um i a<br />

tam deuh cu Japan in a lutmi an si. Minung 60 million<br />

umnak Kawlram ah rianngei lo ah cozah he dotu party<br />

he buaipimi pakhat a si. Kawl mi thlahlawh cu Thailand<br />

mi an thlahlawh cheu li cheu khat lawng a si caah ramdang<br />

company pawl an lung a luhnak pakhat a si.<br />

(Cc: Irrawaddy)


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

KANMAH THAWNG<br />

DAW SU NIH AMERICAN A TLAWNNAK KONG THAWNGFIANNAK A TUAH<br />

October 8, 2012: American ah<br />

zarhhnih chung a kalmi Daw Su nih<br />

October 8 ah Rangon NLD zungpi ah<br />

<strong>thawng</strong>fiannak a tuah. Thawnghlat<br />

pakhat nih president tuan duhnak<br />

thinlung na ngei maw tiah a hal i,<br />

Mipi nih an ka duh ahcun ka tuan ko<br />

lai tiah a leh. Kei cu ramkhel party<br />

pakhat ah hruaitu ka si. Party pakhat<br />

ah hruaitu nihcun president ttuannak<br />

caah ralthatnak ka ngei ko a ti. Cucaah mipi nih an duh ahcun ka ttuan ko lai.<br />

Phunghram cu hluttaw in kan remh lai. Caan karlak thimnak kan luh lioah<br />

phunghram remh cu kan aupi cang mi a si. President sinak pakhat lawng a si lo,<br />

remh ding tampi a um a ti. U <strong>The</strong>in Sein US a tlawn “mipi nih an thim ahcun Daw<br />

Su president tuah ka cohlang lai” a ti. Kachin ralmei kong le Arakan buainak kongah<br />

Daw Su nih hitin a leh hna. Khual ka tlawnnak ah Kachin le Arakan na sia a<br />

herh lo tiah thangchiat ka tong. An lung a tling lo nain hitin ka leh hna.<br />

Remhdaihnak tuahtu pakhat dirhmun in khat lei le khat lei sual phawt ding<br />

a si lo. An ka hman zongah a si kho lai lo. Khat lei ca lawng hman hi ka duh lem<br />

lo. Kaphnih caah an ka hman ahcun Ok. Ramchung ralmei kong ahcun <strong>kanmah</strong><br />

pawl kan i tel lo. Tlangcung mi nih an duh ahcun tel dingah timhcia ka si. Nain<br />

tlangcung pawl he remdaihnak a tuahtu hi <strong>kanmah</strong> kan si lo, cozah an si a ti. Democracy<br />

lamthluan pi kan phak ka lawng a si tihi nan lungah um seh ti ka duh.<br />

Kan ram hi democracy a si cang ti awk a tha rih lo. Tulio kan dirhmun hi democracy<br />

lam kan phak ka lawng a si tihi ka van theihter hna. Hilam hi a fawi mi lam a<br />

si lo caah kan zapi kan i tel a hau. Kan zapi ka ti duhnak cu mipi he kalti a si a ti.<br />

Kawlram democracy caah American hi fek tein a kan dirpitu an si. Tutan zong<br />

mipi zawnruah ah chawlet phihnak hri an dorh. Hi kongah lawmhbia chim dingah<br />

ka kal zong a si a ti.<br />

Kawlram ah phaisa hrambunh a duhmi tampi an um cang. Hi kongah kan i<br />

ralrin a hau. A bunh paoh kan cohlan hna ahcun palhnak a um kho. Kawlram le<br />

Kawl mipi zawnruahnak ngeih buin phaisa hram an bunh ding a si. Kan komh lo<br />

dingmi kan komh hna ahcun hmailei thatnak nak in chiatnak a tam deuh lai. Phaisa<br />

hram a bunhmi hna ca zongah thatlonak a chuak lai. Komh lo dingmi he kan i<br />

komh ahcun aupi colh uh. Cucu media vawlei rian pakhat a si tiah Daw Su nih a ti.<br />

Kawlram ah a chah tuk cangmi eihmuarnak zong doh dingah cozah nih rian a<br />

ngei. Cozah chungah eihmuarnak a um ahcun media pawl nih aupi colh uh a ti<br />

hna. Eihmuarnak hi cozah he tampi pehtlaihnak a ngei. Upadi zong he pehtlaihnak<br />

a ngei. Cucaah a sikhawh chungin kan i zuam lai. Media lei pakhat zangfah nawl<br />

kan duh hna. Eihmuarnak kongah nan theih mi <strong>thawng</strong>pang paoh leng chuahter<br />

uh. Nan chuah tikah pumpak hoih si hlah seh. Nan theih lo in aupi belte hrial uh.<br />

Nan puh mi hna minung caah a fak tuk. Tuluk he pehtlaih zong kan caah a biapi. A<br />

sikhawh ahcun Tuluk zong tlawn ka duh a ti. (Cc: RFA/ Mizzima)<br />

NOBEL DAIHNAK LAKSAWNG RUAHDAMH MI AH U THEIN SEIN AA<br />

TEL VE<br />

October 8, 2012: Tukum Nobel daihnak laksawng cotu ding<br />

No. 5nak ah U <strong>The</strong>in Sein a um tiah kumtin Nobel laksawng<br />

a hmu kho ding minung 5 a tuaktantu Oslo hrambunh Prior<br />

lutlai Kristian Berg Harpviken nih a mah tuaktan ning a<br />

phuan. President U <strong>The</strong>in Sein cu Kawlram democracy lei<br />

hruaitu a si pinah kum tampi ramleng he pehtlaihnak a ngei<br />

ti lomi Kawlram cu ramleng he pehtlaihnak innka ontu pakhat<br />

a si caah No.5 ah ka chiah hi a si tiah Kristian Berg<br />

Harpviken nihcun a chim.<br />

Nobel laksawng cotu ding an thim hna tikah hruaitu<br />

pakhat a siloah bu pakhat daihnak lei hruai hi a biapi tukmi<br />

pakhat a si ve. Tukum Nobel laksawng cotu ding cu October 12, zinglei suimilam<br />

11 ah vawleipi thanh a si lai. Kum 67 a si cangmi U <strong>The</strong>in Sein cu ruah lo piin<br />

kawlram ramkhel thlennak ah hruaitu a si caah 2012 vawleicung huham a ngei bik<br />

100 lakah pakhat a si ve tiah American hrambunh <strong>The</strong> Time Magazine nih April 18<br />

ah a rak langhter. Kawlram democracy ca cawlcanghtu Daw Su zong 1991 ah Nobel<br />

daihnak laksawng pek a rak si. (Cc: VOA)<br />

Cahmai: 4<br />

OIC NIH ROHINGJA CAAH $25MILLION AN<br />

KHOLH CANG<br />

October 5, 2012:<br />

Vawleicung Muslim<br />

bu (OIC) nih Arakan<br />

Muslim caah<br />

bawmhnak $25 million<br />

an kholh cang.<br />

Kan hnu ni 5 ni ah<br />

tuahmi Kawlram<br />

chung Arakan um<br />

Rohingja kong<br />

ceihnak ah hitin an kholh hna hi a si tiah Jakata Post<br />

nih a tial.<br />

Ramrum nih bawmhnak an chuah rih lo caah<br />

hinak tam deuh a chuak te lai tiah OIC chungtuan<br />

chang nih a ti. Kan hnu August thla chungah Malaysia<br />

ah a voikhatnak Rohingja kong meeting an tuah lioah<br />

OIC chungtel ram a simi Kowait, Sodi Arabia, Turkey<br />

le Arab pyituangsuh in $ 50 million le 100 million kar<br />

kan chuah lai tiah biakamnak an rak tuah. OIC ah<br />

chungtel ram 57 an um. Bawmhnak an kholh mi hi<br />

Arakan ram chung Rohingja an thutdirnak remhnak<br />

caah a si lai ti a si. (Cc: Mizzima)<br />

THLAHNIH CHUNG PHAKANH DOHNAK AH<br />

RALKAP 211 AN THI CANG<br />

Nitlaklei Kachin ram, phakanh lungvar hring hmun<br />

ah, Kawl ralkap 211, kan hnu thla 2 chungah an thi<br />

tiah Kachin Independence Army (KIA) senior ralbawi<br />

(commander) nih Zarhpini ah a chim. KIA Battalion<br />

6nk senior ralbawi Lt- Col. Nhkum Zau Doi nih, kan<br />

hnu thla 2 chungah Kawl ralkap a thimi zat cu,<br />

Hpakant khua Kachin Baptist Church i bia a chim lio<br />

ah, a chim tiah Kachin <strong>News</strong> Group [KNG] nih October<br />

10 ah a tial.<br />

August 31 i Hpakant lungvar hring kawltu<br />

Wai Aung Kaba Company ah bomb rual an phuak i,<br />

Kawl ralkap 140, voikhat thah ah a thah dihmi hna<br />

kha, thla 15 chung raltuknak puai ah a thi tamcem<br />

puai a si. KIA bomb kamhmi nih company hmanmi<br />

lung puahnak bomb ruah a hei puahchih hna tikah<br />

cuti bomb a phuahnak cu a si.<br />

Hpakant lungvar hring kawltu ‘Kyaing International’,<br />

ralbawi puarhrang Than Shwe nupi Daw<br />

Kyiang Kyiang ngeihmi company zong ah, Kawl ralkap<br />

29 an thi fawn. Kan hnu thla 2 chung ah KIA ralkap<br />

2 lawng an thi tiah KIA nih an chim. Ralbawi<br />

Zau Doi nih biakinn i bia a chim lio ah, “Hihi <strong>kanmah</strong><br />

(KIA thilti khawhnak in) sermi hlawhtlinnak a si lo,<br />

Pathian ta a si” tiah ai pummi mibu hmai ah a chim.<br />

(Cc: Globalchin)


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

VAWLEICUNG THAWNG<br />

2012 NOBEL DAIHNAK LAKSAWNG EURO NIH A CO<br />

October 12, 2012:<br />

2012 Nobel daihnak laksawng<br />

cu European Union<br />

(EU) nih a co tiah Nobel laksawng<br />

thimtu committee<br />

president Thorbjoern<br />

Jagland nih a thanh cang. EU<br />

a riantuannak cu European<br />

ram daihnak le democracy<br />

nuhrin covo thanchonak caah<br />

kumhran bu 6 a bawmh cang<br />

hna. Kum 70 chungah France<br />

le Germany ral voithum bak an i do. A tu cu raldohnak mui a leng ti lo.<br />

Hihi EU a thawnnak pakhat a si tiah laksawng thimtu committee<br />

president Thorbjoern Jagland nih a ti. Leiba kongah thlang lei sifak pawl le<br />

chaklei ramrum pawl kar buainak he a khah lioah hitin EU nih a co hi<br />

cheukhat khuaruah har in an um ve. Nain EU nih a voihnihnak ralpi in aa<br />

then dihmi ram hna karah daihnak a ser khotu bik bu an si. Hihi can tawite<br />

chung a silo, can saupi thazang an chuah ruangah hitin laksawng an pek<br />

hna hi a si. Caan khat lioah mah le duh poh in a um mi ram 27 hna kha<br />

hmunkhat ah a dirtertu le ram 17 ah EU phaisa hman khawh tiang an tuan<br />

chuah rih. Tutan laksawng petu Nowar nih 1972 le 1994 ah voihnih tiang<br />

laksawng pek dingah EU hi a rak h non bal cang. Tu tiangah Norway nih<br />

EU chungtel si hi an ram cheuli ah cheuthum nih an duh lo. Noway ramhun<br />

zong nih chungtel luhnak caah timhtuahnak a um lo ee a ti rih.<br />

(Cc: First-11)<br />

DAW SU: KAWLRAM FIMTHIAMNAK KA HMUH NING<br />

October 9, 2012: Kum 50 chung Kawlram fimthiamnak<br />

lei chim awk um lo in a tla tiah Daw Su<br />

nih <strong>thawng</strong>fiannak a tuah lioah a chim. Hitin fimthiamnak<br />

lei a tlak ruangah hman awk mino an har<br />

a ti. Hihi Kawl mino an san tlaih lo ruang a si lo,<br />

fimthiamnak lei a tlak ruangah a si. Kawlram fimthiamnak<br />

lei hi a tla taktak mi dirhmun ah a um<br />

caah fak piin remh a hau.<br />

Fimthiamnak hi ngakchia fimnak a pe taktak<br />

khomi dirhmun hrim ah a um lo, ngakchia<br />

sianginn a kai hrimhrim lai timi tuanchuah a hau.<br />

Fimthaimnak a chuahpi taktak mi sianginn a si pinah a lenglei fimcawnnak<br />

tampi tuan a hau a ti. Rangon sianghleirun nunter than hi ka sia a herh taktak<br />

mi a si. Rangon sianghleirun hi caan khat lioah a tleu in a rak tleu mi pakhat a<br />

rak si. Nunter thannak ah kan zapi tanti a herh a ti. Kawh Mu ah pawcawmnak<br />

lei fimthiam cawnnak kan dirh cang. Hihi a santlaihnak a um ahcun a dang<br />

khuapi ah kan dirh rih lai. Cu timtuahnak cu Daw Khin Kyi foundation nih<br />

tuanvo kan lak lai a ti (Cc: Popular Maynmar <strong>News</strong> Journal)<br />

MIDANG ZAWNRUAHNAK NGEI LO, FIHNUNG PAWL TUAHSERNAK<br />

October 2, 2012: October nihnih ni ah khan<br />

a si. France kuttang ah a um mi Africa<br />

nichuah lei Reunion timi tikulh pakhat ah<br />

zawnruahnak a ngei lomi hakkau hna cheu<br />

khat nih Uico fate<br />

pakhat cu Ngaman<br />

(ငါးမန္း) sionak ah an<br />

hman tiah Aalldogsnews nih a langhter.<br />

Uico fa cu a hmur le a hnar ah Ngaman sio<br />

in an sawh, a ke an tem dih. Uico zeitluk in<br />

dah a temtuar, a zoh kholo tu saram dawtu<br />

bu nih $500 siloin $100,000 le thongdan<br />

caah kum 2 siloin kum 10 dantat dingah halnak<br />

an tuah. Hi halnak a tuahmi hna hi minung 800,000 nih min an<br />

thut cang ti a si. (http://multivitaminforall.blogspot.com/)<br />

Cahmai: 5<br />

U THIEN NYUNT: DAW SU PRESIDENT SI DIN-<br />

GAH PHUNGHRAM REMH A HAR KO LAI<br />

October 10, 2012; NLD<br />

president Daw Aung San<br />

Su Kyi president si dingah<br />

phunghram remh a<br />

har ko lai tiah upadi thiam<br />

pawl nih an ti. Tulio<br />

phunghram upadi chapter<br />

3 ah president si awk ah<br />

chapter 12 hi remh<br />

hmaisa a hau. Tulio dirhmun<br />

in remh a har ngai lai<br />

tiah U <strong>The</strong>in Nyunt nih a<br />

ti. 2008 phunghram chapter 3, pohma 59,60 nih Daw Su president<br />

sinak a kham cang. Cu chungah a ummi cu ramdang pakhat<br />

khat sinak a ngeimi a fa le an um ahcun president tuan<br />

khawh a si lo ti a si. A dang pakhat cu president cu raltuknak lei<br />

ah hmuh khawhnak/thiamnak a ngeilai ti a si.<br />

Cu phunghram chapter 3, pohma 59, 60 remh dingah<br />

hluttaw 75% hnatlaknak a hau. Cu hnatlaknak a um hnuah rampumpi<br />

thimfung thla kho minung hnarcheu nih cohlan a hau rih<br />

tiah U <strong>The</strong>in Nyunt nih a ti. Phunghram hi remh har taktak seh<br />

tiin pei an rak ser cu tiah sihni ngan U Aung <strong>The</strong>in nih a ti ve. U<br />

<strong>The</strong>inNyunt nih a peh mi cu president changtu ah chuahpi mi a<br />

tupa Kawlram ah a chuak nain Australia ram mi sinak a ngeih<br />

caah a dang in thlen a si a ti. Phunghram remhnak dingah Daw<br />

Su nih hluttaw ah mi a lem khawh hna a hau tiah Ciankhanye<br />

party chungtuan U Htay Oo nih a chim. Phunghram nih a kham<br />

ko nain i zuam ahcun remh khawh a si. Hluttaw ah i zuam a<br />

hau. I zuam ahcun a si kho ko lai. A remh ding cu hluttaw an si.<br />

Anmah nih remh a herh ko an ti ahcun remh a si ko tiah U Htay<br />

Oo nih a peh. Phunghram remhnak ahcun mipi nih dirpi a biapi<br />

bik. Minung pakhat nih remh khawh a si lo. Mipi nih Daw Su<br />

president ah an duh ahcun president a si kho,<br />

U <strong>The</strong>in Sein zong nih American ah a chim cang. October<br />

8 ah Daw Su zong nih party pakhat hruaitu dirhmun in mipi<br />

nih an ka duh ahcun president tuanvo ka lak ko lai, phunghram<br />

remh kan i zuam lai tiah a chim tiin U Htay Oo nih a chimchih.<br />

Tulio ramkhel thlennak ah ralkap dirhmun hi democracy lei<br />

tlawmte aa mer ve ko cang. Hluttaw chungah ciankhanye party<br />

le ralkap hna kuttlaih in democracy thlennak le phunghram<br />

remhnak kan i zuam lai an ti cang. Tulio phunghram ning ah<br />

president ca minung pathum cu pyituh hluttaw nih pakhat,<br />

Amyota hluttaw nih pakhat le ralkap lei nih pakhat tiin chuahpi<br />

a si lai ti a si. Cu hna pathum chungah pyituh hluttaw le Amyota<br />

hluutaw fonh mi pyitaungsuh hluutaw nih president a fehter lai<br />

i, a dang pahnih cu vice president an silai ti a si.(Cc: Irrawaddy)<br />

KYA-INN AH THLICHIA NIH MINUNG PAKHAT NUNNAK A LAK<br />

October 10, 2012: Kalaymyo peng, Kyainn<br />

khua ah 10.10.2012 ni zing suimilam 2:00 ah<br />

thli cia a hrang i Bengkeng kung lianpi nih Pu<br />

Tluang Pum le Pi Par Hluan an nu pa a nenh<br />

hna caah Pi Par Hluan (45) cu a nunnak a dih.<br />

Pu Thuang Pum belte thihnak in a luat. Mah<br />

thlichia cu pawngkam khua a simi Thawihkyinh<br />

khua le Sita khua ah cun fak tuk a hrang lo.<br />

Kya-inn ah inn 520 hrawng an um i mah thlichia nihcun inn12 a<br />

hrawh. Thlichia nih cu Thingkung lian pi pi a hram i a phur hna hlei ah a<br />

kung nge tam pi nih inn le electic hri tam lak te a hrawh piak hna. Thli<br />

nih a hrawh mi thil ri a tam ngai. Pi Par Hluan hi lai tlang a khua cu Phaizawng<br />

khua mi a si i fa nu 1 a ngei. Kya inn Baptist church ah Mission<br />

hruai tu u pa a si. A ruak tu cu 10.10.2012 ni zan lei 3 ah Rev. Phu Luai<br />

nih a vui. (Salai Khin Mg Thien, Lai forum)


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

KUM 14 NU RALTHA MALALA YOUSAFZAI<br />

Vawleicung <strong>News</strong> Headline ah a khat in a khatmi kum 14 nu<br />

kong hi tial loin um khawh a si lo.<br />

Muslim biaknak a biami, ttihnung<br />

tang ah a ummi nih, amah bantuk<br />

nu ngakchia covo caah a au<br />

ngammi cu, nu saltha, nu raltha<br />

taktak a si. Taliban ralhrang nih a<br />

lu le a ttang ah meithal in an kah<br />

hnu ah sibawi nih a lu i meithal<br />

kuan an lakpiak i, a dam lai tiah 70% an zumh caah a dawtu vialte cu<br />

lunglawmhnak in an khat. Malala Yousafzai (14) cu vawleicung minthang<br />

<strong>thawng</strong>ca headline ah a kong hi a khat in a khat.Taliban tapung<br />

nih hi nu a nun ko ahcun, amah thah ding in a neh kan zulh tthan lai tiah<br />

<strong>thawng</strong> an thanh caah, Pakistan cozah nih a him bikmi ralkap sizung ah<br />

a chiah i, security tha taktak in a venpiak. Malala Yousafzai cu March,<br />

1998 kum ah chaklei Pakistan, Swat ramkulh, Minggora khua ah a<br />

chuakmi a si. Kum 11 a si lio, 2007-2009 karlak chung hi an umnak<br />

ramkulh cu Taliban tapung nih an rak uk. Taliban tapung nih an uk<br />

chungah nu ngakchia paoh sianginn kai an rak sianh hna lo.<br />

Taliban uknak tang i a nunning, a tuanbia cu Pakistan ralkap<br />

nih Taliban an tei hna i, an umnak ramkulh cu Pakistan uknak tang ah a<br />

um tthan hnu ah, a tuanbia cu BBC <strong>thawng</strong>ca ah ca in a rak tial. A umnak<br />

ramkulh cu Taliban nih an uk i, nu ngakchia paoh sianginn kai an<br />

sianh hna lomi cungah, nu sianginn kai a herhning kong a hmuhnak<br />

zong a rak tial chih.<br />

Nu pawl nuhrin covo le sianginn kai a thatnak kong hi biatak tein a rak<br />

tial ve. Nu ngakchiate nih a kum phu loin Nu pawl nuhrin covo le<br />

sianginn kai a thatnak kong a tial tikah vawleicung pumpi nih an uar<br />

tuk i laksawng phunphun an pek.<br />

2011 ah "International Children's Peace Prize" cu Kigds Right<br />

Foundation zuamnak in an pek. December 19, 2011 thiamthiam ah<br />

Pakistan National Peace Prizes - kum 18 tang pekmi cu Prime Minister<br />

Yousaf Raza Gilani nih a pek. Cun, Pakistan ah <strong>The</strong> Government Girl<br />

Secondary School, Mission Road ah a ummi cu, Malala Yousufzai upat<br />

peknak caah, Malala Yousufazai Government Girls Secondary School"<br />

tiah January 3, 2012 ah khan an thlen.<br />

Taliban uknak tang ah nu pawl an reh chihning hna, nu nih covo an<br />

ngeih loning le, Taliban nih nu an hmuhning le nu caah a harning, thinphan,<br />

thlalau in an um lengmangnak kong vialte cu BBC ah ca in a tial.<br />

Cun, Muslim a si ko nain, nu pawl covo tha tein ttihzahpiak le hmanter<br />

a herhning, nu zong sianginn kai a herhning tibantuk zong tampi a chim<br />

i a tial. Cu tikah Taliban tapung cu an thin a runh in a runh hna i,<br />

Malala thah ding in mi an thlah hna. Nizan tihni October 9 ah khan,<br />

Malala Yousafzai cu a hawile he sianginn in an rak ttin lio lampi ah,<br />

meithal a putmi pakhat nih, "Ahodah Malala nan si? Nan chim lo ahcun,<br />

nan za tein kan kah dih hna lai" tiah a hro hna. "Allah ralkap,<br />

Taliban a dodaltu cu, hrem hrimhrim a herh" tiah a ti hna. Cu tikah<br />

Malala nih a sinak cu a chim i, Taliban ralhrangpa nih cun a lu le a<br />

ttang ah meithal in a kah i a kaltak. A hawile pahnih, Shazia le a dang<br />

pakhat zong fak ngai in hliam an tuar. Malala cu a mah le mah hngalh<br />

loin a um i, a rannak in Peshawar i ralkap sizung ah an kalpi. Sibawi te<br />

nih a lu i meithal kuan cu an lak piak i, sibawi te nih a nung lai timi hi<br />

70% cu kan chim ngam ko tiah an ti. Nihin October 11 tiang ahhin<br />

Malala cu amah le mah hngalh loin a um rih ko. Pakistan cozah nih Security<br />

a tha taktakmi, Armed Forces Institute of Cardiology, Rawalpindi<br />

ah an chiah. Pakistan cozah nih Malala a kaptu a that khomi paoh $<br />

105,000 (10m rupe) pek nan si lai tiah a thanh. US Secretary of State<br />

Hillary Clinton zong nih American Nu Ngakchia Scouts Movement ah,<br />

Malala Yousafzai cu miraltha taktak a si. Nu ngakchia hna covo caah<br />

fek tein a dirmi a si tiah a thangthat. (Cc: Globalchin)<br />

VAWLEICUNG THAWNG<br />

WILLIAM LE KATE NIH TAKLAWNG IN A UM MI AN HMUH HNA<br />

October 9, 2012: William le A nupi Kate<br />

Middleton Cu English National Team nih<br />

Training an kainak hmun thar - St George<br />

Park ah an va leng. Mah siangpahrang<br />

nupa hna nih St George Park ah an kal hi<br />

South East Asia le Asia Pacific lei an hnu in<br />

an voikhat leng chuahnak a si. England National<br />

Team i lutlai pawl he biaruahnak an<br />

ngei hnu ah Training Tuahnak Hmun thar le inn hna cu an zoh hna. Training<br />

tuahnak inn chung pakhat ah an va lut i, football players hna taklawng<br />

in ti-dilmi chungah an rak um ko kha ruahlo tuk in an va chuah hnawh<br />

hna. Kan i chawk hna i, ruahlo tuk in pool chung ah taklawng in a rak i<br />

kholhmi kan va chuah hnawh hna, khuaruah har ngai a si" tiah William<br />

nih capo in a chim tiah Mirror nih an tial. (Cc: Mirror)<br />

WHITE HOUSE LE MITT ROMNEY AN I NAIH CHIN LENGMANG<br />

October 10. 2012: US mipi ruahnak an lakmi poll<br />

ah hin Romney hi a vun kai ngai i a support tu nih<br />

cun Obama caan a nai cang "zarh li te lawng a tang<br />

cang" tiah an au. Naite i Denver debate nih Romney<br />

cu a vun cawi taktak fawn. Nifatin in poll an<br />

tuahmi zoh tikah Romney nih Obama hi point 2<br />

ngawt in a tei tiah Gallup le Investors Business<br />

Daily nih an chim, cun Rasmussen nih a tuahmi<br />

poll ah cun an i tluk.<br />

"Election ni phaknak ding ah ni 28 a tang<br />

cang" tiah Romney mipi 12,000 sinah a chim.<br />

"Zarh li lawng a tang cang, zarh li lawng a tang cang tiah au caan a si<br />

cang" tiah mipi cu a ti hna. "Obama nih White House a chuah tak caan a<br />

phan cang i November 6 in goodbye an ti caan a phan cang lai" a ti. Romney<br />

a vun kai ngai nak a ruang cu debate khan a si, cun nihnih ni ah khan<br />

a chimmi cu "abortion" kham ding in timhnak ka ngei lo tiah Lowa newspaper<br />

ah a chim. Hihi Romney caah a tthatter ngaimi a si. Obama a dirpitu<br />

nih cun "kum li cu peh rih ko seh, kum li cu peh rih ko seh" tiah Ohio<br />

khuapi Columbus ah an i pumhnak ah cun an au ve. "Vote rih ko u zeicatiah<br />

ttuan ding a um rih. Election hi kan tei ding a hau rih" tiah Obama nih<br />

a ti hna. "2008 lioah kan i zuammi vialte kha 2012 he aa khatmi a si ko" a<br />

ti. Ohio hi a biapi ngaimi state a si. Ohio ah tthawn lo ahcun Romney hi<br />

sungh khawh zong a si. (Cc: Globalchin)<br />

IRAN KAH CU MAH LE MAH IKAH A SI LAI<br />

October 10, 2012: Iran hi Israel nih a kan<br />

kah ahcun anmah le anmah an i nawn a si lai tiah<br />

Iran President Mahmoud Ahmadinejad nih biaruahnak<br />

an tuah lioah a chim. "Iran hi Israel nih<br />

kah an timhmi hi cu mah le mah i nawn bantuk a<br />

si tiah vawleicung mifim paoh nih cun an theih<br />

tiah a chim.<br />

Cun Mahmoud Ahmadinejad nih a chim<br />

tthanmi cu Iran nih ral a chuah pi bal lo i hmailei<br />

zongah a chuah pi lai lo, asi nain hramhram in<br />

namnet a kan timmi hna caah cun kan ram hi kan runven awk hrimhrim a<br />

si. A kan kah ahcun kan lehrulmi hna hi a fak tuk lai tiah a chim. Israel hi<br />

mi thah lo le mi ram va lak loin a um kho lomi an si. Kan rawk sual lai<br />

tiah thih-nun ruat loin aa vengmi an si a ti. Israel hi biatak tein Iran kah aa<br />

tim zeicatiah Iran nih a nuclear sermi hi a ngol duh lo. Asinain Iran nih<br />

cun nuclear kan sermi hi mipi caah a si an ti. (Cc: Globalchin)<br />

LADY GAGA NIH JULIAN ASSANGE A LENG<br />

October 9, 2012: US hlasak minthang, Lady Gaga nih ruah lo tuk in Ecuador ah himnak a halmi Wikileaks dirhtu<br />

Julian Assange cu a va leng i Ecuadoian EMbassy hnulei khan ah zanriah an ei tti. Lady Gaga cu zanlei suimilam<br />

7pm hrawng ah Julian Assange umnak, London i Ecuador embassy cu a phan i, zan ttim tiang Julian Sinah a va um i,<br />

zanriah zong an ei tti.<br />

Gaga nih khuachia lukhuh a khuh, angki chung nak le angki leng nak nawn a hruk. Julian belte cu zan ihnak,<br />

napkin rang te a hruk i, a angki ah a nehmi te a um ti a si. A nehmi hi nawngpa-ttang bantuk a lo ko tiah an media<br />

nih an tial. Lady Gaga a rak chuah lio ah hman an thlakmi ah a angki kep a hrenh lo' ti a si rih. Zanriah an ei pinah<br />

zeidah an tuah timi hi aho hmanh nih an langhter lo. (Cc: Mirror)<br />

Cahmai: 6


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

INTERVIEW & CELHZUAMNAK THAWNG<br />

TULUK CLUB NIH LAMPARD CAWK<br />

AN DUH October 9,<br />

2012: England<br />

le<br />

Chelsea lai<br />

chuihtu kum<br />

34 Frank<br />

Lampard cu<br />

Chinese Super<br />

League<br />

ah club a si<br />

mi Shanghai Shenhua FC (tu Drogba le<br />

Anelka umnak) le Beijing Guoan nih<br />

zarhkhat hlawhman £ 250,000<br />

($450,000), thla khat £1 million in an<br />

duh tiah <strong>thawng</strong>pang a um. Tulio Lampard<br />

cu England vawlei a thutdirnak fiang<br />

lo ngain a um. A ruang cu Chelsea fa<br />

ah mino tete an um len cang caah first-11<br />

ah hmunhma a ngei lai lo ti a si. Cucaah<br />

kum 11 chung a rak tlawnlennak Chelsea<br />

cu chuahtak dawh a si ko ti a si. Cun<br />

Chelsea nih kum 30 cung paoh cu kumkhat<br />

lengmang minthut chap a si. <strong>The</strong><br />

Sun thanhca tialnak ahcun tukum<br />

chuihcaan a dih cun Chelsea a kal tak<br />

cang lai a ti. American ram Glaxy zong<br />

nih kum 38 pa Backham he chuihti dingah<br />

Lampard cu an duh ve ti a si.<br />

(Cc: <strong>The</strong> Sun)<br />

VAWLEICUNG KUM UPA BIK NU<br />

132 AH A THI<br />

October 9,<br />

2012: Georgian<br />

Nu<br />

vawleicung<br />

ralpi II le Russia<br />

Revolution<br />

lio zong ah a<br />

nunnak a<br />

luatmi nu cu kum 132 a si ah a nunnak a<br />

liam ruangmang cang. Antisa Khvichava<br />

cu Georgia, Sachino khua te ah July 8,<br />

1880 kum ah a chuak tiah ti a si nain cu<br />

kong ah buainak tete a um pah. Amah cu<br />

1965 kum, kum 85 a si ah lakphak le<br />

thlaitlaknak rian in ai din i a tuupa kum<br />

42 a simi he an um ti. Hiti a ngandamnak<br />

a ruang cu nichiar tein brandy a dinnak<br />

in a si tiah zumh a si. Khivicha cu Tuu<br />

12, a tuu fa 18 le tuuchin fa 4 a ngeih hna<br />

ti a si. Kum 72 a si cangmi a fapa Mikhail<br />

cu kum 60 a si lio ah a rak hrin ti a<br />

si. (Cc: <strong>The</strong> Asian Age)<br />

CRC (MALAYSIA) COORDINATOR KO TIN MAUNG SHWE HE TONNAK<br />

OSJ: Na chuahkehnak le Malaysia na phak kum na kan chim kho hnga maw?<br />

TMS: Ka chuahnak khua cu Langly (Zotung) a si i Malaysia hi 2004 ah ka phan cang.<br />

OSJ: CRC Coordinator hi zeitik kum in dah na tuan?<br />

TMS: 2011 kum in CRC ah Coordinator ka tuan.<br />

OSJ: Na riantuannak ah zeidah a har bik, zei tik can ah dah naa lawmh bik?<br />

TMS: Kei hi mi thin tawi ka si i CRC riantuannak hi mipi he riantuan ti a si tikah mipi cungah lungsau<br />

khawh ding i zuam hi kai harh bik. Mipi nih dawtnak le ruahnak he experiance a kan pek tikah<br />

le mipi nih ruahnak a kan hal tikah ka theih mi thil chungin ruahnak ka pek khawh hna i tlamtlinnak<br />

an hmuh khawh caan ah ka lawm bik.<br />

OSJ: CRC zungah Chinmi nuva reportnak a tam ngai tiin kan theih i, na tuan chungah a um bal<br />

maw a um ahcun zei bantuk buainak dah a tam bik?<br />

TMS: Malaysia um Chinmi nuva report nak kong ah hin kan buai ngai ko, ka tuan chungah hin<br />

tampi ka ton, an buainak tam deuh cu nuva thennak kong hi a si.<br />

OSJ: Zahan naiah Geneva leiin UN riantuantu Malaysia an rak phan tiin kan theih i, minung<br />

pa zeizat dah an si? Zei kong bik dah an ratnak a si?<br />

TMS: Geneva leiin UN rian tuan tu 3 Malaysia an ra i, an ratnak a ruangbik cu Malaysia UNHCR<br />

zong an harsatnak le Malaysia um refugees pawl kan harsatnak kha hlathlai le theih an duh ruangah<br />

a ra mi an si.<br />

OSJ: Malaysia UNHCR thi sit lioah nu nih pa chekhlainak an tuah hna ning, pa nih nu an chek<br />

hna ning ah Geneva lei in a phan mi an lung a tha lo ti zong kan theih i, hi kongah biafiang na<br />

kan chim kho hnga maw?<br />

TMS: Geneva leiin a ra mi UN rian tuantu 3 nih Malaysia refugees nu pawl nih nan har satnak um<br />

ah cun nan kan chim kho lai maw a kan ti tikah, nu lei nih nuhmei (single mother) pawl an harsatnak,<br />

tlaihkhih kong le thi sit tikah pa siibawi nih nu chekhlainak le nu siibawi nih pa chekhlainak<br />

kong an chim tikah an lung cu a tha lo ngai, an ruah nak bantuk a rak si rua lo.<br />

OSJ: Geneva leiin a rak phan mi hna sinah <strong>kanmah</strong> Chin lei in kan sining zei bantuk pawl dah<br />

nan theih ter hna? (Ex. Nu pakhat nih Malaysia ah chungkhar in kan khuasak a har ning a<br />

chim ti hna kan theih i)<br />

TMS: Kanmah Chin lei in kan sining kong kan theihternak kan ngei lo, Malaysia um refugees<br />

dihlak aiawh in chimrelnak le theihternak kan ngei. Cun, chungkhar ngei mi nu pawl hi Malaysia ah<br />

an fa le sianginn kai nak a tlamtlin lonak le UN ah chungkhar benh a harnak kong zong kan theihter<br />

chih hna.<br />

OSJ: UN card a ngei rihlo mi hna caah zei bia an chim mi a um maw?<br />

TMS: UN card a ngei rih lomi hna ca ah anmah leiin zeibia hmanh an chim lo nain kan mah leiin<br />

tampi kan chim.<br />

OSJ: CRC cazin ah UN card a ngei lo mi pa zeizat hrawng dah an um?<br />

TMS: CRC cazin ah UN card a ngei lomi 20, 000 hrawng an um lai.<br />

OSJ: BIO data UNHCR nih an ngol than mi kongah zei bia a um maw, a ra laimi can ah<br />

ruahchannak hna a um maw?<br />

TMS: BIO data kongah hin UNHCR nih atu tiang zei bia hmanh a kan chim ti lo, a ra laimi BIO<br />

data kongah hin UNHCR nih hmailei cu <strong>kanmah</strong> tein (system a thar in) kan tuah than te lai tiin All<br />

community meeting ah bia a kan cah, a ra lai mi caan ah ruahchannak cu a um ko.<br />

OSJ: US a kal cang lai tiin kan theih i, nupi loin na kal kun lai, US ah nupi thit a har ngai ti hna<br />

kan theih dakaw..<br />

TMS: Si, zeiti awk tha ti lo, nupi loin kal ding si cang ko hih, US ah nupi thit a har ngai an ti lengmang<br />

hrim, Malaysia ah nuva kong ah ka buaipi tuk hna ruangah hin keimah ca ah nupi thit ding ka<br />

philh ko hih, nan van ka kuat hau te ko lai he hee<br />

OSJ: Malaysia Chinmi chungin si thalo he Kotaraya hrawng a vai mi an tampi tiin kan theih,<br />

biafiang nan theihmi a um maw?<br />

TMS: Malaysia ah Chinmi a vai mi an tam chin lengmang ko, nai te ah Kotaraya hrawng ah a vai<br />

mi hna kha CADC nih interview zong an va tuah ko hna, CADC nih an shelter ah an chiah mi zong<br />

an um ko, atu cu kotaraya lawng si ti lo, hmundang zongah Chinmi a vaimi tampi an um cang.<br />

OSJ: Careltu caah na siaherh bia?<br />

TMS: Kan Chinmi hi mi sin in ruahnak, cawnnak, theinak hal kan duh hna lo, thil cawn ding, theih<br />

ding mi a tamtuk ko nain thil thei tuk mi bantuk in kan um hna tikah kan khua ruahnak a bi i thil<br />

tuah ding kan thei ti lo. Malaysia ah Chinmi nih thil kan theih lo mi a tamtuk tikah buainak tampi<br />

kan chuahpi.Cu ruangah miphun dang hna nih Chinmi zeihmanh ah a kan rel ti lo, thil pakhat khat<br />

harnak kan ton tikah bochan ding lawng kan kawl hna. Buai awk tlak lo mi thil kongah kan buai<br />

peng hna ruangah Chinmi hmailei ah karhlan ding tluk in kan kal kho ti lo, mi bochannak lawng<br />

khua kan ruah tikah bochan mi ka si kho ti lo, bochan mi kan si khawhnak ah Chinmi i zuam hna u<br />

sih. Minung kan sinak kan rights kha thei in miphun thleidannak lungthin ngeihlo ding hi a biapi tuk<br />

mi a si. Pakhat le pakhat i upatnak (respect) ngei u sih. Chinmi cu miphun (holh ai dangmi) kan tam<br />

bantukin thil theimi, thiltuah khomi zong kan tam a hau, kan dihlak nih private planning, family<br />

planning ,kan ram ca ah, miphun ca ah planning ngei hna u sih. Cu ti cun Chinmi kan dihlak nih<br />

lungrual tein minung pakhat le pakhat, miphun pakhat le pakhat upatnak ngei in thleidannak ngeilo<br />

in rian tuan ti hna u sih tiin biatawi chim ka duh<br />

OSJ: Na caan tampi na kan pek, kan i lawm tuk.<br />

TMS: Ka lawmtuk ve.<br />

Cahmai: 7


EST: SEPT 12, 2010 VOLUME 1 , ISSUE 105 OCTOBER 14, 2012<br />

MI DAM LO, MIZAW HNA CAAH THEIHTERNAK<br />

Malaysia um kan Laimi a dam lomi, a zaw<br />

fakmi, thazaang a ngei lomi,Malay siikhaan kal<br />

aa harh deuhmi hna caah man fawi deuh le mah<br />

le holh tein zohkhenh a duhmi hna caah a tanglei<br />

address ah hin nifatin i piah khawh a si<br />

(1) Sii phunphun cawk khawh a si<br />

(2) Drip, tha umnak chunh khawh a si<br />

(3) Hepatitis B vaccine ( thinphin chuahtertu B<br />

rungrul khamhsii ) chun khawh a si<br />

(4) Thla 3 khan nau hlatnak sii chunh khawh a<br />

si<br />

(5) In chungkhar nau ngeih a duh rih lo mi<br />

( Family planning service )<br />

(6) Thithlum, Zunthlum, Thittum, Thikai<br />

tahkhawh a si<br />

(7) A dangdang zawtnak a phunphun ca<br />

ah man fawi tein sii chunh, sii cawk khawh a<br />

si.<br />

8. HIV/ AIDS zong chek khawh a si.<br />

Address: No. 29/A , First Floor,<br />

Jalan Brunei Barat (ACR zung a hnulei, Pudu<br />

plaza pawng<br />

Sii khan on caan:<br />

Nikhat ni in ninga ni tiang, 10:00 AM in 8:00<br />

PM<br />

Zarhte nile zarhpi ni cu<br />

3:00 PM in 8:00 PM<br />

Sayama Mang Tial @ Tially<br />

Contact: No 014 2660 597<br />

Na duh ningin thil tthiter khawh a<br />

si<br />

Western style,Nu le pa coat,bongbi phunphun,<br />

bongbi than zong cawk chih khawh a si. Na<br />

thilthuam remh na duh ahcun dawh tein kan<br />

tuahpiak than lai.Lai thilthuam zong duh ning<br />

paoh in thitter khawh a si.Vawikhat thitter law<br />

na chir hrim lai lo.Mizoram le Kalaymyo ah<br />

kum saupi thil a tthi cangmi a si.<br />

Contact:Pudu Plaza,5 floor,Room 4<br />

Mahpui..0176641792,0176264989<br />

KUANGKIK REMH LEIIN KAN IN BAWMH LAI<br />

Kuangkik (ye-khe-te-ta) a rawhnak kongah<br />

na lung re theih hrim hlah. Man fawi tein<br />

kan in bawmh lai.<br />

Pehtlaihnak<br />

Ph: 0162862728<br />

FAKLANGHNAK PAWL<br />

PA THANG THILTHITNAK<br />

Laithil Coat, bawngbi le a dangdang duhn<br />

ing in thitter khawh a si. India, Mizo ram<br />

Aizawl le Lunglei ah can saupi a rak<br />

cawngmi a a si. Thantlang zongah min a<br />

ngeimi le a thiam tuk mi a si.<br />

Pehtlaihnak Ph;0163827872<br />

DICTIONARY CAWK KHAWH A SI<br />

English-Burma-Chin Dictionaty a tha taktak<br />

mi Pu John Kham dawr ah cawk khawh<br />

a si.<br />

Pehtlaihnak 0163533054<br />

Pu John Kham dawr (Imbi)<br />

LAI THIL THIT, TIRAWL PHUNPHUN ZUARNAK LAIDAWR<br />

Chin miphun nih kan ngeihmi thilthuam<br />

phunphun le Sakhi sa, Chihmui, Bahrumthu<br />

Komcheu le a dangdang Lairawl tampi kan<br />

zuar. Aizawl ram ah kum 15 chung thiltthi<br />

cangmi Moonlight thiltthitnak zong kan<br />

tuah chih. Western style siseh Coat phunphun<br />

siseh a dangdang man fawi tein kan<br />

thit.Facebook in zohduh mi caah chinchawilu<br />

ah zohkhawh a si.<br />

Pehtlaihnak: Lai miphun dawtu.<br />

0123276353,0146297981,0172723017<br />

chinchawilu@gmail.com<br />

NA DUHNING TEIN THILTHIT TER<br />

KHAWH A SI<br />

Laicoat, Suit, Shirt..timi hnipuan na duh<br />

ning chim! Na duh ning tein thit piak na si<br />

lai. Kawlram ah can saupi thilthit rian a<br />

tuan cang mi a si.<br />

Pehtlaihnak:<br />

Hello! U Cung..0166711754<br />

Imbi (Pu Chan Hniang Dawr hmai)<br />

TURKEY NIH SYRIA VANLAWNG HRAMHRAM IN A TUMTER<br />

October 10, 2012: Russian ram Mosco khua in Syria ram<br />

khualipi Damascus khua lei a rak i thawhmi minung phur<br />

vanlawng cu Turkey ralkap Jet vanlawng nih hramhram in<br />

Turkey ram Ankara vanlawng tualrawn ah an tum ter. Mah<br />

hi vanlawng hi minung 185 cit khawhmi a si nain tutan ah<br />

khualtlawngmi 35 le vanlawng riantuantu 2 lawng an si.<br />

Vanlawng chung ummi pawl an tum ter hna i Turkey nawlngeitu pawl nih a chungah hlathlainak<br />

an tuah ti a si. Turkey ramleng vuanci chimnak ah mah hi vanlawng nih hriamnam lei a phurh<br />

khawh ti a si caah hiti hin an tuahnak a si. Cuka ah a ummi Media pawl sin in <strong>thawng</strong>theihnak<br />

ah mah hi vanlawng chung ah ralkap lei hmanmi pehtlaihnak thilri pawl an hmuh hna i an lak<br />

hna ti a si. Vanlawng zong an kal ter than cang. Mah hi thiltuahnak ruang ah Turkey le Syrai kar<br />

lakah baitak tein buainak a chuah ter khawh tiah zumh a si. Kan hnu zarh chungah Syria ram lei<br />

in kahnak ruang ah Turkey rammi minung 5 nunnak a liam caah ramhnih kar ah buainak a fak<br />

ngaingai lio a si. Turkey lei zong nih an kah nolh ve than hna. (BBC)<br />

ICH MITHAR COHLAN A SI CANG<br />

Pu Ngun Mang le chungkhar nih dirhmi<br />

ICH rian cu peh lengmang a si. Atu thip<br />

9nak thawk a si cang lai caah min pek<br />

khawh a si cang. Minung 10 in 15 kar cohlan<br />

a si. Thla hnih chung a si lai i pathian<br />

biain nitin i thithruai a si lai. Phaisa thawh<br />

zeihmanh a um lo, rian ngeitu nih<br />

zohkhenh dih a si.<br />

Pehtlaihnak: 010300129<br />

0143206117<br />

0163814902<br />

0176418784<br />

SUI PAWN LE ZUAR A DUH MI CAAH<br />

Sui pawn a duhmi le zuar a duhmi nan um ahcun<br />

lungtling tein zuar/pawn khawh a si.<br />

Pehtlaihnak:<br />

Phone: 0173477641/0122687166<br />

Jln Loke Yew (Hleihlak tang)<br />

HNIPUAN/THILRI THITTER KHAWH A SI<br />

Hnipuan/thilri na duh ning tein tthitter khawh a<br />

si. Kawlram ah cansau pi a tthi cang mi a si. A<br />

thiam, thitman a fawi. Thitter hmanh na ruah<br />

ning leng in a `ha lai.<br />

Contact: 0172198451 / 0149220313<br />

Hello! Pi Khin Shwe<br />

Pudu<br />

THIHLOH I ZOHKHENHNAK BU<br />

Thihloh ton sualah i zohkhenhnak bu a um.<br />

Chungtel sinak ah kumkhat RM 50 thawh a<br />

silai i thihloh tonsual ah RM 10,000 in<br />

zohkhenh a si lai. Zeitik can paohah Emmanuel<br />

Laidawr ah pehtlaih khawh a si.<br />

Pehtlaihnak<br />

Pu Ngun Mang 0061421968816<br />

Kol Bat 0103001209<br />

<strong>The</strong> <strong>One</strong> <strong>Star</strong> Journal TawlreLtu<br />

hna<br />

Chief Editor :<br />

Salai Mang Bik<br />

Editor:<br />

Salai Van Biak Mang<br />

Salai Siang Za Hu<br />

Thawng Tha Lian<br />

Salai Sui Lian Thang<br />

Ngun Hlei Iang<br />

A man RM 2<br />

Copies 500<br />

Kuala Lumpur<br />

Malaysia<br />

mangbik07@gmail.com<br />

Ph : 0126025824<br />

A ngeitu: Zophei Students Union<br />

Web:http://theonestar.org/

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!