Untitled - Gipuzkoa mendiz mendi
Untitled - Gipuzkoa mendiz mendi
Untitled - Gipuzkoa mendiz mendi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AurkezpenA<br />
E<br />
sku artean duzuen gida honek gure lurraldeko sei parajetan<br />
modu errazean ibiltzea ahalbidetzen digu. Eta helburu bikoitza<br />
du. Batetik naturaz gozatzea eta bestetik, gure historiaren eta<br />
ondare kulturalaren ezagutzan gehiago sakontzea.<br />
Gure lurraldea hain erakargarri egiten duen puntu sendoetako bat<br />
kulturaren eta naturaren arteko ezkontza hori da. <strong>Gipuzkoa</strong>ko Foru<br />
Aldundiak bi osagai horiek uztartzen dituzten ibilbide horiei balioa<br />
emateko borondatea du. Eta gipuzkoarrok gure lurraldea hobeto<br />
ezagutzea ahalbidetu nahi du, daukaguna gehiago baloratuz,<br />
mantenduz eta gozatuz. Gida hau, Mendiz Mendi Mendez Mende<br />
programako beste ekintza batzuk bezala, <strong>Gipuzkoa</strong> hobeto ezagutuz<br />
are eta gehiago maitatzeko helburu horretan, tresna erabilgarria da.<br />
Argitaratzen du:<br />
kutxa ekogunea, <strong>Gipuzkoa</strong>ko Foru Aldundia<br />
Testuak, argazkiak, irudiak, maketazioa:<br />
Arazi, S.L.<br />
2<br />
-<br />
Jon uriguen<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>ko Foru Aldundiko Landa Ingurunearen Garapena,<br />
Berrikuntza eta Turismo Ahalduna
T<br />
radizioak dioenez, baliteke gizaki guztiok elkarri lotuta egotea,<br />
pertsona gutxi batzuen bitartez; hala ere, zenbaitetan, bereiztegradu<br />
txiki horien arteko geografia-, denbora- eta emoziodistantziak<br />
izugarriak izaten dira.<br />
Gauza bera gertatzen da ustez ondoena ezagutzen ditugun lekuekin<br />
ere. Gida honetan erakusten denez, gurea bezalako geografia-eremu<br />
txiki batean, bide desberdinetatik egindako dozena-erdi bat ibilbidetan,<br />
aldaketa harrigarriak egon daitezke paisaiei, tradizioei, historiei, eta,<br />
batik bat, lurraldea bera ikusteko moduei dagokienez.<br />
Liburu honetan —bai bertsio inprimatuan, bai bertsio digitaletan—,<br />
zabal lantzen dira kostako, barrualdeko edo <strong>mendi</strong>ko bideak erakusten<br />
dituzten <strong>Gipuzkoa</strong>ko sei ibilbide. Bide horiek <strong>Gipuzkoa</strong>ri begiratzeko<br />
eta gipuzkoarrak ulertzeko sei modu erakusten dizkigute, batik bat.<br />
Zumaiako antzina-antzinako flyscha, Talaia bideko pirata eta<br />
kortsarioen istorioak, Aiako Harria, Pagoeta, Aizkorri-Aratz edo Aralarko<br />
sekretuak…, gida honetan daukagu ingurune natural pribilegiatu horiek<br />
guztiek eskaintzen dizkiguten xehetasunen, aukeren eta esperientzien<br />
berri jakiteko behar dugun informazioa. Izan ere, batzuetan, bertatik<br />
bertara egon arren, ez ditugu ezagutzen.<br />
Lan hau lagungarri izatea nahi genuke ezjakintasun horri aurre egiteko,<br />
eta, batez ere, <strong>Gipuzkoa</strong>ren muinean sartzeko eta gipuzkoarron sekretu<br />
txikietako batzuk argitara ateratzeko.<br />
Carlos ruiz<br />
Kutxa Ekoguneko Presidentea<br />
3
GIpuzkOAkO nATurGuneAk<br />
ezAGuTzekO SeI pLAn<br />
M<br />
unduko hiritar guztiak sei pertsonaren bidez omen gaude konektatuta.<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>k ere mundu oso bat eratzen du eta gida honetan proposatutako<br />
sei ibilbideen bitartez, konektatutako probintzia. Maparen azaleran txikia<br />
da, baina bertan plegatutako <strong>mendi</strong>ek gordetzen dituzte probintziako altxor eder<br />
asko.<br />
Proposatutako plan guztiak natura gune ikusgarrietan kokatuta daude eta<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>ko eremu geografiko guztiak hartzen dituzte: kosta, barrualdea eta<br />
<strong>mendi</strong>aldea. Hau da, itsasoaren indarra, barrualdeko paisaiaren berdetasuna<br />
eta <strong>mendi</strong>en sotiltasun elegantea. Goizean <strong>mendi</strong>ko haizearen garbitasunarekin<br />
paseo lasaigarri bat emanda, eguerdian barrualdeko jatetxe bateko eltzekoak<br />
dasta ditzakezu eta kostako herriren batean suma dezakezu kresal usaina,<br />
ilunabarrean.<br />
Hori guztia, sei urrats soiletan.<br />
GIpuzkOA MendIz MendI Mendez Mende<br />
G<br />
ipuzkoak baditu industria, kultura, gizarte... ondare zabala eta aberatsa.<br />
Baina ez gara jabetzen maiz horren guztiaren agertokiaz. Natura,<br />
ingurumena eta bioaniztasuna dira <strong>Gipuzkoa</strong>ko balio handietako batzuk.<br />
Pixka bat erreparatzea besterik ez dugu, horretaz jabetzeko.<br />
Ildo horretan sortu zen <strong>Gipuzkoa</strong> Mendiz Mendi Mendez Mende proiektua.<br />
Probintziako parke natural, biotopo, ingurune babestu, parketxe eta oinezko<br />
bideak xehetasun handiarekin jasotzen dituena www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
web gunean. Noski, bisitari eta bidaide guztiekin konexio zuzena izatea maite<br />
dugunez, gure Facebookeko orrian idatz ditzakezue zuen bizipenak, argazkiak,<br />
etab.<br />
4<br />
www.facebook.com/gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>mendezmende
pLAnAk<br />
U<br />
rrezkoa da zure denbora eta, betiko moduan, nahi baino laburragoa<br />
aisiarako daukazuna. Horregatik prestatu ditugu gure probintziaren<br />
onena goitik behera ezagutzeko plan hauek. Kokalekuaren arabera,<br />
hiru eremutan banatu ditugu planok: kostan, barrualdean eta <strong>mendi</strong>aldean.<br />
Bakoitzean bi.<br />
Batetik, natura bertatik bertara ezagutzeko eta bizitzeko ibilbideak deskribatzen<br />
ditu, mapa, ikono eta azalpenen bidez. Ibilbideak zirkularrak dira, irteera eta<br />
helmuga puntua bera dira, eta autoa aparkatzeko nahiko leku duten aparkalekuak<br />
daude. Ibilbideak samurrak dira, ia edozeinek egiteko modukoak. Plan bakoitzeko<br />
informazioaren atalean adierazi ditugu bide bakoitzaren ezaugarriak, eta, horien<br />
arabera, sailkatu ditugu bi motakoak: batzuk zapatilekin egitekoak, eta besteak<br />
botak eskatzen dituztenak.<br />
Ibilbidearen inguruan dagoen eskaintza esku-eskura daukazu: iristeko bideak,<br />
jatetxeak, ikusi gabe utzi ezin dituzun tokiak, egin ditzakezun jarduerak... izango<br />
da eskuetan duzun gida. Biziko dituzun esperientzien beharrezko osagarria<br />
izateko. Gisa guztietako tokiak aukeratu ditugu, aukera ahalik eta zabalena<br />
izateko. Jatetxeei dagokionez, menuak eta prezioak kontuan hartuta, askotariko<br />
tokiak agertzen dira gidan. Esan beharrik ez dago, askoz gehiago daudela eta<br />
haiei buruzko informazio xehea aurkituko duzu gidan bertan aipatutako web<br />
guneetan.<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>ko distantzia laburrek eta azpiegiturek (errepideak, garraio publikoa,<br />
etab.) ahalbidetzen dute toki batetik bestera erraz eta azkar mugitzea, hartara<br />
hainbat planen arteko konbinazioa egin zenezake, nahieran.<br />
Gida honekin <strong>Gipuzkoa</strong>ren muineraino joan zaitezke. Eta era berean, probintzia<br />
osora. Osagaiak guk jarriko ditugu eta zuk zure gustuen eta nahien arabera<br />
osatuko duzu azken errezeta.<br />
Ondo pasa!<br />
5
GIdAren AzALpenA<br />
hasierako ikonoak (MIde metodologian oinarrituak)<br />
6<br />
Luzera:<br />
ibilbidearen<br />
luzera osoa,<br />
kilometrotan.<br />
Denbora: ibilbidea oinez egiteko batez<br />
besteko ustezko denbora, ordutan.<br />
mapetako ikonoak<br />
ibilbidea<br />
basoa<br />
paisaiaren ikuspegia<br />
langa<br />
(garrantzitsua ireki ondoren, ixtea)<br />
tunela<br />
zubia<br />
gidaren antolaketa<br />
Ibilbidearen hitzezko<br />
deskribapena, beharrezko<br />
argibideekin.<br />
Puntu batetik bestera<br />
dagoen distantzia.<br />
Informazio praktiko<br />
eta osagarria<br />
3,2 km 1 h<br />
+105 m<br />
-105 m<br />
luzera denbora desnibel<br />
metatua<br />
bota k<br />
zailtasuna<br />
Zailtasuna:<br />
ibilbideak eskatzen<br />
dituen zailtasunen<br />
araberako<br />
oinetakoak.<br />
Desnibel metatua: ibilbide osoan gainditu<br />
beharko den desnibela, metrotan.<br />
iturria<br />
aparkalekua<br />
irteera<br />
helmuga<br />
hotela<br />
jatetxea<br />
Ibilbideko toki<br />
nabarmena<br />
Ibilbidea egin ondoren,<br />
bisitatu daiteken herria<br />
edo tokia.<br />
Plana antolatzeko,<br />
bestelako aukerak.
AurkIBIdeA<br />
kostako planak<br />
Flysch - Itsasoak eta harriek kontatutako historia<br />
Talaia - piraten eta kortsarioen lurraldea<br />
Barrualdeko planak<br />
Aiako Harria - naturaren eta gizakiaren arteko topalekua<br />
pagoeta - ura mailuei eta hauspoei eragiten<br />
Mendiko planak<br />
Aizkorri-Aratz - Ibilbide irisgarria euskal Herriko bihotzean<br />
Aralar - Mendi arteko sekretu txikia<br />
SAreAn, parte hartu Internet bidez<br />
ibilbide gehiago deskargatzeko aukera<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net webgunean<br />
bila gaitzazu facebooken:<br />
www.facebook.com/gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong><br />
8<br />
12<br />
16<br />
20<br />
24<br />
28<br />
7
FLYSCH Talai<strong>mendi</strong> - Algorri<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
umaia-Deba inguruko labarren<br />
edertasunak sekretu handiak Z gordetzen ditu. Han dago idatzita Lur<br />
planetaren historiaren kapitulu bat. Milioika<br />
urtetan, sedimentu-xaflek zizelkatu zuten<br />
egun ezagutzen dugun dugun talaia naturala. naturala. Eta<br />
Zumaiak berak txoko eder eder asko asko ditu, bai Alde<br />
zaharrean, baita hondartza inguruan ere.<br />
Ibibide honetan inon baino hobeto ikusiko<br />
dituzu artea eta natura eskutik, gizakiaren<br />
eta naturaren arteko elkarbizitza armonikoan.<br />
Ibilbidearen planoa<br />
8<br />
Itsasoak eta harriek kontatutako historia<br />
1,9 km<br />
Ardantza Txiki<br />
Alde Zaharra 3<br />
2 km<br />
2,08 km<br />
San Juan<br />
iturria 4<br />
3,6 km<br />
1<br />
HASIERA<br />
AMAIERA<br />
1h 10min<br />
Itsas Gain<br />
San<br />
Telmo<br />
Itzurun hondartza<br />
Amaia plaza<br />
5 San Pedro eliza<br />
Z U M A I A<br />
Algorri<br />
zentroa<br />
2 Algorri<br />
Bizkaiko golkoa<br />
Urola ibaia<br />
2,88 km<br />
+87 m<br />
-87 m<br />
SanTe Te<br />
zapatilak<br />
T lmo ermita<br />
San Telmo ermita<br />
Kai-muturra<br />
1 km<br />
6
FLYSCHTalai<strong>mendi</strong>-Algorri<br />
1<br />
0 km<br />
Amaia plaza<br />
Zumaiar gehienen moduan, Amaia plazan<br />
egingo dugu hitzordua. Herriko gune sozial<br />
nagusia da, eta jolasean, lagun artean,<br />
hizketan edo kafetegiren batean freskagarri<br />
bat hartzen ari diren adin guztietako<br />
zumaiarren artean, bertako sentitzen da bat<br />
lehen urratsetik.<br />
1 km<br />
Algorrira bidean<br />
Urola ibaia bizkarrean, Amaia plaza<br />
zeharkatuko dugu, ezkerraldean dagoen<br />
Ardantzabide kalea hartzeko. San Pedro<br />
parrokia izango dugu ezkerraldean. Aurrera<br />
jarraitu eta 200 metroren ondoren, herriko<br />
etxeak atzean uzten hasi eta aparkaleku bat<br />
igarota, zelai berdea ikusten hasiko gara.<br />
Bideak aukera bakarra ematen du, eta 300<br />
metroren ondoren, Ardantza Txiki baserrira<br />
iritsiko gara. “Algorri” jartzen duen gezi<br />
bat dago, eta hari jarraituko diogu. Flyscha<br />
osatzen duten xaflen muturren gainean<br />
goaz oinez, Algorriko senaiara. Mareak<br />
ahalbidetzen duenean, kontuz beti ere,<br />
ezinbestekoa da behera jaistea.<br />
3<br />
2<br />
1,9 km<br />
Alde zaharra<br />
Bide beretik itzuliko gara herrira, baina Amaia<br />
plazara iritsi aurretik, etxe artean sartu eta<br />
berehala, eskuinaldera eskailera batzuk ikusiko<br />
ditugu, balkoi handi baten azpian. Eskaileretatik<br />
gora sartuko gara alde zaharrean, artxibora<br />
hain zuzen ere. Esan liteke, Zumaiako altxor<br />
ezezaguna dela. Xarma handia dute alde<br />
zaharreko kale estuek. Kolorez margotutako<br />
fatxadek eta leihoetatik zintzilik dauden arropek<br />
bizitasun handia ematen diete egurrezko eta<br />
harrizko eraikin zaharrei. Eskaileren amaieran<br />
arkupe bat pasata, ezkerrera hartuko dugu kale<br />
estu batetik. Berehala iritsiko gara San Juan iturria<br />
dagoen plazara.<br />
Flyscha itsasotik<br />
ikusteko aukera<br />
Asko hitz egin eta idatzi dute<br />
Flyschari buruz: punta-puntako<br />
geologoek aztertzen dute eta<br />
daukan berezko edertasunak<br />
jende asko erakartzen du. Baina<br />
ikuspegia ez da erabatekoa<br />
itsasontzi batetik ikusi arte. Ontzi<br />
baten brankatik bakarrik, itsasoaren<br />
erditik jabetuko gara Flyscharen<br />
benetako dimentsioaz.<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>ko kultura eta natura<br />
ondarea ezagutzeko, Geoparkea<br />
duzu aukera onena. Bere<br />
eskaintzan itsaso-irteerak<br />
edukitzeaz gain, gida eta<br />
informazio osatuena baitaude.<br />
www.geoparkea.com<br />
9
10<br />
Itsasoak eta harriek kontatutako historia<br />
2 km<br />
4<br />
San Juan Iturria<br />
Aldapan dagoen plazatxoa da San Juan<br />
iturrikoa, herriko gune sozial garrantzitsua.<br />
Han aritzen dira zumaiarrak, herriko<br />
gorabeherei buruzko hitz-aspertu<br />
animatuak egiten, ur bila zihoazen<br />
antzinako herritarren antzera. Zenbait kale<br />
elkartzen dira iturriko plazan, eta iturritik<br />
ezkerraldera doan Harategiko kalea hartuko<br />
dugu. Berehala iritsiko gara San Pedro<br />
elizara.<br />
5<br />
2,08 km<br />
San pedro eliza<br />
Zumaiako erreferentziazko eraikina da<br />
San Pedro eliza, herrira iristean nabarmen<br />
ikusten dena. 30 metrotik gorako dorreak<br />
presentzia indartsua ematen dio, labarreko<br />
muinoei gailentzen baitzaie, zerumugaraino.<br />
Harrizko horma sendoek aditzera ematen<br />
dute, babeserako balio izan zuela,<br />
errezorako bezainbeste. Merezi du eliza<br />
inguratzea, arkupeak eta ingurua ikusteko,<br />
eta baita ere, bertara sartzea, Euskal Herriko<br />
arkitektura sakroaren sotiltasunaren mistika<br />
sentitzeko. Elizako atari aurreko eskailerak<br />
jaitsita, Amaia plazan gaude berriz.<br />
6<br />
2,88 km<br />
kai-muturra<br />
Urolaren itsasoratzean, kai-muturreko<br />
bidean hamaika gauza eder ikusiko ditugu.<br />
Etxe dotoreak, Urolako itsasadarra eta<br />
Santioko hondartza, esaterako. Paseoko<br />
azken etxea da Julio Beobide eskulturgile<br />
handiarena; ibaiaren beste aldean dago<br />
Zuloaga margolariarena. Nahi izanez gero, kaimuturreko<br />
azken puntarainoko 600 metroak<br />
egin ditzakegu, beti ere itsasoak baimenduz<br />
gero. Esperientzia zirraragarria da: eguraldi<br />
onarekin, <strong>Gipuzkoa</strong>ko <strong>mendi</strong>aldea ere ikus<br />
daiteke. Itsasoak haitzak astintzen dituenean,<br />
uhinen zipriztinen artean ibil gaitezke. Bide<br />
beretik iritsiko gara Amaia plazara azken<br />
650 metroak ibili ondoren. Aukera aproposa<br />
izan daiteke Algorri interpretazio zentroa<br />
bisitatzeko.<br />
nola n iritsi<br />
Zumaian, Itzurun hondartzara<br />
joateko seinaleak seinaleak jarraitu behar dira.<br />
Gasolindegi txikia pasa eta 400 metro<br />
ondoren, Amaia plaza ikusten da<br />
ibaiaren ezkerraldean.<br />
Informazio gehigarria<br />
Zumaiako Turismo bulegoa:<br />
www.zumaia.net<br />
turismoa@zumaia.net<br />
Algorri Interpretazio Zentroa:<br />
www.algorri.eu<br />
algorri@zumaia.net<br />
www.geoparkea.com<br />
Tabernak eta jatetxeak<br />
Tabernak: Tabernak:<br />
ITZURUN<br />
Itzurun zuhaitz bidea.<br />
Tlf. 943 862 124<br />
KRESALA<br />
Julio Beobide,3<br />
Tlf. 943 019 869<br />
Jatetxeak:<br />
TALAIPE<br />
Julio Beobide.<br />
Tlf. 943 864 392<br />
TRAPAIA<br />
Erribera,7<br />
Tlf. 943 861 973<br />
non n lo egin<br />
ZELAI HOTELA<br />
Larretxo, 16 - Itzurun hondartza<br />
20750 Zumaia<br />
Tlf. 943 865 100<br />
www.talasozelai.com<br />
ZUMAIA HOTELA<br />
Alai, 13<br />
20750 Zumaia<br />
Tlf. 943 143 441<br />
www.zumaiahotela.com<br />
SANTA KLARA nekazalturismoa<br />
Diseminatuak, 4<br />
20750 Zumaia<br />
Tlf. 943 860 531 - 639 879 611<br />
www.agroturismosantaklara.com<br />
Irisgarritasuna<br />
Azkenengo zatia ezik, ez da ibilbide<br />
aproposa bizikletaz, haurren<br />
karroekin edo gurpildun aulkian<br />
egiteko. Amaia plazatik kai-muturrera<br />
pasealeku zabala eta bidegorria<br />
daude.
FLYSCHTalai<strong>mendi</strong>-Algorri<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
Getaria<br />
Mende luzeetan itsasgizonen herria izan da Getaria.<br />
Juan Sebastian Elkano herritarrak eman zion<br />
munduari lehen lehen bira itsasontzian, eta oraindik oraindik ere<br />
egunero aritzen dira arrantzaleak lanean. Herriko<br />
sarreran hari eskainitako monumentutik behera,<br />
poteorako tabernaz betetako kale nagusitik nagusitik sartuko sartuko gara herrian,<br />
porturaino. Kaia San Anton edo Getariako arratoiaren babesean dago. Handik gora,<br />
berehala daude itsasargia eta talaia.<br />
Otordu garaian usain erakargarri bat nagusitzen da. Parrillan egindako arraina da kaian<br />
dauden jatetxeen berezitasuna. Halako tentazioari uko egiteko gai denik ba ote?<br />
Arrainarekin batera edateko, itsasoko haizeak ere ontzen du bertako ardo txuri berezia:<br />
txakolina, kostako muinoetako eta baserrietako mahastietako mamarekin egindakoa.<br />
Nortasun handiko edaria da, zapore propioa eta indartsua dituena. Txakolindegi<br />
gehienek bisitak antolatzen dituzte, bazkaria barne, noski.<br />
Herriko beste pertsonaia ospetsua Cristobal Balenciaga izan zen. 2011n ireki berri dute<br />
haren lanari eskainitako museoa.<br />
Cristobal Balenciaga museoa<br />
2011n inauguratu zuten Getariak, Juan<br />
Sebastian Elkano itsasgizonarekin batera,<br />
eman duen herritar unibertsalenari<br />
eskainitako museoa. Cristobal<br />
Balenciagaren lanek zeresan eta eragin<br />
handia piztu zuten, baina bere lanak<br />
bertatik bertara ikustea da onena.<br />
Getariako Turismo Bulegoa<br />
Aldamar Parkea, 2<br />
20808 Getaria<br />
Tlf. 943 140 957<br />
www.getaria.net<br />
...AukerA Ge HIAGO<br />
ALGOrrI Interpretazio zentroa z umaia<br />
Ikus-entzunezkoen bidez, erraz eta arin ikasten eta<br />
ulertzen da Flyscharen sorrera. Gainera, itsasontzian<br />
irteerak egiteko aukera ere badago. Zumaiako<br />
Alde zaharra bisitatu liteke ondoren, pintxo gozoak<br />
dastatzeko.<br />
ekAIn B errI z estoa<br />
Zestoa inguruko kobetan historiaurreko gipuzkoarren<br />
arrastoak daude Ekaingo kobaren erreplika da<br />
EKAINBERRI. Jarduera didaktiko eta dibulgatibo asko<br />
eskaintzen ditu urte osoan zehar.<br />
Jaiak zumaian<br />
Pazko asteko asteburuan, San Telmo jaiak.<br />
Iraileko hirugarren asteburuan,<br />
Olagarro Eguna.<br />
Aldamar Parkea,6<br />
20808 Getaria<br />
Tlf. 943 008 840<br />
cristobalbalenciagamuseoa.com<br />
Getariako Txakolina<br />
Jatorrizko Deituraren<br />
Bulegoa<br />
Aldamar parkea, 4<br />
20808 Getaria<br />
Tlf. 943 140 383<br />
www.getariakotxakolina.com<br />
Juan Belmonte, 21<br />
20750 Zumaia<br />
Tlf. 943 143 100<br />
www.algorri.eu<br />
Portale kalea, 9<br />
20740 Zestoa<br />
Tlf. 943 868 811<br />
www.ekainberri.com<br />
Jaiak Getarian<br />
Txakolin denboraldiaren hasiera.<br />
Getaria, San Anton eguna,<br />
urtarrilaren 17an.<br />
11
TALAIA Hondarribi-Artzu<br />
Ibilbidearen planoa<br />
12<br />
p iraten eta kortsarioen lurraldea<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
ipuzkoako kosta osoa<br />
zeharkatzen duen bide ikusgarri G baten hasierako puntuan<br />
gaude. Talaia ibilbideak itsasoaren eta<br />
<strong>mendi</strong>aren arteko elkargunea gurutzatzen<br />
du eta lehen zati honetan dagoeneko,<br />
altxorrak aurkituko ditugu, bai gizakiak,<br />
baita naturak ere landutakoak. Udaran<br />
ez ahaztu bainujantzia, Artzuko portuko<br />
uretan freskatzeko.<br />
Jaizkibel<br />
Hondartza<br />
8,5 km<br />
H O N D A R R I B I A<br />
Hondarribiko portua 1<br />
2h 55 min<br />
6<br />
Artzuko portua<br />
5<br />
+380 m<br />
-380 m zapatilak<br />
Sisurko<br />
Guadalupeko bidegurutzea<br />
HASIERA<br />
AMAIERA<br />
0,2 km<br />
Artzuko portua<br />
Bizkaiko golkoa<br />
2<br />
Kanping ondoko<br />
bidegurutzea<br />
4<br />
4,28 km<br />
3,285 km<br />
0,83 km<br />
3 Higer itsasargia<br />
0,47 km<br />
Bidegurutzea
TALAIAHondarribi-Artzu<br />
1<br />
0 km<br />
Hondarribiko portua<br />
Hondarribiko herri guztia zeharkatuta<br />
iritsiko gara arrantzaleen portuko<br />
aparkalekura. Aparkalekuaren ezkerrean<br />
asfaltuzko aldapa batek jarraitzen du.<br />
Honen hasieran Talaia ibilbideko panela eta<br />
geziak ikusiko ditugu, ibilbidearen hasiera<br />
adierazten digutenak. Han jarraitzen du,<br />
Lapurditik datorren oinezko bideak. Autoek<br />
eta errepideek ahazturan utzi dute, baina<br />
ordainetan, asfaltokume bihurtutakook<br />
deskubritzeke dagoen altxor bat antzeman<br />
dezakegu.<br />
2<br />
0,2 km<br />
Bidegurutzea<br />
Pasaiarako norabidea markatzen duten<br />
geziei jarraitu behar diegu, errepidea<br />
ezkerretara utzita. Bideko zoruak antzeko<br />
tankera dauka bide osoan, kolore horimarroia<br />
eta metro erdiko zabalera du, eta<br />
beraz, bidegurutzeetan aurrera egiteko ez<br />
dugu inolako arazorik izango.<br />
3<br />
0,47 km<br />
Higer itsasargia<br />
Pixkanaka, bidea estutzen doa, eta arrokari<br />
sendo lotutako kate bat dugu lagungarri.<br />
Euskal Kostako puntu garrantzitsuenetako<br />
batean gaude: Higer lurmuturrean.<br />
Bizkaiko Golkoko izkina da, lurrak itsasoa<br />
iparralderantz bultzatzen duen puntua, eta<br />
beraz itsasoak gogor jotzen du, ikuskizun<br />
handi bat emanda.<br />
Artzuko<br />
portua<br />
Jaizkibel <strong>mendi</strong>aren oinean dagoen<br />
perla txiki bat da kala hau. Historian<br />
zehar hainbat jarduera egin izan dira<br />
han. Esaterako, erromatarrek kai<br />
moduan erabili izan zuten. Denboran<br />
guregandik gertuago, kalara doan<br />
errekaren indarrarekin ehotzen<br />
zituzten gari eta arto aleak Artzuko<br />
errotan, eta horregatik, inguruetan<br />
galdetuz gero, errota eta kaia, bi<br />
toponimoak erabili ohi dituzte.<br />
Itsasoak gogor jotzen duen<br />
tokian dago Artzu, baina daukan<br />
formagatik, olatuetatik ondo<br />
babestuta dago. Itsasontziez<br />
gain, hainbat arrain eta hegazti<br />
espezie biltzen dira bertan, atseden<br />
hartzeko. Gisa horretan, bertako<br />
flora eta fauna ugariak duen<br />
bioaniztasunarekin, kultura eta<br />
geologia ondareaz gain, naturaren<br />
elementu guztiak elkar eraginean<br />
ikusteko toki bikaina da.<br />
13
14<br />
p iraten eta kortsarioen lurraldea<br />
4<br />
0,83 km<br />
kanping ondoko bidegurutzea<br />
Errepidea gurutzatu behar dugu segidan,<br />
eta orduan ikusiko ditugu Talaia ibilbideko<br />
panelak. Hortik aurrera ibilbidea ondo<br />
nabarmenduta dago, eta mota askotako<br />
landaretzak argi-itzalak sortzen ditu bidean.<br />
Pinuak, haritz kandudunak, txilarrak, ote<br />
zuriak... denetik dago, eta haien artean doidoi,<br />
ikuspegia paregabea da.<br />
5<br />
3,285 km Guadalupeko bidegurutzea<br />
2,5 km-ren ondoren iritsiko gara puntu<br />
honetara. Hiru bide markatuko dituzte<br />
geziek, eta Pasaiako portura doana hartu<br />
behar da ibilbidea jarraitzeko. Kilometro<br />
baten ondoren, Artzuko portura iritsiko<br />
gara.<br />
6<br />
4,28 km<br />
Artzuko portua<br />
Hondarribian eta inguruetan Errota<br />
izenarekin ere ezagutzen duten kala<br />
da. Eguraldiak laguntzen badu, bainu<br />
bat hartzeko egokia da, eta baita natura<br />
ondare izugarria ere, bereziki hango<br />
bioaniztasunagatik. Artzu ere ibilbidearen<br />
muturra da: Hondarribira itzultzeko,<br />
etorritako bidetik bueltatzea besterik ez<br />
dugu egin behar, guztira ordu eta erdi<br />
iraungo duen ibilbidean.<br />
nola n iritsi<br />
Hondarribira N-1etik iristen da,<br />
posible izanik A-8tik Irun arte<br />
hurbiltzea. Hondarribirako norabidea<br />
hartzean, aireportua ikusiko dugu<br />
eskuinaldean. Portura zuzentzen<br />
gaituzten seinaleei egin behar<br />
diegu kasu hortik aurrera. Kirolportua<br />
eta hondartza atzean utzita,<br />
arrantzaleen portuko eraikinak<br />
ikusiko ditugu eskuinaldean, eta<br />
zuzen jarraituta aparkalekua.<br />
Informazio Informazio gehigarria gehigarria<br />
Hondarribiko Turismo bulegoa<br />
www.hondarribiaturismo.com<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
Tabernak eta jatetxeak<br />
Tabernak:<br />
FAROKO KANPING-TABERNA<br />
Tlf. 943 641 008<br />
JAIZKIBEL KANPING-TABERNA<br />
Tlf. 943 641 679<br />
Jatetxeak:<br />
ENBATA<br />
Zuloaga, 5<br />
Tlf. 943 641 400<br />
ARRANTZALEEN KOFRADIA<br />
Zuloaga Kalea, 12<br />
Tlf. 943 642 738<br />
(All Nipón Airways airelinearen arabera,<br />
munduko arrain zopa onena egiten dute)<br />
MAMUTZAR<br />
Eguzki Kalea, 8. Alde Zaharra<br />
Tlf. 943 643 349<br />
PIKOTEO<br />
Ramón Iribarren pasealekua, 12<br />
Tlf. 943 641 741<br />
non n lo egin<br />
JAUREGI HOTELA ***<br />
Zuloaga,5<br />
20280 Hondarribia<br />
Tlf. 943 641 400<br />
www.hoteljauregui.com<br />
Irisgarritasuna<br />
Ibilbide hau ez da aproposa<br />
haurren karroekin edo<br />
gurpildun aulkian egiteko. Hala<br />
ere, aukera dago osotasunean<br />
ez egiteko, eta haurrekin<br />
egin nahi izanez gero, zati<br />
bat bakarrik egin daiteke.<br />
Bizikletan ere zati bat egin<br />
daiteke, baina kontuan izan<br />
behar da oinezkoak ibiltzen<br />
direla, eta bidea beti ez dela<br />
hain zabala.
TALAIAHondarribi-Artzu<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
Hondarribia<br />
DaveKav<br />
Hamarkada askotan udatiar andanaren herri kuttuna izan da<br />
Hondarribia. Bidasoa ibaiaren bokalean sortutako Txingudi<br />
badiaren buruan, ikuspegi ederra dago Butron pasealeku<br />
ezagunetik. Herrian barneratuta, Alde Zaharra ikusgarria da,<br />
harrizko eta egurrezko antzinako etxeak<br />
zutik daudelako. Herritarrek maitasun<br />
osoarekin txukuntzen, berritzen eta konpontzen dituzte. Horrez<br />
gain, Erdi Aroko harresiaren zati batzuk zutik diraute eta<br />
merezi du benetan haietako batetik sartu-irtena egitea, edo<br />
oinez inguratzea, Carlos 5.aren gotorlekuraino (Paradorea),<br />
Hondarribiak antzinean izandako handitasunaz jabetzeko.<br />
Eta noski, itsaso ondoko eta muga-mugako herria izanda, marinelen eta<br />
arrantzaleen herria da Hondarribia. Marinan, haien auzoan, ardoa eta pintxo<br />
batzuk hartzea ezinbestekoa da, herritarren arteko giroan<br />
murgiltzeko.<br />
Aldapan Aldapan gora dago, hondarribiarren<br />
zaindariaren eliza, Guadalupeko Ama. Han<br />
ospatzen dute Alardea, eta Hondarribiko<br />
arraunlarien eskifaiak hari eskaintzen dizkio<br />
lortutako garaipenak.<br />
...AukerA ...Auker Ge HIAGO<br />
p LAIAundI Irunen<br />
Hegazti-espezie askoren migrazioetan atseden-tokia da. Gizakiak Txingudin<br />
esku-hartze handiak egin dituen arren, Plaiaundiko Parke Ekologikoko biologoak<br />
arduratzen dira ekosistema zaintzeaz.<br />
pasaia Txalupaz bi punten arteko ibilbidea<br />
Urak banatzen ditu bi herriguneak, eta etengabe joan-etorrian dabilen baporetxo<br />
batek batzen ditu. Gerta liteke txiki sentitzea, milaka tonako karga dakarren<br />
itsasontzi bat parean suertatuz gero.<br />
MATer ITSASOnTzI MuSeOA/<br />
OndArTXO itsas kulturaren zentroa pasaia<br />
Itsas Gela elkarteak itsasoarekin zerikusia duten<br />
hainbat jarduera eskaintzen ditu Mater izeneko<br />
itsasontzian, begirunea, babesa, ikasketak eta batez<br />
ere, gozamena bultzatuz.<br />
Itsas Kulturaren Zentroko bisitariek euskaldunek<br />
itsasoarekin izandako harremana gertutik ezagutzeko<br />
aukera izango dute eta, bereziki, itsasontziak eta<br />
beraien eraikuntza.<br />
Jaiak Hondarribian<br />
Irailaren 7tik 11ra, Guadalupeko Ama.<br />
Ondartxo pasealekua, 1<br />
20110 Pasaia<br />
Tlf. 943 392 426<br />
www.albaola.org<br />
15
AIAkO HArrIA kausoro-Oieleku-kausoro<br />
N<br />
atura santutegi bihurtuta. Hori<br />
da Oieleku (Oianleku). Mistika<br />
bereziko gunea da, naturaren<br />
babesean, zuhaitzez, <strong><strong>mendi</strong>z</strong>, eta<br />
itsasoz inguratutakoa, egungo bizimodu<br />
azkarrean geldialdia egin eta hari arnasa<br />
emateko eremu ezin hobea. Autoa alde<br />
batera utzi eta, pagoen artean, Oieleku<br />
Iparreko, Oieleku Hegoko eta Basateko<br />
mairubaratzetara goaz, PR ibilbideko<br />
pintura-markei jarraituta. Joan etorria bide<br />
beretik egingo dugu.Pagadia<br />
16<br />
Ibilbidearen planoa<br />
naturaren eta gizakiaren arteko topalekua<br />
2,08 km<br />
1,6 km<br />
0,9 km<br />
3,6 km<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
Basateko mairubaratza<br />
Oielekuko mairubaratza<br />
Oieleku atsedenlekua / Txabola<br />
Gainbeltz<br />
1 Kausoroko<br />
aparkalekua<br />
1h 15 min<br />
Gi-3631<br />
Kausoro II mairubaratza<br />
Kausoro I mairubaratza<br />
HASIERA AMAIERA<br />
2<br />
+158 m<br />
-158 m<br />
Bidegurutzea<br />
3<br />
4<br />
botak<br />
Gi-3631
AIAkO HArrIA kausoro-Oieleku-kauso<br />
1<br />
0 km<br />
kausoroko aparkalekua<br />
Kausoroko aparkalekura iritsiko gara,<br />
Oiartzun atzean utzi eta, aldapan gora, baso<br />
barnetik doan errepide batetik. Benetako<br />
plazerra da autotik jaitsita, haize freskoa<br />
arnastea, eta bertatik bertara dauden<br />
cromlechak ikustea. Bideari heltzeko,<br />
aparkalekutik errepidea gurutzatu, eta pinu<br />
batean daude lehenengo pintura-marka zurihoriak,<br />
ibilbide osoan jarraitu beharrekoak.<br />
600 metro aurrerago metalezko ate berde<br />
batera iritsiko gara. Hura pasa eta aurrera<br />
jarraituko dugu.<br />
2<br />
0,9 km<br />
Gainbeltz<br />
Aurrera jarraituta Gainbeltzera iritsiko gara,<br />
eta bertatik Pasaia eta Oarsoaldea ditugu<br />
oinpean. Portuko itsasontzien joan-etorriak<br />
irudika ditzakegu, zelaiko lasaitasunetik.<br />
Gainbeltzen bidegurutze zabal bat dago<br />
eta pintura-markei jarraitu behar diegu;<br />
ezker eta eskuinean dauden gurutzeek<br />
bertatik ez jarraitzeko adierazten digute, eta<br />
aurrez aurre topatuko ditugun pintura marka<br />
zuzenei kasu eginez, aurrera jarraituko<br />
dugu.<br />
Oielekuko (Oianleku)<br />
harrespilak edo<br />
mairubaratzak<br />
Ez da harritzekoa duela 4.000 urteko<br />
euskaldunek Oieleku toki sakratutzat<br />
hartzea.<br />
Zerua eta lurra batzen dituen tokia<br />
dela esan liteke. Soilune hartatik<br />
Donostia eta Oarsoaldea batera<br />
ikus daitezke; eta Aiako Harriaren<br />
presentzia indartsuarekin ere,<br />
Oielekuko cromlechean jarrita,<br />
zeruari begira une luzez gera<br />
gaitezke, denboraren nozioa galduta.<br />
Historiaurreko adituek hainbat<br />
esanahi ematen dizkiote<br />
mairubaratzari, baina denak ados<br />
jartzen dituena da lekuaren<br />
beraren magia.<br />
rutasporgipuzkoa.com<br />
17
18<br />
naturaren aturaren eta gizakiaren arteko topalekua<br />
3<br />
1,6 km<br />
4<br />
2,08 km<br />
Oielekuko aisialekua/<br />
Txabola Txabola (Oieleku hegoa) hegoa)<br />
Pagadian barrena murgilduko gara, pintura<br />
markei jarraituta. Gainbeltzetik 730 metrora,<br />
Oielekuko atsedenlekura iritsiko gara.<br />
Erabilera publikoko txabola bat dago han,<br />
bidegurutze batean; inguruetako herriarkitekturaren<br />
adibide on bat. Txabola<br />
eskuineko aldean utzi eta maldan gora<br />
jarraituko dugu. Basoa irekitzen hasten<br />
da eta zabalgune horretan, 170 metro ibili<br />
ondoren ikusiko dugu Oieleku iparreko<br />
mairubaratza. Hara zuzen joatea besterik ez<br />
zaigu geratzen.<br />
Oielekuko mairubaratza<br />
(Oieleku iparra)<br />
Bistan dugun zabalgunetik, mairubaratzera<br />
iritsiko gara. 50 metro aurrerago dago<br />
Basateko mairubaratza. Halako egitura<br />
bereziak ikustera joatea eta bueltarik ez<br />
ematea, ez joatearen parekoa da. Burdinarotik<br />
daude han, baina orduan zuen magia<br />
apurrik ere ez dute galdu. Biek merezi dute<br />
itzul-inguru bat ematea.<br />
Gainera, leku aproposean gaude<br />
atsedenaldi bat egin eta hamaiketakoa<br />
egiteko, inguruan mahaiak eta iturria<br />
daudelako. Hona iristeko hartu dugun bidea<br />
jarraituko dugu aparkalekura itzultzeko.<br />
nola n iritsi<br />
GI-3631 errepidea hartu behar da da<br />
Oiartzunen, Artikutzara bidean. 12. km<br />
pasa pasa eta hurrengo kilometrora iritsi baino<br />
lehen basoa irekitzen da. Zabalgune<br />
batean, eskuinaldean, Kausoroko<br />
aparkalekua ikusiko dugu. Adi, ez baitago<br />
inolako inolako seinalerik.<br />
Informazio gehigarria<br />
Arditurri parketxea:<br />
Arditurriko meategiak/ Arditurri bidea, bidea, 3<br />
Aiako Harriko Parke Parke Naturala Naturala<br />
20180 Oiartzun<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
arditurri@gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
Tlf. 943 494 521<br />
Oarsoaldeako Turismo bulegoa:<br />
Aialde, 2<br />
20180 Oiartzun<br />
Tlf. 943 494 521<br />
www.oarsoaldea-turismo.net<br />
turismo@oarsoaldea.net<br />
Tabernak eta jatetxeak<br />
Tabernak:<br />
KASTRO BERRI<br />
Doneztebe plaza, 14. Elizalde<br />
auzoa<br />
Tlf.943 494 071<br />
MIREN<br />
San Juan kalea, 1. Elizalde auzoa<br />
Tlf. 943 491 227<br />
Jatetxeak:<br />
BIDE-ALDE<br />
Ergoiengo bidea, 11<br />
Tlf. 943 492 112<br />
TOLARE<br />
Tornola kalea, 21<br />
Tlf. 943 490 071<br />
non n lo egin<br />
ARRITXULO ATERPETXEA,<br />
Aritxulegi bidea,<br />
20180 OIARTZUN<br />
Tlf. 943 580 010<br />
ERRETEGI HAUNDI nekazalturismoa<br />
Erretegi bidea, 2. Iturriotz auzoa<br />
20180 Oiartzun<br />
Tlf. 943 494 629<br />
IRAGORRI landetxea<br />
Sorondo bidea, 2. Karrika auzoa<br />
20180 Oiartzun<br />
Tlf. 943 492 638<br />
Irisgarritasuna<br />
Irisgarritasuna<br />
Haurren karroekin eta gurpildun<br />
aulkian ez da posible ibiltzea. Hala<br />
ere, haurrekin egiteko oso ibilbide<br />
aproposa da; zoruaren egoera oso<br />
ona da eta bideak ondo definituak<br />
daude.
m<br />
aino<br />
itago<br />
a, 3<br />
t<br />
oa<br />
AIAkO HArrIA kausoro-Oieleku-kauso<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
Oiartzun<br />
Izen bereko ibaiaren haranean hedatzen da Oiartzun.<br />
Nortasun handiko zortzi auzo txikik osatzen duten herria da.<br />
Mimo handiarekin zaintzen dituzte haien etxeak oiartzuarrek<br />
eta auzoen arteko bideetan bueltatxo bat<br />
emanda, herriaren edertasuna eta natura<br />
arnasten dira bete-betean. Bide horietan gainera, jatetxe eta<br />
taberna ugari daude. Haietan mokadu bat eginda, kontu zaharrei<br />
eta berriei buruz hizketan aurkituko dituzu koadrilak, eta baita<br />
liskar bero, baina baketsuren bat ere.<br />
Herri zabala da Oiartzun, <strong>Gipuzkoa</strong>ko handienetakoa. Erdiz erdi<br />
igarotzen du bidegorriak. Bide naturala da, Arditurriko meatzeetara zuzen doana.<br />
Erromatarrek galena ustiatzen zuten, handik zilarra eta beruna ateratzeko. Aurrerago,<br />
itsasora garraiatzeko egindako burdin-bideak bere horretan dirau gaur egun, aisiarako<br />
eta herriko auzoen komunikaziorako arteria nagusi moduan.<br />
Aiako Harriaren magalean, dago Arditurriko parketxea,<br />
Oarsoaldeko meatzaritza-historia gordetzeko eta<br />
erakusteko zentroa eta Aiako Harriko Parke Naturalak<br />
gordetzen duen natura ondarearen nondik norakoaren<br />
berri ere ematen duena.<br />
...AukerA Ge HIAGO<br />
Jaiak Oiartzunen<br />
Abuztuaren 2-6, Xanisteban jaiak.<br />
Luberri Ikasgune Geologikoa Oiartzunen<br />
Jolasen eta ikus-entzunezko euskarrien bidez, modu arinean<br />
eta dibertigarrian, Oarsoaldeko eta Euskal Herriko ondasun<br />
geologikoa eta paleontologikoa daude ikusgai Luberrin.<br />
Sagardoetxea Astigarragan<br />
Txotxaren sekretu guztiak ezagutu nahi? Tragoz trago,<br />
sagardoaren lanketa-prozesua ezagutzeko aukera bikaina da<br />
sagardoetxea.<br />
Oiartzun inguruko jatetxeetan bazkaldu<br />
Herri Musikaren Txokoa Oiartzunen<br />
Herri-musikaren tresnak ezagutzeko dokumentazio-zentroa da.<br />
Bertan daude, musika-tresnen bilduma, liburutegia, fonoteka,<br />
tailerra eta erabilera anitzeko gela.<br />
Pagoaldea industrialdea, 41-42<br />
Ergoien auzoa<br />
20180 Oiartzun<br />
Tlf. 943 260 593 / 94<br />
www.luberri.org<br />
Kale Nagusia, 48<br />
20115 Astigarraga<br />
Tlf. 943 550 575<br />
www.sagardoetxea.com<br />
Oiartzun zabala da hedaduraz, baita Nafarroa aldetik Pasaiara zetozen bidaieen igarobidea ere.<br />
Horren ondorio dira bideen ondoan dauden tabernak, garai batean benta zaharrak izandakoak.<br />
Lesakatik eta inguruetatik, estraperloan ekarritako produktuekin, hainbat eta hainbat plater gozo<br />
atera dira hango eltzeetatik.<br />
Tornola kalea, 6<br />
Ergoien auzoa<br />
20180 Oiartzun<br />
Tlf. 943 493 578<br />
www.herrimusika.org<br />
Josu Goñi Etxabe<br />
19
20<br />
ura mailuei eta hauspoei eragiten<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
tsasoko ipar-haizeak ontzen ditu<br />
Iturrarango lorategi botanikoa eta I Pagoetako basoa, zuhaitzek elkarren<br />
babesean eraikitakoa, eta giro berezia<br />
dago bertan. Hosto artetik pasatako<br />
argiarekin ehuntzen da ibilbideko<br />
atmosfera, bakarra, eta bat-batean itzal<br />
artetik irtetean, Agorregiko burdinolak<br />
garamatza behinola izandako garai<br />
batera.<br />
Bidegurutzea<br />
0,1 km<br />
Gi-2631<br />
Aparkalekua<br />
HASIERA<br />
AMAIERA<br />
0,45 km<br />
3,7 km<br />
1<br />
2<br />
+145 m<br />
1 h 10 min<br />
-145 m<br />
1,45 Km<br />
Lorategian barrena<br />
ITURRARAN<br />
PARKETXEA<br />
Errota<br />
Iturraran Parketxea<br />
4<br />
Errota<br />
botak<br />
Errota<br />
5 Baso lepatua<br />
6 Lorategi Botanikoaren mugako langa<br />
3<br />
Manterola<br />
baserria<br />
Agorregiko burdinola<br />
Manterolako<br />
aparkalekua<br />
Ibilbidearen planoa pAGOeTA Iturraran-Manterola-Agorregi-Iturraran<br />
Bidegurutzea<br />
Bidegurutzea<br />
Bidegurutzea<br />
Bidegurutzea<br />
2,65 Km<br />
2,84 km<br />
3,22 km
n<br />
pAGOeTA Iturraran-Manterola-Agorregi-Iturraran<br />
0 km<br />
1<br />
Aparkalekua<br />
Autoa utzi eta aparkalekuko izkin batetik<br />
helduko diogu ibilbideari, argazkian ikusten<br />
dugun bidetik, Iturrarango parketxe aldera.<br />
Ibiltzen hasi eta berehala bidegurutze<br />
batera iritsiko gara; eskuineko bidetik<br />
parketxera zuzentzen gara, baina ezkerretik<br />
jarraitu behar dugu. 50 metro ondoren,<br />
parketxearen atzealdean izango gara.<br />
2<br />
0,1 km<br />
Lorategian barrena<br />
Ezkerrera begiratu, eta belar-bide bat<br />
hasieran, gezi batzuk ikusiko ditugu. Bidea,<br />
SL-GI22 ibilbideko gezi eta pintura-marka<br />
zuri-berdeek erakusten dute. Lorategi<br />
barnetik goaz mota guztietako landare<br />
ikusgarriz inguratuta. 250 metro ibili<br />
ondoren, lorategiko mugako ate batera<br />
iritsiko gara. Hura zeharkatu eta ondo ixtea<br />
oso garrantzitsua da.<br />
Atea zeharkatuta, basoan murgilduko gara<br />
eta ezkerretara dagoen bideari jarraituko<br />
diogu. Ondorengo bi bidegurutzeetan<br />
aurkituko ditugu Agorregirako geziak. Marka<br />
zuri-berdeek esaten digute hurrengoan<br />
eskuinera hartu behar dugula, eta jarraian<br />
dagoen bidegurutzean ezkerrera hartzeko.<br />
Manterolako aparkalekua da hurrengo<br />
jomuga.<br />
3<br />
1,45 km<br />
Manterolako aparkalekua<br />
Bidearen ezkerraldean ikusiko dugu<br />
aparkalekua, eta aurrez aurre asfaltuzko<br />
bidea. Marka zuri-berdeei jarraitu behar<br />
diegu, eskuinaldera, Agorregiko bidea<br />
hartzeko. Txakurrentzako hoteleko<br />
zakurrek hausten dute bideko lasaitasuna,<br />
baina haiek atzean utzita, aurrera goazen<br />
neurrian egiten du denborak atzera.<br />
Antzinako ofizioen eremura goaz, eta<br />
badirudi une batetik bestera, olagizon<br />
batekin topo egingo dugula. Agorregira<br />
hurbiltzen ari garela adierazten digute bi<br />
seinalek. Bidean bi errota daude, uraren eta<br />
denboraren indarra erakusten. Seinaleetatik<br />
200 metrora dago lehen errota eta beste<br />
hainbeste metrora hurrengoa. Beste 80<br />
metroren ondoren Agorregiko burdinola<br />
alboan dagoen errota ikus daiteke.<br />
uraren indarra<br />
Burdinolak eta errotak<br />
Ura Euskal Herriko geografiaren eta<br />
orografiaren elementu garrantzitsua<br />
da. Egiten duen euri ugaria haran<br />
estuetatik behera indarrez eta azkar<br />
jaisten da. <strong>Gipuzkoa</strong>rrek antzinatik<br />
dakite uraren bultzada baliatzen, eta<br />
horrekin sortu ziren puntako teknologia<br />
zuten burdinolak. Erdi Arotik aurrera,<br />
estimu handia izan zuten <strong>Gipuzkoa</strong>ko<br />
burdinoletatik ateratako produktuek.<br />
XV. mendekoak dira Agorregiri<br />
buruzko lehenengo datuak. Burdinola<br />
berritua dago, eta lanean. Prozesua<br />
ikusgarria da: urak mugitzen ditu<br />
mailua eta hauspoak. Labean burdin<br />
harria eta egur ikatza sartzen ziren,<br />
hauspoen laguntzaz burdin harria<br />
garbituz eta prozesu honen ondorioz<br />
sartzen zen agoari (burdin masa)<br />
mailuarekin lingote itxura emanez.<br />
Burdinola ondoan dauden errotak gari<br />
eta arto aleak ehotzeko erabiltzen<br />
ziren. Agorregiren berezitasuna altuera<br />
ezberdinetan mailakatuta dauden urdeposituetan<br />
datza, ur berdina behin<br />
eta berriz erabiltzeko aukera lortu<br />
baitzen. Gure arbasoen irudimen eta<br />
sormen gaitasunaren adibide garbia<br />
dira. Seiehun urteko ekonomia-gune<br />
indartsu baten jarduera ikusteak<br />
magia berezia sortzen du, uraren<br />
doinuarengatik, mailuaren joagatik, eta<br />
inguruaren berdetasunagatik.<br />
21
22<br />
u ra mailuei eta hauspoei eragiten<br />
4<br />
2,65 km<br />
Agorregiko burdinola<br />
Agorregiko burdinolara iristean,<br />
eskubialdean dagoen bidetik jarraitu behar<br />
dugu, antzinako olagizonen eguneroko<br />
laneko bidetik. Informazio-panel batzuk<br />
daude han, ingurua ezagutu eta burdinolari<br />
buruz informatzeko. Leku aproposa da<br />
hamaiketako edo askaria egiteko. Pinturamarkek<br />
adierazten dute zuzen jarraitzeko,<br />
basoan berriro murgilduaz.<br />
5<br />
2,84 km<br />
Baso lepatuak (pago motzak)<br />
Basoaren lasaitasunean berriz sartzeak<br />
efektu lasaigarria du. Burdinolaren eragina<br />
bistakoa da inguruetan, lepatutako<br />
zuhaitzek osatutako basoan baikoaz oinez.<br />
Burdinolatik gertu eskubitara dagoen<br />
bidegurutzeari ez diogu jaramonik egingo.<br />
Metro batzuk aurrerago, eskubitara,<br />
Iturraranera iristeko lasterbide bat dago eta<br />
aldamenean Lorategi Botanikoaren mugako<br />
langa bat, baina ez diogu jaramonik egingo,<br />
gure bideak ezkerretik jarraitzen duelako.<br />
Adi, pintura markak ia desagertuta daude<br />
eta. Aurrerago dagoen bidegurutzean,<br />
ezkerretik ez jarraitzeko adierazten dute<br />
pintura markek.<br />
6<br />
3,22 km<br />
Lorategi botanikoaren<br />
mugako langa<br />
Azken pintura markak pasa eta 300 metro<br />
aurrerago, lorategi botanikoko mugako<br />
beste langa bat dago, eta kasu horretan<br />
ere, oso garrantzitsua da ondo ixtea. Atea<br />
gurutzatu eta berehala, eskubitara, beste<br />
bide bat aurkituko duzue. Honi ez egin<br />
jaramonik, jarraitu aurrera doan bidea.<br />
Koniferoen artean egingo dugu azken zatia,<br />
aparkalekura itzuli artean.<br />
nola n iritsi<br />
N-634 errepidetik, Orio eta Zarautz<br />
artean, Aiara joateko norabidea hartu<br />
behar da. Bidegurutze horretatik<br />
abiatuta 4 km gidatu ondoren, Lukuneko<br />
aisialekua pasata,kurba itxi bat pasa<br />
ondoren, ezkerrean ikusiko dugu<br />
Iturraran parketxerako bide seinaleztatua.<br />
Informazio Informazio gehigarria<br />
Iturraran parketxea:<br />
Tlf. Tlf. 943 835 389<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
iturraran@gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
www.aiapagoeta.com<br />
Jatetxeak<br />
ARRUTI A<br />
Gozategi enparantza, 15<br />
Tlf. 943 834 770<br />
ITURRIOZENA<br />
Gozategi enparantza<br />
Tlf. 943 834 272<br />
JAUREGI<br />
Gozategi enparantza,<br />
Tlf. 943 134 955<br />
KANUA<br />
Gozategi enparantza, 11<br />
Tlf. 943 834 322<br />
non n lo egin<br />
SAGARMANETA<br />
S<br />
Urdaneta errepidea (Zarautz)<br />
20809 Aia<br />
Tlf. 943 133 094<br />
PAGOEDERRAGA<br />
Erreka auzoa<br />
20809 Aia<br />
Tlf. 943 580 814<br />
LANDARBIDE-ZAHAR<br />
Laurgain auzoa<br />
20809 Aia<br />
Tlf. 943 831 095<br />
ORORTEGI<br />
Arrutiegia auzoa<br />
20809 Aia<br />
Tlf. 943 830 804<br />
Irisgarritasuna<br />
Manterolako aparkalekutik<br />
Agorregirako bidea gurpildun<br />
aulkian eta haurren karroekin<br />
arazorik gabe egin daiteke.<br />
Lorategiko hainbat gune haurren<br />
karroekin bisitatu daitezke.<br />
Ibilbide hau ez da aproposa<br />
bizikletaz, haurren karroekin edo<br />
gurpildun aulkian egiteko. Hala<br />
ere, aukera dago osotasunean ez<br />
egiteko, eta haurrekin egin nahi<br />
izanez gero, zati bat bakarrik egin<br />
daiteke.
ko<br />
tua.<br />
t<br />
pAGOeTA Iturraran-Manterola-Agorregi-Iturraran<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
zarautz<br />
Itsasoari begira bizi den herria<br />
da Zarautz, eta hondartza da<br />
herriaren eta itsasoaren arteko mugarria.<br />
Mugarria eta erakusleihoa, Kantauri itsasoaren<br />
edertasuna eta handitasuna parez pare baitaude hondartzako pasealekuan.<br />
Han egoten dira surflariak, Zarautzi nortasun propioa ematen ari zaizkionak.<br />
Hondartzatik herrira sartuta, hirigunean dauden tabernek eta kafetegiek<br />
izugarrizko giroa eta bizia sortzen dute, eguraldi ona badago, jende guztia<br />
kalean biltzen baita, ardoren bat edo kaferen bat hartzen.<br />
Zarauzko inguruetako natura eta kultura ondarea ere ikusgarria da. Alde<br />
zaharreko Dorre Luzetik hasi eta Donostia aldera daude, Mollarriko kargaleku<br />
zaharra eta Iñurritzako Biotopoa, kostako hegaztiek etengabe bisitatzen<br />
dutena. Beste puntan, Getaria aldera, San Antongo <strong>mendi</strong>a (Getariako arratoia)<br />
bisitatzea bisitatzea gomendagarria da. Haurren Haurren karroekin karroekin eta gurpildun aulkiekin inolako<br />
arazorik gabe egin daiteke.<br />
Zarautzen udan festa ugari izaten dira, baina ezin<br />
galtzekoa da irailaren 9ko Euskal Jaia, herritarrentzako<br />
berezia. Jai oso oso aktiboa da, herritarrek erabat biziten<br />
dutena, eta hori transmititzen diote bisitariei.<br />
...AukerA GeHIAGO<br />
Aiako H errrIGuneA e TA e LIz A<br />
Auzune txikiek osatu arren, azalera eremu handia hartzen duen herria da Aia.<br />
Herrigune nagusia bisitatzeak merezi du, Euskal Herriko landa herrietako ohiko<br />
parte zaharra dauka eta handik dagoen <strong>Gipuzkoa</strong>ko ikusmira izugarria da.<br />
SAnTA MArIA LA reAL zarauzko arkeologia eta monumentu multzoa<br />
Zarautzek ondare historiko izugarria du eta haren<br />
gordailua da Santa Maria la Real arkeologia multzoa.<br />
Erromatarren garaiko eta Erdi Aroko arrasto eta<br />
materialak ikus daitezke, baita garai bakoitzeko<br />
hiritarren eguneroko bizimodua ere, nahi izanez gero.<br />
Getarian erreTeGIeTAn BAzkALdu<br />
Elizaurre, 1<br />
20800 Zarautz<br />
Tlf. 943 835 281<br />
www.menosca.com<br />
info@menosca.com<br />
Arrantzaleen herria izaten segitzen du Getariak, eta herriko portuko jatetxeetan<br />
zerbitzatzen dituzten arrainak itsasotik zuzenen parrilara joaten dira. Bezeroek<br />
ikusteko moduan erretzen dituztenez, usainak gosea ireki eta zaila izaten da<br />
erretegi batean jateko tentazioari uko egitea. Prezioak ere, jatetxeen moduan,<br />
askotarikoak dira.<br />
Jaiak zarautzen<br />
Ekainak 25-27, San Pelaioak.<br />
Irailak 9, Euskal Jaiak.<br />
Jaiak Aian<br />
Abuztuak 6-10, Donato eta Lorentzo<br />
deunaren jaiak.<br />
23
Aizkorri-Aratz Arantzazu-Gomiztegi-Arantzazu<br />
Ibilbide irisgarria euskal Herriko bihotzean<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
uskal Herriko bihotzera<br />
garamatza ibilbide honek. EArantzazu<br />
Euskal Herriko<br />
bihotz geografikoa da, baina batez<br />
ere, euskal nortasunaren muina. Zer<br />
esanik ez, euskara batuaren sorburua<br />
eta artista handiek egindako lanen<br />
erakusgarria. Gaitasun eta urritasun<br />
guztietako pertsonentzako bide honetan<br />
egiaztatuko duzu hori.<br />
24<br />
Ibilbidearen planoa<br />
3,4 km +85 m<br />
1h 10 min<br />
joan etorria -85 m zapatilak<br />
5 Ibilbidearen amaiera<br />
Gi-3591<br />
ARANTZAZUKO<br />
PARKETXEA<br />
Arantzazuko santutegia<br />
1,7 km<br />
0,6 km<br />
Arantzazuko aparkalekua 1<br />
HASIERA<br />
AMAIERA<br />
ARANTZAZUKO SANTUTEGIA<br />
4 Egurrezko pasabidea<br />
0,7 km<br />
3 Bi bideen elkargunea<br />
0,36 km<br />
Goiko Benta 2
Aizkorri-Aratz Arantzazu-Gomiztegi-Arantzazu<br />
1<br />
0 km<br />
Arantzazuko aparkalekua<br />
Autoa aparkalekuan utzita, bi puntutik<br />
ekin diezaiokegu bideari. Batetik, zuzen<br />
igo gaitezke parketxe aldera, aparkaleku<br />
pareko eskaileretatik edo aldapatik.<br />
Bestetik, eta litekeena da oso, Arantzazuko<br />
santutegiaren monumentaltasunak<br />
erakartzea. Beraz, basilika atzean utzi<br />
eta 240 metro aurrerago, “Goiko Benta”<br />
ostatua iragartzen duen seinalea topatu<br />
eta ezkerretik jarraitu beharko dugu. Bide<br />
honetatik 80 metro egin beharko ditugu.<br />
2<br />
0,36 km “Goiko Benta”<br />
Jatetxea ezkerraldean dugunean,<br />
argazkiko aldapari helduko diogu. Bidearen<br />
hasieran gaude, baina inguru haietan maiz<br />
egiten duten moduan, salda bero batekin<br />
egun osorako indarrak hartuko dituzula<br />
nabarituko duzu. 200 metro eginda, bi<br />
bideen bateratze-gunera iritsiko gara.<br />
3<br />
0,6 kmºº Bi bideen elkargunea<br />
Deskribatutako bi bideak, Parketxekoa<br />
eta Santutegikoa, elkartzen diren puntua<br />
da. He<strong>mendi</strong>k aurrera, zorua egonkorra<br />
eta sendoa da ibilbide guztian, eta hari<br />
jarraituko diogu hortik aurrera.<br />
Arantzazuko<br />
santutegia<br />
ARANTZAZUKO SANTUTEGIA<br />
Nafarroaren, Arabaren eta<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>ren arteko bidegurutzean<br />
dago Arantzazu, eta horrek<br />
garrantzia handia eman izan dio<br />
aspalditik. Frantziskotarren ordenak<br />
bost mende daramatza han, baina<br />
horrez gain, XX. mendeko euskal<br />
kulturgintzaren garapenaren<br />
funtsezko tokia da. Izan ere,<br />
apaiztegiko fraileek hainbat ikerketa<br />
eta argitalpen egin izan dituzte<br />
azken berrogeita hamar urteetan.<br />
Arantzazun ikusi zuen argia, baita<br />
ere euskara batuak, 1968an.<br />
Santutegiak hainbat sute jasan ditu<br />
historian zehar, eta etengabeko<br />
berrikuntzak egin behar izan<br />
zituzten. Azkena 1950ean hasi<br />
zen, eta gaur egun ikusten dugun<br />
basilika eraiki zuten. Saenz de Oiza<br />
arkitektoaren proiektuak, eta batez<br />
ere, Jorge Oteizak kanpoalderako<br />
egindako eskulturek Euskal<br />
Herriko artegintza mundu mailako<br />
abangoardian ezarri zuten, eta<br />
horrekin batera Arantzazuk berezkoa<br />
zuen mistika areagotu zen.<br />
Karmarada<br />
25
26<br />
Ibilbide irisgarria euskal Herriko bihotzean<br />
4<br />
0,7 km<br />
egurrezko pasabideak<br />
130 metro aurrerago, pertsona guztiei<br />
ibilbidea osatzen laguntzeko egurrezko<br />
egiturak daude, ibilbideko maldak sor<br />
ditzaken zailtasunak ekiditeko. Gurpildun<br />
aukiak, haurren karrotxoak, pertsona<br />
itsuak... erraz asko pasa daitezke handik.<br />
Beste 430 metro ibilita, antzeko egitura bat<br />
dago, ondoan txabola bat duena. Zortea<br />
izanez gero, inguruko larreetan aziendak<br />
ikus daitezke, pottokak trostan, ardiak<br />
bazkatzen, behiak ikusmiran.. Gainera, bi<br />
begiratoki daude bidean. Esfortzu handirik<br />
gabe, altuera hartu dugula konturatuko<br />
gara eta handik jabetuko gara Arantzazuren<br />
kokalekuaren berezitasunaz.<br />
5<br />
1,7 km<br />
Bide-amaiera<br />
Hasieran aipatutako puntu batean edo<br />
bestean hasita ere, bideen elkargunetik<br />
1.200 metrora amaituko da bidea. Ibilbidean<br />
zehar informazio-panelak daude, inguruko<br />
<strong>mendi</strong>ei eta landaretzari buruzko argibideak<br />
emateko. Arabako mugalerroa ere bistan<br />
dugu, Elgea eta Urkila <strong><strong>mendi</strong>z</strong>errak hain<br />
zuzen, baita han jarrita dauden haizeerrotak<br />
ere. Ibilbide irisgarria bukatu eta<br />
aurrerago, Gomiztegiko Artzain Eskola<br />
dago.<br />
Joaterakoan zer edo zer ikustea edo<br />
begiratzea ahaztu bazaigu, lasai egoteko<br />
moduan gara, itzulera bide beretik egingo<br />
baitugu. 1,7 km eginda, bueltan gara<br />
aparkalekuan.<br />
nola n iritsi<br />
Oñatin, Arantzazuko norabidea<br />
nondik den seinaleztatuta dago.<br />
GI-3591 errepidea 9 km jarraitu<br />
ostean iritsiko gara Arantzazura.<br />
Bertako aparkalekutik santutegia<br />
ikusiko dugu.<br />
Informazio gehigarria gehigarria<br />
Arantzazuko parketxea:<br />
Gandiaga Topagunea II<br />
20560 Arantzazu-Oñati<br />
Tlf. 943 782 894<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
arantzazu@gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
Oñatiko Turismo bulegoa:<br />
www.oinati.org<br />
turismo@oinati.org<br />
Jatetxeak Jatetxeak<br />
GOIKO-BENTA<br />
Arantzazu Auzoa, 12<br />
Tlf. 943 781 305<br />
HOTEL SANTUARIO DE<br />
ARANTZAZU<br />
Arantzazu Auzoa, z/g.<br />
Tlf. 943 781 313<br />
SINDIKA<br />
Arantzazu Auzoa<br />
Tlf. 943 781 303<br />
non n lo egin<br />
HOTEL HOTEL SANTUARIO<br />
ARANTZAZU (H***)<br />
Arantzazu auzoa<br />
20560 Oñati<br />
Tlf. 943 781 313<br />
SINDIKA (H*)<br />
Arantzazu auzoa<br />
20560 Oñati<br />
Tlf. 943 781 303<br />
GOIKO BENTA (HS**)<br />
Arantzazu Auzoa, 12<br />
20560 Oñati<br />
Tlf. 943 781 305<br />
Irisgarritasuna<br />
Gurpildun aulkiekin eta haurren<br />
karroekin ibiltzeko prestatuta dago. dago.<br />
Itsuentzat ere moldatuta dago,<br />
panelak eta guzti.
.net<br />
Aizkorri-Aratz Arantzazu-Gomiztegi-Arantzazu<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
Onati<br />
Izaera bereziko herria da Oñati <strong>Gipuzkoa</strong>ko barrutian. XIX.<br />
mende erdi arte ez zen probintzian erabat integratu eta<br />
erakunde eta antolakuntza propioa izan zituen ordu arte.<br />
Euskal Herriko lehen unibertsitatea han fundatu zuten 1543an.<br />
Berezitasun hori, neurri handi batean, oñatiarren ekimenaren<br />
erakusgarria da. Ez daude alferrik, <strong>Gipuzkoa</strong>ko<br />
egungo enpresa handienetakoak bertan.<br />
Arantzazutik itzultzean, Arrikrutzeko kobak bisita daitezke.<br />
Arkeologia arrasto bereziak aurkitu zituzten bertan.<br />
...AukerA Ge HIAGO<br />
Arantzazuko parketxea<br />
Arantzazun bertan dago Aizkorri-Aratzeko ondarearen<br />
interpretazio zentroa. Parkearen inguruak hobeto ezagutzeko,<br />
hainbat jarduera antolatzen dituzte, eta gizakiak bertan<br />
izandako esku-hartzea eta garapena azaltzen dituzte.<br />
Aizkorriko Ataria zegaman<br />
Basogintza zegamar askoren ogibidea izan da belaunaldi<br />
askotan, eta jakintza hori jasotzeko eraiki zuten museoa.<br />
Zuhaitz motak, eta bakoitzaren jabetzak eta erabilpena<br />
erakusten dituzte bertan.<br />
euskal Burdinaren Museoa Legazpin<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>n funtzionamenduan dagoen burdinola<br />
bakarretakoa da Mirandaolakoa. Burdinaren industriaren<br />
inguruan sortutako ondare zabala jasotzen du parkeak:<br />
natura, kultura, aisia, industria...<br />
zerain paisaia kulturala<br />
Zeraingo herritarren ekarpenekin prestatu zuten museo<br />
etnografikoa, eta egunerokotasunean biziberritzeko lan<br />
egiten dute Paisaia kulturala proiektuan. Goierri osoa<br />
ikusten da Aizkorritik Txindokiraino.<br />
Jaiak Onatin<br />
Irailak 9, Arantzazuko Amaren eguna.<br />
Irailak 29, Oñatiko jai nagusiak.<br />
irailak 25, Artzai Txakur Lehiaketa.<br />
Gandiaga II eraikina,<br />
Arantzazu auzoa, z/g.<br />
20560 Oñati<br />
Tlf . 943 782 894<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
Andueza etxea, z/g.<br />
20215 Zegama<br />
Tlf. 943 802 187<br />
www.zegamaturismoa.net<br />
Mirandaola Parkea,<br />
Telleriarte auzoa, z/g.<br />
20230 Legazpi<br />
Tlf. 943 730 428<br />
www.lenbur.com<br />
Herriko plaza, z/g.<br />
20214 Zerain<br />
Telf. 943 801 505<br />
www.zerain.com<br />
Atauri<br />
27
ArALAr Lizarrusti - Lareo - Lizarrusti<br />
L<br />
areoko urtegi ederrera garamatza<br />
ibilbide honek, Aralarko gune<br />
garrantzitsuenetako batetik,<br />
Lizarrustiko parketxetik hain zuzen<br />
ere. Adin eta erritmo guztietako<br />
pertsonentzako ibilbidea da, familian<br />
edo lagunartean egiteko berebizikoa.<br />
Naturaren handitasuna begibistan,<br />
ura eta harkaitzak nor baino nor. Nork<br />
irabaziko? Bertaratzen diren ibiltariek<br />
bai, ziur.<br />
28<br />
Ibilbidearen planoa<br />
Mendi arteko sekretu txikia<br />
Lareo<br />
urtegia<br />
4,9 km<br />
1h 55 min<br />
6 Lareo urtegia<br />
5 Pagadia<br />
4 Bidegurutzea<br />
Gi-120<br />
+315 m<br />
-315 m<br />
luzera denbora desnibel zailtasuna<br />
metatua<br />
Liza rustiko parketxea<br />
3 Zubia<br />
botak<br />
2,45 km<br />
2,115 km<br />
2,08 km<br />
1,6 km<br />
2 Egurrezko pasabidea<br />
1,15 km<br />
HASIERA<br />
AMAIERA<br />
N A F A R R O A<br />
1 Lizarrustiko parketxea
ArALAr Lizarrusti - Lareo - Lizarrusti<br />
0 km<br />
1<br />
Lizarrustiko parketxea<br />
Lizarrustiko parketxearen pareko<br />
aparkalekua da abiapuntua. Parketxearen<br />
alboan ibilbide ezberdinen panelak ikusiko<br />
ditugu. Hauen artetik pasa eta aldapan<br />
gora egingo dugu, parketxearen atzealdetik<br />
jarraituz. Berehala, egurrezko igarobide<br />
bat aurkituko dugu. Bidea zuzen doa<br />
zuhaitz artetik. Aurrerago, Lareoko bidea<br />
markatzen duen gezitik aurrera, pagadia<br />
gero eta itxiagoa da. Muga aldeko lurretan<br />
gaude, eta pixkanaka, pagadia irekitzen<br />
hastean, Aralarko <strong>mendi</strong>aldea ikusiko dugu<br />
parez pare.<br />
1,15 km<br />
egurrezko pasabidea<br />
Handik pasatzean eta zuhaitz artetik<br />
irtetean, ikuspegia zabaltzen da bat-batean.<br />
Izan ere, bidea estutu egiten da, eta harekin<br />
zuhaitzentzako tokia. Ondorengo 100<br />
metroetan arreta pixka bat gehiago eman<br />
beharko diegu gure urratsei, harik eta iturri<br />
batera iristen garen arte. Uraren indarra<br />
ikusten ere hasi gara, eta berehala pasako<br />
gara harkaitzean zulatutako tunel batetik.<br />
1,6 km<br />
2<br />
3<br />
zubia<br />
Geldialditxo bat egiteko leku egokia<br />
dago, tunelaren ondoren dagoen zubia<br />
pasata. Probintziako barrualdean gauden<br />
arren, urtegiko urak freskatzen du<br />
haizea, eta indarberrituta ekingo diogu<br />
bideari. Dagoeneko, harkaitzek osatutako<br />
ingurunean gaude, eta horregatik daude<br />
pagoak ingurune horretan, halako zoruan<br />
bizirauteko prestatutako zuhaitz bakarrak<br />
direlako; oinpean ez dute ur askorik behar,<br />
baina gustuko dute inguruko hezetasuna.<br />
Iratzeak, oteak, sastrakak edo oreganoak<br />
osatzen dute oihanpeko landaredia.<br />
Lareoko<br />
urtegia<br />
Aralarko Parkearen barrutian<br />
dago, eta <strong>mendi</strong> arteko gerizpean<br />
ura fresko gordetzen du, inguruko<br />
pagoen itzalaren laguntzarekin.<br />
Sarastarri, Malkorburu, Alleko eta<br />
Akaitz <strong>mendi</strong>en artean eraiki zuten,<br />
1989an. Agauntza ibaiaren emaria<br />
jasotzen du, Goierri aldeko hainbat<br />
herrietako ur-hornidura bermatzeko.<br />
Baina, horrez gain, bere<br />
edertasunagatik eta iristeko daukan<br />
erraztasunagatik, egunpasa ederrak<br />
egiteko aparteko gunea ere bada.<br />
29
30<br />
Mendi arteko sekretu txikia<br />
4<br />
2,08 km<br />
Bidegurutzea<br />
Errepide batera garamatza bideak.<br />
Alabaina, oinezkoen erreinuan gaude, eta<br />
autoen galtzada gurutzatuta, iratze artean,<br />
naturak inguratzen gaitu berriz ere, inoiz<br />
baino gehiago gainera.<br />
5<br />
2,115 km pagadia<br />
Pagadira iristen garenean, hiru bide<br />
ikusiko ditugu. Eskuinaldeko bidea da<br />
egokiena eta xamurrena. Pagadiko<br />
iluntasunean aurkituko dugu, berriz ere,<br />
sigi-saga datorren errepidea, eta hura<br />
jarraituz, Lareora goaz zuzenean. 150<br />
metro baino ez dira falta puntu horretan.<br />
6<br />
2,45 km Lareo<br />
Mendiz inguratutako urtegia izateak<br />
estutasun irudia eman dezaken arren,<br />
uretan islatzen dira <strong>mendi</strong>ok eta<br />
simetria horrek armonia eta gozotasuna<br />
ematen dizkio inguruneari. Behin<br />
hara iritsita, merezi du urtegiari bira<br />
ematea: 40 minutu inguruko txangoa<br />
da, eta landaretza aberatsaren artean<br />
hizketan edo norbere pentsamenduetan<br />
murgiltzeko egokia. Bestela ere, gustuko<br />
pago bat aukeratzea eta haren itzalean<br />
etzatea ideia bikaina da.<br />
Lizarrustira etorritako bidetik itzuliko<br />
gara.<br />
nola n iritsi<br />
Ataungo norabidea norabidea hartu, guztiz<br />
zeharkatu zeharkatu eta Lizarrustiko<br />
mendatera igotzeko seinalea<br />
agertuko zaigu GI-2120 errepidea<br />
jarraituz. Ergoiena auzoa pasa eta<br />
8 km ondoren mendatearen gainera<br />
iritsiko gara. Nafarroara iritsi gabe,<br />
errepidearen ezkerraldean ikusiko<br />
dugu Lizarrustiko parketxea.<br />
Informazio gehigarria<br />
Lizarrustiko parketxea:<br />
Aia auzoa, auzoa, 2<br />
20211 20211 Ataun<br />
Tlf. 943 582 069<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
www.goierriturismo.com<br />
Tabernak eta jatetxeak<br />
Tabernak:<br />
TROSKAETA TABERNA<br />
Elbarrena, 59. San Martin auzoa<br />
Tlf. 943 180 037<br />
SUTEGI TABERNA<br />
San Gregorio auzoa, 16<br />
Jatetxeak:<br />
LIZARRUSTIKO PARKETXEA<br />
Aia auzoa, 2<br />
Tlf. 943 582 069 – 699 672 575<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
URBITARTE SAGARDOTEGIA<br />
Ergoiena auzoa, 6<br />
Tlf. 943 180 119<br />
BITTOR JATETXEA<br />
Elbarrena, 71. San Martin auzoa<br />
Eguneko menua eta karta<br />
Tlf. 943 180 033<br />
non lo egin<br />
LIZARRUSTIKO ATERPETXEA<br />
Aia auzoa, 2<br />
20211 Ataun<br />
Tlf. 943 582 069 – 699 672 575<br />
www.gipuzkoa<strong>mendi</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
lizarrusti@gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
ALDARRETAZPIKOA nekazalturismoa<br />
Otamotx aldea, 6<br />
20211 Ataun<br />
Tlf. 943 180 366<br />
Irisgarritasuna<br />
Bidea ez da txarra, baina ez da<br />
egokia haurren karroekin edo<br />
gurpildun aulkiekin joateko.
ArALAr Lizarrusti - Lareo - Lizarrusti<br />
e G unA BOr OBILTzekO...<br />
Segura<br />
Herri eder honetako harresietako ateek adierazten dute<br />
defentsarako sortutako herria izan zela Segura.<br />
Denborarekin, ordea, errege bidea desbideratu<br />
egin zuten eta trena ez zen handik pasa. Baina<br />
horri zor diogu Segurak Erdi Aroko zapore<br />
berezia mantentzea. Harrizko fatxaden eta<br />
armarrien artean, gaur egungo garbitasunak eta<br />
autoren batek gogorarazten digu XXI. mendean gaudela.<br />
Bisita osatzeko perfektua da Ardixarra Erdi Aroko<br />
interpretazio zentroa.<br />
www.seguragoierri.net<br />
...AukerA Ge HIAGO<br />
Azoka eta Artzain eguna Ordizian<br />
Jarduera bizia du Ordiziako merkatuak. <strong>Gipuzkoa</strong>ko eta inguruetako<br />
nekazarien erreferentzia izateaz gain, urtean zehar hainbat ekintza eta<br />
azoka berezi antolatzen dituzte. Ezagunak dira iraileko lehen astean<br />
egiten diren gazta-lehiaketa eta enkantea.<br />
Azoka asteazkenero egiten dute, baina badira urtean zehar egiten<br />
diren bereziak ere.<br />
Gaztaren Interpretazio zentroa Idiazabalen<br />
Izal sagutxoak erakutsiko dizkigu gaztaren elaborazio-prozesuaren<br />
nondik norakoak. Artzainen txabola eta guzti dauzka interpretazio<br />
zentro honek. Egarria asetzeko aitzakiarekin, herriko auzoak<br />
bisitatu ditzakezu, eta bertako tabernak.<br />
Jaiak Seguran Jaiak Ataunen<br />
Ekainak 23-26, San Joanak.<br />
Aste Santuko prozesioa.<br />
Ataungo herribidea eta Jose Miguel Barandiaran museoa<br />
Hiru auzoen arteko oinezko-autopista da Ataungo Herribidea. On<br />
Joxemiel Barandiaran, euskal etnografiari buruzko biltze-lan izugarria<br />
egin zuen ataundar ikertzaile ezagunari eskainitako museoan, gure<br />
historiari eta garapen sozialari buruz gehiago ikasteko aukera izango<br />
dugu.<br />
"Txindokiko itzala" abentura parkea Abaltzisketan<br />
<strong>Gipuzkoa</strong>rren lehiarako sena eta joera sanoa sustatzen ditu<br />
"Txindokiko itzala" abentura parkeak. Bertan egin daitezke<br />
eskalada eta ginkana konbinatua, Mariren zuhaiztian.<br />
Larruntza errota.<br />
San Gregorio auzoa.<br />
20211 Ataun (<strong>Gipuzkoa</strong>)<br />
Tlf. 943 180 335<br />
www.gipuzkoa<strong><strong>mendi</strong>z</strong><strong>mendi</strong>.net<br />
www.ordiziakoazoka.com<br />
Kale Nagusia, 37<br />
20213 Idiazabal (<strong>Gipuzkoa</strong>)<br />
Tlf. 943 188 203<br />
www.Idiazabalgaztarenmuseoa.com<br />
Hirigunea, 16<br />
20269 Abaltzisketa<br />
(<strong>Gipuzkoa</strong>)<br />
Telf. 628 947 253<br />
www.txindokikoitzala.com<br />
Iñigo Goñi Etxabe<br />
Maiatzak 15, Sanixidroak. Uztailak 2, Santixal Jaiak (Santa Isabel). Aia auzoko Jaiak.<br />
Ekainak 15, Garaipen eguna. Irailak 3, San Gregorio auzoko Jaiak.<br />
Ekainak 23, San Juan suak. Azaroak 11, San Martin: Jentilen etorrera.<br />
31
Change language