28.06.2014 Views

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia

saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

<strong>akademia</strong><br />

wliuri angariSi<br />

2010<br />

Tbilisi<br />

2011


<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

2010 wlis angariSSi asaxulia akademiisa<br />

da misi wevrebis samecniero da samecniero-saorganizacio<br />

saqmianoba.<br />

angariSi moamzada <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis samecniero-saorganizacio<br />

samsaxurma akademiis wevrebis, akademiis<br />

samecniero ganyofilebebis, samecniero komisiebisa<br />

da redaqciebis, akademiis aparatis mier<br />

warmodgenili masalebis safuZvelze.


Sesavali<br />

fundamenturi da gamoyenebiTi kvlevis frontis<br />

farTod gaSla da Zalebis koncentracia mecnierebisa<br />

da teqnologiebis prioritetul mimar-<br />

Tulebebze aris erT-erTi ZiriTadi amocana, romelsac<br />

axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>. msoflio mecnierebis uaxles<br />

miRwevebze dayrdnobiT <strong>akademia</strong>m SeimuSava saqar-<br />

TveloSi mecnierebisa da teqnologiebis ganviTarebis<br />

koncefcia (2010-2015 wlebisaTvis). <strong>saqarTvelos</strong><br />

kanonis Sesabamisad, romelic exeba saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>s, <strong>akademia</strong><br />

eqspertizas utarebs qveyanaSi warmoebul mecnierul<br />

kvlevebs, ixilavs da afasebs <strong>saqarTvelos</strong><br />

umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebisa da<br />

samecniero-kvleviTi institutebis samecniero saqmianobas,<br />

awyobs samecniero diskusiebs akademiur<br />

sabWoze mosmenil samecniero moxsenebebze. gamoscems<br />

beWdviT da eleqtronul samecniero Jurnalebs,<br />

axorcielebs samecniero literaturis<br />

saerTaSoriso gacvlas, mecnierebisa da teqnologiebis<br />

dargSi aniWebs gamoCenil mecnierTa saxelobiT<br />

akademiur premiebs, dargebis mixedviT avlens<br />

wlis saukeTeso samecniero-kvleviT dawesebulebebs<br />

da gascems Sesabamis diplomebs.


4<br />

<strong>akademia</strong> Tavis moRvaweobas axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong><br />

konstituciis Sesabamisad arsebuli<br />

kanonebiT, samarTlebrivi aqtebiT da maTze dayrdnobiT<br />

SemuSavebuli, akademiis saerTo krebis<br />

mier damtkicebuli, akademiis wesdebiT, romelic<br />

aregulirebs mis moRvaweobas.<br />

akademiis 2010 wlis angariSSi gamaxvilebulia<br />

yuradReba akademiis saerTo krebisa da akademiis<br />

akademiuri sabWos saqmianobaze, saiubileo<br />

RonisZiebebze da Sexvedrebze. ZiriTadi yuradReba<br />

gadatanilia akademiis wevrebis samecniero<br />

saqmianobaze, akademiis wevrTa mier gamoSvebul<br />

monografiebze, saxelmZRvaneloebze umaRlesi saswavleblebisaTvis,<br />

samecniero statiebze, samecniero<br />

konferenciebSi monawileobaze, samecniero<br />

redaqciebisa da komisiebis muSaobaze.<br />

2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />

<strong>akademia</strong>Si 2009 wlis samecniero angariSebi<br />

warmoadgina 51-ma samecniero-kvleviTma institutma<br />

da 11-ma umaRlesma saganmanaTleblo dawesebulebam.<br />

akademiis samecniero ganyofilebaTa rekomendaciiT<br />

samecniero-kvleviT dawesebulebaTa angariSebs<br />

eqspertiza Cautara 56-ma maRali kvalifikaciis<br />

mqone specialistma, maT Soris, saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 33-ma<br />

wevrma. rac Seexeba umaRles saganmanaTleblo<br />

dawesebulebebs, maTi angariSebi Seafasa 58-ma<br />

eqspertma, aqedan <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis 29 wevrma. saeqsperto daskvnebis<br />

jamuri cxrili waredgina <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />

da mecnierebis saministros (14.05.2010 w.<br />

#010107-390/168), agreTve, qarTvelologiis, humani-


5<br />

tarul da socialur <strong>mecnierebaTa</strong>A da erovnul<br />

samecniero yofil fondebs.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

wevrebis mier mecnierebis sxvadasxva dargis<br />

ganviTarebaSi Setanil wvlilze nawilobriv warmodgenas<br />

gvaZlevs maTi saqmianobis Sedegebi (ix.<br />

cxrili #1).<br />

2006, 2007, 2008, 2009 wlebis analogiuri monacemebi<br />

ganTavsebulia <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis 2008 da 2009 wlebis angari-<br />

SebSi.


6<br />

cxrili 1<br />

2010 wlis monacemebi <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrTa samecniero moRvaweobis<br />

Sesaxeb<br />

#<br />

samecniero ganyofilebis<br />

dasaxeleba<br />

akademiis<br />

wevrTa<br />

raodenoba<br />

(2011 w.<br />

1 ianvrisaTvis)<br />

sul<br />

akad.<br />

wevr-kor.<br />

gamocemul an gamosacemad<br />

gadacemul<br />

SromaTa raodenoba<br />

wignebi<br />

sul<br />

statiebi<br />

sul<br />

m.S.ucxoeTSi<br />

m.S.ucxoeTSi<br />

1. maTematikisa da fizikis 19 10 9 1 - 55 40<br />

dedamiwis Semswavlel<br />

2.<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

8 1 7 1 1 23 10<br />

gamoyenebiTi meqanikis,<br />

3. manqanaTmSeneblobisa da 13 4 9 4 1 40 5<br />

marTvis procesebis<br />

qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />

4. 10 6 4 5 - 67 38<br />

5. biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> 15 5 10 2 - 34 15<br />

6. medicinis 7 4 3 5 3 30 18<br />

7. fiziologiis 5 3 2 1 - 16 3<br />

soflis meurneobis<br />

8.<br />

mecnierebis<br />

9. sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

enis, literaturisa da<br />

10.<br />

xelovnebis<br />

6 1 5 5 - 46 11<br />

17 7 10 22 7 84 18<br />

16 4 12 9 2 27 2<br />

11. j a m i 116 45 71 55 14 422 160


7<br />

saxelmZRvaneloebi<br />

miRebuli<br />

grantebi<br />

sul<br />

m.S.ucxoeTis<br />

samecniero<br />

konferenciebSi<br />

monawileoba<br />

sul<br />

m.S.ucxoeTSi<br />

institutebisa da universitetebis<br />

samecniero<br />

angariSebze Sesrulebuli<br />

recenziebi<br />

mopovebuli patentebis<br />

raodenoba<br />

1 4 - 15 11 14 -<br />

- 3 2 10 6 10 -<br />

4 2 - 8 2 16 -<br />

- 2 1 39 20 14 3<br />

- 11 5 31 13 6 -<br />

1 10 6 21 6 6 -<br />

1 1 - 10 5 2 3<br />

1 3 2 21 5 6 2<br />

- 5 4 29 9 14 -<br />

5 4 - 31 9 9 -<br />

13 45 20 215 86 97 8


8<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis saerTo kreba<br />

2010 wlis 29 ivniss gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo kreba.<br />

krebis monawileebs sityviT mimarTa akademiis<br />

prezidentma, akademikosma Tamaz gamyreliZem.<br />

moxseneba `<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis 2009 wlis muSaobis angariSi~<br />

gaakeTa akademiis akademikos-mdivanma, akademikosma<br />

oTar naTiSvilma. saerTo krebam akademiis 2009<br />

wlis muSaoba Seafasa dadebiTad.<br />

Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis ucxoeli wevrebis arCevnebi. akademiis<br />

ucxoel wevrebad arCeul iqnen:<br />

1. isaak eliSakovi _ atlantis (aSS) universitetis<br />

profesori specialobiT `gamoyenebiTi<br />

meqanika~ (gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis procesebis ganyofileba);<br />

2. xoSbaxT bagi oRli iusifzade _ azerbaijanis<br />

nacionaluri akademiis akademikosi, aRmoaCina<br />

da gamoikvlia azerbaijanis respublikaSi,<br />

kerZod, kaspiis zRvis Selfze navTobisa da gazis<br />

axali sabadoebi (dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba);<br />

3. andriu kropinski _ ontarios (kanada) universitetis<br />

mikrobiologiisa da imunologiis da<br />

guelfis universitetis molekuluri da ujredis<br />

biologiis profesori, kanadis janmrTelobis sazogadoebrivi<br />

saagentos programis xelmZRvaneli<br />

(biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba);<br />

4. jamil alievi _ azerbaijanis nacionaluri<br />

da ruseTis federaciis samedicino <strong>mecnierebaTa</strong>


9<br />

akademiebis akademikosi. azerbaijanSi Seqmna da<br />

xelmZRvanelobs onkologiis samecniero skolas<br />

(medicinis ganyofileba);<br />

5. stiven jonsi _ maunt holiokis (aSS) kolejis<br />

profesori, cnobili amerikeli politologi<br />

da sociologi, qarTuli enis mcodne da<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis mkvlevari (sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba);<br />

6. haji gamzaTovi _ daRestneli literaturaTmcodne,<br />

filologiur <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />

profesori, ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvili<br />

wevri, daRestnis samecniero centris prezidiumis<br />

Tavmjdomare; misi samecniero moRvaweobis<br />

mTavari mimarTulebaa: daRestnisa da CrdiloeT<br />

kavkasiis mravalferovani mxatvruli literaturaTmcodneoba,<br />

erovnul-kulturuli da<br />

folkloruli memkvidreobis kvleva (enis, literaturisa<br />

da xelovnebis ganyofileba).<br />

28 dekembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo kreba.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

2010 wlis muSaobis mokle angariSi krebas<br />

moaxsena akademiis akademikos-mdivanma, akademikosma<br />

oTar naTiSvilma.<br />

Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis ucxoeli wevrebis arCevnebi. akademiis<br />

ucxoel wevrebad arCeul iqnen:<br />

1. herbert mangi _ avstriis teqnikuri universitetis<br />

meqanikis, masalaTa gamZleobisa da struqturis<br />

institutis direqtori, teqnikis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

doqtori, profesori, specialobiT `Teoriuli<br />

da gamoyenebiTi meqanika~ (gamoyenebiTi meqanikis,<br />

manqanaTmSeneblobisa da marTvis procesebis<br />

ganyofileba);


10<br />

2. levan mindeli _ ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

mecnierebis ganviTarebis problemebis institutis<br />

direqtori, teqnikis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />

profesori, specialobiT `mecnierebis ganviTarebis<br />

marTva da prognozireba~ (gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa da marTvis procesebis<br />

ganyofileba);<br />

3. rainer rinmiuleri _ gracis (avstria) sauniversiteto<br />

klinikis zogadi radiologiuri diagnostikis<br />

klinikuri ganyofilebis xelmZRvaneli,<br />

profesori, specialobiT `samedicino radiologia~<br />

(medicinis ganyofileba);<br />

4. ule lindvali _ lundis (SvedeTi) universitetis<br />

nevrologiis departamentis xelmZRvaneli,<br />

profesori, specialobiT `nevrologia~ (fiziologiis<br />

ganyofileba);<br />

5. Tamaz samxaraZe _ moskovis saxelmwifo sainJinro-fizikuri<br />

institutis profesori, teqnikis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> doqtori, samecniero-teqnikuri gamomcemlobis<br />

`rosnauCtexlitizdatis~ generaluri<br />

direqtori, specialobiT `ekologiuri sistemebi<br />

da xelsawyoebi~ (soflis meurneobis mecniereba-<br />

Ta ganyofileba);<br />

6. edvard rTvelaZe _ uzbekeTis respublikis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis akademikosi, specialobiT<br />

`istoria, arqeologia~ (sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba);<br />

7. gaston buaCiZe _ cnobili qarTveli mwerali<br />

da mTargmneli, bretanisa da luarispireTis<br />

(safrangeTi) literaturuli akademiis wevri, specialobiT<br />

`SedarebiTi literaturaTmcodneoba~<br />

(enis, literaturisa da xelovnebis ganyofileba).<br />

akademiis prezidentma, akad. T.gamyreliZem<br />

Tavisi gamosvla miuZRvna <strong>saqarTvelos</strong> mecniere-


11<br />

baTa <strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebis momavali arCevnebis<br />

problemebs.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis akademiuri sabWo<br />

2010 wels gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis akademiuri sabWos 17<br />

sxdoma.<br />

22 ianvris sxdomaze, Tanaxmad <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009 wlis 12 noembris<br />

#45 dadgenilebisa, Camoyalibda <strong>saqarTvelos</strong><br />

ekologiuri usafrTxoebis komisia (Tavmj.<br />

akad.wevr-kor. T.uruSaZe). komisiaSi Sevidnen akademiis<br />

wevrebi, universitetebisa da samecniero<br />

dawesebulebaTa mecnierebi, saxelmwifo da sazogadoebrivi<br />

organizaciebis TanamSromlebi, sapatriarqos<br />

warmomadgenlebi. sul 40 kaci.<br />

akademiurma sabWom daamtkica `saqarTveloSi<br />

mecnierebisa da teqnologiebis ganviTarebis koncefcia<br />

(2010-2015 wlebi)~ (dadg. #2, 22.01.2010 w.).<br />

5 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />

sufsis energetikuli proeqtis kuratoris giorgi<br />

Wanturias moxseneba `Savi zRvis auzis qveynebis<br />

energetikuli usafrTxoebis uzrunvelyofis problemebi~.<br />

sakiTxis ganxilvaSi monawileobdnen nav-<br />

Tobkorporaciis TanamSromlebi, teqnikuri da<br />

agraruli universitetebis profesor-maswavleblebi,<br />

samecniero-kvleviTi institutebis Tanam-<br />

Sromlebi. akademiurma sabWom gaiTvaliswina ra<br />

qveynisTvis warmodgenili proeqtebis mniSvneloba,<br />

mxari dauWira maT ganxorcielebas da mi-


12<br />

zanSewonilad miiCnia akademiur sabWosTan droebiTi<br />

dargobrivi saeqsperto komisiebis Seqmna:<br />

1. garemoze zemoqmedebis Sefasebis<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. T.uruSaZe);<br />

2. teqnikur-ekonomikuri analizis<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. a.silagaZe);<br />

3. sociologiuri kvlevis<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. d.Carkviani);<br />

4. geologiur sakiTxTa<br />

(Tavmj. akad. e.gamyreliZe);<br />

5. arqeologiuri kvlevis<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. k.ficxelauri);<br />

6. sainJinro teqnologiebis<br />

(Tavmj. akad. m.saluqvaZe);<br />

7. iuridiuli<br />

(Tavmj. akad. l.aleqsiZe);<br />

8. navTob-qimiur sakiTxTa<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. S.samsonia).<br />

12 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />

akad. e.gamyreliZis moxseneba Temaze `Tanamedrove<br />

geologiuri Teoria da <strong>saqarTvelos</strong> axali teqtonikuri<br />

ruka (cifruli versia)~. ruka Sedgenilia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis,<br />

ganaTlebisa da mecnierebis da garemos dacvisa<br />

da bunebrivi resursebis saministroebis TanamSromelTa<br />

monawileobiT. Tanamedrove universaluri<br />

geologiuri Teoriis _ filebis teqtonikisa<br />

da liTosferos teqtonikuri ganSrevebis<br />

koncefciis safuZvelze, qarTul da inglisur<br />

enebze, pirveladaa Sedgenili <strong>saqarTvelos</strong> teqtonikuri<br />

ruka 1:500000 masStabSi, romelic Seicavs<br />

mravalmxriv informacias <strong>saqarTvelos</strong>a da<br />

kavkasiis dedamiwis qerqis struqturisa da misi<br />

Camoyalibebis istoriis Sesaxeb. rukas aqvs ara


13<br />

marto didi Teoriuli, aramed praqtikuli mniSvnelobac<br />

sasargeblo wiaRiseulis, kerZod, madneuli<br />

wiaRiseulis, navTobisa da gazis Ziebisa<br />

da sainJinro-geologiuri daraionebisaTvis. rukis<br />

Sedgenis principebi safuZvlad daedo analogiuri<br />

Sinaarsis kavkasiis teqtonikuri rukis Sedgenas<br />

Sveicariis nacionaluri fondis SNF SCOPES<br />

programiT.<br />

akademiurma sabWom moiwona akad. e.gamyreli-<br />

Zis moxseneba da rekomendacia misca <strong>saqarTvelos</strong><br />

teqtonikuri rukis gamocemas 1000 calad (500 qar-<br />

Tuli, 500 inglisuri versia).<br />

akademiurma sabWom TxovniT mimarTa saqar-<br />

Tvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros,<br />

raTa dasvas sakiTxi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis winaSe<br />

kibernetikis institutisaTvis akademikos<br />

vladimer WavWaniZis saxelis miniWebis Sesaxeb.<br />

akademiurma sabWom aRZra Suamdgomloba<br />

q.Tbilisis meriis winaSe, raTa akademikos nodar<br />

amaRlobelis damsaxurebisa da Rvawlis aRsaniSnavad<br />

mis sacxovrebel saxlze (al.yazbegis<br />

gamz. #29, VI sadarbazo) dayenebul iqnes memorialuri<br />

dafa bareliefiT.<br />

24 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />

qarTvelologiis, humanitaruli da socialuri<br />

mecnierebebis fondis angariSi 2009 wels gaweuli<br />

saqmianobisa da 2010 wlis samuSao gegmis Sesaxeb<br />

da miiRo gadawyvetileba sakiTxis ganxilva gagrZeldes<br />

akademiuri sabWos uaxloes sxdomaze <strong>saqarTvelos</strong><br />

ganaTlebisa da mecnierebis saministros<br />

warmomadgenelTa monawileobiT.<br />

19 marts akademiurma sabWom moismina ori<br />

moxseneba:


14<br />

1. `miwisZvrebi, seismuri riski, pasuxismgebloba~<br />

(momxs. akad. wevr-kor. g.gabriCiZe);<br />

2. `miwisZvrebiT gamowveuli dedamiwis RerZis<br />

gadaxrisa da mis garSemo brunvis siCqaris cvalebadobis<br />

Sesaxeb~ (momxs. akad. wevr-kor. T.WeliZe).<br />

pirveli moxsenebis ganxilvisas aRiniSna,<br />

rom miwisZvrebi miekuTvneba stiqiur movlenebs,<br />

romlebic did safrTxes uqmnian seismurad aqtiur<br />

regionebSi ganlagebul qalaqebs, dasaxlebul<br />

punqtebsa da iq mcxovreb mosaxleobas, msxvil<br />

obieqtebs. bolo 100 wlis ganmavlobaSi miwis-<br />

ZvrebiT gamowveuli kataklizmebis analizi gviCvenebs,<br />

rom maTi geografia da raodenoba yovelwliurad<br />

izrdeba, xolo socialuri da materialuri<br />

danakargebi iZens globalur masStabebs<br />

da xSirad qveynis ekonomikuri ganviTarebis tempzec<br />

axdenen zegavlenas. saqarTvelo miekuTvneba<br />

seismurad aqtiur regions. istoriulad saqarTveloSi<br />

dafiqsirebulia maRali intensiurobis<br />

miwisZvrebi. maTgan aRsaniSnavia raWis 1991<br />

da 2009 wlebis, agreTve, Tbilisis 2002 da 2009<br />

wlebis miwisZvrebi. qveynis seismuri saSiSroebis<br />

Semcireba moiTxovs saxelmwifo doneze saTanado<br />

kanonebis, dadgenilebebisa da specialuri programebis<br />

SemuSavebas. aRniSnulTan dakavSirebiT<br />

akademiurma sabWom daadgina, rom daisvas sakiTxi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentisa da mTavrobis winaSe,<br />

raTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

monawileobiT SemuSavdes saxelmwifos strategiuli<br />

politikis sruli dokumenti (kanoni,<br />

dadgenilebebi, miTiTebebi) qveynis seismuri sa-<br />

SiSroebis Sesamcireblad. saqarTveloSi seismuri


15<br />

riskis Semcirebis problema CaiTvalos samecniero<br />

kvlevebis prioritetul mimarTulebad.<br />

26 marts akademiurma sabWom moismina moxseneba<br />

Temaze `Tixafiqalebis bunebrivi airis<br />

energetikuli potencialis Sesaxeb~ (momxs. teqn.<br />

mecn.doqt. ir.SeyrilaZe).<br />

moxsenebaSi ganxiluli iyo <strong>saqarTvelos</strong> Tixafiqalebis<br />

sabadoebis potencialis aTvisebis<br />

perspeqtivebi da SesaZlo wamyvani roli qveynis<br />

ekonomikis ganviTarebasa da energetikuli usafr-<br />

Txoebis uzrunvelyofaSi. akademiurma sabWom daavala<br />

akademiis dedamiwis Semswavlel mecniereba-<br />

Ta da gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSenebobisa<br />

da marTvis procesebis ganyofilebebs moamzadon<br />

da akademiur sabWos warudginon <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTavrobisaTvis gadasacem winadadebaTa proeqti<br />

qveyanaSi airSemcveli Tixafiqalebis Ziebis, maTgan<br />

bunebrivi airis mopovebis, gamoyenebis perspeqtivebisa<br />

da am mimarTulebiT samecniero<br />

kvlevebis ganxorcielebis Sesaxeb.<br />

akademiurma sabWom moismina ssip _ <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> samecniero fondis direqtoris<br />

m.gersamias informacia 2010 wels fondis mier<br />

Casatarebeli saqmianobis Sesaxeb.<br />

akademiurma sabWom <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis gamoCenil mecnierTa saxelobiTi<br />

premiebis nusxa Seavso Semdegi premiebiT:<br />

1. ioane petriwis saxelobis premia _ filosofiisa<br />

da Teologiis dargSi (2010 wlidan 3000<br />

laris odenobiT).<br />

2. akademiis wevr-korespondentis leonide<br />

dekapreleviCis saxelobis premia _ kulturul<br />

mcenareTa genetikisa da seleqciis dargSi (2010<br />

wlidan 3000 laris odenobiT).


16<br />

3. albert TavxeliZis saxelobis premia _<br />

fizikis dargSi (2010 wlidan 3000 laris odenobiT).<br />

30 aprils mosmenil da mowonebul iqna Tbilisis<br />

ekonomikur urTierTobaTa saxelmwifo<br />

universitetis reqtoris, prof. a.CutlaSvilis informacia<br />

universitetis mier 2009 wels gaweuli<br />

samecniero saqmianobis Sesaxeb.<br />

7 maisis sxdomaze akademiurma sabWom daadgina<br />

nusxa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis gamoCenil mecnierTa saxelobiTi premiebisa,<br />

romelTa miniWeba moxdeba 2010 wels.<br />

akademiurma sabWom `<strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />

Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong><br />

kanonis Tanaxmad ganixila <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />

umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebisa<br />

da ssip _ samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />

2009 wlis samecniero angariSebis SefasebaTa Sedegebi.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>s<br />

angariSebi warmoudgina 11-ma saxelmwifo<br />

universitetma da 51-ma ssip _ samecniero-kvleviTma<br />

dawesebulebam. warmodgenili angariSebi<br />

samecniero dargebisa da mimarTulebebis mixedviT<br />

akademiis Sesabamisma samecniero ganyofilebebma<br />

da aWaris avtonomiuri respublikis regionulma<br />

samecniero centrma sarecenziod gadasces mowveul<br />

eqspertebs. 11 universitetis fakultetebis,<br />

departamentebis, kaTedrebis, mimarTulebebis, institutebisa<br />

da centrebis 44 samecniero angari-<br />

Sidan 39 Sefasda dadebiTad, xolo 5 uaryofiTad.<br />

5 samecniero angariSi ver Sefasda maTi arasrulyofilebis<br />

gamo. saxelmwifo universitetebis<br />

angariSebis recenzirebaSi monawileobda 58<br />

eqsperti, maT Soris, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong>


17<br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis 29 wevri. 56-ma eqspertma, maT<br />

Soris, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

33-ma wevrma dadebiTad Seafasa 51 ssip _<br />

samecniero-kvleviTi dawesebulebis angariSebi.<br />

akademiurma sabWom daadgina daskvnebi SefasebaTa<br />

Sesaxeb ecnobos saxelmwifo universitetebs, ssip<br />

_ samecniero-kvleviT dawesebulebebs, <strong>saqarTvelos</strong><br />

ganaTlebisa da mecnierebis saministros da<br />

erovnul samecniero fondebs.<br />

akademiurma sabWom dadebiTad Seafasa saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009<br />

wlis angariSi da rekomendacia misca akademiis<br />

saerTo krebaze mis warsadgenad.<br />

4 ivnisis sxdomaze akademiurma sabWom daamtkica<br />

gamoCenil mecnierTa akademiuri saxelobi-<br />

Ti premiebis miniWebis debulebebi da miiRo<br />

gadawyvetileba <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis wliuri saerTo krebis 29 ivniss<br />

mowvevis Sesaxeb.<br />

25 ivniss akademiurma sabWom daamtkica <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

gamoCenil mecnierTa saxelobiTi premiebis 2010<br />

wels mimniWebeli saeqsperto komisiebi.<br />

akademiurma sabWom TxovniT mimarTa saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo<br />

krebas mxari dauWiros ucxoeli wevrebis arCevas<br />

(ucxoel wevrTa nusxa ix. gv. 8).<br />

akademiurma sabWom daakmayofila sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis Suamdgomloba<br />

me-12 saerTaSoriso samecniero konferenciis _<br />

`kavkasiis arqeologia, eTnologia, folkloristika~<br />

2010 wlis 26-30 seqtembers (Tbilisi, gori,<br />

baTumi) Catarebis Sesaxeb da daamtkica konferenciis<br />

saorganizacio komitetis Semadgenloba.


18<br />

akademiuri sabWos 17 seqtembris sxdomis dawyebamde<br />

akademiis prezidentma, akademikosma Tamaz<br />

gamyreliZem dabadebidan 80 wlisTavi miuloca<br />

akademikos nikoloz vaxanias da gadasca adresi.<br />

akademiurma sabWom daamtkica dargebis mixedviT<br />

gamovlenili 2009 wlis saukeTeso ssip _<br />

samecniero-kvleviTi dawesebulebebi:<br />

ssip _ andria razmaZis maTematikis instituti<br />

(maTematikisa da fizikis dargSi).<br />

ssip _ aleqsandre janeliZis geologiis instituti<br />

(dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />

dargSi).<br />

ssip _ rafiel dvalis manqanaTa meqanikis instituti<br />

(gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis procesebis dargSi).<br />

ssip _ iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituti<br />

(qimiisa da qimiuri teqnologiebis dargSi).<br />

ssip _ sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />

instituti (biologiur <strong>mecnierebaTa</strong><br />

dargSi).<br />

ssip _ ivane beritaSvilis fiziologiis instituti<br />

(fiziologiis dargSi).<br />

ssip _ samedicino bioteqnologiis instituti<br />

(medicinis dargSi).<br />

ssip _ <strong>saqarTvelos</strong> wyalTa meurneobis instituti<br />

(soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> dargSi).<br />

ssip _ paata guguSvilis ekonomikis instituti<br />

(sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> dargSi).<br />

ssip _ giorgi wereTlis aRmosavleTmcodneobis<br />

instituti (enis, literaturisa da xelovnebis<br />

dargSi).


19<br />

8 oqtombers akademiurma sabWom 2010 wels<br />

warmodgenili naSromebisaTvis gamoCenil mecnier-<br />

Ta saxelobiTi premiebi mianiWa:<br />

1. ivane javaxiSvilis saxelobis premia 5000<br />

laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikosebs<br />

roin metrevels, mariam lorTqifaniZes,<br />

akademiis wevr-korespondents mzeqala SaniZes, istoriis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs giuli alasanias<br />

da elene cagareiSvils, filologiis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

doqtorebs ciala qurcikiZes (gardacvalebis<br />

Semdeg), guram kartozias da mixeil qavTarias,<br />

sofio sarjvelaZes _ qarTlis cxovrebis<br />

`axali gamocemisaTvis~.<br />

2. ilia vekuas saxelobis premia 3000 laris<br />

odenobiT akademiis wevr-korespondents anzor<br />

xelaSvils monografiisaTvis _ `kepler-kulonis<br />

problemis dinamikuri simetria klasikur da kvantur<br />

meqanikaSi (ararelativisturi da relativisturi)~.<br />

3. vaxuSti bagrationis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT akademiis wevr-korespondents<br />

revaz gaCeCilaZes naSromisaTvis _ `axlo aRmosavleTi:<br />

sivrce, xalxi da politika~<br />

4. iovel quTaTelaZis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikos<br />

eTer qemerteliZes, farmacevtul <strong>mecnierebaTa</strong><br />

kandidatebs mariam beniZes, aleqsandre sxirtlaZes,<br />

Tamar muzaSvils naSromTa ciklisaTvis<br />

_ `biologiurad aqtiuri mcenareuli steroidebi<br />

da fenoluri nivTierebebi~.<br />

5. niko kecxovelis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT avtorTa koleqtivs: biologiis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs revaz gagniZes (gardacvalebis<br />

Semdeg), ioseb laCaSvils, biologiis


20<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> kandidatebs xaTuna gaguas, malvina<br />

davlianiZes, marine erisTavs, melania muybanians,<br />

janiko mcxveTaZes, ciala RviniaSvils, liana jinjolias<br />

da Tamar juRels naSromisaTvis _ `<strong>saqarTvelos</strong><br />

flora~, t. XV.<br />

6. ivane TarxniSvilis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT akademikos nodar yifSiZes da<br />

medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtors maia sulaqveli-<br />

Zes naSromisaTvis _ `dislipidemia da aTerosklerozi<br />

_ diagnozisa da marTvis Tanamedrove aspeqtebi~.<br />

7. grigol muxaZis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikos<br />

fridon Toduas, medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs<br />

mamuka gurgeniZes da zurab beriaSvils,<br />

medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> kandidats Temur ioselians,<br />

eqimebs qeTevan laSxsa da qeTino gigaurs<br />

2000-2009 ww. gamoqveynebul naSromTa ciklisaTvis<br />

_ `hepatopankreatoduodenuri zonis daavadebaTa<br />

da portuli hipertenziis garTulebaTa diagnostikisa<br />

da mkurnalobis strategia Tanamedrove<br />

samedicino teqnologiebis ganviTarebis pirobeb-<br />

Si~, romelic moicavs, agreTve, monografias _<br />

`saylapavi milis, kuWisa da Tormetgoja nawlavis<br />

endoskopiis atlasi~.<br />

8. giorgi CubinaSvilis saxelobis premia 3000<br />

laris odenobiT xelovnebaTmcodneobis doqtors<br />

kiti maCabels naSromisaTvis _ `adreuli Sua<br />

saukuneebis qarTuli qvajvarebi~.<br />

9. giorgi meliqiSvilis saxelobis premia<br />

3000 laris odenobiT istoriis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtors<br />

nana xazaraZes naSromebisaTvis _ `wyaroTmcodneobiTi<br />

da istoriografiuli Ziebani~ da<br />

`giorgi meliqiSvili _ 90~.


21<br />

akademiurma sabWom medicinis ganyofilebis<br />

klinikuri medicinis dargobrivi komisiis Tavmjdomared<br />

daamtkica akad.wevr-kor. qeTevan nemsaZe.<br />

akademiur sabWoze informaciebi gaakeTes:<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> maTematikosTa kavSiris prezidentma,<br />

prof. r.duduCavam saerTaSoriso maTematikosTa<br />

kavSiris (16-17 agvisto, bangalori, indoeTi)<br />

da msoflio maTematikosTa kongresis (19-28<br />

agvisto, haiderabadi, indoeTi) muSaobaSi monawileobis<br />

Sesaxeb;<br />

_ akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZem baTumis So-<br />

Ta rusTavelis saxelmwifo universitetis 75<br />

wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo sxdomis Sesaxeb;<br />

_ fiz.-maT.mecn.doqt. g.giorgaZem Jurnal `<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambis~<br />

saerTaSoriso monacemTa bazaSi integraciis<br />

Sesaxeb.<br />

akademiurma sabWom miiRo dadgenileba saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarsebis<br />

70 wlisTavis aRniSvnasTan dakavSirebiT momzaddes<br />

da gamoices saiubileo wigni, romelSic<br />

asaxuli iqneba <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis istoria daarsebidan<br />

dRemde da gakeTdes filmi _ `<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong> 70 wlisaa~.<br />

29 oqtombers akademiuri sabWos sxdomaze akademiis<br />

ucxoeli wevris diplomi gadaeca cnobil<br />

niadagmcodnes, profesor vinfrid blums (avstria).<br />

v.blumma waikiTxa leqcia _ `niadagis formirebis<br />

mamoZravebeli Zalebi _ niadagis dacvisadmi<br />

globaluri midgoma~.<br />

19 noembers akademiurma sabWom imsjela <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarsebidan<br />

70 da <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erov-


22<br />

nuli akademiis pirveli prezidentis, akademikos<br />

nikoloz musxeliSvilis dabadebis 120 wlisTavis<br />

2011 wlis seqtember-oqtomberSi aRniSvnasTan dakavSirebiT<br />

mosamzadebeli samuSaoebis Catarebis<br />

Sesaxeb.<br />

akademiis wevr-korespondents abesalom vekuas<br />

gadaeca misaloci adresi dabadebis 85 wlis-<br />

TavTan dakavSirebiT.<br />

22 noembers akademiurma sabWom moismina moxsenebebi<br />

mecnierebis aqtualur problemaze _ nanoteqnologiebze<br />

(momxseneblebi prof. r.Ciqovani,<br />

akad.wevr-kor. n.yifSiZe, prof. a.gerasimovi). gaimarTa<br />

diskusia aRniSnul sakiTxze. akademiurma<br />

sabWom miiRo gadawyvetileba nanoteqnologiebis<br />

jgufis Seqmnis Taobaze.<br />

3 dekembers akademiis samecniero ganyofilebebs<br />

gamoeyoT 7 vakansia <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />

Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrTa arCevisaTvis<br />

da daevalaT asarCevi kandidatebis monacemebis<br />

warmodgena akademiur sabWoze gansaxilvelad.<br />

mosmenil iqna akad.wevr-kor. g.naxucriSvilis<br />

moxseneba `alpebi da kavkasioni~ da eTxova mas<br />

erTi Tvis vadaSi warmoadginos akademiis sabWos<br />

sxdomaze avstriisa da <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiebis erToblivi proeqti, SeTanxmebuli<br />

avstriis mxaresTan akademiebs Soris TanamSromlobis<br />

Taobaze.<br />

21 dekembers akademiur sabWos waredgina `kibos<br />

kontrolis <strong>erovnuli</strong> koncefcia (2010-2020 ww.)~<br />

(momxseneblebi akad. f.Todua da medic.mecn.doqt.<br />

r.gagua). koncefciis ganxilvaSi monawileoba mii-<br />

Res <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis Tavmjdomaris moadgilem<br />

r.kervaliSvilma, parlamentis janmrTelobis<br />

dacvisa da socialur sakiTxTa komitetis


23<br />

Tavmjdomarem o.ToiZem, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebma da samedicino sazogadoebis<br />

warmomadgenlebma.<br />

akademiurma sabWom daamtkica nanoteqnologiebis<br />

problemebis Semswavleli samuSao jgufis<br />

Semadgenloba da daavala akademiis wevr-kor.<br />

a.frangiSvils jgufis xelmZRvanelis arCevamde<br />

misi muSaobis koordinacia.<br />

akademiis samecniero ganyofilebebma akademiur<br />

sabWos warudgines msoflioSi aRiarebul mecnierTa<br />

kandidaturebi <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrebad akademiis<br />

saerTo krebaze asarCevad.<br />

sabWos sxdomaze <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis pirvelma vice-prezidentma, medicinis<br />

ganyofilebis akademikos-mdivanma akad.<br />

f.Toduam gaakeTa informacia 27 noembridan<br />

4 dekembramde misi mivlinebis Sesaxeb amerikis SeerTebul<br />

StatebSi, q.CikagoSi, radiologTa saer-<br />

TaSoriso kongresze. igi xelmZRvanelobda klinikuri<br />

medicinis samecniero-kvleviTi institutis<br />

delegacias. kongresis muSaobis periodSi akad.<br />

f.Toduas hqonda saqmiani Sexvedrebi mTeli rigi<br />

samedicino firmebis xelmZRvanelebTan, romleb-<br />

Tanac ganxilul iqna <strong>saqarTvelos</strong> wamyvan klinikebSi<br />

Tanamedrove teqnologiebis danergvis, ur-<br />

TierTTanamSromlobisa da aSS-s universitetebSi<br />

qarTveli axalgazrdebis momzadebis sakiTxebi.


24<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis prezidenti<br />

2010 wels akademiis prezidenti, akademikosi<br />

Tamaz gamyreliZe monawileobda Semdeg saerTaSoriso<br />

RonisZiebebSi:<br />

1. <strong>akademia</strong>TaSorisi panelis (IAP) egidiT mowyobili<br />

saerTaSoriso konferencia da generaluri<br />

asamblea (11-16 ianvari, londoni, didi<br />

britaneTi);<br />

2. evropis <strong>erovnuli</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiebis<br />

federaciis (ALLEA) XI generaluri asamblea (14-17<br />

aprili, stokholmi, SvedeTi);<br />

3. avstriis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis sazeimo<br />

wliuri sxdoma (18-23 maisi, vena, avstria);<br />

4. <strong>akademia</strong>TaSorisi panelis (IAP) wevri akademiebis<br />

warmomadgenelTa samuSao Sexvedra (31 agvisto-3<br />

seqtemberi, stamboli, TurqeTi);<br />

5. saerTaSoriso konferencia `aTenis dialogebi~<br />

(23-27 noemberi, aTeni, saberZneTi);<br />

6. ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis saerTo krebis<br />

yovelwliuri sxdoma (12-15 dekemberi, moskovi,<br />

rf).<br />

24 seqtembers akad. T.gamyreliZe Sexvda avstriel<br />

papirologebs _ prof. fric miThofs da<br />

magistr sofia kovariks <strong>saqarTvelos</strong>a da avstriis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiebs Soris momavali xelSekrulebis<br />

dadebis Taobaze.<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambeSi~ gamoqveynda akademikos T.gamyreliZis<br />

statia `glotalizebuli Tanxmovnebi indo-


25<br />

evropul fuZe-enaSi (`glotaluri Teoriis~ kritikosTa<br />

pasuxad)~ (t. 4, #1, 2010, 168-178).<br />

akad. T.gamyreliZe xelmZRvanelobs akad. g.wereTlis<br />

sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa<br />

da qarTuli enis Tesaurusis komitets (komitetis<br />

2010 wlis angariSi ix. gv. 320).<br />

Sexvedrebi, saiubileo RonisZiebebi<br />

2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />

<strong>akademia</strong>Si gaimarTa Sexvedrebi <strong>saqarTvelos</strong><br />

sakanonmdeblo da saxelisuflebo organoebis warmomadgenlebTan,<br />

ucxoel mecnierebTan, axal samecniero<br />

gamocemaTa prezentacia, gamoCenili mecnierebis<br />

saiubileo TariRebis aRmniSvneli sxdomebi.<br />

4 maiss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis xelmZRvaneloba Sexvda <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />

da mecnierebis ministrs dimitri<br />

SaSkins. gaimarTa azrTa gaziareba qarTuli mecnierebis<br />

aqtualur sakiTxebze.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis<br />

saministros davalebiT <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnulma <strong>akademia</strong>m gansazRvra samecniero prioritetuli<br />

mimarTulebebi <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis 2010 wlis grantebiT dasafinansebeli<br />

konkursis Casatareblad:<br />

1. maTematikisa da fizikis fundamenturi<br />

problemebi;<br />

2. bunebrivi katastrofebi: riski, prognozi,<br />

dacva, marTva da agroekologia;<br />

3. onkologiuri paTologiis daZlevis strategia;


26<br />

4. bioteqnologiebi;<br />

5. <strong>saqarTvelos</strong> bunebrivi resursebis Seswavla<br />

da gamoyeneba;<br />

6. Tavis tvinis funqciebisa da maTi darRvevebis<br />

neirofiziologiuri, neiroqimiuri da molekuluri<br />

meqanizmebis kvleva.<br />

15 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />

<strong>akademia</strong>m, <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />

da socialuri dacvis saministrom, janmrTelobis<br />

msoflio organizaciis warmomadgenlobam<br />

saqarTveloSi, <strong>saqarTvelos</strong> respiraciis<br />

asociaciam, <strong>saqarTvelos</strong> alergologiisa da<br />

klinikuri imunologiis asociaciam da alergiisa<br />

da imunologiis centrma erTobliv sxdomaze<br />

moismines amerikis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis medicinis<br />

institutis wevris doqtor klod lenfantenis<br />

moxseneba _ `samedicino kvlevebis organizacia<br />

amerikis SeerTebul StatebSi~.<br />

23 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />

<strong>akademia</strong>m da DAAD-is Tbilisis sainformacio<br />

centrma moawyves sainformacio seminari `kvleva<br />

germaniaSi _ ratom, sad da rogor~. moxsenebebiT<br />

gamovidnen:<br />

1. mixael Slixti (germaniis federaciuli<br />

respublikis ganaTlebisa da mecnierebis saministro)<br />

_ `siaxleebi kvlevis politikis kuTxiT<br />

germaniaSi _ germaniis federaciuli respublikis<br />

mTavrobis axali strategia mecnierebasa da<br />

kvlevaSi~;<br />

2. gebhard roili (DAAD-is Tbilisis sainformacio<br />

centri) _ `kvleva germaniaSi~.<br />

moxsenebebiT gamovidnen, agreTve, prof. m.CitaSvili<br />

(Tsu), prof. a.jafariZe (soxumis saxelmwifo<br />

universiteti), prof. T.cofuraSvili (ilias


27<br />

saxelmwifo universiteti), prof. d.narmania (Tsu),<br />

prof. d.xoStaria (molekuluri biologiisa da<br />

biofizikis instituti).<br />

6 seqtembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebis Sexvedra <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel<br />

wevrTan, azerbaijanis <strong>mecnierebaTa</strong> nacionaluri<br />

akademiis akademikos xoSbaxT bagi oRli<br />

iusifzadesTan. Sexvedra gaxsna <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis prezidentma, akademikosma<br />

Tamaz gamyreliZem. man vrclad isaubra<br />

akademikos x.b.iusifzades cxovrebisa da samecniero-sameurneo<br />

moRvaweobis Sesaxeb da aRniSna,<br />

rom mas didi wvlili aqvs Setanili azerbaijanis<br />

respublikis, kerZod, kaspiis zRvis Selfze nav-<br />

Tobisa da gazis axali sabadoebis aRmoCenasa da<br />

maT kvlevaSi. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis 2010 wlis 29 ivnisis saerTo krebaze<br />

akademikos x.b.iusifzades gadaeca <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevrobis<br />

diplomi. akademikosma x.b.iusifzadem moxseneba<br />

gaakeTa Temaze: `azerbaijanis navTobisa da<br />

gazis sabadoebi, resursebi da perspeqtivebi~.<br />

6 seqtembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrTa Sexvedra saqar-<br />

Tvelos parlamentis TavmjdomaresTan daviT baqraZesTan<br />

<strong>saqarTvelos</strong> konstituciuri kanonis<br />

proeqtis _ `<strong>saqarTvelos</strong> konstituciaSi cvlilebebisa<br />

da damatebebis Setanis~ Taobaze. Sexvedras<br />

eswrebodnen: parlamentis Tavmjdomaris moadgile<br />

r.kervaliSvili, parlamentis wevrebi p.kublaSvili<br />

da n.wiklauri, saxelmwifo sakonstitucio<br />

komisiis Tavmjdomare a.demetraSvili, komisiis<br />

mdivani T.SarmanaSvili. sxdoma misasalmebeli


28<br />

sityviT gaxsna akademiis prezidentma, akademikosma<br />

Tamaz gamyreliZem da TxovniT mimarTa qarTvel<br />

mecnierebs TavianTi azri gamoeTqvaT warmodgenil<br />

proeqtTan dakavSirebiT. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis<br />

Tavmjdomarem d.baqraZem vrclad isaubra<br />

axali konstituciis proeqtSi Sesatani<br />

cvlilebebisa da damatebebis aucileblobaze.<br />

xazi gausva mis mniSvnelobas Cveni qveynis politikuri<br />

kursis ganmtkicebisaTvis da TxovniT<br />

mimarTa qarTvel mecnierebs gamoeTqvaT TavianTi<br />

winadadebebi da SeniSvnebi aRniSnul kanonproeqtTan<br />

dakavSirebiT. sakonstitucio kanonproeqtis<br />

ganxilvaSi monawileoba miiRes: akademikosebma<br />

T.gamyreliZem, m.zaaliSvilma, r.metrevelma,<br />

d.musxeliSvilma, akademiis wevr-korespondentebma<br />

r.gaCeCilaZem, g.kvaracxeliam da j.xecurianma.<br />

qarTvelma mecnierebma mxari dauWires axali<br />

konstituciis proeqtSi Sesatan cvlilebebs. parlamentis<br />

Tavmjdomare d.baqraZe dapirda sxdomis<br />

monawileebs, rom saxelmwifo sakonstitucio komisia<br />

imsjelebs dasmuli sakiTxebis Sesaxeb da<br />

ZiriTad SeniSvnebs gaiTvaliswinebs axali konstituciis<br />

proeqtSi.<br />

ruseTis sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

TxovniT <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />

reqtors, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis wevr-korespondents a.frangi-<br />

Svils, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis profesors,<br />

ruseTis sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis <strong>saqarTvelos</strong> ganyofilebis Tavmjdomares<br />

g.qaSakaSvils da mis jgufs gadaecaT diplomi<br />

da samaxsovro medali aRmoCenisaTvis _<br />

`bunebrivi airisa da haeris nareviT gaqrevisas<br />

Txevad foladSi naxSirbadis Semcvelobis cvli-


29<br />

lebis kanonzomiereba gaxurebis temperaturisgan<br />

damokidebulebiT~.<br />

27-30 seqtembers `kavkasiis fondma~, saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis kavkasiis<br />

qveynebTan samecniero TanamSromlobis komisiam,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> muzeumis o.lor-<br />

TqifaniZis saxelobis arqeologiis centrma, daviT<br />

baazovis saxelobis <strong>saqarTvelos</strong> ebraelTa<br />

istoriis muzeumma, goris saxelmwifo universitetma,<br />

SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetma<br />

(baTumi), niko berZeniSvilis institutma<br />

(baTumi), qarTul-kavkasiuri kulturis, istoriisa<br />

da eTnologiis samecniero-kvleviTma institutma,<br />

asiriologTa, bibleistTa da kavkasiologTa sazogadoebam<br />

Caatares TbilisSi, gorsa da baTumSi<br />

saerTaSoriso samecniero konferencia `kavkasiis<br />

arqeologia, eTnologia, folkloristika~, mi-<br />

ZRvnili gamoCenili qarTveli mecnierisa da sazogado<br />

moRvawis, akademikos oTar lorTqifani-<br />

Zis xsovnisadmi.<br />

12 oqtombers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevris, cnobili<br />

amerikeli politologisa da sociologis<br />

stiven jonsis leqcia, romelic man waikiTxa<br />

qarTul enaze. stiven jonss gadaeca akademiis<br />

ucxoeli wevris diplomi.<br />

18 oqtombers gaimarTa Sexvedra lundis universitetis<br />

(SvedeTi) profesor uve lindvalTan.<br />

man waikiTxa moxseneba `Rerovani ujredebi _ tvinis<br />

daavadebaTa mkurnalobis Jami~.<br />

21 oqtombers akademiis prezidentma, akademikosma<br />

Tamaz gamyreliZem <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevris diplomi<br />

gadasca azerbaijanis <strong>mecnierebaTa</strong> akademi-


30<br />

is akademikoss, ruseTis medicinis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis namdvil wevrs jamil alievs. j.alievma<br />

waikiTxa moxseneba _ `azerbaijanis respublikis<br />

onkologiuri samsaxuri da misi ganviTarebis perspeqtivebi~.<br />

j.alievs miesalmnen saaqcio sazogadoeba<br />

_ a.RvamiCavas sax. onkologiis nacionaluri<br />

centris generaluri direqtori, prof. revaz<br />

gagua da <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />

socialuri dacvis ministri andria uruSaZe.<br />

23-24 oqtombers <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />

da socialuri dacvis saministrom,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma <strong>akademia</strong>m,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> radiologTa asociaciam, Tbilisis<br />

saxelmwifo samedicino universitetma, iv.javaxi-<br />

Svilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetma<br />

da klinikuri medicinis samecniero-kvleviTma institutma<br />

Caatares <strong>saqarTvelos</strong> radiologTa<br />

III kongresi. kongresis muSaobaSi monawileobdnen<br />

gamoCenili mecnierebi evropidan, ruseTidan, ukrainidan,<br />

belorusiidan da azerbaijanidan.<br />

26 oqtombers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnul <strong>akademia</strong>Si moewyo Sexvedra uzbekeTis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvil wevrTan edvard<br />

rTvelaZesTan, romelmac waikiTxa moxseneba indoeTis<br />

didi gzis Sesaxeb. Sexvedris monawileebs<br />

daurigdaT e.rTvelaZis wigni `uzbekeTis istoriuli<br />

warsuli~.<br />

10 noembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />

<strong>akademia</strong>m da mecnierebis istoriis saqar-<br />

Tvelos sazogadoebam Caatares mecnierebis dRisadmi<br />

miZRvnili sazeimo sxdoma. sxdoma gaxsna<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

prezidentma, akad. T.gamyreliZem. mecnierebis istoriis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sazogadoebis 2011 wlis da-


31<br />

gegmili RonisZiebebis Sesaxeb informacia gaakeTa<br />

sazogadoebis prezidentma, prof. r.Ciqovanma. <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

gamoCenil mecnierTa 9 saxelobiTi premia gadaecaT<br />

2010 wels warmodgenili naSromebisaTvis<br />

akademiis mier gamocxadebul konkursSi gamarjvebul<br />

35 mecniers. diplomebiT dajildovda<br />

2009 wlis saukeTeso 10 samecniero-kvleviTi dawesebuleba.<br />

mecnierebis istoriis <strong>saqarTvelos</strong><br />

sazogadoebis medali da premia gadaeca konkurs-<br />

Si gamarjvebuls, sazogadoebis quTaisis ganyofilebis<br />

Tavmjdomares fiz.-maT.mecn.doqt., prof.<br />

T.efremiZes. dabadebis 80 wlisTavTan dakavSirebiT<br />

sazogadoebis medliT dajildovda meRvineobis<br />

dargis gamoCenili moRvawe, damsaxurebuli<br />

gamomgonebeli, <strong>saqarTvelos</strong> sainJinro akademiis<br />

namdvili wevri, <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori a.qurdaZe.<br />

20-21 seqtembers Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis maTematikisa da fizikis<br />

ganyofilebisa da e.xaraZis abasTumnis astrofizikuri<br />

observatoriis saerTaSoriso simpoziumi<br />

`Tanamedrove astrofizikis miRwevebi~,<br />

miZRvnili ganyofilebis akademikos-mdivnis, akademikos<br />

jumber lominaZis dabadebis 80 wlisTavisadmi.<br />

akad. j.lominaZes miesalmen <strong>saqarTvelos</strong>,<br />

ruseTisa da ukrainis mecnierebi. miRebul iqna<br />

misasalmebeli depeSebi amerikis SeerTebuli<br />

Statebis, ruseTisa da msoflios sxva qveynebis<br />

gamoCenili mecnierebisagan. saerTaSoriso simpoziumze<br />

wakiTxul iqna 4 moxseneba. simpoziumis<br />

monawileebs da damswre sazogadoebas daurigdaT<br />

ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis wevr-korespondentis<br />

anatoli mixailovskis wigni _ `j.lominaZe _<br />

mecnieri, mecnierebis organizatori da Semoqme-


32<br />

debiTi atmosferos Semqmneli~ (rusul enaze) , Tb.<br />

2010.<br />

27 oqtombers gaimarTa saiubileo samecniero<br />

konferencia, miZRvnili gamoCenili qarTveli mecnierisa<br />

da sazogado moRvawis, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis akademiuri sabWos<br />

mrCevlis, akademikos giorgi ciciSvilis dabadebidan<br />

95 wlisTavisadmi. iubilars miesalma akademiis<br />

prezidenti, akad. Tamaz gamyreliZe. akad.<br />

g.ciciSvlis mecnieruli moRvaweobis Sesaxeb moxsenebebiT<br />

gamovidnen akademikosebi Teimuraz andronikaSvili<br />

da koxta jafariZe, akad.wevr-kor.<br />

vladimer ciciScili. Rvawlmosil mecniers miesalmen<br />

akademikosebi givi cincaZe da eTer qemerteliZe.<br />

wakiTxul iqna universitetebis, samecniero<br />

sazogadoebebis misasalmebeli adresebi.<br />

mxcovanma mecnierma damswre sazogadoebas madloba<br />

gadauxada.<br />

2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />

<strong>akademia</strong>Si gaimarTa gamoCenil qarTvel mecnierTa<br />

da sazogado moRvaweTa mosagonari saiubileo<br />

sxdomebi, samecniero konferenciebi da<br />

sesiebi, miZRvnili:<br />

_ akademikos giorgi Citaias dabadebis 120 wlisadmi;<br />

_ akademikos simon janaSias dabadebis 110 wlisadmi;<br />

_ akademikosebis elefTer andronikaSvilis,<br />

sergi durmiSiZis, giorgi ZoweniZis, Salva xidaSelis,<br />

akademiis wevr-korespondentis elizbar<br />

mindelis dabadebis 100 wlisadmi;<br />

_ akademikos andria afaqiZis dabadebis 95 wlisadmi;


33<br />

_ akademikos leonide gabunias, akademiis<br />

wevr-korespondentis zurab anCabaZis dabadebis<br />

90 wlisadmi;<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidentis<br />

(1986-2005 ww.), akademikos albert Tavxeli-<br />

Zis, akademikos merab aleqsiZis, akademiis wevrkorespondentebis<br />

sargis caiSvilisa da levan<br />

WilaSvilis dabadebis 80 wlisadmi.<br />

prezentaciebi<br />

19 ivliss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />

<strong>akademia</strong>m, <strong>saqarTvelos</strong> istorikosTa erovnulma<br />

komitetma, eqvTime TayaiSvilis saxelobis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saistorio sazogadoebam, istoriis,<br />

eTnologiis, religiis Seswavlisa da propagandis<br />

samecniero centrma moawyo TvalsaCino qarTveli<br />

istorikosis, istoriis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtoris<br />

jumber odiSelis wignis _ `istoriul-publicisturi<br />

narkvevebi~ prezentacia.<br />

29 seqtembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnul <strong>akademia</strong>Si gaimarTa wignis _ azerbaijanuli<br />

baiaTebis Targmanebis krebulis `aTas<br />

erTi azerbaijanuli baiaTis~ prezentacia. damswre<br />

sazogadoebas miesalma da Sesavali sityva<br />

warmoTqva akademiis prezidentma, akademikosma<br />

Tamaz gamyreliZem. misasalmebeli sityvebiT gamovidnen<br />

azerbaijaneli sazogado moRvaweebi da<br />

diplomatebi. orenovani krebulis specifikaze da<br />

misi gamocemis mizandasaxulobaze ilaparaka krebulis<br />

mTargmnelma zezva medulaSvilma. sityviT<br />

gamovida akad.wevr-kor. guCa kvaracxelia.<br />

1 dekembers gaimarTa akademiis wevr-korespondentis<br />

vladimer papavas 2010 wels ekonomikis<br />

sakiTxebze gamocemuli 4 wignis prezentacia.


34<br />

gamofenebi<br />

<strong>akademia</strong>Si funqcionirebda akademiis wevrebis<br />

ucxoeTSi gamocemuli Sromebis gamofena.<br />

moewyo 2010 wels gamoCenil mecnierTa saxelobiT<br />

premiebze wardgenili Sromebis gamofena.<br />

gala galereaSi moewyo akademiis wevr-korespondentis,<br />

guCa kvaracxelias, namuSevrebis gamofena<br />

`poetebic xataven~.


35<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis samecniero ganyofilebebi<br />

maTematikisa da fizikis ganyofileba<br />

maTematikisa da fizikis ganyofilebaSi 2011<br />

wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo 19 wevri,<br />

maT Soris 10 akademikosi da 9 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

1 wigni, 1 saxelmZRvanelo da 55 samecniero statia.<br />

akademikosi nodar berikaSvili iyo SoTa<br />

rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantiT<br />

dafinansebuli proeqtis samecniero xelmZRvaneli.<br />

akademikosi nikoloz vaxania<br />

statia<br />

`kvaternionuli gausis SemTxveviT sidideeb-<br />

Tan dakavSirebuli erTi amocanis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali,<br />

t. 17, 4, 2010, 629-634, inglisur enaze).<br />

daxasiaTebulia erToblivad kvaternionuli<br />

sistemebi. gacemulia uaryofiTi pasuxi bunebriv<br />

SekiTxvaze _ samarTliania Tu ara poias Teoremis<br />

analogi kvaternionuli gausis SemTxveviTi<br />

sidideebisaTvis, Tu zogierT SemTxveviT sidides-<br />

Tan koeficienti dgas marcxniv, xolo zogierT-<br />

Tan ki _ marjvniv.


36<br />

akad. n.vaxania monawileobda 2010 wels dawyebuli<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis grantis SesrulebaSi (GNSF/ST09_99_3-104,<br />

2010-2012).<br />

akad. n.vaxania 2010 wels monawileobda konferenciebSi:<br />

_ ricxviTi analizisa da aproqsimaciis Teoriis<br />

sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />

konferencia (kluJi, rumineTi);<br />

_ akad. i.frangiSvilis dabadebis 80 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saerTaSoriso konferencia `sainformacio<br />

teqnologiebi, modelireba, marTva~<br />

(Tbilisi);<br />

_ iv.javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis i.vekuas gamoyenebiTi ma-<br />

Tematikis institutis XXIV gafarToebuli seminari<br />

(Tbilisi). am seminarze misi TanaavtorobiT<br />

wardgenili iyo 2 samecniero moxseneba.<br />

akademikosi xvedri inasariZe<br />

statia<br />

`hopfis formulebi jgufebis ekvivariantuli<br />

mTelricxvovani homologisaTvis~ (Proc. Amer. Math.<br />

Soc. 138 (9), 2010, 3037-3046, inglisur enaze).<br />

dadgenilia maRali rigis hopfis formulebi<br />

jgufebis ekvivariantuli mTelricxvovani homologiisaTvis.<br />

akad. x.inasariZe aris ori saerTaSoriso<br />

eleqtronuli maTematikuri Jurnalis `Journal of<br />

Homotopy and Related Structures~ da `Tbilisi Mathematical<br />

Journal~ mTavari redaqtori, romelTa beWdviTi<br />

versiebi ibeWdeba `College Publications, University of<br />

London~-is mier.


37<br />

akademikosi ivane kiRuraZe<br />

statiebi<br />

1) `araavtonomiuri Cveulebrivi diferencialuri<br />

gantolebebis perioduli amonaxsnebi~ (TanaavtorobiT;<br />

Monatsh. Math. 159, #3, 2010, 235-252,<br />

inglisur enaze).<br />

dadgenilia garkveuli azriT optimaluri pirobebi,<br />

romlebic saTanadod uzrunvelyofen ma-<br />

Rali rigis araavtonomiuri diferencialuri gantolebebis<br />

perioduli amonaxsnebis arsebobasa da<br />

erTaderTobas.<br />

2) `meore rigis arawrfivi diferencialuri<br />

gantolebebis wesieri da feTqebadi amonaxsnebi~<br />

(Differ. Equ. 46, #6, 2010, 908-910, rusul enaze).<br />

optimaluradaa aRwerili meore rigis arawrfiv<br />

diferencialur gantolebaTa klasebi, romelTac<br />

gaaCniaT wesieri da feTqebadi amonaxsnebi.<br />

3) `arawrfivi diferencialuri sistemebisa-<br />

Tvis aralokaluri amocanebis amoxsnadobisa da<br />

koreqtulobis Sesaxeb~ (Differ. Equ. 46, #6, 2010, 910-<br />

911, rusul enaze).<br />

4) `aralokaluri amocanebis amoxsnadobisa da<br />

araamoxsnadobis optimaluri pirobebi arsebiTad<br />

arawrfivi diferencialuri sistemebisaTvis~<br />

(Comm. Math. Anal. 8, #3, 2010, 92-101, inglisur enaze).<br />

me-3 da me-4 naSromebSi arsebiTad arawrfivi,<br />

araavtonomiuri diferencialuri sistemebisaTvis<br />

ganxilulia aralokaluri amocanebi, SemoRebulia<br />

garkveuli woniT maTi koreqtulobis cneba<br />

da napovnia aragaumjobesebadi pirobebi, romlebic<br />

saTanadod uzrunvelyofen aRniSnuli amo-


38<br />

canebis amoxsnadobas, araamoxsnadobasa da koreqtulobas.<br />

akad. i.kiRuraZe floridis teqnologiur institutSi<br />

(melburni, florida, aSS) amerikel kolegebTan<br />

erTad ikvlevda aralokalur sasaz-<br />

Rvro amocanebs evoluciuri diferencialuri gantolebebisaTvis.<br />

akademikosi Teimuraz kopaleiSvili, Tanam-<br />

SromlebTan erTad, agrZelebda muSaobas Temaze<br />

`samkvarkiani bmuli sistemebis (barionebis) Seswavla~.<br />

dadgenilia samkvarkiani sistemebis talRuri<br />

funqciebis struqtura. gansakuTrebuli sirTuleebi<br />

ukavSirdeboda talRuri funqciis orbituli<br />

nawilis sxvadasxva simetriis mqone struqturebis<br />

agebas. Sesabamisi simetrizacia moxerxda iungis<br />

simetrizatorebisa da reinal-revais koeficientebis<br />

gamoyenebiT K-harmonikebis meTodis CarCoebSi.<br />

talRuri funqciebis orbitul nawils miesadaga<br />

spinis, izospinis ucnaurobisa da feris Sesabamisi<br />

funqciebi. garda amisa, moZiebulia mravaljeradi<br />

integralebis daTvlisa da wrfiv algebrul<br />

gantolebaTa sistemebis amoxsnis sxvadasxva<br />

FORTRAN-programebi.<br />

akademikosi jumber lominaZe<br />

statia<br />

`aramdgradobebis Teoriis miRwevebi diferencialurad<br />

mbrunav astrofizikur plazmaSi~ (Proceedings<br />

of the IAU Symposium 274 Advances in Plasma<br />

Astrophysics, inglisur enaze).


39<br />

mbrunavi dinebebis mdgradoba plazmisa da<br />

siTxeebis dinamikis erT-erTi fundamenturi problemaa.<br />

aRwerilia daumagnitebeli da damagnitebuli<br />

astrofizikuri diferencialurad mbrunavi<br />

dinebebis atipiuri dinamika, romelic Tavis TavSi<br />

moicavs magnitobrunviT aramdgradobas kumSvadobis,<br />

wnevis anizotropiis, disipaciuri da kinetikuri<br />

efeqtebis gaTvaliswinebiT. warmodgenili<br />

Sedegebi miuTiTebs, rom 1990-ian wlebSi Semu-<br />

Savebuli qvekritikuli turbulentobis modeli<br />

SeiZleba warmatebiT iqnes gamoyenebuli kepleruli<br />

dinebebis turbulentobis aRsawerad. miRebuli<br />

Sedegebi, agreTve, miuTiTebs, rom diskis<br />

vertikaluri stratifikacia mniSvnelovani faqtoria<br />

diskis turbulentur mdgomareobaSi gadasvlis<br />

procesisaTvis.<br />

akad. j.lominaZe ganagrZobda m.nodias geofizikis<br />

institutis kosmosuri kvlevebis centris<br />

xelmZRvanelobas.<br />

akademikosi jumber lominaZe da akademiis<br />

wevr-korespondenti giorgi CageliSvili<br />

statia<br />

„arawrfivi SeSfoTebebis kuTxuri gadanawileba:<br />

wanacvlebiTi dinebebis universaluri Tviseba“<br />

(TanaavtorobiT; Phys. Rev. E., gv. 81, 2010,<br />

066304, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia arawrfivobiT gamowveuli efeqtebi<br />

siCqaris wanacvlebian dinebebSi. nanaxia SeSfoTebebis<br />

energiis speqtraluri kuTxuri gadanawilebis<br />

upiratesi tendenciebi sxvadasxva tipis<br />

dinebebSi. nanaxia turbulentobis dadebiTi uku-


40<br />

kavSiris SesaZlo arxi wanacvlebiT dinebaSi<br />

grigaluri SeSfoTebebisaTvis.<br />

akademikosi Tengiz sanaZe<br />

statia<br />

`normalur mdgomareobaSi myof Bi-Pb-Sr-Ca-Cu-O<br />

maRaltemperaturul zegamtar sistemebSi magnituri<br />

fazis formirebis procesis gamokvleva~<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia `nanoqimia<br />

_ nanoteqnologiebi”, <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />

andria pirvelwodebulis saxelobis qar-<br />

Tuli universitetis SromaTa krebuli `nano-2010~,<br />

279-283).<br />

aRmoCenilia epr xazis siganis mkveTri gazrdis<br />

piki 175 O K maxloblad, rasac ganapirobebs<br />

magnituri araerTgvarovnebis gazrda. sxva avtorebma<br />

TiTqmis igive Semadgenlobis nimuSebSi,<br />

daaxloebiT igive temperaturul areSi aRmoaCines,<br />

rom gafarToebis koeficienti uaryofiT<br />

mniSvnelobas iZens, rac nimuSis struqturuli<br />

cvlilebebiT aris gamowveuli. am dros ar aris<br />

gamoricxuli magnituri fazis (magaliTad, antiferomagnituri<br />

fazis) Camoyalibeba da epr xazis<br />

siganis gazrda. gamosacdeli nimuSebi mzaddeboda<br />

myari fazis Jangeulebis SecxobiT, romelTa<br />

sawyisi marcvlebi nanozomebisaa.<br />

akademikosi nodar cincaZe<br />

statiebi<br />

1) `kvazistacionaruli magnituri velis aramdgradoba<br />

da generacia relativisturi intensiuri<br />

eleqtromagnituri velis plazmasTan urTi-


41<br />

erTqmedebis Sedegad~ (TanaavtorobiT; Physics of<br />

Plasmas, 17, 182104, 2010, inglisur enaze).<br />

naCvenebia, rom Zlieri gamosxivebis (lazerebi,<br />

varskvlavTa afeTqeba da sxv.) arsebobis<br />

dros plazmaSi generirdeba Zlieri magnituri<br />

velebi.<br />

2) `mtvriani alfenis Cveulebrivi da `cusp~solitonebi,<br />

modulaciuri aramdgradoba gravitirebul<br />

magnitur-radiaciul plazmaSi~ (TanaavtorobiT;<br />

EUR, Phys. J.D. 59, 2010, 413-419, inglisur<br />

enaze).<br />

ganxilulia plazmuri astrofizikis sakiTxi,<br />

kerZod Seswavlilia plazma, romelic imyofeba<br />

gravitaciisa da radiaciis Zlier magnitur velebSi.<br />

3) `ionuri bgeris arawrfivi struqturebi<br />

sruliad gadagvarebul e + +e - da ionur plazmaSi~<br />

(TanaavtorobiT; Phys. Re. E 82, 016403, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

ganxilulia ionuri bgeris arawrfivi struqturebi<br />

gadagvarebul fermis e + +e - da ionur plazmaSi.<br />

ganxilulia ararelativisturi da ultrarelativisturi<br />

simkvrivis plazma.<br />

4) `arawrfivi struqturebi cxel eleqtronul-pozitronul<br />

plazmaSi~ (TanaavtorobiT;<br />

J. Plasma Physics, 76, 875, 2010, inglisur enaze).<br />

naCvenebia, rom Zlieri gamosxivebis arsebobis<br />

dros plazmaSi eleqtron-pozitronebis<br />

anihilaciis kriteriumi icvleba. SeiZleba anihilacia<br />

moxdes ufro maRal temperaturebze, ker-<br />

Zod, roca temperatura gacilebiT maRalia, vidre<br />

eleqtroni gaCerebuli energiiT.


42<br />

5) `wriuli grigalebis mier mtvriani nawilakebis<br />

aCqareba~ (TanaavtorobiT; J. Plasma Physics,<br />

Doi: 1017/S0022377810000280, 2010, inglisur enaze).<br />

naCvenebia, rom gamosxivebiT warmoqmnili<br />

wriuli grigalebi iwveven mtvriani nawilakebis<br />

aCqarebas. am efeqts didi mniSvneloba aqvs tokamakSi<br />

da astrofizikur obieqtebSi.<br />

6) `gadagvarebul kvantur plazmaSi CaWerili<br />

nawilakebis efeqti~ (TanaavtorobiT; Physics of Plasmas,<br />

17, 032312, 2010, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia ionur ormoSi eleqtronebis<br />

CaWeris efeqti. am efeqtis safuZvelze iqmneba<br />

kvanturi solitonebi.<br />

7) `gadagvarebuli kvanturi plazmis zogier-<br />

Ti axali aspeqti~ (wignSi Proceedings AIP Conference,<br />

v. 1306, 2010, 75-88, ICTP International Advanced Workshop on<br />

the Frontiers of Plasma Physics, triesti, italia, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

naCvenebia, rom vigneris kinetikuri gantolebis<br />

gamoyeneba makroskopul sistemebSi ar SeiZleba<br />

da mis ganawilebis funqcias fizikuri<br />

azri ar gaaCnia.<br />

8) `gadagvarebul izotropiul plazmaSi gaswvrivi<br />

velebis agzneba~ (TanaavtorobiT; J. Plasma<br />

Physics, 76, 2010, 403-408, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia eleqtronuli koniT gaswvrivi<br />

kvanturi velebis agzneba.<br />

9) `eleqtromagnituri ionuri ciklotronuli<br />

struqturebis arawrfivi dinamika magnitosferoSi~<br />

(TanaavtorobiT; J. of Geophysical Research,<br />

v. 115, AO 7204, 2010, inglisur enaze).


43<br />

ganxilulia eleqtromagnituri ionuri ciklotronuli<br />

talRebis arawrfivi urTierTqmedeba<br />

plazmis nawilakebTan.<br />

akad. n.cincaZem monawileoba miiRo plazmis<br />

fizikis sakiTxebisadmi miZRvnili 2 saerTaSoriso<br />

konferenciis muSaobaSi (triesti, italia da<br />

san-diego, Cile, 2010).<br />

akad. n.cincaZe xangrZlivi samecniero mivlinebiT<br />

imyofeboda pakistanSi, sadac lahores universitetSi<br />

iyo miwveuli profesoris Tanamdebobaze.<br />

akademikosi giorgi xaraZe<br />

statia<br />

`birTvuli magnituri rezonansi deformirebul<br />

aerogelSi moTavsebuli zedenadi helium-3-is<br />

A-fazaSi daxril magnitur velSi~ (TanaavtorobiT;<br />

gadacemulia gamosaqveyneblad J. Low Temp.<br />

Phys. 162, #1/2, inglisur enaze).<br />

Teoriulad Seswavlilia birTvuli magnituri<br />

rezonansis (bmr) speqtri zedenadi 3 He-is A<br />

tipis fazaSi, romelic moTavsebulia erTRerZa<br />

deformaciis mqone aerogelis garemoSi. ganxilulia<br />

SemTxveva, rodesac gareSe magnituri veli<br />

daxrilia aerogelis deformaciis RerZis mimarT.<br />

eqsperimentul monacemebTan Sedarebis mizniT Seswavlilia<br />

erTRerZa SekumSvisa da erTRerZa gaWimvis<br />

mqone aerogelis SemTxvevebi. orive tipis deformaciis<br />

pirobebSi bmr-is Teoriulad dadgenili<br />

speqtrebi kargad aRweren eqsperimentul monacemebs.<br />

dadgenilia koherentuli spinuri procesis<br />

mdgradobis sazRvrebi, rac Semdgomi eqsperimentuli<br />

Seswavlis sagani gaxdeba. agebulia


44<br />

spinuri procesis Tanmdevi mcire amplitudisa da<br />

maRali sixSiris spinuri fluqtuaciebis speqtri,<br />

rac, agreTve, gamosakvlevia eqsperimentulad.<br />

akademiis wevr-korespondenti revaz bancuri<br />

statiebi<br />

1) `drekadobis brtyeli Teoriis Sereuli<br />

amocanis amoxsna nawilobriv ucnobsazRvriani<br />

mravladbmuli arisaTvis~ (II saerTaSoriso konferenciis<br />

_ `uwyvet tanTa meqanikis aqtualuri<br />

problemebi~ Sromebi, diliJani, somxeTi, t. I, 2010,<br />

129-132, inglisur enaze).<br />

ganxilulia amozneqili texiliT Semosaz-<br />

Rvruli mravalkuTxedi, romelic Sesustebulia<br />

sasruli raodenobis ucnobi xvrelebiT. mravalkuTxedis<br />

gverdebs exeba gluvi sworfuZiani<br />

Stampebi, romlebzec modebulia Seyursuli mkum-<br />

Savi Zalebi. ucnobi konturebis sazRvrebi Tavisufalia<br />

gare datvirTvisagan. kolosov-musxeli-<br />

Svilis formulebis gamoyenebiT amocana miyvanilia<br />

funqciaTa Teoriis sasazRvro amocanaze.<br />

naCvenebia, rom erTi kompleqsuri potenciali<br />

wrfivi funqciaa. amoxsnilia konkretuli amocana,<br />

rodesac kvadrats aqvs ciklurad simetriuli<br />

xuTi xvreli. am pirobebis gamoyenebiT amocana<br />

miyvanilia igive saxis amocanaze oradbmuli<br />

arisaTvis, romlis gare sazRvari aris monakve-<br />

Tebis da ucnobi rkalis erToblioba. konformuli<br />

asaxvis gamoyenebiT amocana miyvanilia<br />

wriuli rgolisaTvis riman-hilbertis or amocanaze<br />

kompleqsuri potencialisa da gansaxilveli<br />

oradbmuli aris rgolze konformulad


45<br />

amsaxveli funqciis mimarT. amocanis amonaxsni<br />

agebulia kvadraturebSi.<br />

2) `Sereuli amocana gamyofi wrfis marTobulad<br />

gadamkveTi bzaris mqone ubnobriv-erTgvarovani<br />

orTotropuli sibrtyisaTvis (TanaavtorobiT;<br />

andria razmaZis maTematikis institutis<br />

Sromebi, t. 154, 2010, 53-64, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia drekadobis Teoriis Sereuli<br />

amocana ubnobriv erTgvarovani sibrtyisaTvis,<br />

romelic Sedgeba ori sxvadasxva drekadi mudmivebis<br />

mqone orTotropuli kuTxis formis<br />

sxeulisagan da biseqtrisis gaswvriv aqvs kuTxis<br />

wveros gadamkveTi sasruli sigrZis bzari. daSvebulia,<br />

rom orive sxeulis drekadi simetriis<br />

RerZebi emTxveva bzaris mimarTulebas. marjvena<br />

naxevarsibrtyeSi moTavsebuli bzaris napirebze<br />

moqmedebs simetriuli normaluri Zabvebi, xolo<br />

marcxena naxevarsibrtyeSi moTavsebuli bzaris<br />

napirebze mocemulia simetriuli normaluri<br />

gadaadgileba. bzaris napirebze mxebi Zabva nulis<br />

tolia. integraluri gardaqmnebis gamoyenebiT<br />

amocana miyvanilia analizur funqciaTa Teoriis<br />

wrfivi SeuRlebis sasazRvro amocanaze. miRebulia<br />

amocanis amonaxsnebi efeqturi saxiT. Seswavlilia<br />

Zabvis asimptotika kuTxis wveros midamoSi.<br />

akad.wevr-kor. r.bancurma monawileoba miiRo<br />

konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />

_ `drekadobis brtyeli Teoriis Sereuli<br />

amocanis amoxsna nawilobriv ucnobsazRvriani<br />

mravladbmuli arisaTvis~ (uwyvet tanTa meqanikis<br />

aqtualuri problemebisadmi miZRvnili II saerTa-<br />

Soriso konferencia, diliJani, somxeTi, 2010);


46<br />

_ `akad. n.musxeliSvilis samecniero memkvidreoba~<br />

(saqarTvelis meqanikosTa pirveli yovelwliuri<br />

konferencia, miZRvnili akad. n.musxeli-<br />

Svilis dabadebis 120 wlisTavisadmi, Tbilisi,<br />

2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

aleqsandre kvinixiZe<br />

statiebi<br />

1) `nambu-iona-lazinios modeli ganzomilebiT<br />

regularizaciaSi sasruli temperaturebisaTvis~<br />

(TanaavtorobiT; Proceedings of the Workshop in Honor of<br />

Toshihide Maskawa's 70th Birthday and 35th Anniversary of<br />

Dynamical Symmetry Breaking in SCGT, nagoia, iaponia,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

ganxilulia ori da sami aromatis mqone<br />

kvarkebis aRmweri nambu-iona-lazinios modeli<br />

sasrul temperaturebze ganzomilebiTi regularizaciis<br />

gamoyenebiT. naCvenebia, rom ganzomilebiT<br />

regularizaciaSi miRebuli Sedegebi Tavsebadia<br />

kvantur qromodinamikasTan SeSfoTebis<br />

Teoriis gamoyenebis areSi, rac arsebiTad afar-<br />

Toebs (sxva regularizaciebTan SedarebiT) modelis<br />

gamoyenebis saSualebebs. kerZod, gamoTvlilia<br />

mezonebis masebi da topologiuri amTvisebloba.<br />

2) `nonetis mezonebis Tvisebebi nambu-ionalazinios<br />

modelSi ganzomilebiT da CamoWriT<br />

regularizaciebSi~ (TanaavtorobiT; 0309 [hep-ph],<br />

gadacemulia gamosaqveyneblad Phys. Rev. D-Si, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

ganxilulia nambu-iona-lazinios modeli, romelSic<br />

gaTvaliswinebulia kobaiaSi-maskava-t’huf-


47<br />

tis wevri. aseTi modeli, rogorc cnobilia, Seicavs<br />

UA(1) anomalias. Seswavlilia nonetSi Semavali<br />

mezonebis Tvisebebi.<br />

3) `krosing-simetriuli potenciuri modeli<br />

mezon-nuklonuri gabnevisTvis~ (TanaavtorobiT;<br />

American Institute of Physics Conf. Proc.1261, arxiv:1004.5558,<br />

2010, 19-24, inglisur enaze).<br />

agebulia pi-mezonis nuklonze gabnevis amplituda,<br />

romelic krosing-simetriulia, magram, amave<br />

dros, kargi sizustiT akmayofilebs unitarobis<br />

pirobas. amplituda agebulia avtorebis mier adre<br />

damuSavebuli gantolebebis gayalibebis meTodiT,<br />

ramac gadamwyveti roli iTamaSa zemoaRniSnuli<br />

ori pirobis erTdroulad dakmayofilebaSi.<br />

† akademiis wevr-korespondenti<br />

rolan kilaZe<br />

statiebi<br />

1) `pirvelyofili okeanis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe, t. 4, #1, 2010, 42-44, inglisur enaze).<br />

dedamiwis warmoSobidan ganvlil periodSi<br />

atmosferodan wyalbadis siTburi disipaciis gaTvaliswinebiT<br />

miRebulia daskvna, rom pirvelyofili<br />

okeanis done 4 km-iT aRemateboda dRevandels.<br />

xmeleTis mniSvnelovani nawilis datborvis<br />

Sedegad sagrZnoblad Semcirebuli iyo<br />

moqceviTi xaxuni, risi gaTvaliswinebac saSualebas<br />

iZleva aixsnas mTvaris didi asaki.<br />

2) `geostacionaruli Tanamgzavris afeTqebisas<br />

warmoqmnil fragmentTa orbitebis regularizaciis<br />

Sesaxeb~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erov-


48<br />

nuli akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 48-51, inglisur<br />

enaze).<br />

Seswavlilia geostacionaruli Tanamgzavris<br />

afeTqebisas warmoqmnil fragmentTa orbitebis<br />

regularizaciis movlena. miRebulia formula im<br />

momentebis gamosaTvlelad, roca fragmentebis<br />

orbitTa sibrtyeebis polusTa mdebareobebs minimaluri<br />

dispersia gaaCnia.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

vaxtang kokilaSvili<br />

statiebi<br />

1) `potencialebi cvladmaCveneblian lebegis<br />

sivrceebSi. orwoniani Sefasebebi~ (TanaavtorobiT;<br />

Journal of Inequalities and Applications; Article ID<br />

329571, Doi: 10, 1155, 2010, 63-81, inglisur enaze).<br />

zomian metrikul sivrceze gansazRvruli potencialebisTvis<br />

dadgenilia utolobebi, romlis<br />

sxvadasxva mxares wonebi da sivrcis maCveneblebi<br />

sxvadasxvaa. wonaTa wyvilebisTvis moZiebuli<br />

pirobebi optimaluria. monotonur wonaTa wyvilebis<br />

SemTxvevaSi dadgenilia orwoniani utolobebis<br />

marTebulobis aucilebeli da sakmarisi<br />

pirobebi.<br />

2) `trigonometriuli polinomebiT normiT<br />

miaxloebis Sesaxeb wonian lorencis sivrceebSi~<br />

(TanaavtorobiT; Function Spaces & Applications, VIIIm,<br />

#1, 2010, 67-86, inglisur enaze).<br />

ganzogadebulia funqciaTa konstruqciuli<br />

Teoriis ZiriTadi pirdapiri da Sebrunebuli<br />

Teoremebi lorencis wonian sivrceebSi. imis gamo,<br />

rom am sivrceebSi Zvris operatori ar aris<br />

uwyveti, klasikuri saSualod uwyvetobis modu-


49<br />

lis cneba azrs kargavs. amitom Semotanilia<br />

ganzogadebuli sigluvis modulis cneba da mi-<br />

Rebulia funqciis aRniSnuli struqturuli maxasiaTeblis<br />

Sefaseba trigonometriuli polinomebiT<br />

saukeTeso miaxloebebis saSualebiT. dadgenilia,<br />

rom miRebuli Sefaseba zustia mTel<br />

klasze. analogiuri Sefasebebi dadgenilia funqciis<br />

warmoebulebis ganzogadebuli sigluvis<br />

modulebisTvis; gamovlenilia ara marto sauke-<br />

Teso miaxloebebis nulisaken miswrafebis rigis,<br />

aramed sivrcis metrikis gavlena zemoT aRniSnul<br />

Sefasebebze.<br />

3) `singularuli integralebis wonian grand<br />

lebegis sivrceebSi SemosazRvrulobis kriteriumebi~<br />

(Journal of Math. Sci., Springer, 170, #1, niu-iorki,<br />

aSS, 2010, 20-33, inglisur enaze).<br />

dadgenilia sxvadasxva tipis singularuli<br />

integraluri operatorebis SemosazRvrulobis aucilebeli<br />

da sakmarisi pirobebi ganzogadebul<br />

grand lebegis wonian sivrceebSi. saxeldobr,<br />

saTanado kriteriumebi dadgenilia maqsimaluri<br />

funqciebis, kalderonisa da koSis singularuli<br />

integralebisaTvis. damtkicebulia, rom gawrfevad<br />

wirze gansazRvruli koSis singularuli<br />

integraluri operatori SemosazRvrulia erTze<br />

meti maCvenebliT ganzogadebul grand lebegis<br />

wonian sivrceebSi, roca erTdroulad wona<br />

ekuTvnis makenhauptis modificirebul klass da<br />

wiri ki karlesonisaa. es Teorema ganazogadebs<br />

arawrfiv harmoniul analizSi cnobil gi davidis<br />

Teoremas.<br />

4) `maqsimaluri funqciebi da potencialebi<br />

cvladmaCveneblian sivrceebSi gaormagebis piro-


50<br />

bis gareSe~ (TanaavtorobiT; Comples Variables and<br />

Elliptic Equations, #8, 55, 2010, 923-936, inglisur enaze).<br />

maTematikur literaturaSi pirveladaa dasmuli<br />

da gamokvleuli gaormagebis pirobis gare-<br />

Se zomian metrikul sivrceze gansazRvruli wiladuri<br />

maqsimaluri funqciebisa da potencialebis<br />

SemosazRvrulobis problemebi moris<br />

cvladmaCveneblian sivrceebSi. ganzogadebulia<br />

sobolevis cnobili Teorema zemoxsenebuli operatorebisa<br />

da sivrceebisaTvis.<br />

5) `kvalis utolobis woniani daxasiaTeba L p(x)<br />

sivrceebSi ganzogadebuli riman-liuvilis operatorebisaTvis~<br />

(TanaavtorobiT; Math. Ineq. Appl. 13,<br />

#1, 2010, 63-81, inglisur enaze).<br />

amoxsnilia kvalis amocana cvladi rigis<br />

riman-liuvilis operatorebisaTvis cvladmaCveneblian<br />

lebegis sivrceebSi. miRebuli Sedegebi<br />

axalia klasikuri calmxrivi potencialebis Sem-<br />

TxvevaSic.<br />

6) `rimanis sasazRvro amocana analizuri<br />

funqciebisaTvis L p) sivrcis CarCoebSi~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />

t. 4, #1, 2010, 5-7, inglisur enaze).<br />

amoxsnilia rimanis sasazRvro amocana uwyveti<br />

SeuRlebis koeficientiT koSis tipis integralTa<br />

klasSi simkvriviT grand lebegis sivrceebidan.<br />

dadgenilia amoxsnadobis sruli sura-<br />

Ti, amonaxsnebi agebulia efeqturad.<br />

7) `erT- da orwoniani Sefasebebi L p(x) sivrceebSi<br />

calmxrivi operatorebisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />

Eurasian Math. J. 1, #1, 2010, 73-110, inglisur<br />

enaze).


51<br />

calmxrivi maqsimaluri funqciebis, singularuli<br />

integralebisa da potencialebisaTvis dadgenilia<br />

erTi cvladmaCvenebliani lebegis woniani<br />

sivrcidan meoreSi SemosazRvrulobis optimaluri<br />

pirobebi. amasTan, dasaSvebi cvladi maCvenebeli<br />

gacilebiT ufro farTo klasidanaa aRebuli,<br />

vidre is maCvenebeli, romlis Sesabamis<br />

sivrceebSic manamde SemosazRvruloba damtkicebuli<br />

iyo ormxrivi klasikuri operatorebisaTvis.<br />

8) `normis woniani Sefasebebi wrfivi meTodebiT<br />

Sejamebadobis saSualoebisaTvis da bern-<br />

Steinis utolobis ganzogadeba~ (andria razmaZis<br />

maTematikis institutis Sromebi, t. 154, 2010, 147-<br />

150, inglisur enaze).<br />

dadgenilia cvladmaCveneblian lebegis wonian<br />

sivrceebSi furies trigonometriuli mwkrivebiT<br />

Sejamebadobis saSualoebis normiT gadaxris<br />

Sefasebebi ganzogadebuli sigluvis moduliT.<br />

zemoxsenebul sivrceebSi damtkicebulia funqcia-<br />

Ta konstruqciuli Teoriis pirdapiri da Sebrunebuli<br />

Teoremebi: miRebulia ganzogadebuli sigluvis<br />

modulis ormxrivi Sefasebebi trigonometriuli<br />

polinomebiT saukeTeso miaxloebebis<br />

saSualebiT. banaxis funqciur sivrceebSi arastandartuli<br />

zrdadobis rigiT ganzogadebulia<br />

bernSteinis cnobili utoloba trigonometriuli<br />

polinomis warmoebulis Sesaxeb.<br />

9) `wrfivi meTodebiT Sejamebadobis saSualoebiT<br />

aproqsimaciis Sesaxeb cvladmaCveneblian<br />

lebegis sivrceebSi~ (TanaavtorobiT; andria razmaZis<br />

maTematikis institutis Sromebi, t. 154, 2010,<br />

144-146, inglisur enaze).<br />

dadgenilia cvladmaCveneblian lebegis wonian<br />

sivrceebSi furies trigonometriuli mwkrive-


52<br />

bis wrfivi meTodebiT Sejamebadobis saSualoebis<br />

normiT gadaxris ormxrivi Sefasebebi trigonometriuli<br />

polinomebiT saukeTeso miaxloebiT,<br />

dadgenilia, agreTve, sivrcis maCveneblis gavlena<br />

saTanado Sefasebebze. miRebuli Sefasebebi zustia<br />

sivrcis mudmivi maCveneblis SemTxvevaSi.<br />

akad.wevr-kor. v.kokilaSvili xelmZRvanelobda<br />

andria razmaZis maTematikis institutis samecniero<br />

programiT gaTvaliswinebul erT damTavrebul<br />

samecniero-kvleviT Temas.<br />

igi xelmZRvanelobda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis 2 samecniero sagranto<br />

proeqts: 1) GNSF/ST07/3-169; 2) GNSF/ST09_23_100.<br />

akad.wevr-kor. v.kokilaSvilma waikiTxa leqciebis<br />

kursi harmoniul analizsa da mis gamoyenebebSi<br />

gamarTul saerTaSoriso skolaSi (portugalia,<br />

lisaboni, 2010); monawileoba miiRo arawrfivi<br />

analizis, funqciuri sivrceebisa da maTi<br />

gamoyenebebisadmi miZRvnili saerTaSoriso skolis<br />

muSaobaSi (CexeTi, 2010).<br />

igi asrulebda akademiis maTematikisa da fizikis<br />

ganyofilebasTan arsebuli maTematikis dargobrivi<br />

komisiis Tavmjdomaris movaleobas.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

elizbar nadaraia<br />

statiebi<br />

1) `simkvrivis integraluri funqcionalebi~<br />

(IMS Collections, Nonparametrics and Robustness in Modern<br />

Statistical Inference and Time Series Analysis, v. 7, 2010, 153-<br />

168, inglisur enaze).<br />

SemoTavazebulia araparametruli Sefasebis<br />

meTodi simkvriveze damokidebuli integraluri


53<br />

funqcionalebis farTo klasisaTvis. damtkicebulia<br />

agebuli Sefasebis Zlierad Zaldebuleba da<br />

centraluri zRvariTi Teorema. miRebuli Sedegebidan,<br />

rogorc kerZo SemTxveva, gamomdinareobs<br />

aqamde kargad cnobili Sedegebi.<br />

2) `ganawilebis simkvrivis rozenblat-parzenis<br />

Sefasebis `delta funqciis” woniT integraluri<br />

kvadratuli gadaxris zRvariTi ganawilebis<br />

Sesaxeb~ (Ukrainian Mathematical Journal, vol. 62,<br />

#64, 2010, 588-611, Springer, inglisur enaze).<br />

dadgenilia ganawilebis simkvrivis rozenblat-parzenis<br />

Sefasebis `delta funqciis” woniT<br />

integraluri kvadratuli gadaxris zRvariTi ganawilebis<br />

kanoni. agebulia Tanxmobis kriteriumi<br />

da moZebnilia misi asimptoturi simZlavre<br />

garkveuli tipis daaxloebadi alternativebisaTvis.<br />

naCvenebia, agreTve, rom agebuli Tanxmobis<br />

kriteriumi ufro mZlavria, vidre rozenblatbikelis<br />

Tanxmobis kriteriumi xsenebuli tipis<br />

alternativebisaTvis.<br />

3) `hilbertis sivrceSi zomis logariTmuli<br />

warmoebulis statistikuri Sefasebis Sesaxeb~<br />

(<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali, 17, 2010, 741-<br />

747, inglisur enaze).<br />

statistikuri SerCevebis safuZvelze agebulia<br />

sasrulganzomilebiani aproqsimacia hilbertis<br />

sivrceSi albaTuri zomiT logariTmuli<br />

warmoebulis Sesafaseblad da Seswavlilia am<br />

araparametruli Sefasebis Zlierad Zaldebulebis<br />

problema.<br />

4) `regresiis SefasebisaTvis hilbertis sivrceSi~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong>


54<br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 2010, 8-11,<br />

inglisur enaze).<br />

ganxilulia regresiis wiris Sefasebis sakiTxi<br />

usasruloganzomilebian sivrceSi. SemTxveviT<br />

procesTa statistikaSi xSirad gvxvdeba<br />

problemis iseTi dasma, rodesac SerCeva wyvilia,<br />

romelTagan erT-erTi komponenti usasruloganzomilebiani<br />

sivrcis elementia. usasruloganzomilebiani<br />

analizis meTodebis gamoyenebiT, ker-<br />

Zod, ganawilebis logariTmuli gradientis cnebis<br />

safuZvelze, naCvenebia, rom dakvirvebaTa<br />

sasrulganzomilebiani proeqciebiT agebuli nadaraia-vatsonis<br />

tipis regresiis Sefaseba karg aproqsimacias<br />

ukeTebs ZiriTadi sivrcis regresiis<br />

funqcias.<br />

5) `ganawilebis funqciis Sefaseba arapirdapiri<br />

SerCeviT~ (Ukrainian Mathematical Journal, v. 62,<br />

#12, 2010, 801-822, inglisur enaze).<br />

naSromSi SemoTavazebulia ganawilebis funqciis<br />

SefasebaTa klasi, rodesac damkvirveblisaTvis<br />

misawvdomia zogierTi indikatoruli Sem-<br />

TxveviTi sididis mniSvnelobebi. Seswavlilia am<br />

SefasebaTa asimptoturad gadauadgileblobisa da<br />

Zaldebulebis sakiTxebi. garda amisa, damtkicebulia<br />

am SefasebasTan dakavSirebuli C[ a,1<br />

− a]<br />

,<br />

1<br />

0 < a < , sivrceSi uwyveti funqcionalebisaTvis<br />

2<br />

zRvariTi Teoremebi, romlis saSualebiTac agebulia<br />

ganawilebis funqciaze hipoTezis Semowmebis<br />

axali Tanxmobis kriteriumebi.<br />

6) `dinamikis sawyisi mniSvnelobebis albaTuri<br />

ganawilebis Sefasebis Sesaxeb intervalis boloSi<br />

dakvirvebebis safuZvelze~ (The Third Interna-


55<br />

tional Conference `Problems of Cybernetics and Informatics~,<br />

PCI’2010, baqo, azerbaijani, t. II, 2010, 223-227, inglisur<br />

enaze).<br />

ganxilulia SemTxveviTi procesi, romelic<br />

mocemulia Cveulebrivi diferencialuri gantolebiT<br />

SemTxveviTi sawyisi pirobiT. agebulia am<br />

SemTxveviTi sididis albaTuri ganawilebis simkvrivis<br />

araparametruli gulovani Sefasebis procedura,<br />

roca dakvirvebebi SesaZlebelia mxolod<br />

intervalis boloSi. damtkicebulia aseTi Sefasebis<br />

Zaldebuleba da asimptoturad gadauadgilebloba.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. e.nadaraiam monawileoba<br />

miiRo konferenciebis muSaobaSi da gamovida<br />

moxsenebebiT:<br />

_ saerTaSoriso konferencia Tanamedrove stoqastikaSi:<br />

Teoria da gamoyenebebi, II (kievi, ukraina);<br />

_ i.vekuas gamoyenebiTi maTematikis institutis<br />

gafarToebuli samecniero seminari (Tbilisi);<br />

_ III saerTaSoriso konferencia `kibernetikisa<br />

da informatikis problemebi” (baqo, azerbaijani,<br />

2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

giorgi CageliSvili<br />

statiebi<br />

1) „modebis wrfivi bma organzomilebian radialurad<br />

stratificirebul astrofizikur diskebSi“<br />

(TanaavtorobiT; MNRAS, t. 401, gv. 901, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

gamokvleulia diferencialurad mbrunavi radialurad<br />

stratificirebuli astrofizikuri dis-


56<br />

kebis wrfivi dinamika. Seswavlilia modebis bmis<br />

procesi: entropiis, bgerisa da potenciuri grigalis<br />

agznebis arxebi. Sefasebulia movlenebis<br />

mniSvneloba protoplaneturi diskebisa da planetebis<br />

Canasaxebis formirebis procesebisaTvis.<br />

2) „araRerZulad simetriuli SeSfoTebebis<br />

tranzientuli dinamikisa da baroklinuri zonaluri<br />

wanacvlebiTi dinebis simetriuli aramdgradobebis<br />

Sedareba“ (TanaavtorobiT; Journal of the<br />

Atmospheric Sciences, t. 67, gv. 2972, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

Seswavlilia wanacvlebiT dinebebSi mimdinare<br />

procesebis Taviseburebebi sxvadasxva garemoSi,<br />

araRerZulad simetriuli SeSfoTebebi baroklinur<br />

diskebSi da simetriuli aramdgradoba<br />

baroklinur zonalur dinebaSi. Sedarebulia movlenebis<br />

aRmweri formalizmi da analoguri Tvisebebi.<br />

akad.wevr-kor. g.CageliSvilma monawileoba miiRo<br />

saerTaSoriso konferenciaSi, sadac waikiTxa<br />

moxseneba `aerodinamikuri bgeris generacia turbulentobiT<br />

brtyel kuetis dinebaSi” (marseli,<br />

safrangeTi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

aleqsandre xaraziSvili<br />

saxelmZRvanelo<br />

`maTematikuri eskizebi~, nawili II (ilias saxelmwifo<br />

universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />

2010, 204 gv.).<br />

warmodgenili masalis safuZvelze mkiTxveli<br />

ecnoba Tanamedrove maTematikis ZiriTad mimarTulebebs,<br />

kvlevis maTematikur meTodebsa da midgo-


57<br />

mebs, maTematikis ganviTarebis istoriul kanonzomierebebsa<br />

da am disciplinis filosofiur<br />

aspeqtebs.Ggarda amisa, naCvenebia maTematikis mWidro<br />

kavSirebi sxva Teoriul an praqtikul dargebTan,<br />

ganxilulia diskretuli da uwyveti<br />

maTematikis Sinagani urTierTkavSirebi, maTi<br />

roli Semecnebis zogad procesSi. ama Tu im maTematikuri<br />

sakiTxis ganxilvisas gansakuTrebuli<br />

yuradReba eTmoba geometriul, algebrul, kombinatorul<br />

da abstraqtul simravlur-Teoriul<br />

meTodebs, aqsiomatur midgomasa da logikur<br />

analizs. warmodgenilia iseTi Temebi, rogoricaa:<br />

mravalganzomilebiani evkliduri da konformuli<br />

geometriis zogierTi Rrma faqti; gardaqmnaTa<br />

jgufebis invariantebi; uZrav wertilTa meTodis<br />

ZiriTadi aspeqtebi; beris fundamenturi debuleba<br />

simravleTa kategoriis Sesaxeb; giodelis cnobili<br />

Teoremebi formaluri ariTmetikis arasisrulis<br />

Sesaxeb da pirveli rigis logikis sisrulis<br />

Sesaxeb; ramseis kombinatoruli Teoriis<br />

sawyisebi; eiler-puankares formula da misi<br />

mravalricxovani gamoyenebebi.<br />

statiebi<br />

1) `evkliduri sibrtyis kongruentuli wrewirebiT<br />

zogierTi dafarvis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />

American Mathematical Monthly, #5, 2010, 414-423,<br />

inglisur enaze).<br />

ganxilulia evkliduri geometriis zogierTi<br />

kombinatoruli da simravlur-Teoriuli aspeqti.<br />

yoveli naturaluri k ricxvisaTvis Semotanilia<br />

k-erTgvarovani dafarvis cneba da Seswavlilia<br />

erTgvarovani dafarvebis geometriuli Tvisebebi.<br />

kerZod, naCvenebia, rom roca k aranulovani luwi


58<br />

ricxvia, maSin efeqturad aigeba evkliduri sivrcis<br />

k-erTgvarovani dafarva wyvil-wyvilad kongruentuli<br />

wrewirebis meSveobiT, xolo 1-ze meti<br />

kenti k ricxvis SemTxvevaSi analogiuri dafarvis<br />

arseboba mtkicdeba arakonstruqciuli simravlur-Teoriuli<br />

meTodebis gamoyenebiT.<br />

2) `TiTqmis zomadi namdvilmniSvnelobiani<br />

funqciebis Sesaxeb~ Studia Scientiarum Mathematicarum<br />

Hungarica, v. 47, # 2, 2010, 257-266, inglisur enaze).<br />

gamokvleulia TiTqmis zomadi namdvilmniSvnelobiani<br />

funqciebis struqturuli Tvisebebi<br />

da es Tvisebebi gamoyenebulia zomis gagrZelebis<br />

amocanis amoxsnisaTvis. dadgenilia ramdenime<br />

faqti, romelic aRwers TiTqmis zomadi funqciebis<br />

yofaqcevas maTematikuri analizis standartuli<br />

operaciebis mimarT.<br />

3) `mravali cvladis uwyveti funqciebis ubanuban<br />

afinuri aproqsimaciebi da geilis poliedrebi~<br />

(andria razmaZis maTematikis institutis<br />

Sromebi, t. 152, 2010, 133-140, inglisur enaze).<br />

gamokvleulia mravali cvladis uwyveti funqciebis<br />

uban-uban afinuri funqciebiT aproqsimaciis<br />

zogierTi sakiTxi. damtkicebulia, rom sazogadod<br />

aseTi aproqsimaciis struqtura aris<br />

arapolinomialuri sirTulis mqone (e.i. afinur<br />

SesakrebTa raodenoba arapolinomialuri siCqariT<br />

izrdeba). dadgenilia am tipis sakiTxebis<br />

mWidro kavSiri geilis poliedrebis geometriul<br />

TvisebebTan.<br />

4) `brtyeli simravleebis nulzomis mqone<br />

kveTebis arazomadi gaerTianebebis Sesaxeb~ (andria<br />

razmaZis maTematikis institutis Sromebi,<br />

t. 154, 2010, 137-143, inglisur enaze).


59<br />

damtkicebulia garkveuli tipis brtyeli simravleebis<br />

nulzomis kveTebis iseTi ojaxis arseboba,<br />

romlis gaerTianeba arazomad simravles<br />

warmoadgens. zogierT damxmare simravlur-Teoriul<br />

hipoTezaze dayrdnobiT es Sedegi ganzogadebulia<br />

zomadi sivrceebis sakmaod farTo<br />

klasisaTvis. miRebuli Sedegebi gamoyenebulia<br />

topologiur jgufTa TeoriaSi.<br />

5) `namdvilmniSvnelobiani funqciebis zomadobasa<br />

da uwyvetobas Soris erTi damokidebulebis<br />

Sesaxeb (<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali,<br />

t. 17, #4, 2010, 649-661, inglisur enaze).<br />

miRebulia aucilebeli da sakmarisi piroba<br />

imisaTvis, rom mocemuli namdvilmniSvnelobiani<br />

funqcia iyos fardobiTad zomadi sigma-sasrul<br />

uwyvet zomaTa garkveuli klasis mimarT. es piroba<br />

Camoyalibebulia universalurad nulzomis<br />

simravleebisa da funqciebis uwyveti Seviwroebebis<br />

terminebSi. miRebuli Sedegi SeiZleba ganxilul<br />

iqnes rogorc luzinis klasikuri C-Tvisebis<br />

abstraqtuli analogi.<br />

6) `elementarul geometriaSi araelementaruli<br />

meTodebis Sesaxeb~ (Journal of Geometry, v. 97, #1-2,<br />

2010, 132-134, inglisur enaze).<br />

mocemulia simravlur-Teoriuli meTodebisa<br />

da teqnikis zogierTi gamoyeneba klasikuri evkliduri<br />

geometriis sakiTxebSi. ganxilulia erdoS-sekereSis<br />

cnobili problemis araTvladi<br />

versia, samganzomilebiani evkliduri sivrcis<br />

serpinskis daSlis Tvisebebi, mazurkeviCis wertilovani<br />

simravleebi da maTi dualuri dafarvebi.<br />

naCvenebia transfinituri induqciis prin-


60<br />

cipis roli da mniSvneloba aRniSnuli tipis sakiTxebis<br />

kvlevis procesSi.<br />

akad.wevr-kor. a.xaraziSvili monawileobda<br />

2010 wels damTavrebuli sagranto proeqtis SesrulebaSi<br />

(GNSF/ST07/3-169).<br />

2010 wels igi moxsenebiT gamovida abstraqtuli<br />

analizis sakiTxebisadmi miZRvnil 38-e saerTaSoriso<br />

konferenciaze (CexeTis respublika).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

anzor xelaSvili<br />

wigni<br />

`akademikosi albert TavxeliZe” (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010,<br />

176 gv.).<br />

wigni eZRvneba gamoCenili qarTveli fizikosis,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidentis<br />

(1986-2005 ww.) albert (aleko) TavxeliZis<br />

xsovnas misi dabadebis 80 wlisTavTan dakavSirebiT.<br />

statia<br />

`riCardsonisa da kornelis potenciali kvarkebsa<br />

da antikvarkebs Soris gamomdinare gluonis<br />

propagatoris infrawiTeli yofaqcevidan” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #3, 47-49, inglisur enaze).<br />

gamoyenebulia gluonis propagatoris asimptoturi<br />

yofaqceva infrawiTel areSi, romelic<br />

adre iyo dadgenili avtoris mier daison-<br />

Svingeris gantolebebze dayrdnobiT da miRebulia<br />

kvarksa da antikvarks Soris potenciali<br />

Sor manZilebze. gluonis propagatoris wamyvani<br />

asimptotika analizurad gagrZelebulia saSuale-


61<br />

do manZilebze logariTmuli parametrizaciis<br />

gamoyenebiT da gamoyvanilia potenciali, romelic<br />

sakmaod kargad eTanxmeba kornelisa da<br />

riCardsonis fenomenologiur potencialebs maTi<br />

samarTlianobis areebSi. esaa pirveli regularuli<br />

modelireba am potencialebisa kvanturi<br />

gluodinamikis CarCoebSi, romelic sakmaod kargad<br />

aRwers eqsperimentul monacemebs kvarkoniumis<br />

doneebis Sesaxeb.<br />

akad.wevr-kor. a.xelaSvils monografiisaTvis<br />

`kepler-kulonis problemis dinamikuri simetria<br />

klasikur da kvantur meqanikaSi (ararelativisturi<br />

da relativisturi)~ (`Nova Science Publishers~,<br />

niu-orki, 2008, inglisur enaze) mieniWa ilia<br />

vekuas saxelobis premia.<br />

igi xelmZRvanelobda Tsu maRali energiebis<br />

fizikis institutis sakvlev Temas `spinis fizika<br />

da Rrmad aradrekadi procesebi”.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

giorgi jafariZe<br />

statiebi<br />

1) `vanadiumis Semcveli spinuri jaWvebis<br />

kvanturi kritikuli yofaqceva Zlieri spinorbituli<br />

urTierTqmedebis SemTxvevaSi” (TanaavtorobiT;<br />

Phys. Rev. B 82, 172408, inglisur enaze).<br />

modeluri hamiltonianis farglebSi Seswavlilia<br />

spin-orbituli urTierTqmedebiT gamowveuli<br />

kvanturi fazuri gadasvlebi vanadiumis<br />

spinur jaWvSi. naCvenebia, rom susti spin-orbituli<br />

urTierTqmedebis SemTxvevaSi sistemis ZiriTadi<br />

mdgomareoba xasiaTdeba RreCovani agznebis<br />

speqtriT da spinuri da orbituli Tavi-


62<br />

suflebis xarisxebis gancalebuli yofaqceviT:<br />

orbituli qvesistema aris feromagniturad mowesrigebuli,<br />

xolo mouwesrigebeli spinuri qvesistema<br />

xasiaTdeba siTxis tipis axlo wesrigiT.<br />

Zlieri spin-orbituli urTierTqmedebis zRvarSi<br />

spinuri qvesistema xdeba antiferomagniturad mowesrigebuli,<br />

xolo orbituli ki sruliad mouwesrigebelia.<br />

naCvenebia aseve, rom spin-orbituli<br />

urTierTqmedebis Sualeduri mniSvnelobebisTvis<br />

xorcieldeba gardamavali faza, romelSic orbituli<br />

feromagnituri wesrigi Tanaarsebobs spinur<br />

antiferomagnitur wesrigTan.<br />

2) `spinis mixedviT SerCeviTi paierlsis gadasvla<br />

erTganzomilebian gamtarSi spin-orbituli<br />

urTierTqmedebiT” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. B 82,<br />

045127, 2010, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia urTierTganzomilebiani gamtaris<br />

(kvanturi mavTulis) magnituri fazuri diagrama<br />

Zlieri spin-orbituli urTierTqmedebis SemTxvevaSi.<br />

naCvenebia, rom mavTulis gaswvriv mimarTuli<br />

da sivrculad modulirebuli magnituri velis<br />

SemTxvevaSi metaluri mdgomareoba aramdgradia<br />

naxevradmetalur (qiralur) mdgomareobaSi<br />

gadasvlis mimarT, roca modulaciis veqtori<br />

spinuri qvesistemebis fermi impulsebis spin-orbituli<br />

urTuerTqmedebiT ganpirobebuli gaxle-<br />

Cis Tanazomadia.<br />

3) `spin-orbituli urTierTqmedebis gavlena<br />

spinuri kvanturi holis mdgomareobis kidura<br />

modebis dinamikaze” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. Lett.<br />

104, 256804, 2010, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia sivrculad araerTgvarovani<br />

spin-orbituli urTierTqmedebis gavlena spinuri


63<br />

kvanturi holis mdgomareobis kidura modebis dinamikaze.<br />

naCvenebia, rom sivrculad modulirebuli<br />

spin-orbituli urTierTqmedeba iwvevs kidura<br />

modebSi energetikuli RreCos gaCenas mxolod<br />

eleqtron-eleqtronuli urTierTqmedebis sasrulo<br />

da kritikulze ufro didi mniSvnelobebisTvis<br />

(V>V c1 ). naCvenebia, agreTve, rom mouwesrigebeli<br />

spin-orbituli urTierTqmedebis da Zlieri<br />

eleqtron-eleqtronuli urTierTqmedebis Sem-<br />

TxvevaSi (V>V c2 >>V c1 ) xorcieldeba gamtari kidura<br />

modebis andersoniseuli lokalizacia.<br />

4) `magnitur velze damokidebuli rezonansuli<br />

tunelirebiT ganpirobebuli denis spinuri<br />

filtraciis efeqti” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. Lett.<br />

104, 076401, 2010, inglisur enaze).<br />

Teoriulad Seswavlilia magnituri velis<br />

zegavlena erTarxovani kvanturi mavTulis gamtareblobaze<br />

masSi Canergili ori wertilovani<br />

minarevis SemTxvevaSi. naCvenebia, rom sistemis<br />

maxasiaTebeli parametrebis garkveul areSi magnituri<br />

velis cvlilebisas yalibdeba sruli<br />

spinuri filtraciis efeqti, rodesac sistemaSi<br />

gamavali denis magnituri polarizacia aRwevs<br />

Tavis nominalur mniSvnelobas.<br />

5) „muxtis gadatanis movlenebi zonur izolatorSi<br />

spin-orbituli urTierTqmedebiT: metali-izolatori<br />

gadasvlebi da denis spinuri filtraciis<br />

efeqti“ (TanaavtorobiT; Phys. Rev. B 81,<br />

165443, 2010, inglisur enaze).<br />

Teoriulad Seswavlilia spin-orbituli ur-<br />

TierTqmedebis zegavlena erTganzomilebiani ionuri<br />

dieleqtrikis volt-amperul maxasiaTeblebze<br />

gare magnituri velis zemoqmedebis pirobebSi.


64<br />

naCvenebia, rom susti spin-orbituli urTieTqmedebisa<br />

da dieleqtrikul RreCoze mcire magnituri<br />

velis SemTxvevaSi sistemis gamtarebloba<br />

xasiaTdeba gamokveTili spinuri filtraciis<br />

efeqtiT. naCvenebia, agreTve, rom nulovani spinorbituli<br />

urTieTqmedebisa da Zlieri magnituri<br />

velis SemTxvevaSi sistemis ZiriTad mdgomareoba-<br />

Si ganxorcielebuli metaluri faza aramdgradia<br />

dieleqtrikul fazaSi gadasvlis mimarT, gare<br />

eleqtruli veliT inducirebuli ragind mcire<br />

spin-orbituli urTierTqmedebis CarTvisas.<br />

akad.wevr-kor. g.jafariZem monawileoba miiRo<br />

saerTaSoriso konferenciaSi da vorkSopSi `kvanturi<br />

materia dabal ganzomilebebSi~ (stokholmi,<br />

SvedeTi, 2010).<br />

2010 wels man waikiTxa moxsenebebi seminarebze<br />

sazRvargareTis Semdeg samecniero dawesebulebebSi:<br />

geteborgis universitetis Teoriuli<br />

fizikis institutsa da stokholmis universitet-<br />

Si (SvedeTi), friburis universitetis (Sveicaria)<br />

fizikis fakultetze, hanoveris universitetis<br />

(gfr) Teoriuli fizikis institutSi, utrextis<br />

universitetis (niderlandebis samefo) Teoriuli<br />

fizikis institutSi.<br />

maTematikisa da fizikis ganyofilebam Caatara<br />

saerTo krebis 10 sxdoma, romlebzec ganxiluli<br />

iyo 20 sakiTxi. imsjela saqarTveloSi<br />

fundamenturi kvlevebis ganviTarebisa da optimizaciis<br />

gzebze; miRebul iqna ramdenime dadgenileba,<br />

kerZod, qveyanaSi fundamenturi kvlevebis<br />

optimizaciisaTvis saWirod iqna miCneuli, raTa<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma <strong>akademia</strong>m<br />

SeimuSaos konkretuli sqema da meqanizmebi wam-


65<br />

yvani samecniero-kvleviTi institutebis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis wiaRSi dasabruneblad (2010 wlis<br />

18 martis dadgenileba).<br />

2010 wlis 9 ivlisis saerTo krebaze ganyofilebam<br />

mxari dauWira andria razmaZis maTematikis<br />

institutis winadadebas da qveyanaSi fundamentur<br />

kvlevaTa organizaciis problemis gadasaWrelad<br />

mizanSewonilad miiCnia qveynis wamyvani<br />

samecniero institutebis erTian sistemaSi – fundamentur<br />

kvlevaTa erovnul centrSi gaerTianeba,<br />

romlis rols <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

<strong>akademia</strong> Seasrulebs.<br />

2009 wlis Sedegebis mixedviT ganyofilebam<br />

gamoavlina maTematikisa da fizikis dargSi saukeTeso<br />

samecniero-kvleviTi dawesebuleba: zedized<br />

mesamed aseTad miCneul iqna andria razmaZis<br />

maTematikis instituti.<br />

2010 wlis 20 seqtembers dabadebidan 80 weli<br />

Seusrulda ganyofilebis akademikos-mdivans, akademikos<br />

jumber lominaZes. <strong>akademia</strong>Si Catarda<br />

saiubileo sxdoma. saiubileo TariRTan dakavSirebiT<br />

gamovida ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

wevr-korespondentis a.mixailovskis wigni `jumber<br />

lominaZe – mecnieri, mecnierebis organizatori<br />

da SemoqmedebiTi atmosferos Semqmneli~.<br />

iubiles farglebSi 20-21 seqtembers ganyofilebam<br />

Caatara saerTaSoriso simpoziumi `Tanamedrove<br />

astrofizikis miRwevebi~, romlis muSaobaSi monawileobdnen<br />

ruseTidan da ukrainidan Camosuli<br />

stumrebi, wakiTxul iqna 4 samecniero moxseneba.<br />

ganyofilebis xelSewyobiTa da aqtiuri monawileobiT<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />

<strong>akademia</strong>Si 22 dekembers Catarda akad. a.Tavxeli-<br />

Zis dabadebis 80, xolo 24 dekembers akad. e.an-


66<br />

dronikaSvilis dabadebis 100 wlisTavisadmi mi-<br />

ZRvnili saiubileo sxdomebi.<br />

ganyofilebis gadawyvetilebiT dubnis bir-<br />

Tvuli kvlevebis gaerTianebul institutSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

warmomadgenlad SerCeul iqna fiz.-<br />

maT.mecn.kand. arsen xvedeliZe (andria razmaZis<br />

maTematikis instituti).<br />

ganyofilebam wamoayena winadadeba da aRZra<br />

Suamdgomloba aw gardacvlili akademikosis nodar<br />

amaRlobelis sacxovrebeli saxlis kedelze<br />

memorialuri dafis gakeTebis Sesaxeb.<br />

nayofierad imuSaves saangariSo wels ganyofilebasTan<br />

arsebulma maTematikis (Tavmj. akad.<br />

wevr-kor. v.kokilaSvili) da fizikisa da astronomiis<br />

(Tavmj. akad. wevr-kor. a.xelaSvili) dargobrivma<br />

komisiebma. dargobrivi komisiebis recenziebisa<br />

da daskvnebis safuZvelze ganyofilebam<br />

ganixila da Seafasa sajaro samarTlis iuridiuli<br />

pirebis – samecniero-kvleviTi dawesebulebebisa<br />

da saxelmwifo umaRlesi saswavleblebis<br />

mier maTematikisa da fizikis dargebSi 2009 wels<br />

gaweuli samecniero muSaoba.<br />

saqarTveloSi plazmuri astrofizikis samecniero<br />

skolis Seqmnis, mis ganviTarebaSi Setanili<br />

piradi wvlilisa da nayofieri sazogadoebrivi<br />

moRvaweobisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis<br />

gankargulebiT akad. j.lominaZe dajildovda<br />

brwyinvalebis saprezidento ordeniT.


67<br />

dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />

iyo akademiis 8 wevri, maT Soris 1 akademikosi da<br />

7 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

1 wigni da 23 samecniero statia.<br />

akademikosi erekle gamyreliZe<br />

statia<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> geologiuri agebulebisa da<br />

ganviTarebis ZiriTadi niSnebi Tanamedrove geologiuri<br />

Teoriis Suqze” (wignSi `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis<br />

socialur-ekonomikuri ganviTarebis problemebi<br />

da maTi gadaWris gzebi~, <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 10-<br />

33).<br />

axali universaluri geologiuri Teoriis –<br />

liTosferos filebis teqtonikis safuZvelze ganxilulia<br />

kavkasiis teqtonikuri daraionebis sqema<br />

tereinuli analizis safuZvelze. mocemulia <strong>saqarTvelos</strong><br />

teritoriis sxvadasxva asakis danaleqi<br />

da danaleq-vulkanogenuri qanebis liTostratigrafiuli<br />

daxasiaTeba. aRwerilia intruziuli<br />

da subvulkanuri sxeulebi. daxasiaTebulia <strong>saqarTvelos</strong><br />

teqtonikuri agebuleba. ganxilulia<br />

<strong>saqarTvelos</strong>a da momijnave regionebis alpuramdeli<br />

da alpuri geologiur-geodinamikuri evolucia.<br />

naCvenebia geologiur warsulSi (gvianproterozoulidan<br />

kainozouris dasawyisamde) mcire da


68<br />

didi paleookeanuri auzebis ganlageba, maTi sigane<br />

da maT kideebze ganviTarebuli subduqciis<br />

zonebTan dakavSirebuli magmatizmis, metamorfizmisa<br />

da teqtonikuri deformaciebis xasiaTi. naCvenebia,<br />

rom regionis ganviTarebis neoteqtonikur<br />

etapze adgili hqonda molasuri formaciis akumulirebas<br />

da misi Tanamedrove struqturis<br />

Camoyalibebas, rac dakavSirebuli iyo, ZiriTadad,<br />

arabeTis filis CrdiloeTisken moZraobasTan da<br />

mis SeWrasTan xmelTaSua zRvis mobilur naoWa<br />

sartyelSi.<br />

akad. e.gamyreliZis xelmZRvanelobiT damTavrda<br />

saerTaSoriso samecniero-teqnikuri centris<br />

granti A-1418 (ISTC), romlis damuSavebaSi monawileobdnen<br />

akademiis wevr-korespondentebi f.maisa-<br />

Ze, d.Sengelia da m.TofCiSvili.<br />

akad. e.gamyreliZe amJamad muSaobs Sveicariis<br />

nacionaluri samecniero fondis SCOPES-is saer-<br />

TaSoriso grantiT gaTvaliswinebul proeqtze<br />

`kavkasiis teqtonika”.<br />

akad. e.gamyreliZe da akad.wevr-kor. Dd.Sengelia<br />

monawileobdnen saerTaSoriso karpat-balkaneTis<br />

geologiuri asociaciis me-19 kongresis<br />

muSaobaSi (saloniki, saberZneTi) da waikiTxes<br />

moxseneba ,,kavkasiis neoproterozouli da paleozouri<br />

suprasubduqciuri regionuli metamorfizmi,<br />

granitoiduli magmatizmi da geodinamika”.<br />

akademikosi erekle gamyreliZe<br />

akademiis wevr-korespondenti ferando maisaZe<br />

statia<br />

`zogierTi axali mosazreba kavkasionis samxreTi<br />

ferdobis olistostromuli kompleqsis


69<br />

asakis, Semadgenlobis, geologiuri poziciisa da<br />

genezisis Sesaxeb~ A(<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 103-116,<br />

inglisur enaze).<br />

arsebuli faunisturi monacemebis, geologiur<br />

WrilSi ganlagebisa da regionul-geologiuri<br />

mosazrebebis safuZvelze dadasturebulia kavkasionis<br />

samxreTi ferdobis olistostromuli<br />

kompleqsis zedaeocenuri asaki, detalurad aris<br />

aRwerili olistostromebis Semadgenloba, Siga<br />

struqtura da geologiuri pozicia. dadgenilia,<br />

rom olistostromebis klasturi masaliT kvebis<br />

wyaro ganlagebuli iyo gagra-javis zonis Crdilo<br />

nawilSi (raWa-vandamis kordiliera), romelic<br />

amJamad mTlianadaa gadafaruli kavkasionis samxreTi<br />

ferdobis fliSuri zonis samxreTisken<br />

gadaadgilebuli SariaJebiT.<br />

gamoTqmulia mosazreba, rom olistostromebi<br />

miekuTvneba e.w. movleniTi naleqebis gansakuTrebul<br />

kategorias da maTi warmoSoba dakav-<br />

Sirebulia aRniSnuli kordilierisa da kavkasionis<br />

samxreTi ferdis SariaJebis frontaluri<br />

nawilis dezintegraciasTan da natexovani masalis<br />

swraf da mravaljerad mewyrul gadaadgilebasTan<br />

gvianeocenur sedimentaciur auzSi.<br />

naCvenebia, agreTve, rom zedaeocenuri olistostromebis<br />

gamosavlebi, romlebic amJamad mo-<br />

Tavsebulia fliSuri zonis SigniT (orboZalis,<br />

rexisa da beloTis) warmoadgens fliSuri zonis<br />

SariaJebis frontaluri nawilidan gamowberil da<br />

Semdeg samxreTidan CrdiloeTisken gravitaciulad<br />

gadaadgilebul retroSariaJis fragmentebs.


70<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

revaz gaCeCilaZe<br />

statia<br />

`sazRvrebi samxreT kavkasiaSi – TviTmxilvelis<br />

Tvalsazrisi” (J. `hrvatska revia”, 3, 2010,<br />

50-53, xorvatul enaze).<br />

ganxilulia samxreT kavkasiaSi arsebuli politikuri<br />

da kulturuli sazRvrebi sabWoTa periodSi<br />

da damoukidebeli saxelmwifoebis warmoSobis<br />

Semdeg.<br />

akad.wevr-kor. r.gaCeCilaZem monawileoba mii-<br />

Ro saerTaSoriso geografiuli kavSiris regionul<br />

konferenciaSi (Tel-avivi, israeli) da gaake-<br />

Ta moxseneba Temaze `sazRvrebi, geografia da<br />

politika samxreT kavkasiaSi”.<br />

akad.wevr-kor r.gaCeCilaZem waradgina analizuri<br />

cnobebi <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministroSi<br />

samxreT kavkasiis geopolitikis saki-<br />

Txebze.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

mirian TofCiSvili<br />

statiebi<br />

1) `<strong>saqarTvelos</strong> iuruli zRviuri faunis damokidebuleba<br />

geologiuri garemos cvalebadobaze”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> muzeumi.<br />

sabunebismetyvelo da preistoriuli macne,<br />

#2, 82-89, 2010, rusul enaze).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> iuruli naleqebis liTologiuri<br />

mravalferovneba dakavSirebulia geologiuri<br />

garemosGmTel rig cvlilebebTan, romlebmac<br />

didi gavlena moaxdina zRvis organizmebis ganvi-<br />

Tareba-gavrcelebaze. <strong>saqarTvelos</strong> iurul nale-


71<br />

qebSi aRmoCenilia Zalian mdidari paleontologiuri<br />

masala. samwuxarod, organizmTa sxvadasxva<br />

jgufi Tanabrad ar aris ganawilebuli geologiur<br />

WrilebSi da, xSirad, saTanadod arc aris<br />

Seswavlili. yvelaze saintereso jgufia Tavfexiani<br />

moluskebi. <strong>saqarTvelos</strong> iurul naleqebSi<br />

gavrcelebulia amonitidebis 28 ojaxisa da 142<br />

gvaris warmomadgeneli. sinemurul naleqebSi<br />

gvxvdeba 17 gvari, rac globalur masStabSi cnobili<br />

gvarebis daaxloebiT 24,3%-ia, plinsbaxurSi<br />

_ 15(23,0%), toarsulSi – 9 (16,4%), aalenurSi – 15<br />

(33,3%), baiosurSi – 23 (32,8%), baTurSi – 12 (21,8%),<br />

kaloviurSi – 29 (25,2%), oqsfordulSi – 6 (6,3%),<br />

kimerijulSi _ 10 (13,3%) da titonurSi – 13 (14,4).<br />

gacilebiT iSviaTad gvxvdebian belemnitebi. saintereso<br />

jgufia marjnebi. adreiurul-baiosuri<br />

drois monakveTSi isini ar gvxvdeba, xolo baTuradreoqsfordul<br />

dros, rodesac epikontinenturi<br />

zRvis sanapiro zolSi ileqeboda terigenuli<br />

masala da pirobebi marjnebis ganviTarebisTvis<br />

ar iyo xelsayreli, napovnia am jgufis mxolod<br />

ramdenime nimuSi. yvelaze didi raodenobiT marjnebi<br />

gvxvdeba gvianiurul droSi (34 gvari), roca<br />

Suaoqsfordulidan daiwyo barieruli rifebis<br />

mSenebloba. <strong>saqarTvelos</strong> iurul zRvaSi gavrcelebuli<br />

iyvnen, agreTve, mucelfexiani moluskebi,<br />

romelTa gvarebis yvelaze didi raodenoba<br />

titonurze modis (25 gvari). rac Seexeba orsagdulianebs<br />

(70 gvari), maTi droSi monacvleobis<br />

suraTi Zneli aRsadgenia imis gamo, rom taqsonTa<br />

umravlesobas Zalian farTo stratigrafiuli<br />

gavrceleba aqvT. iurul zRvaSi yvelaze didi<br />

rodenobiT gvxvdeba mikrofauna (samwuxarod, adreiurul-baiosuri<br />

mikrofauna ar aris Seswavli-


72<br />

li), romelic gafurCqvnas barieruli rifebis<br />

mSeneblobasTan erTad iwyebs. baTurSi gvxvdeba<br />

22 gvari, kaloviur-adreoqsfordulSi – 24, SuagvianoqsfordulSi<br />

– 42, kimerijulSi – 35, tiTonurSi<br />

– 18.<br />

2) `<strong>saqarTvelos</strong> Sua- da gvianiuruli zRviuri<br />

biotis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT; samTo Jurnali,<br />

#1, 2010, 19-21, rusul enaze).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Sua- da gvianiuruli zRviuri<br />

biotis Semadgenloba sakmaod mravalferovania.<br />

drois am monakveTisTvis yvelaze saintereso da<br />

stratigrafiisTvis mniSvnelovani jgufebia Tavfexiani<br />

moluskebi, marjnebi da mikrofauna. faunis<br />

analizma gviCvena, rom Tavfexiani moluskebis<br />

gvarebis raodenoba maqsimums kaloviur saukuneSi<br />

aRwevda, xolo minimumi ki Suaoqsfordulze modioda.<br />

sapirispiro suraTia marjnebSi da mikrofaunaSi.<br />

am organizmTa gvarebis raodenobis piki<br />

swored Suaoqsfordulze modis, rodesac iwyeba<br />

rifogenezi da pirobebi Tavfexiani moluskebis<br />

ganviTarebisTvis araxelsayreli xdeba.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. m.TofCiSvilma moipova<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

granti `kolxeTis depresiis da mimdebare<br />

Savi zRvis akvatoriis alpuri drois geologiuri<br />

ganviTarebis istoria mezozour-kainozouri<br />

naleqebis navTobgazianobis perspeqtiulobis<br />

Sefasebis mizniT~.<br />

akademiis wevr-korespondenti mixeil kakabaZe<br />

wigni<br />

`axali monacemebi Crdilo germaniis adrecarculi<br />

(hotrivul-baremuli) heteromorfuli


73<br />

amonitebis Sesaxeb” (TanaavtorobiT; Scripta Geologica,<br />

#140, 168 gv., Lleideni, niderlandebis samefo,<br />

2010).<br />

Seswavlilia Crdilo germaniis qvedacarculi<br />

(hotrivul-baremuli) naleqebidan mopovebuli<br />

heteromorfuli amonitebis sistematikisa da stratigrafiuli<br />

mniSvnelobis sakiTxebi. aRwerilia<br />

anciloceratidebis ojaxis 9 gvari da 47 saxeoba,<br />

maT Soris, erTi gvari (Fissicostaticeras) da 20 saxeoba<br />

axalia. miRebul Sedegebs didi mniSvneloba<br />

aqvs rogorc sakuTriv evraziisa da Crdilo amerikis<br />

boriuli regionebis, ise teTisisa da boriuli<br />

regionebis qvedacarculi naleqebis biostratigrafiuli<br />

(zonuri) korelaciisaTvis.<br />

akademiis wevr-korespondenti zurab tataSiZe<br />

statiebi<br />

1) `<strong>saqarTvelos</strong> speleologia” (TanaavtorobiT;<br />

statiebisa da mogonebebis krebuli `arsen<br />

oqrojanaSvili-80~, `lampari”, 2010, 27-39).<br />

ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> karstuli regionebis<br />

hidrogeologiuri potenciali. aRniSnulia,<br />

rom 2009 wlis monacemebiT Seswavlilia 1300<br />

karstuli sicariele, romelTa jamuri sigrZea<br />

240 km, xolo siRrme _ 61 km. 89 karstuli mRvimeebidan,<br />

romelTa siRrme aRemateba 1000 m 7 ganlagebulia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze da isini sa-<br />

Wiroeben safuZvlian Seswavlas.<br />

2) `msoflios giganturi karstuli mRvimeebi<br />

da speleoaRmoCenebis perspeqtivebi saqarTvelo-<br />

Si” (TanaavtorobiT; statiebisa da mogonebebis


74<br />

krebuli `arsen oqrojanaSvili-80~, `lampari”,<br />

2010, 50-61).<br />

ganxilulia msoflios udidesi mRvimeebi. aRniSnulia,<br />

rom msoflios zeRrma karstuli ufskrulebis<br />

pirveli aTeulidan oTxi ganlagebulia<br />

saqarTveloSi.<br />

3) `wyaltubos mRvimuri sistemis kompleqsuri<br />

kvlevis ZiriTadi Sedegebi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />

t. 4, #2, 92-95, inglisur enaze).<br />

mocemulia mRvimur sistemaSi wlebis ganmavlobaSi<br />

Catarebuli kompleqsuri kvlevis Sedegebi.<br />

gaanalizebulia mRvimuri sistemis morfologiuri,<br />

klimaturi, hidrologiuri, aeroionizaciuri<br />

da radiologiuri maxasiaTeblebis ZiriTadi<br />

niSnebi. kompleqsuri kvlevis Sedegebi safuZvlad<br />

daedo mRvimis speleoturistuli miznebisaTvis<br />

aRWurvas. mTavrdeba keTilmowyobis samuSaoebi,<br />

romelic saerTaSoriso standartebis donezea Sesrulebuli.<br />

4) `<strong>saqarTvelos</strong> SavizRvispira Waobebis arqeologiuri<br />

Zeglebis paleogeografiuli interpretacia~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 159-161, inglisur<br />

enaze).<br />

liTologiur-stratigrafiuli da arqeologiuri<br />

masalebis analizis safuZvelze dazustebulia<br />

kolxeTis zRvispira Waobebis arqeologiuri<br />

Zeglebis _ ispanisa da onwyoSias torfqveSa<br />

namosaxlarebis paleogeografia.


75<br />

akademiis wevr-korespondenti daviT Sengelia<br />

statiebi<br />

1) `kavkasionis adrevariskuli (bretonuli)<br />

granitoidebis petrogeoqimia da formirebis pirobebi~<br />

(TanaavtorobiT; aleqsandre janeliZis geologiis<br />

institutis saiubileo SromaTa krebuli,<br />

axali seria 125, 2010, 10-29, inglisur enaze).<br />

kavkasionis mTavari qedis zonis ialbuzisa<br />

da sauReltexilo qvezonebis adrevariskuli granitoidebi<br />

RE da REE Semcvelobisa da geoqimiuri<br />

maxasiaTeblebis (Eu/Eu * -Sr/Nd, Rb/Sr-SiO 2 , Rb/Sr, Eu/Eu * ,<br />

Sm/Nd, La n/ Yb n ) mixedviT mTlianobaSi Seesabameba<br />

msoflios sxva regionebis zedaqerqul granitoidebs.<br />

ialbuzis qvezonis granituli gneisebis didi<br />

nawili upasuxebs S tipis granitebs, nawili,<br />

aseve granitoidebis yvela sxva saxeoba _ I tips.<br />

sauReltexilo qvezonis aloqtonuri granitoidebis<br />

yvela saxeoba miekuTvneba I tipis granitebs,<br />

xolo avtoqtonuris _ gabneulia I, S da A tipis<br />

granitebis diagramis mTel areebSi.<br />

2) `Zirulis kristaluri masivis alpuriswina<br />

warmonaqmnebis U-Pb izotopuri geoqronologia<br />

cirkonebis mixedviT~ (TanaavtorobiT; aleqsandre<br />

janeliZis geologiis institutis SromaTa krebuli,<br />

2010, 41-56, inglisur enaze).<br />

gaanalizebulia U-Pb LA-ICP-MS izotopuri<br />

meTodiT Sesrulebuli cirkonebis kristalebis<br />

lokaluri gazomvebis Sedegebi. Catarebulia 12<br />

nimuSis cirkonis 196 kristalis gazomva. dadgenilia,<br />

rom Zirulis masivis alpuriswina metamorfitebis<br />

da migmatitebis cirkonebis populacia me-


76<br />

tad heterogenulia, rasac sxvadasxva asakis endogenuri<br />

procesebi gansazRvravda.Ggamoyofilia cirkonis<br />

xuTi asakobrivi da genezisis tipi.<br />

akad.wevr-kor. d.Sengelias redaqtorobiT gamoqveynda<br />

geol.-miner. mecn. doqt. n.TaTriSvilisa<br />

da akad. wevr-kor. g.zariZis dabadebidan 100<br />

wlisTavisadmi miZRvnili aleqsandre wulukiZis<br />

geologiis institutis saiubileo SromaTa krebuli,<br />

Tbilisi, axali seria, t. 125. 2010.<br />

akademiis wevr-korespondenti Tamaz WeliZe<br />

statiebi<br />

monografiaSi `Synchronization and Triggering: from<br />

Fracture to Earthquake Processes~ (Springer, 2010, inglisur<br />

enaze) warmodgenilia akad.wevr-kor. T.WeliZis 7<br />

statia (TanaavtorobiT):<br />

1) `arawrfivi dinamika rogorc sinqronizaciisa<br />

da mowesrigebulobis aRmoCenis meTodi geofizikur<br />

droiT seriebSi: kavkasiis seismurobis<br />

analizi”, 3-21.<br />

mocemulia rTuli bunebrivi procesebis xarisxobrivi<br />

da raodenobrivi dinamikis axali me-<br />

Todebis mokle mimoxilva, kerZod, liapunovis<br />

eqsponentis, fraqtaluri ganzomilebis, ganmeorebadobis<br />

diagramebis, ganmeorebadobis raodenobrivi<br />

analizisa da sxva meTodebis aRwera. moyvanilia<br />

avtorebis Sedegebi kavkasiis seismurobis<br />

analizisa rogorc praqtikuli magaliTi. naCvenebia,<br />

Tu ra momgebiania fazuri sivrcis analizis<br />

axali meTodebi savele da laboratoriuli<br />

eqsperimentebiT miRebuli sasrulo sigrZis xmauriani<br />

monacemebis dinamikis identifikaciis dros.


77<br />

2) `stik-slipis modelebi: perioduli zemoqmedebis<br />

gavlena”, 23-33.<br />

seismuri procesis Tanamedrove koncefcia, ZiriTadad,<br />

eyrdnoba arsebul teqtonikur rRvevebze<br />

ganviTarebuli aramdgradi xaxunis models,<br />

kritikuli daZabulobis miRwevisas qerqis myife<br />

msxvrevis adre SemoTavazebuli modelisagan gansxvavebiT.<br />

damatebiTma datvirTvam, romelic SeiZleba<br />

bevrad mcire iyos ZiriTad mamoZravebel<br />

Zalaze, SeiZleba gamoiwvios stik-slipis procesis<br />

trigerireba da sinqronizacia, rac imas niSnavs,<br />

rom es movlenebi gamowveulia obieqtebis<br />

arawrfivi urTierTqmedebiT. gakeTebulia siCqarisa<br />

da mdgomareobis srialis kanonis ganzogadebisa<br />

da gaanalizebis mcdeloba perioduli datvirTvis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

3) `stik-slipis trigerireba da sinqronizacia:<br />

eqsperimentebi zambara-mcocis sistemaze”, 123-<br />

164.<br />

trigerireba da sinqronizacia gvxvdeba bevr<br />

geofizikur movlenaSi, maT Soris, geodinamikaSi.<br />

orive es efeqti aRiZvreba mamoZravebel Zalaze<br />

bevrad mcire damatebiTi datvirTvis zemoqmedebis<br />

Sedegad. es niSnavs, rom trigerireba da sinqronizacia<br />

dakavSirebulia obieqtebis arawrfiv<br />

urTierTqmedebasTan, saxeldobr, kritikul mdgomareobasTan<br />

axlos myof sistemebSi arastabilurobis<br />

aRZvrasTan. seismur procesSi ZiriTadi<br />

komponentia teqtonikuri daZabuloba, xolo damatebiT<br />

datvirTvas iwvevs sxvadasxva (mimoqcevis,<br />

wyalsacavis eqspluataciis, didi afeTqebis, magnituri<br />

qariSxlis da sxv.). tipis movlenebi. am<br />

TavSi warmodgenilia zambara-mcocis sistemaSi<br />

meqanikuri arastabilurobis (srialis) eleqtro-


78<br />

magnituri da meqanikuri trigerirebisa da sinqronizaciis<br />

laboratoriuli eqsperimentebis Sedegebi.<br />

srialis SemTxvevebi Cawerilia rogorc<br />

akustikuri gamosxivebis paketi.<br />

4) `fazurad-wanacvlebuli velebi: zogi eqsperimentuli<br />

monacemi~, 213-220.<br />

Sedarebulia meqanikuri da eleqtruli velebis<br />

sinqronizaciis eqsperimentuli monacemebi. amgvari<br />

fazuri wanacvlebis axsna gamomdinareobs<br />

asimetriuli kontinuumis Teoriidan. es Teoria<br />

exeba ara mxolod meqanikur velebs, daZabulobebsa<br />

da brunvebs. igi ganixilavs, agreTve, sxva<br />

fizikur velebsac, romlebic urTierToben daZabulobebTan.<br />

5) `enguris kaSxlis irgvliv seismur procesebSi<br />

wylis donis perioduli variaciiT gamowveuli<br />

dinamikuri cvlilebebi: sinqronizacia da<br />

trigerireba”, 273-286.<br />

gamokvleulia wylis donis variaciis SesaZlo<br />

zemoqmedeba lokaluri seismuri aqtivobis<br />

dinamikaze. seismurad aqtiur zonaSi ganlagebuli<br />

didi kaSxlebi xSirad ganixileba rogorc<br />

seismuri saSiSroebis wyaro. ramdenime wlis ganmavlobaSi<br />

kaSxlis regularuli sezonuri datvirTva/gantvirTvis<br />

Sedegad, kaSxliT gamowveuli<br />

seismuroba (RIS) im donisaa, rogoric SedarebiT<br />

mcire miwisZvrebis dros mcire magnitudiT. aseTi<br />

klebis asaxsnelad aRniSnuli naSromis avtorebi<br />

warmoadgenen lokaluri seismuri aqtivobis fazuri<br />

sinqronizaciis models – kaSxliT gamowveuli<br />

seismurobis sinqronizacias (RISS).<br />

6) `miwisZvrebis gavlena WaburRilebSi wylis<br />

donis variaciebze~, 287-303.


79<br />

gaanalizebulia wylis donis variaciebis dinamikuri<br />

sirTule. Seswavlilia dinamikis damokidebuleba<br />

perioduli komponentebis arsebobaze<br />

droiTi seriebis CanawerebSi, risTvisac gamoyenebulia<br />

droiTi seriebis analizis Tanamedrove<br />

meTodebi. naCvenebia, rom wylis donis variaciebis<br />

dinamikuri sirTule gamowveulia droiT seriebSi<br />

araperioduli komponentebis arsebobiT da is ar<br />

aris damokidebuli perioduli gavlenebis gamoricxvaze.<br />

7) `biSkekis poligonze (Sua azia) miwisZvrebis<br />

molodinis droebSi Zlieri eleqtromagnituri<br />

impulsebiT gamowveuli dinamikuri cvlilebebi~,<br />

339-360.<br />

1983-1990 ww. biSkekis poligonze (Sua azia)<br />

Zlieri 2,5 kiloamperis impulsebi modebuli iyo<br />

4,5 km sigrZis eleqtrul damiwebul MHD-dipolze.<br />

kvlevis mizani iyo am MHD-eqsperimentebis<br />

gavlenis dadgena seismurobis dinamikaze. arawrfivi<br />

dinamikis xarisxobrivi da raodenobrivi<br />

meTodebi gamoyenebul iqna miwisZvrebis molodinis<br />

droiTi mwkrivis analizisaTvis katalogis<br />

sam nawilSi: MHD eqsperimentebis dawyebamde,<br />

eqsperimentebis dros da eqsperimentebis Semdeg.<br />

Sedegebi gviCvenebs, rom MHD-eqsperimentebi garkveul<br />

gavlenas axdenen miwisZvrebis droiT ganawilebaze,<br />

kerZod, izrdeba miwisZvrebis molodinis<br />

droiTi seriebis regularobis xarisxi.<br />

8) `stik-slipis procesis maRali rigis sinqronizacia:<br />

eqsperimentebi zambara-mcocis sistemaze”<br />

(` Nonlinear Dynamics~, DOI 10.1007/s11071-009-9536-<br />

6; 2010, inglisur enaze).


80<br />

moyvanilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />

friqcionul sistemaSi susti eleqtromagnituri<br />

an meqanikuri zemoqmedebiT gamowveuli fazuri<br />

sinqronizaciis Sesaxeb. stik-slipis droiTi mwkrivebis<br />

analizisaTvis gamoyenebulia arawrfivi dinamikis<br />

Teoriis axali meTodebi. stik-slipis re-<br />

JimSi moqmedi zambara-mcocis sistema ganixileba<br />

rogorc miwisZvrebis warmomqmneli aqtiuri teqtonikuri<br />

rRvevis analogi. aRmoCenilia susti<br />

eleqtromagnituri an meqanikuri zemoqmedebiT<br />

gamowveuli maRali rigis sinqronizaciis efeqti.<br />

miRebuli Sedegebi xels Seuwyobs seismur droiT<br />

rigebSi axali regularobebis aRmoCenas.<br />

9) `araTanabari xaxunis procesiT gamowveuli<br />

akustikuri talRebis droiTi dinamikis gamokvleva”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />

Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4,@#1, 2010, 53-55,<br />

inglisur enaze).N@<br />

Seswavlilia bazaltis filebis araTanabari<br />

xaxunis reJimSi moZraobis dros warmoqmnili<br />

akustikuri talRebis dinamika. Seiqmna zambaramcocis<br />

tipis eqsperimentuli danadgari, romelic<br />

saSualebas iZleva SeviswavloT araTanabari xaxunis<br />

procesiT gamowveuli akustikuri emisia<br />

gare zemoqmedebis pirobebSi. drois intervalebis<br />

seriebis misaRebad ganxorcielda monacemebis<br />

filtracia da dadginda akustikuri emisiis<br />

pirveli Semosvlis momenti. akustikuri talRebis<br />

warmoqmnis dinamikis cvlilebis ricxobrivi SefasebisaTvis<br />

gamoyenebulia arawrfivi rekurentuli<br />

ricxobrivi analizi da calisis entropiis<br />

gamoTvlis meTodi. naCvenebia, rom akustikuri<br />

talRis ganawilebis dinamikis deterministuli<br />

struqtura damokidebulia moZraobis pirobebze.


81<br />

10) `engurhesis kaSxlis daxrismzomTa qselis<br />

monacemTa Segrovebisa da gadmocemis avtomaturi<br />

sistemis dayeneba da amuSaveba~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong>Aakademiis moambe,<br />

t. 4, #3, 2010, 58-62, inglisur enaze).<br />

enguris maRliv TaRovan kaSxalze daxrismzomTa<br />

qselis saSualebiT dakvirvebebis adre<br />

arsebuli sistema (vizualuri dakvirvebebi da<br />

masalis Tvis bolos TbilisSi gadmogzavna) ar<br />

iZleoda saSualebas, kaSxalze mimdinare deformaciuli<br />

procesebis Sesaxeb operatiulad, realur<br />

droSi migveRo informacia. amJamad 3 sadgurze<br />

dayenebuli monacemTa Segrovebisa da gadacemis<br />

telemetriuli sistema warmoadgens aparatul-programul<br />

kompleqss, romelic uzrunvelyofs<br />

enguris kaSxalze gazomvebis Sedegad miRebuli<br />

monacemebis Segrovebas eleqtronuli cxrilis<br />

saxiT da gadmocemas kvlevis centrSi _ TbilisSi,<br />

geofizikis institutis geodinamikur laboratoriaSi<br />

masalis operatiuli damuSavebisa<br />

da analizisaTvis.<br />

11) `didi kaSxlebis mSeneblobisa da rezervuarSi<br />

dagrovili wylis donis cvlilebis gavlena<br />

dedamiwis qerqis zedapiris daxris dinamikaze”<br />

(Hydrocomplexity: New Tools for Solving Wicked Water<br />

Problems. IAHS Publications 338, 2010, 268-269).<br />

Seswavlilia enguris didi kaSxlis mSeneblobisa<br />

da wylis donis variaciis dedamiwis qerqis<br />

lokaluri gadaxrebis dinamikaze zemoqmedeba.<br />

miRebuli Sedegebis Tanaxmad kaSxlis fuZis gadaxrebis<br />

ZiriTadi arawrfivi maCveneblebi Tvisebrivad<br />

ar icvleboda kaSxlis mSeneblobis an avsebis<br />

periodSi, magram amis miuxedavad mcire<br />

raodenobrivi sxvaobebi dinamikaSi mainc SeimCne-


82<br />

oda. es Sedegi naTlad gviCvenebs, rom qerqis<br />

daxrebis dinamikaSi raodenobrivi cvlilebebis<br />

aRmoCena SesaZlebelia, rasac didi mniSvneloba<br />

aqvs monitoringis sistemis Seqmnis TvalsazrisiT.<br />

12) `Caqvi-baTumis avtosagzao gvirabis mdgomareobis<br />

georadiolokaciuri eqspres-analizi” (TanaavtorobiT;<br />

mixeil nodias geofizikis institutis<br />

SromaTa krebuli, t. XII, 2010, 72-77).<br />

kvlevis obieqts warmoadgenda Caqvi-baTumis<br />

avtosagzao gvirabis TaRis zeda nawili. samuSaos<br />

mizani iyo gvirabis betonis safaris xarisxis<br />

dadgena, kerZod, haeris siRrueebis aRmoCena betonis<br />

fenaSi. georadiolokaciuri meTodiT gvirabis<br />

gamosakvlevad gamoyenebuli iyo geolokatori<br />

,,zond12-e”, Tavisi saStato anteniT 2 gჰc sixSiriT<br />

da programuli uzrunvelyofiT ,,prizm 2,5”. betonis<br />

safari vrceldeboda, ZiriTadad, 0,4-0,5 m<br />

siRrmeebze. georadiogramaSi Cans eleqtromagnituri<br />

talRis difraqciiT gamokveTili armaturis<br />

CanarTebi. dadgenilia Wrilis georadiolokaciuri<br />

parametrebi. haeris Semcveli siRrueebis arsebobis<br />

damadasturebeli niSnebi am erT profilze<br />

2 ghc anteniT ar SeiniSneba, rac metyvelebs sakvlev<br />

monakveTze Sesrulebuli betonis samuSaoebis<br />

karg xarisxze.<br />

akad.wevr-kor. T.WeliZem 2010 w. miiRo monawileoba<br />

saerTaSoriso konferenciebSi:<br />

_ did katastrofebze evropis Ria wilobrivi<br />

SeTanxmebis centrebis direqtorebis yovelwliuri<br />

Sexvedra (parizi, safrangeTi);


83<br />

_ EAPC-s seminari Temaze: `energetikuli usafrTxoeba<br />

da kritikuli energoinfrastruqturis<br />

dacva” (Tbilisi);<br />

_ vorkSopi `Sua aRmosavleTis regionis miwisZvrebis<br />

modeli~ (Tbilisi);<br />

_ yovelwliuri konferencia: `seismuri Semsubuqeba<br />

da mdgradi ganviTareba” (Teoriuli fizikis<br />

saerTaSoriso centri ICTP, triesti, italia);<br />

_ evropuli seismologiuri komisiis 32-e generaluri<br />

asamblea (monpelie, safrangeTi);<br />

_ vorkSopi `miwisqveSa wylebis gamokvleva<br />

da eqspluatacia da <strong>saqarTvelos</strong> Termuli<br />

wylis sistemebi~ (Tbilisi);<br />

_ UNDP – vorkSopi `miwisZvris scenari TbilisSi”<br />

(Tbilisi);<br />

_ `Sua aRmosavleTis regionis miwisZvrebis<br />

modeli~ (stamboli, TurqeTi).<br />

dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebam<br />

saangariSo wels Caatara ganyofilebis<br />

10 sxdoma.<br />

ganyofilebaSi Semovida ssip – samecnierokvleviTi<br />

dawesebulebebis 2009 wlis samecniero<br />

angariSebi, romlebsac CautardaT eqspertiza. yvela<br />

samecniero dawesebulebis angariSma miiRo<br />

dadebiTi Sefaseba. saukeTeso institutis konkursSi<br />

gamarjvebulad gamocxadda aleqsandre janeliZis<br />

geologiis instituti.<br />

ganyofilebam Caatara saerTaSoriso seminari,<br />

sadac mosmenili iyo kolorados saxelmwifo<br />

universitetis, dasavleT avstraliis universitetis<br />

profesorisa da CineTis universitetis mowveuli<br />

sapatio profesoris riCard goldfarbis


84<br />

moxseneba Temaze: `orogenuli oqros sabadoebi –<br />

geologia, kvlevis meTodebi da globaluri modeli~<br />

da samxreT avstraliis geologiuri samsaxuris<br />

sabadoebisa da energoresursebis ganyofilebis<br />

ufrosi mecnier TanamSromlis martin<br />

feaklafis moxseneba `uranis sabadoTa sistemebi:<br />

geologia, kvleva, mopoveba da damuSaveba~.<br />

akad. Ee.gamyreliZe da akademiis wevr-korespondentebi<br />

m.TofCiSvili, m.kakabaZe, f.maisaZe da<br />

d.Sengelia monawileobdnen aleqsandre janeliZis<br />

geologiis institutis 85 wlisTavisadmi miZRvnil<br />

saerTaSoriso saiubileo samecniero konferenciaSi<br />

`kavkasiis geologiis problemebi”, romelic<br />

Catarda TbilisSi. Ggamoqveynda am konferenciis<br />

Tezisebi da geologiuri eqskursiis megzuri inglisur<br />

enaze (avtorebi akad. e.gamyreliZe da<br />

akad.wevr-kor. f.maisaZe).<br />

gamoyenebiTi meqanikis,<br />

manqanaTmSeneblobisa da<br />

marTvis procesebis ganyofileba<br />

gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis procesebis ganyofilebaSi 2011 wlis<br />

1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo akademiis 13 wevri,<br />

MmaT Soris 4 akademikosi da 9 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

4 monografia da wigni, 4 saxelmZRvanelo da 40<br />

samecniero statia.


85<br />

akademikosi robert adamia<br />

monografia<br />

`myari sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis<br />

parametrebis gaangariSebis sainJinro meTodebi”<br />

(TanaavtorobiT; sagamomcemlo saxli `teqnikuri<br />

universiteti”, Tbilisi, 2010, 230 gv.).<br />

naSromi eZRvneba myari sxeulebis dartymiTi<br />

urTierTqmedebis parametrebis gaangariSebis meTodebisa<br />

da algoriTmebis SemuSavebas dartymis<br />

sxvadasxva SesaZlebeli modelisa da sxeulebis<br />

deformaciebis TviseburebaTa gaTvaliswinebiT.<br />

SemoTavazebulia dartymis Teoriis axali mimar-<br />

Tuleba – dartymis procesis fenomenologiuri<br />

aRwera, ris safuZvelzec agebulia dartymiTi<br />

datvirTvebis gaangariSebis inJinruli meTodebi.<br />

mTavari aqcenti gadatanilia metalurgiuli manqanebisa<br />

da mowyobilobebis Zalovan gadacemebSi<br />

dartymiTi urTierTqmedebis parametrebis gansaz-<br />

Rvraze, vinaidan am manqanebis eqspluatacia xasiaTdeba<br />

xSiri avariebiT dartymiTi xasiaTis<br />

mZlavri Zalvebis zemoqmedebis gamo.<br />

statiebi<br />

1) `RreCoebis zegavlenis gamokvleva samanqano<br />

sistemebis dinamikur datvirTvebze” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe, t. 4, #3, 38-42, inglisur enaze).<br />

SemoTavazebulia samanqano agregatebis transmisiebSi<br />

dinamikuri maxasiaTeblebis gaangariSebis<br />

ganzogadebuli meTodika manqanis gaSvebis<br />

sxvadasxva etapze mTavari eleqtroamZravis Zalovan<br />

gadacemebSi RreCoebis Tanaarsebobis gaTvaliswinebiT.<br />

dadgenilia analizuri damokidebuleba<br />

RreCoebis sidideebsa da maTi gavleniT


86<br />

gamowveul damatebiT (dartymiTi xasiaTis) Zalvebs<br />

Soris.<br />

2) `dartymis Zalovani funqciebis gansazRvra<br />

sxeulis deformaciuli modelebis gaTvaliswinebiT”<br />

(TanaavtorobiT; J. `novacia”, #7, quTaisi,<br />

2010, 11-21).<br />

myari sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis<br />

Zalebis gaangariSebis mizniT warmodgenilia sxeulebis<br />

deformirebis SesaZlo modelebi da Ti-<br />

Toeuli modelisaTvis dadgenilia Zalovani funqciebis<br />

gamosaTvleli gantolebani. SemoTavazebulia<br />

dartymis Teoriis axali mimarTuleba, saxeldobr,<br />

dartymiTi procesebis fenomenologiuri<br />

aRwera, romlis safuZvelze SemuSavebulia<br />

dartymiTi datvirTvebis gaangariSebis inJinruli<br />

meTodika.<br />

3) `myari sxeulebis dartymiTi datvirTvebis<br />

tipisa da parametrebis gansazRvris meTodebi” (TanaavtorobiT;<br />

J. `novacia”, #7, quTaisi, 2010, 22-28).<br />

myari sxeulebis dartymiTi procesebisaTvis<br />

dadgenili yvela SesaZlo tipis modelisaTvis<br />

gaangariSebulia dartymis ZiriTadi parametrebis<br />

eqstremaluri mniSvnelobani, saxeldobr, dartymiTi<br />

Zalebis da Telvis kontaqturi deformaciis<br />

maqsimaluri sidideebi da maTi miRwevis<br />

dro, dartymis xangrZlivoba da maqsimaluri<br />

plastikuri narCeni deformaciis mniSvneloba,<br />

agreTve, siCqaris aRdgenis koeficienti da sxv.<br />

4) `sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis Zalebis<br />

gaangariSebis sainJinro meTodebi fenomenologiuri<br />

modelebis gaTvaliswinebiT” (TanaavtorobiT;<br />

J. `novacia”, #7, quTaisi, 2010, 29-37).<br />

myari sxeulebis fizikur-meqanikuri Tvisebebisa<br />

da sxeulebis Sejaxebis siCqareTa mixedviT


87<br />

dadgenilia dartymiTi procesebis sxvadasxva tipis<br />

saangariSo modelebi da SemoTavazebulia<br />

dartymiTi Zalebis gamoTvlisaTvis aucilebel<br />

ZiriTad parametrTa gamosaxulebani.<br />

5) `Caketilkonturiani meqanikuri sistemebis<br />

gardamavali procesebis analizisa da sinTezis<br />

amocanebis Sesaxeb” (TanaavtorobiT; J. `novacia”<br />

#7, quTaisi, 2010, 38-45).<br />

ganxilulia Caketilkonturiani sistemebis<br />

gardamavali procesebis analizisa da optimizaciuri<br />

sinTezis amocanebi. SemuSavebulia aseTi<br />

sistemebisaTvis rxeviTi sixSireebisa da formebis<br />

gamosaTvleli saangariSo algoriTmebi.<br />

6) `milebis adidva-sworebis erToblivi procesebis<br />

parametrebis gansazRvra” (TanaavtorobiT;<br />

`Georgian Engineering News, 2(54), Tbilisi, 2010, 54-57,<br />

inglisur enaze).<br />

mocemulia adidva-sworebis procesis parametrebis<br />

ganmsazRvreli meTodika, rac milebis<br />

dagrexis kuTxis optimaluri sididis mniSvnelobis<br />

gaangariSebis saSualebas iZleva. SesaZlebelia,<br />

agreTve, gaangariSebuli iqnes saadidvo Tvalakze<br />

modebuli mgrexi momenti da narCeni Zabvebis<br />

sidide, rasac didi mniSvneloba aqvs milebis<br />

sworebis meqanizmis konstruirebisa da xarisxiani<br />

produqciis misaRebad .<br />

7) `eileris kuTxeebis gamoTvlis meTodi sivrcobriv<br />

brunvaTa jgufis spinoruli warmodgenis<br />

meSveobiT” (TanaavtorobiT; akademikos daviT<br />

TavxeliZis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli<br />

`gamoyenebiTi meqanika~, Tbilisi, 2010, 18-23).


88<br />

orTogonaluri gardaqmnebis spinoruli warmodgenebis<br />

gamoyenebiT miRebulia gantolebebi,<br />

romlebic gansazRvraven ganzogadebul brunvis<br />

simravleebs. miRebulia Tanafardobani meore<br />

rigis gardaqmnebis kompleqsur unitarul matricebsa<br />

da L<br />

3 brunvis namdvil orTogonalur matricebs<br />

Soris, rac saSualebas iZleva advilad<br />

gamoiTvalos eileris Sesabamisi kuTxeebi da damuSavdes<br />

brunvis procesebis marTvis algoriTmebi.<br />

8) `gardamavali procesebis maTematikuri da<br />

fizikuri modelireba msgavsebis kriteriumebis<br />

gamoyenebiT” (TanaavtorobiT; akademikos daviT TavxeliZis<br />

dabadebidan 100 wlisTavisadmi miZRvnili<br />

stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli `gamoyenebiTi<br />

meqanika~, Tbilisi, 2010, 111-117).<br />

ganxilulia dinamikuri sistemebis modelirebis<br />

zogierTi sakiTxi. SemoTavazebulia pirobebi,<br />

romlebic uzrunvelyofs dinamikuri procesebis<br />

msgavsebas prototipsa da modelSi da romlebic<br />

akavSirebs prototipis da modelis parametrebs.<br />

9) `avtomaturi dganebis damxmare meqanizmebis<br />

racionaluri konstruireba~ (TanaavtorobiT; donbasis<br />

manqanaTmSeneblobis saxelmwifo <strong>akademia</strong>,<br />

samecniero SromaTa krebuli `Обработка материалов<br />

давлением~, #1(22), 2010, 266-269, rusul enaze).<br />

ganxilulia milsaglini avtomaturi dganis<br />

damxmare meqanizmebis konstruqciebi, kerZod, erT<br />

da or samarTulze momuSave meqanizmebi da<br />

milebis gadamyiravebeli mowyobiloba. aRniSnuli<br />

meqanizmebi gamoirCeva maRali swrafqmedebiT, ris<br />

gamoc SesaZlebelia maTi gamoyeneba mcire milsaglin<br />

agregatebze, romlebic gamoirCeva muSa-


89<br />

obis maRali tempiT. meqanizmebi uzrunvelyofen<br />

dganis mwarmoeblobisa da milis sizustis zrdas,<br />

agreTve, momsaxure personalis Sromis pirobebis<br />

gaumjobesebas.<br />

akad. r.adamia monawileobas Rebulobs SoTa<br />

rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantiT<br />

dafinansebuli proeqtis SesrulebaSi `robot-manipulatorebis<br />

sivrcobrivi moZraobebis<br />

marTvis axali teqnologiuri procedura~ (2010-<br />

2012).<br />

igi aris perioduli samecniero Jurnalis<br />

`novacia” (quTaisi) mTavari redaqtori.<br />

akademikosi mindia saluqvaZe<br />

statiebi<br />

1) `mravlkriteriuli identifikaciis meTodebi<br />

dinamikuri sistemebisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />

arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />

SromaTa krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 36-60).<br />

ganxilulia sistemaTa identifikaciis amocana<br />

mravalkriteriuli optimizaciis poziciidan<br />

da naCvenebia aseTi midgomis mizanSewoniloba<br />

praqtikuli moTxovnilebebis TvalsazrisiT. maRali<br />

rangis erTi diferencialuri gantolebiT aRwerili<br />

modelisaTvis monaxulia grinis funqcia<br />

Semaval da gamomaval signalebs Soris analizuri<br />

kavSirisaTvis. wrfivi dinamikuri arastacionaruli<br />

sistemebiT aRwerili modelebisaTvis moyvanilia<br />

marTvadobisa da dakvirvebadobis sakmarisi,<br />

xolo stacionaruli sistemebis SemTxvevaSi<br />

_ aucilebeli pirobebic. ganxilulia dinamikuri<br />

sistemebis diskretizaciis sqema da Camoyalibebulia<br />

identifikaciis rekurentuli algoriTmi


90<br />

matriculi modelebisaTvis. dasabuTebulia marTkuTxa<br />

matricis penrouzis azriT Sebrunebadobis<br />

cnebis gamoyenebis upiratesoba standartuli da<br />

mravalkriteriuli identifikaciis algoriTmebisaTvis.<br />

Mmoyvanilia saTanado debuleba matricis<br />

fsevdoSebrunebulis eqstremaluri Tvisebis Sesaxeb.<br />

2) `wrfivi arastacionaruli sistemebis identifikacia<br />

da modelireba~ (TanaavtorobiT; arCil<br />

eliaSvilis marTvis sistemebis institutis SromaTa<br />

krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 9-16).<br />

damuSavebulia wrfivi arastacionaruli dinamikuri<br />

sistemebis parametruli identifikaciis<br />

meTodi. parametruli identifikaciis amocana dasmulia<br />

rogorc wrfivi Cveulebrivi diferncialuri<br />

gantolebis koSis amocanis Sebrunebuli<br />

amocana. sistemis parametrebze, Sesaval da gamosaval<br />

cvladebze garkveuli SezRudvebis dros<br />

formulirebuli da damtkicebulia Teorema iseTi<br />

intervalis arsebobis Sesaxeb, sadac sistemis<br />

uwyveti parametrebi identificirebadia. parametrebis<br />

Sefasebis algoriTmi da modelis dadasturebis<br />

sakiTxi gamokvleulia meore rigis sistemis<br />

magaliTze rogorc analizurad, ise kompiuteruli<br />

modelirebis saSualebiT.<br />

3) `xarisxis kriteriumTa sivrcis metrikis<br />

Tvisebebis gamokvleva mravalkriteriuli optimizaciis<br />

amocanebis amoxsnisas” (TanaavtorobiT;<br />

Applied Mathematics and Computation, v. 217, issue 3, aSS,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

SemoTavazebulia axali meTodi dasaproeqtebeli<br />

sistemebis optimizaciis misaRwevad. igi<br />

efuZneba xarisxis kriteriumTa sivrcis metrikis


91<br />

gansazRvras da am sivrcis nebismier or wertils<br />

Soris manZilis Sesabamisi invariantis moZebnas.<br />

4) `araskalaruli optimizaciis gluvi da<br />

aragluvi amocanebi” (akademikos iveri frangiSvilis<br />

dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saer-<br />

TaSoriso samecniero konferencia „sainformacio<br />

da kompiuteruli teqnologiebi, modelireba, mar-<br />

Tva“, sagamomcemli saxli `teqnikuri universiteti~,<br />

Tbilisi, 2010, 103-104, rusul enaze).<br />

ganxilulia optimalobis pirobebi araskalaruli<br />

optimizaciis gluvi da aragluvi amocanebisaTvis.<br />

miRebuli rezultatebi SeiZleba gamoyenebul<br />

iqnes rogorc statikuri, aseve araskalaruli<br />

optimizaciis dinamikuri amocanebisaTvis.<br />

5) `eqstremalobis pirobebi araskalaruli<br />

optimizaciis amocanebSi mravalsaxa asaxvebiT”<br />

(TanaavtorobiT; arCil eliaSvilis marTvis sistemebis<br />

institutis SromaTa krebuli, #14, Tbilisi,<br />

2010, 17-35, rusul enaze).<br />

avtorebi eyrdnobian mxebi epiwarmoebulis<br />

cnebas mravalsaxa asaxvebisaTvis, romelic warmoadgens<br />

obenis mier Semotanili zeda mxebi warmoebulis<br />

cnebis modifikacias. Aaraskalaruli optimizaciis<br />

amocanebisaTvis mravalsaxa miznobrivi<br />

funqciebiT mxebi epiwarmoebulis cnebis safuZvelze<br />

damtkicebulia optimalobis aucilebeli<br />

da sakmarisi pirobebi saTanado daSvebaSi.<br />

6) `wylis nakadebSi dabinZurebis xarisxis Sefaseba<br />

wyalSi gaxsnili Jangbadis identifikaciis<br />

saSualebiT~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> qimiuri<br />

Jurnali, t. 10, #4, Tbilisi, 2010, inglisur enaze).<br />

gaxsnili Jangbadis Semcveloba wylis nakadis<br />

raime ubanze an garkveul adgilze, gaxsnili


92<br />

Jangbadis deficiti an misi biologiuri moxmareba<br />

xSirad axasiaTebs wylis xarisxs. wyalSi<br />

gaxsnili Jangbadis koncentracia warmoadgens<br />

wylis dabinZurebis saerTo maxasiaTebels da misi<br />

identifikaciisas gadawyvetileba modelis `saukeTeso”<br />

struqturis arCevis Sesaxeb miiReba ara<br />

marto Cveulebrivi F-kriteriumis, aramed simravluri<br />

korelaciis koeficientis mniSvnelobisa da<br />

regresiis koeficientebis r-kriteriumebis analizis<br />

mixedviT, xolo parametrebis Sefaseba modelis<br />

miRebuli saukeTeso struqturisas xorcieldeba<br />

umciresi kvadratebis meTodis gamoyenebis<br />

safuZvelze. Aagebulia mdinare mtkvris ubanze<br />

wyalSi gaxsnili Jangbadis wrfivi da arawrfivi<br />

modelebi da Catarebulia maTi analizi.<br />

akad. m.saluqvaZe monawileobda konferenciebSi<br />

da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `wylis dabinZurebis Sefaseba nakadebSi<br />

xsnadi Jangbadis identifikaciis saSualebiT~ (saerTaSoriso<br />

konferencia `Tanamedroveobis Ziri-<br />

Tadi ekologiuri problemebi da ekologia”, Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ `qarTuli samecniero skolis miRwevebi optimizaciis<br />

Teoriuli da praqtikuli problemebis<br />

gadawyvetaSi~ (akademikos iveri frangiSvilis<br />

dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />

konferencia „sainformacio da kompiuteruli<br />

teqnologiebi, modelireba, marTva“, sagamomcemlo<br />

saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

2010).<br />

_ `araskalaruli optimizaciis gluvi da<br />

aragluvi amocanebi~ (akademokos iveri frangiSvilis<br />

dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saer-


93<br />

TaSoriso konferencia „sainformacio da kompiuteruli<br />

teqnologiebi, modelireba, marTva“, sagamomcemlo<br />

saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

2010).<br />

akad. m.saluqvaZis mTavari redaqtorobiT gamoica<br />

arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />

SromaTa krebuli `marTvis Teoria, mar-<br />

Tvis sistemebi, informatika~ #14, Tbilisi, 2010.<br />

akad. m.saluqvaZe yovelTviuri samecniero-referirebuli<br />

Jurnalis _ `mecniereba da teqnologiebi”<br />

mTavari redaqtoris movaleobis Semsrulebelia.<br />

akademikosi vaxtang QWiWinaZe<br />

statia<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> energetikuli resursebis optimalurad<br />

gamoyenebisa da energetikuli usafr-<br />

Txoebis problemebis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />

arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />

SromaTa krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 131-136).<br />

moyvanilia monacemebi <strong>saqarTvelos</strong> rogorc<br />

tradiciuli, ise e.w. aratradiciuli ganaxlebadi<br />

energoresursebis Sesaxeb. Gganxilulia qveynis<br />

energousafrTxoebis zogierTi sakiTxi. Camoyalibebulia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> eleqtroenergetikuli sistemis<br />

maTematikuri modeli, ris safuZvelzec<br />

amoxsnilia saTanado optimizaciis amocana. naCvenebia,<br />

rom eleqtroenergiaze moTxovnilebis dakmayofileba<br />

(wliuri moxmareba 45 mlrd.kvt.sT)<br />

<strong>saqarTvelos</strong> SeuZlia sakuTar energetikul resursebze<br />

dayrdnobiT.


94<br />

akademiis wevr-korespondenti guram gabriCiZe<br />

statiebi<br />

1) `nagebobaTa arawrfivi dinamikuri gaangari-<br />

Sebis erTi iteraciuli meTodis Sesaxeb” (saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />

t. 4, #1, 2010, 70-73, inglisur enaze).<br />

ganxilulia nagebobaTa arawrfivi dinamikuri<br />

gaangariSebis meTodi, romelic SemoTavazebulia<br />

seismomedegi mSeneblobis regulirebis evropul<br />

dokumentSi EC-8,3. Mmisi arsi SeiZleba ase Camoyalibdes:<br />

nageboba gaiangariSeba speqtraluri me-<br />

TodiT srul seismur datvirTvaze reduqciis<br />

koeficientis gareSe.Aam gziT miRebul gadaadgilebaTa<br />

velze mowmdeba nagebobis elementebi _<br />

ramdenad SeZleben isini moergon am gadaadgilebebs<br />

ise, rom ar gadaaWarbon simtkicis zRvars<br />

da ar amowuron damyolobis unari. SemoTavazebulia<br />

am midgomis gagrZeleba iteraciuli procesis<br />

damatebiT da meTodis gavrceleba dinamikur<br />

amocanebze, romlebic cxadi sqemiT Seicaven<br />

dros.<br />

2) `unda daicvan Tu ara ucxourma firmebma<br />

<strong>erovnuli</strong> samSeneblo normebi?~ (gaz. `Georgian Times~,<br />

33(599), 3-30 seqtemberi, Tbilisi, 2010).<br />

sagazeTo werilSi ganmartebulia saqarTveloSi<br />

moqmedi kanonis Sinaarsi, romelic gulisxmobs<br />

samSeneblo dargSi registrirebuli normebis<br />

aucilebel Sesrulebas da maTi Sesrulebis<br />

kontrols saxelmwifo struqturebis mier.<br />

akad.wevr-kor. g.gabriCiZe iyo kiriak zavrievis<br />

samSeneblo meqanikisa da seismomedegobis<br />

institutSi 2010 wels damTavrebuli samecnierokvleviTi<br />

Temis xelmZRvaneli.


95<br />

igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />

moxsenebebiT:<br />

_ `dinamikur zemoqmedebaze nagebobebis gaangariSebis<br />

erTi iteraciuli meTodis Sesaxeb” (saerTaSoriso<br />

samecniero-teqnikuri konferencia sam-<br />

Seneblo meqanikis problemebze, stu, Tbilisi, 2010);<br />

_ `puSoveri Tu overpuSi~ (evropis XIV konferencia<br />

seismomedeg mSeneblobaSi, skopie, makedonia,<br />

2010);<br />

_ `seismomedegi mSeneblobis ideologia, ganviTarebis<br />

istoria, axali Sexedulebebi da maTematikuri<br />

modelebi” (<strong>saqarTvelos</strong> meqanikosTa kav-<br />

Siris pirveli yovelwliuri konferencia, Tbilisi,<br />

2010).<br />

akademiis akademiur sabWoze akad.wevr-kor.<br />

g.gabriCiZem gaakeTa samecniero moxseneba Temaze:<br />

`miwisZvrebi, seismuri riski da pasuxismgebloba“.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

giorgi gogiCaiSvili<br />

saxelmZRvanelo<br />

`sainformacio teqnologiebi~ (TanaavtorobiT;<br />

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti”,<br />

Tbilisi, 2010, 400 gv.).<br />

meToduradaa warmodgenili Sesaswavli masala,<br />

CamoTvlilia sakontrolo kiTxvebi da mocemulia<br />

davalebebi kompiuterze Sesasruleblad<br />

iseTi saofise programuli sistemebisaTvis, rogoricaa<br />

`teqsturi redaqtori”, `eleqtronuli<br />

prezentacia” da `eleqtronuli cxrilebi”.


96<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

daviT TavxeliZe<br />

saxelmZRvanelo<br />

`meqanizmebisa da manqanebis Teoria” (TanaavtorobiT;<br />

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti”,<br />

Tbilisi, 2010, 291 gv.).<br />

saxelmZRvanelo Sedgeba sami nawilisagan.<br />

pirvel nawilSi ganxilulia meqanizmebis struqturisa<br />

da kinematikis sakiTxebi, meore nawilSi<br />

meqanizmebisa da manqanebis dinamika, mesame nawili<br />

ki daTmobili aqvs meqanizmebis sinTezis, manqanebis<br />

moZraobis regulirebisa da marTvis saki-<br />

Txebs. ganxilulia samrewvelo robotebis Semsrulebeli<br />

meqanizmebis daproeqtebis safuZvlebi.<br />

saxelmZRvaneloSi ganxiluli amocanebis amoxsna<br />

emyareba grafikul da analizur meTodebs Tanamedrove<br />

informaciuli teqnologiebis gamoyenebiT.<br />

saxelmZRvanelo gankuTvnilia <strong>saqarTvelos</strong><br />

umaRlesi teqnikuri saswavleblebis meqanikis in-<br />

Jineriis bakalavrebisaTvis.<br />

statiebi<br />

1) `moZraobis ori Tavisuflebis xarisxis<br />

xuTrgola berketuli meqanizmis pirdapiri geometriuli<br />

amocanis amoxsnis sakiTxisadmi” (TanaavtorobiT;<br />

akademikos daviT TavxeliZis dabadebidan<br />

100 wlis aRsaniSnavad stu-s mier gamocemuli<br />

SromaTa krebuli `gamoyenebiTi meqanika~,<br />

Tbilisi, 2010, 37-41).<br />

SemoTavazebulia mravalrgoliani berketuli<br />

meqanizmebis kinematikuri parametrebis gaangari-<br />

Sebis originaluri meTodi, romelic dafuZnebulia<br />

erTgvarovan koordinatTa sistemis gamoyenebaze.<br />

aRniSnuli meTodis gamoyeneba amZravTa sis-


97<br />

temis swrafqmedebis sagrZnoblad gazrdis saSualebas<br />

iZleva.<br />

2) `berketuli meqanizmebis rgolebis sakuTari<br />

sixSireebis gansazRvra” (TanaavtorobiT; akademikos<br />

daviT TavxeliZis dabadebidan 100 wlis<br />

aRsaniSnavad stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli<br />

`gamoyenebiTi meqanika~, Tbilisi, 2010, 166-172,<br />

inglisur enaze).<br />

dinamikuri sixistis meTodis gamoyenebis safuZvelze<br />

SemoTavazebulia sivrciTi Reros rogorc<br />

berketuli meqanizmis Semadgeneli rgolis<br />

sakuTari sixSireebisa da rxevebis sakuTari formebis<br />

gaangariSebis meTodologia. amocanis amoxsnisas<br />

gaTvaliswinebulia Reros drekadi maxasiaTeblebi.<br />

naSromSi miRebuli gamosaxulebebis<br />

saSualebiT rezultatebi mocemulia cifruli<br />

saxiT.<br />

akademiis wevr-korespondenti Tamaz iamaniZe<br />

statia<br />

`sazRvarze Seyursuli Zalis moZraobiT gamowveuli<br />

orTotropuli naxevarsibrtyis SeSfoTebis<br />

Sesaxeb” (TanaavtorobiT, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 39-43,<br />

inglisur enaze).<br />

ganxilulia tanis daZabuli mdgomareoba,<br />

romelic gamowveulia mis sazRvrebze mudmivi<br />

siCqariT moZravi n StampebiT. dadgenilia, Tu tanis<br />

drekadobis moduli didia, Stampis moZraobis<br />

siCqare mcirea. Tu ugulvebelvyofT tanis drekadobis<br />

moduls, am SemTxvevaSi grZivi da ganivi<br />

talRebis gavrcelebis siCqare aseve mcirea da<br />

Stampis moZraobis gavlena mcire siCqareebis (10-


98<br />

20 m/wm) dros sakmaod mniSvnelovania. ganxilulia<br />

SemTxveva, rodesac Stampis moZraobis siCqare<br />

tanSi grZivi da ganivi talRebis gavrcelebis<br />

siCqareze naklebia. amasTan, praqtikidan gamomdinare<br />

mosazrebebis gamo, zebgeriTi siCqariT moZraoba<br />

ar warmoadgens interess. dadgenilia, rom<br />

xaxunis Zalis gavlena gansakuTrebiT SeimCneva<br />

sakontaqto areSi da sakontaqto Zabvebi nawildebian<br />

Stampis fuZis sasazRvro wertilebSi, rac,<br />

Tavis mxriv, gavlenas axdens tanis daZabul<br />

mdgomareobaze.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

elguja meZmariaSvili<br />

statiebi<br />

1) ,,qarTuli samxedro enciklopediuri leqsikoni”<br />

_ NATO-sTan urTierTTavsebadi TanamSromlobis<br />

ganxorcielebis winapiroba~ (J. `samxedro<br />

Teoria”, #1(2), 2010).<br />

ganxilulia qarTul enaze Seqmnili samxedro<br />

cnebebis Tanamedrove da srulfasovani bazis mni-<br />

Svneloba qveynis <strong>erovnuli</strong> usafrTxoebis mdgradi<br />

ganviTarebis saqmeSi.<br />

2) `specialuri transformirebadsistemebiani<br />

meqanizmebis struqturuli analizi~ (`Problems of<br />

Mechanics”, Tbilisi, 2010, #2(39), 15-25, inglisur<br />

enaze).<br />

ganxilulia regularul struqturul elementebiani<br />

pantografis tipis transformirebadi sistemis<br />

struqturuli da kinematikuri analizi<br />

sivrciTi transformaciis dros, gansazRvrulia<br />

meqanizmis geometriuli parametrebis cvlilebis<br />

kanonzomierebani, romlebic uzrunvelyofen sis-


99<br />

temis ganSlas TaRovan zedapirze. miRebuli Sedegebi<br />

saSualebas iZleva Camoyalibdes transformirebadi<br />

TaRovani sistemis dinamikuri modeli,<br />

romlis safuZvelzec SesaZlebelia msjeloba<br />

ganxiluli sistemis optimaluri kinematikuri<br />

parametrebis gansazRvraze programuli monacemebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

3) `erTmaliani transformirebadi gasaSleli<br />

xidi~ (`Problems of Mechanics”, Tbilisi, 2010, #3(40),<br />

25-31, inglisur enaze).<br />

mravaljeradi gamoyenebis erTmaliani transformirebadi<br />

eqstremaluri xidis optimaluri variantis<br />

SesarCevad gamokvleulia sxvadasxva tipisa<br />

da konstruqciis axali sistemebi sivrciTi<br />

transformaciis dros. xidis transportireba da<br />

gadasalax winaaRmdegobaze gaSla-dakecva xorcieldeba<br />

erTi satransporto-samontaJo saSualebiT<br />

_ tankiT, avtomanqaniT an vertmfreniT. misi montaJi<br />

da demontaJi moiTxovs ramdenime wuTs da<br />

igi xorcieldeba mZRolisa da operatoris satransporto-samontaJo<br />

saSualebidan gadmousvlelad.<br />

warmodgenil konstruqciaSi xidis mali<br />

gazrdilia 48 metramde, xolo misi dakecili<br />

satransporto paketis wona da gabaritebi igivea,<br />

rac ukve arsebuli 24 metriani malis mqone<br />

xidebisa. Catarebuli kvlevebis safuZvelze Semu-<br />

Savebulia erTmaliani transformirebadi xidis<br />

optimaluri konstruqcia Sesabamisi teqnikuri<br />

maxasiaTeblebiT.<br />

4) `gasaSleli xidis principuli konstruqciuli<br />

sqema da sistemis Zaluri analizi~ (`Problems<br />

of Mechanics”, Tbilisi, 2010, #4(41), 72-77, inglisur<br />

enaze).


100<br />

ganxilulia gasaSleli xidis principuli<br />

konstruqciuli sqema da sistemis kinematikuri da<br />

Zaluri analizi transformaciis dros. gansaz-<br />

Rvrulia meqanizmis geometriuli parametrebis<br />

cvlilebis kanonzomierebani, romlebic uzrunvelyofen<br />

sistemis ganSlas TaRovan zedapirze.<br />

miRebuli Sedegebi saSualebas iZleva Camoyalibdes<br />

transformirebadi TaRovani sistemis dinamikuri<br />

modeli, romlis safuZvelzec SesaZlebelia<br />

vimsjeloT ganxiluli sistemis optimaluri<br />

kinematikuri parametrebis gansazRvraze programuli<br />

monacemebis gaTvaliswinebiT.<br />

5) `Zalovani rgoluri sistemis struqturuli<br />

da kinematikuri analizi~ (`Problems of Mechanics”,<br />

Tbilisi, 2010, #4(41), 90-95, inglisur enaze).<br />

ganixileba Zalovani rgoluri sistema, romelic<br />

Sedgeba paralelogramis saxis pantografuli<br />

tipis meqanizmebisagan, romlebic warmoadgenen<br />

simetriul, Rerovani elementebisagan Semdgar kinematikur<br />

jaWvs, romelic transformirebis dros<br />

masSi Semavali elementebis struqturis Sesabamisad<br />

qmnis rkalur an wriul regularul sistemebs.<br />

aseTi sistemebis struqturuli da kinematikuri<br />

analizis safuZvelze SesaZlebelia optimaluri<br />

konstruqciuli parametrebis dadgena mo-<br />

Txovnili sinTezis amocanebis gadasawyvetad.<br />

6) `<strong>saqarTvelos</strong> teritoriis saomari garemo<br />

da erTiani samxedro-sainJinro uzrunvelyofis<br />

Seqmnis winapirobebi~ (J. `samxedro Teoria”, #1(2),<br />

Tbilisi, 2010).<br />

ganxilulia saqarTveloSi SeiaraRebuli Zalebis<br />

dapirispirebis saxasiaTo garemo, kerZod,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teritoriis TavdacvisaTvis mzadyofnisa<br />

da erTiani samxedro-sainJinro uzrunvel-


101<br />

yofis saomari, sagangebo da eqstremaluri garemo,<br />

agreTve erTiani samxedro-sainJinro sistemis<br />

Seqmnis winapirobebi.<br />

7) `samxedro-sainJinro xelovnebis ganviTarebis<br />

istoriis sistemuri modeli~ (J. `samxedro<br />

Teoria” #1(2), Tbilisi, 2010).<br />

istoriuli ganviTarebis aRwerisa da SefasebaTa<br />

mravali wyaros analizis safuZvelze gansazRvrulia<br />

samxedro-sainJinro xelovnebis kategoriebi.<br />

warmodgenilia samxedro-sainJinro xelovnebis<br />

sistemuri analizi istoriuli qronologiis,<br />

brZolebisa da operaciebis axali fizikuri<br />

Tvisebebis sabrZolo iaraRebisa da masalebis<br />

saxeobaTa warmoSobis mixedviT.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilma evropuli<br />

kosmosuri saagentos (ESA) samecniero<br />

konferenciaze `kosmosuri antenebi~ (niderlandebis<br />

samefo) gaakeTa ori moxseneba:<br />

_ `kosmosuri orcilindriani rgoluri refleqtoris<br />

koncefcia kosmosuri gamoyenebisaTvis~;<br />

_ `kabeluri sistemebis gamoyenebis perspeqtivebi<br />

gasaSlel kosmosur refleqtorebSi~.<br />

2010 w. akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />

nagebobebis, specialuri sistemebisa da<br />

sainJinro uzrunvelyofis institutSi daiwyo specialuri<br />

samwliani programa. Pprogramis mizania<br />

gamokveTos saqarTveloSi arsebuli gzebis, xidebis,<br />

gvirabebis, sagzao gadasasvlelebis, uReltexilebis,<br />

kaSxlebis, wyalsacavebis, portebis,<br />

eleqtrogadamcemi xazebisa da sxva nagebobebis<br />

funqcia samxedro gamoyenebis mizniT.


102<br />

2010 w. akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT:<br />

_ Sesrulda samecniero-kvleviTi Tema `gasaSleli<br />

48 metri malis mqone sabazo xidis erTiani<br />

konstruqciisa da misi calkeuli blokebis konstruqciuli<br />

sqemebis Seqmna~;<br />

_ Seiqmna da winaswari analizi Cautarda<br />

didi gasaSleli kosmosuri refleqtorebis axal<br />

sqemas. sqema mzaddeba dasapatenteblad;<br />

_ damzadda da nawilobriv gamoicada 6 danadgari.<br />

aRniSnuli danadgarebi masStaburi modelirebis<br />

doneze ganapirobeben erTmagi da ormagi<br />

pantografebis muSaobas, iavertis winaswardaZabuli<br />

bagirovani vanturi fermebis daZabvis<br />

principebs da koncentratorebSi zedapiris<br />

daWimulobisaTvis teqnologiuri badis drekadobis<br />

Zalis gamoyenebis SesaZleblobebs.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis grantiT<br />

ganisazRvra mravalmxrivi gamoyenebis axali<br />

transformirebadi Zalovani rgolis konstruqcia.<br />

samuSao moicavda rogorc Teoriul nawils, aseve<br />

eqsperimentul kvlevebs.<br />

akad.wevr-kor. e.meZmariaSvili xelmZRvanelobs<br />

evropuli kosmosuri saagentos (ESA) kontraqts<br />

#4000102096/10/NL/PA SOW:TEC-MSS/2010/84/In/<br />

JS (2010-2012). kontraqtSi monawileobs miunxenis<br />

teqnikuri universitetis (gfr) msubuqi konstruqciebis<br />

instituti da <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />

nagebobebis, specialuri sistemebisa<br />

da sainJinro uzrunvelyofis instituti. samuSaos<br />

mizania axali Taobis didi gasaSleli kosmosuri<br />

refleqtoruli sakomunikacio antenebis Seqmna.


103<br />

2010 wels akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT<br />

SemuSavda sawyisi poziciebi didi<br />

gasaSleli kosmosuri refleqtorebis SeqmnisaTvis,<br />

rac mocemul etapze gulisxmobs maRali<br />

sizustis refleqtoris Seqmnas 4-25 metri diametris<br />

farglebSi. evropuli kosmosuri saagentos<br />

mier (ESA) mowonebul iqna Sesrulebuli<br />

samuSao da ganisazRvra ori konkretuli sqemis<br />

Semdgomi kvleva.<br />

igi xelmZRvanelobs da avtorTa koleqtivTan<br />

erTad uSualod monawileobs qarTuli samxedro<br />

enciklopediuri leqsikonis SeqmnaSi, romlis<br />

gamocema igegmeba 2012 wlisTvis.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

arCil frangiSvili<br />

wigni<br />

„maTematikis, meqanikisa da sainJinro meqanikis<br />

ganviTareba saqarTveloSi“ (TanaavtorobiT; sagamomcemlo<br />

saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

2010, 247 gv.).<br />

wigni dawerilia qarTul, inglisur da rusul<br />

enebze. misi mizania sazogadoebas gaacnos im<br />

mecnierTa saxelebi, romelTa moRvaweobam pirvelxarisxovani<br />

roli Seasrula saqarTveloSi ma-<br />

Tematikisa da meqanikis disciplinaTa dafuZnebasa<br />

da ganviTarebaSi; gaSuqebulia, agreTve, iv.javaxiSvilis<br />

sax. Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />

bazaze daarsebul <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetSi<br />

moRvawe gamoCenili inJiner-meqanikosebis<br />

damsaxureba, aseve <strong>saqarTvelos</strong> farglebs<br />

gareT moRvawe gamoCenili qarTveli inJinrebisa<br />

da konstruqtorebis warmatebuli saqmianoba. wig-


104<br />

nSi, ZiriTadad, warmodgenili arian mecnieri ma-<br />

Tematikosebi da meqanikosebi, inJinrebi da konstruqtorebi,<br />

romlebic XX saukuneSi moRvaweobdnen.<br />

saxelmZRvaneloebi<br />

1) „kulturologia“ (TanaavtorobiT; sagamomcemlo<br />

saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

2010, 426 gv.).<br />

naSromi warmoadgens kulturologiis problemebis<br />

istoriul-literaturul da filosofiur<br />

WrilSi gaSuqebis mcdelobas. masSi gaTvaliswinebulia<br />

kulturologiur mecnierebaSi ukanasknel<br />

xans miRweuli siaxleni. studentebi ecnobian iseT<br />

sakiTxebs, rogoricaa: qarTuli da msoflio kultura,<br />

kultura da politika, kultura da religia,<br />

kultura da mxatvruli azrovneba, kultura da<br />

<strong>erovnuli</strong> fenomeni, kultura da globalizacia,<br />

sircxvilisa da danaSaulis kulturebi, kultura<br />

da mecniereba da sxv. saxelmZRvanelos mizania<br />

studenti aziaros im codnas, uromlisodac Tanamedrove<br />

civilizebuli pirovneba warmoudgenelia.<br />

2) „C++ yvelasaTvis“ (sagamomcemlo saxli<br />

`teqnikuri universiteti~, Tbilisi, 2010, 464 gv.)<br />

wigni eZRvneba C++ enis obieqtebis agebas da<br />

maT Soris Tanamoqmedebis mowesrigebas, romlis<br />

gareSe SeuZlebelia daprogramebis am enis<br />

Seswavla. mokle da martivi magaliTebis ganxilvis<br />

kvalobaze mkiTxveli TandaTanobiT ecnoba<br />

obieqtze orientirebuli daprogramebis ideaTa<br />

wres da C++ enis ZiriTad konstruqciebs. wigni<br />

gankuTvnilia saSualo da ufrosi klasebis moswavleebisaTvis,<br />

agreTve, bakalavriatis pirvelimeore<br />

kursebis studentebisaTvis.


105<br />

statiebi<br />

1) „formaluri neironis modeli cifruli<br />

sakomunikacio arxebis dasarezerveblad“ (,,Georgian<br />

Engineering News“, #2, Tbilisi, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

statia eZRvneba kavSirgabmulobis binaruli<br />

arxebis axali meTodebis damuSavebas darezervebis<br />

TeoriaSi. es meTodebi efuZneba formaluri<br />

neironis models da iTvaliswinebs aseTi arxebis<br />

Semcvel sistemaTa modelirebis statistikuri<br />

algoriTmebis ganviTarebas. msgavsi amocanebis<br />

amoxsnis sirTule dakavSirebulia gadamwyveti<br />

mowyobilobis Secdomis albaTobisaTvis Sefasebis<br />

ararsebobasTan. damatebiT Seswavlas moi-<br />

Txovs zRurbluri elementebis gamosasvlelze<br />

Secdomis albaTobis asimptoturi Sefaseba, roca<br />

darezervebuli Semavali arxebis raodenoba usasrulod<br />

izrdeba. saWiroa, agreTve, zRurbluri<br />

elementebis optimaluri wonebis uzrunvelyofa<br />

da am meTodebis SedarebiTi analizis Catareba.<br />

2) „cikluri adaptacia ukukavSirebis gareSe“<br />

(,,Georgian Engineering News“, #3, Tbilisi, 2010, rusul<br />

enaze).<br />

naSromi eZRvneba ciklur adaptacias ukukav-<br />

Siris gamouyeneblad. cikluri adaptaciis realizaciisas<br />

mocemulia Semavali arxidan moxsnili<br />

signalis garedan mowodebul swor pasuxTan Sedarebis<br />

ricxvi. es Sedarebebi tardeba drois<br />

sataqto momentebSi da moicavs ciklad wodebul<br />

gansazRvrul periods. adaptaciis ciklis dasasruls<br />

Catarebul dakvirvebaSi aRmoCenili Secdomebis<br />

SemTxveviTi ricxvi garkveul Sesasvlelze<br />

iZleva Secdomis albaTobis Sefasebas Sesabamis


106<br />

Sesasvlelze, Tu, rasakvirvelia, SedarebaTa ricxvi<br />

sakmarisad didia. es Sefasebebi gamoiyeneba<br />

Semdeg SesasvlelTa wonebis dasayeneblad adaptaciis<br />

ciklis dasasruls. axali cikli iwyeba<br />

mxolod xsenebuli operaciis Semdeg da igi kvlav<br />

Seicavs SedarebaTa imave raodenobas sataqto momentebSi.<br />

SedarebaTa dros aRiricxeba im SemTxvevaTa<br />

raodenoba, roca signali garkveul Sesasvlelze<br />

ar daemTxveva garedan miwodebul swor<br />

pasuxs. Sesasvlelebze SecdomaTa aseTi gziT<br />

gansazRvruli albaTobebis sidideebi gamoiyeneba<br />

axali wonebis dasayeneblad, ris Semdeg iwyeba<br />

momdevno cikli. ciklur adaptacias ukukavSiris<br />

gareSe SezRuduli gamoyeneba aqvs, radgan garedan<br />

saWiroa swori pasuxis miwodeba. maT, ZiriTadad,<br />

moxmarebis ori sfero axasiaTebs:<br />

_ mowyobilobis sawyisi adaptacia;<br />

_ wonebis perioduli koreqtireba gadamwyveti<br />

organos eqspluataciis dros matestirebeli<br />

programebis gaSvebisas cnobili pasuxebiT.<br />

3) „kompiuteruli qselebis datvirTvis pikur<br />

momentebSi Warbi paketebis marTvis optoeleqtronuli<br />

kompiuteri” (JurnalSi „V Internacional Conference<br />

on Optoelectronic Information Technologies PHO-<br />

TONICS-ODS VNTU“, vinica, ukraina, 2010, rusul<br />

enaze).<br />

SemoTavazebulia kompiuteruli qselebis optikur-boWkovan<br />

interfeisebSi Warbi paketebis dayovnebis<br />

Sefasebis efeqturi meTodi. swrafqmedebis<br />

amaRlebisaTvis damuSavebulia optoeleqtronuli<br />

procesori.<br />

4) `Savi zRvis auzis qveynebis teritoriuli<br />

mdinareebis wylis dabinZurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebis<br />

erTiani monitoringis sistemis


107<br />

Seqmnisa da ekologiur-prevenciuli RonisZiebebis<br />

SemuSavebis Sesaxeb“ (J. „mSenebloba“, #1(16), Tbilisi,<br />

2010).<br />

SemoTavazebulia mdinareebis wylis dabin-<br />

Zurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebisa da<br />

monitoring-kontrolis erTiani sainformacio sistemis<br />

agebis SesaZlebloba, romelic SeiZleba<br />

gamoyenebul iqnes (sakiTxis dasmis SemTxvevaSi)<br />

Savi zRvis auzis qveynebis (saqarTvelo, TurqeTi,<br />

bulgareTi, rumineTi, ukraina) teritoriuli<br />

mdinareebis wylis dabinZurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebisaTvis<br />

da monitoring-kontrolis<br />

sistemis Seqmnisa da ekologiur-prevenciuli<br />

RonisZiebebis SemuSavebis mizniT.<br />

5) „mosaxleobisa da turistebis kulturuli<br />

dasvenebisa da garTobisaTvis gankuTvnili kompleqs<br />

„delfinis~ perspeqtiuli modeli~ (J. „mSenebloba“,<br />

#1(16), Tbilisi, 2010).<br />

SemoTavazebulia novacia _ mosaxleobisa da<br />

turistebis kulturuli dasvenebisa da garTobisaTvis<br />

gankuTvnil kompleqs `delfinis” saproeqto<br />

modeli, agebuli Taviseburi motivtive napirdamcavi<br />

nagebobebis kaskadis gamoyenebis bazaze.<br />

modeli rekomendebulia Sesabamis inovaciur<br />

proeqtebSi gamosayeneblad <strong>saqarTvelos</strong> qalaqeb-<br />

Si baTumSi, foTSi da sxv., aseve saerTaSoriso<br />

masStabiT.<br />

6) „konfliqtebis modelireba da analizi<br />

Tanamedrove TamaSTa Teoriis gamoyenebiT” (<strong>saqarTvelos</strong><br />

teqnikuri universitetis Sromebis krebuli,<br />

#1(8), Tbilisi, 2010).<br />

ganxilulia TamaSTa Teoriis Tanamedrove<br />

meTodebi, romlebic saSualebas iZleva socialur-politikuri<br />

procesebis dinamikasa da


108<br />

rTul konfliqtur situaciebSi miRebul iqnes<br />

optimaluri gadawyvetileba. SemuSavebuli meTodika<br />

gamoyenebulia cxinvalis regionis magali-<br />

TisaTvis.<br />

7) „sagangebo energetikuli mdgomareobis modelireba”<br />

(TanaavtorobiT; qarTuli eleqtronuli<br />

Jurnali, 3(26), Tbilisi, 2010).<br />

naSromi exeba sagangebo mdgomareobas energetikis<br />

seqtorSi. SemoTavazebulia midgoma energia-<br />

Semcvelebis moxmarebis urTierTCanacvlebis tendenciebis<br />

modelirebis mizniT. modelirebisaTvis<br />

gamoyenebulia kognituri midgomiT eqspertul<br />

codnaze dafuZnebuli dialoguri kompleqsi.<br />

akad.wevr-kor. a.frangiSvili akademikos iveri<br />

frangiSvilis dabadebis 80 wlisTavisadmi mi-<br />

ZRvnil saerTaSoriso samecniero konferenciaze<br />

_ „sainformacio da kompiuteruli teqnologiebi,<br />

modelireba, marTva“ (Tbilisi, 2010) gamovida<br />

4 moxsenebiT:<br />

_ „rezervirebis TeoriaSi formaluri neironi<br />

da misi adaptaciis modelebi“;<br />

_ ,,saswavlo dawesebulebaSi pedagogTa registraciis<br />

eleqtronuli sistema”;<br />

_ ,,qveynis da umaRlesi skolis inovaciuri<br />

sistemis integrirebuli modeli”;<br />

_ „saTbob-energetikul kompleqsSi sagangebo<br />

situaciebis efeqturad marTvis organizaciuli<br />

modelis damuSaveba”.<br />

akad.wevr-kor. a.frangiSvili monawileobda<br />

2010 wels damTavrebul grantiT dafinansebul<br />

proeqtSi ,,energetikis seqtorSi sagangebo situaciebis<br />

marTvis sqemebisa da samoqmedo gegmebis<br />

SemuSaveba” (USAID).


109<br />

akademiis wevr-korespondenti ramaz xuroZe<br />

monografiebi<br />

1) `ranguli kavSirebis Teoria. Ggamocnobis procesebis<br />

modelireba” (TanaavtorobiT; Nova Science Publishers,<br />

niu-iorki, aSS, 2010, 175 gv., inglisur enaze).<br />

ganxilulia saxeTa gamocnobis problemuri<br />

amocanebi ranguli kavSirebis zogadi maTematikuri<br />

Teoriis gamoyenebiT. gansazRvrulia modelirebis<br />

procesis klasterebad dayofis struqturuli,<br />

funqcionaluri da qronologikuri<br />

sqemebi, rac mTliani sistemis xarisxobrivi an<br />

raodenobrivi analizis efeqtur saSualebas iZleva.<br />

2) `preparirebis algoriTmebi qarTuli nabeWdi<br />

simboloebisaTvis~ (sagamomcemlo saxli<br />

`teqnikuri universiteti”, Tbilisi, 2010, 100 gv.).<br />

ganxilulia xelovnuli inteleqtis Semadgeneli<br />

nawilis, saxeTa gamocnobis klasikuri amocana<br />

_ nabeWdi teqstis winaswari damuSavebis<br />

(preparirebis) sakiTxebi qarTuli nabeWdi simboloebis<br />

magaliTze. aRwerilia gamosaxulebis fonuri<br />

struqturebiT analizis problemebi, am<br />

amocanebis avtorebis mier SemuSavebuli algoriTmuli<br />

da programuli gadawyveta.<br />

akademiis wevr-korespondenti levan jafariZe<br />

statiebi<br />

1) `bunebrivi da teqnogenuri miwisqveSa nagebobebis<br />

racionaluri daproeqtebis problemebi~<br />

(`samTo Jurnali”, 1(24), Tbilisi, 2010, 31-34).<br />

mocemulia gvirabebis daproeqtebisa da mSeneblobis<br />

msoflio praqtikis analizi. aRniSnulia<br />

miwisqveSa sivrceebis mravalfunqciuri


110<br />

gamoyenebis moculobebis intensiuri zrda mTel<br />

msoflioSi. amasTanave, izrdeba mZime avariebis<br />

raodenoba, gvirabebis mSeneblobis droisa da finansebis<br />

mniSvnelovani gadaxarjvebi teqnologiurad<br />

ganviTarebul qveynebSic ki. Aamis erT-erTi<br />

mTavari mizezia daproeqtebis organizaciisa da<br />

gaangariSebis meTodebis arasrulyofileba. maTi<br />

Semdgomi ganviTareba Seamcirebs mZime avariebisa<br />

da finansuri danaxarjebis riskebs, samarTlebriv<br />

davebs damkveTebsa da Semsruleblebs Soris.<br />

2) `yumisTavis karstuli mRvimis kompleqsis<br />

mdgradobis analizi~ (TanaavtorobiT; grigol<br />

wulukiZis samTo institutis saiubileo Jurnali,<br />

Tbilisi, 2010, 8-12).<br />

drekadobis Teoriis n.musxeliSvilis meTodiT<br />

da sasrulo elementebis meTodze damyarebuli<br />

kompiuteruli programis saSualebiT<br />

gamoTvlilia geostatikuri da seismuri zemoqmedebiT<br />

gamowveuli Zabvebis eqstremaluri mniSvnelobebi<br />

promeTes mRvimesa da mis kompleqsSi<br />

Semavali xelovnuri gvirabis damaxasiaTebel kve-<br />

TebSi. Ddadgenilia, rom rogorc analizuri, ise<br />

ricxviTi meTodebiT gamoTvlili Zabvebis intensivoba<br />

naklebia maT dasaSveb mniSvnelobebze<br />

rogorc mRvimis bunebriv nawilSi, ise xelovnur<br />

gvirabSi. mRvimis saerTo mdgradoba daculia.<br />

lokaluri mdgradobis darRvevis adgilebi `solebis”<br />

warmoSobis TvalsazrisiT geologiur monacemebSi<br />

aRniSnuli ar aris.<br />

3) `masalebis gaWimvaze simtkicis gansaz-<br />

Rvrisas gamoyenebuli hercis amocanis ganzogadeba~<br />

(grigol wulukiZis samTo institutis<br />

saiubileo Jurnali, Tbilisi, 2010, 13-16, inglisur<br />

enaze).


111<br />

masalebis (qanebi, betonebi da sxva) gaWimvaze<br />

simtkicis zRvaris dasadgenad saerTaSoriso<br />

standartebiT damtkicebulia `braziliuri meTodi”.<br />

cilindruli nimuSis diametralur msaxvelebze<br />

Seyursuli Zalebis moqmedebisas analizur<br />

aparatad gamoyenebulia e.w. hercis formulebi. es<br />

formulebi samarTliania absoluturad xisti<br />

nimuSebisa da Stampebis abstraqtul SemTxvevaSi.<br />

n.musxeliSvilis meTodiT gadawyvetili amocanis<br />

safuZvelze miRebulia cilindruli formis nimuSze<br />

Zabvebis ganawilebis suraTis amsaxveli<br />

formulebi da grafikebi, romlebic iTvaliswineben<br />

Stampebisa da nimuSis formebs da deformaciul<br />

maxasiaTeblebs. Sesabamisad, maTi saSualebiT<br />

simtkicis maxasiaTeblebis ufro zustad<br />

gansazRvrasTan erTad SesaZlebelia masalis nimuSis<br />

drekadobisa da cocvadobis parametris<br />

dadgenac.<br />

4) `polimeruli da hibriduli masalebi qaris<br />

eleqtrogeneratorebisaTvis~ (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />

forumi masalaTamcodneobaSi, ciurixi,<br />

Sveicaria, 2010, 2612-2615, inglisur enaze).<br />

aRwerilia naxSirbadis, bazaltis, minis boWkoebisa<br />

da epoqsiduri fisebis safuZvelze Seqmnili<br />

kompoziciuri masalebis simtkicisa da deformaciuli<br />

maxasiaTeblebis kvlevis Sedegebi.<br />

miRebuli hibriduli kompoziciuri masalebis<br />

gamoyeneba gaTvaliswinebulia mcire siCqaris, ma-<br />

Rali efeqturobis qaris eleqtrogeneratoris<br />

frTebSi mniSvnelovani ekonomiurobiT.<br />

5) `hibriduli polimeruli kompozitis daRliloba<br />

grexvisas~ (TanaavtorobiT; masalaTmcodneobis<br />

yovelwliuri konferenciisa da gamo-


112<br />

fenis masalebi, sietli, vaSingtoni, aSS, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

aRwerilia naxSirbadis, bazaltis, minis boWkoebisa<br />

da epoqsiduri fisebis safuZvelze Seqmnili<br />

kompoziciuri hibriduli masalebis nimuSebis<br />

grexvisas daRlilobis kvlevis Sedegebi.<br />

akad.wevr-kor. l.jafariZis xelmZRvanelobiT<br />

grigol wulukiZis samTo institutSi damTavrda<br />

samecniero-kvleviTi Tema `myifedrRvevadi qanis<br />

masivSi gayvanili gvirabis gaangariSebis kompiuteruli<br />

programis SemuSaveba”.<br />

gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis procesebis ganyofilebaSi Catarda<br />

12 saerTo kreba. mosmenili da ganxilul iqna<br />

8 samecniero kvleviTi institutisa da 4 umaRlesi<br />

saswavleblis Sesabamisi fakultetebis samecniero<br />

muSaobis angariSebi, agreTve, ganyofilebis<br />

mier am samecniero dawesebulebebis angariSebis<br />

Sesafaseblad winaswar gamoyofili recenzentebis<br />

moxsenebebi. Gganyofilebis sxdomam moismina<br />

moxseneba <strong>saqarTvelos</strong> energetikul problemeb-<br />

Tan dakavSirebuli aqtualuri sakiTxis Sesaxeb.<br />

ganyofilebam <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis akademiur sabWos akademiis ucxoel<br />

wevrad asarCevad warudgina 2 kandidatura _ prof.<br />

herbert mangi (avstria) da prof. levan mindeli<br />

(ruseTi). dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebasTan<br />

erTad Catarda gafarToebuli<br />

sxdoma, romelzec ganxilul iqna moxseneba `Tixafiqalebis<br />

bunebrivi airis energetikuli potencialis<br />

Sesaxeb~.<br />

2010 wels aqtiurad muSaobda ganyofilebasTan<br />

arsebuli sainJinro problemebis, energe-


113<br />

tikisa da marTvis Teoriis komisia. gaimarTa<br />

komisiis 2 da Sesabamisi qvekomisiebis ramdenime<br />

sxdoma, romlebzec ganxilul iqna iseTi aqtualuri<br />

sakiTxebi, rogoricaa nanoteqnologiebis<br />

ganviTarebis amocanebi da perspeqtivebi, qveyanaSi<br />

radiaciuli usafrTxoebis amocanebi, Sesabamisi<br />

komisiis aRdgena da sxv. komisiis wevrebma aqtiuri<br />

monawileoba miiRes sxvadasxva profilis samecniero<br />

dawesebulebebis angariSebis adgilze Seswavlasa<br />

da ganxilvaSi.<br />

qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebaSi<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />

iyo 10 wevri, maT Soris 6 akademikosi da 4 wevrkorespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

5 monografia da wigni da 67 samecniero statia.<br />

akademikosi Teimuraz andronikaSvili<br />

monografia<br />

„ceoliTebi – organuli siTxeebis unikaluri<br />

gamSrobebi“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 162 gv.,<br />

rusul enaze).<br />

wignSi moyvanilia organuli siTxeebis gaSrobis<br />

praqtikaSi gamoyenebuli sinTezuri da<br />

bunebrivi ceoliTebis ZiriTadi fizikur-qimiuri<br />

maCveneblebi. naCvenebia zemoT aRniSnul proceseb-<br />

Si sedimentaciuri warmoSobis bunebrivi ceoli-<br />

Tebis gamoyenebis didi SesaZleblobebi. mono-


114<br />

grafiaSi mniSvnelovani adgili uWiravs am mineralebis<br />

sawarmoo sabadoebis daxasiaTebas rogorc<br />

saqarTveloSi, aseve msoflio masStabiT.<br />

moyvanilia sxvadasxva warmoSobis organuli si-<br />

Txeebis gaSrobaSi am wvrilforovani masalebis<br />

efeqturi gamoyenebis mravali magaliTi.<br />

statiebi<br />

1) `bunebrivi ceoliTebis dadebiTi prolongirebuli<br />

efeqti yurZnis mosavalze” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe, t. 4, #1, 2010, 111-113, inglisur enaze).<br />

dadgenilia, rom venaxSi Setanili bunebrivi<br />

ceoliTis tipze, Sesabamis organo-ceoliTur sasuqze<br />

da prolongirebis droze damokidebulebiT<br />

yurZnis mosavlianoba sakontrolo venaxTan SedarebiT<br />

izrdeba 1.8-2.8-jer, yurZnis wvenis Saqrianoba<br />

5-27%-mde, xolo mJavianoba mcirdeba (pH 3,75-<br />

dan 4,52-mde).<br />

2) `airad qromatografiaSi Canawyobian svetebSi<br />

molekulur-sacruli da kompleqswarmomqmneli<br />

Tvisebebis Serwyma” (TanaavtorobiT; Хiмiя,<br />

фiзика та технологiя поверхнi, t. 1, #3. 2010, 292-295,<br />

ukraina, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia pentasilis ojaxis (silikaliti-1,<br />

silikaliti-2) sinTezur ceoliTebze metalis<br />

kaTionebiT modificirebis gavlena qromatografiuli<br />

svetis dayofis unarze.<br />

3) `daWirxnuli airebis gaSroba ceoliTebiT”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis macne, qimiis seria, t. 36, #1, 2010,<br />

48-52, rusul enaze).<br />

ganxilulia sayofacxovrebo da sawarmoo<br />

warmoSobis sxvadasxva airTa sistemebis gaSrobis


115<br />

zogierTi aspeqti sinTezuri da bunebrivi ceoliTebis<br />

saSualebiT.<br />

4) `ceoliTebis safuZvelze momzadebuli axali<br />

prolongirebuli sasuqebi” (TanaavtorobiT;<br />

Annals of Agrarian Science, t. 8, #3, 2010, 42-69, inglisur<br />

enaze).<br />

statia mimoxilviTi xasiaTisaa. ganxilulia<br />

sedimentaciuri warmoSobis bunebrivi ceoliTebis<br />

safuZvelze momzadebuli axali prolongirebuli<br />

moqmedebis sasuqebis gamoyenebis dadebi-<br />

Ti aspeqtebi memcenareobaSi.<br />

5) „ceoliTSemcveli substratebisa da sasuqebis<br />

gavlena sasoflo-sameurneo produqciis<br />

zogierT xarisxobriv maCvenebelze“ (TanaavtorobiT;<br />

Annals of Agrarian Science, t. 8, #2, 2010, 8-19, inglisur<br />

enaze).<br />

naCvenebia, rom memcenareobaSi bunebrivi ceoliTebis<br />

gamoyeneba ara marto amaRlebs mcenaris<br />

mosavlianobas, aramed garkveulwilad aumjobesebs<br />

maT sakveb Rirebulebas, anu dadebiTad aisaxeba<br />

mcenaris produqtiul organoebsa da bioqimiur<br />

Semadgenlobaze.<br />

6) „airadi fazis analizis samdeteqtoriani<br />

sistemis gamoyeneba Rvinis xarisxis Sesafaseblad“<br />

(TanaavtorobiT; Азербайджанский химический<br />

журнал, #1, 2010, 57-60, rusul enaze).<br />

Catarebulia Rvinis garCevisa da xarisxis Sefaseba<br />

histogramebis saxiT Cawerili qromatogramebis<br />

saSualebiT, romelic miRebulia airadi<br />

fazis analizis samdeteqtoriani sistemis gamoyenebiT.<br />

miRebuli Sedegebis safuZvelze gakeTebulia<br />

daskvna im qromatografiuli parametrebis<br />

gamoyenebis SesaZleblobebis Sesaxeb, romlebic


116<br />

Rvinis xarisxobrivi da individualuri maxasia-<br />

Teblebis gansazRvris saSualebas iZleva.<br />

akad. T.andronikaSvili monawileobda samecniero<br />

konferenciebsa da sesiebSi da gaakeTa<br />

moxsenebebi:<br />

_ `spirtiani sasmelebis qromatografiuli<br />

analizis optimizacia~ (TanaavtorobiT; XIV<br />

всероссийский симпозиум `Актуальные проблемы теории<br />

адсорбции, пористости и адсорбционной селективности”,<br />

moskovi, kliazma, rf, 2010);<br />

_ `lomontitis gavlena xorblis mosavlianobaze~<br />

(TanaavtorobiT; 8 th International Conference of<br />

thi Occurrence Properties and Utilization of Natural Zeolites,<br />

sofia, bulgareTi, 2010);<br />

_ `klinoptilolit- da filipsitSemcveli<br />

mTis qanebis araekvivalenturi gavlena kamis mosavlianobasa<br />

da mwvane masaze~ (TanaavtorobiT;<br />

8 th International Conference of thi Occurrence Properties and<br />

Utilization of Natural Zeolites, sofia, bulgareTi, 2010);<br />

_ `organo-ceoliTuri sasuqebis gavlena simindis<br />

mosavlianobaze, asimilirebuli organoebis<br />

formirebaze da taros warmoqmnaze~ (TanaavtorobiT;<br />

8 th International Conference of thi Occurrence Properties<br />

and Utilization of Natural Zeolites, sofia, bulgareTi,<br />

2010);<br />

_ `zedapiruli movlenebis gavlena Txevadkristaluri<br />

stacionaruli fazis seleqtiurdayofiT<br />

Tvisebebze~ (TanaavtorobiT; akademikos<br />

o.o.Cuikos dabadebidan 80 wlisTavisadmi miZRvnili<br />

saerTaSoriso simpoziumi `Modern Problems of<br />

Surface Chemistry an Physycs”, kievi, ukraina, 2010);<br />

_ `akademikos giorgi ciciSvilis cxovreba<br />

da moRvaweoba~ (saiubileo samecniero konferen-


117<br />

cia, miZRvnili akademikos giorgi ciciSvilis<br />

dabadebis 95 wlisTavisadmi, Tbilisi, 2010).<br />

akademikosi irakli Jordania<br />

monografiebi<br />

1) `samegrelos bunebrivi resursebi da maTi<br />

gamoyenebis perspeqtivebi” (TanaavtorobiT; sawarmoo<br />

Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />

centri, Tbilisi, 2010, 288 gv.).<br />

mocemulia samegrelosa da misi administraciuli<br />

raionebis sasargeblo wiaRiseulis, energetikuli,<br />

miwis, wylis, tyis, bunebriv-rekreaciuli,<br />

turistuli da SromiTi resursebis Tanamedrove<br />

mdgomareobis Sefaseba da maTi racionaluri,<br />

kompleqsuri gamoyenebis perspeqtivebi ekologiuri<br />

problemebis gaTvaliswinebiT.<br />

2) `mcxeTa-mTianeTis bunebrivi resursebi da<br />

maTi gamoyenebis perspeqtivebi” (TanaavtorobiT;<br />

sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />

centri, Tbilisi, 2010, 375 gv.).<br />

mocemulia mcxeTa-mTianeTisa da misi administraciuli<br />

raionebis sasargeblo wiaRiseulis,<br />

energetikuli, miwis, wylis, tyis, bunebriv-rekreaciuli,<br />

turistuli da SromiTi resursebis Tanamedrove<br />

mdgomareobis Sefaseba da maTi racionaluri,<br />

kompleqsuri gamoyenebis perspeqtivebi ekologiuri<br />

problemebis gaTvaliswinebiT.<br />

statiebi<br />

1) `Rrutaniani Tujis namzadebis uwyveti Camosxmis<br />

manqanis gamowevis galis konstruqcia~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 85-88, inglisur<br />

enaze).


118<br />

Rrutaniani namzadis uwyvetad Camosxmaze gadasvlasTan<br />

dakavSirebiT SemuSavda gamowevis galis<br />

axali konstruqcia da dadginda misi konstruqciuli<br />

parametrebis gansazRvris meTodika<br />

gamowevis Zalebisa da Camosasxmeli masalis saxeobebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

2) `myife SenadnobTa uwyveti Camosxmis rotoruli<br />

manqana~ (TanaavtorobiT; Сборник докладов XIV<br />

Международной научно-технической конференции `Теория<br />

и практика сталеплавильных процессов~, т. I, dnepropetrovski,<br />

ukraina, 2010, 261-265, rusul enaze).<br />

liTonTa uwyveti Camosxmis teqnologia SedarebiT<br />

axali mimdinareobaa metalurgiaSi, romelmac<br />

mniSvnelovani roli Seasrula metalurgiuli<br />

mrewvelobis intensiur ganviTarebaSi; samecniero<br />

Sromebi am mimarTulebiT, ZiriTadad,<br />

iTvaliswinebs rigiTi markis foladebis teqnologiuri<br />

reJimebis dadgena-daxvewas. specialuri<br />

foladebis Camosxmis teqnologia naklebad aris<br />

aTvisebuli. swored am problemas _ teqnologiuri<br />

parametrebis SemuSavebas eZRvneba aRniSnuli<br />

samuSao.<br />

3) `Rru namzadebis uwyveti Camosxmis procesis<br />

avtomatizacia” (TanaavtorobiT; Сборник докладов<br />

VI Международной научно-технической конференции<br />

`Материалы и покрытия в экстремальных условиях: исследования,<br />

применение, экологически чистые технологии<br />

производства и утилизации изделий~, ialta, ukraina,<br />

2010, 119-120, rusul enaze).<br />

naCvenebia, rom namzadis Cajdomis procesis<br />

daCqarebisas xaxunis gaZliereba RerZsa da namzads<br />

Soris ukve mcire siRrmeze kompensirdeba<br />

zambaris ZalisxmeviT da RerZi eSveba namzadis


119<br />

RruSi nakleb siRrmeze. moyvanilia Rru namzadis<br />

Sida kristalizatorisagan moWimvis Zalis cvlilebis<br />

diagrama.<br />

akad. i.Jordanias 2010 w. miRebuli aqvs monawileoba<br />

konferenciaSi `aratradiciuli energiis<br />

saxeebi _ momavlis alternativa” (Tbilisi);<br />

or saerTaSoriso samecniero-teqnikur konferenciaSi<br />

(ukraina).<br />

xelisuflebaSi wardgenilia monografiuli<br />

naSromebi <strong>saqarTvelos</strong> regionebis bunebrivi da<br />

adamianuri resursebis racionalurad gamoyenebis<br />

problemebze.<br />

monawileobda ferdinand TavaZis metalurgiisa<br />

da masalaTmcodneobis institutSi Sesrulebul<br />

erT samecniero-kvleviT samuSaoSi.<br />

aris qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebasTan<br />

arsebuli metalurgiisa da masalaTmcodneobis<br />

dargobrivi komisiis Tavmjdomare.<br />

akademikosi eTer qemerteliZe<br />

wigni<br />

`aWaraSi mozardi zogierTi mcenaris fitoqimiuri<br />

da memcenareobiTi gamokvleva~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi,<br />

2010, 147 gv., rusul enaze).<br />

wignSi ganxilulia 1992-2006 wlebis iovel<br />

quTaTelaZis farmakoqimiis institutisa da samkurnalo<br />

mcenareTa qobuleTis sacdeli sadguris<br />

samecniero saqmianobis Sedegebi. Seswavlilia 14<br />

mcenaris fitoqimiuri, sxvadasxva klasis biologiurad<br />

aqtiuri nivTierebebi, maTi farmakologiuri<br />

Tvisebebi, mowodebuli samkurnalo saSualebebi,<br />

mcenareTa gamoyenebis perspeqtivebi. didi


120<br />

adgili aqvs daTmobili mniSvnelovan saxeobaTa<br />

gavrcelebis arealebis, bunebrivi da saeqspluatacio<br />

resursebis dadgenas, biologiuri Taviseburebebis<br />

Seswavlas da kultivirebas; moyvanilia<br />

aleloqimiis mimarTulebiT Catarebuli<br />

kvlevis Sedegebi.<br />

statiebi<br />

1) `Yucca gloriosa-s yvavilebis steroiduli glikozidebis<br />

gansazRvra LC/MS/MS meTodiT~ (TanaavtorobiT;<br />

Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis,<br />

52, aSS, 2010, 791-795, inglisur enaze).<br />

maRalefeqturi siTxovani qromatografirebiT<br />

(HPLC) mas-speqtrometrTan kombinaciaSi SemuSavebulia<br />

Yucca gloriosa-s yvavilebis steroiduli glikozidebis<br />

raodenobrivi analizis meTodi. HPLC<br />

eqsperimentebi ganxorcielda Sebrunebuli fazis<br />

C-18 svetze binaruli faziT gradientul pirobebSi.<br />

steroiduli saponinebis fragmentebi gaanalizebulia<br />

eleqtrogafrqveviTi mas-speqtruli dadebiTi<br />

ionizaciiT ESI-MS, specifikuri multipleturi<br />

reaqciebiT, kontrolirebadi MS/MS deteqtoriT.<br />

Yucca gloriosa-s yvavilebis steroidebis<br />

analizi ganxorcielda saponinebis jamSi arsebuli<br />

6 ZiriTadi individualuri sufTa glikozidis<br />

sakalibro mrudis mixedviT. meTodi Seesabameba<br />

evropis samedicino saagentos (EMEA) saxelm-<br />

ZRvanelo principebs da gamoyenebulia mcenaris<br />

yvavilebis calkeuli komponentebis analizisaTvis.<br />

2) `antiherpesul preparat rodopesis Wrilobis<br />

Semaxorcebeli efeqturoba~ (TanaavtorobiT;<br />

ж. `Аллергология и иммунология~, 11, 2, moskovi, 2010,<br />

117-118, rusul enaze).


121<br />

dadgenilia herpesuli daavadebebis sawinaaRmdego<br />

preparat rodopesis aSkarad gamoxatuli<br />

Wrilobis Semaxorcebeli moqmedeba sacdel cxovelebze<br />

in vivo eqsperimentebSi. 90 avadmyofze Catarebuli<br />

klinikuri gamokvlevebiT dadasturebulia<br />

piris Rrus lorwovani garsis mwvave da<br />

qronikuli travmuli dazianebis SemTxvevebSi rodopesis<br />

malamosa da misi polimeruli firebis<br />

Wrilobis Semaxorcebeli maRali efeqturoba. amgvarad,<br />

mowodebuli preparati rodopesi, herpesuli<br />

daavadebebis garda, SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />

piris Rrus travmuli dazianebis samkurnalod.<br />

akad. e.qemerteliZe xelmZRvanelobda iovel<br />

quTaTelaZis farmakoqimiis institutis samecniero-kvleviTi<br />

gegmiT 2010-2013 ww. Sesasrulebel<br />

Temas: `steroiduli nivTierebebis Semcveli mcenareebis<br />

Seswavla: kvlevebi savaraudo samkurnalo<br />

preparatebis SemuSavebisaTvis~.<br />

miRebuli aqvs `saqpatentis~ 2 patenti gamogonebis<br />

sasargeblo modelze.<br />

2010 wels mieniWa gamoCenili qarTveli mecnieris<br />

iovel quTaTelaZis saxelobiTi akademiuri<br />

premia.<br />

monawileoba miiRo saerTaSoriso konferenciebis<br />

muSaobaSi da gamoqveynda moxsenebaTa Tezisebi:<br />

_ `Cotinus coggygria da Alnus barbata-s maRali<br />

antioqsidanturi aqtivobis polifenolebi~ (TanaavtorobiT;<br />

VIII международная конференция `Биоантиоксидант~,<br />

moskovi, 2010, 200-201, rusul enaze);<br />

_ `hepatoproteqtorul preparat `carubolis~<br />

antioqsidanturi aqtivoba~ (TanaavtorobiT;


122<br />

VIII международная конференция `Биоантиоксидант~, moskovi,<br />

2010, 201-202, rusul enaze);<br />

_ `saqarTveloSi mozardi floris biologiurad<br />

aqtiuri meoradi metabolitebi” (TanaavtorobiT;<br />

VIII Всероссийская конференция с международным<br />

участьем журнала `Химия и медицина~, ufa, rf, 2010,<br />

93-94, rusul enaze);<br />

_ `steroiduli glikozidebi _ mcenareTa<br />

zrdis stimulatorebi~ (TanaavtorobiT; saerTa-<br />

Soriso samecniero konferencia `gamoyenebiTi qimiis<br />

problemebi~, Tbilisi, 2010, 57-58);<br />

_ `5α-ketosteroidebis izonikotinoilhidrazonebi:<br />

sinTezi da antituberkulozuri aqtivoba~<br />

(TanaavtorobiT; samecniero konferencia `bunebrivi<br />

da sinTezuri biologiurad aqtiuri nivTierebebi~,<br />

Tbilisi, 2010, 126-127);<br />

_ `tigogeninis safuZvelze 5α-androstan-3β,<br />

17β-diolis sinTezi~ (TanaavtorobiT; samecniero<br />

konferencia `bunebrivi da sinTezuri biologiurad<br />

aqtiuri nivTierebebi~, Tbilisi, 2010, 128-129).<br />

akad. e.qemerteliZe <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />

wmida andria pirvelwodebulis saxelobis<br />

qarTul universitetSi xelmZRvanelobda samagistro<br />

programas `biologiurad aqtiuri nivTierebebis<br />

qimia da samkurnalo preparatebis eqspertiza~.<br />

akademikosi givi cincaZe<br />

statiebi<br />

1) `iodmeTilentrialkil(aril)arsoniumis diioddibromkadmiatebis(11)<br />

sinTezi” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe, t. 4, #2, 2010, 60-63, inglisur enaze).


123<br />

Seswavlilia iodmeTilentrialkil(aril)arsoniumis<br />

marilebis safuZvelze Sereuli (sxvadasxvaligandiani)<br />

diioddibromkadmiatebis (II) mi-<br />

Rebis specifikuri meTodi spirt-wyalxsnarebSi.<br />

kvlevis fizikur-qimiuri meTodebiT (STanTqmis<br />

infrawiTeli speqtrebi, Termogravimetria) dadgenilia<br />

sinTezirebuli naerTebis Sedgeniloba da<br />

aRnagoba.<br />

2) `amidebis liTonebTan kompleqswarmoqmnis<br />

unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />

gamokvleva. I. propionamidi” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3, 2010, 268-<br />

271).<br />

kvantur-qimiuri naxevradempiriuli AM1 meTodiT<br />

Seswavlilia gamxsnelebis gavlena liTonebTan<br />

propionamidis kompleqswarmoqmnis unarianobaze.<br />

gamoTvlilia misi energetikuli, eleqtruli<br />

da struqturuli maxasiaTeblebi (warmoqmnis<br />

siTbo, dipoluri momenti, atomur orbitalebze<br />

eleqtronebis dasaxleba). am monacemebis<br />

mixedviT dadgenilia aRniSnuli molekulebis<br />

liTonebTan koordinirebis wesi.<br />

3) `amidebis liTonebTan kompleqswarmoqmnis<br />

unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />

gamokvleva. II. dimeTilacetamidi” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3,<br />

2010, 271-273).<br />

kvantur-qimiuri naxevradempiriuli AM1 meTodiT<br />

Seswavlilia gamxsnelebis gavlena dieTilacetamidis<br />

liTonebTan kompleqswarmoqmnis unarianobaze.<br />

gamoTvlilia misi energetikuli, eleqtruli<br />

da struqturuli maxasiaTeblebi (warmoqmnis<br />

siTbo, dipoluri momenti, atomur orbitalebze<br />

eleqtronebis dasaxleba, ganawileba,


124<br />

bmis sigrZeebi, savalento kuTxeebi da sxv.). dadgenilia<br />

dieTilacetamidis liTonebTan koordinirebis<br />

wesi karbonilis jgufis Jangbadis atomis<br />

meSveobiT. Teoriuli kvlevis Sedegebi Sedarebulia<br />

miRebul eqsperimentul monacemebTan.<br />

4) `amidebis metalebTan kompleqswarmoqmnis<br />

unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />

gamokvleva. III. benzamidi” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3, 2010, 276-<br />

279).<br />

naxevradempiriuli kvantur-qimiuri AM1 meTodiT<br />

gamoTvlilia am molekulis energetikuli,<br />

eleqtronuli da struqturuli maxasiaTeblebi,<br />

rac iZleva saSualebas raodenobrivad SevajamoT<br />

gamxsnelis gavlena benzamidis metalTan kompleqswarmoqmnis<br />

unarianobaze.<br />

5) `orTo-nitrobenzoilhidrazinTan liTonTa<br />

koordinaciuli naerTebis sinTezi da maTi STan-<br />

Tqmis infrawiTeli speqtrebis kvleva” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3,<br />

2010, 284-287).<br />

orTo-nitrobenzoilhidrazinTan sinTezirebulia<br />

spilenZis(II), rkinis(II), nikelis(II), kobaltis(II),<br />

manganumis(II), TuTiis sulfatebis, rkinis(III),<br />

nikelis(II), kadmiumis nitratebis koordinaciuli<br />

naerTebi. Seswavlilia maTi zogierTi<br />

fizikur-qimiuri Tviseba da STanTqmis iw speqtrebi.<br />

akad. g.cincaZem 2010 w. monawileoba miiRo<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `nanonawilakebis warmoqmna InP-is kristalebSi<br />

maTi Cqari neitronebis didi nakadiT dasxivebis<br />

Sedegad” (TanaavtorobiT; pirveli saerTa-


125<br />

Soriso konferencia `nanoqimia da nanoteqnologiebi”,<br />

Tbilisi);<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> mineraluri wylebis aRmniSvneli<br />

hidronimebi” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />

samecniero-praqtikuli konferencia `inovaciuri<br />

teqnologiebi da Tanamedrove masalebi”, Tbilisi);<br />

_ `Savi zRvis sanapiros ureki-SekveTilis<br />

zonis zRvis, mdinaris da sasmel wyalSi biogenuri<br />

nivTierebebis Semcveloba” (TanaavtorobiT;<br />

saerTaSoriso samecniero-konferencia `garemos<br />

dacva da mdgradi ganviTareba”, Tbilisi).<br />

akademikosi giorgi ciciSvili<br />

statiebi<br />

1) „ceoliTuri struqturebis forianoba da<br />

topologia“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />

t. 36, # 2, 2010, 165-167, rusul enaze).<br />

ganxilulia ceoliTuri struqturebis forianoba<br />

tipologiuri maxasiaTeblebis gamoyenebiT.<br />

naCvenebia, rom forianoba izrdeba konfiguraciuli<br />

maryuJis sirTulesTan erTad, Tumca gacilebiT<br />

ufro mniSvnelovania koordinaciuli mimdevroba.<br />

2) `axali wvrildispersiuli ceoliTi klinoptilolitis<br />

struqturiT” (TanaavtorobiT; Abstracts<br />

of 2 nd International Caucasian Symposium on Polymers and<br />

Advanced Materials, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />

gv. 18, inglisur enaze).<br />

aRwerilia axali wvrildispersiuli ceoli-<br />

Tis miReba bunebrivi klinoptilolitis gadakristalebis<br />

gziT. dadasturebulia rentgenul-


126<br />

difraqciuli meTodiT miRebul masalaSi ceoli-<br />

Turi struqturis sruli aRdgena. maRali sorbciuli<br />

tevadoba miuTiTebs mikroforovani qselis<br />

ganviTarebaze, xolo qimiuri analizis Sedegi –<br />

monokaTionur (natriumi) formaze.<br />

akad. g.ciciSvili konsultacias uwevda petre<br />

meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis institutSi<br />

damTavrebul samecniero Temas `nanoganzomilebiani<br />

ceoliTuri masalebis qimiuri mi-<br />

Reba~.<br />

akad.g.ciciSvili dajildovda saiubileo medliT<br />

„faSizmze gamarjvebis 65 weli“.<br />

akademikosi giorgi ciciSvili<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

vladimer ciciSvili<br />

statia<br />

„lomontitis gamoyeneba xorblis mosavlianobis<br />

gasazrdelad“ (TanaavtorobiT; Book of Abstracts<br />

`Zeolite 2010”, sofia, bulgareTi, 2010, 111-117,<br />

inglisur enaze).<br />

aRwerilia lomontitis _ <strong>saqarTvelos</strong> bunebrivi<br />

ceoliTis sasoflo-sameurneo gamoyeneba,<br />

romelic xorblis mosavlianobis mniSvnelovan<br />

zrdas uzrunvelyofs.<br />

akademikosiKkoxta jafariZe<br />

statiebi<br />

1) `spropiranebi piridoqsalis bazaze” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 67-71, inglisur<br />

enaze).


127<br />

piridoqsalis bazaze sinTezirebulia spiropiranebi.<br />

amorful (minisebr) fenebSi Seswavlilia<br />

maTi speqtrul-kinetikuri maxasiaTeblebi da<br />

Sedarebulia 2Н-qromen-2-spiro-2 ' -1 ' -3 ' -3 ' -dimeTilindolinis<br />

TvisebebTan. piridoqsalis bazaze mi-<br />

Rebul spiropiranebSi daikvirveba STanTqmis speqtris<br />

garCevis unarianobisa da molekulis dipoluri<br />

momentis gazrda.<br />

2) `meqanikuri zemoqmedebis mimarT mgrZnobiare<br />

spiropiraniT modificirebuli polimerebi”<br />

(TanaavtorobiT; J. `mecniereba da teqnologiebi~,<br />

#10-12, 2010, 79-83).<br />

ganxilulia polimerebi, romlebic meqanikur<br />

stresze feris cvlilebiT reagirebs. masala<br />

warmoadgens spiropiraniT modificirebul myar<br />

polimers, romelSic Zlieri datvirTva molekulaSi<br />

bmis gawyvetasa da naerTis Sefervas<br />

iwvevs. aseT `Wkvian polimerebs~ Seswevs katastrofis<br />

prevenciisaTvis saWiro indikaciis unari.<br />

3) `fotoqromuli Txevadkristaluri sistemebi<br />

nanoteqnologiebisTvis” (TanaavtorobiT; Georgian<br />

Engineering News, #4, 2010, rusul enaze).<br />

Txevadkristaluri nemato-qiraluri da avtorebis<br />

mier sinTezirebuli spiropiranebis 6-nitro-2Н-qromen-2-2'-spiro-1,3',3'-trimeTilindolinisa<br />

da 6,8-dinitro-2Н-qromen-2-2'-spiro-1'-tetradecil-3',3'-dimeTilindolinis<br />

bazaze miRebulia ma-<br />

RalmgrZnobiare fotoqromuli kompoziciebi. polimerSi<br />

kompoziciis integraciiT damzadebulia<br />

fotoqromuli Txevadkristaluri firi, romlis<br />

gamoyeneba SesaZlebelia nanoteqnologiis sxvadasxva<br />

sferoSi.


128<br />

2010 wels akad. k.jafariZe xelmZRvanelobda<br />

vladimer WavWaniZis sax. kibernetikis institutis<br />

samecniero-kvleviT samuSaos `Seferili formis<br />

gazrdili stabilurobis mqone fotoqromuli<br />

spiropiranebis sinTezi da kvleva~.<br />

akad. k.jafariZe monawileobda Semdeg samecniero<br />

konferenciebSi:<br />

_ pirvel saerTaSoriso konferenciaze `nanoqimia<br />

da nanoteqnologiebi”, Tbilisi, 2010, wakiTxuli<br />

iqna sami moxseneba:<br />

a) `piridoqsalis bazaze miRebuli spiropiranebisN<br />

nanostruqturebi”;<br />

b) `spiropiranebis nanonawilakebi medicinaSi”;<br />

g) `Camnacvleblis gavlena spiropiranis dipolur<br />

momentze”;<br />

_ `Seqcevadi da Seuqcevadi optikuri informaciis<br />

Cawera fotomgrZnobiare danamatiT<br />

dopirebuli Txevadkristaluri polimeruli firis<br />

saSualebiT~ (TanaavtorobiT; 2 nd International<br />

Caucasian Symposium on Polymers and Advanced Materials,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `akademikos g.ciciSvilis Sromebi Teoriul<br />

qimiaSi~ (akademikos g.ciciSvilis 95 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saiubileo sesia, Tbilisi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. k.jafariZe aris qimiisa da qimiuri<br />

teqnologiebis ganyofilebasTan arsebuli<br />

qimiis dargobrivi komisiis Tavmjdomare.


129<br />

akademikosi koxta jafariZe<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

SoTa samsonia<br />

statiebi<br />

1) `bisindolebi. 42. axali bis-spiropiranuli<br />

sistemebis sinTezi indolo[4,5-e]indolis safuZvelze“<br />

(TanaavtorobiT; Chemistry of Heterocyclic Compounds,<br />

2010, t. 46, #8, 1016-1019, inglisur da rusul<br />

enebze).<br />

aRwerilia axali fotoqromuli Tvisebis<br />

mqone kondensirebuli indolinuri bis-spiropiranis<br />

sinTezi Sesabamisi heqsameTildihidroindoloindolis<br />

safuZvelze. sinTezi ganxorcielebulia<br />

sam safexurad: Sesabamisi bisindoleninis<br />

dimeTilsulfatiT kvaternizacia da, Semdgom, tutiT<br />

damuSavebiT 2-meTilenindolinuri fuZis<br />

bisanalogis _ „fiSeris fuZis“ warmoqmna. mesame<br />

safexuze, spirtSi duRebiT, adgili aqvs „fuZis“<br />

urTierTqmedebas salicilis aldehidis warmoebulebTan.<br />

2) `dipiroloqinoqsalinebi. 1. axali bis-spiropiranuli<br />

sistemebis sinTezi benzo[e]pirolo<br />

[3,2-g]indolis safuZvelze“ (TanaavtorobiT; Chemistry<br />

of Heterocyclic Compounds, t. 46, #8, 2010, 1020-1022,<br />

inglisur da rusul enebze).<br />

aRwerilia qinoqsalinis fragmentis Semcveli<br />

axali bisspiropiranuli sistemis miRebis gza.<br />

heqsameTildihidrobenzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />

alkilirebis produqtis tutiT damuSavebiT mi-<br />

Rebuli „fiSeris fuZis“ kondensaciiT 5-nitro- da<br />

3,5-dibromsalicilis aldehidebTan sinTezirebuli<br />

da aRwerilia axali fotoqromuli Tvisebebis<br />

mqone bis-spiropiranuli sistemis warmoebulebi.


130<br />

† akademiis wevr-korespondenti<br />

ilia baraTaSvili<br />

statiebi<br />

1) `dariSxanis gavlena monokristaluri<br />

Si 99.97 Ge 0.03 :As myari xsnaris fizikur-meqanikur maxasiaTeblebze~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 2010,<br />

38-41, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia 20-700 0 C temperaturul intervalSi<br />

dariSxaniT legirebuli monokristaluri<br />

myari xsnaris fizikur-meqanikuri maxasiaTeblebis<br />

amplituduri damokidebuleba. gaanalizebulia legirebis,<br />

Termuli damuSavebisa da maRalamplituduri<br />

cikluri deformaciiT gamowveuli fizikurmeqanikuri<br />

maxasiaTeblebis cvlilebis mizezebi.<br />

2) `aralegirebuli polikristaluri germaniumis<br />

amplitudaze damokidebuli aradrekadoba~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 50-53, inglisur<br />

enaze).<br />

Seswavlilia aralegirebuli polikristaluri<br />

germaniumis Sinagani xaxunisa da Zvris modulis<br />

amplituduri damokidebuleba sxvadasxva<br />

fiqsirebul temperaturebze. rxeviTi deformaciis<br />

dabal da maRal amplitudebze gamovlenilia Sinagani<br />

xaxunis maqsimumi da Zvris modulis defeqti.<br />

gamoTqmulia mosazreba, rom isini ganpirobebulia<br />

kidur 60-gradusian dislokaciebze arsebuli<br />

geometriuli Runvebisa da segmentebis mowyvetiT<br />

damagrebis wertilebidan.


131<br />

akademiis wevr-korespondenti giorgi TavaZe<br />

statiebi<br />

1) `boris, boris karbidisa da nitridis miRebis<br />

procesis Termodinamikuri albaToba TviTgavrcelebadi<br />

maRaltemperaturuli sinTezis dros”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 75-80, inglisur<br />

enaze).<br />

TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sin-<br />

Tezis (Tms) dros kaliumis tetraborftoratisa<br />

da boris oqsidis bazaze boris, boris karbidisa<br />

da nitridis miRebisas SesaZlebel reaqciaTa ganxorcielebis<br />

albaTobis dadgenisaTvis Sedgenilia<br />

gamosakvlev reaqciaTa (sul 14 reaqcia) gibsis<br />

Tavisufali energiis (∆G 0 T ) temperaturuli<br />

cvalebadobis gantolebebi. miRebuli gantolebebis<br />

analizis safuZvelze SeiZleba davadginoT,<br />

rom Tms winmswrebi magniTermiiT energetikulad<br />

ufro xelsayrelia, vidre alumoTermia. boris<br />

nitridi SesaZlebelia miviRoT, agreTve, boris<br />

pirdapiri azotirebiTac. kinetikuri kanonzomierebidan<br />

gamomdinare sawyis masalad kaliumis<br />

tetraborftoratis gamoyeneba uzrunvelyofs suf-<br />

Ta individualuri produqtebis miRebas.<br />

2) `swrafadmimdinare procesebiT axali funqcionaluri<br />

masalebis miRebis SesaZleblobebi”<br />

(TanaavtorobiT; SromaTa krebuli `Tanamedrove<br />

masalaTmcodneobis problemebi”, kievi, ukraina,<br />

2010, 62-67, rusul enaze).<br />

ganxilulia swrafadmimdinare procesebiT li-<br />

Tonuri nalRobidan swrafad gaciebis (10%) da<br />

TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sinTezis


132<br />

teqnologiebis gamoyenebiT axali funqcionaluri<br />

masalebis miRebis SesaZleblobebi.<br />

3) `neitronuli dasxivebisagan dacvisaTvis<br />

borSemcveli danafarebis gamoyenebis SesaZleblobebis<br />

Sefaseba” (TanaavtorobiT; meeqvse saer-<br />

TaSoriso konferenciis _ `masalebi da danafarebi<br />

eqstremalur pirobebSi” SromaTa krebuli, ialta,<br />

ukraina, 2010, rusul enaze).<br />

neitronuli dasxivebisagan dacvisaTvis gamoiyeneba<br />

borSemcveli masalebi, vinaidan izotopi<br />

10 B xasiaTdeba Tburi neitronebis miRebuli STan-<br />

Tqmis kveTiT. (σ≈3835b). gaanalizebulia Txeli<br />

danafarebiT aseTi dacvis Seqmnis SesaZlebloba.<br />

4) `feroSenadnobebis warmoebaSi Senadnobebis<br />

damuSavebis mowyobiloba” (TanaavtorobiT;<br />

VII saerTaSoriso kongresi `manqanebi, teqnologiebi,<br />

masalebi”, sofia, bulgareTi, 2010, 97-99, rusul<br />

enaze).<br />

damuSavebuli da SeTavazebulia eleqtrorkaluri<br />

Rumelidan feroSenadnobTa dnobis produqtebis<br />

miRebis, wida-liTonis gancalkevebisa<br />

da maTi Camosxmis mowyobilobis axali konstruqcia.<br />

aRwerilia axali mowyobilobis konstruqciuli<br />

da funqcionaluri Taviseburebani. warmodgenilia<br />

axali teqnologiuri sistemis avtomatizebuli<br />

marTvis struqturuli modeli. SemoTavazebuli<br />

siaxlis praqtikuli realizaciiT<br />

ganpirobebulia konstruqciis moqniloba, ris<br />

Sedegadac arsebiTad mcirdeba liTonis danakargi<br />

widasTan erTad, gamoiricxeba Txevadi<br />

feroSenadnobis dawidianeba.<br />

5) `kazmis komponentebis dispersiulobis gavlenis<br />

Termomeqanikuri dasabuTeba Tms proce-


133<br />

sebSi” (TanaavtorobiT; J. `Georgian Engineering News”,<br />

#3, 2010, 86-88, rusul enaze).<br />

mocemulia Tms procesebze kazmis komponentebis<br />

granulometriuli Semadgenlobis Termoqimiuri<br />

dasabuTeba. aRwerili modeli ganixilavs<br />

fxvnilebis struqturas mudmivi zomis sferuli<br />

nawilakebis saxiT. praqtikaSi fxvnilebis fraqciuli<br />

Semadgenloba icvleba 20-30%-is fargleb-<br />

Si. es iwvevs heterogenuli kontaqtebis raodenobis,<br />

agreTve, reaqciis siTbos mniSvnelobis<br />

zrdas.<br />

6) `wvrilkristaluri da nanoganzomilebis<br />

kompoziciuri masalebis miRebis axali meTodebi”<br />

(TanaavtorobiT; J. `Georgian Engineering News~, #1,<br />

2010, 48-56, rusul enaze).<br />

gamokvleulia wvrilkristaluri masalebis<br />

miRebis SesaZlebloba orfenovani integrirebuli<br />

teqnologiuri sqemebiT: TviTgavrcelebadi ma-<br />

Raltemperaturuli sinTezi (Tms)+nadnobis zema-<br />

Rali wrToba da Tms+airaalebadi gafrqveva.<br />

swrafadmbrunavi spilenZis cilindrze Tms-nadnobis<br />

spiningirebis procesis Sedegad miiReba<br />

qerclovani formis wrTobis produqti. folgis<br />

fragmentebis sisqe aris 30-60 mkm. eleqtromikroskopuli<br />

kvlevis Sedegad aRmoCnda, rom kompozitis<br />

Al 2 O 3 -NiAl (Ni 3 Al) fazur mdgenelTa zomebi<br />

icvleba nano-dan mikrometrul ganzomilebebamde.<br />

amasTan, SeiniSneba Al 2 O 3 da NiAl-is araerTgvarovani<br />

ganlageba monakveTze nadnobis spiningirebis<br />

mimarTulebiT. mikronawilakebis denadobis asamaRleblad<br />

saWiroa fxvnilTa zedapirebis plakireba<br />

an maTi granulireba, iseve rogorc dawvrilmanebis<br />

Sesabamisi meTodologiis SerCeva


134<br />

nawilakebisaTvis izometrulTan maqsimalurad miaxloebuli<br />

formis micemis mizniT.<br />

7) `axali keramikuli da liTonkeramikuli<br />

fxvnilebi gazoTermuli danafarebisaTvis” (TanaavtorobiT;<br />

J. `Georgian Engineering News”, #1, 2010, 57-<br />

63, rusul enaze).<br />

SemoTavazebulia rTuli keramikuli da li-<br />

Tonkeramikuli kompoziciuri fxvnilebis miRebis<br />

axali meTodi TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli<br />

sinTezis teqnologiis gamoyenebiT. ganxorcielebulia<br />

kvleva sawyisi kazmisa da wvis parametrebs<br />

(T wv da U wv ) Soris korelaciis dadgenis<br />

mizniT. gamokvleulia sinTezirebuli kompozitebis<br />

morfologiuri specifikurobebi.<br />

8) `komponentTa fraqciuli gansxvavebis gavlena<br />

Tms meTodiT miRebul sal SenadnobTa Tvisebebze”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 70-<br />

73, inglisur enaze).<br />

gamoTqmulia mosazreba, romlis Tanaxmad<br />

TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sinTezis<br />

(Tms) procesSi gamoyenebul fxvnilebSi warmoqmnili<br />

sxvadasxvasaxela, e.w. heterogenuli kontaqtebis<br />

ricxvi gansazRvravs procesis parametrebs<br />

da wvis Sedegad miRebuli produqtis fazur Sedgenliobas.<br />

titanisa da boris Senadnobebis<br />

magaliTze naCvenebia sakazme fxvnilebis granulometriuli<br />

Tanafardobis (d 2 /d 1 ) gavlena Tms-iT<br />

miRebuli produqtebis fazur Sedgenilobaze. rekomendebulia<br />

d 2 /d 1 -is iseTi mniSvneloba, romelic<br />

uzrunvelyofs Ti-B sistemaSi maRali sisalis mqone<br />

Senadnobis miRebas. miRebuli Senadnobi saeqs-


135<br />

pluatacio TvisebebiT sagrZnoblad gamoirCeva am<br />

tipis cnobili Senadnobebisagan.<br />

akad.wevr-kor. g.TavaZe samecniero xelmZRvanelobas<br />

uwevda Temas `nanoganzomilebis nawilakebiT<br />

dispersiulad ganmtkicebuli axali sajavSne<br />

foladis miReba da teqnologiuri sqemis damuSaveba~.<br />

monawileobda Temis _ `axali cveTamedegi<br />

masalebis sinTezi centridanuli Zalebis velSi~<br />

SesrulebaSi.<br />

aris mecnier-konsultanti 2010 wels dawyebuli<br />

saerTaSoriso grantisa `nanostruqturuli<br />

3D-nakeTobebisa da danafarebis damuSaveba da sin-<br />

Tezi integrirebuli nanoteqnologiuri sqemis<br />

gamoyenebiT~ (STCU #4450).<br />

miRebuli aqvs patenti gamogonebaze `titanaluminis<br />

sistemis rentgenulad erTfaziani nanostruqturuli<br />

masalis Semcveli nakeTobis miRebis<br />

xerxi~ (2010, #P4969).<br />

akad.wevr-kor. g.TavaZe monawileobda Semdeg<br />

konferenciebSi:<br />

_ sazRvargareT moRvawe qarTvel mecnierTa<br />

saerTaSoriso forumi (Tbilisi, 2010);<br />

_ evrokavSiris aRmosavluri TanamSromlobis<br />

qveynebis eqspertTa seminari `Tanamedrove ma-<br />

Raltemperaturuli sakonstruqcio masalebi energetikisaTvis”<br />

(kievi, ukraina, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti SoTa samsonia<br />

statiebi<br />

1) `piroloindolebi. 22. zogierTi izomeruli<br />

piroloindolebis miRebis meTodebis optimizacia“<br />

(TanaavtorobiT; Chemistry of Heterocyclic Compounds,<br />

t. 46, #5, 2010, 536-541, inglisur da rusul enebze).


136<br />

damuSavebulia angularuli da xazovani piroloindolebis<br />

warmoebulebis miRebis preparatuli<br />

meTodebi. xazovani da angularuli piroloindolebis<br />

zogierTi warmoebulebis misaRebad gamoyenebulia<br />

rogorc Sesabamisi bishidrazonebis<br />

biciklizacia, aseve pirolis birTvis safexurebrivi<br />

miSeneba indolinis birTvze.<br />

2) `indolis warmoebulebi. e.fiSeris reaqciis<br />

zogierTi aspeqtebi“ (TanaavtorobiT; Chemistry of<br />

Heterocyclic Compounds, 2010, t. 46, #6, 765-767, inglisur<br />

da rusul enebze).<br />

Seswavlilia p-nitroacetofenonisa da m-fenilendihidrazinis<br />

safuZvelze miRebuli bishidrazonis<br />

indolizacia eTanolisa da koncentrirebuli<br />

gogirdmJavas narevSi (5:1). naCvenebia, rom<br />

mosalodneli biciklizaciis produqtebis warmoqmnis<br />

nacvlad adgili aqvs monociklizaciis produqtis<br />

warmoqmnas. analogiuri situaciaa dafiqsirebuli<br />

ultrabgeris gamoyenebis SemTxvevaSic.<br />

3) `bisindolebi. 41. axali bis-piridazinoindolebis<br />

pirdapiri sinTezi“ (TanaavtorobiT; Chemistry<br />

of Heterocyclic Compounds, t. 46, #5, 2010, 608-612,<br />

inglisur da rusul enebze).<br />

samecniero literaturaSi ar iyo cnobili<br />

bis-piridazinoindoluri sistemebi. statia eZRvneba<br />

axali sistemebis miRebis meTodebis damuSavebas.<br />

4) `piroloindolebis zogierTi warmoebulebis<br />

sinTezi da antimikrobuli aqtiuroba“ (TanaavtorobiT;<br />

Химико-Фармацевтический Журнал, t. 44, #12,<br />

2010, 29-32, rusul enaze).<br />

Seswavlilia sinTezirebuli 3H,6H-pirolo<br />

[3,2-e]indolis, 1H,7H-pirolo[3,2-f]indolisa da


137<br />

1H,5H-pirolo[2,3-f]indolis zogierTi warmoebulebis<br />

antimikrobuli, tuberkulostatikuri da sokos<br />

sawinaaRmdego aqtiuroba (in vitro). sinTezirebulma<br />

naerTebma gamoamJRavnes tuberkulostatikuri<br />

aqtiuroba. maT Soris, ori naerTi xasiaTdeba<br />

maRali aqtiurobiT.<br />

aSS-Si gamoqveynebul monografiaSi _ `Heterocyclic<br />

Compounds: Synthesis, Properties and Applications”<br />

dabeWdilia eqvsi samecniero naSromi Tavebis saxiT<br />

(TanaavtorobiT; niu-iorki, aSS, 2010, inglisur<br />

enaze):<br />

5) `Tavi 2. adamantil-1- da adamantil-2-imidazolebi<br />

da benzimidazolebi: sinTezis meTodebi,<br />

Tvisebebi da biologiuri aqtiuroba“, 47-98.<br />

interesi adamantanSemcveli imidazolebisa<br />

da benzimidazolebis mimarT ganpirobebulia maTi<br />

biologiuri aqtiurobis farTo speqtriT da<br />

mniSvnelovani teqnikuri TvisebebiT. Tanamedrove<br />

etapze damuSavebulia sinTezis gansxvavebuli me-<br />

Todebi da miRweulia garkveuli warmateba adamantanis<br />

rigis imidazolebisa da benzimidazolebis<br />

struqturisa da reaqciis unarianobis Seswavla-<br />

Si. Sejamebulia literaturuli monacemebi sinTezis<br />

meTodebze, struqturaze, fizikur-qimiur da<br />

biologiur Tvisebebze da, agreTve, warmodgenilia<br />

informacia adamantil-1- da adamantil-2-benzimidazolebis<br />

gardaqmnis Sesaxeb.<br />

6) `Tavi 3. piroloindolebis sinTezis meTodebi“,<br />

99-118.<br />

statia eZRvneba ori azotis atomis Semcveli<br />

kondensirebuli tricikluri heterocikluri sistemebis<br />

_ izomeruli piroloindolebis, sinTezis<br />

alternatiuli meTodebis aRweras. ganxilulia am<br />

sistemebis sinTezis ori principulad gansxvave-


138<br />

buli gza e.fiSeris reaqciis mixedviT: p- da m-fenilendihidrazonebis<br />

biindolizaciiT benzolis<br />

birTvze ori pirolis birTvis erTdrouli miSeneba<br />

da erTi pirolis birTvis miSeneba indolinis<br />

benzolis birTvze Sesabamisi indolinhidrazonebis<br />

indolizaciiT. naCvenebia, rom orive<br />

SemTxvevaSi miiReba angularuli da xazovani aRnagobis<br />

izomeruli piroloindolebis narevebi.<br />

amasTan, biindolizaciisas ZiriTadia angularuli<br />

aRnagobis, xolo indolinhidrazonebis indolizaciisas<br />

ki _ xazovani aRnagobis izomerebi.<br />

Seswavlilia am sistemebis zogierTi qimiuri Tviseba,<br />

miRebulia axali nawarmebi.<br />

7) `Tavi 5. piridazinoindolebi: sinTezi da<br />

Tvisebebi“, 147-170.<br />

gaanalizebulia azotis sami atomis Semcveli<br />

kondensirebuli triheterocikluri sistemebis –<br />

izomeruli piridazinoindolebis sinTezisa da<br />

Tvisebebis Sesaxeb samecniero literaturaSi arsebuli<br />

masala. gansakuTrebuli yuradReba eTmoba<br />

am sistemebis axali nawarmebis miRebis meTodebisa<br />

da biologiuri aqtiurobis Seswavlis sakiTxebs.<br />

mimoxilvaSi aris 24 sqema. citirebuli<br />

literaturis nusxa Seicavs 64 dasaxelebas.<br />

8) `Tavi 7. izomeruli dipirolonafTalinebis<br />

zogierTi nawarmis sinTezi da biologiuri aqtiuroba“,<br />

183-201.<br />

sinTezirebulia axali heterocikluri sistemebi<br />

– izomeruli dipirolonafTalinebi:1H,6Hindolo[7,6-g]indoli,<br />

3H,8H–indolo[4,5-e]indoli,<br />

3H,8H–indolo[5,4-e]indoli da 1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indoli.<br />

am heterociklebis safuZvelze<br />

miRebulia Sesabamisi N,N-dialkil-, fenilazo- da


139<br />

formil-nawarmebi. Seswavlilia maTi antimikrobuli<br />

da herbiciduli aqtiuroba. naCvenebia, rom<br />

benzopiroloindolis pirolis birTvis mesame<br />

mdgomareobaSi fenilazojgufis Seyvana aniWebs<br />

1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis molekulas<br />

antimikrobul aqtiurobas rogorc msgavsi, aseve<br />

gansxvavebuli paTogenuri baqteriebis mimarT. indoloindolebis<br />

N,N-dialkilnawarmebi Trgunaven<br />

mcenareuli baqteriebis zrdas da ganviTarebas.<br />

9) `Tavi 8. 5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-p-nitrofenilindolebis<br />

zogierTi gardaqmna“, 201-210.<br />

Seswavlilia 5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-pnitrofenilindolis<br />

zogierTi gardaqmna funqciuri<br />

jgufebisaTvis damaxasiaTebeli reaqciebis<br />

pirobebSi, kerZod, esTeruli jgufis gardaqmniT<br />

miRebulia Sesabamisi mJavas qloranhidridi da<br />

amidebi, maT Soris bisindoluri amidi. nitrojgufis<br />

aRdgeniT miRebulia Sesabamisi amini da<br />

Seswavlilia misi acilirebis reaqcia. miRebulia<br />

mono- da diacetilnawarmebi. naCvenebia, rom<br />

5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-p-aminofenilindoli<br />

amino da acetilis jgufebis xarjze Sedis homokondensaciis<br />

reaqciaSi oligomeruli azomeTinis<br />

warmoqmniT.<br />

10) `Tavi 10. adamantanSemcveli indolebisa da<br />

benzpiroloindolis zogierTi nawarmis sinTezi<br />

da antimikrobuli aqtiuroba“, 219-224.<br />

2-(1-adamantil)indoli, romelic sinTezirebuli<br />

iyo fiSeris reaqciiT, gadayvanilia 3-dimeTilaminomeTilnawarmSi<br />

manixis reaqciis pirobebSi.<br />

misgan miRebuli Sesabamisi meoTxeuli marili<br />

ixsneba wyalSi. 2-adamantilaminokarbonilindoli<br />

da 2,9-di(adamantilaminokarbonil)-


140<br />

1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indoli miRebulia<br />

1-aminoadamantanisa da Sesabamisi 2-indolilkarbonmJavaTa<br />

qloranhidridebis urTierTqmedebiT.<br />

sinTezirebulma naerTebma gamoamJRavnes biologiuri<br />

aqtiuroba.<br />

11) `piroloindolebi. kondensaciis reaqciebi<br />

3,8-diformill-1H,10H-benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />

safuZvelze“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />

t. 36, #1, 2010, 21-24, rusul enaze).<br />

Catarebulia 3,8-diformil-1H,10H-benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />

kondensaciis reaqciebi nukleofilur<br />

agentebTan _ anilinTan, p-adamantilanilinTan<br />

da TiosemikarbazidTan. nukleofiluri<br />

mierTebisa da moxleCis reaqciebi ganxorcielebulia<br />

eTilis spirtis areSi pH 4-5 pirobebSi. sin-<br />

Tezirebulia benzopiroloindolis birTvis Semcveli<br />

bifunqciuri Sifis fuZeebi _ dianili, diadamantilanili<br />

da diTiosemikarbazoni.<br />

12) `indolis zogierTi warmoebulis iw speqtrebi“<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />

konferenciis SromaTa krebuli:<br />

`inovaciuri teqnologiebi da Tanamedrove masalebi“,<br />

quTaisi, 2010, 360-362, rusul enaze].<br />

Seswavlilia 2-fenilindolis warmoebulebis:<br />

2-p-aminofenili-5-meTil-, 2-p-nitrofenil-5-meTil-,<br />

2-p-aminofenil-5-qlor- da 2-p-nitrofenil-5-qlorindolebis<br />

infrawiTeli speqtrebi. naCvenebia,<br />

rom aRniSnul naerTebSi SesaZlebelia wyalbaduri<br />

bmebis warmoqmna, rac iwvevs speqtrSi damatebiTi<br />

STanTqmis zolebis gaCenas dabali six-<br />

Sireebis ubanSi. ganzavebul xsnarebSi adgili<br />

aqvs wyalbaduri bmebis gawyvetas da daimzireba


141<br />

Sesabamisi STanTqmis sixSireebis Semcireba an<br />

gaqroba.<br />

akad.wevr-kor. S.samsonia aris 2010 wels dam-<br />

Tavrebuli <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis grantis (GNSF/ST07/4-181) `potenciuri fiziologiuri<br />

aqtivobis axali arilindoluri, piroloindoluri,<br />

bisindoluri sistemebi da maTi<br />

warmoebulebi: sinTezi, kvleva~ mecnier xelmZRvaneli.<br />

2010 wels, konkursis wesiT, moipova zaarbriukenis<br />

universitetis (gfr) profesoris samecniero<br />

stipendia. damfinansebeli organizaciaa<br />

germaniis akademiuri gacvliTi samsaxuri (DAAD).<br />

akad.wevr-kor. S.samsoniam monawileoba miiRo<br />

Semdeg simpoziumebsa da konferenciebSi da waiki-<br />

Txa moxsenebebi:<br />

_ `zogierTi indolilqinazolinebis sinTezi”<br />

(TanaavtorobiT; `The 11 th Annual Florida Heterocyclic<br />

and Synthetic IUPAC-Sponsored Conference (FloHet-11)”.<br />

Organized by ARKAT USA, Inc. And the University of Florida,<br />

geinsvili, aSS, 2010);<br />

_ `indolis zogierTi cnobili warmoebulis<br />

bisanalogis sinTezi“ (TanaavtorobiT;” 12 th Belgian<br />

Organic Synthesis Symposium (BOSS/ XII), narumi, belgia,<br />

62, 2010);<br />

_ `pirolizi da misi produqtebi – axali<br />

masalebi da ekologiuri problemebi” (TanaavtorobiT;<br />

International Conference `Compounds and materials<br />

with specific properties based on industrial waste, secondary and<br />

natural recourses~, Tbilisi, 2010);<br />

_ `zogierTi poliesTerisa da poliamidis<br />

sinTezi bis(1H-indolil-5-il)meTanis, bis(1H-indolil-5-il)oqsidis,<br />

bis(1H-indolil-5-il)sulfo-


142<br />

nisa da maTi 2,2’-dieToqsikarbonilwarmoebulebis<br />

safuZvelze” (TanaavtorobiT; `Second International<br />

Caucasian Symposium and Advanced Materials (ICSP)”,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `biscianinebi. indolis fragmentis Semcveli<br />

Seferili polimeTinuri agentebi” (TanaavtorobiT;<br />

`Second International Caucasian Symposium and Advanced<br />

Materials (ICSP)~, Tbilisi, 2010);<br />

samecniero konferenciaze _M`bunebrivi da<br />

sinTezuri bilogiurad aqtiuri nivTierebebi” gaakeTa<br />

10 moxseneba (TanaavtorobiT; Tbilisi, 2010):<br />

_ `biologiurad aqtiur nivTierebaTa sin-<br />

Tezis ZiriTadi mimarTulebani”;<br />

_ `Achillea Millefolium-is sesqviterpenuli laqtonebi“;<br />

_ `dipirolonafTalinis birTvis Semcveli<br />

hidrazidohidrazonebi – potenciurad biologiuri<br />

aqtiuri substanciebi”;<br />

_ `3- da 5-arilindolebi: sinTezi da biologiuri<br />

aqtiuroba”;<br />

_ `2-arilindolebi: sinTezi da antimikrobuli<br />

aqtiuroba”;<br />

_ `benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis zogierTi<br />

azonaerTis sinTezi da antimikrobuli aqtiuroba<br />

tuberkulozis mikobaqteriebis mimarT”;<br />

_ `zogierTi piroloindolis formil-, dime-<br />

TilaminomeTil- da arilazonawarmebis sinTezi da<br />

biologiuri aqtiuroba”;<br />

_ `bisindolebisa da piroloindolebis dimeTilamino-<br />

da piridazinowarmoebulebi: sinTezi<br />

da biologiuri aqtiuroba”;<br />

_ `2-(1-adamantil)benzimidazolebis sinTezi da<br />

zogierTi gardaqmna”;


143<br />

_ `preparatis ГЗ-048 miRebis meTodi (triptaminis<br />

analogi), kompoziciebi mis safuZvelze da<br />

maTi biologiuri aqtiuroba”.<br />

akad.wevr-kor. S.samsonias redaqtorobiT gamoica<br />

2010 wels konkursSi gamarjvebuli XII klasis<br />

saxelmZRvanelo „organuli qimia“ (123 gv., avtorebi:<br />

g.andronikaSvili, m.mamaiaSvili, d.gulaia).<br />

saxelmZRvanelos mieniWa <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />

da mecnierebis saministros ssip <strong>erovnuli</strong> saswavlo<br />

gegmebisa da Sefasebis centris grifi.<br />

aris iv.javaxiSvilis saxelobis Tbilisis<br />

saxelmwifo universitetis sadisertacio sabWos<br />

Tavmjdomare qimiis dargSi.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

vladimer ciciSvili<br />

wigni<br />

`simetriis Teoriis warmodgenebis gamoyeneba<br />

qimiaSi” (TanaavtorobiT; `universali”, Tbilisi,<br />

2010, 45 gv.)<br />

ganxilulia simetriis elementebisa da operaciebis<br />

Tvisebebi, optikuri izomeria da simetriis<br />

wertilovani jgufebi, simetriis Teoriis<br />

gamoyeneba izomerebis CamosaTvlelad. warmodgenilia<br />

simetriis Teoriis gamoyenebis safuZvlebi<br />

kvantur qimiaSi, speqtroskopiaSi, qimiur kinetikasa<br />

da katalizSi.<br />

statiebi<br />

1) „gogirdis oqsidebiT modificirebuli<br />

klinoptiloliti rogorc danamati cementebSi“<br />

(TanaavtorobiT; Georgiam Engineering News, #2, 2010,<br />

109-111, rusul enaze).


144<br />

gogirdis oqsidebis gamoyenebiT ganxorcielda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> xandakis adgilmdebareobis<br />

klinoptilolitis modificireba, ris Sedegadac<br />

gamovlenilia axali tipis nanoagentebi da Seswavlilia<br />

maTi Tvisebebi. dadgenilia gogirdis<br />

oqsidebis sxvadasxva Semcvelobis ceoliTuri<br />

nanoagentebis gamoyenebis SesaZlebloba cementebis<br />

struqturuli modificirebisaTvis.<br />

2) `ceoliTuri struqturebis forianoba da<br />

topologia” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />

t. 36, #2, 2010, 165-167, rusul enaze).<br />

ceoliTuri struqturebis forianoba ganxilulia<br />

topologiuri maxasiaTeblebis gamoyenebiT.<br />

naCvenebia, rom forianoba izrdeba konfiguraciuli<br />

maryuJis sirTulesTan erTad, Tumca<br />

gacilebiT ufro mniSvnelovania koordinaciuli<br />

mimdevroba.<br />

3) „ceoliTuri samedicino preparatebi” (TanaavtorobiT;<br />

`eqsperimentuli da klinikuri medicina~,<br />

#4(59), 2010, 50-53, rusul enaze).<br />

mocemulia Tanamedrove ceoliTuri preparatebis<br />

(tabletebi, fxvnilebi, suspenziebi, kombinirebuli<br />

saSualebebi) msoflio bazris mimoxilva.<br />

4) `axali ceoliTuri masala dazianebuli<br />

Zvlovani qsovilebis aRdgeniTi procesebis dasaCqareblad”<br />

(TanaavtorobiT; `eqsperimentuli da<br />

klinikuri medicina~, #4(59), 2010, 53-55).<br />

daxasiaTebulia axali ceoliTuri masala<br />

dazianebuli Zvlovani qsovilebis aRdgeniTi procesebis<br />

dasaCqareblad, mocemulia am masalis<br />

klinikuri gamocdis Sedegebi.<br />

5) „nanomodificirebuli klinoptilolitis<br />

gamoyeneba danamatad samSeneblo masalebSi“ (Ta-


145<br />

naavtorobiT; Modern Problems of Surface Chemistry and<br />

Physics, kievi, ukraina, 2010, 261-263, inglisur enaze).<br />

warmodgenilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />

wvrildispersiuli klinoptilolitis modificirebisa<br />

da miRebuli danamatebis samSeneblo<br />

masalebSi gamoyenebis Sesaxeb.<br />

6) „skolecitis zogierTi fizikur-qimiuri maxasiaTebeli“<br />

(TanaavtorobiT; Modern Problems of<br />

Surface Chemistry and Physics, kievi, ukraina, 2010, 263-264,<br />

inglisur enaze).<br />

warmodgenilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />

<strong>saqarTvelos</strong> skolecitis statikuri da dinamikuri<br />

ionmimocvliTi tevadobisa da ionuri mimocvlis<br />

procesis kinetikis Sesaxeb.<br />

7) „scintilaciur masalaTa fxvnilebis miReba<br />

zol-gelis modificirebuli meTodiT“ (TanaavtorobiT;<br />

Modern Problems of Surface Chemistry and<br />

Physic, kievi, ukraina, 2010, 320-322, inglisur enaze).<br />

ganxililia zol-gelis optimizirebuli me-<br />

Todi, romlis gamoyenebiT SesaZlebelia gaumjobesebuli<br />

Tvisebebis mqone scintilaciuri masalebis<br />

miReba.<br />

8) `axali wvrildispersiuli ceoliTi klinoptilolitis<br />

struqturiT” (TanaavtorobiT; II<br />

saerTaSoriso kavkasiis simpoziumis Sromebi polimerebsa<br />

da gamoyenebiT masalebSi, Tsu-s gamomcemloba,<br />

Tbilisi, 2010, gv. 18, inglisur enaze).<br />

aRwerilia axali wvrildispersiuli ceoli-<br />

Tis miReba bunebrivi klinoptilolitis gadakristalebis<br />

gziT. rentgenul-difraqciuli meTodiT<br />

miRebul masalaSi dadasturebulia ceoli-<br />

Turi struqturis sruli aRdgena, maRali sorbciuli<br />

tevadoba miuTiTebs mikroforovani qselis


146<br />

ganviTarebaze, xolo qimiuri analizis Sedegi –<br />

monokaTionur (natriumi) formaze.<br />

9) `ceoliTebis gamoyenebis ekologiuri aspeqtebi“<br />

(saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferenciis<br />

_ `garemos dacva da mdgradi ganviTareba”<br />

Sromebi, sagamomcemlo saxli „teqnikuri<br />

universiteti“, Tbilisi, 2010, 347-350).<br />

bunebrivi ceoliTebis gamoyeneba adsorbentebisa<br />

da ionmimomcvlelebis saxiT mrewvelobasa<br />

da soflis meurneobaSi daxasiaTebulia Seldonis<br />

faqtoris safuZvelze. naCvenebia am faqtoris<br />

mniSvnelovani Semcireba mecxoveleobaSi, mefrinveleobasa<br />

da meTevzeobaSi bunebrivi ceoliTebiT<br />

narCenebis utilizaciis Sedegad. ceoliTuri sasuqebis<br />

ekologiuri efeqtis Sefaseba SeuZlebelia<br />

mxolod Seldonis faqtoris gamoyenebiT,<br />

mizanSewonilia mravalfaqtoriani midgoma.<br />

akad.wevr-kor. v.ciciSvili monawileobda konferenciebSi<br />

da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `bunebrivi da sinTezuri ceoliTebis biologiuri<br />

aqtivoba da maTi gamoyeneba medicinaSi”<br />

(samecniero konferencia `bunebrivi da sinTezuri<br />

biologiurad aqtiuri nivTierebebi”, Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ `bunebrivi da sinTezuri ceoliTebis gamoyeneba”<br />

(saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />

`baTumi – gazafxuli 2010”, baTumi, 2010);<br />

_ akademikos o.Cuikos dabadebidan 80 wlis-<br />

Tavisadmi moZRvnili saerTaSoriso simpoziumi<br />

„zedapiris qimiisa da fizikis Tanamedrove problemebi“<br />

(TanaavtorobiT; ukraina, kievi, 2010);<br />

_ VIII saerTaSoriso konferencia `bunebrivi<br />

ceoliTebi 2010” bunebrivi ceoliTebis saerTa-


147<br />

Soriso asociaciis (INZA) egidiT (TanaavtorobiT;<br />

sofia, bulgareTi, 2010);<br />

_ II saerTaSoriso konferencia `janmrTeloba<br />

da ekologia” (baTumi, 2010);<br />

_ II saerTaSoriso kavkasiis simpoziumi polimerebsa<br />

da gamoyenebiT masalebSi (TanaavtorobiT;<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferencia<br />

`garemos dacva da mdgradi ganviTareba”<br />

(Tbilisi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. v.ciciSvili monawileobs petre<br />

meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis institutis<br />

samecniero-kvleviTi samuSaos _ `nanoganzomilebiani<br />

ceoliTuri masalebis qimiuri mi-<br />

Reba~ SesrulebaSi.<br />

aris ganyofilebasTan arsebuli qimiuri ekologiis<br />

dargobrivi komisiis Tavmjdomare.<br />

akademiis wevr-korespondenti beJan WankvetaZe<br />

statiebi<br />

1) `enantiomeruli narevebis dayofa amiloza<br />

tris(5-qlor-2-meTilfenilkarbamatis) gamoyenebiT<br />

nanoqromatografiasa da kapilarul eleqtroqromatografiaSi~<br />

(TanaavtorobiT; Journal of Chromatography<br />

A, 1217, 2010, 1166–1174, inglisur enaze).<br />

naCvenebia avtorTa mier SemuSavebuli axali<br />

qiraluri stacionaruli fazis _ amiloza tris(5-<br />

qlor-2-meTilfenilkarbamatis) gamoyenebis SesaZlebloba<br />

enantiomeruli narevebis dasayofad nanoqromatografiasa<br />

da kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />

da ilustrirebulia kapilaruli<br />

eleqtroqromatografiis garkveuli upiratesobani<br />

nanoqromatografiasTan SedarebiT.


148<br />

2) `propranololis enantiomerebis dayofa<br />

kapilarul eleqtroforezSi sulfatirebuli ciklodeqstrinebis<br />

gamoyenebiT: SedarebiTi gamokvleva<br />

kapilaruli eleqtroforezis da birTvul-magnituri<br />

rezonansis meTodebis gamoyenebiT” (TanaavtorobiT;<br />

Electrophoresis, 31, 2010, 1467-1474, inglisur<br />

enaze).<br />

kapilaruli eleqtroforezis meTodSi ukanaskneli<br />

aTwleulis manZilze enantiomeruli narevebis<br />

dasayofad intensiurad gamoiyeneba rogorc<br />

wylis Semcveli, aseve uwylo eleqtrolitebi.<br />

literaturaSi gamoTqmuli iyo mosazrebebi qiraluri<br />

gamocnobis SesaZlo gansxvavebuli meqanizmebis<br />

Sesaxeb am eleqtrolitebSi, magram ar<br />

arsebobda amis eqsperimentuli dadastureba, rac<br />

pirvelad aris aRwerili winamdebare naSromSi<br />

kapilaruli eleqtroforezisa da birTvuli magnituri<br />

rezonansis meTodebis erTdrouli gamoyenebiT.<br />

3) „Symphytum asperum da S. caucasicum-is SemadgenlobaSi<br />

Semavali biologiurad aqtiuri polieTeris<br />

monomeruli rgolis sinTezuri analogis,<br />

3-(3,4-dihidroqsifenil)-glicerinis mJavas<br />

enantiomeruli analizi” (TanaavtorobiT; Chirality,<br />

22, 2010, 717-725, inglisur enaze).<br />

pirvelad aris aRwerili saqarTveloSi mozardi<br />

mcenaridan gamoyofili biologiurad aqtiuri<br />

polieTeris Sesabamisi sinTezuri monomeris<br />

enantiomerebis dayofa. Ees aris mniSvnelovani<br />

nabiji am monomeris stereoqimiis dasadgenad<br />

da bunebrivi polimeris sinTezuri analogis misaRebad.


149<br />

4) `monoliTuri qiraluri stacionaruli fazebi<br />

enantiomeruli narevebis dasayofad Txevad<br />

fazaSi” (Journal of Separation Science, 33, 2010, 305-314,<br />

inglisur enaze).<br />

es mimoxilviTi naSromi dawerilia Jurnalis<br />

redaqtoris specialuri miwveviT da ajamebs uaxloes<br />

miRwevebs monoliTuri qiraluri stacionaruli<br />

fazebis sinTezisa da gamoyenebis dargSi.<br />

5) `propranololis enantiomerebis dayofa<br />

kapilarul eleqtroforezSi sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />

gamoyenebiT: SedarebiTi gamokvleva<br />

kapilaruli eleqtroforezis da birTvul-magnituri<br />

rezonansis meTodebiT” (TanaavtorobiT;<br />

Journal of Separation Science, 33, 2010, 1617-1624, inglisur<br />

enaze).<br />

kapilaruli eleqtroforezis meTodebis gamoyenebiT<br />

dadgenilia propranololis enantiomerebis<br />

gansxvavebuli afinoba sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />

mimarT, xolo birTvul-magnituri<br />

rezonansis meTodiT axsnilia am movlenis struqturuli<br />

meqanizmebi.<br />

6) `qiraluri samkurnalwamlo saSualebebis<br />

_ enantiomerebis dayofis optimizacia celuloza<br />

tris(4-qlor-3-meTilfenilkarbamat)-is gamoyenebiT<br />

uwylo polarul moZrav fazebSi” (TanaavtorobiT;<br />

Journal of Separation Science, 33, 2010, 1699-1707,<br />

inglisur enaze).<br />

naSromi eZRvneba qiraluri samkurnalwamlo<br />

saSualebebis _ enantiomerebis dayofis optimizacias<br />

axali tipis qiraluri stacionaruli fazis<br />

celuloza tris(4-qlor-3-meTilfenilkarbamat)-is<br />

gamoyenebiT. meTodis optimizaciis klasikur xer-


150<br />

xTan erTad gamoyenebulia statistikuri optimizaciis<br />

xerxebic.<br />

7) `qiraluri gamocnobisa da enantiomerebis<br />

dayofis meqanizmebi kapilarul eleqtrokinetikur<br />

qromatografiaSi” (wignSi A.Berthold `Chiral Recognition<br />

in Separation Methods: Mechanisms and applications~,<br />

Springer, gfr, 2010, 97-152, inglisur enaze).<br />

naSromi warmoadgens erT-erT Tavs a.berToldis<br />

wignSi da ajamebs enantiomerebis dayofis<br />

meqanizmebs kapilaruli eleqtrokinetikuri qromatografiis<br />

meTodis gamoyenebiT.<br />

8) `monoliTuri qiraluri stacionaruli fazebi<br />

enantiomeruli narevebis dasayofad Txevad<br />

fazaSi” (wignSi `Monolithic silicas – Concepts, synthesis,<br />

characterization, modeling and applications in liquid phase<br />

separations~, 2010, 231-248, inglisur enaze).<br />

naSromi warmoadgens wignis erT-erT Tavs da<br />

ajamebs monoliTuri stacionaruli fazebis gamoyenebas<br />

enantiomerebis dasayofad Txevadfazuri<br />

makro- da mikromeTodebis gamoyenebiT.<br />

9) `poli[3-(3,4-dihidroqsifenil)-glicerinis<br />

mJava] Anchusa italica Retz-is fesvebidan” (TanaavtorobiT;<br />

Natural Product Communications, 5(7), 2010, 1091-1095,<br />

inglisur enaze).<br />

naSromi eZRvneba saqarTveloSi mozardi mcenaridan<br />

biologiurad aqtiuri polieTeris gamoyofas<br />

da mis struqturul identifikacias.<br />

10) `qiraluri samkurnalwamlo saSualebebis<br />

SedarebiTi enantiomeruli dayofebi polisaqaridebis<br />

dimeTil- da qlormeTilfenilkarbamatebis<br />

gamoyenebiT kapilarul eleqtroqromatografia-<br />

Si” (TanaavtorobiT; Electrophoresis, 31, 2010, 3207-3216,<br />

inglisur enaze).


151<br />

naCvenebia avtorebis mier SemuSavebuli axali<br />

tipis qiraluri stacionaruli fazebis gamoyenebis<br />

upiratesoba kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />

adre cnobil qiralur fazebTan SedarebiT.<br />

11) `Sebrunebulfaziani qiraluri maRalefeqturi<br />

siTxur-qromatografiuli da siTxur-qromatografiul-mas-speqtrometriuli<br />

dayofebi celulozasa<br />

da amilozas tris(qlormeTilfenilkarbamateb)-is<br />

gamoyenebiT rogorc qiraluri stacionaruli<br />

fazebi” (TanaavtorobiT; Journal of Chromatography<br />

A, 1217, 2010, 6942-6955, inglisur enaze).<br />

naCvenebia avtorebis mier SemuSavebuli axali<br />

tipis qiraluri stacionaruli fazebis gamoyenebis<br />

SesaZlebloba Sebrunebulfazian maRalefeqtur<br />

siTxur qromatografiasa da siTxur-qromatografia-mas-speqtrometriaSi<br />

qiraluri samkurnalwamlo<br />

saSualebebis enantiomerebis analizis<br />

mizniT.<br />

12) `qiraluri nivTierebebis dayofa ciklodeqstrinebiT<br />

kapilarul eleqtroforezsa da<br />

micelarul eleqtrokinetikur qromatografiaSi”<br />

(Encyclopedia of Chromatography, Edited by Jack Cazes, 3-rd<br />

Edition, v. 1, 2010, 419-424, inglisur enaze).<br />

Sejamebulia ciklodeqstrinebis gamoyeneba<br />

enantiomeruli narevebis dasayofad kapilarul<br />

eleqtroforezsa da micelarul eleqtrokinetikur<br />

qromatografiaSi.<br />

akad.wevr-kor. b.WankvetaZis xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda erTwliani xelSekruleba iaponuri kompania<br />

Sumitomo Chemicals-is dakveTiT, romelic exeboda<br />

aRniSnuli kompaniis mier Seqmnili 2 axali<br />

sami stereogenuri centris mqone sasoflo-same-


152<br />

urneo Sxamqimikatis enantioseleqtiuri analizis<br />

meTodebis damuSavebas.<br />

2010 wels mis erT-erT naSroms mieniWa Journal<br />

of Chromatography, A-s yvelaze metad citirebuli<br />

naSromis prizi.<br />

akad.wevr-kor. b.WankvetaZem 2010 wels samecniero<br />

konferenciebze waikiTxa Semdegi moxsenebebi:<br />

_ `enantioseleqtiuri gamocnoba ciklodeqstrinebis<br />

saSualebiT: uaxlesi gamokvlevebi kapilaruli<br />

eleqtroforezisa da birTvul-magnituri<br />

meTodebis gamoyenebiT” (ISCD-22, 22 nd International<br />

Symposium on Chirality, saporo, iaponia);<br />

_ `axali masalebi da teqnologiebi qilarul<br />

samkurnalwamlo saSualebaTa enantiomerebis dasayofad”<br />

(IMPPS-3, Third International Meeting on Pharmacy<br />

and Pharmaceutiical Sciences, stamboli, TurqeTi);<br />

_ `ciklodeqstrinebis gamoyeneba qilarul<br />

seleqtorebad kapilarul eleqtroforezSi: uaxlesi<br />

gamokvlevebi enantiomeruli dayofebisa da<br />

qilaruli gamocnobis meqanizmebis Sesaxeb” (The<br />

33 rd Symposium on Chromatographic Methods of Investigating<br />

Organic Compounds, sCirki, poloneTi);<br />

_ `qlorSemcveli polisaqariduli qilaruli<br />

stacionaruli fazebis gamoyeneba enantiomerebis<br />

dayofis strategiis srulyofisaTvis kapilarul<br />

eleqtroqromatografiaSi” (TanaavtorobiT; The 33 rd<br />

Symposium on Chromatographic Methods of Investigating<br />

Organic Compounds, sCirki, poloneTi);<br />

_ `enantiomerebis dayofis meqanizmebi kapilarul<br />

eleqtroforezSi” (The 17-th International<br />

Symposium on Capillary Electroseparation Techniques, baltimori,<br />

aSS); B


153<br />

_ `axali gamokvlevebi qiralur analizSi<br />

kapilaruli meTodebis gamoyenebiT (CLC, CE, CEC)”<br />

(New Trends in Biomedical and Pharmaceutical Analysis,<br />

lieJi, belgia);<br />

_ `zogierTi qilaruli samkurnalwamlo sa-<br />

Sualebis dayofis meqanizmi kapilarul eleqtroforezSi”<br />

(TanaavtorobiT; 9-th International Symposium<br />

on Drug Analysis, antverpeni, belgia);<br />

_ `kapilaruli eleqtroforezisa da bir-<br />

Tvul-magnituri rezonansis meTodebis erTdrouli<br />

gamoyeneba enantiomerebis Sebrunebuli afinobis<br />

kvlevis mizniT sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />

mimarT” (TanaavtorobiT; 9-th International Symposium<br />

on Drug Analysis, antverpeni, belgia);<br />

_ `samkurnalwamlo saSualebaTa enantiomerebis<br />

SedarebiTi dayofebi kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />

polisaqariduli qilaruli seleqtorebiT<br />

qloris atomiT da mis gareSe” (TanaavtorobiT;<br />

9-th International Symposium on Drug Analysis,<br />

antverpeni, belgia);<br />

_ `zogierTi qilaruli samkurnalwamlo sa-<br />

Sualebis dayofis meqanizmi kapilarul eleqtroforezSi<br />

wyliani da uwylo eleqtrolitebis<br />

gamoyenebiT~B(7 th International Interdisciplinary Meeting on<br />

Bioanalysis, peSCi, ungreTi);<br />

_ `enantiomeruli dayofebi sulfatirebuli<br />

ciklodeqstrinebiT uwylo da wylian eleqtrolitebSi<br />

kapilaruli eleqtroforezis meTodiT.<br />

qiraluri molekulaTSorisi urTierTqmedebis meqanizmebis<br />

kvleva” (TanaavtorobiT; High-Performance<br />

Capillary Electrophoresis, praRa, CexeTi);<br />

_ `bunebrivi polimerebis axali nawarmebis<br />

sinTezi da maTi gamoyeneba enantiomeruli nare-


154<br />

vebis dasayofad siTxur qromatografiaSi” (samecniero<br />

konferencia `bunebrivi da sinTezuri biologiurad<br />

aqtiuri nivTierebebi~, Tbilisi).<br />

akad.wevr-kor. b.WankvetaZis redaqtorobiT<br />

gamoica Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis<br />

specialuri tomi Temaze `enantiomeruli dayofebi”.<br />

qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebam<br />

moismina da ganixila sajaro samarTlis<br />

iuridiuli pirebis petre meliqiSvilis fizikuri<br />

da organuli qimiis, rafiel aglaZis araorganuli<br />

qimiisa da eleqtroqimiis, iovel quTaTelaZis<br />

farmakoqimiis, ferdinand TavaZis metalurgiisa<br />

da masalaTmcodneobis institutebis 2009<br />

wlis samecniero da samecniero-saorganizacio<br />

saqmianobis angariSebi. moxda maTi Sefaseba da<br />

saTanado daskvnebi gadaeca akademiis samecnierosaorganizacio<br />

samsaxurs.<br />

ganxilul da Sefasebul iqna ivane javaxi-<br />

Svilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetSi<br />

qimiis profiliT 2009 wels Sesrulebuli samu-<br />

Saoebis, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />

qimiisa da metalurgiis fakultetis 2008-2009<br />

wlebSi Sesrulebuli samuSaoebisa da quTaisis<br />

akaki wereTlis saxelmwifo universitetSi 2009<br />

wels Sesrulebuli samuSaos mokle angariSebi,<br />

saeqsperto Sefasebebi gadaeca samecniero-saorganizacio<br />

samsaxurs.<br />

ganyofilebam ganixila sakiTxebi: qimiisa da<br />

qimiuri teqnologiebis dargis erTiani samecniero<br />

centris Seqmnis Sesaxeb; ganyofilebis dargebis,<br />

mimarTulebebisa da qvemimarTulebebis klasifikaciis<br />

Sesaxeb; akad. e.qemerteliZisa da akad.


155<br />

T.andronikaSvilis monografiebis gamocemis Sesaxeb.<br />

ganixila da akademiur sabWos dasamtkiceblad<br />

gadasca gamoCenili qarTveli mecnieris<br />

iovel quTaTelaZis saxelobis akademiuri premiis<br />

miniWebis debuleba.<br />

Mmoismina:<br />

_ ganyofilebis wevrebis 2009 wlis samecniero-saorganizacio<br />

saqmianobis angariSebi, moxda<br />

maTi saTanado formiT gaerTianeba da gadaeca<br />

samecniero-saorganizacio samsaxurs;<br />

_ profesor Tamaz marsagiSvilis samecniero<br />

moxseneba `mecnierebis reformirebis problemebi<br />

saqarTveloSi~;<br />

_ akad.wevr.-kor vladimer ciciSvilisa da<br />

qim.mecn.kand. mzia cicagis samecniero moxseneba<br />

`saqarTveloSi yurZnis zeTis warmoebis SesaZleblobis<br />

Sesaxeb~ da waradgina akademiur sab-<br />

Woze gansaxilvelad;<br />

_ gamoavlina qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />

dargSi 2009 wlis saukeTeso samecnierokvleviTi<br />

dawesebuleba. es tituli mieniWa ssip<br />

iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituts;<br />

_ SeirCa kandidaturebi gamoCenili qarTveli<br />

mecnieris iovel quTaTelaZis saxelobis premiis<br />

misaniWeblad.<br />

ganyofilebam, qimiis dargobriv komisiasTan<br />

erTad, ganixila qimiur terminologiaSi cvlilebis<br />

Setanis sakiTxi da pasuxi ecnoba saqpatentis<br />

generalur direqtors; moamzada da Caatara<br />

akademikos giorgi ciciSvilis dabadebis 95<br />

wlisTavis aRsaniSnavad samecniero konferencia;<br />

Caatara gamsvleli sxdoma ssip rafiel aglaZis<br />

araorganuli qimiisa da eleqtroqimiis institut-


156<br />

Si, sadac mosmenil iqna informacia damTavrebuli<br />

danergviTi samuSaoebis Sesaxeb. sxdomis monawileebma<br />

daaTvalieres institutis eqsperimentuli<br />

baza, gaecnen danadgar-mowyobilobebis mu-<br />

Saobas.<br />

ganyofilebam, farmakoqimiis dargobriv komisiasTan<br />

erTad, moamzada da Caatara respublikuri<br />

samecniero konferencia `bunebrivi da sinTezuri<br />

biologiurad aqtiuri nivTierebebi~, gamoica konferenciis<br />

Tezisebis krebuli. 27 dawesebulebidan<br />

warmodgenili iyo 79 Tezisi, 6 sazRvargareTis<br />

institutebis TanamonawileobiT.<br />

qimiuri ekologiis dargobrivi komisiis mier<br />

ganxiluli iyo <strong>saqarTvelos</strong> samecniero <strong>erovnuli</strong><br />

fondis mier dafinansebuli mimdinare da saerTaSoriso<br />

grantebis mosapoveblad momzadebuli/wardgenili<br />

proeqtebi. komisiis wevrebma monawileoba<br />

miiRes erToblivi saerTaSoriso proeqtebis<br />

momzadebaSi, ekologiis dargSi saqarTveloSi<br />

Catarebuli konferenciebis organizebasa<br />

da muSaobaSi, saxelmwifo programis eqspertizaSi,<br />

kerZod, momzadda erToblivi saerTaSoriso<br />

proeqtebi <strong>saqarTvelos</strong>, ukrainis, bulgareTisa<br />

da germaniis monawileobiT:<br />

_ `Savi zRvis sanapiro zolis dabinZurebis<br />

monitoringi, riskebis Sefaseba da reabilitacia~;<br />

_ `multidabinZurebuli teritoriebis aRdgenis<br />

kombinirebuli garemosdamzogavi meTodebis<br />

SemuSaveba~;<br />

_ `ganaxlebadi mcenareuli narCenebis safuZvelze<br />

sawvavebis miReba~;<br />

_ `ekologiur sistemebSi komunikaciis bunebrivi<br />

saSualebebis analogebis sinTezi~.<br />

ganxilul iqna proeqtebi:


157<br />

`radionuklidebiT dabinZurebuli niadagebis<br />

remediaciis meTodebis ganviTareba <strong>saqarTvelos</strong><br />

magaliTze”, Semsruleblebi: levan yanCavelis<br />

mcenareTa dacvis instituti, petre meliqiSvilis<br />

fizikuri da organuli qimiis instituti. proeqti<br />

wardgenilia saerTaSoriso mecnierul da teqnologiur<br />

centrSi (ISTC).<br />

`aWaris zogierT endemur mcenareSi antimikrobuli<br />

biologiurad aqtiuri nivTierebebis Zieba<br />

da kvleva”, Semsruleblebi: daavadebaTa kontrolisa<br />

da sazogadoebrivi janmrTelobis <strong>erovnuli</strong><br />

centri, SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti<br />

(baTumi), petre meliqiSvilis fizikuri<br />

da organuli qimiis instituti. proeqti wardgenilia<br />

ukrainis mecnierebisa da teqnologiis centrSi<br />

(STCU).<br />

`saqarTveloSi Bacillus thurengiensis safuZvelze<br />

baqterialuri preparatebis bioteqnologiebis ganviTareba”,<br />

Semsruleblebi: levan yanCavelis mcenareTa<br />

dacvis instituti, petre meliqiSvilis<br />

fizikuri da organuli qimiis instituti; proeqti<br />

wardgenilia ukrainis mecnierebisa da teqnologiis<br />

centrSi (STCU).<br />

`axali hiper-producenti sokos lignocelulituri<br />

fermentebis masStabireba, teqnologiis<br />

ganviTareba da komercializacia”, Semsruleblebi:<br />

lourens berklis nacionaluri laboratoria<br />

(aSS), sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />

instituti, petre meliqiSvilis fizikuri<br />

da organuli qimiis instituti. proeqti wardgenilia<br />

ukrainis mecnierebisa da teqnologiis centrSi<br />

(STCU).


158<br />

ganyofileba monawileobda saqarTveloSi Catarebul<br />

konferenciebSi:<br />

_ saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />

`baTumi _ gazafxuli 2010”, SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo universiteti (baTumi);<br />

_ II saerTaSoriso konferencia `janmrTeloba<br />

da ekologia” (baTumi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferencia<br />

`garemos dacva da mdgradi ganviTareba”,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti (Tbilisi,<br />

2010).<br />

eqspertiza Cautarda <strong>saqarTvelos</strong> demilitarizaciis<br />

samwliani programis radiaciuli da<br />

qimiur-biologiuri usafrTxoebis RonisZiebebis<br />

gegmas.<br />

metalurgiisa da masalaTmcodneobis dargobrivi<br />

komisiis mier gafarToebul sxdomebze mosmenil<br />

iqna wamyvani specialistebis 13 samecniero<br />

moxseneba:<br />

_ „nanokristaluri kompoziciuri masalebi“;<br />

_ `abrikosovis grigaluri mesris dinamikis<br />

Seswavla axal maRaltemperaturul zegamtarebSi“;<br />

_ `liTonTa bioteqnologia da misi roli<br />

sawarmoo narCenebis utilizaciaSi~;<br />

_ `optoqemotronul sensorebSi mimdinare<br />

nanoprocesebi~;<br />

_ `samTo-metalurgiuli warmoeba me-18 saukunis<br />

aRmosavleT saqarTveloSi~;<br />

_ `mikroeleqtronika da misi ganviTarebis<br />

perspeqtivebi saqarTveloSi~;<br />

_ `javariani (bulati, damaskuri) foladis<br />

struqturuli Taviseburebani da miRebis teqnologia~;


159<br />

_ `oqros mopoveba Sua saukuneebis saqarTveloSi“<br />

(qarTul-germanuli arqeologiuri eqspediciis<br />

muSaobis Sedegebi);<br />

_ `muxtis gadatanis procesebi mezoskopiur<br />

sistemaSi~;<br />

_ `evrokavSiris me-7 CarCo programa da sxva<br />

saerTaSoriso fondebis mimoxilva~;<br />

_ `boWkoebiT armirebuli kompoziciuri masalebi~;<br />

_ `volframSemcveli narCenebis gadamuSavebis<br />

inovaciuri teqnologia~;<br />

_ `Suqdiodebi (teqnologia da perspeqtivebi)~.<br />

biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba<br />

biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi 2011<br />

wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo akademiis<br />

15 wevri, aqedan 5 akademikosi da 10 wevr-korespondenti.<br />

2010 wels ganyofilebis wevrebma gamoaqveynes<br />

2 monografia da 34 samecniero statia.<br />

akademikosi Tengiz beriZe<br />

statia<br />

„msoflios vazis jiSebis (Vitis vinifera L. subsp.<br />

vinifera) mravalferovneba plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis<br />

mixedviT“ (Acta Horticulturae, gadacemulia<br />

dasabeWdad, inglisur enaze).<br />

msoflioSi gavrcelebuli kulturuli vazis<br />

113 jiSis qloroplasturi dnm-Tanmimdevrobebis<br />

seqvenirebis saSualebiT maTSi oTxi haplotipis<br />

arsebobaa gamovlenili.


160<br />

2010 w. akad. T.beriZis xelmZRvanelobiT dam-<br />

Tavrda grantiT dafinansebuli samuSao „kavkasiis<br />

kulturuli da veluri vazis analizi variabeluri<br />

qloroplasturi da birTvuli dnm-is Tanmimdevrobebis<br />

gamoyenebiT“ (STCU-GNSF-4666).<br />

proeqtis mizans Seadgenda qarTuli kulturuli<br />

da veluri vazis genetikuri mravalferovnebis<br />

Seswavla molekuluri markerebis meSveobiT;<br />

vazis molekuluri variaciebis geografiuli<br />

Seswavlis safuZvelze kulturuli jiSebisa da<br />

veluri populaciebis urTierTkavSiris dadgena;<br />

qloroplasturi dnm-is Tanmimdevrobebis analizis<br />

safuZvelze bunebrivi uZvelesi kulturuli<br />

populaciebis identifikacia, molekuluri variantebis<br />

mutaciuri urTierTkavSiris dadgena da<br />

filogeografiuli analizis Catareba; maTi Sedareba<br />

evropaSi arsebul formebTan. msoflios sxvadasxva<br />

qveynis 100-ze meti vazis kulturuli ji-<br />

Sebis, plastiduri dnm-is TanmimdevrobaTa mravalferovnebis<br />

Seswavlam maTSi 4 plastiduri<br />

haplotipis arseboba daadastura. igive haplotipebi<br />

gamovlinda qarTuli veluri vazis nimuSebis<br />

Seswavlisas, rac aSkarad miuTiTebs vazis velur<br />

da kulturul nimuSTa Soris arsebul msgavsebasa<br />

da aRniSnul haplotipTa Soris mkveTrad<br />

gamoxatul evoluciur kavSirze.<br />

akad. T.beriZe monawileobda da moxsenebebiT<br />

gamovida konferenciebze:<br />

_ „msoflios vazis jiSebis (Vitis vinifera L. subsp.<br />

vinifera) plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis mravalferovneba“<br />

(Rvinisa da vazis 33-e msoflio<br />

kongresi, Tbilisi, 2010).


161<br />

_ „plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis variabeloba<br />

msoflios vazis jiSebSi“ (me-10 saerTaSoriso<br />

konferencia vazis seleqciasa da genetikaSi,<br />

jeneva, aSS, 2010).<br />

_ `vazis jiSebis genetikuri mravalferovnebis<br />

SeswavliT oTxi sxvadasxva Tanmimdevrobis<br />

plastiduri dnm-is gamovlena“ (saerTaSoriso konferencia<br />

„agrobiomravalferovnebis dacva da soflis<br />

meurneobis mdgradi ganviTareba“, Tbilisi,<br />

2010).<br />

_ me-10 saerTaSoriso konferencia `vazis genetika”<br />

(vaSingtoni, aSS, 2010).<br />

akademikosi giorgi kvesitaZe<br />

akad. g.kvesitaZis xelmZRvanelobiT damTavrda<br />

grantiT dafinansebuli samuSao „axali kompleqsuri<br />

fitoremediaciuli teqnologiis Seqmna<br />

feTqebadi naerTebiT dabinZurebuli niadagebisa<br />

da wylebis reabilitaciisaTvis~ (ISTC-1408).<br />

Catarebulia modeluri eqsperimentebi feTqebadi<br />

naerTebiT dabinZurebuli niadagebisa da<br />

wylebis fitoremediaciaSi SerCeuli mikroorganizmebisa<br />

da mcenareebis gamosacdelad. naCvenebia,<br />

rom baqteriuli Stamebis konsorciumis, soiis<br />

da mikroskopuli sokoebis gamoyenebiT Catarebuli<br />

samsafexuriani remediaciuli procesis<br />

Sedegad miiRweva garemos 80%-ani gasufTaveba,<br />

romlis Sedegadac feTqebadi dambinZureblebi<br />

standartul ujredul metabolitebamde iSleba.<br />

2010 w. mopovebulia grantiT dafinansebuli 3<br />

samuSao, romelTa xelmZRvaneli aris akad. g.kvesitaZe:


162<br />

_ `niadagis kompleqsuri fitoremediaciis axali<br />

teqnologia biosurfaqtantebisa da biosawvavis<br />

warmoebaSi gamoyenebuli mcenareebis saSualebiT“<br />

(STCU-4784, 2010-2012).<br />

_ `eqstremofiluri sokoebidan miRebuli<br />

lignocelulozis damSleli sokoebis miznobrivi<br />

kvleva“ (STCU-P433, 2010-2012).<br />

_ „zogierTi mikrobuli Stamisa da mcenaris<br />

komponentebis Sefaseba potenciuri komerciuli<br />

gamoyenebisaTvis“ (CRDF GAP: GEB2-30016-TB-10, 2010-<br />

2013).<br />

akad. g.kvesitaZem monawileoba miiRo da moxsenebebiT<br />

gamovida konferenciebze:<br />

_ `mwvane Cais, wiTeli Rvinis naleqisa da<br />

limonis kanisgan miRebuli sakvebi danamatebi”<br />

(saerTaSoriso konferencia, baTumi, 2010);<br />

_ „Rvinis Semadgeneli nivTierebebis transformacia<br />

meoradi spirtuli fermentaciis procesSi“<br />

(Rvinisa da vazis 33-e msoflio kongresi,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ „mcenareTa ekologiuri potenciali“ (I saer-<br />

TaSoriso konferencia: „Tanamedroveobis problemebi<br />

da kavkasia“, Tbilisi, 2010);<br />

_ `mikrobuli teqnologiebis danergva” (saer-<br />

TaSoriso konferencia, zagrebi, xorvatia, 2010);<br />

_ „<strong>saqarTvelos</strong> biomravalferovneba rogorc<br />

mravalfunqciuri sursaTis wyaro“ (saerTaSoriso<br />

konferencia „agrobiomravalferovnebis dacva da<br />

soflis meurneobis mdgradi ganviTareba“, Tbilisi,<br />

2010).


163<br />

akademikosi giorgi kvesitaZe da akademiis<br />

wevr-korespondenti TinaTin saduniSvili<br />

statiebi<br />

1) `orsafexuriani anaerobuli procesi biowyalbadisa<br />

da bio-meTanis kombinirebuli warmoqmnisaTvis<br />

biodaSladi myari narCenebidan~ (TanaavtorobiT;<br />

me-7 saerTaSoriso vorkSopis _ `miRwevebi<br />

energiis SeswavlaSi~ Sromebi, barselona,<br />

espaneTi, 2010, 1-7, inglisur enaze).<br />

damuSavebulia iaffasiani, axali orsafexuriani<br />

anaerobuli procesi bio-wyalbadisa da<br />

bio-meTanis kombinirebuli warmoqmnisaTvis biodaSladi<br />

myari narCenebidan. bunebaSi wyalbadis<br />

warmomqmneli anaerobebi Tanaarseboben meTanis<br />

warmomqmnel baqteriebTan, romlebic moixmaren<br />

wyalbadis fermentaciis Sualed produqtebs<br />

wyalbadis CaTvliT da warmoqmnian meTansa da<br />

naxSirorJangs. problemis gadasaWrelad saWiroa:<br />

a) wyalbadisa da meTanuri duRilis gancalkeveba<br />

iafi reagentiT; b) wyalbadis warmomqmneli baqteriebis<br />

gamoyofa da maRalproduqtiuli Stamebis<br />

gamovlena; g) biodaSladi myari narCenebidan biowyalbadisa<br />

da bio-meTanis mdgradi warmoqmnis<br />

optimaluri pirobebis damuSaveba.<br />

2) `celulozasa da hemicelulozas naxSirwylebis<br />

fermentaciis procesSi eTanolisa da<br />

wyalbadis warmoqmna anaerobuli saqarolituri<br />

baqteriebis saSualebiT~ (TanaavtorobiT; me-4 saerTaSoriso<br />

konferenciis _ `soflis meurneobis<br />

inJineriis mimarTulebebi (TAE 2010)” Sromebi,<br />

praRa, CexeTis respublika, 2010, 373-377, inglisur<br />

enaze).


164<br />

gamoyofilia saqarozis maduRari Clostridia<br />

gvaris 65 Stami <strong>saqarTvelos</strong> daWaobebuli adgilebidan.<br />

Seswavlilia maTi morfologiuri, fiziologiuri<br />

da bioqimiuri Tvisebebi. naCvenebia,<br />

rom gamoyofili Stamebidan 8 Stams hqonda qsiloza-glukozas<br />

narevis (1:1) daduRebis unari<br />

eTanolis gazrdili da mJavas Semcirebuli raodenobis<br />

warmoqmniT.<br />

akad. g.kvesitaZem da akad.wevr-kor. T.saduni-<br />

Svilma monawileoba miiRes konferenciebSi da<br />

gaakeTes moxsenebebi:<br />

_ `axali bioteqnologiuri meTodi feTqebadi<br />

nivTierebebiT dabinZurebuli niadagis remediaciisTvis”<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia,<br />

baTumi, 2010).<br />

_ `arasortirebuli municipaluri myari nar-<br />

Cenebis gadamuSavebiT energiisa da organuli mineraluri<br />

sasuqis, aseve metalebisa da plastikuri<br />

nivTierebebis miReba garemosaTvis usafr-<br />

Txo gawmendis meTodis saSualebiT” (TanaavtorobiT;<br />

me-7 saerTaSoriso konferencia `kvlevis<br />

axali teqnologiebi~, turku, fineTi, 2010).<br />

akademikosi nodar nucubiZe<br />

statia<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva niadagSi gavrcelebuli<br />

eqstremofiluri aqtinomicetebi da maTi<br />

proteazuli aqtivoba” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />

t. 4, #3, 2010, 81-85, inglisur enaze).<br />

gamokvleulia <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva tipis<br />

niadagidan gamoyofili aqtinomicetebis proteazuli<br />

aqtivoba. proteazuli aqtivobis mqone Sta-


165<br />

mebi gamovlenilia mezofilur da eqstremofilur<br />

aqtinomicetebSi. maT Soris mezofiluri, alkalifiluri<br />

da halofiluri aqtinomicetebis zogier-<br />

Ti Stami xasiaTdeba tute proteazuli aqtivobiT.<br />

maTi fermentuli aqtivobis pH optimumi 10-11-is<br />

farglebSia.<br />

akademikosi givi sanaZe<br />

statiebi<br />

1) `izoprenis fotobiosinTezi rogorc foTlebis<br />

eqskretoruli funqciis magaliTi Tanamedrove<br />

Termodinamikis TvalTaxedviT” (TanaavtorobiT;<br />

Russian Journal of Plant Physiology, v. 57, #1, 2010,<br />

1-6, inglisur enaze).<br />

cocxali ujredis mier biogenuri izoprenis<br />

gamoyofa ganxilulia rogorc entropiis<br />

Termodinamikuri disipaciis Sedegi, romelic uzrunvelyofs<br />

cocxali organizmis stabilurobas.<br />

2) `biogenuri izopreni: aRmoCenidan samrewvelo<br />

gamoyenebamde” (Annals of Agrarian Science, gadacemulia<br />

dasabeWdad, inglisur enaze).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

nugzar aleqsiZe<br />

monografia<br />

`ekologiuri bioqimiis safuZvlebi” (TanaavtorobiT;<br />

,,universali”, 2010, Tbilisi, 450 gv.).<br />

statiebi<br />

1) `prostatis hiperplastikuri qsovilis betagalaqtoz<br />

specifikuri mitoqondriuli leqtinebis<br />

gavlena mitoqondriis Tvisebebze” (Tanaavto-


166<br />

robiT, Scand. J. Clin. and Lab. Invest., v. 70, #1, 2010, 33-<br />

39, inglisur enaze).<br />

2) `wylis deficitis mimarT cocxali organizmebis<br />

adaptaciis bioqimiuri meqanizmebi” (TanaavtorobiT;<br />

J. `mecniereba da teqnologiebi~, #4-6,<br />

2010, 20-28).<br />

dedamiwaze ekologiuri garemos agresiulobis<br />

gamo wamoiWra problema: cocxali arsebebi<br />

dadgnen wylis deficitis saSiSroebis wina-<br />

Se. Seswavlilia cocxali organizmebis wylis<br />

deficitTan bioqimiuri meqanizmebis adaptacia.<br />

naCvenebia, rom adaptaciis procesSi monawileoben<br />

dabali molekuluri wonis nivTierebebi, agreTve,<br />

specifikuri cilebi. paralelurad adgili aqvs<br />

qsovilTa struqturebis transformacias.<br />

3) `marsis radiaciuli da temperaturuli<br />

garemos modelireba biologiuri eqsperimentebisaTvis”<br />

(TanaavtorobiT; J. `mecniereba da teqnologiebi~,<br />

#7-9, 2010, 14-21).<br />

ganxilulia E ganaTebulobis cvalebadoba,<br />

romelic ecema mzidan marsis zedapirs rogorc<br />

planetaruli wlis, ise planetaruli dRis ganmavlobaSi.<br />

marsis orbituli parametrebis safuZvelze<br />

Seswavlilia gazafxulisa da Semodgomis<br />

buniobis da zamTrisa da zafxulis mzebudobis<br />

wertilebis ganlageba marsis caze marsis orbitis<br />

periheliumis wertilTan mimarTebaSi. ganxilulia<br />

mzis saSuadReo zenituri manZilis Zmin<br />

wliuri cvlilebis xasiaTi planetografiuli<br />

meridianis sxvadasxva mniSvnelobisaTvis. marsis<br />

ekvatorisaTvis, romelic optimaluri unda iyos<br />

dedamiwis organizmebis cxovelqmedebisaTvis,<br />

gamoTvlilia Zmin-is mniSvneloba marsis orbitis


167<br />

15 wertilisTvis E sididesTan erTad marsianuli<br />

dRis 12 momentisaTvis.<br />

4) `marsis gruntis bioremediaciis problemebi<br />

da atmosferos formireba” (TanaavtorobiT;<br />

J. `mecniereba da teqnologiebi~, #7-9, 2010, 35-44).<br />

gamokvleulia planeta marsze sicocxlis<br />

anabiotikuri formebis Setanis SesaZlebloba.<br />

perspeqtivaSi gogirdis, rkinisa da zogierTi<br />

sxva avtotrofuli martivi, anabiotikuri unarebiT<br />

aRWurvilma da marsis abiogenur faqtoreb-<br />

Tan adaptirebulma baqteriebma, rac ganpirobebulia<br />

temperaturis mkveTri cvlilebiT da gamosxivebis<br />

intensivobiT, SesaZlebelia ganaxorcielon<br />

marsis niadagis biologiuri remediacia,<br />

romelic SemdgomSi mTel planetas miiyvans ekopoesTan.<br />

5) `socialuri ekologiis Tanamedrove problemebi”<br />

(<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #4,<br />

2010, gv. 480).<br />

akad.wevr-kor. n.aleqsiZem monawileoba miiRo<br />

samecniero konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `qronikuli stresi, agresia da mkvleli<br />

virTagvebis formireba” (`gagris saubrebi~, IX,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `socialuri ekologiis Tanamedrove problemebi”<br />

(I saerTaSoriso konferencia `Tanamedroveobis<br />

ZiriTadi ekologiuri problemebi da kavkasia”,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `qronikuli ekologiuri stresi rogorc<br />

paTologiuri agresiuli organizmebis formirebis<br />

winapiroba” (saerTaSoriso konferencia da<br />

gamofena, baTumi, 2010).


168<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

marlen gordeziani<br />

monografia<br />

„qsenobioqimia qimiuri ekologiis safuZvlebiT“<br />

(gadacemulia dasabeWdad, 350 gv.).<br />

ganxilulia qsenobioqimiis sagani. naCvenebia<br />

misi mWidro kavSiri ekologiur qimiasTan. ganxilulia<br />

cxovelur da mcenareul organizmebSi<br />

qsenobiotikTa SeRwevisa da maTi metaboluri<br />

gardaqmnebis meqanizmebi. daxasiaTebulia detoqsikaciaSi<br />

monawile ujreduli struqturebi da<br />

fermentuli sistemebi.<br />

statiebi<br />

1) `mcenaris detoqsikaciuri unaris gamoyeneba<br />

qlororganuli naerTebisgan garemos gasufTavebis<br />

teqnologiebSi” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />

samecniero konferenciis _ `mdgradi ganviTareba<br />

da garemos dacva” Sromebi, 2010, Tbilisi,<br />

134-136).<br />

mcenareebis unari, garemodan SeiTvison da<br />

gaauvnebelyon garemos qimiuri dambinZureblebi,<br />

mniSvnelovnadaa damokidebuli mcenareSi detoqsikaciuri<br />

fermentebis (monooqsigenazas, peroqsidazas,<br />

fenoloqsidazas, glutaTion S-transferazasa<br />

da sxv.) aqtivobebze. Seswavlilia mcenareebis<br />

(soia, culispira, simindi, ionja, muxudo da<br />

salaTa) detoqsikaciuri fermentebis aqtivobebi<br />

qlororganuli naerTebis (1,2,3,4,5-pentaqlorfenolis<br />

da 1,2-diqlorbenzolis) zemoqmedebisas. naCvenebia,<br />

rom sakvlevi toqsikantebi gansxvavebuli<br />

induqciuri efeqtiT xasiaTdebian, ris safuZvelzec<br />

gamoTqmulia varaudi, rom mcenareSi diqlorbenzolis<br />

gardaqmna, ZiriTadad, pirveladi


169<br />

Jangvisa da Semdgomi koniugaciis gziT warimar-<br />

Teba, xolo pentaqlorfenoli uSualod Sidaujredul<br />

naerTebs ukavSirdeba. miRebuli Sedegebidan<br />

gamomdinare, qlororganuli naerTebisgan<br />

garemos gasufTavebis teqnologiebSi gamosayeneblad<br />

SeiZleba rekomendebul iqnes ionja.<br />

2) `navTobis naxSirwyalbadebiT dabinZurebuli<br />

niadagis gasufTavebis bioremediaciuli<br />

teqnologiis piloturi gamocda” (TanaavtorobiT;<br />

saerTaSoriso samecniero konferenciis _ `mdgradi<br />

ganviTareba da garemos dacva” Sromebi, 2010,<br />

Tbilisi, 89-91).<br />

savele pirobebSi Catarebulia navTobis nax-<br />

SirwyalbadebiT dabinZurebuli niadagebis bioremediaciuli<br />

procesi, romlis drosac xdebოda<br />

skriningis Sedegad SerCeuli mikroorganizmebis<br />

Stamebisgan Sedgenili konsorciumis gamocda da<br />

teqnologiuri reglamentis SemuSaveba. miRebuli<br />

Sedegebis mixedviT navTobiT da vaqsiT dabinZurebul<br />

niadagebSi navTobis jamuri naxSirwyalbadebis<br />

Semcveloba 4-Tviani bioremediaciis Sedegad<br />

58-73%-iT Semcirda, rac upiratesad dabalmolekuluri<br />

fraqciis biodegradaciis xarjze xdeba.<br />

3) `mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis induqcia<br />

qlororganuli pesticidebiT” (TanaavtorobiT;<br />

saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />

ganviTareba” Sromebi, 2010, Tbilisi, 192-194).<br />

Seswavlilia qlororganuli pesticidebis gavlena<br />

mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis induqciaze.<br />

miRebuli Sedegebis safuZvelze SeiZleba<br />

vivaraudoT, rom mcenareSi pentaqlorfenoli,<br />

ZiriTadad, uSualod Sidaujredul naer-


170<br />

Tebs ukavSirdeba, xolo DDT-s, diqlorbenzolis<br />

da lindanis gardaqmna pirveladi Jangvisa da<br />

Semdgomi koniugaciis gziT mimdinareobs.<br />

4) `zogierTi farTod gamoyenebuli pesticidis<br />

detoqsikaciaSi monawile mcenareuli fermentebis<br />

Seswavla” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />

konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis dacva<br />

da soflis meurneobis mdgradi ganviTareba” Sromebi,<br />

2010, Tbilisi, 211-214).<br />

Seswavlilia farTod gamoyenebuli pesticidebis<br />

moqmedeba mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis<br />

aqtivobebze. naCvenebia, rom mcenareebSi<br />

sistemuri bunebis pesticidebis transformacia,<br />

ZiriTadad, JangvaSi da koniugaciaSi monawile<br />

fermentebis urTierTSenacvlebiT mimdinareobs.<br />

2010 w. akad.wevr-kor. m.gordezianis xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda grantiT dafinansebuli samu-<br />

Sao „qlororganuli toqsikantebiT garemos dabinZurebis<br />

kontroli da remediacia mcenareebis<br />

saSualebiT“ (GNFS-STCU - 4674).<br />

Catarebulia modeluri eqsperimentebi qlororganuli<br />

pesticidebiT dabinZurebuli niadagisa<br />

da wylis fitoremediaciaSi SerCeuli mcenareebis<br />

gamosacdelad. naCvenebia, rom wylidan da niadagidan<br />

qloroorganuli toqsikantebis SeTvisebis<br />

intensivoba damokidebulia mcenaris individualur<br />

maxasiaTeblebze, rogorebicaa fesvTa<br />

sistemis ganviTareba da detoqsikaciuri fermentebis<br />

aqtivobebi. Seswavlil mcenareebs Soris<br />

dabinZurebuli garemodan pentaqlorfenolis SeTvisebis<br />

unariT gamoirCeva muxudo. diqlordifeniltriqloreTaniT<br />

dabinZurebisas fitoreme-


171<br />

diaciisaTvis saukeTesoa ionja (wylis dabinZurebisas)<br />

da muxudo (niadagis dabinZurebisas).<br />

akad.wevr-kor. m.gordeziani monawileobda da<br />

gamovida moxsenebebiT konferenciebze:<br />

_ `axali bioteqnologiuri meTodi feTqebadi<br />

nivTierebebiT dabinZurebuli niadagis remediaciisTvis”<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia,<br />

baTumi, 2010);<br />

_ `qlororganuli pesticidebis mimarT mcenaris<br />

sapasuxo reaqciebSi monawile fermentebis<br />

Seswavla” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero<br />

konferencia `inovaciuri teqnologiebi da<br />

Tanamedrove masalebi”, quTaisi, 2010);<br />

_ `bioremediaciuli procesis kontroli nav-<br />

TobiTY dabinZurebuli niadagis gasufTavebisas”<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero konferencia<br />

`inovaciuri teqnologiebi da Tanamedrove<br />

masalebi”, quTaisi, 2010);<br />

_ `saqarTveloSi farTod gamoyenebuli pesticidebis<br />

transformacia sasoflo-sameurneo mcenareebSi”<br />

(TanaavtorobiT; samecniero konferencia<br />

Temaze `subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />

da maTi gadaWris gzebi”, quTaisi, 2010);<br />

_ `qlororganuli pesticidebis gavlena sasoflo-sameurneo<br />

mcenareebis detoqsikaciur fermentebze”<br />

(TanaavtorobiT; samecniero konferencia<br />

Temaze `subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />

da maTi gadaWris gzebi”, quTaisi, 2010).


172<br />

akademiis wevr-korespondenti irakli eliava<br />

akad.wevr-kor. i.eliava monawileobs 2010 w.<br />

dawyebul grantiT dafinansebul proeqtebSi:<br />

_ `kartofilis saSiSi nematoduri daavadebebi<br />

samcxe-javaxeTis maRalmTian raionebSi (nematoduri<br />

mosaxleobis biomravalferovneba, paTogenuri<br />

saxeobebis gavrceleba)” (SoTa rusTavelis<br />

<strong>erovnuli</strong> samecniero fondi, GNSF 1-2/02,<br />

2010-2011).<br />

_ `uxerxemlo cxovelebis dasaxlebis monitoringi<br />

manganumis sabados (WiaTura) teritoriaze”<br />

(ukrainis samecniero teqnikuri centris granti,<br />

STCU #4875, 2010-2013).<br />

2010 w. akad.wevr-kor. i.eliavas xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda samecniero-kvleviTi Temebi<br />

_ `aWaris citrusovani kulturebis nematodofauna<br />

da specifikuri nematodis Tylenchulus semipenetrans<br />

Cobb, 1913 gavrceleba~;<br />

_ `aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> mekartofileobis<br />

raionSi kartofilis qsovilebisa da niadagis<br />

nematodebi“.<br />

akademiis wevr-korespondenti abesalom vekua<br />

statiebi<br />

1) `giganturi iremi <strong>saqarTvelos</strong> plio-pleistocenSi”<br />

(<strong>erovnuli</strong> muzeumis macne, #2, 2010).<br />

2) `dmanisis (saqarTvelo) adreuli pleistocenis<br />

pantera (Panthera onca georgica ssp. nov.) da iaguarebis<br />

filogeografia” (TanaavtorobiT; Ib. Geol.<br />

Paleont. Abh. 257/1, Stutgarti, gfr, inglisur enaze).<br />

aRwerilia dmanisis adgilsapovebelSi aRmoCenil<br />

panteris qveda yba, romelic gamoyofilia<br />

axal qvesaxed da <strong>saqarTvelos</strong> adgilsapo-


173<br />

vebelis aRsaniSnavad daerqva georgianeli iaguari.<br />

statiaSi gaSuqebulia iaguarebis gavrcelebisa<br />

da biostratigrafiis sakiTxebi.<br />

3) `afrikis savanebis fauna kaxeTis teritoriaze”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />

Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria B,<br />

t. 8, #3-4, 2010, 53-57, inglisur enaze).<br />

ganxilulia qvabebis 2.5 milioni wlis winandeli<br />

xerxemlianTa fauna, romelic msgavsia afrikis<br />

Tanamedrove xerxemlianTa faunisa, ris gamoc<br />

gamoTqmulia mosazreba plio-pleistocenSi<br />

afrikasa da samxreT kavkasias Soris faunebis<br />

migraciis Sesaxeb.<br />

akademiis wevr-korespondenti abesalom vekua<br />

da akademiis wevr-korespondenti daviT<br />

lorTqifaniZe<br />

statiebi<br />

1) `dmanisi _ evraziis uZvelesi hominidebis<br />

adgilsapovebeli” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2,<br />

2010, 158-164, inglisur enaze).<br />

statia eZRvneba dmanisis naqalaqaris teritoriaze<br />

uZvelesi hominidis qveda ybis unikalur<br />

aRmoCenas, romlis absoluturi asaki 1,8 mln<br />

welia. qarTveli mecnierebis azriT dmaniseli<br />

hominidi qveda ybisa da kbilebis morfologiuri<br />

niSnebiT msgavsia afrikis uZvelesi hominidebisa.<br />

2) `kowaxuris pliocenuri xerxemlianTa fauna<br />

da taribanas spilo” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis<br />

seria B, t. 8, #1-2, 2010, 79-84, inglisur<br />

enaze).


174<br />

mocemulia kowaxuris pliocenuri xerxemlianTa<br />

faunis mimoxilva. gamoTqmulia mosazreba<br />

kowaxuris geologiuri asakis Sesaxeb. farTodaa<br />

gaSuqebuli monacemebi taribanaSi aRmoCenili samxreTis<br />

spilos uiSviaTesi daculi Tavis qalisa<br />

da ConCxis Sesaxeb.<br />

akad.wevr-kor. d.lorTqifaniZis xelmZRvanelobiTa<br />

da akad.wevr-kor. a.vekuas TanamonawileobiT<br />

damTavrda<br />

_ SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis granti `zeda pliocenisa da qveda pleistocenis<br />

paleogaremos aRdgena da adreuli homo<br />

kavkasiaSi” (GNSF/ST09_511_5-200).<br />

akad.wevr-kor. a.vekuam da akad.wevr-kor. d.lor-<br />

TqifaniZem monawileoba miiRes konferenciis mu-<br />

SaobaSi da gaakeTes moxseneba `dmanisis namarxi<br />

adamiani da misi adgili hominidebis sistemaSi”<br />

(saerTaSoriso konferencia `kavkasiis geologiis<br />

problemebi”, Tbilisi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

Tengiz zaaliSvili<br />

statia<br />

`PARP-1-is avtomodifikacia ganapirobebs mis<br />

Zlier dakavSirebas birTvul matriqsTan” (TanaavtorobiT;<br />

Biochemical and Biophysical Research Communications,<br />

v. 393, #1, 2010, 123-125, inglisur enaze).<br />

naCvenebia, rom virTagvas RviZlis ujredebis<br />

birTvul matriqsTan asocirebulia sxvadasxva<br />

ZaliT dakavSirebuli PARP-1-is molekulebi,<br />

PARP-1-is avtomodifikacia ganapirobebs mis Zlier<br />

dakavSirebas birTvul matriqsTan.


175<br />

akad.wevr-kor. T.zaaliSvilis xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda samecniero-kvleviTi Tema `eukariotul<br />

ujredebSi poli(ADP-riboza) polimeraza-1-<br />

is subbirTvuli ganawilebisa da misi matriqsTan<br />

dakavSirebaSi dnm-s rolis Seswavla”.<br />

igi monawileobda ADP-ribozilirebisadmi mi-<br />

ZRvnili me-18 saerTaSoriso konferenciis muSaobaSi<br />

(ciurixi, Sveicaria, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

daviT lorTqifaniZe<br />

statia<br />

1) `dmanisis hominidebis lokomotoruli anatomia<br />

da biomeqanika” (TanaavtorobiT; Journal of Human<br />

Evolution. 58, 2010, 492-504, inglisur enaze).<br />

tafonomiuri monacemebi adastureben, rom<br />

dmanisis hominidebi iyvnen aqtiuri monadireebi da<br />

leSiWamiebi. ganxilulia dmanisis hominidebis qveda<br />

kidurebiT gadaadgilebis meqanika da gamo-<br />

Tqmulia mosazreba, rom maT dietaSi xorcis<br />

Warbad gamoyenebam xeli Seuwyo maTi gamZleobisa<br />

da gadaadgilebis unaris gaumjobesebas.<br />

2) `adamianis pirveli adgilsamyofeli kavkasiaSi:<br />

teqnikuri saqmianoba da nedli masalis<br />

mopoveba dmanisSi (saqarTvelo) (1.77 mln w.)” (TanaavtorobiT;<br />

Quaternary International, v. 223-224, 2010,<br />

422-425, inglisur enaze).<br />

statia dmaniseli hominidebis erT-erT mTavar<br />

saqmianobas, qvis iaraRebis damzadebas exeba.<br />

gansakuTrebuli aqcenti keTdeba qvis iaraRebis<br />

dasamzadeblad gamoyenebuli nedli masalebis wyaroebze.<br />

moxerxda dmanisis adgilsapovebelze 15<br />

wlis manZilze aRmoCenili 8099 artefaqtis pet-


176<br />

rografiuli gansazRvra, qvis iaraRebis morfologiisa<br />

da gadaglesilobis xarisxis Seswavla.<br />

dadginda hominidebis savaraudo samoqmedo areali<br />

da nedleulis mopovebis ramdenime wyaro.<br />

3) `adreuli hominidebis teqnikuri da teqnologiuri<br />

sirTuleebi: dmanisis qvis masalis Seswavla”<br />

(TanaavtorobiT; Quaternary International, v. 223-<br />

224, 2010, 45-53, inglisur enaze).<br />

mocemulia kvlevis Sedegebi, romelic efuZneba<br />

dmanisis qvis industriis Seswavlas teqnologiuri<br />

TvalsazrisiT da eqsperimentuli meTodebis<br />

gamoyenebiT. miRebuli monacemebi sagrZnoblad<br />

amdidrebs mecnierTa warmodgenas adreuli<br />

hominidebis qcevis Sesaxeb.<br />

4) `adamianis uZvelesi naSTebi evraziaSi: dmanisis<br />

(saqarTvelo) hominidebis Semcveli fenis<br />

axali daTariReba 40 Ar/ 39 Ar meTodiT” (TanaavtorobiT;<br />

Quaternary Geochronology, v. 5, issue 4, 2010, 443-451,<br />

inglisur enaze).<br />

ori ZiriTadi argumentis _ vilafrankuli<br />

faunisa da hominidebis morfologiuri niSnebis<br />

mixedviT, mtkicdeba, rom dmanisis arqeologiuri<br />

Zegli TariRdeba plio-pleistoceniT. hominidebis<br />

Semcveli fena daTariRda vulkanuri lavis argon<br />

argonisa da radio-izotopuri daTariRebis meTodebiT.<br />

miRebuli Sedegebi amyareben faqts, rom<br />

afrikidan hominidis evraziaSi gansaxleba 1.8 milioni<br />

wlis win moxda.<br />

5) `dmanisis namarxi Tavis qalebi: evraziaSi<br />

uZvelesi adamianis paleodemi” (TanaavtorobiT;<br />

wignSi: Out of Africa I. The First Hominid Colonization of<br />

Eurasia. 225-243, Springer, 2010, inglisur enaze).


177<br />

warmodgenilia ukanasknel wlebSi aRmoCenili<br />

dmanisis namarxebis anTropologiuri kvlevis<br />

Sedegebi. savaraudod yvela hominidi warmoadgens<br />

erT paleodems Tavisi asakobrivi da sqesobrivi<br />

dimorfizmiT. es populacia tvinis moculobisa<br />

da qala-saxis morfologiuri niSnebis TvalsazrisiT<br />

emsgavseba homo habiliss, Tumca sxva mTeli<br />

rigi niSnebis mixedviT miekuTvneba homo ereqtusis<br />

jgufs.<br />

akad.wevr-kor. d.lorTqifaniZe monawileobda<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `pirveli preistoriuli mosaxleoba sxvadasxva<br />

kontinentze” (saerTaSoriso konferencia,<br />

adamianis paleontologiis isntituti, 2010, parizi,<br />

safrangeTi);<br />

_ samecniero sesia adamianis evoluciis Temaze<br />

(msoflio gamofenis espaneTis pavilioni, Sanxai,<br />

CineTi, 2010);<br />

_ Rvinisa da vazis 33-e msoflio kongresi (Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ msoflios interdisciplinaruli kvleviTi<br />

infrastruqturis saerTaSoriso koordinireba<br />

(belgiis sabunebismetyvelo mecnierebis samefo<br />

instituti, briuseli, belgia, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

giorgi naxucriSvili<br />

statiebi<br />

1) `saxeobaTa mravalferovneba da gavrceleba<br />

tyis sazRvris zemoT centralur alpebsa (italia)<br />

da centralur kavkasionze (saqarTvelo)”<br />

(TanaavtorobiT; Tuexenia 30: 11-29 (ISSN:0722-494X,<br />

2010, inglisur enaze).


178<br />

kvleva mimdinareobda proeqt `gloria-s” farglebSi.<br />

kvlevis mizani iyo mcenareTa Tanamedrove<br />

mravalferovnebis aRwera da misi Sedareba<br />

klimatis daTbobis Sedegad mcenareTa ricxovnobisa<br />

da gavrcelebis mosalodnel cvlilebeb-<br />

Tan.<br />

2) `ratom unda ganvixiloT dasavleT evraziaSi<br />

kavkasiis – kolxeTisa da hirkanis reliqturi<br />

tyeebi `zomieri sartylis wvimian tyeebs” Soris”<br />

(TanaavtorobiT; wignSi: DellaSala D. (ed.) Temperate and<br />

boreal rainforests of the world: Ecology and conservation. Island<br />

Press, 2010, 214-221, vaSingtoni, aSS, inglisur enaze).<br />

pirveladaa gansazRvruli kolxeTisa da hirkanis<br />

reliqturi tyeebis adgili msoflios `zomierad<br />

wvimiani tyeebis” fonze. aRwerili da Sedarebulia<br />

kavkasiis am ori regionis ekologiuri<br />

pirobebi da mcenareuli safari.<br />

3) `<strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi kulturul<br />

mcenareTa genetikuri mravalferovnebis<br />

eroziis mizezebi da warmmarTveli procesebi”<br />

(TanaavtorobiT; Mountain Research and Development<br />

30(3), 2010, 304-310, inglisur enaze).<br />

ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />

kulturul mcenareTa adgilobrivi jiSebis<br />

importirebuli jiSebiT Canacvlebis mizezebi.<br />

gamaxvilebulia yuradReba endemur kulturul ji-<br />

Sebze, romlebsac uaxloes momavalSi ganadgurebis<br />

safrTxe emuqreba.<br />

akad.wevr-kor. g.naxucriSvili monawileobda<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ folksvagenis fondis vorkSopi `evropasa<br />

da aRmosavleTs Soris _ fokusi ganaTlebaze kavkasiasa<br />

da centralur aziaSi~ (Tbilisi, 2010);


179<br />

_ folksvagenis fondis vorkSopi `<strong>saqarTvelos</strong><br />

mTis regionebSi socialur da garemos<br />

procesebis mimdinareobis Sesaxeb~ (Tbilisi, 2010);<br />

_ yriloba `maRalmTis funqciuri gavlena<br />

mTis biomravalferovnebaze~ (Sandoleni, Sveicaria,<br />

2010);<br />

_ `alpuri garemos globaluri cvlilebebi~<br />

(me-5 saerTaSoriso yriloba, perTi, Sotlandia,<br />

didi britaneTi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso kongresi `globaluri cvlilebebi<br />

da mTebis garemo~ (perTi, Sotlandia, didi<br />

britaneTi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. g.naxucriSvilma moipova granti<br />

_ `AMIES _ <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />

garemoSi mimdinare da socialur procesebs<br />

Soris arsebuli mravlobiTi urTierTkavSirebis<br />

analizi: interdisciplinaruli kvleva mdgradi<br />

miwaTsargeblobis, landSaftebis ganviTarebisa<br />

da cxovrebis xarisxis gaumjobesebis xelSesawyobad”<br />

(folksvagenis fondisa da genesis universitetis<br />

proeqti, gfr, 2010-2013).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

TinaTin saduniSvili<br />

statia<br />

1) `seleqciuri markeruli genebis identifikacia<br />

genetikurad modificirebuli sakvebis usafrTxoebis<br />

SefasebisaTvis” (Annals of Agrarian Science,<br />

v. 8, #3, 32-37, 2010, inglisur enaze).<br />

ganxilulia genetikurad modificirebuli organizmebis<br />

gamoyenebis dadebiTi da uaryofiTi<br />

mxareebi. warmodgenilia maTi organizmebis usafrTxoebis<br />

Sefasebis meTodi markeruli genebis


180<br />

identifikaciis saSualebebiT. gamoyenebulia pjr<br />

meTodi da Tanmimdevrobis analizi npt II<br />

(neomicinis mimarT mdgradi) markeruli genis<br />

identifikaciisaTvis genetikurad modificirebul<br />

simindSi.<br />

2010 w. akad.wevr-kor. T.saduniSvilis xelmZRvanelobiT<br />

mopovebulia SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis granti „lobios baqteriozebi<br />

saqarTveloSi: maTi gamomwvevi fatogenebis<br />

Xanthomonas Plaseoli da Pseudomonas phaseolicola da<br />

specifikuri baqteriofagebis gamoyofa da Seswavla<br />

daavadebis sawinaaRmdego brZolis biologiuri<br />

meTodis dasamuSaveblad“ (GNSF 1-8/35, 2010-2013).<br />

akad.wevr-kor. T.saduniSvili monawileobda<br />

da moxsenebebiT gamovida konferenciebze:<br />

_ `Xanthomonas Vesicatoria-s mimarT specifikuri<br />

fagi pamidvris baqteriuli silaqvis kontrolis-<br />

Tvis” (saerTaSoriso konferencia, baTumi, 2010).<br />

_ `saqarTveloSi pamidvris baqteriuli silaqvis<br />

gamomwvevi Xanthomonas vesicatoria-s mimarT specifikuri<br />

fagi” (saerTaSoriso konferencia `virusebi<br />

da mikrobebi”, parizi, safrangeTi, 2010).<br />

_ `mcenareebi da mikroorganizmebi amfeTqeblebiT<br />

dabinZurebuli niadagebis fitoremediaciisTvis”<br />

(saerTaSoriso konferencia `niadagi-2010”,<br />

zalcburgi, avstria, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

devi ugrexeliZe<br />

statia<br />

`qarTuli (kaxuri) da evropuli tipis Rvinoebis<br />

flavonoiduri naerTebi” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis


181<br />

macne, biologiis seria B, t. 8, #3-4, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

Seswavlilia qarTuli (kaxuri) da evropuli<br />

Rvinoebis flavonoiduri naerTebi. Ffenolebis<br />

jamis, katexinebis, proantocianidinebis da antocianebis<br />

Semcvelobisa da antiradikaluri efeqturobis<br />

mixedviT kaxuri tipis TeTri da wiTeli<br />

Rvinoebi mniSvnelovnad Warbobs evropuli tipis<br />

TeTr da wiTel Rvinoebs.<br />

akad.wevr-kor. d.ugrexeliZe monawileobda<br />

2010 w. damTavrebul SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis grantiT dafinansebul proeqtSi<br />

(GNSF/ST09-681-8-160).<br />

igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />

moxsenebebiT:<br />

_ `qarTuli (kaxuri) da evropuli tipis<br />

Rvinoebis Sedareba fenoluri naerTebis Semcvelobisa<br />

da antiradikaluri efeqturobis mixedviT”<br />

(TanaavtorobiT; Rvinisa da vazis 33-e msoflio<br />

kongresi, Tbilisi, 2010);<br />

_ `melanoidinuri reaqcia D-glukoza/glicinis<br />

sistemaSi da reaqciis produqtebis antioqsidanturi<br />

aqtivoba” (TanaavtorobiT; VIII saerTaSoriso<br />

konferencia `bioantioqsidanti”, moskovi,<br />

2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

zurab qomeTiani<br />

statiebi<br />

1) `anionebiT aqtivirebul ATPazur reaqciaze<br />

neirotransmiterisa da sinafsuri faqtoris efeqtis<br />

Seswavla” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mec-


182<br />

nierebaTa <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis<br />

seria B, t. 8, #3-4, 2010, 6-10, inglisur enaze).<br />

virTagvas Tavis tvinis sinafsuri membranebis<br />

fraqciaSi Seswavlilia neirotransmiterebis (NT):<br />

5-hidroqsitriftaminis (5-HT), noradrenalinisa<br />

(NA) da endogenuri sinaftosomuri faqtoris (SF)<br />

efeqti aniondamokidebul ATPazebze. naCvenebia,<br />

rom sakuTriv NT da SF ainhibirebs Cl-ATPazas,<br />

xolo maTi erToblivi moqmedebiT (SF/NT) inhibiciuri<br />

efeqti ixsneba da gadadis aqtivaciaSi.<br />

sinafsuri faqtoriT neirotransmiterebis<br />

regulacia universaluria im transportuli fermentuli<br />

sistemebisaTvis, romelTa monawileoba<br />

damtkicebulia sinafsuri gadacemis procesSi da<br />

ar vrceldeba sxva membranul fermentebze rogorc<br />

satransporto, ise ,,Ecto” ATPazebze.<br />

2) `neirotransmiterebisa da sinaftosomuri<br />

faqtoris gavlena orvalentiani kaTionebiT aqtivirebul<br />

ATPazur aqtivobebze” (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis macne,<br />

biologiis seria B, t. 8, #3-4, 2010, 17-19, inglisur<br />

enaze).<br />

virTagvas Tavis tvinis sinafsur fraqciaSi<br />

lokalizebuli orvalentiani kaTionebiT aqtivirebuli<br />

ATPazebis (Cu 2+ -, Zn 2+ - da Ni 2+ -ATPaza) Seswavlam<br />

aCvena, rom rogorc cal-calke noradrenalini<br />

da sinaftosomuri faqtori, ise maTi<br />

erTdrouli moqmedeba gavlenas ar axdens aRniSnuli<br />

fermentuli sistemebis muSaobaze. vinaidan<br />

zemoT CamoTvlili ATPazebi ar monawileoben<br />

sinafsur gadacemaSi, savaraudod, amiT aixsneba<br />

maTi aramgrZnobeloba noradrenalinisa da<br />

sinaftosomuri faqtoris mimarT.


183<br />

3) `Cu-ATPazas zogierTi kinetikuri Tavisebureba”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria B,<br />

t. 8, #3-4, 2010, 1-5, inglisur enaze).<br />

virTagvas Tavis tvinis sinafsur fraqciebSi<br />

nanaxi iqna Cu 2+ -iT gamowveuli Mg-ATPazuri aqtivobis<br />

cvlileba. Cu-ATPazas molekuluri meqanizmis<br />

Seswavlam aCvena, rom Cu-ATPaza warmoadgens<br />

mravalubnian fermentul sistemas, romlis funqciuri<br />

erTeuli minimum dimeria. misi substrati<br />

aris MgATP-is kompleqsi. dadgenilia, rom Cu 2+ -is<br />

rogorc aucilebeli aqtivatoris, ise sruli inhibitoris<br />

ubnebis ricxvi tolia (n=m=1). gamoiTqva<br />

mosazreba, rom Cu-ATPaza axorcielebs Cu 2+ -is<br />

transports.<br />

2010 w. akad.wevr-kor. z.qomeTianis xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda grantiT dafinansebuli proeqti<br />

`P-tipis ATPazebis zogadi kinetikuri Taviseburebani”<br />

(GHSF/STO7/6-218) da samecniero-kvleviTi<br />

Tema `Ecto-ATPazasa da transportuli<br />

ATPazebis SedarebiTi kinetikuri analizi da<br />

maTi maregulirebeli sistemebis Seswavla”.<br />

akad.wevr-kor. z.qomeTianis redaqtorobiT<br />

gamoica wigni `subujreduli fraqciebis miRebisa<br />

da Seswavlis meTodika~.<br />

biologiis <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebam Caatara<br />

biuros 3 da saerTo krebis 7 sxdoma, romlebzec<br />

ganxiluli iyo 11 sakiTxi.<br />

ganyofilebasTan arsebulma biomravalferovnebisa<br />

da ekologiur problemaTa dargobrivma<br />

komisiam Caatara 4 sxdoma. komisiam miiRo saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarse-


184<br />

bidan 70 wlisTavTan dakavSirebiT konferenciis<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> biomravalferovneba” Catarebis<br />

gadawyvetileba.<br />

ganyofilebam recenzentebis daskvnebis safuZvelze<br />

ganixila da Seafasa ssip – samecnierokvleviTi<br />

dawesebulebebisa da umaRlesi saswavleblebis<br />

mier biologiis dargebSi 2009 wels<br />

gaweuli samecniero muSaobis angariSebi. Sefaseba<br />

ar mieca iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis zust da sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakultetis biologiis mimarTulebis<br />

angariSs arasrulyofilebis gamo.<br />

ganyofilebam recenziebis safuZvelze ganixila<br />

da moiwona samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />

2010 wlis programebi da mimarTulebebi.<br />

wlis saukeTeso samecniero-kvleviT dawesebulebad<br />

aRiara sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />

instituti.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>Si<br />

ucxoel wevrad asarCevad ganyofilebam waradgina<br />

gelfis universitetis (ontario, kanada)<br />

profesoris andriu kropinskis kandidatura.<br />

n.kecxovelis 2010 wlis premiis misaniWeblad<br />

ganyofilebam mxari dauWira avtorTa jgufis naSroms<br />

“<strong>saqarTvelos</strong> flora”, t. XV (redaqtori<br />

r.gagniZe).<br />

gamoica <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

macnes biologiis seria B-s ori tomi (redaqtori<br />

akad. m.zaaliSvili), t. 8, #1-2 da t. 8 #3-4.


185<br />

medicinis ganyofileba<br />

medicinis ganyofilebaSi 2011 wlis 1 ianvrisaTvis<br />

gaerTianebuli iyo 7 wevri, maT Soris<br />

4 akademikosi da 3 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

5 monografia da wigni, 1 saxelmZRvanelo da<br />

30 samecniero statia.<br />

akademikosi fridon Todua<br />

statiebi<br />

1) `sisxlZarRvis kedlis viskoelastiurobis<br />

alteracia sisxlis wriuli pulsuri nakadis<br />

dros” (J. `kardiologia da Sinagani medicina~,N#1-2,<br />

2010).<br />

Sroma Seexeba sisxlis fiziologiuri dinebiT<br />

gamowveul sisxlZarRvis kedlis qronikul<br />

dazianebas protodiastolis periodSi. ganxilulia<br />

sisxlZarRvis aTerosklerozuli dazianebis<br />

paTofiziologiuri safuZvlebi da dasaxulia<br />

gzebi misi SesaZlo profilaqtikisaTvis.<br />

2) „Tavis tvinis magnitur-rezonansuli tomografia<br />

CO-Ti mwvave mowamvlis dros~ (J. `rentgenologiis<br />

da radiologiis macne”, N#1-2, 2010,<br />

67-70).<br />

Sroma, ZiriTadad, Seexeba Tavis tvinis nax-<br />

SirJangiT mowamvlis dros magnitur-rezonansuli<br />

kvleviT gamovlenili mkrTali birTvebis bilateralur<br />

dazianebas. mr kvlevis monacemebi Sedarebul<br />

iqna mkrTali birTvebis sxva genezis dazianebebTan.<br />

mkrTali birTvebis areSi momatebuli<br />

signalis gamovlenisas erT-erT sadiferenciacio


186<br />

paTologiad unda CaiTvalos naxSirJangiT mowamvla.<br />

akad. f.Toduam 2010 w. monawileoba miiRo da<br />

moxsenebiT gamovida:<br />

_ `magnitur-rezonansuli qolangiografiis<br />

roli sanaRvle gzebis parazituli daavadebebis<br />

diagnostikaSi” (evropis radiologTa asociaciis<br />

yovelwliuri kongresi, vena, avstria);<br />

_ `filtvis T3N0-2 stadiis kibos qirurgiuli<br />

mkurnalobis specifikacia da mkurnaloba~ (evropis<br />

onkologTa sazogadoebis kongresi (ESMO), milani,<br />

italia);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> radiologTa III kongresze (Tbilisi)<br />

waikiTxa 6 moxseneba:<br />

a) `eqstrakraniul sisxlZarRvTa paTologiebis<br />

Tanamedrove sxivuri diagnostika~;<br />

b) `128-Sriani kompiuteruli tomografiis roli<br />

koronaruli arteriebis kvlevaSi~;<br />

g) `toqsikuri encefalopaTiis klinikuri da<br />

neirovizualizaciuri gamovlinebebi~;<br />

d) `kisris axalwarmonaqmnTa mkurnalobis<br />

taqtikis gansazRvra kompiuterul-tomografiuli<br />

angiografiis gamoyenebiT~;<br />

e) `mravalSriani kompiuteruli tomografiis<br />

roli filtvis arteriis qronikuli Tromboemboliis<br />

dros~;<br />

v) `ultrasonografiis da MRI reJimis roli<br />

kuWis daavadebaTa diagnostikaSi”;<br />

_ `mediastinaluri kompresiis sindromis kompiuterul-tomografiuli<br />

diagnostika~ (respiratorTa<br />

asociaciis kongresi, baTumi).


187<br />

akademikosi vaJa okujava<br />

monografia, wigni<br />

1) `kognituri mxedvelobiTi mexsiereba katebSi”<br />

(TanaavtorobiT, `Nova Science Publishers”, niuorki,<br />

aSS, 2010, inglisur enaze).<br />

2) wignSi `Cognitive visual memory in cats” calke<br />

Tavad Sevida `mxedvelobiTi cnobis mexsiereba”<br />

(TanaavtorobiT, `Nova Science Publishers”, niu-orki,<br />

aSS, 2010, inglisur enaze).<br />

monografiasa da wignis qveTavSi ganxilulia<br />

mxedvelobiTi cnobis mexsierebis zogadi cnebebi<br />

da misi eqsperimentuli kvlevis monacemebi. kognituri<br />

mexsierebis mniSvneloba ganxilulia zogadi<br />

sistemuri Teoriis WrilSi. xazgasmulia<br />

qarTveli neirofiziologebis roli cxovelebSi<br />

mexsierebis kognituri aspeqtebis SeswavlaSi. Sejamebulia<br />

avtorTa mier Catarebuli kvlevebi,<br />

sadac Seswavlilia arasivrciTi mxedvelobiTi<br />

cnobis mexsiereba katebSi, naCvenebia (iseve rogorc<br />

primatebsa da virTagvebSi) rinaluri qerqis<br />

upiratesi mniSvneloba am tipis mexsierebisaTvis.<br />

mxedvelobiT-sivrciT mexsierebaSi eqsperimentuli<br />

kvlevebiT dadgenilia parahipokampalur<br />

qerqTan erTad subikularuli kompleqsis monawileoba.<br />

ganxilulia mxedvelobiTi sivrciTi mexsierebis<br />

ori SesaZlo qvesistema – egocentruli<br />

da alocentruli. naCvenebia, rom pirveli damokidebulia<br />

prefrontalur qerqze, xolo meore _<br />

Txemis wilis asociaciur areze.<br />

akad. vaJa okojavas xelmZRvanelobiT eqsperimentuli<br />

nevrologiis centrSi dasrulda samecniero-kvleviTi<br />

proeqti `mexsierebidan informa-


188<br />

ciis „amokiTxvis“ bioeleqtruli korelatebis Seswavla”<br />

eqsperimentebis dros xdeboda sakvlevi obieqtis<br />

swori reaqciebisa da sxvadasxva qerqul<br />

areebSi (safeTqlis wilebis medialuri struqturebi,<br />

prefrontaluri qerqi) registrirebuli neli<br />

potencialebis asociaciis Seswavla. dadginda,<br />

rom parahipokampaluri xveuli, iseve rogorc<br />

rinaluri midamo, monawileobs sacavidan adekvaturi<br />

kvalis moZebna-gaxsenebaSi (retrieval–recall). gansxvavebuli<br />

bioeleqtruli monacemebi gvaZlevs<br />

safuZvels vivaraudoT, rom rinaluri qerqi monawileobs<br />

damaxsovrebuli kvalis mxolod mxedvelobiTi<br />

formis `amokiTxvaSi”, xolo parahipokampaluri<br />

are monawileobs kvalis sivrciT-mxedvelobiTi<br />

parametrebis `amokiTxvaSi”. Aaseve, SeiZleba<br />

davaskvnaT, rom prorealuri xveuli am procesebSi<br />

ar monawileobs.<br />

2010 wels mopovebulia SoTa rusTavelis<br />

<strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantebi:<br />

_ `mxedvelobiTi cnobis mexsierebis Sedgenili<br />

bunebis neirofiziologiuri kvleva~ (samecniero<br />

xelmZRvaneli akad. v.okujava);<br />

_ `interiqtaluri epileptiformuli gantvir-<br />

Tvebis zegavlena kognitur funqciebze safeTqlis<br />

wilis epilefsiis dros~.<br />

akad. v.okujavam monawileoba miiRo da moxsenebiT<br />

gamovida neiromecnierebis fundamenturi<br />

sakiTxebisadmi miZRvnil saerTaSoriso konferenciaze<br />

`amocnobis mexsierebis zogierTi aspeqtis<br />

neirofiziologiuri kvleva” (`gagris saubrebi-<br />

IX”, Tbilisi, 2010).


189<br />

akademikosi nodar yifSiZe<br />

statiebi<br />

1) `β-blokatorebis efeqturobis Seswavla kardiomiopaTiis<br />

pacientTa cxovrebis xarisxze”<br />

(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11, #2, 2010, 144-<br />

146, rusul enaze).<br />

statiaSi warmodgenilia β-blokatorebis karvedilolis<br />

da nebivololis sxvadasxva dozebis<br />

gamoyenebis prospeqtuli dakvirvebis Sedegebi. 2<br />

wlis manZilze dadginda fizikuri datvirTvisadmi<br />

tolerantobis momateba orive preparatis gamoyenebisas<br />

kvlevis pirvelive 3 Tvidan. aseve dadebiTi<br />

dinamika aRiniSneboda pacientTa cxovrebis<br />

xarisxis Sefasebis mxriv. gamovlinda karvedilolis<br />

maRali klinikuri efeqturoba gulis<br />

ukmarisobiT mimdinare kardiomiopaTiiT Sepyrobil<br />

pacientebSi da nebivololis gamoyenebiT _<br />

umetesad ritmis darRvevebis dros.<br />

2) `atorvastatinis zegavlena saZile arteriebis<br />

aTerosklerozis progresirebaze metaboluri<br />

sindromis mqone axalgazrda pacientebSi”<br />

(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11, #2, 2010, 147-<br />

149, rusul enaze).<br />

atorvastatinis gamoyenebis Sedegebis<br />

Sefaseba warmoebda saZile arteriis intima-medias<br />

sisqis mixedviT. dadgenilia atorvastatinis 20<br />

mg-iani dozis dadebiTi zegavlena magistraluri<br />

sisxlZarRvebis remodelirebaze.<br />

3) `dislipidemiis kombinirebuli mkurnalobis<br />

efeqturoba me-2 tipis Saqriani diabetis gar-<br />

Tulebebisa da sisxlZarRvTa disfunqciis profilaqtikaSi”<br />

(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11,<br />

#2, 2010, 155-157, rusul enaze).


190<br />

damtkicebulia atorvastatinis tradiciul<br />

mkurnalobaSi CarTvis statistikurad sarwmuno<br />

pozitiuri efeqturoba.<br />

4) `ezetimibisa da statinebis ormagi inhibirebis<br />

usafrTxoeba da efeqturoba pirveladi<br />

hiperqolesterinemiis da maRali riskis mqone pacientebSi”,<br />

(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11,<br />

#2, 2010, 163-165, rusul enaze).<br />

damtkicebul iqna atorvastatinisa da ezetimibis<br />

kombinaciis maRali lipidmakoregirebeli<br />

efeqti statinebisadmi rezistentul maRali riskis<br />

mqone pacientebSi statinebis ormagi dozebis<br />

gamoyenebasTan SedarebiT.<br />

5) `ojaxuri hipertrofiuli kardiomiopaTiis<br />

fenotipebis profili klinikur kvlevaTa monacemebis<br />

gaTvaliswinebiT” (ж. `Кардиология~, #3, 2010,<br />

65-70, rusul enaze).<br />

hipertrofiuli kardiomiopaTiis memkvidruli<br />

skriningis Catarebis Sedegad gamovlenil iqna<br />

daavadebis ojaxur SemTxvevaTa 37,5%. klinikuri<br />

mimdinareobisa da instrumentuli (ekg, eqokardiografia)<br />

kvlevis Sedegad dadgenilia urTierTdamokidebuleba<br />

daavadebis klinikur fenotipsa,<br />

miokardis kumSvadobasa da eleqtrul funqcias<br />

Soris.<br />

6) `Saqriani diabeti tipi 2-is dislipidemiisa<br />

da hipertenziis erTdrouli mkurnalobis efeqturoba<br />

xandazmul pacientebSi mosalodneli gar-<br />

Tulebebisa da sisxlZarRvTa disfunqciis prevenciis<br />

TvalsazrisiT” (J. `kardiologia da Sinagani<br />

medicina~, #1-2, 2010).<br />

pacientebi, romelTac aReniSnebaT dislipoproteinemiis,<br />

Saqriani diabetis, arteriuli hipertenziisa<br />

da gulis iSemiuri daavadebis simptomTa


191<br />

klinikuri da laboratoriul-instrumentuli verificireba,<br />

ar unda iyvnen namkurnalebi mxolod<br />

`prioritetul” klinikur simptomTa gamovlinebis<br />

Sesabamisad. es midgoma ar iZleva sasurvel Sedegebs,<br />

radgan paTologiebi Seadgenen mankieri wris<br />

warmmarTvel rgolebs, riTac aRrmaveben organizmSi<br />

mimdinare paTologiur procesebs. Sesabamisi<br />

maCveneblebis samizne done miiRweva kompleqsuri<br />

mkurnalobis Sedegad. calkeul samizne<br />

maCvenebelTa miRweva SesaZlebelia preparatTa<br />

ufro mcire dozis usafrTxo da xangrZlivi<br />

gamoyenebiT. es ki TavisTavad cxovrebis xarisxis<br />

gaumjobesebasa da miRweuli Sedegebis stabilurobas<br />

ganapirobebs.<br />

7) `kardio-renuli sindromis ganviTarebis<br />

Taviseburebani metaboluri sindromiT daavadebul<br />

pacientebSi~ (J. `gerontologia da geriatria”,<br />

#2, 2010, 34-37).<br />

Seswavlilia bioqimiuri (kreatinini, albumini,<br />

feritini, hemoglobini) da klinikur-instrumentuli<br />

(marcxena parkuWis struqtura da miokardis<br />

masa, aseve diastoluri funqcia) parametrebi<br />

metaboluri sindromiT daavadebul pacientebSi<br />

kardio-renuli gamovlinebiT. korelaciurma<br />

analizma gamoavlina mniSvnelovani urTierTdamokidebuleba<br />

renalur funqciasa da marcxena<br />

parkuWis miokardis masas Soris.<br />

8) `garemo faqtorebisa da sqesis zegavlena<br />

uxucesTa janmrTelobis statusze~ (J. `gerontologia<br />

da geriatria”, #2, 2010, 24-26).<br />

prospeqtuli kvlevis Sedegad dadgenilia<br />

sqesobrivi, geografiuli, alimentaruli faqtorebisa<br />

da zogadad cxovrebis stilis sarwmuno


192<br />

zegavlena xandazmulTa populaciaSi mTasa da<br />

zRvispireTSi macxovreblebs Soris.<br />

9) `Saqriani diabeti tipi 2-is dislipoproteinemiisa<br />

da hipertenziis erTdrouli mkurnalobis<br />

efeqturoba xandazmul pacientebSi Saqriani<br />

diabetis mosalodnel garTulebaTa da endo-<br />

Teluri disfunqciis prevenciis TvalsazrisiT~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 127-130).<br />

kvlevis mizans Seadgenda dislipidemiis, arteriuli<br />

wnevisa da Saqriani diabetis erTdrouli<br />

mkurnalobis efeqturoba gulis iSemiuri<br />

daavadebis mqone xandazmul pacientebSi.<br />

† akademikosi simon xeCinaSvili<br />

statia<br />

`sekreciuli otitis konservatiuli mkurnalobis<br />

axali meTodi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4,<br />

#3, 2010, 132-135).<br />

aRwerilia qronikuli sekreciuli otitis<br />

mkurnalobis axali meTodi.<br />

akademikosi nino javaxiSvili<br />

statia<br />

`adamianis zurgis tvinis nervuli wnulebis<br />

simetriuloba da simpaTikuri wveli~ (J. `eqsperimentuli<br />

da klinikuri medicina~, #6(61), 2010, 8-13).<br />

gamokvleva gviCvenebs, rom zurgis tvinis nervuli<br />

wnulebis (mxris, welis, gavis) kompaqturi<br />

forma ufro damaxasiaTebelia marjvena mxaris-<br />

Tvis, xolo yoveli momdevno nervis mierTeba<br />

amave wnulebTan gviCvenebs nervuli sistemis am


193<br />

monakveTis torsis Semoklebas da kidurebis dagrZelebis<br />

tendencias adamianis ganviTarebis procesSi.<br />

mniSvnelovania isic, rom marjvena mxareze<br />

simpaTikuri nervebis kavSirebi ufro metia zurgis<br />

tvinis nervebTan da varskvlaviseburi kvanZic<br />

ufro didia.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

lavrenti managaZe<br />

monografia<br />

`mainc-pauC 2 _ Tbilisis eqsperimenti~ (calke<br />

Tavad Sevida monografiaSi `msxvili nawlavis<br />

gamoyeneba urologiur qirurgiaSi~, TanaavtorobiT;<br />

tutingeni, gfr, 2010, 90-92, inglisur enaze).<br />

ganxilulia Sardis buStis kibos mkurnalobaSi<br />

Sardis derivaciis meTodis mainc pauC 2-is<br />

gamoyenebis gamocdileba Tavisi garTulebebiT,<br />

uaxloesi da Soreuli Sedegebis SefasebiT.<br />

akad.wevr-kor. l.managaZem 2010 w. monawileoba<br />

miiRo:<br />

_ evropis urologTa asociaciis 25-e kongresis<br />

muSaobaSi (barselona, espaneTi);<br />

_ britanuli farmacevtuli kompania `Astra<br />

Zeneka~-s mier organizebul konferenciaSi (siRnaRi).<br />

akad.wevr-kor. l.managaZis xelmZRvanelobiT<br />

Catarda al.wulukiZis saxelobis urologiis<br />

<strong>erovnuli</strong> centris daarsebis 50 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saerTaSoriso konferencia (Tbilisi).<br />

igi arCeul iqna iv.javaxiSvilis sax. Tbilisis<br />

saxelmwifo universitetis akademiuri sabWos<br />

wevrad.


194<br />

akademiis wevr-korespondenti qeTevan nemsaZe<br />

saxelmZRvanelo<br />

`neonatologia” (Tbilisi, 2010, 250 gv.)<br />

naSromi gankuTvnilia eqimebis, rezidentebisa<br />

da samedicino universitetis studentebisaTvis.<br />

mocemulia rCevebi antenataluri periodisaTvis,<br />

samSobiaro saxlSi janmrTeli axalSobilis movlis,<br />

axalSobilTa uxSiresi daavadebebis mar-<br />

Tvis, perinatalur-neonataluri samsaxuris mowyobis,<br />

referaluri sistemisaTvis da postneonataluri<br />

periodisaTvis.<br />

wigni<br />

`deda-bavSvis wigni” (Tbilisi, 2010, 104 gv.)<br />

wigni gankuTvnilia mSoblebisa da pirveladi<br />

daxmarebis muSakebisaTvis. pirvel nawilSi aRwerilia<br />

orsulobisa da mSobiarobis procesis<br />

mniSvnelovani aspeqtebi, xolo meore nawili ki<br />

exeba bavSvis movlasa da ganviTarebas da adreuli<br />

asakis bavSvTa uxSires problemaTa binaze<br />

marTvis principebs.<br />

statiebi<br />

1) `aris Warbi wona xixinTan kavSirSi adreuli<br />

asakis bavSvebSi?” (J.A`Allergy~, v. 65, Sup. 92,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia kavSiri adreuli asakis bavSvis<br />

wonas, sqessa da xixinis sixSires Soris. Warbi<br />

wona xixinis gazrdil riskTan asocirdeba, xolo<br />

sqesTan mimarTebaSi raime korelacia ar gamovlenila.<br />

2) `axalSobilTa distres sindromis retrospeqtuli<br />

analizi” (<strong>saqarTvelos</strong> respiraciuli<br />

asociaciis Jurnali, t. 6, damateba 21, 2010).


195<br />

asaxulia retrospeqtuli kvleva, romlis<br />

mizani iyo respiraciuli distres sindromis<br />

prognozis analizi Catarebuli RonisZiebebis mixedviT.<br />

gamovlinda, rom mSobiarobis dros dedebTan<br />

kortikosteroidis ineqcia gacilebiT ufro<br />

efeqturad uzrunvelyofs respiraciuli distres<br />

sindromis garTulebebis prevencias, vidre<br />

surfaqtantis Seyvana dabadebidan 6 saaTis Semdeg.<br />

akad.wevr-kor. q.nemsaZe xelmZRvanelobda Temas<br />

`deda-bavSvis mijaWvulobaze moqmedi faqtorebis<br />

Seswavla” (Semdegi dawesebulebebis bazaze: samedicino<br />

skola `aieti”, m.iaSvilis bavSvTa centraluri<br />

saavadmyofo, daviT gaguas klinika, Cvil<br />

bavSvTa saxli).<br />

2010 wels mopovebulia grantebi:<br />

_ `pozitiuri dedoba” (UNICEF-isa da saqar-<br />

Tvelos iusticiis saministros samoqalaqo reestris<br />

saagentos erToblivi proeqti);<br />

– `dedisa da bavSvis janmrTelobisa da<br />

kvebis kurikulumis SemuSaveba jandacvis muSakebisaTvis”<br />

(World Vision _ saerTaSoriso organizacia);<br />

_ `ambulatoriuli personalis treningi~<br />

(World Vision _ saerTaSoriso organizacia);<br />

– `perinataluri da neonataluri nacionaluri<br />

protokolebis SemuSaveba~ (JSI _ jandacvis<br />

sferoSi kvlevisa da konsultirebis organizacia).<br />

akad.wevr-kor. q.nemsaZem monawileoba miiRo<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `axalSobilTa respiraciuli distres<br />

sindromi” (<strong>saqarTvelos</strong> respiraciuli asociaciis<br />

II saerTaSoriso kongresi, baTumi, 2010);


196<br />

_ perinatologia/neonatologiis nacionaluri<br />

protokolebis samuSao jgufis Sekreba (gudauri<br />

da qobuleTi, 2010);<br />

_ `sunTqviTi darRvevebi axalSobilebSi~<br />

(<strong>saqarTvelos</strong> alergologiisa da imunologiis VI<br />

kongresi, Tbilisi, wyaltubo, 2010);<br />

_ `bavSvTa pnevmonia, asocirebuli 2009 wlis<br />

gripis pandemiasTan saqarTveloSi” (qarTul-norvegiuli<br />

konferencia `pulmonologiisa da tuberkulozis<br />

aqtualuri problemebi”, Tbilisi, 2010);<br />

_ `bavSvisadmi keTilganwyobili saavadmyofos<br />

iniciativis principebis integracia efeqturi perinataluri<br />

movlis saswavlo kursSi” (bavSvisadmi<br />

keTilganwyobili saavadmyofos iniciativis<br />

koordinatorTa VI saerTaSoriso Sexvedra, WHO,<br />

florencia, italia, 2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> neonatologTa asociaciis konferenciaze<br />

(Tbilisi) gaimarTa akad.wevr-kor. q.nemsaZis<br />

wignis _ `neonatologia” prezentacia.<br />

akademiis wevr-korespondenti r.SaqariSvili<br />

monografia<br />

„eleqtroklinikuri neiromiologia“ (TanaavtorobiT;<br />

„nekeri“, Tbilisi, 2010, 523 gv.).<br />

ganxilulia nervkunTovan daavadebaTa meqanizmebisa<br />

da samkurnalo strategiis kardinaluri<br />

aspeqtebi translaciuri nevrologiuri kvlevebis<br />

konceptualuri midgomiT, rasac mTliani<br />

funqciuri formatis masStabiT literaturaSi<br />

analogi ar gaaCnia.<br />

statiebi<br />

1) „Zilis obstruqciuli apneas sindromi da<br />

hipertenzia iSemiuri insultis mqone pacientebSi“


197<br />

(TanaavtorobiT; 3-rd international Congress on Hipertension,<br />

Lipids and Stroke Prevencion, 34, berlini, gfr,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

2) „insultis prevencia izovolemiuri hemodiluciiT<br />

obstruqciuli apneaTi garTulebul vazogenuri<br />

encefalopaTiis pirobebSi“ (TanaavtorobiT;<br />

3-rd international Congress on Hipertension, Lipids<br />

and Stroke Prevencion, 36, berlini, gfr, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

3) „adreuli sikvdilobis prediqtorebi intracerebruli<br />

hemoragiis pirobebSi: prospeqtuli<br />

popularuli kvlevis Sedegebi TbilisSi“<br />

(TanaavtorobiT; Cerebrovasc.Dis.Suppl.2, 2010, 253 inglisur<br />

enaze).<br />

4) „ormxrivi striopalidodenturi kalcinozi“<br />

(TanaavtorobiT; „rentgenologiis da radiologiis<br />

macne“, #1-2, 2010, 72-76).<br />

5) „araepilefsiuri paroqsizmebi“ (TanaavtorobiT;<br />

„rentgenologiis da radiologiis macne“,<br />

#1-2, 2010, 12-15).<br />

6) „imunuri darRvevebis mniSvneloba iSemiuri<br />

insultis mwvave fazaSi“ (TanaavtorobiT; ж. „Аллергология<br />

и иммунология”, т. 11, #2, 2010, 157-160, rusul<br />

enaze).<br />

7) „Zilis struqturis cvalebadoba obstruqciuli<br />

apnea/hipopneas sindromis mqone pacienteb-<br />

Si“ (TanaavtorobiT; J. `Sleep Res.~, 19(1)168, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

8) „Zilis kvlevis mniSvneloba epilefsiis<br />

diagnozirebis mizniT bavSvTa asakSi“ (TanaavtorobiT;<br />

J. `Sleep Res.~, 19(1)67, 2010, inglisur enaze).<br />

9) „Zilis struqtura da hematologiuri dar-<br />

Rvevebi Zil-sunTqvis darRvevebis mqone avadmyo-


198<br />

febSi“ (TanaavtorobiT; J. `Sleep Res.~, 19(1)42, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

10) „dominanturi eeg paternebis prognozuli<br />

mniSvneloba tvinis travmuli dazianebiT gamowveuli<br />

komis pirobebSi“ (TanaavtorobiT; Georgian<br />

Med. News, 9, 186, 2010, 28-34, inglisur enaze).<br />

11) „imunuri darRvevebis speqtri iSemiuri<br />

insultis mwvave fazaSi“ (TanaavtorobiT; Internacional<br />

Congress of Allergology and Immunology, 39, Tbilisi,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

12) „mxedvelobiT gamowveuli potencialTa<br />

reversiuli paternebis diagnozuri da prognozuli<br />

roli gafantuli sklerozis mimdinareobaSi“<br />

(TanaavtorobiT; J. `Neurology~, 257(1), 246, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

13) „matriqs-metaloproteinazebis eqspresiis<br />

mniSvneloba tvinis infarqtis moculobisa da<br />

daavadebis klinikuri mimdinareobis gansazRvra-<br />

Si“ (TanaavtorobiT; J. `Neurology~, 17(3), 406, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

14) „kognituri darRvevebis eeg-s korelatebi<br />

xandazmulebSi farisebri jirkvlis paTologiiT“<br />

(TanaavtorobiT; The 4- th World congress Controversies in<br />

Neurology, 41, barselona, espaneTi, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

15) „mravlobiTi sklerozi saqarTveloSi: hospitaluri<br />

registris monacemTa analizi“ (TanaavtorobiT;<br />

In 26-th congress of the Europian Committe for<br />

Treatment and research in Multiple Sclerosis (ECTEMS) and<br />

15th Annual conference of Reabilitation in MS, gioteborgi,<br />

SvedeTi, 2010, inglisur enaze).<br />

publikaciebSi warmodgenilia axali faqtiuri<br />

monacemebi: Zilis medicinis kvlevis dargSi


199<br />

(statiebi 1; 2; 7; 8; 9), cerebruli insultis klinikur-diagnostikuri,<br />

paTofiziologiuri da epidemiologiuri<br />

kvlevis sakiTxebSi (statiebi 2; 3;<br />

6; 11; 13), mademielinizirebeli da neiroendokrinuli<br />

paTologiaTa meqanizmebis SeswavlaSi (statiebi<br />

4; 12; 15), Tavis tvinis travmuli da degeneraciuli<br />

paTologiis kvlevis dargSi (statiebi 4; 5;<br />

10; 14).<br />

akad.wevr-kor. r.SaqariSvils 2010 w. monawileoba<br />

aqvs miRebuli:<br />

_ insultisadmi miZRvnil evropis kongresSi<br />

(barselona, espaneTi);<br />

_ evropis nevrologiuri samecniero sazogadoebebis<br />

federaciis kongresSi (Jeneva, SvedeTi),<br />

sadac wamodgenili hqonda erTi sapanelo prezentacia<br />

da 5 posteruli moxseneba.<br />

akad.wevr-kor. r.SaqariSvili xelmZRvanelobda<br />

farmakologiis sakiTxebisadmi miZRvnil 4 samecniero-praqtikul<br />

konferencias.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri<br />

dacvis saministros davalebiT akad.<br />

wevr-kor. r.SaqariSvili xelmZRvanelobda „cerebruli<br />

insultis daZlevis <strong>erovnuli</strong> gaidlainis“<br />

saeqsperto jgufs, romlis daskvna amJamad gadis<br />

samTavrobo ganxilvas.<br />

akad.wevr-kor. r.SaqariSvilma 2010 wels moipova<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

granti `matriqs metalo proteazebis funqciuri<br />

roli mwvave cerebruli iSemiis meqanizmebSi~<br />

(2010-2013 ww.). igi monawileobda 3 saerTaSoriso<br />

grantiT dafinansebuli proeqtis SesrulebaSi.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. r.SaqariSvils mieni-<br />

Wa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> premia samecniero naSromTa<br />

ciklisaTvis: „insulitis daZlevis stra-


200<br />

tegia Tanamedrove samedicino teqnologiebis<br />

ganviTarebis pirobebSi“.<br />

medicinis ganyofilebaSi Catarda 6 saerTo<br />

kreba da biuros 1 sxdoma.<br />

saerTo krebam ganixila da miiRo dadgenileba<br />

iseTi mniSvnelovani sakiTxebis Sesaxeb, rogoricaa:<br />

_ Tbilisis saxelmwifo samedicino universitetisa<br />

da samedicino profilis samecniero dawesebulebaTa<br />

mier 2009 wels gaweuli samecnierokvleviTi<br />

saqmianobis saeqsperto Sefasebis daskvnebis<br />

ganxilva;<br />

_ 2009 wlis saukeTeso samecniero-kvleviTi<br />

dawesebulebis gamovlena medicinis dargSi;<br />

_ gamoCenil qarTvel mecnierTa saxelobiTi<br />

premiebis mosapoveblad, medicinis ganyofileba-<br />

Si Semosuli sakonkurso naSromebis mecnieruli<br />

Sefasebisa da premiebis misaniWeblad rekomendaciebis<br />

gawevis mizniT saeqsperto komisiis Semadgenlobis<br />

gansazRvra;<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

ucxoeli wevrebis asarCevad kandidaturebis<br />

wamoyeneba;<br />

_ klinikuri medicinis dargobrivi komisiis<br />

Tavmjdomared akademiis wevr-korespondentis qe-<br />

Tevan nemsaZis arCeva.<br />

28 seqtembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis medicinis ganyofilebam da saqar-<br />

Tvelos ofTalmologTa asociaciam Caatares samecniero<br />

sesia, romelic mieZRvna prof. i.beraZis<br />

dabadebidan 70 wlisTavs.


201<br />

fiziologiis ganyofileba<br />

fiziologiis ganyofilebaSi 2011 wlis 1 ianvrisaTvis<br />

gaerTianebuli iyo 5 wevri, maT Soris<br />

3 akademikosi da 2 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

1 wigni, 1 saxelmZRvanelo da 16 samecniero<br />

statia.<br />

akademikosi Teimuraz ioseliani<br />

`sistemuri ineqciis reJimSi antikonvulsiurad<br />

moqmedi noradrenerguli nivTierebebis gavlena<br />

da maTi neirofarmakologiuri kvleva~ (So-<br />

Ta rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondiT<br />

dafinansebuli granti GNSF/ST08/6-468).<br />

vistaris xazis TeTr virTagvebze Catarebuli<br />

mwvave eqsperimentebis Sedegebidan gamomdinare<br />

dadgenilia, rom adrenoreceptorebis agonistebis<br />

gavleniT hipokampSi xdeba epileptiformuli aqtivobis<br />

Sekaveba, xolo neokorteqsSi epileptogenuri<br />

zRurblis daqveiTeba. navaraudevia, rom<br />

neokorteqsi tonur-Semakavebel gavlenas axdens<br />

qerqqveSa struqturebze, kerZod, hipokampze.<br />

akademikosi Tengiz oniani<br />

statiebi<br />

1) `Zilis kvlevis miRwevebi saqarTveloSi –<br />

istoriuli mimoxilva~ (TanaavtorobiT; saerTa-<br />

Soriso konferencia neiromecnierebis fundamentur<br />

sakiTxebze `gagris saubrebi~, IX, Tbilisi,<br />

2010, 50-60, inglisur enaze).<br />

aRwerilia sxvadasxva periodis mixedviT saqarTveloSi<br />

Zilis kvlevaSi arsebuli miRwevebi.<br />

pirveli periodi moicavs 1930-ian wlebs da uSu-


202<br />

alod ukavSirdeba akademikos ivane beritaSvilis<br />

saxels. meore periodi dakavSirebulia akad.<br />

i.beritaSvilis erT-erTi mowafis, biol.mecn.doqt.<br />

levan cqifuriZis mecnierul moRvaweobasTan 1950-<br />

ian wlebSi, rodesac man msoflioSi pirvelad<br />

aRwera Zilis axali faza, xolo mesame periodi<br />

mTlianad aris dakavSirebuli akademikos Tengiz<br />

onianisa da misi mowafeebis mecnierul moRvaweobasTan.<br />

aRwerilia ramdenime mecnieruli faqti,<br />

romelic pirvelad iqna miRebuli akad. T.onianisa<br />

da misi kolegebis mier da romlebmac<br />

mniSvnelovnad Secvala Zilis fenomenologia.<br />

2) `fsiqologiuri aSliloba da insomniis<br />

ganviTareba: iZulebiTi gadaadgilebis zegavlena~<br />

(TanaavtorobiT; 906.5/KKK18, neiromecnierTa sazogadoebis<br />

forumi, On-line, san-diego, Cile, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

SeiaraRebuli konfliqtebis Sedegad iZulebiT<br />

gadaadgilebuli individebi regularulad<br />

xasiaTdebian Zilis darRvevebiT. Seswavlilia fsiqologiuri<br />

aSlilobis done da misi korelacia<br />

insomniis ganviTarebasTan Sida qarTlidan iZulebiT<br />

gadaadgilebul individebSi. monacemebi ganxilulia<br />

Tbilisis populaciasTan SedarebiT da<br />

gviCvenebs, rom, marTalia, omTan dakavSirebulma<br />

stresma mTel mosaxleobaze moaxdina zegavlena,<br />

magram Zilis darRvevebi da fsiqologiuri problemebi<br />

ufro mkveTri iyo iZulebiT gadaadgilebul<br />

individebSi, rac intensiur Seswavlas<br />

moiTxovs.<br />

akad. T.onianma neiromecnierebis fundamenturi<br />

sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso konferenciis<br />

_ `gagris saubrebi, IX~ SromebSi gamo-


203<br />

aqveyna 7 statia (TanaavtorobiT; 2010, inglisur<br />

enaze):<br />

3) `lateraluri hipoTalamusis sxvadasxva ubnis<br />

damokidebuleba Zil-RviZilis ciklTan~ (gv. 50).<br />

lateraluri hipoTalamusis sxvadasxva ubnis<br />

dazianeba iwvevs xangrZliv da Seuqcevad cvlilebebs<br />

qcevaSi. irRveva Zil-RviZilis ciklis organizacia,<br />

romlis xarisxi damokidebulia dazianebis<br />

zomaze. naCvenebia mizez-Sedegobrivi kavSiri<br />

SimSilis motivaciasa da Zilis xangrZlivobas<br />

Soris. lateraluri hipoTalamusis eleqtrolizurma<br />

dazianebam aCvena misi SesaZlo monawileoba<br />

Zil-RviZilis ciklis regulaciaSi.<br />

4) `diazepamiT gamowveuli Tavis tvinis gabaerguli<br />

sistemis hiperaqtivoba da qcevis cvlilebebi<br />

Ria velSi~ (gv. 56).<br />

gaem-A receptorebis benzodiazepinebis saitis<br />

agonistis _ diazepamis gavleniT mkveTrad mcirdeba<br />

cxovelTa lokomotoruli aqtiuroba, sustdeba<br />

kvleviTi motivacia da mcirdeba SiSis emocia.<br />

preparatis dozis gadameteba upiratesad miorelaqsaciur<br />

efeqts avlens.<br />

5) `endogenuri opioiduri sistema da Zil-<br />

RviZilis cikli: naloqsonis gavlena katebis Zilsa<br />

da RviZilze~ (gv. 57).<br />

dasabuTebulia, rom endogenuri opioiduri<br />

sistema mniSvnelovan rols asrulebs Zil-RviZilis<br />

ciklis regulaciaSi.<br />

6) `Zilisa da mexsierebis darRvevebis korelacia<br />

eTanolis moqmedebisas~ (gv. 59).<br />

dadgenilia, rom eTanolis administraciiT<br />

gamowveuli daswavlisa da mexsierebis procesis<br />

darRveva kavSirSia Zil-RviZilis ciklis darRve-


204<br />

vebTan, kerZod, Rrma neli Zilis xangrZlivobis<br />

SemcirebasTan.<br />

7) `Tavis tvinis muskarinuli qolinerguli<br />

sistemis antagonistebis mravaljeradi administrirebiT<br />

gamowveuli Zilis darRvevebis xasiaTi~<br />

(gv. 74).<br />

dadgenilia, rom muskarinuli qolinerguli<br />

sistema mniSvnelovania paradoqsuli Zilis mimdinareoba-SenarCunebaSi,<br />

xolo misi hiperfunqcia<br />

iwvevs paradoqsuli Zilis darRvevebs, romlebic<br />

depresiuli daavadebisaTvis damaxasiaTebeli Zilis<br />

darRvevebis msgavsia.<br />

8) `NMDA - glutamatis receptorebis funqciuri<br />

modifikacia arRvevs paradoqsuli Zilis<br />

mTlianobas~ (gv. 77).<br />

NMDA glutamaturi receptorebis fenciklidinis<br />

saitis normaluri funqcionireba aCvenebs<br />

im meqanizmis arsebobas, romelic Trgunavs da/an<br />

xels uSlis RviZilis dros im niSnebis ganvi-<br />

Tarebas, romelic mxolod paradoqsuli ZilisTvis<br />

da/an halucinogenuri mdgomareobisTvis<br />

aris damaxasiaTebeli. amagznebeli aminmJavebis<br />

receptorebs Soris mxolod fenciklidinis saitis<br />

mqone NMDA glutamaturi receptorebi xasiaTdeba<br />

paradoqsuli Zilis mamodulirebeli<br />

moqmedebiT.<br />

9) `amigdala da Zil-RviZilis cikli~ (gv. 80).<br />

amigdalas kvlevam sxvadasxva meTodis gamoyenebiT<br />

aCvena, rom mis filogenezurad gansxvavebul<br />

ubnebs specifikuri roli eniWeba Zil-Rvi-<br />

Zilis ciklis calkeuli fazis organizaciasa da<br />

regulaciaSi.


205<br />

10) `aris `rem” Zilis ukmarisoba daswavlisa<br />

da mexsierebis gauaresebis mizezi?~ (TanaavtorobiT;<br />

evropis neiro<strong>mecnierebaTa</strong> sazogadoebebis<br />

federaciis abstraqtebi, t. 5, 087.11. www.fens2010.<br />

neurocsiences.asso.fr/abstracts/, 2010, inglisur enaze).<br />

`rem~ Zilis deprivaciam axali meTodiT, romelic<br />

SemuSavebulia akad. T.onianis xelmZRvanelobiT,<br />

aCvena, rom Zilis am fazis gamoTiSva arastresuli<br />

adekvaturi meTodiT ar auaresebs daswavlas<br />

da ar arRvevs mexsierebis kvalis konsolidacias.<br />

2010 wels akad. T.onianma gamosca mTeli Tavisi<br />

ganvlili cxovrebis naazrevis – mxatvruldokumenturi<br />

oTxwigneulis `mTidan baramde Sori<br />

gzaa~ – erT-erTi nawili `varskvlavmorbedi~ (didi<br />

winapris SuqiT aRZruli fiqrebi). wigni eZRvneba<br />

didi qarTveli leqsikografis, mwerlis,<br />

saxelmwifo da sasuliero moRvawis sulxan-saba<br />

orbelianis Semoqmedebas.<br />

jer kidev naxevari saukunis win akad. T.oniani,<br />

rogorc fiziologi, dainteresda `sityvis<br />

konaSi~ adamianis sulieri bunebis amsaxveli sityvebis<br />

ganmartebebiT, radgan im dros misi mecnieruli<br />

interesebi adamianis Tavis tvinis integraciuli<br />

moqmedebis meqanizmebis kvlevas moicavda,<br />

xolo `sityvis konaSi~ Cadebuli udidesi<br />

saganZuri mTeli rigi sakiTxebis ukeT gagebaSi<br />

exmareboda. rogorc Tavad avtori aRniSnavs, bevr<br />

sityvas igi friadac daufiqrebia, Tumca darwmunebuli<br />

ar aris, rom am fiqrebSi simarTles<br />

agnebda da sabaseuli sibrZnis siRrmes swvdeboda,<br />

magram mainc, Tavs ufleba misca maT Sesaxeb


206<br />

azri gamoeTqva da, SeZlebisdagvarad, Tavis biografiasTanac<br />

daekavSirebina.<br />

akad. T.onianma monawileoba miiRo saerTaSoriso<br />

konferenciis `gagris saubrebi, IX~ muSaobaSi<br />

(Tbilisi, 2010).<br />

akademikosi mixeil xananaSvili<br />

statia<br />

`fsiqologiuri maCveneblebis safuZvelze Sidasaxeobrivi<br />

urTierTobis Seswavla da misi optimizacia<br />

105 dRe-Ramis ganmavlobaSi izolaciis<br />

pirobebSi~ (ж. `Авиационная и экологическая медицина~,<br />

#4, 2010, 5-10, rusul enaze).<br />

planeta marsis aTvisebis saerTaSoriso programis<br />

farglebSi dadgenilia, rom 105 dRe-Ramis<br />

ganmavlobaSi eqvsi adamianisgan Semdgari jgufis<br />

izolaciis pirobebSi, jgufis zogierTi monawilis<br />

urTierToba imdenad icvleba, rom maT uWirT<br />

erToblivi muSaoba – saerTo amocanis gadawyveta.<br />

aRmoCnda, rom fsiqo-emociuri qcevis aRniSnuli<br />

cvlileba gamowveulia Tavis tvinis umaRlesi<br />

funqciebis TviTregulaciis meqanizmebis darRveviT<br />

da, nawilobriv, uaryofiTi informaciuli<br />

stresis ganviTarebiT. Sidasaxeobrivi urTierTobis<br />

aRwerili cvlileba SeiZleba gamoswordes<br />

jgufis lideris specifikuri fsiqogenuri zegavleniT.<br />

akad. m.xananaSvili monawileobda saerTaSoriso<br />

programis _ `marsis aTviseba~ rigi samecniero<br />

sakiTxebis SeswavlaSi (Teoriuli safuZvlis Seqmna).


207<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

nikoloz yifSiZe<br />

saxelmZRvanelo<br />

`fistulebis da arterio-venuri malformaciebis<br />

embolizacia~ (TanaavtorobiT; Tavi saxelmZRvaneloSi<br />

`gulis kaTeterizacia, koronaruli<br />

da periferiuli angiografia da intervenciebi~,<br />

Informa Healthcare, didi britaneTi, 2010, inglisur<br />

enaze).<br />

statia<br />

`axali endograftis gamoyeneba muclis aortis<br />

anevrizmis dros: pirveli gamocdileba~ (TanaavtorobiT;<br />

Catheter Cardiovasc Interv. 2010 Dec<br />

1;76(7):1059-64. doi: 10.1002/ccd.22676, inglisur enaze).<br />

pirvelad msoflioSi muclis aortis anevrizmiT<br />

daavadebul pacientze gamoyenebul iqna<br />

axali endografti. es axali proTezi ufro<br />

miniaturulia dRes arsebul proTezebTan SedarebiT<br />

da gamoirCeva kargi SedegianobiT.<br />

akademikos nikoloz yifSiZis saxelobis centralur<br />

sauniversiteto klinikaSi akad.wevr-kor.<br />

n.yifSiZis xelmZRvanelobiT Sesrulda Tema `Rerovani<br />

ujredebis intrakoronaruli implantacia~.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. n.yifSiZem aSS-Si miiRo<br />

3 patenti gamogonebaze:<br />

_ `mowyobiloba da meTodebi hemodializis<br />

proTezis da sxva sisxlZarRvebis proTezebis okluziis<br />

(Trombozis) prevenciisa da mkurnalobisaTvis~<br />

(TanaavtorobiT; Assignee: Vascular Therapies,<br />

LLC (New York, NY), Appl. #10/832,048. United States Patent<br />

7,754,238).<br />

_ `stenozebis inhibirebisaTvis mikronawilakebTan<br />

SeWiduli wamlebis miwodeba~ (Tanaavto-


208<br />

robiT; Assignee: AVI BioPharma, Inc. (Corvallis, OR). Appl.<br />

#10/190,419).<br />

_ `Terapiuli mkurnalobisaTvis sxeulSi Casanergi<br />

mowyobiloba~ (TanaavtorobiT; Assignees:<br />

Origin: SEATTLE, WA US, IPC8 Class: AA61F206FI, USPC<br />

Class: 623 134).<br />

akad.wevr-kor. n.yifSiZe arCeul iqna saerTa-<br />

Soriso organizaciis _ `amerikis saukeTeso kardiologebi~<br />

wevrad, angiologTa saerTaSoriso<br />

kavSiris erovnul delegatad, CineTis klinicist-<br />

Ta Jurnalis mTavar redaqtorad. igi dajildovda<br />

riCard da hilda rozentalebis saojaxo<br />

fondis premiiT.<br />

akad.wevr-kor. n.yifSiZe moxsenebebiT gamovida<br />

Semdeg saerTaSoriso RonisZiebebze:<br />

_ amerikis kardiologTa kolejis yovelwliuri<br />

Sexvedra (atlanta, aSS, 2010);<br />

_ EuroPCR2010 (parizi, safrangeTi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso kongresi `siaxle kardiovaskulur<br />

CarevebSi~ (Tel-avivi, israeli, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

zurab qevaniSvili<br />

statiebi<br />

wignSi `sxvadasxva nozologiebis epidemiologiuri<br />

maxasiTeblebi saqarTveloSi~ gamoqveynda<br />

3 statia (TanaavtorobiT; samecniero seminarkonferenciis<br />

masalebi `meridiani~, Tbilisi, 2010,<br />

qarTul da inglisur enebze):<br />

1) `neirosensoruli smenaClungoba: genderul<br />

gansxvavebaTa asakobrivi dinamika~ (gv. 21-24).<br />

Seswavlilia presbiakuzisis genderuli Taviseburebebis<br />

asakobrivi dinamika. dadgenilia, rom


209<br />

asakobrivi smenaClungobis pirveli niSnebi vlindeba<br />

30-39 wlis mamakacebSi da 40-49 wlis qalebSi.<br />

miRebuli monacemebiT, dasawyisSi cvlilebaTa<br />

dinamika ufro swrafia mamakacebSi, vidre qalebSi.<br />

asakTan erTad genderuli gansxvaveba matulobs<br />

da 50-59 wlis asakSi maqsimums aRwevs.<br />

momdevno 60-69 da 70-79 wlebSi sqesobrivi gansxvavebebi<br />

smenis simaxvileSi nivelirdeba, calkeul<br />

sixSireebze ki invertirdeba kidec: smenis uaresi<br />

maCveneblebi qalebSi fiqsirdeba da ara mamakacebSi.<br />

amgvarad, gairkva, rom asakobrivi procesebi<br />

SigniTa yurSi ufro gvian iwyeba da Tavdapirvelad<br />

ufro duned mimdinareobs qalebSi,<br />

vidre mamakacebSi. Semdgom, ufro xandazmulebSi,<br />

cvlilebebi SedarebiT swrafia qalebis lokokinaSi,<br />

vidre mamakacebisaSi. neirosensoruli smenaClungobis<br />

genderul gansxvavebaTa orfaziani<br />

asakobrivi dinamika im pirTa raodenobrivma analizmac<br />

daadastura, romlebmac smenaClungobis<br />

mizeziT erTi wlis ganmavlobaSi audiologiis<br />

centrs mimarTes. gairkva, rom dawesebulebas 20-60<br />

wlis asakis ufro metma mamakacma miakiTxa, vidre<br />

qalma. 60-90 wlebis asakSi genderuli balansi<br />

ukve Tanabari iyo da inversiis tendenciasac ki<br />

avlenda: am asakis calkeul qvejgufSi centrSi<br />

Semosul smenadaqveiTebul qalTa ricxvi mamakacebisas<br />

utoldeboda an aWarbebda kidec.<br />

2) `smenis masobrivi skriningi axalSobileb-<br />

Si: Tbilisis monacemebi~ (gv. 33-36).<br />

smenis masobrivi skriningi aRmosavleT evropis<br />

qveynebs Soris pirvelad saqarTveloSi<br />

ganxorcielda. 2006 wlidan procedura TbilisSi<br />

dabadebul yvela axalSobils utardeba. sam-<br />

SobiaroSi dafiqsirebuli uaryofiTi Sefaseba 2-8


210<br />

kviris vadebSi kontroldeba. Sefasebis dadasturebisas<br />

timpanometriiT ikvleven Sua yuris funqcias.<br />

misi intaqturobisas kompiuteruli audiometriiT<br />

ganisazRvreba smenaClungobis xarisxi.<br />

Sua yuris paTologiisas tardeba saTanado mkurnaloba.<br />

sanaciis dadasturebisas skriningis procedura<br />

meordeba. testis kvlav uaryofiTi Sefasebisas<br />

tardeba kompiuteruli audiometria. smenis<br />

skriningis Catarebis optimaluri drois dadgenis<br />

mizniT janmrTel axalSobilTa erT jgufs<br />

procedura xuTi dRis ganmavlobaSi yoveldRe<br />

utardeboda. miRebuli Sedegebidan gamomdinareobs,<br />

rom dabadebidan mxolod mexuTe da momdevno<br />

dReebis uaryofiTi Sefaseba SeiZleba gaformdes<br />

sando daskvnad. TbilisSi audioskriningi<br />

100000-mde axalSobils Cautarda. uaryofiT SefasebaTa<br />

ricxvma 1,4% Seadgina. 1,0%-Si timpanometriam<br />

Sua yurSi siTxis arseboba gamoavlina.<br />

intaqturi Sua yuris SemTxvevaTa danarCen 0.4%-Si<br />

kompiuteruli audiometriiT neirosensoruli smenaClungobis<br />

diagnozi daisva. specialuri kiTxvariT<br />

gairkva, rom smenaClung bavSvTa umetesoba<br />

smenis paTologiaze ama Tu im risk-faqtoris matarebeli<br />

iyo.<br />

3) `SigniTa yuris maTematikuri modelireba:<br />

norma da paTologia~ (gv. 37-40).<br />

literaturis monacemebis safuZvelze Semu-<br />

Savda SigniTa yuris maTematikuri modeli. modeli<br />

lokokinis bazilarul membranas orTotropul<br />

sibrtyed warmoaCens da misi rxevebis kanonzomierebebs<br />

maTematikurad asaxavs. bazilaruli<br />

membranis vibracia aRwerilia meoTxe rigis<br />

diferencialuri gantolebebis gamoyenebiT. Semu-<br />

Savebulia receptoruli ujredebisa da teqtori-


211<br />

aluri membranis sinergist qmedebaTa gamomxatveli<br />

formulac. endolimfaSi bgeriTi talRebis<br />

gavrcelebis maTematikuri simulaciis mizniT specialuri<br />

gantolebebi iqna moxmobili. receptor-<br />

Ta vibracia, rac otoakustikuri emisiis inicirebas<br />

ganapirobebs, maTematikuradve iqna gamosaxuli.<br />

lokokinaSi mimdinare meqanikur-vibraciuli<br />

procesebis maTematikuri modelirebis mizniT<br />

gamoixaza SigniTa yuris saangariSo sqema. Sesabamisad,<br />

SemuSavda maTematikur formulaTa rigi,<br />

romlebic otoakustikuri emisiis natif meqanizmebSi<br />

garkvevas uwyobs xels. warmodgenil ma-<br />

Tematikur modelTa adekvaturoba saTanado eqsperimentebis<br />

monacemebiT dadasturda. miRebulma<br />

Sedegebma warmoaCina audioreceptorTa procesirebis<br />

specifika normasa da paTologiaSi.<br />

4) `smenis statusis Sefaseba da audioreabilitaciis<br />

strategiis gansazRvra salaparako enis<br />

fonetikur TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT~ (TanaavtorobiT;<br />

arCil eliaSvilis marTvis sistemebis<br />

institutis SromaTa krebuli, #14, Tbilisi,<br />

2010, 284-290).<br />

mkvidri qarTulenovani mosaxleobidan randomulad<br />

SerCeul janmrTel individebSi da neirosensoruli<br />

smenaClungobis mqone pacientebSi<br />

audiometriulad iqna Seswavlili smenis funqcia.<br />

specialuri audiometris gamoyenebiT smenis zRurblebi<br />

0,125÷10 khc-is farglebSi, anu farTo six-<br />

Sirul zolSi isazRvreboda. miRebuli monacemebidan<br />

gamomdinare, smenis faqtobrivi mdgomareobis<br />

dadgenisas, samkurnalo-sareabilitacio da<br />

prevenciul RonisZiebaTa Catarebis mizanSewonilobis<br />

gansazRvrisas, sasmeni aparatebis SerCeva/<br />

morgebisas rekomendebulia smenis statusi Sefas-


212<br />

des ara marto 0,5÷4 khc, aramed 6÷10 khc sixSireebze<br />

zRurblTa maCveneblebis gaTvaliswinebiTac.<br />

maRal sixSireebze yuradRebis damatebiTi aqcentireba<br />

gansakuTrebiT mniSvnelovnad aris miCneuli<br />

im enebisTvis, romlebSic metyvelebis procesebSi<br />

maRalsixSirovani aso-bgerebi/Tanxmovnebi<br />

ufro regularulad arian CarTulni. SedarebiT<br />

maRalsixSirovani enebis aseT ojaxs, kerZod, qar-<br />

Tuli ganekuTvneba.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. z.qevaniSvilis iniciativiT<br />

kiolnis, halberStadtis wminda salvatoris<br />

saxelobis da drezdenis karl gustav karusis<br />

saxelobis sauniversiteto hospitlebis<br />

otorinolaringologiuri klinikebis TanamSromlebma<br />

TbilisSi Caatares otologiuri Sinaarsis<br />

sami saswavlo-saoperacio kursi, romlebsac xelmZRvanelobdnen<br />

am qalaqebis wamyvani klinikebis<br />

direqtorebi, cnobili otoqirurgebi, profesorebi<br />

karl-bernd hutenbrinki, klaus begali da<br />

Tomas zanerti. agreTve, drezdenis klinikis wamyvani<br />

dastaqari doqt. nikoloz lasuraSvili.<br />

akad.wevr-kor. z.qevaniSvilma monawileoba mii-<br />

Ro da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ samecniero seminar-konferencia `sxvadasxva<br />

nozologiebis epidemiologiuri maxasiaTeblebi<br />

saqarTveloSi~ (bakuriani, 2010);<br />

_ audiologTa saerTaSoriso kongresi (sanpaulo,<br />

brazilia, 2010);<br />

_ neiro<strong>mecnierebaTa</strong> fundamenturi sakiTxebisadmi<br />

miZRvnili saerTaSoriso konferencia (Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ evropis pediatriuli otorinolaringologiis<br />

sazogadoebis saerTaSoriso kongresi (pamplona,<br />

espaneTi, 2010);


213<br />

_ neiro<strong>mecnierebaTa</strong> fundamenturi sakiTxebisadmi<br />

miZRvnili saerTaSoriso konferencia<br />

(moxseneba posteris formiT, Tbilisi, 2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> otorinolaringologTa asociaciis<br />

sxdoma (Tbilsi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. z.qevaniSvilis xelmZRvanelobiT<br />

daculia erTi disertacia germaniaSi. 2010<br />

wels igi arCeuli iqna <strong>saqarTvelos</strong> otorinolaringologTa<br />

asociaciis prezidentad.<br />

fiziologiis ganyofilebaSi Catarda 3 saer-<br />

To kreba, romlebzec moismines ganyofilebis wevrebis<br />

samecniero da samecniero-saorganizacio<br />

saqmianobis angariSebi, ganixiles dargobrivi komisiebis<br />

Semadgenlobebi da maTi muSaobis gegmebi.<br />

moismines, agreTve, ssip – samecniero dawesebulebebis<br />

2009 wlis samecniero angariSebis Sefaseba<br />

da gamoavlines maT Soris saukeTeso. <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel<br />

wevrad asarCevad wardgenili iqna lundis (SvedeTi)<br />

universitetis profesori ule lindvali.<br />

ganyofilebis wevrebma monawileoba miiRes<br />

2010 wlis 10 ianvars (akad. i.beritaSvilis dabadebis<br />

dRe) tradiciulad Catarebul fiziologTa<br />

sazogadoebis sxdomaSi saxelwodebiT `beritaSviliseuli<br />

kiTxvani~ da neiromecnierebis aqtualuri<br />

sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso konferenciis<br />

muSaobaSi.


214<br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo<br />

6 wevri, maT Soris 1 akademikosi da 5 wevr-korespondenti.<br />

ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />

(an waradgines gamosaqveyneblad) 5 monografia da<br />

wigni, 1 saxelmZRvanelo da 46 samecniero statia.<br />

akademikosi oTar naTiSvili<br />

statiebi<br />

1) `monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />

nakadebis cvladi masiT moZraobis erTganzomilebiani<br />

gantolebebi da maTi amoxsnis<br />

zogierTi kerZo SemTxveva~ (TanaavtorobiT; ж. `Метеорология<br />

и гидрометрия~, #2, moskovi, 2010, 101-103,<br />

rusul enaze).<br />

energetikis principze dayrdnobiT SemoTavazebulia<br />

monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />

nakadebis ZiriTad diferencialur gantolebaTa<br />

sistema, rac iZleva saSualebas gadawydes<br />

zogierTi amocana, romlebic dRemde gadawyvetas<br />

ar eqvemdebareboda. dadginda kalapotis<br />

erTeul siganeze gamoklebuli xarjis mniSvneloba<br />

kalapotis xorklianobis sicarieleTa<br />

Sesavsebad. SesaZlebeli gaxda: a) Rvarcofsagdebi<br />

nagebobis geometriuli parametrebis dadgena ekologiuri<br />

wonasworobis SesanarCuneblad; b) ganivkveTis<br />

formis cvlis miuxedavad araprizmul<br />

kalapotSi Rvarcofis gasatareblad mudmivi siC-


215<br />

qaris SenarCuneba fskeris qanobis regulirebis<br />

xarjze.<br />

2) `eroziul RranteebSi dagrovili Rvarcofuli<br />

masis daclis periodis gansazRvra~ (TanaavtorobiT;<br />

ж. `Экологические системы и приборы~, #3,<br />

moskovi, 2010, 9-12, rusul enaze).<br />

dadgenilia eroziuli keridan mowyvetili<br />

masis saSualo siRrmis ricxviTi mniSvneloba. es<br />

ukanaskneli, Tavis mxriv, saSualebas gvaZlevs<br />

ganvsazRvroT eroziul keraSi dagrovili masis<br />

cvlileba drosTan urTierTkavSirSi. gansazRvrulia<br />

nakadis gasaSualebuli xarji misi cvladi<br />

masiT moZraobis mTel periodSi da dadgenilia<br />

nakadis ZiriTadi hidravlikuri maxasiaTeblebi.<br />

3) `myari monataniT hiperkoncentrirebuli nakadebis<br />

dinamikuri maxasiaTeblebis gamokvleva~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 96-102, inglisur<br />

enaze).<br />

myari monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />

nakadebi xasiaTdebian xisti Sinagani<br />

struqturiT. siCqaris gradients adgili aqvs mxolod<br />

mimmarTveli kedlebis nakadis zedapirTan<br />

Sexebis mimdebare SreebSi. SemoTavazebulia myari<br />

monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli nakadebis<br />

`kvazierTganzomilebiani~ moZraobis gantolebebi<br />

rogorc udawneo, aseve dawneviani formiT<br />

nakadis gadaadgilebisas. miRebuli saangari-<br />

So damokidebulebebi safuZvlad daedeba am tipis<br />

nakadebis daumyarebeli moZraobis sakiTxebis gadawyvetas.<br />

4) `zogierTi saxis RvarcofsawinaaRmdego nagebobaTa<br />

hidravlikuri gaangariSeba~ (Tanaavto-


216<br />

robiT; II Международная научно-техническая конференция<br />

`Архитектура и строительство – Актуальные проблемы~,<br />

Сборник докладов, т. 2, erevani-jermuki, somxeTi, 2010,<br />

89-94, rusul enaze).<br />

SemoTavazebulia RvarcofdamWeri, RvarcofmimmarTveli,<br />

RvarcofgamSvebi galereebisa da<br />

Rvarcofmatransportirebel nagebobaTa hidravlikuri<br />

gaangariSeba. ganxilulia CamoTvlil nagebobaTa<br />

dagegmarebis sxvadasxva SemTxvevebi garemos<br />

ekologiuri dabinZurebis asacileblad land-<br />

Safturi arqiteqturis ZiriTadi principebis dacvis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

5) `wnevis danakargebi sigrZeze hiperkoncentrirebuli<br />

Rvarcofis abstraqtuli Tanabari re-<br />

JimiT moZraobis dros~ (TanaavtorobiT; wyalTa<br />

meurneobis institutis samecniero SromaTa krebuli,<br />

#65, Tbilisi, 2010, 191-192, rusul enaze).<br />

monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />

nakadebisaTvis SemoTavazebulia reinoldsis,<br />

darsis ricxvebisa da Sezis koeficientis saangariSo<br />

damokidebulebebi. miRebuli sidideebi gvaZlevs<br />

saSualebas RvarcofsawinaaRmdego nagebobebi<br />

racionalurad davaproeqtoT. zemoT miTiTebul<br />

ricxvebze dayrdnobiT gveZleva saSualeba<br />

ganvsazRvroT dawnevis sigrZivi danakargebi Rvarcofuli<br />

nakadebisaTvis.<br />

6) `normatiuli dokumentebis Sesaxeb Rvarcofmcodneobis<br />

dargSi~ (TanaavtorobiT; wyalTa<br />

meurneobis institutis samecniero SromaTa krebuli,<br />

#65, Tbilisi, 2010, 193-198, rusul enaze).<br />

moyvanilia informacia RvarcofmcodneobaSi<br />

dRemde gamosuli da damtkicebuli normatiuli<br />

dokumentebis Taobaze. aRniSnulia, rom arsebuli


217<br />

normatiuli dokumentebi ar iTvaliswinebs ukanasknel<br />

wlebSi RvarcofmcodneobaSi arsebul<br />

miRwevebs. dRis wesrigSi dgas rigi dokumentebis<br />

gadaxalisebis sakiTxi ukanasknel wlebSi miRebuli<br />

Sedegebis gaTvaliswinebiT.<br />

7) `grZivi danakargis sididis gansazRvra myari<br />

monataniT hiperkoncentrirebul Rvarcoful<br />

nakadebSi~ (TanaavtorobiT; gadacemulia gamosaqveyneblad<br />

wyalTa meurneobis institutis samecniero<br />

SromaTa krebulSi).<br />

SemoTavazebulia damokidebuleba, romelic<br />

iZleva saSualebas Teoriuli gziT ganisazRvros<br />

Rvarcofis struqturuli nawilis (gulis) siRrme<br />

da dadgindes mTeli nakadisaTvis iseTi mniSvnelovani<br />

parametrebi, rogoricaa struqturuli<br />

nawilis siCqare, siCqaris ganawileba nakadis<br />

sagradiento SreSi, reinoldsis ricxvis sidide<br />

da igi Sedardes ekvivalenturi wylis nakadis<br />

Sesabamis ricxvTan. analiziT dadginda, rom siCqaris<br />

koeficientis saSualo mniSvneloba Rvarcofuli<br />

nakadebisTvis 1,8-iT aRemateba wylisTvis<br />

gankuTvnil Sezis koeficients.<br />

8) `monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />

nakadebis zvavis saxiT gadaadgilebis saangariSo<br />

kriteriumis dadgena~ (gadacemulia gamosaqveyneblad<br />

JurnalSi `Метеорология и гидрометрия~,<br />

moskovi).<br />

Rvarcofis masaze moqmedi Zalebis mxedvelobaSi<br />

miRebiT SemoTavazebulia Sesabamisi damokidebuleba<br />

utolobis saxiT, romelic saSualebas<br />

iZleva ganisazRvros mocemul kalapotSi adgili<br />

eqneba Tu ara Rvarcofis gadaadgilebas zvavis<br />

formiT, rac did zians miayenebs garemos<br />

ekologiur wonasworobas.


218<br />

akad. o.naTiSvili xelmZRvanelobda wyalTa<br />

meurneobis institutis samecniero Temas `garemos<br />

mdgradi ganviTarebis uzrunvelsayofad agroekosistemebSi<br />

Rvarcofuli procesebis marTvis RonisZiebebis<br />

SemuSaveba~ (2005-2010). kvlevis ZiriTadi<br />

Sedegebi gamoqveynebulia sazRvargareT maRali<br />

reitingis mqone samecniero JurnalebSi.<br />

igi monawileobda II saerTaSoriso konferenciis<br />

_ `Архитектура и строительство – Актуальные<br />

проблемы~ muSaobaSi (erevani-jermuki, somxeTi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

aleqsandre didebuliZe<br />

statiebi<br />

1) `<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneoba 1990-ani<br />

wlebis Semdeg: problemebi da miRwevebi” (TanaavtorobiT;<br />

safrangeTSi gamosacemi enciklopediisaTvis<br />

`Encyclopedic Dictionary of contemporary Georgia~,<br />

5 gv., inglisur enaze).<br />

2) `Cais fabrikebSi gamoyenebuli eleqtroam-<br />

Zravebis muSaobis ekonomikuri efeqtianobis amaRleba~<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia<br />

`agrobiomravalferovnebis dacva da soflis meurneobis<br />

mdgradi ganviTareba”, Tbilisi, 2010, 343-<br />

345).<br />

dadgenilia Cais fabrikebSi gamosayenebeli<br />

eleqtroamZravebis racionaluri variantebis mo-<br />

Ziebis aris SezRudvis SesaZlebloba. damuSavebulia<br />

amZravis eqspluataciis pirobebTan adaptaciis<br />

meTodika da SemoTavazebulia asinqronuli Zravebis<br />

simZlavris maragis SerCevisa da am maragis<br />

optimaluri mniSvnelobis gansazRvris xerxi.


219<br />

3) `mobiluri sasoflo-sameurneo manqanebisaTvis<br />

gankuTvnili mudmivmagnitebiani amZravi~<br />

(saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />

ganviTareba” masalebi, Tbilisi, 2010, 337-339, inglisur<br />

enaze).<br />

aRwerilia <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agrarul<br />

universitetSi Seqmnili ekologiurad sufTa axali<br />

tipis mudmivmagnitebiani amZravis muSaobis<br />

principi, konstruqcia da eleqtruli sqema. laboratoriuli<br />

cdebiT dadasturda amZravis maketis<br />

muSaunarianoba. dadgenilia amZravis energetikuli<br />

da ekonomikuri maCveneblebi.<br />

akad.wevr-kor. a.didebuliZe aris xelZRvaneli<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />

sabiujeto Temisa `eleqtroficirebuli sasoflo-sameurneo<br />

teqnologiuri procesebis energetikuli,<br />

ekologiuri da ekonomikuri Sefaseba<br />

da maTi energotevadobis Semcireba” (2010-2012 ww.).<br />

igi monawileobda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis sakonferencio grantis SesrulebaSi,<br />

ris safuZvelzec <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />

agrarul universitetSi Catarda saerTaSoriso<br />

konferencia „agrobiomravalferovnebis dacva<br />

da soflis meurneobis mdgradi ganviTareba“.<br />

iyo Semsrulebeli da akademiuri koordinatori<br />

evrokavSiris tempusis proeqtisa `samagistro<br />

programa gamoyenebiT bioteqnologiaSi~ (saqarTvelo,<br />

somxeTi, espaneTi, didi britaneTi,<br />

saberZneTi, portugalia, 2010-2012 ww.).<br />

akad.wevr-kor. a.didebuliZe monawileobda samecniero<br />

konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />

_ `gamoyenebiT bioteqnologiaSi samagistro<br />

programebis Sedareba da analizi~ (saerTaSoriso


220<br />

seminari `universitetebSi bioteqnologiaSi samagistro<br />

programebis SemoReba~, alikante, espaneTi,<br />

2010);<br />

_ saerTaSoriso konferenciaze `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />

ganviTareba” gaakeTa ori moxseneba (Tbilisi,<br />

2010).<br />

aWaris ar mTavrobas warudgina `aWaris avtonomiuri<br />

respublikis soflis meurneobis saministros<br />

2010-2012 wlebis strategiuli gegma~ (damtkicebulia<br />

aWaris soflis meurneobis saministros<br />

mier 2010 wlis 1 marts).<br />

aris <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />

agrosainJinro fakultetis sadisertacio<br />

sabWos Tavmjdomare da iuneskos programis _<br />

`adamiani da biosfero” <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

komitetis vice-prezidenti.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

avTandil koraxaSvili<br />

statiebi<br />

1) `fstas restavraciis SesaZleblobebi saqarTveloSi”<br />

(eleqtronuli samecniero Jurnali<br />

,,Plants Science” ISSN E1987- 80UDK581 #21, 2010, 13-17,<br />

www. medgeo.net).<br />

istoriul wyaroebze dayrdnobiT dadgenilia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze fstas gavrcelebis<br />

areali, konkretuli regionebi da fstas is ji-<br />

Sebi, romlebsac aqvT realuri SesaZleblobebi<br />

am Zvirfasi kulturis axali jiSebis Cvens qveyanaSi<br />

aRsadgenad da gasavrceleblad.<br />

2) `sasilose kulturebi aRmosavleT saqar-<br />

Tvelos fermeruli meurneobebisaTvis” (Tanaavto-


221<br />

robiT; J. `agrarul-ekonomikuri mecniereba da teqnologiebi~,<br />

#2, Tbilisi, 2010, 23-29).<br />

gaanalizebulia dakonservebuli sakvebis warmoebis<br />

gzebi da saSualebebi, ganxilulia nedleulis<br />

warmoebis Tanamedrove agroteqnologiebi.<br />

3) `parkosnebis Teslis inokulaciis mowinave<br />

teqnologia da niadagis dacva dabinZurebisagan”<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 151-154, inglisur<br />

enaze).<br />

bioqimiuri da agroqimiuri kvlevebis safuZvelze<br />

5-mindvrian TeslbrunvaSi dadgenilia niadagis<br />

saxnavi fenebis dabinZurebis parametrebi<br />

nano-, bio-, agro- da sainformacio teqnologiebis<br />

gamoyenebis fonze, virtualurad gaangariSebulia<br />

100 wlis ganmavlobaSi tradiciuli da damuSavebuli<br />

teqnologiebis gansxvavebul pirobebSi ekologiuri<br />

garemos dacvis SesaZleblobebi.<br />

4) `samkurnalo, aromatuli, sanelebeli da<br />

Sxamiani mcenareebis genbankis Seqmna da modernizacia<br />

saqarTveloSi~ (somxeTis agraruli universitetis<br />

samecniero Sromebis biuleteni, #2(30),<br />

erevani, somxeTi, 2010, 11-15, inglisur enaze).<br />

aRwerilia saqarTveloSi am mcenareTa nacionaluri<br />

genbankis Sesaqmnelad da genetikuri<br />

resursebis regeneraciisaTvis pirvelad Catarebuli<br />

samuSaoebi saerTaSoriso meTodikisa da teqnologiebis<br />

gamoyenebiT.<br />

5) `fosforovani da kaliumiani sasuqebis gavlena<br />

muxudoze aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> urwyav<br />

pirobebSi~ (agraruli mecnierebebis macne, naw. 5,<br />

#4, Tbilisi, 2010, 75-78, inglisur enaze).<br />

Seswavlilia fosforovani da kaliumiani sasuqebis<br />

gavlena muxudos kulturis biologiuri


222<br />

mosavlianobis gadidebaze, bioturi da abioturi<br />

faqtorebis optimizaciisa da harmonizaciis xarjze<br />

mosavlis zrdis SesaZleblobebi da maTi<br />

gavrcelebis pirobebi.<br />

6) `muxudos genetikuri resursebis genplazmis<br />

regeneracia saqarTveloSi” (agraruli mecnierebebis<br />

macne, naw. 5, #4, 2010, 16-20, inglisur<br />

enaze).<br />

warmodgenilia muxudos kulturis genplazmis<br />

gamravleba-ganaxlebisa da <strong>saqarTvelos</strong> urwyav<br />

zonebSi gavrcelebis Seswavlis Sedegebi.<br />

akad.wevr-kor. a.koraxaSvilma miiRo ganacxadebi<br />

mcenareTa or axal jiSze _ muxudos jiSze<br />

`aragvi~ da ospis jiSze `wilkani~.<br />

2010 wels man moipova grantebi:<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> parkosani kulturebis genetikuri<br />

resursebis sistematizacia, regeneracia<br />

da gavrceleba” (evropis genetikuri resursebis<br />

ECP/GR programa).<br />

_ saangariSo periodSi amuSavebda 5 samagistro<br />

programas qarTul da inglisur enebze agrobioteqnologiur<br />

disciplinebSi TEMPUS-is sagranto<br />

proeqtis _ `samagistro programa gamoyenebiT<br />

biomecnierebaSi” farglebSi.<br />

akad.wevr-kor. a.koraxaSvili monawileobda samecniero<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `soiis, muxudosa da ospis biomravalferovnebis<br />

dacva da genplazmis gaumjobeseba saqarTveloSi~<br />

(saerTaSoriso samecniero konferencia<br />

`agrobiomravalferovnebis dacva, soflis<br />

meurneobis mdgradi ganviTareba~, Tbilisi, 2010);<br />

_ `samkurnalo, aromatuli, sanelebeli da<br />

Sxamiani mcenareebis farmakologiuri genbankis


223<br />

Seqmna saqarTveloSi~ (saerTaSoriso samecniero<br />

konferencia `agrobiomravalferovnebis dacva,<br />

soflis meurneobis mdgradi ganviTareba~, Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ `fosforovani sasuqebis gamoyenebiT saZovrebis<br />

gaumjobeseba” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />

samecniero konferencia `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva soflis meurneobis mdgradi ganvi-<br />

Tareba~ Tbilisi, 2010); G<br />

_ `pekanis biomravalferovnebis dacva da genplazmis<br />

gaumjobeseba saqarTveloSi” (TanaavtorobiT;<br />

saerTaSoriso samecniero konferencia<br />

`agrobiomravalferovnebis dacva da soflis meurneobis<br />

mdgradi ganviTareba~, Tbilisi, 2010).<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> samkurnalo, aromatuli, sanelebeli<br />

da Sxamiani mcenareebis ekologiuri<br />

standartebi” (TanaavtorobiT; samkurnalo mcenareebis<br />

me-2 saerTaSoriso simpoziumi, petra, iordania,<br />

2010);<br />

akad.wevr-kor. a.koraxaSvilma <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis akademiur sab-<br />

Wos warudgina proeqti _ `<strong>saqarTvelos</strong> soflis<br />

meurneobis ganviTarebis koncefcia 2011-2015<br />

wlebSi” gansaxilvelad da xelisuflebis organoebSi<br />

warsadgenad.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

petre nasyidaSvili<br />

monografia, broSurebi<br />

1) `sasoflo-sameurneo kulturaTa Teslebis<br />

xarisxis dacemisa da `daberebis~ mizezebi~ (TanaavtorobiT;<br />

212 gv. gadacemulia gamosacemad).


224<br />

naCvenebia mcenareTa seleqciis winaSe dasaxuli<br />

miznebi da amocanebi, ZiriTadi safuZvlebi, me-<br />

Todebi da mimarTulebebi, miRwevebi. mniSvnelovani<br />

adgili ukavia: Teslmcodneobis safuZvlebis<br />

ganxilvas; mosavlis aRebis Semdeg Teslebis<br />

`mosvenebis” periodis gavlis aucileblobas; Teslebis<br />

`daberebis” gamomwvevi mizezebis ganxilvas.<br />

gansakuTrebuli yuradReba gamaxvilebulia saki-<br />

Txze, SeiZleba Tu ara winaswari varaudi imaze,<br />

Tu romeli Tesli Seinaxeba ufro didi xniT da<br />

rogor aviciloT Teslebis `dabereba”. yvela es<br />

sakiTxi qarTul samecniero literaturaSi pirvelad<br />

aris gaSuqebuli.<br />

2) `saSemodgomo rbili xorblis moyvanis<br />

agroteqnika fermerul meurneobaSi~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

soflis meurneobis ganviTarebis proeqtebis<br />

sakordinacio centri, 2010, 35 gv.).<br />

naCvenebia saSemodgomo rbili xorblis maRali<br />

mosavlis miRebisaTvis agroteqnikuri Ronis-<br />

Ziebebis gatarebis mniSvneloba da aucilebloba.<br />

kerZod, winamorbedis sworad SerCeva, niadagis<br />

drouli damuSaveba, Teslis dasaTesad momzadeba,<br />

Tesvis vadebis dacva, Tesvis wesis, CaTesvis<br />

siRrmisa da saTesi normis dacva, naTesis movla,<br />

niadagis ganoyiereba, jejilis gamokveba.<br />

3) `saSemodgomo rbili xorblis maRali mosavlis<br />

miRebis agroteqnologia~ (agroinvestis<br />

sasoflo sameurneo biblioTekis gamomcemloba,<br />

2010, 20 gv.).<br />

daxasiaTebulia rogorc qarTuli, aseve saz-<br />

RvargareTuli jiSebi, maTi winamorbedebi da<br />

niadagis drouli damuSavebis mniSvneloba. mocemulia<br />

niadagis ganoyierebisaTvis da jejilis gamokvebisaTvis<br />

mineraluri sasuqebis dozebi, bio-


225<br />

sasuqebis gamoyenebis aucilebloba, Teslis dasa-<br />

Tesad momzadebis wesi, Tesvis vadebi, naTesis<br />

movlis RonisZiebebi, daavadebebis sawinaaRmdegod<br />

gamosayenebeli fungicidebis CamonaTvali da<br />

mosavlis aRebis teqnologia.<br />

4) `saSemodgomo rbili xorblis meTesleoba~<br />

(agroinvestis sasoflo sameurneo biblioTekis<br />

gamomcemloba, 2010, 16 gv.).<br />

naCvenebia jiSisa da Teslis mniSvneloba,<br />

meTesleobaSi gamoyenebuli ZiriTadi cnebebis ganmartebebi,<br />

jiSiani Teslis gamravlebis wesebi,<br />

meTesleobis organizacia, jiSiani Teslis siwmindis<br />

SenarCunebis, mcenarisa da Teslis gauaresebis<br />

mizezebi, Teslis daavadebebi, reproduqciuli<br />

da pirveladi meTesleobis organizacia da ma-<br />

Ralxarisxovani Teslis warmoebis teqnologia.<br />

statiebi<br />

1) `saSemodgomo rbili xorblis Sida pirveli<br />

da meore Taobis hibridebSi TavTavis morfologiuri<br />

niSnis fxianoba-ufxoobis memkvidreoba~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 26, 2010, 137-<br />

141).<br />

dadasturebulia, rom F 1 -Si ufxooba dominirebs<br />

fxianobaze da piriqiT, agreTve isic, rom<br />

adgili aqvs ufxoobis arasrul dominirebasac.<br />

F 2 – Si ufxooba-fxianobis memkvidreobis Seswavlis<br />

safuZvelze dadgenilia, rom niSan ufxoobas<br />

akontrolebs 1 dominanturi geni da F 2 -Si miiReba<br />

daTiSva 3 (ufxo): 1 (fxiani) SefardebiT, xolo arasruli<br />

monofaqtoruli dominirebisas adgili<br />

aqvs daTiSvas 1 (ufxo): 2 (ufxo fxismagvari danar-<br />

TiT): 1 (fxiani) SefardebiT.


226<br />

2) `<strong>saqarTvelos</strong> rbili xorbali da nikoloz<br />

ivanes Ze vavilovi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe,<br />

26, 2010, 148_152).<br />

naCvenebia, rom akademikosma nikoloz ivanes<br />

Ze vavilovma, leonarde leonardes Ze dekapreleviCTan<br />

erTad, didi Sroma gaswia <strong>saqarTvelos</strong><br />

xorblis unikaluri endemuri saxeobebis da<br />

aborigenuli jiS-populaciebis Sesaswavlad, eqspediciuri<br />

da eqsperimentuli gamokvlevebiT, ri-<br />

Tac maT msoflio aRiareba moupova.<br />

3) `xorbal speltas (T. spelta L.) warmoSobis<br />

adgilmdebareobis sakiTxisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

moambe, 26, 2010, 157-159).<br />

naCvenebia, rom amierkavkasia warmoadgens xorblis<br />

gvaris, maT Soris, speltas formaTwarmoqmnisa<br />

da botanikuri mravalferovnebis ZiriTad<br />

centrs, sadac gansakuTrebuli mdgomareoba ukavia<br />

<strong>saqarTvelos</strong>. aRniSnul centrSi intensiurad<br />

mimdinareobs xorblis formaTwarmoqmnis procesi,<br />

qromosomul sxvadasxva doneze. am procesis<br />

kvals dResac vxvdebiT. dadgenilia, rom amierkavkasiaSi<br />

warmoiqmna speltas ori ZiriTadi saxeoba,<br />

ori qvesaxeoba da am saxeobebis SemadgenlobaSi<br />

50 saxesxvaobaa.<br />

4) `rbili xorblis fxianobis rogorc odenobrivi<br />

niSnis memkvidreobis Seswavlis Sedegebi~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 26, 2010, 160_169).<br />

naCvenebia, rom saSemodgomo rbili xorblis<br />

daraionebuli jiSis _ bezostaia 1-is saTesle sanergeSi,<br />

TavTavis wverSi, fxismagvari danarTebis<br />

paralelurad, gamoereva, dawyebuli ufxodan,


227<br />

fxis garkveuli xarisxiT gansxvavebuli TavTavebi,<br />

damTavrebuli srulad fxiani TavTavebiT.<br />

srulad fxiani formebi gamovlenilia naxevrad<br />

fxiani da sammeoTxed fxiani TavTavebis TaobaSi.<br />

ufxo TavTavidan srulad fxiani, an misi msgavsi<br />

formis warmoqmna Sedegia jiSis Sida jvaredini<br />

gadamtverianebiT gamowveuli mikroevoluciuri<br />

gardaqmnebisa, amitom saTesle sanergeSi aratipiuri<br />

TavTavebis mocileba unda moxdes dayvavilebamde.<br />

5) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis saxeobaTaSoris hibridebSi<br />

daTiSvis zogierTi Taviseburebani~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis moambe, 27, 2010, 145_151).<br />

mocemulia <strong>saqarTvelos</strong> xorblis endemuri<br />

saxeobebis gvar Triticum-is qvegvarebis _ tritikumis,<br />

boeotikumis aslebis, speltebis, SiSvelmarcvlovan<br />

tetraploidur da heqsaploidur jgufebSi<br />

Semavali saxeobebisa da <strong>saqarTvelos</strong> rbili<br />

xorblis aborigenuli da seleqciuri saSemodgomo<br />

jiSebis mravali wlis ganmavlobaSi Catarebuli<br />

SejvarebebiT miRebuli saxeobaTSorisi<br />

hibridebis daTiSvis klasifikacia.<br />

6) `xorblis Triticum L-is warmoSobis, botanikuri<br />

mravalferovnebis da formaTwarmoqmnis centrebis<br />

sakiTxisaTvis~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

moambe, 27, 2010, 152_158).<br />

naCvenebia, rom xorblis warmoSobis, mravalferovnebisa<br />

da formaTwarmoqmnis pirveladi<br />

centria wina azia, romelSic <strong>saqarTvelos</strong> ukavia<br />

gansakuTrebuli adgili. igi warmoadgens xorblis<br />

ZiriTadi endemuri saxeobebis aborigenuli jiSpopulaciebis<br />

warmoSobis pirvelad genetikur


228<br />

centrs da imunuri xorblis samSoblos. saqar-<br />

TveloSi warmoiSva pirveladi tetraploiduri<br />

da heqsaploiduri endemuri saxeobebi mravalferovani<br />

saxesxvaobebiT da formebiT. <strong>saqarTvelos</strong><br />

xorblis endemuri saxeobebis safuZvelze<br />

xdeba xorblis gvaris axali saxeobebis (5-ze<br />

meti) miReba, maTi evoluciis aRdgena, imunuri<br />

jiSebis miReba, romlebsac aqvT didi filogenetikuri<br />

da seleqciuri mniSvneloba.<br />

7) `saSemodgomo rbili xorblis jiS bezostaia<br />

1-is TavTavze fxis gamosaxvis xarisxis dominirebis<br />

Seswavlis Sedegebi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

moambe, 27, 2010, 166_173).<br />

srulad fxianisa da ufxo mcenareebis SejvarebiT<br />

miRebul F 1 Taobis hibridul TavTavebze,<br />

fxianobis Seswavlis odenobrivi meTodis gamoyenebiT,<br />

gamovlenilia ufxoobis arasruli dominireba.<br />

am kombinaciebze ufxoobis dominirebis<br />

xarisxi ufro Zlierad aris gamosaxuli TavTavis<br />

qveda nawilSi zeda nawilTan SedarebiT, agreTve,<br />

mcenaris qveda iarusis TavTavebze, zeda iarusis<br />

TavTavebTan SedarebiT. yvela SemTxvevaSi ufxoobis<br />

dominirebis xarisxi maRali doniT vlindeba<br />

iseT SemTxvevaSi, roca hibridSi am niSnis ganmapirobebeli<br />

dominanturi geni Sedis mdedrobiTi<br />

plazmiT. ramdenadac meti gansxvavebaa mSobliuri<br />

formebis TavTavebze fxianobis gamosaxvis xarisxSi,<br />

miT Zlieria dominanturi genis aqtivoba da<br />

hibridebSi meti doniT vlindeba ufxoobis dominireba.<br />

8) `saSemodgomo rbili xorblis TavTavze<br />

fxis ganviTarebis xarisxiT gansxvavebuli formebis<br />

jiSisSida SejvarebiT miRebul hibridebSi


229<br />

daTiSvis Taviseburebebis Seswavlis Sedegebi~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 27, 2010, 174_180).<br />

fxianobis ganviTarebis xarisxis mixedviT,<br />

kontrastuli (sruli ufxo da fxiani) formebis<br />

reciprokuli SejvarebiT miRebuli F 2 Taobis populaciebis<br />

Seswavlis SedegebiT gairkva, rom<br />

adgili aqvs monohibridul daTiSvas. kontrastuli<br />

amindis pirobebSi F 1 Taobis Seswavlisas,<br />

aRniSnul iqna amindis pirobebis gavlena TviT<br />

mcenaris ganviTarebaze, fxianobis gamovlenis xarisxze<br />

da daTiSvis Sedegebze. TavTavis formirebis<br />

periodSi mSrali amindi iwvevs mcenaris<br />

simaRlisa da TavTavis sigrZis Semcirebas, fxis<br />

ganuviTareblobas da izrdeba F 1- Si ufxo TavTavebis<br />

raodenoba.<br />

9) `qarTul xorbals, rogorc samTo miwaTmoqmedebis<br />

kulturas, SenarCuneba sWirdeba~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis moambe, 27, 2010, 181-185).<br />

naCvenebia, rom saqarTvelo warmoadgens xorblis<br />

mravali saxeobis samSoblos. <strong>saqarTvelos</strong><br />

xorbals, garda istoriuli mniSvnelobisa, aqvs<br />

metad didi mniSvneloba rogorc genetikuri, aseve<br />

seleqciuri da filogenetikuri TvalsazrisiT.<br />

amave dros igi warmoadgens samTo miwaTmoqmedebis<br />

kulturas. xazgasmulia, rom es uZvirfasesi<br />

kultura gaqrobis piras aris misuli. amitom am<br />

saxeobebis aRdgenasa da SenarCunebas Zalian didi<br />

mniSvneloba aqvs.<br />

10) `heqsaploiduri da oqtaploiduri tritikales<br />

damtverianebis reJimis gavlena TavTavis<br />

Semarcvlaze~ (TanaavtorobiT; saerTaSoriso sa-


230<br />

mecniero konferenciis _ `Tanamedrove aqtualuri<br />

samecniero sakiTxebi~ Sromebi, gori, 2010, 256-260).<br />

naCvenebia, rom tritikale TviTdamamtverianebeli<br />

mcenarea, magram xelovnurad TviTdamtverianebiT<br />

mcirdeba mcenaris produqtiuloba da Tav-<br />

Tavis Semarcvlis done. tritikales Semarcvlis<br />

done didad mcirdeba mkacri TviTdamtverianebis<br />

dros. kastrirebuli TavTavebis Tavisufali damtverianebiT<br />

TavTavis Semarcvlis done saSualod<br />

aRemateba mkacr TviTdamtvervas da uTanabrdeba<br />

SezRudul-Tavisufal damtvervas. dadginda, rom<br />

heqsaploiduri da oqtaploiduri tritikale ixreba<br />

jvaredini damtverianebisaken. kastrirebuli<br />

TavTavebis Tavisufali damtverviT miRebuli mcenareebis<br />

TavTavebis Semarcvla uaxlovdeba bunebrivi<br />

damtverviT miRebul mcenareTa TavTavebs.<br />

bunebrivi damtverianebisas tritikales Ria yvavilebis<br />

Tavisebureba SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />

hibridebis misaRebad.<br />

11) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis endemuri saxeobebis,<br />

saxesxvaobebisa da jiSebis mravalferovneba,<br />

maTi genetikuri, seleqciuri da praqtikuli Rirebuleba~<br />

(saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva da soflis meurneobis<br />

mdgradi ganviTareba~ moxsenebaTa krebuli, Tbilisi,<br />

2010, 23-26).<br />

naCvenebia, rom saqarTvelo warmoadgens xorblis<br />

kulturul saxeobaTa warmoSobis pirvelad<br />

genocentrs. xorblis gvarSi Semavali 27 kulturuli<br />

da veluri saxeobidan saqarTveloSi aRmo-<br />

Cenilia 14 saxeoba, maT Soris 5 endemuria. dadgenilia,<br />

rom <strong>saqarTvelos</strong> xorblis biomravalferovnebis<br />

safuZvelze SesaZlebelia Seiqmnas ma-<br />

Ral- da myarmosavliani, daavadebebisa da mavneb-


231<br />

lebisadmi gamZle maRalxarisxovani intensiuri<br />

tipis rbili xorblis, magari xorblis, xorbal<br />

dikasa da xorbal turgidumis Tanamedrove tipis<br />

jiSebi.<br />

12) `TuTis sameurneo maCvenebelTa prognozireba<br />

saseleqcio korelaciuri niSnebiT~ (TanaavtorobiT;<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis moambe, t. 4, #1, 2010, 123-126, inglisur<br />

enaze).<br />

naCvenebia, rom TuTis axali formebi saseleqcio<br />

niSnebiT dadebiT korelaciur kavSirSi<br />

arian maT sameurneo maCveneblebTan, iseTebTan, rogoricaa<br />

totze mzardi da aramzardi ylortebis<br />

TanafardobiTobasa (1:1) da foTlis kvebiT Rirebulebas<br />

Soris; foTlis qseromorful anatomiur<br />

agebulebasa da yuaTianobas Soris; foTolSi cila-naxSirwylebis<br />

Tanafardobasa (1:0,72) da mis<br />

yuaTianobas Soris; foTlis yunwSi lafnis boWkoebis<br />

raodenobasa (>10) da daavadebebisadmi<br />

mdgradobas Soris; foTlis mezofilis ujredSorisi<br />

sivrcis sididesa da abreSumis WiisaTvis mis<br />

SeWmadobas Soris da sxv. am korelaciuri kavSirebiT<br />

gamorCeulia TuTis perspeqtiuli formebi<br />

#158, #104 da #608 rogorc maRalmosavliani, daavadebebisadmi<br />

mdgradi da maRali kvebiTi Rirebulebis<br />

mqone axali jiSTkandidatebi.<br />

13) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis saxeobaTa Sejvarebisas<br />

hibriduli nekrozis, wiTeli hibriduli<br />

qlorozis gamovlena da genetikuri movlenebis<br />

mniSvneloba seleqciur muSaobaSi da Teoriul<br />

gamokvlevebSi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2,<br />

2010, 145-150, inglisur enaze).


232<br />

dadgenilia, rom <strong>saqarTvelos</strong> xorblis aborigenuli<br />

jiS-populaciebis seleqciuri jiSebis<br />

genotipi atarebs hibridebis daRupvis, anu hibriduli<br />

nekrozis ganmapirobebel dominantur gens<br />

Ne 1 -s an Ne 2 -s, xolo <strong>saqarTvelos</strong>a da sxva tetraploiduri<br />

(T.timopheevi, T. durum, T. turgidum, T. pilonicum,<br />

T. georgicum, T. dicoccoides da sxva) da heqsaploiduri<br />

saxeobebis (T. macha, T. zhukovsky, T. compactum)<br />

genotipSi dominanturi geni Ne 1 -ia. garda<br />

hibriduli nekrozis ganmapirobebeli genebisa, <strong>saqarTvelos</strong><br />

xorblis yvela jiSis genotipSi gamovlenilia<br />

wiTeli hibriduli qlorozis ganmapirobebeli<br />

dominanturi geni Cl 2 . wiTeli hibriduli<br />

qlorozis genetikuri movlenis ganmapirobebeli<br />

dominanturi genis Ch 1 -is matarebeli aRmoCnda<br />

xorbal maxas (T. macha) TiTqmis yvela saxesxvaoba.<br />

Sroma eZRvneba <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis wevr-korespondentis, profesor leonarde<br />

leonardes Ze dekapreleviCis mier hibriduli<br />

nekrozis genetikuri movlenis ganmapirobebeli<br />

genebis aRmoCenidan 80 wlisTavs.<br />

14) `mandarinis introducirebuli perspeqtiuli<br />

jiSebi~ (TanaavtorobiT; Caisa da subtropikuli<br />

kulturebis institutis 80 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saerTaSoriso samecniero konferenciis<br />

masalebi, J. `subtropikuli kulturebi”, 1-4, 2010,<br />

16-18.)<br />

naCvenebia iaponiidan introducirebuli mandarinis<br />

nayofis momwifebis sxvadasxva vadebis mqone<br />

farTo jiSobrivi asortimenti, romelic bazarze<br />

xilis miwodebis biologiurad regulirebis<br />

saSualebas iZleva.


233<br />

15) `<strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi marcvleuli<br />

da samarcvle-parkosani kulturebis Tanamedrove<br />

mdgomareoba da maTi movla-moyvanis<br />

perspeqtivebi~ (TanaavtorobiT; wignSi `<strong>saqarTvelos</strong><br />

mTianeTis socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />

problemebi da maTi gadaWris gzebi”, saqar-<br />

Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi,<br />

2010, 284-350).<br />

naCvenebia <strong>saqarTvelos</strong> xorblis, qeris, Wvavis,<br />

fetvis, simindis, lobios saxeobrivi, saxesxvaobrivi,<br />

aborigenuli jiS-populaciebis, seleqciuri<br />

jiSebisa da hibridebis botanikuri<br />

Sedgeniloba <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />

da mTlianad saqarTveloSi, maTi daxasiaTeba<br />

morfologiuri da sameurneo maCveneblebis mixedviT<br />

da genetikuri da seleqciuri Rirebulebebi.<br />

akad.wevr-kor. p.nasyidaSvili 2010 wels xelmZRvanelobda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli<br />

universitetis samecniero-kvleviT Temas `xorblis,<br />

tritikales da simindis jiSebisa da hibridebis<br />

miReba~.<br />

igi monawileobda Semdeg konferenciebSi:<br />

_ Caisa da subtropikuli kulturebis institutis<br />

80 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />

samecniero konferencia (anaseuli, 2010);<br />

_ goris suxiSvilis universitetis mier organizebuli<br />

meore saerTaSoriso samecniero konferencia<br />

(gori, 2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />

mier organizebuli saerTaSoriso konferencia<br />

`agrobiomravalferovnebis dacva da<br />

soflis meurneobis mdgradi ganviTareba” (Tbilisi,<br />

2010);


234<br />

_ subtropikuli meurneobis soxumis saxelmwifo<br />

saswavlo universitetis mier organizebuli<br />

saerTaSoriso samecniero-praqtikuli konferencia<br />

`subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />

da maTi gadaWris gzebi” (quTaisi, 2010);<br />

_ fermeruli meurneobebisa da maTi momsaxurebis<br />

pirveli konferencia (informatikisa da<br />

telekomunikaciis instituti, Tbilisi, 2010);<br />

_ biologiur meurneobaTa asociacia `elkanas”<br />

mier organizebuli `puris festivali” (axalcixe,<br />

2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> fitopaTologiis institutis<br />

mier firma `lomTagoraSi” mowyobili konferencia<br />

`mcenareTa janmrTelobis klinika” (marneulis<br />

raioni, 2010).<br />

akad.wevr-kor. p.nasyidaSvili konsultaciebs<br />

uwevs saeklesio miwebze naTesi xorblisa da sxva<br />

kulturebis movla-moyvanis RonisZiebebis maRalxarisxovnad<br />

Catarebas. rogorc damoukidebeli<br />

eqsperti konsultaciebs uwevda aRmosavleT saqar-<br />

Tvelos 300-ze met fermers da maTTan dasaqmebul<br />

muSakebs 7000 ha-ze daTesili, aSS-dan Semotanili<br />

(soflis meurneobis saministros, ss `soflis meurneobis<br />

korporaciis~ mier) rbili xorblis or-<br />

Tesla jiSis _ `jageris~ pirveli reproduqciis<br />

Teslis naTes mindvrebSi Catarebuli RonisZiebebisa<br />

da aRmocenebis monitoringis sakiTxebs.<br />

akademiis wevr-korespondenti ivane papuniZe<br />

statiebi<br />

1) `inovaciuri bioteqnologiuri midgoma feTqebadi<br />

nivTierebebiT gaWuWyianebuli niadagis aRdgenisaTvis.”<br />

(TanaavtorobiT; SoTa rusTavelis


235<br />

saxelmwifo universitetis 75 wlisTavisadmi mi-<br />

ZRvnili saiubileo Jurnali, 2010, 53-54, inglisur<br />

enaze).<br />

Seswavlilia sasoflo-sameurneo da dekoratiul<br />

mcenareTa unari STanTqon samxedro arsenalSi<br />

arsebul feTqebad nivTierebebs Soris yvelaze<br />

ufro toqsikuri naerTebi TNT da RDX da<br />

moaxdinon maTi detoqsikacia. testirebuli 8 mcenaridan,<br />

romlebic hidrofonikulad iqna moyvanili,<br />

yvelam SeZlo wylis xsnarebidan am nivTierebebis<br />

STanTqma. TNT-sgan gansxvavebiT, RDX-s ar<br />

gamoumJRavnebia uaryofiTi zegavlena Teslis aRmocenebasa<br />

da mcenaris zrdaze. ufro metic, zogis<br />

biomasa 20%-iTac ki gaizarda RDX-is Sem-<br />

TxvevaSi. mikroorganizmebis skriningis (Semowmebis)<br />

safuZvelze SerCeulia baqteriis 41 Stami,<br />

mikroskopuli sokos 14 Stami da safuaris 3 Stami.<br />

TNT-s biokonversiisaTvis Sedga 4 baqteriuli<br />

konsorcia, xolo RDX-is biokonversaciisaTvis _<br />

5 konsorcia. SerCeuli mikroorganizmebis Stamebi<br />

da konsorciebi testirebul iqna CaZirvis kultivaciis<br />

pirobebSi 0,5 mm TNT-s Semcvel garemoSi.<br />

aRmoCnda, rom SerCeuli mikroorgnizmebi gamoir-<br />

Cevian TNT-s nitroreducirebis maRali aqtivobiT.<br />

mocemulia mikroorganizmebsa da mcenareebSi<br />

TNT-s transformaciis savaraudo sqemebi. gamo-<br />

Tqmulia mosazreba, rom nitroreduqtatori monawileobs<br />

mikroorganizmebSi TNT-s degradirebis<br />

pirvel etapze da formirebuli reducirebuli<br />

metabolitebi ganicdian destruqcias lakasebis<br />

an sxva oqsidazebis mier. mcenareebSi TNT-s Ziri-<br />

Tadi nawili (80-85%) sawyis procesSi aseve Semcirebulia<br />

nitroreduqtatorebis mier, an kidev


236<br />

adgili aqvs TNT meTilis jgufis oqsidacias karboqsilis<br />

jgufTan. sabolood, transferazebis<br />

(gadamtanebis) monawileobiT formirdeba xsnadi<br />

dabalmolekuluri (30%) da uxsnadi maRalmolekuluri<br />

(70%) naerTebi (koniugatebi).<br />

2) `<strong>saqarTvelos</strong> niadagis resursebi: pirobebi<br />

da problemebi” (TanaavtorobiT; SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo universitetis 75 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saiubileo Jurnali, 2010, 53-54, inglisur<br />

enaze).<br />

aRwerilia niadagis 50-ze meti saxeoba. dadgenilia,<br />

rom es mravalferovneba aris kompleqsuri<br />

bioklimatisa da sxvadasxva liTologiuri<br />

da geomorfologiuri pirobebis Sedegi; zogi niadagis<br />

tipi pirvelad saqarTveloSia aRwerili,<br />

rac safuZvlad daedo bevr qveyanaSi niadagebis<br />

tipebis klasifikacias. niadagis formirebis pirobebs<br />

arTulebs masze adamianis xangrZlivi zemoqmedebis<br />

gavlena. <strong>saqarTvelos</strong> zogierT raionSi<br />

niadagis xSiri morwyviT kultivirebas mravalsaukunovani<br />

istoria aqvs, Tumca arsebobs regionebi,<br />

sadac mxolod erTi saukunea, rac niadagis<br />

kultivireba mimdinareobs.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> niadagis safaris mTliani far-<br />

Tobi Seadgens 6949,4 aTas heqtars. maT Soris,<br />

wyliT erozirebulia 196,7 aTasi ha. dasavleT saqarTveloSi<br />

erozirebuli niadagis farTobia 54,0<br />

aTasi ha, xolo aRmosavleTSi – 142,7 aTasi ha.<br />

saqarTveloSi niadagi gabinZurebulia radionuklidebiT,<br />

mZime liTonebiTa da pesticidebiT.<br />

radionuklidebiT gaWuWyianebas saqarTveloSi adgili<br />

hqonda ara mxolod birTvuli iaraRis testirebis<br />

dros, aramed Cernobilis atomuri eleq-


237<br />

trosadguris avariis gamo. im droisaTvis saqar-<br />

Tvelo meoTxe adgilze iyo yvelaze gaWuWyianebuli<br />

qveynebis ukrainis, belorusiisa da ruseTis<br />

Semdeg. gansakuTrebiT dazianda dasavleT saqar-<br />

Tvelo. mZime liTonebiT niadagis gabinZureba<br />

xdeba aRmosavleT saqarTveloSi mdinare maSaveras<br />

auzSi da dasavleT saqarTveloSi mdinare<br />

yvirilas auzSi. sakmaod soliduria pesticidebis<br />

mier miyenebuli gabinZurebis Sedegi, magram es<br />

procesi jer kargad araa Seswavlili. teniani<br />

subtropikebis gavlenis pirobebSi isini grovdebian<br />

niadagSi, mcenareebSi, cxovelebSi da<br />

SesaZloa gamoiwvion biologiuri ciklis Rrma<br />

da Seuqcevadi cvlilebebi da landSaftis unayofoba.<br />

sagangaSoa is faqti, rom cxovelebi ikvebebian<br />

im mcenareebiT, romlebSic akumulirebulia<br />

biocidebi da cxovelebs maTi gadamuSaveba<br />

ar SeuZliaT.<br />

3) `agraruli politikis amocanebi da maTi<br />

realizaciis ZiriTadi mimarTulebebi Tanamedrove<br />

sabazro ekonomikis pirobebSi” (TanaavtorobiT;<br />

krebuli `soflis meurneobis modernizacia<br />

globalizaciis pirobebSi”, SoTa rusTavelis saxelmwifo<br />

universitetis gamomcemloba, 2010, 27-28,<br />

inglisur enaze).<br />

saqarTveloSi soflis meurneobis produqciis<br />

warmoeba damokidebulia mikrozonalur-bunebriv<br />

pirobebze. amitom saWiroa, mikrozonalobis<br />

gaTvaliswinebiT, prioritetuli ganviTareba mivceT<br />

im dargebs, romlebic ekonomikurad amar-<br />

Tleben ara marto mis warmoebaze gaweul xarjebs,<br />

aramed uzrunvelyofen damatebiTi Semosavlebisa<br />

da mogebis miRebas. aqedan gamomdinare,<br />

perspeqtivaSi yuradReba unda gadavitanoT sa-


238<br />

eqsporto produqciis warmoebaze da es unda moxdes<br />

saxelmwifoebrivi regulirebis meSveobiT.<br />

saxelmwifom unda SemoiRos sakontraqto urTierTobani<br />

da daawesos am produqtebis warmoebaze<br />

SekveTebi. igi unda aigos mewarmeTa ekonomikur<br />

dainteresebaze da warmoebis efeqtianobis gadidebaze.<br />

garda amisa, saWiroa srulvyoT sagadasaxado,<br />

sakredito, safinanso, sadazRvevo da<br />

sabaJo sistemebi; SevqmnaT konkurencia da avamaRloT<br />

produqciis konkurentunarianoba; srulad<br />

avamoqmedoT Tavisufali bazris fasebi; socialurad<br />

daucveli fenebi unda davicvaT da davnergoT<br />

Tanamedrove mecnierul-teqnikuri progresis<br />

miRwevebi. <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobisa<br />

da ganviTarebuli qveynebis agrarul bazarze<br />

saxelmwifo zemoqmedebis meqanizmebis istoriul<br />

WrilSi Seswavlis Sedegebi miuTiTebs agrosasursaTo<br />

warmoebis saxelmwifo regulirebis aucileblobaze,<br />

romelic globalizaciis mZlavri<br />

procesebis miuxedavad, soflis meurneobis ekonomikuri<br />

TaviseburebebiTaa ganpirobebuli. sakiTxi<br />

exeba saqarTveloSi agraruli bazrebis regulirebis<br />

ara Tanamedrove meqanizmebis gamoyenebas,<br />

aramed soflis meurneobis ganviTarebaSi saxelmwifo<br />

Carevis aucileblobas.<br />

4) `aWaris zRvispireTis landSaftebis perspeqtiuli<br />

egzotebi da maTi konservaciis principebi”<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferenciis<br />

_ `landSafturi arqiteqtura botanikur baRebsa<br />

da dendroparkebSi~ SromaTa krebuli, moskovi,<br />

mTavari botanikuri baRi, 2010, 313-319, rusul enaze).<br />

aWaris zRvispireTis baR-parkebis, qalaqebis,<br />

turistuli da dasasvenebeli obieqtebis land-


239<br />

Saftur-arqiteqturuli ansamblis Seqmnis mizniT<br />

SerCeulia Zvirfasi maRaldekoratiuli introducirebuli<br />

merqniani saxeobebi. am mcenareebze<br />

mravali aTeuli wlis ganmavlobaSi mimdinareobda<br />

dakvirvebebi. damtkicda, rom aWaris zRvis<br />

sanapiro zolis gamwvanebaSi perspeqtiulia da<br />

farTodaa warmodgenili CrdiloeT amerikisa da<br />

aRmosavleT aziis mcenareuli saxeebi. dadgenilia<br />

aWaris zRvispireTis landSaftebis ganaSenianebaSi<br />

perspeqtiuli egzotebis 34 saxeoba. Seswavlilia<br />

maRaldekoratiuli Rirsebis unikaluri<br />

mcenareuli saxeobebi, romlebic amJamad iSvia-<br />

Tia an gaqrobis pirasaa misuli. dawvrilebiTaa<br />

warmodgenili iSviaT da perspeqtiul mcenareTa<br />

saxeobrivi da raodenobrivi maCveneblebi, Semu-<br />

Savebulia maTi konservaciis meTodebi.<br />

5) `baTumis botanikuri baRis samxreT amerikuli<br />

warmoSobis egzotebi da maTi gamoyenebis<br />

perspeqtiuloba dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> dendroparkebSi”<br />

(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferenciis<br />

_ `landSafturi arqiteqtura botanikur<br />

baRebsa da dendroparkebSi~ SromaTa krebuli,<br />

moskovi, mTavari botanikuri baRi, 2010, 320-330, rusul<br />

enaze).<br />

mocemulia baTumis botanikur baRSi samxreT<br />

amerikuli introducirebuli mcenareuli saxeobebis<br />

ekofiziologiuri daxasiaTeba. gamovlenilia<br />

perspeqtiuli introducentebi dasavleT saqar-<br />

Tvelos zRvispira zonis dendroparkebSi gasaSeneblad;<br />

gamoyofilia dekoratiuli da nayofis<br />

momcemi dekoratiuli mcenareuli saxeobebis jgufebi<br />

erTeuli aleebisa da calkeuli mcenareuli<br />

Tanasazogadoebis Sesaqmnelad.


240<br />

akad.wevr-kor. i.papuniZe xelmZRvanelobda arasamewarmeo<br />

(arakomerciuli) iuridiuli piris –<br />

baTumis botanikuri baRis samecniero Temas `aWaris<br />

zRvispireTSi maRaldekoratiul merqnian da<br />

zafxulmoyvavile balaxovan mcenareTa introduqcia<br />

da reintroduqcia, maTi ekofiziologiuri<br />

Taviseburebebi da Seguebis fiziologiuri safuZvlebi,<br />

gamravlebis, gamoyenebisa da mcenareTa<br />

dacvis teqnologiis damuSaveba~.<br />

igi monawileobda Semdegi konferenciebis mu-<br />

SaobaSi:<br />

_ saerTaSoriso konferencia `landSafturi<br />

arqiteqtura botanikur baRebsa da dendroparkebSi”<br />

(moskovi, mTavari botanikuri baRi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />

`baTumi-gazafxuli 2010~ (baTumi, 2010).<br />

_ SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />

sasoflo-sameurneo fakultetisa da blagoevgradis<br />

(bulgareTi) neofiltriskis universitetis<br />

erToblivi saerTaSoriso samecniero konferencia,<br />

sadac gamovida moxsenebiT `soflis meurneobis<br />

modernizacia globalizaciis pirobebSi”<br />

(baTumi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti Tengiz uruSaZe<br />

wigni<br />

`niadagis morfologia~ (TanaavtorobiT; `mwignobari”,<br />

240 gv., Tbilisi, 2010).<br />

ganxilulia niadagis morfologiis ZiriTadi<br />

sakiTxebi: Seneba, feri, meqanikuri Sedgeniloba,<br />

struqtura, agebuleba, axalqmnilebebi, CanarTebi,<br />

tenianoba. calke sakiTxad daxasiaTebulia niadagwarmomqmneli<br />

faqtorebi.


241<br />

saxelmZRvanelo<br />

`ekologiuri samarTali~ (TanaavtorobiT; me-<br />

4 gamocema, Tsu-s gamomcemloba, 288 gv., Tbilisi,<br />

2010).<br />

saxelmZRvanelo gankuTvnilia iuridiuli fakultetis<br />

studentebisTvis. ganxilulia ekologiuri<br />

samarTlis ZiriTadi sakiTxebi, sazogadoebisa<br />

da bunebis urTierTmoqmedebis samarTlebrivi<br />

regulirebis sagani da sistema, ekologiuri samarTlis<br />

cneba, obieqtebi, sagani da meTodi,<br />

bunebaTsargeblobis samarTali, ekologiuri samarTalurTierTobani<br />

da samarTaldarRvevebi, ekologiuri<br />

kontroli. ganxilulia bunebis calkeuli<br />

komponentebis samarTlebrivi, maT Soris, atmosferuli<br />

haeris, wylebis, miwebis, wiaRisa da<br />

wiaRiseulis, tyisa da mcenareulobis, cxovelTa<br />

samyaros, daculi teritoriebisa da bunebis saer-<br />

TaSoriso-samarTlebrivi dacvis sakiTxebi.<br />

statiebi<br />

1) `mZime metalebis Semcveloba (Cu, Cd da Zn)<br />

dabinZurebul niadagebSi bolnisis regionSi~ (TanaavtorobiT;<br />

J. `mcenare da niadagi~, #4, 2010, 621-<br />

636, inglisur enaze).<br />

ganxilulia mZime metalebis (Cu, Cd da Zn)<br />

Semcveloba mdinare maSaveras auzis niadagebSi.<br />

2) `<strong>saqarTvelos</strong> zogierTi tipis niadagis Tburi<br />

reJimi~ (TanaavtorobiT; ж. `Почвоведение~, #4,<br />

2010, 350-366, rusul enaze).<br />

ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> ZiriTadi niadagebis<br />

(yavisferi, mdelos-yavisferi, yomrali, subtropikuli<br />

ewerebi da sxv.) Tburi reJimi.


242<br />

3) `bunebis dacvis CarCo pirobebi saqarTveloSi~<br />

(TanaavtorobiT; J. `buneba da landSafti~,<br />

#6, 2010, 245-250, inglisur enaze).<br />

ganxilulia saqarTveloSi daculi teritoriebis<br />

ganviTarebis istoria, Tanamedrove mdgomareoba<br />

da perspeqtivebi.<br />

4) `dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> bunebriv-resursuli<br />

potenciali da agrolandSaftebis teritoriuli<br />

organizacia~ (TanaavtorobiT, <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1,<br />

2010, 74-78, inglisur enaze).<br />

mocemulia kvlevis Tanamedrove meTodebis<br />

gamoyenebiT Catarebuli dasavleT <strong>saqarTvelos</strong><br />

agroklimaturi resursebis, maT Soris, niadagis<br />

nayofierebisa da struqturuli Taviseburebebis<br />

raodenobriv-xarisxobrivi maCveneblebis kompleqsuri<br />

analizis Sedegebi.<br />

5) `sasoflo-sameuneo produqciis zogierT xarisxobriv<br />

maCvenebelze ceolitSemcveli substratebisa<br />

da sasuqebis gavlenis sakiTxisaTvis~<br />

(TanaavtorobiT; agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8,<br />

# 2, 2010, 8-19, inglisur enaze).<br />

dadgenilia, rom bunebrivi ceolitebis gamoyeneba<br />

rogorc calke, ise mineralur da organul<br />

sasuqebTan erTad ZiriTadSi dadebiTad moqmedebs<br />

mcenareebis produqtiuli organoebis bioqimiur<br />

Sedgenilobaze.<br />

6) ,,prolongiuri moqmedebis axali sasuqebi<br />

bunebrivi ceoliTebis safuZvelze~ (TanaavtorobiT;<br />

agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8, #3. 42-68,<br />

inglisur enaze).<br />

dadgenilia, rom sedimentaciuri warmoSobis<br />

bunebrivi ceoliTebis dadebiTi moqmedebis efeqturoba<br />

damokidebulia mTel rig faqtorze, maT


243<br />

Soris, ceoliTisa da niadagis tipebze da misi<br />

dabinZurebis xarisxze, mcenaris saxeobasa da jiSze,<br />

klimatur da geografiul pirobebze da sxv.<br />

7) `niadagebis meqanikuri Sedgenilobis klasifikaciebis<br />

SedarebiTi daxasiaTeba~ (TanaavtorobiT;<br />

agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8, #4, 2010,<br />

42-46, rusul enaze).<br />

saqarTveloSi gavrcelebuli andosolebis<br />

magaliTze naCvenebia niadagebis meqanikuri Sedgenilobis<br />

klasifikaciebis (<strong>erovnuli</strong> da saerTa-<br />

Soriso) SedarebiTi daxasiaTeba.<br />

8) `sakvebi masaliT mZime metalebis STanTqma<br />

Zlier gabinZurebul Savmiwisebr niadagebze sarwyav<br />

regionSi Tbilisidan samxreTiT (aRmosavleT<br />

saqarTvelo)~ (TanaavtorobiT; J. `Agronomy Research~,<br />

8(1), 2010, 781-795, inglisur enaze).<br />

dafiqsirebulia bolnisis raionSi, mdinare<br />

maSaveras auzSi, Savmiwisebr niadagebSi mZime metalebis<br />

STanTqma da dasaxulia arsebuli mdgomareobis<br />

gaumjobesebis RonisZiebebi.<br />

9) `aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> fiWvnari tyeebis<br />

ekosistemaSi Beauveria bassiana-s gavrceleba da gamovlena~<br />

(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria<br />

B, t. 8, #3-4, Tbilisi, 2010, 47-52, inglisur enaze).<br />

2009-2010 ww. entomopaTogenuri sokoebis gamovlenis<br />

mizniT Seswavlili iyo aRmosavleT saqar-<br />

Tvelos fiWvnar tyeebSi 10 sxvadasxva adgilidan<br />

(600-1700 m zR.d.) aRebuli niadagis nimuSebi, sadac<br />

gamovlinda eqvsi saxeobis entomopaTogenuri soko.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. T.uruSaZis xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis grantiT dafinansebuli Tema


244<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> niadagebis gamokvleva/sistematizacia<br />

niadagebis resursebis msoflio monacemTa<br />

bazis safuZvelze~.<br />

igi monawileobda konferenciebSi:<br />

_ saerTaSoriso konferencia `niadagebis geografia:<br />

axali furclebi~ (iv.javaxiSvilis sax.<br />

Tbilisis saxelmwifo universieti, Tbilisi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso konferencia `biosfero da<br />

nakrZalebi: mdgomareoba da problemebi~ (antalia,<br />

TurqeTi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso konferencia-gamofena `baTumi-gazafxuli<br />

2010~ (baTumi, 2010);<br />

_ samxreT kavkasiis saerTaSoriso konferencia<br />

`klimatis Secvla da umaRlesi ganaTleba:<br />

problemebi da perspeqtivebi~ (Tbilisi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso konferencia `kurortuli<br />

resursebis gamoyenebis Tanamedrove problemebi~<br />

(moxseneba `<strong>saqarTvelos</strong> kurortebis ekologiuri<br />

mdgomareoba~, sairme, 2010).<br />

_ saerTaSoriso konferencia `agrobiomravalferovnebis<br />

dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />

ganviTareba~ (<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli<br />

universiteti, Tbilisi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. T.uruSaZis xelmZRvanelobiT<br />

ekologiuri usafrTxoebis komisiam parlamentSi<br />

waradgina kanonproeqti `ekologiuri ganaTleba<br />

da aRzrda~.<br />

igi arCeul iqna Juralis _ `agronomiis da<br />

niadagmcodneobis arqivi~ redkolegiis wevrad (vena,<br />

avstria).<br />

2010 wels Catarda ganyofilebis wevrTa 5 saerTo<br />

kreba. ganxilul 9 sakiTxs Soris ZiriTadi<br />

iyo soflis meurneobis dargis ssip <strong>saqarTvelos</strong>


245<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis yofili samecniero-kvleviTi<br />

dawesebulebebisa da umaRlesi saganmanaTleblo<br />

dawesebulebebis 2009 wlis samecniero<br />

angariSebis Sefaseba, kvleviT dawesebulebebs<br />

Soris saukeTesos gamovlena; ruseTis moqalaqis<br />

Tamaz samxaraZis wardgena <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrad<br />

asarCevad specialobiT `ekologiuri sistemebi da<br />

xelsawyoebi~.<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis iricxeboda akademiis<br />

17 wevri, maT Soris 7 akademikosi da 10 wevr-korespondenti.<br />

2010 wels ganyofilebis wevrebma gamoaqveynes<br />

22 monografia da wigni, 84 samecniero statia.<br />

akademikosi levan aleqsiZe<br />

statia<br />

`saqarTveloSi konfliqtTan dakavSirebuli<br />

faqtebis damdgeni saerTaSoriso damoukidebeli<br />

misiis moxsenebis saerTaSoriso-samarTlebrivi<br />

aspeqtebi~ (`saerTaSoriso samarTlis Jurnali~,<br />

#2, 2009-#1, 2010, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi,<br />

qarTul da inglisur enebze).<br />

ganxilulia taliavinis komisiis moxsenebis<br />

saerTaSoriso-samarTlebrivi aspeqtebi. gamovlenilia<br />

sadavo urTierTgamomricxavi mtkicebulebebi.<br />

dadgenilia, rom moxseneba ver amtkicebs<br />

<strong>saqarTvelos</strong> braleulobas agvistos omis dawye-


246<br />

baSi da, piriqiT, uneblied ruseTis mxridan agresiuli<br />

omis dawyebis faqtebis nusxas iZleva.<br />

akad. l.aleqsiZem monawileoba miiRo saerTa-<br />

Soriso simpoziumis _ `saerTaSoriso samarTlis<br />

roli qveynis SigniT SeiaraRebuli konfliqtebis<br />

mogvarebis sakiTxebSi~ muSaobaSi (simpoziumi Catarda<br />

qarTuli, rusuli da germanuli mxareebis<br />

monawileobiT, kiolni, gfr).<br />

akad. l.aleqsiZe monawileobda <strong>saqarTvelos</strong><br />

sagareo politikis saerTaSoriso aspeqtebis sferoSi<br />

saeqsperto daskvnebisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />

konstituciaSi 2010 wels Setanili cvlilebebis<br />

saboloo momzadebaSi; iyo konstituciis saerTa-<br />

Soriso-samarTlebrivi aspeqtebis komisiis Tavmjdomare.<br />

akademikosi guram TevzaZe<br />

wignebi<br />

1) `petre iberi~ (gamomcemloba Carpe Diem, Tbilisi,<br />

2010, 31 gv.; arsebobs eleqtronuli varianti:<br />

Microsoft Internet Explorer).<br />

naCvenebia, rom qarTveli ufliswuli, maiumis<br />

episkoposi petre iberi (412-491) erT-erTi pirvel-<br />

Tagani iyo dasavleTis msoflmxedvelobiTi azrovnebis<br />

istoriaSi (netar avgustinesTan erTad),<br />

romelmac naTlad gaiazra im didmniSvnelovani<br />

principis Rirebuleba, romelsac personulobis<br />

Sinaarsis gacnobiereba ewodeba. am principis<br />

Tanaxmad, RmerTis mier adamianis Sefasebis upirates<br />

safuZvlad miCneulia am adamianis wrfeli<br />

ganzraxva, Tundac ganzraxuls fizikuri ganxorcieleba<br />

ar mohyves (magaliTad, taZris aSenebis<br />

ganzraxva da misi faqtiuri aSeneba). am princips


247<br />

momdevno saukuneebSi icavdnen pier abeliari<br />

(1079-1142), maister ekharti (1260-1327) da volfgang<br />

goeTe (1749-1832). warmoCenilia petres keTilismyofelis<br />

melania umcrosis roli (romelic adre<br />

netari avgustines wresTan iyo daaxloebuli)<br />

rogorc SesaZlebeli xidisa dasavleTisa da<br />

aRmosavleTis asketizms Soris.<br />

2) `ilia WavWavaZe da Tanamedrove azrovneba~<br />

(gamomcemloba Carpe Diem, Tbilisi, 2010, 45 gv.;<br />

arsebobs eleqtronuli varianti: Microsoft Internet<br />

Explorer).<br />

narkvevi miznad isaxavs SesaZleblobis da<br />

sinamdvilis mimarTebis iliaseuli gagebis analizs<br />

namdvilisa da gonivrulis hegeliseuli<br />

gagebis Suqze. gansakuTrebuli yuradReba eqceva<br />

ilias samarTlebrivi optimizmis kavSirs mis mier<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mxolod evoluciuri ganviTarebis<br />

aucileblobis moTxovnasTan.<br />

statiebi<br />

1) `filosofia Tanamedrove saqarTveloSi~<br />

(`Фiлософська Думка~, N4, kievi, 2010, 14-26, Targmani<br />

inglisuridan ukrainul enaze <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambeSi gamoqveynebuli<br />

statiisa, t. 175, #.2, 2007, 128-136).<br />

Jurnalis am nomris saxiT aRdga ukraineli<br />

da qarTveli mkvlevrebis mier saerTo nomris<br />

gamoqveynebis tradicia garkveuli periodulobiT.<br />

2) `<strong>erovnuli</strong> identoba, rogorc arCevanis Sedegi~<br />

(gadacemulia dasabeWdad).<br />

3) `s.dodaSvili neoplatonizmis Sesaxeb~ (gadacemulia<br />

dasabeWdad).<br />

aris me-2 da me-3 statiebis eleqtronuli varianti:<br />

Microsoft Internet Explorer).


248<br />

akad. g.TevzaZem waikiTxa moxseneba _ `iracionalizmi,<br />

rogorc gonebis mier sakuTari Tavis<br />

kritika~ filosofosTa msoflio dRisadmi mi-<br />

ZRvnil saerTaSoriso konferenciaze _ `axali<br />

samecniero-kvleviTi proeqtebi filosofiaSi~ (gr.<br />

robaqiZis universiteti, Tbilisi, 2010).<br />

akad. g.TevzaZe xelmZRvanelobda sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis filosofiis, fsiqologiisa<br />

da politologiis problemaTa komisiis<br />

muSaobas.<br />

akademikosi mariam lorTqifaniZe<br />

wigni<br />

`ram gadagvarCina~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />

memkvidreobis dacvis fondi, seria: qarTveli<br />

xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi, 2010, 18<br />

gv.).<br />

gaanalizebulia mcirericxovani eris saukuneebis<br />

ganmavlobaSi ganvlili mZime gza da mizezebi,<br />

ramac gadagvarCina.<br />

statiebi<br />

1) `afxazeTis statusi <strong>saqarTvelos</strong> SemadgenlobaSi:<br />

sakiTxis istoriisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />

J. `The Caucasus & globalization~, v. 4, Issue 1-2, 172-183, inglisur<br />

enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск<br />

1-2, 205-217, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />

ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> erT-erTi istoriul-geografiuli<br />

olqis _ afxazeTis istoria. aRniSnulia,<br />

rom afxazeTi <strong>saqarTvelos</strong> ganuyofeli<br />

nawilia da is (saqarTvelodan gamoyofamde) qar-<br />

Tul politikur, saxelmwifoebriv da kulturul<br />

sistemaSi Sedioda. afxazi ewodeboda afxazeTis<br />

mcxovrebs, rogorc kaxeli _ kaxeTis, megreli –


249<br />

samegrelos, svani – svaneTis, guruli – guriis...<br />

da yvela eseni erTad qarTvelebi iyvnen. XVI-XVII<br />

saukuneebidan, saSinao da sagareo procesebis<br />

Sedegad, <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis Semcirebis vi-<br />

TarebaSi, xdeboda Crdilo kavkasiidan sxvadasxva<br />

eTnikuri jgufebis Camosaxleba saqarTveloSi da<br />

kompaqturad dasaxleba. sakuTriv afxazeTSi saxldebodnen<br />

adiRur-Cerqezuli modgmis tomebi,<br />

romelnic Tavis Tavs afsuas uwodeben da romelTac<br />

maTma Tanamedroveebma, radgan isini afxazeTSi<br />

dasaxldnen, `afxazi~ uwodes, saidanac es<br />

saxelwodeba Sevida rusul da evropul enebSi.<br />

afsua dRes eria, <strong>saqarTvelos</strong> mkvidri (ara aborigeni),<br />

Tavisi myarad Camoyalibebuli <strong>erovnuli</strong><br />

TviTSegnebiT, kulturiT, aqvT aborigen qarTvel<br />

mosaxleobasTan cxovrebisa da garkveuli administraciuli<br />

TviTmmarTvelobis ufleba.<br />

2) `VI-X saukuneebis <strong>saqarTvelos</strong> istoria~<br />

(TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />

kaTedra 1918-2005~, `artanuji~, Tbilisi, 2010, 106-<br />

128).<br />

akad. m.lorTqifaniZem dawera recenzia gamosaqveyneblad<br />

gadacemul naSromze `kavkasiis qalaqebi~<br />

(elvira muradalieva, baqo, 500 gv., rusul<br />

enaze).<br />

akad. m.lorTqifaniZes mieniWa (avtorTa koleqtivTan<br />

erTad) ivane javaxiSvilis saxelobis<br />

premia `qarTlis cxovrebis~ axali gamocemisaTvis.<br />

man monawileoba miiRo kavkasiologTa II saerTaSoriso<br />

kongresis muSaobaSi (Tbilisi) da<br />

gaakeTa moxseneba `mefe giorgi II-is vejinisa da<br />

karis cixeTaTvis brZolis istoriidan~.


250<br />

akademikosi roin metreveli<br />

monografiebi, wignebi<br />

1) `<strong>saqarTvelos</strong> mefeebi da patriarqebi~ (`artanuji~,<br />

Tbilisi, 2010, 178 gv.).<br />

gamokvleulia Sua saukuneebis <strong>saqarTvelos</strong><br />

ori umaRlesi rangis moRvawis _ mefisa da patriarqis<br />

urTierToba, mefisa da samefo xelisuflebis<br />

mdgomareoba, aseve patriarqis institutTan<br />

dakavSirebuli sakiTxebi, misi ganviTareba da<br />

problemebi. aris cda, istoriis garkveul monakveTSi<br />

warmoCndes es institutebi, kerZod is<br />

ritualebi, romlebic uSualodaa dakavSirebuli<br />

rogorc mefis, ise patriarqis ZalauflebaSi<br />

SesvlasTan, maT kurTxevasa da sxva movlenebTan.<br />

wigns Tan erTvis erTiani <strong>saqarTvelos</strong><br />

mefeebisa da sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikospatriarqebis,<br />

imereTis mefeebisa da dasavleT<br />

<strong>saqarTvelos</strong> (afxazeTis) kaTolikos-patriarqebis,<br />

qarTlisa da kaxeTis mefeebisa da aRmosavleT<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqebis, agreTve, avtokefaliis<br />

aRdgenis (1917 w.) Semdgomi periodis<br />

sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqebis<br />

zeobis (biografiuli masalebiTurT) nusxebi.<br />

2) `oqros xana~ (`artanuji~, Tbilisi, 2010,<br />

210 gv., inglisur enaze).<br />

monografiaSi ucxoel mkiTxvels miewodeba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoria XI saukunis dasawyisidan<br />

XIII saukunis 20-ian wlebamde. naCvenebia feodaluri<br />

<strong>saqarTvelos</strong> politikuri gaerTianebis etapebi.<br />

aRwerilia <strong>saqarTvelos</strong> politikuri, ekonomikuri<br />

da socialur-kulturuli viTareba. dasabuTebulia,<br />

Tu ratom ewoda am periods saqar-<br />

Tvelos istoriis `oqros xana~.


251<br />

3) `eqvTime TayaiSvilis biobibliografia~,<br />

vrceli statiiT eqvTime TayaiSvilis cxovrebisa<br />

da moRvaweobis Sesaxeb (<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />

da mecnierebis saministro, <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

biblioTeka, bibliografiuli seria `qar-<br />

Tveli mecnierebi~, Tbilisi, 2010).<br />

4) `zurab anCabaZe~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 41 gv.).<br />

gadmocemulia gamoCenili mecnierisa da<br />

sazogado moRvawis, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis wevr-korespondentis zurab<br />

anCabaZis cxovreba da moRvaweoba. aqvea dabeWdili<br />

mis mier gamoqveynebuli samecniero Sromebis<br />

nusxa.<br />

5) `Ralati da erTguleba~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />

memkvidreobis dacvis fondi, seria:<br />

qarTveli xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi,<br />

2010, 36 gv.).<br />

broSuraSi mocemulia komentari aleqsandre<br />

orbelianis mogonebaze vaxtang orbelianis Sesaxeb.<br />

statiebi<br />

1) `erTiani qarTuli monarqiis istoria, XI s.-<br />

XIII s-is 20-iani ww.~ (TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong><br />

istoriis kaTedra 1918-2005~, `artanuji~,<br />

Tbilisi, 2010, 129-148).<br />

naCvenebia <strong>saqarTvelos</strong> politikuri istoriis<br />

sakiTxebis (XI s.-XIII s-is 20-iani wlebi) Seswavliloba<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis <strong>saqarTvelos</strong><br />

istoriis kaTedris profesor-maswavlebelTa<br />

mier, ivane javaxiSvilisa da misi mowafeebis,<br />

kaTedris sxva wevrebis mier gaweuli<br />

Sroma epoqis gabmuli istoriis Seqmnis, qveynis<br />

politikuri gaerTianebisa da politikuri pire-


252<br />

bis rolis warmoCenaSi, qarTvel mefeTa politikis<br />

ZiriTadi mimarTulebebi, urTierTobebi bizantiasa<br />

da somxeTTan, sxva politikur erTeuleb-<br />

Tan.<br />

2) `<strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso urTierTobebisa<br />

da diplomatiis istoriis istoriografia~<br />

(TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />

kaTedra 1918-2005~, `artanuji~, Tbilisi, 2010, 193-<br />

208).<br />

warmoCenilia, rom <strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso<br />

urTierTobebisa da diplomatiis istoriis<br />

mecnieruli Seswavla jer kidev XIX saukuneSi<br />

daiwyo. Tbilisis universitetis <strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />

kaTedris profesuram axal, maRal doneze<br />

aiyvana es saqme. xazgasmulia qarTuli saxelmwifo<br />

da saxalxo diplomatiis istoriis samecniero-kvleviTi<br />

centris saqmianoba qarTuli diplomatiis<br />

istoriis Seswavlis saqmeSi.<br />

3) `didi ivane javaxiSvili <strong>saqarTvelos</strong>Tvis~<br />

(ivane javaxiSvilis dabadebis dRisadmi miZRvnili<br />

samecniero konferenciis _ `<strong>saqarTvelos</strong> samociqulo<br />

marTlmadidebeli eklesiis istoriis<br />

sakiTxebi~ masalebi, <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />

wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli<br />

universiteti, Tbilisi, 2010, 4-7).<br />

didi mecnieris rTuli cxovrebisa da moRvaweobis<br />

fonze yuradReba gamaxvilebulia mis mier<br />

eklesiis istoriis kvlevaze.<br />

akad. r.metrevels (mTavari redaqtori da<br />

erT-erTi avtori) mieniWa ivane javaxiSvilis saxelobis<br />

premia `qarTlis cxovrebis~ axali gamocemisaTvis.


253<br />

2010 w. akad. r.metrevelma monawileoba miiRo<br />

kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresisa (Tbilisi)<br />

da evropis mecnierebisa da xelovnebis akademiis<br />

saerTaSoriso konferenciis (vena, avstria)<br />

muSaobaSi.<br />

akademikosi daviT musxeliSvili<br />

wignebi<br />

1) `eris istoria~ (`universali~, Tbilisi,<br />

2010, 50 gv., meore gamocema).<br />

mokled gadmocemulia qarTveli xalxis istoria<br />

uZvelesi droidan dRevandlamde. naCvenebia,<br />

rom <strong>saqarTvelos</strong> geopolitikur mdebareobas<br />

msoflios dasavleT da aRmosavleT did imperiaTa<br />

interesebis gadakveTis kvanZze arsebiTi<br />

mniSvneloba hqonda qveynis politikuri ganviTarebisaTvis<br />

da xSirad iwvevda mis teritoriul<br />

danawevrebas. rogorc ki sustdeboda sagareo<br />

faqtori, myisve iwyeboda qveynis reintegraciis<br />

organuli procesi, ganpirobebuli imanenturi<br />

socialur-ekonomikuri da demografiul-kulturuli<br />

faqtorebiT.<br />

2) `qarTvelTa warmomavlobisaTvis~ (saqar-<br />

Tvelos eTnografiuli memkvidreobis dacvis fondi,<br />

seria: qarTveli xalxis tradiciuli kultura,<br />

Tbilisi, 2010, 26 gv.).<br />

anTropologiuri, lingvisturi, arqeologiuri<br />

da istoriul-geografiuli monacemebis analizis<br />

safuZvelze warmoCenilia qarTvelTa eTnogenezis<br />

procesi, sxvadasxva qarTul da araqarTul<br />

tomTa istoriuli urTierToba aTaswleulis man-<br />

Zilze, romlis Sedegad Zv.w. IV saukuneSi Seiqmna<br />

pirveli erTiani qarTuli saxelmwifo.


254<br />

3) `anaklia~, II (TanaavtorobiT; gamomcemloba<br />

`eTnopolitika~, Tbilisi, 2010, 139 gv.).<br />

gaSuqebulia 1972-1979 wlebSi kolxeTis eqspediciis<br />

razmis mier anakliis adreuli brinjaos<br />

xanis namosaxlarze (anakliis dixaguZuba II) Catarebuli<br />

gaTxrebis Sedegebi. dadgenilia, rom<br />

Zegli warmoadgens Zv.w. III aTaswleulis meore<br />

naxevris samosaxlos. warmoCenilia namosaxlaris<br />

tipi (erTi komlis samosaxlo), xis nagebobaTa<br />

mSeneblobis teqnika, mosaxlis meurneobis saxeoba<br />

(miwaTmoqmedeba, wvrilfexa mesaqonleoba, brinjaos<br />

metalurgia).<br />

statiebi<br />

1) winasityvaoba ortomeulisa `<strong>saqarTvelos</strong><br />

istoria toponimiaSi. <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli<br />

toponimiis korpusi~ (redaqtori akad. d.musxeliSvili;<br />

`universali~, Tbilisi, 2010, 3-8).<br />

saubaria toponimiis mniSvnelobaze qveynis<br />

istoriis gaSuqebisaTvis da, kerZod, zogierT im<br />

problemaze, romelsac svams <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli<br />

toponimia.<br />

2) winasityvaoba krebulisa `Sida qarTlis<br />

osebis istoriis zogierTi sakiTxi~ (redaqtori<br />

akad. d.musxeliSvili; `universali~, Tbilisi, 2010,<br />

rusul enaze).<br />

saubaria <strong>saqarTvelos</strong> istoriis faqtebis gayalbebaze<br />

osi separatistebisa da maTi sulisCamdgmelebis<br />

antiqarTul publikaciebSi.<br />

3) `winasityvaobis magivrad~ da `Sua saukuneebis<br />

somxeTisa da <strong>saqarTvelos</strong> politikuri ur-<br />

TierTobebidan~ (2009 wels gamocemuli krebulis<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> istoriis zogierTi sakiTxi somxur<br />

istoriografiaSi~ inglisuri Targmani – `Same is-


255<br />

sues of Georgian histori in Armenian historiography~, `universali~,<br />

Tbilisi, 2010, inglisur enaze).<br />

4) `xornabuji~ (J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo<br />

universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />

2010).<br />

qarTuli istoriuli wyaroebis CvenebaTa<br />

safuZvelze mokled gaSuqebulia Sua saukuneebis<br />

<strong>saqarTvelos</strong> erT-erTi mniSvnelovani provinciis<br />

_ kambeCovanis administraciul-politikuri centris,<br />

cixe-qalaq xornabujis istoria iveria-alvaneTis<br />

politikuri, ekonomikuri da demografiuli<br />

urTierTobis fonze.<br />

5) `aRmosavleT qarTvel tomTa gaerTianebani<br />

qarTlis samefos warmoqmnamde~ (krebuli `kavkasiis<br />

istoriisa da arqeologiis sakiTxebi~, Tbilisi,<br />

2010).<br />

ganxilulia Zv.w. II aTaswleulis bolosa da<br />

I aTaswleulis dasawyisSi kavkasiis samxreT-dasavleT<br />

periferiaze da mcire aziis Crdilo-aRmosavleT<br />

nawilSi mosaxle aRmosavlel-qarTvel<br />

tomTa istoriis sakiTxebi, kerZod, maTi politikuri<br />

urTierToba ZvelaRmosavlur saxelmwifoebTan<br />

(asureTi, urartu) da maTi mcdelobani pirvel<br />

saxelmwifoebriv gaerTianebaTa Seqmnisa.<br />

akademikosi SoTa nadiraSvili<br />

statiebi<br />

1) `socialuri ganwyobis Taviseburebani~<br />

(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne~, #1, Tbilisi,<br />

2010, 103-108).<br />

ganwyobis Teoriis Semdgomi ganviTarebis safuZvelze<br />

SesaZlebeli gaxda socialuri ganwyobis<br />

Seswavla. dadgenilia ganwyobis sami tipi:<br />

a) individis qcevis ganwyoba, b) subieqtis inte-


256<br />

leqtualuri qcevis ganwyoba, g) pirovnebis socialuri<br />

ganwyoba. socialuri ganwyoba safuZvlad<br />

edeba socialur garemoSi pirovnebis moqmedebas.<br />

igi iqmneba pirovnebis moTxovnilebisa da socialuri<br />

garemos moTxovnebis safuZvelze, xasiaTdeba<br />

socialuri moTxovnebis mimarT dadebiTi da<br />

uaryofiTi damokidebulebiT. pirovnebas eqmneba<br />

dadebiTi da uaryofiTi ganwyobebis sistemebi,<br />

romelTa safuZvelze igi socialur garemosTan<br />

TanamSromlobs. dadgenilia 4 martivi da 8 specifikuri<br />

kanoni, romlebic safuZvlad edeba adamianis<br />

fizikur da socialur Seguebas.<br />

2) `socialuri ganwyobis formirebisa da<br />

moqmedebis kanonzomierebani” (J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis<br />

macne”, #1, Tbilisi, 2010, 108-113).<br />

Seswavlilia socialuri ganwyobis formirebis<br />

faqtorebi da misi moqmedebis kanonzomierebani.<br />

socialuri ganwyoba aRmocendeba socialuri<br />

moTxovnilebis, socialuri moTxovnisa da<br />

socialuri qcevis operaciuli SesaZleblobebis<br />

erTdrouli zemoqmedebis Sedegad. dadgenilia,<br />

agreTve, aqtualuri da dispoziciuri ganwyobebis<br />

formebi. Seswavlilia socialuri ganwyobis ise-<br />

Ti Tvisebebi, rogoricaa valentobis miRebis<br />

zona da Sewynarebis zona.<br />

3) `Semoqmedebis fsiqologiuri buneba ganwyobis<br />

Teoriis TvalsazrisiT” (TanaavtorobiT; Salva<br />

CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />

Sromebis krebuli `fsiqologia”, t. XXII,<br />

Tbilisi, 2010, 189-196).<br />

ganxilulia Semoqmedebis safuZvlad mdebare<br />

socialuri ganwyoba, romlis safuZvelze pirovneba<br />

qmnis axal sinamdviles. froidis Teori-


257<br />

isagan gansxvavebiT, igi ar efuZneba mxolod<br />

seqsualurad daukmayofilebel aracnobier mo-<br />

Txovnilebebs, aramed qmnis yovelgvar daukmayofilebel<br />

moTxovnilebaTa Sesatyvis sinamdviles<br />

da amiT amdidrebs arsebul realobas. ganwyobis<br />

cnebis safuZvelze SesaZlebeli xdeba SemoqmedebiTi<br />

aqtivobis mravali Taviseburebis gageba.<br />

akademikosi oTar jafariZe<br />

statiebi<br />

1) `kavkasiis uZvelesi mosaxleobis adreuli<br />

eTnogenezis sakiTxebi~ (krebuli `kavkasiuri Ziebani~,<br />

I, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2009, 530-<br />

537).<br />

kavkasiis mkvidri mosaxleobis eTnogenezis<br />

sakiTxebi, ZiriTadad, lingvisturi masalis interpretaciis<br />

safuZvelze ganixileboda. kavkasia-<br />

Si farTod gaSlilma arqeologiurma kvleva-<br />

Ziebam sruliad axleburad daayena aborigeni<br />

xalxebis warmomavlobis da pirvelsacxovrisis<br />

sakiTxebi. icvleba Sexeduleba maTi winaprebis<br />

samxreTidan gadmonacvlebis Sesaxeb da ufro<br />

isaa savaraudo, rom kavkasiis uZvelesi mosaxleoba<br />

eTnokulturulad adgilobrivi warmomavlobisaa.<br />

2) `Sida qarTlis Crdilo zolis _ samaCablos<br />

uZvelesi istoriidan~ (krebuli `samecniero<br />

paradigmebi~, `merani~, Tbilisi, 2009, 545-554).<br />

samaCablos miwa-wyalze Seswavlil samarovnebSi<br />

(soflebi nuli da qvasaTali) mopovebuli<br />

masalebi bevr saerTos naxuloben Crdilo-aRmosavleT<br />

kavkasiaSi gavrcelebul Sua brinjaos<br />

xanis kulturasTan. rogorc Cans, am dros


258<br />

CrdiloeTidan migrirebuli mosaxleoba sakmaod<br />

myarad saxldeba frone-liaxvis ormdinareTSi.<br />

3) `ior-alaznis ormdinareTi gvianbrinjaos<br />

xanaSi~ (krebuli `kavkasiis istoriisa da arqeologiis<br />

sakiTxebi~, Tbilisi, 2010).<br />

mimoxilulia ior-alaznis ormdinareTSi gvianbrinjaos<br />

xanaSi mimdinare procesebi. am dros<br />

aq brinjaos metalurgia sakmaod maRal safexurs<br />

aRwevs. Cndeba axali saxis sabrZolo da sameurneo<br />

iaraRebi. Cans, adgilobrivi mosaxleobis<br />

brZolisunarianoba sakmaod maRali unda yofiliyo.<br />

am kulturis gavlenis qveS eqceva Sida qar-<br />

Tlis didi nawili.<br />

akad. o.jafariZem daasrula muSaoba naSromze<br />

_ `kavkasiis da wina aziis urTierTobis<br />

sakiTxisaTvis Zv.w. VI-III aTaswleulebSi~.<br />

kavkasiis arqeologiis, eTnologiisa da folkloristikis<br />

saerTaSoriso konferenciaze (Tbilisi)<br />

man gaakeTa moxseneba `kavkasiis mkvidri<br />

mosaxl;eobis eTnogenezis sakiTxisaTvis~.<br />

akademiis wevr-korespondenti zaza aleqsiZe<br />

monografia<br />

`arseni safareli, `ganyofisaTÂs qarTlisa<br />

da somxiTisa~ (TanaavtorobiT; ~Revue des Études arméniennes~,<br />

#32, `petersi~, parizi, safrangeTi, 2010,<br />

59-132, frangul enaze).<br />

naSromi wamoadgens arseni safarelis traqtatis<br />

frangul Targmans Sesabamisi gamokvleviTa<br />

da komentarebiT.<br />

statiebi<br />

1) `qarTvel ebraelTa saRmrTo misia Sua saukuneebis<br />

qarTuli saeklesio tradiciiT~ (daviT


259<br />

baazovis <strong>saqarTvelos</strong> ebraelTa istoriis muzeumis<br />

Sromebi, VI, `universali~, Tbilisi, 2010, 23-<br />

34).<br />

ganxilulia wyaroebi qarTvel ebraelTa mier<br />

qarTlSi qristes kvarTis Camotanisa da wm. ninos-<br />

Tvis qarTlisaken gzis gakvalvis Sesaxeb. qar-<br />

Tvel ebraelTa saRmrTo misia, romlis ideac<br />

gatarebulia `moqcevaÁ qarTlisaÁSi”, droTa ganmavlobaSi<br />

icvleboda da ukve sruliad aRara<br />

Cans `moqcevis~ leonti mroveliseul istoriaSi.<br />

2) `uZvelesi qarTuli oTxTavis ucnobi fragmentebi,<br />

humanitaruli kvlevebi~ (weliwdeuli, #1,<br />

Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 81-102).<br />

ganxilulia ori sxvadasxva (Mat 3716, Arm 24)<br />

somxuri xelnaweris forzacebad gamoyenebul<br />

fragmentebSi da Q 213-Si daculi saxarebis teqstebi<br />

da maTi mimarTeba saxarebaTa sxavadasxa<br />

redaqciebTan.<br />

akad.wevr-kor. z.aleqsiZem daasrula muSaoba<br />

samecniero-kvleviT samuSaoze: `somxur enaze Semonaxuli<br />

ierusalimis, somxeTisa da kavkasiis<br />

albaneTis ierarqebs Soris VI s-is II naxevris<br />

mimoweris Targmna gamokvleviTa da komentarebiT~.<br />

mimowera asaxavs amierkavkasiis eklesiebs Soris<br />

arsebul daZabul situacias dvinis II adgilobriv<br />

krebaze da saeklesio ganxeTqilebis sawyis<br />

situacias maSindel qristianul aRmosavleTSi<br />

mimdinare dogmaturi polemikis fonze. samuSaom<br />

damatebiT moiTxova VII saukunis dasawyisis<br />

epistoles Targmna.<br />

akad.wevr-kor. z.aleqsiZem monawileoba miiRo<br />

konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:


260<br />

_ `Zveli qarTuli sinodikonebi~ (samecniero<br />

konferencia `bizantiuri da postbizantiuri xanis<br />

sinodikonebi~, parizi, safrangeTi, 2010);<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifoebrivi tolerantobis<br />

istoriuli fesvebi~ (konferencia `tolerantoba<br />

_ TanamSromlobis piroba~, Tbilisi, 2010);<br />

_ budapeStis centraluri evropis universitetSi<br />

Catarda simpoziumi `kavkasia da bizantia~<br />

(saswavlo-samecniero centris dafuZneba da silabusebis<br />

momzadeba). akad.wevr-kor. z.aleqsiZe centris<br />

erT-erTi damfuZnebeli, proeqtis koordinatori<br />

da silabusebis avtoria.<br />

akad.wevr-kor. z.aleqsiZem kaliforniis universitetSi<br />

(los-anjelesi, aSS) waikiTxa leqciaTa<br />

kursi `qristianuli kavkasia aRmosavleTsa<br />

da dasavleTs Soris~.<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis saerTo<br />

krebaze man gaakeTa moxseneba: `balatunusis<br />

orenovani warwera~, xolo xelnawerTa <strong>erovnuli</strong><br />

centris k.kekeliZis saxelobis mudmivmoqmed seminarze<br />

_ moxsenebebi: 1) `bizantiis imperiis ucnobi<br />

qarTveli didi moxele da misi sagvareulo~,<br />

2) `taos saepiskoposo gvianantikuri xanis dokumentebsa<br />

da naratiul wyaroebSi~.<br />

akademiis wevr-korespondenti irakli imedaZe<br />

statiebi<br />

1) `diskusiebi ganwyobis fsiqologiis garSemo”<br />

(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne”, #1, Tbilisi,<br />

2010, 18-43).<br />

ganxilulia 1952 wels TbilisSi, <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis mier mowyobili diskusiis<br />

_ `sabWoTa fsiqologiis aqtualuri problemebi”<br />

yvela aspeqti _ winmswrebi movlenebi da


261<br />

mimdinareobis peripetiebi. diskusiaze, arsebiTad,<br />

ganixileboda ori ZiriTadi sakiTxi: fsiqologiis<br />

gardaqmna moskovis e.w. `pavlovuri sesiis”<br />

Sedegebis gaTvaliswinebiT da d.uznaZis ganwyobis<br />

Teoriis ideologiuri gamarTuloba. ganwyobis<br />

Teoriis oponentebis argumentacia umTavresad<br />

istmat-diamatis kliSeebs eyrdnoboda. d.uzna-<br />

Zis skolis warmomadgenlebi maT mecnierul debulebebs<br />

upirispirebdnen. diskusiam ganwyobis skolis<br />

`didi upiratesobiT” Caiara. socialur<br />

WrilSi man xeli Seuwyo qarTuli fsiqologiuri<br />

skolis konsolidacias. inteleqtualur WrilSi<br />

Seasrula erTgvari poligonis funqcia, sadac<br />

gamoicada, dazustda da daixvewa argumentacia<br />

ufro seriozul oponentebTan sakamaTod, bevrad<br />

ufro rTul situaciaSi da socialur garemoSi.<br />

2) `nebisyofis Teoriis aqtualuri problemebis<br />

Sesaxeb (d.nadiraSvilis werilTan dakavSirebiT)”<br />

(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne”, #1,<br />

Tbilisi, 2010, 179-189).<br />

werili polemikuri xasiaTisaa da exeba nebelobis<br />

fsiqologiis principuli sakiTxebis<br />

garkvevas.<br />

3) `nebelobiTi qcevis fenomenologia” (Salva<br />

CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />

Sromebis krebuli `fsiqologia”, t. XXII,<br />

`universali~, Tbilisi, 2010, 118-135).<br />

fenomenologiuri aspeqti erT-erTi umniSvnelovanesia<br />

nebisyofis fsiqologiaSi. masTan<br />

uSualo kavSirSi daismis da wydeba nebisyofis<br />

Teoriis ori Zireuli sakiTxi: nebelobis<br />

dinamikuri wyarosa da nebis Tavisuflebisa. ar<br />

aris swori saWiroebis gancdasTan uSualo dakav-


262<br />

Sireba moTxovnilebisagan gansxvavebuli nebelobis<br />

avtonomiuri Zalisa. fenomenologiuri argumenti<br />

arc nebis Tavisuflebis problemis gadasawyvetad<br />

gamodgeba. Tavisuflebis gancda maSinac<br />

iCens Tavs, roca qceva subieqtis nebiT ar<br />

aris gansazRvruli (magaliTad, posthipnozuri<br />

STagonebis dros). filosofosebis mier dasmul<br />

kiTxvaze, xom ar aris nebis Tavisuflebis gancda<br />

iluzia, neiromecnierTa zogierTi warmomadgeneli,<br />

uaxles gamokvlevebze dayrdnobiT, dadebiTad<br />

pasuxobs. es gamokvlevebi Tavisufali nebis<br />

citadelis _ gadawyvetilebis winmswreb da mis<br />

ganmsazRvrel aracnobier procesebze mianiSneben.<br />

maTi daxasiaTeba zedmiwevniT kargad SeiZleba<br />

ganwyobis cnebiT. d.uznaZis mixedviT ganwyoba<br />

yovelgvari qcevisa da cnobieri gancdis, maT<br />

Soris iluzorulis, fsiqologiuri safuZvelia.<br />

akad. wevr-kor. i.imedaZem monawileoba miiRo<br />

prof. Salva CxartiSvilis dabadebis 100 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili samecniero konferenciis organizebaSi<br />

(quTaisi) da waikiTxa moxseneba S.CxartiSvilis<br />

wvlilis Sesaxeb qarTuli fsiqologiuri<br />

mecnierebis ganviTarebaSi.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

guram lorTqifaniZe<br />

statiebi<br />

1) `adreqristianuli stela biWvinTis samarovnidan~<br />

(krebuli `Cveni sulierebis balavari”,<br />

II, `universali”, Tbilisi, 2010, 9-11).<br />

Seswavlilia avtoris mier biWvinTis (Zv. pitiunti)<br />

samarovanze aRmoCenili adreqristianuli<br />

adgilobrivi qviSa-qvis stela, rkinis jvris samalaviT.<br />

ax.w. III s-iT daTariRebuli rkinis jvari


263<br />

da stela uZvelesia ara marto CvenSi, aramed<br />

mTel saqristianoSi.<br />

2) `vanis naqalaqaris Zv.w. I saukunis anonimuri<br />

monetebis fizikur-qimiuri analizis Sedegebi~<br />

(krebuli `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />

folkloristika~, `meridiani”, Tbilisi, 184-185,<br />

rusul enaze).<br />

pirvelad Cvens istoriografiaSi, uaxlesi<br />

rentgenuli fluroscenciuli speqtrometris<br />

(INNOV X Alpha ser) gamoyenebis Sedegad dadgenilia,<br />

rom kolxuri TeTrebis Zv.w. III-II ss. gviandeli<br />

seria da vanSi aRmoCenili Zv.w. I s. anonimuri<br />

unikaluri monetebi erTnairi teqnikiT<br />

(plakireba) aris damzadebuli, rac udavod maTi<br />

adgilobrivi, vanuri warmoebis maCvenebelia.<br />

3) `hunebi pitiuntSi. IV s.~ (TanaavtorobiT;<br />

`kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis masalebi~,<br />

Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 83-87).<br />

arqeologiuri masalebisa da pitiuntis naqalaqaris<br />

stratigrafiis safuZvelze gakeTebulia<br />

mniSvnelovani daskvna. 371 wels hunebma, gaanadgures<br />

ra bosforis samefo da misi dedaqalaqi<br />

pantikapeloni, ieriSi miitanes biWvinTis _ Zveli<br />

pitiuntis cixe-simagreze. pitiunti IV s. warmoadgenda<br />

romaelTa sayrden punqts istoriul egrisSi.<br />

is icavda imperiis Soreuli misadgomebis<br />

usafrTxoebas gaaqtiurebuli momTabare tomebisagan,<br />

kerZod, hunebisagan. arqeologiuri monacemebiT<br />

hunebs 372 w. auRiaT da gadauwviaT pitiunti<br />

(biWvinTa). hunebs ukavSirdeba biWvinTis samarovanze<br />

gamovlenili mxedarTa aTiode samarxi,<br />

dakrZalulTa specifikuri poziT da xelovnurad<br />

deformirebuli Tavis qalebiT. am tipis samarxebi


264<br />

arc IV s-mde da arc mis momdevno periodSi ar<br />

yofila aq dafiqsirebuli.<br />

4) `salvador de madiriaga da misi fantastikuri<br />

arqeologiuri romani `wminda Jirafi”<br />

(ж. `Археология Кавказа~, #2-3, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

muzeumi, Tbilisi, 2010, 163-173, rusul enaze).<br />

mimoxilulia cnobili espaneli mecnieris,<br />

kulturologis, sazogado da politikuri moRvawis,<br />

diplomatis salvador de madiriagas (1886-<br />

1978) Tavis droze gaxmaurebuli arqeologiuri<br />

romani. is daibeWda londonSi 1922 wels, iTargmna<br />

mraval enaze, maT Soris, rusulad 1928 wels.<br />

romanSi, romelsac zogjer utopiurs uwodeben,<br />

moqmedeba mimdinarobs 6922 wels, afrikul saxelmwifo<br />

eboniaSi. arqeologebi ikvleven im droisaTvis<br />

gamqral evropul civilizacias afrocentristuli<br />

poziciidan, cdiloben axsnan gabatonebuli<br />

TeTri rasisa da maTi kulturis dakninebisa<br />

da gaqrobis mizezebi. romani kargad asaxavs<br />

evropaSi arqeologiis ganviTarebis garkveul<br />

etapebs XX s-is dasawyisSi.<br />

5) `kaxeTis arqeologiuri eqspediciis dinamika~<br />

(krebuli `kavkasiis istoriisa da arqeologiis<br />

sakiTxebi~, ilias saxelmwifo universitetis<br />

gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 5-13).<br />

gaanalizebulia kaxeTis arqeologiuri eqspediciis<br />

Sedegebi, romlebic dakavSirebulia akad.<br />

wevr-kor. k.ficxelauris saxelTan. gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavia ior-alaznis velis II-I aTaswleulis<br />

winaurartuli saqalaqo civilizaciebi Tavisi<br />

mZlavri metalurgiuli baziTa da ganviTarebuli<br />

soflis meurneobiT.<br />

6) `caiSis ganZi~ (TanaavtorobiT; krebuli `kavkasiis<br />

istoriisa da arqeologiis sakiTxebi~, ili-


265<br />

as saxelmwifo universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />

2010, 41-48).<br />

Seswavlilia sofel caiSSi sasoflo-sameurneo<br />

samuSaoebis dros SemTxveviT aRmoCenili Zv.w.<br />

III-II ss. qvevrsamarxebis kompleqsebi, maT Soris<br />

70-ze meti `kolxuri TeTri”.<br />

7) `ebraulwarweriani WurWeli yulevidan~<br />

(TanaavtorobiT; krebuli `kulturis istoriisa<br />

da Teoriis sakiTxebi. aRmosavluri krebuli~,<br />

XXVI, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 89-93).<br />

ganxilulia yulevSi (redut-kale) aRmoCenili<br />

faifuris WurWlis natexebi. WurWeli sasadilo<br />

mowyobilobis nawilia, romelic dadianebs<br />

ekuTvnoda. yuradRebas imsaxurebs TefSis mozrdili<br />

natexi, romelzedac ebrauli warwerebia.<br />

savaraudod miTiTebulia WurWlis mwarmoeblis<br />

saxeli, gvari, produqciis nomeri da igi TariRdeba<br />

XIX saukunis Sua xanebiT.<br />

8) recenzia akad. r.metrevelis wignze `ebraelebi<br />

saqarTveloSi” (`kulturis istoriisa da<br />

Teoriis sakiTxebi. aRmosavluri krebuli~, XXVI,<br />

Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 131-135).<br />

aRniSnulia, rom akad. r.metrevelis wignSi<br />

mimoxilulia ebraelebis saqarTveloSi dasaxlebisa<br />

da adgilobriv mosaxleobasTan maTi kulturuli<br />

da ekonomikuri integraciis Sedegebi,<br />

ucxoel mogzaurTa cnobebi qarTvel ebraelTa<br />

Sesaxeb.<br />

9) `paradigmatika `dasavleTi _ aRmosavleTi~<br />

da antikuri saqarTvelo~ (J. `The Caucasus & globalization~,<br />

v. 4, Issue 3-4, CA&CC Press, 161-168, inglisur<br />

enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-4, 183-191,<br />

rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).


266<br />

naSromSi ganxilulia antikuri <strong>saqarTvelos</strong><br />

politikuri da kulturuli orientaciis problemebi<br />

Zv.w. VI s.-ax.w. IV s-is CaTvliT.<br />

gamoqveynda samecniero krebuli `kulturulsaistorio<br />

Ziebani~, miZRvnili akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZis<br />

samecniero moRvaweobis 50 wlisTavisadmi<br />

(Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 281 gv.).<br />

akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZes miRebuli aqvs<br />

amerikis ebraelTa msoflio saagentos `joinTis~<br />

granti kvlevisaTvis iudaikaSi.<br />

man monawileoba miiRo Semdegi kongresebis<br />

muSaobaSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />

_ `saqarTvelo azia-evropis TavSesayarze~<br />

(ebrauli evro-aziuri kongresi, bakuriani, 2010);<br />

_ `hunebi pitiuntSi~ (kavkasiologTa II saer-<br />

TaSoriso kongresi, Tbilisi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

liana meliqiSvili<br />

wignebi<br />

1) `eTnografiuli veli. erTaSoris urTier-<br />

Tobis problema. cnobari eqstremalur pirobebSi<br />

kvlevis Casatareblad~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />

memkvidreobis dacvis fondi, seria: qarTveli<br />

xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi, 2010,<br />

45 gv.).<br />

cnobari warmoadgens meTodologiur saxelmZRvanelos,<br />

romelSic axsnilia eqstremalur pirobebSi<br />

kvlevis Catarebis meTodi. eqstremalur<br />

viTarebaSi masalis mokvleva did sirTuleebTanaa<br />

dakavSirebuli. krizisul mdgomareobaSi myofi<br />

sazogadoebis umwvavesi problemebis warmoSobis<br />

mizezebis, eTnostereotipebis, socialuri ganwyobis<br />

realuri viTarebis amsaxveli masalis mopo-


267<br />

veba gvexmareba konfliqturi regionebis erovneba-<br />

TaSorisi urTierTobis analizis, urTierTdamokidebulebis<br />

gamwvavebis mizezebisa da stabilurobis<br />

miRwevebis saSualebebis ZiebaSi.<br />

2) `qorwilia. qorwili“ (TanaavtorobiT; seria:<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> istoriis saganZuri~, `universali~,<br />

Tbilisi, 2010, 41 gv.).<br />

qarTveli xalxis tradiciul saqorwino wes-<br />

CveulebaTa rogorc zogadqarTuli, ise lokalur-kuTxuri<br />

Taviseburebebis mTlianoba, aSkarad<br />

cxadyofs am institutis Zlieri genetikuri safuZvlebis<br />

arsebobas. igi naTeli gamoxatulebaa<br />

<strong>erovnuli</strong> TviTSegnebis, mentalobisa da zneobis<br />

RirebulebaTa erTianobisa. saqorwino wes-Cveulebebis<br />

TviTmyofadobam da unikalurobam, romelic<br />

gviCvenebs qarTuli tradiciis zneobriv<br />

Sinaarssa da gamomsaxvelobiT formas, saukuneebs<br />

gauZlo da Cvenamde moaRwia rogorc eris sulieri<br />

cxovrebis maCvenebelma.<br />

statiebi<br />

1) `eTnikuri situaciebis kognituri modelebi~<br />

(J. `analebi~, VI, Tbilisi, 2010, 334-352).<br />

kognituri midgoma saSualebas iZleva realuri<br />

situaciebi gaanalizdes adamianebis mier, maT<br />

safuZvelze Seqmnili myari kognituri kategoriebiT,<br />

riTac uzrunvelyofs eTnikuri dapirispirebis<br />

kognituri reprezentaciebisa da maTi moqmedebis<br />

meqanizmebis Seswavlas. es ukanaskneli ki<br />

eTnikuri jgufebis qcevis ara mxolod aRwerisa<br />

da axsnis saSualebas iZleva, aramed maTi prognozirebisa<br />

da marTvis instrumenticaa.<br />

2) `tolerantoba~ (J. `analebi~, VI, Tbilisi,<br />

2010, 186-194).


268<br />

tolerantoba aris moTmineba sxvisi azrisadmi,<br />

rwmenisadmi, qcevisadmi. tolerantoba ar aris<br />

droSi SeuzRudavi kategoria, ar aris adamianisa<br />

da sazogadoebis biosocialuri maxasiaTebeli.<br />

tolerantoba ar aris universalurad erTgvarovani<br />

kategoria. igi gansxvavdeba ara marto<br />

sxvadasxva politikur, aramed kulturul da a.S.<br />

faqtorSi, ar aris gansazRvruli droSi da sivrceSi.<br />

tolerantoba mkveTr CarCoebSi ar jdeba.<br />

is SeiZleba erT socialur garemoSi gamoixatebodes,<br />

rogorc mimtevebloba, meoreSi _ didsulovneba,<br />

mesameSi _ moTmena. amitom xdeba, rom xSirad<br />

politikuri an kulturuli stabilurobis rRvevisas<br />

irRveva tolerantobis CarCoebi da saukuneebis<br />

manZilze arsebuli fenomeni uceb icvleba<br />

da mSvidobiani Tanaarsebobis magivrad<br />

viRebT mkveTr Zaladobasa da dapirispirebas.<br />

tolerantoba, rogorc ganwyoba, nebayoflobiTi<br />

individualuri arCevania. is adamianSi yalibdeba<br />

socializaciis procesSi, aseve informaciis<br />

miRebiTa da cxovrebis piradi gamocdilebiT.<br />

3) `verbaluri komunikaciebi konfliqtur situaciaSi~<br />

(saerTaSoriso samecniero konferenciis<br />

_ „verbaluri komunikaciuri teqnologiebi - 2“<br />

masalebi, sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~,<br />

Tbilisi, 2010, 237-241).<br />

erT-erTi arxi eTnikuri winaswar uaryofiTi<br />

ganwyobis SeRwevisa socialuri urTierTobis sakiTxSi<br />

aris yoveldRiuri verbaluri komunikacia.<br />

msjeloba _ diskursi axdens socialuri realobis<br />

konstruirebas da TamaSobs mTavar rols<br />

ideodogiis Camoyalibebasa da gavrcelebaSi. polieTnikur<br />

sazogadoebaSi, diskursSi zogjer<br />

SefarviT da zogjer aSkarad erTmaneTis mimarT


269<br />

asaxaven negatiur da avlenen diskriminaciul<br />

damokidebulebas. aseTi pozicia yvelaze metad<br />

Tavs iCens eTnoteritoriuli dapirispirebis<br />

dros. amgvari kvlevis analizi ufro ukeT warmoadgens<br />

socialur situacias da xsnis winaswar<br />

uaryofiTad ganwyobili saubrebis socialur<br />

funqciasa da kognitur strategias, romelsac<br />

gamoiyenebs erTi jgufis warmomadgeneli, gamoxatavs<br />

ra Tavis mrwamss da azrs meore jgufis<br />

mimarT.<br />

akad.wevr-kor. l.meliqiSvili xelmZRvanelobda<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

mier dafinansebul proeqts `socialuri usafrTxoebis<br />

eTnikuri aspeqtebi polieTnikur sazogadoebaSi<br />

(eTnoumciresoba da samoqalaqo sazogadoeba<br />

qvemo qarTlis magaliTze)~. man monawileoba<br />

miiRo henri biolis fondis mier dafinansebul<br />

saerTaSoriso proeqtSi (skola-seminari)<br />

_ `daxurul zonaSi SeWra: sazRvrispira eTnikuroba<br />

da ekonomika”, romelic mieZRvna saz-<br />

Rvrispira regionSi mimdinare procesebis Seswavlas,<br />

agreTve savele muSaobis praqtikas.<br />

akad. wevr-kor. l.meliqiSvilma miiRo monawileoba<br />

konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />

_ `verbaluri komunikaciebi konfliqtur situaciaSi~<br />

(saerTaSoriso samecniero konferencia<br />

`verbaluri komunikaciuri teqnologiebi _ 2”,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti, Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ `tolerantoba da sazogadoeba~ (saerTaSoriso<br />

samecniero konferencia `xelisufleba da<br />

sazogadoeba~, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti,<br />

Tbilisi, 2010).


270<br />

igi xelmZRvanelobda gardabnisa da marneulis<br />

raionebSi Catarebul eTnografiul eqspedicias.<br />

eqspediciis kvlevis Sedegebi da SemuSavebuli<br />

rekomendaciebi waredgina: reintegraciis<br />

sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saelmwifo ministrs,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis adamianis uflebaTa<br />

dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetis<br />

Tavmjdomares, <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvels.<br />

akad.wevr-kor. l.meliqiSvilma gadaiRo 5 eTnografiuli<br />

videofilmi: `duxoborebi dmanisSi”,<br />

`svanebi dmanisSi”, `azerbaijanelebi dmanisSi”,<br />

`borCaloba”, `imedis naperwkali~. filmebSi asaxulia<br />

qvemo qarTlSi mcxovrebi eTno da konfesiuri<br />

jgufebis yofa-cxovreba, tradiciebi da<br />

problemebi. filmebis prezentacia moewyo 2010<br />

wlis 31 marts.<br />

akademiis wevr-korespondenti vladimer papava<br />

monografiebi<br />

1) `nekroekonomikis zombireba. globaluri<br />

finansur-ekonomikuri krizisis zegavlena Savi<br />

zRvis regionis qveynebze” (paata guguSvilis ekonomikis<br />

institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />

142 gv.).<br />

Seswavlilia centraluri evraziis geopolitekonomiuri<br />

problemebi. gaanalizebulia rusuli<br />

evraziizmis imperiuli xasiaTi. SeTavazebulia<br />

axali termini `centraluri kavkazia”,<br />

romelic aerTianebs centraluri aziisa da centraluri<br />

kavkasiis yofil sabWoTa respublikebs.<br />

Camoyalibebulia regionis axleburi geopolitekonomiuri<br />

xedva. ganxilulia Tanamedrove<br />

globaluri finansur-ekonomikuri krizisis umTav-


271<br />

resi safrTxe – ekonomikis zombireba. es problema<br />

gansakuTrebuli simwvaviT aisaxeba postkomunisturi<br />

kapitalizmis qveynebSi, romelTa um-<br />

Tavresi maxasiaTebeli nekroekonomikaa. nekroekonomikisa<br />

da, zogadad, ekonomikis,zombirebis problema<br />

Seswavlilia Savi zRvis regionis Tormeti<br />

qveynis magaliTze.<br />

2) igive naSromi gamoica saberZneTSi _ `ekonomikuri<br />

ganviTarebis kompleqsuri problemebi<br />

Savi zRvis regionSi: globaluri finansuri da<br />

ekonomikuri krizisis zegavlena~ (aTeni, ICBSS,<br />

2010, 92 gv., inglisur enaze).<br />

3) `gadasaxadebi da makroekonomikuri wonasworoba:<br />

lafer-keinzianuri sinTezi” (TanaavtorobiT;<br />

CA&CC Press, stokholmi, SvedeTi, 2010, 142 gv.,<br />

rusul enaze).<br />

SemoTavazebulia lafer-keinzianuri sinTezis<br />

idea da misi Sesabamisi makroekonomikuri wonasworobis<br />

modeli, romelSic erToblivi moTxovnis<br />

funqcia keinzianur principebs, xolo erToblivi<br />

miwodebis funqcia ki laferis postulatebs<br />

efuZneba. lafer-keinzianuri sinTezis pirobebSi<br />

ekonomikuri aqtiurobis amaRlebaSi da sruli<br />

dasaqmebis miRwevaSi mniSvnelovan rols, dabegvris<br />

reJimTan erTad, erToblivi moTxovna asrulebs.<br />

4) `centraluri evrazia: axleburi geopolitikuri<br />

gaazreba” (TanaavtorobiT; CA&CC Press,<br />

stokholmi, SvedeTi, 2010, 192 gv., rusul enaze).<br />

Camoyalibebulia centraluri evraziis mimarT<br />

axlebuli geopolitikuri xedva, romlis<br />

Tanaxmadac igi Sedgeba centraluri evropis, centraluri<br />

aziisa da centraluri kavkasiisagan. ev-


272<br />

raziizmisa da hartlendis imperialisturi Teoriebis<br />

sapirispirod, centraluri kavkasiisa da<br />

centraluri aziis qveynebis erTobliobis aRsaniSnavad,<br />

SemoRebulia termini `centraluri kavkazia”,<br />

rac mocemuli regionis geopolitikuri<br />

problemebis axleburad gaazrebis saSualebas iZleva.<br />

5) igive naSromi gamoica aSS-Si _ `centraluri<br />

evraziis axleburi gaazreba” (TanaavtorobiT;<br />

jon hopkinsis universitetis gamomcemloba,<br />

vaSingtoni, aSS, 2010, 144 gv., inglisur enaze).<br />

statiebi<br />

1) `postkomunisturi kapitalizmi da finansuri<br />

krizisi, anu nekroekonomiksisa da zombiekonomiksis<br />

nazavi~ (J. `Georgian International Journal of<br />

Science and Technology~, t, 2, gamoSveba 1, aSS, 2010,<br />

37-55, inglisur enaze).<br />

2) `ruseTis energetikuli politika da evrokavSiri:<br />

rogor SevcvaloT paradigma” (TanaavtorobiT;<br />

eleqtronul JurnalSi `Caucasian Review of<br />

International Affairs~, gfr, inglisur enaze, 101-111).<br />

3) `globaluri finansuri krizisi da ukrainis<br />

ekonomikis mTavari safrTxe” (eleqtronulad,<br />

veb-gverdze `International Security Forum~, lvovi, ukraina,<br />

2010, inglisur enaze).<br />

4) `kavkasiis axali koncefcia da centraluri<br />

kavkasia~ (krebuli `Археология, этнология, фольклористика<br />

Кавказа~, `meridiani”, Tbilisi, 2010, 440-<br />

441, rusul enaze).<br />

5) `centraluri kavkazia: imperiulidan demokratiuli<br />

geopolitikisaken” (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 183-<br />

187, inglisur enaze).


273<br />

6) `globaluri finansuri krizisi da ekonomikuri<br />

ganviTarebis sirTuleebi centraluri kavkasiis<br />

qveynebSi” (J. `Banks and Business~, azerbaijani,<br />

2010, 27-31, inglisur enaze).<br />

7) `globaluri finansuri krizisi da nekroekonomikis<br />

zombirebis safrTxe. Teoriuli aspeqtebi”<br />

(`<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis Sromebi~, t. 8, .`siaxle~, Tbilisi, 2010,<br />

33-58).<br />

8) `omis Semdgomi <strong>saqarTvelos</strong> ekonomika: axali<br />

gamowvevebi da Zveli Secdomebi~ (wignSi `saqarTvelo<br />

– 2009. omis Semdgomi gamowvevebi da<br />

perspeqtivebi”, damoukidebel eqspertTa klubi,<br />

Tbilisi, 2010, 45-52, qarTul da inglisur enebze).<br />

9) `Tanamedrove ekonomikuri krizisis Taviseburebani<br />

ruseTSi” (TanaavtorobiT; J. `ekonomisti”,<br />

#1, Tbilisi, 2010, 5-9).<br />

10) `ekonomikuri saqmianobis Sedegebze gadasaxadebis<br />

zegavlenis Sefasebis modelebi” (TanaavtorobiT;<br />

ж. `Экономика. Налоги. Право~, #2, rf, 57-<br />

79, rusul enaze).<br />

11) `sagadasaxado ganakveTis roli erToblivi<br />

moTxovnis keinzianur modelSi” (TanaavtorobiT;<br />

ж. `Общество и экономика~, #3-4, rf, 2010,<br />

61-80, rusul enaze).<br />

12) `globaluri finansuri da ekonomikuri<br />

krizisis sirTuleebisa da safrTxeebis Sesaxeb”<br />

(paata guguSvilis ekonomikis institutis daarsebidan<br />

65-e da paata guguSvilis dabadebidan 105-e<br />

wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />

konferenciis masalebis krebuli<br />

`ekonomikis aqtualuri problemebi ganviTarebis


274<br />

Tanamedrove etapze~, paata guguSvilis ekonomikis<br />

institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 140-143).<br />

13) `postkomunisturi kapitalizmis ekonomika<br />

finansuri krizisis pirobebSi” (J. `Studies in Economics<br />

and Finance”, t. 27, #2, didi britaneTi, 2010, 135-<br />

147, inglisur enaze).<br />

14) `centraluri kavkazia: postsabWoTa centraluri<br />

evraziis geopolitikis axleburi gaazreba”<br />

(krebuli `Eurasia: Prospects for Wider Cooperation~,<br />

`Sällskapet”, stokholmi, SvedeTi, 2010, gv. 187, inglisur<br />

enaze).<br />

15) `CineTi globalur ekonomikaSi: kavkasiuri<br />

xedva” (TanaavtorobiT; J. `ekonomisti”, # 1, Tbilisi,<br />

2010, 57-61, rusul enaze).<br />

16) `<strong>saqarTvelos</strong> ekonomika: postrevoluciuri<br />

ganviTareba da omis Semdgomi sirTuleebi”<br />

(wignSi `War and Revolution in the Caucasus: Georgia Ablaze”,<br />

londoni, didi britaneTi, Routledge, 2010, 105-119,<br />

inglisur enaze).<br />

17) `Savi zRvis regionis ekonomikuri gamowvevebi:<br />

globaluri finansuri krizisi da kooperacia<br />

energetikul seqtorSi” (J. `Southeast European<br />

and Black Sea Studies”, t. 10, #3, didi britaneTi, 2010,<br />

361-371, inglisur enaze).<br />

18) `globaluri finansuri da ekonomikuri<br />

krizisis mTavari gamowvevis Sesaxeb” (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />

t. 4, #2, Tbilisi, 2010, 176-179, inglisur enaze).<br />

19) `postkomunisturi nekroekonomikis zombirebis<br />

problema” (J. `Problems of Economic Transition~,<br />

t. 52, #4, aSS, 2010, 35-51, inglisur enaze).<br />

20) `makroekonomikuri wonasworoba laferkeinzianuri<br />

sinTezis pirobebSi~ (TanaavtorobiT;


275<br />

J. `ekonomisti”, #5, Tbilisi, 2010, 5-23, rusul<br />

enaze).<br />

21) `lafer-keinzianuri sinTezi da makroekonomikuri<br />

wonasworoba” (TanaavtorobiT; ж. `Общество<br />

и экономика~, #9, rf, 2010, 98-119, rusul enaze).<br />

2010 wels daibeWda akad. wevr-kor. v.papavas 57<br />

sagazeTo statia da interviu.<br />

akad.wevr-kor. v.papavam miiRo `britiS petroliumis”<br />

mier dafinansebuli granti `<strong>saqarTvelos</strong><br />

ekonomikisa da masTan dakavSirebuli sferoebis<br />

analitikuri mimoxilva” (2010-2011).<br />

akad.wevr-kor. v.papavam monawileoba miiRo:<br />

_ saerTaSoriso konferenciaSi Temaze: `Savi<br />

zRvis regioni. mimdinare problemebi da momavali<br />

gegmebi” (berlini, gfr, 2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> me-9 saerTaSoriso konferenciaSi<br />

`navTobi, gazi, energia da infrastruqtura”<br />

(Tbilisi, 2010);<br />

_ usafrTxoebis saerTaSoriso forumSi `ukrainis<br />

usafrTxoebidan evropul usafrTxoebamde.<br />

21-e saukunis gamowvevebi” (lvovi, ukraina, 2010);<br />

_ bakurianSi Catarebul Tbilisis politikuri<br />

swavlebis skolis mier organizebul sam<br />

seminarSi: `samoqalaqo da politikuri kultura”;<br />

`socialuri politika da samarTlis uzenaesoba”;<br />

`Serigebis kultura”;<br />

_ paata guguSvilis ekonomikis institutis<br />

daarsebidan 65-e da paata guguSvilis dabadebidan<br />

105-e wlisTavisadmi miZRvnil saerTaSoriso<br />

samecniero-praqtikul konferenciaSi Temaze: `ekonomikis<br />

aqtualuri problemebi ganviTarebis Tanamedrove<br />

etapze” (Tbilisi, 2010);<br />

_ saerTaSoriso konferenciaSi `qarTul-rusuli<br />

urTierTobebi: dialogis dawyebis aucileb-


276<br />

loba” (TurqeTi, stamboli, 2010), romelic moawyo<br />

konfliqtebis prevenciis evropulma centrma (niderlandebis<br />

samefo).<br />

_ saerTaSoriso konferenciaSi `sazogadoeba<br />

Tanamedrove gamowvevaTa winaSe: rusul-qarTuli<br />

forumi” (moskovi, rf, 2010), romelic moawyo evropis<br />

sabWom.<br />

2010 wlis 1 dekembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnul <strong>akademia</strong>Si Sedga akad.wevr-kor. v.papavas<br />

mier 2010 wels ekonomikis dargSi gamoqveynebuli<br />

wignebis prezentacia.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

avTandil silagaZe<br />

monografia, wignebi<br />

1) `ekonomikuri doqtrinebi~ (sagamomcemlo<br />

saxli `inovacia~, Tbilisi, 2010, 611 gv.).<br />

qarTul da ucxour wyaroebze dayrdnobiT,<br />

arsebuli farTo literaturis gaTvaliswinebiT,<br />

kompleqsuradaa gamokvleuli msoflioSi aRiarebuli<br />

ZiriTadi ekonomikuri doqtrinebi, romlebmac<br />

umniSvnelovanesi roli Seasrules rogorc<br />

ekonomikuri mecnierebis, aseve calkeuli<br />

qveynebis ekonomikur ganviTarebaSi. gaanalizebulia<br />

sxvadasxva qveyanaSi, maT Soris saqarTveloSi,<br />

ekonomikuri doqtrinebis warmoSobisa da<br />

ganviTarebis evoluciuri procesebi.<br />

2) `ekonomikuri doqtrinebis zogierTi saki-<br />

Txi saqarTveloSi~ (Всероссийский заочный финансовоэкономический<br />

институт, moskovi, rf, 2010, 80 gv., rusul<br />

enaze).<br />

gamokvleulia ekonomikuri doqtrinebis formirebisa<br />

da ganviTarebis sakiTxebi feodalur


277<br />

saqarTveloSi. gansakuTrebuli yuradReba eTmoba<br />

qarTuli <strong>erovnuli</strong> ekonomikuri doqtrinebis analizs.<br />

3) `<strong>saqarTvelos</strong> Tanamedrove saxelmwifo finansebi~<br />

(TanaavtorobiT; International Academy of<br />

Sciences, Education, Industry and Arts and Peninsula Un-ty,<br />

kalifornia, aSS, 2010, 36 gv., inglisur enaze).<br />

gaanalizebulia postkomunisturi <strong>saqarTvelos</strong><br />

finansuri mdgomareoba ruseTTan omis (2008<br />

w. agvisto) da msoflio finansuri krizisis fonze.<br />

gansakuTrebuli yuradReba eTmoba saxelmwifo<br />

biujetis, sagareo valebis, ucxouri daxmarebebis<br />

analizsa da Cveni qveynis ekonomikis<br />

ganviTarebis perspeqtivebs uaxloes periodSi.<br />

statiebi<br />

1) `ekonomikuri doqtrinebis aspeqtebi feodalur<br />

saqarTveloSi~ (krebuli `Историко-экономическая<br />

наука в прошлом и настоящем~, Министерство образования<br />

и науки РФ, moskovi, rf, 2010, 221-231, rusul<br />

enaze).<br />

Seswavlilia merkantilisturi, fiziokratuli<br />

da `klasikuri~ ekonomikuri doqtrinebis<br />

sxvadasxva elementi feodaluri epoqis saqarTveloSi.<br />

2) `Tanamedrove finansuri da monetaruli<br />

tendenciebi saqarTveloSi~ (J. `The Caucasus & globalization~,<br />

v. 4, Issue 1-2, CA&CC Press, 51-65, inglisur<br />

enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-4, 62-78,<br />

rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />

gaanalizebulia saqarTveloSi arsebuli makroekonomikuri<br />

tendenciebi, saxelmwifo finansebis<br />

sferoSi arsebuli mdgomareoba, monetaruli<br />

politika da sabanko sistemis problemebi.


278<br />

3) `ekonomikuri azris ganviTarebis sakiTxisaTvis<br />

feodalur saqarTveloSi~ (J. `The Caucasus<br />

& globalization~, v. 4, Issue 3-4, CA&CC Press, 57-66, inglisur<br />

enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-<br />

4, 66-76, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />

gaanalizebulia SoTa rusTavelis, beqasa da<br />

aRbuRas, giorgi brwyinvales, vaxuSti bagrationis,<br />

vaxtang VI-is, ioane bagrationis, sulxan-saba<br />

orbelianis ekonomikur SexedulebaTa calkeuli<br />

aspeqtebi.<br />

4) `<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo finansebis zogierTi<br />

sakiTxi~ (saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />

konferenciis masalebis krebuli `ekonomikis<br />

aqtualuri problemebi ganviTarebis Tanamedrove<br />

etapze~, paata guguSvilis ekonomikis<br />

institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 148-150).<br />

gamovlenilia saxelmwifo finansebis sfero-<br />

Si arsebuli arasaxarbielo tendenciebi da gakeTebulia<br />

daskvna, rom mravalmiliarddolariani<br />

ucxouri daxmarebebis gareSe saqarTvelo umZimes<br />

finansur krizisSi aRmoCndeboda.<br />

5) `ekonomikuri terminebis Sinaarsobrivi datvirTvis<br />

Sesaxeb~ (J. `ekonomika da biznesi~, #6,<br />

Tbilisi, 2010, 51-58).<br />

ganxilulia zogierTi ekonomikuri terminis<br />

calkeuli aspeqti.<br />

6) `aleqsandre amilaxvaris (1750-1820) merkantilisturi<br />

ekonomikuri Sexedulebebi~ (meore saerTaSoriso<br />

samecniero konferenciis masalebi,<br />

suxiSvilis universiteti, 2010, gori).<br />

gamokvleulia al.amilaxvaris mosazrebebi<br />

vaWrobis, miwaTmoqmedebis, militarizaciis Sesaxeb<br />

da gakeTebulia daskvna, rom igi, ZiriTadad,


279<br />

merkantilistur poziciebze idga, Tumca misi<br />

calkeuli gamonaTqvamebi `klasikur~ (m.S. fiziokratul)<br />

ideebsac Seicavs.<br />

gadacemulia dasabeWdad `<strong>saqarTvelos</strong> socialur-ekonomikuri<br />

ganviTarebis programa~.<br />

akad.wevr-kor. a.silagaZe monawileobs saerTa-<br />

Soriso grantiT gaTvaliswinebul proeqtSi `<strong>saqarTvelos</strong><br />

socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />

programa~ (mdgradi ganviTarebis saerTaSoriso<br />

fondi – saqarTvelo).<br />

man 2010 w. monawileoba miiRo msoflio bankis<br />

TaosnobiT berlinSi Catarebuli saerTaSoriso<br />

konferenciis muSaobaSi. konferencia mieZRvna<br />

inovaciuri siaxleebis danergvas ekonomikaSi.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

konstantine ficxelauri<br />

statiebi<br />

1) `samxreT kavkasiis centraluri nawilis<br />

Zv.w. II-I aTaswleulebis arqeologiuri kulturebis<br />

qronologiisa da periodizaciis kvlevis<br />

procesi~ (krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />

Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, rusul<br />

enaze; qarTul enaze daibeWda a.ramiSvilisadmi<br />

miZRvnil krebulSi).<br />

mniSvnelovani koreqtivebia Setanili kavkasiis<br />

qronologia-periodizaciis kvlevis istoriaSi<br />

da mocemulia misi swori interpretacia.<br />

2) `kavkasiis brinjaos xanis qronologiisa da<br />

periodizaciis terminologiis zogierTi sakamaTo<br />

sakiTxi~ (krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />

Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, 243-245,<br />

rusul enaze).


280<br />

axleburad aris gaazrebuli es problema da<br />

pirvelad kavkasiologiur mecnierebaSi mocemulia<br />

brinjao-rkinis xanis arqeologiur kulturaTa<br />

ganviTarebis safexurebis dasabuTebuli<br />

gansazRvra aswlovani monakveTebis farglebSi.<br />

3) `saxelmwifoebrivi struqturis Camoyalibebis<br />

safexurebi samxreT kavkasiis centralur<br />

nawilSi~ (kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis<br />

masalebi, Tbilisi, 2010, sruli teqsti gadaeca<br />

dasabeWdad germaniaSi kavkasiologiur Jurnal<br />

`georgika~-s).<br />

dasabuTebulia aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />

kolxeTis samefos Tanadrouli, Zv.w. II<br />

aTaswleulis meore naxevrisa da Zv.w. I aTaswleulis<br />

sawyisi saukuneebis civilizaciis arsebobis<br />

SesaZlebloba.<br />

4) `uZvelesi qarTuli civilizaciis kera samxreT<br />

kavkasiaSi~ (J. `Археология Кавказа~, <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> muzeumi, Tbilisi, 2010, rusul<br />

enaze).<br />

naSromi eZRvneba ivris zeganze aRmoCenil<br />

Zv.w. II-I aTaswleulebis protoqalaquri dasaxlebebis<br />

adgilis gansazRvras garemomcvel samyaroSi.<br />

5) `aRmoCnda Zveli qarTuli qalaqi xoranTa~<br />

(krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />

Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, rusul enaze).<br />

6) `kaxeTis arqeologiuri eqspediciis kvleva-<br />

Ziebis dinamika~ (J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo<br />

universitetis gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />

6-9).<br />

7) `kavkasiis Zv. w. VI-I aTaswleulebis arqeologiuri<br />

kulturebis kvlevis mravalwliani


281<br />

perspeqtiva ilias saxelmwifo universitetSi~ (J.<br />

`xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />

gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 18-30).<br />

konkretuladaa ganxiluli yvela is problema,<br />

romelic kavkasiis uZvelesi warsulis<br />

kvlevis TvalsazrisiT prioritetuladaa miCneuli.<br />

8) `mniSvnelovani arqeologiuri aRmoCena kaxeTSi~<br />

(J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />

gamomcemloba, Tbilisi, 2010).<br />

dasabuTebulia ivris marcxena napirze uZvelesi<br />

qarTuli qalaqis xoranTis aRmoCenis didi<br />

mniSvneloba <strong>saqarTvelos</strong> antikuri da adreSuasaukuneebis<br />

istoriisaTvis.<br />

9) `nazarlebis samarovnis morfologia~ (J.<br />

`xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />

gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 107-122).<br />

aRwerilia unikaluri SemTxveva, rodesac<br />

Zv.w. XIII s. samarxebs, romlebic mtris mier iqna<br />

gaZarculi, adgilobrivi mosaxleoba miwis didi<br />

zvinuliT faravs misi Semdgomi dacvis mizniT da<br />

mas saukuneebis ganmavlobaSi patronobs rogorc<br />

udides siwmindes.<br />

10) `dasaSvebia Tu ara samxreT kavkasiis centraluri<br />

nawilis Zv.w. II-I aTaswleulebis arqeologiur<br />

kulturaTa eTnizacia~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3,<br />

153-158, inglisur enaze).<br />

arqeologiur kulturaTa dakavSireba konkretul<br />

eTnikur warmonaqmnebTan istoriuli mecnierebis<br />

umTavresi mizania. samxreT kavkasiis centraluri<br />

nawilis II-I aTaswleulebis arqeologiuri<br />

kulturebisa da maTi lokaluri variantebis<br />

gavrcelebis sazRvrebi dakavSirebulia


282<br />

qarTuli werilobiTi wyaros monacemebTan, sadac<br />

mocemulia istoriul-geografiuli cnobebi qar-<br />

Tvel tomTa gansaxlebis Sesaxeb. maTi Tanxvedra<br />

dasaSvebs xdis, daisvas sakiTxi konkretuli arqeologiuri<br />

kulturebis eTnizaciasTan dakavSirebiT.<br />

gamoqveynda krebuli `kavkasiis istoriisa da<br />

arqeologiis sakiTxebi~, romelic mieZRvna akad.<br />

wevr-kor. k.ficxelauris dabadebis 80 wlisTavs<br />

(ilias saxelmwifo universiteti, Tbilisi, 2010).<br />

akad.wevr-kor. k.ficxeluri redaqtoria mis<br />

mier daarsebuli ori Jurnalisa: `Археология Кавказа~,<br />

#2-3 (gamosca <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma muzeumma)<br />

da `xornabuji~, I (gamosca ilias saxelmwifo<br />

universitetma).<br />

akad.wevr-kor. k.ficxelurma monawileoba mii-<br />

Ro kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis da<br />

saerTaSoriso samecniero konferenciis _ `arqeologia,<br />

eTnologia, folkloristika~ muSaobaSi.<br />

ilias saxelmwifo universitetSi man daafuZna<br />

`kavkasiis uZvelesi sazogadoebis sociologiuri<br />

anTropologiis kvlevis laboratoria~,<br />

romlis programaSia kavkasiis uZvelesi sazogadoebis<br />

socialur-ekonomikuri kvleva interdisciplinaruli<br />

mecnierebebis farTo speqtris fonze.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

akademiuri sabWos 2010 wlis 5 Tebervlis #4<br />

dadgenilebiT akad.wevr-kor. k.ficxeluri damtkicda<br />

arqeologiuri kvlevis droebiTi saeqsperto<br />

komisiis Tavmjdomared axalmSeneblobeb-<br />

Tan dakavSirebiT.<br />

akad.wevr-kor. k.ficxelauri xelmZRvanelobda<br />

kaxeTSi Zv.w. II aTaswleulis miwurulis nazarlebis<br />

naqalaqarisa da antikuri da adreSuasau-


283<br />

kuneebis <strong>saqarTvelos</strong> uZveles qalaq xoranTis<br />

samganzomilebian lazerul agegmvas, rac siaxlea<br />

<strong>saqarTvelos</strong> uZvelesi Zeglebis fiqsaciis TvalsazrisiT.<br />

man daamyara kavSirebi:<br />

_ miunxenSi (gfr) ZeglTa dacvis bavariis<br />

saxelmwifo departamentis arqeologiuri prospeqtusis<br />

profesor iorg fasbinderTan, romelic<br />

axali meTodikiT muSaobs ZeglTa siRrmiseul<br />

kvlevaze mTeli msoflios masStabiT. aRniSnuli<br />

pirovneba mowveuli iyo saqarTveloSi arqeologiur<br />

ZeglTa gasacnobad, ris Sedegadac ilias<br />

saxelmwifo universitetis seismuri monitoringis<br />

centrTan gaformda xelSekruleba 2011 wels kaxeTis<br />

remdenime arqeologiur Zeglze erToblivi<br />

samuSaoebis Catarebis Taobaze.<br />

_ Sveicariis friburis universitetis dedamiwis<br />

Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis arqeometriis<br />

laboratoriis profesorTan vinsent<br />

serneelTan. miRweulia SeTanxmeba ivris zeganze<br />

adreuli rkinis warmoebis problemebTan dakavSirebiT<br />

2011 wlidan daiwyos erToblivi samuSaoebi.<br />

akademiis wevr-korespondenti daviT Carkviani<br />

statiebi<br />

1) `retrospeqtuli azrovneba rogorc momxdari<br />

movlenis specifikuri Sefaseba~ (Salva<br />

CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi mi-<br />

ZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />

Sromebis krebuli `fsiqologia~, XXII, `universali~,<br />

Tbilisi, 2010, 219-229).<br />

retrospeqtuli azrovnebis TaviseburebaTa<br />

Seswavla amJamadac mkvlevarTa didi interesis


284<br />

sagania. es fsiqikuri movlena gamoxatavs adamianis<br />

darwmunebulobas, rom warsulSi sakmaod<br />

naTeli iyo is, rac SemdgomSi namdvilad ganxorcielda.<br />

retrospeqtuli azrovnebis ganmsaz-<br />

Rvreli fsiqikuri meqanizmebis Sesaxeb SemuSavebulia<br />

garkveuli koncefturi midgomebi. `SerCeviTi<br />

moZebna-midgomis~ Tanaxmad, adamiani iTvaliswinebs<br />

garemoSi da sakuTar mexsierebaSi arsebul<br />

gansjis obieqtTan dakavSirebul movlenaTa<br />

monacemebs. imis gamo, rom garemo da TviT<br />

mexsierebac mravalmxriv informacias Seicavs,<br />

subieqtis mier warmoebul msjelobaSi monacemTa<br />

seleqciis swrafi da naklebad gacnobierebuli<br />

procesi iwyebs amoqmedebas. xazgasmulia isic,<br />

rom am SemTxvevaSi xdeba miRebuli Sedegis<br />

sawinaaRmdego informaciis ugulebelyofa, rac<br />

TviT mexsierebaSi subieqtis aSkarad mikerZoebuli<br />

formiT Warb darwmunebulobaSi mJRavndeba.<br />

Tavis mxriv, `monacemTa Sefasebis~ hipoTeza gulisxmobs<br />

imas, rom laboratoriul pirobebSi<br />

subieqti monacemebis saTanado aspeqtebis erTobliv<br />

WrilSi gaTvaliswinebisken aris mimarTuli.<br />

am konceftur midgomaSi isic aris gaTvaliswinebuli,<br />

rom miRebuli Sedegi raime movlenisadmi<br />

subieqtis pirveladi varaudis mizezobrivi<br />

formis `asimilacias~ ganapirobebs, rac, saboloo<br />

jamSi, retrospeqtuli SefasebisTvis damaxasiaTebel<br />

kognitur Secdomebs iwvevs. retrospeqtuli<br />

azrovnebis TaviseburebaTa Seswavlis Teoriuli<br />

Rirebuleba imaSia, rom misi ganmapirobebeli<br />

fsiqikuri meqanizmebis gaTvaliswineba mouqnel,<br />

tlanq gansjasTan SedarebiT ufro moqnili,<br />

mravalganzomilebiani msjelobis kanonzomierebaTa<br />

dadgenisa da misi realobasTan Sesatyvisi


285<br />

axsnis SesaZleblobas iZleva. retrospeqtuli azrovneba,<br />

rogorc `saRi azris~ gamomxatveli movlena,<br />

socialuri garemosadmi Seguebis erT-erT<br />

mniSvnelovan faqtorad unda miviCnioT. konkretulad<br />

ki misi, rogorc fsiqikuri fenomenis, daniSnuleba<br />

SemdegSi mdgomareobs: awmyos TvalsazrisiT<br />

warsulis Sefaseba mxolod postfaqtum<br />

aris `swori~, amas ki adamiani SecdomaSi Sehyavs.<br />

misi Tavidan acileba mxolod retrospeqtuli<br />

azrovnebis funqcionirebis kanonzomierebaTa Seswavlis<br />

safuZvelzea SesaZlebeli.<br />

2) `sixSireobriv da albaTur Sefasebebze situaciuri<br />

ganwyobis zemoqmedeba~ (J. `<strong>saqarTvelos</strong><br />

fsiqologiis macne~, #1, Tbilisi, 2010, 108-123).<br />

ganwyobis eqsperimentul fsiqologiaSi sagnebisa<br />

da movlenebis asimilaciuri da kontrastuli<br />

Sefasebis kanonzomierebebi mravalmxriv<br />

aris Seswavlili. sakuTriv perceftul SefasebaTa<br />

safuZvlad mdebare ganwyobis funqcionirebaSi<br />

etalonur sidideTa (magaliTad, sensomotorul<br />

velSi e.w. `bazis-etaloni~ da adaptaciis<br />

done) mniSvnelovani rolia naCvenebi. amave dros,<br />

faqtobrivad, ugulebelyofilia adamianis mier<br />

ganusazRvrelobis pirobebSi albaTuri da raodenobrivi<br />

Sinaarsis mqone Sefasebebis kvleva,<br />

rac eqsperimentuli Seswavlis sagans warmoadgens.<br />

gamokvleva raodenobriv da albaTur Sefasebebze<br />

situaciuri etalonebis zemoqmedebas<br />

exeba. Teoriuli varaudi imaSi mdgomareobda, rom<br />

orive saxis SefasebiTi msjeloba subieqtis<br />

aqtualuri situaciuri ganwyobiT unda iyos<br />

gansazRvruli. situaciuri ganwyobis cdiseuli<br />

manipulacia eqsperimentul viTarebaSi saTanado<br />

etalonuri sididis SemotaniT ganxorcielda.


286<br />

miRebulma cdiseulma Sedegma aCvena: 1) rogorc<br />

mosalodneli iyo, cdispirTa mier gakeTebuli<br />

raodenobrivi (magaliTad, qveynebis populacia)<br />

da albaTuri (magaliTad, sikvdilianobis mizezebi)<br />

Sefasebebi saTanado statistikuri maCveneblebisgan<br />

mniSvnelovnad gansxvavebuli aRmoCnda;<br />

2) Sefasebis saTanado etalonis Semotanam, alba-<br />

Tur SefasebasTan SedarebiT, raodenobriv Sefasebaze<br />

ufro didi zemoqmedeba moaxdina; 3) raodenobrivi<br />

obieqtebis (magaliTad, ama Tu im qveyanaSi<br />

mcxovrebTa raodenoba) cdispirTa umravlesobam<br />

mxolod qveynis teritoriis sididis mixedviT<br />

Seafasa da realur raodenobas saTanado<br />

angariSi ar gauwia, rac adamianisTvis damaxasia-<br />

Tebel SefasebiT tendenciurobaze migviTiTebs.<br />

akademiis wevr-korespondenti leo Ciqava<br />

statiebi<br />

1) `adamianuri (SromiTi) resursebi da maTi<br />

gamoyeneba~ (krebulSi `samegrelos bunebrivi resursebi<br />

da maTi gamoyenebis perspeqtivebi“, saqar-<br />

Tvelos sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis<br />

Semswavleli centri, Tbilisi, 2010, 254-271).<br />

faqtobrivi monacemebis gaanalizebis safuZvelze<br />

gakeTebulia daskvna imis Taobaze, rom<br />

SromiTi resursebi samegreloSi, ise rogorc<br />

qveynis TiTqmis yvela sxva regionSi, arasrulad<br />

(uyairaTod) gamoiyeneba, rac did zarals ayenebs<br />

qveyanas da aferxebs mosaxleobis keTildReobis<br />

amaRlebas. viTarebis normalizebisTvis aucilebelia<br />

regionis aRorZineba misi maprofilebeli<br />

dargebis, fermeruli meurneobebis, mcire da<br />

saSualo biznesis daCqarebuli ganviTarebis gziT


287<br />

da amis kvalobaze axali samuSao adgilebis<br />

Seqmna.<br />

2) `Sromis mwarmoeblurobis zrdis ekonomikuri<br />

kanonis moqmedebis Taviseburebani globalizaciis<br />

pirobebSi~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis Sromebi, t. 8, gamomcemloba<br />

„siaxle“, Tbilisi, 2010, 14-32).<br />

Sromis mwarmoeblurobis zrdis saerTo ekonomikuri<br />

kanonis globalizaciis pirobebSi moqmedebis<br />

Taviseburebebia: sivrciseuli arealis gafarToeba,<br />

Sromis mwarmoeblurobis zrdis manamde<br />

miuRweveli masStabebi; intensiuroba, Sromis<br />

mwarmoeblurobis donis msazRvrelTa Soris sayovelTao<br />

urTierTkavSiri; Sromis mwarmoeblurobis<br />

amaRlebis faqtorTa Soris axleburi ur-<br />

TierTdamokidebuleba; teritoriuli erTeulebis<br />

mixedviT Sromis mwarmoeblurobis miRweul doneTa<br />

gamoTanabrebis tendencia; Sromis mwarmoeblurobis<br />

amaRlebis determinantebis axal TvisebriobaSi<br />

gadasvla da sxv.<br />

3) `<strong>saqarTvelos</strong> demografiuli portreti<br />

msoflios mosaxleobis aRwarmoebis saerTo kanonzomierebaTa<br />

Suqze~ (<strong>saqarTvelos</strong> biznesis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiisa da <strong>saqarTvelos</strong> humanitarul-ekonomikuri<br />

universitetis erToblivi moambe,<br />

##13, 14, „meridiani“, Tbilisi, 2010, 25-33).<br />

saqarTvelo amJamad ganicdis mwvave demografiul<br />

kriziss. misi ZiriTadi maxasiaTeblebia: Sobadobis<br />

mkveTri dacema; mokvdaobis jer kidev<br />

maRali done da mosaxleobis ricxovnobis absoluturi<br />

bunebrivi kleba (depopulacia), rac<br />

gadaSenebiT emuqreba da seriozul safrTxes uqmnis<br />

qarTuli eTnosis genofonds. demografiul<br />

viTarebas amwvavebs demografiuli daberebis ma-


288<br />

Rali (15%) donec. igi zrdis demografiul datvirTvas<br />

da amZafrebs TaobaTa Soris dapirispirebas.<br />

4) `mwvave demografiuli viTareba saqarTveloSi<br />

da misi normalizebis RonisZiebaTa sistema~<br />

(TanaavtorobiT; J. „ekonomisti~, #1, paata guguSvilis<br />

ekonomikis institutis gamomcemloba,<br />

Tbilisi, 2010, 9-15).<br />

saqarTveloSi arsebuli mwvave demografiuli<br />

viTarebis normalizebis RonisZiebaTa Soris aRsaniSnavia:<br />

ojaxSi optimaluri odenobiT Svilebis<br />

yolis moTxovnilebis formireba da Sesabamisi<br />

reproduqciuli ganwyobisa da qcevis Camoyalibeba;<br />

SvilTa sasurveli raodenobis praqtikuli<br />

realizacia; qmediT RonisZiebaTa ganxorcieleba<br />

iseTi socialuri anomaliebis winaaRmdeg,<br />

rogoricaa _ narkomania, prostitucia, homoseqsualizmi,<br />

loToba da sxv.<br />

5) `zogierTi sadiskusio ekonomikuri terminis<br />

Sinaarsobrivi datvirTvis sakiTxisaTvis~ (J.<br />

„ekonomika da biznesi“, #5, Tsu-s gamomcemloba,<br />

Tbilisi, 2010, 29-44).<br />

gadmocemulia ukanasknel periodSi avtoris<br />

nafiqral-naazrevi zogierTi sadiskusio ekonomikuri<br />

terminis (ekonomikurad aqtiuri da araaqtiuri<br />

mosaxleoba, mosaxleobis ekonomikuri aqtiurobis<br />

done, dasaqmebuli, TviTdasaqmebuli,<br />

umuSevari, umuSevrobis done, samuSao Zala, SromiTi<br />

resursebi da sxv.) formulirebisadmi maTi<br />

Sinaarsobrivi datvirTvis adekvaturobis Sesaxeb.<br />

6) `mwvave demografiuli viTareba kavkasionis<br />

mTianeTSi da misi normalizebis RonisZiebaTa<br />

sistema~ (krebulSi „<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />

ganviTarebis problemebi da ma-


289<br />

Ti gadaWris gzebi“, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 41-62).<br />

gaanalizebulia ukiduresad mwvave demografiuli<br />

viTareba yazbegis, duSeTis, axmetis, TianeTis,<br />

ambrolauris, onis, cageris, lentexis,<br />

mestiis raionebSi da SeTavazebulia rekomendaciebi<br />

misi ramdenadme normalizebis uzrunvelsayofad.<br />

amis xelSemwyob faqtorTa Soris avtori<br />

xazs usvams mosaxleobis gamravlebis materialur<br />

stimulirebas, sacxovrisiT uzrunvelyofas,<br />

sagadasaxado SeRavaTebs, umuSevrobis aRmofxvras,<br />

ufaso samedicino daxmarebasa da ganaTlebas,<br />

socialur-kulturuli donis amaRlebas, infrastruqturis<br />

ganviTarebas.<br />

7) `SromiTi resursebi da maTi gamoyeneba~<br />

(krebulSi „mcxeTa-mTianeTis bunebrivi resursebi<br />

da maTi gamoyenebis perspeqtivebi’’, <strong>saqarTvelos</strong><br />

sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />

centri, Tbilisi, 2010, 342-360).<br />

gaanalizebulia SromiTi resursebis formirebisa<br />

da gamoyenebis mxriv mcxeTa-mTianeTis regionSi<br />

arsebuli mdgomareoba da gakeTebulia<br />

daskvna maTi araracionaluri (mxolod nawilobrivi)<br />

gamoyenebis Sesaxeb, rac naTlad Cans ekonomikurad<br />

aqtiuri mosaxleobis dasaqmebis dabali<br />

da umuSevrobis maRali donidan. ZiriTadad<br />

amiTaa ganpirobebuli iseTi negatiuri socialurekonomikuri<br />

Sedegebi, rogoricaa: ekonomikuri potencialis<br />

arasruli gamoyeneba, materialuri danakargebi,<br />

siRaribis zrda, demografiuli viTarebis<br />

gauareseba, mosaxleobis intensiuri migracia,<br />

kadrebis diskvalifikacia da sxv.<br />

akad.wevr-kor. l.Ciqavam gaakeTa moxsenebebi:


290<br />

_ `mwvave demografiuli viTareba <strong>saqarTvelos</strong><br />

mTianeTSi da misi negatiuri socialurekonomikuri<br />

Sedegebi~ (<strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqoSi,<br />

2010);<br />

_ `zogierTi ekonomikuri terminis formulirebisa<br />

da Sinaarsobrivi datvirTis urTierTmimarTebis<br />

sakiTxisTvis~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis sadiskusio klubis sxdomaze,<br />

2010);<br />

_ `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTSi demografiuli<br />

viTarebis normalizebis RonisZiebani~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>sTan arsebuli<br />

mTianeTis problemebis kompleqsuri Seswavlis<br />

komisiis sxdomaze, 2010);<br />

_ `guguSvili _ qarTuli ekonomikuri mecnierebis<br />

raindi~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />

akademiis samecniero konferenciaze, romelic<br />

mieZRvna akad. paata guguSvilis dabadebis<br />

105 wlisTavs, gamoqveynebulia JurnalSi „ekonomika<br />

da biznesi“, #5, 2010);<br />

_ `demologia da misi kanonTa sistema~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />

mwignobarTa asociaciaSi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti joni xecuriani<br />

statia<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />

uflebamosileba adamianis ZiriTadi uflebebis<br />

dacvis sferoSi~ (J. `sakonstitucio sasamarTlos<br />

mimoxilva~, #4, baTumi, 2010, qarTul da inglisur<br />

enebze).<br />

gamokvleulia Teoriuli da praqtikuli<br />

sakiTxebi <strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />

erT-erTi mniSvnelovani uflebamosilebisa,


291<br />

romelic dakavSirebulia <strong>saqarTvelos</strong> konstituciiT<br />

aRiarebuli adamianis ZiriTadi uflebebis<br />

dacvasTan. gaanalizebulia am sferoSi <strong>saqarTvelos</strong><br />

kanonmdeblobaSi bolo dros ganxorcielebuli<br />

cvlilebebi, konstituciuri marTlmsajulebis<br />

praqtika, <strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />

mier adamianis uflebaTa evrokonvenciisa<br />

da adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos<br />

precedentuli samarTlis gamoyenebis<br />

gamocdileba. dasabuTebulia winadadebebi saqar-<br />

Tvelos sakonstitucio sasamarTlos am uflebamosilebis<br />

sakanonmdeblo regulirebisa da misi<br />

ganxorcielebis praqtikis Semdgomi srulyofis<br />

Taobaze.<br />

akad.wevr-kor. j.xecuriani 2010 w. moxsenebiT<br />

_ `konstituciuri SeTanxmeba da religiuri gaer-<br />

Tianebebis samarTlebrivi statusis zogierTi sakiTxi<br />

saqarTveloSi~ gamovida `oslo koaliciisa~<br />

da kavSiri `XXI-e saukune~-s mier TbilisSi<br />

gamarTul saerTaSoriso konferenciaze `religiuri<br />

organizaciebis statusi saqarTveloSi _<br />

gamowvevebi da perspeqtivebi~.<br />

2010 wels garkveuli muSaoba Caatares sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebasTan arsebulma<br />

dargobrivma komisiebma.<br />

istoriis arqeologiisa da eTnologiis komisia.<br />

gamoqveynda:<br />

1) ortomeuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoria toponimiaSi~<br />

(`universali~, Tbilisi, 2010; redaqtori<br />

akad. d.musxeliSvili; Semdgenlebi: d.berZeniSvili,<br />

m.surgulaZe, m.kandelaki, g.WeiSvili, c.kiRuraZe,<br />

l.eZgveraZe).


292<br />

2) `saqarTvelo. XX saukunis 90-iani wlebi.<br />

qronikebi~; wigni I – 1991 weli, wigni II – 1992 weli<br />

(`universali~, Tbilisi, 2010; Semdgenlebi:<br />

m.samsonaZe – redaqtori, g.maisuraZe, a.dauSvili,<br />

n.TomaZe, m.TadumaZe).<br />

3) krebuli `Sida qarTlis osebis istoriis<br />

zogierTi sakiTxi~ (`universali~, Tbilisi, 2010,<br />

rusul enaze; redaqtori akad. d.musxeliSvili).<br />

4) `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis zogierTi sakiTxi<br />

rusul istoriografiaSi~ (`universali~, Tbilisi,<br />

2010, rusul enaze; redaqtori akad. d.musxeli-<br />

Svili, avtorebi: z.papasqiri, m.samsonaZe, a.bendianiSvili,<br />

a.dauSvili).<br />

5) 2009 wels gamocemuli krebulis `<strong>saqarTvelos</strong><br />

istoriis zogierTi sakiTxi somxur istoriografiaSi~<br />

inglisuri Targmani – `Same issues of<br />

Georgian histori in Armenian historiography~ (redaqtori<br />

akad. d.musxeliSvili; `universali~, Tbilisi, 2010,<br />

inglisur enaze).<br />

Catarda:<br />

_ prof. mayvala naTmelaZis dabadebis 80<br />

wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo sxdoma;<br />

_ `sademonstracio dRe~. mosmenil iqna akad.<br />

wevr-kor. l.meliqiSvilis moxseneba `socialuri<br />

usafrTxoebis eTnikuri aspeqtebi polieTnikur<br />

sazogadoebaSi. eTnoumciresoba qvemo qarTlis<br />

magaliTze~;<br />

_ giorgi gigauris naSromis `faruli niSnebi~<br />

ganxilva-prezentacia;<br />

_ ist.mecn.doqt. j.odiSelis wignis _ `istoriul-publicisturi<br />

narkvevebi~ prezentacia;<br />

_ cnobili qarTveli istorikosis levan musxeliSvilis<br />

dabadebis 110 wlisTavisadmi miZRvnili<br />

saiubileo sxdoma;


293<br />

_ prof. givi jamburias dabadebis 85 wlis-<br />

Tavisadmi miZRvnili saiubileo sxdoma.<br />

kavkasiis qveynebTan samecniero TanamSromlobis<br />

komisia.<br />

`kavkasiis fondTan~ erTad Catarda:<br />

_ samecniero konferencia `kavkasiis xalxTa<br />

masobrivi gasaxlebebi XIX-XX saukuneebSi~, romelic<br />

mieZRvna kavkasiis xalxTa istoriaSi umZimes<br />

tragikul movlenebs (Tbilisi);<br />

_ CerqezTa tragediis xsovnis saRamo `XIX<br />

saukunis kavkasiis istoriis furclebi~ (Tbilisi);<br />

_ sxdoma goris universitetis istoriisa da<br />

arqeologiis saswavlo-samecniero centrSi; mosmenil<br />

iqna `kavkasiis fondis~ prezidentisa da komisiis<br />

TanaTavmjdomaris g.RambaSiZis moxsenebebi:<br />

`qarTuli kulturis Zeglebi CrdiloeT kavkasiis<br />

qveynebSi~ da `<strong>saqarTvelos</strong> mefis vaxtang VI-is<br />

akldamis saidumlo (q.astraxanis RvTismSoblis<br />

miZinebis taZari)~.<br />

_ saerTaSoriso samecniero konferencia `kavkasiis<br />

arqeologia, eTnologia, folkloristika~,<br />

XII (Tbilisi, gori, vani), romelic mieZRvna akademikos<br />

oTar lorTqifaniZis xsovnas.<br />

gamoqveynda konferenciis moxsenebaTa mokle<br />

Sinaarsebis krebuli `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />

folkloristika~ (`meridiani~, Tbilisi,<br />

2010, rusul enaze).<br />

_ simon janaSias dabadebis 110 wlisTavisadmi<br />

miZRvnili saiubileo samecniero sesia.<br />

komisiisa da `kavkasiis fondis~ wardgenis<br />

safuZvelze cnobili daRestneli mecnieri, filologiis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> doqtori, profesori, ruse-<br />

Tis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvili wevri haji


294<br />

hamzaTovi arCeul iqna <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrad.<br />

aRsaniSnavia Sua saukuneebis saqarTvelo-da-<br />

Restnis istoriul urTierTobaTa unikaluri Zeglis,<br />

X-XI saukuneebis mijnis qristianuli taZris<br />

_ daTunas saremonto-sarestavracio samuSaoebSi<br />

Tanamonawileoba.<br />

filosofiis, fsiqologiisa da politologiis<br />

problemaTa komisia.<br />

komisiam ganixila <strong>saqarTvelos</strong> universitetebisa<br />

da samecniero dawesebulebebis wliuri angariSebi.<br />

komisiam momijnave dargebTan qmediTi<br />

kavSiris SenarCuneba-ganmtkicebis mizniT miiRo<br />

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis profesorTa winadadeba da<br />

daaarsa `ioane petriwis saxelobis filosofiuri<br />

seminari~.<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />

Catarda 10 sxdoma. ganxilul iqna ganyofilebis<br />

wevrebis, samecniero dawesebulebaTa da umaRles<br />

saswavlebelTa 2009 wlis saqmianobis angariSebi;<br />

mieniWa gamoCenil qarTvel mecnierTa saxelobiTi<br />

premiebi (ivane javaxiSvilis, giorgi CubinaSvilis,<br />

giorgi meliqiSvilis); gamovlinda saukeTeso<br />

samecniero dawesebuleba (paata guguSvilis<br />

ekonomikis instituti); moismenil iqna Semdegi<br />

samecniero moxsenebebi da gaewia rekomendacia<br />

akademiur sabWoze warsadgenad: `balatunusis<br />

orenovani warwera~ (akad.wevr-kor. z.aleqsiZe),<br />

`Suamdinaruli civilizaciis eqspansia kavkasiaSi<br />

Zv.w. VI-IV aTaswleulebSi~ (akad.wevr-kor. k.ficxelauri),<br />

`georgievskis traqtati~ da osmaleTi~<br />

(prof. m.svaniZe), `biblia samyaros Seqmnaze da


295<br />

Tanamedrove Teoriebi~ (prof. Salom daviTi).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

ucxoeli wevrobis asarCev kandidatebad ganyofilebam<br />

waradgina prof. stiven f.jonsi da<br />

Cveni Tanamemamule, uzbekeTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

akademikosi edvard rTvelaZe.<br />

2010 wels aRiniSna akad. giorgi Citaias dabadebis<br />

120, akad. simon janaSias dabadebis 110 da<br />

akad. andria afaqiZis dabadebis 95 wlisTavi.<br />

enis, literaturisa da xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebaSi<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />

iyo 16 wevri, maT Soris 4 akademikosi da 12 wevrkorespondenti.<br />

saangariSo periodSi ganyofilebis wevrebis<br />

mier gamoqveynebulia 9 monografia da wigni, 5<br />

saxelmZRvanelo, 27 samecniero statia.<br />

akademikosi merab merabiSvili<br />

2010 wels Seqmna ramdenime portreti, maT<br />

Soris, saxelganTqmuli qarTveli fizikosis, akademikos<br />

elefTer andronikaSvilis biusti, romelic<br />

daidga misive saxelobis fizikis institutSi<br />

da popularuli qarTveli msaxiobis ipolite<br />

xviCias Zegli.


296<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

avTandil arabuli<br />

wigni<br />

`qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni~, II<br />

tomi (gani) (axali redaqciis mTavari redaqtori,<br />

`meridiani~, 1680 gv.).<br />

tomi warmoadgens 1951 wels gamocemuli qeglis<br />

gadamuSavebul redaqcias. daemata 10000-mde<br />

axali saleqsikono erTeuli, dazustda da daixvewa<br />

arsebuli saleqsikono statiebis mniSvnelobani<br />

da ganmartebani, ufro unificirebuli<br />

gaxda gramatikuli, stilistikuri, funqcionaluri<br />

da sxva kvalifikaciebi, mniSvnelovnad Seivso<br />

da gamdidrda statiebi (Sesabamisi mniSvnelobebi)<br />

axali ilustraciebiT enis funqcionirebis sxvadasxva<br />

sferodan, ZiriTadad, mxatvruli literaturidan.<br />

farTod Semovida Tanamedrove qarTuli<br />

enis terminologiuri siaxleebi. II tomis Zvel<br />

redaqciaSi aRiricxeboda 13696 saleqsikono er-<br />

Teuli, axal redaqciaSi _ 22000-ze meti, Zveli<br />

moicavda 768 gverds, axali – imave formatis 1680<br />

gverds. TiTqmis gaoTxmagda frazeologiis wili,<br />

gaaTmagda sailustracio wyaroebis raodenoba.<br />

saxelmZRvaneloebi<br />

1) `qarTuli ena da literatura~, V klasi<br />

(TanaavtorobiT; `swavlani”, Tbilisi, 2010, 252 gv.).<br />

saxelmZRvanelo aris uaxlesi standartis<br />

mixedviT Sesrulebuli e.w. enisa da literaturis<br />

integrirebuli warmodgenis nimuSi, romelic<br />

erovnul skolaSi Sevida 2010 wlis konkursis<br />

Sedegad. saxelmZRvanelo uzrunvelyofilia qar-<br />

Tuli enis rveuliTa da maswavleblis wigniT.


297<br />

2) `qarTuli enis rveuli~, V klasi (TanaavtorobiT;<br />

`swavlani~, Tbilisi, 2010, 84 gv.).<br />

3) `maswavleblis wigni~, V klasi (TanaavtorobiT;<br />

`swavlani~, Tbilisi, 2010, 64 gv.).<br />

4) `qarTuli ena da literatura~, XI klasi<br />

(TanaavtorobiT; `swavlani”, Tbilisi, 2010, 532 gv.).<br />

saxelmZRvanelo warmoadgens istorizmis principiTa<br />

da Tanamedrove moTxovnebiT gamarTul<br />

XIX saukunis qarTul literaturul process.<br />

masSi enobrivi (gramatikuli) masala warmodgenilia<br />

integrirebulad, Sesabamisi literaturuli<br />

teqstebidan gamomdinare da am teqstebis analizis<br />

saWiroebisamebr. saxelmZRvanelo erovnul<br />

skolaSi Sevida 2010 wels konkursis Sedegad.<br />

5) maswavleblis wigni, XI klasi (TanaavtorobiT;<br />

`swavlani~, Tbilisi, 2010, 100 gv.).<br />

statiebi<br />

1) `akaki wereTlis wvlilisaTvis axali<br />

qarTuli saliteraturo enis CamoyalibebaSi~<br />

(ike, ^XXXVIII, Tbilisi, 2010, 9-22).<br />

ganviTarebulia azri, rom akaki wereTels<br />

aqvs sruliad Camoyalibebuli Tvalsazrisi rogorc<br />

sazogadod saliteraturo enis, ise misi<br />

calkeuli normebis Sesaxeb.<br />

2) @`eSu~ da `Sua~ leqsemaTa urTierTmimar-<br />

TebisaTvis~ (`etimologiuri Ziebani _ 2010~, Tbilisi,<br />

2010, 3-9).<br />

dadgenilia, rom es ori sityva momdinareobs<br />

erTi da imave fuZidan Su; pirveli nawarmoebia<br />

prefiqsiT (e-Su), meore sufiqsiT (Su-a); Sinaarsi<br />

erTi da igivea.<br />

akad.wevr-kor. a.arabuli, rogorc mTavari<br />

redaqtori, monawileobda `qarTuli enis gan-


298<br />

martebiTi leqsikonis~ axali redaqciis III tomis<br />

momzadebaSi. mimdinareobda zmnaTa budobrivi damuSaveba,<br />

ganmartebaTa da mniSvnelobaTa redaqtireba,<br />

ilustraciebis saboloo SerCeva.<br />

misi redaqtorobiT akad. g.wereTlis sax.<br />

`vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa da qar-<br />

Tuli enis Tesaurusis komitetSi saleqsikono<br />

lemebis TvalsazrisiT damuSavda `mcxeTuri<br />

xelnaweris~ yvela wigni.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. a.arabulma moipova<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

granti proeqtisaTvis `qarTuli enis ganmartebiTi<br />

leqsikonis eleqtronuli versia~ (2010-<br />

2012).<br />

igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />

moxsenebebiT:<br />

_ `qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni _<br />

rogorc qarTvelologiis safuZveli~ (I saerTaSoriso<br />

simpoziumi leqsikografiaSi, baTumi, 2010);<br />

_ `qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis<br />

kvalifikaciaTa sistema _ rogorc akademiuri<br />

leqsikografiis sistemuri safuZveli~ (TanaavtorobiT;<br />

I saerTaSoriso simpoziumi leqsikografiaSi,<br />

baTumi, 2010);<br />

_ `qarTuli enis istoriul-etimologiuri<br />

leqsikonis konceptualur-meTodologiuri kriteriumebi~<br />

(TanaavtorobiT; I saerTaSoriso simpoziumi<br />

leqsikografiaSi, baTumi, 2010);<br />

_ `enobrivi potenciis realizaciis erTi<br />

sagulisxmo SemTxvevisaTvis (daJamebuli)~ (arn.<br />

Ciqobavas sakiTxavebi, XXI, Tbilisi, 2010);<br />

_ `qarTvelologiur <strong>mecnierebaTa</strong> mdgomareoba<br />

dRevandel saqarTveloSi~ (konferencia ,,mec-


299<br />

niereba da umaRlesi ganaTleba: mdgomareoba da<br />

perspeqtivebi~, Tbilisi, 2010);<br />

_ `prof. iv.qavTaraZis cxovreba da samecniero<br />

moRvaweoba~ (arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />

institutis samecniero sabWos memorialuri sxdoma<br />

iv.qavTaraZis dabadebis 90 wlis aRsaniSnavad,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `lelT Runias metyvelebis leqsikurgramatikuli<br />

SedgenilobisaTvis~ (ilia WavWavaZis<br />

muzeumisa da sasuliero akademiis `xuTSabaToba~,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `dialeqturi leqsikis Tematuri (budobrivi)<br />

kooptaciis principi ,,sityvis konis~ mixedviT~<br />

(XXX respublikuri dialeqtologiuri samecniero<br />

sesiis masalebi, baTumi, 2010);<br />

_ `qcevis formaTa asaxvis zogi sakiTxisaTvis<br />

qeglis axal redaqciaSi~ (TanaavtorobiT;<br />

arn. Ciqobavas enaTmecnierebis institutis 69-e samecniero<br />

sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />

_ `qeglis axali redaqcia da saliteraturo<br />

enis norma~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebis<br />

qarTuli enis komisiis konferencia,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `qarTuli saxelmwifo enis mdgomareoba<br />

mesame aTaswleulis dasawyisSi~ (konferencia `mecniereba<br />

da ganaTleba saqarTveloSi~, Tbilisi,<br />

2010).<br />

akad.wevr-kor. a.arabuli iyo redaqtori 2010 w.<br />

gamocemuli wignebisa:<br />

_ arn. Ciqobava, Sromebi, I tomi (`meridiani~);<br />

_ g.gogolaSvili _ `qarTuli zmna (formawarmoebis<br />

sakiTxebi)~ (`meridiani~);


300<br />

_ i.aronia, `kompozitebi megrul-lazurSi~<br />

(`universali~);<br />

_ g.xornauli, `vaJa-fSavelas onomastikoni~<br />

(Tsu-s gamomcemloba);<br />

_ S.afridoniZe, T.vaSaZe, v.maRraZe, T.tetelo-<br />

Svili, T.RvinaZe, n.jorbenaZe, `qarTuli enis paronimTa<br />

leqsikoni~;<br />

_ arn.Ciqobavas enaTmecnierebis institutis<br />

69-e samecniero sesiis masalebi.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

rismag gordeziani<br />

wigni<br />

`antikuri kavkasia~ _ enciklopedia, t. I (TanaavtorobiT;<br />

`logosi~, Tbilisi, 2010, 646 gv.).<br />

enciklopediis pirvel tomSi Tavmoyrilia<br />

kavkasiis Sesaxeb winareantikuri da antikuri<br />

epoqebis Zveli aRmosavluri wyaroebis qarTuli<br />

Targmanebi, berZnuli da laTinurenovani wyaroebi<br />

originalisa da qarTul enebze.<br />

statiebi<br />

1) enciklopediis `antikuri kavkasia~ winasityvaoba<br />

(`logosi~, Tbilisi, 2010).<br />

mocemulia sam tomad gamosacemi enciklopediis<br />

koncefcia, aRwerilia misi struqtura.<br />

2) `guram lorTqifaniZe~ (krebulSi `kulturul-saistorio<br />

Ziebani~, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi,<br />

2010, 13-16).<br />

statia eZRvneba cnobili arqeologis, akad.<br />

wevr-kor. g.lorTqifaniZis cxovrebasa da moRvaweobas.


301<br />

3) `zRvis aRmniSvneli daudgeneli etimologiis<br />

mqone sityvebi berZnulSi~ (`miotika~, #8,<br />

Tbilisi, 2010).<br />

ganxilulia leqsikuri formativebi: Calassa,<br />

pelagos, okeanos. isini dakavSirebulia qarTvelur<br />

enobriv samyarosTan.<br />

4) `kavkasiis gamoyofis kriteriumebi Zvel<br />

wyaroebSi~ (Phasis, 13, 2010).<br />

gamokvleulia is ZiriTadi kriteriumebi, romelTa<br />

safuZvelzec antikurma samyarom kavkasiis<br />

regioni gamoacalkeva.<br />

5) kolxebi adriatikaSi (Phasis, 13, 2010).<br />

gamokvleulia im antikuri cnobebis safuZveli,<br />

romelTa Tanaxmadac argonavtebis mdevneli<br />

kolxebi adriatikaSi damkvidrdnen.<br />

akad.wevr-kor. r.gordeziani Tsu-s klasikuri<br />

filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis<br />

institutSi xelmZRvanelobda samecniero seminarebs<br />

da monawileoba miiRo moxsenebebiT: a) `ber-<br />

Znuli enis uaxlesi etimologiuri leqsikoni da<br />

winaberZnuli enobrivi samyaros problema~, b) `etruskuli<br />

ena, Teoriebi da hipoTezebi~.<br />

igi dajildovda saprezidento brwyinvalebis<br />

ordeniT.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

guCa kvaracxelia<br />

statia<br />

`biZina foCxuas Tesaurusi, rogorc qarTuli<br />

enis Sinaarsobrivi planis paradigmatuli modeli~<br />

(TanaavtorobiT; arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />

institutis 69-e samecniero sesiis masalebi,<br />

Tbilisi, 2010).


302<br />

biZina foCxuas mier Sedgenili sinoptikuri<br />

sqema safuZvlad daedo qarTuli enis ganmartebi-<br />

Ti leqsikonis mTeli masalis sistematizacias. am<br />

gziT miRebul TesaurusSi eqspliciturad aris<br />

asaxuli leqsikur erTeulTa Soris paradigmatuli<br />

semantikuri kavSirebi. ideografiul leqsikonze<br />

muSaobas bevrad gaaadvilebs avtomatizebuli<br />

koduri sistema saZiebo programiTurT, romelic<br />

Seqmnilia arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />

institutSi da romelic aRwerilia warmodgenil<br />

naSromSi.<br />

akad.wevr-kor. g.kvaracxelias xelmZRvanelobiT<br />

damTavrda arn. Ciqobavas enaTmecnierebis institutSi<br />

samecniero-kvleviTi samuSao _ `semantikis<br />

aqtanturi Teoria~.<br />

igi gamovida konferenciebze moxsenebebiT:<br />

_ `enisa da azrovnebis urTierTmimarTebis<br />

semiotikuri aspeqtebi~ (semiotikis pirveli samecniero<br />

konferencia, baTumi, 2010);<br />

_ `enobrivi normis raobisaTvis~ (enis, literaturisa<br />

da xelovnebis ganyofilebasTan arsebuli<br />

qarTuli enis komisiis konferencia, Tbilisi,<br />

2010).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da ganaTlebis saministros<br />

dakveTiT man gaukeTa recenzireba da<br />

misca rekomendacia `qarTuli enisa da literaturis<br />

sagnobriv programas~ (2010, 106 gv.).<br />

akad.wevr-kor. g.kvaracxelia iyo redaqtori<br />

d.baxtaZis wignisa `lingvistikuri tipologiis<br />

safuZvlebi. germanuli da qarTuli enebis struqtura~<br />

(Tbilisi, 2010, 395 gv.).<br />

igi iyo <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis iv.javaxiSvilis saxelobis premiis mimniWebeli<br />

komisiis Tavmjdomare.


303<br />

`gala galereaSi~ gaimarTa akad.wevr-kor. g.kvaracxelias<br />

grafikuli namuSevrebis (100-mde namu-<br />

Sevari) gamofena.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

irine meliqiSvili<br />

wigni<br />

`fsalmunni, Zveli qarTuli da Tanamedrove<br />

qarTul enaze adaptirebuli paraleluri teqstebi<br />

(<strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos gamomcemloba, Tbilisi,<br />

2010).<br />

naSromi warmoadgens fsalmunebis giorgi<br />

mTawmidliseuli Zveli qarTuli teqstis Targmans<br />

axal qarTul enaze. publikaciaSi paralelurad<br />

warmodgenilia fsalmunebis Zveli qarTuli<br />

da axali qarTuli teqsti. ganxilulia fsalmunebis<br />

Zveli qarTulidan axal qarTulze gadmotanasTan<br />

dakavSirebuli problemuri sakiTxebi<br />

da zogierTi sakiTxi Zveli qarTuli teqstis<br />

saTargmn wyarosTan mimarTebiT.<br />

statiebi<br />

1) `fleqsiurobis (fuziurobis) Sesaxeb qar-<br />

Tvelur enebSi (qarTulisa da svanuris fleqsiuri<br />

(fuziuri) xasiaTis Sesaxeb~ (`enaTmecnierebis<br />

sakiTxebi~, #1-2, Tbilisi, 2010, 84-105).<br />

Seswavlilia qarTveluri enebi (qarTuli,<br />

svanuri, megrul-lazuri) morfologiuri tipologiis<br />

TvalsazrisiT. morfologiur sistemaTa<br />

ramdenime kriteriumis safuZvelze Catarebuli analiziT<br />

miRebulia daskvna, rom qarTuli da svanuri<br />

fleqsiur-fuziuri tipis enebia, xolo megrul-lazurSi<br />

aglutinaciuri movlenebi gaZlie-


304<br />

rebulia morfologiuri unifikaciis Zlieri procesebis<br />

Sedegad.<br />

2) `pirveli qarTuli saenaTmecniero leqsikoni~<br />

(recenzia enciklopediaze `qarTuli ena~,<br />

2008) (`waxnagi~, filologiur kvlevaTa weliwdeuli,<br />

2, `memkvidreoba~, Tbilisi, 2010).<br />

recenziaSi ganxilulia mniSvnelovani publikacia:<br />

`qarTuli ena~. enciklopedia~. naSromi warmoadgens<br />

saenaTmecniero enciklopediur leqsikons.<br />

aseTi leqsikoni pirvelad damuSavda qar-<br />

Tuli enisaTvis da misi gamocema saetapo movlenaa<br />

qarTuli dargobrivi enciklopediuri leqsikonebis<br />

Seqmnis sferoSi.<br />

akad.wevr-kor. i.meliqiSvili iyo xelmZRvaneli<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

grantiT dafinansebuli 2010 wels damTavrebuli<br />

proeqtisa `glotalizaciis niSani qarTvelur<br />

enebSi akustikuri da funqcionaluri TvalsazrisiT~<br />

(07-1086-1-120).<br />

Seswavlilia glotalizaciis niSani qarTvelur<br />

enebSi. Catarebulia glotalizebul fonemaTa<br />

fonostatistikuri da fonotaqtikuri analizi.<br />

eqsperimentulad gamokvleulia glotalizebul<br />

fonemaTa glotalizaciis xarisxi qarTvelurSi,<br />

ramdenime kavkasiur enaSi da kavkasiis or<br />

indoevropul enaSi – somxursa da osurSi. erTmaneTTan<br />

SedarebiT miRebulia Sedegi: qarTvelur<br />

enaTa glotalizacia, gansakuTrebiT qarTulisa<br />

da megrul-lazurisa, gacilebiT ufro sustia,<br />

vidre kavkasiur enaTa fonemebis glotalizacia.<br />

sakiTxi ganxilulia farTo tipologiuri masalis<br />

fonze.<br />

akad.wevr-kor. i.meliqiSvili dajildovda ivane<br />

javaxiSvilis saxelobis medliT.


305<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

apolon silagaZe<br />

monografia, wigni<br />

1) `qarTuli idea~ (`universali~, Tbilisi,<br />

160 gv.).<br />

daxasiaTebulia qarTuli idea, romelic gansazRvravda<br />

qarTveli eris mravalaTaswlian istorias.<br />

pirvel TavSi, am konteqstSi, mokled mimoxilulia<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis ZiriTadi etapebi<br />

Zv.w. II aTaswleulis bolodan 21-e saukunemde.<br />

meore Tavi eZRvneba sakuTriv qarTuli ideis,<br />

misi mTavari Semadgenlobisa da specifikis gansazRvras.<br />

mesame Tavi warmoadgens amave konteqstis<br />

dakavSirebas Tanamedroveobis zogierT problemasTan.<br />

2) `yurani. sura meeqvse, sura meSvide, sura<br />

merve~, Targmani arabulidan da komentarebi a.silagaZisa<br />

(`universali, Tbilisi, 100 gv.).<br />

dadgenilia axali paralelebi bibliaSi (Zveli<br />

da axali aRTqma), gaanalizebuli da axsnilia<br />

rigi konkretuli sakiTxi, pirvel rigSi, filologiuri<br />

xasiaTisa, gakritikebulia zogi tradiciuli<br />

komentari, gamovlenilia Secdomebi yuranis<br />

qarTul TargmanebSi.<br />

statiebi<br />

1) `ruseT-TurqeTis dapirispireba centralur<br />

kavkasiaSi 1918-1921 wlebSi~ (TanaavtorobiT;<br />

J. `The Caucasus & globalization~, v. 3, Issue 4, CA&CC Press,<br />

138-145, inglisur enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 3,<br />

выпуск 4, 161-169, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />

ganxilulia buqarestis, adrianopolis, sanstefanos<br />

xelSekrulebebi, berlinis traqtati,


306<br />

brest-litovskis zavi, baTumis, mudrosis, moskovis,<br />

yarsis xelSekrulebebi. gaTvaliswinebulia<br />

ara mxolod istoriuli, aramed Tanamedrove<br />

aspeqtebi.<br />

2) `kanonzomieri sistemisa da kanonzomieri<br />

diaqroniis Sesaxeb qarTuli leqsTwyobis magali-<br />

Tze~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe, t. 4, #3, 2010, 162-165, inglisur enaze).<br />

Camoyalibebuli da saTanado qarTuli masaliT<br />

axsnilia Semdegi ori amosavali postulati:<br />

a) leqsTwyobis ganviTareba _ diaqronia kanonzomieria<br />

iseve, rogorc leqsTwyobis sistema; b) sistemis<br />

ganviTarebaSi amosavali (fiqsirebuliswina)<br />

mdgomareobis rekonstruireba/postulireba SesaZlebelia<br />

imis gamo, rom arsebobs sistemisa da<br />

ganviTarebis kanonzomierebaTa sruli Sesabamisoba.<br />

3) `arabuli saj’is Sesaxeb~ (saerTaSoriso<br />

konferenciis _ `arabuli kultura zepirsityvierebasa<br />

da mwignobrobaSi~ masalebi. kairos universitetis<br />

gamomcemloba, kairo, egvipte, 2010,<br />

gv. 96, inglisur enaze).<br />

naSromi warmoadgens 2009 wels qarTulad<br />

gamoqveynebuli statiis variants. ganxilulia arabuli<br />

leqsis yvelaze arqauli (islamamdeli) saxeoba.<br />

4) `saleqso formaTa kvalifikaciis sakiTxisaTvis<br />

(arabuli masalis magaliTze)~ (weliwdeuli,<br />

Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 59-67).<br />

ganxilulia sistema-etalonisa da inovaciebis<br />

mimarTebebi. etalonis aRwerisaTvis SemoTavazebulia<br />

binaruli diferencialuri niSnebi, rac<br />

iZleva saSualebas axal formaSi gamovlindes


307<br />

romelime maxasiaTeblis uaryofa da, sabolood,<br />

erTi (iSviaTad erTze meti) niSniT ganisazRvros<br />

mocemuli forma.<br />

5) `poeturi nawarmoebis formebis sakiTxisaTvis~<br />

(kulturis istoriisa da Teoriis saki-<br />

Txebi, #26, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 59-<br />

64).<br />

axsnilia gansxvaveba poeturi (leqsiTi) Txzulebis<br />

formasa da sazomis formas Soris. qar-<br />

Tuli klasikuri poeziisaTvis (epoqa rusTavelis<br />

CaTvliT) dadgenilia poeturi nawarmoebis sami<br />

forma: monometruli, polimetruli – Caxruxauli<br />

forma, polimetruli – rusTveluri forma (am<br />

formaTa amsaxvelia sami fundamenturi Txzuleba:<br />

`abdulmesiani~ _ monometri, `Tamariani~ _ Caxruxauli<br />

samsazomiani polimetri, `vefxistyaosani~<br />

_ rusTveluri orsazomiani polimetri). am sura-<br />

Tis win, droSi, postulirebulia is viTareba,<br />

romelSic mxolod monometruli wyoba iyo warmodgenili.<br />

6) `Tanamedrove arabuli ena: specifika da<br />

swavlebis problema~ (wignSi m.andronikaSvili,<br />

n.anTiZe, d.gardavaZe, `arabuli enis saxelmZRvanelo~,<br />

a.silagaZis redaqciiTa da winasityvaobiT,<br />

`universali~, Tbilisi, 2010, 5-10).<br />

gamoTqmulia ramdenime axali mosazreba Tanamedrove<br />

e.w. standart-enis, agreTve, arabuli diglosiis<br />

Sesaxeb, kerZod, saliteraturo enis adgilze<br />

gvaqvs erTi grafikuli sistema da, Sesabamisad,<br />

grafikul gamoxatulebaSi erTi ena ori<br />

reprezentantiT – klasikuri da Tanamedrove; sxva<br />

sityvebiT, gvaqvs erTgvari heterografia, rodesac<br />

erTi da igive teqsti ikiTxeba/iSifreba orna-


308<br />

irad (amis saSualebas arabuli konsonanturi damwerloba<br />

iZleva).<br />

7) `arabuli dialeqtologia da egvipturi<br />

dialeqti~ (wignSi: n.ejibaZe, `egvipturi dialeqtis<br />

gramatika, 1~, a.silagaZis redaqciiTa da winasityvaobiT,<br />

`universali~, Tbilisi, 2010, 3-7).<br />

mokled ganxilulia arabuli dialeqtologiis<br />

Tanamedrove mdgomareoba, maT Soris zogierTi<br />

arabuli dialeqtis Seswavlis saqme qar-<br />

Tul arabistikaSi.<br />

8) `mecnierisa da mwerlis erTaderTi romani~<br />

(wignSi: mustafa muSarrafa, `kintara, romelmac<br />

Sescoda~, Targmani arabulidan n.ejibaZisa, a.silagaZis<br />

redaqciiTa da winasityvaobiT, `universali~,<br />

Tbilisi, 2010, 3-6).<br />

warmodgenilia cnobili arabi mecnieri (fizikosi),<br />

romelmac Tavisi erTaderTi mxatvruli<br />

nawarmoebi Seqmna ara arabul saliteraturo enaze,<br />

aramed egviptur dialeqtze.<br />

akad.wevr-kor. a.silagaZe monawileobda da<br />

moxsenebebiT gamovida samecniero konferenciebze:<br />

_ `qarTuli leqsis kvalifikaciis sakiTxi~<br />

(saerTaSoriso konferencia Current Advances in Caucasian<br />

Studies, maserata, italia, 2010);<br />

_ `arabuli saj’is Sesaxeb~ (saerTaSoriso<br />

konferencia `arabuli kultura zepirsityvierebasa<br />

da mwignobrobaSi~, kairo, egvipte, 2010);<br />

_ `kanonzomieri sistema da kanonzomieri diaqronia<br />

qarTuli leqsTwyobis magaliTze~ (leqsmcodneobis<br />

IV seminari, SoTa rusTavelis qar-<br />

Tuli literaturis instituti, 2010, Tbilisi);<br />

_ `yuranis teqstis Sedgenilobis sakiTxisaTvis~<br />

(Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

samecniero konferencia, Tbilisi, 2010).


309<br />

akademiis wevr-korespondenti revaz siraZe<br />

statiebi<br />

1) `vefxistyaosnis~ mkiTxvelis istoria~ (`literaturuli<br />

Ziebani~, XXXI, SoTa rusTavelis<br />

qarTuli literaturis instituti, Tbilisi, 2010,<br />

81-91).<br />

statiaSi `vefxistyaosnis~ mkiTxvelis istoria~<br />

ganxilulia ara mxolod rogorc TvalTaxedvaTa<br />

ganviTareba, aramed, umTavresad, rogorc<br />

poemis Sinagani saxismetyvelebiTi potencialis<br />

gamovlineba, sxvadasxva epoqisa da sxvadasxva mki-<br />

Txvelis mier aRniSnuli potencialis gaxsna da<br />

cxadyofa (XII-XXI ss.). upirvelesad gamoikveTa<br />

ornairi wakiTxva: qristianul-saxismetyvelebiTi<br />

da sparsofiluri (`pirveli Tavi, dasawyisi naTqvamia<br />

sparsulad~ da poemis sparsuli stilis<br />

ilustraciebi). sul bolo TvalTaxedvaa: a) sagangebod<br />

iqnes Seswavlili iracionaluri saxismetyvelebani<br />

`vefxistyaosanSi~ da b) jvarsaxovneba<br />

(amqveyniur da maRalsulier saxeTa gadakveTa)<br />

`vefxistyaosanSi~ qarTuli mwerlobis paradigmul<br />

saxeTa fonze.<br />

2) `vazi da Rvino qarTul mwerlobaSi~ (samecniero<br />

krebuli `vazi – sicocxlis xe~, Tsu-s<br />

gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 61-72).<br />

qarTuli mwerlobis paradigmuli saxismetyvelebis<br />

erT-erT safuZvels qmnis `venaxi~ (`vazi~),<br />

romelic Tavdapirvelad iTvleboda `sicocxlis<br />

xed~ da iyo mze-RmerTis `sworferi~. Semdeg man<br />

axali, evangeluri mniSvneloba SeiZina macxovris<br />

sityvebiT: `me var venaxi WeSmariti da mamaÁ Cemi<br />

moqmed ars~ (i.15,1). yofasa da folklorSi am ori<br />

sawyisis Serwyma moxda da ase gadavida is saero


310<br />

mwerlobaSi. sakiTxebi ganixileba sam sferoSi:<br />

bibliuri simboloebi, agiografia da saero<br />

mwerloba.<br />

3) `petriwonis tipikonis Seswavlis istoriisaTvis~<br />

(samecniero krebuli `mixeil qavTaria _<br />

80~, xelnawerTa <strong>erovnuli</strong> centri, Tbilisi, 2010,<br />

110-155).<br />

naCvenebia, rom petriwonis tipikonis gviandeli<br />

redaqciis (inaxeba bulgareTis q.sofiis `saxalxo<br />

biblioTekaSi~) erT-erTi pirveli warmom-<br />

Ceni Cveni mecnierebisaTvis iyo grigol feraZe. es<br />

irkveva gasuli saukunis 40-iani wlebis dasawyisis<br />

bulgaruli publikaciebidan, romelTac<br />

avtori gaecno 1973-1974 wlebSi samecniero mivlinebis<br />

dros. grigol feraZes ganzraxuli hqonda<br />

am teqstis gamocema, magram ar dascalda fa-<br />

Sistebis sakoncentracio banakSi daRupvis gamo.<br />

akademiis wevr-korespondenti mzeqala SaniZe<br />

monografiebi<br />

1) `qarTuli fsalmunis istoria – masalebi adreuli<br />

versiebisaTvis da giorgi mTawmidliseuli<br />

redaqciis simfoniisaTvis~, (`nekeri~, Tbilisi, 2010,<br />

383 gv.).<br />

teqsti warmoadgens nawils sruli simfoniisa,<br />

romelic momavalSi unda daibeWdos. adre<br />

xelmiuwvdomeli Zveli qarTuli fsalmunis masalebiT<br />

(Zveli redaqciis X saukunis sinis mTis<br />

sami xelnaweris adreuli versiebi, aTonuri fsalmunis<br />

X-XIII, XI-XII saukuneebis sinuri teqsti giorgiseuli<br />

redaqciiT).<br />

2) `JamiswirvaÁ wmidisa iakobisi~, teqsti da<br />

gamokvleva, iakobis liturgiis Zveli qarTuli


311<br />

versia (TanaavtorobiT; Ieruslalimer Teologisches Forum,<br />

17, 2010, 1-182, aSendorfi, miunsteri, gfr, qarTul<br />

da inglisur enebze).<br />

teqsti Seicavs mniSvnelovan leqsikur da<br />

terminologiur masalas. igi damuSavebulia sinuri<br />

xelnawerebis mixedviT, romelTa Sesaswavlad<br />

avtori (l.xevsurianTan erTad) wminda ekaterines<br />

monasterSi iyo mivlinebuli 2002 wels. Zveli<br />

qarTuli teqsti da mokvleva inglisurad Targmnilia<br />

akad.wevr-kor. m.SaniZis mier.<br />

Tsu-Si SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />

fondis stipendiiT wakiTxul iqna ori sajaro<br />

leqcia: 1) `qarTlis cxovrebis teqstologiuri<br />

problemebi~, 2) `sinas mTis axladaRmoCenili<br />

xelnawerebi~, agreTve, ori leqcia Tbilisis sajaro<br />

skolebSi: 1) `qarTuli anbanis warmoSobis<br />

problema~, 2) `qarTul xelnawerTa mniSvneloba<br />

qarTuli enisa da istoriisaTvis~.<br />

igi xelmZRvanelobda qarTuli enis, literaturisa<br />

da xelovnebis ganyofilebis qarTuli<br />

enis komisiis muSaobas.<br />

akad.wevr-kor. m.SaniZes (jgufTan erTad) 2010<br />

wels miekuTvna iv.javaxiSvilis saxelobis premia<br />

`qarTlis cxovrebis~ axali redaqciis teqstis<br />

kritikulad momzadebisaTvis; igi dajildovda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> qalTa sabWos medliT.<br />

akademiis wevr-korespondenti vaJa Sengelia<br />

statiebi<br />

1) `JorJ diumezili _ iberiul-kavkasiur ena-<br />

Ta didi mkvlevari~ (ike, XXXVIII, Tbilisi, 2010).<br />

statia eZRvneba gamoCenil frang mecniers,<br />

farTo profilis kavkasiologs, safrangeTis mec-


312<br />

nierebaTa akademiis wevrs, profesor JorJ diumezils,<br />

romelic evropul kavkasiologTa patriarqad<br />

aris aRiarebuli. gansakuTrebuli yurad-<br />

Reba eqceva mis damsaxurebas afxazur-Cerqezul<br />

enaTa aRweraSi da maTi istoriul-SedarebiTi<br />

Seswavlis saqmeSi. JorJ diumezilma Seqmna am<br />

enaTa pirveli SedarebiTi gramatika. mravali<br />

gamokvleva miuZRvna da gamoaqveyna teqstobrivi<br />

masala amJamad ukve mkvdari ubixuri enis Sesaxeb.<br />

metad mniSvnelovania misi monografia `Sesavali<br />

Crdilo kavkasiur enaTa SedarebiT gramatikaSi~,<br />

romelSic gaanalizebulia afxazur, Cerqezul,<br />

naxur da daRestnur enaTa gramatikuli struqturis<br />

sakvanZo sakiTxebi.<br />

2) `qarTveluri etimologiebi~ (krebulSi<br />

`etimologiuri Ziebani~, XIII-XV, Tbilisi, 2010).<br />

warmodgenilia sami qarTveluri sityvis etimologia:<br />

qarTuli tat fuZe (atateba), megrullazuri<br />

ga _ `ferdobi, qedi~ da svanuri b e l –<br />

(libele) `gaberva~. daZebnilia maTi kanonzomieri<br />

qarTveluri Sesatyvisebi.<br />

akad.wevr-kor. v.Sengelia xelmZRvanelobda<br />

2010 wels damTavrebul SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis sagranto proeqtiT Sesrulebul<br />

samuSaos `mTis kavkasiuri enebi saqar-<br />

TveloSi”, romlis farglebSi momzadda eqvsi monografia<br />

saqarTveloSi eqvsi enobrivi erTeulis<br />

Sesaxeb (baTumis mimdebare soflebSi mcxovreb<br />

afxazTa metyveleba, CeCnuri enis qisturi dialeqti,<br />

bacburi ena, xunZuri enis anwuxuri dialeqti,<br />

beJuturi anu kapuWuri ena, udiuri ena).<br />

igi iyo redaqtori arn. Ciqobavas `Sromebis” I<br />

da II tomebisa da `iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~<br />

XXXVIII tomisa.


313<br />

akad.wevr-kor. v.Sengelia monawileobda konferenciebSi<br />

da gamovida moxsenebebiT:<br />

_ `kvlav iber- da imer- fuZeTa Sesaxeb~ (arn.<br />

Ciqobavas enaTmecnierebis institutis 69-e samecniero<br />

sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />

_ `viTarebiTi zmnisarTis paraleluri formebi<br />

megrulSi~ (XXX respublikuri dialeqtologiuri<br />

samecniero sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />

_ `fragmentebi mogonebidan akademikos arn.<br />

Ciqobavaze~ (samecniero sesia `arn. Ciqobavas sakiTxavebi~,<br />

XXI, Tbilisi, 2010);<br />

_ `simon janaSia rogorc enaTmecnieri~ (akad.<br />

s.janaSias dabadebis 110 wlisTavisadmi miZRvnili<br />

samecniero sesia, Tbilisi, 2010);<br />

_ `nasesxebi afiqsuri morfemebi megrul-lazuri<br />

(zanuri) enis megrul dialeqtSi~ (samecniero<br />

konferencia `siaxleebi kavkasiologiaSi~, ma-<br />

Ceratas universiteti, italia, 2010);<br />

_ `TanxmovanTa kompleqsebi saerTo afxazur-<br />

Cerqezul enaSi~ (kavkasiologTa meore saerTaSoriso<br />

kongresi, Tbilisi, 2010).<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

elguja xinTibiZe<br />

monografia<br />

`rusTavelis `vefxistyaosani~ da evropuli<br />

literatura~ (gamomcemloba `beneti da blumi~,<br />

londoni, didi britaneTi, 220 gv., inglisur enaze,<br />

gadacemulia dasabeWdad).<br />

monografia eZRvneba rusTavelis `vefxistyaosnis~<br />

evropul literaturasTan rogorc uSualo,<br />

aseve tipologiur kavSirs, kerZod, dasabu-<br />

Tebulia rogorc qarTuli literaturaTmcodne-


314<br />

obisaTvis, aseve inglisuri literaturuli kritikisaTvis<br />

ukanasknel wlebamde ucnobi faqti:<br />

`vefxistyaosnis~ mixedviT XVII saukunis dasawyisSi<br />

inglisSi dawerilia ori piesa, romlebic<br />

mTeli saukunis manZilze warmatebiT idgmeboda<br />

inglisis Teatralur scenebze. warmodgenilia<br />

Tvalsazrisi rusTvelis ideur-msoflmxedvelobiTi<br />

samyaros tipologiur msgavsebaze gviandeli<br />

Suasaukuneebis evropuli sazogadoebriv-literaturuli<br />

azris procesTan. wignSi moTxrobilia<br />

`vefxistyaosnis~ Targmnisa da Seswavlis sxvadasxva<br />

sakiTxebi.<br />

statiebi<br />

1) `pirveli stamba saqarTveloSi da qarTuli<br />

wignis beWdvis saTaveebi~ (zaza aleqsiZisadmi mi-<br />

ZRvnili saiubileo krebuli `samxreT kavkasia aRmosavleTsa<br />

da dasavleTs Soris~, xelnawerTa<br />

<strong>erovnuli</strong> centri, gadacemulia dasabeWdad).<br />

2) `Cveni didi maswavlebeli korneli kekeli-<br />

Ze~ (mixeil qavTariasadmi miZRvnili saiubileo<br />

krebuli, xelnawerTa <strong>erovnuli</strong> centri, gadacemulia<br />

dasabeWdad).<br />

2010 wels akad.wevr-kor. e.xinTibiZis xelm-<br />

ZRvanelobiT damTavrda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis grantiT dafinansebuli<br />

ori Tema:<br />

1) Tsu-s `qarTvelologiuri skolis centris~<br />

bazaze `qarTuli mwerlobis Seswavla aRmosavleT<br />

evropaSi~. Seiqmna monografia (Semdgeneli<br />

da redaqtori e.xinTibiZe), masalebi da Sesavali<br />

werili ganTavsebulia internetSi;<br />

2) Tsu-s qarTul-sazRvargareTuli samecniero-kvleviTi<br />

laboratoriis bazaze `qarTul-saz-<br />

RvargareTuli literaturuli urTierTobebis


315<br />

kvlevis istoria~. Seiqmna monografia (Semdgeneli<br />

da redaqtori e.xinTibiZe), misive Sesavali weriliT<br />

da statiiT (TanavtorobiT) _ `qarTul-bizantiuri<br />

literaturuli urTierTobebis kvlevis<br />

istoria~.<br />

2010 wels akad.wevr-kor. e.xinTibiZis xelmZRvanelobiT<br />

wardgenilma proeqtma `Jurnali `qarTvelologi~<br />

moipova SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />

samecniero fondis samwliani granti (2011-2013).<br />

2010 wels igi airCies saerTaSriso sazogadoebis<br />

_ `centraluri evropis samecniero kvlevebis<br />

sazogadoebis (CESS)~ wevrad.<br />

akad.wevr-kor. e.xinTibiZe monawileobda samecniero<br />

konferenciebSi da waikiTxa moxsenebebi:<br />

_ `aRorZinebis xanis qarTuli sasuliero<br />

wodeba da `vefxistyaosani~ (axleburi xedva)~<br />

(Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis qar-<br />

Tuli literaturis institutis samecniero seminari,<br />

Tbilisi, 2010);<br />

_ `vefxistyaosnis~ pirveli (fsevdo-rusTveluri)<br />

strofis (`pirveli Tavi...~) Sesaxeb~ (xelnawerTa<br />

<strong>erovnuli</strong> centris, Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakultetis qarTuli literaturis institutisa<br />

da SoTa rusTavelis qarTuli literaturis<br />

institutis gaerTianebuli samecniero<br />

sesia `korneli kekeliZis dRe~, Tbilisi, 2010).<br />

misi xelmZRvanelobiT Catarda:<br />

_ `saerTaSoriso qarTvelologiuri sazafxulo<br />

skola _ 2010~ (tradiciuli yovelwliuri<br />

saerTaSoriso qarTvelologiuri skola ucxoel<br />

studentTa da axalgazrda mecnierTaTvis, Tbilisi,<br />

2010);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

enis, literaturisa da xelovnebis ganyofi-


316<br />

lebasTan arsebuli qarTuli literaturis komisiis<br />

ori sxdoma, miZRvnili ucxoeTSi qarTvelologiuri<br />

saqmianobisadmi: `germaneli mecnieris<br />

Stefi xotivari-iungeris (berlinis humboldtis<br />

universiteti) qarTvelologiuri moRvaweoba~ da<br />

`veneciis universitetis profesoris gaga SurRaias<br />

qarTvelologiuri moRvaweoba~.<br />

akademiis wevr-korespondenti<br />

elizbar javeliZe<br />

monografia<br />

`fuTuveTi _ sulier-rainduli Zmoba~ (Tbilisi,<br />

2010, 444 gv.).<br />

naSromi eZRvneba Sua saukuneebis maxlobel<br />

aRmosavleTSi friad gavrcelebuli sulier-rainduli<br />

Zmobis _ fuTuveTis Seswavlas, romelmac<br />

Rrma kvali gaavlo mTeli maxlobeli aRmosavleTis<br />

socialur, eTikur-zneobriv, sulier-religiur<br />

ganviTarebas. misi tradiciebis erTgvari<br />

anarekli qarTul sinamdvileSic moCans. wigni<br />

gankuTvnilia, rogorc specialistebisa da studentebisTvis,<br />

aseve am sakiTxiT dainteresebuli<br />

sazogadoebisaTvis.<br />

statia<br />

`umamro qveyanaSi saWurisebi knavian~ (`saer-<br />

To gazeTi~, 2 ivnisi, 2010, #1890).<br />

2010 wels garkveuli muSaoba Caatares enis,<br />

literaturisa da xelovnebis ganyofilebasTan<br />

arsebulma dargobrivma komisiebma.


317<br />

qarTuli enis komisia.<br />

gaimarTa qarTuli enis komisiis sami sxdoma,<br />

romelzec ganxilul iqna da damtkicda komisiis<br />

debuleba da momavali samuSao gegma.<br />

gaimarTa Tematuri konferencia, miZRvnili<br />

Tanamedrove qarTuli enis saWirboroto sakiTxebisadmi.<br />

warmodgenili iyo moxsenebebi:<br />

akad.wevr-kor. mzeqala SaniZe _ `qarTuli<br />

enis komisiis ZiriTadi amocanebi~.<br />

akad.wevr-kor. guCa kvaracxelia _ `enobrivi<br />

normis raobisaTvis~,<br />

prof. Suqia afridoniZe _ `pragmatuli onomastika~,<br />

akad.wevr-kor. avTandil arabuli _ `qeglis<br />

axali redaqcia da saliteraturo enis norma~,<br />

prof. giorgi gogolaSvili _ `norma _ mudmivi<br />

Tu cvalebadi?~,<br />

prof. Tamar vaSakiZe _ arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />

institutis metyvelebis kulturis ganyofilebis<br />

mimdinare samuSaoebi da samomavlo<br />

gegmebi.<br />

qarTuli literaturis komisia.<br />

gaimarTa qarTuli literaturis komisiis sami<br />

sxdoma, sadac ganxilul iqna, rogorc organizaciuli,<br />

ise samecniero sakiTxebi.<br />

Catarda seminari Temaze: `germaneli mecnieris<br />

Stefi xotivar-iungeris (humboldtis universiteti,<br />

berlini) qarTvelologiuri moRvaweoba~.<br />

Catarda Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

qarTuli literaturis institutisa da<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebas-<br />

Tan arsebuli qarTuli literaturis komisiis<br />

erToblivi samecniero seminari, sadac ganxilul


318<br />

iqna veneciis universitetis profesoris gaga<br />

SurRaias qarTvelologiuri moRvaweoba. prof.<br />

gaga SurRaiam waikiTxa moxseneba Temaze: `vaxtang<br />

gorgaslis saeklesio reformis axleburi interpretacia<br />

zogierTi ucxouri wyaroebis Suqze~.<br />

qarTuli xelovnebis komisia.<br />

gaimarTa komisiis ori sxdoma, romlebzec<br />

ganxilul iqna komisiis amocanebi da damtkicda<br />

momavali samuSao gegma.<br />

enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebaSi<br />

Catarda 7 saerTo kreba da biuros 2<br />

sxdoma.<br />

dargebis mixedviT wlis saukeTeso samecniero-kvleviTi<br />

dawesebulebebis gamovlenis meTodikis<br />

safuZvelze, enis, literaturisa da xelovnebis<br />

ganyofilebis saerTo krebam wlis saukeTeso<br />

samecniero-kvleviT dawesebulebad aRiara giorgi<br />

wereTlis aRmosavleTmcodneobis instituti.<br />

ganyofilebaSi gansaxilvelad Semosuli iv.<br />

javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis humanitaruli fakultetis, teqnikuri<br />

universitetis humanitarul-socialuri fakultetis<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> departamentis,<br />

akaki wereTlis saxelmwifo universitetis<br />

(quTaisi) humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

qarTveluri dialeqtologiis samecniero-kvleviTi<br />

institutis, iakob gogebaSvilis saxelmwifo<br />

universitetis (Telavi) filologiuri mimarTulebebiT<br />

2009 wels Sesrulebuli Sromebi Sefasda<br />

dadebiTad, goris universitetis ganaTlebis,<br />

zust da sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakultetis saqmianoba Sefasda uaryofiTad.


319<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnul <strong>akademia</strong>sTan arsebuli<br />

struqturuli erTeulebi, komisiebi,<br />

redaqciebi<br />

qarTuli enciklopediis ir.abaSiZis sax. mTavari<br />

samecniero redaqcia<br />

mimdinareobda enciklopedia `<strong>saqarTvelos</strong>~<br />

me-2 tomis masalebis SeTanxmeba qarTuli enciklopediis<br />

mTavar samecniero sabWosTan (Tavmjdomare<br />

_ akad. T.gamyreliZe). wigni mzad iqneba<br />

gamosacemad 2011 wlis II kvartalSi;<br />

momzadda gamosacemad enciklopediuri cnobari<br />

`100 qarTveli ucxoeTSi~ (qarTul, rusul da<br />

inglisur enebze);<br />

mimdinareobda muSaoba `<strong>saqarTvelos</strong> istoriisa<br />

da kulturis ZeglTa aRwerilobis me-3 tomze<br />

(samuSao jgufis xelmZRvaneli T.dvali); wigni<br />

gamosacemad mzad iqneba 2011 wlis III kvartalSi;<br />

belorusSi, <strong>saqarTvelos</strong> saelCos iniciativiT,<br />

p.brovkas sax. belorusis enciklopediur redaqciasTan<br />

erTad, gamoica qarTuli poeziis krebuli<br />

belorusul enaze;<br />

SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />

grantiT (<strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitet-<br />

Tan erTad) mimdinareobda muSaoba Temaze `saqar-<br />

Tvelos samxedro usafrTxoebis mdgradi ganvi-<br />

TarebisaTvis natos saxelmwifoebis normatiuli<br />

masalebisa da terminebis dadgena-SemuSaveba, sruli<br />

sistematizebuli da klasificirebuli naSromis<br />

Seqmna~ (proeqtis xelmZRvaneli akad.wevr-kor.


320<br />

e.meZmariaSvili). `samxedro enciklopediis~ gamocema<br />

igegmeba 2012 wlisaTvis.<br />

mimdinareobda muSaoba cnobarze `<strong>saqarTvelos</strong><br />

sabunebismetyvelo, sazogadoebrivi da humanitaruli<br />

samecniero dargebis 1992-2006 ww. <strong>mecnierebaTa</strong><br />

doqtorebis personaluri Semadgenloba~<br />

(avtori i.jafariZe). cnobari mzad iqneba gamosacemad<br />

2011 wlis III kvartalSi.<br />

akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri<br />

gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis<br />

komiteti samecniero muSaobas agrZelebda ramdenime<br />

ZiriTadi mimarTulebiT:<br />

a) rusTvelologiuri literaturis bibliografiis<br />

Seqmna;<br />

b) `vefxistyaosnis~ teqstisa da enis Seswavlisa<br />

da dadgenis sakiTxebi;<br />

g) qarTuli enis Tesaurusis Sedgena.<br />

prof. g.kartoziam gamosacemad moamzada `vefxistyaosnis~<br />

teqstis mTavari redaqciis muSaobis<br />

amsaxveli oqmebi 1974 wlidan 1978 wlis CaTvliT,<br />

romelSic aisaxa 400 strofis saredaqcio<br />

samuSaoebi.<br />

grZeldeboda rusTvelologiuri literaturis<br />

damuSaveba da anotireba. Sedga 1981-1990 wleb-<br />

Si gamoqveynebuli mecnieruli masalis bibliografia;<br />

anotaciebi gakeTda imave principiT, rogorc<br />

gakeTebulia bibliografiis ukve gamosul<br />

tomebSi (I _ 1957, II _ 2002, IV _ 2009). momzadebulia<br />

V tomis masala _ 500-mde statia-anotacia<br />

(Semsrulebeli filol.mecn.doqt. g.arabuli).<br />

momzadda `vefxistyaosnis~ xelnawerebi e.w.<br />

diplomatiuri gamocemisaTvis (Semsrulebeli fiz.-<br />

maT.mecn.doqt. p.margvelaSvili).


321<br />

mimdinareobda muSaoba `qarTuli enis Tesaurusis~<br />

gegmiT (xelmZRvaneli akad. T.gamyreliZe):<br />

a) damuSavda Tesaurusis lemaTa gamoyofis<br />

principebi da dazustda Znelovan erTeulTa nusxa<br />

Zveli qarTulisaTvis (a.arabuli, e.soselia,<br />

r.asaTiani, m.ivaniSvili).<br />

b) damuSavda mcxeTuri xelnawerisa da giorgi<br />

mTawmidliseuli redaqciis bibliuri wignebi<br />

sruli lematizaciis TvalsazrisiT, kerZod, lemebi<br />

gaukeTda milionamde sityva-formas (Semsruleblebi:<br />

i.alasania, m.bolqvaZe, T.gigineiSvili,<br />

n.maqaZe, n.maWavariani, q.museriZe, m.RoloZe,<br />

n.cixisTavi, m.cqitiSvili, n.avaliSvili).<br />

g) redaqtireba gaukeTda lemebad daSlili<br />

masalis naxevarze mets (redaqtorebi: a.arabuli,<br />

e.soselia, r.asaTiani, m.ivaniSvili).<br />

d) momzadda niadagi sityva-formaTa lematizaciis<br />

avtomaturi programis Sesaqmnelad (programisti<br />

g.ServaSiZe).<br />

#<br />

dasaxuli<br />

amocanebi<br />

1. konteqstebis<br />

(baraTebis)<br />

eleqtronuli<br />

versiis Seqmna<br />

2. meTaur sityvaTa<br />

Sesabamisi konteqstebis<br />

monacemTa<br />

bazis<br />

Seqmna<br />

ganxorcielebuli<br />

amocanebis detaluri<br />

aRwera<br />

moZiebuli, monacemTa<br />

bazis formatSi gardaqmnili<br />

da Setanilia<br />

milionamde<br />

baraTi<br />

gamoyofilia meTauri<br />

sityvebi (lemebi)<br />

32000 erTeulamde<br />

ganxorcielebuli<br />

amocanebis Sesrulebis<br />

amsaxveli<br />

angariSgebis<br />

masalebis nusxa<br />

rusTavelis komiteti<br />

da saiti<br />

http://saunje.nekeri.net<br />

/thesaurus<br />

rusTavelis komiteti<br />

da saiti<br />

http://saunje.nekeri.net<br />

/thesaurus


322<br />

3. qarTuli enis<br />

Tesaurusis programuli<br />

produqtis<br />

Seqmna<br />

4. avtomaturi<br />

lematizacia<br />

meTauri sityvebiTa<br />

da bibliografiuli<br />

velebiT saZiebo<br />

sistemis Seqmna<br />

meTauri sityvebis<br />

avtomaturi miniWeba<br />

sityva-formebisTvis<br />

rusTavelis komiteti<br />

da saiti<br />

http://saunje.nekeri.net<br />

/thesaurus<br />

rusTavelis komiteti<br />

da saiti<br />

http://saunje.nekeri.net<br />

/thesaurus<br />

aWaris avtonomiuri respublikis regionulma<br />

samecniero centrma:<br />

_ daamtkica <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis aWaris regionuli samecniero centris<br />

dargobrivi komisiebi da misi Tavmjdomareebi;<br />

_ ganixila da recenzireba gaukeTa respublikis<br />

sxvadasxva samecniero-kvleviTi da saganmanaTleblo<br />

dawesebulebebis mier damuSavebul dam-<br />

Tavrebul da wliur angariSebs;<br />

_ saxalxo diplomatiis kuTxiT moamzada da<br />

2010 wlis 26 dekembers baTumSi Caatara qarTvel-<br />

Ta da afxazTa Serigebis dawyebis pirveli sayovelTao<br />

forumi. am RonisZiebasTan dakavSirebiT,<br />

baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />

finansuri mxardaWeriT, gamosca regionaluri<br />

samecniero centris samecniero sabWos<br />

wevris, medicinis dargobrivi komisiis Tavmjdomaris,<br />

medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtoris, mweral<br />

ramaz surmaniZis wigni `afxazebi aWaraSi” (2010,<br />

80 gv.). amave saxelwodebis wignis mixedviT Seiqmna<br />

pirveli nawili filmisa `afxazebi aWaraSi”;<br />

_ Camoayaliba da axorcielebs qveynis SigniT<br />

da mis farglebs gareT samecniero-kvleviT, saganmanaTleblo<br />

da sxva profilis dawesebulebebTan,<br />

organizaciebTan da struqturebTan urTi-


323<br />

erTsasargeblo gacvliTi sistemis informaciebs<br />

da programebs. am mizniT daiwyo erToblivi samecniero-kvleviTi<br />

samuSaoebi aWaris regionul<br />

samecniero centrsa da latviis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

rezeknes umaRles skolasa da daugavapilsis<br />

universitets Soris;<br />

_ dasaxa erToblivi TanamSromloba baltiispireTisa<br />

da evrokavSiris sxva qveynebis samecniero<br />

centrebTan da struqturebTan, romlis mizania<br />

mecnieruli kvlevis Sedegebis msoflio bazarze<br />

urTierTgacvlis xelSewyoba, urTierTdaxmareba<br />

da sxvadasxva donis sagranto proeqtebSi<br />

erToblivi monawileoba;<br />

_ qalaq baTumis meriisa da saerTaSoriso<br />

saqvelmoqmedo fond `qarTu”-s TxovniTa da finansuri<br />

daxmarebiT amzadebs gamosacemad baTumis<br />

botanikuri baRis erT-erTi damaarseblisa da<br />

gamSeneblis, cnobili agronom-dekoratoris, iason<br />

gordezianis cxovrebisa da SemoqmedebiTi moRvaweobis<br />

amsaxvel wigns, aseve mis saxelTan dakav-<br />

Sirebul simbolikebs (saiubileo medali, skulpturuli<br />

gamosaxuleba); moewyoba i.gordezianisadmi<br />

miZRvnili saiubileo gamofena, Catardeba saleqcio<br />

cikli;<br />

_ baTumis botanikuri baRis daarsebidan 100<br />

wlis iubilesTan dakavSirebiT gamosacemad amzadebs<br />

baTumis botanikuri baRis fundamentur<br />

istoriul narkvevs.<br />

qristianuli Teologiisa da religiis istoriis<br />

Semswavleli komisiis wevrebi monawileobdnen<br />

adgilobriv da saerTaSoriso konferenciebSi,<br />

romlebic eZRvneboda adamianis problemebis<br />

Seswavlas. komisiis mier momzadda da gamoica


324<br />

krebuli `religiis istoriis sakiTxebi~, I, Tb.,<br />

2010.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam<br />

2010 wels gaagrZela muSaoba proeqtze `qarTlis<br />

cxovrebis” inglisurad momzadeba da gamocema”.<br />

`qarTlis cxovrebis” yvela teqsti iTargmna inglisurad<br />

da saredaqciod gadaeca amerikel qar-<br />

Tvelologs, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

ucxoel wevrs s.jonss.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam moamzada<br />

da gadasca dasabeWdad gamomcemlobas <strong>saqarTvelos</strong><br />

epizoduri istoria `didni saqmeni”,<br />

romelic sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqis,<br />

mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposis, biWvinTisa<br />

da cxum-afxazeTis mitropolitis ilia IIis<br />

locva-kurTxeviT momzadda.<br />

gagrZelda muSaoba oqsfordisa da birmingemis<br />

universitetebis mier inicirebul saerTaSoriso<br />

proeqtze `qristianul-muslimuri urTierTobebi”,<br />

t. II, romelSic saqarTveloc monawileobs.<br />

komisiis iniciativiT daiwyo muSaoba qar-<br />

Tul-amerikul proeqtze `swavleba biografiiT:<br />

samxreT kavkasia”.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiis<br />

Tavmjdomarem, `qarTlis cxovrebis” axali gamocemis<br />

mTavarma redaqtorma, akad. r.metrevelma da<br />

teqstebze momuSave mecnierTa jgufma (g.alasania,Gg.kartozia,<br />

m.lorTqifaniZe, s.sarjvelaZe, m.qav-<br />

Taria, c.qurcikiZe, m.SaniZe, e.cagareiSvili) moipova<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

iv. javaxiSvilis saxelobis premia.<br />

<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam Caatara<br />

samecniero sesia `qarTlis cxovrebis” inglisurad<br />

Targmnisa da gamocemis aqtualuri sa-


325<br />

kiTxebi”, romelSic monawileobdnen <strong>saqarTvelos</strong><br />

istoriis wyaroebis komisiis wevrebi, xelnawer-<br />

Ta <strong>erovnuli</strong> centris, iv.javaxiSvilis saxelobis<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetisa da wminda<br />

andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universitetis<br />

mecnierebi.<br />

komisiis wevrebma monawileoba miiRes saerTa-<br />

Soriso da adgilobriv konferenciebSi:<br />

akad. r.metreveli monawileobda saerTaSoriso<br />

samecniero konferenciaSi, romelic gaimarTa<br />

q.venaSi (avstria).<br />

ist.mecn.kand. m.abaSiZem inglisurad Targmna<br />

da komentarebi daurTo `qarTlis cxovrebaSi”<br />

Semaval Semdeg teqstebs: `laSa-giorgis droindeli<br />

mematiane”, `wamebaÁ wminda arCilisa” da `sumbat<br />

daviTisZe. cxovrebaÁ da uwyebaÁ bagratonianTa”.<br />

monawileobda saerTaSoriso konferenciaSi,<br />

romelic evropis me-7 CarCo-programis farglebSi<br />

moewyo q.erevanSi da saerTaSoriso samecniero<br />

konferenciaSi `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />

filkloristika” (Tbilisi). wignSi `qristianul-muslimuri<br />

urTierTobebi~ gamoaqveyna Semdegi<br />

naSromebi: `stefane Mmtbevari” da `cxovreba<br />

mefeT mefisa daviTisa~ (brili, niderlandebis<br />

samefo, 2010).<br />

ist.mecn.kand. g.beraZe muSaobda proeqtze `islamuri<br />

xelovnebis koleqcia <strong>saqarTvelos</strong> erovnul<br />

muzeumSi”, romelsac axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> muzeumis S.amiranaSvilis sax. xelovnebis<br />

muzeumi, man moamzada naSromi `sefianTa<br />

iranisa da <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli da politikuri<br />

urTirTobebi”, miiRo monawileoba centraluri<br />

aziisa da kavkasiis problemebisadmi mi-<br />

ZRvnili mrgvali magidis muSaobaSi, romelic


326<br />

gaimarTa q.mizulaSi (montanas Stati, aSS) da<br />

giorgi wereTlis aRmosavleTmcodneobis institutis<br />

daarsebidan 50-e wlisadmi miZRvnil samecniero<br />

konferenciaSi.<br />

ist.mecn.kand. a.TvaraZe hale-vitenbergis martin<br />

luTeris universitetTan erTad muSaobda<br />

proeqtze `1210-1221 ww. dasavleTis laSqroba. `mon-<br />

Rolebis molodini” damietes jvarosnul banakSi<br />

da qristianul kavkasiaSi~, moamzada naSromi `basili<br />

ezosmoZRvaris cnobebi bolduin IX flandrielis,<br />

bonifaci monferatisa da bizantiis ori<br />

imperatoris ambavi, Tu istoriis ideologiuri<br />

xedva”, germaniis akademiuri gacvliTi programiT<br />

imyofebodaHhumboldtis universitetSi (gfr).<br />

ist.mecn.doqt. o.Jordaniam muSaoba gaagrZela<br />

naSromze `faleristikis istoriis sakiTxebi saqarTveloSi<br />

(1918 w.)~. igi monawileobda kavkasiologTa<br />

II saerTaSoriso kongresis muSaobaSi, romelic<br />

gaimarTa q.TbilisSi; misi redaqtorobiT<br />

2010 wels gamoica naSromi: `TurqeTSi mcxovrebi<br />

afxazebi”.<br />

ist.mecn.doq. n.vaCnaZe stokholmisa da ufsalas<br />

universitetebis mecnierebTan erTad muSaobda<br />

proeqtze `dasavleTi da aRmosavleTi: adreuli<br />

kontaqtebi”.<br />

filol.mecn.doqt. m.qavTaria agrZelebda muSaobas<br />

proeqtze `A-fondis qarTul xelnawerTa<br />

aRweriloba”, gamosca naSromi (TanaavtorebTan<br />

erTad) `iakobis Jamiswirvis qarTuli redaqcia”<br />

(berlini, gfr, 2010).<br />

ist.mecn.kand. g.saiTiZe muSaobda germanulqarTul<br />

erTobliv proeqtze (friburgis universiteti)<br />

`samimosvlo gzebi kavkasiaSi da maTi<br />

usafrTxoeba. ruseTis imperiis integraciis pro-


327<br />

blema 1780-1860 ww.~, monawileoba miiRo II saerTa-<br />

Soriso samecniero konferenciaSi `baTumi – warsuli<br />

da Tanamedroveoba“, III samecniero konferenciaSi<br />

`XIX-XX ss. saqarTvelo: wyaroebi da<br />

kvlevebi” (Tbilisi), ilia abulaZisadmi miZRvnil<br />

samecniero konferenciaSi (Tbilisi).<br />

ist.mecn.kand. k.Sengelia monawileobda `istoriuli<br />

mecnierebis kongresSi” (amsterdami, niderlandebis<br />

samefo) da saerTaSoriso konferencia-<br />

Si `tao-klarjeTi – istoria da perspeqtivebi”<br />

(Tbilisi). misi xelmZRvanelobiT 2010 wels moewyo<br />

samecniero eqspedicia `tao-klarjeTis, Woroxisa<br />

da maWaxelas xeobebis Seswavla”.<br />

ist.mecn.kand g.beraZe arCeulia saerTaSoriso<br />

samecniero Jurnalis `Journal of Persinate Studies“ redkolegiis<br />

wevrad, romelic gamodis niderlandebis<br />

samefosa da bostonSi (aSS).<br />

<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis problemaTa kompleqsuri<br />

Seswavlis komisia sistematurad ixilavda<br />

rogorc komisiis wevrebis, ise sxvadasxva dargis<br />

mowveuli mecnierebis mier komisiis dakveTiT Sesrulebul<br />

Sromebs <strong>saqarTvelos</strong> mTiani regionebis<br />

problemebze. es Sromebi gamoica calke wignad<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />

ganviTarebis problemebi da maTi gadaWris<br />

gzebi~, Tb., 2010. wignis prezentacia gaimarTa wminda<br />

samebis taZris axalgazrdobis klubSi.<br />

komisiis mier SemuSavebuli kanonproeqti `damatebebi<br />

da cvlilebebi <strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis<br />

socialur-ekonomikuri da kulturuli ganviTarebis<br />

kanonSi~ komisiam gaacno parlamentis qvekomitetis<br />

wevrebsa da Jurnalistebs.<br />

sistematurad tardeboda Sexvedrebi saqar-<br />

Tvelos sxvadasxva mTiani regionebis, maT Soris,


328<br />

stefanwmindis raionis mosaxleobasTan. <strong>saqarTvelos</strong><br />

sapatriarqoSi uwmidesisa da unetaresis,<br />

<strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis<br />

mTavarepiskoposisa da cxum-afxazeTis mitropolitis<br />

ilia II-is TaosnobiT Catarda Sexvedra<br />

mTis problemebis sakiTxebze.<br />

JurnalSi `mecniereba da teqnologiebi~ gamoqveynda<br />

komisiis swavluli mdivnis, akademiuri<br />

doqtoris berdo goiSvilis statia `<strong>saqarTvelos</strong><br />

mTa da misi problemebi~ (#7-9, 103-104), xolo krebulSi<br />

`kavkasiis arqeologia, folkloristika,<br />

eTnografia~ dasabeWdad wardgenilia misive statia<br />

`kavkasiis xalxTa erTianoba~.<br />

perioduli gamocemebi. 2010 wels gamovida <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis Semdegi<br />

Jurnalebi:<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

moambe~ _ t. 4, #1 (188 gv.), #2 (190 gv.), #3<br />

(166 gv.) (inglisur enaze). sul gamoqveynebulia<br />

106 statia, aqedan 11 statiis Tanaavtoria ucxoeTis<br />

5 qveynis 19 mecnieri;<br />

`<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali~ _ me-17<br />

tomis 4 nomeri (794 gv. inglisur enaze). tomi<br />

Seicavs 21 qveynis 66 avtoris 42 statias;<br />

Jurnali `memuarebi diferencialur gantolebebsa<br />

da maTematikur fizikaSi~ _ 49-e (151 gv), 50-e<br />

(164 gv.) da 51-e (170 gv.) tomebi (inglisur enaze).<br />

sul gamoqveynda 11 qveynis 25 avtoris Sromebi;<br />

Jurnal `<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis macnes~ seriebi:<br />

`qimia~ – 2009 wlis t. 35, #4 da 2010 wlis t.<br />

36-is #1 da #2 (qarTul, inglisur da rusul<br />

enebze). samive nomerSi gamoqveynebulia 61 statia<br />

da 4 saiubileo werili (399 gv.);


329<br />

`rentgenologiis da radiologiis macne~ _<br />

#1-2 (35 gv.).<br />

`biomedicina _ 6 nomeri (##1, 2, 3, 4, 5, 6)<br />

(qarTul, inglisur da rusul enebze);<br />

`biologia~ _ me-8 tomis ori nomeri (##1-2,<br />

3-4, inglisur enaze);<br />

`fsiqologia~ _ #1;<br />

Jurnali `mecniereba da teqnologiebi~ _ 4 krebuli<br />

(#1-3, #4-6, #7-9, #10-12). sul gamoqveynda 101<br />

statia.<br />

saorganizacio saqmianoba<br />

samecniero-saorganizacio samsaxurma akademiis<br />

samecniero ganyofilebebis, akademiis struqturuli<br />

erTeulebis, komisiebisa da administraciuli<br />

aparatis samsaxurebis mier warmodgenili<br />

masalebis safuZvelze moamzada da gamosca <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009<br />

wlis angariSi, romelic daamtkica akademiis saerTo<br />

krebam 2010 wlis 29 ivniss.<br />

Tanaxmad <strong>saqarTvelos</strong> kanonisa `<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis Sesaxeb~ Sefasebul<br />

iqna 11 umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisa<br />

da 51 ssip _ samecniero-kvleviTi dawesebulebis<br />

samecniero saqmianobis angariSebi (cxr.<br />

2 da 3).<br />

sakonkurso SerCeviT gamovlenil iqnen gamo-<br />

Cenil mecnierTa 9 saxelobiTi premiis laureatebi.<br />

10 samecniero-kvleviT instituts, samecniero<br />

dargebis mixedviT, mieniWaT saukeTeso institutis<br />

wodeba.


#<br />

330<br />

cxrili 2<br />

umaRlesi saganmanaTleblo<br />

dawesebulebebis<br />

2009 wlis samecniero saqmianobis Sefaseba<br />

saxelmwifo<br />

universiteti<br />

da misi<br />

qvedanayofebi<br />

<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

samecniero<br />

ganyofileba<br />

eqsperti<br />

daskvna<br />

dadeb(+)<br />

uary.(-)<br />

ar Sefasda<br />

(x)<br />

1 2 3 4 5<br />

I. iv.javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universiteti<br />

1. zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

1) maTematikisa<br />

da informatikis<br />

mimarTuleba<br />

maTematikisa da<br />

fizikis ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.bancuri<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.kokilaSvili<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.xaraziSvili<br />

n.musxeliSvilis<br />

gamoTvliTi maTematikis<br />

institutis<br />

direqtori<br />

fiz.-maT.mecn.doqt.<br />

v.kvaracxelia<br />

a.razmaZis maTematikis<br />

institutis<br />

ufr. mecn. Tan.,<br />

prof. o.Wkadua da<br />

mT. mecn. Tan.,<br />

prof. s.xaribega-<br />

Svili, kavkasiis<br />

+


331<br />

1 2 3 4 5<br />

biznes-skolis<br />

prof., fiz.-<br />

maT.mecn. doqt.,<br />

T.jangvelaZe<br />

2) fizikis mimar-<br />

Tuleba<br />

3) kriptografiis<br />

mimarTuleba<br />

4) zogadi, araorganuli<br />

da metalorganuli<br />

qimiis mimarTuleba<br />

maTematikisa da<br />

fizikis ganyofileba<br />

gamoyenebiTi meqanikis,<br />

manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis ganyofileba<br />

qimiisa da qimiuri<br />

teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.kvinixiZe<br />

stu-s sruli<br />

prof. r.Ciqovani<br />

v.WavWaniZis kibernetikis<br />

institutis<br />

mT.mecn. Tan.,<br />

teqn.mecn.doqt.<br />

g.ananiaSvili<br />

stu-s mimarTulebis<br />

xelmZRvaneli,<br />

qim.mecn. doqt.,<br />

sruli prof.<br />

m.cincaZe<br />

+<br />

+<br />

+<br />

5) organuli qimiis<br />

mimarTuleba<br />

– ~ – akad. e.qemerteli-<br />

Ze, stu-s qimiuri<br />

teqnologiisa da<br />

metalurgiis fakultetis<br />

sruli<br />

prof. n.Cxubiani-<br />

Svili, Tsu-s<br />

zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakultetis<br />

zogadi,<br />

araorganuli da<br />

metalorganuli<br />

qimiis mimarTule-<br />

+


332<br />

1 2 3 4 5<br />

bis sruli prof.,<br />

qim.mecn.doqt.<br />

n.lekiSvili<br />

6) fizikuri da<br />

analizuri qimiis<br />

mimarTuleba<br />

qimiisa da qimiuri<br />

teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

akad. T.andronika-<br />

Svili<br />

p.meliqiSvilis<br />

fizikuri da organuli<br />

qimiis institutis<br />

agraruli<br />

qimiis problemaTa<br />

laboratoriis<br />

gamge,<br />

qim.mecn.doqt.<br />

s.urotaZe<br />

r.aglaZis araorganuli<br />

qimiisa da<br />

eleqtroqimiis<br />

institutis samecniero<br />

sabWos Tavmjdomare,<br />

fiz.-<br />

maT.mecn.doqt.<br />

T.marsagiSvili<br />

+<br />

7) biologiis<br />

mimarTuleba<br />

biologiur<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

recenzireba ar<br />

moxda angariSis<br />

arasrulyofilebis<br />

gamo (ganyofilebis<br />

saerTo<br />

krebis oqmi #3,<br />

31.03.2010)<br />

x<br />

2. humanitarul<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

enis, literaturisa<br />

da xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.arabuli<br />

+


333<br />

1 2 3 4 5<br />

3. ekonomikis, samarTlis,<br />

socio-<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> d.Carkviani<br />

sazogadoebriv akad.wevr-kor. +<br />

logiis da fsiqologiis<br />

mimarganyofileba<br />

Tulebebi<br />

4. medicinis<br />

fakulteti<br />

medicinis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.SaqariSvili<br />

+<br />

1. informatikisa<br />

da marTvis<br />

sistemebis<br />

fakulteti<br />

2. <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti<br />

1) fizikis<br />

departamenti<br />

maTematikisa da<br />

fizikis ganyofileba<br />

akad. g.xaraZe +<br />

2) maTematikis<br />

departamenti<br />

– ~ – akad.wevr-kor.<br />

v.kokilaSvili<br />

+<br />

3) sainJinro kibernetikisa<br />

da<br />

xelsawyoTmSeneblobis<br />

departamenti<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis<br />

ganyofileba<br />

a.eliaSvilis mar-<br />

Tvis sistemebis<br />

institutis informaciis<br />

gardaqmnis<br />

problemebis<br />

ganyofilebis<br />

xelmZ.,<br />

teqn.mecn. doqt.,<br />

prof. o.labaZe<br />

+


334<br />

1 2 3 4 5<br />

4) kompiuteruli<br />

inJineriis departamenti<br />

+<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis<br />

ganyofileba<br />

a.eliaSvilis mar-<br />

Tvis sistemebis<br />

institutis informaciis<br />

gardaqmnis<br />

problemebis ganyofilebis<br />

xelmZ.,<br />

teqn.mecn. doqt.,<br />

prof. o.labaZe<br />

2. energetikisa da<br />

telekomunikaciis<br />

fakulteti<br />

3. humanitarulsocialuri<br />

fakulteti<br />

– ~ – <strong>saqarTvelos</strong> sawarmoo<br />

Zalebisa<br />

da bunebrivi resursebis<br />

Semswavleli<br />

centris<br />

direqtori, teqn.<br />

mecn.doqt., prof.<br />

q.veziriSvili<br />

+<br />

sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

departamenti<br />

enis, literaturisa<br />

da xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.arabuli<br />

+<br />

4. samSeneblo fakulteti<br />

da arqiteqturis,<br />

urbanistikisa<br />

da<br />

dizainis fakulteti<br />

gamoyenebiTi meqanikis,<br />

manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis<br />

ganyofileba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> sainJinro<br />

akademiis<br />

akademikosi, prof.<br />

l.maxvilaZe<br />

+


335<br />

1 2 3 4 5<br />

5. qimiuri teqnologiebisa<br />

da<br />

metalurgiis<br />

fakulteti<br />

1) samsxmelo warmoebisa<br />

da axali<br />

teqnologiuri<br />

procesebis,<br />

Savi liTonebis<br />

metalurgiisa da<br />

feradi liTonebis<br />

metalurgiis<br />

mimarTulebebi<br />

qimiisa da qimiuri<br />

teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.TavaZe<br />

+<br />

2) silikatebis<br />

teqnologiis<br />

mimarTuleba<br />

– ~ – akad. g.cincaZe +<br />

3) kompoziciuri<br />

masalebisa da<br />

nakeTobebis teqnologiis<br />

mimar-<br />

Tuleba<br />

4) organuli qimiis<br />

mimarTuleba<br />

5) fizikuri da<br />

koloiduri qimiis<br />

mimarTuleba<br />

– ~ – akad.wevr-kor.<br />

v.ciciSvili<br />

angariSi ar<br />

Sefasda arasrulyofilebis<br />

gamo<br />

(ganyofilebis<br />

saerTo krebis<br />

dadgenileba, oqmi<br />

#6, 21.04.2010)<br />

– ~ – akad.wevr-kor.<br />

S.samsonia<br />

– ~ – akad.wevr-kor.<br />

b.WankvetaZe<br />

x<br />

+<br />

+


336<br />

1 2 3 4 5<br />

6. samTo-geologiuri<br />

fakulteti<br />

1) gamoyenebiTi<br />

geologiis departamenti<br />

dedamiwis Semswavlel<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

Tsu-s zust da<br />

sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

geologiis<br />

departamentis<br />

xelmZRvaneli,<br />

prof. b.TuTberiZe<br />

+<br />

7. gemologiisa da<br />

mineralur niv-<br />

TierebaTa kvlevis,<br />

diagnostikisa<br />

da gadamu-<br />

Savebis respublikuri<br />

centri<br />

– ~ – al.janeliZis geologiuri<br />

institutis<br />

mTavari mecnieri<br />

TanamSromeli,<br />

geol.mecn.<br />

doqt. a.oqroscvariZe<br />

_<br />

8. nagebobebis,<br />

specsistemebisa<br />

da sainJinro<br />

uzrunvelyofis<br />

instituti<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.gabriCiZe<br />

k.zavrievis samSeneblo<br />

meqanikisa<br />

da seismomedegobis<br />

institutis<br />

seismomedegobis<br />

Teoriis ganyofilebis<br />

gamge, akad.<br />

doqt. k.CxikvaZe<br />

+<br />

3. <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universiteti<br />

soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

p.nasyidaSvili<br />

+


337<br />

1 2 3 4 5<br />

4. Tbilisis saxelmwifo samedicino universiteti<br />

medicinis<br />

ganyofileba<br />

Tsu-s sruli profesorebi<br />

d.korZaia,<br />

r.qarselaZe,<br />

n.doreuli, asocirebuli<br />

profesori<br />

n.okribela-<br />

Svili asistentprofesori<br />

l.sereda<br />

+<br />

5. akaki wereTlis saxelmwifo universiteti (quTaisi)<br />

1. medicinis fakultetis<br />

stomatouri<br />

teqnolo-<br />

qimiisa da qimilogiisa<br />

da farmaciis<br />

departalebgiebis<br />

ganyofimenti<br />

akad. e.qemerteliZe<br />

+<br />

2. sainJinro-teqnologiuri<br />

fakul-<br />

meqanikis, manqa-<br />

gamoyenebiTi<br />

tetis gamoyenebiTi<br />

dizainisa sa da marTvis<br />

naTmSeneblobi-<br />

da msubuqi mrewvelobis<br />

teqnoyofileba<br />

procesebis ganlogiis<br />

departamenti<br />

3. humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulrisa<br />

da xelov-<br />

enis, literatutetis<br />

qarTveluri<br />

dialeqtololebnebis<br />

ganyofigiis<br />

samecnierokvleviTi<br />

instituti<br />

stu-s satransporto<br />

da manqanaTmSeneblobis<br />

fakultetis<br />

msubuqi<br />

mrewvelobis nake-<br />

TobaTa teqnologiis<br />

#126 mimar-<br />

Tulebis sruli<br />

prof. l.demetraZe<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.gordeziani<br />

+<br />

+


338<br />

1 2 3 4 5<br />

4. sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

1) quTaisisa da sazogadoebriv<br />

misi regionis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

istoriisa da kulturis<br />

Semswav-<br />

ganyofileba<br />

leli s/k centri<br />

2) saerTaSoriso<br />

urTierTobebis<br />

s/k centri<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.silagaZe<br />

6. ilias saxelmwifo universiteti<br />

aWaris ar regionuli<br />

samecniero<br />

centri<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.SamilaZe<br />

+<br />

+<br />

7. Tbilisis ekonomikur urTierTobaTa universiteti<br />

sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.papava<br />

+<br />

8. iakob gogebaSvilis Telavis saxelmwifo universiteti<br />

1. humanitarul<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

1) qarTuli filologiis,<br />

ucxo<br />

enebisa da saz-<br />

RvargareTis literaturis<br />

ka-<br />

Tedrebi<br />

enis, literaturisa<br />

da xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

e.xinTibiZe<br />

+


339<br />

1 2 3 4 5<br />

2) msoflio istoriis,<br />

sazogadoebriv akad.wevr-kor. _<br />

saqarsazogadoebriv<br />

Tvelos istoriis,<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

k.ficxelauri<br />

filosofiisa<br />

da socialur <strong>mecnierebaTa</strong>,<br />

ekonomikis,<br />

pedagogikis<br />

kaTedrebi<br />

2. jandacvis<br />

fakulteti<br />

3. zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

medicinis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

q.nemsaZe<br />

ar Sefasda angariSis<br />

arasrulyofilebis<br />

gamo<br />

(ganyofilebis<br />

saerTo krebis<br />

dadgenileba, oqmi<br />

#1, 24.03.2010)<br />

x<br />

1) biologiaekologiis<br />

kaTedra<br />

biologiur<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

i.eliava<br />

+<br />

2) geografiis<br />

kaTedra<br />

3) fizikisa da<br />

maTematikis gaer-<br />

Tianebuli kaTedra<br />

dedamiwis Semswavlel<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

maTematikisa da<br />

fizikis ganyofileba<br />

ar Sefasda angariSis<br />

arasrulyofilebis<br />

gamo<br />

(ganyofilebis<br />

saerTo krebis<br />

dadgenileba, oqmi<br />

#3, 22.04.2010)<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.xelaSvili<br />

x<br />

+


340<br />

1 2 3 4 5<br />

4) informatikis<br />

kaTedra<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis<br />

procesebis ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.gogiCaiSvili<br />

+<br />

4. soflis meurneobisa<br />

da gadamamu-<br />

Savebeli dargebis<br />

fakulteti<br />

qimia-teqnologiisa<br />

da soflis<br />

meurneobis ka-<br />

Tedra<br />

soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.koraxaSvili<br />

_<br />

9. SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti (baTumi)<br />

sruli angariSi<br />

aWaris ar regionuli<br />

samecniero<br />

centri<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.SamilaZe<br />

+<br />

fizikis departamenti<br />

maTematikisa da<br />

fizikis ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.CageliSvili<br />

_<br />

10. <strong>saqarTvelos</strong> subtropikuli meurneobis saxelmwifo<br />

universiteti (quTaisi)<br />

aWaris ar regionuli<br />

samecniero<br />

centri<br />

<strong>saqarTvelos</strong> soflis<br />

meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />

wevr-kor.<br />

g.papuniZe, ekon.<br />

mecn.doqt. a.devaZe<br />

SoTa rusTavelis<br />

saxelmwifo uni-<br />

+


341<br />

1 2 3 4 5<br />

versitetis da geografiis<br />

departamentis<br />

xelmZ., sruli<br />

prof. a.qiqava<br />

sasoflo-sameurneo<br />

fakultetis<br />

asocirebuli<br />

prof. S.lominaZe<br />

aWaris ar regionuli<br />

samecniero<br />

centris komisiis<br />

Tavmjdomare,<br />

biol.mecn.doqt.,<br />

prof. a.diasamiZe<br />

ganaTlebis, zust<br />

da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

fakulteti<br />

11. goris universiteti<br />

1) maTematikis<br />

mimarTuleba<br />

2) geografiis<br />

mimarTuleba<br />

3) filologiuri<br />

mimarTuleba<br />

maTematikisa da<br />

fizikis<br />

ganyofileba<br />

dedamiwis<br />

Semswavlel<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

enis, literaturisa<br />

da xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.kokilaSvili<br />

ganyofilebis<br />

saerTo krebis<br />

uaryofiTi daskvna<br />

(ganyofilebis<br />

saerTo<br />

krebis dadgenileba,<br />

oqmi #3,<br />

22.04..2010)<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.arabuli<br />

+<br />

x<br />

_


342<br />

1 2 3 4 5<br />

12. soxumis saxelmwifo universiteti<br />

soxumis saxelmwifo universitetis 2008-2009 wlebis samecnioero<br />

angariSi moicavs 31 samecniero mimarTulebis mixedviT<br />

universitetis 164 mecnieri TanamSromlis mier 2008-2009<br />

wlebSi gamoqveynebul 169 monografias, wigns, saxelmZRvanelos,<br />

809 samecniero statias (miTiTebulia mxolod SromaTa<br />

dasaxeleba). naCvenebia, rom universitetis TanamSromlebma 465<br />

moxseneba waikiTxes samecniero konferenciebze, mopovebuli<br />

hqondaT <strong>erovnuli</strong> fondis 21 granti da 35 sxva granti, maT<br />

Soris ucxoeTis. biujeturi dafinansebiT Sesrulda 13<br />

samuSao. daTqmul vadaze mniSvnelivani dagvianebiT warmodgenis<br />

gamo (16.07.2010) soxumis saxelmwifo universitetis<br />

samecniero angariSs saeqsperto Sefaseba ar mieca.


#<br />

343<br />

cxrili 3<br />

ssip – samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />

2009 wlis samecniero saqmianobis Sefaseba<br />

samecniero<br />

dawesebuleba<br />

<strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong><br />

akademiis<br />

samecniero<br />

ganyofileba<br />

eqsperti<br />

daskvna<br />

dadeb(+)<br />

uary(_)<br />

ar Sefasda<br />

(×)<br />

1 2 3 4 5<br />

1. andria razmaZis<br />

maTematikis instituti<br />

maTematikisa<br />

da fizikis<br />

ganyofileba<br />

a) maTematikis<br />

mimarTuleba<br />

stu-s maTematikis<br />

departamentis ufrosi,<br />

fiz.-maT.mecn.<br />

doqt., sruli prof.<br />

d.natroSvili<br />

n.musxeliSvilis<br />

gamoTvliTi maTematikis<br />

institutis<br />

direqtori, fiz.-<br />

maT.mecn.doqt.<br />

v.kvaracxelia<br />

+<br />

b) fizikis<br />

mimarTuleba<br />

– ~ –<br />

e.andronikaSvilis<br />

fizikis institutis<br />

elementarul nawilakTa<br />

ganyofilebis<br />

xelmZ., prof.<br />

j.Cqareuli<br />

+<br />

2. niko musxeliSvilis<br />

gamoTvliTi<br />

maTematikis instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor. r.bancuri,<br />

kavkasiis biznes-skolis<br />

prof.,<br />

fiz.-maT.mecn.doqt.<br />

T.jangvelaZe<br />

+


344<br />

1 2 3 4 5<br />

3. vladimer WavWani-<br />

Zis kibernetikis<br />

instituti<br />

a) maTematikisa da<br />

informatikis<br />

mimarTulebebi<br />

maTematikisa<br />

da fizikis<br />

ganyofileba<br />

Tsu-s sruli prof.<br />

T.TadumaZe, Tsu-s<br />

asocirebuli prof.<br />

T.kopaliani<br />

+<br />

b) fizikis<br />

mimarTuleba<br />

– ~ –<br />

e.andronikaSvilis<br />

fizikis institutis<br />

ganyofilebis gamge,<br />

fiz.-maT.mecn.doqt.<br />

v.bereJiani<br />

+<br />

g) qimiis mimar-<br />

Tuleba<br />

4. elefTer andronikaSvilis<br />

fizikis<br />

instituti<br />

5. soxumis ilia vekuas<br />

fizika-teqnikis<br />

instituti<br />

qimiisa da<br />

qimiuri teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

maTematikisa<br />

da fizikis<br />

ganyofileba<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.ciciSvili<br />

akad. T.sanaZe<br />

Tsu-s maRali energiebis<br />

fizikis institutis<br />

direqtori,<br />

fiz.-maT.mecn.<br />

doqt., prof.<br />

m.nioraZe<br />

+<br />

+<br />

+<br />

6. mixeil nodias<br />

geofizikis instituti<br />

dedamiwis Semswavlel<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

hidrometeorologi<br />

is institutis amindis<br />

prognozirebis,<br />

bunebrivi da teqnogenuri<br />

katastrofebis<br />

ganyofilebis<br />

gamge, fiz.-maT.mecn.<br />

doqt., prof.<br />

T.daviTaSvili<br />

+


345<br />

1 2 3 4 5<br />

Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

geologiis<br />

departamentis asocirebuli<br />

prof.<br />

g.quTelia<br />

7. aleqsandre janeliZis<br />

geologiuri<br />

instituti<br />

dedamiwis Semswavlel<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

geologiis<br />

mimarTulebis xelmZRvaneli,<br />

sruli<br />

prof. b.TuTberiZe<br />

+<br />

8. vaxuSti bagrationis<br />

geografiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.gaCeCilaZe<br />

+<br />

9. hidrogeologiisa<br />

da sainJinro geologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

hidrometeorologii<br />

institutis samecniero<br />

sabWos Tavmjdomare,<br />

wylis resursebisa<br />

da hidrologiuri<br />

prognozebis<br />

ganyofilebis<br />

gamge, fiz.-maT.<br />

mecn.doqt. n.begaliSvili<br />

+<br />

10. hidrometeorolog<br />

iis institiuti – ~ –<br />

vaxuSti bagrationis<br />

geografiis<br />

institutis direqtori,<br />

geogr.akad.<br />

doqt. n.bolaSvili<br />

+


346<br />

1 2 3 4 5<br />

11. kavkasiis aleqsandre<br />

TvalWreli- swavlel mec-<br />

d.Sengelia<br />

dedamiwis Sem-<br />

akad.wevr-kor.<br />

Zis mineraluri nierebaTa<br />

+<br />

nedleulis instituti<br />

ganyofileba<br />

12. arCil eliaSvilis<br />

marTvis sistemebis<br />

instituti<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da<br />

marTvis procesebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.frangiSvili<br />

+<br />

13. kiriak zavrievis<br />

samSeneblo meqanikisa<br />

da seismomedegobis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

stu-s sruli prof.<br />

T.gabadaZe<br />

+<br />

14. grigol wuluki-<br />

Zis samTo instituti<br />

– ~ –<br />

stu-s samTo-geologiuri<br />

fakultetis<br />

dekani, prof.<br />

a.abSilava<br />

+<br />

15. rafiel dvalis<br />

manqanaTa meqanikis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

d.TavxeliZe +<br />

16. instituti<br />

`talRa~ – ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.gogiCaiSvili +<br />

17. instituti<br />

`teqinformi~ – ~ –<br />

a.eliaSvilis marTvis<br />

sistemebis institutis<br />

marTvis<br />

sistemebis, modelirebisa<br />

da kompiuteruli<br />

grafikis<br />

ganyofilebis gamge,<br />

teqn.mecn.kand.<br />

T.troyaSvili<br />

+


347<br />

1 2 3 4 5<br />

18. instituti<br />

`optika~<br />

gamoyenebiTi<br />

meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da<br />

marTvis procesebis<br />

ganyofileba<br />

<strong>saqarTvelos</strong> inJiner-energetikosTa<br />

asociaciis prezidenti,<br />

stu-s sruli<br />

prof., teqn.<br />

mecn.doqt.<br />

o.veziriSvili<br />

+<br />

19. membranuli teqnologiebis<br />

sain-<br />

Jinro instituti<br />

– ~ –<br />

stu-s manqanaTmSeneblobis<br />

departamentis<br />

ufrosi,<br />

teqn. mecn. doqt.,<br />

sruli prof., <strong>saqarTvelos</strong><br />

sainJinro<br />

akademiis akademikosi<br />

T.megreliZe<br />

+<br />

20. petre meliqiSvilis<br />

fizikuri da<br />

organuli qimiis<br />

instituti<br />

qimiisa da<br />

qimiuri teqnologiebis<br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

S.samsonia<br />

+<br />

21. rafiel aglaZis<br />

araorganuli qimiisa<br />

da eleqtroqimiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad. T.andronika-<br />

Svili<br />

+<br />

22. iovel quTaTela-<br />

Zis farmakoqimiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

S.samsonia<br />

+<br />

23. ferdinand Tava-<br />

Zis metalurgiisa<br />

da masalaTmcodneobis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad. i.Jordania<br />

+


348<br />

1 2 3 4 5<br />

24. Tbilisis botanikuri<br />

baRi da bo-<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

biologiur akad. n.nucubiZe<br />

+<br />

tanikis instituti ganyofileba<br />

25. sergi durmiSiZis<br />

bioqimiisa da bioteqnologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

T.zaaliSvili<br />

+<br />

26. molekuluri biologiisa<br />

da biologiuri<br />

fizikis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad. g.kvesitaZe<br />

+<br />

27. giorgi eliavas<br />

baqteriofagiis,<br />

mikrobiologiisa<br />

da virusologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

m.gordeziani<br />

+<br />

28. ivane beritaSvilis<br />

fiziologiis ganyofileba<br />

fiziologiis<br />

instituti<br />

akad.wevr-kor.<br />

z.qevaniSvili<br />

+<br />

29. eqsperimentuli<br />

nevrologiis samecniero-kvleviTi<br />

centri<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

z.qevaniSvili<br />

+<br />

30. aleqsandre naTi- medicinis<br />

Svilis morfologiis<br />

ganyofileba<br />

instituti<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.SaqariSvili<br />

+<br />

31. samedicino bioteqnologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />

<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />

biologiis<br />

mimarTulebis<br />

asocirebuli prof.<br />

n.gaCeCilaZe<br />

+


349<br />

1 2 3 4 5<br />

32. radiobiologiisa medicinis Tbilisis saxelmwifo<br />

da radiaciuli<br />

ekologiis centri<br />

ganyofileba<br />

samedicino uni-<br />

versitetis prevenciuli<br />

medicinis<br />

departamentis xelmZRvaneli,<br />

+<br />

sruli<br />

prof. n.vefxvaZe<br />

33. baTumis botanikuri<br />

baRi<br />

34. wyalTa meurneobis<br />

instituti<br />

35. vasil gulisaSvilis<br />

satyeo instituti<br />

36. mixeil rCeuli-<br />

Svilis mecxoveleobis<br />

biologiuri<br />

safuZvlebis<br />

instituti<br />

aWaris ar regionuli<br />

samecniero<br />

centri<br />

soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

– ~ –<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.papuniZe<br />

aWaris regionuli<br />

samecniero centris<br />

ekologiisa da biomravalferovnebis<br />

komisiis wevri<br />

biol.mecn.doqt.<br />

d.xaraziSvili<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />

agraruli<br />

universitetis<br />

agrosainJinro fakultetis<br />

hidromelioraciis<br />

departamentis<br />

ufrosi,<br />

sruli prof.<br />

e.kuxalaSvili<br />

<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />

agraruli<br />

universitetis<br />

satyeo fakultetis<br />

dekani, asocirebuli<br />

prof. n.kobaxiZe<br />

akad.wevr-kor.<br />

a.koraxaSvili<br />

+<br />

+<br />

+<br />

+


350<br />

1 2 3 4 5<br />

37. <strong>saqarTvelos</strong> sawarmoo<br />

Zalebisa<br />

soflis meurneobis<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

akad.wevr-kor.<br />

a.didebuliZe<br />

ganyo-<br />

akad.wevr-kor.<br />

da bunebrivi resursebis<br />

Semswavlelfileba<br />

T.uruSaZe<br />

+<br />

centri<br />

38. ivane javaxiSvilis<br />

istoriisa da<br />

eTnologiis instituti<br />

sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.lorTqifaniZe<br />

+<br />

39. savle wereTlis<br />

filosofiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

i.imedaZe<br />

+<br />

40. dimitri uznaZis<br />

fsiqologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad. g.TevzaZe<br />

+<br />

41. paata guguSvilis<br />

ekonomikis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

l.Ciqava<br />

+<br />

42. niko berZeniSvilis<br />

instituti – ~ –<br />

43. politologiis<br />

instituti – ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

g.lorTqifaniZe +<br />

akad.wevr-kor.<br />

j.xecuriani +<br />

44. demografiisa da<br />

sociologiis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

l.meliqiSvili<br />

+<br />

45. TinaTin wereTlis<br />

saxelmwifosa da<br />

samarTlis instituti<br />

– ~ –<br />

akad. l.aleqsiZe<br />

+


351<br />

1 2 3 4 5<br />

46. giorgi CubinaSvilis<br />

qarTuli xelovnebis<br />

istoriisa<br />

sazogadoebriv<br />

<strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba<br />

akad. d.musxeli-<br />

Svili<br />

da ZeglTa<br />

dacvis <strong>erovnuli</strong><br />

kvlevis centri<br />

+<br />

47. <strong>saqarTvelos</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> muzeumi – ~ –<br />

akad. m.lorTqifaniZe<br />

+<br />

48. SoTa rusTavelis<br />

qarTuli literaturis<br />

instituti<br />

enis, literaturisa<br />

da<br />

xelovnebis<br />

ganyofileba<br />

akad. wevr-kor.<br />

a.silagaZe<br />

+<br />

49. arnold Ciqobavas<br />

enaTmecnierebis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

i.meliqiSvili<br />

+<br />

50. xelnawerTa <strong>erovnuli</strong><br />

centri – ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

r.siraZe +<br />

51. giorgi wereTlis<br />

aRmosavleTmcodneobis<br />

instituti<br />

– ~ –<br />

akad.wevr-kor.<br />

v.Sengelia<br />

+<br />

kadrebis samsaxuri. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

erovnul <strong>akademia</strong>Si 2011 wlis 1 ianvris<br />

mdgomareobiT iyo 45 namdvili wevri da 71 wevrkorespondenti.<br />

<strong>akademia</strong>s hyavs 2 sapatio akademikosi,<br />

1 sapatio ucxoeli da 74 ucxoeli wevri.<br />

<strong>akademia</strong> Sedgeba akademiuri sabWosagan, 10 samecniero<br />

ganyofilebisagan, akademiur sabWosTan<br />

arsebuli 3 komisiisagan, <strong>akademia</strong>sTan struqtu-


352<br />

ruli erTeulis formiT arsebuli qarTuli enciklopediis<br />

ir.abaSiZis saxelobis mTavari samecniero<br />

redaqciisa da akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~<br />

akademiuri gamocemisa da qarTuli<br />

enis Tesaurusis komitetisagan, aWaris avtonomiuri<br />

respublikis regionuli samecniero centrisagan.<br />

akademiur sabWos emsaxureba administraciuli<br />

aparati.<br />

2011 wlis 1 ianvrisaTvis sul <strong>akademia</strong>Si iricxeboda<br />

165 TanamSromeli (m.S. 3 <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />

16 <strong>mecnierebaTa</strong> kandidati _ akademiuri doqtori):<br />

_ akademiuri sabWo Sedgeboda 14 wevrisa, 3<br />

mrCevlisa da 1 mrCevlis movaleobis Semsruleblisagan;<br />

_ samecniero ganyofilebebSi iricxeboda 10<br />

swavluli mdivani;<br />

_ akademiur sabWosTan arsebul komisiebSi _<br />

3 TanamSromeli;<br />

_ akademiuri sabWos administraciul aparat-<br />

Si _ 90 TanamSromeli;<br />

_ qarTuli enciklopediis ir.abaSiZis saxelobis<br />

mTavar samecniero redaqciaSi _ 46 TanamSromeli;<br />

_ akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri<br />

gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis<br />

komitetSi _ 17 TanamSromeli;<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

aWaris avtonomiuri respublikis regionul<br />

samecniero centrSi _ 5 TanamSromeli.<br />

<strong>akademia</strong>Si 7 TanamSromeli muSaobda xelSekrulebiT.


353<br />

2010 wels akademiis TanamSromelTa rigebs<br />

gamoakldnen TvalsaCino mecnierebi: gardaicvala<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidenti<br />

1986-2005 wlebSi, akademikosi albert (aleko)<br />

TavxeliZe, gardaicvalnen akademikosebi benediqte<br />

balavaZe, muxran maWavariani, cotne mircxulava,<br />

kiazo nadareiSvili, vladimer WavWaniZe, simon<br />

xeCinaSvili, akademiis wevr-korespondentebi ilia<br />

baraTaSvili, giorgi ToTibaZe, rolan kilaZe,<br />

tragikulad daiRupa akademiis wevr-korespondenti<br />

vaxtang SamilaZe.<br />

arqivi. 2008 wlamde arqivSi daculi iyo<br />

100000 Sesanaxi erTeuli. 2009-2010 wlebSi arqivs<br />

daemata akademiis yofili institutebidan Semotanili<br />

8052 Sesanaxi erTeuli (2006 wlamde Seqmnili<br />

saarqivo dokumentacia, vidre es institutebi<br />

Semodiodnen akademiis sistemaSi), agreTve, specialurad<br />

Seqmnili fonotekisaTvis fono, audio,<br />

video masalebi da DVD-diskebi. 2010 wels mimdinareobda<br />

akademikos andria afaqiZis piradi saarqivo<br />

fondis sruli samecniero-sainformacio<br />

damuSaveba. 2010 wels arqivis samecniero masalebiT<br />

isargebla 67-ma mecnier-mkvlevarma. droebiTi<br />

sargeblobisaTvis gacemuli iyo 206 saqme,<br />

xolo sxvadasxvda dawesebulebebsa da kerZo<br />

pirebze _ 114 saarqivo cnoba da amonaweri. Semowmda<br />

da fondsacavSi Sesabamis adgilebze gan-<br />

Tavsda 3000 Sesanaxi erTeuli.<br />

akademiis saredaqcio-sagamomcemlo sabWo da<br />

akademiur gamocemaTa kompiuterul-teqnikuri uzrunvelyofis<br />

ganyofileba.<br />

akademiis saredaqcio-sagamomcemlo sabWos<br />

dadgenilebiT akademiur gamocemaTa kompiuterulteqnikuri<br />

uzrunvelyofis ganyofilebam moamzada


354<br />

Jurnal `moambis~ 2010 wlis sami nomris eleqtronuli<br />

versia (t. 4, #1, 2, 3). samive ganTavsda vebgverdze.<br />

daibeWda da internetSi ganTavsda:<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

2009 wlis angariSi;<br />

2010 wels Catarebuli RonisZiebebis mosawvevebi;<br />

ucxoeli wevrebis arCevis diplomebi da CV;<br />

akademiis mier gacemuli premiebis diplomebi.<br />

momzadda eleqtronuli versiebi da daibeWda<br />

akademiis komisiebisa da ganyofilebebis mier<br />

warmodgenili wignebi:<br />

_ akad. T.andronikaSvilis wigni `ceoliTebi<br />

_ organuli siTxeebis unikaluri gamSrobebi~<br />

(tir. 150);<br />

_ <strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis problemaTa kompleqsuri<br />

Seswavlis komisiis mier momzadebuli<br />

krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />

ganviTarebis problemebi da maTi gadaWris<br />

gzebi~ (tir. 300);<br />

_ akad. e.qemerteliZis wigni `aWaraSi mozardi<br />

zogierTi mcenaris fitoqimiuri da memcenareobiTi<br />

gamokvleva~ (rusul enaze, tir. 150);<br />

_ qristianuli Teologiisa da religiis istoriis<br />

Semswavleli komisiis mier warmodgenili<br />

krebuli `religiis istoriis sakiTxebi~, t. I.<br />

(tir. 300);<br />

_ akad.wevr-kor. a.xelaSvilis wigni `akademikosi<br />

albert TavxeliZe~ (tir. 300).<br />

Catarda akademiis mier dabeWdili wignebis<br />

gamofena-gayidva.<br />

dasabeWdad momzadebulia al.javaxiSvilis<br />

`naSromTa krebuli~.


355<br />

internetSi ganTavsda gardacvlili akademikosebis<br />

biobibliografiebis nawili.<br />

momzadda eleqtronuli versiebi da akademiis<br />

stambaSi daibeWda:<br />

_ s.qemokliZe, m.axvlediani, e.rafava _ `laboratoriuli<br />

medicinis cnobari~ (tir. 500).<br />

_ vl.fadiuraSvili _ `<strong>saqarTvelos</strong> ekologiuri<br />

mdgomareobis informaciuli mimoxilva~<br />

(tir. 50).<br />

daibeWda Jurnal `mecniereba da teqnologiebis~<br />

2010 wlis oTxi nomeri (##1-3, 4-6, 7-9, 10-12).<br />

ganyofileba wlis meore naxevridan asrulebs,<br />

agreTve, kompiuteruli momsaxurebis funqcias.<br />

<strong>akademia</strong>Si TiTqmis mTlianad ganaxlebulia<br />

kompiuteruli teqnika Sesabamisi programuli uzrunvelyofiT,<br />

gamarTulia qselebi.<br />

safinanso samsaxuri. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />

<strong>erovnuli</strong> akademiis 2010 wlis damtkicebuli<br />

dafinanseba <strong>akademia</strong>sTan arsebul struqturul<br />

erTeulebTan erTad Seadgeda 3508,2 aTas lars.<br />

aqedan TviT <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis _ 3165,1 aTas lars, qarTuli enciklopediis<br />

ir.abaSiZis sax. mTavari samecniero redaqciis<br />

_ 275,0 aTas lars, aWaris regionuli samecniero<br />

centris _ 10,0 aTas lars, akad. g.wereTlis<br />

sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemis da<br />

qarTuli enis Tesaurusis komitetis _ 58,1 aTas<br />

lars.


S i n a a r s i<br />

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis saerTo kreba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />

akademiis akademiuri sabWo. . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

prezidenti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />

Sexvedrebi, saiubileo RonisZiebebi. . . . . . . . . 25<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />

samecniero ganyofilebebi . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

maTematikisa da fizikis ganyofileba . . . . . . 35<br />

dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />

gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />

da marTvis procesebis ganyofileba. . . . . . 84<br />

qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />

ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />

biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba . . . . . 159<br />

medicinis ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />

fiziologiis ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . 201<br />

soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />

ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />

sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba . . 245<br />

enis, literaturisa da xelovnebis<br />

ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />

<strong>akademia</strong>sTan arsebuli struqturuli<br />

erTeulebi, komisiebi, redaqciebi . . . . . . . . . . 319<br />

saorganizacio saqmianoba . . . . . . . . . . . . . . . . 329


<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong><br />

GEORGIAN NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES<br />

Tbilisi _ TBILISI<br />

2011

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!