Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara

Jakintza-arloa: Medikuntza 

Prolil endopeptidasa eta 

piroglutamil peptidasa I 

aktibitateen banaketa tisularra 

Egilea: NAIARA AGIRREGOITIA MARCOS 

Urtea: 2004 

ZuzendariaK: JON IRAZUSTA, JAVIER GIL 

Unibertsitatea: UPV/EHU 

ISBN: 978-84-8438-152-5

Hitzaurrea 

Badira hiru urte lan hau bukatutzat eman zela. Ordutik gaur arte zientziaren 

arloan aldaketa ugari egon dira, izan ere zientzia oso dinamikoa da eta 

etengabe alor berriak irekitzen ari dira. 

Hiru urte hauetan, lan honen inguruan ere hainbat ikasketa burutu dira, hemen 

aurkeztutako lanak garatu direlarik. Hala eta guztiz, tesi honetan defendatzen 

diren ideiak gaur egun arte egindako ikerketek ez dituztela deuseztatzen, ezta 

indarra galerazten, esan genezake. Oraindik berriak balira mantentzen dira eta 

beste lanen garapenerako erabili izan dira eta izaten ari dira. Honek 

baieztatzen du benetan, gaurkotasuneko gaia izaten jarraitzen duela eta 

aurkeztutako emaitzak baliotasun handikoak direla.

UNIVERSIDAD 

DEL PAIS VASCO 

Eman ta zabal zazu 

EUSKAL HERRIKO 

UNIBERTSITATEA 

PROLIL ENDOPEPTIDASA ETA 

PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

AKTIBITATEEN BANAKETA 

TISULARRA GARAPENEAN ETA 

ZAHARTZAPENEAN 

DOKTORE-TESIA: 

Naiara Agirregoitia Marcos 

Fisiologia Saila 

Medikuntza eta Odontologia Fakultatea

Universidad 

del País vasco 

Eman ta zabal zazu 

Euskal herriko 

Unibertsitatea 

MEDIKUNTZA ETA ODONTOLOGIA FAKULTATEA 

FISIOLOGIA SAILA 

PROLIL ENDOPEPTIDASA ETA 


AKTIBITATEEN BANAKETA 

TISULARRA GARAPENEAN ETA 


Naiara Agirregoitia Marcos

Doktore-tesia Naiara Agirregoitia Marcos 

Gurutze, Joseba eta Ekaitzi… 

Inor geratuko ez denean ere, zuek nigandik 

hurbil ibiliko zaretelaren ziurtasuna 

lasaitzen eta hunkitzen nauelako. 

Fisiologia Saila UPV/EHU

Doktore-tesia Naiara Agirregoitia Marcos 

“Gure izaera mugimenduan dago. Erabateko atsedena heriotza da” 

Blaise Pascal 

Fisiologia Saila UPV/EHU

Esker onak 

Lan hau hasi nuenetik modu batean edo bestean lagundu 

nauzuen guztioi eskerrak emateko momentua da. Idazten hasi 

naizen arte, ez nuen susmatzen hain zaila izan zitekeenik mundu 

guztia kontutan hartzea, behar den modura, gehiegi luzatu gabe. 

Baina merezi duzuelako, azkeneko ahalegina egingo dut eta 

sailatuko naiz inor ez ahaztea zuei eskeini nahi dizuedan hurrengo 

lerroetan. Hor doaz nire esker onak: 

Hasteko, Fisiologia Sailean onartu eta tesi honen irakurketa 

posible izateko eman didaten laguntzarengatik, eskerrak eman nahi 

nizkioke Juan Manuel de Gandarias y Bajón, Fernando Ainz eta 

Begoña Ochoa Irakasle Doktoreei, laborategian hasi nintzenetik 

Saileko zuzendariak izan direnak. 

Tesi hauen zuzendariei, Jon Irazusta eta Javier Gil Doktoreei, 

hasieratik nigan izan duten konfidantza eta lapurtzen utzi didaten 

bere denbora guztia eskertu nahi nien. Zuek gabe tesi hau irudipen 

bat baino ez zen izango. 

Azkeneko urteetan nire bizitzaren denbora gehiena, 

Neurokimikako Laborategian nirekin igaro duten lankide eta lagunek 

ere izugarri egin dute, batzutan hain gogorra suertatzen den lana 

erosoago egiteko: Luis Casis (ikerkuntza lerro honen burua), Adolfo 

Varona, David Fernandez, Gorka Larrinaga, Asier Valdivia, Fátima 

Ruiz, Ekaitz Agirregoitia, Jaime Zubero, Nerea Subiran, Leire Gravina 

Susana Gil, Amaia Irazusta, Itziar Hoyos, Elena Diez eta Brasiletik 

etorri zen Paolo Silveira. Guztiei, eskerrikasko beti hor egoteagatik 

gehiago behar nizuenean. Honekin batera, ez dut ahaztu nahi Raquel 

Villaresek eskaini didan laguntza teknikoa, Mª Angeles Larreak 

agirien kontuak konpondu dizkidala, abeltegiko jendeak, animaliak 

zaindu eta, behar nituenean, beti prest izan dituztela, eta 

Esker onak

Esker onak 

Biokimikako eta Elektrofisiologiako laborategiko kideak, 

azpiegiturarekin arazorik sortzean beti konpondu didatela. 

Baina, hauekin batera, nire ikerkuntza ibilbidean beste 

laborategietan ere gelditu naiz eta egonaldi hauek, jende aparta 

ezagutzeko parada izan dira. Juan Miguel Mancera Doktoreak Puerto 

Realeko Unibertsitatean, Itsas Zientzien Fakultatean, bere 

ikerkuntza taldean onartu eta lankide izugarriekin 

immunohistokimika ikasteko aukera eman zidan: Raul Laiz-Carrión, 

José María Guzman, Elvira Morote, Erkuden Pérez eta momentu 

horretan nire gisara zeuden beste ikertzaileak: Mariza Veiga 

Monteiro, Ines Borella eta Rossana Venturieri. Modu berean, 

Nijmegeneko Unibertsitatean, Animalien Fisiologia Zelularreko 

Sailako Bruce Jenks eta Eric Roubos Doktoreen ikerkuntza 

taldearekin PCR-aren misterioak ikastea posible egin zitzaidan: 

Marinella Calle, Aniko Korosi, Maarten van den Hurk, Geert Corstens, 

Debbie Ouwens eta Peter Cruijsen. Zuek beste zientzia eta bizitza 

desberdin bat ezagutzeko aukera eman didazue. Milesker irakatsi 

didazuen guztiagatik. 

Azkenik, eskerrak ematea laborategitik kanpo pairatu eta nire 

lanarekin jarraitzeko animatu nauzuen lagun guztioi: Helena, 

Bárbara, Miguel, María, Noelia, Esti, Joseba, David, Sergio, Jonpa, 

Urtzi, Asier, Edu, Silvia, Jaime, Manu, Jon, Karel, Miriam, Kraska… 

Eta, nola ez nire familiari, hauek aparteko orduak sartu baitituzte: 

Gurutze, Joseba eta Ekaitz. 

Esker onak

David Artola Blancoren Oroimenez 

Esker onak 

Esker onak

Aurkibidea 

AURKIBIDEA 

Aurkibidea

Aurkibidea 

SARRERA 

1.NEUROPEPTIDOAK 3 

1.1.SARRERA 3 

1.2.NEURONA PEPTIDERGIKOEN BIOKIMIKA 5 

1.2.1.Neurona peptidergikoak 5 

1.2.2.Biosintesia 5 

1.2.3.Metatzea 5 

1.2.4.Askapena 6 

1.2.5.Hartzaileak 6 

1.2.6.Inaktibazioa 6 

1.3. NEUROPEPTIDOEN BANAKETA 7 

2.TIROTROPINAREN HORMONA ASKATZAILEA 9 

2.1.SARRERA 9 

2.2.TRH-aren AGERPENA ETA BANAKETA NERBIO 

SISTEMA ZENTRALEAN 10 

2.3.TRH-a ORGANO PERIFERIKOETAN 11 

2.4.TRH-aren BIOSINTESIA, ASKAPENA ETA 

ANDERATZE METABOLIKOA 12 

2.4.1. Biosintesia 12 

2.4.2. Anderatze metabolikoa 12 

2.4.3. Biotransformazioa 13 

2.4.4. Ontogenia 14 

2.4.5. TRH-aren hartzaileak 14 

2.4.6. TRH-aren ekintza fisiologikoak 15 

2.4.7. TRH-a NSZ-aren neurotransmisore edo 

neuromoduladorea 16 

3. PROLIL ENDOPEPTIDASA 19 

3.1.EZAUGARRI OROKORRAK 19 

3.2.EZAUGARRI BIOKIMIKOAK 20 

3.3.PROLIL ENDOPEPTIDASA eta PEPTIDO AKTIBOAK 22 

3.4. INHIBITZAILEAK 23 

3.5. GARRANTZI BIOLOGIKOA 24 

Aurkibidea

Aurkibidea 

4. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 25 

4.1. EZAUGARRI BIOLOGIKOAK 25 

4.2. EZAUGARRI BIOKIMIKOAK 26 

4.3. BANAKETA 27 

4.4. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I ETA PEPTIDO 

AKTIBOAK 28 

4.5. INHIBITZAILEAK 28 

4.6.GARRANTZI BIOLOGIKOA 28 

5. GARUN GARAPENA 31 

5.1. SARRERA 31 

5.1.1. Neurotransmisoreen garrantzia 31 

5.1.2. Neurulazioa eta garun-atalen desberdintzapena 31 

5.1.3. Garun-garapenaren zenbait orokortasun 

5.2. NERBIO ZUNTZEN HAZKUNTZA ETA 

33 

SINAPSIAREN FORMAZIOA 36 

5.3. OROKORTASUN MORFOLOGIKOAK 36 

5.3.1. Garapen sinaptikoa 38 

5.6. GARUN GARAPEN BIOKIMIKOA. 40 

5.7. TRH-aren EGINKIZUNA GARAPEN ETA ZAHARTZEAN 44 

5.8.PEPTIDASAK GARAPENEAN ETA ZAHARTZAPENEAN 46 

5.8.1.Aminopeptidasak 46 

5.8.2.Prolil endopeptidasa 48 

5.8.3.Piroglutamil peptidasa 48 

6. ORGANO PERIFERIKOEN GARAPENA 51 

6.1. BIHOTZA 51 

6.2. GIBELA ETA BIRIKAK 53 

6.3.GILTZURRUNA 57 

7. ZAHARTZAPENA 61 

7.1. GARUNA 61 

7.2. BIHOTZA 63 

7.3. GIBELA 64 

Aurkibidea

Aurkibidea 

7.4. BIRIKAK 65 

7.5. GILTZURRUNAK 66 

HELBURUA 71 

MATERIALA eta METODOAK 

A. MATERIALA 77 

1. ANIMALIAK 77 

2. EKIPAMENDUA 78 

3. PRODUCTU KIMIKOAK 79 

4. SOLUZIOAK 80 

4.1. Soluzio indargetzaileak 80 

4.2. Entseiu entzimatikoentzako substratu soluzioak 81 

4.3. Zentrifugazioarako soluzioak 82 

4.4. Beste soluzioak 82 

B. METODOAK 83 

1. ANIMALIEN PERFUSIO ETA ORGANO 

DESBERDINEN ERAUZKETARAKO TEKNIKAK 83 

2. LAGINEN PRESTAKUNTZA 89 

2.1. Zatiki solugarriaren lorpena 89 

2.2. Mintzari loturiko zatikiaren lorpena 89 

3. AKTIBITATE ENTZIMATIKOAREN NEURKETA 91 

4. PROTEINEN NEURKETA 93 

5. METODO ESTATISTIKOA 94 

EMAITZAK 

1. PEPTIDASEN AKTIBITATEAK: ENTZIMEN BANAKETA 97 

1.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA 97 

1.1.1. Prolil endopeptidasa solugarria 97 

1.1.2. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa 101 

1.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 105 

1.2.1. Piroglutamil peptidasa I solugarria 105 

1.2.2. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I 109 

2. PEPTIDASEN AKTIBITATEAK GARAPENEAN ZEHAR 113 

Aurkibidea

Aurkibidea 

2.1 PROLIL ENDOPEPTIDASA AKTIBITATEAREN 

ALDAKETAK GARAPENEAN 113 

2.1.1. Prolil endopeptidasa solugarria 113 

2.1.2. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa 

2.2.PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

127 

AKTIBITATEAREN ALDAKETAK GARAPENEAN 141 

2.2.1. Piroglutamil peptidasa I solugarria 141 

2.2.2. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I 155 

3.PEPTIDASEN AKTIBITATEAK ZAHARTZEAN 169 

3.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA AKTIBITATEAREN 

ALDAKETAK ZAHARTZEAN 169 

3.1. 1. Prolil endopeptidasa solugarria 169 

3.1. 2. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa 

3.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

175 

AKTIBITATEAREN ALDAKETAK ZAHARTZEAN 181 

3.2. 1. Piroglutamil peptidasa i solugarria 183 

3.2. 2. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I 187 

EZTABAIDA 

1.PROLIL ENDOPEPTIDASA 195 

1.1PROLIL ENDOPEPTIDASA GARUNAREN GARAPENEAN 

1.2.PROLIL ENDOPEPTIDASA GARUNAREN 

195 

ZAHARTZAPENEAN 198 

1.3.PROLIL ENDOPEPTIDASA ORGANO 

PERIFERIKOEN GARAPENEAN 199 

1.4.PROLIL ENDOPEPTIDASA ORGANO 

PERIFERIKOEN ZAHARTZAPENEAN 201 

2.PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 203 

2.1.PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I GARUNAREN 

GARAPENEAN 203 

2.2.PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

GARUNAREN ZAHARTZAPENEAN 205 

2.3.PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I ORGANO 

PERIFERIKOEN GARAPENEAN 205 

Aurkibidea

Aurkibidea 


PERIFERIKOEN ZAHARTZAPENEAN 206 

3. EMAITZEN ANALISI OROKORRA 209 

ONDORIOAK 213 

BIBLIOGRAFIA 217 

Aurkibidea

SARRERA

Sarrera 

2 

Sarrera

SARRERA 

1. NEUROPEPTIDOAK 

1.1. SARRERA 

Neuropeptidoak 

Zelularteko komunikazioa, oinarrizko funtzioa da izaki bizidun guztietan. 

Nerbio Sistema Zentralean (NSZ) neurotransmisore izena hartzen duten mezulari 

kimikoen bitartez ematen da. Konposatu hauek, jatorri neuronala duten substantzia 

kimikoak dira. Pitzadura sinaptikora askatzen dira eta hartzaile presinaptiko edo 

postsinaptikoetara lotuz jokatzen dute. 

Zenbait substantzia peptidiko, komunikazio neuronalaren osagai moduan joka 

zitekelako behin-betiko froga, 70. hamarkadan egin ziren zenbait aurkikuntzei esker 

gertatu zen: (a) ordurarte hipotalamikotzat hartutako hormonak, hipotalamo kanpoko 

NSZeko guneetan topatzea (Leppaluoto eta lank., 1978), (b) hartzaile opioideekin 

selektiboki lortzeko gai diren peptidoen aurkikuntza NSZ-ean (Simon, 1973); 

(Terenius, 1973), (c) horma gastrointestinalean edo erlazionaturiko guruinetan 

aurkitutako peptidoen aurkikuntza garunean (Von Euler eta Pernow, 1977) eta (d) 

oxitocina eta vasopresina (Kelly eta Renaud, 1978) eta hipofisi-hormonen jariapena 

kontrolatzen duten hipotalamo-hormonen jatorri neuronalaren aurkikuntza. Horrek, 

ugaztunetan neurona peptidergikoaren kontzeptua ezarri zuen (Scharrer, 1978). 

Neuropeptidoek, beste neurotransmisoreen aldean, zenbait ezaugarri berezi 

dute: kokapen espezifikoagoa dute, kontzentrazio txikiagoetan (monoaminak baino 

mila bider txikiagoak) ekiten dute, bere ekintza nagusiki, neuromoduladorea da, eta 

sintesi, anderakuntza eta ordezkapen abiadura desberdina dute. 

Sarrera 3


dira: 

4 

Hurrengo taulan, NSZean isolatutako neuropeptido garrantzitsuenak aurkezten 

Sarrera 

Peptido opioideak 

Proopiomelanokortina (POMC) 

Beta-endorfina 

N-azetil-beta-endorfina 

A Proentzefalina 

Met-entzefalina 

Leu-entzefalina 

Amidorfina 

Metorfamida 

Oktapeptidoa 

Heptapeptidoa 

B Proentzefalina (Dinorfinak) 

β-Neoendorfina 

β-Neoendorfina 

A Dinorfina (1-8), (1-17) 

B Dinorfina (Rimorfina) 

Leumorfina (B Dinorfina,1-29) 

Peptido hipotalamikoak 

TRH 

LHRH (GnRH) 

Somatostatina 

kortikoliberina (CRH) 

Somatokrinina 

Basopresina 

Oxitozina 

Neurofisina 

Hipofisi-peptidoak 

ACTH (de la POMC) 

β-MSH (de la POMC) 

Peptido gastrointestinalak 

Protakikininas 

P Substantzia (SP) 

K Substantzia (SK) 

Hesteetako polipeptido 

basoaktiboa 

Kolezistokinina (CCK-8) 

Gastrina 

Neurotensina 

Neuropeptido 

Y Neuripeptidoa (NPY) 

Areko polipeptidoak 

Bonbesina 

Intsulina 

Glucagoia 

Sekretina 

Beste peptidoak 

Angiotentsinak 

Bradikinina 

Karnosina 

Loaren peptidoak 

Galanina 

1. TAULA : NSZ-ean isolatutako neuropeptido garrantzitsuenak.


1.2. NEURONA PEPTIDERGIKOEN BIOKIMIKA 

1.2.1. Neurona peptidergikoak 

Neuropeptidoen aro berria, ornodunetan zein ornogabeetan, produktu 

peptidikoak sintetizatzeko eta jariatzeko gai ziren neurona neurojariatzaeileak 

existitzen zirela frogatu zenean, hasi zen. 

Ornodunetan, identifikatu eta karakterizatu ziren lehenengo neurona 

peptidergikoak, hipotalamoan egonda, bere edukin hormonalak neurohipofisira 

(basopresina eta oxitozina) edo erdiko eminentziara (TRH, LHRH eta somatostatina) 

(Scharrer, 1978) jariatzen zutenak izan ziren. 

1.2.2. Biosintesia 

Peptido neuroaktiboen sintesi mekanismo nagusiak ezagutzen dira: (a) 

oligopeptidoen sintesia, mekanismo entzimatikoen bidez eta (b) ohizko mekanismo 

erribosomikoen bidez proteinak sintetizatuz, proteinen hidrolisi entzimatikoaren 

ondoren peptido espezifikoak emanez. 

Ezagutzen diren neuropeptido guztiak (karnosina dipeptidoa eta glutatioi 

tripeptidoa izan ezik), hormona proteikoen sintesi-patroi bera jarraituz, neuronaren 

gorputzean, sintetizatzen dira. 

1.2.3. Metatzea 

Neuropeptidoak jariapen besikuletan metatzen dira eta garraio axoplasmikoz 

bukaera sinaptikorantz eroaten dira. Ikasketa immunozitokimikoek, neurona berean 

peptidoak neurotransmisore klasikoekin batera daudela frogatu dute. 

Sarrera 5


6 

1.2.4. Askapena 

Neuropeptidoen jariapen-mekanismoak eta neurotransmisore klasikoenak 

antzekoak dira (Burgus eta lank., 1970; Douglas, 1973). Nerbio bukaeran askatzen dira 

kinada despolarizatzaile baten ondoren, kaltzioaren menpeko prozesuan (Thorn eta 

lank., 1978). 

1.2.5. Hartzaileak 

Neurotransmisoreen hartzaileak, oso espezifikoki neurotransmisore edo 

neuropeptidoak lotzen dituen, eta leku pre- edo postsinaptikoetan aurkitzen diren 

mintzeko proteinak dira. Barne-peptidoaren eta hartzailearen arteko loturak 

(neurotransmisore klasikoekin gertatzen zen bezala) kanal ioniko jakinetan 

iragazkortasun aldaketak edo zelula barneko bigarren mezularien agerpena eragin 

dezake. 

Neuropeptidoen hartzaileek oso dentsitate baxuak dituzte (100 fmol/mg 

proteina inguru), baina oso afinitate altua; gutxi gorabehera, neurotransmisore 

klasikoek bere hartzaileekiko dutena baino ehun aldiz altuagoa. 

Hartzaile peptidikoak, gehienetan, G proteinetara lotutako hartzaile 

metabotropikoak dira. Zazpi domeinu hidrofobiko, zenbait glikosilazio gune Nmuturrean 

eta kinasa erregulatzaileentzako fosforilazio guneak dituzte. Gainera, hauen 

barnean, hartzaile peptidikoen mota asko deskribatu dira; heterogeneotasun handi 

honek, parte hartzen duten prozesuen aniztasuna isladatzen du. 

1.2.6. Inaktibazioa 

Neurotransmisore batek sortzen duen eraginaren iraupena eta intentsitatea, 

hartzailearen inguruan dauden neurotransmisoreen kontzentrazioaren gutxitzean parte 

hartzen duten mekanismoen menpe dago. Prozesu hau bi modutara gertatu ahal da: 

bukaera sinaptikoetatik eta ondoko glia-zeluletatik gune sinaptikora askatu diren 

peptidoen bereganatzeaz, edo anderakuntza entzimatikoz. 

Sarrera


Neuropeptidoen inaktibaziorako bide nagusia, hauen hidrolisi entzimatikoa da, 

bai exopeptidasa zein endopeptidasen bidez. Exopeptidasak peptidoak amino 

(aminopeptidasa) zein karboxilo (karboxipeptidasa) muturretatik hidrolizatzen dituzte, 

aminoazido bakarra askatuz. Endopeptidasek proteina eta peptido barneko loturetan 

eragiten dute. 

Neuropeptido gehienak, mintzari loturiko zelula kanpoko peptidasek 

inaktibatzen dituzte. Hala ere, kontuan izan behar dugu peptidasa solugarrien 

eginkizuna. Zenbait ikerketa lanek, sinaptosomak (sinapsiaren in vitro ereduak) 

neuropeptido desberdinak anderatzeko gai direla eta aktibitate peptidasikoa, 

sinaptosoma mailan, nagusiki, solugarria dela egiaztatu dute, mintzari loturiko 

aktibitatearen proportzioa handia bada ere (Irazusta eta lank., 2002). 

Orokorrean uste da, neuropeptidoak sinapsi arteko gunera askatu ondoren ez 

direla berriro aktiboki jasotzen. 

Azkenik, peptidoa sinapsi arteko gunetik ezabatzeko mekanismo posiblea, 

peptido-hartzaile konplexuaren barneratzea, hormona peptidikoetan ematen den 

modura, da (Willingham eta lank., 1980; King eta Cuatrecasas, 1981; Edwardson eta 

McDermott, 1982; Beaudet eta lank., 1998; Lin eta lank., 2000). 

1.3. NEUROPEPTIDOEN BANAKETA 

Aitzindari beretik sortzen diren peptidoak, antzeko banaketa dute, hala ere, 

aitzindarien prozesamendu aldagarria dela eta, zelula desberdinetan azkeneko 

produktu desberdinak sortu ahal dira (Siegel eta lank., 1993). 

Dirudienez, gorputz zelularrek aitzindari peptidikoak ekoizten dituzte eta, 

berehala axoietara bidali. Honela, peptido mailak perikarioian ez dira oso altuak. Hau 

dela eta, zelula peptidergikoen gorputzak immunohistokimika bidez ikusteko zailak 

dira. Aldiz, axoiak eta nerbio bukaerak oso ondo ikustarazten dira, gune hauen 

neuropeptidoen eduki altua dela eta. 

Sarrera 7

Tirotropinaren Hormona Askatzailea 

2. TIROTROPINAREN HORMONA 

ASKATZAILEA 

2.1. SARRERA 

Tirotropinaren hormona askatzailea (TRH, thyrotropin releasing hormone edo 

tiroliberina) hormona askatzaile hipotalamikoen taldearen osagaia da. Hormona talde 

honetatik lehenengo isolatu eta karakterizatu zena izan zen, aurreko hipofisitik zenbait 

hormona trofiko askatzeko duen gaitasuna zela eta (Boler eta lank., 1969). Hormona 

hauek, neurona hipotalamikoetan, nagusiki, sintetizatzen dira eta odol-zirkulazio 

lokalera askatzen dira, hipotalamo-hipofisi-porta sistemaren bidez. 

THR-a, aurreko hipofisian, tirotropina (tiroidearen hormona estimulatzailea, 

TSH edo thyroid stimulating hormone), hazkuntzaren hormona (GH) eta prolaktinaren 

sintesi eta jariatzearen arduraduna da (Morley, 1981). 

Hipotalamoak hipofisi-tiroide ardatzaren aktibitatea kontrolatzen duela, 

berrogeitamargarren hamarkadatik ezaguna zen, baina hogei urte pasatu ziren, TRH-a 

ardi- eta txerri-ehun hipotalamikotik kimikoki isolatu zen arte. p-Glu-His-Pro-NH2 

sekuentzia peptidikoa duen tripeptidoa zela ikusi zen eta 1969. urtean sintetizatzea 

lortu zen (Boler eta lank., 1969; Burgus eta lank., 1969). Tiroliberinaren egitura 

primarioa ardi- eta txerri-ehun hipotalamikoan berdina zela frogatu zen (Burgus eta 

lank., 1970) eta behi eta gizakiaren TRH-ak mugikortasun kromatografiko bera zuela 

ere behatu zen (Bowers eta lank., 1965). 

TRH-ak konformazio eskakizun zorrotzak ditu bere aktibitate biologikorako. 

Honela bada, tiroliberinaren egitura naturalatik urruntzen den edozein formak, 

aktibitate galera handia du (Guillemin eta Burgus, 1972). 

TRH-ari buruzko lehenengo ikasketak TSH, GH eta prolaktinaren jariapena 

eragiteko, aurreko hipofisiaren gain dituen ekintza neuroendokrinoetan oinarritzen 

baziren ere, TRH-ak NSZ-ean ere eragin garrantzitsuak zituela, berehala argitu zen. 

TRH-ak parte hartzen du: (1) kitzikapen neuronala aldatuz, (2) transmisoreen askapena 

Sarrera 9


eta turnover-a handituz, (3) NSZ-ean alerta areagotuz, (4) odol-presioa, gorputztenperatura 

eta arnas-zatiketa handituz, (5) elikagai eta likidoen hartzea aldatuz, (6) 

aktibitate motorea handituz eta (7) analgesia sortuz (Jackson, 1982; Griffiths eta 

Bennett, 1983; Griffiths, 1985; Sharif, 1988; Burt eta Sharif, 1989). 

Binding esperimentuz (Hawkins eta lank., 1987; Sharif, 1988) eta teknika 

autoradiografikoz (Manaker eta lank., 1986; Palacios eta Dietl, 1987), ugaztunen NSZaren 

hainbat aldetan, heterogeneoki banatutako TRH-aren hartzaileen dentsitate altuak, 

zeudela frogatu zuten. Honek, TRH-a neurotransmisorea zelaren hipotesia indartu 

zuen. 

10 

TRH-ak, bere askapen bidearen arabera, modu desberdinetan jokatu ahal du: 

1. Odolera askatzean neurohormona moduan jokatzen du. 

2. Hipotalamo hipofisi porta sistemara askatzean hormona askatzaile moduan 

lan egiten du. 

3. NSZ eta Nerbio Sistema Periferiko (NSP) mailako sinapsietara askatzean, 

neurotransmisore edo/eta neuromoduladore moduan aritzen da. 

4. Zelula ez neuronaletara askatzean, alboko zeluletan bitartekari parakrino 

edo autokrino moduan jokatzen du. 

2.2. TRH-aren AGERPENA ETA BANAKETA 

NERBIO SISTEMA ZENTRALAEAN 

Arratoien NSZ-ean TRH-aren banaketa analizatzen zuten lanetan, 

tripeptidoaren %70 hipotalamotik kanpo zegoela aurkitu zen, eta NSZ osotik banaketa 

zabala zuela ikusi zuten (Leppaluoto eta lank., 1978). Teknika immunohistokimikoek 

posible egin dute TRH-a duten nerbio-bukaerak garun-kortexean eta garun-enborreko 

nukleotan, bistaratzea (Jackson eta Reichlin, 1974; Morley, 1979). 

TRH-aren tamaina txikia zela eta immunohistokimikaren bereizmen handiagoa 

lortu zen TRH-aren aitzindariaren kontrako antiserumak erabili zirenean. Honela, 

TRH-aren (Hokfelt eta lank., 1975; Johansson eta Hokfelt, 1980; Kreider eta lank., 

1985; Hokfelt eta lank., 1989) edo bere aintzindariaren (Lechan eta lank., 1986a) 

Sarrera


antigorputzak erabiliz, immunohistokimikoki, TRH-aren sistemaren banaketa zabala 

isladatzen duten garun-mapak burutu dira, eta emaitza hauek, aurrekoekin bat zetozela 

frogatu da (Lechan eta lank., 1986b). 

Kirurgikoki erdiko hipotalamo basala isolatu zenean eta aipatutako nukleotan 

TRH mailak konstante mantentzen zirela behatu zenean, hipotalamo kanpoko TRH-a 

NSZ-aren atal hauetan sortzen dela, eta ez dela honaino garraiatzen neurona 

hipotalamikoen axoien bidez frogatu zen. Ugaztunen garuna eta bizkar-muinean gain, 

TRH-aren kontzentrazio altuak topatzen ditugu anfibioen odolean, garunean eta 

larruazalean (Jackson eta Reichlin, 1979), baita ere moluskoen garunean, hauen 

sistema endokrinoan duen funtzioa ezagutu gabe mantentzen bada ere. 

TRH-a eta P substantzia (SP), serotoninarekin batera, rafe nukleoaren muinneuronetan 

eta bizkarrezur-erraboila sisteman aurkitzen dira (Johnson eta lank., 1993). 

Neurotransmisore bakoitzaren ontogenia banatuta aztertzen duten ikerlanak daude eta 

zelula berean egon arren, bere artean desberdinak direla, aurkitu da (Jonakait eta lank., 

1988). 

2.3. TRH-a ORGANO PERIFERIKOETAN 

TRH-ari buruzko ikerlan gehienak, orain arte aipatu den bezala, garunean 

burutu dira. Hipotalamotik kanpoko garun-ataletan ere agertzen zela behatu zenetik 

(Leppaluoto eta lank., 1978), tripeptidoa arratoien organo periferikoetan (gibelean, 

giltzurrunean, arean, bihotzean, barrabiletan, obulutegian) eta gorputzeko likidoetan 

(odolean, giza-hazian) kokatu da (Safran eta lank., 1982; Pekary eta lank., 1983; 

Lamberton eta lank., 1984; del Rio-Garcia eta Smyth, 1990). TRH-aren hartzaileen 

banaketa ere ehun periferikoetan ikertu da (Fukusumi eta lank., 1995). 

Oilaskoetan TRH-a garunean, hipofisian, tiroide guruinean eta gonadetan 

topatu da, eta hazkuntzan, ugalketan eta digestioan zerikusirik izan ahal duela 

pentsatzen da (Geris eta lank., 2000). 

Interesgarriak dira bihotzean TRH-ari buruz egindako ikerlanak. TRH-aren 

genea bihotzean espresatzen dela, hain zuzen ere, aurikularen miozitoetan (Shi eta 

lank., 1996) eta bere mRNA-ren dentsitatea glukokortikoideen bidez areagotu ahal 

dela behatu da (Shi eta lank., 1997; Wilber eta Xu, 1998). Honen ondorioz, TRH-aren 

Sarrera 11


agerpena bihotzean ez dela bakarrik bere garunetiko garraioari esker ondorioztatzen 

da. 

12 

2.4.TRH-aren BIOSINTESIA, ASKAPENA ETA 

ANDERATZE METABOLIKOA. 

2.4.1. Biosintesia 

Lehenengo ikerlanen ostean, TRH-aren biosintesiaren entzima bidezko 

mekanismoa dela medio gertatzen zela uste zen. Geroago frogatu zen, beste peptido 

asko bezala, erribosometan eratzen den prohormona batetik askatzen dela, ondoren 

nerbio bukaeretara garraiatua delarik (Richter eta lank., 1984). TRH-aren aitzindaria, 

pisu molekular handiko molekula da, honetatik, apurketa entzimatikoz, tripeptidoaren 

bost kopia lortzen dira (Jackson eta lank., 1985; Lechan eta lank., 1986b). 

2.4.2. Anderatze metabolikoa 

TRH-ak, bere egitura dela eta, entzima proteolitiko askoren aurrean 

erresistentzia du, baita pepsina, papaina edo termolisinaren antzeko aktibitate 

entzimatiko inespezifikoen aurrean (Burgus eta Guillemin, 1970). Alde batetik, 

tripeptidoaren amino muturraren ziklazioa eta karboxilo muturrean duen amida taldea 

dela eta, exopeptidasen aurrean erresistentzia du. Bestaldetik, barneko prolina dela eta 

endopeptidasa gehienek ezin dute hidrolizatu. 

Dena den, TRH-aren anderakuntza kataliza dezaketen, gutxienez, hiru entzima 

identifikatu dira: prolil endopeptidasa, piroglutamil peptidasa I eta piroglutamil 

peptidasa II. 

TRH-a peptidasen bidez inaktibatzen da, gorputzaren atal desberdinetan: 

garuna, hipofisia, bizkar-muina, gibela, giltzurrunak, area, guruin adrenalak eta odola 

(Griffiths eta McDermott, 1983). 

Sarrera


Entzima anderatzaileen presentziak leku hauetan guztietan, TRH-a 

inaktibatzeko gaitasunaz gain, ehunetan bere edukia, bere ekintzaren iraupena eta bere 

eraldaketa, biologikoki aktiboak diren zati txikiagotara, kontrolatzeko ahalmena ere 

isladatu ahal du (Griffiths eta McDermott, 1983). 

2.4.4. Biotransformazioa 

TRH-aren anderatze entzimatiko primarioaren ostean nagusiki bi metabolito 

eratzen dira: 

1. TRH azidoa: Prolil endopeptidasa (PE) entzimaren aktibitatearen ondorioz 

sortzen den metabolito primarioa da. Erradioimmunosaiakeraz, detektatu zen 

lehenengo aldiz, arratoiaren burmuinean (Emerson eta lank., 1980) eta gizaki-gernuan 

(Bhandrau eta Emerson, 1980). Molekula honen garun-bentrikulu barneko injekzioak, 

“wet dog shaking” izenarekin ezagutzen den portaera eragiten du (Boschi eta lank., 

1980). 

2. His-Pro diketopiperazina edo ziklo (His-Pro): TRH-a piroglutamil 

peptidasa (PG) entzimen bidez hidrolizatzean His-Pro-NH2 sortzen da eta hau, 

espontaneoki ziklatzen da His-Pro diketopiperazina emateko (Peterkofsky eta lank., 

1982; Prasad eta lank., 1982). 

Diketopiperazina, bere aitzindaria (TRH-a) baino kontzentrazio handiagotan 

dago burmuinean. Bertan eragin ugari ditu. Aktibitate endokrinoa du (Brabant eta 

lank., 1981) eta NSZ-ean zenbait ekintza burutzen ditu, adibidez, kortexeko neuronak 

kitzikatzea (Stone, 1983). Odolean (Mori eta lank., 1982; Duntas eta lank., 1993), hodi 

gastrointestinalean (Mori eta lank., 1982) eta gernuan (Perry eta lank., 1965) ere topatu 

da. 

PG PE 

pGlu—His—ProNH2 

2. IRUDIA: TRH-aren anderatze entzimatikoa. 

2.4.5. Ontogenia 

Sarrera 13


Ugaztunetan, TRH-aren sistema neuronala, hipotalamo zein, hipotalamo 

kanpoko ataletan, heldu gabe dago jaiotza unean, baina, jaio ondoko lehenengo 

asteetan, berehala garatzen da maila altuenak lortuz. Ondoren, jeisten da helduen 

mailetara ailegatuz. Garapen eredu hau, hipotalamo-hipofisi-tiroide ardatzarenarekin 

bat dator (Blanchard eta Barden, 1986; Bayliss eta lank., 1994). 

14 

2.4.6. TRH-aren hartzaileak 

TRH-ak, zelulen azaleran eta G proteinetara lotuta dauden hartzaileek 

aktibatzen dituzten bigarren mezularien bitartez betetzen du bere funtzio fisiologikoa 

(Gershengorn eta Osman, 1996). Bigarren mezularien sistema honetan, Ca 2+ -ak C 

fosfolipasa aktibatzen du, azkenik inositol fosfolipidoek parte hartzen duten 

seinalizazio sistema eratuz (Bayliss eta lank., 1994). 

Fosfatidil inositolaren (PI-aren) turnover-a aktibatzen duten hartzaileak, bi 

taldetan banatzen dira: Pertussis toxinari sentikorrak diren G proteinen gain jokatzen 

duten hartzaileak eta Pertussis toxinari sentikorrak ez diren G proteinen gain jokatzen 

dutenak. Gehienak, azken talde honen barruan daude (Dohlman eta lank., 1987) eta 

TRH-aren hartzailea ere, talde honen barruan dago. 

Tiroide hormonen kontzentrazioak, TRH-aren hartzaileen aktibitatea 

erregulatzen du (Bhargava eta lank., 1989). 

1990. urtean TRH-aren hartzailea identifikatu zen lehenengo aldiz, Straub-ek 

DNA osagarriko (cDNA) bilduma batetik klonatzean bere espresioa lortu zuenean 

(Straub eta lank., 1990). Hartzaile hau ugaria zen aurreko hipofisian eta burmuinaren 

atal neuroendokrinoetan, baina mRNA-ren espresio patroia oso mugatua zen NSZ-aren 

beste guneetan (Calza eta lank., 1992; Zabavnik eta lank., 1993). 

Bestalde, NSZ-ean TRH-aren lotura guneak autoradiografiaz aztertu zirenean, 

lortutako datuek, tripeptidoak banaketa zabalagoa erakuzten zuela frogatu zuten. 

Honek guztiak beste hartzaile baten presentzia iradokitzen zuen. Honela, 1998.ean, 

TRH-aren hartzaileen azpitalde berri baterako kodifikatzen zuen cDNA klonatu zen 

(Cao eta lank., 1998). TRH hartzaile honi TRH-R2 deitu zioten, lehenago 

aurkitutakoaz desberdintzeko (TRH-R1). 

Sarrera


TRH-R2-a garunean eta bizkarrezur-muinean bakarrik aurkitu zen (Cao eta 

lank., 1998). Aldiz, TRH-R1-aren dentsitate altua behatu da, garunaren atal 

gehienetan, batez ere hipotalamoan, eta baita hipofisian ere (Bhargava eta lank., 1989). 

TRH-aren hartzaileak bizkar-muinean, giltzurrunetan, biriketan, bihotzean, 

guruin adrenalean, arren ugalketa sisteman eta sistema gastrointestinalean topatu dira, 

ikasketa hauetan zein motatako hartzaileak diren zehaztu ez bada ere (Bhargava eta 

Gulati, 1988; Shi eta lank., 1996; Horita, 1998; Bilek, 2000). Badirudi hartzaile 

bakoitzaren erregulazioa zelula motarekiko espezifikoa dela (Gershengorn eta Thaw, 

1991). 

Azken urteetan, hirugarren hartzaile mota bat aurkitu da, TRH-R3 izendatu 

dena, baina momentuz, bakarrik Xenopus laevis-ean aurkitu da (Bidaud eta lank., 

2004) 

2.4.7. TRH-aren ekintza fisiologikoak 

Tiroidearen erregulatzaile nagusia, hipotalamo-hipofisi-tiroide ardatzaren 

barruan, tiroidearen hormona estimulatzailea (TSH) da. NSZ-aren bidezko kontrola, 

hipotalamoko tirotropina askatzailea den neurohormonak (TRH) burutzen du, hipofisitirotrofoen 

gain, zelula azaleraren hartzaile zehatzetara lotuz, TSH-aren sintesi eta 

jariapena bizkortzen du. Somatostatinak TSH-aren jariapena gutxitzen du eta 

hipotalamotik inhibizio-seinaleak bidali ditzake. 

TSH-ak tiroide hormonen ekoizpena areagotzen du. Hauek, bi eragin nagusi 

dituzte organismoan: 1) indize metaboliko osoa handitzea eta 2) hazkuntza bizkortzea. 

Tiroide-hormonek atzeraelikadura bidezko kontrola eragiten dute hipofisiko 

tirotropoen eta TRH-aren ekoizle diren hipotalamoko zeluletan. Odoletik doan tiroide 

hormonen kontzentrazio aldaketak, TSH-aren erregulatzaile nagusiak dira 

atzeraelikadura sistema honetan. 

Tiroide-hormonen eragin inhibitzaileen artean ondorengoak ditugu: TRH-aren 

hartzaileen murrizketa (Bhargava eta lank., 1987), peptidoaren kontzentrazio 

jakinarako eraginkortasun biologikoa gutxitzen duena (Perrone eta Hinkle, 1978); 

Sarrera 15


TSH-aren β-katearen genearen transkripzioaren inhibizioa (Carr eta lank., 1987) eta 

TRH-aren mRNA-ren gutxitzea hipotalamoko zeluletan (Segerson eta lank., 1987). 

TRH-aren indar neuroaktiboa, bere ekintza zentral ugarietan espresatzen da eta 

gehienetan alerta egoera isladatzen du. Orokorrean, TRH-aren funtzioa, ezarritako 

funtzio endokrinoa baino zabalagoa dela pentsa dezakegu. Susmo honen euskarri 

moduan, [ 3 H] TRH bidez aurkitutako afinitate handiko zenbait puntu ditugu: 

ugaztunen prosentzefaloan, amigdalan, septumean, hipotalamoan eta bizkarhezurmuinean. 

Hauetaz gain hipofisian eta hazitako hipofisi zeluletan ere afinitate handiko 

puntu hauek topatu ziren (Ogawa eta lank., 1982). 

16 

2.4.8.TRH-a NSZ-aren neurotransmisore edo neuromoduladore 

TRH peptidoak, bere funtzio hormonalaz gain, nerbio sisteman 

neurotransmisore edo neuromoduladore moduan ere joka dezake. Badirudi hormona 

funtzioa ebolutiboki aurrerago garatu zela. Gero eta datu gehiago daude TRH-aren 

transmisore funtzio honi buruz (Lechan eta Jackson, 1982; Horita eta lank., 1986; 

Kelly, 1995; Horita, 1998; Nillni eta Sevarino, 1999). 

Hipotalamo barneko nerbio bukaerek TRH-a jariatzen zutela pentsatu zen, alde 

batetik, garunaren atal honen tripeptidoaren eduki altua dela eta, eta bestetik, 

dopamina eta serotoninaren maila baxuak erregulatu ahal duten, hipotalamoko 

sinaptosometatik Ca 2+ -aren menpean TRH-aren askapena gerta daitekelako (Bennett 

eta lank., 1987). TRH-aren indar neuroaktiboa, bere ekintza zentraletan isladatzen da, 

eta gehienetan, alerta egoeraren hazkuntza ekartzen du. Datu hauek zirela eta, TRHaren 

funtzio neuroendokrinoaz gain, neurotransmisore zein neuromoduladore moduan 

joka zezakeela pentsatu zen. Hipotesi honek, indar gehiago hartu zuen TRH-ak 

erantzun farmakologiko eta fisiologiko ugari eragiten zituela ikusi zenean eta 

entzefaloaren gune zehatzetan txertatzean, eragin bizkortzaile ugari sortzen zituela 

behatu zenean (Griffiths, 1985; Prysor-Jones eta lank., 1986; Griffiths, 1987). 

TRH-ak NSZ-aren itu puntuetan, hipofisiaren gain duen ekintza ezezik, beste 

zenbait eragin ditu. TRH-aren ekintza, ikerketa farmakologiko eta neurokimiko 

ugarietan frogatu da. Peptidoaren emateak era zentral edo periferikoan, animalietan, 

lokomozio-aktibitatea, loa, gozea, egarria eta termoerregulazioa aldatzen ditu. TRH- 

Sarrera


ak, NSZ-ean, neurofarmakologikoki aktiboak diren zenbait drogen eragina eraldatzen 

du. 

Urtetan zehar bildu diren datuekin, TRH-aren ekintza zentralak garuneko 

katekolaminen turnover-a eta askapena modula dezakela pentsatu da. Beste 

neurotransmisore sistemetan ere, neurona kolinergikoetan esaterako, aldaketak 

eragiten dituela ikusi da (Bennett eta lank., 1987). 

In vitro hibridazio bidez burutu diren ikasketek eta ikasketa immunozitokimiko 

eta immunoerreaktiboek, TRH-aren ekoizpen guneak hipotalamotik kanpo ere 

aurkitzen direla frogatu dute (Lechan eta Jackson, 1982; Eskay eta lank., 1983; 

Ishikawa eta lank., 1984; Tsuruo eta lank., 1987; Calza eta lank., 1992). 

Heuer eta lankideek, TRH-R2-aren espresioa deskribatzen duten zenbait lan 

argitaratu dituzte. TRH-R2-aren mRNA-ren banaketa zabalak (talamoa, garun eta 

zerebelo-kortexak…) TRH-ak funtzio kognitibo aurreratuagoak izan ditzakela pentsa 

arazten du (Heuer eta lank., 1999; Heuer eta lank., 2000). 

Sarrera 17

3. PROLIL ENDOPEPTIDASA 

3.1. EZAUGARRI OROKORRAK 

Prolil endopeptidasa 

Prolina aminoazido berezia da bere egitura ziklikoa dela eta. Konformazio 

espezifiko honek, peptido eta proteinetan egitura murrizketa ugari ezartzen ditu eta 

ezaugarri biologiko desberdinak ematen die biomolekulei. Prolinak, oso funtzio 

garrantzitsuak ditu, peptido aktiboei babesa ematen dielako anderakuntza 

entzimatikoaren aurrean. Dena den, peptido hauen aktibitatea erregulatzeko 

helburuarekin, aminoazido hau espezifikoki hidrolizatzeko gai den entzima talde 

garrantzitsua dago. Hauen artean prolil endopeptidasa dugu (Cunningham eta 

O'Connor, 1997). 

Prolil endopeptidasaren aktibitatea, giza umetokien homogenizatuak, 

oxitozinatik (Cys-Tyr-Ile-Gln-Asn-Cys-Pro-Leu-Gly-NH2) leuzilglizinamida (Leu- 

Gly-NH2) peptidoaren askapena gauzatzeko gai zirela behatu zenean aurkitu zen 

(Walter eta lank., 1971). Geroago, aktibitate hau, garai hartan "post-proline cleaving 

enzyme" deitua, arkume giltzurrunatik purifikatu zen eta peptido askoren prolina 

aminoazidoaren karboxilo aldetik hidrolisia eragiten zuela ikusi zen (Koida eta Walter, 

1976), bi prolinen arteko lotura izan ezik. Garunean antzeko aktibitate entzimatikoa 

ediren zen, prolil endopeptidasa izenarekin izendatu zena (Orlowski eta lank., 1979). 

Entzima hau prolil oligopeptidasa izenarekin ere ezagutzen da. Bere cDNA-n 

oinarriturik entzimaren egitura primario osoa argitu zen (Rennex eta lank., 1991). 

Sekuentzia aminoazidiko horretan ez zen "leader” sekuentziarik aurkitzen, eta beraz ez 

da ezagutzen prolil endopeptidasak prozedurarik jasaten duen bere egitura heldura 

iristeko. Bere genea karakterizatu eta klonatu zen, 10B2-B3 kromosoman aurkitzen 

dela eta 92 kilobaseko luzeera zituela topatu zen saguaren kasuan (Kimura eta lank., 

1999) eta 6q22 kromosoman giza linfozitoetan (Goossens eta lank., 1996). 

Prolil endopeptidasa ugaztunen ehunetan eta bakterioetan modu oso zabalean 

banatuta egon arren, onddoetan ez dago (Polgar, 1994). Ugaztunei dagokionez, 

Sarrera 19


burututako lehen ikerlanetan, entzimaren aktibitate altuena burmuinean, muskulu 

eskeletikoan, barrabiletan (Yoshimoto eta lank., 1979), giltzurrunetan (Kato eta lank., 

1980b) eta biriketan (Orlowski eta lank., 1979) aurkitu zen. NSZ-ri dagokionez, 

ikerketa ugari egin dira entzima honen banaketa garunaren zati desberdinetan 

argitzeko (Dresdner eta lank., 1982; Gallegos eta lank., 1999; Irazusta eta lank., 2002). 

NSZ-ean, bai neuronek bai astrozitoek prolil endopeptidasa dutela deskribatu da, 

(Mentlein eta lank., 1990). Prolil endopeptidasaren mRNA-ren banaketa NS-an 

ikertzen duen lan bat ere duela gutxi argitaratu da, mRNA entzimak degradatzen 

dituen neuropeptidoen hartzaileak agertzen ziren garun-zati berberetan detektatzen 

denean (Bellemere eta lank., 2004). Burutu diren ikerkuntza lan gehienek entzima hau 

zitosolean kokatzen dute. Dena den, mintzari loturik (O'Leary eta O'Connor, 1995), 

mikrosoma hepatikoetan (Matsubara eta lank., 1998) eta nukleoan, (DNAren sintesian 

parte har dezakena) ere aurkitu izan da, (Ohtuski eta lank., 1997; Ishino eta lank., 

1998). 

Gainera, serumean (Maes eta lank., 1994b) eta hazi-plasman (Fernandez eta 

lank., 2002; Valdivia eta lank., 2004) agertzeak, entzimaren forma jariatua ere dagoela 

pentsarazten digu. Giza-hazian, bai espermatozoideetan (Yoshida eta lank., 1999), zein 

prostasometan (prostatak jariatzen dituen zelula kanpoko mintz egiturak) eta haziplasman 

(Fernandez eta lank., 2002; Valdivia eta lank., 2004) dago. Giltzurrunen 

likido tubularrean entzimaren aktibitatea topatu da (Casarini eta lank., 1999). 

Obulutegian, folikuluen granulu zeluletan eta fluxuan ere detektatu da (Kimura eta 

lank., 1998). 

Arrainetan oso lan gutxi argitaratu dira entzima honen banaketari buruz, eta, 

badirudi sardinzarraren espermatozoideen isatsan aurkitzen dela (Yoshida eta lank., 

1999). Narraztiei dagokionez, aipatzekoa da sugeen pozoinetan prolil endopeptidasa 

aktibitatea neurtu dela, oso maila baxuetan bada ere (Gasparello-Clemente eta Silveira, 

2002). 

20 

3.2. EZAUGARRI BIOKIMIKOAK 

Prolil endopeptidasari buruzko lehenengo lanak, entzima dimerikoa eta 115- 

140 kDa masa molekularretakoa zela adierazten zuten (Koida eta Walter, 1976). Hala 

Sarrera


ere, gaur egun onartzen da entzima monomerikoa dela eta bere masa molekularra, 65- 

85 kDa artekoa dela, espeziearen arabera (Goossens eta lank., 1995). 

Entzima metal astunei sentikorra da EDTA erabiliz prolil endopeptidasaren 

egonkortasun handiagoa lortzen baita. Zn 2+ , Co 2+ , Fe 2+ -ek erabateko inhibizioa 

sortzen dute eta Mn 2+ , Ca 2+ eta Mg 2+ -ek inhibizio partziala (Orlowski eta lank., 1979). 

Ugaztunen prolil endopeptidasak 7.5-eko pH optimoa du, pI 4.8-4.9 artekoa 

izanik. Entzima bakterianoak, antzeko pH optimoa du, baina pI handiagorekin, 5.5. 

Forma biak, 35-40 gradu zentigradu inguru funtzionatzen dute ezin hobeki (Makinen 

eta lank., 1994; Goossens eta lank., 1995; Yoshimoto eta lank., 1995). 

Prolil endopeptidasa serin-proteasen taldearen barruan koka dezakegu. 

Proposamen hau, bere aktibitatea diisofluorofosfatoz (tiol taldeen blokeatzailea) 

inhibitzen zela jakitean, proposatu zen. Entzimaren sekuentziazioak sailkapen hau 

egiaztatu zuen. Dena den, ordurarte ezagutzen ziren proteasen familien desberdina zela 

ikusi zen, proteasa hauen familia klasikoekin homologiarik ez baitu erakusten (Rennex 

eta lank., 1991). Bestalde, prolil endopeptidasaren triada katalitikoa (Ser-Asp-His ) 

beste serin proteasen desberdina da (Asp-His-Ser edo His-Asp-Ser) (Kanatani eta 

lank., 1993; Vanhoof eta lank., 1995; Yoshimoto eta lank., 1995) 

Prolil endopeptidasaren egitura kristalografia erabiliz ikasi da. Honen arabera 

α/β hidrolasa domeinu bat izango zuen eta triada katalitikoa (Ser554, His680, 

Asp641), ez-ohizko β-helizea, erdiko tunel batek, babesten du (Fulop eta lank., 1998). 

Egitura hau dela eta bakarrik peptido txikiak hidrolizatzeko gaitasuna du. 

Prolil endopeptidasaren katalisi mekanismoa argitzeko egin diren ikerlanek 

entzimaren bi forma desberdin, ingurunearen pH-aren arabera, ezagutzera eraman dute. 

Katalisi guneko histidina aminoazidoa, pH-rekiko menpekotasuna azaltzeko nahiko 

garrantzitsua dirudi (Polgar, 1991). Ildo honetan, entzimaren aktibitate katalitikoaren 

pausu mugatzailea mekanismo fisikoa dela proposatu da (Polgar, 1992). Substratuaren 

eta entzimaren kargadun aminoazidoek entzima-substratu konplexuaren formazioan 

eragina izan ahal dute, baina ez bere egituran (Szeltner eta lank., 2003). 

Sarrera 21


22 

3.3. PROLIL ENDOPEPTIDASA ETA PEPTIDO 

AKTIBOAK 

Prolil endopeptidasak prolina duten peptidoak, azil-Yaa-Pro-Xaa modukoak, 

aminoazidoaren karboxilo muturretik anderatzen ditu. Entzimak ezin du proteina 

luzeagoak hidrolizatu, eta deskribatu da 3000 Da baino gehiagoko peptidoak ezin 

dituela anderatu. Prolil endopeptidasak, peptidoek amino bukaeran N-amina askea 

dutenean, ez ditu anderatzen Bi prolinen arteko lotura peptidikoaren hidrolisia ere, 

ezin du aurrera eraman (Cunningham eta O'Connor, 1997) eta bakarrik trans 

konformazioan dauden prolinak ezagutzen ditu (Lin eta Brandts, 1983). Zenbaitetan, 

prolinaren ordez, alanina duten substratuak ere hidroliza ditzake, baina aktibitatearen 

galera handia du. Prolil endopeptidasak, besteak beste, hurrengo peptidoetan eragiten 

du: TRH, GnRH, angiotensina I, bradikinina, β-endorfina, neurotensina, oxitozina, P 

substantzia eta basopresina (Walter eta lank., 1971; Koida eta Walter, 1976; Tate, 

1981; Emson eta lank., 1982; Greene eta lank., 1982; Camargo eta lank., 1984; 

Moriyama eta lank., 1988; Mendez eta lank., 1990; Stanziola eta lank., 1999). Prolil 

endopeptidasak, hauetako zenbait peptidoen aktibitatea, erregulatzen du; bestetan, 

peptido aktiboak eratzen ditu bere aitzindarietatik. 

Adibidez, Angiotensina I (Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-His-Leu) eta 

Angiotensina II (Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe)-aren prolinen karboxilo 

muturrean eragiten du, biologikoki aktiboa den Angiotensina (1-7), emateko(Welches 

eta lank., 1991). P substantzia (Arg-Pro-Lys-Pro-Glu-Glu-Phe-Phe-Gly-Leu-Met- 

NH2)-ren bigarren prolinaren karboxilo muturra hidrolizatzen du. Sortzen den 

heptapeptidoa (Lys-Pro-Glu-Glu-Phe-Phe-Gly-Leu-Met-NH2) P substantzia bera 

baino biologikoki aktiboagoa da Guinea txerriaren ileoaren uzkurduran (Yajima eta 

Kitagawa, 1973; Yanaihara eta lank., 1977). 

Sarrera

3.4. INHIBITZAILEAK. 


Prolil endopeptidasaren inhibizioan, arrakastatsuki erabili zen lehen 

konposatua, Z-Pro-prolinala izan zen (Friedman eta lank., 1984). Substantzia honekin 

burututako zenbait saiok, arratoiei eskopolaminak eragindako amnesiaz babesten 

zuela frogatu zuen eta ondorioz, prolil endopeptidasa oroimenarekin erlazionatu zuten 

(de Wied eta lank., 1984; Yoshimoto eta lank., 1987). Aurkikuntza hau zela eta, 

ikerkuntza talde asko entzima hau inhibituko zuten konposatuak bilatzen hasi ziren, 

modu honetan memoria berreskuratzeko farmakoak aurkitu nahian. Duela gutxi, prolil 

endopeptidasaren inhibitzaile indartsuak garatu dira "F-moc"-aren eratorrietan (Li eta 

lank., 1996b) eta substantzia ez peptidikoetan oinarriturik. Azken hauen artean, JTP- 

4819 (Toide eta lank., 1997a; Toide eta lank., 1997b; Toide eta lank., 1998) eta Y- 

29794 (Kato eta lank., 1997) ditugu. Lehenengoari dagokionez, zenbait autore 

(Umemura eta lank., 1997) klinikan erabilgarria izan daitekela proposatu dute, bere 

ezaugarri farmakodinamiko eta farmakozinetikoak direla eta. Beste ikertzaileek 

(Cunningham eta O'Connor, 1997) Y-29794-ak β-amiloideen metabolismoan eragin 

onuragarria duela frogatu dute. Farmakologian erabiltzeko ideiarekin garatu den beste 

inhibitzailea S 17092 da. P substantzia eta α-MSH (melanocyte stimulating hormone 

edo melanozitoen hormona estimulatzailea)-ren kontzentrazioak jeisten dituela prolil 

endopeptidasa inhibitzean frogatu da eta hau oroimenean ondorio positiboak izan 

ditzakela uste da (Morain eta lank., 2002; Bellemere eta lank., 2003). 

Arrainen proteinetan eta gaztaren hidrolizatuetan prolil endopeptidasa 

inhibitzen duten peptido hidrofilikoak ere topatu dira (Sorensen eta lank., 2004). 

Prolil endopeptidasaren inhibitzaile endogenoak ere identifikatu dira, garunean 

isolatutako oktapeptidoa (Ohmori eta lank., 1994) eta arean kontzentrazio handitan 

aurkitzen den 6500 Da-etako peptidoa (Yoshimoto eta lank., 1987). Honen inguruan, 

proteolisi ez lisosomalean parte hartzen duen prolil endopeptidasa aktibitatea, 

inhibitzaile endogenoen kontzentrazioko aldaketak direla medio erregulatzen dela 

proposatu da (Yamakawa eta lank., 1994). 

Sarrera 23


24 

3.5. GARRANTZI BIOLOGIKOA 

Prolil endopeptidasaren banaketa zabalak eta biologikoki aktiboak diren 

peptido askorengan duen eraginak, entzima honek funtzio biologiko garrantzitsu 

edo/eta espezifikoak izan ditzakela iradokitzen digu. Nerbio Sistema Zentraleko 

patologietan izan dezakeen funtzioa ezagutu nahian, buruko gaitzak duten gaixoetan 

prolil endopeptidasaren aktibitate serikoaren ikerketak egin dira 

Gaixo depresibo edo melankoniatsuetan, prolil endopeptidasaren aktibitate 

seriko txikiagoak topatu dira (Maes eta lank., 1994a). Beherapen hau lehengoratzen da 

gaixoek fluoxetina antidepresiboa hartzen dutenean. Antzeko ikerketa gaixo maniako 

eta eskizofrenikoekin egin zen eta prolil endopeptidasa mailen igoera aurkitu zen 

patologia hauetan (Maes eta lank., 1995). Depresioarekin gertatzen zen bezala, 

tratamenduak, gaixotasunak eragiten zituen aldaketak leheneratzen zituen. Duela gutxi, 

prolil endopeptidasa arazo bipolarretan erabiltzen den farmako baten akzio 

mekanismoarekin erlazionatu da: litioa (Williams eta lank., 1999) 

Portaera arazoei dagokionez ere, prolil endopeptidasa alkoholismoaren 

patofisiologiarekin (Maes eta lank., 1999a), estresak eragiten duen antsietatea 

pairatzeko sentikortasunarekin (Maes eta lank., 1998), trauma ondoko estresarekin 

(Maes eta lank., 1999b), erditze ondoko depresioarekin (Maes eta lank., 2000), eta 

nerbio bulimia eta anorexiarekin (Maes eta lank., 2001) zerikusia izan dezaketela 

behatu da. 

Neuroendekapenezko gaixotasun batzuetan, prolil endopeptidasaren aktibitatea 

aldatua aurkezten da. Hala ere, kasu honetan, topatu diren emaitzak nahasgarriak dira, 

autore batzuk igoerak (Aoyagi eta lank., 1990b; Aoyagi eta lank., 1990a) eta besteak 

jeitsierak (Mantle eta lank., 1996) deskribatzen baitituzte Alzheimer gaixotasuna 

pairatu zuten gaixoen post-mortem laginetan. Ildo honetan, prolil endopeptidasa 

garunean eratzen diren plaka amiloideen eraketan parte har zezakela iradoki da 

(Fukunari eta lank., 1994). Dena den, beste autoreen eritzirako, prolil 

endopeptidasaren ekintza, neuronen kaltearekin lotutagoa dago, β amiloide 

metaketarekin baino. Prolil endopeptidasaren eragina gaixotasun hauetan entzima 

honek desberdintzapen neuronalean duen zereginarekin zerikusia izan dezake 

(Szappanos eta lank., 1994). 

Sarrera

4. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

4.1. EZAUGARRI OROKORRAK 

Piroglutamil peptidasa I 

Piroglutamil peptidasa I-ak (EC 3. 4. 19.3), peptidoetatik amino muturreko 

piroglutamil aminoazidoak hidrolizatzen ditu oso modu selektiboan (McDonald eta 

Barret, 1986). 

Amino muturreko L-azido glutamikoa ziklatzen denean, L-pGlu emateko, 

zenbait ezaugarri berezi hartzen dute peptidoek. Alde batetik peptidoaren batazbesteko 

bizitza, tamaina bereko beste peptidoena baino luzeagoa izaten da, peptidasa gehienak 

ez baitira gai L-pGlu-X lotura hidrolizatzeko. Dena den, egitura hau duten peptidoen 

erregulazioa aurrera eramateko gai diren entzimak beharrezkoak dira. Honela bada, 

lotura hau apurtuko duten zenbait peptidasa deskribatu dira: piroglutamil peptidasa I 

eta piroglutamil aminopeptidasa II. 

Aktibitate hau duten peptidasei omega peptidasak deitzen zaie aminopeptidasak 

deitu beharrean, hauen substratuek ez dutelako N-muturrean amino-talde askerik. 

Piroglutamil peptidasa II-ari buruz (EC 3.4.19.6) ikerlan ugari kaleratu dira 

(Bauer eta lank., 1981; O'Connor eta O'Cuinn, 1985; Zagon eta McLaughlin, 1989). 

Mintzari loturiko metalopeptidasa bat da. Muskuluan eta nerbio sisteman, batez ere 

sinaptosometan, agertzen da (Wilk eta Wilk, 1989; Czekay eta Bauer, 1993; Awade eta 

lank., 1994) Oso espezifitate handia du TRH-arekiko, beste substraturik ez baitu 

hidrolizatzen. 

Piroglutamil peptidasa I entzimak, piroglutamil peptidasa II-a bezala L-pGlu-X 

lotura hidrolizatzen duen arren, zenbait desberdinatasun ditu aurrekoaren aldean. Hau, 

zistein peptidasa zitosoliko moduan deskribatu da (Cummins eta O'Connor, 1996). 

Dena den, beste lanetan mintzari lotuta ere aurkitzen dela frogatu da (Alba eta lank., 

1995; de Gandarias eta lank., 1998). 

Piroglutamil peptidasa I Bacillus amyloliquefaciens-etik isolatu zen lehenengo 

aldiz, bere ezaugarri entzimatikoak karakterizatuz (Tsuru eta lank., 1978). Aurrerago 

bere genea klonatzea eta sekuentziatzea lortu zen (Yoshimoto eta lank., 1993). 

Sarrera 25


Mutagenesi zuzendutako analisiaren bidez, katalisian zisteina batek zeregina zuela 

aurkitu zen, Cys-144-a hain zuzen ere (Yoshimoto eta lank., 1993). Entzima 

Escherichia coli-n espresatzea lortu zen eta x izpiak erabiliz kristalizatu zen, bere hiru 

dimentsiotako egitura argituz (Odagaki eta lank., 1999). 

Hurrengo lerroetan entzima honen deskribapen zabalagoa egingo da, hau baita 

tesi honetan ikasi den entzimenetariko bat. 

26 

4.2. EZAUGARRI BIOKIMIKOAK 

Ugaztunen piroglutamil peptidasa I-a 23700 Da-etako monomero moduan 

deskribatu da. Bakterioen eta ugaztunen entzimaren subunitatea SDS-PAGE bidez, 22- 

25 KDa-etakoa zela neurtu zen. Ugaztunen entzimaren forma natiboa monomerikoa 

zela egiaztatu zen, baina bakterioetarako Mw balioak 50-91 KDa bitartekoak zirela 

ikusi zen. Badirudi Bacillus amyloliquefaciens-en entzima errekonbinanteak dimero 

moduan jokatzen duela (Yoshimoto eta lank., 1993), baina B. Amyloliquefaciens 

(Odagaki eta lank., 1999), Thermococcus litoralis (Singleton eta lank., 1999) eta 

Pyrococcus furiosus-en (Tanaka eta lank., 2001) proteinak tetramero moduan 

kristalizatu dira. Entzimaren espresiorako, lotura disulfuroak erreduzituko dituen 

eragilea, adibidez DTTa, behar da eta bere pH optimoa 8,5-ekoa da. Trantsizio metal 

ionikoak, sulfidriloen blokeatzaileak eta 2-pirrilidona (pGlu taldearen analogoa) 

entzimaren inhibitzaileak dira (Cummins eta O'Connor, 1996). Entzima oso sentikorra 

da pGlu aminoazidoaren egituraren aldaketei (Tsuru eta lank., 1982) eta ezin du L-Pro- 

X lotura apurtu (Capecchi eta Loudon, 1985). L-pGlu-Pro lotura ere apurtezina da 

entzima honentzat (Cummins eta O'Connor, 1996). 

Aurretik aipatutako, sekuentziazio eta zuzendutako mutagenesi bidezko 

esperimentuek (Yoshimoto eta lank., 1993), bere triada katalitikoa argitu zuten, Cys- 

144, His-168 eta Glu-81 aminoazidoek osatutakoa hain zuzen ere. Bakterioaren 

entzima, sagua eta gizakiarenarekin konparatzean, ez da homologia handirik ikusten, 

baina triada katalitikoaren sekuentzia mantentzen da, Cys-149, His-168, Glu-85 

(Gizakiaren piroglutamil peptidasa I-erako) (Dando eta lank., 2003). Sekuentzia hau 

arratoietan ere mantentzen da. 

Katalisi mekanismoa ezagutzeko, entzimaren zenbait inhibitzaile garatu dira 

(Fujiwara eta lank., 1981a; Fujiwara eta lank., 1981b; Fujiwara eta lank., 1982). Hauek 

Sarrera


erabiliz eta, zuzendutako mutagenesi teknika eta x-izpien bidez, substratua ezagutzeko 

mekanismoa argitzen saiatzen ari dira. Hidrogeno loturak (inhibitzaile eta entzimaren 

arteko kontaktua egonkortzeko) eta Van der Waals indarrak (entzimaren 

piroglutamikoaren eraztun pirrilidonikoa eta gune hidrofobikoaren artean) garrantzi 

handia dute mekanismo honetan (Ito eta lank., 2001). 

Ingurumenaren argi baldintzak piroglutamil peptidasa I-ean eragina dutela 

frogatu da, bai erretinan bai hipotalamoan (Sanchez eta lank., 1996). Hormona 

tiroideoak atzeraelikaduraren bidez piroglutamil peptidasa I-en aktibitatea aldatzeko 

gai dira (Suen eta Wilk, 1989). 

4.3. BANAKETA 

Piroglutamil peptidasa I-ak banaketa zabala du. Bakterio, landare eta animalia 

ehunetan aurkitu da (Doolittle eta Armentrout, 1968; Szewczuk eta Mulczyk, 1969; 

Taylor eta Dixon, 1978; Tsuru eta lank., 1982; Awade eta lank., 1992). Bakterio eta 

ugaztunen forma entzimatikoek, oso homologia handia dutela ikusi da (Dando eta 

lank., 2003). 

Entzima giltzurrunetan (Mantle eta lank., 1990) eta muskulu eskeletikoan 

(Lauffart eta Mantle, 1988) deskribatzen duten artikuluak argitaratu dira. 

Ontogeniari buruz aurrera eraman diren lan gehienek, entzimak garunean duen 

banaketari buruz hitz egiten dute. Piroglutamil peptidasa I-ak aktibitate altua du jaiotza 

momentuan garun-kortexean, zerebeloan, estriatuan eta hipotalamoan. Jaio ondoko 

bederatzigarren egunaren ostean aktibitatea jeisten da, hamabost eta hogeigarren 

egunen bitartean helduaren balioetara iritziz (de Gandarias eta lank., 1994b; de 

Gandarias eta lank., 1998). Garunean ere, entzimaren banaketa azpizelularra 

garapenean zehar ikertu da. Sinaptosoma solugarrietan piroglutamil peptidasaren 

aktibitatea baxua mantentzen da bederatzigarren eguna arte. Momentu honetatik 

aurrera eta hamabostgarren eguna arte aktibitate mailak igotzen dira helduaren balioak 

lortuz. Zitosolean entzimak aktibitate altua du enbrioi garaitik jaio ondoko seigarren 

eguna arte. Momentu honetan jeitsiera progresiboa gertatzen da arratoiaren bizitzaren 

hirugarren hilabetea arte (de Gandarias eta lank., 2000a; de Gandarias eta lank., 

2000b). 

Sarrera 27


Katuaren garunean ere entzima honek garapenarekin erakuzten dituen 

aldaketak ikertu dira. Animalia honetan, garun-zati guztietan aktibitatea igotzeko joera 

du(de Gandarias eta lank., 1992a; Martinez-Millan eta lank., 1993). 

28 

4.4. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I ETA PEPTIDO 

AKTIBOAK 

Piroglutamil peptidasa I-ak hidrolizatzen dituen peptido aktiboen artean 

hurrengoak topa ditzakegu: TRH, LHRH, neurotensina, bonbesina eta gastrinak 

(Fujiwara eta lank., 1979; Browne eta O'Cuinn, 1983; Awade eta lank., 1994). Beste 

konposatu xenobiotikoak ere hidrolizatzen ditu (Abe eta lank., 2003). Ikus 

dezakegunez, piroglutamil peptidasa II-ak baino substratu gehiago hidrolizatzeko 

gaitasuna du. 

4.5. INHIBITZAILEAK 

Serin proteasen inhibitzaileek eta metal kelatzaileek ez dute eraginik 

entzimaren aktibitatean. Tiol blokeatzaileek, aldiz, ahalmen inhibitzaile handia dute. 

Klorometil zetona duten konposatuak (TRHaren analogoak) (Svoboda eta 

Currie, 1992) eta diazometil zetonadunak (Fujiwara eta lank., 1982; Mendez eta lank., 

1990) entzimaren inhibitzaile moduan ikertu dira. Hauetaz gain, entzimaren 

inhibitzaile gehiago garatu dira: Benarthin, pyrizinostatin… eta abar (Aoyagi eta lank., 

1992a; Aoyagi eta lank., 1992b). 

4.6. GARRANTZI BIOLOGIKOA 

Ugaztunetan, piroglutamil peptidasa I entzimak, piroglutamil peptidasa II-ak 

bezala, TRH seinalizazio bidean (Boler eta lank., 1969) eta neurotensinen sisteman 

(Mineyama eta Saito, 1998) zerikusia du. Bakterioetan, piroglutamil peptidasa 

aktibitateak N-muturrean blokeatuta dauden peptidoen toxizitatea gutxitzeko (Awade 

eta lank., 1994) eta elikagaiak bereganatzeko funtzioa du (Doolittle eta Armentrout, 

1968). 

Piroglutamil peptidasa I hipertensioaren patogenesian inplikatuta egon ahal 

dela behatu da, entzima honek, odol presioa kontrolatzen duten peptido askoren 

metabolismoan parte hartzen baitu. Animalia hipertentsoetan piroglutamil peptidasa I 

Sarrera


aktibitatea, neurohipofisian eta guruin adrenalean, asko igotzen dela ikusi da. 

Horregatik, bi guruin hauen arteko erantzun koordinatuan parte har dezakela 

pentsatzen da (Prieto eta lank., 1998). 

Piroglutamil peptidasa I entzimaren aktibitateak bularreko minbizian aktibitate 

baxuagoa du, honetan eginkizunik izan ahal duela adieraziz (Carrera eta lank., 2003). 

patogenesi 

Bestaldetik, Alzheimer gaixotasunean metatzen diren β-amiloide peptidoen 

artean, N-muturrean glutamil hondarra duten peptidoak daude (Larner, 1999). 

Zahartzaroan edo estres egoeretan, β-amiloidetako glutamil aminoazidoa ziklatu ahal 

da, piroglutamil hondarra emanez eta piroglutamil peptidasa I entzimaren substratu 

bihurtuz. N-muturrean piroglutamil aminoazidoa duten plakek, glutamikoa dutenek 

baino errazago ematen dituzte peptido agregatuak (He eta Barrow, 1999), plaka senilen 

metatzeari lagunduz. Hau dela eta piroglutamil peptidasa I plaka senilen metatzearen 

prebentziorako entzima dela ohar daiteke (Ramirez-Exposito eta lank., 2001). 

Sarrera 29

5. GARUN GARAPENA 

5.1. SARRERA 

5.1.1. Neurotransmisoreen garrantzia 

Garun garapena 

Garun ontogenian zehar, aitzindarietatik neurona eta glia-zelulen sorrera 

gertatzen da. Hau espazio- eta denbora-patroi konkretu baten bidez gertatzen da, non 

ondoz ondoko aitzindarien fase desberdinak gertatzen diren. Neuronen proliferazioa, 

biziraupena eta aukeratutako zelulen patua, ingurugiroko eta zeluletako molekulez 

erregulatuta dago. Garun garapenaren lehenengoko aldietatik, neurotransmisoreak 

zelula neuralen mikroingurune molekularreko partaideak dira. Neurotransmisoreen 

hartzaile espezifikoak NSZ-eko zelula aitzindarietan daudela eta garapen neuralean 

zehar eginkizun garrantzitsua dutela ezarri da. Neurotransmisoreek, proliferazioa, 

hazkuntza, migrazioa, desberdintzapena eta zelula aitzindarien biziraupena bezalako 

faktore morfogenetikoak erregula ditzakete (Nguyen eta lank., 2001).2 

5.1.2. Neurulazioa eta garun-atalen desberdintzapena 

Espermatozoideak arraultza ernaldu eta berehala, zatiketa mitotikoen segida 

azkarra gertatzen da. Gastrulazioa deitzen den fenomenoaren ondoren garapenean oso 

goiz hiru geruza desberdintzen dira: endodermoa, barnekaldean geratzen den aldea, 

mesodermoa eta ektodermoa, umetokiko hormarekin kontaktuan dagoen aldea. 

Zatiketa hauek garrantzitsuak dira, alde batetik, maila anatomikoan, eta bestetik, 

bakoitzak, organo eta gorputzeko zati desberdinak emango dituzten zelulak dituelako. 

NSZ-a ektodermotik sortuko da. 

Ornodunen NSZ-a enbrioi goiztiarraren azalera dortsaleko zelula-lerro batetik 

sortzen da, berehala hondoratu eta biribilduko dena “neurulazio” izeneko prozesu 

Sarrera 31


batean. Neurulazioa betetzean, gandor neurala izeneko ektodermoko lerro bat kanpoan 

geratzen da, nerbio-zuntz sentsorialen, nerbio sistema periferikoko zuntzen eta 

Schwann-en zelulen aitzindaria izango dena. Nerbio sistemako gainerako zelulak 

(neuronak, astrozitoak, oligodendrozitoak...), hodi neuraletik sortzen dira. 

Garapena aurrera joan ahala, hodi neuralaren aurreko zatian, konektatuta 

dauden hiru barrunbe desberdin, bereiztuko dira. Aurreko barrunbeak, 

prosentzefaloak, entzefaloa emango du; erdikoak, mesentzefaloa, eta atzekoak, 

ronbentzefaloak eta bizkar-muina emango duten bitartean. Ondoren, prosentzefaloa, 

bi zatitan banatuko da. Eratuko den aurreko zatiari telentzefalo deitzen zaio, eta 

inbaginazio eta makurdura segida baten bidez, hazkuntza jarraitzen duen heinean, bi 

barrunbetan zatituko da, garunaren bi hemisferioak emanez, eta barrunbeak alboko 

bentrikuluak izango dira. Prosentzefaloaren atzeko partea dientzefaloa da. Hemendik 

garunaren egitura zentralak eratuko dira eta barrunbea, hirugarren bentrikulua izango 

da. Zati honen alboko aldeetatik katilu itxurako bi egitura sortzen dira, erretina eta 

nerbio optikoa izango direnak. 

Ronbentzefaloaren zatiketa ez da hain nabaria. Aurreko zatia metentzefaloa da 

eta atzekoa mielentzefaloa. Erdiko eta atzeko parteak aurrekoa baino beranduago 

desberdinduko dira, baina hazten eta desberdintzen jarraituko dute garapen prozesu 

osoan zehar. 

Bost besikulak eratuta daudenean zatiketa prozesua hasiko da, nerbio-sistema 

zentralaren garapenarako erabakigarria dena. Garunaren hiru aurreko zatietan 

(telentzefaloa, dientzefaloa eta mesentzefaloa) zatiketa, kanpoko bentrikuluen 

hazkuntzarekin hasten da, beraz, kortexa da hazten den lehenengo egitura (baina ez 

desberdintzen den lehenengoa). Ondoren alde linbikoak eratuko dira. 

Telentzefalotik garun-kortexa, gongoil basalak, hipokanpoa, amigdala eta 

usain- erraboila eratuko dira. Dientzefalotik talamoa eta inguruko nukleoak, 

hipotalamoa, erretina eta nerbio optikoa sortuko dira. Mesentzefaloko atzeko eta 

aurreko atalak lotzen dituzten zuntzak sortuko dira. Metentzefalotik zerebeloa eta 

garun-enborra eratuko dira, eta mielentzefalotik bizkar-muina sortuko da. 

Garunaren atzeko atala eta hezur-miunaren zatiketa ez da, aurreko aldean 

bezala, besikuletatik ematen, baizik eta hodi neuralaren alboko egitura berezietatik. 

32 

Sarrera


Rhombentzefaloaren kasuan, gongor neuraletik eratorritako zelulak, zortzi segmentu 

desberdinetan elkartzen dira, egitura hau inguratuz. Zati hauek ronbomeroak deitzen 

dira, eta bakoitzari garezur-nerbio eta bere nukleoaren lokalizazioa dagokio. 

Pentsatzen da hauetariko bakoitza garezur-nerbioen inerbazioz eta nukleoen 

antolaketaz arduratzen dela (http:.//ifcsun1.fisiol.unam.mx/Brain/devel.htm; 

http://www.neurosci.pharm.utoledo.edu/MBC4420/anatomy.htm). 

5.1.3. Garun garapenaren zenbait orokortasun 

Garun garapena, morfologia, funtzioa eta konposaketa kimikoaren arabera, fase 

desberdinetan bereizi ahal da: 

1) Indukzio neurala 

Ektodermoko zelulak neuroektodermoko zelulak izatera pasatzen diren 

denboraldia. 

2) Proliferazio eta desberdintzapen zelularra 

Zatiketa mitotikoaren aldi desberdinak (G1, S, G2, M, G1 faseak) koordinatuak 

daude goranzko eta beheranzko mugimenduekin geruza zelularretan zehar, gertaera 

sekuentzia hainbat aldiz errepikatuz. Errepikapen kopurua desberdina da garunaren 

gunearen arabera eta gune bakoitzak berezia du. 

Proliferazio aldiaren beste ezaugarri bat da neurona handiak lehenengo 

garatzen direla, txikienak geroago agertuz. 

Denboraldi honen bukaeran, garuneko neuronen kopurua eta animalia helduen 

neurona kopurua antzekoa da, baina nerbio-bulkadak ez dira oraindik bidaltzen. 

Fase hau arratoian jaiotza momentura arte luzatzen da eta gizakian 

haurdunaldiaren hiru laurdenetan bukatzen da. 

3) Hazkuntza eta desberdintzapen zelularra 

Fase honetan garun-zelulen tamaina handitzen da eta garapen axonal eta 

dendritikoa gertatzen da. Arratoietan garai hau jaiotza ondoko hamar egunetan 

burutzen da eta gizakian jaiotza momentuan bukatzen da. 

4) Heltzea 

Sarrera 33


Mielinizazioa osatzen den eta garuna heltze morfologiko eta funtzionala lortzen 

duen denboraldia da. Garai honetan zehar, dendritak garatu ondoren eta nerbiozirkuitoak 

eratu ostean, erantzun-akzioa hasten da. Orduan animaliak kanpoko kinadei, 

normaltasunez erantzun ahal die. Neurona arteko zirkuitoen garapenarekin, ikastea eta 

nerbio-integrazio zentrala posible egiten dira. Neurona edo zirkuitu lokalen egokitzealdaketak 

gertatu ahal dira esperientzia eta ikastearen ondorioz. Aldaketa hauek 

guztiak nerbio-zelulen desberdintzapenaren azken aldiko adierazle dira. 

Nerbio sistemaren garapena eta funtzionamenduari buruz dugun ikuspuntua, bi 

oinarrizko kontzeptuek moldatzen dute: geneen eta ingurunearen arteko menpekotasun 

dinamikoa eta neuronen eta glia zelulen artekoa. 

Neuronen tamaina eta kopurua, animaliaren tamainak partzialki mugatzen du. 

Honela bada, bai ornodun, zein ornogabeetan, gehienetan espezie handienek txikienek 

baino neurona kopuru handiagoa dute, tamaina handiagokoak dira eta adarkadura 

gehiago dituzte (Purves eta Lichtman, 1985). 

Sistema biologiko konplexuak eratzeko funtsezko taktika erabiltzen da: 

hasieran osagai gehiegi eratzen dira eta, zenbait prozesu selektibo direla bide, 

azkeneko antolakuntza ereduan egongo diren osagaiak zehazten dira. Izan ere, 

heldutasunean dagoen neurona kopurua, neurogenesian zehar gertatzen den 

proliferazio zelularra eta heriotza zelularraren arteko balantzeak mugatzen du. 

Animalia helduan bizirik iraungo duten neuronen hautezpena, eraginkortasun 

funtzionalaren arabera egiten da, prozesu honi “balioztapen funtzionala” deitzen zaio. 

Teoria honen arabera, neuronen arteko lehiak, biziraupena edo neuronen heriotza 

dakar (Jacobson, 1991; Oppenheim, 1991). Neuronen kopuru handia bizirik manten 

daiteke, inguruko itu egokiez hornitzen bada, ondorioz, badirudi heriotz-zelularra ez 

dagoela erabat aurretik zehaztua eta itu-zeluletako faktoreak direla medio (Patterson, 

1992) zehaz daitekela. Garapenean, neuronen talde bakoitzak, ituaren menpeko 

heriotz-zelularraren maila berezia du. Honela, talde batzuk kopuruan nahiko egonkor 

mantentzen diren bitartean, beste batzuk zelula aitzindarien herenak gal ditzakete 

heltze prozesuan. 

Migrazio zelularrak, eginkizun esanguratsua du garuneko morfogenesian. 

Neurona gehienek, garapenean dagoen enbrioian, distantzia handiak egiten dituzte 

beren azkeneko kokalekura iritsi arte. Neuronek migraziorako gehien erabiltzen duten 

34 

Sarrera


mekanismoa hurrengoen konbinazioa da: (a) prozezu zelularraren hedatzea eta (b) 

zelula osotik tiratzea lotura puntura, zelula barneko mikrofilamentuen sare bati 

elkartuta dauden proteina uzkurgarrien bidez. Mugimenduaren norabide-kontrolaren 

arabera, zelulak bi taldetan bana ditzakegu: (a) aldamio moduan era ordenatuan 

dauden zelulak osatzen duten gida batetan zehar mugitzen diren zelulak eta (b) 

kontzentrazio gradienteaz gidatuta dauden zelulak. Adibidez, garun-kortexean seinale 

molekularren bidez, neuronek glia erradialeko prozezuak bereiz ditzakete azalera 

endotelial, neuronal eta glial desberdinetara bidaiatzeko. Kokapen espezifiko hauetara 

migratzeko, seinaleak, espazio- zein denbora-moduan, era koordinatuan erregulatu 

behar dira. 

Glia erradiala eta migrazioan dauden neuronen artean harreman sinbiotiko 

garrrantzitsua dagoela, nahiko argi dago. Alde batetik, glia erradialak neurona 

postmitotikoentzat gidari moduan jokatzen du, eta bestetik, azken hauek astrogliak 

bere fase proliferatiboa jarrai ez dezan beharrezkoak direla dirudi. Adibide honek, 

nerbio sistemaren garapenean zehar, zelula-zelula kontaktuak duen garrantzia 

adierazten digu. 

Garapenean parte hartzen duten beste faktoreak atxikidura zelularreko 

molekulak (CAMs) eta zelula barneko atxikidurako molekulak (I-CAMs) dira 

(Cunningham eta lank., 1987; Reichardt eta Tomaselli, 1991). Molekula hauek 

garrantzitsuak dira garapenean zehar, ez bakarrik zelulen migrazioan eragina dutelako, 

baizik eta, desberdintzapen prozesuan garrantzitsuak diren espazio-erlazioak 

egonkortzean ere parte hartzen dutelako. Nerbio Sistemaren garapenean faktore 

neurotrofikoak ere garrantzitsuak dira, esate baterako, nerbio hazkuntza faktorea (NGF 

edo nerve growth factor), 3 eta 4 neurotrofinak, garunatik eratorritako faktore 

neurotrofikoa (BDNF, brain-derived neurotrofic factor) eta faktore neurotrofiko 

ziliarra (CNF edo cilium neurothrophic factor). Faktore hauek modu autokrino zein 

parakrinoan joka dezakete zelula-garapenean, egituren mantenuan eta birsorkuntza 

prozesu neuronaletan. Molekula gidari moduan jokatzen dute eta hazkuntzan dagoen 

zelula berean, itu-zelulan, glia-zelulan edo beste euskarri-zeluletan aurkitzen dira 

(Lindsay eta lank., 1994). 

Sarrera 35


36 

5.2. NERBIO ZUNTZEN HAZKUNTZA ETA 

SINAPSIAREN ERAKUNTZA 

Jatorrian nerbio-zelulak ez du luzakin neuralik (neuritak) –axoiak eta 

dendritak-, hauek, orokorrean, ordu zein egunetako latentzia denboraldi baten ostean 

agertzen dira, normalean axoien hazkuntza dendritena baino lehenago gertatuz. Axoi 

eta dendriten hazkuntza muturrak hazkuntza-konoak deitzen dira. Axoiaren muturrak 

jarraitu beharreko norabidea gidatzen dute eta konexioak modu iragankor edo 

iraunkorrean emango direla zehaztuko dute. 

Axoia neurona-nexoaren osagai presinaptikoa da. Bukaera sinaptikoak konexio 

sinaptikoa ezartzeko, nerbio-zelula egokia aukeratzeko, erabiltzen duen moduari buruz 

oso gutxi ezagutzen da, dirudienez, proba eta akatsaren metodoa jarraitzen da. 

Badirudi, osagai pre- eta postsinaptikoen arteko afinitate kimikoa eta mintz 

plasmatikoko kanpo azalerako molekulen parte hartzea beharrezkoa dela. 

Dendritak mintz azalera postsinaptikoaren %90 baino gehiago dira. Hau dela 

eta, garapen dendritikoan murrizketarik egotekotan, lotura sinaptikoen eraketa 

oztopatuko da. 

Garun-kortexean, jaio ondoko denboraldian sinapsiek oraindik garatzen 

jarraitzen dutela aurkeztu da. Sinapsi kopurua arratoiaren garun-kortexean 10 bider 

handitzen da jaiotza ondoko hamabigarren eta hogeita hamargarren egunen artean, 

baina ez da aldaketarik aurkitzen sinapsien egituran (Eayrs eta Goodhead, 1959; 

Markus eta Petit, 1989). 

5.3. OROKORTASUN MORFOLOGIKOAK 

Garun-zati desberdinen eta espezie desberdinen jaio aurreko eta ondorengoko 

garapenari buruz asko ikertu da. Hau dela eta, garapen morfologikoa gertatzen dela 

frogatzen duten zenbait ohar baino ez ditugu hemen aipatuko. 

Neurona mota bakoitzak bere morfologia berezia du eta talderen artean dauden 

desberdintasunak, zelulak nerbio sistematik kanpo hazten direnean ere mantentzen 

dira. 

Sarrera


Oinarrizko morfologiak genetikoki determinatuta daude. Izan ere, genetikoki 

berdintsuak diren animalien neuronek, dendriten arborizazio eredu antzekoak dituzte, 

behintzat axoien hasierako ibilbidetan. 

Garunaren azkeneko tamaina, enbriogenesiaren azpiko garapen prozesuak eta 

neurona eta bere dendriten desberdintzapen morfologikoa, berezko faktoreen (faktore 

genetiko, hormonal eta hazkuntzakoak) eta kanpokoen (elikadura eta ingurugiroaren 

zenbait faktoreren) menpe daude (Hawkins eta Seeds, 1989; Kontro eta Oja, 1989). 

Garapen programa, kontrol genetikoaren menpean dagoela, eta espresio 

genetikoa, garapen programa bereziak kontrolatzen dituzten gene taldeen aktibazio 

selektiboaz arduratzen diren molekulen kontrolpean dagoela egiaztatzen duten froga 

ugari daude. Molekula erregulatzaile hauek, zelulen barnekoak izan daitezke, edo 

askeak, zelula batetik bestera, zelulen arteko loturen bidez hedatzeko gai direnak. 

Ugaztunetan, ia neuronen kopuru osoa enbrioi-garaian erdiesten da. Hurrengo 

gehikuntzak glia-zelulen eransketari esker gertatzen dira. Neuronen eransketa jaio 

ondorengo garaian, entzefaloaren zenbait guneetan (usaimen erraboilan, 

hipokanpoaren giro dentatuan, garun-enborratik isolatutako nukleoetan eta garunkortexean) 

eta denboraldi motzean, granulu-zelulen ekoizpena dela eta gertatzen da 

(Bayer, 1983). 

60. hamarkada arte, autoradiografia teknika erabiltzen hasi zenean, timidina 

tritiatuaren ematearen ondoren (Miale eta Sidman, 1961; Sidman, 1961; Angevine, 

1965), oso zaila zen neurona eta glia-zelulen jatorriari buruzko denbora eta 

espazioarekin erlazionaturiko datuak lortzea, garun-kortexa bezalako garunaren 

egitura konplexuetan. Gaur egun, autorradiografia eta elektroi-mikroskopia dela eta, 

denbora eta leku desberdinetan eratzen diren glia-zelulen mota desberdinak 

identifikatzea posible egin da (Skoff eta lank., 1976). Modu honetan neuronak eta 

glia-zelulak aldi berean eratzen direla aurkitu da, hasieran, neuronen ugalketa-tasa 

glia-zelulena baino handiagoa den arren. Oligodendrozitoak nahiko berandu garatzen 

dira, NSZ-ean hazkuntza axonala bete ondoren. Baina hau derrigorrezkoa da, 

oligodendrozitoek hazkuntza axonalaren gain inhibizio gogorra eragiten dutelako, 

oligodendrozito desberdinduen mintz-azaleran eta mielinan agertzen diren 

inhibitzaileak direla eta. 

Sarrera 37


Mota I-eko neuronak morfologikoki oso aldagaitzak, handiak eta axoi luzekoak 

izaten dira eta NSZ-aren bide nagusietan daude. Bestaldetik mota II-ko neuronak 

nerbio-zelula txikiak dira, axoi motzekin eta morfologia aldakorrarekin. 

Mota I-eko neuronak, bizkar-muineko neurona motoreak, bizkar-muineko 

gongoileko zentzumen-neuronak, zentzumen-gongoilen zentzumen-neuronak, 

erretinako gongoil-zelulak, garun-kortexaren zelula piramidalak, zerebeloko Purkinjezelulak, 

NSZ-aren nukleo nagusien neurona nagusiak (bere axoiak NSZ-aren nerbio 

periferikoak eta bide nagusiak osatzen dutela), enbrioi-garapenean goiz, postmitotiko 

bihurtzen dira. Bere hazkuntza eta heltzea (konexio sinaptikoen erakuntza barne) 

jaiotza momentua baino lehenago bukatzen da. Mota I-eko neuronak, egitura aldetik 

oso egonkorrak dira. Berriz, II motatakoak, esan dugun moduan, txikiagoak dira, axoi 

motzagoak dituzte eta morfologia aldakorra dute. Hauek I motatakoak baino 

beranduago agertzen dira eta hauei lotuta daude gorputzaren edozein aldetan. 

Laburbilduz, salbuespen gutxi dituen arau moduan esan dezakegu, NS-ren atal 

berean, neurona handienak lehenago sortzen direla, eta azkenean sortzen diren 

neuronak txikiak direla, granulu-zelulen edo zirkuitu lokalen neuronen modukoak. 

Nukleo motoreen joera da, bere histogenesia eta populazio zelularraren osaketa, 

zentzumen-nukleoena baino lehenago egitea (Nieuwenhuys, 1974). 

38 

5.3.1. Garapen sinaptikoa 

Garun-kortexaren neuronen jaio ondoko garapen morfologikoari buruz dauden 

ikerlanek, jaiotza momentuan garuna heldu gabe aurkitzen dela frogatzen dute (Wise 

eta Jones, 1978). Baina ikasitako espezie eta garun-zatiaren arabera, helduen 

morfologia neuronala lortzeko goiztiartasuna desberdina dela frogatu da. Badirudi 

neurona kolinergikoak neoestriatuko gazteenak direla (Phelps eta lank., 1989). 

Kaudatu-putamenaren neurona handiak, enbrioi-garapenaren 12 eta 17. egunen 

bitartean eratzen dira eta erakuntzaren %75-a 13 eta 15. egunen artean gertatzen da. 

Honek, zentzumen-eremu primarioen kasuan, hartzaileen heltze funtzionalarekin, 

zerikusia du. Esaterako, untziaren ikus-kortexean, dendriten garapenaren sortzea 

begiaren zabaltzearekin batera gertatzen zela behatu zen, jaio ondoko 10 eta 11. 

Sarrera


egunetan, baina 40. eguna arte, ez zen behin betiko heltzea lortu (Murphy eta 

Magness, 1984). 

Aktibitate neurokortikalaren garapenari dagokionez, jaiotza momentuan 

heltzeke dagoela, ikusi da. Honela, arratoiaren aferentzia talamokortikalak, plaka 

kortikalera, jaiotzaren inguruan heltzen dira. Baina lehenengo sinapsiak, jaio ondoko 

seigarren eguna arte ez dira eratzen (Lund eta Mustari, 1977). Dena den, kortex azpiko 

konexio eferenteak, aferentzia kortikalak baino lehenago sortzen direla dirudi. 

Beraz, esan dezakegu, jaio ondoko lehenengo egunean, garun-kortexean 

ezarritako sinapsien dentsitatea, nahiko baxua dela animalia helduaren aldean. Beraz, 

badirudi, dentsitatea, garapenarekin batera handituko dela (Coyle eta Molliver, 1977; 

Markus eta lank., 1987). Gauza bera gertatzen da gainontzeko garun-ataletan, heltzea 

desberdina izan ahal bada ere. 

Jaio ondoko garapenaren lehenengo asteetan zehar, lisosomek dendritetatik 

somara eta alderantziz, ikasitako atalaren arabera, joaten dira (Roberts eta Gorenstein, 

1987). 

Arratoiaren usain-erraboila gehigarriaren bolumena %600-tan handitzen da 

jaiotza momentutik 18. eguna arte. Eta egun honetatik aurrera, 60. eguna arte, 

lortutako balio maximoaren %66-an txikitzen da (Rosselli-Austin eta lank., 1987). 

Gizakiaren haurtzaroan, garunaren jaio ondoko hazkuntza, oso azkarra da. Bost 

urtetik hamar urte arte astiroago doa, eta nerabezaroan, garapenaren bukaeran, 

hazkuntza oso txikia gertatzen da. Garunaren jaio ondoko hazkuntzaren erdia, 

lehenengo urtea bukatzean gertatzen da, hiru laurdenak hiru urte aldera eta 9/10 

zazpigarren urtean. Garunaren hemisferioen jaio ondoko hazkuntza, substantzia zuria 

dela eta gertatzen da (Perez-Casas eta Bengoechea, 1967). 

Ingurumeneko kinaden aberaztasunak, neuronen kopuruan, nukleoan, neurona 

bakoitzeko dagoen sinapsi kopuruan eta bere dentsitatean eragina du. Ikerlan 

desberdinetan frogatu da aldaketa hauek, arratoiaren kortex okzipitalean gertatzen 

direla, eta kortex frontalean ia ez dutela eraginik. Honela bada, kanpoko estimuluek 

eragin gehiago dute katuaren ikusmen-kortexean, kortex motorean baino (Beaulieu eta 

Colonnier, 1988). 

Sarrera 39


40 

5.6. GARUN GARAPEN BIOKIMIKOA. 

Ikerlan ugari burutu dira garun garapeneko entzimen aktibitate mailak ikasteko. 

Baita ere garapenarekin zerikusia duten operazio kirurgikoen edo tratamendu 

kimikoen ondoren. 

Heltze prozesuan garuneko aldaketa kimiko eta entzimatikoen konplexutasuna, 

entzimak, barietate molekular desberdin izan ahal zutela aurkitu zenean handitu zen 

(Tsang eta lank., 1986). Halaber, ikasitako garun atalek, ez dituzte proteina berak 

aurkezten. Dena den, NSZ-aren hazkuntza eta heltzeak, sintesi eta anderatze 

proteikoaren aldaketa ugari dakartzate. Hau dela eta, une egokia da garunean, 

ordezkatze peptidikoa eta proteikoa erregulatzen duten faktoreak ikasteko. 

Hurrengo paragrafoetan NSZ-eko proteinak ikastean lortutako zenbait emaitza 

interesgarri aipatuko ditugu. Atal honen bukaeran, guk ikasitako entzimekin zerikusia 

duten eta garapenean gertatzen diren zenbait aldaketen deskribapena egingo dugu. 

Azetil-kolin-transferasa (ChAT), ikasketa eta memoria prozesuetan zerikusia 

duen entzima, kaudatu putamenaren soman eta dendritetan, jaiotzaren lehenengo 

momentutik neur daiteke. Bere aktibitatea izugarriki handitzen da biziaren lehenengo 

bi asteetan. Honek, garapenaren lehenengo fasetan gertatzen den arborizazioaren 

konplexutasuna isladatzen du (Phelps eta lank., 1989). Zerebeloan, berriz, jaio ondoko 

bigarren astean, aktibitate entzimatiko honen jeitsiera handia gertatzen da. Ondoren, 

igoera txikia pairatzen du, animalia helduan, baina jaiotza eguneko mailak gainditu 

gabe (Clos eta lank., 1989). Beste lanek, aktibitate eredu desberdinak aurkezten dituzte 

garunaren beste guneetan (hipokanpo, hipotalamo, septua…eta abar) (Represa eta 

lank., 1989). 

Waller eta lankideek (Waller eta lank., 1983) ikasketa entzimatiko zabalagoa 

burutu zuten. ChAT, glutamato deskarboxilasa eta tirosin hidroxilasa aktibitateak, 

garuneko hainbat gune desberdinetan analizatu zituzten, baina isoentzimak bereiztu 

gabe. Entzima hauen aktibitateen ikasketek, adinarekin aldaketak gertatzen zirela 

ezagutarazi zuten, animalia helduetan aktibitate altuenak aurkituz ikertutako gune 

gehienetan. Ikasketa hauek entzima hauekin eta beste batzuekin egindako ikasketen 

bidez sendotu ziren: triptofano hidroxilasa (Liu eta lank., 1987) eta tirosin hidroxilasa 

(Matsutani eta lank., 1988). Hain zuzen ere, aldaketarik isladatzen ez duten lanak ere 

Sarrera


badaude, eta entzima hauen aktibitate mailen jeitsiera isladatzen dutenak ere (Vijayan, 

1977; Strong eta lank., 1980; Landis eta lank., 1988), baina baste espezie 

desberdinetan eta baldintza desberdinetan egindako ikerketak direla aipatu behar dugu. 

Glutamatoa NSZ-ean aminoazido garrantzitsua da (Berl eta Clarke, 1972). 

Garunean kontzentrazio handitan dago (Van der berg, 1970; Marker eta lank., 1976; 

Agrawal eta Himwich, 1987). Glutamatoa, 2-oxoglutarato bihurtzen duen entzima, 

glutamato deshidrogenasa da, Weil-Malherbek 1974.ean(Weil-Malherbe, 1974) 

garunean deskribatu zuena. Entzima honen garuneko garapenari dagokionez, jaiotza 

ostean bere aktibitatea berehala jeisten dela, baina animalia helduan berriro igotzen 

dela ikusi da (Baquer eta lank., 1978). Dena den, garun-zati desberdinetan 

aktibitatearen aldaketa desberdinak behatu dira (Leong eta Clark, 1984; Beal eta lank., 

1988). 

Fosfatasa alkalinoek, defosforilazioz, entzima desberdinen aktibazio edo 

inaktibazioan parte hartu ahal dute eta, glutamato deskarboxilasa eta glutamatooxalazetato-transaminasaren 

kofaktorea den piridoxal fosfatoaren metabolismoan 

eragina izan ahal dute. Bere presentzia ugaztunen garunean, Dorai eta Bachhawat 

deskribatu zuten 1977.ean. Garapenean zehar fosfatasa alkalinoaren aktibitatea 

garunean jeisten da (Goldstein eta Harris, 1981). 

Giorgi eta lankideek adenilato ziklasaren aktibitatea ikasi zuten. Jaio ondoko 

bizitzako lehenengo bi asteetan bere aktibitatearen igoera gertatzen da, maila altuenak 

lortuz, ondoren pixkanakako jeitsiera hasten da (Giorgi eta lank., 1987). Honekin 

zerikusia duen hipofisiko adenilato ziklasaren peptido aktibatzailea (PACAP edo 

pituitary adenylyl cyclase-activating peptide) eta bere hartzaileetariko bat (PAC1) 

enbrioiaren hodi neuralean espresatzen dira. Badirudi, bi hauek, neurogenesia eta 

garapenaren patroia erregulatzen dutela (Otto eta lank., 1999; Skoglosa eta lank., 

1999; Waschek eta lank., 1999), eta oligodendrozitoen ugalketa eragin eta beren 

heltzea edo mielogenesia atzeratzen dutela (Zupan eta lank., 1998; Lee eta lank., 

2001). 

Monoamina oxidasak (MAO), mintz mitokondrialaren flaboproteina 

intrintsekoak, amina biogenikoen deaminazio degradatiboan eginkizun garrantzitsua 

du. Garuneko neurona monoaminergikoetan neurotransmisore monoaminikoen 

kontzentrazioa erregulatzen duela uste da (Achee eta lank., 1977). Bere aktibitatea, 

Sarrera 41


berehala jeisten da erditzearen ostean, eta helduan ez da iristen erditzea baino 

lehenago zuen mailetara (Liu eta lank., 1987). Beste ikerlari batzuk garuneko zati 

desberdinetan, aktibitate eredu desberdinak lortu dituzte (Tsang eta lank., 1986). 

Azkeneko ikerlanek aurkezten dutenaren arabera, MAO-ren aktibitatea jaio ondoren 

igotzen da, 24. astera arte. Entzimaren bi isoformak desberdintzen dira, garapenean 

aktibitate patroi desberdinak erakusten dutenak. Bien aktibitatea adinarekin igotzen da, 

baina MAO-B da igoera adierazgarria aurkezten duen bakarra, eta pentsatzen da, 

isoforma honi zor zaiola garunaren garapenean behatzen den monoamina hazkuntza 

(Rao eta lank., 1995). MAO-ren aktibitatea katekolaminen oxidazioan, zahartzapenean 

osagai zelularrak kaltetzen dituzten erradikal askeen iturria dela frogatu da, eta 

entzima honen aktibitatearen inhibitzaileek garunaren zahartzapena kontrolatu ahal 

dutela ikusi da (Alper eta lank., 1999). 

Sulfatidoek mintzetan, batez ere mielinan, funtsezko eginkizuna betetzen dute. 

Mielinak, proteina basiko espezifikoekin, egitura multilaminarren sorrera bultzatzen 

du. Sulfatidoen sorreran, APS-kinasak (adenosin fosfosulfato kinasa) eta ATPsulforilasak 

(adenosina 5-trifosfato sulforilasa) parte hartzen dute. APS-kinasaren 

aktibitatea igotzen da jaiotza egunetik bizitzaren 15-20. eguna arte, momentu honetan 

baliorik altuenak aurkeztuz. ATP sulforilasaren aktibitate ereduan, jaio ondoko 

hirugarren egunean, jeitsiera itzela ematen da. Une honetatik aurrera aktibitatea 

igotzen hasten da, 30. egunean balio altuenetara iritsiz. Ondoren berriro jeisten da, 

animalia helduan balio egonkorretara helduz (Matsuo eta lank., 1987). 

Intsulina moduko hazkuntza faktore-1-arekiko (IGF-1 edo insulin like growth 

factor-1) animalia transgeniko edo knock out-en bidez eta IGF-1-a neutralizatzen 

duten antigorputzekin trataturiko animalien bidez, molekula honek NSZ-aren 

garapenean oso eginkizun garrantzitsua duela egiaztatu da (Carson eta lank., 1993; 

Frade eta lank., 1996). IGF-1 exogenoak, garapenean zehar, neurogenesia areagotzen 

duela frogatu da (Arsenijevic eta Weiss, 1998; O'Kusky eta lank., 2000), aitzindari 

enbrionarioetan mitogeno funtzioa du (Ye eta lank., 1996) eta fetuen NSZ-aren 

neuroesferen ezarpenarako beharrezkoa da (Aberg eta lank., 2000). IGF-1-a 

oligodendrozitoen eta in vitro-ko mielinizazioaren erregulatzaile indartsua da (Carson 

eta lank., 1993) eta neuroblastoen ugalketa, biziraupena eta heltzea sustatzen du 

(DiCicco-Bloom eta lank., 1990; Camarero eta lank., 2003). Halaber, erretinako 

42 

Sarrera


neuronen genesia (Frade eta lank., 1996; Garcia-de Lacoba eta lank., 1999) eta NSZaren 

projekzio neuronak eta neurona motoreen biziraupena eragiten du (Neff eta lank., 

1993; Gutierrez-Ospina eta lank., 1996; Gorio eta lank., 2002). IGF-1-aren ezak, jaio 

ondoko garunaren garapenean hazkuntzaren urritasuna dakar (Beck eta lank., 1995; 

Cheng eta lank., 2000). 

IGF-1-ek bere funtzioak betetzen ditu, IGF-1 hartzailearen (IGF-1R) bidez, 

MAP kinasaren seinalizazio jauzia sortuko duena (LeRoith eta lank., 1993; Aberg eta 

lank., 2003). IGF-1-aren erregulazioa, berari lotzen zaizkion proteina berezien bidez 

gertatzen da (IGF-1BP edo insulin like growth factor binding protein). Marraskari eta 

gizakien likido zerebroespinalean IGFBP-ak aurkitu dira (Binoux eta lank., 1991). 

IGF-1-ek, neuronen aitzinadarien desberdintzapena eragiteko BDNF-rekin 

batera edo honen ondoren joka dezakela frogatu da (Arsenijevic eta Weiss, 1998). 

IGF-1 gainespresatzen duten arratoi transgenikoetan egindako ikerlanetan 

fetuetan eta bizitzaren lehenengoko egunetan garunaren bolumena arratoi normalena 

baino handiagoa zela ikusi zen. IGF-1-ek, enbrioietan zelula neuralen proliferazioa 

sustatu eta jaio ondoko bizitzan zelulak apoptosiaz babesten zuela ondorioztatu zen 

(Popken eta lank., 2004). 

Peptido opioide endogenoek ere garapenean eginkizun garrantzitsua dute 

hazkuntzaren erregulatzaile, neurotransmisore eta neuromodulatzaile moduan (Zagon 

eta lank., 1991). Peptido opioideek (entzefalinak, endorfinak...) zein droga opiazeoek 

(morfina), NSZ-aren heltzea erregulatzen dute in vitro esperimentuetan frogatu denez 

(Davila-Garcia eta Azmitia, 1989). Opiazeoekiko menpekotasunak garunaren 

garapenean aldaketak dakar. Gizaki haurdunetan, narkotikoen hartzeak, fetuaren 

pisuaren galera eragiten du (Kaltenbach eta Finnegan, 1989). Opioideen agonistek eta 

antagonistek, ehunen zein zelulen ugalketan eta in vivo DNA sintesian eraginak 

zituztela ikusi zen (Duggan eta North, 1983; Zagon eta McLaughlin, 1984; Zagon eta 

McLaughlin, 1988; Zagon eta lank., 1994). Hazkuntza dendritikoan ere parte hartzen 

dutela behatu da (Hauser eta lank., 1989). 

Met-entzefalinak garapenaren erregulatzaile moduan jokatzen du, DNA-ren 

sintesia inhibituz. Ezaugarri hau dela eta, molekula hau, hazkuntza faktore opioide 

(OGF edo opioid growth factor) izenarekin ere ezagutzen da (Zagon eta lank., 1999). 

Sarrera 43


Enbriogenesian, ehun desberdinetako hazkuntza eta desberdintzapen zelularrean 

funtsezko eragilea da (McLaughlin eta Wu, 1998; Blebea eta lank., 2000). Amari 

OGFa emateak haurdunaldian zehar, jaio ondoko garapenean eraginak ditu 

(McLaughlin eta lank., 2002). 

β-endorfinak ere, DNA-ren sintesian eraginez, garun garapenean parte hartzen 

du (McLaughlin eta lank., 2002). 

Peptido hauek anderatzen dituzten entzimak peptidasak izaten dira. Entzima 

hauek mintz sinaptikoan daude kontzentrazio handitan, hala ere, glia zelulek eta zelula 

kanpoko eta barneko entzima solugarriek ere parte hartzen dute anderatze prozesu 

honetan. 

44 

5.7. TRH-aren EGINKIZUNA GARAPEN ETA 

ZAHARTZEAN 

Ugaztunen NSZ ez da heldua jaiotza momentuan, hau dela eta, garunaren 

hazkuntza eta garapena hormona-egoeraren, eta ondorioz hipotalamo-hipofisi 

ardatzaren eraginpean daude. 

Hipotalamoan TRH-a askatzen da. Tripeptido hau, bere izenak dioen bezala, 

aurreko hipofisian tirotropina edo TSH-aren eta prolaktinaren askapenaz arduratzen 

da. TRH endogenoak TSH-aren jariapena estimulatzen du jaio ondoko bostgarren eta 

zortzigarren egunen artean (Taylor eta lank., 1990). 

Tirotropina, tiroidearen funtzioaren erregulatzaile nagusia da, hormona 

tiroideoen, tiroxinaren (T4) eta triiodotironinaren (T3), ekoizpena handiagotzen 

duelako. Hormona hauek nerbio sistemaren garapen normalarako beharrezkoak dira. 

T3-ak organo desberdinetan hazkuntzaren eragile moduan jokatzen du. 

Gainera hazkuntza hormona eta IGF-aren ekoizpenerako beharrezkoa da (Froesch eta 

lank., 1976). Hazkuntza hormonaren jariapen hipotalamikoa TRH-aren bidez 

kontrolatzen du. Hormona maila altuenak enbrioi berantiarretan eta animaliaren jaio 

ondoko denboraldi goiztierretan aurkitu dira (Khorram eta lank., 1983). 

Gizakian, hormona tiroideoen eza, jaio ondoren eta berehalako denboraldian, 

bereziki larria izaten da. Baina hormonak berriro azkar jartzen badira, jaioberri 

Sarrera


hipotiroideoaren adimen garapena normala izan daiteke. Tratamendua 6-12 hilabete 

bitartera berandutzen bada, atzerapen mentala gertatuko da. Animalietan egindako 

ikerketetan, hipotiroidismoa eragin ondoren hazkuntzan atzerapena gertatzen zela ikusi 

da (Bhargava eta lank., 1989). 

TRH-ak, hormona gisa jokatzeaz gain, eragin trofikoak dituen neuropeptido 

endogeno moduan ere jokatzen duela (Banda eta lank., 1985; Banda eta lank., 1987; 

Bauer, 1987) ikusi zen. Bere efektu neurotrofikoak direla eta, gaixotasun 

desberdinetan erabiltzeko saiakerak egiten ari dira. Esaterako, alboko esklerosi 

amiotrofikoan (gaixotasun neuromuskularra), nerbio-ehunen birsorkuntzarako edo 

bizkarhezurrean traumatismoak gertatu direneko kasuetan (Faden eta lank., 1986). 

Honekin batera, proposatu da, TRH-aren aitzindarien administrazioak garuniskemiaren 

kontrako babesa eman dezakela (Borlongan eta lank., 1999), TRH 

administrazioak farmako antikolinergikoz trataturiko Alzheimer gaixoetan memoria 

galera moteltzen duela (Bennett eta lank., 1997) eta tripeptidoaren analogoak animalia 

zaharretan funtzio kognitibo eta motoreak hobe ditzakela (Drago eta lank., 1996). 

Beste ikasketek TRH-a portaeraren beste anormaltasunekin eta zahartzearekin 

erlazionaturiko desordenenak hobetzeko garrantzitsua izan daitekela iradokitzen dute 

(Miyamoto eta lank., 1994). 

Sarrera 45


46 

5.8. PEPTIDASAK GARAPENEAN ETA 


5.8.1. Aminopeptidasak 

Aminopeptidasak, neuropeptido askoren anderatze eta kontrol fisiologikoaz 

arduratzen dira. 

Aminopeptidasak NSZ-ren garapenarekin erlazionatzen duten lehenengo lanak, 

garun osoan adinarekin gertatzen diren aldaketei buruzkoak ziren (Kato eta lank., 

1979). Aipaturiko aldaketak, denboran bat etortzeagatik, garunaren garapen 

morfologikoan gertatzen diren aldaketekin erlazionatzen ziren, mielinizazio prozesua 

eta axoi eta dendriten garapena bezalakoekin. Honi buruz egindako hurrengo ikerlana 

Katok eraman zuen aurrera 1984.ean (Imai eta Kato, 1984), eta garunaren gune 

desberdinen desberdintzapena egiten hasi zen. 

Bestalde, aminopeptidasen inhibitzaileek, bestatinak (Takahashi eta lank., 

1985; Takahashi eta lank., 1989) eta puromizinak (Constam eta lank., 1995), 

proliferazio zelularra geldi dezaketela ikusi zen, eta ondorioz, zelulen 

bideragarritasuna eta hazkuntza, aktibitate aminopeptidasikoaren menpe egon 

daitezke. Puromizina sintesi proteikoaren inhibitzaile den arren, aipatutako eraginaren 

arrazoia, sintesi proteikoaren inhibizioa ez zela eta zitosolean eta nukleoan 

puromizinari sentikorra den aminopeptidasa inhibitzen duelako gertatzen zela frogatu 

zen, (Constam eta lank., 1995). Puromizinari sentikorra den aminopeptidasa oso estuki 

erregulatu behar da hazkuntza normala gerta dadin (Schulz eta lank., 2001). 

Euskal Herriko Unibertsitatean, Fisiologia Sailan, garun garapenean 

aminopeptidasen funtzioa deskribatzeko aurrera eraman ziren lehenengo ikerketak, 

1986.ean Zulaikaren Lizentsiatura Tesinan (Zulaika, 1986) aurkeztu ziren. Bertan, 

garun garapenean, Leu- eta Arg-aminopeptidasa aktibitateen aldaketak deskribatzen 

dira. Ikasitako zatiak hurrengoak izan ziren: kortex frontala eta parietala eta kortex 

Sarrera


azpiko zati bat. Bi hemisferioetako bi entzimek, aktibitate aldakorra zuten ikasitako 

bost adinetan zehar. Aktibitatea igotzen zen bigarren hilabetea arte, eta ondoren 

bigarren asteko aktibitate maila berreskuratzen zen hirugarren eta seigarren 

hilabetetan. Aldaketak nabariagoak izan ziren aktibitate aminopeptidasiko basikoan. 

Lan honek (de Gandarias eta lank., 1989a; de Gandarias eta lank., 1989c), entzima 

hauek, jaio ondoko garun garapenean zerikusia zutela frogatzen zuen. 

1987.ean, Mugicak, aurreko lanaren jarraipena aurkeztu zuen Lizentziatura 

Tesina moduan ere (Mugica, 1987). Honek Lis-, Arg-, Leu-, Tyr-, eta Aspaminopeptidasak 

ikasi zituen. Garun-zati gehiagotan egin zen ikerketa, eta 

aukeratutako adinak, hiru eta hamazortzi hilabete izan ziren. Gorputz kailukorran izan 

ezik, ez zen aldaketa adierazgarririk lortu. Hau dela eta, entzima hauek, garun 

garapenaren lehenengo aldietan, batez ere, parte hartzen zutela proposatu zen (de 

Gandarias eta lank., 1989a). 

Garun garapenari buruzko hurrengo lanetan, aktibitate solugarriak, basikoak eta 

neutro inespezifikoak aurkezten dituzten aldaketak deskribatzen dira, jaiotza aurretik 

eta jaio ondoko garapeneko lehenengo egunetan. Jaio aurretiko momentutik igoera 

somatzen da jaio ondorengoko momentura arte (de Gandarias eta lank., 1989d), 

jeitsiera bizitzaren lehenengo egunetik hirugarrenera eta igoera bat lehenengo astea 

arte (San Martín, 1990; de Gandarias eta lank., 1992b). Bizitzaren lehenengo astea 

pasa ondoren neurtzen den aktibitatea, bigarrenean neurtutakoa baino txikiagoa da. 

Ondoren, Casis-ek, 1991.ean, bere Lizentziatura Tesinan katuaren garunkortexaren 

garapenari buruzko lana aurkezten du (Casis, 1991). Garun-kortexaren Lys 

eta Arg-aminopeptidasa aktibitateak ez dira aldatzen. Tirosina aminopeptidasaren 

aktibitate mailak igotzen dira garapenean zehar, eta Asp-aminopeptidasak eta 

piroglutamil peptidasa-I-ak, jeitsiera dute bere aktibitatean. 

1997 Gil-ek, “TRH eta entzefalinen aktibitate entzimatiko anderatzaileen 

ontogenia” izenburuko Tesian, aminopeptidasa solugarria, aminopeptidasa MII eta M 

eta piroglutamil aminopeptidasaren aktibitateak arratoiaren garapenean zehar ikasi 

zituen (Gil, 1997); emaitza desberdinak lortu ziren garun-zatia eta zatiki 

azpizelularraren arabera, eta entzima hauek garunaren atal bakoitzean funtzio 

desberdinak burutuko dutela iradokitzen da. 

Sarrera 47


48 

5.8.2. Prolil endopeptidasa. 

Aminopeptidasekin gertatzen zen moduan, prolil endopeptidasa garun 

garapenarekin zerikusia duela baieztatzen duten ikerlanak badaude. 

Argitaratutako lanetan, gehienak zitosolean eginak, prolil endopeptidasa 

aktibitatea jaio ondoko lehenengo egunetan altua dela esaten da, eta bere mailak 

jeisten direla jaio ondoko bigarren edo hirugarren astearen ondoren (ikerlana eta garun 

guneen arabera) helduen mailara heldu arte berrogeita hamargarren egunean (Fuse eta 

lank., 1990; Yamanaka eta lank., 1999). Hipotalamoan antzeman den beherapenak, 

pubertatearen hasierarekin zerikusia duela behatu da eta une horretan gertatzen den 

GnRH-ren pultsoen gorakadarekin erlazionatuta egon ahal dela proposatu da 

(Yamanaka eta lank., 1999). Bestalde kultibo neuronalekin burututako lanetan, prolil 

endopeptidasaren aktibitatea bortizki handitzen dela neuronen desberdintzapena 

gertatzen denean aurkitu da (Szappanos eta lank., 1994). 

Beste organoei dagokionez, ez da oso ikerlan zehaztua argitaratu entzimaren 

aldaketekin. Txerriaren garapen folikularrean eginkizunik duela frogatu da (Kimura 

eta lank., 1998). Arearen garapen goiztiarrean ere agertzen da (Salers eta lank., 1992). 

Badirudi, entzima honek aktibitate baxua erakusten duela hainbat fetu-ehunetan, eta 

igotzen dela garun-kortexean, hipotalamoan, biriketan eta giltzurrunean bizitzaren 

bigarren astearen zehar (Fuse eta lank., 1990). Oilaskoaren erretinaren garapenean ere 

funtzio garrantzitsuak betetzen ditu (Martins eta lank., 1987). 

Prolil endopeptidasa garunaren zahartzearekin ere erlazionatu da, entzimaren 

aktibitate handiagoa topatu baita sagu zaharretan gazteagoetan baino. Aldaketa hauek 

itzuliko dira animalia, estimuluetan aberatza den inguruan jartzen bada, edo 

entzimaren inhibitzaileak erabiltzean (Shinoda eta lank., 1995). 

zehar. 

5.8.3. Piroglutamil peptidasa I 

Piroglutamil peptidasa I entzimak aldaketa garrantzitsuak ditu garapenean 

Piroglutamiko aminoazidoa duten peptidoen mailak eta bere hartzaileen 

dentsitatea, jaio ondoko lehenengo hilabetean zehar aldatzen dira (Lamberton eta 

Sarrera


lank., 1984; Gayo eta lank., 1986; Bayliss eta lank., 1994). Gainera, zenbait ikerlanek, 

peptido hauen entzima degradatzaileen aktibitateetan ere aldaketak daudela diote (de 

Gandarias eta lank., 1992a) Piroglutamil peptidasa II-aren funtzioa pitxadura 

sinaptikoan, TRH-a endekatzeko gaitasuna duen ektoentzima neuronal moduan, ondo 

ezarrita dago (O'Connor eta O'Cuinn, 1985; O'Connor eta lank., 1990). 

Dena den, piroglutamil peptidasa I-aren eginkizun fisiologikoa ez da hain 

ezaguna. Garapenean zehar entzima honek dituen aktibitatearen aldaketak neurtzen 

dituzten zenbait lan argitaratu dira. Katuaren garunean, bizitzaren lehenengo 

hilabetean, egindako ikerlanetan, ikasitako garun-zati gehienetan aktibitate hau igotzen 

zela behatu zen (de Gandarias eta lank., 1992a). Arratoian burututako ikerlanetan, oso 

garun-zati gutxi hartzen dira kontutan eta guztietan aktibitatearen mailak garapenean 

zehar jeisteko joera erakuzten dute (Prasad eta lank., 1983; de Gandarias eta lank., 

1994a). PG entzimaren aktibitate mailen jeitsierak, hipotalamo kanpoko TRH-aren 

mailen (Gayo eta lank., 1986), TRH-aren hartzaileen dentsitatearen (Blanchard eta 

Barden, 1986; Bayliss eta lank., 1994) eta TRH-ren mRNA espresioaren (Taylor eta 

lank., 1990; Bayliss eta lank., 1994) igoerarekin bat datoz. TRH sistemaren mailak, 

balio maximoak jaio ondoko 9. egunetik, 20. egunera arte hartzen ditu, piroglutamil 

peptidasa I-en aktibitate mailen jeitsiera adierazgarriak ematen diren egunekin bat 

etorriz (de Gandarias eta lank., 1994a). Arratoiaren garunaren garapenean, 

piroglutamil peptidasa I-en aktibitatea zatiki azpizelularretan ere analizatu da. TRH 

sistemaren osagaien eta piroglutamil peptidasa entzimaren aktibitatearen arteko erlazio 

antiparalelo hau zatiki solugarri zitosolikoan errepikatzen da. Aldiz, zatiki 

sinaptosomal solugarrian TRH sistema eta PG-ren aktibitateak patroi paraleloa 

jarraitzen dute garapenean zehar (de Gandarias eta lank., 2000a; de Gandarias eta 

lank., 2000b). 

Entzimaren presentzia gibelean, garapen osoan zehar frogatu zenean, prozesu 

honetan parte hartzen zuela proposatu zen. Entzimak, ehun honetan, garapenean zehar 

aurkezten dituen aldaketak plasman aurkezten dituen aldaketekin bat zetozela ikusi 

zen (Scharfmann eta Aratan-Spire, 1991). 

Aipatzekoa da, entzima hau zahartzapenarekin erlazionatzen duten lan askorik 

ez dagoela. 1996.ean (Shaw eta lank., 1996) entzima hau, alde bateko esklerosi 

amiotrofikoa bezalako gaixotasun neurodegeneratibo batekin erlazionatzen duen lan 

Sarrera 49


bat aurkeztu zen, non entzimaren aktibitate mailak gaixotasuna dela eta aldatzen diren. 

Dena den, tesi honetan aurkeztutako zenbait datu argitaratu ziren momentura arte, ez 

zegoen ikerlan zehatzik piroglutamil peptidasa I-aren aktibitatea ehun desberdinen 

zahartzapenean deskribatzen zuenik. 

50 

Sarrera

Organo periferikoen garapena 

6.ORGANO PERIFERIKOEN GARAPENA 

6.1. BIHOTZA 

Zirkulazio-sistema, alboko plaka mesodermikotik sortzen da. Bihotzak, odolzelulek 

eta odol-besikulek osatzen dute eta garapenean dagoen ornodun enbrioia 

elikatzeko balio du. Zirkulazio-sistema, enbrioian agertzen den lehenengo unitate 

funtzionala da, eta bihotza, lehenengo organo funtzionala. Ornodunen bihotza, 

mesodermo esplanikoaren bi ispilu-gunetatik sortzen da, hauek alboko ehunekin 

elkarrekintza izatean, bihotzaren garapena hasteko seinalea jasotzen dutenean. Zelula 

kardiogenikoek posizio bentralera migratzen dute eta fusionatzen dira muskulu-zelula 

uzkurgarriz osatutako hodi sinplea eratzeko. 

Endodermoak zelula prekardiakoen garapena hastea, bihotzako muskuluzelulak 

emateko, eragiten du. Zelula ez kardiakoek ere, aurreko endodermoarekin 

kontaktuan sartzean, bihotzaren proteina espezifikoak espresatzen dutela frogatu da 

(Sugi eta Lough, 1994). Zelula prekardiakoen desberdintzapena, enbrioiaren erdiko 

ardatzaren bi aldetara, bi ispilu-gune desberdinetan independenteki gertatzen da, 

hemengo zelulak elkarrengana hurbilduz migratuz. Honela bada, bihotzeko zelulak 

izango direnak, horma bikoitzako hodi bana eratzen dute. Hodi bakoitzeko barruko 

hormari endokardio deitzen zaio, eta kanpokoari epimiokardioa. Endokardioa 

bihotzaren barneko azala izango da eta kanpoko geruzak, bihotzaren muskulu-zelulen 

geruza eratuko du. 

Neurulazioa aurrera doan heinean, mesodermo esplanikoaren tolestura dela 

medio, aurreko hestea itxiko da notokordaren azpian geratuz. Mugimendu honekin, bi 

hodi prekardiakoak elkarrengana hurbilduko dira batu arte. Lehenik epikardioa hodi 

bakarrean fusionatuko da eta ondoren, gauza bera gertatuko da endokardioarekin. Hau 

guztia 29 ordutan gertatzen da txitoen enbrioian eta 3 astetan gizaki enbrioian. 

Prozesu hau enbrioiaren aurreko atalean gertatzen da. Fusionatu ez diren 

endokardioaren atzeko atalek bitelo-zainak emango dituzte. Zain hauek zainsakonunearekin 

komunikatzen dira, eta hau zeharkatuz, odolaren bidez elikagaiak 

Sarrera 51


ekarriko dizkiote bihotzari. Odolak bihotzaren aurrekaldeko irterak, truncus 

arteriosus-a, zeharkatuko du, azkenean aortatik irtetzeko. 

Bihotzaren taupadak, bi hodiak oraindik fusionatzen ari direnean hasiko dira. 

Uzkurdurak zain-sakonunean hasten dira, eta hodi forma duen bihotzatik zabalduko 

dira. Modu honetan, bihotzak odola ponpatu ahal du, bere balbula sistema konplexua 

bukatuta egon baino lehen. Bihotzaren muskulu-zelulek, bere kabuz uzkurtzeko 

gaitasuna dute. Enbrioian, uzkurdura hauek muin oblongatutik sortutako kinada 

elektrikoz erregulatuko dira geroago. 

Hiru eguneko txito-enbrioia eta bost asteko gizaki-enbrioiarem bihotza, bi 

ganberadun hodia da: atrium bat eta bentrikulu bat. Hodi honen zatiketa, atrium eta 

bentrikulu desberdinak emateko, miokardioko zelulak, endokardioko alboko zelulak 

estimulatzeko eragilea (seguruenik, β3 hazkuntza faktorea) askatzen dutenean hasten 

da. Gizakian zelula hauek kuxin endokardikoa eratzen dute eta hodiak ezkerreko eta 

eskumako ganbera atriobentrikularretan banatzen ditu (Gilbert, 1997). 

Esan dugun bezala, bihotzaren garapena enbriologian goiz hasten da eta 

morfogenesi kardiakoaren barneko osagai nagusien (zelula-ugaltzea eta 

desberdintzapena) eta hazkuntza faktore positibo eta negatibo guztien artean, oreka 

egotea beharrezkoa da (Clubb eta Bishop, 1984; Fishman eta Stainier, 1994; Icardo, 

1996; Olson eta Srivastava, 1996; Witte eta lank., 1996; Ya eta lank., 1997). 

Hazkuntza faktore ugari edo/eta hartzaileak bihotzaren garapenean, modulatzaile 

zelular eta molekularrak dira. 

Hazkuntza faktore eraldatzailea (TGF edo transforming growth factor) 

bihotzeko zelulen ugalketa eta desberdintzapenaren erregulatzailea da (Parker eta 

lank., 1990; Engelmann eta lank., 1992; Cummins, 1993). TGF-β 1-ak, fibroblastoen 

hazkuntza faktore (FGF edo fibroblast growth factor) azido eta basikoaren moduan, 

mioblasto eskeletikoetan espresio genikoa inhibitzen du (Parker eta lank., 1991). 

Integrinek, zelula azaleran kokatzen diren hartzaile heterodimerikoek, zelulei 

bere inguruneko seinaleak jasotzen laguntzen diete. Fibroblasto kardiakoetan, 

integrinek, zelulen hazkuntza eta atxikidura eragiten dute. Angiotensina II moduko 

hazkuntza faktoreek fibroblastoen DNA sintesia, matrize extrazelularraren ekoizpena 

eta atxikidura erregulatzen dute. Ekintza hauetan guztietan integrinen aktibazioa ere 

beharrezkoa da (Hsueh eta lank., 1998). 

52 

Sarrera


Peptido opioideek ere bihotzeko garapenarekin zerikusia dute. Hauen artean 

ditugu: endorfinak, zenbait kardiopatiekin zerikusia dutenak (Ng eta Ng, 1990); Met5entzefalina 

edo hazkuntza faktore opioidea (OGF edo opioid growth factor), 

kardiogenesian zehar zelula-ugaltze epikardiala eta miokardialaren inhibitzailea dena 

(McLaughlin eta Allar, 1998). 

Ardietan egindako esperimentuetan, glukokortikoideak odol-presioaren 

suspertzaileak direla ikusi da, helduetan (Scoggins eta lank., 1979) eta fetuetan 

(Tangalakis eta lank., 1992; Dodic eta Wintour, 1994). Hau dela eta, sistema 

kardiobaskularraren ontogenian gertatzen diren odol-presioaren aldaketak (ernaldiaren 

azkeneko momentuan igotzea bezala), hipotalamo-hipofisi-adrenal ardatzaren bidez 

erregulatuta egon daitezkelaren hipotesia aurkeztu da (Unno eta lank., 1999). 

GH eta IGF-I-ak, kardiomiozitoen hazkuntzan eraginez, hazkuntza kardiakoan 

parte hartzen dute eta huts kardiakoaren aurrean babestzaileak dira (Sacca eta lank., 

2003; McMullen eta lank., 2004). 

IGF-I-a, intsulinarekiko homologia duen kate bakuneko polipeptidoen 

familiakoa da (Van den Brande eta lank., 1990). IGF-I-a lehenendabizi gibelean 

eratzen da GH-aren kontrolpean (Mathews eta lank., 1986). Hala ere, IGF-I-a beste 

organo askok ere sintetizatu ahal dute, bihotza barne, eta eragin autokrino zein 

parakrinoak izan ahal ditu (D'Ercole eta lank., 1984). IGF-I-a ugalketa eta 

desberdintzapen zelularrarako hazkuntza faktorea da eta eragin inotropiko eta 

hazkuntzakoak ditu bihotzean (Reiss eta lank., 1993; Cittadini eta lank., 1996). IGF-Iak, 

kultiboetan dauden miozito bentrikularren hipertrofia eragiten du eta ezkerreko 

bentrikuluaren garapenean parte hartzen du (Ito eta lank., 1993; Cittadini eta lank., 

1996). 

6.2. GIBELA ETA BIRIKAK 

Enbrioiaren endodermoaren funtzioa gorputzean bi hodi garrantzitsu eraikitzea 

da. Lehenengoa, gorputzaren luzeera osoan zehar zabaltzen dena, digestio-hodia da. 

Honetatik, gibela, behazun-xixkua eta area sortuko dira. Bigarrena, arnas-hodia, 

digestio-hoditik sortzen da eta azkenean, bitan banatzen da birikak emanez. Digestio 

eta arnas-hodiek, ganbera amankomuna konpartitzen dute enbrioian: faringea. 

Sarrera 53


Faringearen kanpo-poltsiko epitelialek, amigdala, tiroide, timo eta paratiroide guruinak 

emango dituzte. 

Faringearen atzekaldean, digestio-hodia estutzen da hestegorria emateko. Honi, 

urdaila, heste meharra eta heste lodia jarraituko diote. Endodermoko zelulek digestio 

hodia eta bere guruinen azala baino ez dute eratzen, peristalsirako muskuluak 

mesodermoko mesenkima zelulek emango dituzte. 

Endodermoak urdailaren atzetik sortzen diren organo osagarriak ere ematen 

ditu. Dibertikulu hepatikoa enbrioiaren aurreko hestetik sortu eta mesenkiman barrura 

sartzen den hodia da. Mesenkimak endotelioa proliferatzea, adarkatzea eta gibelaren 

guruin-epitelioa eratzea eragiten du. Digestio-hoditik hurbilen aurkitzen den 

dibertikulu hepatikoaren zatiak gibelaren drainatze hodi moduan funtzionatzen 

jarraituko du, eta hodi honetatik ateratzen diren adarkadurak, behazun-xixkua emango 

du. Area, dibertikulu dortsal eta bentral desberdinen fusiotik eratuko da (Gilbert, 

1997). 

Organo hauen hazkuntzaren bizkortzean parte hartzen duten molekulen artean 

kolezistokinina (CCK) dugu. Zenbait ikerlanek baieztatzen dute molekula honen 

ekintza trofikoek arearen hazkuntza eragiten zutela (Gasslander eta lank., 1990; Dawra 

eta lank., 1993). Aurrerago, hamsterrean burututako esperimentuen bidez, gibelaren 

garapenean ere garrantzitsuak direla frogatu zen (Ohlsson eta lank., 1999). 

Lehenago aipatu dugun moduan, IGF-ak, garapenaren erregulatzaile nagusiak 

dira. Fetu eta jaioberrien organo guztietan agertzen dira. Dena den, hazkuntza faktore 

hauen sintesia kontrolatzen duten mekanismoak, jaio aurretik eta ondoren desberdinak 

izaten dira. Umetokian eta fetuaren zirkulazioan IGF-II motako faktorea da nagusi 

(Gluckman eta Butler, 1983; Han eta lank., 1988; Lennard eta lank., 1995). Molekula 

honen garrantzia fetuaren garapenean, IGF-II-rako kodifikatzen duen genea inaktibo 

duten arratoi transgenikoetan ikasi da (Baker eta lank., 1993). Jaiotzaren ondoren IGF 

hepatikoen ekoizpenean aldaketa bat gertatzen da, IGF-II-tik, IGF-I-era, non bai 

kortisolak (Li eta lank., 1993; Li eta lank., 1996a) zein hormona tiroideoek (Mesiano 

eta lank., 1989; Latimer eta lank., 1993) funtzio garrantzitsua duten. IGF-aren maila 

altuenak animaliaren jaio ondorengoko egunetan aurkitzen dira eta organoen 

hazkuntza aldiarekin bat datoz (Peng eta lank., 1996). 

Y neuropeptidoa (NPY) (Ding eta lank., 1997), hesteko peptido basoaktiboa 

(VIP edo vasoactive intestinal peptide) (Chastre eta lank., 1987), glukagoia (Blazquez 

54 

Sarrera


eta lank., 1987) eta fenilalanina hidrolasa (PAH) (Dhondt eta lank., 1979) besteak 

beste, gibelaren garapenarekin zerikusia duten ikerlanak argitaratu dira. 

Birikak ere digestio-hoditik sortzen dira, digestioan funtziorik ez duten arren. 

Faringearen oinarriaren erdian, lau faringe-poltsa pareen artean, ildo laringotrakeala 

luzatzen da. Ildo hau, geroago bronkioak eta birikak emango duten bi adarretan 

banatzen da. 

Birika eboluzioaren berritasuna da, hau dela eta garapenean azkenik 

desberdintzen den ugaztunen organoa da. Birikek, animaliaren lehenengo 

arnasaldiarekin oxigenoz betetzeko gai izan behar dute. Honetarako, albeoloetako 

(biriken air-poltsak) zelulek birikak bustitzen duen likidoa, surfaktantea, jariatu behar 

dute. Surfaktantea, esfingomielina eta lezitina bezalako fosfolipidoak dituen likidoa 

da. Haurdunaldian nahiko berandu agertzen da, gizakian, 34. astean agertzen da, hau 

dela eta ume goiztiarrek zailtasunak dituzte arnasa hartzeko eta arnasgailuak jarri 

behar zaizkie. Baina hau gertatu baino lehen, albeoloen garapen normalarako birika 

fetalak likidoz beterik egotea beharrezkoa da eta gas-trukea karena bidez gertatzen da 

(Moessinger eta lank., 1990). Geroago, likido hau kentzen da gas-trukea albeoloetako 

hesi epitelio-endotelialaren bidez eman dadin. Albeoloko likidoaren absortzioa kui 

jaioberrian (Finley eta lank., 1998) eta animalia helduan (Norlin eta lank., 1998) Na + - 

aren absortzioaren bidez, Na + -K + ATPasa dela medio, gidatzen dela frogatu da. 

Honekin batera, Na + -aren garraio bideak, garapenarekin erregulatzen direla ikusi da 

(Chapman eta lank., 1990; O'Brodovich eta lank., 1993). Gertaera hauek zenbait 

hormona desberdinek erregulatzen dituzte: kortisolak eta triiodotironinak (T3) (Barker 

eta lank., 1990; Folkesson eta lank., 2000) katekolaminek (Walters eta Olver, 1978; 

Finley eta lank., 1998). 

IGF-I eta II hazkuntza faktoreak biriken garapenean ere garrantzitsuak dira, 

biak fetuaren garapenean ehun honetan espresatzen baitira. Badirudi IGF hazkuntza 

faktoreen biriketako espresioan maximo bat gertatzen dela jaiotza momentutik hurbil. 

Zenbait autoreen arabera, IGF I eta II-aren espresioa jaio ondoko bostgarren egunaren 

ondoren hazten da, eraketa eta ugalketa albeolarra gertatzen denean (Wallen eta Han, 

1994). Aldiz, beste autore batzuek garapenean patroi desberdinak behatu dituzte: IGF- 

I-aren mRNA konstante mantentzen da garapen osoan zehar, animalia heldua izan arte. 

IGF-II-aren mailak berriz, ernaldiaren bukaeran jeisten dira. IGF-I hartzailearen 

espresioa oso gutxi aldatzen da garapenean zehar, 2 motakoarena berriz adinarekin 

Sarrera 55


jeisten da. IGFBP-I-en transkriptoak ez dira neurtu fetu eta helduaren birikan. Aldiz, 

IGFBP-II-aren mRNA batez ere 16. enbrioi egunetik 22. enbrioi egunera arte agertzen 

da, eta helduek ere baliorik txikienak dituzte (Moats-Staats eta lank., 1995). Argi 

dagoena da, garapenean zehar sistema honen osagaien espresioa aldatzen dela, eta 

beraz, garapenarekin erlazionatuta egon daitekela. 

Hormona tiroideoek, biriken morfogenesian laguntzen dute (Archavachotikul 

eta lank., 2002). TRH-ak, berak ere, biriken heltzean funtzio garrantzitsuak ditu 

(Ansari eta lank., 1997; Bajoria eta lank., 1997), baina oraindik ez dago argi zein 

mekanismoaren bidez eragiten duen, hala ere, zenbait ikasketek diote, tiroide ardatzak 

parte hartzen ez duen bide bat erabiltzen duela (Ansari eta lank., 1997). 

Glukokortikoideek birikaren heldutasuna arintzen dute. Kortikotropinaren 

hormona askatzailea (CRH edo corticotropin releasing hormone) eskas duten arratoiek, 

glukokortikoideak hartu behar dituzte garapen normalarako. Jaiotza ondoren behar hau 

ez da hain nabaria, glukokortikoide kontzentrazio jeitsierarekin ere hazkuntza normala 

izan ahal baitute. Beraz, glukokortikoideen eginkizun garrantzitsuena fetuaren bizitzan 

zehar ematen dela uste da (Muglia eta lank., 1995). Honetaz gain, 

glukokortikosteroideak eragin positiboa dutela surfaktantearen sintesi eta jariapenean 

frogatu da. Arratoien organoen kultiboei, lehenengo hormona tiroideoak emanez, 

birikaren morfogenesian lagunduko dute eta ondoren glukokortikosteroideak emanez, 

badirudi, biriken funtzio jaioberria hobetzen dela (Hundertmark eta lank., 1999). 

Biriken organogenesian indar mekanikoek ere parte hartzen dute. Muskulu leun 

peribronkiala leku aproposean kokatuta dago, birika moldatzen duten indar 

fisikoenetariko bat izateko. Nerbio-sare eta luzakin neuralez inguratuta dago (Icardo 

eta lank., 1999). Muskulu honen uzkurdura espontaneoak, gizaki-fetuen birika-zelulen 

kultiboetan behatu dira (McCray, 1993) eta tekikininen erantzun moduan agertzen 

dira. Tekikininek, hodi-zabaltzaile eta bronkio-uzkurtzaileak diren peptido-familia 

garrantzitsua osatzen dute (Barnes, 1991). Hauen artean A neurokinina eta P 

substantzia daude. Hauek, albeoloen aire-bideetako tonuan duten funtzioa dela medio, 

biriken garapena zuzentzen duten indar mekanikoetan eragina dute (Haley eta lank., 

2001). P substantzia moduko immunoreaktibitatea biriken populazio 

neuroendokrinoan ikasiz, organo honetan nonahikoa dela ikusi zen. Batez ere fetuetan 

oso ugaria da. Horregatik, garapenean eginkizun garrantzitsua izan behar duela 

proposatzen da (Gallego eta lank., 1990). 

56 

Sarrera


Biriken garapenean zehar, marraskarien zein gizakien aire-bideetan 

desberdintzen diren lehenengo zelula epitelialak, biriken zelula endokrinoak dira 

(Cutz, 1982; ten Have-Opbroek, 1986). Bonbesina moduko peptidoak dira 

immunoerradiazioz aurkitu diren lehenengoak (Wharton eta lank., 1978). Gastrinaren 

peptido askatzailea (GRP edo gastrin-releasing peptide) biriketako bonbesina moduko 

peptido ugariena da, eta gizaki, arratoi eta saguen biriken hazkuntza eta heltzea 

bultzatzeko ardura du (Willey eta lank., 1984; Sunday eta lank., 1990; Sunday eta 

lank., 1992; King eta lank., 1993; Sunday eta lank., 1993). Bonbesina emateak, saguen 

fetuei, zelulen proliferazio eta desberdintzapena areagotzea egiten du (Sunday eta 

lank., 1990). 

Angiotensinaren entzima eraldatzailea (ACE) angiotensina II-aren erakuntza 

katalizatzen duen entzima da. Fetuen eta jaioberrien biriketan kantitate handitan topatu 

da (Akasu eta lank., 1998). 

6.3.GILTZURRUNA 

Garapenean goiz (22 egun gizakietan eta 8 egun arratoietan), erdiko 

mesodermotik hodi pronefritikoa sortzen da, aurreko somiten gune bentralean. Gune 

honetako zelulek atzeko aldera migratzen dute eta hodiaren aurreko zatiak, alboko 

mesenkimak gibelaren hodixka pronefritikoak ematea eragiten du. Ugaztunetan, 

hodixka pronefritikoak eta hodi pronefritikoaren aurreko partea endekatzen dira, baina 

hodi pronefritikoaren atzeko zatiak irauten du eta, garapenean zehar, iraizteaparatuaren 

osagai nagusia da (Saxen eta Sariola, 1987). Azkenean geratzen den hodi 

honi, hodi nefritikoa edo Wolffian hodia izenarekin ezagutzen zaio. 

Hodi pronefritikoak endekatzen diren bitartean, hodi nefritikoaren erdiko 

zatitik giltzurrunaren hodixka-sorta berri bat sortuko da. Hodixka-sorta honek 

giltzurrun mesonefritikoa osatuko du. Hodixka mesonefritikoen aurreko parteak 

erregresioa hasiko du. Emeetan erregresioa erabatekoa da. Arretan, aldiz, hodi hauek 

barrabiletan esperma garraiatuko duten hodiak izango dira. 

Amnioteen giltzurrun iraunkorra, metanefroa, aurreko hodi eta hodixkak 

bezala, epitelio eta mesenkimaren osagaien elkarrekintza dela eta sortzen da. 

Lehenengo bi pausutan, mesenkima metanefrogenikoa eratzen da atzerago kokatuta 

dauden erdiko mesodermoaren guneetan, eta honek hodi nefritiko bikotetik, adarren 

Sarrera 57


sorkuntza eragiten du. Hodi epitelial hauek ureter-poltsak deitzen dira. Poltsa hauek 

hodi nefritikotik banatzen dira ureterrak eratzeko. Ureter-poltsak hodi nefritikotik 

sortzen direnean mesenkima metanefrogenikoen barnera sartzen dira. Hirugarren eta 

laugarren pausuetan, ureter-poltsek, ehun mesenkimatiko hau bere inguruan 

kondentsatzera eta nefronetan desberdintzera eragiten dute. Bostgarren pausuan 

nefrona bihurtzen ari den ehunak ureter-poltsak adarkatzera eragiten du. Ondoren, 

ureter-adarkadurek mesenkiman zehar migratzen dute, nefrona berriak eratzen diren 

bitartean. Hauek guztiak hodi biltzaile berberari lotzen zaizkio(Gilbert, 1997). 

Garapen metanefrikoa, oso molekula talde desberdinek parte hartzen duten 

prozesu konplexua da. Molekula guztien aktibitate biologikoak elkarren artean lotuta 

daude eta bata bestearekin erregulatuta, orokorrean, garapenean gertatzen diren 

prozesu guztietan bezala. 

Giltzurruneko garapenean parte hartzen duten molekulen artean reninaangiotensina 

sistema dugu (RAS). Lehenago ikusi dugun moduan, sistema hau beste 

organo askoren garapenarekin ere zerikusia du, baina sistema honen osagaiak oso 

maila altuetan espresatzen dira giltzurrunaren garapenean, eta nefrogenesiarekin, 

baskularizazioarekin eta giltzurrunaren garapen funtzionalarekin lotuta dagoen 

denbora eta espazio patroi aparta du (Hilgers eta lank., 1997) 

Angiotensina II-a, giltzurrun organogenesian oso eginkizun garrantzitsua 

betetzen duela somatu da. RAS giltzurrun-sistemaren garapenean zehar eta jaiotzaren 

inguruan aktibatuta dago, garapenaren hurrengo garaietan, berriz, sistema honen 

osagaien mailak jeisten dira (Robillard eta Nakamura, 1988; Gomez eta lank., 1991). 

Bestaldetik, RASaren inhibizioak, giltzurrunen anormaltasun espezifikoak (giltzurrunbesikula 

anormalak, akatsak giltzurrun-pelbisaren garapenean eta tubuluen atrofia) 

ematen dituela behatu da (Kamper eta lank., 2002). 

Angiotensina II-ak giltzurrunaren garapenean duen garrantziaren beste 

ezaugarri bat, glomeruluetako eta tubuluetako zelulen kultiboekin egindako 

ikerlanetan aurkitu zen, angiotensina II-ak zelula hauen hazkuntza eragiten duela 

frogatu zenean (Wolf eta lank., 1995). 

Angiotensina II-aren hartzaileen, AT1 eta AT2-ren, espresio patroia 

giltzurrunaren garapenean zehar ikasi da. Esperimentu hauek AT2 motako hartzaileak 

fetuaren garapen osoan zehar agertzen direla eta jaiotzaren ostean bere espresioa 

jeisten dela argitu dute. AT1 motatakoak fetuaren garapenean agertzeaz gain, jaiotza 

58 

Sarrera


ondoren bere espresioa igotzen da, baina arratoi zaharretan oso maila baxuetan 

topatzen dira (Griffin eta lank., 1997). 

Kalikrein-kinina sistemak (KKS) ere eginkizun garrantzitsuak ditu 

giltzurrunaren erregulazioan. Kinina endogenoek giltzurrunaren erresistentzia 

mikrobaskularra, muinaren odol-fluxua eta nefrona distalaren Na + eta uraren 

zurgapena modulatzen dituzte. Garapenean dagoen giltzurrunak KKS sistema 

endogeno funtzional aktiboa du. Sistema honen espresio genikoa jaiotzaren ondoren 

aktibatzen delako eta KKSren osagaien giltzurrun barneko banaketa dela eta, 

garapenean sistema honek kontrol eginkizunen bat bete dezakela iradoki da. Kininak 

basoaktibo eta hazkuntza faktore indartsuak dira, eta hau dela eta, giltzurrunaren 

desberdintzapenean eta hazkuntzan eginkizunen bat izan ahal dutela, giltzurruneko 

hemodinamikan ematen diren aldaketetan parte hartuz, proposatu da (el-Dahr, 1997). 

Bradikinina, peptido diuretiko eta basoaktiboa denez, eta bere hartzailea, bradikinina- 

B2-a, jaioberriaren giltzurrunean aurkitzen denez, hazkuntzan parte hartuz eta 

perfusioaren sustatzailea izanez, giltzurrunaren garapenarekin zerikusia izan dezakela 

pentsatzen da, (Toth-Heyn eta Guignard, 2002). 

Giltzurrunean garapen prozesu hauek erregulatzen duten beste zenbait 

molekula identifikatu dira: WT1, WT4 eta Pax2 transkripzio faktoreak eta 

barreiagarriak diren GDNF (glial-derived-neurotrophic factor edo gliatik eratorritako 

faktore neurotrofikoa), HGF (hepatocyte growth factor edo hepatozitoen hazkuntza 

faktorea), FGF2 (fibroblast growth factor edo fibroblastoen hazkuntza faktorea) eta 

BMP7 (bone morphogenetic protein 7 edo hezurren proteina morfogenetitoa) 

molekulak, besteren artean. 

Sarrera 59

7. ZAHARTZAPENA 

7.1. GARUNA 

Zahartzapena 

Garunaren zahartzapenari buruz ikerlan asko burutu dira. Gizakietan eta 

gizakiak ez diren beste primateetan, funtzio kognitiboen galera gertatzen dela frogatu 

duten ikasketak argitaratu dira (Moss eta lank., 1997; Cahn-Weiner eta lank., 2000; 

Souchay eta lank., 2000). Zahartzapenarekin gertatzen den oroimenaren galerari 

buruzko lan ugari ere badaude, aldiz, malgutasun kognitiboa eta abstrakzioa bezalako 

gaitasunen inguruan, duela gutxi arte ez dira datuak lortu (Lai eta lank., 1995; Fristoe 

eta lank., 1997; Royall eta lank., 2000; Moore eta lank., 2003). Funtzio hauek garunkortexak 

eramaten ditu aurrera (Milner, 1995; Petrides, 2000a; Petrides, 2000b), baina 

zahartzapenarekin kortexaren gai grisaren galera gertatzen bada ere (Magnotta eta 

lank., 1999; Bartzokis eta lank., 2001), badirudi, ez dagoela adinaren menpeko 

neuronen galerarik garun-kortexean (Peters eta lank., 1994; Peters, 2002). Hau dela 

eta, ondorioztatu da, zahartzapenean gertatzen diren aldaketa neurobiologikoak ez 

direla neuronen heriotzaren gisakoak, baizik eta neurona banakoetan gertatzen diren 

egitura eta funtzio aldaketen modukoak (Morrison eta Hof, 2002; Page eta lank., 2002; 

Duan eta lank., 2003). 

Bestalde, aldaketa morfologikoak eta kapilareen kopurua eta kapazitatea dela 

eta, garunaren odol fluxua eta metabolismoa murrizten dira, ondorioz garunaren 

funtzioen urritasuna gertatzen da (Wang eta lank., 2004). 

Honekin batera, zahartzapenean parte hartzen duten entzima ugari deskribatu 

dira (Jiang eta lank., 2001). Gainera, zelula barneko metabolismo murriztua, 

zahartzapenaren berezko ezaugarria dela pentsatzen da (Hayashi eta Goto, 1998). 

Halaber, metabolismo peptidikoaren erregulazioan eginkizun garrantzitsua duten 

proteasak, ehun zaharretan gainerregulatuta daudela frogatu da (Keppler eta lank., 

2000; Jiang eta lank., 2001). 

Hau dela eta, oraindik argitu gabe dago nola, peptido eta aktibitate peptidaseko 

mailen aldaketak ehun desberdinetan, zahartzapen prozesuan parte har dezaketen. 

Sarrera 61

Zahartzapena 

Entzefalinak eta TRH-a zahartzapen prozesuan zerikusia dute (Caffrey eta 

lank., 1994; Miyamoto eta lank., 1994). Entzefalinen eta TRH-aren kontzentrazioak 

arratoi zaharretan, gazteetan agertzen direnen antzekoak dira. Bakarrik hipotalamoan 

TRH-aren kontzentrazioa baxuagoa izaten da. Entzefalinen eta TRH-aren hartzaileak 

arratoi helduen garun-kortexean, gazteetan baino baxuagoak dira (Ogawa, 1985). 

TRH-aren ekintza NSZ-ean, ondo karakterizatuta dago. Bere mailak, arratoi 

zaharren garunean gazteetan baino baxuagoak dira (Shinoda eta lank., 1995). 

Adinarekin gertatzen den jeitsiera hau ekidin ahal da, TRH-a anderatzen duten 

entzimen inhibitzaileak erabiliz (Toide eta lank., 1996). 

TSH-a TRH-ari erantzuteko duen gaitasuna adinarekin jeisten da (Szabolcs eta 

lank., 1991), baina hau bakarrik arratoi emeen ezaugarria da (Chang eta lank., 1989). 

Animalia helduetan aktibitate neuronala murrizten da hipotalamo mailan, hau dela eta 

akatsak daude hormona hipotalamikoak prozesatzeko orduan hipofisi mailan (Donda 

eta lank., 1989) eta arratoi zaharretan hipotalamoko TRH mailak oso baxuak direla 

behatu da (Pekary eta lank., 1984). 

Osagai zelularrek, zahartzapenean zehar pairatzen duten kalte zelularra 

azaltzen duten teorietatik garrantzitsuenetarikoa erradikal askeena dugu. Duela gutxi 

MAO entzimak, zahartzapenean aurrera eramaten duen katekolaminen 

metabolismoaren hazkuntza, kontutan hartzen hasi da. Garapenean MAO-ren aktibitate 

totalean ematen den igoera isladatzen da egin diren ikerketa lan askotan, aktibitate 

mailarik altuenak animalia helduan behatzen ditugularik (Rao eta lank., 1995). 

Katekolaminen oxidazioa eta MAO-ren aktibitatea, zahartzapeneko estres 

oxidatiboaren hazkuntzaren erantzuleak direla. Arratoi zaharren garunetan estres 

oxidatiboa murriztea lortu da MAO-ren inhibitzaileak emanda, eta honela zahartzapen 

prozesua kontrolatzea lortu da (Alper eta lank., 1999). 

Garunaren zahartzapenean azetil-kolin transferasaren aktibitatearen mailak ere 

aldatzen dira. Entzima honek, garapenaren lehenengo faseetan ere eginkizun 

garrantzitsuak zituen, animalia helduetan lo-aldi eta esna-aldiaren erregulazioan 

eragin garrantzitsuak ditu. Adinarekin loaldiaren murrizketarekin batera, entzimaren 

mailak handitzen zirela behatu zen (Ninomiya eta lank., 2001). Beste ikerlanetan, 

aldiz, zahartzapenean entzima honen aktibitatea inhibitzen zela behatu da 

(Zambrzycka eta lank., 2002). 

62 

Sarrera

7.2. BIHOTZA 

Zahartzapena 

Seneszentzia biologikoan epe luzean gertatzen diren prozesu katabolikoen 

segidek bere funtzioak eta bere osotasun estrukturala galtzen dituzte. Bihotzeko 

aldaketa morfologiko eta estrukturalen artean hurrengoak ditugu: miozito kopuruaren 

jeitsiera, fibrosi eta kolagenoaren metaketa, estresak eragindako funtzio kardiakoaren 

murrizketa, ariketa gaitasunaren jeitsiera, besikula berezien eraketa, funtzio 

arterialaren gutxitzea, odol fluxua asaldatzen duen disfuntzio endoteliala eta arritmiak, 

besteak beste (Hachamovitch eta lank., 1989; Carre eta lank., 1992; Lakatta, 1993; 

Besse eta lank., 1994). Bestaldetik, fetuaren proteinak (adibidez, Ca 2+ -ATPasa, β 

MHC-aren isoforma uzkurkorra) birespresatzen direla eta egoera hormonalak aldaketa 

handiak jasotzen dituela aurkitu da (Chien eta lank., 1991; Lompre eta lank., 1991). 

Adinarekin, bihotzean eta arteria koronarioetan, nerbio-zuntz 

katekolaminergikoen kopurua gutxitzen da, eta hau animalia zaharretako disfuntzio 

kardiako edo/eta koronarioekin zerikusia izan dezakela proposatu da (Bruzzone eta 

lank., 2003). 

Basopresina hormona ere, animalia helduetan oso maila altuetan agertzen da, 

eta besikula kardiako zaharrenak honekiko sentikortasun handiagoa dutela aurkitu da. 

Bere kantitate altuek eta sentikortasun aldaketek, molekula honen ekintza, animalia 

zaharretan, desberdina izatea eragiten dute. Honela bada, basopresinak, kalikrenina 

kinina sisteman, adenosinaren metabolismoan, prostaglandinen edukian eta adenosin 

monofosfato ziklikoan (cAMP) arratoi gazteetan dituen eragin desberdinak dituela 

frogatu da (Frolkis eta lank., 1982). 

Hazkuntzaren hormonan (GH) aldiz, kontrako eragina gertatzen da, honen 

jariapenean murrizketa bat ematen baita. Honekin batera bere bitarteko 

metabolikoaren, IGF-I-aren, maila plasmatikoak ere jeisten dira. Arratoi zaharretan 

GH-a ematearen ondorioz IGF-I mailak berriro berreskuratzen direla frogatu da, eta 

honekin batera, gorputz masa handitzen da, gizentasuna jeisten da, funtzio immunea 

hobetzen da, oroimena eta ikasteko gaitasuna handitzen dira eta maiztasun kardiakoa 

hobetzen da (Khan eta lank., 2002). Bestaldetik, badirudi IGF-I eta IGF-I-aren 

hartzailearen (IGF-IR-ren) erregulazioan hormona tiroideoek eginkizun garrantzitsua 

dutela, IGF-IR-en eraginak eusten dituela jaio ondoko 15. egunetik aurrera (Moreno 

eta lank., 1997). 

Sarrera 63

Zahartzapena 

Bradikininaren hartzailearen dentsitatea infartu akutuetan altuagoa dela behatu 

da. Gertaera honek, bihotza babesteko funtzioak izan ahal dituela iradokitzen digu 

(Kuoppala eta lank., 2003). 

Bihotzaren zahartzean eragina duen beste molekula bat, angiotensina II-a da. 

Molekula honek sistema kardiobaskularrean eragin desberdin asko ditu. Besteak beste, 

hipertrofia kardiakoa eta huts kardiakoa sor ditzake (Higaki eta lank., 2000; Ihara eta 

lank., 2000). Honetaz aparte, miozitoen hipertrofia bultzatzen du, jaio berrietako 

fibroblasto kardiakoetan kolageno miokardikoaren sintesia eragiten du eta bihotzeko 

fibroblastoetan, substantzia mitogeniko moduan jokatzen du (Sadoshima eta Izumo, 

1993; Schorb eta lank., 1993; Crabos eta lank., 1994). 

Zahartzean angiotensina plasmatikoaren eta orokorrean, zirkulazioan dagoen 

renina angiotensina sistemaren (RAS-aren) osagai guztien kontzentrazioa jeisten da 

(Crabos eta lank., 1994), baina miokardio bentrikularrean, adin altuko arratoietan, 

RAS-aren aktibazioa gertatzen dela behatu da (Heymes eta lank., 1994). 

Areago, arratoi zaharren eta gazteen fibroblastoek, ez dute berdin erantzuten 

angiotensina II-aren aurrean. Horrela, angiotensina II zelula gazteetan kolagenoaren 

sintesia eragiten duen bitartean, arratoi zaharretan, zelula hauetan RAS sistema osoa 

gainespresatua aurkitzen den arren, kolagenoaren sintesia inhibitzen du, ondorioz 

miokardioko fibrosia sortuz (Shivakumar eta lank., 2003). 

Angiotensina II-aren hartzaileen blokeatzaileak diren fonsartan eta losartanek, 

aortaren endotelioan oxido nitriko sintasaren aktibitatea igotzen zutela ikusi da. 

Aktibitate igoera honek adina dela eta gertatzen den kalte kardiobaskularrean babes 

funtzioak ditu (Hropot eta lank., 2003). 

64 

7.3. GIBELA 

Zahartzapenean gibeleko proteinen sintesiaren murrizketak (Sonntag eta lank., 

1992), gibelaren masa osoaren galerarekin (Marchesini eta lank., 1988; Timiras, 1994) 

eta organo honen atrofiarekin zerikusia du. Badirudi, honekin guztiarekin batera, 

gibelaren odol fluxua gutxitzen dela, eta honek drogen kanporaketa zailago egiten 

duela (Wynne eta lank., 1988; Zoli eta lank., 1999). Hepatozitoen hazkuntza, faktore 

desberdinek erregulatutzen dute (EGF edo hazkuntza faktore epidermala, α-TGF edo 

Sarrera

Zahartzapena 

α-hazkuntza faktore eraldatzailea, HGF edo hepatozitoen hazkuntza faktorea, intsulina 

eta IGF-I-a (Leffert eta Koch, 1977). Jaiotzean IGF-I-a kantitate baxutan aurkitzen da, 

ondoren, garapenarekin kontzentrazioa igotzen da, baina arratoi helduen gibeletan 

hazkuntza faktore honen espresioa berriro baxua dela topatu da (Roberts eta lank., 

1986). Hau, gibelaren proteinen sintesi baxuarekin erlazionatu da (Sonntag eta lank., 

1992). IGF-I-ak arratoi helduetan hepatozitoen proliferazioa eragiten du (Kimura eta 

Ogihara, 1998). Dena den, adinak gibeleko IGF-I-ean ez duela eraginik eta hau ez dela 

gibelaren masa galeraren erantzulea frogatu dute (Li eta Parkhouse, 2002). 

Hepatozito zaharretan kolagenoa eta albumina sintesiaren inhibizioa gertatzen 

da. Hau basopresina hormonak Ca 2+ fluxuetan duen eragina dela eta gertatzen dela 

dirudi (Chojkier eta lank., 1989). 

Zahartzapena dela eta, gibelako glukoneogenesi ahalmena ahultzen da (Kmiec 

eta Mysliwski, 1983; Poli eta lank., 1986; Podolin eta lank., 1994; Podolin eta lank., 

1996) eta glukagoiak estimulatzen duen adenilato ziklasaren aktibitatea ere jeisten dela 

behatu da (Poli eta lank., 1986). Dena den, adinak glukagoiak entzima honi lotzeko 

duen gaitasuna, zein adenilato ziklasa intrintsekoaren aktibitatea ez du aldatzen (Dax 

eta lank., 1987). Badirudi, glukagoiarekiko erantzunean behatu diren aldaketak, Gs 

proteinen espresioaren jeitsieran eta cAMP-aren ekoizpenaren murrizpenan oinarritzen 

direla (Podolin eta lank., 2001). 

7.4. BIRIKAK 

Zahartzapenean zehar biriketan gertatzen diren aldaketei buruz ez dira ikerlan 

ugari burutu. P substantziaren kontzentrazioa, arratoien biriketan, 28 hilabete arte 

mantentzen dira, eta badirudi momentu honetan hauen igoera bat dagoela. Oraindik ez 

dago argi P substantzia daukaten nerbio zuntzen dentsitatea aldatzen delako edo P 

substantziaren edukia jeisten delako den (Amenta eta lank., 1988), baina giltzurrunetan 

egindako esperimentuetan, aipatutako nerbio zuntzen dentsitatea jeisten dela frogatu 

da (Doutova eta Moss, 1996). 

Birikek, odol zirkulaziotik, angiotensina II bezalako, hodi-aktibo diren 

substantziak garbitzen dituzte. Zazpi eguneko animaliek angiotensina II-ren zatiki oso 

txikia kentzen du eta helduagoak direnean kantitate handiagoak kentzeko gaitasuna 

dute. Angiotensina II-a garbitzeko gaitasunaren handitzea, ACE kontzentrazioaren 

Sarrera 65

Zahartzapena 

igoerarekin bat dator. Dena den angiotensina II-ren kontzentrazioan, faktore gehiagok 

izango dute eragina, adibidez, garapenean zeharreko angiotensina II-aren 

metabolismoa biriketako baskularizazioan. Hau dela eta arratoi gazteetan, oraindik ere 

angiotensina II-ren kontzentrazioa odol zirkulazioan altua da (Wallace eta lank., 

1980). 

66 

7.4. GILTZURRUNAK 

Gltzurrunetan ere, sistema hormonalen erantzunak adinarekin aldatzen dira. 

Aipatzekoa da, besteak beste adinak RAS sisteman dituen ondorioak. Seinaleztapensistema 

honen zenbait produktuk, angiotensina II eta aldosteronak esaterako, 

zahartzapenean gertatzen diren jariakin eta elektrolitoetan eragina dute. 

Zahartzapenean RAS isildua dagoela pentsatu den arren, beste organoetan aipatu 

dugun moduan, lokalki eta independenteki erregulatzen diren beste gune askotan 

zirkulazioan dagoen RAS-aren bestelako aktibitatea agertzen da (Harris eta Cheng, 

1996). Giltzurruna gune hauetariko beste adibide bat da eta seneszentzian RAS-aren 

sentsibilizazioa bizituta aurkitzen da. RAS-arekiko erantzun sistemikoa animalia 

gazteen antzekoa mantentzen bada ere, giltzurrun hemodinamikarekiko erantzuna 

areagotzen da (Thompson eta lank., 2000). Adinarekin zerikusia duten giltzurrunen 

aldaketak hodi-uzkurtzaile eta zabaltzaileekiko erantzunekin lotu daitezke. Odolpresioa 

eta angiotensina II, NG-nitro-L-arginina-metil-ester (L-NAME), losartan eta 

endotelina-1-arekiko giltzurrunaren erantzuna adinarekin aldatu ahal da. Presio 

arteriala baxuagoa da animalia zaharretan, iragazpen glomerularra eta giltzurrunetako 

fluxu plasmatikoa aldiz, handiagoak dira. Angiotensina II eta endotelina-1-ak erantzun 

isiltzaileak eragiten dituzte, batez ere arratoi zaharretan. Losartanak, presio arterialaren 

eta hodi-zabaltzaileekiko erantzunaren jeitsiera eragiten du arratoi zahar eta gazteetan, 

baina, orokorrean esan daiteke, arratoi zaharrak erantzun areagotuak dituztela (Tank 


Giltzurrunaren zahartzapena dela eta glomerulosklerosia gertatzen da berezko 

funtzio zelular mesangial normala ahulduta aurkitzen delako. Baina, arratoi zaharretan 

ez da aldaketarik behatu Ca 2+ -aren seinaleztapen zelularrean, proliferazioan eta 

uzkurduran, hau dela eta, glomerulosklerosia, giltzurrunaren etengabeko 

hazkuntzagatik ematen dela proposatu da (McDermott eta lank., 1996). 

Sarrera

Zahartzapena 

Giltzurrunaren sodio-sulfatoaren kogarraioak (Na-Si-1) ere, zahartzapenaren 

ondorioak pairatzen ditu. Sulfatoaren birxurgapena handiagoa da arratoi zaharretan 

gazteetan baino (Neiberger, 1992; Lee eta lank., 2000). Na-Si-1-ekin transfektatutako 

txakurren giltzurrunetatik lortutako Mardin/Darby zelulak, GH-rekin inkubatu 

ondoren, Na/S kogarraioa handitzen zela ikusi zen (Lee eta lank., 2000). Beraz, 

kogarraio honen jeitsiera, sistema endokrinoak seneszentzian zehar pairatzen duten 

ahulduraren ondorioa dela pentsatzen da (Sagawa eta lank., 1999). 

Sarrera 67

HELBURUA

70 

Helburua 

Helburua

HELBURUA 

Helburua 

Organismoaren hazkuntzan eta heltzean zehar, sintesi eta anderakuntza 

peptidikoan hainbat aldaketa gertatzen dira. Hau dela eta, denboraldi ezinhobeak dira, 

peptidoen ordezkapena erregulatzen duten faktoreak ikasteko. 

Garunean neuropeptido bat anderatzen duen aktibitatea ezagutzea, bere 

isolamendua eta karakterizazioa, ez dira nahikoak, neuropeptidoak funtzio biologiko 

zehatz batean parte hartzen duela ondorioztatzeko. Peptido hauen kontzentrazio 

intrazelularrak eta estrazelularrak erregulatzen duten mekanismoen ezagupena 

lortzeko, ehun desberdinetako banaketa ezagutzea eta funtzio biologiko batekin 

konexioak ezartzea garrantzitsua da. 

Peptidasak, neuropeptido desberdinen anderatze fisiologikoan parte hartzen duten 

entzima proteolitikoak dira. (Wang eta kank., 1991; Sanderink eta lank., 1988; Ahmad 

eta Ward, 1990, 1992; Nyberg eta lank., 1990) eta garapen eta zahartzapen 

prozesuekin zerikusia dutela behatu da (Kato eta lank., 1979; Hui eta Hui, 2003; Jiang 


TRH-a garapenarekin eta zahartzapenarekin (Bayliss eta lank., 1994; Miyamoto 

eta lank., 1994) zerikusia duten neuropeptido desberdinen artean 

garrantzitsuenetarikoa da. 

Ezaguna da TRH-a nerbio sistemaren garapen normalarako beharrezkoa dela 

(West, 1990), eta faktore neurotrofiko moduan joka dezakela aurkitu da (Banda y 

cols., 1985; 1987; Bauer, 1987). Bestaldetik TRH-aren mailak arratoi zaharretan 

baxuak direla, heldu gazteekin alderatuz, ikusi da (Shinoda eta lank., 1995). 

Tripeptido hau (pGlu-His-Pro-NH2) anderatzen duten mekanismoak ezagunak 

dira (O’Cuinn eta lank.,1990), eta TRH-aren anderakuntza kataliza dezaketen 

entzimen inguruan oinarrituko dugu ikerlan hau. 

Oso entzima gutxi gai dira peptidoen prolina aminoazidoaren hidrolisia aurrera 

eramateko, hauen artean prolil endopeptidasa dugu (Cunningham eta O´Connor, 1997). 

Helburua 71

Helburua 

Entzima honek oso banaketa zabala du eta prolina aminoazidoa duten beste peptido 

batzuk, TRH-az gain, andera ditzake (Welches eta lank., 1993; Walter eta lank., 1971; 

Lew eta lank., 1994; Kato eta lank., 1990). Hau dela eta, peptidoen katabolismoan eta 

prozesamenduan (Wilk, 1983) parte hartzen duela proposatu da. Nagusiki entzima 

zitosoliko moduan deskribatu den arren (Dresdner eta lank., 1982) mintzari lotutako 

zatikian ere topatu izan da (O’Leary eta O’Connor, 1995; O’Leary eta lank., 1996). 

Entzima honi buruz egin diren ikerlan gehienetan entzimaren deskripzioa egin da 

funtziorik aztertu gabe, hau dela eta, ikerlan honetan entzimak garapenean edo 

zahartzapenean duen eginkizuna zehazki aztertu nahi da. 

N-muturreko aminoazidoa piroglutamikoa duten peptidoak, degradatzen duten 

bi peptidasa aurkitu dira: piroglutamil peptidasa II-a, mintzari loturiko eta TRHarekiko 

espezifitate altua duena (O'Connor eta O'Cuinn, 1985; Wilk eta Wilk, 1989 a, 

b) eta piroglutamil peptidasa I-a, N-muturrean piroglutamikoa duten peptido gehienak 

hidroliza dezakeena (Browne y O'Cuinn, 1983). Prolil endopeptidasarekin gertatzen 

zen bezala, autore gehienek, piroglutamil peptidasa I-a entzima solugarri moduan 

deskribatzen dute, dena den, duela gutxi, entzima hau mintzari loturiko zatikian 

aurkitu da (Alba eta lank., 1995). Piroglutamil peptidasa II-aren eginkizuna anderatze 

sinaptikoan ondo ezagutzen den arren (O'Cuinn eta lank., 1990) piroglutamil peptidasa 

I-aren funtzio fisiologikoa ez da oraindik ezagutzen, eta arrazoi honengatik erabaki 

genuen entzima honen ikasketa egitea. 

Peptidasen inhibitzaileek ugalketa eta bideragarritasun zelularrean eraginik 

izan dezaketela aurkitu izan da (Takahashi eta lank., 1985; 1989; Constam eta lank., 

1995; Safavi eta Hersh, 1995), gainera, aktibitate peptidasikoetan adinarekin aldaketak 

aurkezten zuten ikasketak ere badaude (de Gandarias eta lank., 1989c; de Gandarias 

eta lank., 1989e; de Gandarias eta lank., 1992a; de Gandarias eta lank., 1992b; de 

Gandarias eta lank., 1994a; de Gandarias eta lank., 1994b). Honela bada, aurkikuntza 

hauek guztiak, peptidasek garapenean eta zahartzapenean zerikusia dutela adierazten 

digute. Ikerlan gehienak, aktibitate peptidasiko ez espezifikoetan burutu ziren, 

neuropeptidoekiko espezifikoak ziren aktibitate anderatzaileak kontutan hartu gabe (de 

Gandarias eta lank., 1989b; de Gandarias eta lank., 1989c; de Gandarias eta lank., 

1989e; de Gandarias eta lank., 1992b). 

72 

Helburua

Helburua 

Peptidasa solugarrien eginkizun posiblea oso eztabaidagarria da, maila 

sinaptikoan dauden peptidoetara heltzen ez direla dirudilako. Hala ere, garapenean 

zehar, hazkuntza eta bideragarritasun zelularrarako funtsezkoak diren prozesu 

proteolitikoetan parte hartu ahal dutela deskribatu da (Constam eta lank., 1995). 

Bestalde, peptidoak, neurotransmisore edota neuromoduladore moduan jokatzeaz gain, 

funtzio autokrino edota parakrinoa izan dezaketela (Zagon eta lank., 1993) 

hazkuntzarekin erlazionatutako gertakari fasikoetan (Cimino eta lank., 1991) 

deskribatu da. 

Ikerlan honetan TRH-a anderatzen duten bi entzimen ikasketa burutuko dugu, 

hauen funtzionalitatea ikasteko asmoz: prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa 

I. Bi kasutan zatiki solugarrian eta mintzari loturikoan ikertuko ditugu. Ikerlan 

honetarako aukeratutako ehunak garun-zati desberdinak (hipotalamoa, garun-kortexa, 

estriatua, zerebeloa eta garun-enborra), hipofisia, gibela, giltzurruna, bihotza eta 

birikak dira. Garapenaren fase desberdinetako arratoiak erabili dira: 22. egunetako 

fetuak, jaio egunetakoak (PD0), jaio ondoko 2. (PD2), 4. (PD4), 10. (PD10), 15. 

(PD15), 20. (PD20), 30. (PD30) eta 90. egunetakoak (PD90). Zahartzapena ikasteko 

arratoi heldu gazteak (PD 90 edo PM3) eta adina desberdinetako arratoi zaharrak 

(PM18 eta PM22) aztertu dira. 

Helburua 73

Helburua 

74 

Helburua

MATERIALAK 

ETA METODOAK

Materialak eta Metodoak 

76 

Materialak eta Metodoak

MATERIALAK ETA 

METODOAK 

Materialak 

Doktoretza-tesi honen alderdi esperimental guztia Medikuntza eta Odontologia 

Fakultateko Fisiologia Sailari esleitutako Neurokimika Laborategietan egin da 

(UPV/EHU). 

A. MATERIALAK 

1. ANIMALIAK 

Esperimentu hauetan erabilitako animalia guztiak plastiko polikarbonatuzko 

kaioletan eduki ziren Euskal Herriko Unibertsitateko abeltegian argitasun / iluntasun 

(12h / 12h), hezetasun (50%) eta tenperatura (24ºC) baldintza arruntetan. Animaliak ad 

libitum elikatu ziren ura eta UAR 104 motako dieta estandarrarekin (Panlab ® ). 

Edukina: gluzidoak (%58), proteinak (%17), lipidoak (%3), zelulosa (%5), mineralak 

(%5) eta hezetasuna (%12). Jaio ondoko 20. eguna arte arratoiak amen ardurapean 

zeuden eta amaren esneaz elikatzen ziren. 

Erabilitako animaliak Sprague Dawley anduiko eta barietate albinoko arratoi 

arrak izan ziren, ondoren aipatzen diren adinetakoak: 22 egunetako enbrioiak (E22), 

erditze eguneko arratoiak (PD0), jaio ondoko 2 (PD2), 4 (PD4), 9 (PD9), 14 (PD14), 

20 (PD20) eta 30 (PD30) egunetakoak, 3 (PM3), 18 (PM18) eta 22 (PM22) 

hilabetetakoak. 

Materialak eta Metodoak 77

Materialak 

78 

2. EKIPAMENDUA 

Esperimentuetan erabilitako ekipamendua ondorengoa izan zen: 

-“RF-540” Shimadzu espektrofluorofotometroa. 

-“CPS-240” lagin tenperaturaren (4-60ºC) kontrolatzailea duen "UV-2401 PC" 

Shimadzu espektrofotometroa. 

-Kontron-en “Centrikon T2070” ultrazentrifugagailua. 

-Angelu finkoko Kontron-en “TFT 45.6” errotorea polietilenozko hodi eta 

titaniozko tapoiekin. 

-Selecta-ren “Unitronic 320 OR” inkubagailua. 

-Buhler-ren “MP-K” ponpa peristaltikoa. 

-Tefloizko enbolodun, Heidolph “PZR 50” homogeneizagailua. 

-Sartorius-en “R180D” balantza. 

-Mettler-ren “Mettler LV-2” espatula-dosifikatzaile elektrikoa. 

-Saiodientzako esku-irabiagailua “Reax 2000” Heidolph-Selecta. 

-Termoegonkortutako irabiagailu magnetikoa, “Agimatic” y juego de moscas 

de Selecta. 

-Crison-en pH-metroak. 

-Philips-en “PW9418” pH-metroa. 

-Bolumen aldakorreko pipeta automatiokak, Drummond, Nichiryo eta Brand. 

-1 – 5 ml-ko Dispentsadore Unibertsalakak, “Eppendorf Multipipette 4870”. 

-Espektrofotometriarako plastikozko kubetak (3ml), IZASA. 

-Espektrofluorofotometriarako kuartzozko kubetak (3ml), IZASA 

-Homogeneizatzeko beirazko ontziak. 

-3ml-ko plastikozko saiodiak, Eurotubo. 

-Bolumen desberdinetako (10, 200, 1000 µl) plastikozko pipeta-puntak, 

Beortek . 

-Gradilak, Beortek. 

-Material kirurgikoa (SUL). 

-Beirazko materiala (SUL): probetak, prezipitatu ontziak eta bolumen 

desberdinetako matraze aforatuak. 


3. PRODUKTU KIMIKOAK 

o Azetato sodikoa, Merck. 

o Azido klorhidrikoa, Probus S.A. 

o Azido azetiko glaziala, Probus S. A. 

o Azido ortofosforikoa %85ean, Merck. 

o Behi-seroalbumina, Sigma Chemical Co. 

o Coomasie G-250 urdin distiratsua, Sigma Chemical Co. 

o Dimetil sulfoxidoa (DMSO), Sigma Chemical Co. 

o DL-Ditrioteitola (DTT), Sigma Chemical Co. 

o EDTA, Merck. 

o Etanol absolutua, Probus S.A. 

o Fosfato sodiko monobasikoa, Merck. 

o Fosfato sodiko dibasikoa, Merck. 

o Kloral hidratoa, Merck. 

o Kloruro sodikoa, Merk. 

o Magnesio sulfatoa, Merk. 

o β-Naftilamina, Sigma Chemical Co. 

o Nembutal, Serva. 

o Piroglutamil-β-Naftilamida, Sigma Chemical Co. 

o Propilen-glikola, Panreac. 

Materialak 

o Tris (hidroximetil) aminometanol (Trizma base), Sigma Chemical Co. 

o Tritón X-100, Sigma Chemical Co. 

o Z-Glizil-Prolil-β-Naftilamida, Sigma Chemical Co. 

4. SOLUZIOAK 


Materialak 

80 

4.1. SOLUZIO INDARGETZAILEAK: 

Tris HCl 0,2 M indargetzailea (pH = 7,4): 

1000 ml egiteko, 24,22 gr Trizma base hartzen dira eta ur distilatua gehitzen 

zaio bolumenera heldu arte. pH-a HCl-arekin egokitzen da. 

Fosfato 0,2 M indargetzailea (pH = 7,4): 

-A soluzioa: fosfato sodiko monobasikoaren (0,2 M) 27,6 gr, litro bat ur 

distilatuan disolbatu. 

-B soluzioa: fosfato sodiko dibasikoaren (0,2 M) 28,6 gr, litro bat ur distilatuan 

disolbatu. 

Fosfato 0,2 M indargetzailearen litro bat egin nahi bada A soluzioaren 190 ml, 

B soluzioaren 810 ml-rekin nahastukoa dira. 

Azetato indargetzailea 0,1 M, (pH = 4,2): 

-A soluzioa (azido azetikoa 0,2 M): 11,55 ml azido azetiko hartu eta ur 

destilatua gehituz litro batera daramagu. 

-B soluzioa (azetato sodikoa 0.2 M): 27,6 gr azetato sodiko litro bat ur 

destilatuan disolbatzen da. 

Litro bat azetato indargetzailea (0,1 M) prestatzeko A soluzioaren 368 ml eta B 

soluzioaren 132 ml nahastuko dira, azken bolumenera ur distilatuarekin eramanez. 

Perfusiorako soluzioa: 

1000 ml suero fisiologiko prestatzeko 9 gr NaCl pisatzen dira, 5 ml fosfato 

indargetzaile 50 mM (pH 7,4) gehitzen dira eta bolumenera eraman ur distilatuarekin. 


Materialak 

4.2.ENTSEIU ENTZIMATIKOENTZAKO SUBSTRATU 

SOLUZIOAK 

(pH 7,4): 

(pH 7,4): 

Prolil endopeptidasa aktibitatea neurtzeko substratu soluzioa 

Z- Gly -Pro-β-naftilamida 0,125 mM. 

DTT 2 mM. 

EDTA 2 mM 

Behi albumina 10 mg/100 ml. 

Fosfato indargetzailea 50 mM. 

Piroglutamil peptidasa aktibitatea neurtzeko substratu soluzioa 

pGlu -β-naftilamida 0,125 mM. 

DTT 5 mM. 

EDTA 2 mM. 

Behi albumina 10 mg/100 ml. 

Fosfato indargetzailea 50 mM. 


Materialak 

82 

4.3.ZENTRIFUGAZIORAKO SOLUZIOAK 

Zatiki solugarria lortzeko soluzioa: 

Tris HCl 0,2 M (pH 7,4) soluzioko 5 ml hartzen ditugu eta ur destilatuaz 100ml 

bolumenera arte eraman, honela, pH bereko tris HCl 10 mM kontzentrazioko soluzio 

hipotonikoa lortzen dugu. 

Garbiketarako soluzioa: 

233,76 gr NaCl pisatzen dira eta litro bateko azkeneko bolumena lortu arte ur 

destilatua gehitu, NaCl 4 M soluzioa lortu arren. 

Mintzari loturiko zatikia lortzeko soluzioa: 

Zatiki solugarria lortzeko erabiltzen den soluzio berdinari tritoi X-100 gehitzen 

zaio 1/100 proportzioan. 100 ml prestatzeko, zatiki solugarria lortzeko soluzioaren 

(Tris HCl 10 mM, pH 7,4) 99 ml eta tritoi X-100 eko 1ml nahastuko dira. 

4.4.BESTE SOLUZIOAK 

Bradford-en erreaktiboa: 

1000 ml prestatzeko, Coomasie urdin disdiratsuaren 100 mg pisatzen dira eta 

50 ml etanoletan disolbatu. Azido ortofosforikoko 100 ml gehitu eta bolumenera 

eraman ur destilatuarekin. 

Anestesia soluzioa (Equithensin): 

Kloral hidratoaren 21,25 gr, 49,4 ml etanoletan disolbatzen dira. Disoluzio honi 

nembutala 81 ml, propilen-glikola 198 ml eta magnesio sulfato 10,64 gr gehitzen 

zaizkio. Ondoren, 500 ml-tara eramaten da ur distilatuaz. 


B. METODOAK 

1. ANIMALIEN PERFUSIO ETA ORGANO 

Metodoak 

DESBERDINEN ERAUZKETARAKO TEKNIKAK 

Animalien abeltegiko egonaldi, erabilketa eta hilketa prozesuetan Europear 

Komunitatearen aginduak (1986ko Martxoaren 24-eko EEE-ko kontseiluaren; 609 

agindua – 86/609/CEE agindua) eta Espainiako aginduak (1988-ko Martxoaren 14eko 

223 erret dekretua – R.D 223/88), animalien eskubideei dagokionez, bete izan dira. 

Erritmo zirkadiarraren eraginak ekiditu arren, esperimentu guztiak goizean hasi 

ziren, gutxi gorabehera ordu berean, sekuentzia esperimentala beti orden berean 

jarraituz. 

a) Anestesia 

Animaliak equithensin soluzioko injekzio intraperitonealaren bidez 

anestesiatzen ziren. 0,2 ml 100 g pisuko. 

b) Perfusioa 

Barrunbe torazikoa irekitzen da, diafragma mailan, beheranzko aortara 

ailegatzeko helburuarekin eta hor matxardez heltzen da. Hurrengo urrats batean 

eskumako aurikulan ebakidura txikia egiten da, perfusio-soluzioa irtetzeko bidea 

irekiz. Azkenik aipatutako soluzioa ezkerreko bentrikulutik injektatzen da, eskumako 

aurikulatik irtetzen den likidoa erabat gardena izan arte. 

c) Entzefaloaren erauzketa eta garun-guneen disekzioa 

Matxarda egoki bidez kalota ireki eta burmuina kontu handiz, meningeek 

garun-masa honda ez dezaten, erauzten da. Berehala izozkailuan sartzen da, egitura 

aldatu gabe gune desberdinen ebaketak egin ahal izateko ehundura lortu arte. 


Metodoak 

Aukeratutako garun-zatiak disekzio bidez erauzten dira, Heffner eta lankideek, 

1980.ean erabili zuten metodoa jarraituz(Heffner eta lank., 1980). Ebaketa egiteko 

entzefaloa milimetro bateko lodierako ebakidura koronaletan zatitzen zen. 

Aukeratutako garun atalak Köening eta Klippel-en atlas estereoataxikoa jarraituz lortu 

ziren (Köening eta Klippel, 1970). 

Aukeratutako zatiak hurrengoak izan ziren: kortexa, hipotalamoa, estriatua, 

zerebeloa eta garun-enborra. Ikerketa honetan hipofisi guruina ere aztertu zen. 

84 

d) Gainerako organoen erauzketa 

Aukeratutako organo osoak erauzten ziren. 


1. IRUDIA: Animaliaren perfusioa. 

Metodoak 


Metodoak 

86 

2. IRUDIA: Garun osoa, perfundituta eta kalotatik erauzita 


3. IRUDIA: Garunaren lehenengo ebakidura. Garun-kortex frontala. 

Metodoak 

4. IRUDIA: Garunaren bigarren ebakidura: Garun-kortex parietala eta estriatua. 


Metodoak 

5. IRUDIA: Garunaren hirugarren ebakidura: Garun-kortex parietala eta 

hipotalamoa 

88 

6. IRUDIA: Zerebeloa eta garun-enborra 


2. LAGINEN PRESTAKUNTZA 

Metodoak 

Aurreko atalean aipaturiko laginak lortu ondoren frakzio solugarria eta mintzari 

loturikoaren banaketa burutu zen: 

2.1. Zatiki solugarriaren lorpena 

Laginak tris-HCl 10 mM (pH 7,4) soluzioan sartu eta plastikozko 

homogeneizatzaile baten bidez, banan banan, homogeneizatu ziren. Ondoren, 

homogeneizatua 100000 g-tara, 35 minututan zehar eta 4ºC-tara, ultrazentrifugatu zen 

zatiki solugarria eskuratzeko. 

Sobrenadanteetatik, zatiki solugarriaren aktibitate entzimatikoak eta proteina 

kantitatea neurtzeko laginak jaso ziren. Neurketa guztiak hiru aletan egin ziren. 

2.2. Mintzari loturiko zatikiaren lorpena 

Mintzari loturiko zatikia isolatzeko helburuarekin, hauspeakinak hiru aldiz 

garbitu ziren tris-HCl 10 mM soluzioarekin eta NaCl 4M soluzioan homogenizatu. 

Homogenizatua ultrazentrifugatu zen 100000 g-tara, 35 minututan zehar eta 4ºC-tara. 

Prozesu honetan lortutako sobrenadanteak baztertu eta hauspeakinak berriro tris-HCl 

10 mM soluzioarekin garbitu ziren, %1-era dagoen tritoi X-100 soluzioan 

homogenizatzeko. Aurreko protokoloa jarraituz, azkeneko ultrazentrifugazio bat egin 

zen, sobrenadanteetatik mintzari loturiko zatikiaren aktibitate entzimatikoak eta 

proteina kantitatea determinatzeko laginak jasoz. Neurketa guztiak hiru aletan egin 

ziren. 


Metodoak 

90 

Muestras de Tejido del SNC: 

Hipotálamo. 

Caudado Putamen. 

Aukeratutako Corteza Parietal. ehunen 

laginak 

Corteza Frontal. 

Cerebelo. 

Médula. 

1. IRUDIA: Ehunaren prestakuntza aktibitate peptidasikoak neurtzeko 


Homogenizazioa 

Homogeneización. 

Tris-HCl, Tris-sacarosa, 10mM 0’25 (pH7,5) M. 

15 seg, máxima velocidad. 

30sg, 800rpm 

Hauspeakina 

Garbitu 

Sobrenadante S 

Tris-HCl, 10mM 1. 

(pH7,5) 


P 1: Núcleos + células sin romper. 

NaCl 4M 

30sg, 800rpm 

Sobrenadantea: 

Proteina eta 

aktibitate 

solugarriak Desechado. 

Fracción de Membrana (P2): Tirosil-aminopeptidasa M. 

Tirosil-aminopeptidasa Sobrenadantea MII. 

Endopeptidasa 24.11. 

baztertu 

Purificación de la Fracción de Membrana (P 2): 

- Resuspensión en Tris-HCl 50 mM. 

- Centrifugación (20000 xg, 15 min., 4ºC). 

Resuspensión de las membranas purificadas en tampón 

Tris-HCl 50mM y homogeneización (800 r.p.m., 30 seg.). 

Hauspeakina 

Sobrenadante Garbitu (S2). 

Tris-HCl, 10mM 

(pH7 5) 


Tritoi X-100 %1 Tris- 

HCl, 10mM (pH7,5)ean 

30sg, 800rpm 

Centrifugación. Zentrifugazioa 

1000 100000 xg, xg, 10 35min, min., 4ºC 4ºC 

Centrifugación. Zentrifugazioa 

20000 100000 xg, xg, 15 35min, min., 4ºC 

Ultracentrifugación. 

Zentrifugazioa 

100000 100000 xg, xg, 35 35min, min., 4ºC. 4ºC 

Desechado. 

Hauspeakina 

Fracción Soluble (S baztertu 

3): 

Tirosil-aminopeptidasa Sobrenadantea: Soluble. 

Mintzari loturiko proteina eta 

Fig. 3.3 Preparación del tejido para determinación de actividad aktibitateak peptidásica.

Metodoak 

3.AKTIBITATE ENTZIMATIKOAREN NEURKETA 

Entzima baten kontzentrazioa ehun edo likido batetan, entzima berak 

katalizatzen duen erreakzioaren abiadura neurtuz jakin daiteke. Honetarako, 

substratuaren kontzentrazioaren gutxitzea, edo produktuen agerpena denboran zehar 

neur daiteke. 

Peptidasen ikerketarako substratu artifizialen artean erabilienak β- 

naftilaminaren eratorri aminoazidikoak dira, non aminoazidoa amida lotura batez 

lotzen zaion substratu artifizialari. Aminoazil-β-naftilamida molekularen gain 

aminopeptidasa jakin batek eragitean, askatutako β-naftilamina ziklatu egiten da 

ahalmen fluoreszentea bereganatuz. Substratu hauek Gomorik erabili zituen 

lehenengoz (Gomori, 1954). Hortik aurrera, aminoazido eta dipeptido askoren 

eratorriak lortu dira. 

Hastapenean, entzimatikoki askatutako β-naftilamina diazosal batekin 

akoplatzen zen, kolore gorria edo urdina lortzeko (kontsideratutako akoplamendu 

gatzaren arabera) eta espektrofotometrikoki neurtzen zen 520 nm-tara. Metodo hau, 

peptidasen determinazio histokimikoari ere aplikatu zaio (Gomori, 1954). Baina, 

askatutako β-naftilamina, fluorometrikoki ere neurtu ahal da, ondorengoko 

akoplamendurik erabili gabe. Metodo hau Greenbergek 1962.ean garatu zuen 

(Greenberg, 1962) eta 1989.ean Alba eta lankideek moldaketa batzuk gehitu zizkioten 

(Alba eta lank., 1989). 

Oinarria 

Substratu artifitziala laginarekin inkubatzen da. Prolil endopeptidasa eta 

piroglutamil peptidasa I entzimak, laginean badaude, Z-Gly-Pro-β-naftilamida eta Lazido 

piroglutamiko-β-naftilamida, hurrenez hurren, apurtuko dute. Lehenengoak Gly- 

Pro dipeptidoa eta β-naftilamina molekula bat askatuko ditu, eta azkenekoak azido 

piroglutamikoa eta β-naftilaminako beste molekula bat. 

β-naftilaminak, bere deribatu amidikoak ez bezala, fluoreszentea da. 

Fluoreszentzia, molekula askok duten ezaugarri fisikoa da. Zenbait molekulak behar 

baino energia gehiago jasotzean (egitura elektronikoa kitzikatzean) ohiko egoera 

energetikora berriz bilakatzeko argia igortzen dute. Ahalmen honi fluoreszentzia 


Metodoak 

deritzogu eta ezaugarri honek molekula hoiek oso erabilgarriak bihurtzen ditu 

ikerkuntzarako. 

92 

Gure esperimentuetan erreakzio entzimatikoa ikertzeko, agertzen zen β- 

naftilamina (produktu fluoreszentea) 345 nm-ko uhin-luzera duen argi igorpen batez 

kitzikatu eta, 412 nm-ko uhin luzeran β-naftilamina honek, egonkortzeko, igortzen 

duen fluoreszentzia neurtzen genuen. Lortutako fluoreszentziaren balio numerikoak, 

β–naftilamina kontzentrazio jakinez egindako fluoreszentzia patroi-zuzen batean 

interpolatzen genituen, erreakzioan zehar sortu den β-naftilamina kantitatea 

kalkulatzeko (Greenberg, 1962) (Alba eta lank., 1989). 

Aminoacil-β-naftilamida 

NH — OC — CH — R 


NH 2 

Peptidasen Hidrólisis por 

Aminopeptidasas 

hidrolisia 

Aminoazido Aminoácido libre askea 

HOOC — CH — R 

β-naftilamina 

NH 2 

Compuesto Konposatu Fluorescente: fluoreszentea: 

λex: 345 λexcitación nm = 345 nm 

λem: 412 nm 

λemisión = 412 nm 

Fig. 2. IRUDIA: 3.4 Reacción Peptidasa enzimática batek, aminoazil llevada a cabo β-naftilamida por una aminopeptidasa motako substratuetan sobre un burutzen sustrato 

duen erreakzio del tipo entzimatikoa. 

aminoacil-β-naftilamida. 

NH 2

Teknika 

Metodoak 

Substratu soluzioaren mililitro bakoitzari, aktibitatea ezagutu nahi zen 

homogenizatuaren 50 mikrolitro gehitzen zitzaion eta 37 gradu zentigradutan inkubatu 

30 minututan zehar. Denbora hau pasatzean, erreakzio entzimatikoa gelditzen zen 

azetato 0,1 M, pH=4,2 soluzio indargetzailearen mililitro bat gehituz. 

Entzimatikoki askatutako β-naftilamina, espektrofluorometrikoki neurtzen zen 

345 nm-tako kitzikapena eta 412 nm-tako igorpena hautatuz. Lagin guztiak hiru aletan 

neurtu ziren. Zuria egiteko substratu soluzioa, laginik gabe eta azetatoa gehitu ondoren 

erabiltzen zen. 

Espektrofluorimetroan lortutako balioak askatutako β-naftilaminaren pikomol 

bihurtzen ziren. Honetarako, β-naftilaminaren kontzentrazio ezagunak, fosfato 

indargetzaile (50 mM, pH=4,2) soluzioan (substratuaren soluzio berean) 

flurometrikoki neurtuz lortu zen erregresio kurba erabili zen. Estrapolazioa PC 

ordenagailu bidez egin zen. 

Ondoren, datu hauek peptidasa aktibitate-unitateetan (PU) aurkezten genituen. 

Unitate hauek substratu fluorogenikoaren pikomol bat minutuko hidrolisatzen duen 

entzima kantitatea adierazten dute. Azkenengo emaitza aktibitate espezifiko bezala 

ematen da; hau da, PU mg proteina bakoitzeko (PU/mg proteina). 

5. PROTEINEN NEURKETA: 

Oinarria 

Laginetan dagoen proteina kontzentrazioa kalkulatzeko metodoa Coomasie 

urdin disdiratsu izeneko koloranteak polipeptidoekiko duen afinitatean oinarritzen da 

(Bradford, 1976). Teknika kolorimetrikoa da, hau da, zenbait konposatu kimikok argia 

zurgatzeko duten gaitasunean oinarritzen da. 

Kolorantea proteinekin lotu eta gai kimiko horren zurgapenaren uhin luzeran 

aldaketa bat gertatzen da, 465 nm-tik 595 nm-tara pasatuz. Zurgapenaren gehikuntza, 

kolorantea saturantea izanik, proteina kontzentrazioarekiko zuzenki proportzionala da. 

Honela, absortzioaren gehikuntza espektrofotometro edo kolorimetro batean neurtuz 

proteina kantitate ezagunekin egindako zurgapen patroi-zuzen batean interpola 

daiteke. 


Metodoak 

94 

Teknika 

Gure esperimentuetan 10 µl lagin 2 ml Bradford erreaktiborekin inkubatu (5 

min) eta saihodi bakoitzaren edukinaren absorbantzia fotometroan neurtzen genuen, 

absortzioaren uhin-luzera kontrolatzen duen monomarkadorea 595 nm-tan finkatuz. 

Zuria lagin gabeko soluzio bera zen. Patroi-zuzena egiteko, behi-seroalbuminaz 

prestatutako kontzentrazio jakineko alikuotaren µl desberdinak jarri eta bakoitza 

Bradford erreaktiboaren 2 ml-rekin inkubatzen genituen. Lortutako absorbantziaren 

emaitzak, kontzentrazioarekiko proportzionaltasun zuzena azaltzen duen Y= aX + b 

funtzio zuzen batera doitzen direla ikusi eta zuzen horretan gure laginekin lortutako 

absorbantzia balioak interpolatzen genituen. 

5. METODO ESTATISTIKOA 

Emaitzen alderaketa estatistikoa egiteko datuak bariantzaren analisiaren 

(ANOVA) bitartez tratatu ziren. Honekin garapen eta zahartzean zeharreko aldaketak 

eta guneen arteko desberdintasunak konparatu ziren. Datuak binaka alderatu ziren, 

parekatuta ez dauden datuentzat PLSD Fisher-ren testaren bidez. Hau guztia 

Windows-entzako SPSS 11.5 programa estatistikoa erabiliz burutu zen. 


Metodoak 


EMAITZAK

EMAITZAK 

Prolil endopeptidasa solugarria 

1.PEPTIDASEN AKTIBITATEAK:ENTZIMEN 

BANAKETA 

1.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA 

1.1.1. Prolil endopeptidasa solugarria 

1.1. taulan eta 1.1. irudian arratoi heldu gazteetan (hiru hilabeteko animaliak) 

prolil endopeptidasa solugarriaren aktibitatearen banaketa ehun desberdinetan 

aurkezten da: hipofisia, hipotalamoa, garun-kortexa, estriatua, zerebeloa, garun- 

enborra, gibela, giltzurrunak, bihotza eta birikak. 

Emaitzak peptidasa unitate/mg proteina bezala adierazten dira (PU/mg 

proteina), beti ere batazbestekoak eta estandar erroreak (S.E) azalduz. 

Datuen konparaketa bide bateko bariantzaren analisia (ANOVA) erabiliz egin 

da. Datuak ere binaka aldaratu ziren Fisher-ren PLSD testaren bidez. Lortutako 

adierazgarritasun mailak honela sailkatu ditugu: p< 0.05, p< 0.01 edo p< 0.001. 

Garun-zati eta gainerako organoetan desberdinetan prolil endopeptidasaren 

aktibitatea ez da homogeneoa. Aktibitate altuenak garunean aurkitu ditugu, batez ere 

kortex, estriatu eta zerebeloan. Garuneko aktibitate txikienak hipotalamoan eta garun- 

enborrean topatu ditugu. Beste organoei dagokienez, biriketako aktibitate maila, 

garuneko azken bi gune hauenaren antzekoa da, atzetik gibelarena dugu, ondoren 

bihotzarena, eta giltzurrunena. Aktibitate mailarik baxuena hipofisian neurtu dugu. 

Emaitzak 

97


PROLIL ENDOPEPTIDASA 

SOLUGARRIA 

Ehunak Batazbestekoa s.e. ( + ) 

Hipofisia 567 46 

Hipotalamoa 2020 126 

Garunkortexa 

2531 135 

Estriatua 2547 148 

Zerebeloa 2534 137 

Garunenborra 

1941 112 

Gibela 1843 102 

Giltzurrunak 910 73 

Bihotza 1641 98 

Birikak 1998 89 

ANOVA p

UP/mg proteina 

3000 

2000 

1000 

0 



Hf Ht Gk E Zb GE Gi Gil Bi Bir 

1.1. Grafika. Prolil endopeptidasa solugarriaren aktibitatearen banaketa arratoi 

heldu gazteetan (PD90), aukeratutako ehunetan (hipofisia (Hf), hipotalamoa (Ht), kortexa 

(Gk), estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE), gibela (Gi), giltzurrunak (Gil), 

bihotza (Bi) eta birikak (Bir)). Abszisa ardatzean ehun desberdinak azaltzen dira. 

Ordenatuetan aktibitatea PU/ proteina mg-tan ematen da. ANOVA-ren probabilitatea: 

P

1.1.2. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa 

Mintzari loturiko prolil endopeptidasa 

1.2. taulan eta 1.2. irudian mintzari loturiko prolil endopeptidasaren aktibitatea 

lehen aipatu ehun beretan deskribatzen da. Orokorrean, aktibitate mailarik altuenak, 

berriro ere garunean topatu ditugu. Garun zatikien artean, estriatuak aktibitate mailarik 

altuena du, eta honen ondoren kortexak eta hipotalamoak. Garuneko aktibitaterik 

baxuenak, zerebelo eta garun-enborrean agertzen dira. Garunaren ondoren, mintzari 

loturiko prolil endopeptidasaren aktibitaterik altuena hipofisian neurtu dugu. Biriketan 

garun zatikietan baino aktibitate maila baxuagoa topatu dugu, eta azkenik 

giltzurrunetan, gibelean eta bihotzean entzima honen aktibitate mailarik baxuenak 

behatu ditugu. 

Prolil endopeptidasa solugarriaren aldean mintzari lotutako entzimaren 

aktibitatea baxuagoa da aukeratutako organo eta gune guztietan. Diferentziarik 

txikiena hipofisian behatzen duguna da, non aktibitate solugarria eta mintzari loturikoa 

nahiko antzekoak diren. Garunean, esan dugunez, aktibitate maila altuenak lortzen dira 

berriro ere, beraz, bi entzima formen aktibitate mailen arteko diferentzia ez da oso 

handia. Zatiki solugarriaren aldean, 3-5 bider (garun-gunearen arabera) baxuagoa da 

mintzari loturikoaren aktibitatea. Gainerako organoetan, lehenago azaldu den moduan, 

oso aktibitate baxuak topatzen ditugu batez ere giltzurrunetan, bihotzean eta gibelean, 

azken bietan zatiki solugarrian topatu den entzimaren aktibitatea mintzari loturik 

aurkitzen dena baino 20 aldiz handiagoa da. 

Emaitzak 

101


MINTZARI LOTURIKO PROLIL 

ENDOPEPTIDASA 




Garunkortexa 

693 62 



Garunenborra 

477 45 

Gibela 107 10 


Bihotza 74 12 


ANOVA p


1000 

800 

600 

400 

200 

0 




1.2. Grafika. Mintzari loturiko prolil endopeptidasaren aktibitatearen banaketa 

arratoi heldu gazteetan (PD90), aukeratutako ehunetan (hipofisia (Hf), hipotalamoa (Ht), 

kortexa (Gk), estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE), gibela (Gi), giltzurrunak 

(Gil), bihotza (Bi) eta birikak (Bir)). Abszisa ardatzean ehun desberdinak azaltzen dira. 


P

1.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

1.2.1. Piroglutamil peptidasa I solugarria 

Piroglutamil peptidasa I solugarria 

1.3. taulan eta 1.3. irudian arratoi heldu gazteetan (hiru hilabeteko animaliak) 

piroglutamil peptidasa I solugarriaren aktibitatearen banaketa ehun desberdinetan aurkezten 

da: hipofisia, hipotalamoa, kortexa, estriatua, zerebeloa, garun-enborra, gibela, giltzurrunak, 

bihotza eta birikak. 

Prolil endopeptidasak ez bezala, piroglutamil peptidasa I -ak garunean du 

aktibitaterik baxuenak. Garun zatien artean, aktibitate baxuena kortexean topatzen dugu. 

Estriatu, zerebelo eta garun-enborrean apur bat altuagoa da eta garuneko gune guztietatik 

aktibitate mailarik altuena hipotalamoan beha dezakegu. Hipofisian eta bihotzean ere 

aktibitate maila baxuak ditugu, garun zatikien parekoak (hipofisian, estriatu zerebelo eta 

garun enborraren parekoak; bihotzean hipotalamoaren parekoak). Beste organoei 

dagokienez, birikak, bihotzak duen aktibitatearen bikoitza dute. Gibelean aktibitatea 

bihotzaren aldean hirukoitza da, eta azkenik, beste guztien gainetik, diferentzia handiarekin 

giltzurruneko aktibitatea dugu. Honela izanik, aztertutako organo eta gune guztien artean, bi 

entzimen arteko diferentziarik adierazgarriena, giltzurrunetan topatzen dugu. Beste ehun 

guztietan prolil endopeptidasa aktibitateak piroglutamil peptidasa I-ak baino balio altuagoak 

ditu, baina ehun honetan alderantziz gertatzen da, eta piroglutamil peptidasa I-aren 

aktibitatea giltzurrunetan garun zatietan baino 20 bider altuagoa da. 

Emaitzak 105



SOLUGARRIA 




Garunkortexa 

141 5 



Garunenborra 

196 11 

Gibela 1089 117 


Bihotza 273 27 


ANOVA p


5000 

4000 

3000 

2000 

1000 

0 




1.3. Grafika. Piroglutamil peptidasa I solugarriaren aktibitatearen banaketa arratoi heldu 

gazteetan (PD90), aukeratutako ehunetan (hipofisia (Hf), hipotalamoa (Ht), kortexa (Gk), 

estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE), gibela (Gi), giltzurrunak (Gil), bihotza (Bi) eta 

birikak (Bir)). Abszisa ardatzean ehun desberdinak azaltzen dira. Ordenatuetan aktibitatea PU/ 

proteina mg-tan ematen da. ANOVA-ren probabilitatea: P

Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I 

1.2.2. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I 

1.4. taulan eta 1.4. irudian arratoia heldu gazteetan (hiru hilabeteko animaliak) 

mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I aktibitatearen banaketa ehun desberdinetan 

aurkezten da: hipofisia, hipotalamoa, kortexa, estriatua, zerebeloa, garun-enborra, 

gibela, giltzurrunak, bihotza eta birikak. 

Orokorrean, mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-ak, prolil 

endopeptidasarekin gertatzen zen bezala, zatiki solugarrian baino aktibitate maila 

baxuagoa du. Bakarrik hipofisian aktibitatea nahiko konstante mantentzen da 

entzimaren forma biak konparatzerakoan. Garuneko gune guztietan aktibitatea 3 aldiz 

txikiagoa da. Beste organo guztietan aktibitatea 7 aldiz inguru jeisten da, giltzurrunetan 

izan ezik, aktibitate maila 17 aldiz baxuagoa baita mintzari loturiko zatikian zatiki 

solugarrian baino. 

Glitzurrunetan oraindik ere, mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren 

aktibitaterik altuena topatu dugu, beste organoekiko duen diferentzia hain handia ez 

den arren. Hipofisiaren aktibitate maila, ehun honen atzetik, altuena da. Garunean 

aktibitate oso baxuak neurtu ditugu. Kasu honetan ere, garuneko gune guztietatik, 

hipotalamoa da aktibitaterik altuena duena, birikek dutenaren parekoa. Gibelean 

garuneko beste guneen aktibitatearen antzeko balioak topatzen ditugu, aurreko biak 

baino baxuagoak izanik. Bihotza, berriz ere, aktibitaterik baxuena du. 

Emaitzak 

109


MINTZARI LOTURIKO 


Ehunak Batazbestekoa s.e. (+) 



Garunkortexa 

58 6 



Garunenborra 

57 5 

Gibela 61 5 


Bihotza 39 4 

Birikak 99 12 

ANOVA p


300 

200 

100 

0 




1.4. Grafika. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren aktibitatearen banaketa 

arratoi heldu gazteetan (PD90), aukeratutako ehunetan (hipofisia (Hf), hipotalamoa (Ht), 

kortexa (Gk), estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE), gibela (Gi), giltzurrunak 

(Gil), bihotza (Bi) eta birikak (Bir)). Abszisa ardatzean ehun desberdinak azaltzen dira. 

Ordenatuetan aktibitatea PU/ proteina mg-tan ematen da. PLSD test-aren probabilitatea: 

P

Prolil endopeptidasa garapenean 

112 

Emaitzak


2. PEPTIDASEN AKTIBITATEAK GARAPENEAN 

Atal honetan, hurrengo tauletan eta dagozkien irudietan hainbat ehunetako 

prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I entzimen aldaketak arratoien 

garapenean eta zahartze prozesuan azaltzen dira, bai zatiki solugarrian eta baita ere 

mintzari loturikoan. 

Emaitzak peptidasa unitate/mg proteina bezala adierazten dira (PU/mg 

proteina), beti ere batazbestekoak eta estandar erroreak (S.E) azalduz. 

Datuen konparaketa bide bateko bariantzaren analisia (ANOVA) erabiliz egin 

da. Datuak ere binaka aldaratu ziren Fisher-ren PLSD testaren bidez. Lortutako 

adierazgarritasun mailak honela sailkatu ditugu: p< 0.05, p< 0.01 edo p< 0.001 

Datuen irakurketa errazteko, analizatutako entzimak banaka aztertzen dira. Bi 

kasutan, lehenengo atal batean garapenean zehar ematen diren aktibitate aldaketei 

buruz hitz egiten da. Bigarrenean zahartzean entzimak duen joera azaltzen da. 


ALDAKETAK GARAPENEAN 

Atal honetan, prolil endopeptidasaren aktibitate aldaketak arratoiaren 

garapenean zehar azaltzen dira, bai zatiki solugarrian eta baita ere mintzari loturikoan. 

Aukeratutako adinak hurrengoak izan ziren: 22 egunetako enbrioiak (E22), erditze 

eguneko arratoiak (PD0), jaio ondoko 2. (PD2), 4. (PD4), 9. (PD9), 14. (PD14), 20. 

(PD20), 30. (PD30) eta 90. eguneko arratoiak (PD90, heldu gazteak). 

2.1.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA SOLUGARRIA 

2.1. taulan eta 2.1. eta 2.2. irudietan prolil endopeptidasa solugarriaren 

aktibitatearen garapena deskribatzen da hiposifi eta hipotalamoan. Bietan aktibitatea, 

PD10-etik aurrera, adierazgarriki (ANOVA p


hamabostgarren egunetik aurrera beheratzen hasten da, baina ez da hogeigarren 

egunera arte jeitsiera adierazgarririk gertatzen (PLSD p


Emaitzak 115


PROLIL ENDOPEPTIDASA 

SOLUGARRIA 

Hipofisia Hipotalamoa 

Adinak Batazbestekoa s.e.( + ) Batazbestekoa s.e.( + ) 

PD10 3472 482 4116 277 

PD15 2762 294 3653 211 

PD20 2398 402 3199 228 

PD30 1157 134 2789 226 

PD90 567 46 2020 126 

ANOVA p


5000 

4000 

3000 

2000 

1000 

0 

Hipofisia *** 

PD10 PD15 PD20 PD30 PD90 

adinak 


2.1. Grafika. Hipofisiko prolil endopeptidasa solugarriaren emaitzen grafika. 

Abszisa ardatzean garapenean zehar aztertutako adinak azaltzen dira. Ordenatuetan 

aktibitatea PU/ proteina mg-tan ematen da. ANOVA-ren probabilitatea: P


Kortexa Estriatua 


E22 5049 366,4 4929 325,3 

PD0 5278 459 5106 633,6 

PD2 4182 200,8 4483 221,4 

PD4 4449 331 4979 342,4 

PD10 4832 362 4300 311 

PD15 4982 254 4580 257,6 

PD20 4404 331 4247 406,2 

PD30 3367 330 3213 252,1 

PD90 2531 135 2547 148 

ANOVA p

UP/ mg proteina 

6000 

5000 

4000 

3000 

2000 

1000 

Garun-Kortexa *** 


E22 PD0 PD2 PD4 PD10 PD15 PD20 PD30 PD90 

adinak 

2.3. Grafika. Garun-kortexeko prolil endopeptidasa solugarriaren emaitzen grafika. 



Prolil endopeptidasa solugarria garapenean 

Zerebeloa Garun-enborra 


E22 4994 273 5619 394 

PD0 5432 621 5542 454 

PD2 5105 396 5095 327 

PD4 5159 375 5318 500 

PD10 5647 373 5022 317 

PD15 5062 301 4139 211 

PD20 4451 424 3666 225 

PD30 3554 249 2864 263 

PD90 2534 137 1941 112 

ANOVA p

UP/ mg proteína 

7000,00 

6000,00 

5000,00 

4000,00 

3000,00 

2000,00 

1000,00 


Zerebeloa *** 


adinak 

2.5. Grafika. Zerebeloko prolil endopeptidasa solugarriaren emaitzen grafika. 




Gibela Giltzurrunak 


E22 2107 239 5099 233 

PD0 2191 147 4507 427 

PD2 2072 199 3040 294 

PD4 2775 272 3962 422 

PD10 2751 454 2869 234 

PD15 2750 273 2421 183 

PD20 2308 231 2168 297 

PD30 2074 314 1289 184 

PD90 1843 102 910 73 

ANOVA e.e. ANOVA p


4000,00 

3000,00 

2000,00 

1000,00 


Gibela 


adinak 

2.7. Grafika. Gibeleko prolil endopeptidasa solugarriaren emaitzen grafika. Abszisa 

ardatzean garapenean zehar aztertutako adinak azaltzen dira. Ordenatuetan aktibitatea 

PU/ proteina mg-tan ematen da. ANOVA-ren probabilitatea: P


Bihotza Birikak 


E22 5288 347 5257 528 

PD0 5727 382 5706 461 

PD2 4609 302 4318 391 

PD4 5627 436 5667 559 

PD10 4126 241 4052 442 

PD15 3675 219 3792 275 

PD20 4070 483 4468 755 

PD30 2838 288 3243 1017 

PD90 1641 98 1998 89 

ANOVA p


7000,00 

6000,00 

5000,00 

4000,00 

3000,00 

2000,00 

1000,00 

0,00 


Bihotza *** 


adinak 

2.9. Grafika. Bihotzeko prolil endopeptidasa solugarriaren emaitzen grafika. 



Mintzari loturiko prolil endopeptidasa garapenean 

2.1.2. MINTZARI LOTURIKO PROLIL ENDOPEPTIDASA 

Orokorrean mintzari loturiko zatikian, entzima honek, zatiki solugarrian baino 

aktibitate baxuagoa du aztertutako ehun guztietan. Dena den, zatiki solugarrian 

aurkitzen genituen antzeko emaitzak topatzen ditugu hemen, eta joera orokorra, berriro 

ere, garapenean aktibitatearen galera da. 

2.6. taula eta 2.11. eta 2.12. irudietan mintzari loturiko prolil endopeptidasaren 

aktibitatea hipofisi eta hipotalamoan aurkezten da. Hipofisiak oso aktibitate maila 

baxua du, nahiko konstante mantenduz garapen osoan zehar. Hipotalamoan 

aktibitatearen jeitsiera, jaio ondoko hamabostgarren egunetik aurrera nabaria da 

(ANOVA p


jeitsiera adierazgarria gertatzen da (PSLD p


MINTZARI LOTURIKO PROLIL 

ENDOPEPTIDASA 

Hipofisia Hipotalamoa 

Edades Batazbestekoa s.e.( + ) Batazbestekoa s.e.( + ) 

PD10 194 79 1426 274,3 

PD15 330 61 1787 189,2 

PD20 684 328 1417 256,8 

PD30 397 103 878 79 

PD90 448 72 656 59 

ANOVA e.e. ANOVA p


1000 

500 

0 


Hipofisia 


adinak 

2.11. Grafika. Hipofisiko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 

grafika. Abszisa ardatzean garapenean zehar aztertutako adinak azaltzen dira. 


P


2.12. Grafika. Hipotalamoko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 



P


erroreak (S.E) dira. Emaitzen konparaketa bariantzaren analisiaren (ANOVA) bitartez 

egin da eta adierazgarritasuna azaltzen da. 

. 


3000 

2000 

1000 

0 

Garun-kortexa *** 


adinak 

2.13. Grafika. Garun-kortexeko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 



P



3000 

2000 

1000 

0 

Estriatua *** 


adinak 

2.14. Grafika. Estriatuko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 



P




E22 1638 136 1882 131 

PD0 1844 506 1962 543 

PD2 1787 163 2321 179 

PD4 2226 268 2019 149 

PD10 1454 184 1705 169 

PD15 2012 200 1866 125 

PD20 1276 204 1405 241 

PD30 943 195 942 107 

PD90 518 40 477 45 

ANOVA p


3000 

2000 

1000 

0 


Zerebeloa *** 


adinak 

2.15. Grafika. Zerebeloko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 



P




E22 298 39 482 3 

PD0 295 68 606 103 

PD2 202 17 531 63 

PD4 198 34 485 50 

PD10 176 24 407 26 

PD15 176 26 332 51 

PD20 146 30 210 34 

PD30 176, 23 225 31 

PD90 107 10 134 12 

ANOVA p


500 

400 

300 

200 

100 

0 


Gibela *** 


adinak 

2.17. Grafika. Gibeleko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen grafika. 






E22 200 30 284 12 

PD0 171 38 396 81 

PD2 200 49 444 103 

PD4 185 25 367 48 

PD10 155 21 292 79 

PD15 160 25 513 104 

PD20 110 27 419 162 

PD30 107 22 496 107 

PD90 74 12 266 40 

ANOVA p


300 

200 

100 

0 


Bihotza *** 


adinak 

2.19. Grafika. Bihotzeko mintzari loturiko prolil endopeptidasaren emaitzen 



P

Piroglutamil peptidasa I solugarria garapenean 

2.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I AKTIBITATEAREN 

ALDAKETAK GARAPENEAN 

Atal honetan, arratoiaren hainbat ehunetako zatiki solugarri eta mintzari 

loturiko piroglutamil peptidasa I-k, duen aktibitatea garapenean zehar erakusten da. 

Garapena ikertzeko aukeratutako adinak hurrengoak izan ziren: 22 egunetako 

enbrioiak (E22), erditze eguneko arratoiak (PD0), jaio ondoko 2. (PD2), 4. (PD4), 10. 

(PD10), 15. (PD15), 20. (PD20), 30. (PD30) eta 90. eguneko arratoiak (PD90, heldu 

gazteak). 

2.2.1. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I SOLUGARRIA 

2.11. taulan eta 2.21 eta 2.22. irudietan piroglutamil peptidasa I solugarriaren 

aktibitatea deskribatzen da hipofisi eta hipotalamoan. Bai hipofisian (ANOVA 

p


aurrera aktibitatea adierazgarriki jeisten da PD30 arte (PLSD p


Emaitzak 143


Hipofisia Hipotalamo 


PD10 522 141 396 39 

PD15 406 94 341 39 

PD20 517 52 415 67 

PD30 287 47 251 27 

PD90 193 15 252 40 

ANOVA p


800 

600 

400 

200 

0 


Hipofisia *** 


adinak 

2.21. Grafika. . Hipofisiko piroglutamil peptidasa I solugarriaren emaitzen grafika. 




Kortexa Estriado 


E22 711 70 555 44 

PD0 604 86 584 100 

PD2 495 56 482 26 

PD4 673 112 421 129 

PD10 379 26 407 63 

PD15 262 26 389 46 

PD20 235 59 344 51 

PD30 163 7 182 14 

PD90 141 5 176 10 

ANOVA p


1000 

800 

600 

400 

200 

0 




adinak 

2.23. Grafika. Garun-kortexeko piroglutamil peptidasa I solugarriaren emaitzen 



P




E22 670 47 676 42 

PD0 709 53 731 67 

PD2 578 60 616 51 

PD4 774 128 707 129 

PD10 970 162 542 54 

PD15 710 125 525 46 

PD20 452 80 485 68 

PD30 240 10 275 13 

PD90 197 10 196 11 

ANOVA p


1200 

1000 

800 

600 

400 

200 

0 


Zerebeloa *** 


adinak 

2.25. Grafika. Zerebeloko piroglutamil peptidasa I solugarriaren emaitzen grafika. 






E22 815 173 1867 101 

PD0 840 138 2618 228 

PD2 485 71 2447 177 

PD4 554 116 4019 742 

PD10 564 59 3641 466 

PD15 423 163 3088 973 

PD20 541 69 3773 408 

PD30 1030 135 4313 293 

PD90 1089 117 4047 289 

ANOVA p


1500 

1000 

500 

0 


Gibela *** 


adinak 

2.27. Grafika. Gibeleko piroglutamil peptidasa I solugarriaren emaitzen grafika. 






E22 553 28 895 58 

PD0 803 78 1165 148 

PD2 605 35 827 159 

PD4 756 96 1242 227 

PD10 653 81 841 74 

PD15 512 24 764 102 

PD20 487 59 1008 143 

PD30 333 35 588 218 

PD90 273 27 614 60 

ANOVA p


1000 

800 

600 

400 

200 

0 


Bihotza *** 


adinak 

2.29. Grafika. Bihotzeko piroglutamil peptidasa I solugarriaren emaitzen grafika. 



Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I garapenean 

2.2.2.MINTZARI LOTURIKO PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

Kasu honetan, prolil endopeptidasarekin gertatzen zen bezala, mintzari loturiko 

aktibitatea, solugarria baino txikiagoa da ehun guztietan. 

2.16. taulan eta 2.31. eta 2.32. irudietan mintzari loturiko piroglutamil peptidasa 

I aktibitatea garapenean zehar erakusten da, hipofisi eta hipotalamoan. Bi gune hauetan, 

aktibitateak duen patroia oso antzekoa da, eta zatiki solugarrian ikusten zenaren oso 

berdintsua, baina balio txikiagoekin. Joera jeistekoa da, baina PD20an igoera txikia 

agertzen da bi egitura hauetan. 

2.17. taulan eta 2.33. eta 2.34. irudietan mintzari loturiko piroglutamil peptidasa 

I entzimaren aktibitatea kortex eta estriatuan deskribatzen da. Kortexean aktibitatea 

garapenaren hasieratik jeisten da eta PD10-etik aurrera jeitsiera adierazgarria da (PLSD 

p


Taula berean eta 2.38. irudian, giltzurrunetan garapenean gertatzen diren 

mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren aldaketak agertzen dira. Jaiotzaraino, 

organo honetan, aktibitatea igotzen da. Hemendik aurrera eta heldutasuna arte kostante 

mantentzen da, PD30-ean beste igoera txikia gertatzeko (ANOVA p


Emaitzak 157


Hipofisis Hipotalamo 


PD10 264 109 138 24 

PD15 219 91 92 15 

PD20 388 93 188 62 

PD30 186 40 114 31 

PD90 145 23 98 10 

ANOVA e.e. ANOVA e.e. 

2.16. Taula. Hipofisi eta hipotalamoko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren 

aktibitate balioak aurkezten dira, arratoiaren garapenean. Aktibitatearen unitateak PU / 

proteina mg-tan eman dira. Azaltzen diren baloreak batazbestekoak eta beraien estandar 

erroreak (S.E) dira. Emaitzen konparaketa bariantzaren analisiaren (ANOVA) bitartez 

egin da eta adierazgarritasuna azaltzen da. 

158 

Emaitzak


600 

400 

200 

0 


Hipofisia 


adinak 

2.31. Grafika. Hipofisiko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren emaitzen 



P


Kortexa Estriatua 


E22 218 39 158 14 

PD0 141 6 172 33 

PD2 189, 29 165 11 

PD4 164 34 151 7 

PD10 116 61 202 58 

PD15 111 63 126 23 

PD20 79 10 94 11 

PD30 72 10 74 11 

PD90 58 6 63 6 

ANOVA P


400 

300 

200 

100 

0 




adinak 

2.33. Grafika. Garun-kortexeko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren 

emaitzen grafika. Abszisa ardatzean garapenean zehar aztertutako adinak azaltzen dira. 


P




E22 165 25 141 15 

PD0 228 73 175 10 

PD2 175 18 197 25 

PD4 170 22 174 25 

PD10 199 31 136 18 

PD15 187 30 168 23 

PD20 112 14 121 12 

PD30 77 10 92 13 

PD90 54 3 57 5 

ANOVA p


400 

300 

200 

100 

0 


Zerebeloa *** 


adinak 

2.35. Grafika. Zerebeloko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren emaitzen 



P


Gibela Giltzurruna 


E22 132 15 145 17 

PD0 90 20 211 24 

PD2 87 16 194 44 

PD4 59 10 215 19 

PD10 56 8 179 34 

PD15 68 10 214 49 

PD20 47 7 172 21 

PD30 67 5 177 19 

PD90 61 5 231 21 

ANOVA p


200 

150 

100 

50 

0 


Gibela *** 


adinak 

2.37. Grafika. Gibeleko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren emaitzen 



P




E22 66,88 9,00 96,81 14,00 

PD0 71,74 11,00 127,55 26,00 

PD2 51,02 8,00 115,35 25,00 

PD4 63,53 3,00 120,42 25,00 

PD10 48,56 7,00 146,15 57,00 

PD15 48,19 11,00 112,69 30,00 

PD20 40,56 6,00 123,85 24,00 

PD30 43,38 9,00 111,87 28,00 

PD90 39,29 4,00 99,42 12,00 

ANOVA p


150 

100 

50 

0 


Bihotza *** 


adinak 

2.39. Grafika. Bihotzeko mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren emaitzen 



P

Prolil endopeptidasa zahartzapenean 

3. PEPTIDASEN AKTIBITATE ALDAKETAK 

ZAHARTZEAN 

Atal honetan, prolil endopeptidasa entzimak, hainbat ehuentako zatiki 

solugarrian eta mintzari loturiko zatikian, zahartze prozesuan zehar dituen aktibitate 

aldaketak arratoian erakusten dira. Honetarako hiru adinetako arratoiak hartu ziren: 

heldu gazteak 3 hilabetekoak (3PM) eta heldu zaharrak 18 (18PM) eta 22 (22PM) 

hilabetekoak. 


ALDAKETAK ZAHARTZEAN 

3.1.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA SOLUGARRIA 

3.1. eta 3.2. tauletan eta 3.1. eta 3.2. irudietan prolil endopeptidasa 

solugarriaren aktibitatea zahartze prozesuan deskribatzen da . 

Orokorrean, aukeratutako organo eta garun-zati guztietan, aktibitatea 

adinarekin jeisteko joera du, baina joera hau biriketan besterik ez da adierazgarria 

(ANOVA p


ADINAK 3 hilabete 18 hilabete 22 hilabete 

ZATIAK Batazbestekoa s.e.(+) Batazbestekoa s.e.(+) Batazbestekoa s.e.(+) 

Hipofisia 567 46 599 90 621 35 

Hipotalamoa 2020 126 1842 150 1826 242 

Kortexa 2531 135 2389 194 2520 261 

Estriatua 2547 148 2244 150 2306 225 

Zerebeloa 2534 137 2261 176 2364 265 

Garunenborra 

1941 112 1917 167 1926 186 

ANOVA e.e. 

3.1. Taula. Prolil endopeptidasa solugarriaren aktibitate balioak arratoiaren zahartzean. 

Aktibitatearen unitateak PU / proteina mg-tan eman dira. azaltzen diren baloreak 

batazbestekoak eta beraien estandar erroreak (S.E) dira. Emaitzen konparaketa 

bariantzaren analisiaren (ANOVA) bitartez egin da eta adierazgarritasuna azaltzen da. 

170 

Emaitzak


3000 

2500 

2000 

1500 

1000 

500 

0 


Hipofisia eta garun-zatiak 


Hf Ht GK E Zb GE 

PM3 

PM18 

PM20 

3.1. Grafika. Prolil endopeptidasa solugarriak arratoiaren zahartzean (PM3, PM18 

eta PM22), hipofisi (Hf) eta garun-zatietako (hipotalamo (Ht), garun-kortexa (GK), 

estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE)) aktibitateak. Abszisa ardatzean 

garapenean ehun desberdinak azaltzen dira. Ordenatuetan aktibitatea PU/ proteina mg- 

tan ematen da. ANOVA-ren probabilitatea: P




Gibela 1843 102 1688 172 1780 126 

Giltzurrunak 910 73 926 107 835 97 

Bihotza 1641 98 1389 182 1240 129 

Birikak* 1998 89 1533 170 1267 105 

*ANOVA p


2500 

2000 

1500 

1000 

500 

0 



Organo periferikoak 

*** 

Gi Gil Bi Bir 

PM3 

PM18 

PM20 

3.2. Grafika. Prolil endopeptidasa solugarriak arratoiaren zahartzean (PM3, PM18 

eta PM22), gibelean (Gi), giltzurrunetan (Gil), bihotzean (Bi) eta biriketan (Bir) 

aktibitateak. Abszisa ardatzean garapenean ehun desberdinak azaltzen dira. Ordenatuetan 



174 

Emaitzak


3.1.2. MINTZARI LOTURIKO PROLIL ENDOPEPTIDASA 

3.3. eta 3.4. tauletan eta 3.3. eta 3.4. irudietan mintzari loturiko prolil endopeptidasa 

aktibitatea zahartze prozesuan deskribatzen da. 

Mintzari loturiko entzimak ez du zatiki solugarrian behatu dugun antzeko 

jokabiderik aurkezten analizatutako organo eta garun-zati desberdinetan. Batzutan 

zahartzaroarekin batera jeisten da (hipotalamo, kortex eta estriatuan), besteetan ez 

dago aldaketa nabaririk (hipofisi, garun-enborra, gibela, bihotza, zerebeloan eta 

biriketan), eta giltzurrunetan prolil endopeptidasa aktibitatea animalia zaharretan 

adierazgarriki altuagoa da heldu gazteetan baino ( PLSD p




Hipofisia 448 72 551 180 440 202 

Hipotalamoa 656 59 650 107 478 44 

Kortexa 693 62 696 80 507 46 

Estriatua 766 61 641 86 556 69 

Zerebeloa 518 40 462 46 474 94 

Garunenborra 

405 45 570 72 572 42 

ANOVA e.e. 

3.3. Taula. Mintzari loturiko prolil endopeptidasaren aktibitate balioak arratoiaren 

zahartzean. Aktibitatearen unitateak PU / proteina mg-tan eman dira. azaltzen diren 

baloreak batazbestekoak eta beraien estandar erroreak (S.E) dira. Emaitzen konparaketa 


176 

Emaitzak


900 

800 

700 

600 

500 

400 

300 

200 

100 

0 


Hipofisi eta garun-zatiak 



* 

PM3 

PM18 

PM20 

3.3. Grafika. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa arratoiaren zahartzean (PM3, 

PM18 eta PM22), hipofisi (Hf) eta garun-zatietako (hipotalamo (Ht), garun-kortexa (GK), 







Gibela 107 10 138 20 107 21 

Giltzurrunak 134 12 156 26 200 32 

Bihotza 61 12 78 19 71 22 

Birikak 266 40 303 91 189 44 

ANOVA e.e. 

3.4. Taula. Mintzari loturiko prolil endopeptidasaren aktibitate balioak arratoiaren 




178 

Emaitzak


500 

400 

300 

200 

100 

0 



Gi Gil Bi Bir 


PM3 

PM18 

PM20 

3.4. Grafika. Mintzari loturiko prolil endopeptidasa arratoiaren zahartzean (PM3, 

PM18 eta PM22), gibelean (Gi), giltzurrunetan (Gil), bihotzean (Bi) eta biriketan (Bir) 



Piroglutamil peptidasa I solugarria zahartzapenean 

3.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I AKTIBITATEAREN 

ALDAKETAK ZAHARTZEAN 

3.2.1. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I SOLUGARRIA 

3.5. eta 3.6. tauletan eta 3.5. eta 3.6. irudietan piroglutamil peptidasa I 

solugarriaren aktibitatea zahartzapen prozesuan zehar deskribatzen da. 

Entzimak joera desberdinak ditu aztertutako ehun eta guneetan. Aldaketa 

adierazgarriak hurrengoetan baino ez dira agertzen. 

Hipofisian, aktibitatea adinarekin adierazgarriki handitzen da (ANOVA 

p




*Hipofisia 193 15 208 19 273 36 

Hipotalamoa 252 40 267 30 270 52 

Kortexa 141 5 129 8 180 46 

Estriatua 176 10 160 8 167 16 

Zerebeloa 197 10 157 9 167 26 

Garunenborra 

196 11 175 11 276 68 

*ANOVA p


400 

300 

200 

100 

0 


Piroglutamil peptidasa I zahartzapenean 


* . 


PM3 

PM18 

PM22 

3.5. Grafika. Piroglutamil peptidasa I solugarriak arratoiaren zahartzean (PM3, 

PM18 eta PM22), hipofisi (Hf) eta garun-zatietako (hipotalamo (Ht), garun-kortexa (GK), 







Gibela 1089 117 1133 154 1369 319 

*Giltzurrunak 4047 289 3093 361 2204 682 

Bihotza 273 27 190 27 208 25 

Birikak 614 60 363 29 408 46 

*ANOVA P


5000 

4000 

3000 

2000 

1000 




0 

** 

Gi Gil Bi Bir 

PM3 

PM18 

PM22 

3.6. Grafika. Piroglutamil peptidasa I solugarriak arratoiaren zahartzean (PM3, 

PM18 eta PM22), gibelean (Gi), giltzurrunetan (Gil), bihotzean (Bi) eta biriketan (Bir) 




3.2.2.MINTZARI LOTURIKO PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 

3.7 eta 3.8. tauletan eta 3.7. eta 3.8. irudietan mintzari loturiko piroglutamil 

peptidasa I aktibitatea arratoiaren zahartzapen prozesuan deskribatzen da. 

Beste garun zati eta organoetan ez dugu aldaketarik topatu heldu gazte eta 

zaharren arteko aktibitateen artean. 

Glitzurrunetan 18 hilabetetik 22 hilabetera gertatzen den aktibitate igoera 

adierazgarria da ere (ANOVA p




Hipofisia 145 23 213 43 117 29 

Hipotalamoa 98 10 89 11 117 17 

Kortexa 58 6 75 17 76 16 

Estriatua 63 6 55 8 76 10 

Zerebeloa 54 3 54 5 58 8 

Garunenborra 

57 5 51 7 75 11 

ANOVA e.e. 

3.7. Taula. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I-aren aktibitate balioak arratoiaren 




188 

Emaitzak


300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 





PM3 

PM18 

PM22 

3.7. Grafika. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I arratoiaren zahartzean 

(PM3, PM18 eta PM22), hipofisi (Hf) eta garun-zatietako (hipotalamo (Ht), garun-kortexa 

(GK), estriatua (E), zerebeloa (Zb), garun-enborra (GE)) aktibitateak. Abszisa ardatzean 






Gibela 61 5 64 4 81 15 

*Giltzurrunak 231 21 130 10 232 29 

Bihotza 39 4 40 5 39 8 

Birikak 99 12 87 22 99 18 

*ANOVA p





300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

* 

Gi Gil Bi Bir 

PM3 

PM18 

PM22 

3.8. Grafika. Mintzari loturiko piroglutamil peptidasa I arratoiaren zahartzean 

(PM3, PM18 eta PM22), gibelean (Gi), giltzurrunetan (Gil), bihotzean (Bi) eta biriketan 

(Bir) aktibitateak. Abszisa ardatzean garapenean ehun desberdinak azaltzen dira. 


P

EZTABAIDA

Eztabaida 

194 

Eztabaida

EZTABAIDA 

1. PROLIL ENDOPEPTIDASA 


Prolil endopeptidasak, zelulen ugalketa eta desberdintzapenean zerikusia 

duela frogatu da (Ohtsuki eta lank., 1994). Dena den, entzima honen ontogenia 

NSZ-ean ez da sakonki aztertu. Bestalde, egin diren ikerlanak garuna bere 

osotasunean hartuz edo garun-zati bakar batzuk hartuz burutu dira (Kato eta lank., 

1980; Fuse eta lank., 1990). Dena den, entzima honen funtzioa garun-zati 

desberdinetan espezifikoa dela deskribatu da (Irazusta eta lank., 2002). 

Prolil endopeptidasaren aktibitatea arratoiaren garunaren zati desberdinetan 

garapenean eta zahartzaroan aztertu ondoren, zatiki solugarrian, mintzari loturikoan 

baino handiagoa dela somatzen dugu. Modu honetan, entzimaren kokapena 

gehienbat zitosolikoa delaren hipotesia sendotzen da (Cunningham eta O'Connor, 

1997). Hala ere, peptidasa solugarrien eginkizun posiblea, eztabaidarako gaia izan 

da, sinapsian agertzen diren neuropeptidoak, mintzari lotuta dauden entzimekin 

bakarrik harremanetan jartzen direlako eta neurona barneko peptidoen mekanismo 

erregulatzaileak ez direlako oraindik oso ondo ulertzen. Dena den, neuropeptidoen 

zelula barneko hartzaileen esistentziak, zelula barruko peptido batzuren funtzioek 

(Zagon eta lank., 1995) eta zenbait peptidasa zitosoliko eta nuklearren funtzio 

garrantzitsuei buruzko berriek (Constam eta lank., 1995), entzima zitosolikoek 

neuromoduladore hauen kontrolean eginkizunik izan ahal dutela adierazten dute. 

Bestalde, hazkuntza faktore edo hormona moduan funtzionatzen duten peptido 

askok, zelula barruan joka dezaketelaren hipotesia indarra hartzen ari da (Re, 

2003b). 

1.1. PROLIL ENDOPEPTIDASA GARUNAREN 

GARAPENEAN 

Prolil endopeptidasaren aktibitate mailarik altuenak arratoiaren bizitzaren 

lehenengo egunetan topatzen ditugu. Hauetan zehar aktibitatearen igoera txikia 

Eztabaida 195


behatzen da ondoren jeisteko, bederatzigarren egunetik aurrera garun-enborrean eta 

zerebeloan, eta hamalaugarren egunetik aurrera garun-kortexean eta estriatuan. 

Hipofisian eta hipotalamoan jeitsiera bederatzigarren egunetik aurrera bereizten da, 

lehenago ia ezinezkoa delako aktibitatearen maila adierazgarriak lortzea bi garun-zati 

hauetan. 

Prolil endopeptidasa entzima solugarritzat hartu bada ere, nagusiki zitosolean 

kokatuz (Cunningham eta O'Connor, 1997), mintzari lotuta ere topatu da (O'Leary 

eta lank., 1996). Pisu molekular desberdinak dituzten arren, bi hauek proteina 

beraren bi bertsioak baino ez direla pentsatzen da, substratu berberak anderatzen 

baitituzte eta inhibitzaileen aurrean sentikortasun bera dutelako. 

Hala ere, gure lanean zatiki solugarrian eta mintzari loturiko aktibitatean ez 

ditugu aldaketa berdin berdinak ikusi. Horregatik nahiz eta proteina bera izan, 

proteina mintzara gehiago edo gutxiago lotzea eragiten duten traskripzio ondorengo 

aldaketak egon daitezkela kontutan izan behar dugu. Dena den, lehenengo bi asteetan 

dituen goraberak alde batera utziz, mintzari loturiko aktibitatearen patroia, 

solugarriaren antzekoa da. 

Prolil endopeptidasak garapenean zehar dituen emaitzak, aurretik burutu 

diren ikerlanekin bat datoz, jaiotza inguruko garaietan aktibitatearen maila altuak 

deskribatzen baitituzte. Aipatutako ikerlanak, garapenean dauden arratoien ehun 

desberdinetako (garuna, birikak, hestea, gibela eta giltzurruna) kultibo zelularretan, 

burutu dira (Szappanos eta lank., 1994), baina orain arte, garun-zati desberdinak 

alderatzen zituen ikasketarik ez da aurrera eraman. 

Bestalde, entzima honen aktibitate aldaketak, modu aldagarrian gertatzen 

dira, garun-zati desberdinetan. Honek, garun-zati bakoitzak modu desberdin eta 

menpekotasunik gabe garatzen dela pentsa arazten digu. 

Animalia helduetan prolil endopeptidasaren aktibitate solugarriaren mailarik 

altuenak, garunaren atal filogenetikoki eboluzionatuenetan aurkitu dira (garun-kortex 

eta estriatuan). Hau ere, modu nabariago batean oraindik, giza-garunean gertatzen 

da. Ildo honetan, post-mortem laginekin burututako ikerlanek, entzimaren aktibitatea 

atal kortikaletan garunaren beste edozein zatian baino altuagoa dela frogatu dute 

(Irazusta eta lank., 2002). Gertaera hauek, prolil endopeptidasari garunaren funtzio 

aurreratuetan, oroimena eta ikasketa bezalakoetan, ezarri zaion eginkizunarekin bat 

datoz. 

196 

Eztabaida


Jaio berrian eta helduan gertatzen den aktibitatearen banaketa ere desberdina 

da. Jaio berriak, garun-enborrean eta zerebeloan, garun-kortexean baino maila 

altuagoak ditu. Hau dela eta, entzima, garun-zati guztietan topatzen badugu ere, bere 

funtzioa berdina ez dela izango pentsa dezakegu. 

Prolil endopeptidasaren garapena ere zati desberdinen garapenarekin bat dator. 

Bizitzaren lehenengo asteetatik gertatzen den beherapena aurrerago gertatzen baita 

ontogenian lehenago garatzen diren zatietan, hipotalamo eta garun-enborrean besteak 

beste. Aldiz, filogenetikoki aurreratuagoak diren zatiak, garun-kortexa edo estriatua, 

ontogenian ere beranduago garatzen dira, eta zati hauetan ere prolil endopeptidasaren 

beherapena beranduago gertatzen da. Izan ere, ontogeniak filogeniaren laburpen 

moduan hartzen dela gogoratu behar da (Prothero, 1997). Gertaera hauek prolil 

endopeptidasak garapenean duen garrantziaren adierazle dira. 

Prolil endopeptidasak peptido asko apur ditzake, besteak beste, TRH-a, LHRH- 

a (edo GnRH-a), angiotensina I, bradikinina, β-endorfina, neurotensina, oxitozina, P 

sustantzia eta basopresina (Walter eta lank., 1971; Koida eta Walter, 1976; Tate, 1981; 

Emson eta lank., 1982; Greene eta lank., 1982; Camargo eta lank., 1984; Moriyama eta 

lank., 1988; Mendez eta lank., 1990; Stanziola eta lank., 1999). Baina garapenarekin 

zerikusi garrantzitsuena dutenak TRH-a eta LHRH-ari eman zaie. Horregatik 

eztabaida, bi hauen inguruan batez ere, oinarrituko dugu. Prolil endopeptidasaren 

aktibitate patroia garapenean zehar, TRH eta LHRH-aren sistemek duten garapenaren 

aldean modu nahiko antiparaleloz gertatzen da. 

TRH-ak oso funtzio garrantzitsua du garapenean zehar, hazkuntza faktore 

moduan jokatuz. Jaiotza momentuan, ugaztunen NSZ-a garatu gabe dago. Hau dela 

eta, hurrengo garapen prozesua, banakoaren egoera hormonalaren kontrolpean 

gertatzen da. Prozesu honetan hipotalamoaren eginkizuna oso garrantzitsua da. TRH-a 

garunaren zati honetan batez ere, sintetizatzen da eta hormona tiroideoen askapenaren 

arduraduna da. Azken hauek garunaren hazkuntzan funtsezko eginkizuna dute. TRH- 

ak gainera, GH-aren ekoizpenarekin zerikusiria du, eta esan daiteke, eragin trofikoak 

dituen barne neuropeptido moduan jokatzen duela. TRH-aren mRNA-ren espresioa, 

jaiotza egunetik, maila hautemanezinetatik igotzen da, jaio ondoko 14. egunean maila 

maximoak lortu arte. Prolil endopeptidasaren aktibitatearen aldaketak hauen nahiko 

kontrakoak dira. Bere mailak lehenengo 2 asteetan altuak dira eta ondoren jeisten dira. 

Eztabaida 197


Hau dela eta, entzima honek lehen asteetan TRH-ren sistema garunean nahiko inaktibo 

(Fuse eta lank., 1990; Bayliss eta lank., 1994) mantentzen lagun dezakeela ondoriozta 

genezake. 

LHRH-ari dagokionez, prolil endopeptidasak pubertaro aurreko arratoietan, 

LHRH-aren pultsoak kontrolatzen dituela erakusten duten ikerlanak argitaratu dira 

(Yamanaka eta lank., 1999). LHRH-aren pultsoak pubertaroa baino lehen igotzen 

direla behatu zen. Gure lanean topatutako emaitzak ere bat datoz hipotesi honekin, 

pubertaroaren aurretik (arratoietan lehenengo hilabetearen inguruan gertatzen da) 

prolil endopeptidasa aktibitatearen beherapena ikusi baitugu. Aktibitatearen beherapen 

honek LHRH kontzentrazioa handitzea eragin dezake, bere pultsoen intentsitatea 

handituz. 

LHRH eta TRHak eta prolil endopeptidasak duten garapen-profilak, entzimak 

garapenean zehar bi peptido hauen kontzentrazioa erregulatzen parte har dezakeela 

iradokitzen digu. 

1.2. PROLIL ENDOPEPTIDASA GARUNAREN 


Arratoien zahartzapenean, ez dago desberdintasun adierazgarririk, zatiki 

solugarriaren aktibitatean nahiz eta joera jeistekoa izan. Hala ere, adin honetako 

beherapena ez da garapenaren lehenengo aldian gertatzen dena bezain nabaria. Puntu 

hau, nahasgarria izan daiteke, arratoien zahartzapenari buruz egin diren aurreko 

lanekin alderatzen baditugu, zeinetan, prolil endopeptidasa zahartzapenaren berezko 

gaixotasunekin erlazionatzen den (oroimen-arazoak, Parkinson, Alzheimer…) (Maes 

eta lank., 1994; Maes eta lank., 1995; Mantle eta lank., 1996). Honekin batera, arratoi 

zaharretan TRH-aren kontzentrazioaren beherapena behatu da (Shinoda eta lank., 

1995). Kasu honetan, ezin dugu beherapen hau azaldu prolil endopeptidasaren 

presentzia dela eta, garapenean egiten genuen bezala. Gainera, arratoi zaharrtetan, 

prolil endopeptidasaren inhibizioaren ondorioz, SP eta TRH moduko 

immunoreaktibitate mailak berreskuratzen zirela ikusi da (Miyamoto eta lank., 1994; 

Shinoda eta lank., 1995; Toide eta lank., 1995). Arazo hau ulertzeko, bi 

arrazonamendu posible adieraz ditzakegu. Alde batetik, pentsa dezakegu, zahartzaroan 

198 

Eztabaida


peptido hauek jeistean, prolil endopeptidasaren jeitsiera gertatzen dela molekula hauen 

arteko gertakari orekatzaile moduan, bata desagertzean, besteak bere eginkizun 

nagusienak galduko lituzkelako. Beste posibilitatea, neurona TRHergiko eta P 

substantzia jariatzen dutenen galera gertatzea da. Modu honetan, peptidoaren 

kontzentrazioa jeitsiko zen, bere anderatze makinariarekin batera. 

Mintzari loturiko aktibitatea garun-enborrean igotzen da. Prolil endopeptidasak 

garun-enborrean anderatzen dituen peptidoak eta zahartzapena lotzen dituen lan 

askorik ez dago. Dena den, jakin badakigu badaudela prolil endopeptidasak apurtzen 

dituen zenbait peptido garapenarekin eta zahartzaroarekin zerikusia dutenak, TRH-a 

eta P substantzia (SP) bezalakoak. TRH-a, lehen aipatu dugun moduan, 

zahartzapenarekin jeisten dela aurkitu da. Bestalde, untzi eta gizaki jaioberrien 

muinetan egin diren ikerlanetan, aurkitutako SP mailak animalia helduetan baino 

altuagoak zirela behatu da (Bergstrom eta lank., 1984; Yamamoto eta lank., 1992). 

Beraz, garun-enborrean gertatzen den prolil endopeptidasaren igoerak, arratoi 

zaharretan garun-zati honetako peptidoen jeitsierarekin zerikusia izan dezake. Kasu 

honetan, mintzari loturiko aktibitatea aldatzen denez, maila sinaptikoko peptidoetan 

izango du eragina. 

1.3. PROLIL ENDOPEPTIDASA ORGANO 

PERIFERIKOEN GARAPENEAN 

Prolil endopeptidasaren aktibitateak organo periferikoen garapenean ere 

jeisteko joera du garunean gertatzen zen moduan. Bihotza eta biriketan prolil 

endopeptidasak jarraitzen duen patroia oso antzekoa da. Fetuetan eta jaioberrietan 

entzimaren balio altuak behatzen dira. Aktibitatea jeisten da garapenean zehar eta 

animalia helduan balio minimoak topatzen ditugu 

Giltzurrunean jeitsiera nabariagoa da, animalia helduan balio baxuagoak 

behatzen baitira. Giltzurrunean prolil endopeptidasa nefronaren tubulu distalean 

ekoizten da. Kokapen honek, kalikreina bidez sortutako kininen eta beste peptidoen 

inaktibazioan eginkizunik izan ahal duela iradokitzen du. (Casarini eta lank., 1999). 

Dena den, peptidasa solugarrien funtzioa, aurrerago aipatu dugun moduan, ez dago 

oso argi, nagusiki, peptidasek bere aktibitatea mintz plasmatikoaren kanpokaldean 

eragiten baitute. Baina duela zenbait urte, nefronak prolil endopeptidasa eta beste 

Eztabaida 199


peptidasak jariatzen zituela behatu da (Vallon eta lank., 1997; Casarini eta lank., 

1999), honela entzima solugarriek, zelulatik kanpoko peptidoen gain jardun 

dezakete. 

Gibelean aktibitatea beste organoetan baino baxuagoa da garapenaren 

hasieratik. Balio altuenak PD4-tik PD15 arte behatzen dira. Helduek, jaioberriek 

bezalako aktibitate baxua dute, eta nahiko konstante mantentzen da garapen osoan 

zehar. Badirudi prolil endopeptidasak ez duela eginkizun berezirik gibelaren 

garapenean, ikasi dugun adinetan bederen. Bestalde, giltzurrunetan, bihotzean eta 

biriketan aldaketak behatzen dira garapenean zehar. Egitura hauetan behatutako 

emaitzetan oinarrituz, nerbio sistema zentralean gertatzen den bezala, badirudi 

prolil endopeptidasak giltzurrun, bihotz edo biriken garapenean, funtzio 

garrantzitsuak betetzen dituela, jaiotzaren inguruan entzimaren aktibitatea garun 

zatikietan topatzen dugunaren bezain handia baita. Aldiz, animalia zaharragoetan 

organo periferikoetan garunean baino aktibitate baxuagoa topatu dugu. Ondorioz, 

badirudi, animalia helduetan garuneko funtzioetan eginkizun berezia izan 

dezakeela. 

Mintzari loturiko aktibitatea ere behatu da organo guztietan, baina garunean 

neurtzen genituen balioak baino baxuagoak dira. Hau bat dator, aurrerago egindako 

ikerlanetan, mintzari loturiko aktibitatea, organo periferikoetan (gibela, giltzurruna, 

bihotza, muskulu edo biriketan) baxuagoa dela ikusi baitzen (Irazusta eta lank., 

2001) 

Aktibitate altuena jaioberrien giltzurrunean topatzen dugu. Organo honetan, 

bihotzean eta gibelean bezala, pixkanakako jeitsiera gertatzen da, berriro ere arratoi 

helduan balio minimoetara iristeko. Biriketan aktibitatea konstante mantentzen da 

garapen osoan zehar, eta ondorioz helduen aktibitate mailak, beste organoetan 

baino altuagoak dira. Gibelean eta biriketan, mintzari loturiko entzimaren 

aktibitateak ez du jarraitzen solugarriaren patroi bera, garunean gertatzen zen 

bezala. 

200 

Eztabaida


1.4. PROLIL ENDOPEPTIDASA ORGANO 

PERIFERIKOEN ZAHARTZAPENEAN 

Prolil endopeptidasaren aktibitate solugarriak biriketan zahartzapenean 

zehar ere jeisten jarraitzen du eta modu adierazgarrian. Honen arabera, estres 

oxidatiboak seneszentziaren ondorioz gertatzen diren aldaketa proteolitikoetan 

eragina izan ahal duela idatzi da (Keller eta lank., 2000). Prolil endopeptidasa oso 

sentikorra da estres oxidatiboaren aurrean (Terwel eta lank., 1998), eta entzima hau 

erregulatzeko erredox potentzialean aldaketak gertatzen direla deskribatu da 

(Tsukahara eta lank., 1990). Birikak gero eta handiagoa den estres oxidatiboa jasan 

behar du (Ahotupa eta lank., 1992) eta oxigenoaren eraginen aurrean oso sentikorra 

da (Takahashi eta lank., 2002). Prolil endopeptidasaren aktibitatearen jeitsiera 

zahartzapenean zehar, birikak bizitzaren garai honetan jasaten duen estres 

oxidatibo altua dela eta izan daiteke. Zahartzapenean oxidazioari sentikorrak diren 

proteina askoren mailak aldatzen dira (Conconi eta Friguet, 1997) eta hauetako bat 

prolil endopeptidasa izan daiteke. 

Prolil endopeptidasaren aktibitatea jeisten denez, entzima honek anderatzen 

dituen peptidoen mailak igo daitezke. Adibidez, P substantziaren (SP) 

immunoreaktibitatea altua da arratoi zaharren biriketan (Amenta eta lank., 1988) 

eta prolil endopeptidasaren inhibitzaileak erabiliz, SP-ren immunoreaktibitatea 

garunean igotzen zela behatu da (Toide eta lank., 1995). Horregatik, biriketako SP 

mailak, entzima honen kontrolpean egon ahal direla ondoriozta daiteke. 

Emaitza hauekin, TRH-aren kontzentrazio altuak ere espero genitzake 

birika zaharretan, baina zenbait lanek diote, tripeptido honek garapenarekin 

zerikusia duela zahartzapenarekin baino (Ansari eta lank., 1997). 

Bestalde, biriketako tumore primarioetan prolil endopeptidasa aktibitatearen 

igoera neurtu da (Sedo eta lank., 1991). Beraz, tumoreetan seneszentzian gertatzen 

den joeraren kontrakoa behatzen dugu. Hau garrantzitsua izan daiteke senestzentzia 

tumorogenesiaren kontra babesten duen prozesua baita (Campisi, 2000). Gertaera 

hau zahartzaroan behatu dugun prolil endopeptidasaren murrizpenarekin loturik 

egon daiteke. 

Eztabaida 201

2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I 


Piroglutamil peptidasa I solugarriaren aktibitatea, mintzari loturikoarena baino 

altuagoa dela behatzen da. Datu hauek, entzimaren izaera nagusiki solugarriaren ideia 

sendotzen dute. Dena den, entzima mintzari lotuta ere agertzen dela, zatiki solugarrian 

baino maila txikiagotan bada ere, egiaztatzen duten beste lanekin ere bat datoz (Alba 

eta lank., 1995). Honekin lotuta, berriro ere gogoratuko dugu peptidasa solugarrien 

eginkizuna neuropeptidoen apurketan gero eta indar handiagoa hartzen ari dela. 

Piroglutamil peptidasa I-ak, N-muturrean piroglutamiko aminoazidoa duten 

peptido gehienen aurrean aktiboki eragiten du, gutxienez in vitro (Browne eta 

O'Cuinn, 1983). Hauen artean TRH eta LHRH hormona hipotalamikoak topatzen 

ditugu bonbesina eta neurotensina peptidoekin batera. 

Piroglutamil peptidasa I-ak garapenarekin zerikusia duela aditzera eman da 

zenbait ikerlanetan (Prasad eta lank., 1983; de Gandarias eta lank., 1994). Izan ere, 

TRH eta LHRH bezalako peptidoek NSZ-aren garapenarekin zerikusia dutela aditzera 

eman duten zenbait ikerlanak daude (Lew eta lank., 1994; Luo eta lank., 2001). Dena 

den, oso garun-zati gutxi hartu izan dira kontutan ikerlan hauek aurrera eramatean. 

Piroglutamil peptidasa I-aren aktibitatea garapenean eta zahartzapenean zehar 

aztertu ondoren, garun-zati bakoitzean modu desberdinean aldatu egiten dela behatu 

dugu. 

2.1. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I GARUNAREN 

GARAPENEAN 

Garapen profil desberdinak behatzen dira piroglutamil peptidasa I-en aktibitate 

solugarrian eta mintzari loturikoan garunaren zati desberdinetan. Beraz, entzima 

beraren bi bertsio desberdinak direla proposatu den arren, badirudi bere aktibitatea 

garapenean zehar desberdina dela. 

Orokorrean, aktibitate solugarria mintzari loturikoa baino altuagoa da, prolil 

endopeptidasarekin gertatzen zen moduan. Mintzari loturiko zatikian aldaketak apur 

bat desberdinak dira eta ez hain zorrotzak. 

Eztabaida 203


Lehen aipatu dugun moduan, TRH-aren sistema ez da heldua jaiotza 

momentuan, eta jaio ondoko lehenengo asteetan garatzen da. Balio maximoak 

bizitzaren lehenengo hilabetean lortzen ditu, eta hemendik aurrera jeisten da helduaren 

balioetara iritsi arte (Blanchard eta Barden, 1986; Bayliss eta lank., 1994). TRH-aren 

mRNA-ren espresioa, garun-enborraren neuronetan, jaiotza momentuan oso baxua dela 

deskribatu da. Jaio ondoko zazpigarren egunean neurgarria da eta 7. egunetik 14.-era 

igoera nabaria izaten du, 28. eguna arte mantenduko diren balio maximoetara helduz 

Piroglutamil peptidasa I solugarriaren aktibitatea zatiki azpizelularretan ikasi 

zenean, zatiki sinaptosomalean garunaren atal desberdinetan TRH-aren patroiarekin 

erlazio zuzena duela behatu zen. Zatiki nuklear, zitosoliko eta mikrosomalean 

(erretikulu endoplasmatikoa eta Golgi aparatua hartzen duena), kontrako garapen 

patroia ikusi da (de Gandarias eta lank., 2000a; de Gandarias eta lank., 2000b). Azken 

hauek, garun-zati desberdinetan ikerlan honetan neurtu ditugun aktibitatekin zerikusia 

dute, non garapenaren hasierako momentuetan aktibitatearen maila altuak topatzen 

ditugu berehala jeisteko garapenaren lehenengoko egunetatik aurrera. Emaitza 

hauetan, desberdintasun bakarra zerebeloan topatzen dugu. Garun-zati honetan 

aktibitatea igotzen da bizitzaren 2. egunetik aurrera 9. eguna arte eta momentu honetan 

jeisten da, beste garun-zatietan bezala, animalia helduaren balio minimoetara ailegatu 

arte. Garapen patroi hauek, piroglutamil II entzimak garun-kortexean duenaren 

antzekoak dira (Vargas eta lank., 1992), eta antiparaleloak TRH-aren mailekin (Gayo 

eta lank., 1986), TRH hartzaileen dentsitatearekin (Blanchard eta Barden, 1986; 

Bayliss eta lank., 1994) eta TRH-aren mRNA-ren mailekin (Taylor eta lank., 1990; 

Bayliss eta lank., 1994) alderatzen baditugu. Beraz, esan dezakegu piroglutamil 

peptidasa I-aren aktibitatearen profila garapenean TRH-aren kontzentrazioan NSZ-ean 

gertatzen diren aldaketen antiparaleloa dela. Horregatik bizitzaren lehen asteetan TRH- 

aren jariapena gertatzen ez denez (sistema inaktiboa da), piroglutamil peptidasa I-aren 

maila altuek TRH-ren kontzentrazioa gehiegi igotzea galerazi dezakete. 

Piroglutamil peptidasa I-ak TRH-aren gain eragitean, His-Pro-NH2 metabolitoa 

ekoizten du. Hau ziklatuko da ziklo His-Pro edo His-Pro diketopiperazina (DKP) 

emateko (Prasad eta lank., 1982; 1983). DKP funtzio neuronal eta hormonal ugari 

dituela deskribatu da (Brabant eta lank., 1981). Zerebeloan 9. egunean piroglutamil 

204 

Eztabaida


peptidasa I-aren aktibitatea balio maximora iristen da eta hau bat dator egun horretan 

aurkitutako DKP-ren balio altuekin (Prasad eta lank., 1983). 

2.2. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I GARUNAREN 


Piroglutamil peptidasa I-aren aktibitate patroia garunaren zahartzapenean, oso 

desberdina da garun-zati batzuetatik bestera. Batzuetan adinarekin igo egiten da, 

bestetan jeitsi, baina ez da aldaketa adierazgarririk gertatzen. Mintzari loturiko 

zatikian gauza bera gertatzen da. Ondorioz, esan dezakegu, piroglutamil peptidasa I- 

aren eraginak arratoiaren garunaren garapenean zehar gertatzen direla eta ez 

zahartzapenean. 

2.3. PIROGLUTAMIL PEPTIDASA I ORGANO 

PERIFERIKOEN GARAPENEAN 

Bihotza da piroglutamil peptidasa I aktibitate mailan jeitsiera handiena duena 

garapenean zehar. Egia esan, organo honetako entzimaren aktibitate patroia, garunean 

gertatzen denarekin antzekotasun handiena duena da. Honi lotuta aipagarria da 

bihotza eta NSZ-a direla aztertu ditugun bi organo kitzikagarriak. TRH-ak funtzio 

kardiakoan eta hemodinamikoan garrantzitsua dela topatu da. Tripeptidoa emanez 

batazbesteko presio arteriala igotzen dela ikusi da (Zheng eta lank., 1992) eta 

uzkurdura kardiakoa modulatzen duela ere frogatu da (Socci eta lank., 1996; Wilber 

eta Xu, 1998). Miokardio infartuaren ondoren TRH-aren kontzentrazioa bihotzean 

igotzen zela behatu da (Jin eta lank., 2004). Bestaldetik, huts kardiakoaren eragile bat 

adina da (Lapu-Bula eta Ofili, 2004) eta David eta lank.-ek 2003.ean idatzitako 

artikuluan bihotzaren funtzioak asko aldatzen direla adinarekin azaltzen da. Beraz, 

bihotzean gertatzen den piroglutamil peptidasa I-aren jeitsiera garapenean zehar, TRH- 

aren anderakuntza ekiditeko eta honela bere eragin positiboak indartzeko balio dezake. 

Gibelean piroglutamil peptidasa I-aren aktibitatea bizitzaren lehenengo 

egunetan balio altuak hartzen ditu. Bigarren egunetik aurrera jeisten da. Nahiko 

konstante mantentzen da garapenean zehar jaio ondoko 30. eguna arte. Momentu 

honetan berriro igotzen da entzimaren balio maximoak aurkeztuz. Emaitza hauek 

Eztabaida 205


TRH-aren entzima anderatzaileei buruz egin diren ikerlanekin bat datoz, zeinetan 

piroglutamil peptidasa I-en aktibitatea garapen osoan zehar neurgarria baitzen 

(Scharfmann eta Aratan-Spire, 1991). Ikerlan honetan, piroglutamil peptidasa II-aren 

aktibitatea jaiotza momentuan eta jaio ondoko egunetan baxua zela proposatzen zen. 

Kontutan izanda, gibela afinitate handiko guneak dituela DKP-rentzat (TRH 

piroglutamil peptidasa I edo piroglutamil peptidasa II entzimek degradatzean sortzen 

den metabolito primarioa) (Hirose eta lank., 1985) eta itu-ehuna izan daitekela areatik 

datozen TRH zein DKP-rentzat (Awouters eta lank., 1985), pentsa daiteke, bi entzima 

hauek elkar konpensatzen direla, TRH-aren anderakuntza ziurtatzeko, bere 

katabolismorako hain garrantzitsua den organoan. Dena den piroglutamil peptidasa II 

entzimak gibelaren gaixotasun kronikoetan igotzen dela behatu da, TRH-aren 

kontzentrazioa jeitsiz. TRH-ak eragin onuragarriak ditu, gibelaren kalte zelularra 

jeisten baitu (Myren eta lank., 1989), baina kasu honetan, bere eraginak murriztuta 

egongo dira entzimaren aktibitatea dela eta. Garapenean zehar TRH-a gibelaren DNA- 

ren sintesia erregulatzen du. 

Piroglutamil peptidasa entzimaren aktibitatea giltzurrunean beste ehunetan ez 

bezala, garapenarekin igotzen da. Honi buruz, giltzurruna kanpoko TRH-rako gune 

kataboliko garrantzitsua izan daitekela behatu dela aipa dezakegu (Duntas eta lank., 

1992). Bestalde, aipagarria da peptidasek eskuila itxurako mintzaren funtzionalitatean 

garrantzitsuak direla. Beraz normala da bertan TRH aktibitate anderatzailearen maila 

igotzea giltzurrunaren heltzea gertatzen denean. 


PERIFERIKOEN ZAHARTZAPENEAN 

Arratoi zaharren giltzurrunean piroglutamil peptidasa I-en aktibitatearen 

jeitsiera adierazgarria gertatzen da. Aldaketa hauek, giltzurrunaren eskuila itxurako 

mintzeko entzimen aktibitatea zahartzapenean jeisten denaren aurkikuntzarekin 

zerikusia izan dezakete (Nakano eta Tauchi, 1988). Piroglutamil peptidasa I-ak 

anderatzen duen TRH-ak, zentralki (Garcia eta lank., 2001) zein periferikoki 

(Goldstein eta lank., 1983) funtziona dezake eragile hipertentsibo moduan, 

tripeptidoaren inhibizioak, odol fluxu arteriala jeisten duelako bat bateko arratoi 

206 

Eztabaida


hipertentsoetan. TRH-a anderatzen duten entzimen aktibitatearen jeitsiera, 

garrantzitsua izan daiteke adinarekin lotutako hipertentsioan, tripeptidoaren mailak igo 

daitezkelako. 

Eztabaida 207

Emaitzen Analisi orokorra 

3. EMAITZEN ANALISI OROKORRA 

Ikerlan honetan lortutako emaitzek, arratoiaren garapenean eta zahartzapenean 

aktibitate peptidasikoetan aldaketak aurkezten dituzte eta honekin batera, prolil 

endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I-aren garrantzia ikasitako garun-zati eta 

ehun desberdinetan. Deigarria da, peptido beraren aktibitate anderatzaileek garapen 

eredu desberdinak jarraitzen dituztela, eta entzima berak, kokapen desberdinetan 

garapen profil desberdinak aurkezten dituela. Hau kontutan izanda, pentsa daiteke, 

aldaketak, zenbait kasutan, transkripzio ondoko gertakarien ondorioz gertatu direla. 

Orokorrean, bizitzaren lehenengo astean zehar, TRH-aren espresioa baxua denean, 

prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I-aren aktibitate mailak altuak izaten 

dira. Honek, bi entzima hauek tripeptidoaren anderakuntzarekin zerikusia izan ahal 

dutela iradokitzen digu. 

Garun-zati desberdinetan, garapenean zehar peptidasetan aldaketan gertatzen 

dira. Aldaketa hauek, entzima solugarrietan deigarriak dira, anderatze peptidikoan 

duten eginkizuna zalantzan dagoelako (Abe eta lank., 2004). Dena den, ikerlan 

honetan lortutako aldaketek, garapenarekin, ikasitako garun-zatiarekin eta entzimak 

anderatutako peptidoarekin zerikusia dutenek, peptidoei NSZaren garapenean ezarri 

zaien eginkizun intrakrino, autokrino edo parakrinoa (Zagon eta McLaughlin, 1989; 

Cimino eta lank., 1991; Re, 2003a) eta zelula barneko hartzaileen behin-behineko 

presentzia garapenean zehar kontutan izanda (Zagon eta lank., 2000), peptidasa 

solugarriak, garun garapenean funtzio garrantzitsua izan ahal dutelaren hipotesia 

indartzen dute. 

Bestaldetik, ehun eta analizatutako garun-zati desberdinetan, aktibitate 

aldaketak modu aldagarrian gertatzen dira. Beraz, ehun eta garun-zati bakoitzak modu 

desberdin eta menpekotasunik gabe garatzen dela iradokitzen digu. 

Peptidasa eta zahartzapenaren arteko erlazioari buruz nabaritasunak dauden 

arren, arratoi zaharretan aurkitutako aldaketak, garapenean zehar aurkitutakoak baino 

txikiagoak dira, kopuruan eta tamainan. Aldaketa gehienak, gainera, prolil 

endopeptidasan behatu ditugu. Entzima hau garuneko zahartzapenaren fisiologia eta 

patologiarekin erlazionatzen duten lan ugari argitaratu dira (Ichai eta lank., 1994; 

Eztabaida 209

Emaitzen Analisi Orokorra 

Mantle eta lank., 1996). Hala ere, aurkitutako aldaketak, ez dira espero genezaken 

tamaina eta norabidean gertatzen, kontutan izaten badugu anderatzen dituen 

peptidoetan gertatzen diren aldaketak eta zahartzapenarekin zerikusia duten 

patologietan entzimaren inhibitzaileek erakusten dituzten eragin onuragarriak. 

210 

Eztabaida

ONDORIOAK

Ondorioak 

212 

Ondorioak

ONDORIOAK 

Ondorioak 

1. Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I-aren aktibitate 

solugarria, mintzari loturikoa baino handiagoa da. Organo periferikoetan mintzari 

loturiko aktibitatea garunean baino txikiagoa da oraindik ere. 

aldatzen da: 

2. Garapenean zehar, prolil endopeptidasaren aktibitatea adierazgarriki 

- Prolil endopeptidasa solugarriari dagokionez, orokorrean aktibitateen 

jeitsiera gertatzen da, gibelaren salbuespenarekin, non aktibitatea nahiko konstante 

mantentzen den. 

- Mintzari loturiko zatikian, solugarriaren antzeko patroia behatzen da, 

gibelean eta biriketan izan ezik. 

3. Piroglutamil peptidasa I-aren aktibitateak garunean, bihotzean eta 

biriketan garapenean zehar jeisteko joera du. Gibelean eta giltzurrunean berriz, 

igotzeko joera du. Mintzari loturiko aktibitatea ere antzeko patroia du, gibelean 

izan ezik. 

4. Garun-zati eta ehun desberdinetan entzimen aktibitate aldaketak modu 

desberdinean gertatzen dira. Honek esan nahi du, entzima hauen garapen prozesua 

modu independente eta desberdinean gertatuko dela organo bakoitzean eta 

entzimek funtzio desberdina izango dutela zati bakoitzean. 

5. Zahartzapenean zehar aktibitateak garapenean zuen joera bera 

jarraitzen du, baina modu motelagoan. Prolil endopeptidasaren aktibitatean 

zahartzapenean jeitsiera adierazgarria behatzen da biriketan, ehun honek jasaten 

duen estres oxidatiboarekin erlazionatu ahal dena. 

6. Giltzurrunetan, piroglutamil peptidasa I-aren aktibitatea zahartzapenean 

jeisten da. Jeitsiera hau garrantzitsua izan daiteke adinarekin lotutako 

hipertentsioan. 

7. Animalia helduan, prolil endopeptidasaren aktibitatearen maila 

altuenak, garun-kortex eta estriatuan topatzen ditugu. Hau da, garunaren atal 

filogenetikoki eboluzionatuenetan. Hau, garunaren funtzio aurreratuetan (oroimena 

eta ikastea) entzimari ezarri zaion eginkizunarekin bat dator. 

Ondorioak 213

Ondorioak 

8. Prolil endopeptidasa zein piroglutamil endopeptidasa I-ak garapen eta 

zahartzapenean zehar dituzten aldaketek, bi entzima hauek prozesu hauetan funtzio 

garrantzitsuak izango dituztela iradokitzen digute. 

214 

Ondorioak

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA 

Bibliografia 

Abe, K., Fukuda, K. and Tokui, T., 2004. Marginal involvement of pyroglutamyl 

aminopeptidase I in metabolism of thyrotropin-releasing hormone in rat brain. 

Biol Pharm Bull. 27, 1197-1201. 

Abe, K., Watanabe, N., Kosaka, T., Yamada, M., Tokui, T. and Ikeda, T., 2003. 

Hydrolysis of synthetic substrate, L-pyroglutamyl p-nitroanilide is catalyzed 

solely by pyroglutamyl aminopeptidase I in rat liver cytosol. Biol Pharm Bull. 

26, 1528-1533. 

Aberg, M. A., Aberg, N. D., Hedbacker, H., Oscarsson, J. and Eriksson, P. S., 2000. 

Peripheral infusion of IGF-I selectively induces neurogenesis in the adult rat 

hippocampus. J Neurosci. 20, 2896-2903. 

Aberg, M. A., Aberg, N. D., Palmer, T. D., Alborn, A. M., Carlsson-Skwirut, C., Bang, 

P., Rosengren, L. E., Olsson, T., Gage, F. H. and Eriksson, P. S., 2003. IGF-I 

has a direct proliferative effect in adult hippocampal progenitor cells. Mol Cell 

Neurosci. 24, 23-40. 

Achee, F. M., Gabay, S. and Tipton, K. F., 1977. Some aspects of monoamine oxidase 

activity in brain. Prog Neurobiol. 8, 325-348. 

Agrawal, H. C. and Himwich, W. A., 1987. Developmental Neuroblastology (ed. 

Thomas, C. C.), pp. 287-310. Himwich, W. A. ed, Springfield. 

Ahotupa, M., Mantyla, E., Peltola, V., Puntala, A. and Toivonen, H., 1992. Prooxidant 

effects of normobaric hyperoxia in rat tissues. Acta Physiol Scand. 145, 

151-157. 

Akasu, M., Urata, H., Kinoshita, A., Sasaguri, M., Ideishi, M. and Arakawa, K., 1998. 

Differences in tissue angiotensin II-forming pathways by species and organs in 

vitro. Hypertension. 32, 514-520. 

Alba, F., Arenas, J. C. and Lopez, M. A., 1995. Comparison of soluble and membranebound 

pyroglutamyl peptidase I activities in rat brain tissues in the presence of 

detergents. Neuropeptides. 29, 103-107. 

Alba, F., Iribar, C., Ramirez, M. and Arenas, C., 1989. [A fluorimetric method for the 

determination of brain aminopeptidases]. Arch Neurobiol (Madr). 52, 169-173. 

Alper, G., Girgin, F. K., Ozgonul, M., Mentes, G. and Ersoz, B., 1999. MAO inhibitors 

and oxidant stress in aging brain tissue. Eur Neuropsychopharmacol. 9, 247- 

252. 

Amenta, F., Spillantini, M. G., Cavallotti, C. and Geppetti, P., 1988. Increase in 

substance P levels in the lung of old rats. Arch Gerontol Geriatr. 7, 215-219. 

Angevine, J. B., Jr., 1965. Time of neuron origin in the hippocampal region. An 

autoradiographic study in the mouse. Exp Neurol, Suppl 2:1-70. 

Ansari, M. A., Demello, D. E., Polk, D. H. and Devaskar, U. P., 1997. Thyrotropinreleasing 

hormone accelerates fetal mouse lung ultrastructural maturation via 

stimulation of extra thyroidal pathway. Pediatr Res. 42, 709-714. 

Bibliografia 217

Bibliografia 

Aoyagi, T., Hatsu, M., Imada, C., Naganawa, H., Okami, Y. and Takeuchi, T., 1992a. 

Pyrizinostatin: a new inhibitor of pyroglutamyl peptidase. J Antibiot (Tokyo). 

45, 1795-1796. 

Aoyagi, T., Hatsu, M., Kojima, F., Hayashi, C., Hamada, M. and Takeuchi, T., 1992b. 

Benarthin: a new inhibitor of pyroglutamyl peptidase. I. Taxonomy, 

fermentation, isolation and biological activities. J Antibiot (Tokyo). 45, 1079- 

1083. 

Aoyagi, T., Wada, T., Nagai, M., Kojima, F., Harada, S., Takeuchi, T., Takahashi, H., 

Hirokawa, K. and Tsumita, T., 1990a. Deficiency of kallikrein-like enzyme 

activities in cerebral tissue of patients with Alzheimer's disease. Experientia. 

46, 94-97. 

Aoyagi, T., Wada, T., Nagai, M., Kojima, F., Harada, S., Takeuchi, T., Takahashi, H., 

Hirokawa, K. and Tsumita, T., 1990b. Increased gamma-aminobutyrate 

aminotransferase activity in brain of patients with Alzheimer's disease. Chem 

Pharm Bull (Tokyo). 38, 1748-1749. 

Archavachotikul, K., Ciccone, T. J., Chinoy, M. R., Nielsen, H. C. and Volpe, M. V., 

2002. Thyroid hormone affects embryonic mouse lung branching 

morphogenesis and cellular differentiation. Am J Physiol Lung Cell Mol 

Physiol. 282, L359-369. 

Arsenijevic, Y. and Weiss, S., 1998. Insulin-like growth factor-I is a differentiation 

factor for postmitotic CNS stem cell-derived neuronal precursors: distinct 

actions from those of brain-derived neurotrophic factor. J Neurosci. 18, 2118- 

2128. 

Awade, A., Gonzales, T., Cleuziat, P. and Robert-Baudouy, J., 1992. One step 

purification and characterization of the pyrrolidone carboxyl peptidase of 

Streptococcus pyogenes over-expressed in Escherichia coli. FEBS Lett. 308, 

70-74. 

Awade, A. C., Cleuziat, P., Gonzales, T. and Robert-Baudouy, J., 1994. Pyrrolidone 

carboxyl peptidase (Pcp): an enzyme that removes pyroglutamic acid (pGlu) 

from pGlu-peptides and pGlu-proteins. Proteins. 20, 34-51. 

Awouters, P., Meissner, H. P. and Henquin, J. C., 1985. Thyrotropin-releasing 

hormone and insulin release: in vitro studies with islets of normal and 

dysthyroid mice. Diabetes Res. 2, 105-110. 

Bajoria, R., Stagiannis, K. D. and Fisk, N. M., 1997. Effect of antenatal administration 

of thyrotrophin releasing hormone on fetal flow velocity waveforms. Arch Dis 

Child Fetal Neonatal Ed. 77, F127-130. 

Baker, J., Liu, J. P., Robertson, E. J. and Efstratiadis, A., 1993. Role of insulin-like 

growth factors in embryonic and postnatal growth. Cell. 75, 73-82. 

Banda, R. W., Means, M., Fitzgerald, M. and Scherch, H., 1987. Trophic effect of 

thyrotropin releasing hormone on neuronal process in culture. Neurology. 37, 

285-295. 

Banda, R. W., Means, M. and Samaha, F., 1985. Trophic effect of thyrotropin 

releasing hormone on murine ventral horn neurons in culture. Ann Neurol. 35, 

93-97. 

Baquer, W. Z., McClean, P. and Greenbaun, A. C., 1978. Normal and Pathological 

Development of Energy Metabolism, London. 

218 

Bibliografia

Bibliografia 

Barker, P. M., Markiewicz, M., Parker, K. A., Walters, D. V. and Strang, L. B., 1990. 

Synergistic action of triiodothyronine and hydrocortisone on epinephrineinduced 

reabsorption of fetal lung liquid. Pediatr Res. 27, 588-591. 

Barnes, P. J., 1991. Neuropeptides and asthma. Am Rev Respir Dis. 143, S28-32. 

Bartzokis, G., Beckson, M., Lu, P. H., Nuechterlein, K. H., Edwards, N. and Mintz, J., 

2001. Age-related changes in frontal and temporal lobe volumes in men: a 

magnetic resonance imaging study. Arch Gen Psychiatry. 58, 461-465. 

Bauer, K., 1987. Adenohypophyseal degradation of thyrotropin releasing hormone 

regulated by thyroid hormones. Nature. 330, 375-377. 

Bauer, K., Nowak, P. and Kleinkauf, H., 1981. Specificity of a serum peptidase 

hydrolyzing thyroliberin at pyroglutamyl-histidine bone. Eur J Biochem. 118, 

173-176. 

Bayer, S. A., 1983. 3H-thymidine-radiographic studies of neurogenesis in the rat 

olfactory bulb. Exp Brain Res. 50, 329-340. 

Bayliss, D. A., Viana, F., Kanter, R. K., Szymeczek-Seay, C. L., Berger, A. J. and 

Millhorn, D. E., 1994. Early postnatal development of thyrotropin-releasing 

hormone (TRH) expression, TRH receptor binding, and TRH responses in 

neurons of rat brainstem. J Neurosci. 14, 821-833. 

Beal, M. F., Walker, L. C., Swartz, K. J., Casanova, M. F. and Price, D. L., 1988. 

Developmental changes of neuropeptides and amino acids in baboon cortex. 

Brain Res Dev Brain Res. 44, 156-159. 

Beaudet, A., Nouel, D., Stroh, T., Vandenbulcke, F., Dal-Farra, C. and Vincent, J. P., 

1998. Fluorescent ligands for studying neuropeptide receptors by confocal 

microscopy. Braz J Med Biol Res. 31, 1479-1489. 

Beaulieu, C. and Colonnier, M., 1988. Richness of environment affects the number of 

contacts formed by boutons containing flat vesicles but does not alter the 

number of these boutons per neuron. J Comp Neurol. 274, 347-356. 

Beck, K. D., Powell-Braxton, L., Widmer, H. R., Valverde, J. and Hefti, F., 1995. Igf1 

gene disruption results in reduced brain size, CNS hypomyelination, and loss of 

hippocampal granule and striatal parvalbumin-containing neurons. Neuron. 14, 

717-730. 

Bellemere, G., Morain, P., Vaudry, H. and Jegou, S., 2003. Effect of S 17092, a novel 

prolyl endopeptidase inhibitor, on substance P and alpha-melanocytestimulating 

hormone breakdown in the rat brain. J Neurochem. 84, 919-929. 

Bellemere, G., Vaudry, H., Mounien, L., Boutelet, I. and Jegou, S., 2004. Localization 

of the mRNA encoding prolyl endopeptidase in the rat brain and pituitary. J 

Comp Neurol. 471, 128-143. 

Bennett, G. W., Ballard, T. M., Watson, C. D. and Fone, K. C., 1997. Effect of 

neuropeptides on cognitive function. Exp Gerontol. 32, 451-469. 

Bennett, G. W., Edwards, R. M., Lighton, C. and Marsden, C. A., 1987. Thyrotrophin 

releasing hormone--5-hydroxytryptamine interactions in the brain studied using 

chronic immunization and chemical lesioning techniques. J Recept Res. 7, 555- 

579. 

Bergstrom, L., Sakurada, T. and Terenius, L., 1984. Substance P levels in various 

regions of the rat central nervous system after acute and chronic morphine 

treatment. Life Sci. 35, 2375-2382. 

Bibliografia 219

Bibliografia 

Berl, S. and Clarke, D. D., 1972. Effects of LI + on the metabolism in brain of 

glutamate, glutamine, aspartate and GABA from (1- 14 C)acetate in vitro. 

Brain Res. 36, 203-213. 

Besse, S., Delcayre, C., Chevalier, B., Hardouin, S., Heymes, C., Bourgeois, F., 

Moalic, J. M. and Swynghedauw, B., 1994. Is the senescent heart overloaded 

and already failing? Cardiovasc Drugs Ther. 8, 581-587. 

Bhandrau, L. and Emerson, C. H., 1980. Evidence for the presence of the putative 

TRH metabolite, deamido-TRH, in human urine. J Clin Endocrinol Metab. 51, 

410-412. 

Bhargava, H. N., Das, S. and Bansinath, M., 1987. Proliferation of thyrotropin 

releasing hormone receptors in specific brain regions during the development 

of hypertension in spontaneously hypertensive rats. Peptides. 8, 231-235. 

Bhargava, H. N., Das, S., Bansinath, M. and Prasad, R., 1989. The binding of 3H-(3- 

MeHis2) thyrotropin releasing hormone to brain and pituitary membranes of 

morphine tolerant-dependent and abstinent rats. Pharmacol Biochem Behav. 

34, 7-12. 

Bhargava, H. N. and Gulati, A., 1988. Binding of 3H-(3-MeHis2) thyrotropin-releasing 

hormone to spinal cord membranes of spontaneously hypertensive and Wistar- 

Kyoto normotensive rats. Pharmacology. 37, 349-355. 

Bidaud, I., Galas, L., Bulant, M., Jenks, B. G., Ouwens, D. T., Jegou, S., Ladram, A., 

Roubos, E. W., Tonon, M. C., Nicolas, P. and Vaudry, H., 2004. Distribution 

of the mRNAs encoding the thyrotropin-releasing hormone (TRH) precursor 

and three TRH receptors in the brain and pituitary of Xenopus laevis: effect of 

background color adaptation on TRH and TRH receptor gene expression. J 

Comp Neurol. 477, 11-28. 

Bilek, R., 2000. TRH-like peptides in prostate gland and other tissues. Physiol Res. 49 

Suppl 1, S19-26. 

Blanchard, L. and Barden, N., 1986. Ontogeny of receptors for thyrotropin-releasing 

hormone in the rat brain. Brain Res. 389, 85-88. 

Blazquez, E., Perez Castillo, A. and de Diego, J. G., 1987. Characterization of 

glucagon receptors in liver membranes and isolated hepatocytes during rat 

ontogenic development. Mol Cell Endocrinol. 49, 149-157. 

Blebea, J., Mazo, J. E., Kihara, T. K., Vu, J. H., McLaughlin, P. J., Atnip, R. G. and 

Zagon, I. S., 2000. Opioid growth factor modulates angiogenesis. J Vasc Surg. 

32, 364-373. 

Boler, J., Enzmann, F., Folkers, K., Bowers, C. Y. and Schally, A. V., 1969. The 

identity of chemical and hormonal properties of the thyrotropin releasing 

hormone and pyroglutamyl-histidyl-proline amide. Biochem Biophys Res 

Commun. 37, 705-710. 

Borlongan, C. V., Stahl, C. E., Redei, E. and Wang, Y., 1999. Prepro-thyrotropinreleasing 

hormone 178-199 exerts partial protection against cerebral ischemia 

in adult rats. Neuroreport. 10, 3501-3505. 

Boschi, G., Launay, N. and Rips, R., 1980. Induction of wet-dog shakes by 

intracerebral 'acid' TRH in rats. Neurosci Lett. 16, 209-212. 

Bowers, C. R., Redding, T. W. and Schally, A. V., 1965. Effect of thyrotropin 

releasing factor (TRF) of ovine, bovine, porcine and human origin on 

thyrotropin release in vitro and in vivo. Endocrinology. 77, 609-616. 

220 

Bibliografia

Bibliografia 

Brabant, G., Wickings, E. J. and Nieschlag, E., 1981. The TRH-metabolic histidylproline-diketopiperazine 

(DKP) inhibits prolactin secretion in male rhesus 

monkeys. Acta Endocrinol (Copenh). 98, 189-194. 

Bradford, M. M., 1976. A rapid and sensitive method for the quantitation of 

microgram quantities of protein utilizing the principle of protein-dye binding. 

Anal Biochem. 72, 248-254. 

Browne, P. and O'Cuinn, G., 1983. An evaluation of the role of a pyroglutamyl 

peptidase, a post-proline cleaving enzyme and a post-proline dipeptidyl amino 

peptidase, each purified from the soluble fraction of guinea-pig brain, in the 

degradation of thyroliberin in vitro. Eur J Biochem. 137, 75-87. 

Bruzzone, P., Cavallotti, C., Mancone, M. and Tranquilli Leali, F. M., 2003. Agerelated 

changes in catecholaminergic nerve fibers of rat heart and coronary 

vessels. Gerontology. 49, 80-85. 

Burgus, R., Dunn, T. F., Desiderio, D., Ward, D. N., Vale, W. and Guillemin, R., 

1970. Characterization of ovine hypothalamic hypophysiotropic TSH-releasing 

factor. Nature. 226, 321-325. 

Burgus, R., Dunn, T. F., Ward, D. N., Vale, W., Amoss, M. and Guillemin, R., 1969. 

[Synthetic polypeptide derivatives with thyrotropin releasing factor 

hypophysiotropic activity]. C R Acad Sci Hebd Seances Acad Sci D. 268, 

2116-2118. 

Burgus, R. and Guillemin, R., 1970. Hypothalamic releasing factors. Annu Rev 

Biochem. 39, 499-526. 

Burt, D. R. and Sharif, N. A., 1989. Handbook of Chemical Neuroanatomy. Academic 

Press. 

Caffrey, J. L., Boluyt, M. O., Younes, A., Barron, B. A., O'Neill, L., Crow, M. T. and 

Lakatta, E. G., 1994. Aging, cardiac proenkephalin mRNA and enkephalin 

peptides in the Fisher 344 rat. J Mol Cell Cardiol. 26, 701-711. 

Cahn-Weiner, D. A., Malloy, P. F., Boyle, P. A., Marran, M. and Salloway, S., 2000. 

Prediction of functional status from neuropsychological tests in communitydwelling 

elderly individuals. Clin Neuropsychol. 14, 187-195. 

Calza, L., Giardino, L., Ceccatelli, S., Zanni, M., Elde, R. and Hokfelt, T., 1992. 

Distribution of thyrotropin-releasing hormone receptor messenger RNA in the 

rat brain: an in situ hybridization study. Neuroscience. 51, 891-909. 

Camarero, G., Leon, Y., Gorospe, I., De Pablo, F., Alsina, B., Giraldez, F. and Varela- 

Nieto, I., 2003. Insulin-like growth factor 1 is required for survival of transitamplifying 

neuroblasts and differentiation of otic neurons. Dev Biol. 262, 242- 

253. 

Camargo, A. C., Almeida, M. L. and Emson, P. C., 1984. Involvement of endooligopeptidases 

A and B in the degradation of neurotensin by rabbit brain. J 

Neurochem. 42, 1758-1761. 

Campisi, J., 2000. Cancer, aging and cellular senescence. In Vivo. 14, 183-188. 

Cao, J., O'Donnell, D., Vu, H., Payza, K., Pou, C., Godbout, C., Jakob, A., Pelletier, 

M., Lembo, P., Ahmad, S. and Walker, P., 1998. Cloning and characterization 

of a cDNA encoding a novel subtype of rat thyrotropin-releasing hormone 

receptor. J Biol Chem. 273, 32281-32287. 

Capecchi, J. T. and Loudon, G. M., 1985. Substrate specificity of 

pyroglutamylaminopeptidase. J Med Chem. 28, 140-143. 

Bibliografia 221

Bibliografia 

Carr, F. E., Need, L. R. and Chin, W. W., 1987. Isolation and characterization of the 

rat thyrotropin beta-subunit gene. Differential regulation of two transcriptional 

start sites by thyroid hormone. J Biol Chem. 262, 981-987. 

Carre, F., Lessard, Y., Coumel, P., Ollivier, L., Besse, S., Lecarpentier, Y. and 

Swynghedauw, B., 1992. Spontaneous arrhythmias in various models of 

cardiac hypertrophy and senescence of rats. A Holter monitoring study. 

Cardiovasc Res. 26, 698-705. 

Carrera, M. P., Ramirez-Exposito, M. J., Valenzuela, M. T., Garcia, M. J., Mayas, M. 

D. and Martinez-Martos, J. M., 2003. Serum pyrrolidone carboxypeptidase 

activity in N-methyl-nitrosourea induced rat breast cancer. Horm Metab Res. 

35, 502-505. 

Carson, M. J., Behringer, R. R., Brinster, R. L. and McMorris, F. A., 1993. Insulin-like 

growth factor I increases brain growth and central nervous system myelination 

in transgenic mice. Neuron. 10, 729-740. 

Casarini, D. E., Boim, M. A., Stella, R. C. and Schor, N., 1999. Endopeptidases 

(kininases) are able to hydrolyze kinins in tubular fluid along the rat nephron. 

Am J Physiol. 277, F66-74. 

Casis, O., 1991. Niveles enzimáticos de actividad durante el desarrollo en la corteza 

cerebral de gato. In: Lizentziatura Tesina; Medikuntza eta Odontologia 

Fakultatea). UPV/EHU, Leioa. 

Chang, S. F., Liu, J. Y., Yang, B. T., Hwang, C. S., Hwang, C. Y., Day, C. H. and 

Wang, P. S., 1989. In vivo and in vitro studies on the release of thyrotropin in 

aging rats. Chin J Physiol. 32, 13-20. 

Chapman, D. L., Widdicombe, J. H. and Bland, R. D., 1990. Developmental 

differences in rabbit lung epithelial cell Na(+)-K(+)-ATPase. Am J Physiol. 

259, L481-487. 

Chastre, E., Emami, S., Rosselin, G. and Gespach, C., 1987. Ontogenic development 

of vasoactive intestinal peptide receptors in rat intestinal cells and liver. 

Endocrinology. 121, 2211-2221. 

Cheng, H. L., Steinway, M., Delaney, C. L., Franke, T. F. and Feldman, E. L., 2000. 

IGF-I promotes Schwann cell motility and survival via activation of Akt. Mol 

Cell Endocrinol. 170, 211-215. 

Chien, K. R., Knowlton, K. U., Zhu, H. and Chien, S., 1991. Regulation of cardiac 

gene expression during myocardial growth and hypertrophy: molecular studies 

of an adaptive physiologic response. Faseb J. 5, 3037-3046. 

Chojkier, M., Brenner, D. A. and Leffert, H. L., 1989. Vasopressin inhibits type-I 

collagen and albumin gene expression in primary cultures of adult rat 

hepatocytes. J Biol Chem. 264, 9583-9591. 

Cimino, M., Zoli, M. and Weiss, B., 1991. Differential ontogenetic expression and 

regulation of proenkephalin and preprosomatostatin mRNAs in rat caudateputamen 

as studied by in situ hybridization histochemistry. Brain Res Dev 

Brain Res. 60, 115-122. 

Cittadini, A., Stromer, H., Katz, S. E., Clark, R., Moses, A. C., Morgan, J. P. and 

Douglas, P. S., 1996. Differential cardiac effects of growth hormone and 

insulin-like growth factor-1 in the rat. A combined in vivo and in vitro 

evaluation. Circulation. 93, 800-809. 

222 

Bibliografia

Bibliografia 

Clos, J., Ghandour, S., Eberhart, R., Vincendon, G. and Gombos, G., 1989. The 

cholinergic system in developing cerebellum: comparative study of normal, 

hypothyroid and underfed rats. Dev Neurosci. 11, 188-204. 

Clubb, F. J., Jr. and Bishop, S. P., 1984. Formation of binucleated myocardial cells in 

the neonatal rat. An index for growth hypertrophy. Lab Invest. 50, 571-577. 

Conconi, M. and Friguet, B., 1997. Proteasome inactivation upon aging and on 

oxidation-effect of HSP 90. Mol Biol Rep. 24, 45-50. 

Constam, D. B., Tobler, A. R., Rensing-Ehl, A., Kemler, I., Hersh, L. B. and Fontana, 

A., 1995. Puromycin-sensitive aminopeptidase. Sequence analysis, expression, 

and functional characterization. J Biol Chem. 270, 26931-26939. 

Coyle, J. T. and Molliver, M. E., 1977. Major innervation of newborn rat cortex by 

monoaminergic neurons. Science. 196, 444-447. 

Crabos, M., Roth, M., Hahn, A. W. and Erne, P., 1994. Characterization of angiotensin 

II receptors in cultured adult rat cardiac fibroblasts. Coupling to signaling 

systems and gene expression. J Clin Invest. 93, 2372-2378. 

Cummins, P., 1993. Fibroblast and transforming growth factor expression in the 

cardiac myocyte. Cardiovasc Res. 27, 1150-1154. 

Cummins, P. M. and O'Connor, B., 1996. Bovine brain pyroglutamyl aminopeptidase 

(type-1): purification and characterisation of a neuropeptide-inactivating 

peptidase. Int J Biochem Cell Biol. 28, 883-893. 

Cunningham, B. A., Hemperly, J. J., Murray, B. A., Prediger, E. A., Brackenbury, R. 

and Edelman, G. M., 1987. Neural cell adhesion molecule: structure, 

immunoglobulin-like domains, cell surface modulation, and alternative RNA 

splicing. Science. 236, 799-806. 

Cunningham, D. F. and O'Connor, B., 1997. Identification and initial characterisation 

of a N-benzyloxycarbonyl-prolyl-prolinal (Z-Pro-prolinal)-insensitive 7-(Nbenzyloxycarbonyl-glycyl-prolyl-amido)-4-methylcoumarin 

(Z-Gly-Pro-NH- 

Mec)-hydrolysing peptidase in bovine serum. Eur J Biochem. 244, 900-903. 

Cutz, E., 1982. Neuroendocrine cells of the lung. An overview of morphologic 

characteristics and development. Exp Lung Res. 3, 185-208. 

Czekay, G. and Bauer, K., 1993. Identification of the thyrotropin-releasing-hormonedegrading 

ectoenzyme as a metallopeptidase. Biochem J. 290 ( Pt 3), 921-926. 

Dando, P. M., Fortunato, M., Strand, G. B., Smith, T. S. and Barrett, A. J., 2003. 

Pyroglutamyl-peptidase I: cloning, sequencing, and characterisation of the 

recombinant human enzyme. Protein Expr Purif. 28, 111-119. 

Davila-Garcia, M. I. and Azmitia, E. C., 1989. Effects of acute and chronic 

administration of Leu-enkephalin on cultured serotonergic neurons: evidence 

for opioids as inhibitory neuronal growth factors. Brain Res Dev Brain Res. 49, 

97-103. 

Dawra, R., Saluja, A., Lerch, M. M., Saluja, M., Logsdon, C. and Steer, M., 1993. 

Stimulation of pancreatic growth by cholecystokinin is mediated by high 

affinity receptors on rat pancreatic acinar cells. Biochem Biophys Res 

Commun. 193, 814-820. 

Dax, E. M., Partilla, J. S., Pineyro, M. A. and Gregerman, R. I., 1987. Beta-adrenergic 

receptors, glucagon receptors, and their relationship to adenylate cyclase in rat 

liver during aging. Endocrinology. 120, 1534-1541. 

Bibliografia 223

Bibliografia 

de Gandarias, J. M., Casis, L., Irazusta, J., Echevarria, E., Arechaga, G. and Ramirez, 

M., 1989a. Lys- and Tyr-arylamidase activities in serum and brain during the 

estrous cycle of the rat. Acta Endocrinol (Copenh). 121, 671-673. 

de Gandarias, J. M., Casis, L., Mugica, R., Arechaga, G. and Ramirez, M., 1989b. 

[Aging and cerebral aminopeptidase activity]. Rev Esp Fisiol. 45, 89-93. 

de Gandarias, J. M., Casis, O., Echevarria, E., Irazusta, J. and Casis, L., 1992a. 

Pyroglutamyl [correction of Pyroglutamil] -peptidase I activity in the cortex of 

the cat brain during development. Int J Dev Biol. 36, 335-337. 

de Gandarias, J. M., Echevarria, E., Irazusta, J., Casis, O. and Casis, L., 1992b. 

Regional distribution of neuropeptide-degrading enzyme activity in the rat 

brain: effects of subacute exposure to carbon disulfide. J Biochem Toxicol. 7, 

171-175. 

de Gandarias, J. M., Gil, J., Valdivia, A., Larrinaga, G., Artola, D. and Casis, L., 

2000a. Subcellular distribution of pyroglutamyl-peptidase I activity in the 

developing rat cerebellum. Dev Neurosci. 22, 264-273. 

de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Echevarria, E., Mugica, J. and Casis, L., 1989c. Pre- 

and postnatal aminopeptidase activities in the rat brain. Int J Dev Biol. 33, 491- 

493. 

de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Fernandez, D., Silio, M. and Casis, L., 1994a. 

Membrane-bound pyroglutamyl-arylamidase activity during the first postnatal 

month in several rat brain areas. Int J Dev Biol. 38, 127-129. 

de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Fernandez, D., Varona, A. and Casis, L., 1994b. 

Developmental changes of pyroglutamate-peptidase I activity in several regions 

of the female and the male rat brain. Int J Neurosci. 77, 53-60. 

de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Gil, J., Varona, A., Ortega, F. and Casis, L., 2000b. 

Subcellular ontogeny of brain pyroglutamyl peptidase I. Peptides. 21, 509-517. 

de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Silio, M., Gil, J., Saitua, N. and Casis, L., 1998. 

Soluble and membrane-bound pyroglutamyl-peptidase I activity in the 

developing cerebellum and brain cortex. Int J Dev Biol. 42, 103-106. 

de Gandarias, J. M., Ramirez, M., Zulaica, J. and Casis, L., 1989d. Aminopeptidase 

(arylamidase) activity in discrete areas of the rat brain: sex differences. Horm 

Metab Res. 21, 285-286. 

de Gandarias, J. M., Ramirez, M., Zulaica, J., Iribar, C. and Casis, L., 1989e. Postnatal 

development of aminopeptidase (arylamidase) activity in rat brain. J Biochem 

(Tokyo). 105, 44-46. 

de Wied, D., Gaffori, O., van Ree, J. M. and de Jong, W., 1984. Central target for the 

behavioural effects of vasopressin neuropeptides. Nature. 308, 276-278. 

del Rio-Garcia, J. and Smyth, D. G., 1990. Distribution of pyroglutamylpeptide amides 

related to thyrotrophin-releasing hormone in the central nervous system and 

periphery of the rat. J Endocrinol. 127, 445-450. 

D'Ercole, A. J., Stiles, A. D. and Underwood, L. E., 1984. Tissue concentrations of 

somatomedin C: further evidence for multiple sites of synthesis and paracrine 

or autocrine mechanisms of action. Proc Natl Acad Sci U S A. 81, 935-939. 

Dhondt, J. L., Dautrevaux, M., Biserte, G. and Farriaux, J. P., 1979. Developmental 

aspect of phenylalanine hydroxylase in the rat -- hormonal influences. Mech 

Ageing Dev. 10, 219-224. 

224 

Bibliografia

Bibliografia 

DiCicco-Bloom, E., Townes-Anderson, E. and Black, I. B., 1990. Neuroblast mitosis 

in dissociated culture: regulation and relationship to differentiation. J Cell Biol. 

110, 2073-2086. 

Ding, W. G., Kitasato, H. and Kimura, H., 1997. Development of neuropeptide Y 

innervation in the liver. Microsc Res Tech. 39, 365-371. 

Dodic, M. and Wintour, E. M., 1994. Effects of prolonged (48 h) infusion of cortisol 

on blood pressure, renal function and fetal fluids in the immature ovine foetus. 

Clin Exp Pharmacol Physiol. 21, 971-980. 

Dohlman, H. G., Bouvier, M., Benovic, J. L., Caron, M. G. and Lefkowitz, R. J., 1987. 

The multiple membrane spanning topography of the beta 2-adrenergic receptor. 

Localization of the sites of binding, glycosylation, and regulatory 

phosphorylation by limited proteolysis. J Biol Chem. 262, 14282-14288. 

Donda, A., Reymond, M. J. and Lemarchand-Beraud, T., 1989. Influence of age on the 

control of thyrotropin secretion by thyrotropin-releasing hormone in the male 

rat. Neuroendocrinology. 49, 389-394. 

Doolittle, R. F. and Armentrout, R. W., 1968. Pyrrolidonyl peptidase. An enzyme for 

selective removal of pyrrolidonecarboxylic acid residues from polypeptides. 

Biochemistry. 7, 516-521. 

Douglas, W. W., 1973. How do neurones secrete peptides? Exocytosis and its 

consequences, including "synaptic vesicle" formation, in the hypothalamoneurohypophyseal 

system. Prog Brain Res. 39, 21-39. 

Doutova, E. A. and Moss, N. G., 1996. Age-related changes in calcitonin gene-related 

peptide and substance P in renal afferent nerve soma in the rat. Association 

with afferent renal nerve activity. Brain Res Dev Brain Res. 97, 260-268. 

Drago, F., Coppi, G., Antonuzzo, P. A., Valerio, C., Genazzani, A. A., Grassi, M., 

Raffaele, R. and Scapagnini, U., 1996. Effects of RGH 2202 on cognitive and 

motor behavior of the rat. Neurobiol Aging. 17, 67-71. 

Dresdner, K., Barker, L. A., Orlowski, M. and Wilk, S., 1982. Subcellular distribution 

of prolyl endopeptidase and cation-sensitive neutral endopeptidase in rabbit 

brain. J Neurochem. 38, 1151-1154. 

Duan, H., Wearne, S. L., Rocher, A. B., Macedo, A., Morrison, J. H. and Hof, P. R., 

2003. Age-related dendritic and spine changes in corticocortically projecting 

neurons in macaque monkeys. Cereb Cortex. 13, 950-961. 

Duggan, A. W. and North, R. A., 1983. Electrophysiology of opioids. Pharmacol Rev. 

35, 219-281. 

Duntas, L., Nelson, D. K., Grab, B. M., Rosenthal, J. and Maier, V., 1993. A fast 

protein liquid chromatography (FPLC) method for study of thyrotropinreleasing 

hormone (TRH) and its metabolite histidyl-proline diketopiperazine 

(CHP) in human blood: degradation in liver and pancreatic diseases. 

Neuropeptides. 25, 357-361. 

Duntas, L., Wolf, C. F., Keck, F. S. and Rosenthal, J., 1992. Thyrotropin-releasing 

hormone: pharmacokinetic and pharmacodynamic properties in chronic renal 

failure. Clin Nephrol. 38, 214-218. 

Eayrs, J. T. and Goodhead, B., 1959. Postnatal development of the cerebral cortex in 

the rat. J Anat. 93, 385-402. 

Edwardson, J. A. and McDermott, J. R., 1982. Neurochemical pathology of brain 

peptides. Br Med Bull. 38, 259-264. 

Bibliografia 225

Bibliografia 

el-Dahr, S. S., 1997. Ontogeny of the intrarenal kallikrein-kinin system: proposed role 

in renal development. Microsc Res Tech. 39, 222-232. 

Emerson, C. H., Vogel, W. and Currie, B. L., 1980. Concentrations of thyrotropinreleasing 

hormone (TRH) and deamido-TRH, and TRH deamidase activity in 

brain. Endocrinology. 107, 443-449. 

Emson, P. C., Goedert, M., Williams, B., Ninkovic, M. and Hunt, S. P., 1982. 

Neurotensin: regional distribution, characterization, and inactivation. Ann N Y 

Acad Sci. 400, 198-215. 

Engelmann, G. L., Boehm, K. D., Birchenall-Roberts, M. C. and Ruscetti, F. W., 1992. 

Transforming growth factor-beta 1 in heart development. Mech Dev. 38, 85-97. 

Eskay, R. L., Long, R. T. and Palkovits, M., 1983. Localization of immunoreactive 

thyrotropin releasing hormone in the lower brainstem of the rat. Brain Res. 

277, 159-162. 

Faden, A. I., Pilotte, N. S. and Burt, D. R., 1986. Experimental spinal cord injury: 

effects of trauma or ischemia on TRH and muscarinic receptors. Neurology. 36, 

723-726. 

Fernandez, D., Valdivia, A., Irazusta, J., Ochoa, C. and Casis, L., 2002. Peptidase 

activities in human semen. Peptides. 23, 461-468. 

Finley, N., Norlin, A., Baines, D. L. and Folkesson, H. G., 1998. Alveolar epithelial 

fluid clearance is mediated by endogenous catecholamines at birth in guinea 

pigs. J Clin Invest. 101, 972-981. 

Fishman, M. C. and Stainier, D. Y., 1994. Cardiovascular development. Prospects for a 

genetic approach. Circ Res. 74, 757-763. 

Folkesson, H. G., Norlin, A., Wang, Y., Abedinpour, P. and Matthay, M. A., 2000. 

Dexamethasone and thyroid hormone pretreatment upregulate alveolar 

epithelial fluid clearance in adult rats. J Appl Physiol. 88, 416-424. 

Frade, J. M., Marti, E., Bovolenta, P., Rodriguez-Pena, M. A., Perez-Garcia, D., 

Rohrer, H., Edgar, D. and Rodriguez-Tebar, A., 1996. Insulin-like growth 

factor-I stimulates neurogenesis in chick retina by regulating expression of the 

alpha 6 integrin subunit. Development. 122, 2497-2506. 

Friedman, T. C., Orlowski, M. and Wilk, S., 1984. Prolyl endopeptidase: inhibition in 

vivo by N-benzyloxycarbonyl-prolyl-prolinal. J Neurochem. 42, 237-241. 

Fristoe, N. M., Salthouse, T. A. and Woodard, J. L., 1997. Examination of age-related 

deficits on the Wisconsin Card Sorting Test. Neuropsychology. 11, 428-436. 

Froesch, E. R., Zapf, J., Audhya, T. K., Ben-Porath, E., Segen, B. J. and Gibson, K. D., 

1976. Nonsuppressible insulin-like activity and thyroid hormones: major 

pituitary-dependent sulfation factors for chick embryo cartilage. Proc Natl 

Acad Sci U S A. 73, 2904-2908. 

Frolkis, V. V., Golovchenko, S. F., Medved, V. I. and Frolkis, R. A., 1982. 

Vasopressin and cardiovascular system in aging. Gerontology. 28, 290-302. 

Fujiwara, K., Kitagawa, T. and Tsuru, D., 1981a. Inactivation of pyroglutamyl 

aminopeptidase by L-pyroglutamyl chloromethyl ketone. Biochim Biophys 

Acta. 658, 10-16. 

Fujiwara, K., Kobayashi, R. and Tsuru, D., 1979. The substrate specificity of 

pyrrolidone carboxylyl peptidase from Bacillus amyloliquefaciens. Biochim 

Biophys Acta. 570, 140-148. 

226 

Bibliografia

Bibliografia 

Fujiwara, K., Matsumoto, E., Kitagawa, T. and Tsuru, D., 1981b. Inactivation of 

pyroglutamyl aminopeptidase by N alpha-carbobenzoxy-L-pyroglutamyl 

chloromethyl ketone. J Biochem (Tokyo). 90, 433-437. 

Fujiwara, K., Matsumoto, E., Kitagawa, T. and Tsuru, D., 1982. N-alphacarbobenzoxy 

pyroglutamyl diazomethyl ketone as active-site-directed 

inhibitor for pyroglutamyl peptidase. Biochim Biophys Acta. 702, 149-154. 

Fukunari, A., Kato, A., Sakai, Y., Yoshimoto, T., Ishiura, S., Suzuki, K. and Nakajima, 

T., 1994. Colocalization of prolyl endopeptidase and amyloid beta-peptide in 

brains of senescence-accelerated mouse. Neurosci Lett. 176, 201-204. 

Fukusumi, S., Ogi, K., Onda, H. and Hinuma, S., 1995. Distribution of thyrotropinreleasing 

hormone receptor mRNA in rat peripheral tissues. Regul Pept. 57, 

115-121. 

Fulop, V., Bocskei, Z. and Polgar, L., 1998. Prolyl oligopeptidase: an unusual betapropeller 

domain regulates proteolysis. Cell. 94, 161-170. 

Fuse, Y., Polk, D. H., Lam, R. W., Reviczky, A. L. and Fisher, D. A., 1990. 

Distribution and ontogeny of thyrotropin-releasing hormone degrading 

enzymes in rats. Am J Physiol. 259, E787-791. 

Gallego, R., Garcia-Caballero, T., Roson, E. and Beiras, A., 1990. Neuroendocrine 

cells of the human lung express substance-P-like immunoreactivity. Acta Anat 

(Basel). 139, 278-282. 

Gallegos, M. E., Zannatha, M. M., Osornio, E. G., Sanchez, A. S. and Posadas del rio, 

F. A., 1999. The activities of six exo-and endopeptidases in the substantia 

nigra, neostriatum, and cortex of the rat brain. Neurochem Res. 24, 1557-1561. 

Garcia, M. J., Martinez-Martos, J. M., Mayas, M. D., Ramirez, M. and Ramirez- 

Exposito, M. J., 2001. [Influence of estradiol on pyroglutamyl aminopeptidase 

activity in the frontal cortex of ovariectomized mice]. Rev Neurol. 33, 425-427. 

Garcia-de Lacoba, M., Alarcon, C., de la Rosa, E. J. and de Pablo, F., 1999. 

Insulin/insulin-like growth factor-I hybrid receptors with high affinity for 

insulin are developmentally regulated during neurogenesis. Endocrinology. 

140, 233-243. 

Gasparello-Clemente, E. and Silveira, P. F., 2002. Fluorometric assay using 

naphthylamide substrates for assessing novel venom peptidase activities. 

Toxicon. 40, 1617-1626. 

Gasslander, T., Axelson, J., Hakanson, R., Ihse, I., Lilja, I. and Rehfeld, J. F., 1990. 

Cholecystokinin is responsible for growth of the pancreas after 

pancreaticobiliary diversion in rats. Scand J Gastroenterol. 25, 1060-1065. 

Gayo, L., Bonet, B., Herranz, A. S., Iglesias, R., Toro, M. J. and Montoya, E., 1986. 

Postnatal development of brain TRH, serum TSH and thyroid hormones in the 

male and female rat. Acta Endocrinol (Copenh). 112, 7-11. 

Geris, K. L., Meeussen, G., Kuhn, E. R. and Darras, V. M., 2000. Distribution of 

somatostatin in the brain and of somatostatin and thyrotropin-releasing 

hormone in peripheral tissues of the chicken. Brain Res. 873, 306-309. 

Gershengorn, M. C. and Osman, R., 1996. Molecular and cellular biology of 

thyrotropin-releasing hormone receptors. Physiol Rev. 76, 175-191. 

Gershengorn, M. C. and Thaw, C. N., 1991. Regulation of thyrotropin-releasing 

hormone receptors is cell type specific: comparison of endogenous pituitary 

receptors and receptors transfected into non-pituitary cells. Endocrinology. 128, 

1204-1206. 

Bibliografia 227

Bibliografia 

Gil, J., 1997. Ontogenia de la actividad enzimática cerebral degradadora de TRH y 

encefalinas. Análisis subcelular. In: Doktore tesia; Medikuntza eta Odontologia 

Fakultatea). UPV/EHU, Leioa. 

Gilbert, S. F., 1997. "Developmental Biology", Sunderland, Massachusetts. 

Giorgi, O., De Montis, G., Porceddu, M. L., Mele, S., Calderini, G., Toffano, G. and 

Biggio, G., 1987. Developmental and age-related changes in D1-dopamine 

receptors and dopamine content in the rat striatum. Brain Res. 432, 283-290. 

Gluckman, P. D. and Butler, J. H., 1983. Parturition-related changes in insulin-like 

growth factors-I and -II in the perinatal lamb. J Endocrinol. 99, 223-232. 

Goldstein, D. J. and Harris, H., 1981. Mammalian brain alkaline phosphatase: 

expression of liver/bone/kidney locus. Comparison of fetal and adult activities. 

J Neurochem. 36, 53-57. 

Goldstein, D. J., Ropchak, T. G., Kelly, G. B. and Keiser, H. R., 1983. TRH reverses 

the effect of captopril in the renal hypertensive rat. Eur J Pharmacol. 93, 293- 

294. 

Gomez, R. A., Pupilli, C. and Everett, A. D., 1991. Molecular and cellular aspects of 

renin during kidney ontogeny. Pediatr Nephrol. 5, 80-87. 

Gomori, G., 1954. Chromogenic substrates for aminopeptidase. Proc Soc Exp Biol 

Med. 87, 559-561. 

Goossens, F., De Meester, I., Vanhoof, G., Hendriks, D., Vriend, G. and Scharpe, S., 

1995. The purification, characterization and analysis of primary and secondarystructure 

of prolyl oligopeptidase from human lymphocytes. Evidence that the 

enzyme belongs to the alpha/beta hydrolase fold family. Eur J Biochem. 233, 

432-441. 

Goossens, F. J., Wauters, J. G., Vanhoof, G. C., Bossuyt, P. J., Schatteman, K. A., 

Loens, K. and Scharpe, S. L., 1996. Subregional mapping of the human 

lymphocyte prolyl oligopeptidase gene (PREP) to human chromosome 6q22. 

Cytogenet Cell Genet. 74, 99-101. 

Gorio, A., Lesma, E., Madaschi, L. and Di Giulio, A. M., 2002. Co-administration of 

IGF-I and glycosaminoglycans greatly delays motor neurone disease and 

affects IGF-I expression in the wobbler mouse: a long-term study. J 

Neurochem. 81, 194-202. 

Greenberg, L. J., 1962. Fluorometric measurement of alkaline phosphatase and 

aminopeptidase activities in the order of 10-14 mole. Biochem Biophys Res 

Commun. 9, 430-435. 

Greene, L. J., Spadaro, A. C., Martins, A. R., Perussi De Jesus, W. D. and Camargo, A. 

C., 1982. Brain endo-oligopeptidase B: a post-proline cleaving enzyme that 

inactivates angiotensin I and II. Hypertension. 4, 178-184. 

Griffin, C. A., Giacchetti, G., Schambelan, M. and Sechi, L. A., 1997. Ontogenic 

expression of renal and hepatic angiotensin II receptor genes in the rat. 

Nephron. 76, 103-110. 

Griffiths, E. C., 1985. Thyrotrophin releasing hormone: endocrine and central effects. 

Psychoneuroendocrinology. 10, 225-235. 

Griffiths, E. C., 1987. TRH and amyotrophic lateral sclerosis. Neurology. 37, 175-176. 

Griffiths, E. C. and Bennett, G. W., 1983. Thyrotropin-releasing Hormone. Raven 

Press, New york. 

Griffiths, E. C. and McDermott, J. R., 1983. Enzymic inactivation of hypothalamic 

regulatory hormones. Mol Cell Endocrinol. 33, 1-25. 

228 

Bibliografia

Bibliografia 

Guillemin, R. and Burgus, R., 1972. The hormones of the hypothalamus. Sci Am. 227, 

24-33. 

Gutierrez-Ospina, G., Calikoglu, A. S., Ye, P. and D'Ercole, A. J., 1996. In vivo effects 

of insulin-like growth factor-I on the development of sensory pathways: 

analysis of the primary somatic sensory cortex (S1) of transgenic mice. 


Hachamovitch, R., Wicker, P., Capasso, J. M. and Anversa, P., 1989. Alterations of 

coronary blood flow and reserve with aging in Fischer 344 rats. Am J Physiol. 

256, H66-73. 

Haley, K. J., Sunday, M. E., Osathanondh, R., Du, J., Vathanaprida, C., Karpitsky, V. 

V., Krause, J. E. and Lilly, C. M., 2001. Developmental expression of 

neurokinin A and functional neurokinin-2 receptors in lung. Am J Physiol Lung 

Cell Mol Physiol. 280, L1348-1358. 

Han, V. K., Lund, P. K., Lee, D. C. and D'Ercole, A. J., 1988. Expression of 

somatomedin/insulin-like growth factor messenger ribonucleic acids in the 

human fetus: identification, characterization, and tissue distribution. J Clin 

Endocrinol Metab. 66, 422-429. 

Harris, R. C. and Cheng, H. F., 1996. The intrarenal renin-angiotensin system: a 

paracrine system for the local control of renal function separate from the 

systemic axis. Exp Nephrol. 4 Suppl 1, 2-7. 

Hauser, K. F., McLaughlin, P. J. and Zagon, I. S., 1989. Endogenous opioid systems 

and the regulation of dendritic growth and spine formation. J Comp Neurol. 

281, 13-22. 

Hawkins, E. F., Wade, R. and Engel, W. K., 1987. Lack of usefulness of DN-1417 for 

characterization of a CNS receptor for thyrotropin-releasing hormone. J 

Neurochem. 49, 239-245. 

Hawkins, R. L. and Seeds, N. W., 1989. Protease inhibitors influence the direction of 

neurite outgrowth. Brain Res Dev Brain Res. 45, 203-209. 

Hayashi, T. and Goto, S., 1998. Age-related changes in the 20S and 26S proteasome 

activities in the liver of male F344 rats. Mech Ageing Dev. 102, 55-66. 

He, W. and Barrow, C. J., 1999. The A beta 3-pyroglutamyl and 11-pyroglutamyl 

peptides found in senile plaque have greater beta-sheet forming and 

aggregation propensities in vitro than full-length A beta. Biochemistry. 38, 

10871-10877. 

Heffner, T. G., Hartman, J. A. and Seiden, L. S., 1980. A rapid method for the regional 

dissection of the rat brain. Pharmacol Biochem Behav. 13, 453-456. 

Heuer, H., Schafer, M. K. and Bauer, K., 1999. Thyrotropin-releasing hormone (TRH), 

a signal peptide of the central nervous system. Acta Med Austriaca. 26, 119- 

122. 

Heuer, H., Schafer, M. K., O'Donnell, D., Walker, P. and Bauer, K., 2000. Expression 

of thyrotropin-releasing hormone receptor 2 (TRH-R2) in the central nervous 

system of rats. J Comp Neurol. 428, 319-336. 

Heymes, C., Swynghedauw, B. and Chevalier, B., 1994. Activation of angiotensinogen 

and angiotensin-converting enzyme gene expression in the left ventricle of 

senescent rats. Circulation. 90, 1328-1333. 

Higaki, J., Aoki, M., Morishita, R., Kida, I., Taniyama, Y., Tomita, N., Yamamoto, K., 

Moriguchi, A., Kaneda, Y. and Ogihara, T., 2000. In vivo evidence of the 

Bibliografia 229

Bibliografia 

importance of cardiac angiotensin-converting enzyme in the pathogenesis of 

cardiac hypertrophy. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 20, 428-434. 

Hilgers, K. F., Norwood, V. F. and Gomez, R. A., 1997. Angiotensin's role in renal 

development. Semin Nephrol. 17, 492-501. 

Hirose, Y., Ogawa, N. and Mori, A., 1985. Properties of histidyl-proline 

diketopiperazine [cyclo(His-Pro)] binding sites in rat liver. Regul Pept. 12, 

279-288. 

Hokfelt, T., Fuxe, K., Johansson, O., Jeffcoate, S. and White, N., 1975. Distribution of 

thyrotropin-releasing hormone (TRH) in the central nervous system as revealed 

with immunohistochemistry. Eur J Pharmacol. 34, 389-392. 

Hokfelt, T., Tsuruo, Y., Ulfhake, B., Cullheim, S., Arvidsson, U., Foster, G. A., 

Schultzberg, M., Schalling, M., Arborelius, L., Freedman, J. and et al., 1989. 

Distribution of TRH-like immunoreactivity with special reference to 

coexistence with other neuroactive compounds. Ann N Y Acad Sci. 553, 76- 

105. 

Horita, A., 1998. An update on the CNS actions of TRH and its analogs. Life Sci. 62, 

1443-1448. 

Horita, A., Carino, M. A. and Lai, H., 1986. Pharmacology of thyrotropin-releasing 

hormone. Ann Rev Pharmacol Toxicol, 311-332. 

Hropot, M., Langer, K. H., Wiemer, G., Grotsch, H. and Linz, W., 2003. Angiotensin 

II subtype AT1 receptor blockade prevents hypertension and renal insufficiency 

induced by chronic NO-synthase inhibition in rats. Naunyn Schmiedebergs 

Arch Pharmacol. 367, 312-317. 

Hsueh, W. A., Law, R. E. and Do, Y. S., 1998. Integrins, adhesion, and cardiac 

remodeling. Hypertension. 31, 176-180. 

Hundertmark, S., Ragosch, V., Zimmermann, B., Halis, G., Arabin, B. and Weitzel, H. 

K., 1999. Effect of dexamethasone, triiodothyronine and dimethyl-isopropylthyronine 

on lung maturation of the fetal rat lung. J Perinat Med. 27, 309-315. 

Icardo, J. M., 1996. Developmental biology of the vertebrate heart. J Exp Zool. 275, 

144-161. 

Icardo, J. M., Colvee, E., Cerra, M. C. and Tota, B., 1999. Bulbus arteriosus of the 

Antarctic teleosts. II. The red-blooded Trematomus bernacchii. Anat Rec. 256, 

116-126. 

Ichai, C., Chevallier, N., Delaere, P., Dournaud, P., Epelbaum, J., Hauw, J. J., Vincent, 

J. P. and Checler, F., 1994. Influence of region-specific alterations of 

neuropeptidase content on the catabolic fates of neuropeptides in Alzheimer's 

disease. J Neurochem. 62, 645-655. 

Ihara, M., Urata, H., Shirai, K., Ideishi, M., Hoshino, F., Suzumiya, J., Kikuchi, M. 

and Arakawa, K., 2000. High cardiac angiotensin-II-forming activity in 

infarcted and non-infarcted human myocardium. Cardiology. 94, 247-253. 

Imai, K. and Kato, T., 1984. Dipeptidyl aminopeptidase in neonatal rat brain regions. 

Experientia. 40, 263-264. 

Irazusta, J., Larrinaga, G., Gonzalez-Maeso, J., Gil, J., Meana, J. J. and Casis, L., 2002. 

Distribution of prolyl endopeptidase activities in rat and human brain. 

Neurochem Int. 40, 337-345. 

Irazusta, J., Silveira, P. F., Gil, J., Varona, A. and Casis, L., 2001. Effects of 

hydrosaline treatments on prolyl endopeptidase activity in rat tissues. Regul 

Pept. 101, 141-147. 

230 

Bibliografia

Bibliografia 

Ishikawa, K., Inoue, K., Tosaka, H., Shimada, O. and Suzuki, M., 1984. 

Immunohistochemical characterization of thyrotropin-releasing hormonecontaining 

neurons in rat septum. Neuroendocrinology. 39, 448-452. 

Ishino, T., Ohtsuki, S., Homma, K. and Natori, S., 1998. cDNA cloning of mouse 

prolyl endopeptidase and its involvement in DNA synthesis by Swiss 3T3 cells. 

J Biochem (Tokyo). 123, 540-545. 

Ito, H., Hiroe, M., Hirata, Y., Tsujino, M., Adachi, S., Shichiri, M., Koike, A., 

Nogami, A. and Marumo, F., 1993. Insulin-like growth factor-I induces 

hypertrophy with enhanced expression of muscle specific genes in cultured rat 

cardiomyocytes. Circulation. 87, 1715-1721. 

Ito, K., Inoue, T., Takahashi, T., Huang, H. S., Esumi, T., Hatakeyama, S., Tanaka, N., 

Nakamura, K. T. and Yoshimoto, T., 2001. The mechanism of aubstrate 

eecognition of pyroglutamyl-peptidase I from Bacillus amyloliquefaciens as 

determined by X-ray crystallography and site-directed mutagenesis. J Biol 

Chem. 276, 18557-18562. 

Jackson, I. M., 1982. Thyrotropin-releasing hormone. N Engl J Med. 306, 145-155. 

Jackson, I. M. and Reichlin, S., 1974. Thyrotropin-releasing hormone (TRH): 

distribution in hypothalamic and extrahypothalamic brain tissues of 

mammalian and submammalian chordates. Endocrinology. 95, 854-862. 

Jackson, I. M. and Reichlin, S., 1979. Thyrotropin-releasing hormone in the blood of 

the frog, Rana pipiens: its nature and possible derivation from regional 

locations in the skin. Endocrinology. 104, 1814-1821. 

Jackson, I. M., Wu, P. and Lechan, R. M., 1985. Immunohistochemical localization in 

the rat brain of the precursor for thyrotropin-releasing hormone. Science. 229, 

1097-1099. 

Jacobson, M., 1991. Developmental Neurobiology. Plenum Press, New York. 

Jiang, C. H., Tsien, J. Z., Schultz, P. G. and Hu, Y., 2001. The effects of aging on gene 

expression in the hypothalamus and cortex of mice. Proc Natl Acad Sci U S A. 

98, 1930-1934. 

Jin, H., Fedorowicz, G., Yang, R., Ogasawara, A., Peale, F., Pham, T. and Paoni, N. F., 

2004. Thyrotropin-releasing hormone is induced in the left ventricle of rats 

with heart failure and can provide inotropic support to the failing heart. 

Circulation. 109, 2240-2245. 

Johansson, O. and Hokfelt, T., 1980. Thyrotropin releasing hormone, somatostatin, and 

enkephalin: distribution studies using immunohistochemical techniques. J 

Histochem Cytochem. 28, 364-366. 

Johnson, H., Ulfhake, B., Dagerlind, A., Bennett, G. W., Fone, K. C. and Hokfelt, T., 

1993. The serotoninergic bulbospinal system and brainstem-spinal cord content 

of serotonin-, TRH-, and substance P-like immunoreactivity in the aged rat 

with special reference to the spinal cord motor nucleus. Synapse. 15, 63-89. 

Jonakait, G. M., Schotland, S. and Ni, L., 1988. Development of serotonin, substance P 

and thyrotrophin-releasing hormone in mouse medullary raphe grown in 

organotypic tissue culture: developmental regulation by serotonin. Brain Res. 

473, 336-343. 

Kaltenbach, K. A. and Finnegan, L. P., 1989. Prenatal narcotic exposure: perinatal and 

developmental effects. Neurotoxicology. 10, 597-604. 

Kamper, A. L., Nielsen, A. H., Baekgaard, N. and Just, S., 2002. Renal graft failure 

after addition of an angiotensin II receptor antagonist to an angiotensin- 

Bibliografia 231

Bibliografia 

converting enzyme inhibitor: unmasking of an unknown iliac artery stenosis. J 

Renin Angiotensin Aldosterone Syst. 3, 135-137. 

Kanatani, A., Yoshimoto, T., Kitazono, A., Kokubo, T. and Tsuru, D., 1993. Prolyl 

endopeptidase from Aeromonas hydrophila: cloning, sequencing, and 

expression of the enzyme gene, and characterization of the expressed enzyme. J 

Biochem (Tokyo). 113, 790-796. 

Kato, A., Fukunari, A., Sakai, Y. and Nakajima, T., 1997. Prevention of amyloid-like 

deposition by a selective prolyl endopeptidase inhibitor, Y-29794, in 

senescence-accelerated mouse. J Pharmacol Exp Ther. 283, 328-335. 

Kato, T., Hama, T., Nagatsu, T., Kuzuya, H. and Sakakibara, S., 1979. Changes of Xprolyl 

dipeptidyl-aminopeptidase activity in developing rat brain. Experientia. 

35, 1329-1330. 

Kato, T., Nakano, T., Kojima, K., Nagatsu, T. and Sakakibara, S., 1980a. Changes in 

prolyl endopeptidase during maturation of rat brain and hydrolysis of substance 

P by the purified enzyme. J Neurochem. 35, 527-535. 

Kato, T., Okada, M. and Nagatsu, T., 1980b. Distribution of post-proline cleaving 

enzyme in human brain and the peripheral tissues. Mol Cell Biochem. 32, 117- 

121. 

Keller, J. N., Hanni, K. B. and Markesbery, W. R., 2000. Possible involvement of 

proteasome inhibition in aging: implications for oxidative stress. Mech Ageing 

Dev. 113, 61-70. 

Kelly, J. A., 1995. Thyrotropin-releasing hormone: basis and potential for its 

therapeutic use. Essays Biochem. 30, 133-149. 

Kelly, S. J. and Renaud, L. P., 1978. Pharmacology of the hypothalamus. MacMillan, 

London. 

Keppler, D., Walter, R., Perez, C. and Sierra, F., 2000. Increased expression of mature 

cathepsin B in aging rat liver. Cell Tissue Res. 302, 181-188. 

Khan, A. S., Sane, D. C., Wannenburg, T. and Sonntag, W. E., 2002. Growth hormone, 

insulin-like growth factor-1 and the aging cardiovascular system. Cardiovasc 

Res. 54, 25-35. 

Khorram, O., DePalatis, L. R. and McCann, S. M., 1983. Development of 

hypothalamic control of growth hormone secretion in the rat. Endocrinology. 

113, 720-728. 

Kimura, A., Ohnishi, J., Okimura, H., Hamabata, T. and Takahashi, T., 1998. 

Localization of prolyl endopeptidase mRNA in small growing follicles of 

porcine ovary. Mol Reprod Dev. 50, 121-127. 

Kimura, A., Yoshida, I., Takagi, N. and Takahashi, T., 1999. Structure and localization 

of the mouse prolyl oligopeptidase gene. J Biol Chem. 274, 24047-24053. 

Kimura, M. and Ogihara, M., 1998. Effects of insulin-like growth factor I and II on 

DNA synthesis and proliferation in primary cultures of adult rat hepatocytes. 

Eur J Pharmacol. 354, 271-281. 

King, A. C. and Cuatrecasas, P., 1981. Peptide hormone-induced receptor mobility, 

aggregation, and internalization. N Engl J Med. 305, 77-88. 

King, K. A., Hua, J., Torday, J. S., Drazen, J. M., Graham, S. A., Shipp, M. A. and 

Sunday, M. E., 1993. CD10/neutral endopeptidase 24.11 regulates fetal lung 

growth and maturation in utero by potentiating endogenous bombesin-like 

peptides. J Clin Invest. 91, 1969-1973. 

232 

Bibliografia

Bibliografia 

Kmiec, Z. and Mysliwski, A., 1983. Age-dependent changes of hormone-stimulated 

gluconeogenesis in isolated rat hepatocytes. Exp Gerontol. 18, 173-184. 

Köening, J. F. R. and Klippel, R. A., 1970. The rat brain: a stereotaxic atlas of the 

forebrain and lower parts os the brainstem, New York. 

Koida, M. and Walter, R., 1976. Post-proline cleaving enzyme. Purification of this 

endopeptidase by affinity chromatography. J Biol Chem. 251, 7593-7599. 

Kontro, P. and Oja, S. S., 1989. Release of taurine and GABA from cerebellar slices 

from developing and adult mice. Neuroscience. 29, 413-423. 

Kreider, M. S., Engber, T. M., Nilaver, G., Zimmerman, E. A. and Winokur, A., 1985. 

Immunohistochemical localization of TRH in rat CNS: comparison with RIA 

studies. Peptides. 6, 997-1000. 

Kuoppala, A., Shiota, N., Lindstedt, K. A., Rysa, J., Leskinen, H. K., Luodonpaa, M., 

Liesmaa, I., Ruskoaho, H., Kaaja, R., Kovanen, P. T. and Kokkonen, J. O., 

2003. Expression of bradykinin receptors in the left ventricles of rats with 

pressure overload hypertrophy and heart failure. J Hypertens. 21, 1729-1736. 

Lai, Z. C., Moss, M. B., Killiany, R. J., Rosene, D. L. and Herndon, J. G., 1995. 

Executive system dysfunction in the aged monkey: spatial and object reversal 

learning. Neurobiol Aging. 16, 947-954. 

Lakatta, E. G., 1993. Myocardial adaptations in advanced age. Basic Res Cardiol. 88 

Suppl 2, 125-133. 

Lamberton, R. P., Lechan, R. M. and Jackson, I. M., 1984. Ontogeny of thyrotropinreleasing 

hormone and histidyl proline diketopiperazine in the rat central 

nervous system and pancreas. Endocrinology. 115, 2400-2405. 

Landis, S. C., Siegel, R. E. and Schwab, M., 1988. Evidence for neurotransmitter 

plasticity in vivo. II. Immunocytochemical studies of rat sweat gland 

innervation during development. Dev Biol. 126, 129-140. 

Lapu-Bula, R. and Ofili, E., 2004. Diastolic heart failure: the forgotten manifestation 

of hypertensive heart disease. Curr Hypertens Rep. 6, 164-170. 

Larner, A. J., 1999. Hypothesis: amyloid beta-peptides truncated at the N-terminus 

contribute to the pathogenesis of Alzheimer's disease. Neurobiol Aging. 20, 65- 

69. 

Latimer, A. M., Hausman, G. J., McCusker, R. H. and Buonomo, F. C., 1993. The 

effects of thyroxine on serum and tissue concentrations of insulin-like growth 

factors (IGF-I and -II) and IGF-binding proteins in the fetal pig. 


Lauffart, B. and Mantle, D., 1988. Rationalization of aminopeptidase activities in 

human skeletal muscle soluble extract. Biochim Biophys Acta. 956, 300-306. 

Lechan, R. M. and Jackson, I. M., 1982. Immunohistochemical localization of 

thyrotropin-releasing hormone in the rat hypothalamus and pituitary. 


Lechan, R. M., Wu, P. and Jackson, I. M., 1986a. Immunolocalization of the 

thyrotropin-releasing hormone prohormone in the rat central nervous system. 


Lechan, R. M., Wu, P., Jackson, I. M., Wolf, H., Cooperman, S., Mandel, G. and 

Goodman, R. H., 1986b. Thyrotropin-releasing hormone precursor: 

characterization in rat brain. Science. 231, 159-161. 

Bibliografia 233

Bibliografia 

Lee, H. J., Sagawa, K., Shi, W., Murer, H. and Morris, M. E., 2000. Hormonal 

regulation of sodium/sulfate co-transport in renal epithelial cells. Proc Soc Exp 

Biol Med. 225, 49-57. 

Lee, M., Lelievre, V., Zhao, P., Torres, M., Rodriguez, W., Byun, J. Y., Doshi, S., 

Ioffe, Y., Gupta, G., de los Monteros, A. E., de Vellis, J. and Waschek, J., 

2001. Pituitary adenylyl cyclase-activating polypeptide stimulates DNA 

synthesis but delays maturation of oligodendrocyte progenitors. J Neurosci. 21, 

3849-3859. 

Leffert, H. L. and Koch, K. S., 1977. Proliferation of hepatocytes. Ciba Found Symp, 

61-82. 

Lennard, S. N., Stewart, F. and Allen, W. R., 1995. Insulin-like growth factor II gene 

expression in the fetus and placenta of the horse during the first half of 

gestation. J Reprod Fertil. 103, 169-179. 

Leong, S. F. and Clark, J. B., 1984. Regional development of glutamate dehydrogenase 

in the rat brain. J Neurochem. 43, 106-111. 

Leppaluoto, J., Koivusalo, F. and Kraama, R., 1978. Thyrotropin-releasing factor: 

distribution in neural and gastrointestinal tissues. Acta Physiol Scand. 104, 

175-179. 

LeRoith, D., Werner, H., Faria, T. N., Kato, H., Adamo, M. and Roberts, C. T., Jr., 

1993. Insulin-like growth factor receptors. Implications for nervous system 

function. Ann N Y Acad Sci. 692, 22-32. 

Lew, R. A., Tetaz, T. J., Glucksman, M. J., Roberts, J. L. and Smith, A. I., 1994. 

Evidence for a two-step mechanism of gonadotropin-releasing hormone 

metabolism by prolyl endopeptidase and metalloendopeptidase EC 3.4.24.15 in 

ovine hypothalamic extracts. J Biol Chem. 269, 12626-12632. 

Li, C. and Parkhouse, W. S., 2002. Effects of aging on hepatic IGF-I signaling. Mech 

Ageing Dev. 123, 603-612. 

Li, J., Owens, J. A., Owens, P. C., Saunders, J. C., Fowden, A. L. and Gilmour, R. S., 

1996a. The ontogeny of hepatic growth hormone receptor and insulin-like 

growth factor I gene expression in the sheep fetus during late gestation: 

developmental regulation by cortisol. Endocrinology. 137, 1650-1657. 

Li, J., Saunders, J. C., Gilmour, R. S., Silver, M. and Fowden, A. L., 1993. Insulin-like 

growth factor-II messenger ribonucleic acid expression in fetal tissues of the 

sheep during late gestation: effects of cortisol. Endocrinology. 132, 2083-2089. 

Li, J., Wilk, E. and Wilk, S., 1996b. Inhibition of prolyl oligopeptidase by Fmocaminoacylpyrrolidine-2-nitriles. 

J Neurochem. 66, 2105-2112. 

Lin, L. N. and Brandts, J. F., 1983. Evidence showing that a proline-specific 

endopeptidase has an absolute requirement for a trans peptide bond 

immediately preceding the active bond. Biochemistry. 22, 4480-4485. 

Lin, Y. L., Mettling, C. and Chou, C. K., 2000. Complexes formation between insulin 

receptor and extracellular signal-regulated kinases ERKs. Mol Cell Biol Res 

Commun. 4, 234-238. 

Lindsay, R. M., Wiegand, S. J., Altar, C. A. and DiStefano, P. S., 1994. Neurotrophic 

factors: from molecule to man. Trends Neurosci. 17, 182-190. 

Liu, K. P., Tamir, H., Hsiung, S., Adlersberg, M. and Gershon, M. D., 1987. Prenatal 

development of serotonin binding protein in relation to other transmitter-related 

characteristics of central serotonergic neurons. Brain Res. 429, 31-41. 

234 

Bibliografia

Bibliografia 

Lompre, A. M., Lambert, F., Lakatta, E. G. and Schwartz, K., 1991. Expression of 

sarcoplasmic reticulum Ca(2+)-ATPase and calsequestrin genes in rat heart 

during ontogenic development and aging. Circ Res. 69, 1380-1388. 

Lund, R. D. and Mustari, M. J., 1977. Development of the geniculocortical pathway in 

rats. J Comp Neurol. 173, 289-306. 

Luo, L. G., Lee, S. L., Lechan, R. M. and Jackson, I. M., 2001. Effect of preproTRH 

antisense on thyrotropin-releasing hormone synthesis and viability of cultured 

rat diencephalic neurons. Endocrine. 15, 79-85. 

Maes, M., Goossens, F., Lin, A., De Meester, I., Van Gastel, A. and Scharpe, S., 1998. 

Effects of psychological stress on serum prolyl endopeptidase and dipeptidyl 

peptidase IV activity in humans: higher serum prolyl endopeptidase activity is 

related to stress-induced anxiety. Psychoneuroendocrinology. 23, 485-495. 

Maes, M., Goossens, F., Scharpe, S., Calabrese, J., Desnyder, R. and Meltzer, H. Y., 

1995. Alterations in plasma prolyl endopeptidase activity in depression, mania, 

and schizophrenia: effects of antidepressants, mood stabilizers, and 

antipsychotic drugs. Psychiatry Res. 58, 217-225. 

Maes, M., Goossens, F., Scharpe, S., Meltzer, H. Y., D'Hondt, P. and Cosyns, P., 

1994a. Lower serum prolyl endopeptidase enzyme activity in major depression: 

further evidence that peptidases play a role in the pathophysiology of 

depression. Biol Psychiatry. 35, 545-552. 

Maes, M., Libbrecht, I., Lin, A., Goossens, F., Ombelet, W., Stevens, K., Bosmans, E., 

Altamura, C., Cox, J., de Jongh, R. and Scharpe, S., 2000. Effects of pregnancy 

and delivery on serum prolyl endopeptidase (PEP) activity: alterations in serum 

PEP are related to increased anxiety in the early puerperium and to postpartum 

depression. J Affect Disord. 57, 125-137. 

Maes, M., Lin, A., Bonaccorso, S., Vandoolaeghe, E., Song, C., Goossens, F., De 

Meester, I., Degroote, J., Neels, H., Scharpe, S. and Janca, A., 1999a. Lower 

activity of serum peptidases in abstinent alcohol-dependent patients. Alcohol. 

17, 1-6. 

Maes, M., Lin, A. H., Bonaccorso, S., Goossens, F., Van Gastel, A., Pioli, R., 

Delmeire, L. and Scharpe, S., 1999b. Higher serum prolyl endopeptidase 

activity in patients with post-traumatic stress disorder. J Affect Disord. 53, 27- 

34. 

Maes, M., Monteleone, P., Bencivenga, R., Goossens, F., Maj, M., van West, D., 

Bosmans, E. and Scharpe, S., 2001. Lower serum activity of prolyl 

endopeptidase in anorexia and bulimia nervosa. Psychoneuroendocrinology. 

26, 17-26. 

Maes, M., Scharpe, S., De Meester, I., Goossens, P., Wauters, A., Neels, H., Verkerk, 

R., De Meyer, F., D'Hondt, P., Peeters, D. and et al., 1994b. Components of 

biological variation in prolyl endopeptidase and dipeptidyl-peptidase IV 

activity in plasma of healthy subjects. Clin Chem. 40, 1686-1691. 

Magnotta, V. A., Andreasen, N. C., Schultz, S. K., Harris, G., Cizadlo, T., Heckel, D., 

Nopoulos, P. and Flaum, M., 1999. Quantitative in vivo measurement of 

gyrification in the human brain: changes associated with aging. Cereb Cortex. 

9, 151-160. 

Makinen, P. L., Makinen, K. K. and Syed, S. A., 1994. An endo-acting proline-specific 

oligopeptidase from Treponema denticola ATCC 35405: evidence of 

hydrolysis of human bioactive peptides. Infect Immun. 62, 4938-4947. 

Bibliografia 235

Bibliografia 

Manaker, S., Eichen, A., Winokur, A., Rhodes, C. H. and Rainbow, T. C., 1986. 

Autoradiographic localization of thyrotropin releasing hormone receptors in 

human brain. Neurology. 36, 641-646. 

Mantle, D., Falkous, G., Ishiura, S., Blanchard, P. J. and Perry, E. K., 1996. 

Comparison of proline endopeptidase activity in brain tissue from normal cases 

and cases with Alzheimer's disease, Lewy body dementia, Parkinson's disease 

and Huntington's disease. Clin Chim Acta. 249, 129-139. 

Mantle, D., Lauffart, B., McDermott, J. and Gibson, A., 1990. Characterization of 

aminopeptidases in human kidney soluble fraction. Clin Chim Acta. 187, 105- 

113. 

Marchesini, G., Bua, V., Brunori, A., Bianchi, G., Pisi, P., Fabbri, A., Zoli, M. and 

Pisi, E., 1988. Galactose elimination capacity and liver volume in aging man. 

Hepatology. 8, 1079-1083. 

Marker, H. S., Clarke, D. D. and Lajtha, A. L., 1976. Basic Neurochemistry. Little 

Brown and Co, Boston. 

Markus, E. J. and Petit, T. L., 1989. Synaptic structural plasticity: role of synaptic 

shape. Synapse. 3, 1-11. 

Markus, E. J., Petit, T. L. and LeBoutillier, J. C., 1987. Synaptic structural changes 

during development and aging. Brain Res. 432, 239-248. 

Martinez-Millan, L., de Gandarias, J. M., Irazusta, J., Echevarria, E. and Casis, L., 

1993. Developmental changes of aminopeptidase activity in the cortex of the 

cat brain. Int J Dev Neurosci. 11, 11-15. 

Martins, A. R., Izumi, C., Pretel, H. S. and De Mello, F. G., 1987. Ontogenesis of 

prolyl endopeptidase in the chick retina. Neurosci Lett. 80, 89-94. 

Mathews, L. S., Norstedt, G. and Palmiter, R. D., 1986. Regulation of insulin-like 

growth factor I gene expression by growth hormone. Proc Natl Acad Sci U S 

A. 83, 9343-9347. 

Matsubara, Y., Ono, T., Tsubuki, S., Irie, S. and Kawashima, S., 1998. Transient upregulation 

of a prolyl endopeptidase activity in the microsomal fraction of rat 

liver during postnatal development. Eur J Biochem. 252, 178-183. 

Matsuo, K., Moss, L. and Hommes, F., 1987. Development of adenosine 5'triphosphate 

sulfurylase and adenosine phosphosulfate kinase in rat cerebrum 

and liver. Dev Neurosci. 9, 128-132. 

Matsutani, S., Senba, E. and Tohyama, M., 1988. Neuropeptide- and neurotransmitterrelated 

immunoreactivities in the developing rat olfactory bulb. J Comp Neurol. 

272, 331-342. 

McCray, P. B., Jr., 1993. Spontaneous contractility of human fetal airway smooth 

muscle. Am J Respir Cell Mol Biol. 8, 573-580. 

McDermott, G. F., Ingram, A., Scholey, J., Kirkland, J. L. and Whiteside, C. I., 1996. 

Glomerular dysfunction in the aging Fischer 344 rat is associated with 

excessive growth and normal mesangial cell function. J Gerontol A Biol Sci 

Med Sci. 51, M80-85. 

McDonald, J. K. and Barret, A., 1986. Mammalian Proteases: A Glossary and 

Bibliography, London. 

McLaughlin, P. J. and Allar, M. A., 1998. Preproenkephalin gene expression and 

[Met5]-enkephalin levels in the developing rat heart. Brain Res Mol Brain Res. 

60, 160-167. 

236 

Bibliografia

Bibliografia 

McLaughlin, P. J. and Wu, Y., 1998. Opioid gene expression in the developing and 

adult rat heart. Dev Dyn. 211, 153-163. 

McLaughlin, P. J., Wylie, J. D., Bloom, G., Griffith, J. W. and Zagon, I. S., 2002. 

Chronic exposure to the opioid growth factor, [Met5]-enkephalin, during 

pregnancy: maternal and preweaning effects. Pharmacol Biochem Behav. 71, 

171-181. 

McMullen, J. R., Shioi, T., Huang, W. Y., Zhang, L., Tarnavski, O., Bisping, E., 

Schinke, M., Kong, S., Sherwood, M. C., Brown, J., Riggi, L., Kang, P. M. and 

Izumo, S., 2004. The insulin-like growth factor 1 receptor induces 

physiological heart growth via the phosphoinositide 3-kinase(p110alpha) 

pathway. J Biol Chem. 279, 4782-4793. 

Mendez, M., Cruz, C., Joseph-Bravo, P., Wilk, S. and Charli, J. L., 1990. Evaluation of 

the role of prolyl endopeptidase and pyroglutamyl peptidase I in the 

metabolism of LHRH and TRH in brain. Neuropeptides. 17, 55-62. 

Mentlein, R., von Kolszynski, M., Sprang, R. and Lucius, R., 1990. Proline-specific 

proteases in cultivated neuronal and glial cells. Brain Res. 527, 159-162. 

Mesiano, S., Young, I. R., Hey, A. W., Browne, C. A. and Thorburn, G. D., 1989. 

Hypophysectomy of the fetal lamb leads to a fall in the plasma concentration of 

insulin-like growth factor I (IGF-I), but not IGF-II. Endocrinology. 124, 1485- 

1491. 

Miale, I. L. and Sidman, R. L., 1961. An autoradiographic analysis of histogenesis in 

the mouse cerebellum. Exp Neurol. 4, 277-296. 

Milner, A. D., 1995. Cerebral correlates of visual awareness. Neuropsychologia. 33, 

1117-1130. 

Mineyama, R. and Saito, K., 1998. Partial purification and some properties of 

pyroglutamyl peptidase from Enterococcus faecalis. Microbios. 94, 47-62. 

Miyamoto, M., Hirai, K., Heya, T. and Nagaoka, A., 1994. Effects of a sustained 

release formulation of thyrotropin-releasing hormone on behavioral 

abnormalities in senescence-accelerated mice. Eur J Pharmacol. 271, 357-366. 

Moats-Staats, B. M., Price, W. A., Xu, L., Jarvis, H. W. and Stiles, A. D., 1995. 

Regulation of the insulin-like growth factor system during normal rat lung 

development. Am J Respir Cell Mol Biol. 12, 56-64. 

Moessinger, A. C., Harding, R., Adamson, T. M., Singh, M. and Kiu, G. T., 1990. 

Role of lung fluid volume in growth and maturation of the fetal sheep lung. J 

Clin Invest. 86, 1270-1277. 

Moore, T. L., Killiany, R. J., Herndon, J. G., Rosene, D. L. and Moss, M. B., 2003. 

Impairment in abstraction and set shifting in aged rhesus monkeys. Neurobiol 

Aging. 24, 125-134. 

Morain, P., Lestage, P., De Nanteuil, G., Jochemsen, R., Robin, J. L., Guez, D. and 

Boyer, P. A., 2002. S 17092: a prolyl endopeptidase inhibitor as a potential 

therapeutic drug for memory impairment. Preclinical and clinical studies. CNS 

Drug Rev. 8, 31-52. 

Moreno, B., Rodriguez-Manzaneque, J. C., Perez-Castillo, A. and Santos, A., 1997. 

Thyroid hormone controls the expression of insulin-like growth factor I 

receptor gene at different levels in lung and heart of developing and adult rats. 


Mori, M., Jayaraman, A., Prasad, C., Pegues, J. and Wilber, J. F., 1982. Distribution of 

histidyl-proline diketopiperazine [cyclo (His-Pro)] and thyrotropin-releasing 

Bibliografia 237

Bibliografia 

hormone (TRH) in the primate central nervous system. Brain Res. 245, 183- 

186. 

Moriyama, A., Nakanishi, M. and Sasaki, M., 1988. Porcine muscle prolyl 

endopeptidase and its endogenous substrates. J Biochem (Tokyo). 104, 112- 

117. 

Morley, J. E., 1979. Extrahypothalamic thyrotropin releasing hormone (TRH) -- its 

distribution and its functions. Life Sci. 25, 1539-1550. 

Morley, J. E., 1981. Neuroendocrine control of thyrotropin secretion. Endocr Rev. 2, 

396-436. 

Morrison, J. H. and Hof, P. R., 2002. Selective vulnerability of corticocortical and 

hippocampal circuits in aging and Alzheimer's disease. Prog Brain Res. 136, 

467-486. 

Moss, M. B., Killiany, R. J., Lai, Z. C., Rosene, D. L. and Herndon, J. G., 1997. 

Recognition memory span in rhesus monkeys of advanced age. Neurobiol 

Aging. 18, 13-19. 

Mugica, J., 1987. Influencia de la edad avanzada en la actividad aminopeptidásica del 

cerebro de la rata. In: Lizentziatura Tesina; Zientzietako Fakultatea). 

UPV/EHU, Leioa. 

Muglia, L., Jacobson, L., Dikkes, P. and Majzoub, J. A., 1995. Corticotropin-releasing 

hormone deficiency reveals major fetal but not adult glucocorticoid need. 

Nature. 373, 427-432. 

Murphy, E. H. and Magness, R., 1984. Development of the rabbit visual cortex: a 

quantitative Golgi analysis. Exp Brain Res. 53, 304-314. 

Myren, J., Bang, S., Linnestad, P., Stave, R., Hanssen, L. E., Dolva, L. O., Serck- 

Hanssen, A., Arnesen, K., Stromme, J., Beraki, K. and et al., 1989. Liver cell 

necrosis and regeneration following injections of carbon tetrachloride. Effects 

of the thyrotropin-releasing hormone and somatostatin. Apmis. 97, 334-342. 

Nakano, M. and Tauchi, H., 1988. Age-related alteration of renal brush border leucine 

aminopeptidase in rat kidney cortex. Mech Ageing Dev. 45, 51-58. 

Neff, N. T., Prevette, D., Houenou, L. J., Lewis, M. E., Glicksman, M. A., Yin, Q. W. 

and Oppenheim, R. W., 1993. Insulin-like growth factors: putative musclederived 

trophic agents that promote motoneuron survival. J Neurobiol. 24, 

1578-1588. 

Neiberger, R. E., 1992. Developmental changes in the renal capacity for sulfate 

reabsorption in the guinea pig. Pediatr Nephrol. 6, 65-67. 

Ng, T. B. and Ng, S. L., 1990. Beta-endorphin-like and adrenocorticotropin-like 

materials in heart tissues of the rat, gerbil, hamster and guinea pig. Comp 

Biochem Physiol C. 95, 45-53. 

Nguyen, L., Rigo, J. M., Rocher, V., Belachew, S., Malgrange, B., Rogister, B., 

Leprince, P. and Moonen, G., 2001. Neurotransmitters as early signals for 

central nervous system development. Cell Tissue Res. 305, 187-202. 

Nieuwenhuys, R., 1974. Topological analysis of the brain stem: a general introduction. 

J Comp Neurol. 156, 255-276. 

Nillni, E. A. and Sevarino, K. A., 1999. The biology of pro-thyrotropin-releasing 

hormone-derived peptides. Endocr Rev. 20, 599-648. 

Ninomiya, Y., Koyama, Y. and Kayama, Y., 2001. Postnatal development of choline 

acetyltransferase activity in the rat laterodorsal tegmental nucleus. Neurosci 

Lett. 308, 138-140. 

238 

Bibliografia

Bibliografia 

Norlin, A., Finley, N., Abedinpour, P. and Folkesson, H. G., 1998. Alveolar liquid 

clearance in the anesthetized ventilated guinea pig. Am J Physiol. 274, L235- 

243. 

O'Brodovich, H., Staub, O., Rossier, B. C., Geering, K. and Kraehenbuhl, J. P., 1993. 

Ontogeny of alpha 1- and beta 1-isoforms of Na(+)-K(+)-ATPase in fetal distal 

rat lung epithelium. Am J Physiol. 264, C1137-1143. 

O'Connor, B. and O'Cuinn, G., 1985. Purification of and kinetic studies on a narrow 

specificity synaptosomal membrane pyroglutamate aminopeptidase from 

guinea-pig brain. Eur J Biochem. 150, 47-52. 

O'Connor, B., Smith, M. and O'Cuinn, G., 1990. Two neutral dipeptidylaminopeptidase 

activities of guinea-pig brain. Biochem Soc Trans. 18, 276. 

Odagaki, Y., Hayashi, A., Okada, K., Hirotsu, K., Kabashima, T., Ito, K., Yoshimoto, 

T., Tsuru, D., Sato, M. and Clardy, J., 1999. The crystal structure of 

pyroglutamyl peptidase I from Bacillus amyloliquefaciens reveals a new 

structure for a cysteine protease. Structure Fold Des. 7, 399-411. 

Ogawa, N., 1985. Neuropeptides and their receptors in aged-rat brain. Acta Med 

Okayama. 39, 315-319. 

Ogawa, N., Yamawaki, Y., Kuroda, H., Nukina, I., Ota, Z., Fujino, M. and Yanaihara, 

N., 1982. Characteristics of thyrotropin releasing hormone (TRH) receptors in 

rat brain. Peptides. 3, 669-677. 

Ohlsson, B., Rehfeld, J. F. and Axelson, J., 1999. CCK stimulates growth of both the 

pancreas and the liver. Int J Surg Investig. 1, 47-54. 

Ohmori, T., Nakagami, T., Tanaka, H. and Maruyama, S., 1994. Isolation of 

prolylendopeptidase-inhibiting peptides from bovine brain. Biochem Biophys 

Res Commun. 202, 809-815. 

Ohtsuki, S., Homma, K., Kurata, S., Komano, H. and Natori, S., 1994. A prolyl 

endopeptidase of Sarcophaga peregrina (flesh fly): its purification and 

suggestion for its participation in the differentiation of the imaginal discs. J 

Biochem (Tokyo). 115, 449-453. 

Ohtuski, S., Homma, K., Kurata, S. and Natori, S., 1997. Nuclear localization and 

involvement in DNA synthesis of Sarcophaga prolyl endopeptidase. J Biochem 

(Tokyo). 121, 1176-1181. 

O'Kusky, J. R., Ye, P. and D'Ercole, A. J., 2000. Insulin-like growth factor-I promotes 

neurogenesis and synaptogenesis in the hippocampal dentate gyrus during 

postnatal development. J Neurosci. 20, 8435-8442. 

O'Leary, R. M., Gallagher, S. P. and O'Connor, B., 1996. Purification and 

characterization of a novel membrane-bound form of prolyl endopeptidase 

from bovine brain. Int J Biochem Cell Biol. 28, 441-449. 

O'Leary, R. M. and O'Connor, B., 1995. Identification and localisation of a 

synaptosomal membrane prolyl endopeptidase from bovine brain. Eur J 

Biochem. 227, 277-283. 

Olson, E. N. and Srivastava, D., 1996. Molecular pathways controlling heart 

development. Science. 272, 671-676. 

Oppenheim, R. W., 1991. Cell death during development of the nervous system. Annu 

Rev Neurosci. 14, 453-501. 

Orlowski, M., Wilk, E., Pearce, S. and Wilk, S., 1979. Purification and properties of a 

prolyl endopeptidase from rabbit brain. J Neurochem. 33, 461-469. 

Bibliografia 239

Bibliografia 

Otto, C., Zuschratter, W., Gass, P. and Schutz, G., 1999. Presynaptic localization of 

the PACAP-typeI-receptor in hippocampal and cerebellar mossy fibres. Brain 

Res Mol Brain Res. 66, 163-174. 

Page, T. L., Einstein, M., Duan, H., He, Y., Flores, T., Rolshud, D., Erwin, J. M., 

Wearne, S. L., Morrison, J. H. and Hof, P. R., 2002. Morphological alterations 

in neurons forming corticocortical projections in the neocortex of aged Patas 

monkeys. Neurosci Lett. 317, 37-41. 

Palacios, J. M. and Dietl, M. M., 1987. Regulatory peptide receptors: visualization by 

autoradiography. Experientia. 43, 750-761. 

Parker, T. G., Chow, K. L., Schwartz, R. J. and Schneider, M. D., 1991. TGF-beta 1 

and fibroblast growth factors selectively up-regulate tissue-specific fetal genes 

in cardiac muscle cells. Ciba Found Symp. 157, 152-160; discussion 161-154. 

Parker, T. G., Packer, S. E. and Schneider, M. D., 1990. Peptide growth factors can 

provoke "fetal" contractile protein gene expression in rat cardiac myocytes. J 

Clin Invest. 85, 507-514. 

Patterson, P. H., 1992. Neuron-target interactions. Sunderland, M.A.: Sinauer 

Asociates. 

Pekary, A. E., Carlson, H. E., Yamada, T., Sharp, B., Walfish, P. G. and Hershman, J. 

M., 1984. Thyrotropin-releasing hormone levels decrease in hypothalamus of 

aging rats. Neurobiol Aging. 5, 221-226. 

Pekary, A. E., Ross, R., deKernion, J. and Hershman, J. M., 1983. Human reproductive 

tissues contain thyrotropin releasing hormone (TRH) and TRH-homologous 

peptides. J Androl. 4, 408-414. 

Peng, M., Pelletier, G., Palin, M. F., Veronneau, S., LeBel, D. and Abribat, T., 1996. 

Ontogeny of IGFs and IGFBPs mRNA levels and tissue concentrations in liver, 

kidney and skeletal muscle of pig. Growth Dev Aging. 60, 171-187. 

Perez-Casas, A. and Bengoechea, M. M., 1967. Morfología estructura y función de los 

centros nerviosos. Ed. Paz montalvo, Madrid. 

Perrone, M. H. and Hinkle, P. M., 1978. Regulation of pituitary receptors for 

thyrotropin-releasing hormone by thyroid hormones. J Biol Chem. 253, 5168- 

5173. 

Perry, T. L., Richardson, K. S., Hansen, S. and Friesen, A. J., 1965. Identification of 

the diketopiperazine of histidylproline in human urine. J Biol Chem. 240, 4540- 

4542. 

Peterkofsky, A., Battaini, F., Koch, Y., Takahara, Y. and Dannies, P., 1982. Histidylproline 

diketopiperazine: its biological role as a regulatory peptide. Mol Cell 

Biochem. 42, 45-63. 

Peters, A., 2002. Structural changes in the normally aging cerebral cortex of primates. 

Prog Brain Res. 136, 455-465. 

Peters, A., Leahu, D., Moss, M. B. and McNally, K. J., 1994. The effects of aging on 

area 46 of the frontal cortex of the rhesus monkey. Cereb Cortex. 4, 621-635. 

Petrides, M., 2000a. Dissociable roles of mid-dorsolateral prefrontal and anterior 

inferotemporal cortex in visual working memory. J Neurosci. 20, 7496-7503. 

Petrides, M., 2000b. The role of the mid-dorsolateral prefrontal cortex in working 

memory. Exp Brain Res. 133, 44-54. 

Phelps, P. E., Brady, D. R. and Vaughn, J. E., 1989. The generation and differentiation 

of cholinergic neurons in rat caudate-putamen. Brain Res Dev Brain Res. 46, 

47-60. 

240 

Bibliografia

Bibliografia 

Podolin, D. A., Gleeson, T. T. and Mazzeo, R. S., 1996. Hormonal regulation of 

hepatic gluconeogenesis: influence of age and training. Am J Physiol. 270, 

R365-372. 

Podolin, D. A., Pagliassotti, M. J., Gleeson, T. T. and Mazzeo, R. S., 1994. Influence 

of endurance training on the age-related decline in hepatic glyconeogenesis. 

Mech Ageing Dev. 75, 81-93. 

Podolin, D. A., Wills, B. K., Wood, I. O., Lopez, M., Mazzeo, R. S. and Roth, D. A., 

2001. Attenuation of age-related declines in glucagon-mediated signal 

transduction in rat liver by exercise training. Am J Physiol Endocrinol Metab. 

281, E516-523. 

Polgar, L., 1991. pH-dependent mechanism in the catalysis of prolyl endopeptidase 

from pig muscle. Eur J Biochem. 197, 441-447. 

Polgar, L., 1992. Prolyl endopeptidase catalysis. A physical rather than a chemical step 

is rate-limiting. Biochem J. 283 ( Pt 3), 647-648. 

Polgar, L., 1994. Prolyl oligopeptidases. Methods Enzymol. 244, 188-200. 

Poli, G., Cassader, M., Chiarpotto, E., Biasi, F., Cecchini, G. and Pagano, G., 1986. 

Age related changes of glucagon binding and activity in isolated rat 

hepatocytes. Int J Tissue React. 8, 367-371. 

Popken, G. J., Hodge, R. D., Ye, P., Zhang, J., Ng, W., O'Kusky, J. R. and D'Ercole, 

A. J., 2004. In vivo effects of insulin-like growth factor-I (IGF-I) on prenatal 

and early postnatal development of the central nervous system. Eur J Neurosci. 

19, 2056-2068. 

Prasad, C., Mori, M., Pierson, W., Wilber, J. F. and Ewards, R. M., 1983. 

Developmental changes in the distribution of rat brain pyroglutamate 

aminopeptidase, a possible determinant of endogenous cyclo(His-Pro) 

concentrations. Neurochem Res. 8, 389-399. 

Prasad, C., Mori, M., Wilber, J. F., Pierson, W., Pegues, J. and Jayaraman, A., 1982. 

Distribution and metabolism of cyclo (His-Pro): a new member of the 

neuropeptide family. Peptides. 3, 591-598. 

Prieto, I., Martinez, A., Martinez, J. M., Ramirez, M. J., Vargas, F., Alba, F. and 

Ramirez, M., 1998. Activities of aminopeptidases in a rat saline model of 

volume hypertension. Horm Metab Res. 30, 246-248. 

Prothero, J., 1997. Cortical scaling in mammals: a repeating units model. J Hirnforsch. 

38, 195-207. 

Prysor-Jones, R. A., Silverlight, J. J., Jenkins, J. S., Maxwell, R. and Griffiths, J. R., 

1986. Energy metabolism in rat pituitary tumors during stimulation of prolactin 

by vasoactive intestinal polypeptide and thyrotropin-releasing hormone: a study 

with nuclear magnetic resonance spectroscopy. Endocrinology. 119, 2574- 

2579. 

Purves, D. and Lichtman, J. W., 1985. Geometrical differences among homologous 

neurons in mammals. Science. 228, 298-302. 

Ramirez-Exposito, M. J., Robert-Baudouy, J., Mayas, M. D., Garcia, M. J., Ramirez, 

M. and Martinez-Martos, J. M., 2001. Acetylcholinesterase inhibitor SDZ ENA 

713 (Rivastigmine) increases brain pyrrolidone carboxyl peptidase activity. Eur 

Neuropsychopharmacol. 11, 381-383. 

Rao, K., Nagendra, S. N. and Subhash, M. N., 1995. Monoamine oxidase isoenzymes 

in rat brain: differential changes during postnatal development but not aging. 

Neurobiol Aging. 16, 833-836. 

Bibliografia 241

Bibliografia 

Re, R. N., 2003a. Implications of intracrine hormone action for physiology and 

medicine. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 284, H751-757. 

Re, R. N., 2003b. Intracellular renin and the nature of intracrine enzymes. 

Hypertension. 42, 117-122. 

Reichardt, L. F. and Tomaselli, K. J., 1991. Extracellular matrix molecules and their 

receptors: functions in neural development. Annu Rev Neurosci. 14, 531-570. 

Reiss, K., Kajstura, J., Capasso, J. M., Marino, T. A. and Anversa, P., 1993. 

Impairment of myocyte contractility following coronary artery narrowing is 

associated with activation of the myocyte IGF1 autocrine system, enhanced 

expression of late growth related genes, DNA synthesis, and myocyte nuclear 

mitotic division in rats. Exp Cell Res. 207, 348-360. 

Rennex, D., Hemmings, B. A., Hofsteenge, J. and Stone, S. R., 1991. cDNA cloning of 

porcine brain prolyl endopeptidase and identification of the active-site seryl 

residue. Biochemistry. 30, 2195-2203. 

Represa, A., Chanez, C., Flexor, M. A. and Ben-Ari, Y., 1989. Development of the 

cholinergic system in control and intra-uterine growth retarded rat brain. Brain 

Res Dev Brain Res. 47, 71-79. 

Richter, K., Kawashima, E., Egger, R. and Kreil, G., 1984. Biosynthesis of thyrotropin 

releasing hormone in the skin of Xenopus laevis: partial sequence of the 

precursor deduced from cloned cDNA. Embo J. 3, 617-621. 

Roberts, C. T., Jr., Brown, A. L., Graham, D. E., Seelig, S., Berry, S., Gabbay, K. H. 

and Rechler, M. M., 1986. Growth hormone regulates the abundance of insulinlike 

growth factor I RNA in adult rat liver. J Biol Chem. 261, 10025-10028. 

Roberts, V. J. and Gorenstein, C., 1987. Examination of the transient distribution of 

lysosomes in neurons of developing rat brains. Dev Neurosci. 9, 255-264. 

Robillard, J. E. and Nakamura, K. T., 1988. Neurohormonal regulation of renal 

function during development. Am J Physiol. 254, F771-779. 

Rosselli-Austin, L., Hamilton, K. H. and Williams, J., 1987. Early postnatal 

development of the rat accessory olfactory bulb. Brain Res. 433, 304-308. 

Royall, D. R., Chiodo, L. K. and Polk, M. J., 2000. Correlates of disability among 

elderly retirees with "subclinical" cognitive impairment. J Gerontol A Biol Sci 

Med Sci. 55, M541-546. 

Sacca, L., Napoli, R. and Cittadini, A., 2003. Growth hormone, acromegaly, and heart 

failure: an intricate triangulation. Clin Endocrinol (Oxf). 59, 660-671. 

Sadoshima, J. and Izumo, S., 1993. Molecular characterization of angiotensin II-induced 

hypertrophy of cardiac myocytes and hyperplasia of cardiac 

fibroblasts. Critical role of the AT1 receptor subtype. Circ Res. 73, 413-423. 

Safran, M., Wu, C. F. and Emerson, C. H., 1982. Thyrotropin-releasing hormone 

metabolism in visceral organ homogenates of the rat. Endocrinology. 110, 

2101-2106. 

Sagawa, K., Han, B., DuBois, D. C., Murer, H., Almon, R. R. and Morris, M. E., 1999. 

Age- and growth hormone-induced alterations in renal sulfate transport. J 

Pharmacol Exp Ther. 290, 1182-1187. 

Salers, P., Ouafik, L. H., Giraud, P., Maltese, J. Y., Dutour, A. and Oliver, C., 1992. 

Ontogeny of prolyl endopeptidase, pyroglutamyl peptidase I, TRH, and its 

metabolites in rat pancreas. Am J Physiol. 262, E845-850. 

242 

Bibliografia

Bibliografia 

San Martín, E., 1990. Actividad proteolítica cerebral durante las primeras etapas del 

desarrollo. In: Lizentziatura Tesina; Zientzietako Fakultatea). UPV/EHU, 

Leioa. 

Sanchez, B., Alba, F., Luna, J. D., Martinez, J. M., Prieto, I. and Ramirez, M., 1996. 

Pyroglutamyl peptidase I levels and their left-right distribution in the rat retina 

and hypothalamus are influenced by light-dark conditions. Brain Res. 731, 254- 

257. 

Saxen, L. and Sariola, H., 1987. Early organogenesis of the kidney. Pediatr Nephrol. 1, 

385-392. 

Scharfmann, R. and Aratan-Spire, S., 1991. Ontogeny of two topologically distinct 

TRH-degrading pyroglutamate aminopeptidase activities in the rat liver. Regul 

Pept. 32, 75-83. 

Scharrer, B., 1978. Peptidergic neurons: facts and trends. Gen Comp Endocrinol. 34, 

50-62. 

Schorb, W., Booz, G. W., Dostal, D. E., Conrad, K. M., Chang, K. C. and Baker, K. 

M., 1993. Angiotensin II is mitogenic in neonatal rat cardiac fibroblasts. Circ 

Res. 72, 1245-1254. 

Schulz, C., Perezgasga, L. and Fuller, M. T., 2001. Genetic analysis of dPsa, the 

Drosophila orthologue of puromycin-sensitive aminopeptidase, suggests 

redundancy of aminopeptidases. Dev Genes Evol. 211, 581-588. 

Scoggins, B. A., Allen, K. J., Coghlan, J. P., Denton, D. A., Graham, W. F., 

Humphery, T. J. and Whitworth, J. A., 1979. Haemodynamics of ACTHinduced 

hypertension in sheep. Clin Sci (Lond). 57 Suppl 5, 333s-336s. 

Sedo, A., Krepela, E. and Kasafirek, E., 1991. Dipeptidyl peptidase IV, prolyl 

endopeptidase and cathepsin B activities in primary human lung tumors and 

lung parenchyma. J Cancer Res Clin Oncol. 117, 249-253. 

Segerson, T. P., Hoefler, H., Childers, H., Wolfe, H. J., Wu, P., Jackson, I. M. and 

Lechan, R. M., 1987. Localization of thyrotropin-releasing hormone 

prohormone messenger ribonucleic acid in rat brain in situ hybridization. 


Sharif, N. A., 1988. Chemical and surgical lesions of rat olfactory bulb: changes in 

thyrotropin-releasing hormone and other systems. J Neurochem. 50, 388-394. 

Shaw, P. J., Ince, P. G., Falkous, G. and Mantle, D., 1996. Cytoplasmic, lysosomal and 

matrix protease activities in spinal cord tissue from amyotrophic lateral 

sclerosis (ALS) and control patients. J Neurol Sci. 139 Suppl, 71-75. 

Shi, Z. X., Xu, W., Mergner, W. J., Li, Q. L., Cole, K. H. and Wilber, J. F., 1996. 

Localization of thyrotropin-releasing hormone mRNA expression in the rat 

heart by in situ hybridization histochemistry. Pathobiology. 64, 314-319. 

Shi, Z. X., Xu, W., Selmanoff, M. K. and Wilber, J. F., 1997. Serotonin (5-HT) 

stimulates thyrotropin-releasing hormone (TRH) gene transcription in rat 

embryonic cardiomyocytes. Endocrine. 6, 153-158. 

Shinoda, M., Okamiya, K. and Toide, K., 1995. Effect of a novel prolyl endopeptidase 

inhibitor, JTP-4819, on thyrotropin-releasing hormone-like immunoreactivity 

in the cerebral cortex and hippocampus of aged rats. Jpn J Pharmacol. 69, 273- 

276. 

Shivakumar, K., Dostal, D. E., Boheler, K., Baker, K. M. and Lakatta, E. G., 2003. 

Differential response of cardiac fibroblasts from young adult and senescent rats 

to ANG II. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 284, H1454-1459. 

Bibliografia 243

Bibliografia 

Sidman, R. L., 1961. Histogenesis of the mouse retina studied with tritiated thymidine. 

Academic Press, New York. 

Siegel, G. G., Agranoff, B. W., Albers, R. W. and Molinoff, P. B., 1993. Basic 

Neurochemistry. Raven Press, New York. 

Simon, E. J., 1973. In search of the opiate receptor. Am J Med Sci. 266, 160-168. 

Singleton, M., Isupov, M. and Littlechild, J., 1999. X-ray structure of pyrrolidone 

carboxyl peptidase from the hyperthermophilic archaeon Thermococcus 

litoralis. Structure Fold Des. 7, 237-244. 

Skoff, R. P., Price, D. L. and Stocks, A., 1976. Electron microscopic autoradiographic 

studies of gliogenesis in rat optic nerve. I. Cell proliferation. J Comp Neurol. 

169, 291-312. 

Skoglosa, Y., Lewen, A., Takei, N., Hillered, L. and Lindholm, D., 1999. Regulation 

of pituitary adenylate cyclase activating polypeptide and its receptor type 1 

after traumatic brain injury: comparison with brain-derived neurotrophic factor 

and the induction of neuronal cell death. Neuroscience. 90, 235-247. 

Socci, R., Kolbeck, R. C. and Meszaros, L. G., 1996. Positive inotropic effect of 

thyrotropin-releasing hormone on isolated rat hearts. Gen Physiol Biophys. 15, 

309-316. 

Sonntag, W. E., Lenham, J. E. and Ingram, R. L., 1992. Effects of aging and dietary 

restriction on tissue protein synthesis: relationship to plasma insulin-like 

growth factor-1. J Gerontol. 47, B159-163. 

Sorensen, R., Kildal, E., Stepaniak, L., Pripp, A. H. and Sorhaug, T., 2004. Screening 

for peptides from fish and cheese inhibitory to prolyl endopeptidase. Nahrung. 

48, 53-56. 

Souchay, C., Isingrini, M. and Espagnet, L., 2000. Aging, episodic memory feeling-ofknowing, 

and frontal functioning. Neuropsychology. 14, 299-309. 

Stanziola, L., Greene, L. J. and Santos, R. A., 1999. Effect of chronic angiotensin 

converting enzyme inhibition on angiotensin I and bradykinin metabolism in 

rats. Am J Hypertens. 12, 1021-1029. 

Stone, T. W., 1983. Actions of TRH and cyclo-(His-Pro) on spontaneous and evoked 

activity of cortical neurones. Eur J Pharmacol. 92, 113-118. 

Straub, R. E., Frech, G. C., Joho, R. H. and Gershengorn, M. C., 1990. Expression 

cloning of a cDNA encoding the mouse pituitary thyrotropin-releasing 

hormone receptor. Proc Natl Acad Sci U S A. 87, 9514-9518. 

Strong, R., Hicks, P., Hsu, L., Bartus, R. T. and Enna, S. J., 1980. Age-related 

alterations in the rodent brain cholinergic system and behavior. Neurobiol 

Aging. 1, 59-63. 

Suen, C. S. and Wilk, S., 1989. Sodium butyrate induces pyroglutamyl peptidase I and 

decreases thyrotropin-releasing hormone receptors in GH3 cells. 


Sugi, Y. and Lough, J., 1994. Anterior endoderm is a specific effector of terminal 

cardiac myocyte differentiation of cells from the embryonic heart forming 

region. Dev Dyn. 200, 155-162. 

Sunday, M. E., Hua, J., Dai, H. B., Nusrat, A. and Torday, J. S., 1990. Bombesin 

increases fetal lung growth and maturation in utero and in organ culture. Am J 

Respir Cell Mol Biol. 3, 199-205. 

244 

Bibliografia

Bibliografia 

Sunday, M. E., Hua, J., Reyes, B., Masui, H. and Torday, J. S., 1993. Anti-bombesin 

monoclonal antibodies modulate fetal mouse lung growth and maturation in 

utero and in organ cultures. Anat Rec. 236, 25-32; discussion 33-24. 

Sunday, M. E., Hua, J., Torday, J. S., Reyes, B. and Shipp, M. A., 1992. CD10/neutral 

endopeptidase 24.11 in developing human fetal lung. Patterns of expression 

and modulation of peptide-mediated proliferation. J Clin Invest. 90, 2517-2525. 

Svoboda, K. S. and Currie, B. L., 1992. Evaluation of some substrates and potential 

inhibitors of tissue pyroglutamyl aminopeptidase I. Neuropeptides. 21, 85-92. 

Szabolcs, I., Schultheiss, H., Astier, H. and Horster, F. A., 1991. Age-related decreases 

in the thyrotropin (TSH) responsiveness to thyrotropin-releasing-hormone 

(TRH) stimulation and to the inhibitory effect of triiodothyronine (T3); in vitro 

study on superfused rat pituitaries. Exp Gerontol. 26, 347-355. 

Szappanos, A. E., Lakics, V. and Erdo, S. L., 1994. Pronounced increase in prolyl 

endopeptidase activity in primary cultures of rat cerebral cortex during 

neuronal differentiation. Neurobiology (Bp). 2, 211-221. 

Szeltner, Z., Rea, D., Renner, V., Juliano, L., Fulop, V. and Polgar, L., 2003. 

Electrostatic environment at the active site of prolyl oligopeptidase is highly 

influential during substrate binding. J Biol Chem. 278, 48786-48793. 

Szewczuk, A. and Mulczyk, M., 1969. Pyrrolidonyl peptidase in bacteria. The enzyme 

from Bacillus subtilis. Eur J Biochem. 8, 63-67. 

Takahashi, A., Aoshiba, K. and Nagai, A., 2002. Apoptosis of wound fibroblasts 

induced by oxidative stress. Exp Lung Res. 28, 275-284. 

Takahashi, S., Kato, H., Seki, T., Noguchi, T., Naito, H., Aoyagi, T. and Umezawa, H., 

1985. Bestatin, a microbial aminopeptidase inhibitor, inhibits DNA synthesis 

induced by insulin or epidermal growth factor in primary cultured rat 

hepatocytes. J Antibiot (Tokyo). 38, 1767-1773. 

Takahashi, S., Ohishi, Y., Kato, H., Noguchi, T., Naito, H. and Aoyagi, T., 1989. The 

effects of bestatin, a microbial aminopeptidase inhibitor, on epidermal growth 

factor-induced DNA synthesis and cell division in primary cultured hepatocytes 

of rats. Exp Cell Res. 183, 399-412. 

Tanaka, H., Chinami, M., Mizushima, T., Ogasahara, K., Ota, M., Tsukihara, T. and 

Yutani, K., 2001. X-ray crystalline structures of pyrrolidone carboxyl peptidase 

from a hyperthermophile, Pyrococcus furiosus, and its cys-free mutant. J 

Biochem (Tokyo). 130, 107-118. 

Tangalakis, K., Lumbers, E. R., Moritz, K. M., Towstoless, M. K. and Wintour, E. M., 

1992. Effect of cortisol on blood pressure and vascular reactivity in the ovine 

fetus. Exp Physiol. 77, 709-717. 

Tank, J. E., Vora, J. P., Houghton, D. C. and Anderson, S., 1994. Altered renal 

vascular responses in the aging rat kidney. Am J Physiol. 266, F942-948. 

Tate, S. S., 1981. Purification and properties of a bovine brain thyrotropin-releasingfactor 

deamidase. A post-proline cleaving enzyme of limited specificity. Eur J 

Biochem. 118, 17-23. 

Taylor, T., Gyves, P. and Burgunder, J. M., 1990. Thyroid hormone regulation of TRH 

mRNA levels in rat paraventricular nucleus of the hypothalamus changes 

during ontogeny. Neuroendocrinology. 52, 262-267. 

Taylor, W. L. and Dixon, J. E., 1978. Characterization of a pyroglutamate 

aminopeptidase from rat serum that degrades thyrotropin-releasing hormone. J 

Biol Chem. 253, 6934-6940. 

Bibliografia 245

Bibliografia 

ten Have-Opbroek, A. A., 1986. The structural composition of the pulmonary acinus in 

the mouse. A scanning electron microscopical and developmental-biological 

analysis. Anat Embryol (Berl). 174, 49-57. 

Terenius, L., 1973. Characteristics of the "receptor" for narcotic analgesics in synaptic 

plasma membrane fraction from rat brain. Acta Pharmacol Toxicol (Copenh). 

33, 377-384. 

Terwel, D., Bothmer, J., Wolf, E., Meng, F. and Jolles, J., 1998. Affected enzyme 

activities in Alzheimer's disease are sensitive to antemortem hypoxia. J Neurol 

Sci. 161, 47-56. 

Thompson, M. M., Oyama, T. T., Kelly, F. J., Kennefick, T. M. and Anderson, S., 

2000. Activity and responsiveness of the renin-angiotensin system in the aging 

rat. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 279, R1787-1794. 

Thorn, N. A., Russell, J. T., Torp-Pedersen, C. and Treiman, M., 1978. Calcium and 

neurosecretion. Ann N Y Acad Sci. 307, 618-639. 

Timiras, P. S., 1994. Disuse and aging: same problem, different outcomes. J Gravit 

Physiol. 1, P5-7. 

Toide, K., Fujiwara, T., Iwamoto, Y., Shinoda, M., Okamiya, K. and Kato, T., 1996. 

Effect of a novel prolyl endopeptidase inhibitor, JTP-4819, on neuropeptide 

metabolism in the rat brain. Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol. 353, 355- 

362. 

Toide, K., Okamiya, K., Iwamoto, Y. and Kato, T., 1995. Effect of a novel prolyl 

endopeptidase inhibitor, JTP-4819, on prolyl endopeptidase activity and 

substance P- and arginine-vasopressin-like immunoreactivity in the brains of 

aged rats. J Neurochem. 65, 234-240. 

Toide, K., Shinoda, M., Fujiwara, T. and Iwamoto, Y., 1997a. Effect of a novel prolyl 

endopeptidase inhibitor, JTP-4819, on spatial memory and central cholinergic 

neurons in aged rats. Pharmacol Biochem Behav. 56, 427-434. 

Toide, K., Shinoda, M., Iwamoto, Y., Fujiwara, T., Okamiya, K. and Uemura, A., 

1997b. A novel prolyl endopeptidase inhibitor, JTP-4819, with potential for 

treating Alzheimer's disease. Behav Brain Res. 83, 147-151. 

Toide, K., Shinoda, M. and Miyazaki, A., 1998. A novel prolyl endopeptidase 

inhibitor, JTP-4819--its behavioral and neurochemical properties for the 

treatment of Alzheimer's disease. Rev Neurosci. 9, 17-29. 

Toth-Heyn, P. and Guignard, J. P., 2002. Bradykinin in the newborn kidney. Nephron. 

91, 571-575. 

Tsang, D., Ho, K. P. and Wen, H. L., 1986. Ontogenesis of multiple forms of 

monoamine oxidase in rat brain regions and liver. Dev Neurosci. 8, 243-250. 

Tsukahara, T., Ishiura, S. and Sugita, H., 1990. Regulation of prolyl endopeptidase 

activity by the intracellular redox state. J Biol Chem. 265, 21448-21453. 

Tsuru, D., Fujiwara, K. and Kado, K., 1978. Purification and characterization of Lpyrrolidonecarboxylate 

peptidase from Bacillus amyloiliquefaciens. J Biochem 

(Tokyo). 84, 467-476. 

Tsuru, D., Sakabe, K., Yoshimoto, T. and Fujiwara, K., 1982. Pyroglutamyl peptidase 

from chicken liver: purification and some properties. J Pharmacobiodyn. 5, 

859-868. 

Tsuruo, Y., Hokfelt, T. and Visser, T., 1987. Thyrotropin releasing hormone (TRH)immunoreactive 

cell groups in the rat central nervous system. Exp Brain Res. 

68, 213-217. 

246 

Bibliografia

Bibliografia 

Umemura, K., Kondo, K., Ikeda, Y., Kobayashi, T., Urata, Y. and Nakashima, M., 

1997. Pharmacokinetics and safety of JTP-4819, a novel specific orally active 

prolyl endopeptidase inhibitor, in healthy male volunteers. Br J Clin 

Pharmacol. 43, 613-618. 

Unno, N., Wong, C. H., Jenkins, S. L., Wentworth, R. A., Ding, X. Y., Li, C., 

Robertson, S. S., Smotherman, W. P. and Nathanielsz, P. W., 1999. Blood 

pressure and heart rate in the ovine fetus: ontogenic changes and effects of fetal 

adrenalectomy. Am J Physiol. 276, H248-256. 

Valdivia, A., Irazusta, J., Fernandez, D., Mugica, J., Ochoa, C. and Casis, L., 2004. 

Pyroglutamyl peptidase I and prolyl endopeptidase in human semen: increased 

activity in necrozoospermia. Regul Pept. (prentsan). 

Vallon, V., Richter, K., Heyne, N. and Osswald, H., 1997. Effect of intratubular 

application of angiotensin 1-7 on nephron function. Kidney Blood Press Res. 

20, 233-239. 

Van den Brande, J. L., Hoogerbrugge, C. M., Beyreuther, K., Roepstorff, P., Jansen, J. 

and van Buul-Offers, S. C., 1990. Isolation and partial characterization of IGFlike 

peptides from Cohn fraction IV of human plasma. Acta Endocrinol 

(Copenh). 122, 683-695. 

Van der berg, C. J., 1970. Handbook of Neurochemistry. Plenum Press, New York. 

Vanhoof, G., Goossens, F., De Meester, I., Hendriks, D. and Scharpe, S., 1995. Proline 

motifs in peptides and their biological processing. Faseb J. 9, 736-744. 

Vargas, M. A., Herrera, J., Uribe, R. M., Charli, J. L. and Joseph-Bravo, P., 1992. 

Ontogenesis of pyroglutamyl peptidase II activity in rat brain, adenohypophysis 

and pancreas. Brain Res Dev Brain Res. 66, 251-256. 

Vijayan, V. K., 1977. Cholinergic enzymes in the cerebellum and the hippocampus of 

the senescent mouse. Exp Gerontol. 12, 7-11. 

Von Euler, U. S. and Pernow, B., 1977. Substance P. Raven Press, New york. 

Wallace, K. B., Roth, R. A., Hook, J. B. and Bailie, M. D., 1980. Age-related 

differences in angiotensin I metabolism by isolated perfused rat lungs. Am J 

Physiol. 238, R395-399. 

Wallen, L. D. and Han, V. K., 1994. Spatial and temporal distribution of insulin-like 

growth factors I and II during development of rat lung. Am J Physiol. 267, 

L531-542. 

Waller, S. B., Ingram, D. K., Reynolds, M. A. and London, E. D., 1983. Age and strain 

comparisons of neurotransmitter synthetic enzyme activities in the mouse. J 

Neurochem. 41, 1421-1428. 

Walter, R., Shlank, H., Glass, J. D., Schwartz, I. L. and Kerenyi, T. D., 1971. 

Leucylglycinamide released from oxytocin by human uterine enzyme. Science. 

173, 827-829. 

Walters, D. V. and Olver, R. E., 1978. The role of catecholamines in lung liquid 

absorption at birth. Pediatr Res. 12, 239-242. 

Wang, L. N., Xu, D., Gui, Q. P., Zhu, M. W., Zhang, H. H. and Hu, Y. Z., 2004. 

[Morphological and quantatitive capillary changes in aging human brain]. 

Zhongguo Yi Xue Ke Xue Yuan Xue Bao. 26, 104-107. 

Waschek, J. A., Bravo, D. T., Sena, M., Casillas, R., Rodriguez, W., Nguyen, T. and 

Colburn, S., 1999. Targeting of embryonic and postnatal autonomic and enteric 

neurons with a vasoactive intestinal peptide transgene. J Neurochem. 73, 1739- 

1748. 

Bibliografia 247

Bibliografia 

Weil-Malherbe, H., 1974. Ammonia formation in brain slices. Mol Cell Biochem. 4, 

31-44. 

Welches, W. R., Santos, R. A., Chappell, M. C., Brosnihan, K. B., Greene, L. J. and 

Ferrario, C. M., 1991. Evidence that prolyl endopeptidase participates in the 

processing of brain angiotensin. J Hypertens. 9, 631-638. 

Wharton, J., Polak, J. M., Bloom, S. R., Ghatei, M. A., Solcia, E., Brown, M. R. and 

Pearse, A. G., 1978. Bombesin-like immunoreactivity in the lung. Nature. 273, 

769-770. 

Wilber, J. F. and Xu, A. H., 1998. The thyrotropin-releasing hormone gene 1998: 

cloning, characterization, and transcriptional regulation in the central nervous 

system, heart, and testis. Thyroid. 8, 897-901. 

Wilk, S. and Wilk, E. K., 1989. Pyroglutamyl peptidase II, a thyrotropin releasing 

hormone degrading enzyme: purification and specificity studies of the rabbit 

brain enzyme. Neurochem Int. 15, 81-90. 

Willey, J. C., Lechner, J. F. and Harris, C. C., 1984. Bombesin and the C-terminal 

tetradecapeptide of gastrin-releasing peptide are growth factors for normal 

human bronchial epithelial cells. Exp Cell Res. 153, 245-248. 

Williams, R. S., Eames, M., Ryves, W. J., Viggars, J. and Harwood, A. J., 1999. Loss 

of a prolyl oligopeptidase confers resistance to lithium by elevation of inositol 

(1,4,5) trisphosphate. Embo J. 18, 2734-2745. 

Willingham, M. C., Maxfield, F. R. and Pastan, I., 1980. Receptor-mediated 

endocytosis of alpha 2-macroglobulin in cultured fibroblasts. J Histochem 

Cytochem. 28, 818-823. 

Wise, S. P. and Jones, E. G., 1978. Developmental studies of thalamocortical and 

commissural connections in the rat somatic sensory cortex. J Comp Neurol. 

178, 187-208. 

Witte, D. P., Aronow, B. J. and Harmony, J. A., 1996. Understanding cardiac 

development through the perspective of gene regulation and gene manipulation. 

Pediatr Pathol Lab Med. 16, 173-194. 

Wolf, G., Ziyadeh, F. N., Helmchen, U., Zahner, G., Schroeder, R. and Stahl, R. A., 

1995. ANG II is a mitogen for a murine cell line isolated from medullary thick 

ascending limb of Henle's loop. Am J Physiol. 268, F940-947. 

Wynne, H. A., Mutch, E., James, O. F., Wright, P., Rawlins, M. D. and Woodhouse, 

K. W., 1988. The effect of age upon the affinity of microsomal monooxygenase 

enzymes for substrate in human liver. Age Ageing. 17, 401-405. 

Ya, J., Schilham, M. W., Clevers, H., Moorman, A. F. and Lamers, W. H., 1997. 

Animal models of congenital defects in the ventriculoarterial connection of the 

heart. J Mol Med. 75, 551-566. 

Yajima, H. and Kitagawa, K., 1973. Studies on peptides. XXXIV. Conventional 

synthesis of the undecapeptide amide corresponding to the entire amino acid 

sequence of bovine substance P. Chem Pharm Bull (Tokyo). 21, 682-683. 

Yamakawa, N., Shimeno, H., Soeda, S. and Nagamatsu, A., 1994. Regulation of prolyl 

oligopeptidase activity in regenerating rat liver. Biochim Biophys Acta. 1199, 

279-284. 

Yamamoto, Y., Onimaru, H. and Homma, I., 1992. Effect of substance P on 

respiratory rhythm and pre-inspiratory neurons in the ventrolateral structure of 

rostral medulla oblongata: an in vitro study. Brain Res. 599, 272-276. 

248 

Bibliografia

Bibliografia 

Yamanaka, C., Lebrethon, M. C., Vandersmissen, E., Gerard, A., Purnelle, G., 

Lemaitre, M., Wilk, S. and Bourguignon, J. P., 1999. Early prepubertal 

ontogeny of pulsatile gonadotropin-releasing hormone (GnRH) secretion: I. 

Inhibitory autofeedback control through prolyl endopeptidase degradation of 

GnRH. Endocrinology. 140, 4609-4615. 

Yanaihara, N., Sakagami, M., Sato, H., Yammamoto, K. and Hashimoto, T., 1977. 

Immunological aspects of secretin, substance P, and VIP. Gastroenterology. 72, 

803-810. 

Ye, P., Xing, Y., Dai, Z. and D'Ercole, A. J., 1996. In vivo actions of insulin-like 

growth factor-I (IGF-I) on cerebellum development in transgenic mice: 

evidence that IGF-I increases proliferation of granule cell progenitors. Brain 

Res Dev Brain Res. 95, 44-54. 

Yoshida, K., Inaba, K., Ohtake, H. and Morisawa, M., 1999. Purification and 

characterization of prolyl endopeptidase from the Pacific herring, Clupea 

pallasi, and its role in the activation of sperm motility. Dev Growth Differ. 41, 

217-225. 

Yoshimoto, T., Kado, K., Matsubara, F., Koriyama, N., Kaneto, H. and Tsura, D., 

1987. Specific inhibitors for prolyl endopeptidase and their anti-amnesic effect. 

J Pharmacobiodyn. 10, 730-735. 

Yoshimoto, T., Ogita, K., Walter, R., Koida, M. and Tsuru, D., 1979. Post-proline 

cleaving enzyme. Synthesis of a new fluorogenic substrate and distribution of 

the endopeptidase in rat tissues and body fluids of man. Biochim Biophys Acta. 

569, 184-192. 

Yoshimoto, T., Shimoda, T., Kitazono, A., Kabashima, T., Ito, K. and Tsuru, D., 1993. 

Pyroglutamyl peptidase gene from Bacillus amyloliquefaciens: cloning, 

sequencing, expression, and crystallization of the expressed enzyme. J 

Biochem (Tokyo). 113, 67-73. 

Yoshimoto, T., Tabira, J., Kabashima, T., Inoue, S. and Ito, K., 1995. Protease II from 

Moraxella lacunata: cloning, sequencing, and expression of the enzyme gene, 

and crystallization of the expressed enzyme. J Biochem (Tokyo). 117, 654-660. 

Zabavnik, J., Arbuthnott, G. and Eidne, K. A., 1993. Distribution of thyrotrophinreleasing 

hormone receptor messenger RNA in rat pituitary and brain. 

Neuroscience. 53, 877-887. 

Zagon, I. S., Gibo, D. M. and McLaughlin, P. J., 1991. Zeta (zeta), a growth-related 

opioid receptor in developing rat cerebellum: identification and 

characterization. Brain Res. 551, 28-35. 

Zagon, I. S. and McLaughlin, P., 1988. Endogenous opioids and the growth regulation 

of a neural tumor. Life Sci. 43, 1313-1318. 

Zagon, I. S. and McLaughlin, P. J., 1984. Naltrexone modulates body and brain 

development in rats: a role for endogenous opioid systems in growth. Life Sci. 

35, 2057-2064. 

Zagon, I. S. and McLaughlin, P. J., 1989. Endogenous opioid systems regulate growth 

of neural tumor cells in culture. Brain Res. 490, 14-25. 

Zagon, I. S., Sassani, J. W. and McLaughlin, P. J., 1995. Opioid growth factor 

modulates corneal epithelial outgrowth in tissue culture. Am J Physiol. 268, 

R942-950. 

Bibliografia 249

Bibliografia 

Zagon, I. S., Verderame, M. F., Allen, S. S. and McLaughlin, P. J., 2000. Cloning, 

sequencing, chromosomal location, and function of cDNAs encoding an opioid 

growth factor receptor (OGFr) in humans. Brain Res. 856, 75-83. 

Zagon, I. S., Wu, Y. and McLaughlin, P. J., 1994. Opioid growth factor inhibits DNA 

synthesis in mouse tongue epithelium in a circadian rhythm-dependent manner. 

Am J Physiol. 267, R645-652. 

Zagon, I. S., Wu, Y. and McLaughlin, P. J., 1999. Opioid growth factor and organ 

development in rat and human embryos. Brain Res. 839, 313-322. 

Zambrzycka, A., Alberghina, M. and Strosznajder, J. B., 2002. Effects of aging and 

amyloid-beta peptides on choline acetyltransferase activity in rat brain. 

Neurochem Res. 27, 277-281. 

Zheng, D., Chen, H. S. and Hu, D. Y., 1992. Cardiovascular mechanisms of 

thyrotropin-releasing hormone against experimental hemorrhagic shock. Circ 

Shock. 36, 169-173. 

Zoli, M., Magalotti, D., Bianchi, G., Gueli, C., Orlandini, C., Grimaldi, M. and 

Marchesini, G., 1999. Total and functional hepatic blood flow decrease in 

parallel with ageing. Age Ageing. 28, 29-33. 

Zulaika, J., 1986. Actividad de aminopeptidasas en el desarrollo cerebral postnatal de 

la rata. In: Lizentziatura tesina; Zientzietako Fakultatea). UPV/EHU, Leioa. 

Zupan, V., Hill, J. M., Brenneman, D. E., Gozes, I., Fridkin, M., Robberecht, P., 

Evrard, P. and Gressens, P., 1998. Involvement of pituitary adenylate cyclaseactivating 

polypeptide II vasoactive intestinal peptide 2 receptor in mouse 

neocortical astrocytogenesis. J Neurochem. 70, 2165-2173. 

Internetetik lortutako aipamenak: 

http:.//ifcsun1.fisiol.unam.mx/Brain/devel.htm 

http://www.neurosci.pharm.utoledo.edu/MBC4420/anatomy.htm 

250 

Bibliografia

Prolil endopeptidasa eta piroglutamil peptidasa I ... - Euskara

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?