02.02.2013 Views

saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo

saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo

saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

WWW.ARTPALACE.GE GEORGIAN STATE MUSEUM OF THEATRE, MUSIC,CINEMA AND CHOREOGRAPHY<br />

2011 wlis 17-19 Tebervals qarTuli delegecia<br />

tao-klarjeTs stumrob<strong>da</strong>, vizitis farglebSi saSualeba<br />

mogveca gvenaxa iSxnis saxelganTqmuli taZari.<br />

Tebervlis mziani dRe <strong>da</strong> eklesiis garSemo mdgari<br />

SiSveli TuTis xeebi iSxnis kedlebis <strong>da</strong>Tvalierebis<br />

saukeTeso saSualebas iZleo<strong>da</strong>. istoriuli Zeglisaken<br />

mimaval <strong>da</strong>RmarTze iSxnis kaTedralis samxreTi<br />

kedeli mTeli Tavisi brwyinvalebiT moCan<strong>da</strong>. fotografirebis<br />

dros amave kedlis samxreTi karis<br />

zemoT, saxuravTan axlos uwesrigod gafantuli, sakmaod<br />

mozrdili asomTavruli warwerebi moCan<strong>da</strong>.<br />

pirveladi <strong>da</strong>Tvalierebis Semdeg, sruliad naTeli<br />

iyo, rom dRemde gamouqveynebel warwerebTan gvqon<strong>da</strong><br />

saqme.<br />

aRniSnuli teqstebi ar moxvedrila eqvTime TayaiSvilis,<br />

mari broses, n. sargisianis, vaxtang jobaZis,<br />

irine giviaSvilis, i. koplataZis, m. kadiroRlus, f.<br />

bairamis fun<strong>da</strong>mentur SromebSi. am garemoebis mizezi<br />

warwerebis mdebareobaa, samxreTis kedelTan<br />

mdgari maRali TuTis xeebis xSiri foTlebi gazafxulsa<br />

<strong>da</strong> zafxulSi warwerebs TiTqmis SeumCnevels<br />

xdis.<br />

iSxnis taZari ganTqmulia lapi<strong>da</strong>ruli <strong>da</strong> freskuli<br />

warwerebis siuxviT. dRemde cnobili 25-ze meti<br />

warwera, eklesiis mSeneblobis sxva<strong>da</strong>sxva etapis, qtitorTa,<br />

momlocvelTa Tu aq gamosaxul wmin<strong>da</strong>nTa<br />

Sesaxeb mogviTxrobs.<br />

Cveni warwera 4 nawilisagan Sedgeba. ufro sworad<br />

fragmentebis saxiTaa SemorCenili sxva<strong>da</strong>sxva zomis<br />

qvebze. qvebi ki uwesrigo<strong>da</strong>a Calagebuli iSxnis taZris<br />

samxreTi kedlis ze<strong>da</strong> registrSi. SesaZloa, rom<br />

erT dros isini sul sxva adgilze mdebareob<strong>da</strong><br />

mogviTxrob<strong>da</strong> sakmaod vrcelsa <strong>da</strong> saintereso ambavs,<br />

Tumca mogvianebiT warwerebiani qvebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

adgilas gaifanta, razec qvemoT <strong>da</strong>wvrilebiT visaubrebT.<br />

mTlianad warwerisa <strong>da</strong> grafemebis zomebis<br />

aReba amJamad SeuZlebelia. iseve, rogorc gankveTilobisa<br />

<strong>da</strong> qaragmis niSnebis garCeva. warwera Tumca<br />

mkrTalad aris SemorCenili, magram grafemebis<br />

ZiriTadi nawilis amokiTxva xerxdeba.<br />

pirveli CvenTvis saintereso warwera samxreTi<br />

kedlis yvelaze maRal adgilas samxreTi karis gayolebaze<br />

mdebareobs. warwera oTx qvazea Sesrulebuli,<br />

aqe<strong>da</strong>n Sua ori - didi zomisaa, gverdiTa qvebi<br />

ki gacilebiT pataraa. pirvel qvaze mxolod gamSvenebuli<br />

jvaria gamosaxuli, momdevnoze ki samstriqonian<br />

asomTavrul warweras vxe<strong>da</strong>vT, romli<strong>da</strong>nac<br />

mxolod pirveli oris garCeva SeiZleba, isic nawilobriv,<br />

radgan qvis marjvena qve<strong>da</strong> kuTxis sakmaod<br />

didi nawili Camotexilia, mesame striqoni saSeni<br />

masalis gamofitvis gamo ukve aRar ikiTxeba (sur 1).<br />

warwera amJamad Semdegnairad gamoiyureba:<br />

“† qe Se sliTa [e]/ an mfe ”.<br />

gaSifvris Semdeg igi aseT saxes miiRebs:<br />

“† qriste Seiwyale suliTa [e] ... amin ... mefe ...”<br />

suraTi 1<br />

4<br />

cxadia, rom pirveli striqoni <strong>da</strong>usrulebelia,<br />

igi rogorc Cans momdevno qvaze grZeldebo<strong>da</strong>, aseve<br />

wina qvaze iwyebo<strong>da</strong> meore striqonis pirveli sityva.<br />

amdenad Cvens mier aRdgenili “amin“ mxolod varaudis<br />

sagania, radgan igi SesaZlebelia sulac sxva<br />

sityvis <strong>da</strong>boloeba iyos (magaliTad “aman“...).<br />

momdevno qvaze warwera kidev ufro fragmentula<strong>da</strong>a<br />

SemorCenili, aq mxolod pirveli striqonis<br />

ramdenime asos wakiTxva SeiZleba, Tumca iSxnis kaTedralis<br />

istoriisaTvis swored es sityvaa yvelaze<br />

saintereso <strong>da</strong> mniSvnelovani. SemorCenili striqoni<br />

Semdegnairad sruldeba “ [T]rdtis Ze“ (ukanasneli<br />

aso “e“ mesame qvaze ga<strong>da</strong>dis) gaSifvris Semdeg<br />

cxadia, rom aq “Tr<strong>da</strong>tis Ze“ weria.<br />

aqac iseve rogorc wina SemTxvevaSi grafemebis<br />

zomebis aReba SeuZlebelia. iseve, rogorc gankveTilobisa<br />

<strong>da</strong> qaragmis niSnebis garCeva. warweris erTi<br />

monakveTis asoebi (kerZod, “Tr<strong>da</strong>tis Ze“-s win) an<br />

saerTod ar un<strong>da</strong> iyos qarTuli, an <strong>da</strong>zianebulia.<br />

asoebi ZiriTa<strong>da</strong>d kuTxovania. grafemebi a, r, d, t<br />

_ gansakuTrebiT didi zomisaa. specifiuria “e“-s<br />

gamoxatvis forma _ ze<strong>da</strong> nawilTan yvelgan martivi<br />

moxazulobis nacvlad mcire texili xazi aqvs <strong>da</strong>rTuli.<br />

warweris TariRi ar un<strong>da</strong> aRematebodes X saukunes<br />

an XI saukunis pirvel meoTxeds.<br />

warweris amokiTxvisTanave Cndeba kiTxva, vin un<strong>da</strong><br />

iyos zemoxsenebuli Tr<strong>da</strong>tis Ze?- pirveli rac Sei-<br />

Zleba am saxelis xsenebaze gagaxsendes somxeTis<br />

saxelovani mefe Tr<strong>da</strong>t didia, miT ufro roca<br />

iSxnis taZrisaTvis ucxo araa Tr<strong>da</strong>tis ojaxis wevr-<br />

Ta moxsenieba. eqvTime TayaiSvilma 1917 wlis eqspediciis<br />

dros iSxnis sakurTxevlis TaRis marcxena<br />

nawilSi qalis gamosaxuleba 7 striqoniani somxuri<br />

warweriT aRmoaCina. aq somexTa pirveli qristiani<br />

dedofali, Tr<strong>da</strong>t mefis meuRle aSxavnari, igive<br />

aSxeni yofila <strong>da</strong>xatuli. (e. TayaiSvili, 1917 wlis<br />

arqeologiuri eqspedicia samxreT saqarTveloSi.<br />

Tbilisi, 1960. gv. 23). miuxe<strong>da</strong>vad am garemoebisa nakleb<br />

warmosadgenia, rom 285-300 wlebSi moRvawe<br />

Tr<strong>da</strong>tis ojaxis wevrebi IX-X saukuneebis Zeglze moexseniebinaT.<br />

gasaTvalisinebelia isic, rom warweris<br />

paleografiuli saxe, forma <strong>da</strong> ganlageba kedelze<br />

ar tovebs STabeWdilebas, rom aq mxolod didi<br />

somexi mefis tradiciul moxsenebaze iyos saubari<br />

(rogorc wmin<strong>da</strong>nisa, rogorc amierkavkasiis erTerTi<br />

pirveli qristiani mefisa, rogorc grigol<br />

ganmanaTleblis TanamebrZolisa, rogorc mirian<br />

mefis mZaxlisa...). epigrafikuli warwera, romelic<br />

Tr<strong>da</strong>tis Zis Sewyalebas iTxovs, faqtia. rom didi<br />

Tr<strong>da</strong>tis saxelTan ar aris <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

suraTis sicxadisaTvis, vfiqrobT, saWiroa <strong>da</strong>wvrilebiT<br />

mimovixiloT taZris mSeneblobis ZiriTadi<br />

etapebi. cnobilia rom pirveli eklesiis mSenebloba<br />

iSxanSi somexTa kaTalikosis nersesis saxels ukav-<br />

Sirdeba. bizantiuri politikisa <strong>da</strong> rwmenis gamtarebeli<br />

nersesi sakaTalikoso taxti<strong>da</strong>n Camoagdes. 652<br />

#2 (01) 24.02.2011

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!