30.01.2013 Views

musikaSi

musikaSi

musikaSi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

საქართველოს სახელმწიფო ჰიმნი<br />

„თავისუფლება“<br />

საქართველოს სახელმწიფო ჰიმნი<br />

ჩემი ხატია სამშობლო,<br />

სახატე მთელი ქვეყანა,<br />

განათებული მთა-ბარი,<br />

წილნაყარია ღმერთთანა.<br />

„თავისუფლება“<br />

თავისუფლება დღეს ჩვენი<br />

მომავალს უმღერს დიდებას,<br />

ცისკრის ვარსკვლავი ამოდის<br />

და ორ ზღვას შუა ბრწყინდება,<br />

დიდება თავისუფლებას,<br />

თავისუფლებას დიდება.<br />

ჩემი ხატია სამშობლო,<br />

სახატე მთელი ქვეყანა,<br />

განათებული მთა-ბარი,<br />

წილნაყარია ღმერთთანა.<br />

თავისუფლება დღეს ჩვენი<br />

მომავალს უმღერს დიდებას,<br />

ცისკრის ვარსკვლავი ამოდის<br />

და ორ ზღვას შუა ბრწყინდება,<br />

დიდება თავისუფლებას,<br />

თავისუფლებას დიდება.<br />

ლექსი დავით მაღრაძის<br />

ლექსი დავით მაღრაძის


maia oTiaSvili irine miqaZe<br />

mzis sxivi<br />

<strong>musikaSi</strong><br />

maswavleblis wigni<br />

VII klasi<br />

`wyarosTvali~<br />

Tbilisi, 2012 weli<br />

1


SemoqmedebiTi jgufi:<br />

avtori da jgufis xelmZRvaneli - maia oTiaSvili<br />

avtori - irine miqaZe<br />

eTnomusikosi - marina xuxunaiSvili<br />

Finale 2008-is gakveTilebis momzadeba - mixeil vawaZe<br />

musikaluri redaqtori - levan mizandari<br />

literaturuli redaqtori - Tamar faSaliSvili<br />

mTavari redaqtori - nana RvinianiZe<br />

mxatvar-dizaineri:<br />

TinaTin mRebriSvili<br />

dakabadoneba:<br />

zaza gelaSvili<br />

kaxaber wurwumia<br />

kompiuteruli uzrunvelyofa:<br />

mixeil vawaZe<br />

marina javaxiSvili<br />

fonogramebis avtorebi:<br />

mixeil vawaZe<br />

levan mizandari<br />

audio reJisorebi:<br />

mixeil vawaZe<br />

mixeil kilosaniZe<br />

`wyarosTvali~<br />

tel: 274 63 69; 227 30 73;<br />

5(99) 76 10 39; 5(99) 30 16 84<br />

el-fosta: tskarostvali@gmail.com<br />

© `wyarosTvali~ 2012<br />

© maia oTiaSvili<br />

2


miTiTebebi da rekomendaciebi gakveTilis Catarebis<br />

formebsa da saxeebze<br />

dawyebiT klasebSi (I-VI) mocemuli iyo gakveTilis Catarebis konkretuli sqema. gakveTili<br />

dayofilia 5 etapad:<br />

I mxiaruli notebi<br />

II ritmul-intonaciuri savarjiSoebi<br />

III simReris ganmeoreba<br />

IV axali simReris Seswavla<br />

V musikaluri gantvirTva<br />

Tu gaviTvaliswinebT moswavleebis asaksa da maRal klasebSi Sesaswavli masalis sirTules,<br />

SegviZlia sxvadasxva saxis gakveTilebi CavataroT. am etapze maswavlebels moeTxoveba<br />

meti SemoqmedebiToba da improvizacia. mas SeuZlia daeyrdnos dawyebiT klasebSi mocemul<br />

gakveTilis formas, magram maRali klasebis gansxvavebuli specifikidan gamomdinare daarRvios<br />

es sqema da Seitanos axali niuansebi: gakveTilze meti yuradReba daeTmos musikis<br />

mosmenasa da gantvirTvas (avtorelaqsacia), simReris Seswavlas, SemoqmedebiT testebs.<br />

elementaruli Teoriis sakiTxebs daeTmos 5-10 wuTi da mas informaciuli xasiaTi hqondes:<br />

`solfejios gakveTilebi~, `furclidan kiTxva~, `kvarta-kvinturi wre~, `gamebis gamRereba~<br />

da sxv. amiT bavSvebs saerTo warmodgena SeeqmnebaT am sakiTxebze.<br />

musikis gakveTilebi zogadad emsaxureba ganaTlebuli da kulturuli msmenelis aRzrdas,<br />

amitom gakveTilze ufro meti yuradReba daeTmos musikis mosmenasa da informacias.<br />

kerZod, gakveTilze Tematur masalas vecnobiT, vkiTxulobT da vmsjelobT, bavSvebi gamoxataven<br />

TavianT azrsa da damokidebulebas. amis Semdeg TiTqmis yvela gakveTilis bolos<br />

vismenT musikas Sesabamisi aqtivobebis SesrulebiT.<br />

SegviZlia gakveTili daviwyoT Seswavlili simReris gameorebiT an Teoriuli masalis gaxsenebiT<br />

(kiTxvebis dasmiT). musikis gakveTilebze maswavlebels SeuZlia I-VI klasebSi Seswavlili<br />

aqtivobebis gamoyeneba: `dasartyam sakravTa orkestri~, `musikaluri karnaxi~. VII-<br />

-IX klasebis rubrikaSi `furclidan kiTxva~ mravladaa sxvadasxva intonaciuri savarjiSo.<br />

maswavlebels SeuZlia airCios yvelaze advili da martivi, gaaxsenos bavSvebs es aqtivoba<br />

da klasSi Sesrulon (ix. V-VI klasis maswavleblis wignSi scenari _ musikaluri karnaxi<br />

1-2). aqve moxdeba 2/4, 3/4 da 4/4 zomebis gaxseneba da diriJoroba. agreTve gakveTilis 5-10<br />

wuTi daeTmos `musikalur viqtorinas~ _ musikis mosmenasa da gamocnobas, rac xels Seuwyobs<br />

moswavleT codnis gameorebasa da ganmtkicebas. rac Seexeba `SemoqmedebiT testebs~,<br />

am gakveTilebze jer kiTxuloben leqss, Semdeg maswavlebeli asmeninebs musikas, romlis<br />

fonzec bavSvebma unda waikiTxon leqsi, mxolod amis Semdeg iwyeba am aqtivobis Sesruleba.<br />

sasurvelia ar davtvirToT bavSvebi sxvadasxva saxis saSinao davalebebiT (teqstis Seswavla-Cabareba,<br />

gamebis gamRereba da maTi diezisa da bemolebis damaxsovreba). SevecadoT,<br />

rac SeiZleba SevumsubuqoT bavSvebs gakveTilebze mocemuli masalis Seswavla, mivawodoT<br />

informacia msubuqad da sainteresod, raTa ufro metad SevayvaroT es sagani. amis gamo,<br />

VII-IX klasebSi zogierTi gakveTilis (`klasgareSe~) Seswavla ar aris savaldebulo, Tumca<br />

saaTobrivi badedan ar aris amoRebuli, radgan am gakveTilebze bavSvebi ismenen musikas.<br />

zogierTi simRera gamoirCeva didi diapazoniT (mag. `amapola~), aseTi simRerebi gankuTvnilia<br />

solo SesrulebisTvis.<br />

3


sarCevi<br />

erovnuli saswavlo gegma ..................................................................................... 5<br />

Sinaarsisa da miznebis ruka ................................................................................ 17<br />

audio masalis sia .................................................................................................. 20<br />

Sesavali .................................................................................................................... 24<br />

uZvelesi civilizaciis musikaluri kultura _ mimoxilva ................... 25<br />

uZvelesi civilizaciebi ..................................................................................... 28<br />

juzepe verdi _ opera `aida~ ............................................................................. 30<br />

damatebiTi informaciebi uZveles civilizaciebze. Sumeri ................... 31<br />

CineTi ........................................................................................................................ 32<br />

saberZneTi ............................................................................................................... 34<br />

Tanamedrove simRerebi........................................................................................ 37<br />

israeli ..................................................................................................................... 38<br />

solfejios gakveTili ......................................................................................... 39<br />

qarTuli xalxuri musika .................................................................................... 40<br />

musikaluri testebi ............................................................................................. 49<br />

testebis pasuxebi .................................................................................................. 51<br />

sulxan cincaZe ....................................................................................................... 52<br />

antonin dvorJaki .................................................................................................. 53<br />

rihard vagneri da juzepe verdi ...................................................................... 53<br />

Finale 2008 .................................................................................................................. 54<br />

sanoto danarTi ..................................................................................................... 55<br />

damatebiTi sarekomendacio resursebis nusxa ............................................ 83<br />

4


paragrafis dasaxeleba<br />

musikis warmoSoba<br />

solfejios gakveTili.<br />

musika, rogorc sinkretuli<br />

xelovneba<br />

olivie mesiani<br />

solfejios gakveTili. ritmi<br />

rekviemi<br />

furclidan kiTxva<br />

inola gurgulia `adamiani~<br />

solfejios gakveTili<br />

saqarTvelos kuTxeebis mus. kultura<br />

aRmosavleT saqarTvelos mTianeTi 1<br />

xevsureTi<br />

solfejios gakveTili<br />

sulxan cincaZe `maia wyneTelis<br />

simRera~<br />

akademiuri saaTi<br />

Sinaarsisa da miznebis ruka<br />

mus.VII.1. moswavles SeuZlia improvizaciis procesSi<br />

monawileoba.<br />

mus.VII.2. moswavles SeuZlia simRera TanaklaselebTan<br />

erTad.<br />

17<br />

mus.VII.3. moswavles SeuZlia sxvadasxva davalebis Sesruleba<br />

musikalur-kompiuteruli<br />

mus.VII.4. moswavles SeuZlia saswavlo proeqtSi<br />

monawileoba.<br />

mus. VII .5. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri<br />

nawarmoebis gaanalizeba.<br />

mus.VII.6. moswavles SeuZlia gaacnos Tanaklaselebs<br />

musikaluri xelovnebis nimuSi an musikosis Semoqmedeba.<br />

mus.VII.7. moswavle icnobs da SeuZlia qarTuli da<br />

msoflio musikaluri xelovnebis cnobili nimuSebis<br />

daxasiaTeba.<br />

2 X X X X X X X<br />

1 X X X X X X<br />

2 X X X X X X X X<br />

1 X X X X X X X X<br />

2 X X X X X X X<br />

mus.VII.8. moswavle aRiqvams musikas, rogorc informaciisa<br />

da komunikaciis saSualebas.<br />

X X X X<br />

1 X X X X X X<br />

2 X X X X X X X<br />

egvipteli musikosebi 1 X X X X X X X X<br />

juzepe verdi 1 X X X X<br />

Zvelegvipturi sakravebi 1 X X X X X<br />

verdi `aida~<br />

solfejios gakveTili. samxmovaneba<br />

baxi. italiuri koncerti<br />

furclidan kiTxva<br />

Jingle Bell Rock<br />

solfejios gakveTili<br />

1 X X X X X X X X<br />

1 X X X X X X X X<br />

2 X X X X X X X


evaz laRiZe<br />

`inaTebs male~<br />

paragrafis dasaxeleba<br />

akademiuri saaTi<br />

mus.VII.1. moswavles SeuZlia improvizaciis procesSi<br />

monawileoba.<br />

18<br />

mus.VII.2. moswavles SeuZlia simRera TanaklaselebTan<br />

erTad.<br />

mus.VII.3. moswavles SeuZlia sxvadasxva davalebis<br />

Sesruleba musikalur-kompiuteruli<br />

mus.VII.4. moswavles SeuZlia saswavlo proeqtSi<br />

monawileoba.<br />

mus. VII .5. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri<br />

nawarmoebis gaanalizeba.<br />

mus.VII.6. moswavles SeuZlia gaacnos Tanaklaselebs<br />

musikaluri xelovnebis nimuSi an musikosis<br />

Semoqmedeba.<br />

mus.VII.7. moswavle icnobs da SeuZlia qarTuli da<br />

msoflio musikaluri xelovnebis cnobili nimuSebis<br />

daxasiaTeba.<br />

mus.VII.8. moswavle aRiqvams musikas, rogorc informaciisa<br />

da komunikaciis saSualebas.<br />

2 X X X X X X X<br />

Sumeris musika 2 X X X X X X X<br />

instrumentuli koncerti<br />

solfejios gakveTili<br />

2 X X X X X X X X<br />

maia oTiaSvili `alilo~. furclidan kiTxva 2 X X X X X X X<br />

sulxan cincaZe `baSi-aCukis simRera~ 2 X X X X X X X<br />

vaJas samSoblo – fSavi! 1 X X X X X<br />

mindia 1 X X X X X X X X<br />

ebrauli sakravebi 2 X X X X X<br />

verdi `nabuqo” 1 X X X<br />

sulxan cincaZe `Tbilisis dila~ 2 X X X X X X X<br />

Cinuri musika 2 X X X X X<br />

Cinuri sakravebi 1 X X X X X<br />

Caikovskis IV simfonia<br />

furclidan kiTxva. solfejios gakveTili<br />

Sinaarsisa da miznebis ruka<br />

1 X X X X X X X X<br />

TuSeTi 1 X X X X X X X<br />

induri cekva 1 X X X X X<br />

induri sakravebi 1 X X X


paragrafis dasaxeleba<br />

Sinaarsisa da miznebis ruka<br />

akademiuri saaTi<br />

mus.VII.1. moswavles SeuZlia improvizaciis procesSi<br />

monawileoba.<br />

19<br />

mus.VII.2. moswavles SeuZlia simRera TanaklaselebTan<br />

erTad.<br />

mus.VII.3. moswavles SeuZlia sxvadasxva davalebis<br />

Sesruleba musikalur-kompiuteruli<br />

mus.VII.4. moswavles SeuZlia saswavlo proeqtSi<br />

monawileoba.<br />

mus. VII .5. moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri<br />

nawarmoebis gaanalizeba.<br />

mus.VII.6. moswavles SeuZlia gaacnos Tanaklaselebs<br />

musikaluri xelovnebis nimuSi an musikosis<br />

Semoqmedeba.<br />

mus.VII.7. moswavle icnobs da SeuZlia qarTuli da<br />

msoflio musikaluri xelovnebis cnobili nimuSebis<br />

daxasiaTeba.<br />

Yesterday 2 X X X X X X X<br />

xevi 1 X X X X X X<br />

ferenc listi 1 X X X X X X X X<br />

ianis qsenakisi 1 X X X X X X X X<br />

ZvelberZnuli sakravebi<br />

solfejios gakveTili. intervalebi<br />

mus.VII.8. moswavle aRiqvams musikas, rogorc informaciisa<br />

da komunikaciis saSualebas.<br />

2 X X X X X X X X<br />

dionises dResaswaulebi 1 X X X X X X<br />

pani da sirinqsi 1 X X X X X X<br />

eTer WeliZe `deda qarTlisa~<br />

solfejios gakveTili. qromatizmi<br />

2 X X X X X X X<br />

mTiuleT-gudamayari 1 X X X X X X<br />

Zveli romis musikaluri sakravebi<br />

solfejios gakveTili. wminda, didi da patara<br />

intervalebi<br />

2 X X X X X X X<br />

kvarta-kvinturi wre 2 X X X X X X X X<br />

Suberti `Ave Maria ~ 2 X X X X X X X<br />

rihard vagneri 1 X X X X X X X X<br />

soso pavliaSvili `Tendeba~ 2 X X X X X X X<br />

Finale 2008 1 X


audio masalis sia<br />

diski I<br />

1. ioseb keWaymaZe _ sagundo nawarmoebi `arqaika~<br />

2. vedas tomis simRera (kunZuli ceiloni)<br />

3. uZvelesi tomis simRera (kunZuli `cecxlovani miwa~, samxreT amerika)<br />

4. olivie mesiani _ `egzotikuri frinvelebi~<br />

5. volfgang amadeus mocarti _ opera `jadosnuri fleita~, Ramis dedoflis<br />

aria<br />

6. dasakravi ueno salamurze<br />

7. mTiuluri `sacekvao~ salamurze fanduris TanxlebiT<br />

8. xevsuruli `nana~<br />

9. `ferxisuli~<br />

10. egvipturi tradiciuli folklori<br />

11. juzepe verdi _ opera `aida~, I moqmedebis II suraTi,scena taZarSi<br />

12. juzepe verdi_ opera `aida~, triumfaluri marSi<br />

13. sulxan cincaZe _ sakvarteto miniatura `mwyemsuri~<br />

14. uZvelesi melodia Sumerul arfasa da ormag salamurze SesrulebiT<br />

15. babilonis himni _ 1<br />

16. babilonis himni _ 2<br />

17. jansuR kaxiZe _ `alilo~<br />

18. georg fridrix hendeli _ gundi `aliluia~ oratoriidan `mesia~<br />

19. fSauri simRera `jvaris winasa~<br />

20. fSauri simRera `esTi, esTi, fartenao~<br />

21. ebrauli sagalobeli<br />

22. melodia Sofaris SesrulebiT<br />

23. juzepe verdi _ gundi operidan `nabuqo~<br />

24. petre Caikovski _ Cinuri cekva baletidan `maknatuna~<br />

25. tradiciuli Cinuri instrumentuli musika<br />

20


26. koreuli tradiciuli musika<br />

27. TuSuri simRera `ra lamazia TuSeTi~<br />

28. TuSuri simRera `baxtrionidan gicqerdi~<br />

29. induri raga `adana~<br />

30. induri simRera `Speaking in Tongues~ (`Ticka-Ticka-Ta~) _ dolis imitacia<br />

31. induri simRera `Shehnai Song~<br />

32. jorj harisoni _`Within You, Without You~ ravi Sankaris instrumentuli interpretacia<br />

sitaraze<br />

33. moxeuri `dideba~<br />

34. moxeuri `nana~<br />

35. Eevripide _ musika dramisaTvis `oreste~ _ fragmenti<br />

36. antikuri berZnuli musika _ apolonisadmi miZRvnili himni<br />

37. antikuri berZnuli instrumentuli musika<br />

38. antikuri berZnuli himni<br />

39. antikuri musika barbitonze<br />

40. klod debiusi _ `sirinqsi~ _ piesa fleitisaTvis<br />

41. mTiuluri `lomisuri~<br />

42. fandurze dasakravi mTiuluri melodiebi<br />

43. antikuri instrumentuli musika_`satirebis cekva~<br />

44. otorino respigi _ `siciliana~ liraze SesrulebiT<br />

45. otorino respigi _ `siciliana~ arfaze SesrulebiT<br />

21


diski II _ `imRere TviTon~<br />

1. inola gurgulia _ `adamiani~ _ asrulebs vokaluri trio `harmonia~<br />

2. inola gurgulia _ `adamiani~ _ asrulebs inola gurgulia<br />

3. inola gurgulia _ `adamiani~ _ `minus~ fonograma<br />

4. sulxan cincaZe _ maia wyneTelis simRera k/f `maia wyneTeli~ _ asrulebs<br />

gaiane doliZe<br />

5. sulxan cincaZe _ `maia wyneTelis simRera~ _ `minus~ fonograma<br />

6. beli, boTi _ `Jingle Bells Rock~ _asrulebs ansambli “Holly Dolly”<br />

7. beli, boTi _ `Jingle Bells Rock~ _ minus fonograma<br />

8. maia oTiaSvili _ `alilo~ _asruleben maia oTiaSvili da ia gabunia<br />

9. maia oTiaSvili _ `alilo~ `minus~ fonograma<br />

10. sulxan cincaZe _ baSi-aCukis simRera k/f `baSi-aCuki~ _asrulebs zurab<br />

anjafariZe<br />

11. sulxan cincaZe _ `baSi-aCukis simRera~_minus fonograma<br />

12. naomi Semeri _ ebrauli simRera `oqros ierusalimi~ _ asrulebs neka<br />

sefiskveraZe<br />

13. naomi Semeri _ebrauli simRera `oqros ierusalimi~ _ `minus~ fonograma<br />

14. sulxan cincaZe _ `Tbilisis dila~ k/f `abezara~ _ asrulebs vaJTa ansambli<br />

15. sulxan cincaZe _ `Tbilisis dila~ _`minus~ fonograma<br />

16. jon lenoni, pol makartni _ `Yesterday~ _ansambli `biTlzi~<br />

17. jon lenoni, pol makartni _ `Yesterday~ _ `minus~ fonograma<br />

18. eTer WeliZe _ `deda qarTlisa~ asrulebs ia gabunia<br />

19. eTer WeliZe _ `deda qarTlisa~_ `minus~ fonograma.<br />

20. franc Suberti _`Ave Maria~ asrulebs luCano pavaroti<br />

21. franc Suberti _ `Ave Maria~ _ `minus~ fonograma<br />

22. franc Suberti _ `Ave Maria~ arfaze SesrulebiT<br />

22


diski III _ VII-VIII- IX klasebisTvis<br />

1. volfgang amadeus mocarti _ rekviemi `lakrimoza~<br />

2 . juzepe verdi _ opera `traviata~ sufruli. j. sazerlendisa da l. pavarotis SesrulebiT<br />

3. iohan sebastian baxi _ `italiuri koncerti~<br />

4. volfgang amadeus mocarti _ opera `don-Juani~, don-Juanis aria, safortepiano<br />

versia<br />

5. leopold mocarti _ `iumoreska~, safortepiano versia<br />

6. ludvig van beThoveni _ saviolino koncerti<br />

7. antonin dvorJaki _ koncerti Celosa da orkestrisaTvis<br />

8. oTar TaqTaqiSvili _ opera `mindia~, mindias aria. z. anjafariZis SesrulebiT<br />

9. petre Caikovski _ simfonia #4, IV naw.<br />

10. ferenc listi _ ungruli rafsodia<br />

11. ianis qsenakisi _ `Metastasies~<br />

12. rihard vagneri _ opera `tanhoizeri~, uvertiura<br />

13. revaz laRiZe _ `inaTebs male~. T. WoxoneliZis SesrulebiT<br />

14. revaz laRiZe _ `inaTebs male~ minus fonograma<br />

15. soso pavliaSvili _ `samSoblo~<br />

16. soso pavliaSvili _ `samSoblo~ minus fonograma<br />

17. bizantiuri instrumentuli musika<br />

18. Sua saukuneebis espanuri instrumentuli musika<br />

19. stingi _ `udabnos vardi~. stingisa da Ceb mamis SesrulebiT<br />

20. bionse _ `ave maria~<br />

21. Non, Je ne regrette rien _ edit piafis SesrulebiT<br />

22. meri daviTaSvili _ popuri multfilmebidan<br />

23. jansuR kaxiZe _ `mravalJamieri~<br />

24. mark antuan Sarpantie _ `samefo marSi~<br />

25. alfred Snitke _ `suita Zvel stilSi~, menueti<br />

26. iohan sebastian baxi _ tokata da fuga axali interpretaciiT<br />

27. tomazo albinoni _ adaJio<br />

28. gia yanCeli _ `yviTeli foTlebi~, safortepiano versia<br />

29. nino rota _ musika kinofilmidan `romeo da julieta~<br />

30. levan mizandari _ `mogonebebi~ Sereuli gundisa da simebiani orkestrisaTvis<br />

31. levan mizandari _ `mogonebebi~ Sereuli gundisa da simebiani orkestrisaTvis,<br />

kompiuteruli versia<br />

32. nugzar vawaZe _ `molodini~. m. sefaSvilisa da m. baraTaSvilis SesrulebiT<br />

33. nugzar vawaZe _ `molodini~ minus fonograma<br />

34. Sammy Cahn, Jule Styne _ `Let It Snow~. din martinis SesrulebiT<br />

35. Sammy Cahn, Jule Styne _ `Let It Snow~ minus fonograma<br />

36. fredi merkuri _ `We are the champions~. ansambli `quini~-s SesrulebiT<br />

37. fredi merkuri _ `We are the champions~ minus fonograma<br />

miTiTeba: diski III-ze mocemulia musikaluri masala VII-VIII-IX klasis saxelmZRvaneloebis<br />

rubrikebisaTvis: `moiZie internetSi~ da `simRerebi klasis koncertisa-<br />

Tvis~.<br />

23


Sesavali<br />

VII klasis musikis saxelmZRvanelos ZiriTadi Temaa uZvelesi civilizaciebis<br />

musikaluri kultura. musikis warmoSobis sakiTxebTan erTad, moswavleebi<br />

gaecnobian Zveli egviptis, axlo aRmosavleTis, CineTis, indoeTis,<br />

aseve, antikuri saberZneTisa da romis musikalur samyaros, imdroindeli<br />

yofa-cxovrebis kavSirs musikasTan, musikalur sakravebs, maTTan dakavSirebul<br />

miTebsa da legendebs, moismenen, sxvadasxva saxiT Cvenamde moRweuli<br />

uZvelesi musikis nimuSebs Zveleburi sakravebis SesrulebiT, amasTan erTad,<br />

mocemulia saintereso paralelebi klasikuri da Tanamedrove musikidan. saxelmZRvanelos<br />

Sedgenisas viTvaliswinebdiT saganTSoris kavSirebsac.<br />

uZvelesi epoqis musikaluri samyaros gacnoba gaaZlierebs mos wavleTa<br />

warmosaxvis unars, maT fantazias, cnobismoyvareobas, xels Seuwyobs arastereotipuli<br />

azrovnebis ganviTarebas, xolo am sakiTxebTan dakavSirebiT, maswavleblis<br />

wignSi mocemuli didZali damatebiTi sainformacio masala pedagogs<br />

saSualebas miscems Caataros ufro mravalferovani da SemoqmedebiTi<br />

gakveTilebi, sakuTari interpretaciiT warmarTos saswavlo procesi. saxelmZRvanelos<br />

ZiriTadi Tema gaRrmavebulia sakiTxebiT, romlebic exeba<br />

musikis gamosaxvis saSualebebs _ melodia, ritmi, tembri, tempi, dinamika;<br />

Aase ve, _ musikis Sesrulebis sxvadasxva formebs _ solo, saansamblo, sagundo,<br />

saorkestro. moswavleebi uZvelesi sakravebis gacnobis garda gaixseneben<br />

wina klasebSi naswavl qarTul xalxur da klasikur sakravebs, eqnebaT<br />

SesaZlebloba, Seadaron isini uZveles musikalur instrumentebs. SemoviReT<br />

axa li rubrikac _ solfejios gakveTili~_ romelzec gavixsenebT da SeviswavliT<br />

musikalu ri anbanis sxvadasva sakiTxebs. rubrikaSi `furclidan<br />

kiTxva~ bavSvebi gaimRereben da idiriJoreben intonaciur savarjiSoebs,<br />

romlebic Sedgenilia sxvadasxva qveynebis folkloruli da klasikuri nimuSebidan.<br />

wignSi mocemulia sxvadasxva cnebebisa da terminebis leqsikuri<br />

ganmartebebi. VII klasSi viwyebT musikalur-kompiuterul programa Finale<br />

2008-is Seswavla, romlis Seswavla grZeldeba VIII da IX klasSi.<br />

axal konteqstSi ganvagrZobT qarTuli xalxuri musikis Seswavlas. amjerad,<br />

VII klasidan IX klasis CaTvliT, TanmimdevrobiT moviv liT saqarTvelos<br />

yvela kuTxes, xevsureTidan guriamde. MVII klasSi vecnobiT aRmosavleT<br />

saqarTvelos mTis kuTxeebs, vismenT sakravze dasakravebs, vswavlobT sim-<br />

Rerebs. garda amisa, SeviswavliT asakis Sesaferis – XX saukunis gamoCenil<br />

qarTvel da ucxoel kompozitorTa simRerebs.<br />

24


uZvelesi civilizaciis musikaluri kultura<br />

oqros xarisTaviani arfa<br />

Sumeri Zv.w. 2600 w.<br />

pirveli cnobebi kacobriobis uZveles civilizaciaTa Sesaxeb<br />

Zv. w.-is IV-III aTaswleulidan mogvepoveba, rodesac egviptis,<br />

SuamdinareTis (dasavleT aziis saxelmwifoebi mdinareebis<br />

tigrossa da evfrats Soris, _ Sumeri, babiloni, urartu,<br />

finikia), mogvianebiT ki, indoeTisa da CineTis teritoriebze<br />

udidesi saxelmwifoebi Seiqmna. uZveles samyaroSi moiazreba<br />

epoqa, romelic moicavs Zveli aRmosavleTis, anti kuri saber-<br />

ZneTisa da romis istoriasa da kulturas. swored es qveynebi<br />

gaxndnen kacobriobis civilizaciebis pirveli kerebi. gansxvavebebis<br />

miuxedavad, am saxelmwifoebs bevri ram saerToc<br />

hqondaT _ upirveles yovlisa, es iyo pirvelyofili Temuri<br />

wyobilebisaTvis damaxasiaTebeli yofis niSnebi. Semdeg etapze<br />

axali sazogadoebriv-politikuri wyoba-monaTmflobeloba<br />

Ca mo yalibda, aSenda grandiozuli sasaxleebi da taZrebi,<br />

safuZveli Caeyara sxvadasxva mecnierebas _ astronomias,<br />

maTematikas, medicinas, ganviTarda zRvaosnoba, warmoiSva damwerloba...<br />

Zvel xalxebs religiur warmodgenebSic bevri ram hqondaT<br />

saerTo. es iyo poliTeizmi, anu mravalRmerTianoba. RmerTebi bunebis Zalebs ganasaxierebdnen<br />

da adamianis moRvaweobis yvela ZiriTad sferosTan iyvnen dakavSirebulni. uZvelesi<br />

kulturac, upirveles yovlisa, religiur amocanebs emsaxureboda. RmerTebi arsebobdnen<br />

adamianTa cnobierebasa da cxovrebaSi, maT yoveldRiur saqmianobaSi. Ggavida dro. Aadamiani<br />

ufro Segnebuli gaxda da CaTvala, rom am miwieri faseulobebis<br />

Semoqmedi TviTon iyo. swored am epoqaSi Seiqmna legendebi<br />

uZlevel gmirebze, romelTac SeeZloT urCxulTa damarcxeba,<br />

RvTiur saidumloTa axsna (SumerSi _ gilgameSi, saberZneTSi _<br />

promeTe, saqarTveloSi _ amirani), imdroindeli xelovnebac am<br />

gmirTa da umaRles xelisufalTaA gandidebas, maT RmerTebTan<br />

miaxloebas emsaxureboda. Aam dros Camoyalibda profesiuli<br />

xelovneba. mxatvrebs, arqiteqtorebsa da musikosebs didad<br />

afasebdnen. ra Tqma unda, musikas religiuri datvirTvac hqonda.<br />

SemTxveviTi ar iyo, rom bevr qveyanaSi musikosebi taZris<br />

msaxurni iyvnen, zogjer qurumebic, xolo musikalur sakravze<br />

dakvra umaRles RvTaebriv niWad iTvleboda.<br />

Zvelad, musikis Sesrulebisas did rols<br />

TamaSobda improvizacia. impro vi zirebis<br />

gamoqvabulis kedlis<br />

moxatuloba<br />

mimoxilva<br />

unari musikosis RmerTTan si axloved<br />

aRiqmebodaM. musika didxans rCeboda zepirsityvier<br />

xelovnebad da amitomac varT mok-<br />

lebulni musikalur wyaroebs. uZvelesi musikis Sesa xeb warmodgenas<br />

gviqmnian istoriuli wyaroebi, mxa tvrobis nimuSebi, uZvelesi freskebi<br />

da bareliefebi, WurWlis mo xatulobani, romelzedac gamosa xulni<br />

arian musikosebi, musikaluri sakravebi. swored aqedan vaskvniT, Tu<br />

saidan iRebs musika saTa ves da ramdenad mniSvnelovania igi adamianisTvis.<br />

uZveles droSi miaCndaT, rom ada miani musikaluri aRzrdisa<br />

da ganaTlebis gareSe srulyofili ver iqneboda. qveynis saxelmwifoebriv<br />

simdidresa da kulturis ganviTarebis donesac musikas ukav-<br />

25<br />

uZvelesi sanoto damwerloba<br />

Zv.w. 1900-1700 w.w. babiloni


Sirebdnen. musikas aswavlidnen maTematikasa da filosofiasTan<br />

erTad. egvipteli faraonebi Tavadac muzicirebdnen da musikas<br />

faraonTa xelovnebas uwodebdnen. musika met brwyinvalebasa da<br />

grandiozulobas matebda sasaxlis karis zeimebsa da sakultoreligiur<br />

ritualebs. amave dros, is Tavis Zvel daniSnulebasac<br />

inarCunebda _ Taobidan Taobas gadaecemoda da adamianTa<br />

cxovrebis ganuyofel nawilad rCeboda sayofacxovrebo cekvebi<br />

da simRerebi.<br />

pirvelyofili Te muri wyobilebis xanaSi mu si kaluri xelovneba<br />

ganviTa rebis axal safexurze avida, TandaTan xelovnebis<br />

damo ukidebel dargad daiwyo Camoyalibeba, xolo monaTmflobelobis<br />

epoqaSi Camoyalibda xalxuri da profesiuli musikis<br />

saxeebi.<br />

mefe sargoni Zv.w. 2500 w. Ppirveli profesionali musikosebi, erTdroulad, kompozitorebic<br />

iyvnen da Semsruleblebic. isini gaCndnen<br />

egvipteSi, SumerSi, babilonSi, siriaSi, palestinaSi, indo eTSi, CineTSi, saberZneTSi,<br />

amierkavkasiasa da Sua aziaSic. swored am periodis ZvelaRmosavluri swavlebebidan iRebs<br />

saTaves mecnieruli azri musikaze,mis raobaze,yalibdeba iseTi<br />

cnebebi,rogoricaa bgeraTa rigi,kilo,intervali.. mecnierebi<br />

xSirad musikis kanonebs magias, kosmogonias ukavSirebden (bgera-<br />

Ta rigSi bgerebis raodenoba planetebis ricxvs emTxveoda). didia<br />

Zvel berZen mecnierTa wvlili musikis Teoriis ganviTarebaSi. mag.<br />

piTagora musikis akustikas swavlobda, platoni – musikis esTetikis<br />

sakiTxebs. gaCnda pirveli warmodgena musikalur Janrebsa<br />

da kiloebze. Seiqmna axa li sakravebi, gamoiyo ZiriTadi jgufebic:<br />

dasartyami, sasule, simebiani. simebiani sakravebia – qnari, arfa,<br />

Cangi, lira, barbiTi.<br />

Casaberi (sasule) _ ganivi fl e ita, salamuri, sayviri, buki.<br />

dasartyami _ didi da patara dolebi, TefSebi… da sxv.<br />

Tu aqamde arsebul pirvel sak ravebs adamiani nadirobis da Sromis<br />

dros iyenebda (dasar tyamebs, Zvlis, qoqosis, lerwmis fleitebs da qali arfiT. egvipte<br />

sxv.), Zv.w. IV-III aTaswleulSi sakravebs sxva daniSnu lebac miecaT.<br />

aRmosavleTis qveynebSi _ babilonSi, siriasa da egvipteSi profesional musikosTa didi<br />

ansamblebi Seiqmna.<br />

zeimebze sasaxleebSi sadResaswaulo sagaloblebi da himnebi JRerda, religiuri wes-<br />

Cveulebebis Sesrulebas Tan axlda ritualuri cekvebi da simRerebi, romlebic musikaluri<br />

sakravebis TanxlebiT sruldeboda, sakravebs ki mistiuri mniSvneloba eniWebodaT.<br />

uZveles civilizaciaTa xelovneba isev sinkretuli iyo, musika kvlav mWidrod ukavSirdeboda<br />

sityvas, cekvasa da pantomimas. sinkretuli iyo osirisisadmi miZRvnili Zvelegvipturi<br />

misteriebi _ erTgvari Teatraluri<br />

warmodgenebi, romlebSic CarTuli iyo ritmuli<br />

cekvebi da samgloviaro simRera-datirebebi.<br />

msgavsi misteriebi aRmosavleTis sxva qveynebSic<br />

gvxvdeba.<br />

viTardeboda solo simRerac da amis SesaniSnavi<br />

nimuSebia daviTis fsalmunebi-melodizirebuli<br />

reCitativi sakravis TanxlebiT.maT Semdeg<br />

fsalmodiebi ewodaT..Zvel iudeaSi Seiqmna e.w. antifonuri<br />

mReris xerxebi,roca ori, erTmaneTis<br />

egvipteli musikosebi<br />

mopirispired mdgari gundi cal-calke gamodioda<br />

26


da monacvleobiT mReroda.<br />

TandaTan viTardeboda musikaluri ena. Camoyalibda<br />

sxva dasxva kilo, Seiqmna pentatonika, ufro<br />

mravalferovani<br />

sakravebi.<br />

gaxda melosi da musikaluri<br />

Zveli aRmosavleTis, antikuri saberZneTisa da<br />

romis imperiebis musikaluri kulturis safuZvelze<br />

aRmocenda kacobriobis Semdgomi xanis udidesi<br />

musikaluri kultura _ evropis musikaluri<br />

xelovneba.<br />

Zveli civilizaciebis musikaluri miRwevebi<br />

sxvada sxva qveyanaSi sxvadasxvagvarad ganviTarda.<br />

Tuki egviptis, SuamdinareTisa da antikurobis Cinuri<br />

muza kiTariT Zv.w. 445 w.<br />

xanis musika dRes TiTqmis dakargulia, indoeTisa sakravi erxu<br />

da CineTis uZvelesi musika dResac iseve JRers da<br />

am xalxebis Tanamedrove musikaluri kulturis nawilia.<br />

istoriul-regionaluri TvalsazrisiT<br />

gamoiyofa: Zveli aRmosavleTis civilizaciebi, antikuri<br />

xanis (berZnul-romauli), samxreT kavkasiis, dasavleTis, Sua saukuneebisa<br />

da axali drois civilizaciebi.<br />

VII klasSi Cven mimovixilavT Zveli drois _ aRmosavleTisa da antikuri<br />

xanis civilizaciebs.<br />

uZveles civilizaciaTa musikis saerTo niSan-Tvise bebia:<br />

1.OorganizebulobaM;<br />

2. musikis gamoyeneba magiis, warmarTuli ritualebis, sakulto<br />

dResaswaulebis dros;<br />

3. sinkretuloba;<br />

4. anonimuroba (xSir SemTxvevaSi).<br />

amasTan, adreuli musika umTav resad voka luria da nawi lobriv _<br />

instrumentuli.<br />

indoeli mocekvave<br />

miTiTeba: maswavlebels SeuZlia, gae cnos<br />

am mimoxilvas da pirvel gakveTilze esaubros<br />

bavSvebs uZvelesi civilizaciebis musikaluri<br />

kulturis Sesaxeb, gaavlos paralelebi istoriasTan<br />

da bavSvebTan erTad imsjelos, ikama-<br />

Tos am Temebze da ukeT moamzados da ganawyos<br />

isini saswavlo procesisTvis.<br />

civilizacia (laTin. Civilis samoqalaqo, saxelm wifo e brivi)<br />

_ sazogadoebis materialuri da sulieri miRwevebis<br />

erToblioba.<br />

antika (laT.Antiquus uZvelesi) _ am termins xSirad iyeneben<br />

berZnul-romauli siZvelis, Zveli saberZneTis,<br />

romis istoriisa da kulturis aRsaniSnavad.<br />

27<br />

romis kolizeumi ax.w. I saukune


miTiTeba scenarisaTvis: uZvelesi civilizaciebis qveynebis musikaluri kulturis<br />

da aRmosavleT saqarTvelos mTis musikaluri folkloris SeswavlasTan erTad, VII klas-<br />

Si gavecnobiT da SeviswavliT sxvadasxva epoqebis _ barokos, klasicizmis, romantizmis<br />

warmomadgenelTa da aseve Tanamedrove qarTvel da ucxoel kompozitorTa Semoqmedebas.<br />

esenia: i.s. baxi, v.a.mocarti, l.v. beThoveni, f. listi, r, vagneri, a, dvorJaki, o. mesiani, i.<br />

qsenakisi, S. mSveliZe, o. TaqTaqiSvili, s. cincaZe...<br />

mimovixilavT sxvadasxva Janrebsa da formebs: opera, simfonia, instrumentuli koncerti,<br />

rafsodia, variacia, rondo da sxva. farTod aris warmodgenili qarTuli kino-musika.<br />

musikaluri masalis umravlesi nawili diskebzea Tavmoyrili. zogierT SemTxvevaSi ki,<br />

rubrikaSi `moiZie internetSi~, moswavleebs davalebis saxiT vTavazobT moiZion internetSi<br />

konkretuli musikaluri nawarmoebebi da aseve sxvadasxva Teoriuli masala proeqtebisa<br />

da prezentaciebisaTvis. sasurvelia, am davalebis SesrulebaSi aqtiurad iyos<br />

CarTuli maswavlebeli, daexmaros bavSvebs musikaluri masalis moZiebaSi, Semdeg maT mosmenasa<br />

da gaanalizebaSi. maswavlebeli klasSi atarebs musikalur viqtorinas, naswavli<br />

musikaluri terminebis daxmarebiT, bavSvebTan erTad, adgens krosvordebs, testebs, rac<br />

aaqtiurebs maT SemoqmedebiT unarebs, UuRvivebs interessa da uRrmavebs codnas.<br />

musikis mosmenisas, maswavlebeli amaxvilebs yuradRebas nawarmoebis Janrsa da xasiaTze,<br />

formaze, tempze, tembrze, kilour cvalebadobasa da dinamiur elferze, nawarmoebis<br />

Sesrulebis sxvadasxva formebze.<br />

uZvelesi civilizaciebi<br />

mizani: marto da sxvebTan erTad simReris,SemoqmedebiT procesSi aqtiuri monawileobis,<br />

axali terminebis sworad gaazreba- gamoyenebis unar-Cvevebis ganviTareba. uZvelesi<br />

civilizaciebis musikaluri kulturis da sakravebis gacnoba, musikis mosmeniT miRebuli<br />

STabeWdilebebis gadmocema ( xatva, plastika, literaturuli Canaxati), .musikaluri nawarmoebebis<br />

Sesrulebis sxvadasxva formebis gacnoba da maTi praqtikuli gamoyeneba(solo,<br />

ansambli, gundi), musikis gamomsaxveli saSualebebis Seswavla (ritmi, melodia, dinamika,<br />

tempi, tembri).<br />

resursi: moswavlis wigni, audio diski xangrZlivoba: 25 akad.saaTi<br />

VII klasis musikis saxelmZRvanelo agebulia kontrastis principze. saxel mZRvanelos<br />

ZiriTadi qvakuTxedia aTi Tema, romelic uZveles civilizaciebs eTmoba:<br />

egvipte, Sumeri, siria-finikia, israeli, CineTi, indo eTi, saberZneTi, romi. Ti-<br />

Toeuli qveyana mokledaa mimoxiluli istoriul konteqstSi. saxelmZRvaneloSi<br />

saubaria uZvelesi civilizaciebis musikalur yofaze, musikis mniSvnelobaze adamianisa<br />

da saxelmwifos cxovrebaSi, uZveles sakravebsa da musikosebze.<br />

mecnierTa mier gaSifruli, Cvenamde moRweuli uZvelesi musikis sanoto Canawerebidan<br />

ramdenime maTgani avaJRereT kompiuteruli musikaluri programis<br />

Finale 2008 daxmarebiT da isinic davurTeT mosasmen masalas. garda amisa, gamoviyeneT<br />

da bavSvebs gavacaniT is nawarmoebebi, romlebic Zvel civilizaciebze warmodgenas<br />

kidev ufro gauRrmavebs. mag.: egviptis civilizaciis gacnobisas visaubrebT<br />

imazec, rom juzepe verdim opera `aidaze~ muSaobisas zedmiwevniT Seiswavla<br />

Zveli egviptis istoria, kultura, imogzaura egvipteSi da amis Sedegad Seiqmna genialuri<br />

opera. Cveni mizani iyo, bavSvebs zRaprul da egzotikur samyaroSi emogzauraT,<br />

maTTvis bevri saintereso da ucnauri ambavi mogveTxro. es yvelaferi ki<br />

maT Tvalsawieris gafarToebaSi, gemovnebis daxvewaSi, SemoqmedebiTi niWis gazr-<br />

28


dasa da, rac mTavaria, codnis SeZenaSi daexmareba. am gakveTilebze mas wavlebeli<br />

bavSvebTan erTad aucileblad unda gaecnos saxelmZRvaneloSi mocemul teqsts,<br />

gaarCios, imsjelos wignSi mocemul mravalferovan fotoebsa da naxatebze, romlebic<br />

nawilobriv warmodgenas gviqmnian uZveles droze, im droze, rodesac ar arsebobda<br />

Tanamedrove teqnika, kompiuteri. samagierod, es yvelaferi Semogvinaxes<br />

Tixis, qvis firfitebze, Tixis larnakebsa Tu kldis gamoqvabulebebze gamosaxulma<br />

naxatebma da damwerlobam. sagulisxmoa isic, rom VII klasis istoriis saxelmZ-<br />

Rvanelo uZveles civilizaciebze mogviTxrobs da Cvenc SevecadeT, es codna im<br />

drois musikaluri kulturis gacnobiTac gagvemdidrebina. vfiqrobT, rom es Temebi<br />

moswavleTaTvis mravalmxriv saintereso da sasargeblo iqneba. maswavlebels<br />

SeuZlia, TiToeuli civilizaciis Seswavlis Semdeg bavSvebs daavalos prezentaciis<br />

mowyoba. mag. Sumeris istoriisa da kulturis gacnobis Semdeg Seadginon<br />

gazeTi (jgufuri muSaoba) da sxv. maswavleblis wignSi mocemulia damatebiTi informaciebi<br />

uZvelesi civilizaciebis Sesaxeb.<br />

& c œœ œ œ Œ œ œ œ Œ œ œ œ œ Œ œ � Œ j<br />

œ œ � œ œ œ.<br />

œ œ œ �<br />

j Œ<br />

œ.<br />

œ �<br />

&4 2 œ ><br />

œ<br />

j<br />

œ œ<br />

J<br />

><br />

œ‰ œ><br />

J J œ<br />

j j j j<br />

œ œ œ œ œ ‰ œ ><br />

J œ<br />

j j j j<br />

œ œ œ œ œ œ ><br />

& c 4 5 c 4 5 œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ � c<br />

& c 2 3<br />

v.a.mocarti<br />

nawyveti operidan"jadosnuri fleita"<br />

& c œœ œ œ<br />

(cecxlovani miwa)<br />

(ceiloni)<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ<br />

Œ œ œ œ Œ œ œ œ œ Œ œ � Œ j<br />

œ œ � œ œ œ.<br />

œ œ œ �<br />

j Œ<br />

œ.<br />

œ �<br />

&4 2 œ ><br />

œ<br />

j<br />

J<br />

œ œ ><br />

œ‰ œ<br />

J<br />

><br />

œ<br />

j j j j<br />

J<br />

œ œ œ œ œ ‰ œ ><br />

œ<br />

j j j j<br />

J<br />

œ œ œ œ œ œ ><br />

& c 4 5 c 4 5 œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ � c<br />

& c 2 3<br />

v.a.mocarti<br />

& c œœ nawyveti operidan"jadosnuri fleita"<br />

œ œ<br />

(cecxlovani miwa)<br />

(ceiloni)<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ<br />

Œ œ œ œ Œ œ œ œ œ Œ œ � Œ j<br />

œ œ � œ œ œ.<br />

œ œ œ �<br />

j Œ<br />

œ.<br />

œ �<br />

&4 2 œ ><br />

œ<br />

j<br />

J<br />

œ œ ><br />

œ‰ œ<br />

J<br />

><br />

œ<br />

j j j j<br />

J<br />

œ œ œ œ œ ‰ œ ><br />

œ<br />

j j j j<br />

J<br />

œ œ œ œ œ œ ><br />

& c 4 5 c 4 5 œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ � c<br />

& c 2 3<br />

v.a.mocarti<br />

nawyveti operidan"jadosnuri fleita"<br />

(cecxlovani miwa)<br />

uZvelesi tomis simRera (kunZuli `cecxlovani miwa~)<br />

(ceiloni)<br />

vedas tomis simRera (ceiloni)<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ Œ<br />

& j<br />

œ œ<br />

J J œ œ<br />

J œ œ<br />

J J<br />

&<br />

œ<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ<br />

J<br />

&4<br />

œ œ<br />

2<br />

mxiarulad<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰<br />

Cqara, cocxlad<br />

& c œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ . œ œ �<br />

œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ œ &<br />

œ œ �<br />

j<br />

œ œ<br />

J J œ œ<br />

J œ œ<br />

J J<br />

&<br />

œ<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ<br />

J<br />

&4<br />

œ œ<br />

2<br />

mxiarulad<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰<br />

Cqara, cocxlad<br />

& c œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ . œ œ �<br />

œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ œ &<br />

œ œ �<br />

j<br />

œ œ<br />

J J œ œ<br />

J J œ œ<br />

J<br />

&<br />

œ<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ<br />

J<br />

&4<br />

œ œ<br />

2<br />

mxiarulad<br />

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ j<br />

œ ‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ j<br />

œ ‰<br />

Cqara, cocxlad<br />

& c œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ . œ œ �<br />

œ # œ œ . œ . œ .<br />

œ . œ . � œ . œ . œ . œ . œ œ œ œ �<br />

mocemuli sanoto magaliTebi aJRerebulia musikalur-kompiuteruli<br />

programiT da isini Cawerilia musikalur diskze, romelic axlavs<br />

saxelmZRvanelos. am simRerebis sanoto nimuSebs ixilavT moswavlis<br />

wignSi. sasurvelia, bavSvebma mousminon audio-Canawers, Tvali gaadevnon notebs da maswavleblis<br />

daxmarebiT gaimReron es simRerebi notebis dasaxelebiT.<br />

29<br />

ebrauli sagalobeli<br />

ebrauli sagalobeli<br />

ebrauli sagalobeli<br />

babilonis himni<br />

ukrainuli xalxuri simRera<br />

ukrainuli xalxuri simRera<br />

ukrainuli xalxuri simRera<br />

a.gedike. cekva<br />

a.gedike. cekva<br />

a.gedike. cekva<br />

evripide. fragmenti `orestedan~


Tanamedrove simRerebi<br />

mizani: marto da sxvebTan erTad simReris unar-Cvevebis gamomuSaveba.SemoqmedebiT<br />

procesSi aqtiuri CarTva. musikis mosmenisas sakuTari damokidebulebis gamoxatva _<br />

plastika, xatva. ritmis gamoxatvis, damaxsovrebis unar-Cvevebis ganviTareba. Sesaswavli<br />

simRerebis yoveldRiurobasTan dakavSireba.<br />

resursi: moswavlis wigni, audio diski xangrZlivoba: 12 akademiuri saaTi<br />

saxelmZRvaneloSi sxvadasxva kompozitorebisa da sxvadasxva stilis simRerebi<br />

SevitaneT. simRerebis arCevisas gaviTvaliswineT moswavleTa asaki, maTi interesebi,<br />

gemovneba, SesaZleblobebi. moswavleebi swavloben ukve klasikad miCneul, rogorc<br />

qarTul saestrado simRerebs, agreTve, ramdenime Zalian popularul ucxour simRerasac.<br />

saxelmZRvaneloSi mocemulia simRerebi inglisur, ebraul, laTinur enebze.<br />

saxelmZRvaneloSi sul 12 simReraa mocemuli. musikalur diskze Cawerilia am sim-<br />

Rerebis `minus~ da `plius~ fonogramebi. moswavleebi simRerebis teqstis Seswavlis<br />

Semdeg, musikaluri Canaweris daxmarebiT, advilad aiTviseben am simRerebs. maswavlebeli<br />

maT esaubreba simReris musikisa da teqstis avtorebzec. (moswavlis wignSi es<br />

Tematika TvalsaCinod da vrclad aris mowodebuli). bavSvebs maswavleblis gareSec<br />

SeuZliaT, damoukideblad Seiswavlon simRera. simReris gakveTilebSi mocemulia zogierTi<br />

simReris erTxmiani sanoto Canaweric. maswavlebeli sTxovs bavSvebs, notebis<br />

dasaxelebiT gaimReron da gaiazron simReris melodia. es aqtivoba exmareba maT<br />

notebis gaxsenebasa da solfejios sakiTxebis gameorebaSi.<br />

wlis bolos TiToeul maTgans sakmaod bevri simRera ecodineba da SeuZlia es<br />

codna gamoiyenos rogorc individualuri Sesrulebisas, aseve, klasisa da skolis<br />

koncerteb ze. _ saxelmZRvaneloSi mocemul mravalferovan TematikasTan erTad am<br />

simRerebis Sesruleba ufro metad gaamdidrebs maT codnas da daxvews maT gemo vnebas.<br />

Tanamedrove simRerebis garda, moswavleebi swavloben sxvadasxva kanonebs,<br />

orxmian da erTxmian intonaciur savarjiSoebs, gaimRereben sekvenciebs.<br />

maswavlebeli avalebs bavSvebs, gaixsenon wina klasSi naswavli simRerebi Tbilisze,<br />

simRerebi qarTuli kinofilmebidan da moawyon Tematuri koncertebi.<br />

maswavleblis wignis bolos darTulia yvela simReris noti.<br />

pasuxebi rubrikisaTvis, gamoicani ra simReraa<br />

gv. 11 _ `aSo Cela~ _ megruli<br />

gv. 20 _ `ia batonebo~ _ guruli<br />

gv. 31 _ `ase Conguri~ _ megruli<br />

gv. 41 _ `suliko~ _ v. maWavariani-wereTlisa<br />

37


mizani: marto da sxvebTan erTad simReris, ritmul-intonaciur savarjiSoebSi martivi<br />

orxmianobis elementebis gamoyenebis unar- Cvevebis ganviTareba,mTeli sanoto sistemis,<br />

sanoto niSnebis Cawera _ amocnoba, grZliobebis,myari da meryevi safexurebis,alteraciis<br />

niSnebis, intervalebis Seswavla- ganmeoreba, SemoqmedebiT procesSi aqtiuri CarTva.<br />

resursi: moswavlis wigni, audio diski<br />

`solfejios gakveTilebi~ saxelmZRvanelos laitmotivad gahyveba. am gakveTilebze<br />

Tavidan viwyebT musikis ana-banas Seswavlas. im bavSvebs, romlebsac ar<br />

gauvliaT I-VI klasis musikis kursi sajaro skolaSi, VII klasSi SeuZliaT Tavidan<br />

Seiswavlon notebi violinos gasaRebSi I da II oqtavis farglebSi, tetraqordi, pentatonika,<br />

do-maJori da qromatuli gama, myari da meryevi safexurebi, intervalebi,<br />

grZlioba, zoma, ritmi, metri, altercia. gaimReron sxvadasxva intonaciuri<br />

savarjiSoebi, samxmovanebebi, intervalebi. ritmul-intonaciuri savarjiSoebis<br />

daxmarebiT ganaviTaron ritmis SegrZneba, daweron notebi, Seasrulon musikaluri<br />

testebi. solfejios gakveTilebi 3-4 ZiriTadi gakveTilis monacvleobiTaa Car-<br />

Tuli. maswavlebels SeuZlia, yvela ZiriTadi gakveTilis 5-10 wuTi solfejios<br />

sakiTxebs dauTmos. magaliTad, Tema `egvipte~ _ am uZvelesi civilizaciis Temas<br />

ori gakveTili eTmoba. mis win solfejios gakveTilze mocemuli masala ki SeiZleba<br />

5-10 wuTis ganmavlobaSi SeviswavloT da gavimeoroT. danarCeni dro egviptis<br />

musikalur kulturas, mis sakravebsa da musikis mosmenas davuTmoT.<br />

solfejios gakveTilebis Teoriuli masalis Seswavlas viwyebT martivi savarjiSoebidan.<br />

gzadagza, intonaciur savarjiSoebSi sxvadasxva axali musikaluri<br />

niuansebi, gamomsaxvelobiTi saSualebebi, gansxvavebuli ritmebic CavrTeT. aseTi<br />

formis gakveTilebi bavSvebs daexmareba, advilad eziaron musikis Teoriis elementarul<br />

sakiTxebs. es yovelive saxelmZRvaneloSi mocemulia egzotikuri, zRapruli,<br />

SemecnebiTi ambebis fonze.<br />

vagrZelebT wina klasebSi mocemul rubrikas `furclidan kiTxva~, sadac bavSvebi<br />

gaimRereben da idiriJoreben intonaciur savarjiSoebs. savarjiSoebi agebulia<br />

sxvadasxva qveynis folkloruli da klasikuri nimuSebTan. es rubrika bavSvebs<br />

daexmareba gaimeoron da ganamtkicon is codna, romelic maT SeiZines solfejios<br />

gakveTilebze.<br />

am rubrikaSi bavSvebs vaZlevT davalebas _ moiZion sxvadasxva kompozitoris<br />

biografia, informacia maTi Semoqmedebis Sesaxeb. Sesabamisad<br />

mousminon musikalur nawarmoebebs da klasSi waradginon am<br />

Temebze, es aqtivoba bavSvebs exmareba ufro metad iyvnen CarTulni<br />

saswavlo procesSi.<br />

39


qarTuli xalxuri musika<br />

mizani: ritmis damaxsovrebisa da gamoxatvis, marto da sxebTan erTad<br />

mReris, ritmul-intonaciur savarjiSoebSi martivi orxminobis elementebis<br />

gamo yenebis unar-Cvevebis ganviTareba, SemoqmedebiT procesSi aqtiuri CarTva,<br />

xalxuri sakravebis tembrulad da vizualurad gacnoba, mosmenili musikaluri<br />

nimuSis yoveldRiurobasTan dakavSireba, musikis mosmenisas sakuTari damokidebulebis<br />

gadmocema.<br />

resursi: moswavlis wigni, audio diski xangrZlivoba: 12 akad. saaTi<br />

musikis saxelmZRvaneloSi erT-erTi mniSvnelovani adgili qarTuli<br />

xalxuri musikis gacnobasa da Seswavlas eTmoba. meSvide klasSi ufro Tanmimdevrulad<br />

da konkretulad vecnobiT saqarTvelos sxvadasxva kuTxis<br />

musikalur kulturas.<br />

TiToeul Temas Tan erTvis saqarTvelos ruka. bavSvebma pirveli<br />

klasidanve ician da gaferadebuli aqvT ruka, Seswavlili aqvT sxvadasxva<br />

kuTxis simRerebi, sakravebi... meSvide klasis saxelmZRvaneloSi saqarTvelos<br />

ruka dayofilia kuTxeebad da sxvadasxva feriTaa gamoyofili is<br />

kuTxe, romlis simRerebsac SeviswavliT. es xerxi TiToeul bavSvs samSoblos<br />

ukeT aRqmasa da orientaciaSi exmareba. qarTuli xalxuri simReris<br />

Seswavlas yvelaze martiviT (1 xmianobiT) _ aRmosavleTis mTis simRerebiT<br />

_ xevsuruliT, fSavuriT, TuSuriT, mTiuluriT, moxevuriT viwyebT,<br />

TandaTan varTulebT da IX klasSi rTuli mravalxmianiT _ guruliT<br />

vamTavrebT.<br />

meSvide klasSi vecnobiT aRmosavleT saqarTvelos mTis TiToeuli<br />

kuTxis adgilmdebareobas, eTnografias, wes-Cveulebebs, adaTebsa da<br />

xalxur sakravebs _ fandurs, salamurs, dols, garmons. yvelaze martivi<br />

erTxmiani simRerebia xevsureTSi, fSavSi, TuSeTSi. ufro ganviTarebul<br />

2-3-xmian simRerebs fandurisa da garmonis, TanxlebiT vxvdebiT xevsa<br />

da mTiuleTSi. maswavlebeli gakveTilze bavSvebTan erTad kiTxulobs<br />

teqsts da msjelobs Sinaarsze. xalxuri musikis gakveTilebze bavSvebi<br />

usmenen ama Tu im kuTxis simReras, ixseneben, swavloben da erTad mRerian<br />

TavianTi asakis Sesaferis simRerebs.. mag. `moxevis qalo, Tinao~-s an<br />

`xevsurul nanas~. am gakveTilebze vecnobiT, agreTve, im gamoCenili adamianebis<br />

Semoqmedebas, romlebic sxvadasxvagvarad arian dakavSirebulni<br />

am kuTxeebTan: vaJa-fSavela, aleqsandre yazbegi, vaxuSti kotetiSvili,<br />

goderZi Coxeli, eTer TaTaraiZe, lela TaTaraiZe da sxv. es daexmareba<br />

bavSvebs, ufro ukeT dainaxon da gaiTavison ama Tu im kuTxis eTnografiuli<br />

da musikaluri Semoqmedeba. xalxur simRerebs vswavlobT audioCanawerebis<br />

meSveobiT. teqstebs moswavleebi sakuTar saxelmZRvaneloebSi ecnobian.<br />

gakeTilis bolos erTad ismenen sacekvao musikas. bavSvebi cekvaven da<br />

mxiaruloben.<br />

40


taS-fandura<br />

cekvis dros dasartyami sakravis ZiriTadi funqcia rit muli<br />

suraTis xazgasmaa. mTaSi dasartyam sakravs cvlis taSi. dasartyami<br />

sakravis monawileobis drosac cekvas taSs ayoleben. taSi<br />

ufro aZlierebs cekvis xasiaTs. is gansazRvravs sacekvao ritms<br />

da temps. taSis mixedviT icvleba sacekvao ritmi _ xan neldeba,<br />

xan ki Cqardeba (gvaramaZe `qarTuli qoreografia~).<br />

sityva taSi momdinareobs arabuli `daS~-idan da niSnavs qvas.<br />

cnobili folkloristis, grigol CxikvaZis daskvniT, Zvelad,<br />

albaT, koleqtiuri Sromis procesebsa da magiuri xasiaTis moZraobebs<br />

Tan axlda ritmulad qvis qvaze dartyma. es sainte reso<br />

Cveuleba zogierT qarTul sofelSi dRemdea Semonaxuli. uZveles<br />

dasartyam sakravad xevsureTsa da fSavSi SeiZleba miviCnioT<br />

e.w. `toSi~ – dasartyami sakravis umartivesi saxe, – gardamavali<br />

etapi `taSidan~ – dasartyam sakravebamde. xevsureTSi utoSod<br />

ar cekvavdnen. toSi iyo xanjlis, danis an joxis cema xis ficarze.<br />

fSavSi toSi fandurze dakvrasac axlda, roca sacekvao<br />

sruldeboda. xevsuri mTxrobelis TqmiT, cekvas simRera ise ar<br />

sWirdeboda, rogorc toSi. toSi, funqciis mixedviT, igivea, rac<br />

taSi, magram ufro efeqturia. es gaZlierebuli taSia, dinamiuri<br />

siZliere momatebulia ori myari sagnis erTmaneTze cemiT. toSi<br />

kavkasiis sxvadasxva xalxebSi dasartyami sakravis winaparia. amgvarad,<br />

toSi umartivesi dasartyami sakravia, romelic warmoadgens<br />

Sualedur rgols taSsa da dasartyam sakravs Soris.<br />

`taS-fandura~ ki qarTuli instrumentuli ansamblis prototipia,<br />

masSi monawileoben simebiani fanduri da dasartyami<br />

toSi.<br />

41

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!