19.04.2013 Views

garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo

garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo

garemos dacvis saxelmwifo kontrolis srulyofis saxelmZRvanelo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

saqarTvelos <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong>a da bunebrivi resursebis saministro<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqcia<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />

<strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong><br />

<strong>srulyofis</strong> <strong>saxelmZRvanelo</strong><br />

TBILISI 2007


w i n a s i t y v a o b a<br />

kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofa _<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi marTvis sferoSi erT-erTi yvelaze rTu-<br />

li amocanaa. misi gadawyveta, rogorc wesi, moiTxovs sax-<br />

elmwifo organoebis mxridan ara marto instrumentebis<br />

saguldagulo SerCevas, aramed arasamTavrobo seqtorTan<br />

mudmiv da efeqtur urTierTqmedebas kanonsawinaaRmdego<br />

qcevis prevenciis, gamovlenisa da aRkveTis mizniT. ekonomi-<br />

kurad ganviTarebul qveynebSi farTo gavrcelebis miuxe-<br />

davad, amgvari qcevis modeli sakmaod axalia saqarTvelo-<br />

saTvis da moiTxovs mniSvnelovan cvlilebebs sazedamxed-<br />

velo-makontrolebeli organoebis TanamSromelTa men-<br />

talitetsa da profesiul momzadebaSi.<br />

winamdebare gamocema asaxavs <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong><br />

Tanamedrove saerTaSoriso gamocdilebas. am gamocdilebis<br />

Seswavlisa da danergvis safuZvelze <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeq-<br />

cia Seecdeba ufro qmediTi, ekonomikurad efeqturi da de-<br />

mokratiuli gaxados <strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebis<br />

procesi <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi, agreTve, miusadagos igi<br />

ekologiuri, socialuri da ekonomikuri reformebis Semd-<br />

gomi realizaciis moTxovnebs. es udaod Seuwyobs xels gare-<br />

mos <strong>dacvis</strong> inspeqciis 2007-2010 wlebis strategiis ganxor-<br />

cielebas.<br />

gamocema saswavlo-meTodur xasiaTs atarebs. masSi war-<br />

modgenilia <strong>kontrolis</strong> organizaciuli aspeqtebi, <strong>garemos</strong>-<br />

dacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis<br />

instrumentebi da Tanamedrove midgomebi, agreTve <strong>garemos</strong>-<br />

dacviTi <strong>kontrolis</strong> procedurebi. <strong>saxelmZRvanelo</strong> ZiriTa-<br />

dad gankuTvnilia <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis xelmZRvaneli


muSakebisa da inspeqtorTa SemadgenlobisaTvis. amasTan, Seu-<br />

Zlia daexmaros <strong>garemos</strong>dacviTi struqturebis yvela Tanam-<br />

Sromels qveynis <strong>garemos</strong>dacviTi politikis Semdgom sru-<br />

lyofasa da ganxorcielebaSi. garda amisa, <strong>saxelmZRvanelo</strong>m<br />

SesaZloa daxmareba gauwios sxva dainteresebul mxareebs<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> sistemaze ufro srulyofili<br />

warmodgenis SeqmnaSi.<br />

<strong>saxelmZRvanelo</strong> momzadebulia <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeq-<br />

torebisaTvis gankuTvnili praqtikuli <strong>saxelmZRvanelo</strong>s<br />

ZiriTadi Tavebis adaptirebis safuZvelze, romelic Se-<br />

muSavda da gamoica ekonomikuri TanamSromlobisa da ganvi-<br />

Tarebis organizaciis (OECD) mier, aRmosavleT evropis, ka-<br />

vkasiisa da centraluri aziis qveynebisaTvis <strong>garemos</strong> dac-<br />

vis sferoSi moqmedebaTa gegmis realizaciis specialuri<br />

samuSao jgufis saqmianobis farglebSi. <strong>saxelmZRvanelo</strong>s<br />

gamosacemad saWiro dafinanseba gaiRo norvegiisa da nider-<br />

landebis mTavrobam.


FOREWORD<br />

Assuring regulatory compliance is one of the most challenging tasks<br />

within environmental management systems. In order to address this task,<br />

governmental authorities need to carefully select their instruments aiming<br />

at prevention, detection and deterrence of environmental non-compliance.<br />

To this end, a continuous and effective interaction with the general public<br />

is essential. Although such a strategy of work is widespread in economically<br />

developed countries, it is quite new for Georgia and requires important<br />

changes in the attitude and professional training of the employees of environmental<br />

enforcement authorities.<br />

To facilitate this change, the current publication summarizes good international<br />

practices in the field of environmental compliance assurance. Knowing<br />

and adopting these practices will help the Inspectorate for Environmental Protection<br />

of Georgia to develop strategies that are well-adapted to the country<br />

context and achieve environmental results more effectively, transparently, and<br />

at least costs for society as a whole. This will enable the Inspectorate to implement<br />

its “Strategic Framework of Action for 007- 0 0”.<br />

The manual is addressed to both management staff and field inspectors.<br />

It reflects a number of issues, including institutional aspects, modern approaches<br />

and instruments of environmental compliance assurance, and also<br />

inspection and non-compliance response procedures. The manual could also<br />

be useful for other sub-divisions of the Ministry of Environment and Natural<br />

Resources that share the responsibility for implementation of environmental<br />

policy in Georgia. Besides, the manual could help other stakeholders<br />

to better understand the strategies and tools of environmental enforcement<br />

authorities.<br />

The manual constitutes an adaptation of a practical toolkit for environmental<br />

inspectors that was developed and published by the Organisation for<br />

Economic Cooperation and Development (OECD) within the framework of<br />

the Task Force for the Implementation of Environmental Action Programme<br />

in Eastern Europe, Caucasus and Central Asia. Financial support for the development<br />

and publication of this document was provided by the governments<br />

of the Netherlands and Norway.


Tavi I<br />

1.1. <strong>kontrolis</strong> mniSnvneloba regulirebis procesSi<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi regulirebis procesi moicavs: kanonSe-<br />

moqmedebas, nebarTvebisa da licenziebis gacemas, <strong>garemos</strong> mdgomare-<br />

obis monitorings, kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul moTxovnaTa<br />

Sesrulebis Semowmebasa da darRvevebze reagirebas. Sedegiani reg-<br />

ulirebisaTvis aucilebelia arsebobdes mudmivi urTierTkavSiri<br />

CamoTvlil procesebs Soris. aRniSnuli procesis Semadgeneli<br />

nawilebis urTierTSeTanxmebuli funqcionirebis sqema ase gamoiy-<br />

ureba (nax. 1-1):<br />

naxati 1-1. regulirebis cikli


Zalze mniSvnelovania, rom kanonmdeblobis moqmedi sistema rea-<br />

lurad Sesrulebadi iyos. e.w. “mkvdari wesebis” Sesrulebis mizniT<br />

Catarebuli Semowmebebi aqveiTebs makontrolebeli organoebisad-<br />

mi ndobas. mkafio, realisturi da qmediTi sanqciebiT gamagrebuli<br />

mcirericxovani moTxovnebi ufro meti sargeblobis momtania, vi-<br />

dre mravalricxovani, deklarirebuli, magram Seusrulebadi wesebi<br />

da moTxovnebi. normatiul _ samarTlebrivi bazis formirebisas ga-<br />

saTvaliswinebelia <strong>kontrolis</strong> sistemisa da <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />

monitoringis xarisxic. marto normativebis dadgena ver iqneba efe-<br />

qturi da ar moitans sasurvel Sedegs, Tu regulirebis obieqti Ta-<br />

vad ar miiRebs zomebs maT Sesasruleblad. Tavis mxriv, xelisuflebis<br />

organoebic xels unda uwyobdnen mewarmeebs moTxovnaTa Sesruleba-<br />

Si. xelisuflebis mxridan `rbili” midgoma SeiZleba mniSvnelovnad<br />

anazRaurdes momavalSi.<br />

ra Tqma unda, amgvari xelSewyoba ar aris sakmarisi yvela re-<br />

gulirebis obieqtisaTvis. kanonis Sesasruleblad aucilebelia<br />

maTi gakontroleba da gamovlenil darRvevebze reagireba. Semow-<br />

mebebis Catareba <strong>kontrolis</strong> sistemis xerxemals warmoadgens da<br />

zogjer SeiZleba profilaqtikur RonisZiebad ganixilebodes. Ca-<br />

narTi 1_1 gansxvavebuli motivaciiT SemowmebaTa Catarebis ilu-<br />

straciaa.<br />

inspeqtirebis procesSi darRvevebis gamovlenas Tan axlavs xeli-<br />

suflebis mxridan Sesabamisi sanqciebis gamoyeneba, rac, Tavis mxriv<br />

unda Sefasdes Sesrulebadobisa da samarTlebrivi normebis realu-<br />

robis TvalsazrisiT. amgvari Sefasebis Sedegebi da rekomendaciebi<br />

unda ecnobos <strong>garemos</strong>dacviTi politikisa da kanonmdeblobis Sem-<br />

muSavebel organoebs, rac, maTi gaTvaliswinebis SemTxvevaSi, xels<br />

Seuwyobs rogorc kanonmdeblobis srulyofas, ise kanonierebisa da<br />

inspeqtoris qmedebisadmi ndobis amaRlebas.<br />

amgvari qmedeba moxsnis erTi `araefeqturi” kanonis meore _ ufro<br />

naklebefeqturiT Secvlis saSiSroebas da Tavidan agvacilebs `sim-<br />

boluri kanonebis” miRebis SemTxvevebs (rac TavisTavad uaryofiTad<br />

moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi regulirebis procesze).


CanarTi 1-1. <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebebis Catarebis<br />

ZiriTadi motivebi<br />

Semowmebis Casatareblad sxvadasxva safuZveli SeiZleba arse-<br />

bobdes. praqtikulad, Semowmebebi xSirad ramdenime mizans isaxa-<br />

ven, magaliTad:<br />

_ gamafrTxilebeli (profilaqtikuri) Semowmebebi: xor-<br />

cieldeba damtkicebuli gegmis safuZvelze, raTa regulirebis<br />

obieqti acnobierebdes <strong>kontrolis</strong> sistemis arsebobas; anu, Se-<br />

mowmebis Catarebisa da darRvevebis aRmoCenis SemTxvevaSi mis mi-<br />

marT Sesabamisi sanqciebis gatarebis SesaZleblobas. amitom, geg-<br />

miuri Semowmebebi profilaqtikur xasiaTs atareben;<br />

_ sagangebo Semowmebebi: xorcieldeba gansakuTrebuli<br />

SemTxvevebisa da avariebis SemTxvevaSi. aseT SemTxvevebSi inspe-<br />

qtorebi mxolod reagirebas axdenen momxdar faqtze, amitom<br />

amgvar Semowmebebs xSirad aklia gaazrebuli midgoma;<br />

_ Semowmebebi monacemebis Segrovebisa mizniT: xelisufle-<br />

bas SeiZleba dasWirdes informacia garkveuli tipis bunebaT-<br />

mosargebleTa qcevis gamokvlevisa an <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />

Sesaswavlad. am monacemebis miReba SesaZlebelia Semowmebebis<br />

Catarebis gziT;<br />

_ avariul (sagangebo) situaciebSi gasatarebel RonisZieba-<br />

Ta gegmebis Semowmeba: avariul situaciebSi gasatarebel Ronis-<br />

ZiebaTa gegmebis arsebobisa da maTi xarisxis dasadgenad, ufle-<br />

bamosil organoebs SeiZleba dasWirdes informacia sawarmoebSi<br />

usafrTxoebis sistemebis mdgomareobisa da sagangebo situacie-<br />

bis prevenciis Sesaxeb. am informaciis miReba SesaZlebelia Se-<br />

mowmebebis meSveobiT;<br />

_ angariSgebis Semowmebebi: sainspeqcio saqmianoba SeiZleba<br />

gamoyenebul iqnas regulirebis obieqtis mier warmodgenil anga-<br />

riSebSi asaxuli monacemebis gadasamowmeblad;<br />

_ teqnikuri Semowmebebi: es sawarmoebisa da calkeuli danadga-<br />

rebisaTvis dadgenil normativebTan, an teqnikur standartebTan<br />

Sesabamisobis Semowmebaa. warsulSi aseTi Semowmebebi sainspeqcio<br />

saqmianobis ZiriTad formas warmoadgendnen, magram amJamad, eko-<br />

7


nomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciaSi (OECD)<br />

Semavali qveynebis umravlesoba aRar iyenebs am meTods;<br />

_ Semowmeba, romelic tardeba Semosuli informaciis, sazo-<br />

gadoebisa da/an dainteresebuli pirebis moTxovnis safuZvel-<br />

ze: aseTi Semowmebebi umetesad tardeba mesame mxaris mier bune-<br />

baTmosargebleTa saqmianobis mimarT gamoTqmuli ukmayofilebis<br />

sapasuxod.<br />

1.2. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> programis SemuSaveba<br />

normatiul-samarTlebriv moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvel-<br />

sayofad aucilebelia <strong>kontrolis</strong> politikis gansazRvra, misi<br />

ganxorcielebis strategiis SemuSaveba da konkretul RonisZiebaTa<br />

dagegmva.<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> sferoSi saqmianobis dagegmvaze pasu-<br />

xismgebloba akisria <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqcias rogorc erovnul, ise<br />

regionul doneebze. erTiani <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> politika<br />

gulisxmobs organizaciis zeda da qveda doneebze gadawyvetilebebis<br />

miRebis sistemas.<br />

<strong>kontrolis</strong> strategia unda uzrunvelyofdes inspeqciis winaSe<br />

dasmuli moTxovnebis realobasTan Sesabamisobas. muSaobis proces-<br />

Si sasurvelia strategiis regularuli ganaxleba. misi radikaluri<br />

Secvla SesaZlebelia im SemTxvevaSi, roca cvlilebebi Zalian mniSv-<br />

nelovani da mravalricxovania, rac damaxasiaTebelia gardamavali<br />

ekonomikis qveynebisaTvis.<br />

strategiis SemuSavebis amosaval wertils warmoadgens ufle-<br />

ba-movaleobaTa gamijvnisa da SesaZleblobaTa jansaRi Sefaseba. im<br />

SemTxvevaSi, roca SemowmebaTa sixSire da ufleba-movaleobebi ar<br />

Seesabameba makontrolebel organoTa potencials, prioritetebi<br />

ganisazRvreba zemdgomi organoebis mier.<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis amocanebis gaTvaliswinebiT xdeba ar-<br />

sebuli sakadro resursebisa da dasaxul RonisZiebaTa gansaxorcie-<br />

leblad biujetis gadanawileba, maT Soris: gegmiuri Semowmebebis,<br />

reidebis Catarebis, saCivrebis ganxilvis, sasamarTlo organoebTan<br />

urTierTobis, angariSebis wardgenisa da sxva mizniT.


1.3. inspeqtoris profesiuli codna da gamocdileba<br />

inspeqtorebis codnisa da gamocdilebis aucilebeli done mni-<br />

Svnelovnad damokidebulia maTTvis miniWebul funqciebsa da gada-<br />

saWrel amocanebze. es amocanebi SesaZloa gulisxmobdes rogorc<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi politikis SemuSavebaSi monawileobasa da sanebar-<br />

Tvo sferos codnas, ise kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul moTxov-<br />

naTa Sesrulebis Semowmebas, darRvevebze reagirebas da TviT garemo-<br />

sdacviT menejmentsac.<br />

rogorc wesi, <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi mo-<br />

nawileoben sxvadasxva specialobisa da profilis specialistebi;<br />

saproeqto-sakonstruqtoro, samecniero, iuridiuli, ekonomikuri<br />

da administraciuli personalis CaTvliT. imisaTvis, rom inspeqciis<br />

TanamSromlebma gamoavlinon darRvevebi da moaxdinon maTze Sesaba-<br />

misi reagireba, aucilebelia erToblivi, SeTanxmebuli muSaoba. es<br />

SeuZlebelia TanamSromlebs Soris funqciebis swori ganawilebis ga-<br />

reSe. zogierT qveyanaSi inspeqtorebi orientirebuli arian mxolod<br />

Semowmebebis Catarebaze, xolo gamovlenil darRvevebze reagirebis<br />

uflebamosileba sxva specialistebis (iuristebis) prerogativaa. ar-<br />

seboben qveynebi, sadac inspeqtorebi monawileobas iReben rogorc<br />

Semowmebis, ise darRvevebze reagirebis procesSi. nebismier SemTxve-<br />

vaSi, inspeqtorebs Soris funqciebis mkafio gamijnva saSualebas iZ-<br />

leva ufro efeqturad ganxorcieldes kanoniT miniWebuli ufleba-<br />

mosileba.<br />

profesiuli codnis garda inspeqtori aucileblad unda erkveodes<br />

iseT sakiTxebSi, rogoricaa regulirebis obieqtebis <strong>garemos</strong>dacviT<br />

RonisZiebaTa ganxorcielebis gegmebi da <strong>garemos</strong>dacviTi menejmenti,<br />

Sida auditi da yovelwliuri angariSebi. amisaTvis aucilebelia in-<br />

speqtorebs gaaCndeT Semdegi unar-Cvevebi:<br />

- unda erkveodnen, Tu ra aris <strong>garemos</strong>dacviTi menejmenti, auditi<br />

da regulirebis obieqtis wliuri angariSi <strong>garemos</strong>dacviTi saqmiano-<br />

bis Sesaxeb;<br />

- warmodgena unda hqondeT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmianobis xarisxze,<br />

risTvisac saWiroa erkveodnen biznesis marTvis safuZvlebSi;<br />

- unda SeeZloT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmianobis wliuri angariSebidan


saTanado informaciis miReba, raTa moaxdinon Sesabamisi kanonmde-<br />

blobisa da normatiuli aqtebis, dadgenili standartebisa da norma-<br />

tivebis Sesrulebis mdgomareobis Sefaseba;<br />

0<br />

- unda SeeZloT regulirebis obieqtebis mier momzadebuli gare-<br />

mosdacviTi informaciis Semowmeba.<br />

zemoaRniSnulidan gamomdinare, unda iTqvas, rom <strong>garemos</strong><br />

<strong>dacvis</strong> <strong>saxelmwifo</strong> makontrolebeli organos TanamSromlebs maq-<br />

simaluri obieqturobiT unda SeeZloT <strong>garemos</strong>dacviTi saqmiano-<br />

bis realuri Sefaseba. am amocanis Sesasruleblad aucilebelia<br />

safuZvlianad Cawvdnen regulirebis obieqtis mier ganxorciele-<br />

bul saqmianobas.<br />

1.4. <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Seusruleblobis mizezebi<br />

OECD-is qveynebSi Catarebulma mravalma gamokvlevam cxadyo,<br />

rom `daweril normaTa” simravle ar uzrunvelyofs <strong>garemos</strong>dacviT<br />

moTxovnaTa Sesrulebas. arsebuli realobidan gamomdinare aRmoC-<br />

nda, rom <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa SesrulebisTvis aucilebelia<br />

safuZvliani analizi, aRricxva da im pirobebis gaTvaliswineba, ro-<br />

melSic xorcieldeba regulireba. qvemoT miTiTebulia ramdenime<br />

mizezi, romelTa gamoc regulirebis procesSi ver xorcieldeba<br />

moTxovnaTa Sesruleba. es mizezebi SeiZleba daiyos oTx ZiriTad ka-<br />

tegoriad:<br />

kategoria 1: regulirebis miznebis araswori gansazRvra<br />

miznis miRwevis efeqturi gzebi: miznis misaRwevad regulirebis<br />

instrumentebis SerCeva ganpirobebulia erovnul doneze arsebu-<br />

li administraciuli da sxva samarTlebrivi normebiT. <strong>saxelmwifo</strong><br />

organoebi ama Tu im problemis gadasaWrelad avtomaturad iyene-<br />

ben garkveuli tipis instrumentebs da faqtiurad aRar eZeben ufro<br />

srulyofil da adeqvatur gadawyvetilebebs. magaliTad, zogierT<br />

qveyanaSi miRebulia Seqmnili problemis saparlamento proceduris<br />

saSualebiT gadawyveta, sxva <strong>saxelmwifo</strong>ebSi ki gamoiyeneba reguli-<br />

rebis naklebad formaluri midgomebi.


<strong>saxelmwifo</strong> organoebis praqtika - `brmad” gamoiyenon regulirebis<br />

arsebuli midgomebi, xels uSlis regulirebis ufro axali, efeqturi<br />

instrumentebis danergvas. zogjer piriqiT _ garkveuli instrumen-<br />

ti, romelmac efeqturad imuSava erT qveyanaSi, meore qveyanaSi iwvevs<br />

winaaRmdegobebs da moTxovnaTa Seusruleblobas, radgan SesaZloa<br />

ar Seesabamebodes regulirebis arsebul tradiciebs.<br />

sasurveli Sedegebis araswori gansazRvra: samarTlebrivi aqte-<br />

bi yovelTvis ar efuZneba regulirebis miznebs. am SemTxvevaSi regu-<br />

lirebis xarisxi sakmaod mcirdeba, vinaidan regulirebis mizani ar<br />

iTvaliswinebs maregulirebeli organoebis kompetenciis farglebs.<br />

aRniSnuli SemTxveva tipiuria im <strong>saxelmwifo</strong>ebisaTvis, romelTa<br />

erovnuli samarTlebrivi normebi ar iTvaliswineben transsasazR-<br />

vro dabinZurebas, an damabinZurebeli nivTierebebis gadatanas gare-<br />

mos erTi komponentidan meoreSi.<br />

kategoria 2: normatiuli dokumentebis SemuSavebisas<br />

daSvebuli Secdomebi<br />

moTxovnaTa Sesruleba sakmaod Zviri jdeba. moTxovnebis Sesru-<br />

lebis xarisxi SeiZleba Semcirdes, Tu maTi Sesruleba did xarjebTa-<br />

naa dakavSirebuli. es xarjebi SeiZleba gaizardos sxvadasxva faqto-<br />

rebis gamo, magaliTad, mkacri standartebis, aseve moTxovnaTa Sesa-<br />

sruleblad gankuTvnili mcire drois, an mouqneli samarTlebrivi<br />

normebis SemTxvevaSi. Tu normatiuli aqtebi regulirebis obieqts<br />

usafuZvlod miaCnia, normebis <strong>dacvis</strong> nacvlad, isini amjobineben dro<br />

da Tanxebi daxarjon samarTlebrivi normebis Secvlis lobirebaze, an<br />

garkveuli SeRavaTebis mopovebaze.<br />

OECD-is mraval qveyanaSi, regulirebis obieqtebis mier moTxov-<br />

nebis Sesrulebaze prognozuli da realuri xarjebis Sesafaseblad<br />

gamoiyeneba e.w. `regulaciuri zemoqmedebis analizi”. magram moTxo-<br />

vnaTa Sesasruleblad gamoyofili saxsrebis analitikuri kvleva<br />

ver iZleva pasuxs iseT kiTxvebze, rogoricaa: axdens Tu ara gavle-<br />

nas es xarjebi moTxovnebis Sesrulebis doneze, da Tu axdens _ ra sa-<br />

xiT. mcdarma an SezRudulma analizma Tavis mxriv, SesaZlebelia ga-<br />

moiwvios normaTa Seusrulebloba.<br />

moTxovnebi Zalian rTuli gasagebia. adamianebs ar SeuZliaT ka-


nonebisa da samarTlebrivi normebis moTxovnaTa dacva, Tu maTTvis<br />

gaugebaria ra moeTxovebaT. kanonebisa da maTSi Setanili cvlilebe-<br />

bis mudmivma zrdam SeiZleba migviyvanos gaugebrobamde, da Sesabami-<br />

sad, gaurkveveli xdeba, ra aris saWiro maT Sesasruleblad. samar-<br />

Tlebriv normaTa ucodinroba da maTSi gaurkvevloba mniSvnelovan<br />

gavlenas axdens moTxovnaTa Sesrulebis xarisxze mcire biznesSi.<br />

mravali gamokvleva adasturebs, rom mcire mewarmeebi ver umkla-<br />

vdebian sxvadasxva <strong>saxelmwifo</strong> organoebis mier gamocemul, samar-<br />

Tlebrivi normebisa da maregulirebeli dokumentebis did raode-<br />

nobas.<br />

zedmetad formaluri samarTlebrivi normebi. <strong>saxelmwifo</strong> orga-<br />

noebis mier regulirebisadmi ukiduresad formalur samarTlebriv<br />

normebze dayrdnobam, SeiZleba xeli SeuSalos sasurveli Sedegis mi-<br />

Rwevas, radgan sazogadoeba undoblobas ucxadebs iseTi samarTle-<br />

brivi normebisa da wesebis dacvas, romelTa Sesrulebas erTi Sexe-<br />

dviT arsebiTi mniSvneloba ara aqvs. rodesac mewarmeebi grZnoben,<br />

rom maregulirebeli organoebi samarTlebrivi normebis gamoyene-<br />

basa da jarimebis dakisrebas zedmetad formalurad udgebian, isini<br />

nakleb Zalisxmevas xarjaven kanonebis srulfasovan Sesrulebaze da<br />

Semoifarglebian moTxovnaTa minimaluri dacviT.<br />

urTierTgamomricxavi <strong>saxelmwifo</strong> strategiebi an mareguli-<br />

rebeli instrumentebi. moTxovnaTa Sesrulebis dones axasiaTebs<br />

Semcirebis tendencia im SemTxvevaSi, rodesac <strong>saxelmwifo</strong> erTdrou-<br />

lad iyenebs or urTierTgamomricxav maregulirebel instruments,<br />

romlebic regulirebis obieqtebs awvdian urTierTsawinaaRmdego<br />

informaciebs.<br />

regulireba ewinaaRmdegeba sabazro stimulebs an kulturul<br />

konteqsts. moTxovnaTa Sesrulebis done klebulobs, roca reguli-<br />

reba SeuTavsebadia sabazro urTierTobaTa arsebul praqtikasTan, an<br />

ar gaaCnia kulturuli normebisa da samoqalaqo institutebis mxar-<br />

daWera. zogjer axali sakanonmdeblo normebis SemoReba mimarTulia<br />

adre Camoyalibebuli, moZvelebuli praqtikis winaaRmdeg, magram, Tu<br />

am dros regulireba ewinaaRmdegeba arsebul kulturas da ar uzrun-<br />

velyofs siaxleTa mxardaWeras samoqalaqo institutebTan Tanam-<br />

SromlobiT, misi efeqturoba saeWvoa.


kategoria 3: <strong>kontrolis</strong> realizaciis etapze arsebuli<br />

winaaRmdegobebi<br />

susti kontroli: regulireba, romelic mxolod qaRaldze ar-<br />

sebobs, ver uzrunvelyofs moTxovnaTa Sesrulebas. SemdgomSi,<br />

arasakmarisad mkacri <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebisa an momatebuli<br />

riskis zonebze misi mimarTvis SemTxvevaSi, efeqturoba Zalze da-<br />

bali iqneba.<br />

arasaTanado kontrolma SesaZloa gaarTulos moTxovnaTa Sesru-<br />

leba gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac <strong>saxelmwifo</strong> organoebi<br />

zedmetad endobian TviTregulirebas. aseTma midgomam SesaZloa ka-<br />

nonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis mniSvnelovani Semcireba gami-<br />

wvios.<br />

gamoyenebuli procedurebis usamarTloba: gamokvlevebma aCvena,<br />

rom Tu adamianebs uCndebaT SegrZneba, rom maregulirebeli organo-<br />

ebi moqmedeben usamarTlod, isini uars acxadeben dadgenil moTxov-<br />

naTa Sesrulebaze. anu, makontrolebeli organoebis qmedebebi, rom-<br />

lebic usamarTlod miaCniaT regulirebis obieqtebs, iwveven Sinagani<br />

protestis grZnobas da ver uzrunvelyofen moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> saTa-<br />

nado dones.<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi regulirebis sferoSi gamokvlevaTa seriam aC-<br />

vena, rom maregulirebeli organoebis mier dausabuTebeli simkac-<br />

risa da iZulebis gamoyeneba, xSirad iwvevs im regulirebis obie-<br />

qtebis keTili nebisa da motivacias CaxSobas, romlebic mzad iyvnen<br />

gamoeCinaT socialuri pasuxismgebloba. es garemoeba dasabuTebu-<br />

lia fsiqologiuri gamokvlevebiTac: `rodesac regulirebisas wina<br />

planzea sasjeli da ara dialogi, adamianebi amas damcirebad miiCne-<br />

ven da maTi risxva da winaaRmdegoba gamoixateba TviTregulirebis<br />

sruli uaryofiT”.<br />

darRvevaTa Tavidan acilebis araefeqturoba: maregulirebeli<br />

organoebi SeiZleba waawydnen siZneleebs darRvevaTa Tavidan acile-<br />

bisas im SemTxvevebSi, roca moTxovnaTa darRveviT miRebuli sargebe-<br />

li mniSvnelovania, xolo gamovlenis albaToba dabali. am viTarebaSi,<br />

erTis mxriv, maRali jarimebis dawesebam, SesaZloa gaakotros mewar-<br />

me, an iZulebuli gaxados Seamciros TanamSromlebi da uari Tqvas<br />

axali simZlavreebis aTvisebaze; meores mxriv, makontrolebel orga-


noTa SezRuduli resursebis gamo, darRvevaTa gamovlenisa da saTa-<br />

nado zomebis gatarebis albaToba SeiZleba Zalian dabali aRmoCndes.<br />

samarTlebrivi sanqciebis gamoyeneba ver iqneba darRvevebis Tavidan<br />

acilebis garanti, Tu adamianebs ar eqnebaT maTi gamovlenisa da sa-<br />

sjelis dakisrebis sakmarisad maRali albaTobis rwmena.<br />

4<br />

kategoria 4: maregulirebel <strong>saxelmwifo</strong> organoebsa da samar-<br />

Tlebriv normebisadmi undobloba.<br />

regulirebam, romelic ver uzrunvelyofs moTxovnaTa dacvas, Se-<br />

saZloa migviyvanos regulirebis obieqtebisa da mosaxleobis TvalSi<br />

misi mniSvnelobis dakninebamde; Sedegad, isini sul ufro naklebad<br />

daicaven samarTlebriv normebs. saboloo jamSi aman SeiZleba daa-<br />

qveiTos <strong>saxelmwifo</strong> organoebis avtoriteti da kanonis uzenaesobis<br />

rwmena.<br />

1.5. TerTmeti kriteriumis cxrili<br />

moqmedi da axali samarTlebrivi aqtebis Sesafaseblad holandiis<br />

iusticiis saministrom SeimuSava meqanizmebi, romlebic gansazRvra-<br />

ven, Tu ramdenad efeqturi aris an iqneba maTi realizacia.<br />

SemuSavebul iqna ,,TerTmeti kriteriumis cxrili” ( 11 ), romelic<br />

warmoadgens standartul urTierTdakavSirebul sakiTxTa Camona-<br />

Tvals, romlis mixedviTac <strong>saxelmwifo</strong> organoebs SeuZliaT reguli-<br />

rebis sferoSi axali winadadebebis Sefaseba, agreTve, kanonmdeblo-<br />

bis <strong>dacvis</strong>, darRvevebze reagirebisa da saqmianobebis sxva aspeqtebis<br />

arsebul samarTlebriv normebTan Sedareba.<br />

11 Seicavs kriteriumebis (Sida da gare faqtorebis) Tanmimde-<br />

vrul CamonaTvls, romelic gansazRvravs kanondeblobis moTxo-<br />

vnaTa Sesrulebis dones (CanarTi 1-2); igi gamoiyeneba <strong>saxelmwifo</strong><br />

organoebis mier miznobriv jgufebSi kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

potenciuri an realuri Sesruleba _ Seusruleblobis donis dasad-<br />

genad da ufro efeqturi samarTlebrivi normebis SesamuSaveblad.<br />

11 ZiriTadad gamoiyeneba administraciul da sisxlis samarTlis ka-<br />

nonmdeblobaSi.<br />

11 -is gamoyeneba SesaZlebelia agreTve sakanonmdeblo aqtebis Se-


muSavebisas damxmare meqanizmis saxiT, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi,<br />

roca regulirebis miznebis miRweva ama Tu im xarisxiT damokidebulia<br />

adamianTa qcevaze. es cxrili garkveuli albaTobiT xels Seuwyobs<br />

imis gansazRvras, Tu ramdenad Sesabamisi iqneba momavali sakanonmde-<br />

blo moTxovnebi, maTi gamoyenebis SemTxvevaSi, sxvadasxva Sedegebis<br />

gamovlenis miznebTan.<br />

CanarTi 1-2 TerTmeti kriteriumis cxrili<br />

cxrilis kriteriumebi SesaZlebelia daiyos<br />

sam ZiriTad kategoriad:<br />

I kategoria _ moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis<br />

kriteriumebi: faqtorebi, romlebic xels uwyoben moTxovnaTa<br />

nebayoflobiT Sesrulebas, e.i. moTxovnaTa Sesrulebas<br />

sakontrolo-sazedamxedvelo zomebis gatarebis gareSe.<br />

Т 1 _ normaTa codna: miznobrivi jgufebis mier kanonebisa da<br />

samarTlebrivi aqtebis codna; martivi (xarisxiani) kanonebi da<br />

samarTlebrivi aqtebi.<br />

Т 2 _ danaxarjebisa da sargebelis Tanafardoba: materialuri<br />

da aramaterialuri sargebeli da ziani, rogorc samarTlebrivi<br />

normebis Sesrulebis an Seusruleblobis Sedegi;<br />

Т 3 _ ramdenad misaRebia moTxovnebi: ramdenad misaRebia<br />

miznobrivi jgufis azriT garkveuli strategia, politika da<br />

normatiul-samarTlebrivi aqtebi;<br />

Т 4 _ miznobrivi jgufis kanonmorCilebis done: mocemuli<br />

miznobrivi jgufisaTvis damaxasiaTebeli kanonebisa da sxva<br />

moTxovnaTa Sesrulebis mzadyofnis xarisxi;<br />

Т 5 _ araformaluri kontroli: miznobrivi jgufis mier<br />

moTxovnaTa Seusruleblobis gamovlenisa da mesame mxaris<br />

(e.i. ara<strong>saxelmwifo</strong> struqturebis) mier gakicxvis, agreTve<br />

sanqciebis gamoyenebis albaToba da simkacre (mag.: klientebisa<br />

da damkveTebis dakargva, Selaxuli reputacia da a.S.).


II kategoria _ <strong>kontrolis</strong> kriteriumebi: sakontrolo-<br />

sazedamxedvelo zomebis gavlena kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

Sesrulebis xarisxze:<br />

Т 6 _ araoficialuri Setyobinebis albaToba: oficialuri<br />

Semowmebis gareSe darRvevebis gamovlenis albaToba,<br />

SetyobinebisTvis SemdgomSi oficialuri saxis micemiT<br />

(sazogadoebriobis sifxizle);<br />

Т 7 _ Semowmebis albaToba: administraciuli (dokumentaluri)<br />

an materialuri (fizikuri) Semowmebis/inspeqtirebis albaToba<br />

oficialuri organoebis mxridan;<br />

Т 8 _ mxilebis albaToba: darRvevis gamovlenis albaToba<br />

oficialuri organoebis mier ganxorcielebuli Semowmebis an<br />

mokvlevis procesSi;<br />

Т 9 _ SemowmebaTa arCeviToba: sakontrolo qmedebebis<br />

mimarTuli ganxorcielebis maRali albaToba da damrRvevTa<br />

gamovlena riskebis analizisa da konkretuli regulirebis<br />

obieqtebisa da zonebis gansazRvris safuZvelze; e.i. ramdenad<br />

xSirad xorcieldeba damRvevi obieqtebis Semowmeba, kanonmorCil<br />

obieqtebTan SedarebiT.<br />

III kategoria _ sanqciebi: sanqciebis gavlena moTxovnaTa<br />

Sesrulebis doneze:<br />

Т 10 _ dasjis albaToba: sanqciebis miyenebis albaToba<br />

Semowmebisa da sisxlis samarTlis gamoZiebis procesSi darRvevaTa<br />

gamovlenis SemTxvevaSi;<br />

Т 11 _ sasjelis simkacre: sanqciebis simkacre da tipi, maTi<br />

Tanmxlebi arasasurveli SedegebiT, rogoricaa pativiscemis<br />

dakargva da reputaciis Selaxva.<br />

wyaro: niderlandebis iusticiis saministro da erazmusis universiteti.


11 - is analizis Sesabamisad, regulireba optimaluria im SemTxve-<br />

vebSi, rodesac kanoni Sesasruleblad martivia da uzrunvelyofs mo-<br />

TxovnaTa nebayoflobiTi <strong>dacvis</strong> maqsimalur dones. Tu 11 - is analizi<br />

aCvenebs, rom normaTa Zaldautanebeli Sesruleba zogierT sferoSi<br />

arasakmarisia da SeuZlebelia zedamxedvelobisa da iseTi sanqcie-<br />

bis ganxorcieleba, romlebic xels Seuwyoben samarTaldarRvevaTa<br />

aRkveTas da moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebas, igi SesaZloa<br />

gamoyenebul iqnas samarTlebrivi aqtis Zlieri da susti mxareebis<br />

Sefasebisa da analizisaTvis qvemoTwarmodgenili meTodebidan erT-<br />

erTis gamoyenebiT:<br />

1. saeqsperto Sefaseba – miznobrivi jgufis, Sesabamisi uwye-<br />

bebis, administraciuli struqturebis, samarTaldamcavi organo-<br />

ebis kompetenturi warmomadgenlebi da sxva sferos specialistebi,<br />

sakuTari gamocdilebis safuZvelze erToblivad afaseben situacias<br />

TerTmeti kriteriumis TiToeuli punqtis Sesabamisad;<br />

2. 11 _ is mixedviT analizis Catarebis ufro obieqturi meTodi<br />

aris miznobrivi jgufis yovelmxrivi gamokvleva gamokiTxvis sa-<br />

SualebiT. amas SesaZloa dasWirdes droisa da resursebis didi dana-<br />

xarji, magram miRweuli Sedegebi ufro saimedo iqneba.<br />

orive SemTxvevaSi 11 – is TiToeuli kriteriumis Sesabamisad<br />

xdeba yoveli konkretuli samarTlebrivi aqtis xuTbaliani siste-<br />

miT Sefaseba. miRebuli Sedegi warmoadgens samarTlebrivi aqtis<br />

garkveul daxasiaTebas, misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebis mi-<br />

TiTebiTa da gamoyenebis efeqturobis xarisxis CvenebiT. moqmedi<br />

samarTlebrivi aqtebis analizis Sedegad SeiZleba gamovlindes<br />

problematuri zonebi, sadac moTxovnaTa Seusruleblobis alba-<br />

Toba maRalia.<br />

analizis Catarebisas unda gamoviyenoT naTeli da mkafio termino-<br />

logia:<br />

− `miznobrivi jgufi~ - fizikuri da iuridiuli pirebi, romleb-<br />

sac evalebaT moTxovnebis Sesruleba;<br />

vas;<br />

− `moTxovnaTa Sesruleba~ ganekuTvneba miznobrivi jgufis qce-<br />

− `inspeqtireba da kanonaRsruleba~ niSnavs uflebamosili or-<br />

ganoebis saqmianobas, romelmac unda uzrunvelyos kanonmdeblobis<br />

7


moTxovnaTa Sesrulebis saTanado done. 11 - Si `inspeqtireba da kano-<br />

naRsruleba~ ZiriTadad exeba uflebamosili <strong>saxelmwifo</strong> organoebis<br />

sakontrolo da sadamsjelo saqmianobis ganxorcielebas. saqmianobis<br />

sxva saxeebi, rogoricaa informaciiT uzrunvelyofa an subsidireba,<br />

11 - Si ar moixsenieba, magram isini udaod did gavlenas axdenen moTxo-<br />

vnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis doneze.<br />

analizis safuZvelze mzaddeba ganmartebiTi baraTi, romelSic<br />

asaxulia Seswavlili samarTlebrivi aqtis xarisxi. baraTSi ganixi-<br />

leba moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelyofis samive mimarTuleba _<br />

nebayoflobiTi Sesruleba, Sesruleba darRvevaTa gamovlenis saSiS-<br />

roebis gamo da Sesruleba sanqciis dadebis saSiSroebis gamo. ganmar-<br />

tebiTi baraTi sasurvelia asaxavdes Semdeg sakiTxebs:<br />

miznobrivi jgufis aRwera. mizanSewonilia moxdes miznobrivi<br />

jgufis mokle, magram konkretuli daxasiaTeba. Tu miznobrivi jgufi<br />

araa gansazRvruli, sasurvelia magaliTis saxiT mieTiTos, Tu vinaa<br />

valdebuli Seasrulos moTxovnebi. miTiTebuli unda iyos monacemebi<br />

miznobrivi jgufis an qvejgufis (misi arsebobis SemTxvevaSi) ricxov-<br />

nebis, Semadgenlobisa da xasiaTis Sesaxeb;<br />

<strong>kontrolis</strong>a da kanonaRsrulebis sistemis daxasiaTeba. aucile-<br />

belia <strong>kontrolis</strong> struqturis zusti aRwera da Semdeg kiTxvebze pa-<br />

suxis gacema:<br />

vin aris pasuxismgebeli inspeqtirebis (Semowmebis) Catarebasa<br />

da administraciuli da samoqalaqo samarTlis sanqciebis ga-<br />

moyenebaze?<br />

vin aris pasuxismgebeli inspeqtirebis Catarebasa da sisxlis<br />

samarTlis sanqciebis gamoyenebaze?<br />

ra uflebamosileba gaaCniaT kompetentur organoebs?<br />

sad (romel kanonSi) SeiZleba am uflebamosilebaTa zusti aR-<br />

weris moZebna?<br />

ra faqtebze iqneba gamaxvilebuli ZiriTadi yuradReba kon-<br />

trolis ganxorcielebisas?<br />

ra sanqciebi iqneba gamoyenebuli kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

Seusruleblobis SemTxvevaSi?<br />

moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis albaToba. unda mieTi-<br />

Tos, Tu ra donemdea mosalodneli miznobrivi jgufis mier moTxovna-


Ta nebayoflobiTi Sesruleba an Seusrulebloba. amis dasabuTeba<br />

argumentirebuli unda iyos Tavad miznobrivi jgufis azris gaTval-<br />

iswinebiT. amisaTvis SeiZleba 11 - is cxrilis 1-5 punqtebis gamoyeneba.<br />

es sasargebloa moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis donis Sesa-<br />

faseblad. zogjer SeiZleba saWiro gaxdes damatebiTi gamokvlevebis<br />

Catareba ufro moculobiTi da sarwmuno monacemebis misaRebad.<br />

inspeqtirebisa da kanonaRsrulebis qmediToba. 11 -is cxrilis<br />

6-11 punqtebis safuZvelze unda mieTiTos inspeqtirebisa da kanon-<br />

aRsrulebis Zlieri da susti mxareebi Sesabamisi samarTlebrivi<br />

moTxovnebis mimarT.<br />

moTxovnaTa Sesrulebis mosalodneli donis Sefaseba. wina<br />

sakiTxebis gaTvaliswinebiT, unda mieTiTos normaTa Sesrulebis re-<br />

alurad mosalodneli done. amasTan, SeiZleba vixelmZRvaneloT Sem-<br />

degi zogadi mosazrebebiTa da SeniSvnebiT:<br />

− Tu miznobrivi jgufi asrulebs moTxovnebs, ispoba in-<br />

speqtirebisa da kanonaRsrulebis gamoyenebis logikuri aucile-<br />

bloba. magram maSinac, roca moTxovnebi sruldeba saTanado doneze,<br />

inspeqtirebisa da kanonaRsrulebis mimarTulebiT garkveuli qmede-<br />

bebis ganxorcieleba mainc mizanSewonilia.<br />

− Tu moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis done ecema, mis<br />

SesanarCuneblad aucilebelia sakontrolo da kanonaRsrulebiTi<br />

saqmianobis gaZliereba. marTebulia sawinaaRmdego mosazrebac: Tu<br />

moTxovnaTa nebayoflobiTi Sesrulebis done izrdeba, naklebi Zal-<br />

isxmevaa saWiro <strong>kontrolis</strong> sferoSi.<br />

− yovelTvis arsebobs moTxovnaTa Sesrulebis an Seusrule-<br />

blobis motivi. yoveli konkretuli motivi SeiZleba dayvanil iqnas<br />

11 -is cxrilis romelime kriteriumamde.<br />

− moTxovnaTa Sesrulebis done ganisazRvreba darRvevaSi mxilebis<br />

subieqturi albaTobiT da ara Semowmebebis faqtiuri sixSiriT.<br />

− rac ufro metia e.w. `xvreli~ moTxovnaTa Sesrulebisagan Tavis<br />

asarideblad, miT naklebi Sansi aqvT kanonaRmsruleblebs miaRwion<br />

maT Sesrulebas.<br />

− zogjer samarTlebrivi moTxovnebi, miuxedavad politikuri<br />

TvalsazrisiT maTi sasurvelobisa, Seusrulebadia. rekomendirebu-<br />

lia aseTi `simboluri~ moTxovnebisagan Tavis arideba.


0<br />

1.6. normatiul moTxovnaTa etapobrivi danergva<br />

axali normatiul-samarTlebrivi moTxovnebis danergvisas<br />

aucilebelia realuri miznis dasaxva, romelic unda daiyos ram-<br />

denime etapad da safexurad, romlebmac sabolood unda gamoiwvion<br />

regulirebis obieqtebis maqsimaluri kanonmorCileba. principSi,<br />

ararealuria yoveli axali normis swrafad amoqmedebis molodi-<br />

ni. kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesruleba unda xorcieldebodes<br />

etapobrivad, TiToeuli etapi xels unda uwyobdes moTxovnaTa Ses-<br />

rulebis sasurvel donesTan (daaxloebiT 80%-ze meti) miaxloebas.<br />

aseTi modeli moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebis Sesabamisad<br />

iZleva <strong>kontrolis</strong> programebis koreqtirebis saSualebas da sab-<br />

olood dasaxuli miznis miRwevas.<br />

Teoriulad, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa Ses-<br />

rulebis programis ganxorcieleba iwyeba sakanonmdeblo organos<br />

mier axali savaldebulo normebis miRebamde, samarTalaRsrulebiTi<br />

aspeqtebis kanonmdeblobaSi Cadebis etapze. am dros inspeqciebi iy-<br />

eneben kanonmdeblobis Sesrulebis sakomunikacio saSualebebs, mag-<br />

aliTad, avrceleben informacias axali normebis Sesaxeb, amarage-<br />

ben sakontrolo obieqtebs sainformacio-meToduri masalebiT da<br />

uweven teqnikur daxmarebas, raTa aamaRlon maTi mzadyofna axali<br />

moTxovnebis Sesasruleblad.<br />

axali normatiuli moTxovnis ZalaSi SesvlisTanave kompetentu-<br />

ri organoebisaTvis Semowmeba da kanondarRvevebze reagireba Ziri-<br />

Tad saqmianobad iqceva. ra Tqma unda, Tavidan yuradReba maxvildeba<br />

aSkara an potenciur damrRvevebze. gamoyenebuli zomebis Sesaxeb<br />

informaciis mizanmimarTuli gavrceleba mniSvnelovnad uwyobs<br />

xels darRvevaTa zrdis Semcirebas. sawyisi stadiis Semdeg norma-<br />

tiul-samarTlebrivi moTxovnebis Sesrulebaze orientirebuli<br />

RonisZiebebi xorcieldeba moqmedi da axladSeqmnili regulirebis<br />

obieqtebis dasaxmareblad. kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis<br />

sasurveli donis miRwevis Semdeg amgvari saqmianobis moculoba mc-<br />

irdeba.


1.7. <strong>kontrolis</strong> sistemis xarisxis uzrunvelyofa<br />

mraval qveyanaSi izrdeba interesi <strong>saxelmwifo</strong> <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

<strong>kontrolis</strong> xarisxisa da kanondarRvevaTa Sesamcireblad ganxor-<br />

cielebuli saqmianobis mimarT. <strong>kontrolis</strong> xarisxis zrda dakavSi-<br />

rebulia garkveuli `xarisxis maCveneblebis~ (`minimaluri krite-<br />

riumebis~) dadgenasTan. aseTi maCveneblebis arseboba xels uwyobs<br />

ara mxolod sainspeqcio saqmianobis gaumjobesebas, aramed uzrun-<br />

velyofs <strong>garemos</strong>dacviTi politikisa da salicenzio saqmianobis<br />

<strong>srulyofis</strong> process.<br />

saerTaSoriso doneze, magaliTad evrokavSiris wevr qveynebSi, kon-<br />

trolis organizebis minimaluri kriteriumebis dadgena da normatiul-<br />

samarTlebrivi moTxovnebis urTierTSesabamisobaSi moyvana aucilebe-<br />

lia globalizaciisa da savaWro urTierTobaTa ganviTarebisa da Sesa-<br />

bamisad, konkurenciis Tanabari pirobebis uzrunvelsayofad. aucilebe-<br />

lia agreTve <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobisa da <strong>kontrolis</strong> sistemis<br />

harmonizacia, vinaidan evrokavSirSi arsebobs mTeli rigi samarTlebri-<br />

vi aqtebi, romlebic savaldebuloa Sesasruleblad gaerTianebis yvela<br />

wevrisaTvis; amasTan, cota xnis win miRebul iqna <strong>garemos</strong>dacviTi kon-<br />

trolis organizebisa da ganxorcielebis rekomendaciebi evrokavSiris<br />

qveynebisaTvis (danarTi 1-1).<br />

CrdiloeT amerikis qveynebSi samarTlebrivi normebis Sesruleba-<br />

ze <strong>kontrolis</strong> uzrunvelyofis saWiroebam ganapiroba <strong>garemos</strong>dacvi-<br />

Ti TanamSromlobis komisiis Seqmna. es komisia warmoadgens moqalaqe-<br />

Ta gancxadebebze reagirebis, moTxovnebTan Sesabamisobis dadgenisa<br />

da <strong>kontrolis</strong> sferoSi davebis gadawyvetis unikalur meqanizms.<br />

xarisxobrivi maCveneblebis swori formulirebisas gasaTvaliswine-<br />

belia is faqti, rom <strong>kontrolis</strong> procesi moicavs sxvadasxva saxis saqmia-<br />

nobas, romlis ganxorcieleba TvalsaCino, Tanmimdevruli da SeTanxme-<br />

buli unda iyos. saqmianobis es saxeebi warmoadgenen <strong>kontrolis</strong> sistemis<br />

nawils da unda efuZnebodnen gamWvirvale procedurebs, romelTagan<br />

mTavaria angariSvaldebuleba.<br />

qvemoT mocemuli sqema (naxati 1-2) da makontrolebel organoTa<br />

saqmianobis standartizaciis meTodologia (cxrili 1-1 da misi ko-<br />

mentarebi), romelic niderlandebSia SemuSavebuli, asaxavs ara mar-<br />

to Sinaarss, aramed <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebisa da organizebis


process. (aRsaniSnavia, rom nebarTvis/licenziis gacema TavisTavad<br />

ar warmoadgens am procesis Semadgenel nawils da mxolod garkveul<br />

gavlenas axdens masze).<br />

naxati 1-2. inspeqtirebisa da samarTlebrivi sistemis<br />

wyaro: VROM, 2002<br />

organizebis ZiriTadi elementebi<br />

xarisxis erTiani maCveneblebis gamoyeneba SesaZlebelia imisda miu-<br />

xedavad, Tu ra konkretul miznebs isaxavs inspeqcia _ regulirebis<br />

obieqtebis Semowmeba, saxifaTo nivTierebebis an narCenebis kontro-<br />

li, dabinZurebis wyaros kontroli, Tu <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmde-<br />

blobis moTxovnaTa nebismieri sxva darRvevebis gamovlena. amasTan,<br />

saqmianobis yoveli sfero unda Sefasdes cal-calke. inspeqtirebisa<br />

da kanondarRvevebze reagirebis yvela etapze xarisxis standartebis<br />

gamoyeneba gamoiwvevs moTxovnaTa Sesrulebis donis amaRlebas da<br />

dadebiTad aisaxeba <strong>garemos</strong> mdgomareobaze.<br />

naxatze 1-2 naCvenebi etapebi da maTi elementebi safuZvlad udevs<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqciis saqmianobis standartizacias. qvemoT mo-<br />

cemulia maTi mokle daxasiaTeba:


etapi 1: miznis gansazRvra da saWiro saorganizacio<br />

bazis Seqmna<br />

Tavdapirvelad inspeqciam unda gansazRvros dadgenil moTxovna-<br />

Ta Sesrulebis gazomvadi miznobrivi maCveneblebi sawyisi mdgomare-<br />

obis gaTvaliswinebiT.<br />

miznis dadgenas win uswrebs moTxovnaTa Sesrulebis analizi,<br />

romelmac unda moicvas informacia kontrols daqvemdebarebuli<br />

administraciul - teritoriuli erTeulebis, regulirebis obie-<br />

qtebisa da sxva miznobrivi jgufebis Sesaxeb, agreTve sxvadasxva<br />

miznobrivi jgufebis mimarT gamoyenebuli sakanonmdeblo normebis<br />

Sesaxeb. gasaTvaliswinebelia konkretuli regulirebis obieqtebi-<br />

sa da mosaxleobis mier ganxorcielebuli ekonomikuri saqmianobisa<br />

da moTxovnaTa Sesrulebis Sedegebi. analizs emateba sxva (zemdgo-<br />

mi) organoebis mier dasaxelebuli aqtualuri problemebi. Semdgom<br />

etapze kontroli ise unda iyos organizebuli, rom minimaluri da-<br />

nakargebiT uzrunvelyofil iqnas miznis miRweva. amisaTvis ufle-<br />

bamosilma Tanamdebobis pirebma unda gamoyon sakmarisi sakadro da<br />

sxva resursebi.<br />

etapi 2: sakontrolo saqmianobis meTodologiis SemuSaveba<br />

inspeqcia werilobiTi saxiT SeimuSavebs inspeqtirebis strategiis<br />

realizaciisaTvis saWiro gadawyvetilebaTa miRebis procedurebsa<br />

da muSaobis sxva meTodebs. maTSi asaxuli unda iyos Semdegi sakiTxe-<br />

bi: Semmowmebel organizaciebsa da sxva uflebamosil organoebs So-<br />

ris TanamSromloba da informaciis gacvla, inspeqtirebis xasiaTi da<br />

forma, agreTve SemowmebaTa sixSiris gavlena damrRvevTa saqcielze.<br />

SesamuSavebelia moTxovnaTa SeusruleblobisaTvis administraciu-<br />

li da/an sisxlis samarTlis sanqciebis Tanmimdevrobis ganmsazRvre-<br />

li meTodika; sanqciebi unda iyos mkacri, mkafio da naTeli (moTxo-<br />

naTa Seusruleblobis SemTxvevaSi ar unda imarTebodes diskusia sa-<br />

marTlebrivi normebis Sinaarsis Sesaxeb).<br />

etapi 3: sakontrolo saqmianobis ganxorcieleba<br />

inspeqtirebis strategia da samuSao procedurebi ganxorciele-<br />

badi unda iyos. am miznis misaRwevad, inspeqcia Tavis saqmianobaSi<br />

iyenebs inspeqtirebis gegmas an programas (romelsac SeimuSavebs yo-


velwliurad), saWiro raodenobis saTanadod momzadebul inspeqto-<br />

rebs da inspeqtirebisaTvis kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul yvela<br />

saSualebas.<br />

4<br />

etapi 4: Sedegebis Sefaseba da muSaobis meTodebis koreqtireba<br />

raodenobrivi maCveneblebisa da registrirebuli monacemebis sa-<br />

fuZvelze inspeqciis saqmianobis Sedegebis realuri Sefasebis mizniT,<br />

xorcieldeba monitoringi. imavdroulad, xorcieldeba inspeqtire-<br />

bisa da darRvevebze reagirebis procesebis xarisxis Sefaseba. amri-<br />

gad, saerTo politikis SemuSavebaze, <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebasa da<br />

nebarTvis/licenziis gacemaze pasuxismgebeli struqturebi iReben<br />

saTanado informacias konkretuli saqmianobis efeqturobis Sesaxeb.<br />

xorcieldeba tendenciebis gamovlena da xangrZlivi periodisaTvis<br />

mosalodneli Sedegebis gansazRvra. axali miznobrivi maCveneblebis<br />

gaTvaliswinebiT, mimdinareobs strategiis da/an samuSao procesis<br />

koreqtireba.<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciis saqmianobis standartizacia: nider-<br />

landebis magaliTi<br />

sakontrolo RonisZiebaTa struqturis analizis safuZvelze ni-<br />

derlandebSi ganisazRvra 19 maCvenebeli, romlebic axasiaTeben ga-<br />

remos <strong>dacvis</strong> inspeqciis saqmianobas (cxrili 1-1). yvela maCvenebeli<br />

gaerTianda 4 jgufad, inspeqciis saqmianobis organizebis sistemaSi<br />

maTi adgilis Sesabamisad. imave cxrilSi mocemulia am maCveneblebis<br />

aRwera konkretuli amocanebis (elementebis) miTiTebiT, romelTa<br />

gadaWris xarisxi gaTvaliswinebulia TiToeuli maCveneblis ganxil-<br />

visas.<br />

amocanaTa kompleqsi moicavs TiToeuli maCveneblisaTvis saval-<br />

debulo (minimaluri kompleqti) da sasurvel elementebs (optimalu-<br />

ri kompleqti). im SemTxvevaSi, Tu inspeqciaSi amocanaTa minimaluri<br />

kompleqti damakmayofilebelia, iTvleba, rom am maCveneblis Sesaba-<br />

misi saqmianobis savaldebulo xarisxi uzrunvelyofilia. damatebi-<br />

Ti elementebi moicaven <strong>srulyofis</strong>aTvis saWiro winadadebebs, rom-<br />

lebmac SemdgomSi SeiZleba gavlena iqonion inspeqtirebis xarisxze<br />

da xeli Seuwyon minimaluri elementebis Sesrulebas, magram saval-<br />

debuloni ar arian.


cxrili 1-1. niderlandebSi sakontrolo saqmianobis<br />

organizebis xarisxis kriteriumebis mimoxilva<br />

kriteriumebis<br />

gansazRvra<br />

1.1. sawyisi situaciis<br />

analizi:<br />

inspeqcia gegmavs<br />

da axorcielebs<br />

sakontrolo saqmianobas<br />

regionis<br />

ekologiuri problemebis,regulirebis<br />

obieqtebis,<br />

<strong>garemos</strong>dacvi-<br />

Ti moTxovnebis<br />

darRvevaTa mizezebis,<br />

Sedegebis,<br />

analizisa da dinamikisgaTvaliswinebiT.<br />

1.2. prioritetebis<br />

da gazomvadi<br />

miznebis dadgena:<br />

inspeqcia moqmedebs<br />

politikurad<br />

argumentirebuli<br />

da dokumentalurad<br />

gaformebuli<br />

prioritetebis<br />

safuZvelze, romlebic<br />

dadgenilia<br />

<strong>kontrolis</strong> mimar-<br />

Tulebisa da saqmianobisgazomvadi<br />

maCveneblebis<br />

Sesabamisad.<br />

savaldebulo da damatebiTi elementebi<br />

jgufi 1. miznebi da saorganizacio baza<br />

analizi Seicavs:<br />

icavs:<br />

• inspeqciis samoqmedo teritoriaze ganTavsebuli<br />

regulirebis obieqtebis funqciebisa da SesaZleblobebis<br />

sruli inventarizacia;<br />

• inspeqciis samoqmedo teritoriaze ganTavsebuli<br />

regulirebis obieqtebis garemoze zemoqmedebis<br />

Seswavla da yvela saxis sameurneo da sxva saqmianobis<br />

savaraudo ekologiuri Sedegebi;<br />

• darRvevebis xasiaTisa da maTi Sedegebis dadgena;<br />

• darRvevebis albaTobisa da maTi mizezebis dadgena.<br />

prioritetebisa da miznobrivi maCveneblebis sistema<br />

Seicavs:<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi politikis saerTo amocanebis gadaWrisas<br />

<strong>kontrolis</strong> adgilisa da rolis gansazRvras;<br />

• situaciis analizis Sedegebidan (maCvenebeli 1.1) da<br />

saqmianobis Sefasebidan (maCvenebeli 4.3) gamomdinare<br />

prioritetebs;<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi politikis TiToeuli mimarTulebis<br />

sakontrolo saqmianobis miznebis da amocanebis<br />

gansazRvras, SemuSavebas da dokumenturad gaformebas;<br />

• yoveli dasaxuli miznisaTvis damaxasiaTebeli raodenobrivi<br />

maCveneblebis gansazRvras, xarisxobrivi<br />

da Tvisobrivi maCveneblebis progresze dasakvirveblad<br />

informaciis Sesagrovebeli meTodebis Ca-<br />

TvliT.<br />

marTvis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />

• prioritetebis dasadgeni meTodebis gamWvirvalobis<br />

uzrunvelyofa;<br />

•<br />

miznobrivi maCveneblebis SeZlebisdagvarad im<br />

terminebSi formulireba, romlebic asaxaven regulirebis<br />

obieqtebis qcevasa da <strong>garemos</strong> xarisxobriv<br />

mdgomareobas.


1.3. sakadro da<br />

finansuri<br />

resursebi:<br />

inspeqciebSi Semu-<br />

Savebulia da moqmedebs<br />

saqmianobis<br />

sakadro, finansuri<br />

da materialurteqnikuriuzrunvelyofis<br />

iseTi<br />

donis sistema, romelic<br />

Seesabameba<br />

mis winaSe dasmul<br />

amocanebs.<br />

1.4. saorganizacio<br />

pirobebi:<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs organizaciisa<br />

da marTvis<br />

sistema, romelic<br />

Seesabameba mis<br />

winaSe dasmul amocanebs.<br />

sakadro da finansuri resursebiT uzrunvelyofa<br />

Seicavs:<br />

• inspeqciis winaSe dasaxuli miznebisa da amocanebis<br />

realizaciisaTvis aucilebeli (sakadro, materialuri,<br />

teqnikuri da finansuri) resursebis detalur<br />

Seswavlas;<br />

• dabandebul resursebsa da mosalodnel Sedegebs<br />

Soris arsebuli Tanafardobis gamWvirvale da me-<br />

Todurad argumentirebul sqemas; aseTi midgoma<br />

aucilebelia moTxovnili resursebis dasabuTebisa<br />

da gamoyenebuli finansebis efeqturobis saCveneblad;<br />

• sabiujeto marTvis damuSavebul da sistematurad<br />

gamoyenebad wesebs, maT Soris, saqonlisa da momsaxurebis<br />

Sesyidvis sferoSi.<br />

inspeqciaSi organizaciisa da marTvis sistema unda<br />

Seicavdes:<br />

• licenzirebadi (sanebarTvo) saqmianobisa da sakontrolo<br />

funqciebis gamijvnas TiToeuli Semsruleblis<br />

doneze;<br />

• saorganozacio struqturas, romelic asaxavs inspeqciis<br />

amocanebsa da prioritetebs;<br />

• Tanamedrove organizaciul kulturas da personalis<br />

keTilsindisierebis ganmsazRvrel pirobebs;<br />

• im inspeqtorebis rotaciis sistemas, romlebic<br />

axorcieleben sakontrolo RonisZiebebs garkveuli<br />

sameurneo subieqtis mimarT;<br />

• normatiul-samarTlebriv aqts, romliTac dgindeba<br />

inspeqtorebis uflebebi, movaleobebi da pasuxismgebloba<br />

sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebisas;<br />

• kadrebis marTvis sistemas, personalis kvalifikaciis<br />

amaRlebisa da waxalisebis CaTvliT;<br />

• policiuri uflebebis mqone (maTi arsebobis<br />

SemTxvevaSi), inspeqtorebis moqmedebis procedurebs.<br />

marTvis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>a-<br />

Tvis SesaZlebelia:<br />

•<br />

sakontrolo da sanebarTvo funqciebis ganmaxorcielebel<br />

organoTa struqturuli gayofis uzrunvelyofa.


jgufi 2. sakontrolo saqmianobis meTodologiis sakiTxebi<br />

2.1. kanonmdeblobis<br />

moTxovnaTa<br />

<strong>dacvis</strong> uzrunvelyofisstrategia<br />

(wesi):<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

kanonmdeblobis<br />

<strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi<br />

strategia,<br />

romelic moicavs<br />

sakontrolo<br />

RonisZiebebis<br />

gansaxorcieleblad<br />

aucilebeli<br />

saSualebebisa da<br />

maTi gamoynebis<br />

wesis aRweras.<br />

2.2. sakontrolo<br />

RonisZiebaTa<br />

ganxorcielebis<br />

strategia (wesi):<br />

inspeqciaSi Semu-<br />

Savebulia da moqmedebsmakontrolebelRonisZiebaTaganxorcielebis<br />

strategia,<br />

romelic adgens<br />

Semowmebebis saxes<br />

da maT Semadgenlobas,<br />

agreTve<br />

inspeqtirebis<br />

procedurebs.<br />

kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis<br />

strategia unda Seicavdes:<br />

• sakontrolo RonisZiebaTa Catarebis wesis aRweras,<br />

romelic unda Seesabamebodes 2.2-Si mocemul debulebebs;<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis darRvevisaTvis<br />

sanqciebis gansazRvrisa da realizaciis wesis aRweras<br />

2.3-Si mocemuli debulebebis Sesabamisad;<br />

• sanqciebis Semsubuqebisa da damrRveTa aministirebis<br />

wesis aRweras 2.4-Si mocemuli debulebebis<br />

Sesabamisad;<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis Sesrulebis<br />

uzrunvelmyofi sxva _ kerZod, moTxovnaTa nebayoflobiTi<br />

<strong>dacvis</strong> _ instrumentebis aRwerasa da gamoyenebis<br />

wess.<br />

sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebis strategia<br />

unda Seicavdes:<br />

• sakontrolo obieqtebis minimaluri sixSiriT Semowmebas;<br />

• daugegmavi Semowmebebis aucileblobasa da Tanmimdevrobas;<br />

• aucilebeli <strong>garemos</strong>dacviTi dokumentaciis aRweras,<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi normativebis dacvas, sawarmoo<br />

<strong>kontrolis</strong> ganxorcielebas da adre micemul<br />

miTiTebaTa Sesrulebis mdgomareobis aRweras;<br />

• sakontrolo RonisZiebaTa sainformacio mxardaWeris<br />

uzrunvelyofas da Sedegebis Tanmimdevrobis<br />

aRweras;<br />

strategiis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />

•<br />

auditis formiT ganxorcielebuli gaRrmavebuli<br />

<strong>kontrolis</strong> wesis aRweras.<br />

7


2.3. sanqciebis<br />

gamoyenebis strategia<br />

(wesi):<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

kanonmdeblobis<br />

darRvevebisTvis<br />

sanqciebis dadgenisa<br />

da realizaciis<br />

sistema<br />

2.4. sasjelis<br />

Semsubuqebisa<br />

da amnistirebis<br />

strategia:<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

kanonmdeblobis<br />

damrRvevTa mimarT<br />

sasjelis<br />

Semsubuqebisa<br />

da amnistirebis<br />

strategia<br />

saxdelebis dadebis strategia unda Seicavdes:<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebisa da normebis darRvevisaTvis<br />

administraciuli da sisxlis samarTlis<br />

saqmeebis aRZvris procedurebis aRweras;<br />

• <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis damrRvTa mimarT<br />

administraciuli da sisxlis samarTlis zomebis gamoyenebisas<br />

Tanmimdevruli midgomis uzrunvelyofis<br />

wess;<br />

• darRvevebze reagirebis zomebis darRvevis xarisx-<br />

Tan Sesabamisobis uzrunvelyofis wess;<br />

• inspeqtorebis kanonieri moTxovnebis Seusruleblobis<br />

SemTxvevaSi damrRvevTa mimarT Tanmimdevrulad<br />

damZimebuli sanqciebis sistemasa da realizaciis<br />

wess;<br />

• SeTanxmebebs xelisuflebis sxva organoebTan TanamSromlobis<br />

wesis Sesaxeb, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis<br />

damrRvevebTan mimarTebaSi;<br />

• makontrolebel o rganoTa qmedebebis gaprotestebis<br />

wess.<br />

startegiis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong>aTvis SesaZlebelia:<br />

• sanqciebis simZimis dadgenisa da darRvevebis Tavidan<br />

acilebis procesis gamWvirvalobis uzrunvelyofa.<br />

amnistirebis strategia unda Seicavdes:<br />

• im pirobebis zust, terminologiurad erTmniSvnelovan<br />

CamonaTvals, romlebsac unda Seesabamebodes<br />

damrRvevis moqmedeba, raTa mas SeeZlos sasjelis<br />

Semsubuqebaze pretenziis gamoTqma;<br />

•<br />

sanqciebis Semsubuqebis procedurisa da amnistirebis<br />

procesis aRweras.


2.5. Sida da gare<br />

urTierTqmedebis<br />

meqanizmebi:<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs Sida<br />

da gare informaciaze<br />

reagirebis<br />

operatiuli sistema,<br />

romelic<br />

exeba sakontrolo<br />

obieqtebis mdgomareobasa<br />

da sxva<br />

saxelisuflebo<br />

organoebTan ur-<br />

TierTobas.<br />

2.6. sanqciis gamoyenebisstrategia<br />

(wesi):<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da<br />

moqmedebs <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

kanonmdeblobis<br />

darRvevisTvis<br />

sanqciebis dadgenisa<br />

da realizaciis<br />

sistema<br />

2.7. marTvis procedurebisa<br />

da<br />

informaciis<br />

gacvlis reglamentireba:<br />

inspeqciaSi Semu-<br />

Savebulia da moqmedebs<br />

Semosuli<br />

informaciis damu-<br />

Savebis, registraciisa<br />

da gacvlis,<br />

gatarebul Ronis-<br />

Ziebebsa da gamoyenebul<br />

sanqciebze<br />

Setyobinebis<br />

dokumenturad gaformebuli<br />

wesi.<br />

Sida urTierTqmedebis sistema unda Seicavdes:<br />

• licenziis/nebarTvis gamcem organosTan informaciis<br />

gacvlas da ukukavSirs moTxovnaTa realurobisa<br />

da iuridiulad Sesrulebadobis TvalsazrisiT;<br />

• makontrolebeli organos SemadgenlobaSi Semaval<br />

sxva struqturul erTeulebTan informaciis gacvlas.<br />

gare urTierTqmedebis sistema unda Seicavdes:<br />

• im <strong>saxelmwifo</strong> organoebTan urTierTqmedebis (Se-<br />

Tanxmebis) wesis aRweras, romlebic monawileoben<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi <strong>saxelmwifo</strong> <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi;<br />

• sakontrolo kontrolo o RonisZiebaTa RonisZiebaTa vadebis vadebis SeTanxmebas.<br />

SeTanxmebas.<br />

urTierTqmedebis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />

mizniT SesaZlebelia:<br />

• sakontrolo RonisZiebaTa erToblivi uwyebaTaSorisi<br />

dagegmvisa da realizaciis<br />

• sistemis gafarToeba.<br />

inspeqtorebis Tanamdebobrivi instruqciebi unda<br />

Seicavdnen:<br />

• 2.1-2.5 maCveneblebSi CamoTvlil inspeqtorebis<br />

uflebamosilebaTa da moqmedebaTa Sesaxeb yvela<br />

sakiTxis aRweras;<br />

inspeqtorebis saqmianobis reglamentirebis ganvi-<br />

Tarebisa da <strong>srulyofis</strong> mizniT SesaZlebelia:<br />

• meToduri <strong>saxelmZRvanelo</strong>ebis SemuSaveba, romleb-<br />

Sic aRwerili iqneba specifiuri obieqtebis Semowmebebis<br />

mimarTulebebi.<br />

• miznobrivi programebis SemuSaveba.<br />

informaciis gacvlis wesi unda Seicavdes:<br />

• sakontrolo RonisZiebebis, maTi Sedegebis, gatarebuli<br />

sanqciebisa da sxva gadawyvetilebebis Sesaxeb<br />

dainteresebul organoTa da pirTa informirebis<br />

wess;<br />

• sakontrolo RonisZiebebis, maTi Sedegebis, gatarebuli<br />

sanqciebisa da sxva gadawyvetilebebis Sesaxeb<br />

infrmaciis gaformebisa da Senaxvis moTxovnebs;<br />

•<br />

makontrolebeli organos dainteresebul qvedanayofebsa<br />

da aRmasrulebeli xelisuflebis sxva<br />

organoebs Soris operatiuli informaciis gacvlis<br />

wess.


0<br />

jgufi 3: sakontrolo saqmianobis ganxorcielebis sakiTxebi<br />

3.1. sakontrolo<br />

RonisZiebaTa programebi<br />

(gegmebi):<br />

inspeqcia moqmedebs<br />

sakontrolo<br />

RonisZiebaTa programis<br />

(gegmis) safuZvelze;<br />

inspeqciis Sida<br />

organizaciuli<br />

struqtura Seesabameba<br />

saqmianobis<br />

strategiul programas.<br />

3.2 kadrebiTraodenobriviuzrunvelyofa: inspeqcias gaaCnia<br />

SesaZlebloba<br />

Tavisi amocanebis<br />

Sesasruleblad<br />

mudmiv Statze<br />

aiyvanos TanamS- TanamSTanamSromlebis saWiro<br />

raodenoba anxelSxelSkrulebebigauformos mowveul<br />

eqspertebs.<br />

sakontrolo RonisZiebaTa programebi (gegmebi)<br />

savaldebulo wesiT unda uzrunvelyofdnen:<br />

• politikur proritetebTan da konkretul miznebTan<br />

zust Sesabamisobas an mibmas;<br />

• mimdinare sakontrolo saqmianobis raodenobrivi<br />

da xarisxobrivi maxasiaTeblebis, maT Soris aucilebeli<br />

resursebis aRweras;<br />

• iurisdiqciis, regulirebis obieqtebis Semadgenlobisa<br />

da sakontrolo RonisZiebaTa realizaciis<br />

vadebis zust gansazRvras;<br />

• sakontrolo RonisZiebaTa strategiuli programis<br />

realizaciis wess, inspeqciis ToToeuli qvedanayofisaTvis<br />

praqtikuli samuSo gegmebis SemuSavebisa<br />

da realizaciis gziT.<br />

• SesworebaTa Setanis wess.<br />

inspeqtorebis saqmianobisdagegmvisganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong> <strong>srulyofis</strong> mizniT mizniT SeiZleba SeiZleba SeiZleba dadgindes:<br />

dadgindes:<br />

dadgindes:<br />

dadgindes:<br />

• programis debulebebisa da da wliuri wliuriwliuri gegmebis gegmebisgegmebisrearearearealizaciis wesi yoveli yoveli konkretuli konkretuli konkretuli inspeqtoris<br />

inspeqtoris<br />

inspeqtoris<br />

mimdinare kalendarul samuSao samuSao gegmaSi.<br />

gegmaSi.<br />

gegmaSi.<br />

kadrebiT raodenobrivi uzrunvelyofis uzrunvelyofis sakiTxebi<br />

sakiTxebi<br />

sakiTxebi<br />

unda gadaiWras gadaiWras savaldebulo savaldebulo wesiT, wesiT, , maT maT Soris:<br />

Soris:<br />

• realurad arsebuli potencialis Sefasebis gziT;<br />

•<br />

3.1 maCvenebelSi miTiTebul sakontrolo RonisZiebaTa<br />

programis gansaxorcieleblad sakmarisi<br />

sakadro potencialis gaTvaliswinebiT.


3.3. kadrebis kvalifikacia:<br />

inspeqcias gaaCnia<br />

sakmarisi gamocdileba<br />

da/an finansuri<br />

resursebi,<br />

raTa miizidos<br />

gamocdili kadrebi<br />

mis winaSe dasmuli<br />

amocanebis<br />

Sesasruleblad,<br />

agreTve, xels uwyobs<br />

maTi codnis<br />

donisa da kvalifikaciis<br />

amaRlebas<br />

3.4. sakontrolo<br />

RonisZiebaTa mxardaWeristeqnikuri<br />

saSualebebi:<br />

inspeqcia flobs<br />

sakmaris resursebsa<br />

(raodenobrivi<br />

raodenobrivi<br />

da Tvisobrivi<br />

Tvisobrivi<br />

TvalsazrisiT) ) da<br />

saSualebebs, , raTa<br />

gadaWras mis winaSe<br />

winaSe<br />

dasmuli amocanebi<br />

Sesabamis samarTlebriv,administra-<br />

, administratraciul, , sainforma<br />

sainforma-<br />

sainformacio-teqnologiur<br />

-teqnologiur<br />

teqnologiur<br />

da ekologiurad<br />

ekologiurad<br />

logiurad urad<br />

dasabuTebul<br />

doneze.<br />

kadrebis kvalifikaciis sakiTxi saTanadod unda<br />

iyos gadawyvetili, maT Soris:<br />

• mkafio warmodgena Seiqmnas momzadebis aucilebeli<br />

donis (kvalifikaciis, codnisa da saqmisadmi<br />

damokidebulebis) Taobaze;<br />

• xorcieldebodes kadrebis momzadebisa da kvalifikaciis<br />

amaRlebis gegmis SemuSaveba da realizacia.<br />

sakadro politikis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />

mizniT SesaZlebelia dadgindes:<br />

• TanamSromelTa Tanamdebobrivi movaleobebis<br />

aRweraSi garkveuli donis kvalifikaciasTan Sesabamisobis<br />

gansazRvris aucilebloba;<br />

• kadrebis perioduli atestacia.<br />

teqnikuri saSualebebi savaldebulo wesiT unda<br />

Seicavdes:<br />

• dagegmvis, registraciisa da dasaxuli miznebis<br />

Sesrulebis mimdinareobaze <strong>kontrolis</strong> avtomatizirebul<br />

sistemas;<br />

• sainformacio, <strong>garemos</strong>dacviTi, samarTlebrivi<br />

uzrunvelyofisa da marTvis kuTxiT, inspeqtirebisa<br />

da kanonaRsrulebis amocanaTa gadasaWrelad<br />

aucilebel saSualebebs;<br />

• teqnikuri momsaxurebisa da arsebuli xelsawyo-iaraRebis<br />

regulirebis maRal dones.<br />

jgufi 4. sakontrolo saqmianobis Sedegebis Sefasebis sakiTxebi<br />

4.1 sakontrolo<br />

saqmianobis xarisxisuzrunvelyofa:<br />

inspeqcia moqmedebs<br />

xarisxis<br />

uzrunvelyofis<br />

Sida sistemis safuZvelze.<br />

xarisxis uzrunvelyofis sistema, rogorc minimum<br />

Seicavs:<br />

• inspeqtorebis mier sakontrolo RonisZiebaTa<br />

ganxorcielebis procedurebs;<br />

• samuSao instruqciebis Sesrulebis Semowmebis<br />

meqanizmebs;<br />

• samuSao instruqciebis <strong>srulyofis</strong> meqanizmebs.<br />

xarisxis uzrunvelyofis sistemis ganviTarebisa<br />

da <strong>srulyofis</strong> mizniT SeiZleba dadgindes:<br />

• xarisxis dacvaze an xarisxis uzrunvelyofis sertificirebuli<br />

sistemis gamoyenebaze pasuxismgebeli<br />

piri;<br />

• samuSao instruqciebisa da marTvis sistemebis<br />

gare Semowmebebi;<br />

•<br />

marTvis sistemebisa da samuSao instruqciebis sertificireba.


4.2. Sedegebis aRricxvisorganizeba:<br />

inspeqcia moqmedebs<br />

Tavisi saqmianobis<br />

sistematiuri<br />

aRricxvis safu-<br />

Zvelze da miRebul<br />

Sedegebze dayrdnobiT.<br />

4.3. sakontrolo<br />

saqmiaobis Sedegebis<br />

angariSgebis<br />

sistema:<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da moqmedebs<br />

sakontrolo<br />

saqmianobis Sedegebis<br />

Sida da gare angariSgebis<br />

sistema.<br />

4.4. SedarebiTi<br />

analizisa da auditis<br />

sistema:<br />

inspeqciaSi SemuSavebulia<br />

da moqmedebs<br />

sakuTari saqmianobis<br />

Sedegebis<br />

Sedarebis, Semowmebisa<br />

da Sefasebis<br />

gare sistema.<br />

wyaro: VROM, 2001<br />

aRricxvis sistemis organizeba, rogorc minimum<br />

Seicavs:<br />

• miznis miRwevis da/an prioritetebis maCveneblebs;<br />

• sakontrolo saqmianobis Sedegebis aRicxvas, maT<br />

Soris: Catarebuli Semowmebebis, gamovlenili<br />

darRvevebis, administraciuli saxdelebisa da sisxlis<br />

samarTlis sanqciebis raodenobas;<br />

aRricxvis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />

mizniT SeiZleba ganxorcieldes:<br />

• aRricxvis procesis mibma xarisxis uzrunvelyofis<br />

procesTan.<br />

angariSgeba, rogorc minimum unda Seicavdes:<br />

• angariSgebas saqmianobis Sida maCveneblebis Taobaze;<br />

• angariSgebas sxva orgnoebTan TanamSromlobis Taobaze;<br />

• Sedegebis Sefasebas <strong>garemos</strong>dacviTi politikis,<br />

regulirebis ciklis, agreTve, inspeqtirebisa da<br />

kanonaRsrulebis politikis <strong>srulyofis</strong> mizniT;<br />

• ukukavSiris uzrunvelyofas Sedegebisa da rekomendaciebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

angariSgebis sistemis ganviTarebisa da <strong>srulyofis</strong><br />

mizniT SeiZleba dawesdes:<br />

• sazogadoebis farTo fenebisaTvis saqmianobis Sedegebze<br />

angariSis (specialuri) forma.<br />

SedarebiTi analizisa da auditis sistemis danergvisa<br />

da ganviTarebis mizniT SeiZleba dawesdes:<br />

• inspeqciis muSaobis sxva makontrolebeli organoebis<br />

saqmianobasTan Sedareba;<br />

• inspeqciis konkretuli TanamSromlisaTvis saqmianobis<br />

maCveneblebis Sefasebaze pasuxismgeblobis<br />

dakisreba.<br />

rogorc irkveva, zemoaRniSnuli xarisxis maCveneblebi ganekuTvne-<br />

ba umTavresad sakontrolo RonisZiebebis an inspeqciis saqmianobis<br />

organizebis procedurebs. amas ori mizezi gaaCnia:


1. maCveneblebi gamoyenebadi unda iyos <strong>garemos</strong>dacviTi kontro-<br />

lis amocanaTa yvela nairsaxeobisaTvis da am sferoSi momuSave yvela<br />

organizaciisaTvis. Tavisi arsiT inspeqtirebasa da kanondarRveveb-<br />

ze reagirebasTan dakavSirebuli procesebi da qmedebebi yvela makon-<br />

trolebeli organosaTvis erTnairia.<br />

2. inspeqtirebisa da kanondarRvevebze reagirebis xarisxi sabo-<br />

loo Sedegebis mixedviT (magaliTad, inspeqciis saqmianobis Sedegad<br />

<strong>garemos</strong> mdgomareobis Secvla) gacilebiT Znelad eqvemdebareba ope-<br />

ratiul aRricxvasa da gazomvas.<br />

Tumca, unda gvesmodes, rom inspeqtirebisa da kanondarRvevebze<br />

reagirebis procesebis kargad organizeba da realizacia avtomatu-<br />

rad ver ganaprobebs am saqmianobis maRal xarisxs, amisaTvis saWiroa<br />

saboloo maCveneblebis gaanalizeba.<br />

danarTi 1.1.<br />

2001 wlis 04 aprilis evroparlamentis da evrosabWos<br />

rekomendaciebi, romlebic gansazRvraven wevr qveynebSi<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis ganxorcielebis minimalur<br />

araoficialuri Targmani<br />

kriteriumebs (2001/331/EC) 12<br />

evropis parlamenti da evropuli kavSiris sabWo,<br />

• iTvaliswineben ra xelSekrulebas evropuli gaerTianebis Seqmnis<br />

Taobaze, kerZod, am xeSekrulebis 175 (1) –e muxls,<br />

• iTvaliswineben ra evropuli komisiis winadadebebs,<br />

• iTvaliswineben ra ekonomikur da socialur sakiTxTa komitetis<br />

rekomendaciebs (1) ,<br />

iTvaliswineben ra regionebis komitetis rekomendaciebs (2) •<br />

,<br />

moqmedeben ra xelSekrulebis (3) •<br />

251-e muxlSi Camoyalibebuli pro-<br />

ceduris Sesabamisad da erToblivad momzadebuli teqstis Sinaar-<br />

sis gaTvaliswinebiT, romelic mowonebul iqna SeTanxmebaTa komi-<br />

tetis mier 2001 wlis 8 ianvars.


4<br />

gamodinare iqedan, rom:<br />

(1) evropuli sabWosa da wevri qveynebis mTavrobaTa warmomadgen-<br />

lebis 1993 wlis 1 Tebervals gamarTul, <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong>a da mdgradi<br />

ganviTarebis sferos politikis da saqmianobis programisadmi miZR-<br />

vnil sxdomis rezoluciaSi; agreTve, evroparlamentisa da evrosa-<br />

bWos gadawyvetilebaSi am programis gadaxedvis Taobaze, xazgasmu-<br />

lia evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis realizaciis<br />

aucilebloba erToblivi pasuxismgeblobis koncefciis safuZvelze.<br />

(2) 1996 wlis 05 noembris evrokomisiis mier evrokavSiris sabWosa<br />

da evroparlamentisaTvis gagzavnil SetyobinebaSi <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />

kanonmdeblobis realizaciis Sesaxeb; kerZod, aRniSnuli Setyobi-<br />

nebis 29-e paragrafSi SemoTavazebulia, wevri-qveynebisaTvis inspe-<br />

qtirebis amocanaTa gadaWris xelSewyobis mizniT, evrogaerTianebis<br />

doneze <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebis damtkiceba, raTa Semcirdes<br />

wevr-qveynebs Soris arsebuli mniSvnelovani gansxvavebebi kontro-<br />

lis ganxorcielebis sferoSi.<br />

(3) Tavisi 1997 wlis 07 noembris rezoluciiT evrogaerTianebis ga-<br />

remosdacviTi kanonmdeblobis SemuSavebis, Sesrulebisa da gamoye-<br />

nebis Sesaxeb, evrosabWom evrokomisias SesTavaza sabWoSi Sedgomi<br />

ganxilvis mizniT, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis gamoyenebis evro-<br />

kavSiris qselis (IMPEL) muSaobis gaTvaliswinebiT, moamzados wevri-<br />

qveynebis doneze inspeqtirebis ganxorcielebis minimaluri krite-<br />

rumebi da/an <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebi da wevri qveynebis mier maT<br />

praqtikul gamoyenebaze <strong>kontrolis</strong> ganxorcielebis SesaZlo saSua-<br />

lebebi, <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis praqtikaSi gamoyenebisa da<br />

cxovrebaSi gatarebis erTgvarovani wesis uzrunvelsayofad. amasTan,<br />

komisiam gaiTvaliswinos IMPEL-is mier 1997 wlis noemberSi momzade-<br />

buli angariSi Temaze `inspeqtirebis minimaluri kriteriumebi~.<br />

(4) Tavisi 1997 wlis 14 maisis rezoluciiT komisiis Setyobinebis<br />

Taobaze, evroparlamentma mouwoda <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis<br />

sferoSi evrogaerTianebis kanonmdeblobis Seqmnisaken, xolo eko-<br />

nomikur da socialur sakiTxTa komitetma da regionebis komitetma<br />

dadebiTi Sefaseba misces komisiis Setyobinebas da xazi gausves gare-<br />

mosdacviTi inspeqtirebis mniSvnelobas.<br />

(5) rogorc aRniSnuli iyo evrosabWos 7 oqtombris 1997 wlis re-


zoluciaSi, wevr-qveynebSi ukve moqmedeben inspeqtirebis sxvadasxva<br />

sistemebi da meTodebi, da maTi Canacvleba inspeqtirebis sistemiT<br />

evrogaerTianebis doneze saWiro ar aris, xolo wevr-qveynebze unda<br />

SenarCundes pasuxismgebloba <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis amoca-<br />

naTa SesrulebisaTvis.<br />

(6) evropis <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> saagentos SeuZlia konsultaciebis<br />

gaweva wevri-qveynebisaTvis <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis Sesrule-<br />

baze <strong>kontrolis</strong> sistemis SemuSavebis, organizebisa da ganviTarebis<br />

sakiTxebze. SeuZlia agreTve xeli Seuwyos komisias da wevr qveynebs<br />

<strong>kontrolis</strong> ganxorcielebaSi <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis Sesrule-<br />

baze angariSgebis sistemebis organizebis TvalsazrisiT, am sferoSi<br />

koordinaciis uzrunvelyofis mizniT.<br />

(7) inspeqtirebis sistemebis arseboba da Semowmebebis efeqturi Ca-<br />

tareba Semakavebel faqtors warmoadgens <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />

damrRvevTaTvis, vinaidan es sistemebi da Semowmebebi saSualebas aZ-<br />

leven uflebamosil organoebs gamoavlinon darRvevebi da gamoiye-<br />

non <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdebloba sanqciebis dadebiTa da sxva zo-<br />

mebis gamoyenebiT. amdenad, inspeqciebi warmoadgenen sakvanZo rgols<br />

regulirebis jaWvSi da evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmde-<br />

blobis ufro Tanmimdevruli Sesrulebisa da gamoyenebis, agreTve,<br />

konkurenciis uaryofiTi Sedegebis Tavidan acilebis efeqtur in-<br />

struments mTel mis teritoriaze.<br />

(8) dReisaTvis wevr-qveynebs Soris didi gansxvavebaa inspeqtire-<br />

bis sistemebsa da meqanizmebSi, ara marto inspeqtirebis amocanaTa<br />

Sesrulebis potencialSi, aramed inspeqtirebiT Sesasrulebel amo-<br />

canaTa moculobasa da SinaarsSi da, TviT inspeqtirebis amocanaTa<br />

arsebobaSic ki zogierT wevr-qveyanaSi. es mdgomareoba ar SeiZleba<br />

ganixilebodes, rogorc damakmayofilebeli, evrogaerTianebis gare-<br />

mosdacviTi kanonebis efeqturi da ufro Tanmimdevruli Sesrulebis<br />

miRwevis, praqtikuli realizaciisa da gamoyenebis TvalsazrisiT.<br />

(9) amis gamo, am etapze aucilebelia <strong>saxelmZRvanelo</strong> princiebis Ca-<br />

moyalibeba minimaluri kriteriumebis saxiT, romlebic unda gamoiye-<br />

nebodnen, rogorc <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis amocanaTa Sesru-<br />

lebis saerTo safuZveli wevri-qveynebis teritoriebze.<br />

(10) evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdebloba avaldebu-


lebs wevr-qveynebs moTxovnebis Sesrulebas garkveul gafrqvevebTan,<br />

CaSvebebTan da saqmianobis saxeebTan mimarTebaSi. pirvel etapze we-<br />

vri- qveynebi unda akmayofilebdnen inspeqtirebis organizebisa da<br />

ganxorcielebis minimalur kriteriumebs yvela samrewvelo danadga-<br />

ris, sxva sawarmoebisa da obieqtebis mimarT, romelTa atmosferoSi<br />

gafrqveva da/an wyalSi CaSveba, da/an narCenebis damarxvisa an utili-<br />

zaciis saqmianoba, evrogaerTianebis kanonmdeblobiT eqvemdebareba<br />

nebarTvis an licenziis miRebas.<br />

(11) inspeqtireba unda xorcieldebodes wevr-qveynebSi nebarTvis<br />

gamcem da makontrolebel organoebs Soris valdebulebaTa ganawile-<br />

bis gaTvaliswinebiT.<br />

(12) imisaTvis, rom efeqturi gaxadon <strong>kontrolis</strong> sistema, wevrma-<br />

qveynebma unda uzrunvelyon <strong>garemos</strong>dacviTi sainspeqcio saqmianobis<br />

winaswari dagegmva.<br />

(13) obieqtze Sesvla warmoadgens <strong>garemos</strong>dacviTi sainspeqcio saq-<br />

mianobis mniSvnelovan nawils.<br />

(14) evrogaerTianebis ekomenejmentisa da auditis sistemis Sesa-<br />

bamisad registrirebuli samrewvelo organizaciebis mier warmodge-<br />

nili monacemebi da dokumentacia SesaZloa sasargeblo informaciis<br />

wyaro gaxdes <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebisaTvis.<br />

(15) obieqtebze Sesvlis Taobaze daskvnebis Sesadgenad aucilebe-<br />

lia angariSebis regularuli momzadebis daweseba.<br />

(16) sainspeqcio saqmianobis angariSgeba da am saqmianobis Sesaxeb<br />

informaciaze sazogadoebriobis xelmisawvdomoba, mniSvnelovan<br />

saSualebebs warmoadgenen moqalaqeebis, arasamTavrobo organiza-<br />

ciebisa da sxva dainteresebuli monawileebis evrogaerTianebis ga-<br />

remosdacviTi kanonmdeblobis SesrulebaSi monawileobis miRebis<br />

uzrunvelsayofad. am informaciaze xelmisawvdomoba unda xorciel-<br />

debodes evrosabWos 1990 wlis 7 ivnisis 90/313/EEC direqtivis debu-<br />

lebaTa Sesabamisad, romelic exeba <strong>garemos</strong> Sesaxeb informaciisadmi<br />

xelmisawvdomobis uzrunvelyofas.<br />

(17) wevri-qveynebi unda daexmaron erTmaneTs aRniSnuli rekomen-<br />

daciis realizebaSi administraciuli TvalsazrisiT. wevri qveynebis<br />

mier IMPEL-Tan erTad angariSgebis, agreTve inspeqciebisa da inspe-<br />

qtirebis procedurebTan dakavSirebiT konsultaciaTa sistemebis


Seqmna xels Seuwyobs saukeTeso meTodebis danergvas evrogaerTiane-<br />

bis qveynebSi.<br />

(18) wevrma-qveynebma evrosabWosa da evrokomisias unda warudgi-<br />

non angariSebi aRniSnuli rekomendaciis Sesasruleblad gaweuli<br />

saqmianobis Sesaxeb, xolo evrokomisiam moaxdinos evroparlamentis<br />

regularuli informireba.<br />

(19) evrokomisiam unda gaakontrolos aRniSnuli rekomendaciis<br />

danergva da efeqturoba, agreTve, miawodos informacia evroparla-<br />

mentsa da evrosabWos amis Taobaze wevri-qveynebidan angariSebis mi-<br />

RebisTanave.<br />

(20) aucilebelia evrokomisiasTan TanamSromlobiT IMPEL-isa da<br />

wevri-qveynebis muSaobis stimulireba, <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqtore-<br />

bis swavlebisa da kvalifikaciis TvalsazrisiT saukeTeso meTodebis<br />

gamoyenebis mimarTulebiT.<br />

(21) SeTanxmebis me-5 muxlSi Camoyalibebuli subsidiarebisa da Ta-<br />

nazomierebis principebis Sesabamisad, agreTve inspeqtirebis siste-<br />

mebsa da meqanizmebs Soris wevr-qveynebSi arsebuli gansxvavebebis ga-<br />

TvaliswinebiT SeTavazebul qmedebaTa miznebis miRwevis saukeTeso<br />

uzrunvelyofa, SesaZlebelia evrogaerTianebis doneze da misi xel-<br />

mZRvanelobiT.<br />

(22) aRniSnuli rekomendaciis moqmedebis procesSi miRebuli ga-<br />

mocdilebis fonze, agreTve, IMPEL-is Semdgomi saqmianobisa da am reko-<br />

mendaciiT SemoTavazebuli sxva sistemebis realizaciis Sedegebis ga-<br />

TvaliwinebiT, wevri-qveynebidan angariSebis miRebisTanave, evroko-<br />

misiam unda ganixilos minimaluri kriteriumebis SemuSavebis sakiTxi<br />

maTi moculobisa da Sinaarsis kuTxiT, agreTve Semdgomi winadadebebis<br />

momzadebis, maT Soris direqtivis momzadebis aucileblobis sakiTxi.<br />

rekomendacias uweven:<br />

I. mizani<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis winaSe mdgari amocanebi wevr-qvey-<br />

nebSi unda sruldebodnen organizebis, ganxorcielebis, Semdgomi<br />

saqmianobis gansazRvris minimaluri kriteriumebis Sesabamisad da<br />

am saqmianobis Sedegebze informirebiT; am gziT, moTxovnaTa <strong>dacvis</strong><br />

donis amaRleba da wevr-qveynebSi evrogaerTianebis <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

7


kanonmdeblobis ufro Tanmimdevrul Sesrulebasa da gamoyenebaSi<br />

wvlilis Setana.<br />

II. moqmedebis are da ganmartebebi (gansazRvrebebi)<br />

1. (a) winamdebare rekomendacia exeba yvela im samrewvelo danadga-<br />

ris, sxva sawarmosa da obieqtis <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtirebas, romel-<br />

Ta atmosferoSi gafrqvevebi, da/an wyalSi CaSvebebi, da/an narCenebis<br />

damarxvasa da utilizaciasTan dakavSirebuli saqmianoba, evrogaer-<br />

Tianebis kanonmdeblobis Sesabamisad, eqvemdebareba nebarTvisa da li-<br />

cenziis miRebas. amasTan, ar unda moxdes evrogaerTianebis moqmed ka-<br />

nonmdeblobaSi inspeqtirebis specialur debulebaTa ignonirireba.<br />

(b) a) punqtSi CamoTvlili yvela samrewvelo danadgari, sxva sawar-<br />

mo da obieqti, aRniSnul rekomendaciaSi moixsenieba, rogorc `sakon-<br />

trolo obieqti~.<br />

2. aRniSnul rekomendaciaSi `<strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba~ war-<br />

moadgens saqmianobas, romelic moicavs Sesabamisad:<br />

a) sakontrolo obieqtebis mier evrogaerTianebis kanonmdeblo-<br />

biT gansazRvrul da erovnul kanonmdeblobaSi asaxul, an erovnul<br />

samarTalSi gamoyenebul, Sesabamis <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa (Semd-<br />

gomSi- `evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebi~) <strong>dacvis</strong> Semowmebasa<br />

da stimulirebas;<br />

b) sakontrolo obieqtebis garemoze zemoqmedebis monitorings<br />

inspeqtirebisa an kanonaRsrulebis zomebis aucileblobis Semdgomi<br />

gansazRvris mizniT (maT Soris, nebismieri licenziis an nebarTvis ga-<br />

cema, Secvla an gauqmeba), evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebis<br />

uzrunvelsayofad;<br />

g) zemoaRniSnuli amocanebis Sesasruleblad gansaxorcielebeli<br />

saqmianoba, maT Soris:<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

obieqtebze Sesvla,<br />

<strong>garemos</strong> xarisxobrivi standartebis monitoringi,<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi auditis angariSebis Semowmeba,<br />

Sida monitoringis analizi da Semowmeba, romelic xorcieldeba<br />

sakontrolo obieqtebis operatorebiT an maTi davalebiT,<br />

sakontrolo obieqtebis sawarmoo saqmianobis Sefaseba,<br />

–<br />

nagebobebisa da Sesabamisi danadgarebis (maT Soris maTi momsa-<br />

xurebis donis) Semowmeba,


– sawarmoSi ganxorcielebuli <strong>garemos</strong>dacviTi menejmentis ade-<br />

qvaturobis Semowmeba,<br />

–<br />

sakontrolo obieqtebis operatorebis mier warmoebuli Sesaba-<br />

misi dokumentaciis Semowmeba.<br />

3. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba, maT Soris obieqtebze Sesvla SeiZ-<br />

leba iyos:<br />

a) gegmiuri, anu ganxorcielebuli inspeqcis mier dagegmili<br />

programis farglebSi;<br />

b) aragegmiuri, anu saCivris Semosvlis safuZvelze; nebarTvis an<br />

licenziis gacemis, gagrZelebis, pirobebis Secvlis, agreTve moTxo-<br />

vnTa Seusruleblobis, incidentis an avariis SemTxvevaSi.<br />

4. a) <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtireba SeiZleba ganxorcieldes ne-<br />

bismieri erovnuli, regionuli an adgilobrivi donis <strong>saxelmwifo</strong><br />

organos mier, romelsac wevri-qveyana gansazRvravs an daniSnavs pa-<br />

suxismgeblad aRniSnuli rekomendaciis Sesrulebaze.<br />

b) “a)” punqtSi CamoTvlil organoebs SeuZliaT aRniSnuli reko-<br />

mendaciiT gaTvaliswinebuli amocanebis Sesruleba, erovnuli ka-<br />

nonmdeblobis Sesabamisad, daavalon nebismier iuridiuli pirs, miu-<br />

xedavad imisa, warmoadgens igi <strong>saxelmwifo</strong> Tu kerZo organizacias,<br />

im SemTxvevaSi, Tu igi piradad ar aris dainteresebuli Casatarebeli<br />

inspeqtirebis SedegebiT.<br />

g) “a)” da “b)” punqtebSi CamoTvlili organoebi warmoadgenen “makon-<br />

trolebel organoebs~.<br />

5. aRniSnul rekomendaciaSi `sakontrolo obieqtis operatori~<br />

aris fizikuri an iuridiuli piri, romelic xelmZRvnelobs sakon-<br />

trolo obieqts, an axorcielebs zedamxedvelobas mis funqcionire-<br />

baze; agreTve, erovnul kanonmdeblobaSi Sesabamisi debulebis (wesis)<br />

arsebobis SemTxvevaSi, piri, romelsac miniWebuli aqvs sakontrolo<br />

obieqtis teqnikur funqcionirebasTan dakavSirebuli ekonomikuri<br />

gadawyvetilebebis miRebis uflebamosileba.<br />

cieleba<br />

III. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> organizeba da ganxor-<br />

1. wevrma qveynebma unda uzrunvelyon, raTa <strong>garemos</strong>dacviTi kon-<br />

troli miznad isaxavdes <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> maRali donis miRwevas. amisa-


Tvis, maT unda miiRon Sesabamisi zomebi, raTa sakontrolo obieqte-<br />

bis inspeqtirebis organizeba da Catareba xorcieldebodes winamde-<br />

bare rekomendaciebis IV-VIII punqtebis Sesabamisad.<br />

40<br />

2. wevri-qveynebi unda exmarebodnen erTmaneTs administraciuli<br />

kuTxiT, winamdebare rekomendaciebis <strong>saxelmZRvanelo</strong> principebis<br />

Sesrulebisas, Sesabamisi informaciisa da gamocdilebis gacvlis sa-<br />

SualebiT.<br />

3. <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> sferoSi aramarTlzomieri transsasazRvro sa-<br />

xis saqmianobaTa Tavidan asacileblad, wevrma-qveynebma IMPEL-Tan<br />

erTad xeli unda Seuwyon im sawarmoebisa da saqmianobebis Semowme-<br />

baTa koordinirebas, romlebsac SeiZleba gaaCndeT mniSvnelovani<br />

transsasazRvro gavlena.<br />

4. evrogaerTianebaSi saqmianobis saukeTeso saxeebis danergvis<br />

mizniT, wevrma-qveynebma IMPEL-Tan erTad SeiZleba ganixilon iseTi<br />

sqemis gamoyenebis SesaZlebloba, romelic SesaZleblobas miscems<br />

Caabaron angariSebi da SesTavazon rekomendaciebi Semowmebebisa da<br />

inspeqtirebis procedurebze TavianT qveynebSi, im sistemebisa da<br />

situaciebis saTanado gaTvaliswinebiT, romlebSic uxdebaT saqmia-<br />

nobis ganxorcieleba, agreTve ganaxorcielon angariSgeba im wevri-<br />

qveynebis winaSe, romlebsac es exeba.<br />

IV. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis gegmebi<br />

1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon <strong>garemos</strong>dacviT kontrol-<br />

Tan dakavSirebuli saqmianobis winaswari dagegmva, roca saqmianobis<br />

ganxorcielebis yvela etapze arseboben SemowmebaTa gegmebi, romlebic<br />

uzrunvelyofen wevri-qveynis mTeli teritoriisa da masze ganlagebu-<br />

li sakontrolo obieqtebis mocvas. 90/313/ EEC direqtivis Sesabamisad,<br />

amgvari gegmebi xelmisawvdomi unda iyos sazogadoebriobisaTvis.<br />

2. amgvari gegma an gegmebi unda muSavdebodnen erovnul, regionul<br />

da adgilobriv doneebze; amasTan, wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon,<br />

rom es gegma an gegmebi exebodnen maT teritoriaze ganTavsebuli yve-<br />

la sakontrolo obieqtis Semowmebas da punqt II (4)-Si moxseniebul sa-<br />

xelisuflebo organoebs daevaloT am Semowmebebis Catareba.<br />

3. <strong>garemos</strong>dacviT SemowmebaTa gegmebis SemuSaveba unda xdebodes<br />

qvemoT CamoTvlilis safuZvelze:


a) evrokavSiris samarTlebriv moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>;<br />

b) gegmiT mocul teritoriaze ganTavsebuli sakontrolo obie-<br />

qtebis registriT;<br />

g) gegmiT mocul teritoriaze ZiriTadi <strong>garemos</strong>dacviTi probleme-<br />

bis zogadi SefasebiTa da sakontrolo obieqtebis mier evrokavSiris<br />

samarTlebriv moTxovnebTan Sesabamisobis mdgomareobis SefasebiT;<br />

d) wina Semowmebebis _ maTi arsebobis SemTxvevaSi, da am Semowmebe-<br />

bis dros miRebuli monacemebiT;<br />

4. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebis gegmebi, unda:<br />

a) Seesabamebodnen Sesabamisi saxelisuflebo organoebis sakon-<br />

trolo amocanebs, iTvaliswinebdnen sakontrolo obieqtebis muSao-<br />

bas, riskebs da am obieqtebis mier gafrqveul da CaSvebul nivTiereba-<br />

Ta zemoqmedebis Sedegebs <strong>garemos</strong> mdgomareobaze;<br />

b) iTvaliswinebdnen Sesabamis xelmisawvdom informacias garkveu-<br />

li sakontrolo obieqtebisa an sawarmoebis Sesaxeb, rogoricaa:<br />

sakontrolo obieqtebis operatorTa mier xelisuflebisaTvis mom-<br />

zadebuli angariSebi, Sida monitoringis monacemebi, <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

auditis informacia da <strong>garemos</strong>dacviTi angariSebi, wina Semowmebebis<br />

Sedegebi da angariSebi <strong>garemos</strong> mdgomareobis monitoringis Sesaxeb.<br />

5. inspeqtirebis TiToeuli gegma, rogorc minimum, unda:<br />

a) gansazRvravdes im teritorias, romelzec vrceldeba misi moqme-<br />

deba, iqneba es wevri-qveynis mTeli teritoria, Tu misi nawili;<br />

b) moicavdes drois garkveul monakveTs, magaliTad erT weliwads;<br />

g) Seicavdes misi gadaxedvis procedurebs;<br />

d) avlendes im obieqtebis an sakontrolo sawarmoebis tipebs, rom-<br />

lebsac igi moicavs;<br />

e) gaweros programebi mimdinare <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebebis Ca-<br />

satareblad ekologiuri riskis gaTvaliswinebiT; iq, sadac saWiroa,<br />

programebSi miTiTebuli unda iyos sxvadasxva tipis sakontrolo<br />

obieqtebis an konkretuli sawarmoebis Semowmebis sixSire;<br />

v) uzrunvelyofdes da axasiaTebdes aragegmiuri Semowmebebis pro-<br />

cedurebs saCivrebis, avariebis, incidentebis SemTxvevaSi, agreTve<br />

moTxovnaTa Seusruleblobisas, an nebarTvebis gacemis mizniT;<br />

z) aucileblobis SemTxvevaSi uzrunvelyofdes koordinacias in-<br />

speqtirebis ganmaxorcilebel sxvadasxva organoebs Soris.<br />

4


4<br />

V. obieqtebze Sesvla<br />

1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon qvemoT CamoTvlili krite-<br />

riumebis gamoyeneba yvela sakontrolo obieqtze Sesvlisas:<br />

a) xorcieldeba evrokavSiris im sakanonmdeblo moTxovnaTa Sesru-<br />

lebis Semowmeba, romlebic miekuTvnebian aRniSnuli inspeqtirebis<br />

miznebs;<br />

b) sakontrolo obieqtebis erTze meti makontrolebeli organos<br />

mier Semowmebis SemTxvevaSi, maT unda gacvalon informacia Tavisi saq-<br />

mianobis Sesaxeb da, SeZlebisdagvarad, moaxdinon obieqtebze Sesvli-<br />

sa da <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtirebasTan dakavSirebuli sxva saqmianobis<br />

koordinacia;<br />

g) obieqtebis Semowmebis Sedegebi Sesulia VI punqtis Sesabamisad mom-<br />

zadebul angariSebSi da xorciledeba aRniSnuli informaciis aucile-<br />

beli gacvla Sesabamis sakontrolo-sazedamxedvelo organoebs Soris<br />

erovnul, regionul da adgilobriv doneebze;<br />

d) inspeqtorebsa an sxva oficialur pirebs, romlebsac evalebaT obie-<br />

qtebze Sesvla, unda gaaCndeT <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqtirebisaTvis auci-<br />

lebeli informaciis miRebisa da obieqtebis daTvalierebis ufleba.<br />

2. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon makontrolebeli organoebis<br />

mier obieqtebze Sesvlis, rogorc maTi mimdinare sainspeqcio saqmiano-<br />

bis Semadgeneli nawilis, sistematuri xasiaTi da obieqtebze Sesvlisas<br />

Semdegi damatebiTi kriteriumebis gamoyeneba:<br />

a) ganixileba garemoze sxvadasxva saxis zemoqmedebis sruli nusxa<br />

evrokavSiris samarTlebrivi normebis, <strong>garemos</strong>dacviT SemowmebaTa<br />

programebisa da makontrolebeli organoebis organizaciuli Ronis-<br />

Ziebebis Sesabamisad;<br />

b) obieqtebze Sesvlam xeli unda Seuwyos operatorebis codnis<br />

gaRrmavebas da evrokavSiris samarTlebrivi moTxovnebis gaazrebas,<br />

agreTve, <strong>garemos</strong> sensitiurobisa da maTi saqmianobis <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

efeqtis gacnobierebas;<br />

g) gaTvaliswinebuli unda iyos sakontrolo obieqtebis garemoze<br />

zemoqmedebis riski, raTa Sefasdes licenziebisa da nebarTvebis gace-<br />

mis sferoSi arsebuli moTxovnebis efeqturoba da gairkves saWiroa Tu<br />

ara msgavs moTxovnaTa srulyofa an Secvla.<br />

3. wevrma qveynebma unda uzrunvelyon obieqtebze riggareSe Sesvla<br />

Semdeg SemTxvevebSi:


a) makontrolebeli organoebis mier seriozuli <strong>garemos</strong>dacviTi xa-<br />

siaTis saCivrebis Seswavlisas; am SemTxvevaSi obieqtze Sesvla unda mo-<br />

xdes dauyovnebliv;<br />

b) seriozuli ekologiuri avariebis an incidentebis gamokvlevisas,<br />

agreTve, <strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi, romel-<br />

zec reagireba unda moxdes informaciis miRebisTanave;<br />

g) rogorc saqmianobis komponenti, sakontrolo obieqtisaTvis li-<br />

cenziisa da nebarTvis gacemis pirobebisa da mizanSewonilobis gan-<br />

sazRvris mizniT, agreTve, gaTvaliswinebuli pirobebis Sesrulebis<br />

Semowmebis mizniT;<br />

d) nebarTvis an licenziis ganmeorebiTi gacemis, aRdgenis an pirobe-<br />

bis Secvlamde.<br />

VI. angariSebi da daskvnebi obieqtebze Sesvlis Sedegebis Taobaze<br />

1. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon obieqtze TiToeuli vizitis<br />

Semdeg makontrolebeli organoebis mier Semowmebis monacemebisa da<br />

evrokavSiris sakanonmdeblo moTxovnebis dacvaze gakeTebuli daskv-<br />

nebis xelmisawvdomi failebis saxiT Senaxva, aRniSnuli masalebis Sefa-<br />

seba; agreTve, Semdgomi qmedebebis aucileblobaze daskvnebis gakeTeba,<br />

rogoricaa: kanonaRsrulebis procedurebi _ sanqciebis gamoyenebis,<br />

axali licenziis/nebarTvis gacemis an Zvelis Secvlisa da morigi Se-<br />

mowmebebis Catarebis CaTvliT. amgvari angariSebi rac SeiZleba swra-<br />

fad unda mzaddebodes.<br />

2. wevrma-qveynebma unda uzrunvelyon am angariSebis sworad, werilo-<br />

biTi formiT Sedgena da xelmisawvdom monacemTa bazaSi Senaxva. 90/313/<br />

EEC direqtivis Sesabamisad, angariSebis, xolo SeuZleblobis SemTxve-<br />

vaSi – maTi daskvnebis sakontrolo obieqtebis operatorebamde dayva-<br />

na; es angariSebi xelmisawvdomi unda iyon sazogadoebriobisaTvis Se-<br />

mowmebis Catarebidan ori Tvis ganmavlobaSi.<br />

VII. seriozuli avariebis, incidentebisa da <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

moTxovnebis Seusruleblobis SemTxvevebis gamokvleva<br />

wevrma qveynebma unda uzrunvelyon, rom xelisuflebis organoebSi<br />

saCivrebis an sxva saxiT Semosuli informaciis safuZvelze, seriozuli<br />

avariebis, incidentebisa da evrokavSiris <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa<br />

4


Seusruleblobis faqtebis gamokvleva xorcieldebodes xelisufle-<br />

bis organoebis mier, raTa:<br />

44<br />

a) gairkves incidentis gamomwvevi mizezebi da garemoze zemoqmede-<br />

bis xarisxi, pasuxismgebloba da SesaZlo finansuri valdebulebebi Se-<br />

degebze. moxdes kanonaRsrulebaze pasuxismgebeli organoebisaTvis<br />

daskvnebis miwodeba, im SemTxvevaSi, Tu igi Tavad ar warmoadgens makon-<br />

trolebel organos;<br />

b) Semcirdes, xolo iq sadac SesaZlebelia, aRmoifxvras incidentis<br />

garemoze zemoqmedebis Sedegebi, im aucilebel RonisZiebaTa dadgenis<br />

gziT, romlebic unda ganxorcieldnen operatorisa da/an xelisufle-<br />

bis organos mier;<br />

g) ganisazRvros is aucilebeli RonisZiebebi, romelTa ganxorciele-<br />

ba aucilebelia SemdgomSi avariebis, incidentebisa da <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

kanonmdeblobis darRvevaTa Tavidan asacileblad;<br />

d) uzrunvelyofil iqnas (saWiroebis SemTxvevaSi) qmedebebi sanqcie-<br />

bis gamosayeneblad; da<br />

e) davrwmundeT, rom operatori Rebulobs Semdgom zomebs.<br />

VIII. saerTo angariSgeba <strong>garemos</strong>dacviTi Semowmebis ganxorciele-<br />

bis Sesaxeb<br />

1. wevrma-qveynebma evrokomisias unda warudginon angariSi aRniS-<br />

nuli rekomendaciis gamoyenebis sakuTari gamocdilebis Sesaxeb, evro-<br />

gaerTianebis oficialur JurnalSi misi gamoqveynebidan ori wlis Sem-<br />

deg; regionuli da adgilobrivi makontrolebeli organoebisgan miRe-<br />

buli nebismieri informaciis gamoyenebiT.<br />

2. amgvari angariSebi unda daiyvanebodes sazogadoebriobamde da<br />

Seicavdes Semdeg informacias:<br />

a) monacemebs makontrolebeli organoebis personalisa da sxva re-<br />

sursebis Sesaxeb;<br />

b) informacias makontrolebeli organoebis rolisa da saqmianobis<br />

Sesaxeb inspeqtirebis gegm(eb)is SemuSavebisa da Sesrulebis saqmeSi;<br />

g) Catarebuli Semowmebebis mokle aRweras; obieqtebze Sesvlis rao-<br />

denobis, Semowmebuli sakontrolo obieqtebis wilisa (maTi kategorie-<br />

bis mixedviT) da yvela darCenili sakontrolo obieqtis Sesamowmeblad<br />

saWiro drois miTiTebiT;<br />

d) mokle monacemebs sakontrolo obieqtebis mier evrokavSiris saka-


nonmdeblo moTxovnaTa Sesrulebis xarisxis Sesaxeb, Catarebuli Semo-<br />

wmebebis Sedegebidan gamomdinare;<br />

e) seriozuli saCivrebis, avariebisa da kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

Seusruleblobis Sedegad miRebuli zomebis reziumes, maTi raodeno-<br />

bis CaTvliT;<br />

v) gegmebis Sedegianobis Sefasebas Semdgomi qmedebebis rekomenda-<br />

ciebiT.<br />

IX. Sefaseba da rekomendaciebis SemuSaveba<br />

1. wevri-qveynidan angariSis miRebis Semdeg komisiam umokles vada-<br />

Si unda Seafasos am rekomendaciebis Sedegianoba da efeqturoba mini-<br />

maluri kriteriumebis Semdgomi SemuSavebis mizniT, maTi moculobis<br />

TvalsazrisiTa da gamoyenebis gamocdilebis gaTvaliswinebiT, agreTve<br />

yvela dainteresebuli mxaris, maT Soris IMPEL-is da evropis <strong>garemos</strong><br />

<strong>dacvis</strong> saagentos wvlilis gaTvaliswinebiT. amis Semdeg komisiam evro-<br />

parlamentsa da evrosabWos unda warudginos angariSi, aucileblobis<br />

SemTxvevaSi, direqtivis SemuSavebaze winadadebis TanxlebiT. evropar-<br />

lamenti da evrosabWo dauyovnebliv ganixilaven msgavs winadadebas.<br />

2. evrokomisiam IMPEL-Tan da sxva dainteresebul partniorebTan er-<br />

Tad umokles vadaSi unda SeimuSaos im <strong>garemos</strong>dacviT inspeqtorTa kva-<br />

lifikaciis minimaluri kriterumebi, romlebic uflebamosili arian<br />

Caataron Semowmebebi sruluflebiani sainspeqcio organoebisaTvis, an<br />

maTi xelmZRvanelobiT.<br />

3. wevrma-qveynebma IMPEL-Tan, evrokomisiasTan da sxva dainteresebul<br />

partniorebTan erTad unda SeimuSaon saswavlo programebi kvalificiur<br />

<strong>garemos</strong>dacviT inspeqtorebze moTxovnilebis dasakmayofileblad.<br />

X. Sesruleba<br />

wevrma-qveynebma unda ganaxorcielon evrokomisiis informireba am<br />

rekomendaciebis Sesrulebis Sesaxeb da Seatyobinon <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

inspeqtirebis arsebuli an dagegmili meqanizmebis Sesaxeb araugvianes<br />

12 Tvisa, misi evrogaerTianebis oficialur JurnalSi gamoqveynebis<br />

Semdeg.<br />

Sedgenilia luqsemburgSi 2001 wlis 4 aprils.<br />

evroparlamentis prezidenti n. fonteni<br />

evrosabWos prezidenti b. rozengreni<br />

4


4<br />

Tavi II<br />

2.1. xelmZRvanelobis stili da TanamSromelTa<br />

funqcionaluri damoukidebloba<br />

amocanis Sesrulebaze orientirebuli xelmZRvanelobis yura-<br />

dRebis centrSia mxolod amocanis struqturireba, saqmianobis da-<br />

gegmva, misi ganxorcilebis Tanmimdevrobis dadgena da saTanado te-<br />

qnikuri saSualebebiT uzrunvelyofa. adamianur urTierTobebze<br />

orientirebuli xelmZRvanelobis stili gulisxmobs qcevis yvela<br />

aspeqtis gaTvaliswinebas, yuradRebis koncentrirebas mxardaWera-<br />

ze, amocanis Sesrulebisas TanamSromelTa winaSe mdgari problemebis<br />

mogvarebaze; davalebis Sesrulebis procesSi TiToeuli TanamSrom-<br />

lis wvlilis dafasebas, jgufis wevrebs Soris warmoSobili uTanx-<br />

moebis mogvarebasa da socialur mxardaWeras. amocanis Sesrulebaze<br />

da adamianur urTierTobebze orientirebul midgomaTa Soris Tana-<br />

fardoba ganisazRvreba TanamSromlis funqcionaluri damoukide-<br />

blobis doniT. funqcionaluri damoukidebloba gulisxmobs Tanam-<br />

Sromlis unars sakuTari codnis, SesaZleblobebisa da gamocdilebis<br />

safuZvelze Tavis Tavze aiRos pasuxismgebloba davalebis Sesrule-<br />

baze. damoukidebel TanamSromels SeuZlia sxvisi Carevis gareSe sa-<br />

Tanadod Seasrulos miRebuli davaleba.<br />

im SemTxvevaSi, Tu TanamSromelTa damoukideblobis done daba-<br />

lia, xelmZRvaneli, jgufis mier saWiro Sedegis miRwevis uzrunvel-<br />

sayofad, iZulebulia upiratesad gamoiyenos amocanis Sesrulebaze<br />

da naklebad _ adamianur urTierTobebze orientirebuli midgoma.<br />

xelmZRvanelobis amgvari stili gulisxmobs pirdapir miTiTebebs.<br />

xelmZRvaneli winaswar ayalibebs amocanas da iZleva miTiTebebs, Tu<br />

rogor unda Sesruldes igi.<br />

TanamSromelTa SedarebiT maRali damoukideblobisas xelmZR-<br />

vanelma unda Secvalos xelmZRvanelobis stili adamianur urTier-<br />

Tobebze orientirebuli midgomis sasargeblod, jgufis wevrTa da-<br />

moukideblobis Semdgomi gazrdis uzrunvelsayofad. es gulisxmobs<br />

xelmZRvanelobis iseTi stilis gamoyenebas, romelic orientirebu-<br />

lia TanamSromelTa mxardaWerasa da instruqtirebaze. instruqti-<br />

rebis stili iTvaliswinebs davalebebis ganawilebisa da amocanis<br />

SesrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebis TanamSromlebTan ganxil-


vas. im SemTxvevaSi, rodesac midgoma efuZneba mxardaWeras, jgufi an<br />

calkeuli TanamSromeli Tavad iRebs gadawyvetilebas amocanis Se-<br />

srulebis gzebsa da saSualebebze, xolo xelmZRvanelis roli Semoi-<br />

fargleba mxardaWeris uzrunvelyofiT.<br />

damoukideblobis kidev ufro maRali xarisxis SemTxvevaSi xelmZRva-<br />

nels SeuZlia Semoifarglos amocanis Sesrulebis winaswari pirobebis<br />

formulirebiT, radganac jgufs gaaCnia sakmarisi TviTdisciplina da<br />

Sesabamisi unarebi dasmul amocanaTa damoukideblad SesrulebisaTvis.<br />

xelmZRvanelobis amgvar stils ewodeba ndobiTi. am dros amocanis Se-<br />

srulebas mTlianad gankargavs jgufi an calkeuli TanamSromeli.<br />

cxrili 2-1 xelmZRvanelobis stili TanamSromelTa<br />

funqcionaluri damoukideblobis gaTvaliswinebiT<br />

wyaro: Heller, R (1999) Essential Managers: Learning To Lead, DK Publishing.<br />

cxrilidan Cans, rom TanamSromelTa damoukideblobis zrdis<br />

Sedegad icvleba xelmZRvanelobis stili - amocanis Sesruleba-<br />

ze orientirebulidan, adamianur urTierTobebze orientirebu-<br />

lisken (mxardaWera da instruqtireba), da bolos _ ndobiTi sti-<br />

lis SemTxvevaSi _ jgufis mier xdeba amocanis Sesrulebaze sruli<br />

pasuxismgeblobis aReba. amgvar situaciaSi xelmZRvanelis roli<br />

47


Semoifargleba muSaobisaTvis Semdegi pirobebis SeqmniT:<br />

4<br />

− jgufis saqmianobis saboloo Sedegze orientirebulobisa da<br />

jgufTan ukukavSiris uzrunvelyofa;<br />

− iseTi pirobebis Seqmna da SenarCuneba, rogoricaa mxardaWera<br />

sxva qvedanayofebis mxridan, finansuri saxsrebisa da sxva resursebis<br />

arseboba;<br />

− jgufis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> SesaZleblobis uzrunvelyofa;<br />

− muSaobis procesis, saqmianobis Sedegebisa da organizaciis<br />

srulyofaSi monawileoba.<br />

zemoTqmulidan gamomdinareobs, rom damoukideblobis zrda su-<br />

lac ar niSnavs, rom ar aris saWiro xelmZRvanelobis gaweva. icvleba<br />

mxolod mmarTvelobiTi moRvaweobis Sinaarsi. Sida amocanebze kon-<br />

centrirebis nacvlad, xelmZRvanels SeuZlia meti yuradReba dauT-<br />

mos iseT sagareo problemebs, rogoricaa urTierToba organizaciis<br />

sxva qvedanayofebTan, mosaxleobasTan, warmoebasTan da a. S.<br />

zemoT ganxiluli xelmZRvanelobis oTxi stilis garCeva xdeba<br />

TanamSromelTa damoukideblobis donis gaTvaliswinebiT. SeiZleba<br />

xelmZRvanelobis sxva stilis moyvanac, romlisTvisac es done sa-<br />

fuZvels ar warmoadgens. magaliTisaTvis SeiZleba ,,gankargulebiT-<br />

administraciuli” da ,,mbrZanebluri” stilis moyvana. aSkaraa, rom<br />

isini naklebad gamosayenebelia TviTdisciplinis maRali donis Ta-<br />

namSromlebTan muSaobisas, radgan isini, rogorc wesi, siamovnebiT<br />

iReben sakuTar Tavze pasuxismgeblobas. rogorc aRiniSna, rac ufro<br />

maRalia TanamSromelTa ganaTlebisa da kvalifikaciis done, miT me-<br />

tad SeuZlia xelmZRvanels daeyrdnos maT TviTdisciplinas. xelmZ-<br />

Rvanelobis ndobiTi stilis efeqturi funqcionirebisaTvis auci-<br />

lebelia adamianTa winaSe mkafio miznebis dayeneba. stilTa swori<br />

Tanafardoba (TiToeuli TanamSromlisa da jgufis damoukideblo-<br />

bis donis gaTvaliswinebiT), mkafiod Camoyalibebul miznebTan er-<br />

TobliobaSi uzrunvelyofs muSaobis saukeTeso Sedegebs.<br />

2.2. TanamSromelTa qcevis gageba<br />

personalis qcevis manera organizaciis kulturis mniSvnelovan<br />

elements warmoadgens. adamianTa marTvis meTodebi da stili mniSvne-


lovnad aisaxeba maT qcevaze samsaxurSi. TanamSromelTa adeqvaturi<br />

qcevisaTvis pirobebis Sesaqmnelad saWiroa marTvis iseTi meTodebis<br />

gamoyeneba, romlebic sxvadasxva adamianebisaTvis sxvadasxva situa-<br />

ciebSi gansxvavebulia. xelmZRvanelis amocanas yovelTvis warmoad-<br />

gens personalis TviTmotivaciisa da TviTmmarTvelobis mxarda-<br />

Wera organizaciis miznebis misaRwevad. Tavad xelmZRvanelebi, maTi<br />

xelmZRvanelobis stili da qceva, mniSvnelovan gavlenas axdens orga-<br />

nizaciul kulturaze. xelmZRvanels, romelic momxveWelobiT dain-<br />

teresebulia metad, vidre organizaciis sakeTildReod mimarTuli<br />

saqmianobiT, ver gamoiwvevs TanamSromlebSi koleqtivTan mikuTvne-<br />

bis gancdas. SesaZloa xelqveiTebmac mibaZon xelmZRvanelis qcevas.<br />

TanamSromelTa qcevaSi umeteswilad aisaxeba maTi kultura. in-<br />

stinqturi (,,bunebrivi”) qceva samsaxurSi zogjer miuRebelia. qcevis<br />

modelebze garkveuli zemoqmedebiT, xelmZRvanels SeuZlia Secva-<br />

los igi koleqtivSi efeqturi muSaobisaken.<br />

Tavisi bunebiT adamianebi samuSao adgilze instinqturad irCeven<br />

qcevis iseT modelebs, romlebic gulisxmoben ufro Tavdacvas, vidre<br />

gaxsnilobasa da erTobliv saqmianobas. amis gamo, emociebi SesaZloa<br />

samsaxurSi adamianTa qcevis mniSvnelovani mamoZravebeli Zala gaxdes;<br />

xelmZRvanelebs, rogorc wesi, mkveTrad uaryofiTi reaqcia aqvT kri-<br />

tikaze, amasTan, xSirad cdiloben mxolod xelqveiTTa qmedebebis gakon-<br />

trolebas, da ar midian damoukideblad moqmedebis riskze. garda amisa,<br />

adamianebs xSirad gamoaqvT naCqarevi daskvnebi da erTiandebian mcire,<br />

zogjer erTmaneTisadmi mtrulad ganwyobil jgufebSi. organizaciebi,<br />

romlebSic TanamSromlebi ase ,,bunebrivad” iqcevian, Zalian politizi-<br />

rebulia da maTSi pirvelxarisxovani roli eniWeba Tanamdebobriv sta-<br />

tuss da ierarqias. aseTi organizaciebi ar pasuxoben adamianTa moTxov-<br />

nilebebs da iq muSaobas ar moaqvs dakmayofilebis grZnoba.<br />

instinqturi qmedebebis safuZvelia subieqturi reaqciebi, romle-<br />

bic xSirad uaryofiT emociebs (magaliTad, safrTxis gancdas), an sxva<br />

adamianTa zraxvebis araswor gagebas iwveven. marTvis sferos cnobi-<br />

li specialistis robert heleris azriT, optimaluri qcevis unare-<br />

bis mqone adamianTa yvelaze TvalsaCino maxasiaTebelTa ricxvs gan-<br />

ekuTvneba:<br />

− kolegebTan damajerebeli da konstruqciuli urTierTobis<br />

unari nebismier doneze;<br />

4


0<br />

− sxvebis miRwevaTa swrafi da gulwrfeli aRiareba;<br />

− Secdomebsa da uiRblo SemTxvevebidan daskvnebis gamotanis<br />

unari;<br />

− saqmisadmi iseTi damokidebuleba, romelic efuZneba kolegeb-<br />

Tan TanamSromlobas da ara konkurencias.<br />

qvemoT warmodgenil cxrilSi naCvenebia, rogor SeiZleba, helle-<br />

ris azriT, instinqturi qcevis negatiuri mxareebis koreqtireba ise,<br />

rom miviRoT optimaluri qceviTi maxasiaTeblebi.<br />

cxrili 2-2. negatiuri qceviTi maxasiaTeblebis koreqtireba<br />

wyaro: Heller, R (1999) Essential Managers: Learning To Lead, DK Publishing.<br />

cxrilidan Cans, rom TanamSromelTa damoukideblobis zrdis Sedegad<br />

icvleba xelmZRvanelobis stili - amocanis Sesrulebaze orientirebulidan<br />

adamianur urTierTobebze orientirebulisken (mxardaWera<br />

da instruqtireba), da bolos _ ndobiTi stilis SemTxvevaSi<br />

_ jgufis mier xdeba amocanis Sesrulebaze sruli pasuxismgeblobis<br />

aReba. amgvar situaciaSi xelmZRvanelis roli Semoifargleba muSaobisaTvis<br />

Semdegi pirobebis SeqmniT:<br />

− jgufis saqmianobis saboloo Sedegze orientirebulobisa da<br />

jgufTan ukukavSiris uzrunvelyofa;


− iseTi pirobebis Seqmna da SenarCuneba, rogoricaa mxardaWera<br />

sxva qvedanayofebis mxridan, finansuri saxsrebisa da sxva resursebis<br />

arseboba;<br />

− jgufis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> SesaZleblobis uzrunvelyofa;<br />

− muSaobis procesis, saqmianobis Sedegebisa da organizaciis<br />

srulyofaSi monawileoba.<br />

zemoTqmulidan gamomdinareobs, rom damoukideblobis zrda sulac<br />

ar niSnavs, rom ar aris saWiro xelmZRvanelobis gaweva. icvleba<br />

mxolod mmarTvelobiTi moRvaweobis Sinaarsi. Sida amocanebze koncentrirebis<br />

nacvlad, xelmZRvanels SeuZlia meti yuradReba dauTmos<br />

iseT sagareo problemebs, rogoricaa urTierToba organizaciis<br />

sxva qvedanayofebTan, mosaxleobasTan, warmoebasTan da a. S.<br />

zemoT ganxiluli xelmZRvanelobis oTxi stilis garCeva xdeba<br />

TanamSromelTa damoukideblobis donis gaTvaliswinebiT. SeiZleba<br />

xelmZRvanelobis sxva stilis moyvanac, romlisTvisac es done safuZvels<br />

ar warmoadgens. magaliTisaTvis SeiZleba ,,gankargulebiTadministraciuli”<br />

da ,,mbrZanebluri” stilis moyvana. aSkaraa, rom<br />

isini naklebad gamosayenebelia TviTdisciplinis maRali donis TanamSromlebTan<br />

muSaobisas, radgan isini, rogorc wesi, siamovnebiT iReben<br />

sakuTar Tavze pasuxismgeblobas. rogorc aRiniSna, rac ufro ma-<br />

Ralia TanamSromelTa ganaTlebisa da kvalifikaciis done, miT metad<br />

SeuZlia xelmZRvanels daeyrdnos maT TviTdisciplinas. xelmZRvanelobis<br />

ndobiTi stilis efeqturi funqcionirebisaTvis aucilebelia<br />

adamianTa winaSe mkafio miznebis dayeneba. stilTa swori Tanafardoba<br />

(TiToeuli TanamSromlisa da jgufis damoukideblobis donis<br />

gaTvaliswinebiT), mkafiod Camoyalibebul miznebTan erTobliobaSi<br />

uzrunvelyofs muSaobis saukeTeso Sedegebs.<br />

2.3. rogor mivaRwioT TanamSromelTa mxridan<br />

saqmisadmi erTgulebas<br />

Tavisi organizaciisadmi erTguleba warmoadgens muSakis Zvirfas<br />

Tvisebas. xelmZRvanels SeuZlia moipovos TanamSromlis erTguleba<br />

misi ZiriTadi moTxovnilebebis dakmayofilebiT. igi yuradRebas unda<br />

uTmobdes yvela donis TanamSromlebs. amasTan, mniSvnelovania TanamS-<br />

romlis individualobis pativiscema, aseve adamianebs Soris urTierT-<br />

braldebebisagan Tavisufali, saqmiani urTierTobebis damkvidreba da


mxardaWera; roca TanamSromlebi sargebloben xelmZRvanelis ndobiT<br />

da Tavadac endobian mas. es organizaciis normaluri ganviTarebis<br />

erT-erTi ZiriTadi pirobaa.<br />

adamianebis moTxovnilebaa grZnobdnen, rom maTi samuSao dafase-<br />

buli da mniSvnelovania. siamaye SeiZleba iyos individualuri da<br />

koleqtiuri. koleqtiuri siamaye SeiZleba organizaciis kultu-<br />

ris nawili iyos. xelmZRvanelebi unda cdilobdnen TanamSromelTa<br />

am Tvisebis sworad gamoyenebas. rogorc rigiT TanamSromlebs, ise<br />

xelmZRvanelebs unda eamayebodeT dafasebul organizaciaSi muS-<br />

aoba.<br />

saqmiani aqtiurobisa da energiuli muSaobis atmosfero unda emya<br />

rebodes urTierTndobas. calkeul adamianebs SeiZleba eWvi eparebo-<br />

deT sakuTar SesaZleblobebSi, magram unda swamdeT, rom organizacias<br />

SeuZlia gadaWras mis winaSe dasmuli nebismieri amocana. am rwmenis<br />

SesanarCuneblad aucilebelia organizaciis realuri warmatebebi<br />

dasaxuli miznebis miRwevaSi. amisaTvis proeqtebze muSaoba unda iwye-<br />

bodes droulad, davalebaTa Sesrulebisas daisaxos realuri miznebi<br />

da maTi miRweva gazomvad dadebiT Sedegs gulisxmobdes. sasurvelia<br />

agreTve ,,gmirebis” Seqmna: koleqtivis yuradRebis centrSi unda imy-<br />

ofebodnen saukeTeso TanamSromlebi, romlebic warmatebebisa da<br />

Sesrulebuli samuSaos xarisxis gamo sxvebisTvis magaliTs warmoad-<br />

genen. saWiroa yoveli aseTi ,,gmiris” warmatebaTa xazgasma. es ara<br />

marto Tavad ,,gmirSi” ganamtkicebs sakuTari Zalebis rwmenas, aramed<br />

aRvivebs rwmenas im organizaciis kulturisadmi, romelSic Tanam-<br />

Sromlebs ,,nebismieri problemis mogvareba SeuZliaT”. amasTanave,<br />

TanamSromlebs uCndebaT organizaciis idealebsa da miznebis rwmena.<br />

gaxsniloba, agreTve adamianuri uSualobisa da individualobis<br />

gamoxatvisadmi yuradRebiani damokidebuleba, xels uwyobs pozi-<br />

tiuri fsiqologiuri <strong>garemos</strong> Seqmnas, romelSic gabatonebulia<br />

saqmisadmi SemoqmedebiTi midgoma da minimumamdea dayvanili motiva-<br />

ciis momspobi mowyeniloba. araformaluri urTierTobebi da Tanam-<br />

SromelTa gardauvali Secdomebis gonivruli moTmenis unari qmnian<br />

atmosferos, romelSic warmatebebis aRiareba Warbobs warumate-<br />

blobis braldebebs. xelmZRvanelebma yvelaferi unda gaakeTon or-<br />

ganizaciis warmatebuli muSaobisa da calkeul muSakTa miRwevebis<br />

safuZvelze personalSi enTuziazmis gasaRviveblad.


zogierT organizaciaSi sufevs mxolod ,,problemebze fokusirebis”<br />

da ara ,,gamosavalis Ziebis” atmosfero. amgvari mentaliteti, rogorc<br />

wesi, aferxebs winsvlas. msgavsi organizaciebis TanamSromlebi umetes-<br />

ad pasiurni arian da ar swamT cvlilebaTa realuri SesaZleblobis. es<br />

iwvevs pesimizmisa da fatalizmis grZnobas.<br />

cxrili 2-3. TanamSromlebis maTi saqmianobiT<br />

dakmayofilebis wyaroebi<br />

wyaro: Heller, R. (1999w.) Essential Managers: Learning to Lead, DK Publishing


4<br />

xelmZRvanelebi xels unda uwyobdnen TanamSromlebSi, rogorc<br />

sakuTari mdgomareobis gaumjobesebis, ise organizaciis muSaobaSi<br />

dadebiTi cvlilebebis rwmenis Camoyalibebas. amis ucilebel pi-<br />

robas warmoadgens arsebuli situaciisadmi iniciativiani da kon-<br />

struqciuli midgoma. Tavad xelmZRvanelebis pasiurobas, mxolod<br />

arsebul mdgomareobaze reagirebas, gansakuTrebiT ,,problemebze<br />

fokusirebuli” azrovnebis farglebSi, ar mivyavarT am problemebis<br />

gadaWrisa da winsvlisaken. Sesabamisad, xelmZRvaneli unda iyos ini-<br />

ciativiani da problemebis mogvarebaze orientirebuli (ra Tqma<br />

unda, problemebisa da prognozirebadi sirTuleebis winaswari anal-<br />

izis Semdeg).<br />

2.4. rogor movipovoT TanamSromlebis ndoba<br />

xelqveiTebis xelmZRvanelTan gaxsnili urTierTobis aucileb-<br />

el pirobas warmoadgens misdami ndoba, romlis mopoveba Zalian<br />

mniSvnelovania xelmZRvanelisaTvis. ndobis klimatis Sesaqmnelad<br />

aucilebelia dro, romlis xangrZlivoba damokidebulia TanamS-<br />

romelTa pirovnul Tvisebebze. adamianebis xasiaTebSi arsebul gan-<br />

sxvavebaTa gamo, maTi ndobis damsaxurebas sxvadasxva dro sWirdeba.<br />

ndobis mopoveba martivia pirovnebis RirsebaTa aRiarebiT, misT-<br />

vis sapasuxismgeblo davalebaTa micemiTa da amomwuravi informa-<br />

ciis miwodebiT. TanamSromelTa ndobisa da erTgulebis mopovebis<br />

ZiriTadi faqtorebia xelmZRvanelobis xarisxi da stili. miRebuli<br />

gadawyvetilebebi unda iyos gasagebi da efuZnebodes erTobliv ko-<br />

legialur ganxilvas. aucilebelia saqmeSi adamianis wvlilis Se-<br />

faseba. garda amisa, xelmZRvaneli yovelTvis mzad unda iyos Tanam-<br />

SromelTa mosazrebebis mosasmenad. koleqtivis saerTo miznebis<br />

gaazreba exmareba adamianebs sakuTari rolisa da adgilis garkveva-<br />

Si. TanamSromelTa ndobis mosapoveblad xelmZRvaneli Tavad unda<br />

endobodes maT.<br />

adamianuri bunebidan gamomdinare, bevrs axasiaTebs samsaxurTan<br />

dakavSirebuli sxvadasxvagvari SiSebi: sakuTari warumateblobis an<br />

organizaciis gauqmebis SiSi, samuSaos dakargvisa da SesaZlo arasa-


survel cvlilebaTa SiSi. am SiSebis saboloo aRmofxvra SeuZlebelia,<br />

magram, maTi Semcireba SeiZleba gulwrfeli, Ria urTierTobebis Cam-<br />

oyalibebiT da adamianebisaTvis amomwuravi informaciis miwodebiT.<br />

daZabulobis done matulobs, rodesac xelmZRvaneli ar aris gaxsni-<br />

li da TanamSromelTa gakontrolebis saSualebad iyenebs SiSs. adami-<br />

anebis SiSebisgan ganTavisufleba xels uwyobs ndobis, optimizmisa da<br />

keTilganwyobis atmosferos Camoyalibebas, rac TavisTavad sagrZno-<br />

blad zrdis samuSaos efeqturobas.<br />

TanamSromelTa ndobisa da erTgulebis gazrda SesaZlebelia sa-<br />

kuTar TavSi xelmZRvanelisaTvis aucilebeli, Semdegi Tvisebebis<br />

ganviTarebiT:<br />

_ sakuTari organizaciiT siamayis grZnoba;<br />

_ sakuTari Tavis organizaciis Semadgenel nawilad gancda;<br />

_ mzadyofna aranormirebuli muSaobisaTvis;<br />

_ sakuTari da organizaciis RirebulebaTa Tanxvedra;<br />

_ mkveTrad gamoxatuli koleqtivizmis grZnobis formireba;<br />

_ muSaobaSi sakuTari wvlilis Setanis gancda;<br />

_ organizaciisadmi erTguleba.<br />

kvlevis Sedegebma aCvena, rom xelmZRvanelebis moRvaweobas me-<br />

twilad gaaCnia inteleqtualuri mimarTuleba, naklebi yuradReba<br />

eqceva pirovnebis TviTrealizacias da emociur sferos. am sferoebs<br />

Soris yuradRebis dabalansebuli ganawilebiT xelmRvaneli advilad<br />

daipyrobs TanamSromelTa gulebsa da gonebas. am balansis damyareba<br />

SesaZlebelia adamianebisaTvis samuSao <strong>garemos</strong> Seqmnisas garkveuli<br />

Tavisuflebis miniWebiT, TanamSromelTa miRwevebis Ria aRiarebiT,<br />

maT dafasebaSi rwmenis gaRvivebiT, maTTvis gadawyvetilebaTa miRe-<br />

bisas uflebebis delegirebiT; amasTan, yuradReba unda mieqces Ta-<br />

namSromelTa mxridan ukmayofilebis gamoxatvas: aman SesaZloa xeli<br />

Seuwyos organizaciaSi arsebuli problemebis gamovlenas.<br />

ramdenad SesamCnevia Tqveni ndoba adamianebisadmi?<br />

− xarT Tu ara yovelTvis gulaxdili da uwyobT Tu<br />

ara xels Tqvendami ndobis amaRlebas micemuli dapirebebis<br />

SesrulebiT?<br />

− aris Tu ara TanamSromlebisadmi Tqveni ndobis xa-


isxi sakmarisi imisaTvis, rom SesZloT maTTvis uflebamosilebaTa<br />

gadacema?<br />

− agrZnobinebT Tu ara adamianebs, rom gjeraT maTi<br />

erTgulebis?<br />

− andobT TanamSromels davalebis Tavidan bolomde<br />

Sesrulebas (Tqveni Carevis gareSe), Tu mis winaSe mxolod<br />

amocanaa dasmuli?<br />

magaliTebze dafuZnebuli swavleba, rogorc wesi, gacilebiT efe-<br />

qturia. es marTebulia organizaciis SigniT swavlebis Catarebis Se-<br />

mTxvevaSic. xelmZRvaneli umeteswilad magaliTis mimcemia koleqti-<br />

vSi. amitom igi erTis mxriv, Tavad unda akmayofilebdes im maRal stan-<br />

dartebs, romlebsac iTxovs sxvebisgan da meores mxriv, ar daamciros<br />

im TanamSromelTa Rirseba, romlebic ar Seesabamebian am standartebs.<br />

gamokvlevebiT dadginda is aTi Tviseba, romlebsac gansakuTre-<br />

biT afaseben TanamSromlebi TavianT xelmZRvanelebSi. es Tvisebebi<br />

naklebadaa damokidebuli miRebul gadawyvetilebaTa sisworeze da<br />

metad _ patiosnebasa da qcevis gaxsnilobaze. esenia: kompetenturo-<br />

ba, Tanadgomis mzadyofna, qarizma, patiosneba, Wkua, simamace, farTo<br />

TvalTaxedva, pirdapiroba, SorsmWvreteloba da samarTlianoba.<br />

xelmZRvanelisaTvis mniSvnelovania SeinarCunos TanamSromelTa<br />

erTguleba. am miznis miRwevisa da kadrebis denadobis Semcirebis yve-<br />

laze efeqturi saSualebaa muSaobaSi mravalferovnebis Setana da mo-<br />

tivaciis gazrda; magaliTad: TanamSromelTaTvis mravalferovani da<br />

saintereso davalebebis micemiT, agreTve swavlebis SesaZleblobisa<br />

da axali unar-Cvevebis SesaZenad resursebis uzrunvelyofiT.<br />

muSakis erTgulebisa da saqmianobiT miRebuli kmayofilebis Sesan-<br />

arCuneblad aucilebelia misi miRwevebis aRiareba. araformaluri<br />

lideris aRiarebac uwyobs xels TanamSromlebis organizaciisadmi<br />

erTgulebis gamoxatvas. aseTive efeqts iZleva warmatebebisa da miR-<br />

wevebis erToblivi aRniSvna.<br />

xelmZRvaneli unda axdendes xelqveiTis motivaciis stimulire-<br />

bas. brZanebebi am mizans emsaxureba naklebad, vidre TanamSromelTa<br />

monawileoba dagegmvasa da gadawyvetilebaTa miRebaSi. xelmZRvanel-<br />

ma unda Seuqmnas TanamSromlebs maTi piradi miznebis ganxorciele-


isa da winsvlis saSualeba. helleri, Sromis saTanado anazRaurebis<br />

garda, gamoyofs muSakTa motivaciis Semdeg faqtorebs:<br />

− codna (specialuri codnis amaRlebis stimulireba);<br />

− kompetenturoba (swavlisa da ZiriTadi unar-Cvevebis ganviTare-<br />

bis SesaZleblobaTa uzrunvelyofa);<br />

− Tavdajerebuloba (dasmuli amocanebis saTanadod Sesrulebis<br />

SesaZleblobis rwmena);<br />

− TviTpativiscema (sakuTari Tavisadmi pativiscemis zrda);<br />

− Sedegebis miRweva (Sesrulebadi amocanebis dasma);<br />

− koleqtivTan mikuTvnebis gancda (kolegebis ,,klubSi” Sesvlis<br />

uzrunvelyofa);<br />

− TviTrealizeba (rTul davalebaTa Sesrulebis sakuTar Tavze<br />

aRebis uzrunvelyofa, rac maRal kvalifikacias saWiroebs);<br />

− aRiareba (miRwevebisaTvis TanamSromelTa Ria waxaliseba);<br />

− pativiscema kolegebis mxridan (TiToeuli TanamSromlis warma-<br />

tebaTa erToblivi aRniSvna);<br />

− damoukidebloba (TanamSromelTaTvis maTi samuSaos damoukide-<br />

blad dagegmvisa da organizebis saSualebis uzrunvelyofa).<br />

xelqveiTebisaTvis damatebiTi uflebamosilebebis miniWeba amci-<br />

rebs xelmZRvanelis samuSao datvirTvas. garda amisa, izrdeba xel-<br />

qveiTebis motivacia. uflebamosilebaTa mxolod xelmZRvanelobis<br />

doneze datoveba xSirad gaumarTlebelia. es mxolod imis maniSnebe-<br />

lia, rom xelmZRvaneli cdilobs SeinarCunos gadawyvetilebis miRe-<br />

bis privilegia, an ar endoba xelqveiTebs. xelmZRvanelebi unda Rebu-<br />

lobdnen mxolod im gadawyvetilebebs, romelTa miReba ufro dabal<br />

doneze SeuZlebelia. am SemTxvevaSic sasurvelia gadawyvetilebis<br />

miRebaSi sxva TanamSromelTa sasargeblo wvlilis gamoyeneba.<br />

2.5. personalis SerCevis meTodika<br />

saTanado personalis SerCeva gulisxmobs im kvalifikaciis dadge-<br />

nas, romelic aucilebelia organizaciis warmatebuli moRvawobis-<br />

Tvis. kadrebis daqiravebis warmatebuli procesi SesaZloa ZviradRi-<br />

rebuli RonisZieba iyos da did dros moiTxovdes, magram grZelvadian<br />

perspeqtivaSi aSkarad momgebiania, xolo warumatebloba am sferoSi<br />

7


SeiZleba inspeqciisaTvis zaralis (maT Soris, materialuri) momtani<br />

aRmoCndes.<br />

axal TanamSromelTa miRebis procesi zogjer ufro rTulia, vidre<br />

sabuRaltro aRricxva, dagegmva da inspeqciis saqmianobis sxva saxee-<br />

bi. am problemis gadasaWrelad saWiroa zustad ganisazRvros inspeq-<br />

ciisaTvis aucilebeli personalis prioritetuli kvalifikaciis sa-<br />

xeebi. Tanamdebobrivi instruqcia unda Seicavdes movaleobebis zust<br />

formulirebas, agreTve im kompetenciaTa CamonaTvals, romlebic<br />

unda gaaCndeT Semsruleblebs. SerCevis procesis warmatebas gana-<br />

pirobeben intervius dros kandidatebisaTvis dasmuli SekiTxvebic.<br />

aseve aucilebelia imis garkvevac, Tu ramdenad harmoniulad Cajdeba<br />

kandidati koleqtivSi da gaiTavisebs arsebul organizaciul kul-<br />

turas.<br />

qvemoT aRwerili `TanamSromelTa daqiravebis meTodi~ asaxavs im<br />

CamonaTvals, romelic saWiroa kandidatebis SerCevis procedurebi-<br />

sa da axali TanamSromlebis daqiravebis dros (aRwera efuZneba Crdi-<br />

loeT holandiis regionaluri ekologiuri inspeqciis kadrebis Ser-<br />

Cevis meTodikas). SesaZleblobas iZleva:<br />

- iZleva SesaZleblobas SemuSavdes zusti Tanamdebobrivi instru-<br />

qciebi;<br />

- iZleva im profesiuli da pirovnuli maxasiaTeblebis Camona-<br />

Tvals, romelTa saSualebiT SesaZlebelia TanamSromlis Sesabamisi<br />

Tvisebebis dadgena;<br />

- SesaZleblobas iZleva Seiqmnas iseTi anketis Sabloni, romelic<br />

gamoyenebuli iqneba kandidatis konkretul vakansiasTan Sesabamiso-<br />

bis xarisxis dasadgenad;<br />

- warmoadgens im SekiTxvebis nimuSebs, romelTa gamoyenebiT SesaZ-<br />

lebeli iqneba intervius dros imis dadgena, Seesabameba Tu ara vakan-<br />

sias kandidatis kvalifikacia, misi pirovnuli da profesiuli maxa-<br />

siaTeblebi.<br />

Tanamdebobebis dasaxeleba da Tanamdebobrivi movaleobebis<br />

aRwera<br />

SearCieT Tanamdebobis iseTi saxelwodeba, romelic maqsimaluri<br />

sisruliT asaxavs dasaniSni TanamSromlis valdebulebebs. SeitaneT<br />

igi Tanamdebobrivi instruqciis formaSi. magaliTad:


- narCenebis inspeqtori;<br />

- administraciuli inspeqtori;<br />

- administratoris asistenti;<br />

- inspeqtirebis ganyofilebis ufrosi;<br />

- kanonaRsrulebis sferos specialisti;<br />

- informaciis damuSavebisa da analizis specialisti da sxv.<br />

kargad gaiazreT momavali TanamSromlis movaleobebi. pirvel rig-<br />

Si gansazRvreT ra samuSao unda Seasrulos man sistematurad, Semdeg<br />

ki daadgineT prioritetebi maTi mniSvnelobebis mixedviT. am anketis<br />

gamoyeneba SemdgomSi SesaZlebelia inspeqciis specifikur moTxovni-<br />

lebaTa gansasazRvrad.<br />

Semdgomi etapia momavali TanamSromlis ZiriTadi movaleobebis<br />

mokle aRwera.<br />

CamoTvaleT 5 ZiriTadi movaleoba, romelic unda Seasrulos ins-<br />

peqciaSi momavalma TanamSromelma;<br />

- saSualo zomis sawarmoTa saqmianobis teqnikuri aspeqtebis Semo-<br />

wmeba;<br />

- Semowmebebis Sesaxeb aqtebis, darRvevaTa oqmebis Sedgena;<br />

- politikis ganmsazRvrelebTan ukukavSiris aRwera (sakanonmde-<br />

blo moTxovnebis iuridiulad Sesrulebadobis TvalsazrisiT);<br />

- inspeqtirebis programebis SemuSavebasa da dagegmvaSi monawi-<br />

leoba;<br />

- meTodologiuri bazis SemuSavebaSi monawileoba.<br />

SerCevis safuZvlianad CatarebisaTvis sasurvelia winaswar Semu-<br />

Savdes kiTxvari, romelSic mocemuli iqneba Tanamdebobis sxvadasxva<br />

maxasiaTeblebi:


0<br />

muSaobis gamocdileba da codnis done<br />

unda gairkves moeTxoveba Tu ara kandidats muSaobis garkveuli<br />

gamocdileba, an garkveuli dargis specifikis codna.<br />

muSaobis stili<br />

yovel adamians gaaCnia misTvis damaxasiaTebeli muSaobis stili,<br />

amitom mkafio warmodgena unda gqondeT, ramdenad Seesabameba<br />

kandidati inspeqciis muSaobis stils.


temperamenti<br />

warmatebuli gundi sxvadasxva temperementis adamianiebisagan<br />

Sedgeba. dafiqrdiT Tqveni organizaciis wamyvan TanamSromelTa xa-<br />

siaTis Tvisebebze.<br />

muSaobis unarebi<br />

es is Tvisebebia, romlebic aucilebelia adamianisaTvis masze da-<br />

kisrebuli yoveldRiuri funqciebis Sesasruleblad. gaaanalizeT<br />

axali TanamSromlis Tanamdebobrivi movaleobebi da gadawyviteT, ra<br />

unarebi dasWirdeba maT Sesasruleblad.<br />

unda gvaxsovdes, rom kandidatebis SerCevis da ayvanis procedura<br />

garkveulwilad damokidebulia Tqveni kompromisis unarze.


2.6. kompetenciebis marTva<br />

kompetenciebis marTva _ organizaciis TanamSromelTa unarebis<br />

ganviTarebis saSualebaa. am gziT SesaZlebelia xelmZRvanelobam mi-<br />

aRwios organizaciis winaSe dasaxul miznebs. es meTodi saSualebas<br />

iZleva gamovlindes yvela donis TanamSromelTa Zlieri mxareebi.<br />

Semdgom, kompetenciebis swori marTviT, SeiZleba amaRldes perso-<br />

nalis kvalificia (piradi da profesiuli Cvevebi), raTa igi srulad<br />

Seesabamebodes im samuSaos, romelic sruldeba an igegmeba samomav-<br />

lod. aseve, SesaZlebelia im unarebis ganviTareba, romlebic akliaT<br />

organizaciis TanamSromlebs.<br />

kompetenciebis marTva _ organizaciis marTvis is aspeq-<br />

tia, romelic aranakleb sainteresoa Tavad TanamSromlebisTvis.<br />

unar-Cvevebis ganviTareba ufro efeqturs da sasiamovnos xdis maT<br />

yoveldRiur samuSao process. TanamSromlebs eZlevaT TavianTi<br />

Rirsebebis demonstrirebis saSualeba, rac zrdis organizaciaSi<br />

maTi dawinaurebis Sansebs. amis garda, TanamSromelTa profesion-<br />

alizmis zrdis xarjze izrdeba maTi fasi SromiT bazarze (Tumca,<br />

samsaxuridan inspeqtorebis wasvla profesiuli unar-Cvevebis<br />

gazrdis Semdeg srulebiT ar warmoadgens kompetenciebis marTvis<br />

mizans).<br />

Sedegad, miRweuli iqneba Sesabamisoba TanamSromlebis un-<br />

arebsa da organizaciis moTxovnilebebs Soris. aseTi mdgomareoba<br />

xels Seuwyobs organizaciaSi arsebuli atmosferos gaumjobesebas,<br />

radgan TanamSromlebi dafasdebian Rirsebebisa da pirovnuli Tvise-<br />

bebis mixedviT. magram TviT TanamSromlebs, rogorc wesi, ar ZaluZT<br />

danergon kompetenciebis marTvis sistema TavianT organizaciaSi.<br />

es xelmZRvanelis amocanaa, romlis Sesrulebisas SesaZloa TanamS-<br />

romelTa survilis gaTvaliswinebac.<br />

kompetenciebis marTva SesaZleblobas aZlevs TanamSromlebs<br />

gaixsnan kolegebTan urTierTobisas. xelmZRvanelisa da kolegebi-<br />

saTvis Zlieri Tu dasaxvewi mxareebis demonstrirebisas, maT ar unda<br />

hqondeT arasasurveli Sedegebis SiSi. rogorc wesi, xelmZRvanelma<br />

Tavis Tavze unda aiRos kompetenciebis marTvis meTodebis gamoy-


enebis iniciativa. igi pirveli unda gaixsnas kolegebTan da TanamS-<br />

romlebTan, rac saukeTeso magaliTi iqneba danarCeni TanamSromlebi-<br />

saTvis.<br />

SesaZlebelia agreTve, kompetenciebis marTvis aprobaci-<br />

isaTvis, organizaciis yvela donidan moxaliseebis mozidva pilo-<br />

tur proeqtSi monawileobis misaRebad. amiT axalma sistemam Sesa-<br />

Zloa organizaciis TanamSromelTa ndoba daimsaxuros, Tumca ga-<br />

saTvaliswinebelia, rom TanamSromlebis nawili SeiZleba ukmayo-<br />

filo darCes.<br />

calkeul SemTxvevebSi SeiZleba aRmoCndes, rom organizacias<br />

esaWiroeba iseTi unarebis arseboba, romelTa uzrunvelyofa calkeu-<br />

li TanamSromlis mier principSi SeuZlebelia. aseTi situacia, sam-<br />

wuxarod, dadebiT Sedegs ver moutans verc TanamSromels da verc<br />

organizacias. procesis yvela monawile SeiZleba mivides im daskv-<br />

namde, rom erTaderTi keTilgonivruli gamosavali orive mxarisaT-<br />

vis _ TanamSromlis sxva samsaxurSi gadasvlaa.<br />

kompetenciaTa profilebi<br />

kompetenciaTa profilebi gamoiyeneba organizaciaSi TiToeuli<br />

TanamdebobisaTvis aucilebeli kompetenciebis aRweris mizniT. es<br />

profilebi unda Seesabamebodnen organizaciis misias da miznebs.<br />

aucilebelia, rom erTad aRebuli yvela Tanamdeboba (aRwerili<br />

Tanamdebobriv instruqciebSi) rogorc Tvisobrivi, ise raodenobri-<br />

vi TvalsazrisiT Seesabamebodes aucilebel kompetenciebs. aseTi Se-<br />

sabamisobis gareSe, organizaciisaTvis Zalian rTuli, an sulac Seu-<br />

Zlebeli iqneba mis winaSe mdgari amocanebis ganxorcieleba.<br />

kompetenciaTa profilebis SemuSavebis Semdeg isini gamoyenebian<br />

ara marto kompetenciebis samarTavad. iqmneba logikuri safuZveli<br />

axal TanamSromelTa SerCeva-ayvanisa da momzadebis zogadi progr-<br />

amebis SesamuSaveblad. garda amisa, maTi gamoyeneba SeiZleba orga-<br />

nizaciis TanamSromelTa saqmianobis efeqturobis Sesafaseblad,<br />

dawinaurebasa da Sromis anazRaurebis gazrdaze gadawyvetilebis<br />

miRebis CaTvliT.<br />

kompetenciebis profilebi farTo SesaZleblobebs iZlevian marT-


visa da ganviTarebis dargSi. isini zustad gansazRvraven, ras elodeba<br />

organizacia yoveli konkretuli funqciis Semsrulebeli TanamSrom-<br />

lisagan. garda amisa, isini individualuri ganviTarebis instruments<br />

warmoadgenen. organizaciis TanamSromlebs SeuZliaT sakuTari un-<br />

arebis Sedareba profilSi miTiTebul unarebTan.<br />

4<br />

kompetenciaTa CamonaTvali damokidebulia calkeuli orga-<br />

nizaciis miznebsa da uflebamosilebebze. magaliTisTvis moyvanilia<br />

savaraudo organizaciis kompetenciebis nusxa:<br />

- xelmZRvanelobisa da TanamSromlebis urTierTqmedeba<br />

1. komunikacia;<br />

2. erToblivi muSaoba;<br />

3. TanamSromlebis motivireba;<br />

4. swavlebis unarebis ganviTareba;<br />

5. darwmuneba;<br />

6. gadawyvetilebebis miReba;<br />

7. delegireba.<br />

- prezentatiuli unarebi da profesionaluri atmosfero<br />

1. klientze orientirebuloba;<br />

2. iniciatiuroba;<br />

3. qseluri urTierTqmedeba;<br />

4. aRqmis unari;<br />

5. Sedegebze mimarTuloba;<br />

6. sifrTxile qcevebSi.<br />

- piradi efeqturoba<br />

1. analitikuri unarebi<br />

2. moqniloba qmedebebSi;<br />

3. stresTan gamklavebis unari;<br />

4. saboloo miznebis xedva;<br />

5. problemebis gadawyveta;<br />

6. dagegmva da organizeba.<br />

SeniSvna: winamdebare Tavi ganxiluli unda iqnas mxolod<br />

rogorc magaliTi.


Tavi III<br />

3.1. regulirebis obieqtebis inventarizacia da<br />

maxasiaTeblebis Sedgena<br />

kanondeblobis <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi programebis Sinaarsi mniS-<br />

vnelovan gavlenas axdens <strong>saxelmwifo</strong> makontrolebeli organoebis<br />

socialur mniSvnelobasa da maTi saqmianobis efeqturobaze, agreTve<br />

am saqmianobisaTvis saWiro xarjebze. inspeqciis saqmianobis dagegmva<br />

iTvaliswinebs, rom gadawyvetilebaTa miReba daefuZneba:<br />

Sesrulebad, maT Soris ekonomikuri TvalsazrisiT ganxor-<br />

cielebad miznebs;<br />

kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelmyof sa-<br />

Sualebebs an taqtikur instrumentebs, romlebic iZlevian am<br />

miznebis efeqtur da dabalansebul safuZvelze miRwevis saSu-<br />

alebas;<br />

praqtikul saqmianobaSi Seqmnili siZneleebis dasaZlevad<br />

aucilebel Sesworebebs;<br />

Sesabamisi finansuri da sxva resursebis arsebobas.<br />

aRniSnuli gadawyvetilebebis SemuSaveba da danergva emyareba<br />

upirveles yovlisa regulirebis obieqtebis codnas, swori priori-<br />

tetebisa da inspeqtirebis formebis gansazRvras, sawarmoo kontro-<br />

lis (TviTmonitoringis) danergvas da ukukavSirebs praqtikuli saq-<br />

mianobis Sedegebis gaTvaliswinebiT. aucilebelia agreTve, moTxov-<br />

naTa Sesrulebis donis dagegmvisas, miznobriv maCveneblebTan Sesaba-<br />

misobis regularuli gadamowmeba. arsebuli resursebis moculobisa<br />

an pirobebis mniSvnelovani Secvlis SemTxvevaSi, agreTve, saangariSo<br />

periodis bolos, xorcieldeba <strong>kontrolis</strong> programis analizi da ga-<br />

dasinjva; xolo analizis Sedegebis gaTvaliswinebiT xdeba programis<br />

srulyofa an iqmneba saqmianobis axali programa.<br />

zemoT ukve ganixileboda dagegmvisa da strategiuli marTvis pro-<br />

cesis zogadi aspeqtebi. amjerad ganvixiloT <strong>garemos</strong>dacviTi inspeq-<br />

ciis saqmianobis dagegmvisa da ganxorcielebis Sinaarsobrivi mxare.


garda amisa, am nawilis mizania daexmaros inspeqciebis xelmZRvanele-<br />

bs sistematiurad da efeqturad gamoiyenon normatiul-samarTle-<br />

brivi moTxovnebis <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi uaxlesi instrumentebi da<br />

taqtikuri xerxebi.<br />

3.2. inventarizaciisa da regulirebis obieqtebze dosies<br />

Sedgenis miznebi da amocanebi<br />

sakontrolo saqmianobis dagegmvis pirvel nabijs warmoadgens re-<br />

gulirebis obieqtebis inventarizacia (indentifikacia) da SeZlebis-<br />

dagvarad, maTi ZiriTadi maxasiaTeblebis dadgena; maT mier <strong>garemos</strong>da-<br />

cviTi normebis <strong>dacvis</strong> SesaZleblobis, motivaciisa da survilis (re-<br />

aluri an moCvenebiTi) mzadyofnis CaTvliT. regulirebis obieqtebis<br />

detaluri daxasiaTeba darRvevebis Tavidan acilebisa da maT aRsakve-<br />

Tad warmatebuli brZolis mniSvnelovan elements warmoadgens; igi<br />

uzrunvelyofs kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelsayofad<br />

instrumentebis swor SerCevas, agreTve saSualebas iZleva dawesdes<br />

Semowmebebis rigiToba da moxdes saqmianobis koncentrireba ama Tu im<br />

monakveTze, rac xels Seuwyobs makontrolebeli organos muSaobis op-<br />

timizacias. regulirebis obieqtebTan kontaqti inventarizaciisa da<br />

detaluri dosies Sedgenis etapze pirveli nabijia potenciur damrR-<br />

vevTaTvis Semakavebeli atmosferos Sesaqmnelad: maT atyobineben, rom<br />

makontrolebeli organos zedamxedvelobis qveS imyofebian.<br />

sakontrolo obieqtebis ricxvs SesaZloa ganekuTvnebodnen:<br />

• korporaciebi;<br />

• mcire sawarmoebi;<br />

• <strong>saxelmwifo</strong> dawesebulebebi/obieqtebi;<br />

• kerZo pirebi;<br />

•<br />

dabinZurebis arawertilovani wyaroebi.<br />

regulirebis obieqtebis indentifikaciisa da dosies Sedgenis sa-<br />

muSaoTa moculoba damokidebulia dabinZurebis wyaroebis moculo-


asa da raodenobaze. Tu regulirebis obieqtebs ganekuTvneba mcire<br />

zomis sawarmoTa didi raodenoba, kompleqsuri mimoxilviTi gamokv-<br />

levebis gamoyeneba SeiZleba araracionaluri an SeuZlebeli iyos.<br />

msgavs SemTxvevebSi, inspeqciis xelmZRvanelobam SeiZleba miiRos<br />

gadawyvetileba, mimoxilvis mxolod regulirebis obieqtebis gark-<br />

veul nawilze Catarebis Sesaxeb, magaliTad, maRali donis dabinZure-<br />

bis zonaSi ganTavsebul obieqtebze.<br />

calkeuli regulirebis obieqtebis monacemTa analizis safuZvel-<br />

ze SesaZlebelia darRvevaTa ZiriTadi formebis gansazRvra da regu-<br />

lirebis obieqtebis Semdeg jgufebad dayofa:<br />

1. organizaciebi, romlebic savaraudod icaven <strong>garemos</strong>dacviT<br />

normebs (asruleben maT mimarT dayenebul moTxovnebs, an zomebs iRe-<br />

ben uaxloes momavalSi maT Sesasruleblad);<br />

2. organizaciebi, romlebic arasrulad icaven <strong>garemos</strong>dacviT<br />

normebs an nawilobriv arRveven maT, an mcire (umniSvnelo) sawarmo-<br />

ebi, romelTa Sesaxeb ar arsebobs informacia <strong>garemos</strong>dacviT moT-<br />

xovnaTa Sesrulebis Taobaze, rac SezRuduli drois ganmavlobaSi<br />

dasaSvebia.<br />

3. organizaciebi, romlebic TavianTi qmedebebiT aSkarad da uxe-<br />

Sad arRveven <strong>garemos</strong>dacviT normebs, an msxvili da mniSvnelovani sa-<br />

warmoebi, romelTac SeuZliaT seriozuli ziani miayenon <strong>garemos</strong>.<br />

vinaidan muSaobis dawyebisTanave yvelaze did interess gamoiwvevs<br />

mesame jgufi, masSi Semavali regulirebis obieqtebi detalurad unda<br />

iqnan Seswavlili; magaliTad, teqnikuri dokumentaciis detaluri<br />

Semowmebis gziT, teqnologiuri procesebis, dabinZurebis tipebis,<br />

adamianTa jgufebisa da dabinZurebis zemoqmedebis qveS myofi ekosi-<br />

stemebis sensitiurobis xarisxze srulyofili informaciis mopove-<br />

bis mizniT.<br />

3.3. Sesagrovebeli monacemebis ZiriTadi tipebi<br />

ZiriTad monacemTa ricxvs, romlebic SesaZloa sasargeblo iyos<br />

<strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> uzrunvelmyofi programebis Se-<br />

muSavebisas, ganekuTvneba:<br />

7


saidentifikacio informacia1 –<br />

, magaliTad, regulirebis obieqtis<br />

dasaxeleba da sakontaqto informacia;<br />

– geografiuli mdebareoba, magaliTad, grZedi da ganedi, misa-<br />

marTi;<br />

danadgaris2 –<br />

da teqnologiuri procesis tipi;<br />

– nebarTvis/licenziis (nebarTvebis/licenziebis) saregistracio<br />

nomeri, ZiriTadi pirobebi, moqmedebis vadis CaTvliT;<br />

– regulirebis obieqtis mier warmoebuli masalebis, an garemoSi ga-<br />

frqveva/CaSvebebis tipebi da raodenoba;<br />

– gafrqvebTan/CaSvebebTan dakavSirebuli riskebi (maTze monaceme-<br />

bis arsebobis SemTxvevaSi);<br />

– Catarebul SemowmebaTa TariRebi da Sedegebi;<br />

– monacemebi darRvevebis, gatarebuli zomebisa da saCivrebis Sesa-<br />

xeb, romlebic exeboda aRniSnul danadgars;<br />

– regulirebis obieqtebis angariSebi, magaliTad sawarmoo kon-<br />

trolis (Sida monitoringis) Sedegebi;<br />

–<br />

sxva monacemebi, magaliTad, auditorul SemowmebaTa angariSebi<br />

da sxva kompetenturi organoebidan miRebuli informacia (amgva-<br />

ri monacemebis arsebobis SemTxvevaSi).<br />

informacia regulirebis obieqtebis raodenobis, sididisa da xa-<br />

siaTis Sesaxeb mniSvnelovani winapirobaa ama Tu im moTxovnis sarea-<br />

lizaciod aucilebeli Zalisxmevis sworad SefasebisaTvis. es infor-<br />

. individualuri nomrebis SemoReba regulirebis obieqtebis identifikaciisaTvis<br />

saSualebas iZleva Seiqmnas maTi registraciis zogaderovnuli<br />

sistema, romelic iTvaliswinebs individualuri nomris, rogorc regulirebis<br />

obieqtis erTaderTi aucilebeli identifikatoris arsebobas, <strong>saxelmwifo</strong>sTan<br />

misi nebismieri urTierTobisas. amgvari sistemis onlainis reJimSi<br />

muSaoba, saSualebas iZleva Catardes regulirebis obieqtebis eleqtronuli<br />

registracia da ganxorcieldes maTi saidentifikacio nomrebis Zebna. amgvar<br />

sistemas SeiZleba “sawarmoTa erTiani registri” ewodos.<br />

. danadgari ewodeba stacionarul teqnikur mowyobilobas, romelic awarmoebs<br />

erTi an ramdenime saxis samuSaoebs, romlebmac SeiZleba gamoiwvion<br />

<strong>garemos</strong> dabinZureba. regulirebis obieqti ewodeba erT an ramdenime danadgars,<br />

ganlagebuls erT teritoriaze, romlebic imyofebian erTi fizikuri<br />

an iuridiuli piris sakuTrebis an mmarTvelobis qveS.


macia gamoiyeneba agreTve, regulirebis obieqtebis garemoze zemo-<br />

qmedebis absoluturi da SefardebiTi maCveneblebis Sesadareblad,<br />

dadgenili normebis <strong>dacvis</strong> SesaZleblobisa da survilis dasadgenad.<br />

aucilebelia monacemebis mudmivi ganaxleba, radgan SesaZlebelia<br />

obieqtebis daxurva, adgilmdebareobis, mesakuTreebis, saqmianobis<br />

saxeebisa da a.S. Secvla.<br />

monacemebi obieqtis adgilmdebareobis Sesaxeb saSualebas iZle-<br />

va Sefasdes misi potenciuri zemoqmedeba mosaxleobasa da dabinZu-<br />

rebas daqvemdebarebul ekosistemebze. Sesamowmebeli obieqtebis<br />

SerCevisas mizanSewonilia geografiuli parametrebis gaTvaliswi-<br />

neba, raTa axsna-ganmartebiTi saqmianobis procesSi gansakuTre-<br />

buli yuradReba gamaxvildes dabinZurebis wyaroTa maRali kon-<br />

centraciis mqone raionebze. regulirebis obieqtebis mier gare-<br />

mosdacviTi kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebaze amomwuravi<br />

informaciis arseboba emsaxureba ramdenime praqtikuli amocanis<br />

gadaWras. maTgan yvelaze TvalsaCinoa <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />

<strong>dacvis</strong> uzrunvelyofis mizniT, Zalisxmevis “problemur” obieqte-<br />

bze koncentracia.<br />

kanondarRvevebis, reagirebis zomebisa da sxva oficialurad<br />

gatarebuli qmedebebis zusti dafiqsireba, im SemTxvevebSi, roca<br />

damrRvevi dadgenil vadebSi ar iRebs zomebs darRvevaTa aRmosa-<br />

fxvrelad, xels uwyobs miyenebuli sanqciebis gaZlierebis uzrun-<br />

velyofas. regulirebis obieqtis mimarT adre gatarebuli ofi-<br />

cialuri da araformaluri zomebis gaTvaliswineba xels uwyobs<br />

momdevno darRvevebis sapasuxod gasatarebeli zomebis swor Ser-<br />

Cevas.<br />

erovnuli da adgilobrivi donis organoebisaTvis aucilebeli mo-<br />

nacemebi ramdenadme gansxvavebulia. adgilobrivi makontrolebeli<br />

organoebi ZiriTadad unda flobdnen detalur informacias, xolo<br />

ierarqiulad ufro maRal doneebze saWiroa ganzogadebuli monace-<br />

mebi, romlebic safuZvlad udevs zedamxedvelobis ganxorcielebasa<br />

da saqmianobis Sefasebas. umaRlesi sazedamxedvelo makontrolebe-<br />

li organo ZiriTadad sargeblobs ganzogadebuli monacemebiT, rac<br />

amavdroulad ar gamoricxavs obieqtebis Sesaxeb konkretuli infor-<br />

maciis miRebis aucileblobas.


cxrili 3-1. monacemebi obieqtebis, maT mier <strong>garemos</strong>dacviTi normebis<br />

Sesrulebisa da maT mimarT kanoniT gaTvaliswinebuli<br />

zomebis gatarebis Sesaxeb, romlebsac Seicavs<br />

aSS <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> saagentos monacemTa bazebi<br />

70<br />

monacemTa<br />

ZiriTadi tipebi<br />

regulirebis<br />

obieqtis<br />

saidentifikacio<br />

monacemebi<br />

monacemebi <strong>garemos</strong>dacviTi<br />

normebis <strong>dacvis</strong><br />

Semowmebis Sesaxeb<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

Semadgeneli elementebi<br />

obieqtis dasaxeleba;<br />

adgilmdebareoba (quCa, qalaqi, olqi, Stati,<br />

safosto indeqsi);<br />

safosto misamarTi (quCa, qalaqi, olqi, Stati,<br />

safosto indeqsi);<br />

obieqtis adgilmdebareobis grZedi da ganedi;<br />

samdinaro auzi (hidrologiuri erTeulis kodi);<br />

nebarTvis/licenziis saregistracio nomeri, an<br />

sxva saidentifikacio nomeri;<br />

standartuli samrewvelo kategoria;<br />

danadgaris operatoris gvari, saxeli da telefonis<br />

nomeri;<br />

mflobelis gvari, saxeli da misamarTi;<br />

obieqtis tipi (<strong>kontrolis</strong> TvalsazrisiT; magaliTad,<br />

wyalCaSvebebis <strong>kontrolis</strong> mimarTulebiT:<br />

msxvili/mcire, pirdapiri/arapirdapiri CaSvebis<br />

mowyobiloba, kerZo/komunaluri wyalgayvanilobis<br />

sistema da a.S.);<br />

statusis kodi (aqtiuri/araaqtiuri);<br />

specifikuri monacemebi obieqtis Sesaxeb (magaliTad,<br />

sezonuri obieqti).<br />

Catarebuli Semowmebebis tipebi (magaliTad, sinjebis<br />

aReba, aRricxvis Canawerebis Semowmeba);<br />

Semowmebis TariRi;<br />

kompetenturi organo (Statis inspeqcia, federaluri<br />

an erToblivi inspeqcia);<br />

Semowmebis angariSis warmodgenis TariRi;<br />

Semowmebis Sedegebi (gamovlenili darRvevebi);<br />

Sida monitoringis (sawarmoo TviT<strong>kontrolis</strong>)<br />

Sesaxeb angariSis miRebis TariRi;<br />

Sida monitoringis parametruli monacemebi;<br />

Sida monitoringis Sedegebis mixedviT aRmoCenili<br />

darRvevebi.


gatarebuli<br />

zomebis saxeebi da<br />

sxva monacemebi<br />

miRebuli zomebis<br />

Sedegebi<br />

– SeTavazebuli reagirebis zomebi (magaliTad, administraciuli<br />

miweriloba);<br />

– gatarebuli reagirebis zomebi (magaliTad, werilobiTi<br />

gafrTxileba, sasamarTloSi saqmis gadacema<br />

da a. S.);<br />

– reagirebis ebis zomebis gatarebis ebis TariRi;<br />

– pasuxismgebeli organizacia (federaluri an Statis<br />

daqvemdebarebaSi myofi);<br />

– SeTavazebuli jarimis Tanxa (aSS dolari);<br />

– saboloo jarimis Tanxa (aSS dolari);<br />

– administraciuli mosmenis savaraudo TariRi;<br />

– saapelaciod gadacemis TariRi;<br />

– saqmis dasrulebis TariRi.<br />

– dagegmili RonisZiebebi da ZiriTadi vadebi<br />

(magaliTad, mSeneblobis dasrulebis dagegmili<br />

vadebi, Sesrulebuli samuSaoebis Taobaze<br />

angariSebis wardgenis dagegmili vadebi);<br />

– damatebiTi <strong>garemos</strong>dacviTi proeqtebi (saxeebi da<br />

Rirebuleba);<br />

– aucilebeli sasamarTlo akrZalvis tipi da Rirebuleba<br />

(aSS dolari);<br />

– miRebuli zomebis Sedegad aRkveTili<br />

dabinZurebis moculoba;<br />

– <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis <strong>dacvis</strong> xelSemwyobi<br />

samuSaoebi;<br />

–<br />

miRebuli Sedegi (magaliTad, TanamSromlebze/<br />

mosaxleobaze mavne nivTierebaTa zemoqmedebis<br />

donis Semcireba).<br />

7


7<br />

Tavi IV<br />

darRvevebze reagirebis zomebi da<br />

maTi Sedegebis aRmofxvra<br />

4.1. safuZveli kanonmdeblobis moTxovnaTa Sesrulebis<br />

uzrunvelsayofad<br />

prevenciuli RonisZiebebis gatarebis miuxedavad, <strong>garemos</strong> mainc<br />

adgeba ziani _ zogjer ganzraxviT an gulgrilobiT, zogjer gauazre-<br />

blad. kanonswinaaRmdego qcevisa da darRvevebis aRsakveTad, kanoniT<br />

gansazRvruli unda iyos reagirebis qmediTi zomebi. amis garda, saka-<br />

nonmdeblo sistema unda miuTiTebdes vis ekisreba pasuxismgebloba<br />

miyenebuli zianis gamo. kanondarRvevebze reagireba ara marto darR-<br />

vevaTa aRmofxvraze muSaobs, aramed regulirebis obiqtebs uqmnis<br />

dadgenil moTxovnaTa <strong>dacvis</strong> stimulirebis atmosferos, radgan sa-<br />

xelmwifom aCvena mzadyofna gaataros Sesabamisi zomebi darRvevebis<br />

aRmoCenisas.<br />

sakontrolo RonisZiebebis ganxorcielebis procesSi kanondarR-<br />

vevebze reagirebis zomebis gatarebisas ramdenime momentia aRsaniS-<br />

navi:<br />

- kanoniT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis nusxa moicavs rogorc<br />

SedarebiT rbil, ise mkacr sadamsjelo sanqciebs da sasurvelia Seda-<br />

rebiT msubuqi zomebiT dawyeba;<br />

- kanonierebisadmi ndobisa da miznis miRwevis mizniT, aucilebe-<br />

lia, rom regulirebis organoebma im SemTxvevaSi, roca rbili, e.w.<br />

gamafrTxilebeli zomebi ar iZlevian sasurvel Sedegs, gamoiyenon<br />

ufro mkacri sanqciebi;<br />

- e.w. “kanonaRsrulebis piramidis” mwvervalze dadebuli sasjeli<br />

imdenad seriozuli da qmediTi unda iyos, rom misma gamoyenebam mniS-<br />

vnelovani Semakavebeli funqcia Seasrulos.


–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

–<br />

kanondarRvevaTa aRsakveTad gamoyenebuli RonisZiebebi<br />

emsaxureba Semdegi miznebis miRwevas:<br />

kanondamrRvevTa Semobruneba moTxovnebis <strong>dacvis</strong>aken;<br />

damrRvevTa sadamsjelo da Semakavebeli RonisZiebebi<br />

darRvevebis profilaqtikis mizniT;<br />

moTxovnebis daucvelobiT ekonomikuri sargebelis miRebis<br />

aRmofxvra da am gziT samarTliani konkurenciis damkvidreba;<br />

analizebis, monitoringis Catarebis an informaciis warmosadgenad<br />

konkretuli RonisZiebebis gatarebis moTxovna;<br />

garemoze miyenebuli zianis anazRaureba;<br />

regulirebis obieqtebis marTvis Sida problemebis da-<br />

Zleva.<br />

<strong>saxelmwifo</strong> organoebis mier ganxorcielebuli RonisZiebebi ga-<br />

remosdacviTi moTxovnebis <strong>dacvis</strong> mxolod erT-erTi saSualebaa.<br />

calkeul qveynebSi kanondarRvevebze reagirebis uflebamosileba<br />

miniWebuli aqvT sazogadoebis warmomadgenlebsa da moqalaqeTa jgu-<br />

febs. sadazRvevo kompaniebsa da finansur dawesebulebebs SeuZliaT<br />

mosTxovon regulirebis obieqtebs <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Ses-<br />

rulebis dadastureba qonebis dazRvevisa an sesxis gamotanis ufle-<br />

bis mosapoveblad.<br />

qmediTia, agreTve, qcevis sociluri normebis damkvidreba: sazoga-<br />

doebam SeiZleba uari ganacxados im saqonlis SeZenaze, romlis mwar-<br />

moeblebi zians ayeneben <strong>garemos</strong>.<br />

4.2. reagirebis meqanizmebi<br />

kanondarRvevaTa aRkveTisa da <strong>kontrolis</strong> sistemebi gacilebiT<br />

efeqturia maSin, roca kanonmdeblobiT miniWebuli aqvT mravalfe-<br />

rovani uflebamosilebebi da reagirebis meqanizmebi. es meqanizmebi<br />

SesaZloa iyos oficialuri da araoficialuri.<br />

7


74<br />

araoficialuri meqanizmebi<br />

araoficialur meqnizmebSi moiazreba regulirebis obieqtebis<br />

gafrTxileba telefonis saSualebiT, obieqtebis monaxuleba da Se-<br />

tyobinebebi darRvevebis, maT aRmosafxvrelad gasatarebeli Ro-<br />

nisZiebebisa da vadebis Sesaxeb. araoficialur RonisZiebaTa mizania<br />

Semoabrunon damrRvevebi kanonmdeblobis moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>aken, an<br />

uzrunvelyon winapirobis Seqmna oficialuri samarTlebrivi proce-<br />

sis dasawyebad. TavisTavad, araoficialuri reagirebis RonisZiebebi<br />

ar warmoadgenen sasjelis zomas da ar gaaCniaT samarTlebrivi sanq-<br />

ciis statusi, Tumca maTi ignorireba regulirebis obieqtebis mier<br />

SesaZloa gacilebiT mkacr sapasuxo RonisZiebaTa mizezi gaxdes.<br />

cxrili 4-1. did britaneTSi calkeul situaciebze reagirebis<br />

araoficialuri zomebis reziume<br />

araoficialuri midgoma efeqturia, roca darRvevebis aRmosafx-<br />

vrelad aucilebeli zomebi martivia da ar moiTxovs did dros,<br />

xolo darRveva ar uqmnis saSiSroebas adamianTa janmrTelobasa da<br />

<strong>garemos</strong>. maTi gamoyeneba mizanSewonilia im regulirebis obieqtebis<br />

mimarT, romlebsac kanoniT gaTvaliswinebul moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>


pozitiuri istoria gaaCniaT da savaraudod Seasruleben araofi-<br />

cialur Setyobinebas.<br />

kanondarRvevebze reagirebis oficialuri meqanizmebi<br />

kanondarRvevaTa aRkveTis oficialuri meqanizmebi gamagrebulia<br />

samarTlebrivi sanqciebiT da Tan axlavT proceduruli moTxovnebi,<br />

romlebic uzrunvelyofen moqalaqeTa uflebebis dacvas. oficial-<br />

uri meqanizmebi SeiZleba iyos samoqalaqo an sisxlis samarTlebrivi.<br />

samoqalaqo zomebi xorcieldeba administraciuli an sasamarTlo<br />

samarTalwarmoebis wesiT, romelic arsebiTad sakompensacio xasi-<br />

aTisaa, da xorcieldeba materialuri sanqciebis dadebiT, kanonsawi-<br />

naaRmdego saqmianobis Sewyvetisa da dadgenli drois ganmavlobaSi<br />

zaralis anazRaurebis moTxovniT. oficialuri meqanizmebis gamoy-<br />

enebas, pirvel rigSi, unda iTvaliswinebdes erovnuli kanonmdebloba.<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi moTxovnis darRveva, romelic ar iwvevs mniSvnelo-<br />

van zians <strong>garemos</strong>aTvis, mainc gulisxmobs sanqciebis an zemoqmedebis<br />

sxva zomebis gamoyenebas. gamonakliss SeiZleba warmoadgendes SemTx-<br />

veva, roca romelime qveynis kanonmdebloba iTvaliswinebs pirveli<br />

darRvevis SemTxvevaSi sasjelisgan ganTavisuflebas.<br />

–<br />

–<br />

–<br />

moTxovnebis Seusruleblobaze reagirebis<br />

oficialuri zomebi<br />

nebarTviT gaTvaliswinebuli pirobebis Secvla da/an nebarT-<br />

vis moqmedebis SeCereba an gauqmeba;<br />

finansuri sanqciebi (jarimebi), administraciuli an sasamarT-<br />

lo wesiT;<br />

qonebaze yadaRis dadeba, sawarmos daxurva an aucilebeli sa-<br />

koreqcio zomebi, rac SesaZloa gamyardes administraciuli<br />

an sasamarTlo devniT (da ganxorcieldes iZulebiTi wesiT,<br />

roca sasamarTlo <strong>dacvis</strong> saSualeba gamoiyeneba damrRvevis<br />

xarjze);<br />

–<br />

sisxlisamarTlebrivi devna, maT Soris patimroba.<br />

7


administraciul procedurebs ganekuTvneba miwerilobebi (gafrtxileba)<br />

da jarimebi. gafrTxileba warmoadgens iuridiul miwe-<br />

rilobas, romelic gamyarebulia samarTlebrivi sanqciebiT da gaice-<br />

ma uSualod sazedamxedvelo-makontrolebeli organoebis mier. Tu<br />

administraciul zomebs ar emorCilebian, aucilebelia sasamarTlo<br />

sistemis gamoyeneba.<br />

sasamarTlo samoqalaqo zomebi – esaa oficialuri sarCelebi,<br />

romlebic aRiZvreba sasamarTloSi. maT gaaCniaT mTeli rigi upi-<br />

ratesobebi. sasamarTlo wesiT aRsruleba mniSvnelovan rols Tama-<br />

Sobs administraciuli miwerilobebis SesrulebaSi.<br />

reagirebis sisxlissamarTlebrivi zomebi – gamoiyeneba im SemTxvevaSi,<br />

rodesac fizikuri an iuridiuli piri Segnebulad, boroti<br />

ganzraxviT arRvevs kanons da sazogadoebam CaTvala, rom mis mimarT<br />

unda gatardes moqmedi kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli yvelaze<br />

mkacri zomebi. marTalia, sisxlissamarTlebrivi zomebis gamoyeneba<br />

dakavSirebulia garkveul sirTuleebTan, magram igi gacilebiT Zlie-<br />

ri Semakavebeli efeqtis momcemia. amasTan, maTi qmediToba damokide-<br />

bulia yoveli konkretuli qveynis <strong>garemos</strong>dacviT kanonmdeblobaze.<br />

iuridiuli pasuxismgebloba <strong>garemos</strong>aTvis miyenebuli<br />

zianis gamo<br />

iuridiuli pasuxismgeblobis normebi ormag rols asruleben gare-<br />

mosdacviTi marTvis procesSi. pirvel rigSi, garemoSi mavne nivTiere-<br />

bebis gafrqveva/CaSveba/gamoyofis SemTvevaSi, es normebi aweseben da-<br />

mabinZurebeli regulirebis obieqtis mier dazaralebulTaTvis miye-<br />

nebuli zianis anazRaurebis pasuxismgeblobas, dabinZurebis Sedege-<br />

bis aRmofxvrasa da <strong>saxelmwifo</strong>saTvis sakompensacio Tanxis gadaxdas.<br />

meores mxriv, es normebi mastimulirebel rols asruleben sawarmoTa<br />

xelmZRvanelebisaTvis investiciebis gansaxorcieleblad dabinZure-<br />

bis Semcirebis mizniT maSinac, roca kanoni amas ar avaldebulebs.<br />

7<br />

Tumca, <strong>saxelmwifo</strong>s mxridan mxolod iuridiul pasuxismgebloba-<br />

ze damyarebuli reJimis gamoyeneba, TavisTavad niSnavs <strong>garemos</strong>aTvis<br />

zianis miyenebis molodins. regulirebis Tanamedrove midgoma mimar-<br />

Tulia <strong>garemos</strong>aTvis zianis miyenebis Tavidan acilebaze da gulisx-


mobs iuridiuli pasuxismgeblobis gamoyenebas mxolod im SemTxve-<br />

vaSi, roca regulirebis zomebi ver uzrunvelyofen zianis Tavidan<br />

acilebas.<br />

sanqciebis gamkacreba da kanondarRvevaTa aRsakveTi RonisZiebebis<br />

piramida<br />

darwmunebis da iZulebis optimaluri Tanafardoba warmoadgens<br />

moTxovnaTa <strong>dacvis</strong>a da darRvevaTa profilaqtikis saukeTeso saSu-<br />

alebas. amgvari midgomis CarCoebSi regulirebis organoebi iwyeben<br />

piramidis fuZidan, im varaudiT, rom regulirebis obieqti mzadaa<br />

nebayoflobiT daicvas moTxovnebi. amasTan, igulisxmeba, rom Seu-<br />

sruleblobis SemTxvevaSi sanqciebis gamkacrebiT ganxorcieldeba<br />

aRmasvla kanonaRsrulebis piramidaze. magaliTad: regulireba Sei-<br />

Zleba daiwyos rekomendaciebis micemiT da adgilebze dajarimebiT,<br />

xolo Semdgom Seusruleblobis SemTxvevaSi dasruldes sasamarTlo<br />

samarTalwarmoebiT.<br />

fuladi jarimebis gamoyeneba<br />

fuladi sanqcia (e.i. jarima da miyenebuli zianis anazRaureba) war-<br />

moadgens sasjelis yvelaze gavrcelebul saxeobas. Zalian dabali<br />

sanqcia, rogorc wesi, aRiqmeba saqmianobis Zveleburad gagrZele-<br />

bis safasurad da ver uzrunvelyofs <strong>garemos</strong>admi damokidebulebis<br />

gaumjobesebas. mxolod maRali jarima gamoiwvevs kanonmdeblobis<br />

<strong>dacvis</strong> stimulirebas, radgan gadasaxdeli Tanxa bevrad aRemateba ka-<br />

nondarRvevis Sedegad miRebuli mogebis odenobas.<br />

inspeqciis reputaciisaTvis mniSvnelovania fulad sanqciebTan<br />

dakavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis politika asaxuli iyos<br />

dokumentaciaSi, misi gamoyeneba efuZnebodes dasabuTebul ekonomi-<br />

kur faqtorebs, axasiaTebdes efeqturoba da yvelas mier samarTlia-<br />

nad aRiqmebodes.<br />

administraciuli iZuleba<br />

Tu kanondamrRvevi ar iyenebs kanonmdeblobis darRvevaTa gamo-<br />

sasworeblad misTvis micemul saSualebas, inspeqcia uflebamosilia<br />

Caerios da gamoasworos darRveva samarTaldamrRvevis xarjze. aseT<br />

midgomas evrokavSiris qveynebSi `administraciul iZulebas~ uwo-<br />

77


deben. igi ZiriTadad gamoiyeneba im SemTxvevebSi, roca sanqciebis<br />

dakisrebam da oficialurma miwerilobebma ar gamoiRo sasurveli Se-<br />

degi da mdgomareoba ar gamosworda.<br />

7<br />

rogorc aRiniSna, iZulebiTi zomebi xorcieldeba kanondamrRve-<br />

vis xarjze. am mizniT, SeZlebisdagvarad, uflebamosilma organoebma<br />

nebarTvaSi SeiZleba moiTxovon sadazRvevo kompaniebisa da bankebis<br />

garantiebi, raTa kanondarRvevis SemTxvevaSi, Tu kanondamrRvevi ar<br />

gamoasworebs mdgomareobas, inspeqciam SesZlos zomebis gatareba ga-<br />

rantirebuli kerZo fondebis gamoiyenebiT.<br />

4.3. <strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan brZolis<br />

Taviseburebebi<br />

<strong>garemos</strong>dacviTi danaSaulis damamZimebeli faqtorebis ricxvs ga-<br />

nekuTvneba:<br />

kanondarRvevis gazomvadi an amocnobadi zemoqmedeba garemo-<br />

ze (<strong>garemos</strong>aTvis an mosaxleobis janmrTelobisaTvis zianis<br />

miyeneba, misi saSiSroeba an maRali albaToba);<br />

zianis miyenebis varaudi, vinaidan xorcieldeba CaSveba, gafr-<br />

qveva an emisia (damabinZurebeli nivTierebis garemoze zemoq-<br />

medeba, Cveulebriv, “dokumentur” Seusabamobisgan gansxvave-<br />

biT);<br />

miTiTebuli nivTiereba toqsikuri an saSiSia;<br />

ekonomikuri mizezi (gamorCenis survili) an qmedeba da miyeneb-<br />

uli zianis masStabi;<br />

permanentuli an ganmeorebiTi samarTaldarRvevebi;<br />

kanondamrRvevis warsuli an misi midgoma zogadad kanondar-<br />

Rvevebis mimarT, agreTve miwerilobebis Seusrulebloba;<br />

sisxlissamarTlebrivi qmedebebis sxva tradiciuli element-<br />

ebis arseboba (magaliTad, <strong>saxelmwifo</strong>saTvis falsificire-<br />

buli dokumentebis wardgenis mcdeloba, aramarTlzomieri<br />

qcevis dafarva, muqara/gamoZalva an Tanamdebobis pirebTan<br />

korufciul garigebaSi Sesvla);<br />

kriminalur dajgufebebTan kavSiri (magaliTad, narkotikebis<br />

ukanono warmoeba, kontrabanda an terorizmi).


institucionaluri aspeqtebi<br />

<strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan sabrZolvelad inspeqciam aqtiurad<br />

unda iTanamSromlos sxva samarTaldamcav organebTan. amisaTvis<br />

saWiroa:<br />

mudmivi samuSao reJimis SenarCuneba samarTaldamcav orga-<br />

noebTan, raTa isini mzad iyon ebrZolon da aRkveTon <strong>garemos</strong>-<br />

dacviTi danaSauli inspeqtorebTan erTad;<br />

<strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong> inspeqtorebisaTvis aucilebel uflebamosi-<br />

lebaTa, maT Soris policiuri uflebebis miniWeba.<br />

4.4 <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciebis kanonmdeblobis<br />

moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelsayofad<br />

gamoyenebuli strategia<br />

kanondarRvevebze reagirebis strategiis<br />

ZiriTadi maxasiaTeblebi<br />

proporciuloba _ gamoyenebuli iZulebiTi RonisZiebebi<br />

proporciulia <strong>garemos</strong>dacviTi kanonmdeblobis darRvevis seriozulobisa<br />

da <strong>garemos</strong> dabinZurebis riskisa;<br />

Tanmimdevruloba _ analogiur situaciebSi uflebamosilebaTa<br />

gamoyenebisadmi analogiuri midgoma da analogiuri RonisZiebebis<br />

gamoyeneba analogiuri miznebis misaRwevad;<br />

gamWvirvaleoba _ exmareba regulirebis obieqtebs imis garkvevaSi,<br />

ras elian konkretulad maTgan da ras unda elodebodnen<br />

isini xelisuflebisgan;<br />

simtkice _ mtkice midgoma awesebs kanonaRsrulebis strategiis<br />

moqnilobis zRvars. es zRvari unda iyos samarTliani da<br />

mkacri;<br />

samarTlianoba _ sazogadoeba da regulirebis obieqtebi ZiriTadad<br />

mxars uWeren samarTlianobis princips da ar eTanxmebian<br />

usamarTlobas. samarTlianoba xels uwyobs kanonis uzenaesobis<br />

principis damkvidrebas da, Sesabamisad, <strong>garemos</strong> mdgomareobis<br />

gaumjbesebas.<br />

7


0<br />

Tavi V<br />

Semowmebis angariSi da Semdgomi qmedebebi<br />

regulirebis sxvadasxva sistemebSi angariSgeba Semowmebebis Ca-<br />

tarebis Sesaxeb da Semdgomi qmedebebi SeiZleba gansxvavebuli iyos,<br />

amitom winamdebare TavSi warmodgenili informaciis gamoyeneba yve-<br />

la qveyanaSi ar SeiZleba. aq reziumes saxiT warmodgenilia OECD – is<br />

qveynebSi miRebuli sainspeqcio saqmianobis Sesaxeb angariSebis ward-<br />

genisa da Semdgom qmedebaTa ganxorcielebis praqtika. es monacemebi<br />

SeiZleba sasargeblo iyos im qveynebisaTvis, romlebic amJamad qmnian<br />

moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelyofis programebs, an iq, sadac ar-<br />

sebuli praqtika moiTxovs srulyofas.<br />

5.1. Semowmebis Catarebis angariSis Sinaarsi da daxasiaTeba<br />

adgilze gasvliT miRebuli monacemebis warmodgena xdeba werilo-<br />

biTi angariSis saxiT. angariSSi yovelmxriv aisaxeba yvela daskvna da<br />

mtkicebuleba ise, rom SesaZlebeli iyos maTi gamoyeneba. am miznis mi-<br />

saRwevad Semowmebis angariSsa da mis danarTebSi mocemul informa-<br />

cias unda axasiaTebdes:<br />

sandooba: mTeli informacia unda iyos faqtobrivi da efuZne-<br />

bodes Semowmebebis Catarebis gonivrul praqtikas. kanonaRs-<br />

rulebiT dakavebuli personali darwmunebuli unda iyos mTe-<br />

li informaciis sandoobaSi;<br />

Sesabamisoba: informacia Semowmebis Catarebis Sesaxeb unda Se-<br />

esabamebodes angariSis sagans;<br />

amomwuraoba (sisrule): angariSis sagani gamagrebuli unda iyos<br />

maqsimalurad SesaZlebeli moculobis Sesabamisi faqtobri-<br />

vi informaciiT. rac ufro amomwuravi iqneba mtkicebulebebi,<br />

miT ufro efeqturad da advilad ganxorcieldeba sasamarTlo<br />

devna;<br />

koordinirebuloba: angariSis saganTan dakavSirebuli mTeli<br />

informacia sruli paketis formiT unda dalagdes. aucilebe-<br />

lia angariSis Tanmxleb mTel dokumentaciaze (fotosuraTebi,


gancxadebebi, sinjebTan dakavSirebuli dokumentebi da a.S.)<br />

mkafio miTiTebebis gakeTeba, raTa nebismier wamkiTxavs Seeqm-<br />

nas saganze sruli da mkafio warmodgena;<br />

obieqturoba: informacia unda iyos obieqturi da faqtobrivi;<br />

angariSSi ar unda gakeTdes daskvnebi;<br />

simartive: angariSSi warmodgenili informacia unda iyos gas-<br />

agebi da kargad organizebuli;<br />

akuratuloba da garkveuloba: angariSi Semowmebis Catarebis<br />

Sesaxeb warmoadgens mudmiv dosies da profesionalur doku-<br />

ments, romelic zedmiwevniT Seswavlis sagania. amis garda, mas<br />

SeiZleba gaecnos sazogadoebrioba. amitom saWiroa sakmarisi<br />

dro daeTmos akuratuli da advilad wakiTxvadi angariSis<br />

momzadebas.<br />

Semowmebis angariSebi unda Seicavdnen mxolod faqtebs Catarebu-<br />

li inspeqciis Sesaxeb. inspeqciis xelmZRvanelobisaTvis warsadgeni<br />

angariSi unda iyos obieqturi da sruli. sawarmoSi gasagzavni anga-<br />

riSi sasurvelia ar Seicavdes inspeqtoris pirad Sexedulebas. miuxe-<br />

davad imisa, rom inspeqtorma SeiZleba acnobos sawarmos Tavisi azri<br />

garkveuli sakiTxebis Taobaze, faqtebi da ricxvebi ar unda Seerios<br />

pirad Sexedulebebs. Tu inspeqtori daaskvnis, rom moTxovnebi ar<br />

sruldeba, es miTiTebuli unda iyos sawarmosaTvis gasagzavn anga-<br />

riSSi. Semowmebis angariSebis dagzavnamde sasurvelia maTi wakiTxva<br />

da ganxilva kompetenturi Tanamdebobis pirebis mier.<br />

Semowmebis angariSis moculoba da Sinaarsi damokidebuli iqneba<br />

imaze, kompleqsuria Semowmeba, Tu <strong>garemos</strong> calkeul komponents exe-<br />

ba. Tumca angariSis konkretuli punqtebi SeiZleba Seicvalos, qve-<br />

moT moyvanili gegma Semowmebis Catarebis Taobaze da Semowmebis Cat-<br />

arebis sakontrolo nusxa SeiZleba miesadagos situaciebis umeteso-<br />

bas. inspeqtors SeuZlia SerCeviT gamoiyenos rekomendirebuli for-<br />

mati da Sinaarsi:


sakontrolo furceli 5-1.<br />

Semowmebis Catarebis angariSis savaraudo gegma<br />

pirveli donis<br />

saTaurebi<br />

meore donis<br />

saTaurebi<br />

reziume zogadi<br />

monacemebi<br />

sainspeqcio<br />

RonisZiebebi<br />

daskvnebis<br />

reziume<br />

sawarmos<br />

istoria<br />

pirveli<br />

Sexvedra<br />

mesame donis saTaurebi<br />

inspeqtirebis mizani;<br />

ZiriTadi faqtebi Semowmebis Sesaxeb<br />

(magaliTad: TariRi, dro,<br />

adgilmdebareoba, pasuxismgebeli<br />

inspeqtoris vinaoba da a.S.); inspeqtirebaSi<br />

monawile pirebi.<br />

Semowmebis daskvnebis mokle reziume;<br />

sawarmoSi gamokiTxul Tanamdebobis<br />

pirTa gvarebi da Tanamdebobebi.<br />

sawarmos statusi; organizaciis<br />

zoma; dakavSirebuli firmebi, Svilobili<br />

sawarmoebi, filialebi da<br />

a.S.; Semowmebuli sawarmos saqmianobis<br />

saxe.<br />

Casvlisas gamoyenebuli procedurebi,<br />

maT Soris, mandatisa da<br />

Semowmebis Catarebaze werilobiTi<br />

Setyobinebebis gadacema (ukanaskneli<br />

_ mxolod saWiroebis SemTxveva-<br />

Si); gansakuTrebuli problemebi da<br />

dakvirvebebi, Tu sawarmos Tanamdebobis<br />

pirebi uxalisod daTanxmdnen<br />

Semowmebis Catarebaze, SeaCeres<br />

igi, an uari ganacxades Tanxmobaze;<br />

Sexvedrisas ganxiluli Temebi; ra<br />

mizans isaxavs inspeqtori?<br />

aRricxva Seswavlili dokumentaciis saxeebi;<br />

aRricxvis warmoebaSi gamovlenili<br />

naklovanebebi da, xom ar iyo<br />

moTxovnili informaciis nawili<br />

xelmiuwvdomeli an arasruli; aRiniSnos,<br />

sruldeba Tu ara aRricxvis<br />

warmoebis moTxovnebi.


mtkicebulebebis<br />

Segroveba<br />

fizikuri<br />

sinjebi<br />

daskvniTi<br />

Sexvedra<br />

danarTebi danarTebis<br />

CamonaTvali<br />

Semowmebis Catarebisas miRebuli<br />

gancxadebebi; Semowmebis Catarebisas<br />

gadaRebuli suraTebi; sqemebi,<br />

rukebi, diagramebi da Semowmebis<br />

Catarebisas Sedgenili an miRebuli<br />

sxva dokumentebi.<br />

sinjebis aRebis mizani; sinjebis<br />

aRebis zusti adgili; sinjebis<br />

asaRebad gamoyenebuli meTodebi;<br />

sinjebis Senaxvis procedurebi;<br />

laboratoriuli analizis Sedegebi.<br />

nimuSebisa da dokumentebis miRebisaTvis<br />

sawarmos Tanamdebobis pirebze<br />

gacemuli qviTrebi; konfidencialobis<br />

moTxovnaTa dasasabuTeblad<br />

Sesrulebuli procedurebi;<br />

sawarmos Tanamdebobis pirebisa-<br />

Tvis micemuli rekomendaciebi.<br />

Semowmebis procesSi mopovebuli<br />

yvela dokumentis, analizebis Sedegebisa<br />

da fotosuraTebis Camona-<br />

Tvali.<br />

dokumentebi Semowmebis procesSi yvela Segrovebuli<br />

dokumentisa da sxva mtkicebulebaTa<br />

aslebi. yvela dokumenti<br />

unda iyos mkafiod identificirebuli.<br />

analitikuri<br />

Sedegebi<br />

sinjebisa da xarisxis <strong>dacvis</strong><br />

uzrunvelyofis monacemebi.


4<br />

5.2. Semowmebis Catarebis Sesaxeb xarisxiani angariSis<br />

Sedgenis aTi mcneba<br />

1. wereT pirvel pirSi: `me vkiTxe petres ra gaakeTa man~.<br />

2. gamoiyeneT martivi Txrobis forma; `petrem miTxra, rom man Ca-<br />

marxa kasrebi saxelosnos ukan~.<br />

3. wereT logikuri Tanmimdevrobis dacviT. inspeqtorebis umrav-<br />

lesoba angariSebs wers igive TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac<br />

atarebda Semowmebas. danarTebi da Tanmxlebi dokumentacia unda<br />

iyos saTanadod dalagebuli da logikurad dakavSirebuli TxrobiT<br />

nawilTan. mag.: `me ganvixile deklaraciebi narCenebis Sesaxeb da aR-<br />

movaCine Secdoma kasrebis raodenobaSi 1998 wlis 12 martis deklara-<br />

ciis 1 (a) nawilSi (ix. danarTi a-3)~.<br />

4. wereT ise, rom informacia advilad xelmisawvdomi iyos: gamoiye-<br />

neT saTaurebi.<br />

5. erideT zedmetad oficialur an teqnikur formulirebebs. unda<br />

ecadoT auxsnaT, da ara SeqmnaT zedmetad rTuli an teqnikuri anga-<br />

riSi. mniSvnelovania, rom angariSi iyos gasagebi da ar aRiqmebodes,<br />

rogorc mecnieruli masala.<br />

6. erideT sasaubro gamonaTqvamebis gamoyenebas, Jargonsa da Seu-<br />

racxmyofel formulirebebs.<br />

7. Tu Tqveni profesiisa da Semowmebis miznebidan gamomdinare (inJi-<br />

neri, qimikosi, mecnieri da a.S.), unda warmoadginoT profesionaluri<br />

daskvna, mkafiod ganmarteT misi logika; CamoayalibeT gaangariSebebi<br />

da Tanmxlebi masalebi iseTnairad, rom aRniSnuli sferos nebismier<br />

specialists SeeZlos Tqveni samuSaos gameoreba da igive daskvnebis<br />

miReba.<br />

8. waradgineT angariSSi Sesuli yvela gaangariSebisa da reziumes<br />

Semowmebadi monacemebi.<br />

9. erideT varaudebs iseTi sityvebis gamoyenebiT, rogoricaa: `yve-<br />

la~, `arasdros~, `yovelTvis~.<br />

10. Tu angariSi vrcelia, dawereT Semajamebeli reziume. xelmZR-<br />

vanelTa umravlesobas ar yofnis dro mTeli angariSis gasacnobad,<br />

reziume ki maT yuradRebas gaamaxvilebinebs daskvnebze.


5.3. Semdgomi saqmianoba<br />

Semowmeba SeiZleba ar damTavrdes sawarmos teritoriidan gas-<br />

vlisTanave. inspeqtorma unda ganixilos aRricxvis monacemebi, Se-<br />

amowmos isini moTxovnaTa Seusruleblobis kuTxiT da warudginos<br />

daskvnebi sawarmos da/an, situaciidan gamomdinare, prokuraturas an<br />

policias. garkveul etapze SeiZleba aucilebeli gaxdes damatebiTi<br />

sinjebis aReba da analizebis Catareba, an Semdgomi mokvleva detale-<br />

bis gadamowmebisa da sabolooo daskvnebis formulirebisaTvis.<br />

daskvnebis formulirebisa da maTi dadasturebis Semdeg, sakiTxe-<br />

bi, romlebzec sawarmom unda miiRos zomebi da Semowmebis Sedegad<br />

gamovlenili seriozuli problemebi, magaliTad, licenziiis (nebar-<br />

Tvis) Secvlis aucilebloba, werilobiTi saxiT unda moxsendes sa-<br />

warmos an Sesabamis makontrolebel-sazedamxedvelo organoebs, an<br />

licenzirebis (nebarTvebis gamcem) organoebs, Tu Tavad inspeqcia ar<br />

aris am funqciebis matarebeli.<br />

garda amisa, angariSs Semowmebis Catarebis Sesaxeb SeiZleba mos-<br />

devdes damatebiTi informacia ufro sufTa teqnologiis danergvis,<br />

narCenebis minimizaciis meTodebis, an usafrTxoebis teqnikis Ro-<br />

nisZiebaTa Sesaxeb. amis Sedegad sawarmos SesaZlebloba miecema mii-<br />

Ros zomebi <strong>garemos</strong> mdgomareobis gasaumjobeseblad. <strong>garemos</strong> <strong>dacvis</strong><br />

sakiTxebisadmi sawarmos damokidebulebidan (aqtiuri an TavdacviTi<br />

pozicia) gamomdinare, inspeqtorma SeiZleba ganixilos informaciis<br />

wardgenis SesaZlebloba sawarmoo monitoringsa da masTan dakavSire-<br />

buli sakiTxebis Taobaze.<br />

moTxovnaTa Seusruleblobaze reagirebis zomebi SeiZleba gatar-<br />

des mxolod imis Semdeg, rac darRveva dadasturdeba adgilze Se-<br />

mowmebis Sedegebze dayrdnobiT. reagirebis sxvadasxva meqanizmebis<br />

gamoyeneba pirdapir damokidebulia <strong>garemos</strong>dacviTi kanonebisa da<br />

kanonqvemdebare normatiuli aqtebis arsebul sistemaze da im moqni-<br />

lobis xarisxze, romelsac igi iZleva. Tumca, aucilebelia am moqni-<br />

lobis gakontroleba, kanondarRvevebze reagirebisa da maT aRsakve-<br />

Tad SemuSavebuli politikis Semdgomi <strong>srulyofis</strong> mizniT.<br />

Tu sawarmos moeTxoveba konkretuli qmedebebis ganxorcieleba,<br />

magaliTad, aRdgeniTi zomebis gatareba, an danadgarebsa da proce-


durebSi cvlilebebis Setana, inspeqtorma unda daawesos Semowmebis<br />

Catarebis vadebi, raTa darwmundes, rom es RonisZiebebi Sesrulebu-<br />

lia damakmayofileblad.<br />

yvela detalis gadamowmebisa da qmedebebis damakmayofileblad<br />

Sesrulebis Semdeg inspeqtorma unda ganaaxlos sawarmos dosie da<br />

srulyofilad asaxos masSi saTanado informacia. Tu moqmedebs ga-<br />

remosdacviTi monacemebis gamoqveynebis meqanizmebi (magaliTad, da-<br />

mabinZureblebis gafrqvevaTa reestrSi), inspeqtorma unda uzrunve-<br />

lyos am monacemebis miwodeba aRniSnuli dokumentaciis Sedgenaze<br />

pasuxismgebeli pirebisaTvis. amasTan, inspeqtorma unda mimoixilos<br />

adgilze Semowmebis Catarebisa da Tanmxlebi saqmianobis ganxorcie-<br />

lebis sakuTari gamocdileba imis dasadgenad, SesaZlebeli iqneba Tu<br />

ara misi gamoyeneba momavalSi (gakveTilis saxiT); da Tu es asea - moax-<br />

senos xelmZRvanelobas.


s a r C e v i<br />

Tavi I<br />

1.1 <strong>kontrolis</strong> mniSvneloba regulirebis procesSi 5<br />

1.2. <strong>garemos</strong>dacviTi <strong>kontrolis</strong> programis SemuSaveba 8<br />

1.3. inspeqtoris profesiuli codna da gamocdileba 9<br />

1.4. <strong>garemos</strong>dacviT moTxovnaTa Seusruleblobis mizezebi 10<br />

1.5. TerTmeti kriteriumis cxrili 4<br />

1.6. normatiul moTxovnaTa etapobrivi danergva 20<br />

1.7. <strong>kontrolis</strong> sistemis xarisxis uzrunvelyofa 21<br />

Tavi II<br />

2.1. xelmZRvanelobis stili da TanamSromelTa<br />

funqcionaluri damoukidebloba 46<br />

2.2. TanamSromelTa qcevis gageba 48<br />

2.3. rogor mivaRwioT TanamSromelTa mxridan<br />

saqmisadmi erTgulebas 51<br />

2.4. rogor movipovoT TanamSromlebis ndoba 54<br />

2.5. personalis SerCevis meTodika 57<br />

2.6. kompetenciebis marTva 62<br />

Tavi III<br />

3.1. regulirebis obieqtebis inventarizacia da<br />

maxasiaTeblebis Sedgena 65<br />

3.2. inventarizaciisa da regulirebis obieqtebze<br />

dosies Sedgenis miznebi da amocanebi 66<br />

3.3. Sesagrovebeli monacemebis ZiriTadi tipebi 67<br />

7


Tavi IV<br />

darRvevebze reagirebis zomebi da maTi<br />

Sedegebis aRmofxvra<br />

4.1. safuZveli kanonmdeblobis moTxovnaTa<br />

Sesrulebis uzrunvelsayofad 72<br />

4.2. reagirebis meqanizmebi 73<br />

4.3. <strong>garemos</strong>dacviT danaSaulTan brZolis<br />

Taviseburebebi 78<br />

4.4. <strong>garemos</strong>dacviTi inspeqciebis kanonmdeblobis<br />

moTxovnaTa Sesrulebis uzrunvelsayofad<br />

gamoyenebuli strategia 79<br />

Tavi V<br />

Semowmebis angariSi da Semdgomi qmedebebi<br />

5.1. Semowmebis Catarebis angariSis<br />

Sinaarsi da daxasiaTeba 80<br />

5.2. Semowmebis Catarebis Sesaxeb xarisxiani<br />

angariSis Sedgenis aTi mcneba 84<br />

5.3. Semdgomi saqmianoba 85


misamarTi: q. Tbilisi, g. guluas q #6<br />

telefoni: (+995 32) 98 83 08<br />

faqsi: (+995 32) 98 83 08<br />

e-mail: gdi_geo@yahoo.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!