saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia
saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
<strong>akademia</strong><br />
wliuri angariSi<br />
2010<br />
Tbilisi<br />
2011
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
2010 wlis angariSSi asaxulia akademiisa<br />
da misi wevrebis samecniero da samecniero-saorganizacio<br />
saqmianoba.<br />
angariSi moamzada <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis samecniero-saorganizacio<br />
samsaxurma akademiis wevrebis, akademiis<br />
samecniero ganyofilebebis, samecniero komisiebisa<br />
da redaqciebis, akademiis aparatis mier<br />
warmodgenili masalebis safuZvelze.
Sesavali<br />
fundamenturi da gamoyenebiTi kvlevis frontis<br />
farTod gaSla da Zalebis koncentracia mecnierebisa<br />
da teqnologiebis prioritetul mimar-<br />
Tulebebze aris erT-erTi ZiriTadi amocana, romelsac<br />
axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>. msoflio mecnierebis uaxles<br />
miRwevebze dayrdnobiT <strong>akademia</strong>m SeimuSava saqar-<br />
TveloSi mecnierebisa da teqnologiebis ganviTarebis<br />
koncefcia (2010-2015 wlebisaTvis). <strong>saqarTvelos</strong><br />
kanonis Sesabamisad, romelic exeba saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>s, <strong>akademia</strong><br />
eqspertizas utarebs qveyanaSi warmoebul mecnierul<br />
kvlevebs, ixilavs da afasebs <strong>saqarTvelos</strong><br />
umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebisa da<br />
samecniero-kvleviTi institutebis samecniero saqmianobas,<br />
awyobs samecniero diskusiebs akademiur<br />
sabWoze mosmenil samecniero moxsenebebze. gamoscems<br />
beWdviT da eleqtronul samecniero Jurnalebs,<br />
axorcielebs samecniero literaturis<br />
saerTaSoriso gacvlas, mecnierebisa da teqnologiebis<br />
dargSi aniWebs gamoCenil mecnierTa saxelobiT<br />
akademiur premiebs, dargebis mixedviT avlens<br />
wlis saukeTeso samecniero-kvleviT dawesebulebebs<br />
da gascems Sesabamis diplomebs.
4<br />
<strong>akademia</strong> Tavis moRvaweobas axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong><br />
konstituciis Sesabamisad arsebuli<br />
kanonebiT, samarTlebrivi aqtebiT da maTze dayrdnobiT<br />
SemuSavebuli, akademiis saerTo krebis<br />
mier damtkicebuli, akademiis wesdebiT, romelic<br />
aregulirebs mis moRvaweobas.<br />
akademiis 2010 wlis angariSSi gamaxvilebulia<br />
yuradReba akademiis saerTo krebisa da akademiis<br />
akademiuri sabWos saqmianobaze, saiubileo<br />
RonisZiebebze da Sexvedrebze. ZiriTadi yuradReba<br />
gadatanilia akademiis wevrebis samecniero<br />
saqmianobaze, akademiis wevrTa mier gamoSvebul<br />
monografiebze, saxelmZRvaneloebze umaRlesi saswavleblebisaTvis,<br />
samecniero statiebze, samecniero<br />
konferenciebSi monawileobaze, samecniero<br />
redaqciebisa da komisiebis muSaobaze.<br />
2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />
<strong>akademia</strong>Si 2009 wlis samecniero angariSebi<br />
warmoadgina 51-ma samecniero-kvleviTma institutma<br />
da 11-ma umaRlesma saganmanaTleblo dawesebulebam.<br />
akademiis samecniero ganyofilebaTa rekomendaciiT<br />
samecniero-kvleviT dawesebulebaTa angariSebs<br />
eqspertiza Cautara 56-ma maRali kvalifikaciis<br />
mqone specialistma, maT Soris, saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 33-ma<br />
wevrma. rac Seexeba umaRles saganmanaTleblo<br />
dawesebulebebs, maTi angariSebi Seafasa 58-ma<br />
eqspertma, aqedan <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis 29 wevrma. saeqsperto daskvnebis<br />
jamuri cxrili waredgina <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />
da mecnierebis saministros (14.05.2010 w.<br />
#010107-390/168), agreTve, qarTvelologiis, humani-
5<br />
tarul da socialur <strong>mecnierebaTa</strong>A da erovnul<br />
samecniero yofil fondebs.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
wevrebis mier mecnierebis sxvadasxva dargis<br />
ganviTarebaSi Setanil wvlilze nawilobriv warmodgenas<br />
gvaZlevs maTi saqmianobis Sedegebi (ix.<br />
cxrili #1).<br />
2006, 2007, 2008, 2009 wlebis analogiuri monacemebi<br />
ganTavsebulia <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis 2008 da 2009 wlebis angari-<br />
SebSi.
6<br />
cxrili 1<br />
2010 wlis monacemebi <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrTa samecniero moRvaweobis<br />
Sesaxeb<br />
#<br />
samecniero ganyofilebis<br />
dasaxeleba<br />
akademiis<br />
wevrTa<br />
raodenoba<br />
(2011 w.<br />
1 ianvrisaTvis)<br />
sul<br />
akad.<br />
wevr-kor.<br />
gamocemul an gamosacemad<br />
gadacemul<br />
SromaTa raodenoba<br />
wignebi<br />
sul<br />
statiebi<br />
sul<br />
m.S.ucxoeTSi<br />
m.S.ucxoeTSi<br />
1. maTematikisa da fizikis 19 10 9 1 - 55 40<br />
dedamiwis Semswavlel<br />
2.<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
8 1 7 1 1 23 10<br />
gamoyenebiTi meqanikis,<br />
3. manqanaTmSeneblobisa da 13 4 9 4 1 40 5<br />
marTvis procesebis<br />
qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />
4. 10 6 4 5 - 67 38<br />
5. biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> 15 5 10 2 - 34 15<br />
6. medicinis 7 4 3 5 3 30 18<br />
7. fiziologiis 5 3 2 1 - 16 3<br />
soflis meurneobis<br />
8.<br />
mecnierebis<br />
9. sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
enis, literaturisa da<br />
10.<br />
xelovnebis<br />
6 1 5 5 - 46 11<br />
17 7 10 22 7 84 18<br />
16 4 12 9 2 27 2<br />
11. j a m i 116 45 71 55 14 422 160
7<br />
saxelmZRvaneloebi<br />
miRebuli<br />
grantebi<br />
sul<br />
m.S.ucxoeTis<br />
samecniero<br />
konferenciebSi<br />
monawileoba<br />
sul<br />
m.S.ucxoeTSi<br />
institutebisa da universitetebis<br />
samecniero<br />
angariSebze Sesrulebuli<br />
recenziebi<br />
mopovebuli patentebis<br />
raodenoba<br />
1 4 - 15 11 14 -<br />
- 3 2 10 6 10 -<br />
4 2 - 8 2 16 -<br />
- 2 1 39 20 14 3<br />
- 11 5 31 13 6 -<br />
1 10 6 21 6 6 -<br />
1 1 - 10 5 2 3<br />
1 3 2 21 5 6 2<br />
- 5 4 29 9 14 -<br />
5 4 - 31 9 9 -<br />
13 45 20 215 86 97 8
8<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis saerTo kreba<br />
2010 wlis 29 ivniss gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo kreba.<br />
krebis monawileebs sityviT mimarTa akademiis<br />
prezidentma, akademikosma Tamaz gamyreliZem.<br />
moxseneba `<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis 2009 wlis muSaobis angariSi~<br />
gaakeTa akademiis akademikos-mdivanma, akademikosma<br />
oTar naTiSvilma. saerTo krebam akademiis 2009<br />
wlis muSaoba Seafasa dadebiTad.<br />
Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis ucxoeli wevrebis arCevnebi. akademiis<br />
ucxoel wevrebad arCeul iqnen:<br />
1. isaak eliSakovi _ atlantis (aSS) universitetis<br />
profesori specialobiT `gamoyenebiTi<br />
meqanika~ (gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis procesebis ganyofileba);<br />
2. xoSbaxT bagi oRli iusifzade _ azerbaijanis<br />
nacionaluri akademiis akademikosi, aRmoaCina<br />
da gamoikvlia azerbaijanis respublikaSi,<br />
kerZod, kaspiis zRvis Selfze navTobisa da gazis<br />
axali sabadoebi (dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba);<br />
3. andriu kropinski _ ontarios (kanada) universitetis<br />
mikrobiologiisa da imunologiis da<br />
guelfis universitetis molekuluri da ujredis<br />
biologiis profesori, kanadis janmrTelobis sazogadoebrivi<br />
saagentos programis xelmZRvaneli<br />
(biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba);<br />
4. jamil alievi _ azerbaijanis nacionaluri<br />
da ruseTis federaciis samedicino <strong>mecnierebaTa</strong>
9<br />
akademiebis akademikosi. azerbaijanSi Seqmna da<br />
xelmZRvanelobs onkologiis samecniero skolas<br />
(medicinis ganyofileba);<br />
5. stiven jonsi _ maunt holiokis (aSS) kolejis<br />
profesori, cnobili amerikeli politologi<br />
da sociologi, qarTuli enis mcodne da<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis mkvlevari (sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba);<br />
6. haji gamzaTovi _ daRestneli literaturaTmcodne,<br />
filologiur <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />
profesori, ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvili<br />
wevri, daRestnis samecniero centris prezidiumis<br />
Tavmjdomare; misi samecniero moRvaweobis<br />
mTavari mimarTulebaa: daRestnisa da CrdiloeT<br />
kavkasiis mravalferovani mxatvruli literaturaTmcodneoba,<br />
erovnul-kulturuli da<br />
folkloruli memkvidreobis kvleva (enis, literaturisa<br />
da xelovnebis ganyofileba).<br />
28 dekembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo kreba.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
2010 wlis muSaobis mokle angariSi krebas<br />
moaxsena akademiis akademikos-mdivanma, akademikosma<br />
oTar naTiSvilma.<br />
Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis ucxoeli wevrebis arCevnebi. akademiis<br />
ucxoel wevrebad arCeul iqnen:<br />
1. herbert mangi _ avstriis teqnikuri universitetis<br />
meqanikis, masalaTa gamZleobisa da struqturis<br />
institutis direqtori, teqnikis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
doqtori, profesori, specialobiT `Teoriuli<br />
da gamoyenebiTi meqanika~ (gamoyenebiTi meqanikis,<br />
manqanaTmSeneblobisa da marTvis procesebis<br />
ganyofileba);
10<br />
2. levan mindeli _ ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
mecnierebis ganviTarebis problemebis institutis<br />
direqtori, teqnikis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />
profesori, specialobiT `mecnierebis ganviTarebis<br />
marTva da prognozireba~ (gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa da marTvis procesebis<br />
ganyofileba);<br />
3. rainer rinmiuleri _ gracis (avstria) sauniversiteto<br />
klinikis zogadi radiologiuri diagnostikis<br />
klinikuri ganyofilebis xelmZRvaneli,<br />
profesori, specialobiT `samedicino radiologia~<br />
(medicinis ganyofileba);<br />
4. ule lindvali _ lundis (SvedeTi) universitetis<br />
nevrologiis departamentis xelmZRvaneli,<br />
profesori, specialobiT `nevrologia~ (fiziologiis<br />
ganyofileba);<br />
5. Tamaz samxaraZe _ moskovis saxelmwifo sainJinro-fizikuri<br />
institutis profesori, teqnikis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> doqtori, samecniero-teqnikuri gamomcemlobis<br />
`rosnauCtexlitizdatis~ generaluri<br />
direqtori, specialobiT `ekologiuri sistemebi<br />
da xelsawyoebi~ (soflis meurneobis mecniereba-<br />
Ta ganyofileba);<br />
6. edvard rTvelaZe _ uzbekeTis respublikis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis akademikosi, specialobiT<br />
`istoria, arqeologia~ (sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba);<br />
7. gaston buaCiZe _ cnobili qarTveli mwerali<br />
da mTargmneli, bretanisa da luarispireTis<br />
(safrangeTi) literaturuli akademiis wevri, specialobiT<br />
`SedarebiTi literaturaTmcodneoba~<br />
(enis, literaturisa da xelovnebis ganyofileba).<br />
akademiis prezidentma, akad. T.gamyreliZem<br />
Tavisi gamosvla miuZRvna <strong>saqarTvelos</strong> mecniere-
11<br />
baTa <strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebis momavali arCevnebis<br />
problemebs.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis akademiuri sabWo<br />
2010 wels gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis akademiuri sabWos 17<br />
sxdoma.<br />
22 ianvris sxdomaze, Tanaxmad <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009 wlis 12 noembris<br />
#45 dadgenilebisa, Camoyalibda <strong>saqarTvelos</strong><br />
ekologiuri usafrTxoebis komisia (Tavmj.<br />
akad.wevr-kor. T.uruSaZe). komisiaSi Sevidnen akademiis<br />
wevrebi, universitetebisa da samecniero<br />
dawesebulebaTa mecnierebi, saxelmwifo da sazogadoebrivi<br />
organizaciebis TanamSromlebi, sapatriarqos<br />
warmomadgenlebi. sul 40 kaci.<br />
akademiurma sabWom daamtkica `saqarTveloSi<br />
mecnierebisa da teqnologiebis ganviTarebis koncefcia<br />
(2010-2015 wlebi)~ (dadg. #2, 22.01.2010 w.).<br />
5 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />
sufsis energetikuli proeqtis kuratoris giorgi<br />
Wanturias moxseneba `Savi zRvis auzis qveynebis<br />
energetikuli usafrTxoebis uzrunvelyofis problemebi~.<br />
sakiTxis ganxilvaSi monawileobdnen nav-<br />
Tobkorporaciis TanamSromlebi, teqnikuri da<br />
agraruli universitetebis profesor-maswavleblebi,<br />
samecniero-kvleviTi institutebis Tanam-<br />
Sromlebi. akademiurma sabWom gaiTvaliswina ra<br />
qveynisTvis warmodgenili proeqtebis mniSvneloba,<br />
mxari dauWira maT ganxorcielebas da mi-
12<br />
zanSewonilad miiCnia akademiur sabWosTan droebiTi<br />
dargobrivi saeqsperto komisiebis Seqmna:<br />
1. garemoze zemoqmedebis Sefasebis<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. T.uruSaZe);<br />
2. teqnikur-ekonomikuri analizis<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. a.silagaZe);<br />
3. sociologiuri kvlevis<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. d.Carkviani);<br />
4. geologiur sakiTxTa<br />
(Tavmj. akad. e.gamyreliZe);<br />
5. arqeologiuri kvlevis<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. k.ficxelauri);<br />
6. sainJinro teqnologiebis<br />
(Tavmj. akad. m.saluqvaZe);<br />
7. iuridiuli<br />
(Tavmj. akad. l.aleqsiZe);<br />
8. navTob-qimiur sakiTxTa<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. S.samsonia).<br />
12 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />
akad. e.gamyreliZis moxseneba Temaze `Tanamedrove<br />
geologiuri Teoria da <strong>saqarTvelos</strong> axali teqtonikuri<br />
ruka (cifruli versia)~. ruka Sedgenilia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis,<br />
ganaTlebisa da mecnierebis da garemos dacvisa<br />
da bunebrivi resursebis saministroebis TanamSromelTa<br />
monawileobiT. Tanamedrove universaluri<br />
geologiuri Teoriis _ filebis teqtonikisa<br />
da liTosferos teqtonikuri ganSrevebis<br />
koncefciis safuZvelze, qarTul da inglisur<br />
enebze, pirveladaa Sedgenili <strong>saqarTvelos</strong> teqtonikuri<br />
ruka 1:500000 masStabSi, romelic Seicavs<br />
mravalmxriv informacias <strong>saqarTvelos</strong>a da<br />
kavkasiis dedamiwis qerqis struqturisa da misi<br />
Camoyalibebis istoriis Sesaxeb. rukas aqvs ara
13<br />
marto didi Teoriuli, aramed praqtikuli mniSvnelobac<br />
sasargeblo wiaRiseulis, kerZod, madneuli<br />
wiaRiseulis, navTobisa da gazis Ziebisa<br />
da sainJinro-geologiuri daraionebisaTvis. rukis<br />
Sedgenis principebi safuZvlad daedo analogiuri<br />
Sinaarsis kavkasiis teqtonikuri rukis Sedgenas<br />
Sveicariis nacionaluri fondis SNF SCOPES<br />
programiT.<br />
akademiurma sabWom moiwona akad. e.gamyreli-<br />
Zis moxseneba da rekomendacia misca <strong>saqarTvelos</strong><br />
teqtonikuri rukis gamocemas 1000 calad (500 qar-<br />
Tuli, 500 inglisuri versia).<br />
akademiurma sabWom TxovniT mimarTa saqar-<br />
Tvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros,<br />
raTa dasvas sakiTxi <strong>saqarTvelos</strong> mTavrobis winaSe<br />
kibernetikis institutisaTvis akademikos<br />
vladimer WavWaniZis saxelis miniWebis Sesaxeb.<br />
akademiurma sabWom aRZra Suamdgomloba<br />
q.Tbilisis meriis winaSe, raTa akademikos nodar<br />
amaRlobelis damsaxurebisa da Rvawlis aRsaniSnavad<br />
mis sacxovrebel saxlze (al.yazbegis<br />
gamz. #29, VI sadarbazo) dayenebul iqnes memorialuri<br />
dafa bareliefiT.<br />
24 Tebervals akademiurma sabWom moismina<br />
qarTvelologiis, humanitaruli da socialuri<br />
mecnierebebis fondis angariSi 2009 wels gaweuli<br />
saqmianobisa da 2010 wlis samuSao gegmis Sesaxeb<br />
da miiRo gadawyvetileba sakiTxis ganxilva gagrZeldes<br />
akademiuri sabWos uaxloes sxdomaze <strong>saqarTvelos</strong><br />
ganaTlebisa da mecnierebis saministros<br />
warmomadgenelTa monawileobiT.<br />
19 marts akademiurma sabWom moismina ori<br />
moxseneba:
14<br />
1. `miwisZvrebi, seismuri riski, pasuxismgebloba~<br />
(momxs. akad. wevr-kor. g.gabriCiZe);<br />
2. `miwisZvrebiT gamowveuli dedamiwis RerZis<br />
gadaxrisa da mis garSemo brunvis siCqaris cvalebadobis<br />
Sesaxeb~ (momxs. akad. wevr-kor. T.WeliZe).<br />
pirveli moxsenebis ganxilvisas aRiniSna,<br />
rom miwisZvrebi miekuTvneba stiqiur movlenebs,<br />
romlebic did safrTxes uqmnian seismurad aqtiur<br />
regionebSi ganlagebul qalaqebs, dasaxlebul<br />
punqtebsa da iq mcxovreb mosaxleobas, msxvil<br />
obieqtebs. bolo 100 wlis ganmavlobaSi miwis-<br />
ZvrebiT gamowveuli kataklizmebis analizi gviCvenebs,<br />
rom maTi geografia da raodenoba yovelwliurad<br />
izrdeba, xolo socialuri da materialuri<br />
danakargebi iZens globalur masStabebs<br />
da xSirad qveynis ekonomikuri ganviTarebis tempzec<br />
axdenen zegavlenas. saqarTvelo miekuTvneba<br />
seismurad aqtiur regions. istoriulad saqarTveloSi<br />
dafiqsirebulia maRali intensiurobis<br />
miwisZvrebi. maTgan aRsaniSnavia raWis 1991<br />
da 2009 wlebis, agreTve, Tbilisis 2002 da 2009<br />
wlebis miwisZvrebi. qveynis seismuri saSiSroebis<br />
Semcireba moiTxovs saxelmwifo doneze saTanado<br />
kanonebis, dadgenilebebisa da specialuri programebis<br />
SemuSavebas. aRniSnulTan dakavSirebiT<br />
akademiurma sabWom daadgina, rom daisvas sakiTxi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentisa da mTavrobis winaSe,<br />
raTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
monawileobiT SemuSavdes saxelmwifos strategiuli<br />
politikis sruli dokumenti (kanoni,<br />
dadgenilebebi, miTiTebebi) qveynis seismuri sa-<br />
SiSroebis Sesamcireblad. saqarTveloSi seismuri
15<br />
riskis Semcirebis problema CaiTvalos samecniero<br />
kvlevebis prioritetul mimarTulebad.<br />
26 marts akademiurma sabWom moismina moxseneba<br />
Temaze `Tixafiqalebis bunebrivi airis<br />
energetikuli potencialis Sesaxeb~ (momxs. teqn.<br />
mecn.doqt. ir.SeyrilaZe).<br />
moxsenebaSi ganxiluli iyo <strong>saqarTvelos</strong> Tixafiqalebis<br />
sabadoebis potencialis aTvisebis<br />
perspeqtivebi da SesaZlo wamyvani roli qveynis<br />
ekonomikis ganviTarebasa da energetikuli usafr-<br />
Txoebis uzrunvelyofaSi. akademiurma sabWom daavala<br />
akademiis dedamiwis Semswavlel mecniereba-<br />
Ta da gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSenebobisa<br />
da marTvis procesebis ganyofilebebs moamzadon<br />
da akademiur sabWos warudginon <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTavrobisaTvis gadasacem winadadebaTa proeqti<br />
qveyanaSi airSemcveli Tixafiqalebis Ziebis, maTgan<br />
bunebrivi airis mopovebis, gamoyenebis perspeqtivebisa<br />
da am mimarTulebiT samecniero<br />
kvlevebis ganxorcielebis Sesaxeb.<br />
akademiurma sabWom moismina ssip _ <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> samecniero fondis direqtoris<br />
m.gersamias informacia 2010 wels fondis mier<br />
Casatarebeli saqmianobis Sesaxeb.<br />
akademiurma sabWom <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis gamoCenil mecnierTa saxelobiTi<br />
premiebis nusxa Seavso Semdegi premiebiT:<br />
1. ioane petriwis saxelobis premia _ filosofiisa<br />
da Teologiis dargSi (2010 wlidan 3000<br />
laris odenobiT).<br />
2. akademiis wevr-korespondentis leonide<br />
dekapreleviCis saxelobis premia _ kulturul<br />
mcenareTa genetikisa da seleqciis dargSi (2010<br />
wlidan 3000 laris odenobiT).
16<br />
3. albert TavxeliZis saxelobis premia _<br />
fizikis dargSi (2010 wlidan 3000 laris odenobiT).<br />
30 aprils mosmenil da mowonebul iqna Tbilisis<br />
ekonomikur urTierTobaTa saxelmwifo<br />
universitetis reqtoris, prof. a.CutlaSvilis informacia<br />
universitetis mier 2009 wels gaweuli<br />
samecniero saqmianobis Sesaxeb.<br />
7 maisis sxdomaze akademiurma sabWom daadgina<br />
nusxa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis gamoCenil mecnierTa saxelobiTi premiebisa,<br />
romelTa miniWeba moxdeba 2010 wels.<br />
akademiurma sabWom `<strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />
Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis Sesaxeb~ <strong>saqarTvelos</strong><br />
kanonis Tanaxmad ganixila <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />
umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebisa<br />
da ssip _ samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />
2009 wlis samecniero angariSebis SefasebaTa Sedegebi.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>s<br />
angariSebi warmoudgina 11-ma saxelmwifo<br />
universitetma da 51-ma ssip _ samecniero-kvleviTma<br />
dawesebulebam. warmodgenili angariSebi<br />
samecniero dargebisa da mimarTulebebis mixedviT<br />
akademiis Sesabamisma samecniero ganyofilebebma<br />
da aWaris avtonomiuri respublikis regionulma<br />
samecniero centrma sarecenziod gadasces mowveul<br />
eqspertebs. 11 universitetis fakultetebis,<br />
departamentebis, kaTedrebis, mimarTulebebis, institutebisa<br />
da centrebis 44 samecniero angari-<br />
Sidan 39 Sefasda dadebiTad, xolo 5 uaryofiTad.<br />
5 samecniero angariSi ver Sefasda maTi arasrulyofilebis<br />
gamo. saxelmwifo universitetebis<br />
angariSebis recenzirebaSi monawileobda 58<br />
eqsperti, maT Soris, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong>
17<br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis 29 wevri. 56-ma eqspertma, maT<br />
Soris, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
33-ma wevrma dadebiTad Seafasa 51 ssip _<br />
samecniero-kvleviTi dawesebulebis angariSebi.<br />
akademiurma sabWom daadgina daskvnebi SefasebaTa<br />
Sesaxeb ecnobos saxelmwifo universitetebs, ssip<br />
_ samecniero-kvleviT dawesebulebebs, <strong>saqarTvelos</strong><br />
ganaTlebisa da mecnierebis saministros da<br />
erovnul samecniero fondebs.<br />
akademiurma sabWom dadebiTad Seafasa saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009<br />
wlis angariSi da rekomendacia misca akademiis<br />
saerTo krebaze mis warsadgenad.<br />
4 ivnisis sxdomaze akademiurma sabWom daamtkica<br />
gamoCenil mecnierTa akademiuri saxelobi-<br />
Ti premiebis miniWebis debulebebi da miiRo<br />
gadawyvetileba <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis wliuri saerTo krebis 29 ivniss<br />
mowvevis Sesaxeb.<br />
25 ivniss akademiurma sabWom daamtkica <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
gamoCenil mecnierTa saxelobiTi premiebis 2010<br />
wels mimniWebeli saeqsperto komisiebi.<br />
akademiurma sabWom TxovniT mimarTa saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis saerTo<br />
krebas mxari dauWiros ucxoeli wevrebis arCevas<br />
(ucxoel wevrTa nusxa ix. gv. 8).<br />
akademiurma sabWom daakmayofila sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis Suamdgomloba<br />
me-12 saerTaSoriso samecniero konferenciis _<br />
`kavkasiis arqeologia, eTnologia, folkloristika~<br />
2010 wlis 26-30 seqtembers (Tbilisi, gori,<br />
baTumi) Catarebis Sesaxeb da daamtkica konferenciis<br />
saorganizacio komitetis Semadgenloba.
18<br />
akademiuri sabWos 17 seqtembris sxdomis dawyebamde<br />
akademiis prezidentma, akademikosma Tamaz<br />
gamyreliZem dabadebidan 80 wlisTavi miuloca<br />
akademikos nikoloz vaxanias da gadasca adresi.<br />
akademiurma sabWom daamtkica dargebis mixedviT<br />
gamovlenili 2009 wlis saukeTeso ssip _<br />
samecniero-kvleviTi dawesebulebebi:<br />
ssip _ andria razmaZis maTematikis instituti<br />
(maTematikisa da fizikis dargSi).<br />
ssip _ aleqsandre janeliZis geologiis instituti<br />
(dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />
dargSi).<br />
ssip _ rafiel dvalis manqanaTa meqanikis instituti<br />
(gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis procesebis dargSi).<br />
ssip _ iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituti<br />
(qimiisa da qimiuri teqnologiebis dargSi).<br />
ssip _ sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />
instituti (biologiur <strong>mecnierebaTa</strong><br />
dargSi).<br />
ssip _ ivane beritaSvilis fiziologiis instituti<br />
(fiziologiis dargSi).<br />
ssip _ samedicino bioteqnologiis instituti<br />
(medicinis dargSi).<br />
ssip _ <strong>saqarTvelos</strong> wyalTa meurneobis instituti<br />
(soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> dargSi).<br />
ssip _ paata guguSvilis ekonomikis instituti<br />
(sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> dargSi).<br />
ssip _ giorgi wereTlis aRmosavleTmcodneobis<br />
instituti (enis, literaturisa da xelovnebis<br />
dargSi).
19<br />
8 oqtombers akademiurma sabWom 2010 wels<br />
warmodgenili naSromebisaTvis gamoCenil mecnier-<br />
Ta saxelobiTi premiebi mianiWa:<br />
1. ivane javaxiSvilis saxelobis premia 5000<br />
laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikosebs<br />
roin metrevels, mariam lorTqifaniZes,<br />
akademiis wevr-korespondents mzeqala SaniZes, istoriis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs giuli alasanias<br />
da elene cagareiSvils, filologiis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
doqtorebs ciala qurcikiZes (gardacvalebis<br />
Semdeg), guram kartozias da mixeil qavTarias,<br />
sofio sarjvelaZes _ qarTlis cxovrebis<br />
`axali gamocemisaTvis~.<br />
2. ilia vekuas saxelobis premia 3000 laris<br />
odenobiT akademiis wevr-korespondents anzor<br />
xelaSvils monografiisaTvis _ `kepler-kulonis<br />
problemis dinamikuri simetria klasikur da kvantur<br />
meqanikaSi (ararelativisturi da relativisturi)~.<br />
3. vaxuSti bagrationis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT akademiis wevr-korespondents<br />
revaz gaCeCilaZes naSromisaTvis _ `axlo aRmosavleTi:<br />
sivrce, xalxi da politika~<br />
4. iovel quTaTelaZis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikos<br />
eTer qemerteliZes, farmacevtul <strong>mecnierebaTa</strong><br />
kandidatebs mariam beniZes, aleqsandre sxirtlaZes,<br />
Tamar muzaSvils naSromTa ciklisaTvis<br />
_ `biologiurad aqtiuri mcenareuli steroidebi<br />
da fenoluri nivTierebebi~.<br />
5. niko kecxovelis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT avtorTa koleqtivs: biologiis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs revaz gagniZes (gardacvalebis<br />
Semdeg), ioseb laCaSvils, biologiis
20<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> kandidatebs xaTuna gaguas, malvina<br />
davlianiZes, marine erisTavs, melania muybanians,<br />
janiko mcxveTaZes, ciala RviniaSvils, liana jinjolias<br />
da Tamar juRels naSromisaTvis _ `<strong>saqarTvelos</strong><br />
flora~, t. XV.<br />
6. ivane TarxniSvilis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT akademikos nodar yifSiZes da<br />
medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtors maia sulaqveli-<br />
Zes naSromisaTvis _ `dislipidemia da aTerosklerozi<br />
_ diagnozisa da marTvis Tanamedrove aspeqtebi~.<br />
7. grigol muxaZis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT avtorTa koleqtivs: akademikos<br />
fridon Toduas, medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtorebs<br />
mamuka gurgeniZes da zurab beriaSvils,<br />
medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> kandidats Temur ioselians,<br />
eqimebs qeTevan laSxsa da qeTino gigaurs<br />
2000-2009 ww. gamoqveynebul naSromTa ciklisaTvis<br />
_ `hepatopankreatoduodenuri zonis daavadebaTa<br />
da portuli hipertenziis garTulebaTa diagnostikisa<br />
da mkurnalobis strategia Tanamedrove<br />
samedicino teqnologiebis ganviTarebis pirobeb-<br />
Si~, romelic moicavs, agreTve, monografias _<br />
`saylapavi milis, kuWisa da Tormetgoja nawlavis<br />
endoskopiis atlasi~.<br />
8. giorgi CubinaSvilis saxelobis premia 3000<br />
laris odenobiT xelovnebaTmcodneobis doqtors<br />
kiti maCabels naSromisaTvis _ `adreuli Sua<br />
saukuneebis qarTuli qvajvarebi~.<br />
9. giorgi meliqiSvilis saxelobis premia<br />
3000 laris odenobiT istoriis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtors<br />
nana xazaraZes naSromebisaTvis _ `wyaroTmcodneobiTi<br />
da istoriografiuli Ziebani~ da<br />
`giorgi meliqiSvili _ 90~.
21<br />
akademiurma sabWom medicinis ganyofilebis<br />
klinikuri medicinis dargobrivi komisiis Tavmjdomared<br />
daamtkica akad.wevr-kor. qeTevan nemsaZe.<br />
akademiur sabWoze informaciebi gaakeTes:<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> maTematikosTa kavSiris prezidentma,<br />
prof. r.duduCavam saerTaSoriso maTematikosTa<br />
kavSiris (16-17 agvisto, bangalori, indoeTi)<br />
da msoflio maTematikosTa kongresis (19-28<br />
agvisto, haiderabadi, indoeTi) muSaobaSi monawileobis<br />
Sesaxeb;<br />
_ akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZem baTumis So-<br />
Ta rusTavelis saxelmwifo universitetis 75<br />
wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo sxdomis Sesaxeb;<br />
_ fiz.-maT.mecn.doqt. g.giorgaZem Jurnal `<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambis~<br />
saerTaSoriso monacemTa bazaSi integraciis<br />
Sesaxeb.<br />
akademiurma sabWom miiRo dadgenileba saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarsebis<br />
70 wlisTavis aRniSvnasTan dakavSirebiT momzaddes<br />
da gamoices saiubileo wigni, romelSic<br />
asaxuli iqneba <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis istoria daarsebidan<br />
dRemde da gakeTdes filmi _ `<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong> 70 wlisaa~.<br />
29 oqtombers akademiuri sabWos sxdomaze akademiis<br />
ucxoeli wevris diplomi gadaeca cnobil<br />
niadagmcodnes, profesor vinfrid blums (avstria).<br />
v.blumma waikiTxa leqcia _ `niadagis formirebis<br />
mamoZravebeli Zalebi _ niadagis dacvisadmi<br />
globaluri midgoma~.<br />
19 noembers akademiurma sabWom imsjela <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarsebidan<br />
70 da <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erov-
22<br />
nuli akademiis pirveli prezidentis, akademikos<br />
nikoloz musxeliSvilis dabadebis 120 wlisTavis<br />
2011 wlis seqtember-oqtomberSi aRniSvnasTan dakavSirebiT<br />
mosamzadebeli samuSaoebis Catarebis<br />
Sesaxeb.<br />
akademiis wevr-korespondents abesalom vekuas<br />
gadaeca misaloci adresi dabadebis 85 wlis-<br />
TavTan dakavSirebiT.<br />
22 noembers akademiurma sabWom moismina moxsenebebi<br />
mecnierebis aqtualur problemaze _ nanoteqnologiebze<br />
(momxseneblebi prof. r.Ciqovani,<br />
akad.wevr-kor. n.yifSiZe, prof. a.gerasimovi). gaimarTa<br />
diskusia aRniSnul sakiTxze. akademiurma<br />
sabWom miiRo gadawyvetileba nanoteqnologiebis<br />
jgufis Seqmnis Taobaze.<br />
3 dekembers akademiis samecniero ganyofilebebs<br />
gamoeyoT 7 vakansia <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />
Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrTa arCevisaTvis<br />
da daevalaT asarCevi kandidatebis monacemebis<br />
warmodgena akademiur sabWoze gansaxilvelad.<br />
mosmenil iqna akad.wevr-kor. g.naxucriSvilis<br />
moxseneba `alpebi da kavkasioni~ da eTxova mas<br />
erTi Tvis vadaSi warmoadginos akademiis sabWos<br />
sxdomaze avstriisa da <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiebis erToblivi proeqti, SeTanxmebuli<br />
avstriis mxaresTan akademiebs Soris TanamSromlobis<br />
Taobaze.<br />
21 dekembers akademiur sabWos waredgina `kibos<br />
kontrolis <strong>erovnuli</strong> koncefcia (2010-2020 ww.)~<br />
(momxseneblebi akad. f.Todua da medic.mecn.doqt.<br />
r.gagua). koncefciis ganxilvaSi monawileoba mii-<br />
Res <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis Tavmjdomaris moadgilem<br />
r.kervaliSvilma, parlamentis janmrTelobis<br />
dacvisa da socialur sakiTxTa komitetis
23<br />
Tavmjdomarem o.ToiZem, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebma da samedicino sazogadoebis<br />
warmomadgenlebma.<br />
akademiurma sabWom daamtkica nanoteqnologiebis<br />
problemebis Semswavleli samuSao jgufis<br />
Semadgenloba da daavala akademiis wevr-kor.<br />
a.frangiSvils jgufis xelmZRvanelis arCevamde<br />
misi muSaobis koordinacia.<br />
akademiis samecniero ganyofilebebma akademiur<br />
sabWos warudgines msoflioSi aRiarebul mecnierTa<br />
kandidaturebi <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrebad akademiis<br />
saerTo krebaze asarCevad.<br />
sabWos sxdomaze <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis pirvelma vice-prezidentma, medicinis<br />
ganyofilebis akademikos-mdivanma akad.<br />
f.Toduam gaakeTa informacia 27 noembridan<br />
4 dekembramde misi mivlinebis Sesaxeb amerikis SeerTebul<br />
StatebSi, q.CikagoSi, radiologTa saer-<br />
TaSoriso kongresze. igi xelmZRvanelobda klinikuri<br />
medicinis samecniero-kvleviTi institutis<br />
delegacias. kongresis muSaobis periodSi akad.<br />
f.Toduas hqonda saqmiani Sexvedrebi mTeli rigi<br />
samedicino firmebis xelmZRvanelebTan, romleb-<br />
Tanac ganxilul iqna <strong>saqarTvelos</strong> wamyvan klinikebSi<br />
Tanamedrove teqnologiebis danergvis, ur-<br />
TierTTanamSromlobisa da aSS-s universitetebSi<br />
qarTveli axalgazrdebis momzadebis sakiTxebi.
24<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis prezidenti<br />
2010 wels akademiis prezidenti, akademikosi<br />
Tamaz gamyreliZe monawileobda Semdeg saerTaSoriso<br />
RonisZiebebSi:<br />
1. <strong>akademia</strong>TaSorisi panelis (IAP) egidiT mowyobili<br />
saerTaSoriso konferencia da generaluri<br />
asamblea (11-16 ianvari, londoni, didi<br />
britaneTi);<br />
2. evropis <strong>erovnuli</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiebis<br />
federaciis (ALLEA) XI generaluri asamblea (14-17<br />
aprili, stokholmi, SvedeTi);<br />
3. avstriis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis sazeimo<br />
wliuri sxdoma (18-23 maisi, vena, avstria);<br />
4. <strong>akademia</strong>TaSorisi panelis (IAP) wevri akademiebis<br />
warmomadgenelTa samuSao Sexvedra (31 agvisto-3<br />
seqtemberi, stamboli, TurqeTi);<br />
5. saerTaSoriso konferencia `aTenis dialogebi~<br />
(23-27 noemberi, aTeni, saberZneTi);<br />
6. ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis saerTo krebis<br />
yovelwliuri sxdoma (12-15 dekemberi, moskovi,<br />
rf).<br />
24 seqtembers akad. T.gamyreliZe Sexvda avstriel<br />
papirologebs _ prof. fric miThofs da<br />
magistr sofia kovariks <strong>saqarTvelos</strong>a da avstriis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiebs Soris momavali xelSekrulebis<br />
dadebis Taobaze.<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambeSi~ gamoqveynda akademikos T.gamyreliZis<br />
statia `glotalizebuli Tanxmovnebi indo-
25<br />
evropul fuZe-enaSi (`glotaluri Teoriis~ kritikosTa<br />
pasuxad)~ (t. 4, #1, 2010, 168-178).<br />
akad. T.gamyreliZe xelmZRvanelobs akad. g.wereTlis<br />
sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa<br />
da qarTuli enis Tesaurusis komitets (komitetis<br />
2010 wlis angariSi ix. gv. 320).<br />
Sexvedrebi, saiubileo RonisZiebebi<br />
2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />
<strong>akademia</strong>Si gaimarTa Sexvedrebi <strong>saqarTvelos</strong><br />
sakanonmdeblo da saxelisuflebo organoebis warmomadgenlebTan,<br />
ucxoel mecnierebTan, axal samecniero<br />
gamocemaTa prezentacia, gamoCenili mecnierebis<br />
saiubileo TariRebis aRmniSvneli sxdomebi.<br />
4 maiss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis xelmZRvaneloba Sexvda <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />
da mecnierebis ministrs dimitri<br />
SaSkins. gaimarTa azrTa gaziareba qarTuli mecnierebis<br />
aqtualur sakiTxebze.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa da mecnierebis<br />
saministros davalebiT <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnulma <strong>akademia</strong>m gansazRvra samecniero prioritetuli<br />
mimarTulebebi <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis 2010 wlis grantebiT dasafinansebeli<br />
konkursis Casatareblad:<br />
1. maTematikisa da fizikis fundamenturi<br />
problemebi;<br />
2. bunebrivi katastrofebi: riski, prognozi,<br />
dacva, marTva da agroekologia;<br />
3. onkologiuri paTologiis daZlevis strategia;
26<br />
4. bioteqnologiebi;<br />
5. <strong>saqarTvelos</strong> bunebrivi resursebis Seswavla<br />
da gamoyeneba;<br />
6. Tavis tvinis funqciebisa da maTi darRvevebis<br />
neirofiziologiuri, neiroqimiuri da molekuluri<br />
meqanizmebis kvleva.<br />
15 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />
<strong>akademia</strong>m, <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />
da socialuri dacvis saministrom, janmrTelobis<br />
msoflio organizaciis warmomadgenlobam<br />
saqarTveloSi, <strong>saqarTvelos</strong> respiraciis<br />
asociaciam, <strong>saqarTvelos</strong> alergologiisa da<br />
klinikuri imunologiis asociaciam da alergiisa<br />
da imunologiis centrma erTobliv sxdomaze<br />
moismines amerikis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis medicinis<br />
institutis wevris doqtor klod lenfantenis<br />
moxseneba _ `samedicino kvlevebis organizacia<br />
amerikis SeerTebul StatebSi~.<br />
23 ivniss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />
<strong>akademia</strong>m da DAAD-is Tbilisis sainformacio<br />
centrma moawyves sainformacio seminari `kvleva<br />
germaniaSi _ ratom, sad da rogor~. moxsenebebiT<br />
gamovidnen:<br />
1. mixael Slixti (germaniis federaciuli<br />
respublikis ganaTlebisa da mecnierebis saministro)<br />
_ `siaxleebi kvlevis politikis kuTxiT<br />
germaniaSi _ germaniis federaciuli respublikis<br />
mTavrobis axali strategia mecnierebasa da<br />
kvlevaSi~;<br />
2. gebhard roili (DAAD-is Tbilisis sainformacio<br />
centri) _ `kvleva germaniaSi~.<br />
moxsenebebiT gamovidnen, agreTve, prof. m.CitaSvili<br />
(Tsu), prof. a.jafariZe (soxumis saxelmwifo<br />
universiteti), prof. T.cofuraSvili (ilias
27<br />
saxelmwifo universiteti), prof. d.narmania (Tsu),<br />
prof. d.xoStaria (molekuluri biologiisa da<br />
biofizikis instituti).<br />
6 seqtembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrebis Sexvedra <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel<br />
wevrTan, azerbaijanis <strong>mecnierebaTa</strong> nacionaluri<br />
akademiis akademikos xoSbaxT bagi oRli<br />
iusifzadesTan. Sexvedra gaxsna <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis prezidentma, akademikosma<br />
Tamaz gamyreliZem. man vrclad isaubra<br />
akademikos x.b.iusifzades cxovrebisa da samecniero-sameurneo<br />
moRvaweobis Sesaxeb da aRniSna,<br />
rom mas didi wvlili aqvs Setanili azerbaijanis<br />
respublikis, kerZod, kaspiis zRvis Selfze nav-<br />
Tobisa da gazis axali sabadoebis aRmoCenasa da<br />
maT kvlevaSi. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis 2010 wlis 29 ivnisis saerTo krebaze<br />
akademikos x.b.iusifzades gadaeca <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevrobis<br />
diplomi. akademikosma x.b.iusifzadem moxseneba<br />
gaakeTa Temaze: `azerbaijanis navTobisa da<br />
gazis sabadoebi, resursebi da perspeqtivebi~.<br />
6 seqtembers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis wevrTa Sexvedra saqar-<br />
Tvelos parlamentis TavmjdomaresTan daviT baqraZesTan<br />
<strong>saqarTvelos</strong> konstituciuri kanonis<br />
proeqtis _ `<strong>saqarTvelos</strong> konstituciaSi cvlilebebisa<br />
da damatebebis Setanis~ Taobaze. Sexvedras<br />
eswrebodnen: parlamentis Tavmjdomaris moadgile<br />
r.kervaliSvili, parlamentis wevrebi p.kublaSvili<br />
da n.wiklauri, saxelmwifo sakonstitucio<br />
komisiis Tavmjdomare a.demetraSvili, komisiis<br />
mdivani T.SarmanaSvili. sxdoma misasalmebeli
28<br />
sityviT gaxsna akademiis prezidentma, akademikosma<br />
Tamaz gamyreliZem da TxovniT mimarTa qarTvel<br />
mecnierebs TavianTi azri gamoeTqvaT warmodgenil<br />
proeqtTan dakavSirebiT. <strong>saqarTvelos</strong> parlamentis<br />
Tavmjdomarem d.baqraZem vrclad isaubra<br />
axali konstituciis proeqtSi Sesatani<br />
cvlilebebisa da damatebebis aucileblobaze.<br />
xazi gausva mis mniSvnelobas Cveni qveynis politikuri<br />
kursis ganmtkicebisaTvis da TxovniT<br />
mimarTa qarTvel mecnierebs gamoeTqvaT TavianTi<br />
winadadebebi da SeniSvnebi aRniSnul kanonproeqtTan<br />
dakavSirebiT. sakonstitucio kanonproeqtis<br />
ganxilvaSi monawileoba miiRes: akademikosebma<br />
T.gamyreliZem, m.zaaliSvilma, r.metrevelma,<br />
d.musxeliSvilma, akademiis wevr-korespondentebma<br />
r.gaCeCilaZem, g.kvaracxeliam da j.xecurianma.<br />
qarTvelma mecnierebma mxari dauWires axali<br />
konstituciis proeqtSi Sesatan cvlilebebs. parlamentis<br />
Tavmjdomare d.baqraZe dapirda sxdomis<br />
monawileebs, rom saxelmwifo sakonstitucio komisia<br />
imsjelebs dasmuli sakiTxebis Sesaxeb da<br />
ZiriTad SeniSvnebs gaiTvaliswinebs axali konstituciis<br />
proeqtSi.<br />
ruseTis sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
TxovniT <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />
reqtors, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis wevr-korespondents a.frangi-<br />
Svils, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis profesors,<br />
ruseTis sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis <strong>saqarTvelos</strong> ganyofilebis Tavmjdomares<br />
g.qaSakaSvils da mis jgufs gadaecaT diplomi<br />
da samaxsovro medali aRmoCenisaTvis _<br />
`bunebrivi airisa da haeris nareviT gaqrevisas<br />
Txevad foladSi naxSirbadis Semcvelobis cvli-
29<br />
lebis kanonzomiereba gaxurebis temperaturisgan<br />
damokidebulebiT~.<br />
27-30 seqtembers `kavkasiis fondma~, saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis kavkasiis<br />
qveynebTan samecniero TanamSromlobis komisiam,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> muzeumis o.lor-<br />
TqifaniZis saxelobis arqeologiis centrma, daviT<br />
baazovis saxelobis <strong>saqarTvelos</strong> ebraelTa<br />
istoriis muzeumma, goris saxelmwifo universitetma,<br />
SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetma<br />
(baTumi), niko berZeniSvilis institutma<br />
(baTumi), qarTul-kavkasiuri kulturis, istoriisa<br />
da eTnologiis samecniero-kvleviTma institutma,<br />
asiriologTa, bibleistTa da kavkasiologTa sazogadoebam<br />
Caatares TbilisSi, gorsa da baTumSi<br />
saerTaSoriso samecniero konferencia `kavkasiis<br />
arqeologia, eTnologia, folkloristika~, mi-<br />
ZRvnili gamoCenili qarTveli mecnierisa da sazogado<br />
moRvawis, akademikos oTar lorTqifani-<br />
Zis xsovnisadmi.<br />
12 oqtombers gaimarTa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevris, cnobili<br />
amerikeli politologisa da sociologis<br />
stiven jonsis leqcia, romelic man waikiTxa<br />
qarTul enaze. stiven jonss gadaeca akademiis<br />
ucxoeli wevris diplomi.<br />
18 oqtombers gaimarTa Sexvedra lundis universitetis<br />
(SvedeTi) profesor uve lindvalTan.<br />
man waikiTxa moxseneba `Rerovani ujredebi _ tvinis<br />
daavadebaTa mkurnalobis Jami~.<br />
21 oqtombers akademiis prezidentma, akademikosma<br />
Tamaz gamyreliZem <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoeli wevris diplomi<br />
gadasca azerbaijanis <strong>mecnierebaTa</strong> akademi-
30<br />
is akademikoss, ruseTis medicinis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis namdvil wevrs jamil alievs. j.alievma<br />
waikiTxa moxseneba _ `azerbaijanis respublikis<br />
onkologiuri samsaxuri da misi ganviTarebis perspeqtivebi~.<br />
j.alievs miesalmnen saaqcio sazogadoeba<br />
_ a.RvamiCavas sax. onkologiis nacionaluri<br />
centris generaluri direqtori, prof. revaz<br />
gagua da <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da<br />
socialuri dacvis ministri andria uruSaZe.<br />
23-24 oqtombers <strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa<br />
da socialuri dacvis saministrom,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma <strong>akademia</strong>m,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> radiologTa asociaciam, Tbilisis<br />
saxelmwifo samedicino universitetma, iv.javaxi-<br />
Svilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetma<br />
da klinikuri medicinis samecniero-kvleviTma institutma<br />
Caatares <strong>saqarTvelos</strong> radiologTa<br />
III kongresi. kongresis muSaobaSi monawileobdnen<br />
gamoCenili mecnierebi evropidan, ruseTidan, ukrainidan,<br />
belorusiidan da azerbaijanidan.<br />
26 oqtombers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnul <strong>akademia</strong>Si moewyo Sexvedra uzbekeTis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvil wevrTan edvard<br />
rTvelaZesTan, romelmac waikiTxa moxseneba indoeTis<br />
didi gzis Sesaxeb. Sexvedris monawileebs<br />
daurigdaT e.rTvelaZis wigni `uzbekeTis istoriuli<br />
warsuli~.<br />
10 noembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />
<strong>akademia</strong>m da mecnierebis istoriis saqar-<br />
Tvelos sazogadoebam Caatares mecnierebis dRisadmi<br />
miZRvnili sazeimo sxdoma. sxdoma gaxsna<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
prezidentma, akad. T.gamyreliZem. mecnierebis istoriis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sazogadoebis 2011 wlis da-
31<br />
gegmili RonisZiebebis Sesaxeb informacia gaakeTa<br />
sazogadoebis prezidentma, prof. r.Ciqovanma. <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
gamoCenil mecnierTa 9 saxelobiTi premia gadaecaT<br />
2010 wels warmodgenili naSromebisaTvis<br />
akademiis mier gamocxadebul konkursSi gamarjvebul<br />
35 mecniers. diplomebiT dajildovda<br />
2009 wlis saukeTeso 10 samecniero-kvleviTi dawesebuleba.<br />
mecnierebis istoriis <strong>saqarTvelos</strong><br />
sazogadoebis medali da premia gadaeca konkurs-<br />
Si gamarjvebuls, sazogadoebis quTaisis ganyofilebis<br />
Tavmjdomares fiz.-maT.mecn.doqt., prof.<br />
T.efremiZes. dabadebis 80 wlisTavTan dakavSirebiT<br />
sazogadoebis medliT dajildovda meRvineobis<br />
dargis gamoCenili moRvawe, damsaxurebuli<br />
gamomgonebeli, <strong>saqarTvelos</strong> sainJinro akademiis<br />
namdvili wevri, <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori a.qurdaZe.<br />
20-21 seqtembers Catarda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis maTematikisa da fizikis<br />
ganyofilebisa da e.xaraZis abasTumnis astrofizikuri<br />
observatoriis saerTaSoriso simpoziumi<br />
`Tanamedrove astrofizikis miRwevebi~,<br />
miZRvnili ganyofilebis akademikos-mdivnis, akademikos<br />
jumber lominaZis dabadebis 80 wlisTavisadmi.<br />
akad. j.lominaZes miesalmen <strong>saqarTvelos</strong>,<br />
ruseTisa da ukrainis mecnierebi. miRebul iqna<br />
misasalmebeli depeSebi amerikis SeerTebuli<br />
Statebis, ruseTisa da msoflios sxva qveynebis<br />
gamoCenili mecnierebisagan. saerTaSoriso simpoziumze<br />
wakiTxul iqna 4 moxseneba. simpoziumis<br />
monawileebs da damswre sazogadoebas daurigdaT<br />
ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis wevr-korespondentis<br />
anatoli mixailovskis wigni _ `j.lominaZe _<br />
mecnieri, mecnierebis organizatori da Semoqme-
32<br />
debiTi atmosferos Semqmneli~ (rusul enaze) , Tb.<br />
2010.<br />
27 oqtombers gaimarTa saiubileo samecniero<br />
konferencia, miZRvnili gamoCenili qarTveli mecnierisa<br />
da sazogado moRvawis, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis akademiuri sabWos<br />
mrCevlis, akademikos giorgi ciciSvilis dabadebidan<br />
95 wlisTavisadmi. iubilars miesalma akademiis<br />
prezidenti, akad. Tamaz gamyreliZe. akad.<br />
g.ciciSvlis mecnieruli moRvaweobis Sesaxeb moxsenebebiT<br />
gamovidnen akademikosebi Teimuraz andronikaSvili<br />
da koxta jafariZe, akad.wevr-kor.<br />
vladimer ciciScili. Rvawlmosil mecniers miesalmen<br />
akademikosebi givi cincaZe da eTer qemerteliZe.<br />
wakiTxul iqna universitetebis, samecniero<br />
sazogadoebebis misasalmebeli adresebi.<br />
mxcovanma mecnierma damswre sazogadoebas madloba<br />
gadauxada.<br />
2010 wels <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />
<strong>akademia</strong>Si gaimarTa gamoCenil qarTvel mecnierTa<br />
da sazogado moRvaweTa mosagonari saiubileo<br />
sxdomebi, samecniero konferenciebi da<br />
sesiebi, miZRvnili:<br />
_ akademikos giorgi Citaias dabadebis 120 wlisadmi;<br />
_ akademikos simon janaSias dabadebis 110 wlisadmi;<br />
_ akademikosebis elefTer andronikaSvilis,<br />
sergi durmiSiZis, giorgi ZoweniZis, Salva xidaSelis,<br />
akademiis wevr-korespondentis elizbar<br />
mindelis dabadebis 100 wlisadmi;<br />
_ akademikos andria afaqiZis dabadebis 95 wlisadmi;
33<br />
_ akademikos leonide gabunias, akademiis<br />
wevr-korespondentis zurab anCabaZis dabadebis<br />
90 wlisadmi;<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidentis<br />
(1986-2005 ww.), akademikos albert Tavxeli-<br />
Zis, akademikos merab aleqsiZis, akademiis wevrkorespondentebis<br />
sargis caiSvilisa da levan<br />
WilaSvilis dabadebis 80 wlisadmi.<br />
prezentaciebi<br />
19 ivliss <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma<br />
<strong>akademia</strong>m, <strong>saqarTvelos</strong> istorikosTa erovnulma<br />
komitetma, eqvTime TayaiSvilis saxelobis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saistorio sazogadoebam, istoriis,<br />
eTnologiis, religiis Seswavlisa da propagandis<br />
samecniero centrma moawyo TvalsaCino qarTveli<br />
istorikosis, istoriis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtoris<br />
jumber odiSelis wignis _ `istoriul-publicisturi<br />
narkvevebi~ prezentacia.<br />
29 seqtembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnul <strong>akademia</strong>Si gaimarTa wignis _ azerbaijanuli<br />
baiaTebis Targmanebis krebulis `aTas<br />
erTi azerbaijanuli baiaTis~ prezentacia. damswre<br />
sazogadoebas miesalma da Sesavali sityva<br />
warmoTqva akademiis prezidentma, akademikosma<br />
Tamaz gamyreliZem. misasalmebeli sityvebiT gamovidnen<br />
azerbaijaneli sazogado moRvaweebi da<br />
diplomatebi. orenovani krebulis specifikaze da<br />
misi gamocemis mizandasaxulobaze ilaparaka krebulis<br />
mTargmnelma zezva medulaSvilma. sityviT<br />
gamovida akad.wevr-kor. guCa kvaracxelia.<br />
1 dekembers gaimarTa akademiis wevr-korespondentis<br />
vladimer papavas 2010 wels ekonomikis<br />
sakiTxebze gamocemuli 4 wignis prezentacia.
34<br />
gamofenebi<br />
<strong>akademia</strong>Si funqcionirebda akademiis wevrebis<br />
ucxoeTSi gamocemuli Sromebis gamofena.<br />
moewyo 2010 wels gamoCenil mecnierTa saxelobiT<br />
premiebze wardgenili Sromebis gamofena.<br />
gala galereaSi moewyo akademiis wevr-korespondentis,<br />
guCa kvaracxelias, namuSevrebis gamofena<br />
`poetebic xataven~.
35<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis samecniero ganyofilebebi<br />
maTematikisa da fizikis ganyofileba<br />
maTematikisa da fizikis ganyofilebaSi 2011<br />
wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo 19 wevri,<br />
maT Soris 10 akademikosi da 9 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
1 wigni, 1 saxelmZRvanelo da 55 samecniero statia.<br />
akademikosi nodar berikaSvili iyo SoTa<br />
rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantiT<br />
dafinansebuli proeqtis samecniero xelmZRvaneli.<br />
akademikosi nikoloz vaxania<br />
statia<br />
`kvaternionuli gausis SemTxveviT sidideeb-<br />
Tan dakavSirebuli erTi amocanis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali,<br />
t. 17, 4, 2010, 629-634, inglisur enaze).<br />
daxasiaTebulia erToblivad kvaternionuli<br />
sistemebi. gacemulia uaryofiTi pasuxi bunebriv<br />
SekiTxvaze _ samarTliania Tu ara poias Teoremis<br />
analogi kvaternionuli gausis SemTxveviTi<br />
sidideebisaTvis, Tu zogierT SemTxveviT sidides-<br />
Tan koeficienti dgas marcxniv, xolo zogierT-<br />
Tan ki _ marjvniv.
36<br />
akad. n.vaxania monawileobda 2010 wels dawyebuli<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis grantis SesrulebaSi (GNSF/ST09_99_3-104,<br />
2010-2012).<br />
akad. n.vaxania 2010 wels monawileobda konferenciebSi:<br />
_ ricxviTi analizisa da aproqsimaciis Teoriis<br />
sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />
konferencia (kluJi, rumineTi);<br />
_ akad. i.frangiSvilis dabadebis 80 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saerTaSoriso konferencia `sainformacio<br />
teqnologiebi, modelireba, marTva~<br />
(Tbilisi);<br />
_ iv.javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis i.vekuas gamoyenebiTi ma-<br />
Tematikis institutis XXIV gafarToebuli seminari<br />
(Tbilisi). am seminarze misi TanaavtorobiT<br />
wardgenili iyo 2 samecniero moxseneba.<br />
akademikosi xvedri inasariZe<br />
statia<br />
`hopfis formulebi jgufebis ekvivariantuli<br />
mTelricxvovani homologisaTvis~ (Proc. Amer. Math.<br />
Soc. 138 (9), 2010, 3037-3046, inglisur enaze).<br />
dadgenilia maRali rigis hopfis formulebi<br />
jgufebis ekvivariantuli mTelricxvovani homologiisaTvis.<br />
akad. x.inasariZe aris ori saerTaSoriso<br />
eleqtronuli maTematikuri Jurnalis `Journal of<br />
Homotopy and Related Structures~ da `Tbilisi Mathematical<br />
Journal~ mTavari redaqtori, romelTa beWdviTi<br />
versiebi ibeWdeba `College Publications, University of<br />
London~-is mier.
37<br />
akademikosi ivane kiRuraZe<br />
statiebi<br />
1) `araavtonomiuri Cveulebrivi diferencialuri<br />
gantolebebis perioduli amonaxsnebi~ (TanaavtorobiT;<br />
Monatsh. Math. 159, #3, 2010, 235-252,<br />
inglisur enaze).<br />
dadgenilia garkveuli azriT optimaluri pirobebi,<br />
romlebic saTanadod uzrunvelyofen ma-<br />
Rali rigis araavtonomiuri diferencialuri gantolebebis<br />
perioduli amonaxsnebis arsebobasa da<br />
erTaderTobas.<br />
2) `meore rigis arawrfivi diferencialuri<br />
gantolebebis wesieri da feTqebadi amonaxsnebi~<br />
(Differ. Equ. 46, #6, 2010, 908-910, rusul enaze).<br />
optimaluradaa aRwerili meore rigis arawrfiv<br />
diferencialur gantolebaTa klasebi, romelTac<br />
gaaCniaT wesieri da feTqebadi amonaxsnebi.<br />
3) `arawrfivi diferencialuri sistemebisa-<br />
Tvis aralokaluri amocanebis amoxsnadobisa da<br />
koreqtulobis Sesaxeb~ (Differ. Equ. 46, #6, 2010, 910-<br />
911, rusul enaze).<br />
4) `aralokaluri amocanebis amoxsnadobisa da<br />
araamoxsnadobis optimaluri pirobebi arsebiTad<br />
arawrfivi diferencialuri sistemebisaTvis~<br />
(Comm. Math. Anal. 8, #3, 2010, 92-101, inglisur enaze).<br />
me-3 da me-4 naSromebSi arsebiTad arawrfivi,<br />
araavtonomiuri diferencialuri sistemebisaTvis<br />
ganxilulia aralokaluri amocanebi, SemoRebulia<br />
garkveuli woniT maTi koreqtulobis cneba<br />
da napovnia aragaumjobesebadi pirobebi, romlebic<br />
saTanadod uzrunvelyofen aRniSnuli amo-
38<br />
canebis amoxsnadobas, araamoxsnadobasa da koreqtulobas.<br />
akad. i.kiRuraZe floridis teqnologiur institutSi<br />
(melburni, florida, aSS) amerikel kolegebTan<br />
erTad ikvlevda aralokalur sasaz-<br />
Rvro amocanebs evoluciuri diferencialuri gantolebebisaTvis.<br />
akademikosi Teimuraz kopaleiSvili, Tanam-<br />
SromlebTan erTad, agrZelebda muSaobas Temaze<br />
`samkvarkiani bmuli sistemebis (barionebis) Seswavla~.<br />
dadgenilia samkvarkiani sistemebis talRuri<br />
funqciebis struqtura. gansakuTrebuli sirTuleebi<br />
ukavSirdeboda talRuri funqciis orbituli<br />
nawilis sxvadasxva simetriis mqone struqturebis<br />
agebas. Sesabamisi simetrizacia moxerxda iungis<br />
simetrizatorebisa da reinal-revais koeficientebis<br />
gamoyenebiT K-harmonikebis meTodis CarCoebSi.<br />
talRuri funqciebis orbitul nawils miesadaga<br />
spinis, izospinis ucnaurobisa da feris Sesabamisi<br />
funqciebi. garda amisa, moZiebulia mravaljeradi<br />
integralebis daTvlisa da wrfiv algebrul<br />
gantolebaTa sistemebis amoxsnis sxvadasxva<br />
FORTRAN-programebi.<br />
akademikosi jumber lominaZe<br />
statia<br />
`aramdgradobebis Teoriis miRwevebi diferencialurad<br />
mbrunav astrofizikur plazmaSi~ (Proceedings<br />
of the IAU Symposium 274 Advances in Plasma<br />
Astrophysics, inglisur enaze).
39<br />
mbrunavi dinebebis mdgradoba plazmisa da<br />
siTxeebis dinamikis erT-erTi fundamenturi problemaa.<br />
aRwerilia daumagnitebeli da damagnitebuli<br />
astrofizikuri diferencialurad mbrunavi<br />
dinebebis atipiuri dinamika, romelic Tavis TavSi<br />
moicavs magnitobrunviT aramdgradobas kumSvadobis,<br />
wnevis anizotropiis, disipaciuri da kinetikuri<br />
efeqtebis gaTvaliswinebiT. warmodgenili<br />
Sedegebi miuTiTebs, rom 1990-ian wlebSi Semu-<br />
Savebuli qvekritikuli turbulentobis modeli<br />
SeiZleba warmatebiT iqnes gamoyenebuli kepleruli<br />
dinebebis turbulentobis aRsawerad. miRebuli<br />
Sedegebi, agreTve, miuTiTebs, rom diskis<br />
vertikaluri stratifikacia mniSvnelovani faqtoria<br />
diskis turbulentur mdgomareobaSi gadasvlis<br />
procesisaTvis.<br />
akad. j.lominaZe ganagrZobda m.nodias geofizikis<br />
institutis kosmosuri kvlevebis centris<br />
xelmZRvanelobas.<br />
akademikosi jumber lominaZe da akademiis<br />
wevr-korespondenti giorgi CageliSvili<br />
statia<br />
„arawrfivi SeSfoTebebis kuTxuri gadanawileba:<br />
wanacvlebiTi dinebebis universaluri Tviseba“<br />
(TanaavtorobiT; Phys. Rev. E., gv. 81, 2010,<br />
066304, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia arawrfivobiT gamowveuli efeqtebi<br />
siCqaris wanacvlebian dinebebSi. nanaxia SeSfoTebebis<br />
energiis speqtraluri kuTxuri gadanawilebis<br />
upiratesi tendenciebi sxvadasxva tipis<br />
dinebebSi. nanaxia turbulentobis dadebiTi uku-
40<br />
kavSiris SesaZlo arxi wanacvlebiT dinebaSi<br />
grigaluri SeSfoTebebisaTvis.<br />
akademikosi Tengiz sanaZe<br />
statia<br />
`normalur mdgomareobaSi myof Bi-Pb-Sr-Ca-Cu-O<br />
maRaltemperaturul zegamtar sistemebSi magnituri<br />
fazis formirebis procesis gamokvleva~<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia `nanoqimia<br />
_ nanoteqnologiebi”, <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />
andria pirvelwodebulis saxelobis qar-<br />
Tuli universitetis SromaTa krebuli `nano-2010~,<br />
279-283).<br />
aRmoCenilia epr xazis siganis mkveTri gazrdis<br />
piki 175 O K maxloblad, rasac ganapirobebs<br />
magnituri araerTgvarovnebis gazrda. sxva avtorebma<br />
TiTqmis igive Semadgenlobis nimuSebSi,<br />
daaxloebiT igive temperaturul areSi aRmoaCines,<br />
rom gafarToebis koeficienti uaryofiT<br />
mniSvnelobas iZens, rac nimuSis struqturuli<br />
cvlilebebiT aris gamowveuli. am dros ar aris<br />
gamoricxuli magnituri fazis (magaliTad, antiferomagnituri<br />
fazis) Camoyalibeba da epr xazis<br />
siganis gazrda. gamosacdeli nimuSebi mzaddeboda<br />
myari fazis Jangeulebis SecxobiT, romelTa<br />
sawyisi marcvlebi nanozomebisaa.<br />
akademikosi nodar cincaZe<br />
statiebi<br />
1) `kvazistacionaruli magnituri velis aramdgradoba<br />
da generacia relativisturi intensiuri<br />
eleqtromagnituri velis plazmasTan urTi-
41<br />
erTqmedebis Sedegad~ (TanaavtorobiT; Physics of<br />
Plasmas, 17, 182104, 2010, inglisur enaze).<br />
naCvenebia, rom Zlieri gamosxivebis (lazerebi,<br />
varskvlavTa afeTqeba da sxv.) arsebobis<br />
dros plazmaSi generirdeba Zlieri magnituri<br />
velebi.<br />
2) `mtvriani alfenis Cveulebrivi da `cusp~solitonebi,<br />
modulaciuri aramdgradoba gravitirebul<br />
magnitur-radiaciul plazmaSi~ (TanaavtorobiT;<br />
EUR, Phys. J.D. 59, 2010, 413-419, inglisur<br />
enaze).<br />
ganxilulia plazmuri astrofizikis sakiTxi,<br />
kerZod Seswavlilia plazma, romelic imyofeba<br />
gravitaciisa da radiaciis Zlier magnitur velebSi.<br />
3) `ionuri bgeris arawrfivi struqturebi<br />
sruliad gadagvarebul e + +e - da ionur plazmaSi~<br />
(TanaavtorobiT; Phys. Re. E 82, 016403, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
ganxilulia ionuri bgeris arawrfivi struqturebi<br />
gadagvarebul fermis e + +e - da ionur plazmaSi.<br />
ganxilulia ararelativisturi da ultrarelativisturi<br />
simkvrivis plazma.<br />
4) `arawrfivi struqturebi cxel eleqtronul-pozitronul<br />
plazmaSi~ (TanaavtorobiT;<br />
J. Plasma Physics, 76, 875, 2010, inglisur enaze).<br />
naCvenebia, rom Zlieri gamosxivebis arsebobis<br />
dros plazmaSi eleqtron-pozitronebis<br />
anihilaciis kriteriumi icvleba. SeiZleba anihilacia<br />
moxdes ufro maRal temperaturebze, ker-<br />
Zod, roca temperatura gacilebiT maRalia, vidre<br />
eleqtroni gaCerebuli energiiT.
42<br />
5) `wriuli grigalebis mier mtvriani nawilakebis<br />
aCqareba~ (TanaavtorobiT; J. Plasma Physics,<br />
Doi: 1017/S0022377810000280, 2010, inglisur enaze).<br />
naCvenebia, rom gamosxivebiT warmoqmnili<br />
wriuli grigalebi iwveven mtvriani nawilakebis<br />
aCqarebas. am efeqts didi mniSvneloba aqvs tokamakSi<br />
da astrofizikur obieqtebSi.<br />
6) `gadagvarebul kvantur plazmaSi CaWerili<br />
nawilakebis efeqti~ (TanaavtorobiT; Physics of Plasmas,<br />
17, 032312, 2010, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia ionur ormoSi eleqtronebis<br />
CaWeris efeqti. am efeqtis safuZvelze iqmneba<br />
kvanturi solitonebi.<br />
7) `gadagvarebuli kvanturi plazmis zogier-<br />
Ti axali aspeqti~ (wignSi Proceedings AIP Conference,<br />
v. 1306, 2010, 75-88, ICTP International Advanced Workshop on<br />
the Frontiers of Plasma Physics, triesti, italia, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
naCvenebia, rom vigneris kinetikuri gantolebis<br />
gamoyeneba makroskopul sistemebSi ar SeiZleba<br />
da mis ganawilebis funqcias fizikuri<br />
azri ar gaaCnia.<br />
8) `gadagvarebul izotropiul plazmaSi gaswvrivi<br />
velebis agzneba~ (TanaavtorobiT; J. Plasma<br />
Physics, 76, 2010, 403-408, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia eleqtronuli koniT gaswvrivi<br />
kvanturi velebis agzneba.<br />
9) `eleqtromagnituri ionuri ciklotronuli<br />
struqturebis arawrfivi dinamika magnitosferoSi~<br />
(TanaavtorobiT; J. of Geophysical Research,<br />
v. 115, AO 7204, 2010, inglisur enaze).
43<br />
ganxilulia eleqtromagnituri ionuri ciklotronuli<br />
talRebis arawrfivi urTierTqmedeba<br />
plazmis nawilakebTan.<br />
akad. n.cincaZem monawileoba miiRo plazmis<br />
fizikis sakiTxebisadmi miZRvnili 2 saerTaSoriso<br />
konferenciis muSaobaSi (triesti, italia da<br />
san-diego, Cile, 2010).<br />
akad. n.cincaZe xangrZlivi samecniero mivlinebiT<br />
imyofeboda pakistanSi, sadac lahores universitetSi<br />
iyo miwveuli profesoris Tanamdebobaze.<br />
akademikosi giorgi xaraZe<br />
statia<br />
`birTvuli magnituri rezonansi deformirebul<br />
aerogelSi moTavsebuli zedenadi helium-3-is<br />
A-fazaSi daxril magnitur velSi~ (TanaavtorobiT;<br />
gadacemulia gamosaqveyneblad J. Low Temp.<br />
Phys. 162, #1/2, inglisur enaze).<br />
Teoriulad Seswavlilia birTvuli magnituri<br />
rezonansis (bmr) speqtri zedenadi 3 He-is A<br />
tipis fazaSi, romelic moTavsebulia erTRerZa<br />
deformaciis mqone aerogelis garemoSi. ganxilulia<br />
SemTxveva, rodesac gareSe magnituri veli<br />
daxrilia aerogelis deformaciis RerZis mimarT.<br />
eqsperimentul monacemebTan Sedarebis mizniT Seswavlilia<br />
erTRerZa SekumSvisa da erTRerZa gaWimvis<br />
mqone aerogelis SemTxvevebi. orive tipis deformaciis<br />
pirobebSi bmr-is Teoriulad dadgenili<br />
speqtrebi kargad aRweren eqsperimentul monacemebs.<br />
dadgenilia koherentuli spinuri procesis<br />
mdgradobis sazRvrebi, rac Semdgomi eqsperimentuli<br />
Seswavlis sagani gaxdeba. agebulia
44<br />
spinuri procesis Tanmdevi mcire amplitudisa da<br />
maRali sixSiris spinuri fluqtuaciebis speqtri,<br />
rac, agreTve, gamosakvlevia eqsperimentulad.<br />
akademiis wevr-korespondenti revaz bancuri<br />
statiebi<br />
1) `drekadobis brtyeli Teoriis Sereuli<br />
amocanis amoxsna nawilobriv ucnobsazRvriani<br />
mravladbmuli arisaTvis~ (II saerTaSoriso konferenciis<br />
_ `uwyvet tanTa meqanikis aqtualuri<br />
problemebi~ Sromebi, diliJani, somxeTi, t. I, 2010,<br />
129-132, inglisur enaze).<br />
ganxilulia amozneqili texiliT Semosaz-<br />
Rvruli mravalkuTxedi, romelic Sesustebulia<br />
sasruli raodenobis ucnobi xvrelebiT. mravalkuTxedis<br />
gverdebs exeba gluvi sworfuZiani<br />
Stampebi, romlebzec modebulia Seyursuli mkum-<br />
Savi Zalebi. ucnobi konturebis sazRvrebi Tavisufalia<br />
gare datvirTvisagan. kolosov-musxeli-<br />
Svilis formulebis gamoyenebiT amocana miyvanilia<br />
funqciaTa Teoriis sasazRvro amocanaze.<br />
naCvenebia, rom erTi kompleqsuri potenciali<br />
wrfivi funqciaa. amoxsnilia konkretuli amocana,<br />
rodesac kvadrats aqvs ciklurad simetriuli<br />
xuTi xvreli. am pirobebis gamoyenebiT amocana<br />
miyvanilia igive saxis amocanaze oradbmuli<br />
arisaTvis, romlis gare sazRvari aris monakve-<br />
Tebis da ucnobi rkalis erToblioba. konformuli<br />
asaxvis gamoyenebiT amocana miyvanilia<br />
wriuli rgolisaTvis riman-hilbertis or amocanaze<br />
kompleqsuri potencialisa da gansaxilveli<br />
oradbmuli aris rgolze konformulad
45<br />
amsaxveli funqciis mimarT. amocanis amonaxsni<br />
agebulia kvadraturebSi.<br />
2) `Sereuli amocana gamyofi wrfis marTobulad<br />
gadamkveTi bzaris mqone ubnobriv-erTgvarovani<br />
orTotropuli sibrtyisaTvis (TanaavtorobiT;<br />
andria razmaZis maTematikis institutis<br />
Sromebi, t. 154, 2010, 53-64, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia drekadobis Teoriis Sereuli<br />
amocana ubnobriv erTgvarovani sibrtyisaTvis,<br />
romelic Sedgeba ori sxvadasxva drekadi mudmivebis<br />
mqone orTotropuli kuTxis formis<br />
sxeulisagan da biseqtrisis gaswvriv aqvs kuTxis<br />
wveros gadamkveTi sasruli sigrZis bzari. daSvebulia,<br />
rom orive sxeulis drekadi simetriis<br />
RerZebi emTxveva bzaris mimarTulebas. marjvena<br />
naxevarsibrtyeSi moTavsebuli bzaris napirebze<br />
moqmedebs simetriuli normaluri Zabvebi, xolo<br />
marcxena naxevarsibrtyeSi moTavsebuli bzaris<br />
napirebze mocemulia simetriuli normaluri<br />
gadaadgileba. bzaris napirebze mxebi Zabva nulis<br />
tolia. integraluri gardaqmnebis gamoyenebiT<br />
amocana miyvanilia analizur funqciaTa Teoriis<br />
wrfivi SeuRlebis sasazRvro amocanaze. miRebulia<br />
amocanis amonaxsnebi efeqturi saxiT. Seswavlilia<br />
Zabvis asimptotika kuTxis wveros midamoSi.<br />
akad.wevr-kor. r.bancurma monawileoba miiRo<br />
konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />
_ `drekadobis brtyeli Teoriis Sereuli<br />
amocanis amoxsna nawilobriv ucnobsazRvriani<br />
mravladbmuli arisaTvis~ (uwyvet tanTa meqanikis<br />
aqtualuri problemebisadmi miZRvnili II saerTa-<br />
Soriso konferencia, diliJani, somxeTi, 2010);
46<br />
_ `akad. n.musxeliSvilis samecniero memkvidreoba~<br />
(saqarTvelis meqanikosTa pirveli yovelwliuri<br />
konferencia, miZRvnili akad. n.musxeli-<br />
Svilis dabadebis 120 wlisTavisadmi, Tbilisi,<br />
2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
aleqsandre kvinixiZe<br />
statiebi<br />
1) `nambu-iona-lazinios modeli ganzomilebiT<br />
regularizaciaSi sasruli temperaturebisaTvis~<br />
(TanaavtorobiT; Proceedings of the Workshop in Honor of<br />
Toshihide Maskawa's 70th Birthday and 35th Anniversary of<br />
Dynamical Symmetry Breaking in SCGT, nagoia, iaponia,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
ganxilulia ori da sami aromatis mqone<br />
kvarkebis aRmweri nambu-iona-lazinios modeli<br />
sasrul temperaturebze ganzomilebiTi regularizaciis<br />
gamoyenebiT. naCvenebia, rom ganzomilebiT<br />
regularizaciaSi miRebuli Sedegebi Tavsebadia<br />
kvantur qromodinamikasTan SeSfoTebis<br />
Teoriis gamoyenebis areSi, rac arsebiTad afar-<br />
Toebs (sxva regularizaciebTan SedarebiT) modelis<br />
gamoyenebis saSualebebs. kerZod, gamoTvlilia<br />
mezonebis masebi da topologiuri amTvisebloba.<br />
2) `nonetis mezonebis Tvisebebi nambu-ionalazinios<br />
modelSi ganzomilebiT da CamoWriT<br />
regularizaciebSi~ (TanaavtorobiT; 0309 [hep-ph],<br />
gadacemulia gamosaqveyneblad Phys. Rev. D-Si, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
ganxilulia nambu-iona-lazinios modeli, romelSic<br />
gaTvaliswinebulia kobaiaSi-maskava-t’huf-
47<br />
tis wevri. aseTi modeli, rogorc cnobilia, Seicavs<br />
UA(1) anomalias. Seswavlilia nonetSi Semavali<br />
mezonebis Tvisebebi.<br />
3) `krosing-simetriuli potenciuri modeli<br />
mezon-nuklonuri gabnevisTvis~ (TanaavtorobiT;<br />
American Institute of Physics Conf. Proc.1261, arxiv:1004.5558,<br />
2010, 19-24, inglisur enaze).<br />
agebulia pi-mezonis nuklonze gabnevis amplituda,<br />
romelic krosing-simetriulia, magram, amave<br />
dros, kargi sizustiT akmayofilebs unitarobis<br />
pirobas. amplituda agebulia avtorebis mier adre<br />
damuSavebuli gantolebebis gayalibebis meTodiT,<br />
ramac gadamwyveti roli iTamaSa zemoaRniSnuli<br />
ori pirobis erTdroulad dakmayofilebaSi.<br />
† akademiis wevr-korespondenti<br />
rolan kilaZe<br />
statiebi<br />
1) `pirvelyofili okeanis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe, t. 4, #1, 2010, 42-44, inglisur enaze).<br />
dedamiwis warmoSobidan ganvlil periodSi<br />
atmosferodan wyalbadis siTburi disipaciis gaTvaliswinebiT<br />
miRebulia daskvna, rom pirvelyofili<br />
okeanis done 4 km-iT aRemateboda dRevandels.<br />
xmeleTis mniSvnelovani nawilis datborvis<br />
Sedegad sagrZnoblad Semcirebuli iyo<br />
moqceviTi xaxuni, risi gaTvaliswinebac saSualebas<br />
iZleva aixsnas mTvaris didi asaki.<br />
2) `geostacionaruli Tanamgzavris afeTqebisas<br />
warmoqmnil fragmentTa orbitebis regularizaciis<br />
Sesaxeb~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erov-
48<br />
nuli akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 48-51, inglisur<br />
enaze).<br />
Seswavlilia geostacionaruli Tanamgzavris<br />
afeTqebisas warmoqmnil fragmentTa orbitebis<br />
regularizaciis movlena. miRebulia formula im<br />
momentebis gamosaTvlelad, roca fragmentebis<br />
orbitTa sibrtyeebis polusTa mdebareobebs minimaluri<br />
dispersia gaaCnia.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
vaxtang kokilaSvili<br />
statiebi<br />
1) `potencialebi cvladmaCveneblian lebegis<br />
sivrceebSi. orwoniani Sefasebebi~ (TanaavtorobiT;<br />
Journal of Inequalities and Applications; Article ID<br />
329571, Doi: 10, 1155, 2010, 63-81, inglisur enaze).<br />
zomian metrikul sivrceze gansazRvruli potencialebisTvis<br />
dadgenilia utolobebi, romlis<br />
sxvadasxva mxares wonebi da sivrcis maCveneblebi<br />
sxvadasxvaa. wonaTa wyvilebisTvis moZiebuli<br />
pirobebi optimaluria. monotonur wonaTa wyvilebis<br />
SemTxvevaSi dadgenilia orwoniani utolobebis<br />
marTebulobis aucilebeli da sakmarisi<br />
pirobebi.<br />
2) `trigonometriuli polinomebiT normiT<br />
miaxloebis Sesaxeb wonian lorencis sivrceebSi~<br />
(TanaavtorobiT; Function Spaces & Applications, VIIIm,<br />
#1, 2010, 67-86, inglisur enaze).<br />
ganzogadebulia funqciaTa konstruqciuli<br />
Teoriis ZiriTadi pirdapiri da Sebrunebuli<br />
Teoremebi lorencis wonian sivrceebSi. imis gamo,<br />
rom am sivrceebSi Zvris operatori ar aris<br />
uwyveti, klasikuri saSualod uwyvetobis modu-
49<br />
lis cneba azrs kargavs. amitom Semotanilia<br />
ganzogadebuli sigluvis modulis cneba da mi-<br />
Rebulia funqciis aRniSnuli struqturuli maxasiaTeblis<br />
Sefaseba trigonometriuli polinomebiT<br />
saukeTeso miaxloebebis saSualebiT. dadgenilia,<br />
rom miRebuli Sefaseba zustia mTel<br />
klasze. analogiuri Sefasebebi dadgenilia funqciis<br />
warmoebulebis ganzogadebuli sigluvis<br />
modulebisTvis; gamovlenilia ara marto sauke-<br />
Teso miaxloebebis nulisaken miswrafebis rigis,<br />
aramed sivrcis metrikis gavlena zemoT aRniSnul<br />
Sefasebebze.<br />
3) `singularuli integralebis wonian grand<br />
lebegis sivrceebSi SemosazRvrulobis kriteriumebi~<br />
(Journal of Math. Sci., Springer, 170, #1, niu-iorki,<br />
aSS, 2010, 20-33, inglisur enaze).<br />
dadgenilia sxvadasxva tipis singularuli<br />
integraluri operatorebis SemosazRvrulobis aucilebeli<br />
da sakmarisi pirobebi ganzogadebul<br />
grand lebegis wonian sivrceebSi. saxeldobr,<br />
saTanado kriteriumebi dadgenilia maqsimaluri<br />
funqciebis, kalderonisa da koSis singularuli<br />
integralebisaTvis. damtkicebulia, rom gawrfevad<br />
wirze gansazRvruli koSis singularuli<br />
integraluri operatori SemosazRvrulia erTze<br />
meti maCvenebliT ganzogadebul grand lebegis<br />
wonian sivrceebSi, roca erTdroulad wona<br />
ekuTvnis makenhauptis modificirebul klass da<br />
wiri ki karlesonisaa. es Teorema ganazogadebs<br />
arawrfiv harmoniul analizSi cnobil gi davidis<br />
Teoremas.<br />
4) `maqsimaluri funqciebi da potencialebi<br />
cvladmaCveneblian sivrceebSi gaormagebis piro-
50<br />
bis gareSe~ (TanaavtorobiT; Comples Variables and<br />
Elliptic Equations, #8, 55, 2010, 923-936, inglisur enaze).<br />
maTematikur literaturaSi pirveladaa dasmuli<br />
da gamokvleuli gaormagebis pirobis gare-<br />
Se zomian metrikul sivrceze gansazRvruli wiladuri<br />
maqsimaluri funqciebisa da potencialebis<br />
SemosazRvrulobis problemebi moris<br />
cvladmaCveneblian sivrceebSi. ganzogadebulia<br />
sobolevis cnobili Teorema zemoxsenebuli operatorebisa<br />
da sivrceebisaTvis.<br />
5) `kvalis utolobis woniani daxasiaTeba L p(x)<br />
sivrceebSi ganzogadebuli riman-liuvilis operatorebisaTvis~<br />
(TanaavtorobiT; Math. Ineq. Appl. 13,<br />
#1, 2010, 63-81, inglisur enaze).<br />
amoxsnilia kvalis amocana cvladi rigis<br />
riman-liuvilis operatorebisaTvis cvladmaCveneblian<br />
lebegis sivrceebSi. miRebuli Sedegebi<br />
axalia klasikuri calmxrivi potencialebis Sem-<br />
TxvevaSic.<br />
6) `rimanis sasazRvro amocana analizuri<br />
funqciebisaTvis L p) sivrcis CarCoebSi~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />
t. 4, #1, 2010, 5-7, inglisur enaze).<br />
amoxsnilia rimanis sasazRvro amocana uwyveti<br />
SeuRlebis koeficientiT koSis tipis integralTa<br />
klasSi simkvriviT grand lebegis sivrceebidan.<br />
dadgenilia amoxsnadobis sruli sura-<br />
Ti, amonaxsnebi agebulia efeqturad.<br />
7) `erT- da orwoniani Sefasebebi L p(x) sivrceebSi<br />
calmxrivi operatorebisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />
Eurasian Math. J. 1, #1, 2010, 73-110, inglisur<br />
enaze).
51<br />
calmxrivi maqsimaluri funqciebis, singularuli<br />
integralebisa da potencialebisaTvis dadgenilia<br />
erTi cvladmaCvenebliani lebegis woniani<br />
sivrcidan meoreSi SemosazRvrulobis optimaluri<br />
pirobebi. amasTan, dasaSvebi cvladi maCvenebeli<br />
gacilebiT ufro farTo klasidanaa aRebuli,<br />
vidre is maCvenebeli, romlis Sesabamis<br />
sivrceebSic manamde SemosazRvruloba damtkicebuli<br />
iyo ormxrivi klasikuri operatorebisaTvis.<br />
8) `normis woniani Sefasebebi wrfivi meTodebiT<br />
Sejamebadobis saSualoebisaTvis da bern-<br />
Steinis utolobis ganzogadeba~ (andria razmaZis<br />
maTematikis institutis Sromebi, t. 154, 2010, 147-<br />
150, inglisur enaze).<br />
dadgenilia cvladmaCveneblian lebegis wonian<br />
sivrceebSi furies trigonometriuli mwkrivebiT<br />
Sejamebadobis saSualoebis normiT gadaxris<br />
Sefasebebi ganzogadebuli sigluvis moduliT.<br />
zemoxsenebul sivrceebSi damtkicebulia funqcia-<br />
Ta konstruqciuli Teoriis pirdapiri da Sebrunebuli<br />
Teoremebi: miRebulia ganzogadebuli sigluvis<br />
modulis ormxrivi Sefasebebi trigonometriuli<br />
polinomebiT saukeTeso miaxloebebis<br />
saSualebiT. banaxis funqciur sivrceebSi arastandartuli<br />
zrdadobis rigiT ganzogadebulia<br />
bernSteinis cnobili utoloba trigonometriuli<br />
polinomis warmoebulis Sesaxeb.<br />
9) `wrfivi meTodebiT Sejamebadobis saSualoebiT<br />
aproqsimaciis Sesaxeb cvladmaCveneblian<br />
lebegis sivrceebSi~ (TanaavtorobiT; andria razmaZis<br />
maTematikis institutis Sromebi, t. 154, 2010,<br />
144-146, inglisur enaze).<br />
dadgenilia cvladmaCveneblian lebegis wonian<br />
sivrceebSi furies trigonometriuli mwkrive-
52<br />
bis wrfivi meTodebiT Sejamebadobis saSualoebis<br />
normiT gadaxris ormxrivi Sefasebebi trigonometriuli<br />
polinomebiT saukeTeso miaxloebiT,<br />
dadgenilia, agreTve, sivrcis maCveneblis gavlena<br />
saTanado Sefasebebze. miRebuli Sefasebebi zustia<br />
sivrcis mudmivi maCveneblis SemTxvevaSi.<br />
akad.wevr-kor. v.kokilaSvili xelmZRvanelobda<br />
andria razmaZis maTematikis institutis samecniero<br />
programiT gaTvaliswinebul erT damTavrebul<br />
samecniero-kvleviT Temas.<br />
igi xelmZRvanelobda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis 2 samecniero sagranto<br />
proeqts: 1) GNSF/ST07/3-169; 2) GNSF/ST09_23_100.<br />
akad.wevr-kor. v.kokilaSvilma waikiTxa leqciebis<br />
kursi harmoniul analizsa da mis gamoyenebebSi<br />
gamarTul saerTaSoriso skolaSi (portugalia,<br />
lisaboni, 2010); monawileoba miiRo arawrfivi<br />
analizis, funqciuri sivrceebisa da maTi<br />
gamoyenebebisadmi miZRvnili saerTaSoriso skolis<br />
muSaobaSi (CexeTi, 2010).<br />
igi asrulebda akademiis maTematikisa da fizikis<br />
ganyofilebasTan arsebuli maTematikis dargobrivi<br />
komisiis Tavmjdomaris movaleobas.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
elizbar nadaraia<br />
statiebi<br />
1) `simkvrivis integraluri funqcionalebi~<br />
(IMS Collections, Nonparametrics and Robustness in Modern<br />
Statistical Inference and Time Series Analysis, v. 7, 2010, 153-<br />
168, inglisur enaze).<br />
SemoTavazebulia araparametruli Sefasebis<br />
meTodi simkvriveze damokidebuli integraluri
53<br />
funqcionalebis farTo klasisaTvis. damtkicebulia<br />
agebuli Sefasebis Zlierad Zaldebuleba da<br />
centraluri zRvariTi Teorema. miRebuli Sedegebidan,<br />
rogorc kerZo SemTxveva, gamomdinareobs<br />
aqamde kargad cnobili Sedegebi.<br />
2) `ganawilebis simkvrivis rozenblat-parzenis<br />
Sefasebis `delta funqciis” woniT integraluri<br />
kvadratuli gadaxris zRvariTi ganawilebis<br />
Sesaxeb~ (Ukrainian Mathematical Journal, vol. 62,<br />
#64, 2010, 588-611, Springer, inglisur enaze).<br />
dadgenilia ganawilebis simkvrivis rozenblat-parzenis<br />
Sefasebis `delta funqciis” woniT<br />
integraluri kvadratuli gadaxris zRvariTi ganawilebis<br />
kanoni. agebulia Tanxmobis kriteriumi<br />
da moZebnilia misi asimptoturi simZlavre<br />
garkveuli tipis daaxloebadi alternativebisaTvis.<br />
naCvenebia, agreTve, rom agebuli Tanxmobis<br />
kriteriumi ufro mZlavria, vidre rozenblatbikelis<br />
Tanxmobis kriteriumi xsenebuli tipis<br />
alternativebisaTvis.<br />
3) `hilbertis sivrceSi zomis logariTmuli<br />
warmoebulis statistikuri Sefasebis Sesaxeb~<br />
(<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali, 17, 2010, 741-<br />
747, inglisur enaze).<br />
statistikuri SerCevebis safuZvelze agebulia<br />
sasrulganzomilebiani aproqsimacia hilbertis<br />
sivrceSi albaTuri zomiT logariTmuli<br />
warmoebulis Sesafaseblad da Seswavlilia am<br />
araparametruli Sefasebis Zlierad Zaldebulebis<br />
problema.<br />
4) `regresiis SefasebisaTvis hilbertis sivrceSi~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong>
54<br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 2010, 8-11,<br />
inglisur enaze).<br />
ganxilulia regresiis wiris Sefasebis sakiTxi<br />
usasruloganzomilebian sivrceSi. SemTxveviT<br />
procesTa statistikaSi xSirad gvxvdeba<br />
problemis iseTi dasma, rodesac SerCeva wyvilia,<br />
romelTagan erT-erTi komponenti usasruloganzomilebiani<br />
sivrcis elementia. usasruloganzomilebiani<br />
analizis meTodebis gamoyenebiT, ker-<br />
Zod, ganawilebis logariTmuli gradientis cnebis<br />
safuZvelze, naCvenebia, rom dakvirvebaTa<br />
sasrulganzomilebiani proeqciebiT agebuli nadaraia-vatsonis<br />
tipis regresiis Sefaseba karg aproqsimacias<br />
ukeTebs ZiriTadi sivrcis regresiis<br />
funqcias.<br />
5) `ganawilebis funqciis Sefaseba arapirdapiri<br />
SerCeviT~ (Ukrainian Mathematical Journal, v. 62,<br />
#12, 2010, 801-822, inglisur enaze).<br />
naSromSi SemoTavazebulia ganawilebis funqciis<br />
SefasebaTa klasi, rodesac damkvirveblisaTvis<br />
misawvdomia zogierTi indikatoruli Sem-<br />
TxveviTi sididis mniSvnelobebi. Seswavlilia am<br />
SefasebaTa asimptoturad gadauadgileblobisa da<br />
Zaldebulebis sakiTxebi. garda amisa, damtkicebulia<br />
am SefasebasTan dakavSirebuli C[ a,1<br />
− a]<br />
,<br />
1<br />
0 < a < , sivrceSi uwyveti funqcionalebisaTvis<br />
2<br />
zRvariTi Teoremebi, romlis saSualebiTac agebulia<br />
ganawilebis funqciaze hipoTezis Semowmebis<br />
axali Tanxmobis kriteriumebi.<br />
6) `dinamikis sawyisi mniSvnelobebis albaTuri<br />
ganawilebis Sefasebis Sesaxeb intervalis boloSi<br />
dakvirvebebis safuZvelze~ (The Third Interna-
55<br />
tional Conference `Problems of Cybernetics and Informatics~,<br />
PCI’2010, baqo, azerbaijani, t. II, 2010, 223-227, inglisur<br />
enaze).<br />
ganxilulia SemTxveviTi procesi, romelic<br />
mocemulia Cveulebrivi diferencialuri gantolebiT<br />
SemTxveviTi sawyisi pirobiT. agebulia am<br />
SemTxveviTi sididis albaTuri ganawilebis simkvrivis<br />
araparametruli gulovani Sefasebis procedura,<br />
roca dakvirvebebi SesaZlebelia mxolod<br />
intervalis boloSi. damtkicebulia aseTi Sefasebis<br />
Zaldebuleba da asimptoturad gadauadgilebloba.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. e.nadaraiam monawileoba<br />
miiRo konferenciebis muSaobaSi da gamovida<br />
moxsenebebiT:<br />
_ saerTaSoriso konferencia Tanamedrove stoqastikaSi:<br />
Teoria da gamoyenebebi, II (kievi, ukraina);<br />
_ i.vekuas gamoyenebiTi maTematikis institutis<br />
gafarToebuli samecniero seminari (Tbilisi);<br />
_ III saerTaSoriso konferencia `kibernetikisa<br />
da informatikis problemebi” (baqo, azerbaijani,<br />
2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
giorgi CageliSvili<br />
statiebi<br />
1) „modebis wrfivi bma organzomilebian radialurad<br />
stratificirebul astrofizikur diskebSi“<br />
(TanaavtorobiT; MNRAS, t. 401, gv. 901, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
gamokvleulia diferencialurad mbrunavi radialurad<br />
stratificirebuli astrofizikuri dis-
56<br />
kebis wrfivi dinamika. Seswavlilia modebis bmis<br />
procesi: entropiis, bgerisa da potenciuri grigalis<br />
agznebis arxebi. Sefasebulia movlenebis<br />
mniSvneloba protoplaneturi diskebisa da planetebis<br />
Canasaxebis formirebis procesebisaTvis.<br />
2) „araRerZulad simetriuli SeSfoTebebis<br />
tranzientuli dinamikisa da baroklinuri zonaluri<br />
wanacvlebiTi dinebis simetriuli aramdgradobebis<br />
Sedareba“ (TanaavtorobiT; Journal of the<br />
Atmospheric Sciences, t. 67, gv. 2972, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
Seswavlilia wanacvlebiT dinebebSi mimdinare<br />
procesebis Taviseburebebi sxvadasxva garemoSi,<br />
araRerZulad simetriuli SeSfoTebebi baroklinur<br />
diskebSi da simetriuli aramdgradoba<br />
baroklinur zonalur dinebaSi. Sedarebulia movlenebis<br />
aRmweri formalizmi da analoguri Tvisebebi.<br />
akad.wevr-kor. g.CageliSvilma monawileoba miiRo<br />
saerTaSoriso konferenciaSi, sadac waikiTxa<br />
moxseneba `aerodinamikuri bgeris generacia turbulentobiT<br />
brtyel kuetis dinebaSi” (marseli,<br />
safrangeTi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
aleqsandre xaraziSvili<br />
saxelmZRvanelo<br />
`maTematikuri eskizebi~, nawili II (ilias saxelmwifo<br />
universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />
2010, 204 gv.).<br />
warmodgenili masalis safuZvelze mkiTxveli<br />
ecnoba Tanamedrove maTematikis ZiriTad mimarTulebebs,<br />
kvlevis maTematikur meTodebsa da midgo-
57<br />
mebs, maTematikis ganviTarebis istoriul kanonzomierebebsa<br />
da am disciplinis filosofiur<br />
aspeqtebs.Ggarda amisa, naCvenebia maTematikis mWidro<br />
kavSirebi sxva Teoriul an praqtikul dargebTan,<br />
ganxilulia diskretuli da uwyveti<br />
maTematikis Sinagani urTierTkavSirebi, maTi<br />
roli Semecnebis zogad procesSi. ama Tu im maTematikuri<br />
sakiTxis ganxilvisas gansakuTrebuli<br />
yuradReba eTmoba geometriul, algebrul, kombinatorul<br />
da abstraqtul simravlur-Teoriul<br />
meTodebs, aqsiomatur midgomasa da logikur<br />
analizs. warmodgenilia iseTi Temebi, rogoricaa:<br />
mravalganzomilebiani evkliduri da konformuli<br />
geometriis zogierTi Rrma faqti; gardaqmnaTa<br />
jgufebis invariantebi; uZrav wertilTa meTodis<br />
ZiriTadi aspeqtebi; beris fundamenturi debuleba<br />
simravleTa kategoriis Sesaxeb; giodelis cnobili<br />
Teoremebi formaluri ariTmetikis arasisrulis<br />
Sesaxeb da pirveli rigis logikis sisrulis<br />
Sesaxeb; ramseis kombinatoruli Teoriis<br />
sawyisebi; eiler-puankares formula da misi<br />
mravalricxovani gamoyenebebi.<br />
statiebi<br />
1) `evkliduri sibrtyis kongruentuli wrewirebiT<br />
zogierTi dafarvis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />
American Mathematical Monthly, #5, 2010, 414-423,<br />
inglisur enaze).<br />
ganxilulia evkliduri geometriis zogierTi<br />
kombinatoruli da simravlur-Teoriuli aspeqti.<br />
yoveli naturaluri k ricxvisaTvis Semotanilia<br />
k-erTgvarovani dafarvis cneba da Seswavlilia<br />
erTgvarovani dafarvebis geometriuli Tvisebebi.<br />
kerZod, naCvenebia, rom roca k aranulovani luwi
58<br />
ricxvia, maSin efeqturad aigeba evkliduri sivrcis<br />
k-erTgvarovani dafarva wyvil-wyvilad kongruentuli<br />
wrewirebis meSveobiT, xolo 1-ze meti<br />
kenti k ricxvis SemTxvevaSi analogiuri dafarvis<br />
arseboba mtkicdeba arakonstruqciuli simravlur-Teoriuli<br />
meTodebis gamoyenebiT.<br />
2) `TiTqmis zomadi namdvilmniSvnelobiani<br />
funqciebis Sesaxeb~ Studia Scientiarum Mathematicarum<br />
Hungarica, v. 47, # 2, 2010, 257-266, inglisur enaze).<br />
gamokvleulia TiTqmis zomadi namdvilmniSvnelobiani<br />
funqciebis struqturuli Tvisebebi<br />
da es Tvisebebi gamoyenebulia zomis gagrZelebis<br />
amocanis amoxsnisaTvis. dadgenilia ramdenime<br />
faqti, romelic aRwers TiTqmis zomadi funqciebis<br />
yofaqcevas maTematikuri analizis standartuli<br />
operaciebis mimarT.<br />
3) `mravali cvladis uwyveti funqciebis ubanuban<br />
afinuri aproqsimaciebi da geilis poliedrebi~<br />
(andria razmaZis maTematikis institutis<br />
Sromebi, t. 152, 2010, 133-140, inglisur enaze).<br />
gamokvleulia mravali cvladis uwyveti funqciebis<br />
uban-uban afinuri funqciebiT aproqsimaciis<br />
zogierTi sakiTxi. damtkicebulia, rom sazogadod<br />
aseTi aproqsimaciis struqtura aris<br />
arapolinomialuri sirTulis mqone (e.i. afinur<br />
SesakrebTa raodenoba arapolinomialuri siCqariT<br />
izrdeba). dadgenilia am tipis sakiTxebis<br />
mWidro kavSiri geilis poliedrebis geometriul<br />
TvisebebTan.<br />
4) `brtyeli simravleebis nulzomis mqone<br />
kveTebis arazomadi gaerTianebebis Sesaxeb~ (andria<br />
razmaZis maTematikis institutis Sromebi,<br />
t. 154, 2010, 137-143, inglisur enaze).
59<br />
damtkicebulia garkveuli tipis brtyeli simravleebis<br />
nulzomis kveTebis iseTi ojaxis arseboba,<br />
romlis gaerTianeba arazomad simravles<br />
warmoadgens. zogierT damxmare simravlur-Teoriul<br />
hipoTezaze dayrdnobiT es Sedegi ganzogadebulia<br />
zomadi sivrceebis sakmaod farTo<br />
klasisaTvis. miRebuli Sedegebi gamoyenebulia<br />
topologiur jgufTa TeoriaSi.<br />
5) `namdvilmniSvnelobiani funqciebis zomadobasa<br />
da uwyvetobas Soris erTi damokidebulebis<br />
Sesaxeb (<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali,<br />
t. 17, #4, 2010, 649-661, inglisur enaze).<br />
miRebulia aucilebeli da sakmarisi piroba<br />
imisaTvis, rom mocemuli namdvilmniSvnelobiani<br />
funqcia iyos fardobiTad zomadi sigma-sasrul<br />
uwyvet zomaTa garkveuli klasis mimarT. es piroba<br />
Camoyalibebulia universalurad nulzomis<br />
simravleebisa da funqciebis uwyveti Seviwroebebis<br />
terminebSi. miRebuli Sedegi SeiZleba ganxilul<br />
iqnes rogorc luzinis klasikuri C-Tvisebis<br />
abstraqtuli analogi.<br />
6) `elementarul geometriaSi araelementaruli<br />
meTodebis Sesaxeb~ (Journal of Geometry, v. 97, #1-2,<br />
2010, 132-134, inglisur enaze).<br />
mocemulia simravlur-Teoriuli meTodebisa<br />
da teqnikis zogierTi gamoyeneba klasikuri evkliduri<br />
geometriis sakiTxebSi. ganxilulia erdoS-sekereSis<br />
cnobili problemis araTvladi<br />
versia, samganzomilebiani evkliduri sivrcis<br />
serpinskis daSlis Tvisebebi, mazurkeviCis wertilovani<br />
simravleebi da maTi dualuri dafarvebi.<br />
naCvenebia transfinituri induqciis prin-
60<br />
cipis roli da mniSvneloba aRniSnuli tipis sakiTxebis<br />
kvlevis procesSi.<br />
akad.wevr-kor. a.xaraziSvili monawileobda<br />
2010 wels damTavrebuli sagranto proeqtis SesrulebaSi<br />
(GNSF/ST07/3-169).<br />
2010 wels igi moxsenebiT gamovida abstraqtuli<br />
analizis sakiTxebisadmi miZRvnil 38-e saerTaSoriso<br />
konferenciaze (CexeTis respublika).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
anzor xelaSvili<br />
wigni<br />
`akademikosi albert TavxeliZe” (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010,<br />
176 gv.).<br />
wigni eZRvneba gamoCenili qarTveli fizikosis,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidentis<br />
(1986-2005 ww.) albert (aleko) TavxeliZis<br />
xsovnas misi dabadebis 80 wlisTavTan dakavSirebiT.<br />
statia<br />
`riCardsonisa da kornelis potenciali kvarkebsa<br />
da antikvarkebs Soris gamomdinare gluonis<br />
propagatoris infrawiTeli yofaqcevidan” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #3, 47-49, inglisur enaze).<br />
gamoyenebulia gluonis propagatoris asimptoturi<br />
yofaqceva infrawiTel areSi, romelic<br />
adre iyo dadgenili avtoris mier daison-<br />
Svingeris gantolebebze dayrdnobiT da miRebulia<br />
kvarksa da antikvarks Soris potenciali<br />
Sor manZilebze. gluonis propagatoris wamyvani<br />
asimptotika analizurad gagrZelebulia saSuale-
61<br />
do manZilebze logariTmuli parametrizaciis<br />
gamoyenebiT da gamoyvanilia potenciali, romelic<br />
sakmaod kargad eTanxmeba kornelisa da<br />
riCardsonis fenomenologiur potencialebs maTi<br />
samarTlianobis areebSi. esaa pirveli regularuli<br />
modelireba am potencialebisa kvanturi<br />
gluodinamikis CarCoebSi, romelic sakmaod kargad<br />
aRwers eqsperimentul monacemebs kvarkoniumis<br />
doneebis Sesaxeb.<br />
akad.wevr-kor. a.xelaSvils monografiisaTvis<br />
`kepler-kulonis problemis dinamikuri simetria<br />
klasikur da kvantur meqanikaSi (ararelativisturi<br />
da relativisturi)~ (`Nova Science Publishers~,<br />
niu-orki, 2008, inglisur enaze) mieniWa ilia<br />
vekuas saxelobis premia.<br />
igi xelmZRvanelobda Tsu maRali energiebis<br />
fizikis institutis sakvlev Temas `spinis fizika<br />
da Rrmad aradrekadi procesebi”.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
giorgi jafariZe<br />
statiebi<br />
1) `vanadiumis Semcveli spinuri jaWvebis<br />
kvanturi kritikuli yofaqceva Zlieri spinorbituli<br />
urTierTqmedebis SemTxvevaSi” (TanaavtorobiT;<br />
Phys. Rev. B 82, 172408, inglisur enaze).<br />
modeluri hamiltonianis farglebSi Seswavlilia<br />
spin-orbituli urTierTqmedebiT gamowveuli<br />
kvanturi fazuri gadasvlebi vanadiumis<br />
spinur jaWvSi. naCvenebia, rom susti spin-orbituli<br />
urTierTqmedebis SemTxvevaSi sistemis ZiriTadi<br />
mdgomareoba xasiaTdeba RreCovani agznebis<br />
speqtriT da spinuri da orbituli Tavi-
62<br />
suflebis xarisxebis gancalebuli yofaqceviT:<br />
orbituli qvesistema aris feromagniturad mowesrigebuli,<br />
xolo mouwesrigebeli spinuri qvesistema<br />
xasiaTdeba siTxis tipis axlo wesrigiT.<br />
Zlieri spin-orbituli urTierTqmedebis zRvarSi<br />
spinuri qvesistema xdeba antiferomagniturad mowesrigebuli,<br />
xolo orbituli ki sruliad mouwesrigebelia.<br />
naCvenebia aseve, rom spin-orbituli<br />
urTierTqmedebis Sualeduri mniSvnelobebisTvis<br />
xorcieldeba gardamavali faza, romelSic orbituli<br />
feromagnituri wesrigi Tanaarsebobs spinur<br />
antiferomagnitur wesrigTan.<br />
2) `spinis mixedviT SerCeviTi paierlsis gadasvla<br />
erTganzomilebian gamtarSi spin-orbituli<br />
urTierTqmedebiT” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. B 82,<br />
045127, 2010, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia urTierTganzomilebiani gamtaris<br />
(kvanturi mavTulis) magnituri fazuri diagrama<br />
Zlieri spin-orbituli urTierTqmedebis SemTxvevaSi.<br />
naCvenebia, rom mavTulis gaswvriv mimarTuli<br />
da sivrculad modulirebuli magnituri velis<br />
SemTxvevaSi metaluri mdgomareoba aramdgradia<br />
naxevradmetalur (qiralur) mdgomareobaSi<br />
gadasvlis mimarT, roca modulaciis veqtori<br />
spinuri qvesistemebis fermi impulsebis spin-orbituli<br />
urTuerTqmedebiT ganpirobebuli gaxle-<br />
Cis Tanazomadia.<br />
3) `spin-orbituli urTierTqmedebis gavlena<br />
spinuri kvanturi holis mdgomareobis kidura<br />
modebis dinamikaze” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. Lett.<br />
104, 256804, 2010, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia sivrculad araerTgvarovani<br />
spin-orbituli urTierTqmedebis gavlena spinuri
63<br />
kvanturi holis mdgomareobis kidura modebis dinamikaze.<br />
naCvenebia, rom sivrculad modulirebuli<br />
spin-orbituli urTierTqmedeba iwvevs kidura<br />
modebSi energetikuli RreCos gaCenas mxolod<br />
eleqtron-eleqtronuli urTierTqmedebis sasrulo<br />
da kritikulze ufro didi mniSvnelobebisTvis<br />
(V>V c1 ). naCvenebia, agreTve, rom mouwesrigebeli<br />
spin-orbituli urTierTqmedebis da Zlieri<br />
eleqtron-eleqtronuli urTierTqmedebis Sem-<br />
TxvevaSi (V>V c2 >>V c1 ) xorcieldeba gamtari kidura<br />
modebis andersoniseuli lokalizacia.<br />
4) `magnitur velze damokidebuli rezonansuli<br />
tunelirebiT ganpirobebuli denis spinuri<br />
filtraciis efeqti” (TanaavtorobiT; Phys. Rev. Lett.<br />
104, 076401, 2010, inglisur enaze).<br />
Teoriulad Seswavlilia magnituri velis<br />
zegavlena erTarxovani kvanturi mavTulis gamtareblobaze<br />
masSi Canergili ori wertilovani<br />
minarevis SemTxvevaSi. naCvenebia, rom sistemis<br />
maxasiaTebeli parametrebis garkveul areSi magnituri<br />
velis cvlilebisas yalibdeba sruli<br />
spinuri filtraciis efeqti, rodesac sistemaSi<br />
gamavali denis magnituri polarizacia aRwevs<br />
Tavis nominalur mniSvnelobas.<br />
5) „muxtis gadatanis movlenebi zonur izolatorSi<br />
spin-orbituli urTierTqmedebiT: metali-izolatori<br />
gadasvlebi da denis spinuri filtraciis<br />
efeqti“ (TanaavtorobiT; Phys. Rev. B 81,<br />
165443, 2010, inglisur enaze).<br />
Teoriulad Seswavlilia spin-orbituli ur-<br />
TierTqmedebis zegavlena erTganzomilebiani ionuri<br />
dieleqtrikis volt-amperul maxasiaTeblebze<br />
gare magnituri velis zemoqmedebis pirobebSi.
64<br />
naCvenebia, rom susti spin-orbituli urTieTqmedebisa<br />
da dieleqtrikul RreCoze mcire magnituri<br />
velis SemTxvevaSi sistemis gamtarebloba<br />
xasiaTdeba gamokveTili spinuri filtraciis<br />
efeqtiT. naCvenebia, agreTve, rom nulovani spinorbituli<br />
urTieTqmedebisa da Zlieri magnituri<br />
velis SemTxvevaSi sistemis ZiriTad mdgomareoba-<br />
Si ganxorcielebuli metaluri faza aramdgradia<br />
dieleqtrikul fazaSi gadasvlis mimarT, gare<br />
eleqtruli veliT inducirebuli ragind mcire<br />
spin-orbituli urTierTqmedebis CarTvisas.<br />
akad.wevr-kor. g.jafariZem monawileoba miiRo<br />
saerTaSoriso konferenciaSi da vorkSopSi `kvanturi<br />
materia dabal ganzomilebebSi~ (stokholmi,<br />
SvedeTi, 2010).<br />
2010 wels man waikiTxa moxsenebebi seminarebze<br />
sazRvargareTis Semdeg samecniero dawesebulebebSi:<br />
geteborgis universitetis Teoriuli<br />
fizikis institutsa da stokholmis universitet-<br />
Si (SvedeTi), friburis universitetis (Sveicaria)<br />
fizikis fakultetze, hanoveris universitetis<br />
(gfr) Teoriuli fizikis institutSi, utrextis<br />
universitetis (niderlandebis samefo) Teoriuli<br />
fizikis institutSi.<br />
maTematikisa da fizikis ganyofilebam Caatara<br />
saerTo krebis 10 sxdoma, romlebzec ganxiluli<br />
iyo 20 sakiTxi. imsjela saqarTveloSi<br />
fundamenturi kvlevebis ganviTarebisa da optimizaciis<br />
gzebze; miRebul iqna ramdenime dadgenileba,<br />
kerZod, qveyanaSi fundamenturi kvlevebis<br />
optimizaciisaTvis saWirod iqna miCneuli, raTa<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnulma <strong>akademia</strong>m<br />
SeimuSaos konkretuli sqema da meqanizmebi wam-
65<br />
yvani samecniero-kvleviTi institutebis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis wiaRSi dasabruneblad (2010 wlis<br />
18 martis dadgenileba).<br />
2010 wlis 9 ivlisis saerTo krebaze ganyofilebam<br />
mxari dauWira andria razmaZis maTematikis<br />
institutis winadadebas da qveyanaSi fundamentur<br />
kvlevaTa organizaciis problemis gadasaWrelad<br />
mizanSewonilad miiCnia qveynis wamyvani<br />
samecniero institutebis erTian sistemaSi – fundamentur<br />
kvlevaTa erovnul centrSi gaerTianeba,<br />
romlis rols <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
<strong>akademia</strong> Seasrulebs.<br />
2009 wlis Sedegebis mixedviT ganyofilebam<br />
gamoavlina maTematikisa da fizikis dargSi saukeTeso<br />
samecniero-kvleviTi dawesebuleba: zedized<br />
mesamed aseTad miCneul iqna andria razmaZis<br />
maTematikis instituti.<br />
2010 wlis 20 seqtembers dabadebidan 80 weli<br />
Seusrulda ganyofilebis akademikos-mdivans, akademikos<br />
jumber lominaZes. <strong>akademia</strong>Si Catarda<br />
saiubileo sxdoma. saiubileo TariRTan dakavSirebiT<br />
gamovida ruseTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
wevr-korespondentis a.mixailovskis wigni `jumber<br />
lominaZe – mecnieri, mecnierebis organizatori<br />
da SemoqmedebiTi atmosferos Semqmneli~.<br />
iubiles farglebSi 20-21 seqtembers ganyofilebam<br />
Caatara saerTaSoriso simpoziumi `Tanamedrove<br />
astrofizikis miRwevebi~, romlis muSaobaSi monawileobdnen<br />
ruseTidan da ukrainidan Camosuli<br />
stumrebi, wakiTxul iqna 4 samecniero moxseneba.<br />
ganyofilebis xelSewyobiTa da aqtiuri monawileobiT<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />
<strong>akademia</strong>Si 22 dekembers Catarda akad. a.Tavxeli-<br />
Zis dabadebis 80, xolo 24 dekembers akad. e.an-
66<br />
dronikaSvilis dabadebis 100 wlisTavisadmi mi-<br />
ZRvnili saiubileo sxdomebi.<br />
ganyofilebis gadawyvetilebiT dubnis bir-<br />
Tvuli kvlevebis gaerTianebul institutSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
warmomadgenlad SerCeul iqna fiz.-<br />
maT.mecn.kand. arsen xvedeliZe (andria razmaZis<br />
maTematikis instituti).<br />
ganyofilebam wamoayena winadadeba da aRZra<br />
Suamdgomloba aw gardacvlili akademikosis nodar<br />
amaRlobelis sacxovrebeli saxlis kedelze<br />
memorialuri dafis gakeTebis Sesaxeb.<br />
nayofierad imuSaves saangariSo wels ganyofilebasTan<br />
arsebulma maTematikis (Tavmj. akad.<br />
wevr-kor. v.kokilaSvili) da fizikisa da astronomiis<br />
(Tavmj. akad. wevr-kor. a.xelaSvili) dargobrivma<br />
komisiebma. dargobrivi komisiebis recenziebisa<br />
da daskvnebis safuZvelze ganyofilebam<br />
ganixila da Seafasa sajaro samarTlis iuridiuli<br />
pirebis – samecniero-kvleviTi dawesebulebebisa<br />
da saxelmwifo umaRlesi saswavleblebis<br />
mier maTematikisa da fizikis dargebSi 2009 wels<br />
gaweuli samecniero muSaoba.<br />
saqarTveloSi plazmuri astrofizikis samecniero<br />
skolis Seqmnis, mis ganviTarebaSi Setanili<br />
piradi wvlilisa da nayofieri sazogadoebrivi<br />
moRvaweobisaTvis <strong>saqarTvelos</strong> prezidentis<br />
gankargulebiT akad. j.lominaZe dajildovda<br />
brwyinvalebis saprezidento ordeniT.
67<br />
dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />
iyo akademiis 8 wevri, maT Soris 1 akademikosi da<br />
7 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
1 wigni da 23 samecniero statia.<br />
akademikosi erekle gamyreliZe<br />
statia<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> geologiuri agebulebisa da<br />
ganviTarebis ZiriTadi niSnebi Tanamedrove geologiuri<br />
Teoriis Suqze” (wignSi `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis<br />
socialur-ekonomikuri ganviTarebis problemebi<br />
da maTi gadaWris gzebi~, <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 10-<br />
33).<br />
axali universaluri geologiuri Teoriis –<br />
liTosferos filebis teqtonikis safuZvelze ganxilulia<br />
kavkasiis teqtonikuri daraionebis sqema<br />
tereinuli analizis safuZvelze. mocemulia <strong>saqarTvelos</strong><br />
teritoriis sxvadasxva asakis danaleqi<br />
da danaleq-vulkanogenuri qanebis liTostratigrafiuli<br />
daxasiaTeba. aRwerilia intruziuli<br />
da subvulkanuri sxeulebi. daxasiaTebulia <strong>saqarTvelos</strong><br />
teqtonikuri agebuleba. ganxilulia<br />
<strong>saqarTvelos</strong>a da momijnave regionebis alpuramdeli<br />
da alpuri geologiur-geodinamikuri evolucia.<br />
naCvenebia geologiur warsulSi (gvianproterozoulidan<br />
kainozouris dasawyisamde) mcire da
68<br />
didi paleookeanuri auzebis ganlageba, maTi sigane<br />
da maT kideebze ganviTarebuli subduqciis<br />
zonebTan dakavSirebuli magmatizmis, metamorfizmisa<br />
da teqtonikuri deformaciebis xasiaTi. naCvenebia,<br />
rom regionis ganviTarebis neoteqtonikur<br />
etapze adgili hqonda molasuri formaciis akumulirebas<br />
da misi Tanamedrove struqturis<br />
Camoyalibebas, rac dakavSirebuli iyo, ZiriTadad,<br />
arabeTis filis CrdiloeTisken moZraobasTan da<br />
mis SeWrasTan xmelTaSua zRvis mobilur naoWa<br />
sartyelSi.<br />
akad. e.gamyreliZis xelmZRvanelobiT damTavrda<br />
saerTaSoriso samecniero-teqnikuri centris<br />
granti A-1418 (ISTC), romlis damuSavebaSi monawileobdnen<br />
akademiis wevr-korespondentebi f.maisa-<br />
Ze, d.Sengelia da m.TofCiSvili.<br />
akad. e.gamyreliZe amJamad muSaobs Sveicariis<br />
nacionaluri samecniero fondis SCOPES-is saer-<br />
TaSoriso grantiT gaTvaliswinebul proeqtze<br />
`kavkasiis teqtonika”.<br />
akad. e.gamyreliZe da akad.wevr-kor. Dd.Sengelia<br />
monawileobdnen saerTaSoriso karpat-balkaneTis<br />
geologiuri asociaciis me-19 kongresis<br />
muSaobaSi (saloniki, saberZneTi) da waikiTxes<br />
moxseneba ,,kavkasiis neoproterozouli da paleozouri<br />
suprasubduqciuri regionuli metamorfizmi,<br />
granitoiduli magmatizmi da geodinamika”.<br />
akademikosi erekle gamyreliZe<br />
akademiis wevr-korespondenti ferando maisaZe<br />
statia<br />
`zogierTi axali mosazreba kavkasionis samxreTi<br />
ferdobis olistostromuli kompleqsis
69<br />
asakis, Semadgenlobis, geologiuri poziciisa da<br />
genezisis Sesaxeb~ A(<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 103-116,<br />
inglisur enaze).<br />
arsebuli faunisturi monacemebis, geologiur<br />
WrilSi ganlagebisa da regionul-geologiuri<br />
mosazrebebis safuZvelze dadasturebulia kavkasionis<br />
samxreTi ferdobis olistostromuli<br />
kompleqsis zedaeocenuri asaki, detalurad aris<br />
aRwerili olistostromebis Semadgenloba, Siga<br />
struqtura da geologiuri pozicia. dadgenilia,<br />
rom olistostromebis klasturi masaliT kvebis<br />
wyaro ganlagebuli iyo gagra-javis zonis Crdilo<br />
nawilSi (raWa-vandamis kordiliera), romelic<br />
amJamad mTlianadaa gadafaruli kavkasionis samxreTi<br />
ferdobis fliSuri zonis samxreTisken<br />
gadaadgilebuli SariaJebiT.<br />
gamoTqmulia mosazreba, rom olistostromebi<br />
miekuTvneba e.w. movleniTi naleqebis gansakuTrebul<br />
kategorias da maTi warmoSoba dakav-<br />
Sirebulia aRniSnuli kordilierisa da kavkasionis<br />
samxreTi ferdis SariaJebis frontaluri<br />
nawilis dezintegraciasTan da natexovani masalis<br />
swraf da mravaljerad mewyrul gadaadgilebasTan<br />
gvianeocenur sedimentaciur auzSi.<br />
naCvenebia, agreTve, rom zedaeocenuri olistostromebis<br />
gamosavlebi, romlebic amJamad mo-<br />
Tavsebulia fliSuri zonis SigniT (orboZalis,<br />
rexisa da beloTis) warmoadgens fliSuri zonis<br />
SariaJebis frontaluri nawilidan gamowberil da<br />
Semdeg samxreTidan CrdiloeTisken gravitaciulad<br />
gadaadgilebul retroSariaJis fragmentebs.
70<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
revaz gaCeCilaZe<br />
statia<br />
`sazRvrebi samxreT kavkasiaSi – TviTmxilvelis<br />
Tvalsazrisi” (J. `hrvatska revia”, 3, 2010,<br />
50-53, xorvatul enaze).<br />
ganxilulia samxreT kavkasiaSi arsebuli politikuri<br />
da kulturuli sazRvrebi sabWoTa periodSi<br />
da damoukidebeli saxelmwifoebis warmoSobis<br />
Semdeg.<br />
akad.wevr-kor. r.gaCeCilaZem monawileoba mii-<br />
Ro saerTaSoriso geografiuli kavSiris regionul<br />
konferenciaSi (Tel-avivi, israeli) da gaake-<br />
Ta moxseneba Temaze `sazRvrebi, geografia da<br />
politika samxreT kavkasiaSi”.<br />
akad.wevr-kor r.gaCeCilaZem waradgina analizuri<br />
cnobebi <strong>saqarTvelos</strong> sagareo saqmeTa saministroSi<br />
samxreT kavkasiis geopolitikis saki-<br />
Txebze.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
mirian TofCiSvili<br />
statiebi<br />
1) `<strong>saqarTvelos</strong> iuruli zRviuri faunis damokidebuleba<br />
geologiuri garemos cvalebadobaze”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> muzeumi.<br />
sabunebismetyvelo da preistoriuli macne,<br />
#2, 82-89, 2010, rusul enaze).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> iuruli naleqebis liTologiuri<br />
mravalferovneba dakavSirebulia geologiuri<br />
garemosGmTel rig cvlilebebTan, romlebmac<br />
didi gavlena moaxdina zRvis organizmebis ganvi-<br />
Tareba-gavrcelebaze. <strong>saqarTvelos</strong> iurul nale-
71<br />
qebSi aRmoCenilia Zalian mdidari paleontologiuri<br />
masala. samwuxarod, organizmTa sxvadasxva<br />
jgufi Tanabrad ar aris ganawilebuli geologiur<br />
WrilebSi da, xSirad, saTanadod arc aris<br />
Seswavlili. yvelaze saintereso jgufia Tavfexiani<br />
moluskebi. <strong>saqarTvelos</strong> iurul naleqebSi<br />
gavrcelebulia amonitidebis 28 ojaxisa da 142<br />
gvaris warmomadgeneli. sinemurul naleqebSi<br />
gvxvdeba 17 gvari, rac globalur masStabSi cnobili<br />
gvarebis daaxloebiT 24,3%-ia, plinsbaxurSi<br />
_ 15(23,0%), toarsulSi – 9 (16,4%), aalenurSi – 15<br />
(33,3%), baiosurSi – 23 (32,8%), baTurSi – 12 (21,8%),<br />
kaloviurSi – 29 (25,2%), oqsfordulSi – 6 (6,3%),<br />
kimerijulSi _ 10 (13,3%) da titonurSi – 13 (14,4).<br />
gacilebiT iSviaTad gvxvdebian belemnitebi. saintereso<br />
jgufia marjnebi. adreiurul-baiosuri<br />
drois monakveTSi isini ar gvxvdeba, xolo baTuradreoqsfordul<br />
dros, rodesac epikontinenturi<br />
zRvis sanapiro zolSi ileqeboda terigenuli<br />
masala da pirobebi marjnebis ganviTarebisTvis<br />
ar iyo xelsayreli, napovnia am jgufis mxolod<br />
ramdenime nimuSi. yvelaze didi raodenobiT marjnebi<br />
gvxvdeba gvianiurul droSi (34 gvari), roca<br />
Suaoqsfordulidan daiwyo barieruli rifebis<br />
mSenebloba. <strong>saqarTvelos</strong> iurul zRvaSi gavrcelebuli<br />
iyvnen, agreTve, mucelfexiani moluskebi,<br />
romelTa gvarebis yvelaze didi raodenoba<br />
titonurze modis (25 gvari). rac Seexeba orsagdulianebs<br />
(70 gvari), maTi droSi monacvleobis<br />
suraTi Zneli aRsadgenia imis gamo, rom taqsonTa<br />
umravlesobas Zalian farTo stratigrafiuli<br />
gavrceleba aqvT. iurul zRvaSi yvelaze didi<br />
rodenobiT gvxvdeba mikrofauna (samwuxarod, adreiurul-baiosuri<br />
mikrofauna ar aris Seswavli-
72<br />
li), romelic gafurCqvnas barieruli rifebis<br />
mSeneblobasTan erTad iwyebs. baTurSi gvxvdeba<br />
22 gvari, kaloviur-adreoqsfordulSi – 24, SuagvianoqsfordulSi<br />
– 42, kimerijulSi – 35, tiTonurSi<br />
– 18.<br />
2) `<strong>saqarTvelos</strong> Sua- da gvianiuruli zRviuri<br />
biotis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT; samTo Jurnali,<br />
#1, 2010, 19-21, rusul enaze).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Sua- da gvianiuruli zRviuri<br />
biotis Semadgenloba sakmaod mravalferovania.<br />
drois am monakveTisTvis yvelaze saintereso da<br />
stratigrafiisTvis mniSvnelovani jgufebia Tavfexiani<br />
moluskebi, marjnebi da mikrofauna. faunis<br />
analizma gviCvena, rom Tavfexiani moluskebis<br />
gvarebis raodenoba maqsimums kaloviur saukuneSi<br />
aRwevda, xolo minimumi ki Suaoqsfordulze modioda.<br />
sapirispiro suraTia marjnebSi da mikrofaunaSi.<br />
am organizmTa gvarebis raodenobis piki<br />
swored Suaoqsfordulze modis, rodesac iwyeba<br />
rifogenezi da pirobebi Tavfexiani moluskebis<br />
ganviTarebisTvis araxelsayreli xdeba.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. m.TofCiSvilma moipova<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
granti `kolxeTis depresiis da mimdebare<br />
Savi zRvis akvatoriis alpuri drois geologiuri<br />
ganviTarebis istoria mezozour-kainozouri<br />
naleqebis navTobgazianobis perspeqtiulobis<br />
Sefasebis mizniT~.<br />
akademiis wevr-korespondenti mixeil kakabaZe<br />
wigni<br />
`axali monacemebi Crdilo germaniis adrecarculi<br />
(hotrivul-baremuli) heteromorfuli
73<br />
amonitebis Sesaxeb” (TanaavtorobiT; Scripta Geologica,<br />
#140, 168 gv., Lleideni, niderlandebis samefo,<br />
2010).<br />
Seswavlilia Crdilo germaniis qvedacarculi<br />
(hotrivul-baremuli) naleqebidan mopovebuli<br />
heteromorfuli amonitebis sistematikisa da stratigrafiuli<br />
mniSvnelobis sakiTxebi. aRwerilia<br />
anciloceratidebis ojaxis 9 gvari da 47 saxeoba,<br />
maT Soris, erTi gvari (Fissicostaticeras) da 20 saxeoba<br />
axalia. miRebul Sedegebs didi mniSvneloba<br />
aqvs rogorc sakuTriv evraziisa da Crdilo amerikis<br />
boriuli regionebis, ise teTisisa da boriuli<br />
regionebis qvedacarculi naleqebis biostratigrafiuli<br />
(zonuri) korelaciisaTvis.<br />
akademiis wevr-korespondenti zurab tataSiZe<br />
statiebi<br />
1) `<strong>saqarTvelos</strong> speleologia” (TanaavtorobiT;<br />
statiebisa da mogonebebis krebuli `arsen<br />
oqrojanaSvili-80~, `lampari”, 2010, 27-39).<br />
ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> karstuli regionebis<br />
hidrogeologiuri potenciali. aRniSnulia,<br />
rom 2009 wlis monacemebiT Seswavlilia 1300<br />
karstuli sicariele, romelTa jamuri sigrZea<br />
240 km, xolo siRrme _ 61 km. 89 karstuli mRvimeebidan,<br />
romelTa siRrme aRemateba 1000 m 7 ganlagebulia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze da isini sa-<br />
Wiroeben safuZvlian Seswavlas.<br />
2) `msoflios giganturi karstuli mRvimeebi<br />
da speleoaRmoCenebis perspeqtivebi saqarTvelo-<br />
Si” (TanaavtorobiT; statiebisa da mogonebebis
74<br />
krebuli `arsen oqrojanaSvili-80~, `lampari”,<br />
2010, 50-61).<br />
ganxilulia msoflios udidesi mRvimeebi. aRniSnulia,<br />
rom msoflios zeRrma karstuli ufskrulebis<br />
pirveli aTeulidan oTxi ganlagebulia<br />
saqarTveloSi.<br />
3) `wyaltubos mRvimuri sistemis kompleqsuri<br />
kvlevis ZiriTadi Sedegebi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />
t. 4, #2, 92-95, inglisur enaze).<br />
mocemulia mRvimur sistemaSi wlebis ganmavlobaSi<br />
Catarebuli kompleqsuri kvlevis Sedegebi.<br />
gaanalizebulia mRvimuri sistemis morfologiuri,<br />
klimaturi, hidrologiuri, aeroionizaciuri<br />
da radiologiuri maxasiaTeblebis ZiriTadi<br />
niSnebi. kompleqsuri kvlevis Sedegebi safuZvlad<br />
daedo mRvimis speleoturistuli miznebisaTvis<br />
aRWurvas. mTavrdeba keTilmowyobis samuSaoebi,<br />
romelic saerTaSoriso standartebis donezea Sesrulebuli.<br />
4) `<strong>saqarTvelos</strong> SavizRvispira Waobebis arqeologiuri<br />
Zeglebis paleogeografiuli interpretacia~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 159-161, inglisur<br />
enaze).<br />
liTologiur-stratigrafiuli da arqeologiuri<br />
masalebis analizis safuZvelze dazustebulia<br />
kolxeTis zRvispira Waobebis arqeologiuri<br />
Zeglebis _ ispanisa da onwyoSias torfqveSa<br />
namosaxlarebis paleogeografia.
75<br />
akademiis wevr-korespondenti daviT Sengelia<br />
statiebi<br />
1) `kavkasionis adrevariskuli (bretonuli)<br />
granitoidebis petrogeoqimia da formirebis pirobebi~<br />
(TanaavtorobiT; aleqsandre janeliZis geologiis<br />
institutis saiubileo SromaTa krebuli,<br />
axali seria 125, 2010, 10-29, inglisur enaze).<br />
kavkasionis mTavari qedis zonis ialbuzisa<br />
da sauReltexilo qvezonebis adrevariskuli granitoidebi<br />
RE da REE Semcvelobisa da geoqimiuri<br />
maxasiaTeblebis (Eu/Eu * -Sr/Nd, Rb/Sr-SiO 2 , Rb/Sr, Eu/Eu * ,<br />
Sm/Nd, La n/ Yb n ) mixedviT mTlianobaSi Seesabameba<br />
msoflios sxva regionebis zedaqerqul granitoidebs.<br />
ialbuzis qvezonis granituli gneisebis didi<br />
nawili upasuxebs S tipis granitebs, nawili,<br />
aseve granitoidebis yvela sxva saxeoba _ I tips.<br />
sauReltexilo qvezonis aloqtonuri granitoidebis<br />
yvela saxeoba miekuTvneba I tipis granitebs,<br />
xolo avtoqtonuris _ gabneulia I, S da A tipis<br />
granitebis diagramis mTel areebSi.<br />
2) `Zirulis kristaluri masivis alpuriswina<br />
warmonaqmnebis U-Pb izotopuri geoqronologia<br />
cirkonebis mixedviT~ (TanaavtorobiT; aleqsandre<br />
janeliZis geologiis institutis SromaTa krebuli,<br />
2010, 41-56, inglisur enaze).<br />
gaanalizebulia U-Pb LA-ICP-MS izotopuri<br />
meTodiT Sesrulebuli cirkonebis kristalebis<br />
lokaluri gazomvebis Sedegebi. Catarebulia 12<br />
nimuSis cirkonis 196 kristalis gazomva. dadgenilia,<br />
rom Zirulis masivis alpuriswina metamorfitebis<br />
da migmatitebis cirkonebis populacia me-
76<br />
tad heterogenulia, rasac sxvadasxva asakis endogenuri<br />
procesebi gansazRvravda.Ggamoyofilia cirkonis<br />
xuTi asakobrivi da genezisis tipi.<br />
akad.wevr-kor. d.Sengelias redaqtorobiT gamoqveynda<br />
geol.-miner. mecn. doqt. n.TaTriSvilisa<br />
da akad. wevr-kor. g.zariZis dabadebidan 100<br />
wlisTavisadmi miZRvnili aleqsandre wulukiZis<br />
geologiis institutis saiubileo SromaTa krebuli,<br />
Tbilisi, axali seria, t. 125. 2010.<br />
akademiis wevr-korespondenti Tamaz WeliZe<br />
statiebi<br />
monografiaSi `Synchronization and Triggering: from<br />
Fracture to Earthquake Processes~ (Springer, 2010, inglisur<br />
enaze) warmodgenilia akad.wevr-kor. T.WeliZis 7<br />
statia (TanaavtorobiT):<br />
1) `arawrfivi dinamika rogorc sinqronizaciisa<br />
da mowesrigebulobis aRmoCenis meTodi geofizikur<br />
droiT seriebSi: kavkasiis seismurobis<br />
analizi”, 3-21.<br />
mocemulia rTuli bunebrivi procesebis xarisxobrivi<br />
da raodenobrivi dinamikis axali me-<br />
Todebis mokle mimoxilva, kerZod, liapunovis<br />
eqsponentis, fraqtaluri ganzomilebis, ganmeorebadobis<br />
diagramebis, ganmeorebadobis raodenobrivi<br />
analizisa da sxva meTodebis aRwera. moyvanilia<br />
avtorebis Sedegebi kavkasiis seismurobis<br />
analizisa rogorc praqtikuli magaliTi. naCvenebia,<br />
Tu ra momgebiania fazuri sivrcis analizis<br />
axali meTodebi savele da laboratoriuli<br />
eqsperimentebiT miRebuli sasrulo sigrZis xmauriani<br />
monacemebis dinamikis identifikaciis dros.
77<br />
2) `stik-slipis modelebi: perioduli zemoqmedebis<br />
gavlena”, 23-33.<br />
seismuri procesis Tanamedrove koncefcia, ZiriTadad,<br />
eyrdnoba arsebul teqtonikur rRvevebze<br />
ganviTarebuli aramdgradi xaxunis models,<br />
kritikuli daZabulobis miRwevisas qerqis myife<br />
msxvrevis adre SemoTavazebuli modelisagan gansxvavebiT.<br />
damatebiTma datvirTvam, romelic SeiZleba<br />
bevrad mcire iyos ZiriTad mamoZravebel<br />
Zalaze, SeiZleba gamoiwvios stik-slipis procesis<br />
trigerireba da sinqronizacia, rac imas niSnavs,<br />
rom es movlenebi gamowveulia obieqtebis<br />
arawrfivi urTierTqmedebiT. gakeTebulia siCqarisa<br />
da mdgomareobis srialis kanonis ganzogadebisa<br />
da gaanalizebis mcdeloba perioduli datvirTvis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
3) `stik-slipis trigerireba da sinqronizacia:<br />
eqsperimentebi zambara-mcocis sistemaze”, 123-<br />
164.<br />
trigerireba da sinqronizacia gvxvdeba bevr<br />
geofizikur movlenaSi, maT Soris, geodinamikaSi.<br />
orive es efeqti aRiZvreba mamoZravebel Zalaze<br />
bevrad mcire damatebiTi datvirTvis zemoqmedebis<br />
Sedegad. es niSnavs, rom trigerireba da sinqronizacia<br />
dakavSirebulia obieqtebis arawrfiv<br />
urTierTqmedebasTan, saxeldobr, kritikul mdgomareobasTan<br />
axlos myof sistemebSi arastabilurobis<br />
aRZvrasTan. seismur procesSi ZiriTadi<br />
komponentia teqtonikuri daZabuloba, xolo damatebiT<br />
datvirTvas iwvevs sxvadasxva (mimoqcevis,<br />
wyalsacavis eqspluataciis, didi afeTqebis, magnituri<br />
qariSxlis da sxv.). tipis movlenebi. am<br />
TavSi warmodgenilia zambara-mcocis sistemaSi<br />
meqanikuri arastabilurobis (srialis) eleqtro-
78<br />
magnituri da meqanikuri trigerirebisa da sinqronizaciis<br />
laboratoriuli eqsperimentebis Sedegebi.<br />
srialis SemTxvevebi Cawerilia rogorc<br />
akustikuri gamosxivebis paketi.<br />
4) `fazurad-wanacvlebuli velebi: zogi eqsperimentuli<br />
monacemi~, 213-220.<br />
Sedarebulia meqanikuri da eleqtruli velebis<br />
sinqronizaciis eqsperimentuli monacemebi. amgvari<br />
fazuri wanacvlebis axsna gamomdinareobs<br />
asimetriuli kontinuumis Teoriidan. es Teoria<br />
exeba ara mxolod meqanikur velebs, daZabulobebsa<br />
da brunvebs. igi ganixilavs, agreTve, sxva<br />
fizikur velebsac, romlebic urTierToben daZabulobebTan.<br />
5) `enguris kaSxlis irgvliv seismur procesebSi<br />
wylis donis perioduli variaciiT gamowveuli<br />
dinamikuri cvlilebebi: sinqronizacia da<br />
trigerireba”, 273-286.<br />
gamokvleulia wylis donis variaciis SesaZlo<br />
zemoqmedeba lokaluri seismuri aqtivobis<br />
dinamikaze. seismurad aqtiur zonaSi ganlagebuli<br />
didi kaSxlebi xSirad ganixileba rogorc<br />
seismuri saSiSroebis wyaro. ramdenime wlis ganmavlobaSi<br />
kaSxlis regularuli sezonuri datvirTva/gantvirTvis<br />
Sedegad, kaSxliT gamowveuli<br />
seismuroba (RIS) im donisaa, rogoric SedarebiT<br />
mcire miwisZvrebis dros mcire magnitudiT. aseTi<br />
klebis asaxsnelad aRniSnuli naSromis avtorebi<br />
warmoadgenen lokaluri seismuri aqtivobis fazuri<br />
sinqronizaciis models – kaSxliT gamowveuli<br />
seismurobis sinqronizacias (RISS).<br />
6) `miwisZvrebis gavlena WaburRilebSi wylis<br />
donis variaciebze~, 287-303.
79<br />
gaanalizebulia wylis donis variaciebis dinamikuri<br />
sirTule. Seswavlilia dinamikis damokidebuleba<br />
perioduli komponentebis arsebobaze<br />
droiTi seriebis CanawerebSi, risTvisac gamoyenebulia<br />
droiTi seriebis analizis Tanamedrove<br />
meTodebi. naCvenebia, rom wylis donis variaciebis<br />
dinamikuri sirTule gamowveulia droiT seriebSi<br />
araperioduli komponentebis arsebobiT da is ar<br />
aris damokidebuli perioduli gavlenebis gamoricxvaze.<br />
7) `biSkekis poligonze (Sua azia) miwisZvrebis<br />
molodinis droebSi Zlieri eleqtromagnituri<br />
impulsebiT gamowveuli dinamikuri cvlilebebi~,<br />
339-360.<br />
1983-1990 ww. biSkekis poligonze (Sua azia)<br />
Zlieri 2,5 kiloamperis impulsebi modebuli iyo<br />
4,5 km sigrZis eleqtrul damiwebul MHD-dipolze.<br />
kvlevis mizani iyo am MHD-eqsperimentebis<br />
gavlenis dadgena seismurobis dinamikaze. arawrfivi<br />
dinamikis xarisxobrivi da raodenobrivi<br />
meTodebi gamoyenebul iqna miwisZvrebis molodinis<br />
droiTi mwkrivis analizisaTvis katalogis<br />
sam nawilSi: MHD eqsperimentebis dawyebamde,<br />
eqsperimentebis dros da eqsperimentebis Semdeg.<br />
Sedegebi gviCvenebs, rom MHD-eqsperimentebi garkveul<br />
gavlenas axdenen miwisZvrebis droiT ganawilebaze,<br />
kerZod, izrdeba miwisZvrebis molodinis<br />
droiTi seriebis regularobis xarisxi.<br />
8) `stik-slipis procesis maRali rigis sinqronizacia:<br />
eqsperimentebi zambara-mcocis sistemaze”<br />
(` Nonlinear Dynamics~, DOI 10.1007/s11071-009-9536-<br />
6; 2010, inglisur enaze).
80<br />
moyvanilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />
friqcionul sistemaSi susti eleqtromagnituri<br />
an meqanikuri zemoqmedebiT gamowveuli fazuri<br />
sinqronizaciis Sesaxeb. stik-slipis droiTi mwkrivebis<br />
analizisaTvis gamoyenebulia arawrfivi dinamikis<br />
Teoriis axali meTodebi. stik-slipis re-<br />
JimSi moqmedi zambara-mcocis sistema ganixileba<br />
rogorc miwisZvrebis warmomqmneli aqtiuri teqtonikuri<br />
rRvevis analogi. aRmoCenilia susti<br />
eleqtromagnituri an meqanikuri zemoqmedebiT<br />
gamowveuli maRali rigis sinqronizaciis efeqti.<br />
miRebuli Sedegebi xels Seuwyobs seismur droiT<br />
rigebSi axali regularobebis aRmoCenas.<br />
9) `araTanabari xaxunis procesiT gamowveuli<br />
akustikuri talRebis droiTi dinamikis gamokvleva”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />
Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4,@#1, 2010, 53-55,<br />
inglisur enaze).N@<br />
Seswavlilia bazaltis filebis araTanabari<br />
xaxunis reJimSi moZraobis dros warmoqmnili<br />
akustikuri talRebis dinamika. Seiqmna zambaramcocis<br />
tipis eqsperimentuli danadgari, romelic<br />
saSualebas iZleva SeviswavloT araTanabari xaxunis<br />
procesiT gamowveuli akustikuri emisia<br />
gare zemoqmedebis pirobebSi. drois intervalebis<br />
seriebis misaRebad ganxorcielda monacemebis<br />
filtracia da dadginda akustikuri emisiis<br />
pirveli Semosvlis momenti. akustikuri talRebis<br />
warmoqmnis dinamikis cvlilebis ricxobrivi SefasebisaTvis<br />
gamoyenebulia arawrfivi rekurentuli<br />
ricxobrivi analizi da calisis entropiis<br />
gamoTvlis meTodi. naCvenebia, rom akustikuri<br />
talRis ganawilebis dinamikis deterministuli<br />
struqtura damokidebulia moZraobis pirobebze.
81<br />
10) `engurhesis kaSxlis daxrismzomTa qselis<br />
monacemTa Segrovebisa da gadmocemis avtomaturi<br />
sistemis dayeneba da amuSaveba~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong>Aakademiis moambe,<br />
t. 4, #3, 2010, 58-62, inglisur enaze).<br />
enguris maRliv TaRovan kaSxalze daxrismzomTa<br />
qselis saSualebiT dakvirvebebis adre<br />
arsebuli sistema (vizualuri dakvirvebebi da<br />
masalis Tvis bolos TbilisSi gadmogzavna) ar<br />
iZleoda saSualebas, kaSxalze mimdinare deformaciuli<br />
procesebis Sesaxeb operatiulad, realur<br />
droSi migveRo informacia. amJamad 3 sadgurze<br />
dayenebuli monacemTa Segrovebisa da gadacemis<br />
telemetriuli sistema warmoadgens aparatul-programul<br />
kompleqss, romelic uzrunvelyofs<br />
enguris kaSxalze gazomvebis Sedegad miRebuli<br />
monacemebis Segrovebas eleqtronuli cxrilis<br />
saxiT da gadmocemas kvlevis centrSi _ TbilisSi,<br />
geofizikis institutis geodinamikur laboratoriaSi<br />
masalis operatiuli damuSavebisa<br />
da analizisaTvis.<br />
11) `didi kaSxlebis mSeneblobisa da rezervuarSi<br />
dagrovili wylis donis cvlilebis gavlena<br />
dedamiwis qerqis zedapiris daxris dinamikaze”<br />
(Hydrocomplexity: New Tools for Solving Wicked Water<br />
Problems. IAHS Publications 338, 2010, 268-269).<br />
Seswavlilia enguris didi kaSxlis mSeneblobisa<br />
da wylis donis variaciis dedamiwis qerqis<br />
lokaluri gadaxrebis dinamikaze zemoqmedeba.<br />
miRebuli Sedegebis Tanaxmad kaSxlis fuZis gadaxrebis<br />
ZiriTadi arawrfivi maCveneblebi Tvisebrivad<br />
ar icvleboda kaSxlis mSeneblobis an avsebis<br />
periodSi, magram amis miuxedavad mcire<br />
raodenobrivi sxvaobebi dinamikaSi mainc SeimCne-
82<br />
oda. es Sedegi naTlad gviCvenebs, rom qerqis<br />
daxrebis dinamikaSi raodenobrivi cvlilebebis<br />
aRmoCena SesaZlebelia, rasac didi mniSvneloba<br />
aqvs monitoringis sistemis Seqmnis TvalsazrisiT.<br />
12) `Caqvi-baTumis avtosagzao gvirabis mdgomareobis<br />
georadiolokaciuri eqspres-analizi” (TanaavtorobiT;<br />
mixeil nodias geofizikis institutis<br />
SromaTa krebuli, t. XII, 2010, 72-77).<br />
kvlevis obieqts warmoadgenda Caqvi-baTumis<br />
avtosagzao gvirabis TaRis zeda nawili. samuSaos<br />
mizani iyo gvirabis betonis safaris xarisxis<br />
dadgena, kerZod, haeris siRrueebis aRmoCena betonis<br />
fenaSi. georadiolokaciuri meTodiT gvirabis<br />
gamosakvlevad gamoyenebuli iyo geolokatori<br />
,,zond12-e”, Tavisi saStato anteniT 2 gჰc sixSiriT<br />
da programuli uzrunvelyofiT ,,prizm 2,5”. betonis<br />
safari vrceldeboda, ZiriTadad, 0,4-0,5 m<br />
siRrmeebze. georadiogramaSi Cans eleqtromagnituri<br />
talRis difraqciiT gamokveTili armaturis<br />
CanarTebi. dadgenilia Wrilis georadiolokaciuri<br />
parametrebi. haeris Semcveli siRrueebis arsebobis<br />
damadasturebeli niSnebi am erT profilze<br />
2 ghc anteniT ar SeiniSneba, rac metyvelebs sakvlev<br />
monakveTze Sesrulebuli betonis samuSaoebis<br />
karg xarisxze.<br />
akad.wevr-kor. T.WeliZem 2010 w. miiRo monawileoba<br />
saerTaSoriso konferenciebSi:<br />
_ did katastrofebze evropis Ria wilobrivi<br />
SeTanxmebis centrebis direqtorebis yovelwliuri<br />
Sexvedra (parizi, safrangeTi);
83<br />
_ EAPC-s seminari Temaze: `energetikuli usafrTxoeba<br />
da kritikuli energoinfrastruqturis<br />
dacva” (Tbilisi);<br />
_ vorkSopi `Sua aRmosavleTis regionis miwisZvrebis<br />
modeli~ (Tbilisi);<br />
_ yovelwliuri konferencia: `seismuri Semsubuqeba<br />
da mdgradi ganviTareba” (Teoriuli fizikis<br />
saerTaSoriso centri ICTP, triesti, italia);<br />
_ evropuli seismologiuri komisiis 32-e generaluri<br />
asamblea (monpelie, safrangeTi);<br />
_ vorkSopi `miwisqveSa wylebis gamokvleva<br />
da eqspluatacia da <strong>saqarTvelos</strong> Termuli<br />
wylis sistemebi~ (Tbilisi);<br />
_ UNDP – vorkSopi `miwisZvris scenari TbilisSi”<br />
(Tbilisi);<br />
_ `Sua aRmosavleTis regionis miwisZvrebis<br />
modeli~ (stamboli, TurqeTi).<br />
dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebam<br />
saangariSo wels Caatara ganyofilebis<br />
10 sxdoma.<br />
ganyofilebaSi Semovida ssip – samecnierokvleviTi<br />
dawesebulebebis 2009 wlis samecniero<br />
angariSebi, romlebsac CautardaT eqspertiza. yvela<br />
samecniero dawesebulebis angariSma miiRo<br />
dadebiTi Sefaseba. saukeTeso institutis konkursSi<br />
gamarjvebulad gamocxadda aleqsandre janeliZis<br />
geologiis instituti.<br />
ganyofilebam Caatara saerTaSoriso seminari,<br />
sadac mosmenili iyo kolorados saxelmwifo<br />
universitetis, dasavleT avstraliis universitetis<br />
profesorisa da CineTis universitetis mowveuli<br />
sapatio profesoris riCard goldfarbis
84<br />
moxseneba Temaze: `orogenuli oqros sabadoebi –<br />
geologia, kvlevis meTodebi da globaluri modeli~<br />
da samxreT avstraliis geologiuri samsaxuris<br />
sabadoebisa da energoresursebis ganyofilebis<br />
ufrosi mecnier TanamSromlis martin<br />
feaklafis moxseneba `uranis sabadoTa sistemebi:<br />
geologia, kvleva, mopoveba da damuSaveba~.<br />
akad. Ee.gamyreliZe da akademiis wevr-korespondentebi<br />
m.TofCiSvili, m.kakabaZe, f.maisaZe da<br />
d.Sengelia monawileobdnen aleqsandre janeliZis<br />
geologiis institutis 85 wlisTavisadmi miZRvnil<br />
saerTaSoriso saiubileo samecniero konferenciaSi<br />
`kavkasiis geologiis problemebi”, romelic<br />
Catarda TbilisSi. Ggamoqveynda am konferenciis<br />
Tezisebi da geologiuri eqskursiis megzuri inglisur<br />
enaze (avtorebi akad. e.gamyreliZe da<br />
akad.wevr-kor. f.maisaZe).<br />
gamoyenebiTi meqanikis,<br />
manqanaTmSeneblobisa da<br />
marTvis procesebis ganyofileba<br />
gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis procesebis ganyofilebaSi 2011 wlis<br />
1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo akademiis 13 wevri,<br />
MmaT Soris 4 akademikosi da 9 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
4 monografia da wigni, 4 saxelmZRvanelo da 40<br />
samecniero statia.
85<br />
akademikosi robert adamia<br />
monografia<br />
`myari sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis<br />
parametrebis gaangariSebis sainJinro meTodebi”<br />
(TanaavtorobiT; sagamomcemlo saxli `teqnikuri<br />
universiteti”, Tbilisi, 2010, 230 gv.).<br />
naSromi eZRvneba myari sxeulebis dartymiTi<br />
urTierTqmedebis parametrebis gaangariSebis meTodebisa<br />
da algoriTmebis SemuSavebas dartymis<br />
sxvadasxva SesaZlebeli modelisa da sxeulebis<br />
deformaciebis TviseburebaTa gaTvaliswinebiT.<br />
SemoTavazebulia dartymis Teoriis axali mimar-<br />
Tuleba – dartymis procesis fenomenologiuri<br />
aRwera, ris safuZvelzec agebulia dartymiTi<br />
datvirTvebis gaangariSebis inJinruli meTodebi.<br />
mTavari aqcenti gadatanilia metalurgiuli manqanebisa<br />
da mowyobilobebis Zalovan gadacemebSi<br />
dartymiTi urTierTqmedebis parametrebis gansaz-<br />
Rvraze, vinaidan am manqanebis eqspluatacia xasiaTdeba<br />
xSiri avariebiT dartymiTi xasiaTis<br />
mZlavri Zalvebis zemoqmedebis gamo.<br />
statiebi<br />
1) `RreCoebis zegavlenis gamokvleva samanqano<br />
sistemebis dinamikur datvirTvebze” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe, t. 4, #3, 38-42, inglisur enaze).<br />
SemoTavazebulia samanqano agregatebis transmisiebSi<br />
dinamikuri maxasiaTeblebis gaangariSebis<br />
ganzogadebuli meTodika manqanis gaSvebis<br />
sxvadasxva etapze mTavari eleqtroamZravis Zalovan<br />
gadacemebSi RreCoebis Tanaarsebobis gaTvaliswinebiT.<br />
dadgenilia analizuri damokidebuleba<br />
RreCoebis sidideebsa da maTi gavleniT
86<br />
gamowveul damatebiT (dartymiTi xasiaTis) Zalvebs<br />
Soris.<br />
2) `dartymis Zalovani funqciebis gansazRvra<br />
sxeulis deformaciuli modelebis gaTvaliswinebiT”<br />
(TanaavtorobiT; J. `novacia”, #7, quTaisi,<br />
2010, 11-21).<br />
myari sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis<br />
Zalebis gaangariSebis mizniT warmodgenilia sxeulebis<br />
deformirebis SesaZlo modelebi da Ti-<br />
Toeuli modelisaTvis dadgenilia Zalovani funqciebis<br />
gamosaTvleli gantolebani. SemoTavazebulia<br />
dartymis Teoriis axali mimarTuleba, saxeldobr,<br />
dartymiTi procesebis fenomenologiuri<br />
aRwera, romlis safuZvelze SemuSavebulia<br />
dartymiTi datvirTvebis gaangariSebis inJinruli<br />
meTodika.<br />
3) `myari sxeulebis dartymiTi datvirTvebis<br />
tipisa da parametrebis gansazRvris meTodebi” (TanaavtorobiT;<br />
J. `novacia”, #7, quTaisi, 2010, 22-28).<br />
myari sxeulebis dartymiTi procesebisaTvis<br />
dadgenili yvela SesaZlo tipis modelisaTvis<br />
gaangariSebulia dartymis ZiriTadi parametrebis<br />
eqstremaluri mniSvnelobani, saxeldobr, dartymiTi<br />
Zalebis da Telvis kontaqturi deformaciis<br />
maqsimaluri sidideebi da maTi miRwevis<br />
dro, dartymis xangrZlivoba da maqsimaluri<br />
plastikuri narCeni deformaciis mniSvneloba,<br />
agreTve, siCqaris aRdgenis koeficienti da sxv.<br />
4) `sxeulebis dartymiTi urTierTqmedebis Zalebis<br />
gaangariSebis sainJinro meTodebi fenomenologiuri<br />
modelebis gaTvaliswinebiT” (TanaavtorobiT;<br />
J. `novacia”, #7, quTaisi, 2010, 29-37).<br />
myari sxeulebis fizikur-meqanikuri Tvisebebisa<br />
da sxeulebis Sejaxebis siCqareTa mixedviT
87<br />
dadgenilia dartymiTi procesebis sxvadasxva tipis<br />
saangariSo modelebi da SemoTavazebulia<br />
dartymiTi Zalebis gamoTvlisaTvis aucilebel<br />
ZiriTad parametrTa gamosaxulebani.<br />
5) `Caketilkonturiani meqanikuri sistemebis<br />
gardamavali procesebis analizisa da sinTezis<br />
amocanebis Sesaxeb” (TanaavtorobiT; J. `novacia”<br />
#7, quTaisi, 2010, 38-45).<br />
ganxilulia Caketilkonturiani sistemebis<br />
gardamavali procesebis analizisa da optimizaciuri<br />
sinTezis amocanebi. SemuSavebulia aseTi<br />
sistemebisaTvis rxeviTi sixSireebisa da formebis<br />
gamosaTvleli saangariSo algoriTmebi.<br />
6) `milebis adidva-sworebis erToblivi procesebis<br />
parametrebis gansazRvra” (TanaavtorobiT;<br />
`Georgian Engineering News, 2(54), Tbilisi, 2010, 54-57,<br />
inglisur enaze).<br />
mocemulia adidva-sworebis procesis parametrebis<br />
ganmsazRvreli meTodika, rac milebis<br />
dagrexis kuTxis optimaluri sididis mniSvnelobis<br />
gaangariSebis saSualebas iZleva. SesaZlebelia,<br />
agreTve, gaangariSebuli iqnes saadidvo Tvalakze<br />
modebuli mgrexi momenti da narCeni Zabvebis<br />
sidide, rasac didi mniSvneloba aqvs milebis<br />
sworebis meqanizmis konstruirebisa da xarisxiani<br />
produqciis misaRebad .<br />
7) `eileris kuTxeebis gamoTvlis meTodi sivrcobriv<br />
brunvaTa jgufis spinoruli warmodgenis<br />
meSveobiT” (TanaavtorobiT; akademikos daviT<br />
TavxeliZis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli<br />
`gamoyenebiTi meqanika~, Tbilisi, 2010, 18-23).
88<br />
orTogonaluri gardaqmnebis spinoruli warmodgenebis<br />
gamoyenebiT miRebulia gantolebebi,<br />
romlebic gansazRvraven ganzogadebul brunvis<br />
simravleebs. miRebulia Tanafardobani meore<br />
rigis gardaqmnebis kompleqsur unitarul matricebsa<br />
da L<br />
3 brunvis namdvil orTogonalur matricebs<br />
Soris, rac saSualebas iZleva advilad<br />
gamoiTvalos eileris Sesabamisi kuTxeebi da damuSavdes<br />
brunvis procesebis marTvis algoriTmebi.<br />
8) `gardamavali procesebis maTematikuri da<br />
fizikuri modelireba msgavsebis kriteriumebis<br />
gamoyenebiT” (TanaavtorobiT; akademikos daviT TavxeliZis<br />
dabadebidan 100 wlisTavisadmi miZRvnili<br />
stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli `gamoyenebiTi<br />
meqanika~, Tbilisi, 2010, 111-117).<br />
ganxilulia dinamikuri sistemebis modelirebis<br />
zogierTi sakiTxi. SemoTavazebulia pirobebi,<br />
romlebic uzrunvelyofs dinamikuri procesebis<br />
msgavsebas prototipsa da modelSi da romlebic<br />
akavSirebs prototipis da modelis parametrebs.<br />
9) `avtomaturi dganebis damxmare meqanizmebis<br />
racionaluri konstruireba~ (TanaavtorobiT; donbasis<br />
manqanaTmSeneblobis saxelmwifo <strong>akademia</strong>,<br />
samecniero SromaTa krebuli `Обработка материалов<br />
давлением~, #1(22), 2010, 266-269, rusul enaze).<br />
ganxilulia milsaglini avtomaturi dganis<br />
damxmare meqanizmebis konstruqciebi, kerZod, erT<br />
da or samarTulze momuSave meqanizmebi da<br />
milebis gadamyiravebeli mowyobiloba. aRniSnuli<br />
meqanizmebi gamoirCeva maRali swrafqmedebiT, ris<br />
gamoc SesaZlebelia maTi gamoyeneba mcire milsaglin<br />
agregatebze, romlebic gamoirCeva muSa-
89<br />
obis maRali tempiT. meqanizmebi uzrunvelyofen<br />
dganis mwarmoeblobisa da milis sizustis zrdas,<br />
agreTve, momsaxure personalis Sromis pirobebis<br />
gaumjobesebas.<br />
akad. r.adamia monawileobas Rebulobs SoTa<br />
rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantiT<br />
dafinansebuli proeqtis SesrulebaSi `robot-manipulatorebis<br />
sivrcobrivi moZraobebis<br />
marTvis axali teqnologiuri procedura~ (2010-<br />
2012).<br />
igi aris perioduli samecniero Jurnalis<br />
`novacia” (quTaisi) mTavari redaqtori.<br />
akademikosi mindia saluqvaZe<br />
statiebi<br />
1) `mravlkriteriuli identifikaciis meTodebi<br />
dinamikuri sistemebisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />
arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />
SromaTa krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 36-60).<br />
ganxilulia sistemaTa identifikaciis amocana<br />
mravalkriteriuli optimizaciis poziciidan<br />
da naCvenebia aseTi midgomis mizanSewoniloba<br />
praqtikuli moTxovnilebebis TvalsazrisiT. maRali<br />
rangis erTi diferencialuri gantolebiT aRwerili<br />
modelisaTvis monaxulia grinis funqcia<br />
Semaval da gamomaval signalebs Soris analizuri<br />
kavSirisaTvis. wrfivi dinamikuri arastacionaruli<br />
sistemebiT aRwerili modelebisaTvis moyvanilia<br />
marTvadobisa da dakvirvebadobis sakmarisi,<br />
xolo stacionaruli sistemebis SemTxvevaSi<br />
_ aucilebeli pirobebic. ganxilulia dinamikuri<br />
sistemebis diskretizaciis sqema da Camoyalibebulia<br />
identifikaciis rekurentuli algoriTmi
90<br />
matriculi modelebisaTvis. dasabuTebulia marTkuTxa<br />
matricis penrouzis azriT Sebrunebadobis<br />
cnebis gamoyenebis upiratesoba standartuli da<br />
mravalkriteriuli identifikaciis algoriTmebisaTvis.<br />
Mmoyvanilia saTanado debuleba matricis<br />
fsevdoSebrunebulis eqstremaluri Tvisebis Sesaxeb.<br />
2) `wrfivi arastacionaruli sistemebis identifikacia<br />
da modelireba~ (TanaavtorobiT; arCil<br />
eliaSvilis marTvis sistemebis institutis SromaTa<br />
krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 9-16).<br />
damuSavebulia wrfivi arastacionaruli dinamikuri<br />
sistemebis parametruli identifikaciis<br />
meTodi. parametruli identifikaciis amocana dasmulia<br />
rogorc wrfivi Cveulebrivi diferncialuri<br />
gantolebis koSis amocanis Sebrunebuli<br />
amocana. sistemis parametrebze, Sesaval da gamosaval<br />
cvladebze garkveuli SezRudvebis dros<br />
formulirebuli da damtkicebulia Teorema iseTi<br />
intervalis arsebobis Sesaxeb, sadac sistemis<br />
uwyveti parametrebi identificirebadia. parametrebis<br />
Sefasebis algoriTmi da modelis dadasturebis<br />
sakiTxi gamokvleulia meore rigis sistemis<br />
magaliTze rogorc analizurad, ise kompiuteruli<br />
modelirebis saSualebiT.<br />
3) `xarisxis kriteriumTa sivrcis metrikis<br />
Tvisebebis gamokvleva mravalkriteriuli optimizaciis<br />
amocanebis amoxsnisas” (TanaavtorobiT;<br />
Applied Mathematics and Computation, v. 217, issue 3, aSS,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
SemoTavazebulia axali meTodi dasaproeqtebeli<br />
sistemebis optimizaciis misaRwevad. igi<br />
efuZneba xarisxis kriteriumTa sivrcis metrikis
91<br />
gansazRvras da am sivrcis nebismier or wertils<br />
Soris manZilis Sesabamisi invariantis moZebnas.<br />
4) `araskalaruli optimizaciis gluvi da<br />
aragluvi amocanebi” (akademikos iveri frangiSvilis<br />
dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saer-<br />
TaSoriso samecniero konferencia „sainformacio<br />
da kompiuteruli teqnologiebi, modelireba, mar-<br />
Tva“, sagamomcemli saxli `teqnikuri universiteti~,<br />
Tbilisi, 2010, 103-104, rusul enaze).<br />
ganxilulia optimalobis pirobebi araskalaruli<br />
optimizaciis gluvi da aragluvi amocanebisaTvis.<br />
miRebuli rezultatebi SeiZleba gamoyenebul<br />
iqnes rogorc statikuri, aseve araskalaruli<br />
optimizaciis dinamikuri amocanebisaTvis.<br />
5) `eqstremalobis pirobebi araskalaruli<br />
optimizaciis amocanebSi mravalsaxa asaxvebiT”<br />
(TanaavtorobiT; arCil eliaSvilis marTvis sistemebis<br />
institutis SromaTa krebuli, #14, Tbilisi,<br />
2010, 17-35, rusul enaze).<br />
avtorebi eyrdnobian mxebi epiwarmoebulis<br />
cnebas mravalsaxa asaxvebisaTvis, romelic warmoadgens<br />
obenis mier Semotanili zeda mxebi warmoebulis<br />
cnebis modifikacias. Aaraskalaruli optimizaciis<br />
amocanebisaTvis mravalsaxa miznobrivi<br />
funqciebiT mxebi epiwarmoebulis cnebis safuZvelze<br />
damtkicebulia optimalobis aucilebeli<br />
da sakmarisi pirobebi saTanado daSvebaSi.<br />
6) `wylis nakadebSi dabinZurebis xarisxis Sefaseba<br />
wyalSi gaxsnili Jangbadis identifikaciis<br />
saSualebiT~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> qimiuri<br />
Jurnali, t. 10, #4, Tbilisi, 2010, inglisur enaze).<br />
gaxsnili Jangbadis Semcveloba wylis nakadis<br />
raime ubanze an garkveul adgilze, gaxsnili
92<br />
Jangbadis deficiti an misi biologiuri moxmareba<br />
xSirad axasiaTebs wylis xarisxs. wyalSi<br />
gaxsnili Jangbadis koncentracia warmoadgens<br />
wylis dabinZurebis saerTo maxasiaTebels da misi<br />
identifikaciisas gadawyvetileba modelis `saukeTeso”<br />
struqturis arCevis Sesaxeb miiReba ara<br />
marto Cveulebrivi F-kriteriumis, aramed simravluri<br />
korelaciis koeficientis mniSvnelobisa da<br />
regresiis koeficientebis r-kriteriumebis analizis<br />
mixedviT, xolo parametrebis Sefaseba modelis<br />
miRebuli saukeTeso struqturisas xorcieldeba<br />
umciresi kvadratebis meTodis gamoyenebis<br />
safuZvelze. Aagebulia mdinare mtkvris ubanze<br />
wyalSi gaxsnili Jangbadis wrfivi da arawrfivi<br />
modelebi da Catarebulia maTi analizi.<br />
akad. m.saluqvaZe monawileobda konferenciebSi<br />
da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `wylis dabinZurebis Sefaseba nakadebSi<br />
xsnadi Jangbadis identifikaciis saSualebiT~ (saerTaSoriso<br />
konferencia `Tanamedroveobis Ziri-<br />
Tadi ekologiuri problemebi da ekologia”, Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ `qarTuli samecniero skolis miRwevebi optimizaciis<br />
Teoriuli da praqtikuli problemebis<br />
gadawyvetaSi~ (akademikos iveri frangiSvilis<br />
dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />
konferencia „sainformacio da kompiuteruli<br />
teqnologiebi, modelireba, marTva“, sagamomcemlo<br />
saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />
2010).<br />
_ `araskalaruli optimizaciis gluvi da<br />
aragluvi amocanebi~ (akademokos iveri frangiSvilis<br />
dabadebis 80 wlisTavisadmi miZRvnili saer-
93<br />
TaSoriso konferencia „sainformacio da kompiuteruli<br />
teqnologiebi, modelireba, marTva“, sagamomcemlo<br />
saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />
2010).<br />
akad. m.saluqvaZis mTavari redaqtorobiT gamoica<br />
arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />
SromaTa krebuli `marTvis Teoria, mar-<br />
Tvis sistemebi, informatika~ #14, Tbilisi, 2010.<br />
akad. m.saluqvaZe yovelTviuri samecniero-referirebuli<br />
Jurnalis _ `mecniereba da teqnologiebi”<br />
mTavari redaqtoris movaleobis Semsrulebelia.<br />
akademikosi vaxtang QWiWinaZe<br />
statia<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> energetikuli resursebis optimalurad<br />
gamoyenebisa da energetikuli usafr-<br />
Txoebis problemebis Sesaxeb~ (TanaavtorobiT;<br />
arCil eliaSvilis marTvis sistemebis institutis<br />
SromaTa krebuli, #14, Tbilisi, 2010, 131-136).<br />
moyvanilia monacemebi <strong>saqarTvelos</strong> rogorc<br />
tradiciuli, ise e.w. aratradiciuli ganaxlebadi<br />
energoresursebis Sesaxeb. Gganxilulia qveynis<br />
energousafrTxoebis zogierTi sakiTxi. Camoyalibebulia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> eleqtroenergetikuli sistemis<br />
maTematikuri modeli, ris safuZvelzec<br />
amoxsnilia saTanado optimizaciis amocana. naCvenebia,<br />
rom eleqtroenergiaze moTxovnilebis dakmayofileba<br />
(wliuri moxmareba 45 mlrd.kvt.sT)<br />
<strong>saqarTvelos</strong> SeuZlia sakuTar energetikul resursebze<br />
dayrdnobiT.
94<br />
akademiis wevr-korespondenti guram gabriCiZe<br />
statiebi<br />
1) `nagebobaTa arawrfivi dinamikuri gaangari-<br />
Sebis erTi iteraciuli meTodis Sesaxeb” (saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />
t. 4, #1, 2010, 70-73, inglisur enaze).<br />
ganxilulia nagebobaTa arawrfivi dinamikuri<br />
gaangariSebis meTodi, romelic SemoTavazebulia<br />
seismomedegi mSeneblobis regulirebis evropul<br />
dokumentSi EC-8,3. Mmisi arsi SeiZleba ase Camoyalibdes:<br />
nageboba gaiangariSeba speqtraluri me-<br />
TodiT srul seismur datvirTvaze reduqciis<br />
koeficientis gareSe.Aam gziT miRebul gadaadgilebaTa<br />
velze mowmdeba nagebobis elementebi _<br />
ramdenad SeZleben isini moergon am gadaadgilebebs<br />
ise, rom ar gadaaWarbon simtkicis zRvars<br />
da ar amowuron damyolobis unari. SemoTavazebulia<br />
am midgomis gagrZeleba iteraciuli procesis<br />
damatebiT da meTodis gavrceleba dinamikur<br />
amocanebze, romlebic cxadi sqemiT Seicaven<br />
dros.<br />
2) `unda daicvan Tu ara ucxourma firmebma<br />
<strong>erovnuli</strong> samSeneblo normebi?~ (gaz. `Georgian Times~,<br />
33(599), 3-30 seqtemberi, Tbilisi, 2010).<br />
sagazeTo werilSi ganmartebulia saqarTveloSi<br />
moqmedi kanonis Sinaarsi, romelic gulisxmobs<br />
samSeneblo dargSi registrirebuli normebis<br />
aucilebel Sesrulebas da maTi Sesrulebis<br />
kontrols saxelmwifo struqturebis mier.<br />
akad.wevr-kor. g.gabriCiZe iyo kiriak zavrievis<br />
samSeneblo meqanikisa da seismomedegobis<br />
institutSi 2010 wels damTavrebuli samecnierokvleviTi<br />
Temis xelmZRvaneli.
95<br />
igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />
moxsenebebiT:<br />
_ `dinamikur zemoqmedebaze nagebobebis gaangariSebis<br />
erTi iteraciuli meTodis Sesaxeb” (saerTaSoriso<br />
samecniero-teqnikuri konferencia sam-<br />
Seneblo meqanikis problemebze, stu, Tbilisi, 2010);<br />
_ `puSoveri Tu overpuSi~ (evropis XIV konferencia<br />
seismomedeg mSeneblobaSi, skopie, makedonia,<br />
2010);<br />
_ `seismomedegi mSeneblobis ideologia, ganviTarebis<br />
istoria, axali Sexedulebebi da maTematikuri<br />
modelebi” (<strong>saqarTvelos</strong> meqanikosTa kav-<br />
Siris pirveli yovelwliuri konferencia, Tbilisi,<br />
2010).<br />
akademiis akademiur sabWoze akad.wevr-kor.<br />
g.gabriCiZem gaakeTa samecniero moxseneba Temaze:<br />
`miwisZvrebi, seismuri riski da pasuxismgebloba“.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
giorgi gogiCaiSvili<br />
saxelmZRvanelo<br />
`sainformacio teqnologiebi~ (TanaavtorobiT;<br />
sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti”,<br />
Tbilisi, 2010, 400 gv.).<br />
meToduradaa warmodgenili Sesaswavli masala,<br />
CamoTvlilia sakontrolo kiTxvebi da mocemulia<br />
davalebebi kompiuterze Sesasruleblad<br />
iseTi saofise programuli sistemebisaTvis, rogoricaa<br />
`teqsturi redaqtori”, `eleqtronuli<br />
prezentacia” da `eleqtronuli cxrilebi”.
96<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
daviT TavxeliZe<br />
saxelmZRvanelo<br />
`meqanizmebisa da manqanebis Teoria” (TanaavtorobiT;<br />
sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti”,<br />
Tbilisi, 2010, 291 gv.).<br />
saxelmZRvanelo Sedgeba sami nawilisagan.<br />
pirvel nawilSi ganxilulia meqanizmebis struqturisa<br />
da kinematikis sakiTxebi, meore nawilSi<br />
meqanizmebisa da manqanebis dinamika, mesame nawili<br />
ki daTmobili aqvs meqanizmebis sinTezis, manqanebis<br />
moZraobis regulirebisa da marTvis saki-<br />
Txebs. ganxilulia samrewvelo robotebis Semsrulebeli<br />
meqanizmebis daproeqtebis safuZvlebi.<br />
saxelmZRvaneloSi ganxiluli amocanebis amoxsna<br />
emyareba grafikul da analizur meTodebs Tanamedrove<br />
informaciuli teqnologiebis gamoyenebiT.<br />
saxelmZRvanelo gankuTvnilia <strong>saqarTvelos</strong><br />
umaRlesi teqnikuri saswavleblebis meqanikis in-<br />
Jineriis bakalavrebisaTvis.<br />
statiebi<br />
1) `moZraobis ori Tavisuflebis xarisxis<br />
xuTrgola berketuli meqanizmis pirdapiri geometriuli<br />
amocanis amoxsnis sakiTxisadmi” (TanaavtorobiT;<br />
akademikos daviT TavxeliZis dabadebidan<br />
100 wlis aRsaniSnavad stu-s mier gamocemuli<br />
SromaTa krebuli `gamoyenebiTi meqanika~,<br />
Tbilisi, 2010, 37-41).<br />
SemoTavazebulia mravalrgoliani berketuli<br />
meqanizmebis kinematikuri parametrebis gaangari-<br />
Sebis originaluri meTodi, romelic dafuZnebulia<br />
erTgvarovan koordinatTa sistemis gamoyenebaze.<br />
aRniSnuli meTodis gamoyeneba amZravTa sis-
97<br />
temis swrafqmedebis sagrZnoblad gazrdis saSualebas<br />
iZleva.<br />
2) `berketuli meqanizmebis rgolebis sakuTari<br />
sixSireebis gansazRvra” (TanaavtorobiT; akademikos<br />
daviT TavxeliZis dabadebidan 100 wlis<br />
aRsaniSnavad stu-s mier gamocemuli SromaTa krebuli<br />
`gamoyenebiTi meqanika~, Tbilisi, 2010, 166-172,<br />
inglisur enaze).<br />
dinamikuri sixistis meTodis gamoyenebis safuZvelze<br />
SemoTavazebulia sivrciTi Reros rogorc<br />
berketuli meqanizmis Semadgeneli rgolis<br />
sakuTari sixSireebisa da rxevebis sakuTari formebis<br />
gaangariSebis meTodologia. amocanis amoxsnisas<br />
gaTvaliswinebulia Reros drekadi maxasiaTeblebi.<br />
naSromSi miRebuli gamosaxulebebis<br />
saSualebiT rezultatebi mocemulia cifruli<br />
saxiT.<br />
akademiis wevr-korespondenti Tamaz iamaniZe<br />
statia<br />
`sazRvarze Seyursuli Zalis moZraobiT gamowveuli<br />
orTotropuli naxevarsibrtyis SeSfoTebis<br />
Sesaxeb” (TanaavtorobiT, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 39-43,<br />
inglisur enaze).<br />
ganxilulia tanis daZabuli mdgomareoba,<br />
romelic gamowveulia mis sazRvrebze mudmivi<br />
siCqariT moZravi n StampebiT. dadgenilia, Tu tanis<br />
drekadobis moduli didia, Stampis moZraobis<br />
siCqare mcirea. Tu ugulvebelvyofT tanis drekadobis<br />
moduls, am SemTxvevaSi grZivi da ganivi<br />
talRebis gavrcelebis siCqare aseve mcirea da<br />
Stampis moZraobis gavlena mcire siCqareebis (10-
98<br />
20 m/wm) dros sakmaod mniSvnelovania. ganxilulia<br />
SemTxveva, rodesac Stampis moZraobis siCqare<br />
tanSi grZivi da ganivi talRebis gavrcelebis<br />
siCqareze naklebia. amasTan, praqtikidan gamomdinare<br />
mosazrebebis gamo, zebgeriTi siCqariT moZraoba<br />
ar warmoadgens interess. dadgenilia, rom<br />
xaxunis Zalis gavlena gansakuTrebiT SeimCneva<br />
sakontaqto areSi da sakontaqto Zabvebi nawildebian<br />
Stampis fuZis sasazRvro wertilebSi, rac,<br />
Tavis mxriv, gavlenas axdens tanis daZabul<br />
mdgomareobaze.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
elguja meZmariaSvili<br />
statiebi<br />
1) ,,qarTuli samxedro enciklopediuri leqsikoni”<br />
_ NATO-sTan urTierTTavsebadi TanamSromlobis<br />
ganxorcielebis winapiroba~ (J. `samxedro<br />
Teoria”, #1(2), 2010).<br />
ganxilulia qarTul enaze Seqmnili samxedro<br />
cnebebis Tanamedrove da srulfasovani bazis mni-<br />
Svneloba qveynis <strong>erovnuli</strong> usafrTxoebis mdgradi<br />
ganviTarebis saqmeSi.<br />
2) `specialuri transformirebadsistemebiani<br />
meqanizmebis struqturuli analizi~ (`Problems of<br />
Mechanics”, Tbilisi, 2010, #2(39), 15-25, inglisur<br />
enaze).<br />
ganxilulia regularul struqturul elementebiani<br />
pantografis tipis transformirebadi sistemis<br />
struqturuli da kinematikuri analizi<br />
sivrciTi transformaciis dros, gansazRvrulia<br />
meqanizmis geometriuli parametrebis cvlilebis<br />
kanonzomierebani, romlebic uzrunvelyofen sis-
99<br />
temis ganSlas TaRovan zedapirze. miRebuli Sedegebi<br />
saSualebas iZleva Camoyalibdes transformirebadi<br />
TaRovani sistemis dinamikuri modeli,<br />
romlis safuZvelzec SesaZlebelia msjeloba<br />
ganxiluli sistemis optimaluri kinematikuri<br />
parametrebis gansazRvraze programuli monacemebis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
3) `erTmaliani transformirebadi gasaSleli<br />
xidi~ (`Problems of Mechanics”, Tbilisi, 2010, #3(40),<br />
25-31, inglisur enaze).<br />
mravaljeradi gamoyenebis erTmaliani transformirebadi<br />
eqstremaluri xidis optimaluri variantis<br />
SesarCevad gamokvleulia sxvadasxva tipisa<br />
da konstruqciis axali sistemebi sivrciTi<br />
transformaciis dros. xidis transportireba da<br />
gadasalax winaaRmdegobaze gaSla-dakecva xorcieldeba<br />
erTi satransporto-samontaJo saSualebiT<br />
_ tankiT, avtomanqaniT an vertmfreniT. misi montaJi<br />
da demontaJi moiTxovs ramdenime wuTs da<br />
igi xorcieldeba mZRolisa da operatoris satransporto-samontaJo<br />
saSualebidan gadmousvlelad.<br />
warmodgenil konstruqciaSi xidis mali<br />
gazrdilia 48 metramde, xolo misi dakecili<br />
satransporto paketis wona da gabaritebi igivea,<br />
rac ukve arsebuli 24 metriani malis mqone<br />
xidebisa. Catarebuli kvlevebis safuZvelze Semu-<br />
Savebulia erTmaliani transformirebadi xidis<br />
optimaluri konstruqcia Sesabamisi teqnikuri<br />
maxasiaTeblebiT.<br />
4) `gasaSleli xidis principuli konstruqciuli<br />
sqema da sistemis Zaluri analizi~ (`Problems<br />
of Mechanics”, Tbilisi, 2010, #4(41), 72-77, inglisur<br />
enaze).
100<br />
ganxilulia gasaSleli xidis principuli<br />
konstruqciuli sqema da sistemis kinematikuri da<br />
Zaluri analizi transformaciis dros. gansaz-<br />
Rvrulia meqanizmis geometriuli parametrebis<br />
cvlilebis kanonzomierebani, romlebic uzrunvelyofen<br />
sistemis ganSlas TaRovan zedapirze.<br />
miRebuli Sedegebi saSualebas iZleva Camoyalibdes<br />
transformirebadi TaRovani sistemis dinamikuri<br />
modeli, romlis safuZvelzec SesaZlebelia<br />
vimsjeloT ganxiluli sistemis optimaluri<br />
kinematikuri parametrebis gansazRvraze programuli<br />
monacemebis gaTvaliswinebiT.<br />
5) `Zalovani rgoluri sistemis struqturuli<br />
da kinematikuri analizi~ (`Problems of Mechanics”,<br />
Tbilisi, 2010, #4(41), 90-95, inglisur enaze).<br />
ganixileba Zalovani rgoluri sistema, romelic<br />
Sedgeba paralelogramis saxis pantografuli<br />
tipis meqanizmebisagan, romlebic warmoadgenen<br />
simetriul, Rerovani elementebisagan Semdgar kinematikur<br />
jaWvs, romelic transformirebis dros<br />
masSi Semavali elementebis struqturis Sesabamisad<br />
qmnis rkalur an wriul regularul sistemebs.<br />
aseTi sistemebis struqturuli da kinematikuri<br />
analizis safuZvelze SesaZlebelia optimaluri<br />
konstruqciuli parametrebis dadgena mo-<br />
Txovnili sinTezis amocanebis gadasawyvetad.<br />
6) `<strong>saqarTvelos</strong> teritoriis saomari garemo<br />
da erTiani samxedro-sainJinro uzrunvelyofis<br />
Seqmnis winapirobebi~ (J. `samxedro Teoria”, #1(2),<br />
Tbilisi, 2010).<br />
ganxilulia saqarTveloSi SeiaraRebuli Zalebis<br />
dapirispirebis saxasiaTo garemo, kerZod,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teritoriis TavdacvisaTvis mzadyofnisa<br />
da erTiani samxedro-sainJinro uzrunvel-
101<br />
yofis saomari, sagangebo da eqstremaluri garemo,<br />
agreTve erTiani samxedro-sainJinro sistemis<br />
Seqmnis winapirobebi.<br />
7) `samxedro-sainJinro xelovnebis ganviTarebis<br />
istoriis sistemuri modeli~ (J. `samxedro<br />
Teoria” #1(2), Tbilisi, 2010).<br />
istoriuli ganviTarebis aRwerisa da SefasebaTa<br />
mravali wyaros analizis safuZvelze gansazRvrulia<br />
samxedro-sainJinro xelovnebis kategoriebi.<br />
warmodgenilia samxedro-sainJinro xelovnebis<br />
sistemuri analizi istoriuli qronologiis,<br />
brZolebisa da operaciebis axali fizikuri<br />
Tvisebebis sabrZolo iaraRebisa da masalebis<br />
saxeobaTa warmoSobis mixedviT.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilma evropuli<br />
kosmosuri saagentos (ESA) samecniero<br />
konferenciaze `kosmosuri antenebi~ (niderlandebis<br />
samefo) gaakeTa ori moxseneba:<br />
_ `kosmosuri orcilindriani rgoluri refleqtoris<br />
koncefcia kosmosuri gamoyenebisaTvis~;<br />
_ `kabeluri sistemebis gamoyenebis perspeqtivebi<br />
gasaSlel kosmosur refleqtorebSi~.<br />
2010 w. akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />
nagebobebis, specialuri sistemebisa da<br />
sainJinro uzrunvelyofis institutSi daiwyo specialuri<br />
samwliani programa. Pprogramis mizania<br />
gamokveTos saqarTveloSi arsebuli gzebis, xidebis,<br />
gvirabebis, sagzao gadasasvlelebis, uReltexilebis,<br />
kaSxlebis, wyalsacavebis, portebis,<br />
eleqtrogadamcemi xazebisa da sxva nagebobebis<br />
funqcia samxedro gamoyenebis mizniT.
102<br />
2010 w. akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT:<br />
_ Sesrulda samecniero-kvleviTi Tema `gasaSleli<br />
48 metri malis mqone sabazo xidis erTiani<br />
konstruqciisa da misi calkeuli blokebis konstruqciuli<br />
sqemebis Seqmna~;<br />
_ Seiqmna da winaswari analizi Cautarda<br />
didi gasaSleli kosmosuri refleqtorebis axal<br />
sqemas. sqema mzaddeba dasapatenteblad;<br />
_ damzadda da nawilobriv gamoicada 6 danadgari.<br />
aRniSnuli danadgarebi masStaburi modelirebis<br />
doneze ganapirobeben erTmagi da ormagi<br />
pantografebis muSaobas, iavertis winaswardaZabuli<br />
bagirovani vanturi fermebis daZabvis<br />
principebs da koncentratorebSi zedapiris<br />
daWimulobisaTvis teqnologiuri badis drekadobis<br />
Zalis gamoyenebis SesaZleblobebs.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis grantiT<br />
ganisazRvra mravalmxrivi gamoyenebis axali<br />
transformirebadi Zalovani rgolis konstruqcia.<br />
samuSao moicavda rogorc Teoriul nawils, aseve<br />
eqsperimentul kvlevebs.<br />
akad.wevr-kor. e.meZmariaSvili xelmZRvanelobs<br />
evropuli kosmosuri saagentos (ESA) kontraqts<br />
#4000102096/10/NL/PA SOW:TEC-MSS/2010/84/In/<br />
JS (2010-2012). kontraqtSi monawileobs miunxenis<br />
teqnikuri universitetis (gfr) msubuqi konstruqciebis<br />
instituti da <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />
nagebobebis, specialuri sistemebisa<br />
da sainJinro uzrunvelyofis instituti. samuSaos<br />
mizania axali Taobis didi gasaSleli kosmosuri<br />
refleqtoruli sakomunikacio antenebis Seqmna.
103<br />
2010 wels akad.wevr-kor. e.meZmariaSvilis xelmZRvanelobiT<br />
SemuSavda sawyisi poziciebi didi<br />
gasaSleli kosmosuri refleqtorebis SeqmnisaTvis,<br />
rac mocemul etapze gulisxmobs maRali<br />
sizustis refleqtoris Seqmnas 4-25 metri diametris<br />
farglebSi. evropuli kosmosuri saagentos<br />
mier (ESA) mowonebul iqna Sesrulebuli<br />
samuSao da ganisazRvra ori konkretuli sqemis<br />
Semdgomi kvleva.<br />
igi xelmZRvanelobs da avtorTa koleqtivTan<br />
erTad uSualod monawileobs qarTuli samxedro<br />
enciklopediuri leqsikonis SeqmnaSi, romlis<br />
gamocema igegmeba 2012 wlisTvis.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
arCil frangiSvili<br />
wigni<br />
„maTematikis, meqanikisa da sainJinro meqanikis<br />
ganviTareba saqarTveloSi“ (TanaavtorobiT; sagamomcemlo<br />
saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />
2010, 247 gv.).<br />
wigni dawerilia qarTul, inglisur da rusul<br />
enebze. misi mizania sazogadoebas gaacnos im<br />
mecnierTa saxelebi, romelTa moRvaweobam pirvelxarisxovani<br />
roli Seasrula saqarTveloSi ma-<br />
Tematikisa da meqanikis disciplinaTa dafuZnebasa<br />
da ganviTarebaSi; gaSuqebulia, agreTve, iv.javaxiSvilis<br />
sax. Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
bazaze daarsebul <strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitetSi<br />
moRvawe gamoCenili inJiner-meqanikosebis<br />
damsaxureba, aseve <strong>saqarTvelos</strong> farglebs<br />
gareT moRvawe gamoCenili qarTveli inJinrebisa<br />
da konstruqtorebis warmatebuli saqmianoba. wig-
104<br />
nSi, ZiriTadad, warmodgenili arian mecnieri ma-<br />
Tematikosebi da meqanikosebi, inJinrebi da konstruqtorebi,<br />
romlebic XX saukuneSi moRvaweobdnen.<br />
saxelmZRvaneloebi<br />
1) „kulturologia“ (TanaavtorobiT; sagamomcemlo<br />
saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />
2010, 426 gv.).<br />
naSromi warmoadgens kulturologiis problemebis<br />
istoriul-literaturul da filosofiur<br />
WrilSi gaSuqebis mcdelobas. masSi gaTvaliswinebulia<br />
kulturologiur mecnierebaSi ukanasknel<br />
xans miRweuli siaxleni. studentebi ecnobian iseT<br />
sakiTxebs, rogoricaa: qarTuli da msoflio kultura,<br />
kultura da politika, kultura da religia,<br />
kultura da mxatvruli azrovneba, kultura da<br />
<strong>erovnuli</strong> fenomeni, kultura da globalizacia,<br />
sircxvilisa da danaSaulis kulturebi, kultura<br />
da mecniereba da sxv. saxelmZRvanelos mizania<br />
studenti aziaros im codnas, uromlisodac Tanamedrove<br />
civilizebuli pirovneba warmoudgenelia.<br />
2) „C++ yvelasaTvis“ (sagamomcemlo saxli<br />
`teqnikuri universiteti~, Tbilisi, 2010, 464 gv.)<br />
wigni eZRvneba C++ enis obieqtebis agebas da<br />
maT Soris Tanamoqmedebis mowesrigebas, romlis<br />
gareSe SeuZlebelia daprogramebis am enis<br />
Seswavla. mokle da martivi magaliTebis ganxilvis<br />
kvalobaze mkiTxveli TandaTanobiT ecnoba<br />
obieqtze orientirebuli daprogramebis ideaTa<br />
wres da C++ enis ZiriTad konstruqciebs. wigni<br />
gankuTvnilia saSualo da ufrosi klasebis moswavleebisaTvis,<br />
agreTve, bakalavriatis pirvelimeore<br />
kursebis studentebisaTvis.
105<br />
statiebi<br />
1) „formaluri neironis modeli cifruli<br />
sakomunikacio arxebis dasarezerveblad“ (,,Georgian<br />
Engineering News“, #2, Tbilisi, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
statia eZRvneba kavSirgabmulobis binaruli<br />
arxebis axali meTodebis damuSavebas darezervebis<br />
TeoriaSi. es meTodebi efuZneba formaluri<br />
neironis models da iTvaliswinebs aseTi arxebis<br />
Semcvel sistemaTa modelirebis statistikuri<br />
algoriTmebis ganviTarebas. msgavsi amocanebis<br />
amoxsnis sirTule dakavSirebulia gadamwyveti<br />
mowyobilobis Secdomis albaTobisaTvis Sefasebis<br />
ararsebobasTan. damatebiT Seswavlas moi-<br />
Txovs zRurbluri elementebis gamosasvlelze<br />
Secdomis albaTobis asimptoturi Sefaseba, roca<br />
darezervebuli Semavali arxebis raodenoba usasrulod<br />
izrdeba. saWiroa, agreTve, zRurbluri<br />
elementebis optimaluri wonebis uzrunvelyofa<br />
da am meTodebis SedarebiTi analizis Catareba.<br />
2) „cikluri adaptacia ukukavSirebis gareSe“<br />
(,,Georgian Engineering News“, #3, Tbilisi, 2010, rusul<br />
enaze).<br />
naSromi eZRvneba ciklur adaptacias ukukav-<br />
Siris gamouyeneblad. cikluri adaptaciis realizaciisas<br />
mocemulia Semavali arxidan moxsnili<br />
signalis garedan mowodebul swor pasuxTan Sedarebis<br />
ricxvi. es Sedarebebi tardeba drois<br />
sataqto momentebSi da moicavs ciklad wodebul<br />
gansazRvrul periods. adaptaciis ciklis dasasruls<br />
Catarebul dakvirvebaSi aRmoCenili Secdomebis<br />
SemTxveviTi ricxvi garkveul Sesasvlelze<br />
iZleva Secdomis albaTobis Sefasebas Sesabamis
106<br />
Sesasvlelze, Tu, rasakvirvelia, SedarebaTa ricxvi<br />
sakmarisad didia. es Sefasebebi gamoiyeneba<br />
Semdeg SesasvlelTa wonebis dasayeneblad adaptaciis<br />
ciklis dasasruls. axali cikli iwyeba<br />
mxolod xsenebuli operaciis Semdeg da igi kvlav<br />
Seicavs SedarebaTa imave raodenobas sataqto momentebSi.<br />
SedarebaTa dros aRiricxeba im SemTxvevaTa<br />
raodenoba, roca signali garkveul Sesasvlelze<br />
ar daemTxveva garedan miwodebul swor<br />
pasuxs. Sesasvlelebze SecdomaTa aseTi gziT<br />
gansazRvruli albaTobebis sidideebi gamoiyeneba<br />
axali wonebis dasayeneblad, ris Semdeg iwyeba<br />
momdevno cikli. ciklur adaptacias ukukavSiris<br />
gareSe SezRuduli gamoyeneba aqvs, radgan garedan<br />
saWiroa swori pasuxis miwodeba. maT, ZiriTadad,<br />
moxmarebis ori sfero axasiaTebs:<br />
_ mowyobilobis sawyisi adaptacia;<br />
_ wonebis perioduli koreqtireba gadamwyveti<br />
organos eqspluataciis dros matestirebeli<br />
programebis gaSvebisas cnobili pasuxebiT.<br />
3) „kompiuteruli qselebis datvirTvis pikur<br />
momentebSi Warbi paketebis marTvis optoeleqtronuli<br />
kompiuteri” (JurnalSi „V Internacional Conference<br />
on Optoelectronic Information Technologies PHO-<br />
TONICS-ODS VNTU“, vinica, ukraina, 2010, rusul<br />
enaze).<br />
SemoTavazebulia kompiuteruli qselebis optikur-boWkovan<br />
interfeisebSi Warbi paketebis dayovnebis<br />
Sefasebis efeqturi meTodi. swrafqmedebis<br />
amaRlebisaTvis damuSavebulia optoeleqtronuli<br />
procesori.<br />
4) `Savi zRvis auzis qveynebis teritoriuli<br />
mdinareebis wylis dabinZurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebis<br />
erTiani monitoringis sistemis
107<br />
Seqmnisa da ekologiur-prevenciuli RonisZiebebis<br />
SemuSavebis Sesaxeb“ (J. „mSenebloba“, #1(16), Tbilisi,<br />
2010).<br />
SemoTavazebulia mdinareebis wylis dabin-<br />
Zurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebisa da<br />
monitoring-kontrolis erTiani sainformacio sistemis<br />
agebis SesaZlebloba, romelic SeiZleba<br />
gamoyenebul iqnes (sakiTxis dasmis SemTxvevaSi)<br />
Savi zRvis auzis qveynebis (saqarTvelo, TurqeTi,<br />
bulgareTi, rumineTi, ukraina) teritoriuli<br />
mdinareebis wylis dabinZurebis xarisxis Sefaseba-prognozirebisaTvis<br />
da monitoring-kontrolis<br />
sistemis Seqmnisa da ekologiur-prevenciuli<br />
RonisZiebebis SemuSavebis mizniT.<br />
5) „mosaxleobisa da turistebis kulturuli<br />
dasvenebisa da garTobisaTvis gankuTvnili kompleqs<br />
„delfinis~ perspeqtiuli modeli~ (J. „mSenebloba“,<br />
#1(16), Tbilisi, 2010).<br />
SemoTavazebulia novacia _ mosaxleobisa da<br />
turistebis kulturuli dasvenebisa da garTobisaTvis<br />
gankuTvnil kompleqs `delfinis” saproeqto<br />
modeli, agebuli Taviseburi motivtive napirdamcavi<br />
nagebobebis kaskadis gamoyenebis bazaze.<br />
modeli rekomendebulia Sesabamis inovaciur<br />
proeqtebSi gamosayeneblad <strong>saqarTvelos</strong> qalaqeb-<br />
Si baTumSi, foTSi da sxv., aseve saerTaSoriso<br />
masStabiT.<br />
6) „konfliqtebis modelireba da analizi<br />
Tanamedrove TamaSTa Teoriis gamoyenebiT” (<strong>saqarTvelos</strong><br />
teqnikuri universitetis Sromebis krebuli,<br />
#1(8), Tbilisi, 2010).<br />
ganxilulia TamaSTa Teoriis Tanamedrove<br />
meTodebi, romlebic saSualebas iZleva socialur-politikuri<br />
procesebis dinamikasa da
108<br />
rTul konfliqtur situaciebSi miRebul iqnes<br />
optimaluri gadawyvetileba. SemuSavebuli meTodika<br />
gamoyenebulia cxinvalis regionis magali-<br />
TisaTvis.<br />
7) „sagangebo energetikuli mdgomareobis modelireba”<br />
(TanaavtorobiT; qarTuli eleqtronuli<br />
Jurnali, 3(26), Tbilisi, 2010).<br />
naSromi exeba sagangebo mdgomareobas energetikis<br />
seqtorSi. SemoTavazebulia midgoma energia-<br />
Semcvelebis moxmarebis urTierTCanacvlebis tendenciebis<br />
modelirebis mizniT. modelirebisaTvis<br />
gamoyenebulia kognituri midgomiT eqspertul<br />
codnaze dafuZnebuli dialoguri kompleqsi.<br />
akad.wevr-kor. a.frangiSvili akademikos iveri<br />
frangiSvilis dabadebis 80 wlisTavisadmi mi-<br />
ZRvnil saerTaSoriso samecniero konferenciaze<br />
_ „sainformacio da kompiuteruli teqnologiebi,<br />
modelireba, marTva“ (Tbilisi, 2010) gamovida<br />
4 moxsenebiT:<br />
_ „rezervirebis TeoriaSi formaluri neironi<br />
da misi adaptaciis modelebi“;<br />
_ ,,saswavlo dawesebulebaSi pedagogTa registraciis<br />
eleqtronuli sistema”;<br />
_ ,,qveynis da umaRlesi skolis inovaciuri<br />
sistemis integrirebuli modeli”;<br />
_ „saTbob-energetikul kompleqsSi sagangebo<br />
situaciebis efeqturad marTvis organizaciuli<br />
modelis damuSaveba”.<br />
akad.wevr-kor. a.frangiSvili monawileobda<br />
2010 wels damTavrebul grantiT dafinansebul<br />
proeqtSi ,,energetikis seqtorSi sagangebo situaciebis<br />
marTvis sqemebisa da samoqmedo gegmebis<br />
SemuSaveba” (USAID).
109<br />
akademiis wevr-korespondenti ramaz xuroZe<br />
monografiebi<br />
1) `ranguli kavSirebis Teoria. Ggamocnobis procesebis<br />
modelireba” (TanaavtorobiT; Nova Science Publishers,<br />
niu-iorki, aSS, 2010, 175 gv., inglisur enaze).<br />
ganxilulia saxeTa gamocnobis problemuri<br />
amocanebi ranguli kavSirebis zogadi maTematikuri<br />
Teoriis gamoyenebiT. gansazRvrulia modelirebis<br />
procesis klasterebad dayofis struqturuli,<br />
funqcionaluri da qronologikuri<br />
sqemebi, rac mTliani sistemis xarisxobrivi an<br />
raodenobrivi analizis efeqtur saSualebas iZleva.<br />
2) `preparirebis algoriTmebi qarTuli nabeWdi<br />
simboloebisaTvis~ (sagamomcemlo saxli<br />
`teqnikuri universiteti”, Tbilisi, 2010, 100 gv.).<br />
ganxilulia xelovnuli inteleqtis Semadgeneli<br />
nawilis, saxeTa gamocnobis klasikuri amocana<br />
_ nabeWdi teqstis winaswari damuSavebis<br />
(preparirebis) sakiTxebi qarTuli nabeWdi simboloebis<br />
magaliTze. aRwerilia gamosaxulebis fonuri<br />
struqturebiT analizis problemebi, am<br />
amocanebis avtorebis mier SemuSavebuli algoriTmuli<br />
da programuli gadawyveta.<br />
akademiis wevr-korespondenti levan jafariZe<br />
statiebi<br />
1) `bunebrivi da teqnogenuri miwisqveSa nagebobebis<br />
racionaluri daproeqtebis problemebi~<br />
(`samTo Jurnali”, 1(24), Tbilisi, 2010, 31-34).<br />
mocemulia gvirabebis daproeqtebisa da mSeneblobis<br />
msoflio praqtikis analizi. aRniSnulia<br />
miwisqveSa sivrceebis mravalfunqciuri
110<br />
gamoyenebis moculobebis intensiuri zrda mTel<br />
msoflioSi. amasTanave, izrdeba mZime avariebis<br />
raodenoba, gvirabebis mSeneblobis droisa da finansebis<br />
mniSvnelovani gadaxarjvebi teqnologiurad<br />
ganviTarebul qveynebSic ki. Aamis erT-erTi<br />
mTavari mizezia daproeqtebis organizaciisa da<br />
gaangariSebis meTodebis arasrulyofileba. maTi<br />
Semdgomi ganviTareba Seamcirebs mZime avariebisa<br />
da finansuri danaxarjebis riskebs, samarTlebriv<br />
davebs damkveTebsa da Semsruleblebs Soris.<br />
2) `yumisTavis karstuli mRvimis kompleqsis<br />
mdgradobis analizi~ (TanaavtorobiT; grigol<br />
wulukiZis samTo institutis saiubileo Jurnali,<br />
Tbilisi, 2010, 8-12).<br />
drekadobis Teoriis n.musxeliSvilis meTodiT<br />
da sasrulo elementebis meTodze damyarebuli<br />
kompiuteruli programis saSualebiT<br />
gamoTvlilia geostatikuri da seismuri zemoqmedebiT<br />
gamowveuli Zabvebis eqstremaluri mniSvnelobebi<br />
promeTes mRvimesa da mis kompleqsSi<br />
Semavali xelovnuri gvirabis damaxasiaTebel kve-<br />
TebSi. Ddadgenilia, rom rogorc analizuri, ise<br />
ricxviTi meTodebiT gamoTvlili Zabvebis intensivoba<br />
naklebia maT dasaSveb mniSvnelobebze<br />
rogorc mRvimis bunebriv nawilSi, ise xelovnur<br />
gvirabSi. mRvimis saerTo mdgradoba daculia.<br />
lokaluri mdgradobis darRvevis adgilebi `solebis”<br />
warmoSobis TvalsazrisiT geologiur monacemebSi<br />
aRniSnuli ar aris.<br />
3) `masalebis gaWimvaze simtkicis gansaz-<br />
Rvrisas gamoyenebuli hercis amocanis ganzogadeba~<br />
(grigol wulukiZis samTo institutis<br />
saiubileo Jurnali, Tbilisi, 2010, 13-16, inglisur<br />
enaze).
111<br />
masalebis (qanebi, betonebi da sxva) gaWimvaze<br />
simtkicis zRvaris dasadgenad saerTaSoriso<br />
standartebiT damtkicebulia `braziliuri meTodi”.<br />
cilindruli nimuSis diametralur msaxvelebze<br />
Seyursuli Zalebis moqmedebisas analizur<br />
aparatad gamoyenebulia e.w. hercis formulebi. es<br />
formulebi samarTliania absoluturad xisti<br />
nimuSebisa da Stampebis abstraqtul SemTxvevaSi.<br />
n.musxeliSvilis meTodiT gadawyvetili amocanis<br />
safuZvelze miRebulia cilindruli formis nimuSze<br />
Zabvebis ganawilebis suraTis amsaxveli<br />
formulebi da grafikebi, romlebic iTvaliswineben<br />
Stampebisa da nimuSis formebs da deformaciul<br />
maxasiaTeblebs. Sesabamisad, maTi saSualebiT<br />
simtkicis maxasiaTeblebis ufro zustad<br />
gansazRvrasTan erTad SesaZlebelia masalis nimuSis<br />
drekadobisa da cocvadobis parametris<br />
dadgenac.<br />
4) `polimeruli da hibriduli masalebi qaris<br />
eleqtrogeneratorebisaTvis~ (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />
forumi masalaTamcodneobaSi, ciurixi,<br />
Sveicaria, 2010, 2612-2615, inglisur enaze).<br />
aRwerilia naxSirbadis, bazaltis, minis boWkoebisa<br />
da epoqsiduri fisebis safuZvelze Seqmnili<br />
kompoziciuri masalebis simtkicisa da deformaciuli<br />
maxasiaTeblebis kvlevis Sedegebi.<br />
miRebuli hibriduli kompoziciuri masalebis<br />
gamoyeneba gaTvaliswinebulia mcire siCqaris, ma-<br />
Rali efeqturobis qaris eleqtrogeneratoris<br />
frTebSi mniSvnelovani ekonomiurobiT.<br />
5) `hibriduli polimeruli kompozitis daRliloba<br />
grexvisas~ (TanaavtorobiT; masalaTmcodneobis<br />
yovelwliuri konferenciisa da gamo-
112<br />
fenis masalebi, sietli, vaSingtoni, aSS, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
aRwerilia naxSirbadis, bazaltis, minis boWkoebisa<br />
da epoqsiduri fisebis safuZvelze Seqmnili<br />
kompoziciuri hibriduli masalebis nimuSebis<br />
grexvisas daRlilobis kvlevis Sedegebi.<br />
akad.wevr-kor. l.jafariZis xelmZRvanelobiT<br />
grigol wulukiZis samTo institutSi damTavrda<br />
samecniero-kvleviTi Tema `myifedrRvevadi qanis<br />
masivSi gayvanili gvirabis gaangariSebis kompiuteruli<br />
programis SemuSaveba”.<br />
gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis procesebis ganyofilebaSi Catarda<br />
12 saerTo kreba. mosmenili da ganxilul iqna<br />
8 samecniero kvleviTi institutisa da 4 umaRlesi<br />
saswavleblis Sesabamisi fakultetebis samecniero<br />
muSaobis angariSebi, agreTve, ganyofilebis<br />
mier am samecniero dawesebulebebis angariSebis<br />
Sesafaseblad winaswar gamoyofili recenzentebis<br />
moxsenebebi. Gganyofilebis sxdomam moismina<br />
moxseneba <strong>saqarTvelos</strong> energetikul problemeb-<br />
Tan dakavSirebuli aqtualuri sakiTxis Sesaxeb.<br />
ganyofilebam <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis akademiur sabWos akademiis ucxoel<br />
wevrad asarCevad warudgina 2 kandidatura _ prof.<br />
herbert mangi (avstria) da prof. levan mindeli<br />
(ruseTi). dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebasTan<br />
erTad Catarda gafarToebuli<br />
sxdoma, romelzec ganxilul iqna moxseneba `Tixafiqalebis<br />
bunebrivi airis energetikuli potencialis<br />
Sesaxeb~.<br />
2010 wels aqtiurad muSaobda ganyofilebasTan<br />
arsebuli sainJinro problemebis, energe-
113<br />
tikisa da marTvis Teoriis komisia. gaimarTa<br />
komisiis 2 da Sesabamisi qvekomisiebis ramdenime<br />
sxdoma, romlebzec ganxilul iqna iseTi aqtualuri<br />
sakiTxebi, rogoricaa nanoteqnologiebis<br />
ganviTarebis amocanebi da perspeqtivebi, qveyanaSi<br />
radiaciuli usafrTxoebis amocanebi, Sesabamisi<br />
komisiis aRdgena da sxv. komisiis wevrebma aqtiuri<br />
monawileoba miiRes sxvadasxva profilis samecniero<br />
dawesebulebebis angariSebis adgilze Seswavlasa<br />
da ganxilvaSi.<br />
qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebaSi<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />
iyo 10 wevri, maT Soris 6 akademikosi da 4 wevrkorespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
5 monografia da wigni da 67 samecniero statia.<br />
akademikosi Teimuraz andronikaSvili<br />
monografia<br />
„ceoliTebi – organuli siTxeebis unikaluri<br />
gamSrobebi“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 162 gv.,<br />
rusul enaze).<br />
wignSi moyvanilia organuli siTxeebis gaSrobis<br />
praqtikaSi gamoyenebuli sinTezuri da<br />
bunebrivi ceoliTebis ZiriTadi fizikur-qimiuri<br />
maCveneblebi. naCvenebia zemoT aRniSnul proceseb-<br />
Si sedimentaciuri warmoSobis bunebrivi ceoli-<br />
Tebis gamoyenebis didi SesaZleblobebi. mono-
114<br />
grafiaSi mniSvnelovani adgili uWiravs am mineralebis<br />
sawarmoo sabadoebis daxasiaTebas rogorc<br />
saqarTveloSi, aseve msoflio masStabiT.<br />
moyvanilia sxvadasxva warmoSobis organuli si-<br />
Txeebis gaSrobaSi am wvrilforovani masalebis<br />
efeqturi gamoyenebis mravali magaliTi.<br />
statiebi<br />
1) `bunebrivi ceoliTebis dadebiTi prolongirebuli<br />
efeqti yurZnis mosavalze” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe, t. 4, #1, 2010, 111-113, inglisur enaze).<br />
dadgenilia, rom venaxSi Setanili bunebrivi<br />
ceoliTis tipze, Sesabamis organo-ceoliTur sasuqze<br />
da prolongirebis droze damokidebulebiT<br />
yurZnis mosavlianoba sakontrolo venaxTan SedarebiT<br />
izrdeba 1.8-2.8-jer, yurZnis wvenis Saqrianoba<br />
5-27%-mde, xolo mJavianoba mcirdeba (pH 3,75-<br />
dan 4,52-mde).<br />
2) `airad qromatografiaSi Canawyobian svetebSi<br />
molekulur-sacruli da kompleqswarmomqmneli<br />
Tvisebebis Serwyma” (TanaavtorobiT; Хiмiя,<br />
фiзика та технологiя поверхнi, t. 1, #3. 2010, 292-295,<br />
ukraina, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia pentasilis ojaxis (silikaliti-1,<br />
silikaliti-2) sinTezur ceoliTebze metalis<br />
kaTionebiT modificirebis gavlena qromatografiuli<br />
svetis dayofis unarze.<br />
3) `daWirxnuli airebis gaSroba ceoliTebiT”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis macne, qimiis seria, t. 36, #1, 2010,<br />
48-52, rusul enaze).<br />
ganxilulia sayofacxovrebo da sawarmoo<br />
warmoSobis sxvadasxva airTa sistemebis gaSrobis
115<br />
zogierTi aspeqti sinTezuri da bunebrivi ceoliTebis<br />
saSualebiT.<br />
4) `ceoliTebis safuZvelze momzadebuli axali<br />
prolongirebuli sasuqebi” (TanaavtorobiT;<br />
Annals of Agrarian Science, t. 8, #3, 2010, 42-69, inglisur<br />
enaze).<br />
statia mimoxilviTi xasiaTisaa. ganxilulia<br />
sedimentaciuri warmoSobis bunebrivi ceoliTebis<br />
safuZvelze momzadebuli axali prolongirebuli<br />
moqmedebis sasuqebis gamoyenebis dadebi-<br />
Ti aspeqtebi memcenareobaSi.<br />
5) „ceoliTSemcveli substratebisa da sasuqebis<br />
gavlena sasoflo-sameurneo produqciis<br />
zogierT xarisxobriv maCvenebelze“ (TanaavtorobiT;<br />
Annals of Agrarian Science, t. 8, #2, 2010, 8-19, inglisur<br />
enaze).<br />
naCvenebia, rom memcenareobaSi bunebrivi ceoliTebis<br />
gamoyeneba ara marto amaRlebs mcenaris<br />
mosavlianobas, aramed garkveulwilad aumjobesebs<br />
maT sakveb Rirebulebas, anu dadebiTad aisaxeba<br />
mcenaris produqtiul organoebsa da bioqimiur<br />
Semadgenlobaze.<br />
6) „airadi fazis analizis samdeteqtoriani<br />
sistemis gamoyeneba Rvinis xarisxis Sesafaseblad“<br />
(TanaavtorobiT; Азербайджанский химический<br />
журнал, #1, 2010, 57-60, rusul enaze).<br />
Catarebulia Rvinis garCevisa da xarisxis Sefaseba<br />
histogramebis saxiT Cawerili qromatogramebis<br />
saSualebiT, romelic miRebulia airadi<br />
fazis analizis samdeteqtoriani sistemis gamoyenebiT.<br />
miRebuli Sedegebis safuZvelze gakeTebulia<br />
daskvna im qromatografiuli parametrebis<br />
gamoyenebis SesaZleblobebis Sesaxeb, romlebic
116<br />
Rvinis xarisxobrivi da individualuri maxasia-<br />
Teblebis gansazRvris saSualebas iZleva.<br />
akad. T.andronikaSvili monawileobda samecniero<br />
konferenciebsa da sesiebSi da gaakeTa<br />
moxsenebebi:<br />
_ `spirtiani sasmelebis qromatografiuli<br />
analizis optimizacia~ (TanaavtorobiT; XIV<br />
всероссийский симпозиум `Актуальные проблемы теории<br />
адсорбции, пористости и адсорбционной селективности”,<br />
moskovi, kliazma, rf, 2010);<br />
_ `lomontitis gavlena xorblis mosavlianobaze~<br />
(TanaavtorobiT; 8 th International Conference of<br />
thi Occurrence Properties and Utilization of Natural Zeolites,<br />
sofia, bulgareTi, 2010);<br />
_ `klinoptilolit- da filipsitSemcveli<br />
mTis qanebis araekvivalenturi gavlena kamis mosavlianobasa<br />
da mwvane masaze~ (TanaavtorobiT;<br />
8 th International Conference of thi Occurrence Properties and<br />
Utilization of Natural Zeolites, sofia, bulgareTi, 2010);<br />
_ `organo-ceoliTuri sasuqebis gavlena simindis<br />
mosavlianobaze, asimilirebuli organoebis<br />
formirebaze da taros warmoqmnaze~ (TanaavtorobiT;<br />
8 th International Conference of thi Occurrence Properties<br />
and Utilization of Natural Zeolites, sofia, bulgareTi,<br />
2010);<br />
_ `zedapiruli movlenebis gavlena Txevadkristaluri<br />
stacionaruli fazis seleqtiurdayofiT<br />
Tvisebebze~ (TanaavtorobiT; akademikos<br />
o.o.Cuikos dabadebidan 80 wlisTavisadmi miZRvnili<br />
saerTaSoriso simpoziumi `Modern Problems of<br />
Surface Chemistry an Physycs”, kievi, ukraina, 2010);<br />
_ `akademikos giorgi ciciSvilis cxovreba<br />
da moRvaweoba~ (saiubileo samecniero konferen-
117<br />
cia, miZRvnili akademikos giorgi ciciSvilis<br />
dabadebis 95 wlisTavisadmi, Tbilisi, 2010).<br />
akademikosi irakli Jordania<br />
monografiebi<br />
1) `samegrelos bunebrivi resursebi da maTi<br />
gamoyenebis perspeqtivebi” (TanaavtorobiT; sawarmoo<br />
Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />
centri, Tbilisi, 2010, 288 gv.).<br />
mocemulia samegrelosa da misi administraciuli<br />
raionebis sasargeblo wiaRiseulis, energetikuli,<br />
miwis, wylis, tyis, bunebriv-rekreaciuli,<br />
turistuli da SromiTi resursebis Tanamedrove<br />
mdgomareobis Sefaseba da maTi racionaluri,<br />
kompleqsuri gamoyenebis perspeqtivebi ekologiuri<br />
problemebis gaTvaliswinebiT.<br />
2) `mcxeTa-mTianeTis bunebrivi resursebi da<br />
maTi gamoyenebis perspeqtivebi” (TanaavtorobiT;<br />
sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />
centri, Tbilisi, 2010, 375 gv.).<br />
mocemulia mcxeTa-mTianeTisa da misi administraciuli<br />
raionebis sasargeblo wiaRiseulis,<br />
energetikuli, miwis, wylis, tyis, bunebriv-rekreaciuli,<br />
turistuli da SromiTi resursebis Tanamedrove<br />
mdgomareobis Sefaseba da maTi racionaluri,<br />
kompleqsuri gamoyenebis perspeqtivebi ekologiuri<br />
problemebis gaTvaliswinebiT.<br />
statiebi<br />
1) `Rrutaniani Tujis namzadebis uwyveti Camosxmis<br />
manqanis gamowevis galis konstruqcia~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 85-88, inglisur<br />
enaze).
118<br />
Rrutaniani namzadis uwyvetad Camosxmaze gadasvlasTan<br />
dakavSirebiT SemuSavda gamowevis galis<br />
axali konstruqcia da dadginda misi konstruqciuli<br />
parametrebis gansazRvris meTodika<br />
gamowevis Zalebisa da Camosasxmeli masalis saxeobebis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
2) `myife SenadnobTa uwyveti Camosxmis rotoruli<br />
manqana~ (TanaavtorobiT; Сборник докладов XIV<br />
Международной научно-технической конференции `Теория<br />
и практика сталеплавильных процессов~, т. I, dnepropetrovski,<br />
ukraina, 2010, 261-265, rusul enaze).<br />
liTonTa uwyveti Camosxmis teqnologia SedarebiT<br />
axali mimdinareobaa metalurgiaSi, romelmac<br />
mniSvnelovani roli Seasrula metalurgiuli<br />
mrewvelobis intensiur ganviTarebaSi; samecniero<br />
Sromebi am mimarTulebiT, ZiriTadad,<br />
iTvaliswinebs rigiTi markis foladebis teqnologiuri<br />
reJimebis dadgena-daxvewas. specialuri<br />
foladebis Camosxmis teqnologia naklebad aris<br />
aTvisebuli. swored am problemas _ teqnologiuri<br />
parametrebis SemuSavebas eZRvneba aRniSnuli<br />
samuSao.<br />
3) `Rru namzadebis uwyveti Camosxmis procesis<br />
avtomatizacia” (TanaavtorobiT; Сборник докладов<br />
VI Международной научно-технической конференции<br />
`Материалы и покрытия в экстремальных условиях: исследования,<br />
применение, экологически чистые технологии<br />
производства и утилизации изделий~, ialta, ukraina,<br />
2010, 119-120, rusul enaze).<br />
naCvenebia, rom namzadis Cajdomis procesis<br />
daCqarebisas xaxunis gaZliereba RerZsa da namzads<br />
Soris ukve mcire siRrmeze kompensirdeba<br />
zambaris ZalisxmeviT da RerZi eSveba namzadis
119<br />
RruSi nakleb siRrmeze. moyvanilia Rru namzadis<br />
Sida kristalizatorisagan moWimvis Zalis cvlilebis<br />
diagrama.<br />
akad. i.Jordanias 2010 w. miRebuli aqvs monawileoba<br />
konferenciaSi `aratradiciuli energiis<br />
saxeebi _ momavlis alternativa” (Tbilisi);<br />
or saerTaSoriso samecniero-teqnikur konferenciaSi<br />
(ukraina).<br />
xelisuflebaSi wardgenilia monografiuli<br />
naSromebi <strong>saqarTvelos</strong> regionebis bunebrivi da<br />
adamianuri resursebis racionalurad gamoyenebis<br />
problemebze.<br />
monawileobda ferdinand TavaZis metalurgiisa<br />
da masalaTmcodneobis institutSi Sesrulebul<br />
erT samecniero-kvleviT samuSaoSi.<br />
aris qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebasTan<br />
arsebuli metalurgiisa da masalaTmcodneobis<br />
dargobrivi komisiis Tavmjdomare.<br />
akademikosi eTer qemerteliZe<br />
wigni<br />
`aWaraSi mozardi zogierTi mcenaris fitoqimiuri<br />
da memcenareobiTi gamokvleva~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi,<br />
2010, 147 gv., rusul enaze).<br />
wignSi ganxilulia 1992-2006 wlebis iovel<br />
quTaTelaZis farmakoqimiis institutisa da samkurnalo<br />
mcenareTa qobuleTis sacdeli sadguris<br />
samecniero saqmianobis Sedegebi. Seswavlilia 14<br />
mcenaris fitoqimiuri, sxvadasxva klasis biologiurad<br />
aqtiuri nivTierebebi, maTi farmakologiuri<br />
Tvisebebi, mowodebuli samkurnalo saSualebebi,<br />
mcenareTa gamoyenebis perspeqtivebi. didi
120<br />
adgili aqvs daTmobili mniSvnelovan saxeobaTa<br />
gavrcelebis arealebis, bunebrivi da saeqspluatacio<br />
resursebis dadgenas, biologiuri Taviseburebebis<br />
Seswavlas da kultivirebas; moyvanilia<br />
aleloqimiis mimarTulebiT Catarebuli<br />
kvlevis Sedegebi.<br />
statiebi<br />
1) `Yucca gloriosa-s yvavilebis steroiduli glikozidebis<br />
gansazRvra LC/MS/MS meTodiT~ (TanaavtorobiT;<br />
Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis,<br />
52, aSS, 2010, 791-795, inglisur enaze).<br />
maRalefeqturi siTxovani qromatografirebiT<br />
(HPLC) mas-speqtrometrTan kombinaciaSi SemuSavebulia<br />
Yucca gloriosa-s yvavilebis steroiduli glikozidebis<br />
raodenobrivi analizis meTodi. HPLC<br />
eqsperimentebi ganxorcielda Sebrunebuli fazis<br />
C-18 svetze binaruli faziT gradientul pirobebSi.<br />
steroiduli saponinebis fragmentebi gaanalizebulia<br />
eleqtrogafrqveviTi mas-speqtruli dadebiTi<br />
ionizaciiT ESI-MS, specifikuri multipleturi<br />
reaqciebiT, kontrolirebadi MS/MS deteqtoriT.<br />
Yucca gloriosa-s yvavilebis steroidebis<br />
analizi ganxorcielda saponinebis jamSi arsebuli<br />
6 ZiriTadi individualuri sufTa glikozidis<br />
sakalibro mrudis mixedviT. meTodi Seesabameba<br />
evropis samedicino saagentos (EMEA) saxelm-<br />
ZRvanelo principebs da gamoyenebulia mcenaris<br />
yvavilebis calkeuli komponentebis analizisaTvis.<br />
2) `antiherpesul preparat rodopesis Wrilobis<br />
Semaxorcebeli efeqturoba~ (TanaavtorobiT;<br />
ж. `Аллергология и иммунология~, 11, 2, moskovi, 2010,<br />
117-118, rusul enaze).
121<br />
dadgenilia herpesuli daavadebebis sawinaaRmdego<br />
preparat rodopesis aSkarad gamoxatuli<br />
Wrilobis Semaxorcebeli moqmedeba sacdel cxovelebze<br />
in vivo eqsperimentebSi. 90 avadmyofze Catarebuli<br />
klinikuri gamokvlevebiT dadasturebulia<br />
piris Rrus lorwovani garsis mwvave da<br />
qronikuli travmuli dazianebis SemTxvevebSi rodopesis<br />
malamosa da misi polimeruli firebis<br />
Wrilobis Semaxorcebeli maRali efeqturoba. amgvarad,<br />
mowodebuli preparati rodopesi, herpesuli<br />
daavadebebis garda, SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />
piris Rrus travmuli dazianebis samkurnalod.<br />
akad. e.qemerteliZe xelmZRvanelobda iovel<br />
quTaTelaZis farmakoqimiis institutis samecniero-kvleviTi<br />
gegmiT 2010-2013 ww. Sesasrulebel<br />
Temas: `steroiduli nivTierebebis Semcveli mcenareebis<br />
Seswavla: kvlevebi savaraudo samkurnalo<br />
preparatebis SemuSavebisaTvis~.<br />
miRebuli aqvs `saqpatentis~ 2 patenti gamogonebis<br />
sasargeblo modelze.<br />
2010 wels mieniWa gamoCenili qarTveli mecnieris<br />
iovel quTaTelaZis saxelobiTi akademiuri<br />
premia.<br />
monawileoba miiRo saerTaSoriso konferenciebis<br />
muSaobaSi da gamoqveynda moxsenebaTa Tezisebi:<br />
_ `Cotinus coggygria da Alnus barbata-s maRali<br />
antioqsidanturi aqtivobis polifenolebi~ (TanaavtorobiT;<br />
VIII международная конференция `Биоантиоксидант~,<br />
moskovi, 2010, 200-201, rusul enaze);<br />
_ `hepatoproteqtorul preparat `carubolis~<br />
antioqsidanturi aqtivoba~ (TanaavtorobiT;
122<br />
VIII международная конференция `Биоантиоксидант~, moskovi,<br />
2010, 201-202, rusul enaze);<br />
_ `saqarTveloSi mozardi floris biologiurad<br />
aqtiuri meoradi metabolitebi” (TanaavtorobiT;<br />
VIII Всероссийская конференция с международным<br />
участьем журнала `Химия и медицина~, ufa, rf, 2010,<br />
93-94, rusul enaze);<br />
_ `steroiduli glikozidebi _ mcenareTa<br />
zrdis stimulatorebi~ (TanaavtorobiT; saerTa-<br />
Soriso samecniero konferencia `gamoyenebiTi qimiis<br />
problemebi~, Tbilisi, 2010, 57-58);<br />
_ `5α-ketosteroidebis izonikotinoilhidrazonebi:<br />
sinTezi da antituberkulozuri aqtivoba~<br />
(TanaavtorobiT; samecniero konferencia `bunebrivi<br />
da sinTezuri biologiurad aqtiuri nivTierebebi~,<br />
Tbilisi, 2010, 126-127);<br />
_ `tigogeninis safuZvelze 5α-androstan-3β,<br />
17β-diolis sinTezi~ (TanaavtorobiT; samecniero<br />
konferencia `bunebrivi da sinTezuri biologiurad<br />
aqtiuri nivTierebebi~, Tbilisi, 2010, 128-129).<br />
akad. e.qemerteliZe <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />
wmida andria pirvelwodebulis saxelobis<br />
qarTul universitetSi xelmZRvanelobda samagistro<br />
programas `biologiurad aqtiuri nivTierebebis<br />
qimia da samkurnalo preparatebis eqspertiza~.<br />
akademikosi givi cincaZe<br />
statiebi<br />
1) `iodmeTilentrialkil(aril)arsoniumis diioddibromkadmiatebis(11)<br />
sinTezi” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe, t. 4, #2, 2010, 60-63, inglisur enaze).
123<br />
Seswavlilia iodmeTilentrialkil(aril)arsoniumis<br />
marilebis safuZvelze Sereuli (sxvadasxvaligandiani)<br />
diioddibromkadmiatebis (II) mi-<br />
Rebis specifikuri meTodi spirt-wyalxsnarebSi.<br />
kvlevis fizikur-qimiuri meTodebiT (STanTqmis<br />
infrawiTeli speqtrebi, Termogravimetria) dadgenilia<br />
sinTezirebuli naerTebis Sedgeniloba da<br />
aRnagoba.<br />
2) `amidebis liTonebTan kompleqswarmoqmnis<br />
unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />
gamokvleva. I. propionamidi” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3, 2010, 268-<br />
271).<br />
kvantur-qimiuri naxevradempiriuli AM1 meTodiT<br />
Seswavlilia gamxsnelebis gavlena liTonebTan<br />
propionamidis kompleqswarmoqmnis unarianobaze.<br />
gamoTvlilia misi energetikuli, eleqtruli<br />
da struqturuli maxasiaTeblebi (warmoqmnis<br />
siTbo, dipoluri momenti, atomur orbitalebze<br />
eleqtronebis dasaxleba). am monacemebis<br />
mixedviT dadgenilia aRniSnuli molekulebis<br />
liTonebTan koordinirebis wesi.<br />
3) `amidebis liTonebTan kompleqswarmoqmnis<br />
unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />
gamokvleva. II. dimeTilacetamidi” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3,<br />
2010, 271-273).<br />
kvantur-qimiuri naxevradempiriuli AM1 meTodiT<br />
Seswavlilia gamxsnelebis gavlena dieTilacetamidis<br />
liTonebTan kompleqswarmoqmnis unarianobaze.<br />
gamoTvlilia misi energetikuli, eleqtruli<br />
da struqturuli maxasiaTeblebi (warmoqmnis<br />
siTbo, dipoluri momenti, atomur orbitalebze<br />
eleqtronebis dasaxleba, ganawileba,
124<br />
bmis sigrZeebi, savalento kuTxeebi da sxv.). dadgenilia<br />
dieTilacetamidis liTonebTan koordinirebis<br />
wesi karbonilis jgufis Jangbadis atomis<br />
meSveobiT. Teoriuli kvlevis Sedegebi Sedarebulia<br />
miRebul eqsperimentul monacemebTan.<br />
4) `amidebis metalebTan kompleqswarmoqmnis<br />
unarianobaze gamxsnelis gavlenis kvantur-qimiuri<br />
gamokvleva. III. benzamidi” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3, 2010, 276-<br />
279).<br />
naxevradempiriuli kvantur-qimiuri AM1 meTodiT<br />
gamoTvlilia am molekulis energetikuli,<br />
eleqtronuli da struqturuli maxasiaTeblebi,<br />
rac iZleva saSualebas raodenobrivad SevajamoT<br />
gamxsnelis gavlena benzamidis metalTan kompleqswarmoqmnis<br />
unarianobaze.<br />
5) `orTo-nitrobenzoilhidrazinTan liTonTa<br />
koordinaciuli naerTebis sinTezi da maTi STan-<br />
Tqmis infrawiTeli speqtrebis kvleva” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #3,<br />
2010, 284-287).<br />
orTo-nitrobenzoilhidrazinTan sinTezirebulia<br />
spilenZis(II), rkinis(II), nikelis(II), kobaltis(II),<br />
manganumis(II), TuTiis sulfatebis, rkinis(III),<br />
nikelis(II), kadmiumis nitratebis koordinaciuli<br />
naerTebi. Seswavlilia maTi zogierTi<br />
fizikur-qimiuri Tviseba da STanTqmis iw speqtrebi.<br />
akad. g.cincaZem 2010 w. monawileoba miiRo<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `nanonawilakebis warmoqmna InP-is kristalebSi<br />
maTi Cqari neitronebis didi nakadiT dasxivebis<br />
Sedegad” (TanaavtorobiT; pirveli saerTa-
125<br />
Soriso konferencia `nanoqimia da nanoteqnologiebi”,<br />
Tbilisi);<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> mineraluri wylebis aRmniSvneli<br />
hidronimebi” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />
samecniero-praqtikuli konferencia `inovaciuri<br />
teqnologiebi da Tanamedrove masalebi”, Tbilisi);<br />
_ `Savi zRvis sanapiros ureki-SekveTilis<br />
zonis zRvis, mdinaris da sasmel wyalSi biogenuri<br />
nivTierebebis Semcveloba” (TanaavtorobiT;<br />
saerTaSoriso samecniero-konferencia `garemos<br />
dacva da mdgradi ganviTareba”, Tbilisi).<br />
akademikosi giorgi ciciSvili<br />
statiebi<br />
1) „ceoliTuri struqturebis forianoba da<br />
topologia“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />
t. 36, # 2, 2010, 165-167, rusul enaze).<br />
ganxilulia ceoliTuri struqturebis forianoba<br />
tipologiuri maxasiaTeblebis gamoyenebiT.<br />
naCvenebia, rom forianoba izrdeba konfiguraciuli<br />
maryuJis sirTulesTan erTad, Tumca gacilebiT<br />
ufro mniSvnelovania koordinaciuli mimdevroba.<br />
2) `axali wvrildispersiuli ceoliTi klinoptilolitis<br />
struqturiT” (TanaavtorobiT; Abstracts<br />
of 2 nd International Caucasian Symposium on Polymers and<br />
Advanced Materials, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />
gv. 18, inglisur enaze).<br />
aRwerilia axali wvrildispersiuli ceoli-<br />
Tis miReba bunebrivi klinoptilolitis gadakristalebis<br />
gziT. dadasturebulia rentgenul-
126<br />
difraqciuli meTodiT miRebul masalaSi ceoli-<br />
Turi struqturis sruli aRdgena. maRali sorbciuli<br />
tevadoba miuTiTebs mikroforovani qselis<br />
ganviTarebaze, xolo qimiuri analizis Sedegi –<br />
monokaTionur (natriumi) formaze.<br />
akad. g.ciciSvili konsultacias uwevda petre<br />
meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis institutSi<br />
damTavrebul samecniero Temas `nanoganzomilebiani<br />
ceoliTuri masalebis qimiuri mi-<br />
Reba~.<br />
akad.g.ciciSvili dajildovda saiubileo medliT<br />
„faSizmze gamarjvebis 65 weli“.<br />
akademikosi giorgi ciciSvili<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
vladimer ciciSvili<br />
statia<br />
„lomontitis gamoyeneba xorblis mosavlianobis<br />
gasazrdelad“ (TanaavtorobiT; Book of Abstracts<br />
`Zeolite 2010”, sofia, bulgareTi, 2010, 111-117,<br />
inglisur enaze).<br />
aRwerilia lomontitis _ <strong>saqarTvelos</strong> bunebrivi<br />
ceoliTis sasoflo-sameurneo gamoyeneba,<br />
romelic xorblis mosavlianobis mniSvnelovan<br />
zrdas uzrunvelyofs.<br />
akademikosiKkoxta jafariZe<br />
statiebi<br />
1) `spropiranebi piridoqsalis bazaze” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 67-71, inglisur<br />
enaze).
127<br />
piridoqsalis bazaze sinTezirebulia spiropiranebi.<br />
amorful (minisebr) fenebSi Seswavlilia<br />
maTi speqtrul-kinetikuri maxasiaTeblebi da<br />
Sedarebulia 2Н-qromen-2-spiro-2 ' -1 ' -3 ' -3 ' -dimeTilindolinis<br />
TvisebebTan. piridoqsalis bazaze mi-<br />
Rebul spiropiranebSi daikvirveba STanTqmis speqtris<br />
garCevis unarianobisa da molekulis dipoluri<br />
momentis gazrda.<br />
2) `meqanikuri zemoqmedebis mimarT mgrZnobiare<br />
spiropiraniT modificirebuli polimerebi”<br />
(TanaavtorobiT; J. `mecniereba da teqnologiebi~,<br />
#10-12, 2010, 79-83).<br />
ganxilulia polimerebi, romlebic meqanikur<br />
stresze feris cvlilebiT reagirebs. masala<br />
warmoadgens spiropiraniT modificirebul myar<br />
polimers, romelSic Zlieri datvirTva molekulaSi<br />
bmis gawyvetasa da naerTis Sefervas<br />
iwvevs. aseT `Wkvian polimerebs~ Seswevs katastrofis<br />
prevenciisaTvis saWiro indikaciis unari.<br />
3) `fotoqromuli Txevadkristaluri sistemebi<br />
nanoteqnologiebisTvis” (TanaavtorobiT; Georgian<br />
Engineering News, #4, 2010, rusul enaze).<br />
Txevadkristaluri nemato-qiraluri da avtorebis<br />
mier sinTezirebuli spiropiranebis 6-nitro-2Н-qromen-2-2'-spiro-1,3',3'-trimeTilindolinisa<br />
da 6,8-dinitro-2Н-qromen-2-2'-spiro-1'-tetradecil-3',3'-dimeTilindolinis<br />
bazaze miRebulia ma-<br />
RalmgrZnobiare fotoqromuli kompoziciebi. polimerSi<br />
kompoziciis integraciiT damzadebulia<br />
fotoqromuli Txevadkristaluri firi, romlis<br />
gamoyeneba SesaZlebelia nanoteqnologiis sxvadasxva<br />
sferoSi.
128<br />
2010 wels akad. k.jafariZe xelmZRvanelobda<br />
vladimer WavWaniZis sax. kibernetikis institutis<br />
samecniero-kvleviT samuSaos `Seferili formis<br />
gazrdili stabilurobis mqone fotoqromuli<br />
spiropiranebis sinTezi da kvleva~.<br />
akad. k.jafariZe monawileobda Semdeg samecniero<br />
konferenciebSi:<br />
_ pirvel saerTaSoriso konferenciaze `nanoqimia<br />
da nanoteqnologiebi”, Tbilisi, 2010, wakiTxuli<br />
iqna sami moxseneba:<br />
a) `piridoqsalis bazaze miRebuli spiropiranebisN<br />
nanostruqturebi”;<br />
b) `spiropiranebis nanonawilakebi medicinaSi”;<br />
g) `Camnacvleblis gavlena spiropiranis dipolur<br />
momentze”;<br />
_ `Seqcevadi da Seuqcevadi optikuri informaciis<br />
Cawera fotomgrZnobiare danamatiT<br />
dopirebuli Txevadkristaluri polimeruli firis<br />
saSualebiT~ (TanaavtorobiT; 2 nd International<br />
Caucasian Symposium on Polymers and Advanced Materials,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `akademikos g.ciciSvilis Sromebi Teoriul<br />
qimiaSi~ (akademikos g.ciciSvilis 95 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saiubileo sesia, Tbilisi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. k.jafariZe aris qimiisa da qimiuri<br />
teqnologiebis ganyofilebasTan arsebuli<br />
qimiis dargobrivi komisiis Tavmjdomare.
129<br />
akademikosi koxta jafariZe<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
SoTa samsonia<br />
statiebi<br />
1) `bisindolebi. 42. axali bis-spiropiranuli<br />
sistemebis sinTezi indolo[4,5-e]indolis safuZvelze“<br />
(TanaavtorobiT; Chemistry of Heterocyclic Compounds,<br />
2010, t. 46, #8, 1016-1019, inglisur da rusul<br />
enebze).<br />
aRwerilia axali fotoqromuli Tvisebis<br />
mqone kondensirebuli indolinuri bis-spiropiranis<br />
sinTezi Sesabamisi heqsameTildihidroindoloindolis<br />
safuZvelze. sinTezi ganxorcielebulia<br />
sam safexurad: Sesabamisi bisindoleninis<br />
dimeTilsulfatiT kvaternizacia da, Semdgom, tutiT<br />
damuSavebiT 2-meTilenindolinuri fuZis<br />
bisanalogis _ „fiSeris fuZis“ warmoqmna. mesame<br />
safexuze, spirtSi duRebiT, adgili aqvs „fuZis“<br />
urTierTqmedebas salicilis aldehidis warmoebulebTan.<br />
2) `dipiroloqinoqsalinebi. 1. axali bis-spiropiranuli<br />
sistemebis sinTezi benzo[e]pirolo<br />
[3,2-g]indolis safuZvelze“ (TanaavtorobiT; Chemistry<br />
of Heterocyclic Compounds, t. 46, #8, 2010, 1020-1022,<br />
inglisur da rusul enebze).<br />
aRwerilia qinoqsalinis fragmentis Semcveli<br />
axali bisspiropiranuli sistemis miRebis gza.<br />
heqsameTildihidrobenzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />
alkilirebis produqtis tutiT damuSavebiT mi-<br />
Rebuli „fiSeris fuZis“ kondensaciiT 5-nitro- da<br />
3,5-dibromsalicilis aldehidebTan sinTezirebuli<br />
da aRwerilia axali fotoqromuli Tvisebebis<br />
mqone bis-spiropiranuli sistemis warmoebulebi.
130<br />
† akademiis wevr-korespondenti<br />
ilia baraTaSvili<br />
statiebi<br />
1) `dariSxanis gavlena monokristaluri<br />
Si 99.97 Ge 0.03 :As myari xsnaris fizikur-meqanikur maxasiaTeblebze~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 2010,<br />
38-41, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia 20-700 0 C temperaturul intervalSi<br />
dariSxaniT legirebuli monokristaluri<br />
myari xsnaris fizikur-meqanikuri maxasiaTeblebis<br />
amplituduri damokidebuleba. gaanalizebulia legirebis,<br />
Termuli damuSavebisa da maRalamplituduri<br />
cikluri deformaciiT gamowveuli fizikurmeqanikuri<br />
maxasiaTeblebis cvlilebis mizezebi.<br />
2) `aralegirebuli polikristaluri germaniumis<br />
amplitudaze damokidebuli aradrekadoba~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 50-53, inglisur<br />
enaze).<br />
Seswavlilia aralegirebuli polikristaluri<br />
germaniumis Sinagani xaxunisa da Zvris modulis<br />
amplituduri damokidebuleba sxvadasxva<br />
fiqsirebul temperaturebze. rxeviTi deformaciis<br />
dabal da maRal amplitudebze gamovlenilia Sinagani<br />
xaxunis maqsimumi da Zvris modulis defeqti.<br />
gamoTqmulia mosazreba, rom isini ganpirobebulia<br />
kidur 60-gradusian dislokaciebze arsebuli<br />
geometriuli Runvebisa da segmentebis mowyvetiT<br />
damagrebis wertilebidan.
131<br />
akademiis wevr-korespondenti giorgi TavaZe<br />
statiebi<br />
1) `boris, boris karbidisa da nitridis miRebis<br />
procesis Termodinamikuri albaToba TviTgavrcelebadi<br />
maRaltemperaturuli sinTezis dros”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 75-80, inglisur<br />
enaze).<br />
TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sin-<br />
Tezis (Tms) dros kaliumis tetraborftoratisa<br />
da boris oqsidis bazaze boris, boris karbidisa<br />
da nitridis miRebisas SesaZlebel reaqciaTa ganxorcielebis<br />
albaTobis dadgenisaTvis Sedgenilia<br />
gamosakvlev reaqciaTa (sul 14 reaqcia) gibsis<br />
Tavisufali energiis (∆G 0 T ) temperaturuli<br />
cvalebadobis gantolebebi. miRebuli gantolebebis<br />
analizis safuZvelze SeiZleba davadginoT,<br />
rom Tms winmswrebi magniTermiiT energetikulad<br />
ufro xelsayrelia, vidre alumoTermia. boris<br />
nitridi SesaZlebelia miviRoT, agreTve, boris<br />
pirdapiri azotirebiTac. kinetikuri kanonzomierebidan<br />
gamomdinare sawyis masalad kaliumis<br />
tetraborftoratis gamoyeneba uzrunvelyofs suf-<br />
Ta individualuri produqtebis miRebas.<br />
2) `swrafadmimdinare procesebiT axali funqcionaluri<br />
masalebis miRebis SesaZleblobebi”<br />
(TanaavtorobiT; SromaTa krebuli `Tanamedrove<br />
masalaTmcodneobis problemebi”, kievi, ukraina,<br />
2010, 62-67, rusul enaze).<br />
ganxilulia swrafadmimdinare procesebiT li-<br />
Tonuri nalRobidan swrafad gaciebis (10%) da<br />
TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sinTezis
132<br />
teqnologiebis gamoyenebiT axali funqcionaluri<br />
masalebis miRebis SesaZleblobebi.<br />
3) `neitronuli dasxivebisagan dacvisaTvis<br />
borSemcveli danafarebis gamoyenebis SesaZleblobebis<br />
Sefaseba” (TanaavtorobiT; meeqvse saer-<br />
TaSoriso konferenciis _ `masalebi da danafarebi<br />
eqstremalur pirobebSi” SromaTa krebuli, ialta,<br />
ukraina, 2010, rusul enaze).<br />
neitronuli dasxivebisagan dacvisaTvis gamoiyeneba<br />
borSemcveli masalebi, vinaidan izotopi<br />
10 B xasiaTdeba Tburi neitronebis miRebuli STan-<br />
Tqmis kveTiT. (σ≈3835b). gaanalizebulia Txeli<br />
danafarebiT aseTi dacvis Seqmnis SesaZlebloba.<br />
4) `feroSenadnobebis warmoebaSi Senadnobebis<br />
damuSavebis mowyobiloba” (TanaavtorobiT;<br />
VII saerTaSoriso kongresi `manqanebi, teqnologiebi,<br />
masalebi”, sofia, bulgareTi, 2010, 97-99, rusul<br />
enaze).<br />
damuSavebuli da SeTavazebulia eleqtrorkaluri<br />
Rumelidan feroSenadnobTa dnobis produqtebis<br />
miRebis, wida-liTonis gancalkevebisa<br />
da maTi Camosxmis mowyobilobis axali konstruqcia.<br />
aRwerilia axali mowyobilobis konstruqciuli<br />
da funqcionaluri Taviseburebani. warmodgenilia<br />
axali teqnologiuri sistemis avtomatizebuli<br />
marTvis struqturuli modeli. SemoTavazebuli<br />
siaxlis praqtikuli realizaciiT<br />
ganpirobebulia konstruqciis moqniloba, ris<br />
Sedegadac arsebiTad mcirdeba liTonis danakargi<br />
widasTan erTad, gamoiricxeba Txevadi<br />
feroSenadnobis dawidianeba.<br />
5) `kazmis komponentebis dispersiulobis gavlenis<br />
Termomeqanikuri dasabuTeba Tms proce-
133<br />
sebSi” (TanaavtorobiT; J. `Georgian Engineering News”,<br />
#3, 2010, 86-88, rusul enaze).<br />
mocemulia Tms procesebze kazmis komponentebis<br />
granulometriuli Semadgenlobis Termoqimiuri<br />
dasabuTeba. aRwerili modeli ganixilavs<br />
fxvnilebis struqturas mudmivi zomis sferuli<br />
nawilakebis saxiT. praqtikaSi fxvnilebis fraqciuli<br />
Semadgenloba icvleba 20-30%-is fargleb-<br />
Si. es iwvevs heterogenuli kontaqtebis raodenobis,<br />
agreTve, reaqciis siTbos mniSvnelobis<br />
zrdas.<br />
6) `wvrilkristaluri da nanoganzomilebis<br />
kompoziciuri masalebis miRebis axali meTodebi”<br />
(TanaavtorobiT; J. `Georgian Engineering News~, #1,<br />
2010, 48-56, rusul enaze).<br />
gamokvleulia wvrilkristaluri masalebis<br />
miRebis SesaZlebloba orfenovani integrirebuli<br />
teqnologiuri sqemebiT: TviTgavrcelebadi ma-<br />
Raltemperaturuli sinTezi (Tms)+nadnobis zema-<br />
Rali wrToba da Tms+airaalebadi gafrqveva.<br />
swrafadmbrunavi spilenZis cilindrze Tms-nadnobis<br />
spiningirebis procesis Sedegad miiReba<br />
qerclovani formis wrTobis produqti. folgis<br />
fragmentebis sisqe aris 30-60 mkm. eleqtromikroskopuli<br />
kvlevis Sedegad aRmoCnda, rom kompozitis<br />
Al 2 O 3 -NiAl (Ni 3 Al) fazur mdgenelTa zomebi<br />
icvleba nano-dan mikrometrul ganzomilebebamde.<br />
amasTan, SeiniSneba Al 2 O 3 da NiAl-is araerTgvarovani<br />
ganlageba monakveTze nadnobis spiningirebis<br />
mimarTulebiT. mikronawilakebis denadobis asamaRleblad<br />
saWiroa fxvnilTa zedapirebis plakireba<br />
an maTi granulireba, iseve rogorc dawvrilmanebis<br />
Sesabamisi meTodologiis SerCeva
134<br />
nawilakebisaTvis izometrulTan maqsimalurad miaxloebuli<br />
formis micemis mizniT.<br />
7) `axali keramikuli da liTonkeramikuli<br />
fxvnilebi gazoTermuli danafarebisaTvis” (TanaavtorobiT;<br />
J. `Georgian Engineering News”, #1, 2010, 57-<br />
63, rusul enaze).<br />
SemoTavazebulia rTuli keramikuli da li-<br />
Tonkeramikuli kompoziciuri fxvnilebis miRebis<br />
axali meTodi TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli<br />
sinTezis teqnologiis gamoyenebiT. ganxorcielebulia<br />
kvleva sawyisi kazmisa da wvis parametrebs<br />
(T wv da U wv ) Soris korelaciis dadgenis<br />
mizniT. gamokvleulia sinTezirebuli kompozitebis<br />
morfologiuri specifikurobebi.<br />
8) `komponentTa fraqciuli gansxvavebis gavlena<br />
Tms meTodiT miRebul sal SenadnobTa Tvisebebze”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 70-<br />
73, inglisur enaze).<br />
gamoTqmulia mosazreba, romlis Tanaxmad<br />
TviTgavrcelebadi maRaltemperaturuli sinTezis<br />
(Tms) procesSi gamoyenebul fxvnilebSi warmoqmnili<br />
sxvadasxvasaxela, e.w. heterogenuli kontaqtebis<br />
ricxvi gansazRvravs procesis parametrebs<br />
da wvis Sedegad miRebuli produqtis fazur Sedgenliobas.<br />
titanisa da boris Senadnobebis<br />
magaliTze naCvenebia sakazme fxvnilebis granulometriuli<br />
Tanafardobis (d 2 /d 1 ) gavlena Tms-iT<br />
miRebuli produqtebis fazur Sedgenilobaze. rekomendebulia<br />
d 2 /d 1 -is iseTi mniSvneloba, romelic<br />
uzrunvelyofs Ti-B sistemaSi maRali sisalis mqone<br />
Senadnobis miRebas. miRebuli Senadnobi saeqs-
135<br />
pluatacio TvisebebiT sagrZnoblad gamoirCeva am<br />
tipis cnobili Senadnobebisagan.<br />
akad.wevr-kor. g.TavaZe samecniero xelmZRvanelobas<br />
uwevda Temas `nanoganzomilebis nawilakebiT<br />
dispersiulad ganmtkicebuli axali sajavSne<br />
foladis miReba da teqnologiuri sqemis damuSaveba~.<br />
monawileobda Temis _ `axali cveTamedegi<br />
masalebis sinTezi centridanuli Zalebis velSi~<br />
SesrulebaSi.<br />
aris mecnier-konsultanti 2010 wels dawyebuli<br />
saerTaSoriso grantisa `nanostruqturuli<br />
3D-nakeTobebisa da danafarebis damuSaveba da sin-<br />
Tezi integrirebuli nanoteqnologiuri sqemis<br />
gamoyenebiT~ (STCU #4450).<br />
miRebuli aqvs patenti gamogonebaze `titanaluminis<br />
sistemis rentgenulad erTfaziani nanostruqturuli<br />
masalis Semcveli nakeTobis miRebis<br />
xerxi~ (2010, #P4969).<br />
akad.wevr-kor. g.TavaZe monawileobda Semdeg<br />
konferenciebSi:<br />
_ sazRvargareT moRvawe qarTvel mecnierTa<br />
saerTaSoriso forumi (Tbilisi, 2010);<br />
_ evrokavSiris aRmosavluri TanamSromlobis<br />
qveynebis eqspertTa seminari `Tanamedrove ma-<br />
Raltemperaturuli sakonstruqcio masalebi energetikisaTvis”<br />
(kievi, ukraina, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti SoTa samsonia<br />
statiebi<br />
1) `piroloindolebi. 22. zogierTi izomeruli<br />
piroloindolebis miRebis meTodebis optimizacia“<br />
(TanaavtorobiT; Chemistry of Heterocyclic Compounds,<br />
t. 46, #5, 2010, 536-541, inglisur da rusul enebze).
136<br />
damuSavebulia angularuli da xazovani piroloindolebis<br />
warmoebulebis miRebis preparatuli<br />
meTodebi. xazovani da angularuli piroloindolebis<br />
zogierTi warmoebulebis misaRebad gamoyenebulia<br />
rogorc Sesabamisi bishidrazonebis<br />
biciklizacia, aseve pirolis birTvis safexurebrivi<br />
miSeneba indolinis birTvze.<br />
2) `indolis warmoebulebi. e.fiSeris reaqciis<br />
zogierTi aspeqtebi“ (TanaavtorobiT; Chemistry of<br />
Heterocyclic Compounds, 2010, t. 46, #6, 765-767, inglisur<br />
da rusul enebze).<br />
Seswavlilia p-nitroacetofenonisa da m-fenilendihidrazinis<br />
safuZvelze miRebuli bishidrazonis<br />
indolizacia eTanolisa da koncentrirebuli<br />
gogirdmJavas narevSi (5:1). naCvenebia, rom<br />
mosalodneli biciklizaciis produqtebis warmoqmnis<br />
nacvlad adgili aqvs monociklizaciis produqtis<br />
warmoqmnas. analogiuri situaciaa dafiqsirebuli<br />
ultrabgeris gamoyenebis SemTxvevaSic.<br />
3) `bisindolebi. 41. axali bis-piridazinoindolebis<br />
pirdapiri sinTezi“ (TanaavtorobiT; Chemistry<br />
of Heterocyclic Compounds, t. 46, #5, 2010, 608-612,<br />
inglisur da rusul enebze).<br />
samecniero literaturaSi ar iyo cnobili<br />
bis-piridazinoindoluri sistemebi. statia eZRvneba<br />
axali sistemebis miRebis meTodebis damuSavebas.<br />
4) `piroloindolebis zogierTi warmoebulebis<br />
sinTezi da antimikrobuli aqtiuroba“ (TanaavtorobiT;<br />
Химико-Фармацевтический Журнал, t. 44, #12,<br />
2010, 29-32, rusul enaze).<br />
Seswavlilia sinTezirebuli 3H,6H-pirolo<br />
[3,2-e]indolis, 1H,7H-pirolo[3,2-f]indolisa da
137<br />
1H,5H-pirolo[2,3-f]indolis zogierTi warmoebulebis<br />
antimikrobuli, tuberkulostatikuri da sokos<br />
sawinaaRmdego aqtiuroba (in vitro). sinTezirebulma<br />
naerTebma gamoamJRavnes tuberkulostatikuri<br />
aqtiuroba. maT Soris, ori naerTi xasiaTdeba<br />
maRali aqtiurobiT.<br />
aSS-Si gamoqveynebul monografiaSi _ `Heterocyclic<br />
Compounds: Synthesis, Properties and Applications”<br />
dabeWdilia eqvsi samecniero naSromi Tavebis saxiT<br />
(TanaavtorobiT; niu-iorki, aSS, 2010, inglisur<br />
enaze):<br />
5) `Tavi 2. adamantil-1- da adamantil-2-imidazolebi<br />
da benzimidazolebi: sinTezis meTodebi,<br />
Tvisebebi da biologiuri aqtiuroba“, 47-98.<br />
interesi adamantanSemcveli imidazolebisa<br />
da benzimidazolebis mimarT ganpirobebulia maTi<br />
biologiuri aqtiurobis farTo speqtriT da<br />
mniSvnelovani teqnikuri TvisebebiT. Tanamedrove<br />
etapze damuSavebulia sinTezis gansxvavebuli me-<br />
Todebi da miRweulia garkveuli warmateba adamantanis<br />
rigis imidazolebisa da benzimidazolebis<br />
struqturisa da reaqciis unarianobis Seswavla-<br />
Si. Sejamebulia literaturuli monacemebi sinTezis<br />
meTodebze, struqturaze, fizikur-qimiur da<br />
biologiur Tvisebebze da, agreTve, warmodgenilia<br />
informacia adamantil-1- da adamantil-2-benzimidazolebis<br />
gardaqmnis Sesaxeb.<br />
6) `Tavi 3. piroloindolebis sinTezis meTodebi“,<br />
99-118.<br />
statia eZRvneba ori azotis atomis Semcveli<br />
kondensirebuli tricikluri heterocikluri sistemebis<br />
_ izomeruli piroloindolebis, sinTezis<br />
alternatiuli meTodebis aRweras. ganxilulia am<br />
sistemebis sinTezis ori principulad gansxvave-
138<br />
buli gza e.fiSeris reaqciis mixedviT: p- da m-fenilendihidrazonebis<br />
biindolizaciiT benzolis<br />
birTvze ori pirolis birTvis erTdrouli miSeneba<br />
da erTi pirolis birTvis miSeneba indolinis<br />
benzolis birTvze Sesabamisi indolinhidrazonebis<br />
indolizaciiT. naCvenebia, rom orive<br />
SemTxvevaSi miiReba angularuli da xazovani aRnagobis<br />
izomeruli piroloindolebis narevebi.<br />
amasTan, biindolizaciisas ZiriTadia angularuli<br />
aRnagobis, xolo indolinhidrazonebis indolizaciisas<br />
ki _ xazovani aRnagobis izomerebi.<br />
Seswavlilia am sistemebis zogierTi qimiuri Tviseba,<br />
miRebulia axali nawarmebi.<br />
7) `Tavi 5. piridazinoindolebi: sinTezi da<br />
Tvisebebi“, 147-170.<br />
gaanalizebulia azotis sami atomis Semcveli<br />
kondensirebuli triheterocikluri sistemebis –<br />
izomeruli piridazinoindolebis sinTezisa da<br />
Tvisebebis Sesaxeb samecniero literaturaSi arsebuli<br />
masala. gansakuTrebuli yuradReba eTmoba<br />
am sistemebis axali nawarmebis miRebis meTodebisa<br />
da biologiuri aqtiurobis Seswavlis sakiTxebs.<br />
mimoxilvaSi aris 24 sqema. citirebuli<br />
literaturis nusxa Seicavs 64 dasaxelebas.<br />
8) `Tavi 7. izomeruli dipirolonafTalinebis<br />
zogierTi nawarmis sinTezi da biologiuri aqtiuroba“,<br />
183-201.<br />
sinTezirebulia axali heterocikluri sistemebi<br />
– izomeruli dipirolonafTalinebi:1H,6Hindolo[7,6-g]indoli,<br />
3H,8H–indolo[4,5-e]indoli,<br />
3H,8H–indolo[5,4-e]indoli da 1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indoli.<br />
am heterociklebis safuZvelze<br />
miRebulia Sesabamisi N,N-dialkil-, fenilazo- da
139<br />
formil-nawarmebi. Seswavlilia maTi antimikrobuli<br />
da herbiciduli aqtiuroba. naCvenebia, rom<br />
benzopiroloindolis pirolis birTvis mesame<br />
mdgomareobaSi fenilazojgufis Seyvana aniWebs<br />
1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis molekulas<br />
antimikrobul aqtiurobas rogorc msgavsi, aseve<br />
gansxvavebuli paTogenuri baqteriebis mimarT. indoloindolebis<br />
N,N-dialkilnawarmebi Trgunaven<br />
mcenareuli baqteriebis zrdas da ganviTarebas.<br />
9) `Tavi 8. 5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-p-nitrofenilindolebis<br />
zogierTi gardaqmna“, 201-210.<br />
Seswavlilia 5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-pnitrofenilindolis<br />
zogierTi gardaqmna funqciuri<br />
jgufebisaTvis damaxasiaTebeli reaqciebis<br />
pirobebSi, kerZod, esTeruli jgufis gardaqmniT<br />
miRebulia Sesabamisi mJavas qloranhidridi da<br />
amidebi, maT Soris bisindoluri amidi. nitrojgufis<br />
aRdgeniT miRebulia Sesabamisi amini da<br />
Seswavlilia misi acilirebis reaqcia. miRebulia<br />
mono- da diacetilnawarmebi. naCvenebia, rom<br />
5-acetil-2-eToqsikarbonil-3-p-aminofenilindoli<br />
amino da acetilis jgufebis xarjze Sedis homokondensaciis<br />
reaqciaSi oligomeruli azomeTinis<br />
warmoqmniT.<br />
10) `Tavi 10. adamantanSemcveli indolebisa da<br />
benzpiroloindolis zogierTi nawarmis sinTezi<br />
da antimikrobuli aqtiuroba“, 219-224.<br />
2-(1-adamantil)indoli, romelic sinTezirebuli<br />
iyo fiSeris reaqciiT, gadayvanilia 3-dimeTilaminomeTilnawarmSi<br />
manixis reaqciis pirobebSi.<br />
misgan miRebuli Sesabamisi meoTxeuli marili<br />
ixsneba wyalSi. 2-adamantilaminokarbonilindoli<br />
da 2,9-di(adamantilaminokarbonil)-
140<br />
1H,10H–benzo[e]pirolo[3,2-g]indoli miRebulia<br />
1-aminoadamantanisa da Sesabamisi 2-indolilkarbonmJavaTa<br />
qloranhidridebis urTierTqmedebiT.<br />
sinTezirebulma naerTebma gamoamJRavnes biologiuri<br />
aqtiuroba.<br />
11) `piroloindolebi. kondensaciis reaqciebi<br />
3,8-diformill-1H,10H-benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />
safuZvelze“ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />
t. 36, #1, 2010, 21-24, rusul enaze).<br />
Catarebulia 3,8-diformil-1H,10H-benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis<br />
kondensaciis reaqciebi nukleofilur<br />
agentebTan _ anilinTan, p-adamantilanilinTan<br />
da TiosemikarbazidTan. nukleofiluri<br />
mierTebisa da moxleCis reaqciebi ganxorcielebulia<br />
eTilis spirtis areSi pH 4-5 pirobebSi. sin-<br />
Tezirebulia benzopiroloindolis birTvis Semcveli<br />
bifunqciuri Sifis fuZeebi _ dianili, diadamantilanili<br />
da diTiosemikarbazoni.<br />
12) `indolis zogierTi warmoebulis iw speqtrebi“<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />
konferenciis SromaTa krebuli:<br />
`inovaciuri teqnologiebi da Tanamedrove masalebi“,<br />
quTaisi, 2010, 360-362, rusul enaze].<br />
Seswavlilia 2-fenilindolis warmoebulebis:<br />
2-p-aminofenili-5-meTil-, 2-p-nitrofenil-5-meTil-,<br />
2-p-aminofenil-5-qlor- da 2-p-nitrofenil-5-qlorindolebis<br />
infrawiTeli speqtrebi. naCvenebia,<br />
rom aRniSnul naerTebSi SesaZlebelia wyalbaduri<br />
bmebis warmoqmna, rac iwvevs speqtrSi damatebiTi<br />
STanTqmis zolebis gaCenas dabali six-<br />
Sireebis ubanSi. ganzavebul xsnarebSi adgili<br />
aqvs wyalbaduri bmebis gawyvetas da daimzireba
141<br />
Sesabamisi STanTqmis sixSireebis Semcireba an<br />
gaqroba.<br />
akad.wevr-kor. S.samsonia aris 2010 wels dam-<br />
Tavrebuli <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis grantis (GNSF/ST07/4-181) `potenciuri fiziologiuri<br />
aqtivobis axali arilindoluri, piroloindoluri,<br />
bisindoluri sistemebi da maTi<br />
warmoebulebi: sinTezi, kvleva~ mecnier xelmZRvaneli.<br />
2010 wels, konkursis wesiT, moipova zaarbriukenis<br />
universitetis (gfr) profesoris samecniero<br />
stipendia. damfinansebeli organizaciaa<br />
germaniis akademiuri gacvliTi samsaxuri (DAAD).<br />
akad.wevr-kor. S.samsoniam monawileoba miiRo<br />
Semdeg simpoziumebsa da konferenciebSi da waiki-<br />
Txa moxsenebebi:<br />
_ `zogierTi indolilqinazolinebis sinTezi”<br />
(TanaavtorobiT; `The 11 th Annual Florida Heterocyclic<br />
and Synthetic IUPAC-Sponsored Conference (FloHet-11)”.<br />
Organized by ARKAT USA, Inc. And the University of Florida,<br />
geinsvili, aSS, 2010);<br />
_ `indolis zogierTi cnobili warmoebulis<br />
bisanalogis sinTezi“ (TanaavtorobiT;” 12 th Belgian<br />
Organic Synthesis Symposium (BOSS/ XII), narumi, belgia,<br />
62, 2010);<br />
_ `pirolizi da misi produqtebi – axali<br />
masalebi da ekologiuri problemebi” (TanaavtorobiT;<br />
International Conference `Compounds and materials<br />
with specific properties based on industrial waste, secondary and<br />
natural recourses~, Tbilisi, 2010);<br />
_ `zogierTi poliesTerisa da poliamidis<br />
sinTezi bis(1H-indolil-5-il)meTanis, bis(1H-indolil-5-il)oqsidis,<br />
bis(1H-indolil-5-il)sulfo-
142<br />
nisa da maTi 2,2’-dieToqsikarbonilwarmoebulebis<br />
safuZvelze” (TanaavtorobiT; `Second International<br />
Caucasian Symposium and Advanced Materials (ICSP)”,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `biscianinebi. indolis fragmentis Semcveli<br />
Seferili polimeTinuri agentebi” (TanaavtorobiT;<br />
`Second International Caucasian Symposium and Advanced<br />
Materials (ICSP)~, Tbilisi, 2010);<br />
samecniero konferenciaze _M`bunebrivi da<br />
sinTezuri bilogiurad aqtiuri nivTierebebi” gaakeTa<br />
10 moxseneba (TanaavtorobiT; Tbilisi, 2010):<br />
_ `biologiurad aqtiur nivTierebaTa sin-<br />
Tezis ZiriTadi mimarTulebani”;<br />
_ `Achillea Millefolium-is sesqviterpenuli laqtonebi“;<br />
_ `dipirolonafTalinis birTvis Semcveli<br />
hidrazidohidrazonebi – potenciurad biologiuri<br />
aqtiuri substanciebi”;<br />
_ `3- da 5-arilindolebi: sinTezi da biologiuri<br />
aqtiuroba”;<br />
_ `2-arilindolebi: sinTezi da antimikrobuli<br />
aqtiuroba”;<br />
_ `benzo[e]pirolo[3,2-g]indolis zogierTi<br />
azonaerTis sinTezi da antimikrobuli aqtiuroba<br />
tuberkulozis mikobaqteriebis mimarT”;<br />
_ `zogierTi piroloindolis formil-, dime-<br />
TilaminomeTil- da arilazonawarmebis sinTezi da<br />
biologiuri aqtiuroba”;<br />
_ `bisindolebisa da piroloindolebis dimeTilamino-<br />
da piridazinowarmoebulebi: sinTezi<br />
da biologiuri aqtiuroba”;<br />
_ `2-(1-adamantil)benzimidazolebis sinTezi da<br />
zogierTi gardaqmna”;
143<br />
_ `preparatis ГЗ-048 miRebis meTodi (triptaminis<br />
analogi), kompoziciebi mis safuZvelze da<br />
maTi biologiuri aqtiuroba”.<br />
akad.wevr-kor. S.samsonias redaqtorobiT gamoica<br />
2010 wels konkursSi gamarjvebuli XII klasis<br />
saxelmZRvanelo „organuli qimia“ (123 gv., avtorebi:<br />
g.andronikaSvili, m.mamaiaSvili, d.gulaia).<br />
saxelmZRvanelos mieniWa <strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />
da mecnierebis saministros ssip <strong>erovnuli</strong> saswavlo<br />
gegmebisa da Sefasebis centris grifi.<br />
aris iv.javaxiSvilis saxelobis Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis sadisertacio sabWos<br />
Tavmjdomare qimiis dargSi.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
vladimer ciciSvili<br />
wigni<br />
`simetriis Teoriis warmodgenebis gamoyeneba<br />
qimiaSi” (TanaavtorobiT; `universali”, Tbilisi,<br />
2010, 45 gv.)<br />
ganxilulia simetriis elementebisa da operaciebis<br />
Tvisebebi, optikuri izomeria da simetriis<br />
wertilovani jgufebi, simetriis Teoriis<br />
gamoyeneba izomerebis CamosaTvlelad. warmodgenilia<br />
simetriis Teoriis gamoyenebis safuZvlebi<br />
kvantur qimiaSi, speqtroskopiaSi, qimiur kinetikasa<br />
da katalizSi.<br />
statiebi<br />
1) „gogirdis oqsidebiT modificirebuli<br />
klinoptiloliti rogorc danamati cementebSi“<br />
(TanaavtorobiT; Georgiam Engineering News, #2, 2010,<br />
109-111, rusul enaze).
144<br />
gogirdis oqsidebis gamoyenebiT ganxorcielda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> xandakis adgilmdebareobis<br />
klinoptilolitis modificireba, ris Sedegadac<br />
gamovlenilia axali tipis nanoagentebi da Seswavlilia<br />
maTi Tvisebebi. dadgenilia gogirdis<br />
oqsidebis sxvadasxva Semcvelobis ceoliTuri<br />
nanoagentebis gamoyenebis SesaZlebloba cementebis<br />
struqturuli modificirebisaTvis.<br />
2) `ceoliTuri struqturebis forianoba da<br />
topologia” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, qimiis seria,<br />
t. 36, #2, 2010, 165-167, rusul enaze).<br />
ceoliTuri struqturebis forianoba ganxilulia<br />
topologiuri maxasiaTeblebis gamoyenebiT.<br />
naCvenebia, rom forianoba izrdeba konfiguraciuli<br />
maryuJis sirTulesTan erTad, Tumca<br />
gacilebiT ufro mniSvnelovania koordinaciuli<br />
mimdevroba.<br />
3) „ceoliTuri samedicino preparatebi” (TanaavtorobiT;<br />
`eqsperimentuli da klinikuri medicina~,<br />
#4(59), 2010, 50-53, rusul enaze).<br />
mocemulia Tanamedrove ceoliTuri preparatebis<br />
(tabletebi, fxvnilebi, suspenziebi, kombinirebuli<br />
saSualebebi) msoflio bazris mimoxilva.<br />
4) `axali ceoliTuri masala dazianebuli<br />
Zvlovani qsovilebis aRdgeniTi procesebis dasaCqareblad”<br />
(TanaavtorobiT; `eqsperimentuli da<br />
klinikuri medicina~, #4(59), 2010, 53-55).<br />
daxasiaTebulia axali ceoliTuri masala<br />
dazianebuli Zvlovani qsovilebis aRdgeniTi procesebis<br />
dasaCqareblad, mocemulia am masalis<br />
klinikuri gamocdis Sedegebi.<br />
5) „nanomodificirebuli klinoptilolitis<br />
gamoyeneba danamatad samSeneblo masalebSi“ (Ta-
145<br />
naavtorobiT; Modern Problems of Surface Chemistry and<br />
Physics, kievi, ukraina, 2010, 261-263, inglisur enaze).<br />
warmodgenilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />
wvrildispersiuli klinoptilolitis modificirebisa<br />
da miRebuli danamatebis samSeneblo<br />
masalebSi gamoyenebis Sesaxeb.<br />
6) „skolecitis zogierTi fizikur-qimiuri maxasiaTebeli“<br />
(TanaavtorobiT; Modern Problems of<br />
Surface Chemistry and Physics, kievi, ukraina, 2010, 263-264,<br />
inglisur enaze).<br />
warmodgenilia axali eqsperimentuli monacemebi<br />
<strong>saqarTvelos</strong> skolecitis statikuri da dinamikuri<br />
ionmimocvliTi tevadobisa da ionuri mimocvlis<br />
procesis kinetikis Sesaxeb.<br />
7) „scintilaciur masalaTa fxvnilebis miReba<br />
zol-gelis modificirebuli meTodiT“ (TanaavtorobiT;<br />
Modern Problems of Surface Chemistry and<br />
Physic, kievi, ukraina, 2010, 320-322, inglisur enaze).<br />
ganxililia zol-gelis optimizirebuli me-<br />
Todi, romlis gamoyenebiT SesaZlebelia gaumjobesebuli<br />
Tvisebebis mqone scintilaciuri masalebis<br />
miReba.<br />
8) `axali wvrildispersiuli ceoliTi klinoptilolitis<br />
struqturiT” (TanaavtorobiT; II<br />
saerTaSoriso kavkasiis simpoziumis Sromebi polimerebsa<br />
da gamoyenebiT masalebSi, Tsu-s gamomcemloba,<br />
Tbilisi, 2010, gv. 18, inglisur enaze).<br />
aRwerilia axali wvrildispersiuli ceoli-<br />
Tis miReba bunebrivi klinoptilolitis gadakristalebis<br />
gziT. rentgenul-difraqciuli meTodiT<br />
miRebul masalaSi dadasturebulia ceoli-<br />
Turi struqturis sruli aRdgena, maRali sorbciuli<br />
tevadoba miuTiTebs mikroforovani qselis
146<br />
ganviTarebaze, xolo qimiuri analizis Sedegi –<br />
monokaTionur (natriumi) formaze.<br />
9) `ceoliTebis gamoyenebis ekologiuri aspeqtebi“<br />
(saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferenciis<br />
_ `garemos dacva da mdgradi ganviTareba”<br />
Sromebi, sagamomcemlo saxli „teqnikuri<br />
universiteti“, Tbilisi, 2010, 347-350).<br />
bunebrivi ceoliTebis gamoyeneba adsorbentebisa<br />
da ionmimomcvlelebis saxiT mrewvelobasa<br />
da soflis meurneobaSi daxasiaTebulia Seldonis<br />
faqtoris safuZvelze. naCvenebia am faqtoris<br />
mniSvnelovani Semcireba mecxoveleobaSi, mefrinveleobasa<br />
da meTevzeobaSi bunebrivi ceoliTebiT<br />
narCenebis utilizaciis Sedegad. ceoliTuri sasuqebis<br />
ekologiuri efeqtis Sefaseba SeuZlebelia<br />
mxolod Seldonis faqtoris gamoyenebiT,<br />
mizanSewonilia mravalfaqtoriani midgoma.<br />
akad.wevr-kor. v.ciciSvili monawileobda konferenciebSi<br />
da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `bunebrivi da sinTezuri ceoliTebis biologiuri<br />
aqtivoba da maTi gamoyeneba medicinaSi”<br />
(samecniero konferencia `bunebrivi da sinTezuri<br />
biologiurad aqtiuri nivTierebebi”, Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ `bunebrivi da sinTezuri ceoliTebis gamoyeneba”<br />
(saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />
`baTumi – gazafxuli 2010”, baTumi, 2010);<br />
_ akademikos o.Cuikos dabadebidan 80 wlis-<br />
Tavisadmi moZRvnili saerTaSoriso simpoziumi<br />
„zedapiris qimiisa da fizikis Tanamedrove problemebi“<br />
(TanaavtorobiT; ukraina, kievi, 2010);<br />
_ VIII saerTaSoriso konferencia `bunebrivi<br />
ceoliTebi 2010” bunebrivi ceoliTebis saerTa-
147<br />
Soriso asociaciis (INZA) egidiT (TanaavtorobiT;<br />
sofia, bulgareTi, 2010);<br />
_ II saerTaSoriso konferencia `janmrTeloba<br />
da ekologia” (baTumi, 2010);<br />
_ II saerTaSoriso kavkasiis simpoziumi polimerebsa<br />
da gamoyenebiT masalebSi (TanaavtorobiT;<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferencia<br />
`garemos dacva da mdgradi ganviTareba”<br />
(Tbilisi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. v.ciciSvili monawileobs petre<br />
meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis institutis<br />
samecniero-kvleviTi samuSaos _ `nanoganzomilebiani<br />
ceoliTuri masalebis qimiuri mi-<br />
Reba~ SesrulebaSi.<br />
aris ganyofilebasTan arsebuli qimiuri ekologiis<br />
dargobrivi komisiis Tavmjdomare.<br />
akademiis wevr-korespondenti beJan WankvetaZe<br />
statiebi<br />
1) `enantiomeruli narevebis dayofa amiloza<br />
tris(5-qlor-2-meTilfenilkarbamatis) gamoyenebiT<br />
nanoqromatografiasa da kapilarul eleqtroqromatografiaSi~<br />
(TanaavtorobiT; Journal of Chromatography<br />
A, 1217, 2010, 1166–1174, inglisur enaze).<br />
naCvenebia avtorTa mier SemuSavebuli axali<br />
qiraluri stacionaruli fazis _ amiloza tris(5-<br />
qlor-2-meTilfenilkarbamatis) gamoyenebis SesaZlebloba<br />
enantiomeruli narevebis dasayofad nanoqromatografiasa<br />
da kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />
da ilustrirebulia kapilaruli<br />
eleqtroqromatografiis garkveuli upiratesobani<br />
nanoqromatografiasTan SedarebiT.
148<br />
2) `propranololis enantiomerebis dayofa<br />
kapilarul eleqtroforezSi sulfatirebuli ciklodeqstrinebis<br />
gamoyenebiT: SedarebiTi gamokvleva<br />
kapilaruli eleqtroforezis da birTvul-magnituri<br />
rezonansis meTodebis gamoyenebiT” (TanaavtorobiT;<br />
Electrophoresis, 31, 2010, 1467-1474, inglisur<br />
enaze).<br />
kapilaruli eleqtroforezis meTodSi ukanaskneli<br />
aTwleulis manZilze enantiomeruli narevebis<br />
dasayofad intensiurad gamoiyeneba rogorc<br />
wylis Semcveli, aseve uwylo eleqtrolitebi.<br />
literaturaSi gamoTqmuli iyo mosazrebebi qiraluri<br />
gamocnobis SesaZlo gansxvavebuli meqanizmebis<br />
Sesaxeb am eleqtrolitebSi, magram ar<br />
arsebobda amis eqsperimentuli dadastureba, rac<br />
pirvelad aris aRwerili winamdebare naSromSi<br />
kapilaruli eleqtroforezisa da birTvuli magnituri<br />
rezonansis meTodebis erTdrouli gamoyenebiT.<br />
3) „Symphytum asperum da S. caucasicum-is SemadgenlobaSi<br />
Semavali biologiurad aqtiuri polieTeris<br />
monomeruli rgolis sinTezuri analogis,<br />
3-(3,4-dihidroqsifenil)-glicerinis mJavas<br />
enantiomeruli analizi” (TanaavtorobiT; Chirality,<br />
22, 2010, 717-725, inglisur enaze).<br />
pirvelad aris aRwerili saqarTveloSi mozardi<br />
mcenaridan gamoyofili biologiurad aqtiuri<br />
polieTeris Sesabamisi sinTezuri monomeris<br />
enantiomerebis dayofa. Ees aris mniSvnelovani<br />
nabiji am monomeris stereoqimiis dasadgenad<br />
da bunebrivi polimeris sinTezuri analogis misaRebad.
149<br />
4) `monoliTuri qiraluri stacionaruli fazebi<br />
enantiomeruli narevebis dasayofad Txevad<br />
fazaSi” (Journal of Separation Science, 33, 2010, 305-314,<br />
inglisur enaze).<br />
es mimoxilviTi naSromi dawerilia Jurnalis<br />
redaqtoris specialuri miwveviT da ajamebs uaxloes<br />
miRwevebs monoliTuri qiraluri stacionaruli<br />
fazebis sinTezisa da gamoyenebis dargSi.<br />
5) `propranololis enantiomerebis dayofa<br />
kapilarul eleqtroforezSi sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />
gamoyenebiT: SedarebiTi gamokvleva<br />
kapilaruli eleqtroforezis da birTvul-magnituri<br />
rezonansis meTodebiT” (TanaavtorobiT;<br />
Journal of Separation Science, 33, 2010, 1617-1624, inglisur<br />
enaze).<br />
kapilaruli eleqtroforezis meTodebis gamoyenebiT<br />
dadgenilia propranololis enantiomerebis<br />
gansxvavebuli afinoba sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />
mimarT, xolo birTvul-magnituri<br />
rezonansis meTodiT axsnilia am movlenis struqturuli<br />
meqanizmebi.<br />
6) `qiraluri samkurnalwamlo saSualebebis<br />
_ enantiomerebis dayofis optimizacia celuloza<br />
tris(4-qlor-3-meTilfenilkarbamat)-is gamoyenebiT<br />
uwylo polarul moZrav fazebSi” (TanaavtorobiT;<br />
Journal of Separation Science, 33, 2010, 1699-1707,<br />
inglisur enaze).<br />
naSromi eZRvneba qiraluri samkurnalwamlo<br />
saSualebebis _ enantiomerebis dayofis optimizacias<br />
axali tipis qiraluri stacionaruli fazis<br />
celuloza tris(4-qlor-3-meTilfenilkarbamat)-is<br />
gamoyenebiT. meTodis optimizaciis klasikur xer-
150<br />
xTan erTad gamoyenebulia statistikuri optimizaciis<br />
xerxebic.<br />
7) `qiraluri gamocnobisa da enantiomerebis<br />
dayofis meqanizmebi kapilarul eleqtrokinetikur<br />
qromatografiaSi” (wignSi A.Berthold `Chiral Recognition<br />
in Separation Methods: Mechanisms and applications~,<br />
Springer, gfr, 2010, 97-152, inglisur enaze).<br />
naSromi warmoadgens erT-erT Tavs a.berToldis<br />
wignSi da ajamebs enantiomerebis dayofis<br />
meqanizmebs kapilaruli eleqtrokinetikuri qromatografiis<br />
meTodis gamoyenebiT.<br />
8) `monoliTuri qiraluri stacionaruli fazebi<br />
enantiomeruli narevebis dasayofad Txevad<br />
fazaSi” (wignSi `Monolithic silicas – Concepts, synthesis,<br />
characterization, modeling and applications in liquid phase<br />
separations~, 2010, 231-248, inglisur enaze).<br />
naSromi warmoadgens wignis erT-erT Tavs da<br />
ajamebs monoliTuri stacionaruli fazebis gamoyenebas<br />
enantiomerebis dasayofad Txevadfazuri<br />
makro- da mikromeTodebis gamoyenebiT.<br />
9) `poli[3-(3,4-dihidroqsifenil)-glicerinis<br />
mJava] Anchusa italica Retz-is fesvebidan” (TanaavtorobiT;<br />
Natural Product Communications, 5(7), 2010, 1091-1095,<br />
inglisur enaze).<br />
naSromi eZRvneba saqarTveloSi mozardi mcenaridan<br />
biologiurad aqtiuri polieTeris gamoyofas<br />
da mis struqturul identifikacias.<br />
10) `qiraluri samkurnalwamlo saSualebebis<br />
SedarebiTi enantiomeruli dayofebi polisaqaridebis<br />
dimeTil- da qlormeTilfenilkarbamatebis<br />
gamoyenebiT kapilarul eleqtroqromatografia-<br />
Si” (TanaavtorobiT; Electrophoresis, 31, 2010, 3207-3216,<br />
inglisur enaze).
151<br />
naCvenebia avtorebis mier SemuSavebuli axali<br />
tipis qiraluri stacionaruli fazebis gamoyenebis<br />
upiratesoba kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />
adre cnobil qiralur fazebTan SedarebiT.<br />
11) `Sebrunebulfaziani qiraluri maRalefeqturi<br />
siTxur-qromatografiuli da siTxur-qromatografiul-mas-speqtrometriuli<br />
dayofebi celulozasa<br />
da amilozas tris(qlormeTilfenilkarbamateb)-is<br />
gamoyenebiT rogorc qiraluri stacionaruli<br />
fazebi” (TanaavtorobiT; Journal of Chromatography<br />
A, 1217, 2010, 6942-6955, inglisur enaze).<br />
naCvenebia avtorebis mier SemuSavebuli axali<br />
tipis qiraluri stacionaruli fazebis gamoyenebis<br />
SesaZlebloba Sebrunebulfazian maRalefeqtur<br />
siTxur qromatografiasa da siTxur-qromatografia-mas-speqtrometriaSi<br />
qiraluri samkurnalwamlo<br />
saSualebebis enantiomerebis analizis<br />
mizniT.<br />
12) `qiraluri nivTierebebis dayofa ciklodeqstrinebiT<br />
kapilarul eleqtroforezsa da<br />
micelarul eleqtrokinetikur qromatografiaSi”<br />
(Encyclopedia of Chromatography, Edited by Jack Cazes, 3-rd<br />
Edition, v. 1, 2010, 419-424, inglisur enaze).<br />
Sejamebulia ciklodeqstrinebis gamoyeneba<br />
enantiomeruli narevebis dasayofad kapilarul<br />
eleqtroforezsa da micelarul eleqtrokinetikur<br />
qromatografiaSi.<br />
akad.wevr-kor. b.WankvetaZis xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda erTwliani xelSekruleba iaponuri kompania<br />
Sumitomo Chemicals-is dakveTiT, romelic exeboda<br />
aRniSnuli kompaniis mier Seqmnili 2 axali<br />
sami stereogenuri centris mqone sasoflo-same-
152<br />
urneo Sxamqimikatis enantioseleqtiuri analizis<br />
meTodebis damuSavebas.<br />
2010 wels mis erT-erT naSroms mieniWa Journal<br />
of Chromatography, A-s yvelaze metad citirebuli<br />
naSromis prizi.<br />
akad.wevr-kor. b.WankvetaZem 2010 wels samecniero<br />
konferenciebze waikiTxa Semdegi moxsenebebi:<br />
_ `enantioseleqtiuri gamocnoba ciklodeqstrinebis<br />
saSualebiT: uaxlesi gamokvlevebi kapilaruli<br />
eleqtroforezisa da birTvul-magnituri<br />
meTodebis gamoyenebiT” (ISCD-22, 22 nd International<br />
Symposium on Chirality, saporo, iaponia);<br />
_ `axali masalebi da teqnologiebi qilarul<br />
samkurnalwamlo saSualebaTa enantiomerebis dasayofad”<br />
(IMPPS-3, Third International Meeting on Pharmacy<br />
and Pharmaceutiical Sciences, stamboli, TurqeTi);<br />
_ `ciklodeqstrinebis gamoyeneba qilarul<br />
seleqtorebad kapilarul eleqtroforezSi: uaxlesi<br />
gamokvlevebi enantiomeruli dayofebisa da<br />
qilaruli gamocnobis meqanizmebis Sesaxeb” (The<br />
33 rd Symposium on Chromatographic Methods of Investigating<br />
Organic Compounds, sCirki, poloneTi);<br />
_ `qlorSemcveli polisaqariduli qilaruli<br />
stacionaruli fazebis gamoyeneba enantiomerebis<br />
dayofis strategiis srulyofisaTvis kapilarul<br />
eleqtroqromatografiaSi” (TanaavtorobiT; The 33 rd<br />
Symposium on Chromatographic Methods of Investigating<br />
Organic Compounds, sCirki, poloneTi);<br />
_ `enantiomerebis dayofis meqanizmebi kapilarul<br />
eleqtroforezSi” (The 17-th International<br />
Symposium on Capillary Electroseparation Techniques, baltimori,<br />
aSS); B
153<br />
_ `axali gamokvlevebi qiralur analizSi<br />
kapilaruli meTodebis gamoyenebiT (CLC, CE, CEC)”<br />
(New Trends in Biomedical and Pharmaceutical Analysis,<br />
lieJi, belgia);<br />
_ `zogierTi qilaruli samkurnalwamlo sa-<br />
Sualebis dayofis meqanizmi kapilarul eleqtroforezSi”<br />
(TanaavtorobiT; 9-th International Symposium<br />
on Drug Analysis, antverpeni, belgia);<br />
_ `kapilaruli eleqtroforezisa da bir-<br />
Tvul-magnituri rezonansis meTodebis erTdrouli<br />
gamoyeneba enantiomerebis Sebrunebuli afinobis<br />
kvlevis mizniT sxvadasxva ciklodeqstrinebis<br />
mimarT” (TanaavtorobiT; 9-th International Symposium<br />
on Drug Analysis, antverpeni, belgia);<br />
_ `samkurnalwamlo saSualebaTa enantiomerebis<br />
SedarebiTi dayofebi kapilarul eleqtroqromatografiaSi<br />
polisaqariduli qilaruli seleqtorebiT<br />
qloris atomiT da mis gareSe” (TanaavtorobiT;<br />
9-th International Symposium on Drug Analysis,<br />
antverpeni, belgia);<br />
_ `zogierTi qilaruli samkurnalwamlo sa-<br />
Sualebis dayofis meqanizmi kapilarul eleqtroforezSi<br />
wyliani da uwylo eleqtrolitebis<br />
gamoyenebiT~B(7 th International Interdisciplinary Meeting on<br />
Bioanalysis, peSCi, ungreTi);<br />
_ `enantiomeruli dayofebi sulfatirebuli<br />
ciklodeqstrinebiT uwylo da wylian eleqtrolitebSi<br />
kapilaruli eleqtroforezis meTodiT.<br />
qiraluri molekulaTSorisi urTierTqmedebis meqanizmebis<br />
kvleva” (TanaavtorobiT; High-Performance<br />
Capillary Electrophoresis, praRa, CexeTi);<br />
_ `bunebrivi polimerebis axali nawarmebis<br />
sinTezi da maTi gamoyeneba enantiomeruli nare-
154<br />
vebis dasayofad siTxur qromatografiaSi” (samecniero<br />
konferencia `bunebrivi da sinTezuri biologiurad<br />
aqtiuri nivTierebebi~, Tbilisi).<br />
akad.wevr-kor. b.WankvetaZis redaqtorobiT<br />
gamoica Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis<br />
specialuri tomi Temaze `enantiomeruli dayofebi”.<br />
qimiisa da qimiuri teqnologiebis ganyofilebam<br />
moismina da ganixila sajaro samarTlis<br />
iuridiuli pirebis petre meliqiSvilis fizikuri<br />
da organuli qimiis, rafiel aglaZis araorganuli<br />
qimiisa da eleqtroqimiis, iovel quTaTelaZis<br />
farmakoqimiis, ferdinand TavaZis metalurgiisa<br />
da masalaTmcodneobis institutebis 2009<br />
wlis samecniero da samecniero-saorganizacio<br />
saqmianobis angariSebi. moxda maTi Sefaseba da<br />
saTanado daskvnebi gadaeca akademiis samecnierosaorganizacio<br />
samsaxurs.<br />
ganxilul da Sefasebul iqna ivane javaxi-<br />
Svilis sax. Tbilisis saxelmwifo universitetSi<br />
qimiis profiliT 2009 wels Sesrulebuli samu-<br />
Saoebis, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universitetis<br />
qimiisa da metalurgiis fakultetis 2008-2009<br />
wlebSi Sesrulebuli samuSaoebisa da quTaisis<br />
akaki wereTlis saxelmwifo universitetSi 2009<br />
wels Sesrulebuli samuSaos mokle angariSebi,<br />
saeqsperto Sefasebebi gadaeca samecniero-saorganizacio<br />
samsaxurs.<br />
ganyofilebam ganixila sakiTxebi: qimiisa da<br />
qimiuri teqnologiebis dargis erTiani samecniero<br />
centris Seqmnis Sesaxeb; ganyofilebis dargebis,<br />
mimarTulebebisa da qvemimarTulebebis klasifikaciis<br />
Sesaxeb; akad. e.qemerteliZisa da akad.
155<br />
T.andronikaSvilis monografiebis gamocemis Sesaxeb.<br />
ganixila da akademiur sabWos dasamtkiceblad<br />
gadasca gamoCenili qarTveli mecnieris<br />
iovel quTaTelaZis saxelobis akademiuri premiis<br />
miniWebis debuleba.<br />
Mmoismina:<br />
_ ganyofilebis wevrebis 2009 wlis samecniero-saorganizacio<br />
saqmianobis angariSebi, moxda<br />
maTi saTanado formiT gaerTianeba da gadaeca<br />
samecniero-saorganizacio samsaxurs;<br />
_ profesor Tamaz marsagiSvilis samecniero<br />
moxseneba `mecnierebis reformirebis problemebi<br />
saqarTveloSi~;<br />
_ akad.wevr.-kor vladimer ciciSvilisa da<br />
qim.mecn.kand. mzia cicagis samecniero moxseneba<br />
`saqarTveloSi yurZnis zeTis warmoebis SesaZleblobis<br />
Sesaxeb~ da waradgina akademiur sab-<br />
Woze gansaxilvelad;<br />
_ gamoavlina qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />
dargSi 2009 wlis saukeTeso samecnierokvleviTi<br />
dawesebuleba. es tituli mieniWa ssip<br />
iovel quTaTelaZis farmakoqimiis instituts;<br />
_ SeirCa kandidaturebi gamoCenili qarTveli<br />
mecnieris iovel quTaTelaZis saxelobis premiis<br />
misaniWeblad.<br />
ganyofilebam, qimiis dargobriv komisiasTan<br />
erTad, ganixila qimiur terminologiaSi cvlilebis<br />
Setanis sakiTxi da pasuxi ecnoba saqpatentis<br />
generalur direqtors; moamzada da Caatara<br />
akademikos giorgi ciciSvilis dabadebis 95<br />
wlisTavis aRsaniSnavad samecniero konferencia;<br />
Caatara gamsvleli sxdoma ssip rafiel aglaZis<br />
araorganuli qimiisa da eleqtroqimiis institut-
156<br />
Si, sadac mosmenil iqna informacia damTavrebuli<br />
danergviTi samuSaoebis Sesaxeb. sxdomis monawileebma<br />
daaTvalieres institutis eqsperimentuli<br />
baza, gaecnen danadgar-mowyobilobebis mu-<br />
Saobas.<br />
ganyofilebam, farmakoqimiis dargobriv komisiasTan<br />
erTad, moamzada da Caatara respublikuri<br />
samecniero konferencia `bunebrivi da sinTezuri<br />
biologiurad aqtiuri nivTierebebi~, gamoica konferenciis<br />
Tezisebis krebuli. 27 dawesebulebidan<br />
warmodgenili iyo 79 Tezisi, 6 sazRvargareTis<br />
institutebis TanamonawileobiT.<br />
qimiuri ekologiis dargobrivi komisiis mier<br />
ganxiluli iyo <strong>saqarTvelos</strong> samecniero <strong>erovnuli</strong><br />
fondis mier dafinansebuli mimdinare da saerTaSoriso<br />
grantebis mosapoveblad momzadebuli/wardgenili<br />
proeqtebi. komisiis wevrebma monawileoba<br />
miiRes erToblivi saerTaSoriso proeqtebis<br />
momzadebaSi, ekologiis dargSi saqarTveloSi<br />
Catarebuli konferenciebis organizebasa<br />
da muSaobaSi, saxelmwifo programis eqspertizaSi,<br />
kerZod, momzadda erToblivi saerTaSoriso<br />
proeqtebi <strong>saqarTvelos</strong>, ukrainis, bulgareTisa<br />
da germaniis monawileobiT:<br />
_ `Savi zRvis sanapiro zolis dabinZurebis<br />
monitoringi, riskebis Sefaseba da reabilitacia~;<br />
_ `multidabinZurebuli teritoriebis aRdgenis<br />
kombinirebuli garemosdamzogavi meTodebis<br />
SemuSaveba~;<br />
_ `ganaxlebadi mcenareuli narCenebis safuZvelze<br />
sawvavebis miReba~;<br />
_ `ekologiur sistemebSi komunikaciis bunebrivi<br />
saSualebebis analogebis sinTezi~.<br />
ganxilul iqna proeqtebi:
157<br />
`radionuklidebiT dabinZurebuli niadagebis<br />
remediaciis meTodebis ganviTareba <strong>saqarTvelos</strong><br />
magaliTze”, Semsruleblebi: levan yanCavelis<br />
mcenareTa dacvis instituti, petre meliqiSvilis<br />
fizikuri da organuli qimiis instituti. proeqti<br />
wardgenilia saerTaSoriso mecnierul da teqnologiur<br />
centrSi (ISTC).<br />
`aWaris zogierT endemur mcenareSi antimikrobuli<br />
biologiurad aqtiuri nivTierebebis Zieba<br />
da kvleva”, Semsruleblebi: daavadebaTa kontrolisa<br />
da sazogadoebrivi janmrTelobis <strong>erovnuli</strong><br />
centri, SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti<br />
(baTumi), petre meliqiSvilis fizikuri<br />
da organuli qimiis instituti. proeqti wardgenilia<br />
ukrainis mecnierebisa da teqnologiis centrSi<br />
(STCU).<br />
`saqarTveloSi Bacillus thurengiensis safuZvelze<br />
baqterialuri preparatebis bioteqnologiebis ganviTareba”,<br />
Semsruleblebi: levan yanCavelis mcenareTa<br />
dacvis instituti, petre meliqiSvilis<br />
fizikuri da organuli qimiis instituti; proeqti<br />
wardgenilia ukrainis mecnierebisa da teqnologiis<br />
centrSi (STCU).<br />
`axali hiper-producenti sokos lignocelulituri<br />
fermentebis masStabireba, teqnologiis<br />
ganviTareba da komercializacia”, Semsruleblebi:<br />
lourens berklis nacionaluri laboratoria<br />
(aSS), sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />
instituti, petre meliqiSvilis fizikuri<br />
da organuli qimiis instituti. proeqti wardgenilia<br />
ukrainis mecnierebisa da teqnologiis centrSi<br />
(STCU).
158<br />
ganyofileba monawileobda saqarTveloSi Catarebul<br />
konferenciebSi:<br />
_ saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />
`baTumi _ gazafxuli 2010”, SoTa rusTavelis<br />
saxelmwifo universiteti (baTumi);<br />
_ II saerTaSoriso konferencia `janmrTeloba<br />
da ekologia” (baTumi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso samecniero-teqnikuri konferencia<br />
`garemos dacva da mdgradi ganviTareba”,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti (Tbilisi,<br />
2010).<br />
eqspertiza Cautarda <strong>saqarTvelos</strong> demilitarizaciis<br />
samwliani programis radiaciuli da<br />
qimiur-biologiuri usafrTxoebis RonisZiebebis<br />
gegmas.<br />
metalurgiisa da masalaTmcodneobis dargobrivi<br />
komisiis mier gafarToebul sxdomebze mosmenil<br />
iqna wamyvani specialistebis 13 samecniero<br />
moxseneba:<br />
_ „nanokristaluri kompoziciuri masalebi“;<br />
_ `abrikosovis grigaluri mesris dinamikis<br />
Seswavla axal maRaltemperaturul zegamtarebSi“;<br />
_ `liTonTa bioteqnologia da misi roli<br />
sawarmoo narCenebis utilizaciaSi~;<br />
_ `optoqemotronul sensorebSi mimdinare<br />
nanoprocesebi~;<br />
_ `samTo-metalurgiuli warmoeba me-18 saukunis<br />
aRmosavleT saqarTveloSi~;<br />
_ `mikroeleqtronika da misi ganviTarebis<br />
perspeqtivebi saqarTveloSi~;<br />
_ `javariani (bulati, damaskuri) foladis<br />
struqturuli Taviseburebani da miRebis teqnologia~;
159<br />
_ `oqros mopoveba Sua saukuneebis saqarTveloSi“<br />
(qarTul-germanuli arqeologiuri eqspediciis<br />
muSaobis Sedegebi);<br />
_ `muxtis gadatanis procesebi mezoskopiur<br />
sistemaSi~;<br />
_ `evrokavSiris me-7 CarCo programa da sxva<br />
saerTaSoriso fondebis mimoxilva~;<br />
_ `boWkoebiT armirebuli kompoziciuri masalebi~;<br />
_ `volframSemcveli narCenebis gadamuSavebis<br />
inovaciuri teqnologia~;<br />
_ `Suqdiodebi (teqnologia da perspeqtivebi)~.<br />
biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba<br />
biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi 2011<br />
wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo akademiis<br />
15 wevri, aqedan 5 akademikosi da 10 wevr-korespondenti.<br />
2010 wels ganyofilebis wevrebma gamoaqveynes<br />
2 monografia da 34 samecniero statia.<br />
akademikosi Tengiz beriZe<br />
statia<br />
„msoflios vazis jiSebis (Vitis vinifera L. subsp.<br />
vinifera) mravalferovneba plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis<br />
mixedviT“ (Acta Horticulturae, gadacemulia<br />
dasabeWdad, inglisur enaze).<br />
msoflioSi gavrcelebuli kulturuli vazis<br />
113 jiSis qloroplasturi dnm-Tanmimdevrobebis<br />
seqvenirebis saSualebiT maTSi oTxi haplotipis<br />
arsebobaa gamovlenili.
160<br />
2010 w. akad. T.beriZis xelmZRvanelobiT dam-<br />
Tavrda grantiT dafinansebuli samuSao „kavkasiis<br />
kulturuli da veluri vazis analizi variabeluri<br />
qloroplasturi da birTvuli dnm-is Tanmimdevrobebis<br />
gamoyenebiT“ (STCU-GNSF-4666).<br />
proeqtis mizans Seadgenda qarTuli kulturuli<br />
da veluri vazis genetikuri mravalferovnebis<br />
Seswavla molekuluri markerebis meSveobiT;<br />
vazis molekuluri variaciebis geografiuli<br />
Seswavlis safuZvelze kulturuli jiSebisa da<br />
veluri populaciebis urTierTkavSiris dadgena;<br />
qloroplasturi dnm-is Tanmimdevrobebis analizis<br />
safuZvelze bunebrivi uZvelesi kulturuli<br />
populaciebis identifikacia, molekuluri variantebis<br />
mutaciuri urTierTkavSiris dadgena da<br />
filogeografiuli analizis Catareba; maTi Sedareba<br />
evropaSi arsebul formebTan. msoflios sxvadasxva<br />
qveynis 100-ze meti vazis kulturuli ji-<br />
Sebis, plastiduri dnm-is TanmimdevrobaTa mravalferovnebis<br />
Seswavlam maTSi 4 plastiduri<br />
haplotipis arseboba daadastura. igive haplotipebi<br />
gamovlinda qarTuli veluri vazis nimuSebis<br />
Seswavlisas, rac aSkarad miuTiTebs vazis velur<br />
da kulturul nimuSTa Soris arsebul msgavsebasa<br />
da aRniSnul haplotipTa Soris mkveTrad<br />
gamoxatul evoluciur kavSirze.<br />
akad. T.beriZe monawileobda da moxsenebebiT<br />
gamovida konferenciebze:<br />
_ „msoflios vazis jiSebis (Vitis vinifera L. subsp.<br />
vinifera) plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis mravalferovneba“<br />
(Rvinisa da vazis 33-e msoflio<br />
kongresi, Tbilisi, 2010).
161<br />
_ „plastiduri dnm-Tanmimdevrobebis variabeloba<br />
msoflios vazis jiSebSi“ (me-10 saerTaSoriso<br />
konferencia vazis seleqciasa da genetikaSi,<br />
jeneva, aSS, 2010).<br />
_ `vazis jiSebis genetikuri mravalferovnebis<br />
SeswavliT oTxi sxvadasxva Tanmimdevrobis<br />
plastiduri dnm-is gamovlena“ (saerTaSoriso konferencia<br />
„agrobiomravalferovnebis dacva da soflis<br />
meurneobis mdgradi ganviTareba“, Tbilisi,<br />
2010).<br />
_ me-10 saerTaSoriso konferencia `vazis genetika”<br />
(vaSingtoni, aSS, 2010).<br />
akademikosi giorgi kvesitaZe<br />
akad. g.kvesitaZis xelmZRvanelobiT damTavrda<br />
grantiT dafinansebuli samuSao „axali kompleqsuri<br />
fitoremediaciuli teqnologiis Seqmna<br />
feTqebadi naerTebiT dabinZurebuli niadagebisa<br />
da wylebis reabilitaciisaTvis~ (ISTC-1408).<br />
Catarebulia modeluri eqsperimentebi feTqebadi<br />
naerTebiT dabinZurebuli niadagebisa da<br />
wylebis fitoremediaciaSi SerCeuli mikroorganizmebisa<br />
da mcenareebis gamosacdelad. naCvenebia,<br />
rom baqteriuli Stamebis konsorciumis, soiis<br />
da mikroskopuli sokoebis gamoyenebiT Catarebuli<br />
samsafexuriani remediaciuli procesis<br />
Sedegad miiRweva garemos 80%-ani gasufTaveba,<br />
romlis Sedegadac feTqebadi dambinZureblebi<br />
standartul ujredul metabolitebamde iSleba.<br />
2010 w. mopovebulia grantiT dafinansebuli 3<br />
samuSao, romelTa xelmZRvaneli aris akad. g.kvesitaZe:
162<br />
_ `niadagis kompleqsuri fitoremediaciis axali<br />
teqnologia biosurfaqtantebisa da biosawvavis<br />
warmoebaSi gamoyenebuli mcenareebis saSualebiT“<br />
(STCU-4784, 2010-2012).<br />
_ `eqstremofiluri sokoebidan miRebuli<br />
lignocelulozis damSleli sokoebis miznobrivi<br />
kvleva“ (STCU-P433, 2010-2012).<br />
_ „zogierTi mikrobuli Stamisa da mcenaris<br />
komponentebis Sefaseba potenciuri komerciuli<br />
gamoyenebisaTvis“ (CRDF GAP: GEB2-30016-TB-10, 2010-<br />
2013).<br />
akad. g.kvesitaZem monawileoba miiRo da moxsenebebiT<br />
gamovida konferenciebze:<br />
_ `mwvane Cais, wiTeli Rvinis naleqisa da<br />
limonis kanisgan miRebuli sakvebi danamatebi”<br />
(saerTaSoriso konferencia, baTumi, 2010);<br />
_ „Rvinis Semadgeneli nivTierebebis transformacia<br />
meoradi spirtuli fermentaciis procesSi“<br />
(Rvinisa da vazis 33-e msoflio kongresi,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ „mcenareTa ekologiuri potenciali“ (I saer-<br />
TaSoriso konferencia: „Tanamedroveobis problemebi<br />
da kavkasia“, Tbilisi, 2010);<br />
_ `mikrobuli teqnologiebis danergva” (saer-<br />
TaSoriso konferencia, zagrebi, xorvatia, 2010);<br />
_ „<strong>saqarTvelos</strong> biomravalferovneba rogorc<br />
mravalfunqciuri sursaTis wyaro“ (saerTaSoriso<br />
konferencia „agrobiomravalferovnebis dacva da<br />
soflis meurneobis mdgradi ganviTareba“, Tbilisi,<br />
2010).
163<br />
akademikosi giorgi kvesitaZe da akademiis<br />
wevr-korespondenti TinaTin saduniSvili<br />
statiebi<br />
1) `orsafexuriani anaerobuli procesi biowyalbadisa<br />
da bio-meTanis kombinirebuli warmoqmnisaTvis<br />
biodaSladi myari narCenebidan~ (TanaavtorobiT;<br />
me-7 saerTaSoriso vorkSopis _ `miRwevebi<br />
energiis SeswavlaSi~ Sromebi, barselona,<br />
espaneTi, 2010, 1-7, inglisur enaze).<br />
damuSavebulia iaffasiani, axali orsafexuriani<br />
anaerobuli procesi bio-wyalbadisa da<br />
bio-meTanis kombinirebuli warmoqmnisaTvis biodaSladi<br />
myari narCenebidan. bunebaSi wyalbadis<br />
warmomqmneli anaerobebi Tanaarseboben meTanis<br />
warmomqmnel baqteriebTan, romlebic moixmaren<br />
wyalbadis fermentaciis Sualed produqtebs<br />
wyalbadis CaTvliT da warmoqmnian meTansa da<br />
naxSirorJangs. problemis gadasaWrelad saWiroa:<br />
a) wyalbadisa da meTanuri duRilis gancalkeveba<br />
iafi reagentiT; b) wyalbadis warmomqmneli baqteriebis<br />
gamoyofa da maRalproduqtiuli Stamebis<br />
gamovlena; g) biodaSladi myari narCenebidan biowyalbadisa<br />
da bio-meTanis mdgradi warmoqmnis<br />
optimaluri pirobebis damuSaveba.<br />
2) `celulozasa da hemicelulozas naxSirwylebis<br />
fermentaciis procesSi eTanolisa da<br />
wyalbadis warmoqmna anaerobuli saqarolituri<br />
baqteriebis saSualebiT~ (TanaavtorobiT; me-4 saerTaSoriso<br />
konferenciis _ `soflis meurneobis<br />
inJineriis mimarTulebebi (TAE 2010)” Sromebi,<br />
praRa, CexeTis respublika, 2010, 373-377, inglisur<br />
enaze).
164<br />
gamoyofilia saqarozis maduRari Clostridia<br />
gvaris 65 Stami <strong>saqarTvelos</strong> daWaobebuli adgilebidan.<br />
Seswavlilia maTi morfologiuri, fiziologiuri<br />
da bioqimiuri Tvisebebi. naCvenebia,<br />
rom gamoyofili Stamebidan 8 Stams hqonda qsiloza-glukozas<br />
narevis (1:1) daduRebis unari<br />
eTanolis gazrdili da mJavas Semcirebuli raodenobis<br />
warmoqmniT.<br />
akad. g.kvesitaZem da akad.wevr-kor. T.saduni-<br />
Svilma monawileoba miiRes konferenciebSi da<br />
gaakeTes moxsenebebi:<br />
_ `axali bioteqnologiuri meTodi feTqebadi<br />
nivTierebebiT dabinZurebuli niadagis remediaciisTvis”<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia,<br />
baTumi, 2010).<br />
_ `arasortirebuli municipaluri myari nar-<br />
Cenebis gadamuSavebiT energiisa da organuli mineraluri<br />
sasuqis, aseve metalebisa da plastikuri<br />
nivTierebebis miReba garemosaTvis usafr-<br />
Txo gawmendis meTodis saSualebiT” (TanaavtorobiT;<br />
me-7 saerTaSoriso konferencia `kvlevis<br />
axali teqnologiebi~, turku, fineTi, 2010).<br />
akademikosi nodar nucubiZe<br />
statia<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva niadagSi gavrcelebuli<br />
eqstremofiluri aqtinomicetebi da maTi<br />
proteazuli aqtivoba” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />
t. 4, #3, 2010, 81-85, inglisur enaze).<br />
gamokvleulia <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxva tipis<br />
niadagidan gamoyofili aqtinomicetebis proteazuli<br />
aqtivoba. proteazuli aqtivobis mqone Sta-
165<br />
mebi gamovlenilia mezofilur da eqstremofilur<br />
aqtinomicetebSi. maT Soris mezofiluri, alkalifiluri<br />
da halofiluri aqtinomicetebis zogier-<br />
Ti Stami xasiaTdeba tute proteazuli aqtivobiT.<br />
maTi fermentuli aqtivobis pH optimumi 10-11-is<br />
farglebSia.<br />
akademikosi givi sanaZe<br />
statiebi<br />
1) `izoprenis fotobiosinTezi rogorc foTlebis<br />
eqskretoruli funqciis magaliTi Tanamedrove<br />
Termodinamikis TvalTaxedviT” (TanaavtorobiT;<br />
Russian Journal of Plant Physiology, v. 57, #1, 2010,<br />
1-6, inglisur enaze).<br />
cocxali ujredis mier biogenuri izoprenis<br />
gamoyofa ganxilulia rogorc entropiis<br />
Termodinamikuri disipaciis Sedegi, romelic uzrunvelyofs<br />
cocxali organizmis stabilurobas.<br />
2) `biogenuri izopreni: aRmoCenidan samrewvelo<br />
gamoyenebamde” (Annals of Agrarian Science, gadacemulia<br />
dasabeWdad, inglisur enaze).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
nugzar aleqsiZe<br />
monografia<br />
`ekologiuri bioqimiis safuZvlebi” (TanaavtorobiT;<br />
,,universali”, 2010, Tbilisi, 450 gv.).<br />
statiebi<br />
1) `prostatis hiperplastikuri qsovilis betagalaqtoz<br />
specifikuri mitoqondriuli leqtinebis<br />
gavlena mitoqondriis Tvisebebze” (Tanaavto-
166<br />
robiT, Scand. J. Clin. and Lab. Invest., v. 70, #1, 2010, 33-<br />
39, inglisur enaze).<br />
2) `wylis deficitis mimarT cocxali organizmebis<br />
adaptaciis bioqimiuri meqanizmebi” (TanaavtorobiT;<br />
J. `mecniereba da teqnologiebi~, #4-6,<br />
2010, 20-28).<br />
dedamiwaze ekologiuri garemos agresiulobis<br />
gamo wamoiWra problema: cocxali arsebebi<br />
dadgnen wylis deficitis saSiSroebis wina-<br />
Se. Seswavlilia cocxali organizmebis wylis<br />
deficitTan bioqimiuri meqanizmebis adaptacia.<br />
naCvenebia, rom adaptaciis procesSi monawileoben<br />
dabali molekuluri wonis nivTierebebi, agreTve,<br />
specifikuri cilebi. paralelurad adgili aqvs<br />
qsovilTa struqturebis transformacias.<br />
3) `marsis radiaciuli da temperaturuli<br />
garemos modelireba biologiuri eqsperimentebisaTvis”<br />
(TanaavtorobiT; J. `mecniereba da teqnologiebi~,<br />
#7-9, 2010, 14-21).<br />
ganxilulia E ganaTebulobis cvalebadoba,<br />
romelic ecema mzidan marsis zedapirs rogorc<br />
planetaruli wlis, ise planetaruli dRis ganmavlobaSi.<br />
marsis orbituli parametrebis safuZvelze<br />
Seswavlilia gazafxulisa da Semodgomis<br />
buniobis da zamTrisa da zafxulis mzebudobis<br />
wertilebis ganlageba marsis caze marsis orbitis<br />
periheliumis wertilTan mimarTebaSi. ganxilulia<br />
mzis saSuadReo zenituri manZilis Zmin<br />
wliuri cvlilebis xasiaTi planetografiuli<br />
meridianis sxvadasxva mniSvnelobisaTvis. marsis<br />
ekvatorisaTvis, romelic optimaluri unda iyos<br />
dedamiwis organizmebis cxovelqmedebisaTvis,<br />
gamoTvlilia Zmin-is mniSvneloba marsis orbitis
167<br />
15 wertilisTvis E sididesTan erTad marsianuli<br />
dRis 12 momentisaTvis.<br />
4) `marsis gruntis bioremediaciis problemebi<br />
da atmosferos formireba” (TanaavtorobiT;<br />
J. `mecniereba da teqnologiebi~, #7-9, 2010, 35-44).<br />
gamokvleulia planeta marsze sicocxlis<br />
anabiotikuri formebis Setanis SesaZlebloba.<br />
perspeqtivaSi gogirdis, rkinisa da zogierTi<br />
sxva avtotrofuli martivi, anabiotikuri unarebiT<br />
aRWurvilma da marsis abiogenur faqtoreb-<br />
Tan adaptirebulma baqteriebma, rac ganpirobebulia<br />
temperaturis mkveTri cvlilebiT da gamosxivebis<br />
intensivobiT, SesaZlebelia ganaxorcielon<br />
marsis niadagis biologiuri remediacia,<br />
romelic SemdgomSi mTel planetas miiyvans ekopoesTan.<br />
5) `socialuri ekologiis Tanamedrove problemebi”<br />
(<strong>saqarTvelos</strong> qimiuri Jurnali, t. 10, #4,<br />
2010, gv. 480).<br />
akad.wevr-kor. n.aleqsiZem monawileoba miiRo<br />
samecniero konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `qronikuli stresi, agresia da mkvleli<br />
virTagvebis formireba” (`gagris saubrebi~, IX,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `socialuri ekologiis Tanamedrove problemebi”<br />
(I saerTaSoriso konferencia `Tanamedroveobis<br />
ZiriTadi ekologiuri problemebi da kavkasia”,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `qronikuli ekologiuri stresi rogorc<br />
paTologiuri agresiuli organizmebis formirebis<br />
winapiroba” (saerTaSoriso konferencia da<br />
gamofena, baTumi, 2010).
168<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
marlen gordeziani<br />
monografia<br />
„qsenobioqimia qimiuri ekologiis safuZvlebiT“<br />
(gadacemulia dasabeWdad, 350 gv.).<br />
ganxilulia qsenobioqimiis sagani. naCvenebia<br />
misi mWidro kavSiri ekologiur qimiasTan. ganxilulia<br />
cxovelur da mcenareul organizmebSi<br />
qsenobiotikTa SeRwevisa da maTi metaboluri<br />
gardaqmnebis meqanizmebi. daxasiaTebulia detoqsikaciaSi<br />
monawile ujreduli struqturebi da<br />
fermentuli sistemebi.<br />
statiebi<br />
1) `mcenaris detoqsikaciuri unaris gamoyeneba<br />
qlororganuli naerTebisgan garemos gasufTavebis<br />
teqnologiebSi” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />
samecniero konferenciis _ `mdgradi ganviTareba<br />
da garemos dacva” Sromebi, 2010, Tbilisi,<br />
134-136).<br />
mcenareebis unari, garemodan SeiTvison da<br />
gaauvnebelyon garemos qimiuri dambinZureblebi,<br />
mniSvnelovnadaa damokidebuli mcenareSi detoqsikaciuri<br />
fermentebis (monooqsigenazas, peroqsidazas,<br />
fenoloqsidazas, glutaTion S-transferazasa<br />
da sxv.) aqtivobebze. Seswavlilia mcenareebis<br />
(soia, culispira, simindi, ionja, muxudo da<br />
salaTa) detoqsikaciuri fermentebis aqtivobebi<br />
qlororganuli naerTebis (1,2,3,4,5-pentaqlorfenolis<br />
da 1,2-diqlorbenzolis) zemoqmedebisas. naCvenebia,<br />
rom sakvlevi toqsikantebi gansxvavebuli<br />
induqciuri efeqtiT xasiaTdebian, ris safuZvelzec<br />
gamoTqmulia varaudi, rom mcenareSi diqlorbenzolis<br />
gardaqmna, ZiriTadad, pirveladi
169<br />
Jangvisa da Semdgomi koniugaciis gziT warimar-<br />
Teba, xolo pentaqlorfenoli uSualod Sidaujredul<br />
naerTebs ukavSirdeba. miRebuli Sedegebidan<br />
gamomdinare, qlororganuli naerTebisgan<br />
garemos gasufTavebis teqnologiebSi gamosayeneblad<br />
SeiZleba rekomendebul iqnes ionja.<br />
2) `navTobis naxSirwyalbadebiT dabinZurebuli<br />
niadagis gasufTavebis bioremediaciuli<br />
teqnologiis piloturi gamocda” (TanaavtorobiT;<br />
saerTaSoriso samecniero konferenciis _ `mdgradi<br />
ganviTareba da garemos dacva” Sromebi, 2010,<br />
Tbilisi, 89-91).<br />
savele pirobebSi Catarebulia navTobis nax-<br />
SirwyalbadebiT dabinZurebuli niadagebis bioremediaciuli<br />
procesi, romlis drosac xdebოda<br />
skriningis Sedegad SerCeuli mikroorganizmebis<br />
Stamebisgan Sedgenili konsorciumis gamocda da<br />
teqnologiuri reglamentis SemuSaveba. miRebuli<br />
Sedegebis mixedviT navTobiT da vaqsiT dabinZurebul<br />
niadagebSi navTobis jamuri naxSirwyalbadebis<br />
Semcveloba 4-Tviani bioremediaciis Sedegad<br />
58-73%-iT Semcirda, rac upiratesad dabalmolekuluri<br />
fraqciis biodegradaciis xarjze xdeba.<br />
3) `mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis induqcia<br />
qlororganuli pesticidebiT” (TanaavtorobiT;<br />
saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />
ganviTareba” Sromebi, 2010, Tbilisi, 192-194).<br />
Seswavlilia qlororganuli pesticidebis gavlena<br />
mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis induqciaze.<br />
miRebuli Sedegebis safuZvelze SeiZleba<br />
vivaraudoT, rom mcenareSi pentaqlorfenoli,<br />
ZiriTadad, uSualod Sidaujredul naer-
170<br />
Tebs ukavSirdeba, xolo DDT-s, diqlorbenzolis<br />
da lindanis gardaqmna pirveladi Jangvisa da<br />
Semdgomi koniugaciis gziT mimdinareobs.<br />
4) `zogierTi farTod gamoyenebuli pesticidis<br />
detoqsikaciaSi monawile mcenareuli fermentebis<br />
Seswavla” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />
konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis dacva<br />
da soflis meurneobis mdgradi ganviTareba” Sromebi,<br />
2010, Tbilisi, 211-214).<br />
Seswavlilia farTod gamoyenebuli pesticidebis<br />
moqmedeba mcenareebis detoqsikaciuri fermentebis<br />
aqtivobebze. naCvenebia, rom mcenareebSi<br />
sistemuri bunebis pesticidebis transformacia,<br />
ZiriTadad, JangvaSi da koniugaciaSi monawile<br />
fermentebis urTierTSenacvlebiT mimdinareobs.<br />
2010 w. akad.wevr-kor. m.gordezianis xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda grantiT dafinansebuli samu-<br />
Sao „qlororganuli toqsikantebiT garemos dabinZurebis<br />
kontroli da remediacia mcenareebis<br />
saSualebiT“ (GNFS-STCU - 4674).<br />
Catarebulia modeluri eqsperimentebi qlororganuli<br />
pesticidebiT dabinZurebuli niadagisa<br />
da wylis fitoremediaciaSi SerCeuli mcenareebis<br />
gamosacdelad. naCvenebia, rom wylidan da niadagidan<br />
qloroorganuli toqsikantebis SeTvisebis<br />
intensivoba damokidebulia mcenaris individualur<br />
maxasiaTeblebze, rogorebicaa fesvTa<br />
sistemis ganviTareba da detoqsikaciuri fermentebis<br />
aqtivobebi. Seswavlil mcenareebs Soris<br />
dabinZurebuli garemodan pentaqlorfenolis SeTvisebis<br />
unariT gamoirCeva muxudo. diqlordifeniltriqloreTaniT<br />
dabinZurebisas fitoreme-
171<br />
diaciisaTvis saukeTesoa ionja (wylis dabinZurebisas)<br />
da muxudo (niadagis dabinZurebisas).<br />
akad.wevr-kor. m.gordeziani monawileobda da<br />
gamovida moxsenebebiT konferenciebze:<br />
_ `axali bioteqnologiuri meTodi feTqebadi<br />
nivTierebebiT dabinZurebuli niadagis remediaciisTvis”<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia,<br />
baTumi, 2010);<br />
_ `qlororganuli pesticidebis mimarT mcenaris<br />
sapasuxo reaqciebSi monawile fermentebis<br />
Seswavla” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero<br />
konferencia `inovaciuri teqnologiebi da<br />
Tanamedrove masalebi”, quTaisi, 2010);<br />
_ `bioremediaciuli procesis kontroli nav-<br />
TobiTY dabinZurebuli niadagis gasufTavebisas”<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso samecniero konferencia<br />
`inovaciuri teqnologiebi da Tanamedrove<br />
masalebi”, quTaisi, 2010);<br />
_ `saqarTveloSi farTod gamoyenebuli pesticidebis<br />
transformacia sasoflo-sameurneo mcenareebSi”<br />
(TanaavtorobiT; samecniero konferencia<br />
Temaze `subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />
da maTi gadaWris gzebi”, quTaisi, 2010);<br />
_ `qlororganuli pesticidebis gavlena sasoflo-sameurneo<br />
mcenareebis detoqsikaciur fermentebze”<br />
(TanaavtorobiT; samecniero konferencia<br />
Temaze `subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />
da maTi gadaWris gzebi”, quTaisi, 2010).
172<br />
akademiis wevr-korespondenti irakli eliava<br />
akad.wevr-kor. i.eliava monawileobs 2010 w.<br />
dawyebul grantiT dafinansebul proeqtebSi:<br />
_ `kartofilis saSiSi nematoduri daavadebebi<br />
samcxe-javaxeTis maRalmTian raionebSi (nematoduri<br />
mosaxleobis biomravalferovneba, paTogenuri<br />
saxeobebis gavrceleba)” (SoTa rusTavelis<br />
<strong>erovnuli</strong> samecniero fondi, GNSF 1-2/02,<br />
2010-2011).<br />
_ `uxerxemlo cxovelebis dasaxlebis monitoringi<br />
manganumis sabados (WiaTura) teritoriaze”<br />
(ukrainis samecniero teqnikuri centris granti,<br />
STCU #4875, 2010-2013).<br />
2010 w. akad.wevr-kor. i.eliavas xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda samecniero-kvleviTi Temebi<br />
_ `aWaris citrusovani kulturebis nematodofauna<br />
da specifikuri nematodis Tylenchulus semipenetrans<br />
Cobb, 1913 gavrceleba~;<br />
_ `aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> mekartofileobis<br />
raionSi kartofilis qsovilebisa da niadagis<br />
nematodebi“.<br />
akademiis wevr-korespondenti abesalom vekua<br />
statiebi<br />
1) `giganturi iremi <strong>saqarTvelos</strong> plio-pleistocenSi”<br />
(<strong>erovnuli</strong> muzeumis macne, #2, 2010).<br />
2) `dmanisis (saqarTvelo) adreuli pleistocenis<br />
pantera (Panthera onca georgica ssp. nov.) da iaguarebis<br />
filogeografia” (TanaavtorobiT; Ib. Geol.<br />
Paleont. Abh. 257/1, Stutgarti, gfr, inglisur enaze).<br />
aRwerilia dmanisis adgilsapovebelSi aRmoCenil<br />
panteris qveda yba, romelic gamoyofilia<br />
axal qvesaxed da <strong>saqarTvelos</strong> adgilsapo-
173<br />
vebelis aRsaniSnavad daerqva georgianeli iaguari.<br />
statiaSi gaSuqebulia iaguarebis gavrcelebisa<br />
da biostratigrafiis sakiTxebi.<br />
3) `afrikis savanebis fauna kaxeTis teritoriaze”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mecniereba-<br />
Ta <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria B,<br />
t. 8, #3-4, 2010, 53-57, inglisur enaze).<br />
ganxilulia qvabebis 2.5 milioni wlis winandeli<br />
xerxemlianTa fauna, romelic msgavsia afrikis<br />
Tanamedrove xerxemlianTa faunisa, ris gamoc<br />
gamoTqmulia mosazreba plio-pleistocenSi<br />
afrikasa da samxreT kavkasias Soris faunebis<br />
migraciis Sesaxeb.<br />
akademiis wevr-korespondenti abesalom vekua<br />
da akademiis wevr-korespondenti daviT<br />
lorTqifaniZe<br />
statiebi<br />
1) `dmanisi _ evraziis uZvelesi hominidebis<br />
adgilsapovebeli” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2,<br />
2010, 158-164, inglisur enaze).<br />
statia eZRvneba dmanisis naqalaqaris teritoriaze<br />
uZvelesi hominidis qveda ybis unikalur<br />
aRmoCenas, romlis absoluturi asaki 1,8 mln<br />
welia. qarTveli mecnierebis azriT dmaniseli<br />
hominidi qveda ybisa da kbilebis morfologiuri<br />
niSnebiT msgavsia afrikis uZvelesi hominidebisa.<br />
2) `kowaxuris pliocenuri xerxemlianTa fauna<br />
da taribanas spilo” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis<br />
seria B, t. 8, #1-2, 2010, 79-84, inglisur<br />
enaze).
174<br />
mocemulia kowaxuris pliocenuri xerxemlianTa<br />
faunis mimoxilva. gamoTqmulia mosazreba<br />
kowaxuris geologiuri asakis Sesaxeb. farTodaa<br />
gaSuqebuli monacemebi taribanaSi aRmoCenili samxreTis<br />
spilos uiSviaTesi daculi Tavis qalisa<br />
da ConCxis Sesaxeb.<br />
akad.wevr-kor. d.lorTqifaniZis xelmZRvanelobiTa<br />
da akad.wevr-kor. a.vekuas TanamonawileobiT<br />
damTavrda<br />
_ SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis granti `zeda pliocenisa da qveda pleistocenis<br />
paleogaremos aRdgena da adreuli homo<br />
kavkasiaSi” (GNSF/ST09_511_5-200).<br />
akad.wevr-kor. a.vekuam da akad.wevr-kor. d.lor-<br />
TqifaniZem monawileoba miiRes konferenciis mu-<br />
SaobaSi da gaakeTes moxseneba `dmanisis namarxi<br />
adamiani da misi adgili hominidebis sistemaSi”<br />
(saerTaSoriso konferencia `kavkasiis geologiis<br />
problemebi”, Tbilisi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
Tengiz zaaliSvili<br />
statia<br />
`PARP-1-is avtomodifikacia ganapirobebs mis<br />
Zlier dakavSirebas birTvul matriqsTan” (TanaavtorobiT;<br />
Biochemical and Biophysical Research Communications,<br />
v. 393, #1, 2010, 123-125, inglisur enaze).<br />
naCvenebia, rom virTagvas RviZlis ujredebis<br />
birTvul matriqsTan asocirebulia sxvadasxva<br />
ZaliT dakavSirebuli PARP-1-is molekulebi,<br />
PARP-1-is avtomodifikacia ganapirobebs mis Zlier<br />
dakavSirebas birTvul matriqsTan.
175<br />
akad.wevr-kor. T.zaaliSvilis xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda samecniero-kvleviTi Tema `eukariotul<br />
ujredebSi poli(ADP-riboza) polimeraza-1-<br />
is subbirTvuli ganawilebisa da misi matriqsTan<br />
dakavSirebaSi dnm-s rolis Seswavla”.<br />
igi monawileobda ADP-ribozilirebisadmi mi-<br />
ZRvnili me-18 saerTaSoriso konferenciis muSaobaSi<br />
(ciurixi, Sveicaria, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
daviT lorTqifaniZe<br />
statia<br />
1) `dmanisis hominidebis lokomotoruli anatomia<br />
da biomeqanika” (TanaavtorobiT; Journal of Human<br />
Evolution. 58, 2010, 492-504, inglisur enaze).<br />
tafonomiuri monacemebi adastureben, rom<br />
dmanisis hominidebi iyvnen aqtiuri monadireebi da<br />
leSiWamiebi. ganxilulia dmanisis hominidebis qveda<br />
kidurebiT gadaadgilebis meqanika da gamo-<br />
Tqmulia mosazreba, rom maT dietaSi xorcis<br />
Warbad gamoyenebam xeli Seuwyo maTi gamZleobisa<br />
da gadaadgilebis unaris gaumjobesebas.<br />
2) `adamianis pirveli adgilsamyofeli kavkasiaSi:<br />
teqnikuri saqmianoba da nedli masalis<br />
mopoveba dmanisSi (saqarTvelo) (1.77 mln w.)” (TanaavtorobiT;<br />
Quaternary International, v. 223-224, 2010,<br />
422-425, inglisur enaze).<br />
statia dmaniseli hominidebis erT-erT mTavar<br />
saqmianobas, qvis iaraRebis damzadebas exeba.<br />
gansakuTrebuli aqcenti keTdeba qvis iaraRebis<br />
dasamzadeblad gamoyenebuli nedli masalebis wyaroebze.<br />
moxerxda dmanisis adgilsapovebelze 15<br />
wlis manZilze aRmoCenili 8099 artefaqtis pet-
176<br />
rografiuli gansazRvra, qvis iaraRebis morfologiisa<br />
da gadaglesilobis xarisxis Seswavla.<br />
dadginda hominidebis savaraudo samoqmedo areali<br />
da nedleulis mopovebis ramdenime wyaro.<br />
3) `adreuli hominidebis teqnikuri da teqnologiuri<br />
sirTuleebi: dmanisis qvis masalis Seswavla”<br />
(TanaavtorobiT; Quaternary International, v. 223-<br />
224, 2010, 45-53, inglisur enaze).<br />
mocemulia kvlevis Sedegebi, romelic efuZneba<br />
dmanisis qvis industriis Seswavlas teqnologiuri<br />
TvalsazrisiT da eqsperimentuli meTodebis<br />
gamoyenebiT. miRebuli monacemebi sagrZnoblad<br />
amdidrebs mecnierTa warmodgenas adreuli<br />
hominidebis qcevis Sesaxeb.<br />
4) `adamianis uZvelesi naSTebi evraziaSi: dmanisis<br />
(saqarTvelo) hominidebis Semcveli fenis<br />
axali daTariReba 40 Ar/ 39 Ar meTodiT” (TanaavtorobiT;<br />
Quaternary Geochronology, v. 5, issue 4, 2010, 443-451,<br />
inglisur enaze).<br />
ori ZiriTadi argumentis _ vilafrankuli<br />
faunisa da hominidebis morfologiuri niSnebis<br />
mixedviT, mtkicdeba, rom dmanisis arqeologiuri<br />
Zegli TariRdeba plio-pleistoceniT. hominidebis<br />
Semcveli fena daTariRda vulkanuri lavis argon<br />
argonisa da radio-izotopuri daTariRebis meTodebiT.<br />
miRebuli Sedegebi amyareben faqts, rom<br />
afrikidan hominidis evraziaSi gansaxleba 1.8 milioni<br />
wlis win moxda.<br />
5) `dmanisis namarxi Tavis qalebi: evraziaSi<br />
uZvelesi adamianis paleodemi” (TanaavtorobiT;<br />
wignSi: Out of Africa I. The First Hominid Colonization of<br />
Eurasia. 225-243, Springer, 2010, inglisur enaze).
177<br />
warmodgenilia ukanasknel wlebSi aRmoCenili<br />
dmanisis namarxebis anTropologiuri kvlevis<br />
Sedegebi. savaraudod yvela hominidi warmoadgens<br />
erT paleodems Tavisi asakobrivi da sqesobrivi<br />
dimorfizmiT. es populacia tvinis moculobisa<br />
da qala-saxis morfologiuri niSnebis TvalsazrisiT<br />
emsgavseba homo habiliss, Tumca sxva mTeli<br />
rigi niSnebis mixedviT miekuTvneba homo ereqtusis<br />
jgufs.<br />
akad.wevr-kor. d.lorTqifaniZe monawileobda<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `pirveli preistoriuli mosaxleoba sxvadasxva<br />
kontinentze” (saerTaSoriso konferencia,<br />
adamianis paleontologiis isntituti, 2010, parizi,<br />
safrangeTi);<br />
_ samecniero sesia adamianis evoluciis Temaze<br />
(msoflio gamofenis espaneTis pavilioni, Sanxai,<br />
CineTi, 2010);<br />
_ Rvinisa da vazis 33-e msoflio kongresi (Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ msoflios interdisciplinaruli kvleviTi<br />
infrastruqturis saerTaSoriso koordinireba<br />
(belgiis sabunebismetyvelo mecnierebis samefo<br />
instituti, briuseli, belgia, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
giorgi naxucriSvili<br />
statiebi<br />
1) `saxeobaTa mravalferovneba da gavrceleba<br />
tyis sazRvris zemoT centralur alpebsa (italia)<br />
da centralur kavkasionze (saqarTvelo)”<br />
(TanaavtorobiT; Tuexenia 30: 11-29 (ISSN:0722-494X,<br />
2010, inglisur enaze).
178<br />
kvleva mimdinareobda proeqt `gloria-s” farglebSi.<br />
kvlevis mizani iyo mcenareTa Tanamedrove<br />
mravalferovnebis aRwera da misi Sedareba<br />
klimatis daTbobis Sedegad mcenareTa ricxovnobisa<br />
da gavrcelebis mosalodnel cvlilebeb-<br />
Tan.<br />
2) `ratom unda ganvixiloT dasavleT evraziaSi<br />
kavkasiis – kolxeTisa da hirkanis reliqturi<br />
tyeebi `zomieri sartylis wvimian tyeebs” Soris”<br />
(TanaavtorobiT; wignSi: DellaSala D. (ed.) Temperate and<br />
boreal rainforests of the world: Ecology and conservation. Island<br />
Press, 2010, 214-221, vaSingtoni, aSS, inglisur enaze).<br />
pirveladaa gansazRvruli kolxeTisa da hirkanis<br />
reliqturi tyeebis adgili msoflios `zomierad<br />
wvimiani tyeebis” fonze. aRwerili da Sedarebulia<br />
kavkasiis am ori regionis ekologiuri<br />
pirobebi da mcenareuli safari.<br />
3) `<strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi kulturul<br />
mcenareTa genetikuri mravalferovnebis<br />
eroziis mizezebi da warmmarTveli procesebi”<br />
(TanaavtorobiT; Mountain Research and Development<br />
30(3), 2010, 304-310, inglisur enaze).<br />
ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />
kulturul mcenareTa adgilobrivi jiSebis<br />
importirebuli jiSebiT Canacvlebis mizezebi.<br />
gamaxvilebulia yuradReba endemur kulturul ji-<br />
Sebze, romlebsac uaxloes momavalSi ganadgurebis<br />
safrTxe emuqreba.<br />
akad.wevr-kor. g.naxucriSvili monawileobda<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ folksvagenis fondis vorkSopi `evropasa<br />
da aRmosavleTs Soris _ fokusi ganaTlebaze kavkasiasa<br />
da centralur aziaSi~ (Tbilisi, 2010);
179<br />
_ folksvagenis fondis vorkSopi `<strong>saqarTvelos</strong><br />
mTis regionebSi socialur da garemos<br />
procesebis mimdinareobis Sesaxeb~ (Tbilisi, 2010);<br />
_ yriloba `maRalmTis funqciuri gavlena<br />
mTis biomravalferovnebaze~ (Sandoleni, Sveicaria,<br />
2010);<br />
_ `alpuri garemos globaluri cvlilebebi~<br />
(me-5 saerTaSoriso yriloba, perTi, Sotlandia,<br />
didi britaneTi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso kongresi `globaluri cvlilebebi<br />
da mTebis garemo~ (perTi, Sotlandia, didi<br />
britaneTi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. g.naxucriSvilma moipova granti<br />
_ `AMIES _ <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />
garemoSi mimdinare da socialur procesebs<br />
Soris arsebuli mravlobiTi urTierTkavSirebis<br />
analizi: interdisciplinaruli kvleva mdgradi<br />
miwaTsargeblobis, landSaftebis ganviTarebisa<br />
da cxovrebis xarisxis gaumjobesebis xelSesawyobad”<br />
(folksvagenis fondisa da genesis universitetis<br />
proeqti, gfr, 2010-2013).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
TinaTin saduniSvili<br />
statia<br />
1) `seleqciuri markeruli genebis identifikacia<br />
genetikurad modificirebuli sakvebis usafrTxoebis<br />
SefasebisaTvis” (Annals of Agrarian Science,<br />
v. 8, #3, 32-37, 2010, inglisur enaze).<br />
ganxilulia genetikurad modificirebuli organizmebis<br />
gamoyenebis dadebiTi da uaryofiTi<br />
mxareebi. warmodgenilia maTi organizmebis usafrTxoebis<br />
Sefasebis meTodi markeruli genebis
180<br />
identifikaciis saSualebebiT. gamoyenebulia pjr<br />
meTodi da Tanmimdevrobis analizi npt II<br />
(neomicinis mimarT mdgradi) markeruli genis<br />
identifikaciisaTvis genetikurad modificirebul<br />
simindSi.<br />
2010 w. akad.wevr-kor. T.saduniSvilis xelmZRvanelobiT<br />
mopovebulia SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis granti „lobios baqteriozebi<br />
saqarTveloSi: maTi gamomwvevi fatogenebis<br />
Xanthomonas Plaseoli da Pseudomonas phaseolicola da<br />
specifikuri baqteriofagebis gamoyofa da Seswavla<br />
daavadebis sawinaaRmdego brZolis biologiuri<br />
meTodis dasamuSaveblad“ (GNSF 1-8/35, 2010-2013).<br />
akad.wevr-kor. T.saduniSvili monawileobda<br />
da moxsenebebiT gamovida konferenciebze:<br />
_ `Xanthomonas Vesicatoria-s mimarT specifikuri<br />
fagi pamidvris baqteriuli silaqvis kontrolis-<br />
Tvis” (saerTaSoriso konferencia, baTumi, 2010).<br />
_ `saqarTveloSi pamidvris baqteriuli silaqvis<br />
gamomwvevi Xanthomonas vesicatoria-s mimarT specifikuri<br />
fagi” (saerTaSoriso konferencia `virusebi<br />
da mikrobebi”, parizi, safrangeTi, 2010).<br />
_ `mcenareebi da mikroorganizmebi amfeTqeblebiT<br />
dabinZurebuli niadagebis fitoremediaciisTvis”<br />
(saerTaSoriso konferencia `niadagi-2010”,<br />
zalcburgi, avstria, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
devi ugrexeliZe<br />
statia<br />
`qarTuli (kaxuri) da evropuli tipis Rvinoebis<br />
flavonoiduri naerTebi” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis
181<br />
macne, biologiis seria B, t. 8, #3-4, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
Seswavlilia qarTuli (kaxuri) da evropuli<br />
Rvinoebis flavonoiduri naerTebi. Ffenolebis<br />
jamis, katexinebis, proantocianidinebis da antocianebis<br />
Semcvelobisa da antiradikaluri efeqturobis<br />
mixedviT kaxuri tipis TeTri da wiTeli<br />
Rvinoebi mniSvnelovnad Warbobs evropuli tipis<br />
TeTr da wiTel Rvinoebs.<br />
akad.wevr-kor. d.ugrexeliZe monawileobda<br />
2010 w. damTavrebul SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis grantiT dafinansebul proeqtSi<br />
(GNSF/ST09-681-8-160).<br />
igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />
moxsenebebiT:<br />
_ `qarTuli (kaxuri) da evropuli tipis<br />
Rvinoebis Sedareba fenoluri naerTebis Semcvelobisa<br />
da antiradikaluri efeqturobis mixedviT”<br />
(TanaavtorobiT; Rvinisa da vazis 33-e msoflio<br />
kongresi, Tbilisi, 2010);<br />
_ `melanoidinuri reaqcia D-glukoza/glicinis<br />
sistemaSi da reaqciis produqtebis antioqsidanturi<br />
aqtivoba” (TanaavtorobiT; VIII saerTaSoriso<br />
konferencia `bioantioqsidanti”, moskovi,<br />
2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
zurab qomeTiani<br />
statiebi<br />
1) `anionebiT aqtivirebul ATPazur reaqciaze<br />
neirotransmiterisa da sinafsuri faqtoris efeqtis<br />
Seswavla” (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> mec-
182<br />
nierebaTa <strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis<br />
seria B, t. 8, #3-4, 2010, 6-10, inglisur enaze).<br />
virTagvas Tavis tvinis sinafsuri membranebis<br />
fraqciaSi Seswavlilia neirotransmiterebis (NT):<br />
5-hidroqsitriftaminis (5-HT), noradrenalinisa<br />
(NA) da endogenuri sinaftosomuri faqtoris (SF)<br />
efeqti aniondamokidebul ATPazebze. naCvenebia,<br />
rom sakuTriv NT da SF ainhibirebs Cl-ATPazas,<br />
xolo maTi erToblivi moqmedebiT (SF/NT) inhibiciuri<br />
efeqti ixsneba da gadadis aqtivaciaSi.<br />
sinafsuri faqtoriT neirotransmiterebis<br />
regulacia universaluria im transportuli fermentuli<br />
sistemebisaTvis, romelTa monawileoba<br />
damtkicebulia sinafsuri gadacemis procesSi da<br />
ar vrceldeba sxva membranul fermentebze rogorc<br />
satransporto, ise ,,Ecto” ATPazebze.<br />
2) `neirotransmiterebisa da sinaftosomuri<br />
faqtoris gavlena orvalentiani kaTionebiT aqtivirebul<br />
ATPazur aqtivobebze” (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis macne,<br />
biologiis seria B, t. 8, #3-4, 2010, 17-19, inglisur<br />
enaze).<br />
virTagvas Tavis tvinis sinafsur fraqciaSi<br />
lokalizebuli orvalentiani kaTionebiT aqtivirebuli<br />
ATPazebis (Cu 2+ -, Zn 2+ - da Ni 2+ -ATPaza) Seswavlam<br />
aCvena, rom rogorc cal-calke noradrenalini<br />
da sinaftosomuri faqtori, ise maTi<br />
erTdrouli moqmedeba gavlenas ar axdens aRniSnuli<br />
fermentuli sistemebis muSaobaze. vinaidan<br />
zemoT CamoTvlili ATPazebi ar monawileoben<br />
sinafsur gadacemaSi, savaraudod, amiT aixsneba<br />
maTi aramgrZnobeloba noradrenalinisa da<br />
sinaftosomuri faqtoris mimarT.
183<br />
3) `Cu-ATPazas zogierTi kinetikuri Tavisebureba”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria B,<br />
t. 8, #3-4, 2010, 1-5, inglisur enaze).<br />
virTagvas Tavis tvinis sinafsur fraqciebSi<br />
nanaxi iqna Cu 2+ -iT gamowveuli Mg-ATPazuri aqtivobis<br />
cvlileba. Cu-ATPazas molekuluri meqanizmis<br />
Seswavlam aCvena, rom Cu-ATPaza warmoadgens<br />
mravalubnian fermentul sistemas, romlis funqciuri<br />
erTeuli minimum dimeria. misi substrati<br />
aris MgATP-is kompleqsi. dadgenilia, rom Cu 2+ -is<br />
rogorc aucilebeli aqtivatoris, ise sruli inhibitoris<br />
ubnebis ricxvi tolia (n=m=1). gamoiTqva<br />
mosazreba, rom Cu-ATPaza axorcielebs Cu 2+ -is<br />
transports.<br />
2010 w. akad.wevr-kor. z.qomeTianis xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda grantiT dafinansebuli proeqti<br />
`P-tipis ATPazebis zogadi kinetikuri Taviseburebani”<br />
(GHSF/STO7/6-218) da samecniero-kvleviTi<br />
Tema `Ecto-ATPazasa da transportuli<br />
ATPazebis SedarebiTi kinetikuri analizi da<br />
maTi maregulirebeli sistemebis Seswavla”.<br />
akad.wevr-kor. z.qomeTianis redaqtorobiT<br />
gamoica wigni `subujreduli fraqciebis miRebisa<br />
da Seswavlis meTodika~.<br />
biologiis <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebam Caatara<br />
biuros 3 da saerTo krebis 7 sxdoma, romlebzec<br />
ganxiluli iyo 11 sakiTxi.<br />
ganyofilebasTan arsebulma biomravalferovnebisa<br />
da ekologiur problemaTa dargobrivma<br />
komisiam Caatara 4 sxdoma. komisiam miiRo saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis daarse-
184<br />
bidan 70 wlisTavTan dakavSirebiT konferenciis<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> biomravalferovneba” Catarebis<br />
gadawyvetileba.<br />
ganyofilebam recenzentebis daskvnebis safuZvelze<br />
ganixila da Seafasa ssip – samecnierokvleviTi<br />
dawesebulebebisa da umaRlesi saswavleblebis<br />
mier biologiis dargebSi 2009 wels<br />
gaweuli samecniero muSaobis angariSebi. Sefaseba<br />
ar mieca iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis zust da sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakultetis biologiis mimarTulebis<br />
angariSs arasrulyofilebis gamo.<br />
ganyofilebam recenziebis safuZvelze ganixila<br />
da moiwona samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />
2010 wlis programebi da mimarTulebebi.<br />
wlis saukeTeso samecniero-kvleviT dawesebulebad<br />
aRiara sergi durmiSiZis bioqimiisa da bioteqnologiis<br />
instituti.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>Si<br />
ucxoel wevrad asarCevad ganyofilebam waradgina<br />
gelfis universitetis (ontario, kanada)<br />
profesoris andriu kropinskis kandidatura.<br />
n.kecxovelis 2010 wlis premiis misaniWeblad<br />
ganyofilebam mxari dauWira avtorTa jgufis naSroms<br />
“<strong>saqarTvelos</strong> flora”, t. XV (redaqtori<br />
r.gagniZe).<br />
gamoica <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
macnes biologiis seria B-s ori tomi (redaqtori<br />
akad. m.zaaliSvili), t. 8, #1-2 da t. 8 #3-4.
185<br />
medicinis ganyofileba<br />
medicinis ganyofilebaSi 2011 wlis 1 ianvrisaTvis<br />
gaerTianebuli iyo 7 wevri, maT Soris<br />
4 akademikosi da 3 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
5 monografia da wigni, 1 saxelmZRvanelo da<br />
30 samecniero statia.<br />
akademikosi fridon Todua<br />
statiebi<br />
1) `sisxlZarRvis kedlis viskoelastiurobis<br />
alteracia sisxlis wriuli pulsuri nakadis<br />
dros” (J. `kardiologia da Sinagani medicina~,N#1-2,<br />
2010).<br />
Sroma Seexeba sisxlis fiziologiuri dinebiT<br />
gamowveul sisxlZarRvis kedlis qronikul<br />
dazianebas protodiastolis periodSi. ganxilulia<br />
sisxlZarRvis aTerosklerozuli dazianebis<br />
paTofiziologiuri safuZvlebi da dasaxulia<br />
gzebi misi SesaZlo profilaqtikisaTvis.<br />
2) „Tavis tvinis magnitur-rezonansuli tomografia<br />
CO-Ti mwvave mowamvlis dros~ (J. `rentgenologiis<br />
da radiologiis macne”, N#1-2, 2010,<br />
67-70).<br />
Sroma, ZiriTadad, Seexeba Tavis tvinis nax-<br />
SirJangiT mowamvlis dros magnitur-rezonansuli<br />
kvleviT gamovlenili mkrTali birTvebis bilateralur<br />
dazianebas. mr kvlevis monacemebi Sedarebul<br />
iqna mkrTali birTvebis sxva genezis dazianebebTan.<br />
mkrTali birTvebis areSi momatebuli<br />
signalis gamovlenisas erT-erT sadiferenciacio
186<br />
paTologiad unda CaiTvalos naxSirJangiT mowamvla.<br />
akad. f.Toduam 2010 w. monawileoba miiRo da<br />
moxsenebiT gamovida:<br />
_ `magnitur-rezonansuli qolangiografiis<br />
roli sanaRvle gzebis parazituli daavadebebis<br />
diagnostikaSi” (evropis radiologTa asociaciis<br />
yovelwliuri kongresi, vena, avstria);<br />
_ `filtvis T3N0-2 stadiis kibos qirurgiuli<br />
mkurnalobis specifikacia da mkurnaloba~ (evropis<br />
onkologTa sazogadoebis kongresi (ESMO), milani,<br />
italia);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> radiologTa III kongresze (Tbilisi)<br />
waikiTxa 6 moxseneba:<br />
a) `eqstrakraniul sisxlZarRvTa paTologiebis<br />
Tanamedrove sxivuri diagnostika~;<br />
b) `128-Sriani kompiuteruli tomografiis roli<br />
koronaruli arteriebis kvlevaSi~;<br />
g) `toqsikuri encefalopaTiis klinikuri da<br />
neirovizualizaciuri gamovlinebebi~;<br />
d) `kisris axalwarmonaqmnTa mkurnalobis<br />
taqtikis gansazRvra kompiuterul-tomografiuli<br />
angiografiis gamoyenebiT~;<br />
e) `mravalSriani kompiuteruli tomografiis<br />
roli filtvis arteriis qronikuli Tromboemboliis<br />
dros~;<br />
v) `ultrasonografiis da MRI reJimis roli<br />
kuWis daavadebaTa diagnostikaSi”;<br />
_ `mediastinaluri kompresiis sindromis kompiuterul-tomografiuli<br />
diagnostika~ (respiratorTa<br />
asociaciis kongresi, baTumi).
187<br />
akademikosi vaJa okujava<br />
monografia, wigni<br />
1) `kognituri mxedvelobiTi mexsiereba katebSi”<br />
(TanaavtorobiT, `Nova Science Publishers”, niuorki,<br />
aSS, 2010, inglisur enaze).<br />
2) wignSi `Cognitive visual memory in cats” calke<br />
Tavad Sevida `mxedvelobiTi cnobis mexsiereba”<br />
(TanaavtorobiT, `Nova Science Publishers”, niu-orki,<br />
aSS, 2010, inglisur enaze).<br />
monografiasa da wignis qveTavSi ganxilulia<br />
mxedvelobiTi cnobis mexsierebis zogadi cnebebi<br />
da misi eqsperimentuli kvlevis monacemebi. kognituri<br />
mexsierebis mniSvneloba ganxilulia zogadi<br />
sistemuri Teoriis WrilSi. xazgasmulia<br />
qarTveli neirofiziologebis roli cxovelebSi<br />
mexsierebis kognituri aspeqtebis SeswavlaSi. Sejamebulia<br />
avtorTa mier Catarebuli kvlevebi,<br />
sadac Seswavlilia arasivrciTi mxedvelobiTi<br />
cnobis mexsiereba katebSi, naCvenebia (iseve rogorc<br />
primatebsa da virTagvebSi) rinaluri qerqis<br />
upiratesi mniSvneloba am tipis mexsierebisaTvis.<br />
mxedvelobiT-sivrciT mexsierebaSi eqsperimentuli<br />
kvlevebiT dadgenilia parahipokampalur<br />
qerqTan erTad subikularuli kompleqsis monawileoba.<br />
ganxilulia mxedvelobiTi sivrciTi mexsierebis<br />
ori SesaZlo qvesistema – egocentruli<br />
da alocentruli. naCvenebia, rom pirveli damokidebulia<br />
prefrontalur qerqze, xolo meore _<br />
Txemis wilis asociaciur areze.<br />
akad. vaJa okojavas xelmZRvanelobiT eqsperimentuli<br />
nevrologiis centrSi dasrulda samecniero-kvleviTi<br />
proeqti `mexsierebidan informa-
188<br />
ciis „amokiTxvis“ bioeleqtruli korelatebis Seswavla”<br />
eqsperimentebis dros xdeboda sakvlevi obieqtis<br />
swori reaqciebisa da sxvadasxva qerqul<br />
areebSi (safeTqlis wilebis medialuri struqturebi,<br />
prefrontaluri qerqi) registrirebuli neli<br />
potencialebis asociaciis Seswavla. dadginda,<br />
rom parahipokampaluri xveuli, iseve rogorc<br />
rinaluri midamo, monawileobs sacavidan adekvaturi<br />
kvalis moZebna-gaxsenebaSi (retrieval–recall). gansxvavebuli<br />
bioeleqtruli monacemebi gvaZlevs<br />
safuZvels vivaraudoT, rom rinaluri qerqi monawileobs<br />
damaxsovrebuli kvalis mxolod mxedvelobiTi<br />
formis `amokiTxvaSi”, xolo parahipokampaluri<br />
are monawileobs kvalis sivrciT-mxedvelobiTi<br />
parametrebis `amokiTxvaSi”. Aaseve, SeiZleba<br />
davaskvnaT, rom prorealuri xveuli am procesebSi<br />
ar monawileobs.<br />
2010 wels mopovebulia SoTa rusTavelis<br />
<strong>erovnuli</strong> samecniero fondis grantebi:<br />
_ `mxedvelobiTi cnobis mexsierebis Sedgenili<br />
bunebis neirofiziologiuri kvleva~ (samecniero<br />
xelmZRvaneli akad. v.okujava);<br />
_ `interiqtaluri epileptiformuli gantvir-<br />
Tvebis zegavlena kognitur funqciebze safeTqlis<br />
wilis epilefsiis dros~.<br />
akad. v.okujavam monawileoba miiRo da moxsenebiT<br />
gamovida neiromecnierebis fundamenturi<br />
sakiTxebisadmi miZRvnil saerTaSoriso konferenciaze<br />
`amocnobis mexsierebis zogierTi aspeqtis<br />
neirofiziologiuri kvleva” (`gagris saubrebi-<br />
IX”, Tbilisi, 2010).
189<br />
akademikosi nodar yifSiZe<br />
statiebi<br />
1) `β-blokatorebis efeqturobis Seswavla kardiomiopaTiis<br />
pacientTa cxovrebis xarisxze”<br />
(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11, #2, 2010, 144-<br />
146, rusul enaze).<br />
statiaSi warmodgenilia β-blokatorebis karvedilolis<br />
da nebivololis sxvadasxva dozebis<br />
gamoyenebis prospeqtuli dakvirvebis Sedegebi. 2<br />
wlis manZilze dadginda fizikuri datvirTvisadmi<br />
tolerantobis momateba orive preparatis gamoyenebisas<br />
kvlevis pirvelive 3 Tvidan. aseve dadebiTi<br />
dinamika aRiniSneboda pacientTa cxovrebis<br />
xarisxis Sefasebis mxriv. gamovlinda karvedilolis<br />
maRali klinikuri efeqturoba gulis<br />
ukmarisobiT mimdinare kardiomiopaTiiT Sepyrobil<br />
pacientebSi da nebivololis gamoyenebiT _<br />
umetesad ritmis darRvevebis dros.<br />
2) `atorvastatinis zegavlena saZile arteriebis<br />
aTerosklerozis progresirebaze metaboluri<br />
sindromis mqone axalgazrda pacientebSi”<br />
(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11, #2, 2010, 147-<br />
149, rusul enaze).<br />
atorvastatinis gamoyenebis Sedegebis<br />
Sefaseba warmoebda saZile arteriis intima-medias<br />
sisqis mixedviT. dadgenilia atorvastatinis 20<br />
mg-iani dozis dadebiTi zegavlena magistraluri<br />
sisxlZarRvebis remodelirebaze.<br />
3) `dislipidemiis kombinirebuli mkurnalobis<br />
efeqturoba me-2 tipis Saqriani diabetis gar-<br />
Tulebebisa da sisxlZarRvTa disfunqciis profilaqtikaSi”<br />
(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11,<br />
#2, 2010, 155-157, rusul enaze).
190<br />
damtkicebulia atorvastatinis tradiciul<br />
mkurnalobaSi CarTvis statistikurad sarwmuno<br />
pozitiuri efeqturoba.<br />
4) `ezetimibisa da statinebis ormagi inhibirebis<br />
usafrTxoeba da efeqturoba pirveladi<br />
hiperqolesterinemiis da maRali riskis mqone pacientebSi”,<br />
(ж. `Аллергология и иммунология”, t. 11,<br />
#2, 2010, 163-165, rusul enaze).<br />
damtkicebul iqna atorvastatinisa da ezetimibis<br />
kombinaciis maRali lipidmakoregirebeli<br />
efeqti statinebisadmi rezistentul maRali riskis<br />
mqone pacientebSi statinebis ormagi dozebis<br />
gamoyenebasTan SedarebiT.<br />
5) `ojaxuri hipertrofiuli kardiomiopaTiis<br />
fenotipebis profili klinikur kvlevaTa monacemebis<br />
gaTvaliswinebiT” (ж. `Кардиология~, #3, 2010,<br />
65-70, rusul enaze).<br />
hipertrofiuli kardiomiopaTiis memkvidruli<br />
skriningis Catarebis Sedegad gamovlenil iqna<br />
daavadebis ojaxur SemTxvevaTa 37,5%. klinikuri<br />
mimdinareobisa da instrumentuli (ekg, eqokardiografia)<br />
kvlevis Sedegad dadgenilia urTierTdamokidebuleba<br />
daavadebis klinikur fenotipsa,<br />
miokardis kumSvadobasa da eleqtrul funqcias<br />
Soris.<br />
6) `Saqriani diabeti tipi 2-is dislipidemiisa<br />
da hipertenziis erTdrouli mkurnalobis efeqturoba<br />
xandazmul pacientebSi mosalodneli gar-<br />
Tulebebisa da sisxlZarRvTa disfunqciis prevenciis<br />
TvalsazrisiT” (J. `kardiologia da Sinagani<br />
medicina~, #1-2, 2010).<br />
pacientebi, romelTac aReniSnebaT dislipoproteinemiis,<br />
Saqriani diabetis, arteriuli hipertenziisa<br />
da gulis iSemiuri daavadebis simptomTa
191<br />
klinikuri da laboratoriul-instrumentuli verificireba,<br />
ar unda iyvnen namkurnalebi mxolod<br />
`prioritetul” klinikur simptomTa gamovlinebis<br />
Sesabamisad. es midgoma ar iZleva sasurvel Sedegebs,<br />
radgan paTologiebi Seadgenen mankieri wris<br />
warmmarTvel rgolebs, riTac aRrmaveben organizmSi<br />
mimdinare paTologiur procesebs. Sesabamisi<br />
maCveneblebis samizne done miiRweva kompleqsuri<br />
mkurnalobis Sedegad. calkeul samizne<br />
maCvenebelTa miRweva SesaZlebelia preparatTa<br />
ufro mcire dozis usafrTxo da xangrZlivi<br />
gamoyenebiT. es ki TavisTavad cxovrebis xarisxis<br />
gaumjobesebasa da miRweuli Sedegebis stabilurobas<br />
ganapirobebs.<br />
7) `kardio-renuli sindromis ganviTarebis<br />
Taviseburebani metaboluri sindromiT daavadebul<br />
pacientebSi~ (J. `gerontologia da geriatria”,<br />
#2, 2010, 34-37).<br />
Seswavlilia bioqimiuri (kreatinini, albumini,<br />
feritini, hemoglobini) da klinikur-instrumentuli<br />
(marcxena parkuWis struqtura da miokardis<br />
masa, aseve diastoluri funqcia) parametrebi<br />
metaboluri sindromiT daavadebul pacientebSi<br />
kardio-renuli gamovlinebiT. korelaciurma<br />
analizma gamoavlina mniSvnelovani urTierTdamokidebuleba<br />
renalur funqciasa da marcxena<br />
parkuWis miokardis masas Soris.<br />
8) `garemo faqtorebisa da sqesis zegavlena<br />
uxucesTa janmrTelobis statusze~ (J. `gerontologia<br />
da geriatria”, #2, 2010, 24-26).<br />
prospeqtuli kvlevis Sedegad dadgenilia<br />
sqesobrivi, geografiuli, alimentaruli faqtorebisa<br />
da zogadad cxovrebis stilis sarwmuno
192<br />
zegavlena xandazmulTa populaciaSi mTasa da<br />
zRvispireTSi macxovreblebs Soris.<br />
9) `Saqriani diabeti tipi 2-is dislipoproteinemiisa<br />
da hipertenziis erTdrouli mkurnalobis<br />
efeqturoba xandazmul pacientebSi Saqriani<br />
diabetis mosalodnel garTulebaTa da endo-<br />
Teluri disfunqciis prevenciis TvalsazrisiT~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #3, 2010, 127-130).<br />
kvlevis mizans Seadgenda dislipidemiis, arteriuli<br />
wnevisa da Saqriani diabetis erTdrouli<br />
mkurnalobis efeqturoba gulis iSemiuri<br />
daavadebis mqone xandazmul pacientebSi.<br />
† akademikosi simon xeCinaSvili<br />
statia<br />
`sekreciuli otitis konservatiuli mkurnalobis<br />
axali meTodi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4,<br />
#3, 2010, 132-135).<br />
aRwerilia qronikuli sekreciuli otitis<br />
mkurnalobis axali meTodi.<br />
akademikosi nino javaxiSvili<br />
statia<br />
`adamianis zurgis tvinis nervuli wnulebis<br />
simetriuloba da simpaTikuri wveli~ (J. `eqsperimentuli<br />
da klinikuri medicina~, #6(61), 2010, 8-13).<br />
gamokvleva gviCvenebs, rom zurgis tvinis nervuli<br />
wnulebis (mxris, welis, gavis) kompaqturi<br />
forma ufro damaxasiaTebelia marjvena mxaris-<br />
Tvis, xolo yoveli momdevno nervis mierTeba<br />
amave wnulebTan gviCvenebs nervuli sistemis am
193<br />
monakveTis torsis Semoklebas da kidurebis dagrZelebis<br />
tendencias adamianis ganviTarebis procesSi.<br />
mniSvnelovania isic, rom marjvena mxareze<br />
simpaTikuri nervebis kavSirebi ufro metia zurgis<br />
tvinis nervebTan da varskvlaviseburi kvanZic<br />
ufro didia.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
lavrenti managaZe<br />
monografia<br />
`mainc-pauC 2 _ Tbilisis eqsperimenti~ (calke<br />
Tavad Sevida monografiaSi `msxvili nawlavis<br />
gamoyeneba urologiur qirurgiaSi~, TanaavtorobiT;<br />
tutingeni, gfr, 2010, 90-92, inglisur enaze).<br />
ganxilulia Sardis buStis kibos mkurnalobaSi<br />
Sardis derivaciis meTodis mainc pauC 2-is<br />
gamoyenebis gamocdileba Tavisi garTulebebiT,<br />
uaxloesi da Soreuli Sedegebis SefasebiT.<br />
akad.wevr-kor. l.managaZem 2010 w. monawileoba<br />
miiRo:<br />
_ evropis urologTa asociaciis 25-e kongresis<br />
muSaobaSi (barselona, espaneTi);<br />
_ britanuli farmacevtuli kompania `Astra<br />
Zeneka~-s mier organizebul konferenciaSi (siRnaRi).<br />
akad.wevr-kor. l.managaZis xelmZRvanelobiT<br />
Catarda al.wulukiZis saxelobis urologiis<br />
<strong>erovnuli</strong> centris daarsebis 50 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saerTaSoriso konferencia (Tbilisi).<br />
igi arCeul iqna iv.javaxiSvilis sax. Tbilisis<br />
saxelmwifo universitetis akademiuri sabWos<br />
wevrad.
194<br />
akademiis wevr-korespondenti qeTevan nemsaZe<br />
saxelmZRvanelo<br />
`neonatologia” (Tbilisi, 2010, 250 gv.)<br />
naSromi gankuTvnilia eqimebis, rezidentebisa<br />
da samedicino universitetis studentebisaTvis.<br />
mocemulia rCevebi antenataluri periodisaTvis,<br />
samSobiaro saxlSi janmrTeli axalSobilis movlis,<br />
axalSobilTa uxSiresi daavadebebis mar-<br />
Tvis, perinatalur-neonataluri samsaxuris mowyobis,<br />
referaluri sistemisaTvis da postneonataluri<br />
periodisaTvis.<br />
wigni<br />
`deda-bavSvis wigni” (Tbilisi, 2010, 104 gv.)<br />
wigni gankuTvnilia mSoblebisa da pirveladi<br />
daxmarebis muSakebisaTvis. pirvel nawilSi aRwerilia<br />
orsulobisa da mSobiarobis procesis<br />
mniSvnelovani aspeqtebi, xolo meore nawili ki<br />
exeba bavSvis movlasa da ganviTarebas da adreuli<br />
asakis bavSvTa uxSires problemaTa binaze<br />
marTvis principebs.<br />
statiebi<br />
1) `aris Warbi wona xixinTan kavSirSi adreuli<br />
asakis bavSvebSi?” (J.A`Allergy~, v. 65, Sup. 92,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia kavSiri adreuli asakis bavSvis<br />
wonas, sqessa da xixinis sixSires Soris. Warbi<br />
wona xixinis gazrdil riskTan asocirdeba, xolo<br />
sqesTan mimarTebaSi raime korelacia ar gamovlenila.<br />
2) `axalSobilTa distres sindromis retrospeqtuli<br />
analizi” (<strong>saqarTvelos</strong> respiraciuli<br />
asociaciis Jurnali, t. 6, damateba 21, 2010).
195<br />
asaxulia retrospeqtuli kvleva, romlis<br />
mizani iyo respiraciuli distres sindromis<br />
prognozis analizi Catarebuli RonisZiebebis mixedviT.<br />
gamovlinda, rom mSobiarobis dros dedebTan<br />
kortikosteroidis ineqcia gacilebiT ufro<br />
efeqturad uzrunvelyofs respiraciuli distres<br />
sindromis garTulebebis prevencias, vidre<br />
surfaqtantis Seyvana dabadebidan 6 saaTis Semdeg.<br />
akad.wevr-kor. q.nemsaZe xelmZRvanelobda Temas<br />
`deda-bavSvis mijaWvulobaze moqmedi faqtorebis<br />
Seswavla” (Semdegi dawesebulebebis bazaze: samedicino<br />
skola `aieti”, m.iaSvilis bavSvTa centraluri<br />
saavadmyofo, daviT gaguas klinika, Cvil<br />
bavSvTa saxli).<br />
2010 wels mopovebulia grantebi:<br />
_ `pozitiuri dedoba” (UNICEF-isa da saqar-<br />
Tvelos iusticiis saministros samoqalaqo reestris<br />
saagentos erToblivi proeqti);<br />
– `dedisa da bavSvis janmrTelobisa da<br />
kvebis kurikulumis SemuSaveba jandacvis muSakebisaTvis”<br />
(World Vision _ saerTaSoriso organizacia);<br />
_ `ambulatoriuli personalis treningi~<br />
(World Vision _ saerTaSoriso organizacia);<br />
– `perinataluri da neonataluri nacionaluri<br />
protokolebis SemuSaveba~ (JSI _ jandacvis<br />
sferoSi kvlevisa da konsultirebis organizacia).<br />
akad.wevr-kor. q.nemsaZem monawileoba miiRo<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `axalSobilTa respiraciuli distres<br />
sindromi” (<strong>saqarTvelos</strong> respiraciuli asociaciis<br />
II saerTaSoriso kongresi, baTumi, 2010);
196<br />
_ perinatologia/neonatologiis nacionaluri<br />
protokolebis samuSao jgufis Sekreba (gudauri<br />
da qobuleTi, 2010);<br />
_ `sunTqviTi darRvevebi axalSobilebSi~<br />
(<strong>saqarTvelos</strong> alergologiisa da imunologiis VI<br />
kongresi, Tbilisi, wyaltubo, 2010);<br />
_ `bavSvTa pnevmonia, asocirebuli 2009 wlis<br />
gripis pandemiasTan saqarTveloSi” (qarTul-norvegiuli<br />
konferencia `pulmonologiisa da tuberkulozis<br />
aqtualuri problemebi”, Tbilisi, 2010);<br />
_ `bavSvisadmi keTilganwyobili saavadmyofos<br />
iniciativis principebis integracia efeqturi perinataluri<br />
movlis saswavlo kursSi” (bavSvisadmi<br />
keTilganwyobili saavadmyofos iniciativis<br />
koordinatorTa VI saerTaSoriso Sexvedra, WHO,<br />
florencia, italia, 2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> neonatologTa asociaciis konferenciaze<br />
(Tbilisi) gaimarTa akad.wevr-kor. q.nemsaZis<br />
wignis _ `neonatologia” prezentacia.<br />
akademiis wevr-korespondenti r.SaqariSvili<br />
monografia<br />
„eleqtroklinikuri neiromiologia“ (TanaavtorobiT;<br />
„nekeri“, Tbilisi, 2010, 523 gv.).<br />
ganxilulia nervkunTovan daavadebaTa meqanizmebisa<br />
da samkurnalo strategiis kardinaluri<br />
aspeqtebi translaciuri nevrologiuri kvlevebis<br />
konceptualuri midgomiT, rasac mTliani<br />
funqciuri formatis masStabiT literaturaSi<br />
analogi ar gaaCnia.<br />
statiebi<br />
1) „Zilis obstruqciuli apneas sindromi da<br />
hipertenzia iSemiuri insultis mqone pacientebSi“
197<br />
(TanaavtorobiT; 3-rd international Congress on Hipertension,<br />
Lipids and Stroke Prevencion, 34, berlini, gfr,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
2) „insultis prevencia izovolemiuri hemodiluciiT<br />
obstruqciuli apneaTi garTulebul vazogenuri<br />
encefalopaTiis pirobebSi“ (TanaavtorobiT;<br />
3-rd international Congress on Hipertension, Lipids<br />
and Stroke Prevencion, 36, berlini, gfr, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
3) „adreuli sikvdilobis prediqtorebi intracerebruli<br />
hemoragiis pirobebSi: prospeqtuli<br />
popularuli kvlevis Sedegebi TbilisSi“<br />
(TanaavtorobiT; Cerebrovasc.Dis.Suppl.2, 2010, 253 inglisur<br />
enaze).<br />
4) „ormxrivi striopalidodenturi kalcinozi“<br />
(TanaavtorobiT; „rentgenologiis da radiologiis<br />
macne“, #1-2, 2010, 72-76).<br />
5) „araepilefsiuri paroqsizmebi“ (TanaavtorobiT;<br />
„rentgenologiis da radiologiis macne“,<br />
#1-2, 2010, 12-15).<br />
6) „imunuri darRvevebis mniSvneloba iSemiuri<br />
insultis mwvave fazaSi“ (TanaavtorobiT; ж. „Аллергология<br />
и иммунология”, т. 11, #2, 2010, 157-160, rusul<br />
enaze).<br />
7) „Zilis struqturis cvalebadoba obstruqciuli<br />
apnea/hipopneas sindromis mqone pacienteb-<br />
Si“ (TanaavtorobiT; J. `Sleep Res.~, 19(1)168, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
8) „Zilis kvlevis mniSvneloba epilefsiis<br />
diagnozirebis mizniT bavSvTa asakSi“ (TanaavtorobiT;<br />
J. `Sleep Res.~, 19(1)67, 2010, inglisur enaze).<br />
9) „Zilis struqtura da hematologiuri dar-<br />
Rvevebi Zil-sunTqvis darRvevebis mqone avadmyo-
198<br />
febSi“ (TanaavtorobiT; J. `Sleep Res.~, 19(1)42, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
10) „dominanturi eeg paternebis prognozuli<br />
mniSvneloba tvinis travmuli dazianebiT gamowveuli<br />
komis pirobebSi“ (TanaavtorobiT; Georgian<br />
Med. News, 9, 186, 2010, 28-34, inglisur enaze).<br />
11) „imunuri darRvevebis speqtri iSemiuri<br />
insultis mwvave fazaSi“ (TanaavtorobiT; Internacional<br />
Congress of Allergology and Immunology, 39, Tbilisi,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
12) „mxedvelobiT gamowveuli potencialTa<br />
reversiuli paternebis diagnozuri da prognozuli<br />
roli gafantuli sklerozis mimdinareobaSi“<br />
(TanaavtorobiT; J. `Neurology~, 257(1), 246, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
13) „matriqs-metaloproteinazebis eqspresiis<br />
mniSvneloba tvinis infarqtis moculobisa da<br />
daavadebis klinikuri mimdinareobis gansazRvra-<br />
Si“ (TanaavtorobiT; J. `Neurology~, 17(3), 406, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
14) „kognituri darRvevebis eeg-s korelatebi<br />
xandazmulebSi farisebri jirkvlis paTologiiT“<br />
(TanaavtorobiT; The 4- th World congress Controversies in<br />
Neurology, 41, barselona, espaneTi, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
15) „mravlobiTi sklerozi saqarTveloSi: hospitaluri<br />
registris monacemTa analizi“ (TanaavtorobiT;<br />
In 26-th congress of the Europian Committe for<br />
Treatment and research in Multiple Sclerosis (ECTEMS) and<br />
15th Annual conference of Reabilitation in MS, gioteborgi,<br />
SvedeTi, 2010, inglisur enaze).<br />
publikaciebSi warmodgenilia axali faqtiuri<br />
monacemebi: Zilis medicinis kvlevis dargSi
199<br />
(statiebi 1; 2; 7; 8; 9), cerebruli insultis klinikur-diagnostikuri,<br />
paTofiziologiuri da epidemiologiuri<br />
kvlevis sakiTxebSi (statiebi 2; 3;<br />
6; 11; 13), mademielinizirebeli da neiroendokrinuli<br />
paTologiaTa meqanizmebis SeswavlaSi (statiebi<br />
4; 12; 15), Tavis tvinis travmuli da degeneraciuli<br />
paTologiis kvlevis dargSi (statiebi 4; 5;<br />
10; 14).<br />
akad.wevr-kor. r.SaqariSvils 2010 w. monawileoba<br />
aqvs miRebuli:<br />
_ insultisadmi miZRvnil evropis kongresSi<br />
(barselona, espaneTi);<br />
_ evropis nevrologiuri samecniero sazogadoebebis<br />
federaciis kongresSi (Jeneva, SvedeTi),<br />
sadac wamodgenili hqonda erTi sapanelo prezentacia<br />
da 5 posteruli moxseneba.<br />
akad.wevr-kor. r.SaqariSvili xelmZRvanelobda<br />
farmakologiis sakiTxebisadmi miZRvnil 4 samecniero-praqtikul<br />
konferencias.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> Sromis, janmrTelobisa da socialuri<br />
dacvis saministros davalebiT akad.<br />
wevr-kor. r.SaqariSvili xelmZRvanelobda „cerebruli<br />
insultis daZlevis <strong>erovnuli</strong> gaidlainis“<br />
saeqsperto jgufs, romlis daskvna amJamad gadis<br />
samTavrobo ganxilvas.<br />
akad.wevr-kor. r.SaqariSvilma 2010 wels moipova<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
granti `matriqs metalo proteazebis funqciuri<br />
roli mwvave cerebruli iSemiis meqanizmebSi~<br />
(2010-2013 ww.). igi monawileobda 3 saerTaSoriso<br />
grantiT dafinansebuli proeqtis SesrulebaSi.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. r.SaqariSvils mieni-<br />
Wa <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> premia samecniero naSromTa<br />
ciklisaTvis: „insulitis daZlevis stra-
200<br />
tegia Tanamedrove samedicino teqnologiebis<br />
ganviTarebis pirobebSi“.<br />
medicinis ganyofilebaSi Catarda 6 saerTo<br />
kreba da biuros 1 sxdoma.<br />
saerTo krebam ganixila da miiRo dadgenileba<br />
iseTi mniSvnelovani sakiTxebis Sesaxeb, rogoricaa:<br />
_ Tbilisis saxelmwifo samedicino universitetisa<br />
da samedicino profilis samecniero dawesebulebaTa<br />
mier 2009 wels gaweuli samecnierokvleviTi<br />
saqmianobis saeqsperto Sefasebis daskvnebis<br />
ganxilva;<br />
_ 2009 wlis saukeTeso samecniero-kvleviTi<br />
dawesebulebis gamovlena medicinis dargSi;<br />
_ gamoCenil qarTvel mecnierTa saxelobiTi<br />
premiebis mosapoveblad, medicinis ganyofileba-<br />
Si Semosuli sakonkurso naSromebis mecnieruli<br />
Sefasebisa da premiebis misaniWeblad rekomendaciebis<br />
gawevis mizniT saeqsperto komisiis Semadgenlobis<br />
gansazRvra;<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
ucxoeli wevrebis asarCevad kandidaturebis<br />
wamoyeneba;<br />
_ klinikuri medicinis dargobrivi komisiis<br />
Tavmjdomared akademiis wevr-korespondentis qe-<br />
Tevan nemsaZis arCeva.<br />
28 seqtembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis medicinis ganyofilebam da saqar-<br />
Tvelos ofTalmologTa asociaciam Caatares samecniero<br />
sesia, romelic mieZRvna prof. i.beraZis<br />
dabadebidan 70 wlisTavs.
201<br />
fiziologiis ganyofileba<br />
fiziologiis ganyofilebaSi 2011 wlis 1 ianvrisaTvis<br />
gaerTianebuli iyo 5 wevri, maT Soris<br />
3 akademikosi da 2 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
1 wigni, 1 saxelmZRvanelo da 16 samecniero<br />
statia.<br />
akademikosi Teimuraz ioseliani<br />
`sistemuri ineqciis reJimSi antikonvulsiurad<br />
moqmedi noradrenerguli nivTierebebis gavlena<br />
da maTi neirofarmakologiuri kvleva~ (So-<br />
Ta rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondiT<br />
dafinansebuli granti GNSF/ST08/6-468).<br />
vistaris xazis TeTr virTagvebze Catarebuli<br />
mwvave eqsperimentebis Sedegebidan gamomdinare<br />
dadgenilia, rom adrenoreceptorebis agonistebis<br />
gavleniT hipokampSi xdeba epileptiformuli aqtivobis<br />
Sekaveba, xolo neokorteqsSi epileptogenuri<br />
zRurblis daqveiTeba. navaraudevia, rom<br />
neokorteqsi tonur-Semakavebel gavlenas axdens<br />
qerqqveSa struqturebze, kerZod, hipokampze.<br />
akademikosi Tengiz oniani<br />
statiebi<br />
1) `Zilis kvlevis miRwevebi saqarTveloSi –<br />
istoriuli mimoxilva~ (TanaavtorobiT; saerTa-<br />
Soriso konferencia neiromecnierebis fundamentur<br />
sakiTxebze `gagris saubrebi~, IX, Tbilisi,<br />
2010, 50-60, inglisur enaze).<br />
aRwerilia sxvadasxva periodis mixedviT saqarTveloSi<br />
Zilis kvlevaSi arsebuli miRwevebi.<br />
pirveli periodi moicavs 1930-ian wlebs da uSu-
202<br />
alod ukavSirdeba akademikos ivane beritaSvilis<br />
saxels. meore periodi dakavSirebulia akad.<br />
i.beritaSvilis erT-erTi mowafis, biol.mecn.doqt.<br />
levan cqifuriZis mecnierul moRvaweobasTan 1950-<br />
ian wlebSi, rodesac man msoflioSi pirvelad<br />
aRwera Zilis axali faza, xolo mesame periodi<br />
mTlianad aris dakavSirebuli akademikos Tengiz<br />
onianisa da misi mowafeebis mecnierul moRvaweobasTan.<br />
aRwerilia ramdenime mecnieruli faqti,<br />
romelic pirvelad iqna miRebuli akad. T.onianisa<br />
da misi kolegebis mier da romlebmac<br />
mniSvnelovnad Secvala Zilis fenomenologia.<br />
2) `fsiqologiuri aSliloba da insomniis<br />
ganviTareba: iZulebiTi gadaadgilebis zegavlena~<br />
(TanaavtorobiT; 906.5/KKK18, neiromecnierTa sazogadoebis<br />
forumi, On-line, san-diego, Cile, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
SeiaraRebuli konfliqtebis Sedegad iZulebiT<br />
gadaadgilebuli individebi regularulad<br />
xasiaTdebian Zilis darRvevebiT. Seswavlilia fsiqologiuri<br />
aSlilobis done da misi korelacia<br />
insomniis ganviTarebasTan Sida qarTlidan iZulebiT<br />
gadaadgilebul individebSi. monacemebi ganxilulia<br />
Tbilisis populaciasTan SedarebiT da<br />
gviCvenebs, rom, marTalia, omTan dakavSirebulma<br />
stresma mTel mosaxleobaze moaxdina zegavlena,<br />
magram Zilis darRvevebi da fsiqologiuri problemebi<br />
ufro mkveTri iyo iZulebiT gadaadgilebul<br />
individebSi, rac intensiur Seswavlas<br />
moiTxovs.<br />
akad. T.onianma neiromecnierebis fundamenturi<br />
sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso konferenciis<br />
_ `gagris saubrebi, IX~ SromebSi gamo-
203<br />
aqveyna 7 statia (TanaavtorobiT; 2010, inglisur<br />
enaze):<br />
3) `lateraluri hipoTalamusis sxvadasxva ubnis<br />
damokidebuleba Zil-RviZilis ciklTan~ (gv. 50).<br />
lateraluri hipoTalamusis sxvadasxva ubnis<br />
dazianeba iwvevs xangrZliv da Seuqcevad cvlilebebs<br />
qcevaSi. irRveva Zil-RviZilis ciklis organizacia,<br />
romlis xarisxi damokidebulia dazianebis<br />
zomaze. naCvenebia mizez-Sedegobrivi kavSiri<br />
SimSilis motivaciasa da Zilis xangrZlivobas<br />
Soris. lateraluri hipoTalamusis eleqtrolizurma<br />
dazianebam aCvena misi SesaZlo monawileoba<br />
Zil-RviZilis ciklis regulaciaSi.<br />
4) `diazepamiT gamowveuli Tavis tvinis gabaerguli<br />
sistemis hiperaqtivoba da qcevis cvlilebebi<br />
Ria velSi~ (gv. 56).<br />
gaem-A receptorebis benzodiazepinebis saitis<br />
agonistis _ diazepamis gavleniT mkveTrad mcirdeba<br />
cxovelTa lokomotoruli aqtiuroba, sustdeba<br />
kvleviTi motivacia da mcirdeba SiSis emocia.<br />
preparatis dozis gadameteba upiratesad miorelaqsaciur<br />
efeqts avlens.<br />
5) `endogenuri opioiduri sistema da Zil-<br />
RviZilis cikli: naloqsonis gavlena katebis Zilsa<br />
da RviZilze~ (gv. 57).<br />
dasabuTebulia, rom endogenuri opioiduri<br />
sistema mniSvnelovan rols asrulebs Zil-RviZilis<br />
ciklis regulaciaSi.<br />
6) `Zilisa da mexsierebis darRvevebis korelacia<br />
eTanolis moqmedebisas~ (gv. 59).<br />
dadgenilia, rom eTanolis administraciiT<br />
gamowveuli daswavlisa da mexsierebis procesis<br />
darRveva kavSirSia Zil-RviZilis ciklis darRve-
204<br />
vebTan, kerZod, Rrma neli Zilis xangrZlivobis<br />
SemcirebasTan.<br />
7) `Tavis tvinis muskarinuli qolinerguli<br />
sistemis antagonistebis mravaljeradi administrirebiT<br />
gamowveuli Zilis darRvevebis xasiaTi~<br />
(gv. 74).<br />
dadgenilia, rom muskarinuli qolinerguli<br />
sistema mniSvnelovania paradoqsuli Zilis mimdinareoba-SenarCunebaSi,<br />
xolo misi hiperfunqcia<br />
iwvevs paradoqsuli Zilis darRvevebs, romlebic<br />
depresiuli daavadebisaTvis damaxasiaTebeli Zilis<br />
darRvevebis msgavsia.<br />
8) `NMDA - glutamatis receptorebis funqciuri<br />
modifikacia arRvevs paradoqsuli Zilis<br />
mTlianobas~ (gv. 77).<br />
NMDA glutamaturi receptorebis fenciklidinis<br />
saitis normaluri funqcionireba aCvenebs<br />
im meqanizmis arsebobas, romelic Trgunavs da/an<br />
xels uSlis RviZilis dros im niSnebis ganvi-<br />
Tarebas, romelic mxolod paradoqsuli ZilisTvis<br />
da/an halucinogenuri mdgomareobisTvis<br />
aris damaxasiaTebeli. amagznebeli aminmJavebis<br />
receptorebs Soris mxolod fenciklidinis saitis<br />
mqone NMDA glutamaturi receptorebi xasiaTdeba<br />
paradoqsuli Zilis mamodulirebeli<br />
moqmedebiT.<br />
9) `amigdala da Zil-RviZilis cikli~ (gv. 80).<br />
amigdalas kvlevam sxvadasxva meTodis gamoyenebiT<br />
aCvena, rom mis filogenezurad gansxvavebul<br />
ubnebs specifikuri roli eniWeba Zil-Rvi-<br />
Zilis ciklis calkeuli fazis organizaciasa da<br />
regulaciaSi.
205<br />
10) `aris `rem” Zilis ukmarisoba daswavlisa<br />
da mexsierebis gauaresebis mizezi?~ (TanaavtorobiT;<br />
evropis neiro<strong>mecnierebaTa</strong> sazogadoebebis<br />
federaciis abstraqtebi, t. 5, 087.11. www.fens2010.<br />
neurocsiences.asso.fr/abstracts/, 2010, inglisur enaze).<br />
`rem~ Zilis deprivaciam axali meTodiT, romelic<br />
SemuSavebulia akad. T.onianis xelmZRvanelobiT,<br />
aCvena, rom Zilis am fazis gamoTiSva arastresuli<br />
adekvaturi meTodiT ar auaresebs daswavlas<br />
da ar arRvevs mexsierebis kvalis konsolidacias.<br />
2010 wels akad. T.onianma gamosca mTeli Tavisi<br />
ganvlili cxovrebis naazrevis – mxatvruldokumenturi<br />
oTxwigneulis `mTidan baramde Sori<br />
gzaa~ – erT-erTi nawili `varskvlavmorbedi~ (didi<br />
winapris SuqiT aRZruli fiqrebi). wigni eZRvneba<br />
didi qarTveli leqsikografis, mwerlis,<br />
saxelmwifo da sasuliero moRvawis sulxan-saba<br />
orbelianis Semoqmedebas.<br />
jer kidev naxevari saukunis win akad. T.oniani,<br />
rogorc fiziologi, dainteresda `sityvis<br />
konaSi~ adamianis sulieri bunebis amsaxveli sityvebis<br />
ganmartebebiT, radgan im dros misi mecnieruli<br />
interesebi adamianis Tavis tvinis integraciuli<br />
moqmedebis meqanizmebis kvlevas moicavda,<br />
xolo `sityvis konaSi~ Cadebuli udidesi<br />
saganZuri mTeli rigi sakiTxebis ukeT gagebaSi<br />
exmareboda. rogorc Tavad avtori aRniSnavs, bevr<br />
sityvas igi friadac daufiqrebia, Tumca darwmunebuli<br />
ar aris, rom am fiqrebSi simarTles<br />
agnebda da sabaseuli sibrZnis siRrmes swvdeboda,<br />
magram mainc, Tavs ufleba misca maT Sesaxeb
206<br />
azri gamoeTqva da, SeZlebisdagvarad, Tavis biografiasTanac<br />
daekavSirebina.<br />
akad. T.onianma monawileoba miiRo saerTaSoriso<br />
konferenciis `gagris saubrebi, IX~ muSaobaSi<br />
(Tbilisi, 2010).<br />
akademikosi mixeil xananaSvili<br />
statia<br />
`fsiqologiuri maCveneblebis safuZvelze Sidasaxeobrivi<br />
urTierTobis Seswavla da misi optimizacia<br />
105 dRe-Ramis ganmavlobaSi izolaciis<br />
pirobebSi~ (ж. `Авиационная и экологическая медицина~,<br />
#4, 2010, 5-10, rusul enaze).<br />
planeta marsis aTvisebis saerTaSoriso programis<br />
farglebSi dadgenilia, rom 105 dRe-Ramis<br />
ganmavlobaSi eqvsi adamianisgan Semdgari jgufis<br />
izolaciis pirobebSi, jgufis zogierTi monawilis<br />
urTierToba imdenad icvleba, rom maT uWirT<br />
erToblivi muSaoba – saerTo amocanis gadawyveta.<br />
aRmoCnda, rom fsiqo-emociuri qcevis aRniSnuli<br />
cvlileba gamowveulia Tavis tvinis umaRlesi<br />
funqciebis TviTregulaciis meqanizmebis darRveviT<br />
da, nawilobriv, uaryofiTi informaciuli<br />
stresis ganviTarebiT. Sidasaxeobrivi urTierTobis<br />
aRwerili cvlileba SeiZleba gamoswordes<br />
jgufis lideris specifikuri fsiqogenuri zegavleniT.<br />
akad. m.xananaSvili monawileobda saerTaSoriso<br />
programis _ `marsis aTviseba~ rigi samecniero<br />
sakiTxebis SeswavlaSi (Teoriuli safuZvlis Seqmna).
207<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
nikoloz yifSiZe<br />
saxelmZRvanelo<br />
`fistulebis da arterio-venuri malformaciebis<br />
embolizacia~ (TanaavtorobiT; Tavi saxelmZRvaneloSi<br />
`gulis kaTeterizacia, koronaruli<br />
da periferiuli angiografia da intervenciebi~,<br />
Informa Healthcare, didi britaneTi, 2010, inglisur<br />
enaze).<br />
statia<br />
`axali endograftis gamoyeneba muclis aortis<br />
anevrizmis dros: pirveli gamocdileba~ (TanaavtorobiT;<br />
Catheter Cardiovasc Interv. 2010 Dec<br />
1;76(7):1059-64. doi: 10.1002/ccd.22676, inglisur enaze).<br />
pirvelad msoflioSi muclis aortis anevrizmiT<br />
daavadebul pacientze gamoyenebul iqna<br />
axali endografti. es axali proTezi ufro<br />
miniaturulia dRes arsebul proTezebTan SedarebiT<br />
da gamoirCeva kargi SedegianobiT.<br />
akademikos nikoloz yifSiZis saxelobis centralur<br />
sauniversiteto klinikaSi akad.wevr-kor.<br />
n.yifSiZis xelmZRvanelobiT Sesrulda Tema `Rerovani<br />
ujredebis intrakoronaruli implantacia~.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. n.yifSiZem aSS-Si miiRo<br />
3 patenti gamogonebaze:<br />
_ `mowyobiloba da meTodebi hemodializis<br />
proTezis da sxva sisxlZarRvebis proTezebis okluziis<br />
(Trombozis) prevenciisa da mkurnalobisaTvis~<br />
(TanaavtorobiT; Assignee: Vascular Therapies,<br />
LLC (New York, NY), Appl. #10/832,048. United States Patent<br />
7,754,238).<br />
_ `stenozebis inhibirebisaTvis mikronawilakebTan<br />
SeWiduli wamlebis miwodeba~ (Tanaavto-
208<br />
robiT; Assignee: AVI BioPharma, Inc. (Corvallis, OR). Appl.<br />
#10/190,419).<br />
_ `Terapiuli mkurnalobisaTvis sxeulSi Casanergi<br />
mowyobiloba~ (TanaavtorobiT; Assignees:<br />
Origin: SEATTLE, WA US, IPC8 Class: AA61F206FI, USPC<br />
Class: 623 134).<br />
akad.wevr-kor. n.yifSiZe arCeul iqna saerTa-<br />
Soriso organizaciis _ `amerikis saukeTeso kardiologebi~<br />
wevrad, angiologTa saerTaSoriso<br />
kavSiris erovnul delegatad, CineTis klinicist-<br />
Ta Jurnalis mTavar redaqtorad. igi dajildovda<br />
riCard da hilda rozentalebis saojaxo<br />
fondis premiiT.<br />
akad.wevr-kor. n.yifSiZe moxsenebebiT gamovida<br />
Semdeg saerTaSoriso RonisZiebebze:<br />
_ amerikis kardiologTa kolejis yovelwliuri<br />
Sexvedra (atlanta, aSS, 2010);<br />
_ EuroPCR2010 (parizi, safrangeTi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso kongresi `siaxle kardiovaskulur<br />
CarevebSi~ (Tel-avivi, israeli, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
zurab qevaniSvili<br />
statiebi<br />
wignSi `sxvadasxva nozologiebis epidemiologiuri<br />
maxasiTeblebi saqarTveloSi~ gamoqveynda<br />
3 statia (TanaavtorobiT; samecniero seminarkonferenciis<br />
masalebi `meridiani~, Tbilisi, 2010,<br />
qarTul da inglisur enebze):<br />
1) `neirosensoruli smenaClungoba: genderul<br />
gansxvavebaTa asakobrivi dinamika~ (gv. 21-24).<br />
Seswavlilia presbiakuzisis genderuli Taviseburebebis<br />
asakobrivi dinamika. dadgenilia, rom
209<br />
asakobrivi smenaClungobis pirveli niSnebi vlindeba<br />
30-39 wlis mamakacebSi da 40-49 wlis qalebSi.<br />
miRebuli monacemebiT, dasawyisSi cvlilebaTa<br />
dinamika ufro swrafia mamakacebSi, vidre qalebSi.<br />
asakTan erTad genderuli gansxvaveba matulobs<br />
da 50-59 wlis asakSi maqsimums aRwevs.<br />
momdevno 60-69 da 70-79 wlebSi sqesobrivi gansxvavebebi<br />
smenis simaxvileSi nivelirdeba, calkeul<br />
sixSireebze ki invertirdeba kidec: smenis uaresi<br />
maCveneblebi qalebSi fiqsirdeba da ara mamakacebSi.<br />
amgvarad, gairkva, rom asakobrivi procesebi<br />
SigniTa yurSi ufro gvian iwyeba da Tavdapirvelad<br />
ufro duned mimdinareobs qalebSi,<br />
vidre mamakacebSi. Semdgom, ufro xandazmulebSi,<br />
cvlilebebi SedarebiT swrafia qalebis lokokinaSi,<br />
vidre mamakacebisaSi. neirosensoruli smenaClungobis<br />
genderul gansxvavebaTa orfaziani<br />
asakobrivi dinamika im pirTa raodenobrivma analizmac<br />
daadastura, romlebmac smenaClungobis<br />
mizeziT erTi wlis ganmavlobaSi audiologiis<br />
centrs mimarTes. gairkva, rom dawesebulebas 20-60<br />
wlis asakis ufro metma mamakacma miakiTxa, vidre<br />
qalma. 60-90 wlebis asakSi genderuli balansi<br />
ukve Tanabari iyo da inversiis tendenciasac ki<br />
avlenda: am asakis calkeul qvejgufSi centrSi<br />
Semosul smenadaqveiTebul qalTa ricxvi mamakacebisas<br />
utoldeboda an aWarbebda kidec.<br />
2) `smenis masobrivi skriningi axalSobileb-<br />
Si: Tbilisis monacemebi~ (gv. 33-36).<br />
smenis masobrivi skriningi aRmosavleT evropis<br />
qveynebs Soris pirvelad saqarTveloSi<br />
ganxorcielda. 2006 wlidan procedura TbilisSi<br />
dabadebul yvela axalSobils utardeba. sam-<br />
SobiaroSi dafiqsirebuli uaryofiTi Sefaseba 2-8
210<br />
kviris vadebSi kontroldeba. Sefasebis dadasturebisas<br />
timpanometriiT ikvleven Sua yuris funqcias.<br />
misi intaqturobisas kompiuteruli audiometriiT<br />
ganisazRvreba smenaClungobis xarisxi.<br />
Sua yuris paTologiisas tardeba saTanado mkurnaloba.<br />
sanaciis dadasturebisas skriningis procedura<br />
meordeba. testis kvlav uaryofiTi Sefasebisas<br />
tardeba kompiuteruli audiometria. smenis<br />
skriningis Catarebis optimaluri drois dadgenis<br />
mizniT janmrTel axalSobilTa erT jgufs<br />
procedura xuTi dRis ganmavlobaSi yoveldRe<br />
utardeboda. miRebuli Sedegebidan gamomdinareobs,<br />
rom dabadebidan mxolod mexuTe da momdevno<br />
dReebis uaryofiTi Sefaseba SeiZleba gaformdes<br />
sando daskvnad. TbilisSi audioskriningi<br />
100000-mde axalSobils Cautarda. uaryofiT SefasebaTa<br />
ricxvma 1,4% Seadgina. 1,0%-Si timpanometriam<br />
Sua yurSi siTxis arseboba gamoavlina.<br />
intaqturi Sua yuris SemTxvevaTa danarCen 0.4%-Si<br />
kompiuteruli audiometriiT neirosensoruli smenaClungobis<br />
diagnozi daisva. specialuri kiTxvariT<br />
gairkva, rom smenaClung bavSvTa umetesoba<br />
smenis paTologiaze ama Tu im risk-faqtoris matarebeli<br />
iyo.<br />
3) `SigniTa yuris maTematikuri modelireba:<br />
norma da paTologia~ (gv. 37-40).<br />
literaturis monacemebis safuZvelze Semu-<br />
Savda SigniTa yuris maTematikuri modeli. modeli<br />
lokokinis bazilarul membranas orTotropul<br />
sibrtyed warmoaCens da misi rxevebis kanonzomierebebs<br />
maTematikurad asaxavs. bazilaruli<br />
membranis vibracia aRwerilia meoTxe rigis<br />
diferencialuri gantolebebis gamoyenebiT. Semu-<br />
Savebulia receptoruli ujredebisa da teqtori-
211<br />
aluri membranis sinergist qmedebaTa gamomxatveli<br />
formulac. endolimfaSi bgeriTi talRebis<br />
gavrcelebis maTematikuri simulaciis mizniT specialuri<br />
gantolebebi iqna moxmobili. receptor-<br />
Ta vibracia, rac otoakustikuri emisiis inicirebas<br />
ganapirobebs, maTematikuradve iqna gamosaxuli.<br />
lokokinaSi mimdinare meqanikur-vibraciuli<br />
procesebis maTematikuri modelirebis mizniT<br />
gamoixaza SigniTa yuris saangariSo sqema. Sesabamisad,<br />
SemuSavda maTematikur formulaTa rigi,<br />
romlebic otoakustikuri emisiis natif meqanizmebSi<br />
garkvevas uwyobs xels. warmodgenil ma-<br />
Tematikur modelTa adekvaturoba saTanado eqsperimentebis<br />
monacemebiT dadasturda. miRebulma<br />
Sedegebma warmoaCina audioreceptorTa procesirebis<br />
specifika normasa da paTologiaSi.<br />
4) `smenis statusis Sefaseba da audioreabilitaciis<br />
strategiis gansazRvra salaparako enis<br />
fonetikur TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT~ (TanaavtorobiT;<br />
arCil eliaSvilis marTvis sistemebis<br />
institutis SromaTa krebuli, #14, Tbilisi,<br />
2010, 284-290).<br />
mkvidri qarTulenovani mosaxleobidan randomulad<br />
SerCeul janmrTel individebSi da neirosensoruli<br />
smenaClungobis mqone pacientebSi<br />
audiometriulad iqna Seswavlili smenis funqcia.<br />
specialuri audiometris gamoyenebiT smenis zRurblebi<br />
0,125÷10 khc-is farglebSi, anu farTo six-<br />
Sirul zolSi isazRvreboda. miRebuli monacemebidan<br />
gamomdinare, smenis faqtobrivi mdgomareobis<br />
dadgenisas, samkurnalo-sareabilitacio da<br />
prevenciul RonisZiebaTa Catarebis mizanSewonilobis<br />
gansazRvrisas, sasmeni aparatebis SerCeva/<br />
morgebisas rekomendebulia smenis statusi Sefas-
212<br />
des ara marto 0,5÷4 khc, aramed 6÷10 khc sixSireebze<br />
zRurblTa maCveneblebis gaTvaliswinebiTac.<br />
maRal sixSireebze yuradRebis damatebiTi aqcentireba<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovnad aris miCneuli<br />
im enebisTvis, romlebSic metyvelebis procesebSi<br />
maRalsixSirovani aso-bgerebi/Tanxmovnebi<br />
ufro regularulad arian CarTulni. SedarebiT<br />
maRalsixSirovani enebis aseT ojaxs, kerZod, qar-<br />
Tuli ganekuTvneba.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. z.qevaniSvilis iniciativiT<br />
kiolnis, halberStadtis wminda salvatoris<br />
saxelobis da drezdenis karl gustav karusis<br />
saxelobis sauniversiteto hospitlebis<br />
otorinolaringologiuri klinikebis TanamSromlebma<br />
TbilisSi Caatares otologiuri Sinaarsis<br />
sami saswavlo-saoperacio kursi, romlebsac xelmZRvanelobdnen<br />
am qalaqebis wamyvani klinikebis<br />
direqtorebi, cnobili otoqirurgebi, profesorebi<br />
karl-bernd hutenbrinki, klaus begali da<br />
Tomas zanerti. agreTve, drezdenis klinikis wamyvani<br />
dastaqari doqt. nikoloz lasuraSvili.<br />
akad.wevr-kor. z.qevaniSvilma monawileoba mii-<br />
Ro da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ samecniero seminar-konferencia `sxvadasxva<br />
nozologiebis epidemiologiuri maxasiaTeblebi<br />
saqarTveloSi~ (bakuriani, 2010);<br />
_ audiologTa saerTaSoriso kongresi (sanpaulo,<br />
brazilia, 2010);<br />
_ neiro<strong>mecnierebaTa</strong> fundamenturi sakiTxebisadmi<br />
miZRvnili saerTaSoriso konferencia (Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ evropis pediatriuli otorinolaringologiis<br />
sazogadoebis saerTaSoriso kongresi (pamplona,<br />
espaneTi, 2010);
213<br />
_ neiro<strong>mecnierebaTa</strong> fundamenturi sakiTxebisadmi<br />
miZRvnili saerTaSoriso konferencia<br />
(moxseneba posteris formiT, Tbilisi, 2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> otorinolaringologTa asociaciis<br />
sxdoma (Tbilsi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. z.qevaniSvilis xelmZRvanelobiT<br />
daculia erTi disertacia germaniaSi. 2010<br />
wels igi arCeuli iqna <strong>saqarTvelos</strong> otorinolaringologTa<br />
asociaciis prezidentad.<br />
fiziologiis ganyofilebaSi Catarda 3 saer-<br />
To kreba, romlebzec moismines ganyofilebis wevrebis<br />
samecniero da samecniero-saorganizacio<br />
saqmianobis angariSebi, ganixiles dargobrivi komisiebis<br />
Semadgenlobebi da maTi muSaobis gegmebi.<br />
moismines, agreTve, ssip – samecniero dawesebulebebis<br />
2009 wlis samecniero angariSebis Sefaseba<br />
da gamoavlines maT Soris saukeTeso. <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel<br />
wevrad asarCevad wardgenili iqna lundis (SvedeTi)<br />
universitetis profesori ule lindvali.<br />
ganyofilebis wevrebma monawileoba miiRes<br />
2010 wlis 10 ianvars (akad. i.beritaSvilis dabadebis<br />
dRe) tradiciulad Catarebul fiziologTa<br />
sazogadoebis sxdomaSi saxelwodebiT `beritaSviliseuli<br />
kiTxvani~ da neiromecnierebis aqtualuri<br />
sakiTxebisadmi miZRvnili saerTaSoriso konferenciis<br />
muSaobaSi.
214<br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli iyo<br />
6 wevri, maT Soris 1 akademikosi da 5 wevr-korespondenti.<br />
ganyofilebis wevrebma 2010 wels gamoaqveynes<br />
(an waradgines gamosaqveyneblad) 5 monografia da<br />
wigni, 1 saxelmZRvanelo da 46 samecniero statia.<br />
akademikosi oTar naTiSvili<br />
statiebi<br />
1) `monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />
nakadebis cvladi masiT moZraobis erTganzomilebiani<br />
gantolebebi da maTi amoxsnis<br />
zogierTi kerZo SemTxveva~ (TanaavtorobiT; ж. `Метеорология<br />
и гидрометрия~, #2, moskovi, 2010, 101-103,<br />
rusul enaze).<br />
energetikis principze dayrdnobiT SemoTavazebulia<br />
monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />
nakadebis ZiriTad diferencialur gantolebaTa<br />
sistema, rac iZleva saSualebas gadawydes<br />
zogierTi amocana, romlebic dRemde gadawyvetas<br />
ar eqvemdebareboda. dadginda kalapotis<br />
erTeul siganeze gamoklebuli xarjis mniSvneloba<br />
kalapotis xorklianobis sicarieleTa<br />
Sesavsebad. SesaZlebeli gaxda: a) Rvarcofsagdebi<br />
nagebobis geometriuli parametrebis dadgena ekologiuri<br />
wonasworobis SesanarCuneblad; b) ganivkveTis<br />
formis cvlis miuxedavad araprizmul<br />
kalapotSi Rvarcofis gasatareblad mudmivi siC-
215<br />
qaris SenarCuneba fskeris qanobis regulirebis<br />
xarjze.<br />
2) `eroziul RranteebSi dagrovili Rvarcofuli<br />
masis daclis periodis gansazRvra~ (TanaavtorobiT;<br />
ж. `Экологические системы и приборы~, #3,<br />
moskovi, 2010, 9-12, rusul enaze).<br />
dadgenilia eroziuli keridan mowyvetili<br />
masis saSualo siRrmis ricxviTi mniSvneloba. es<br />
ukanaskneli, Tavis mxriv, saSualebas gvaZlevs<br />
ganvsazRvroT eroziul keraSi dagrovili masis<br />
cvlileba drosTan urTierTkavSirSi. gansazRvrulia<br />
nakadis gasaSualebuli xarji misi cvladi<br />
masiT moZraobis mTel periodSi da dadgenilia<br />
nakadis ZiriTadi hidravlikuri maxasiaTeblebi.<br />
3) `myari monataniT hiperkoncentrirebuli nakadebis<br />
dinamikuri maxasiaTeblebis gamokvleva~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 96-102, inglisur<br />
enaze).<br />
myari monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />
nakadebi xasiaTdebian xisti Sinagani<br />
struqturiT. siCqaris gradients adgili aqvs mxolod<br />
mimmarTveli kedlebis nakadis zedapirTan<br />
Sexebis mimdebare SreebSi. SemoTavazebulia myari<br />
monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli nakadebis<br />
`kvazierTganzomilebiani~ moZraobis gantolebebi<br />
rogorc udawneo, aseve dawneviani formiT<br />
nakadis gadaadgilebisas. miRebuli saangari-<br />
So damokidebulebebi safuZvlad daedeba am tipis<br />
nakadebis daumyarebeli moZraobis sakiTxebis gadawyvetas.<br />
4) `zogierTi saxis RvarcofsawinaaRmdego nagebobaTa<br />
hidravlikuri gaangariSeba~ (Tanaavto-
216<br />
robiT; II Международная научно-техническая конференция<br />
`Архитектура и строительство – Актуальные проблемы~,<br />
Сборник докладов, т. 2, erevani-jermuki, somxeTi, 2010,<br />
89-94, rusul enaze).<br />
SemoTavazebulia RvarcofdamWeri, RvarcofmimmarTveli,<br />
RvarcofgamSvebi galereebisa da<br />
Rvarcofmatransportirebel nagebobaTa hidravlikuri<br />
gaangariSeba. ganxilulia CamoTvlil nagebobaTa<br />
dagegmarebis sxvadasxva SemTxvevebi garemos<br />
ekologiuri dabinZurebis asacileblad land-<br />
Safturi arqiteqturis ZiriTadi principebis dacvis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
5) `wnevis danakargebi sigrZeze hiperkoncentrirebuli<br />
Rvarcofis abstraqtuli Tanabari re-<br />
JimiT moZraobis dros~ (TanaavtorobiT; wyalTa<br />
meurneobis institutis samecniero SromaTa krebuli,<br />
#65, Tbilisi, 2010, 191-192, rusul enaze).<br />
monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />
nakadebisaTvis SemoTavazebulia reinoldsis,<br />
darsis ricxvebisa da Sezis koeficientis saangariSo<br />
damokidebulebebi. miRebuli sidideebi gvaZlevs<br />
saSualebas RvarcofsawinaaRmdego nagebobebi<br />
racionalurad davaproeqtoT. zemoT miTiTebul<br />
ricxvebze dayrdnobiT gveZleva saSualeba<br />
ganvsazRvroT dawnevis sigrZivi danakargebi Rvarcofuli<br />
nakadebisaTvis.<br />
6) `normatiuli dokumentebis Sesaxeb Rvarcofmcodneobis<br />
dargSi~ (TanaavtorobiT; wyalTa<br />
meurneobis institutis samecniero SromaTa krebuli,<br />
#65, Tbilisi, 2010, 193-198, rusul enaze).<br />
moyvanilia informacia RvarcofmcodneobaSi<br />
dRemde gamosuli da damtkicebuli normatiuli<br />
dokumentebis Taobaze. aRniSnulia, rom arsebuli
217<br />
normatiuli dokumentebi ar iTvaliswinebs ukanasknel<br />
wlebSi RvarcofmcodneobaSi arsebul<br />
miRwevebs. dRis wesrigSi dgas rigi dokumentebis<br />
gadaxalisebis sakiTxi ukanasknel wlebSi miRebuli<br />
Sedegebis gaTvaliswinebiT.<br />
7) `grZivi danakargis sididis gansazRvra myari<br />
monataniT hiperkoncentrirebul Rvarcoful<br />
nakadebSi~ (TanaavtorobiT; gadacemulia gamosaqveyneblad<br />
wyalTa meurneobis institutis samecniero<br />
SromaTa krebulSi).<br />
SemoTavazebulia damokidebuleba, romelic<br />
iZleva saSualebas Teoriuli gziT ganisazRvros<br />
Rvarcofis struqturuli nawilis (gulis) siRrme<br />
da dadgindes mTeli nakadisaTvis iseTi mniSvnelovani<br />
parametrebi, rogoricaa struqturuli<br />
nawilis siCqare, siCqaris ganawileba nakadis<br />
sagradiento SreSi, reinoldsis ricxvis sidide<br />
da igi Sedardes ekvivalenturi wylis nakadis<br />
Sesabamis ricxvTan. analiziT dadginda, rom siCqaris<br />
koeficientis saSualo mniSvneloba Rvarcofuli<br />
nakadebisTvis 1,8-iT aRemateba wylisTvis<br />
gankuTvnil Sezis koeficients.<br />
8) `monataniT hiperkoncentrirebuli Rvarcofuli<br />
nakadebis zvavis saxiT gadaadgilebis saangariSo<br />
kriteriumis dadgena~ (gadacemulia gamosaqveyneblad<br />
JurnalSi `Метеорология и гидрометрия~,<br />
moskovi).<br />
Rvarcofis masaze moqmedi Zalebis mxedvelobaSi<br />
miRebiT SemoTavazebulia Sesabamisi damokidebuleba<br />
utolobis saxiT, romelic saSualebas<br />
iZleva ganisazRvros mocemul kalapotSi adgili<br />
eqneba Tu ara Rvarcofis gadaadgilebas zvavis<br />
formiT, rac did zians miayenebs garemos<br />
ekologiur wonasworobas.
218<br />
akad. o.naTiSvili xelmZRvanelobda wyalTa<br />
meurneobis institutis samecniero Temas `garemos<br />
mdgradi ganviTarebis uzrunvelsayofad agroekosistemebSi<br />
Rvarcofuli procesebis marTvis RonisZiebebis<br />
SemuSaveba~ (2005-2010). kvlevis ZiriTadi<br />
Sedegebi gamoqveynebulia sazRvargareT maRali<br />
reitingis mqone samecniero JurnalebSi.<br />
igi monawileobda II saerTaSoriso konferenciis<br />
_ `Архитектура и строительство – Актуальные<br />
проблемы~ muSaobaSi (erevani-jermuki, somxeTi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
aleqsandre didebuliZe<br />
statiebi<br />
1) `<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneoba 1990-ani<br />
wlebis Semdeg: problemebi da miRwevebi” (TanaavtorobiT;<br />
safrangeTSi gamosacemi enciklopediisaTvis<br />
`Encyclopedic Dictionary of contemporary Georgia~,<br />
5 gv., inglisur enaze).<br />
2) `Cais fabrikebSi gamoyenebuli eleqtroam-<br />
Zravebis muSaobis ekonomikuri efeqtianobis amaRleba~<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferencia<br />
`agrobiomravalferovnebis dacva da soflis meurneobis<br />
mdgradi ganviTareba”, Tbilisi, 2010, 343-<br />
345).<br />
dadgenilia Cais fabrikebSi gamosayenebeli<br />
eleqtroamZravebis racionaluri variantebis mo-<br />
Ziebis aris SezRudvis SesaZlebloba. damuSavebulia<br />
amZravis eqspluataciis pirobebTan adaptaciis<br />
meTodika da SemoTavazebulia asinqronuli Zravebis<br />
simZlavris maragis SerCevisa da am maragis<br />
optimaluri mniSvnelobis gansazRvris xerxi.
219<br />
3) `mobiluri sasoflo-sameurneo manqanebisaTvis<br />
gankuTvnili mudmivmagnitebiani amZravi~<br />
(saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />
ganviTareba” masalebi, Tbilisi, 2010, 337-339, inglisur<br />
enaze).<br />
aRwerilia <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agrarul<br />
universitetSi Seqmnili ekologiurad sufTa axali<br />
tipis mudmivmagnitebiani amZravis muSaobis<br />
principi, konstruqcia da eleqtruli sqema. laboratoriuli<br />
cdebiT dadasturda amZravis maketis<br />
muSaunarianoba. dadgenilia amZravis energetikuli<br />
da ekonomikuri maCveneblebi.<br />
akad.wevr-kor. a.didebuliZe aris xelZRvaneli<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />
sabiujeto Temisa `eleqtroficirebuli sasoflo-sameurneo<br />
teqnologiuri procesebis energetikuli,<br />
ekologiuri da ekonomikuri Sefaseba<br />
da maTi energotevadobis Semcireba” (2010-2012 ww.).<br />
igi monawileobda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis sakonferencio grantis SesrulebaSi,<br />
ris safuZvelzec <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />
agrarul universitetSi Catarda saerTaSoriso<br />
konferencia „agrobiomravalferovnebis dacva<br />
da soflis meurneobis mdgradi ganviTareba“.<br />
iyo Semsrulebeli da akademiuri koordinatori<br />
evrokavSiris tempusis proeqtisa `samagistro<br />
programa gamoyenebiT bioteqnologiaSi~ (saqarTvelo,<br />
somxeTi, espaneTi, didi britaneTi,<br />
saberZneTi, portugalia, 2010-2012 ww.).<br />
akad.wevr-kor. a.didebuliZe monawileobda samecniero<br />
konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />
_ `gamoyenebiT bioteqnologiaSi samagistro<br />
programebis Sedareba da analizi~ (saerTaSoriso
220<br />
seminari `universitetebSi bioteqnologiaSi samagistro<br />
programebis SemoReba~, alikante, espaneTi,<br />
2010);<br />
_ saerTaSoriso konferenciaze `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />
ganviTareba” gaakeTa ori moxseneba (Tbilisi,<br />
2010).<br />
aWaris ar mTavrobas warudgina `aWaris avtonomiuri<br />
respublikis soflis meurneobis saministros<br />
2010-2012 wlebis strategiuli gegma~ (damtkicebulia<br />
aWaris soflis meurneobis saministros<br />
mier 2010 wlis 1 marts).<br />
aris <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />
agrosainJinro fakultetis sadisertacio<br />
sabWos Tavmjdomare da iuneskos programis _<br />
`adamiani da biosfero” <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
komitetis vice-prezidenti.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
avTandil koraxaSvili<br />
statiebi<br />
1) `fstas restavraciis SesaZleblobebi saqarTveloSi”<br />
(eleqtronuli samecniero Jurnali<br />
,,Plants Science” ISSN E1987- 80UDK581 #21, 2010, 13-17,<br />
www. medgeo.net).<br />
istoriul wyaroebze dayrdnobiT dadgenilia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze fstas gavrcelebis<br />
areali, konkretuli regionebi da fstas is ji-<br />
Sebi, romlebsac aqvT realuri SesaZleblobebi<br />
am Zvirfasi kulturis axali jiSebis Cvens qveyanaSi<br />
aRsadgenad da gasavrceleblad.<br />
2) `sasilose kulturebi aRmosavleT saqar-<br />
Tvelos fermeruli meurneobebisaTvis” (Tanaavto-
221<br />
robiT; J. `agrarul-ekonomikuri mecniereba da teqnologiebi~,<br />
#2, Tbilisi, 2010, 23-29).<br />
gaanalizebulia dakonservebuli sakvebis warmoebis<br />
gzebi da saSualebebi, ganxilulia nedleulis<br />
warmoebis Tanamedrove agroteqnologiebi.<br />
3) `parkosnebis Teslis inokulaciis mowinave<br />
teqnologia da niadagis dacva dabinZurebisagan”<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #2, 2010, 151-154, inglisur<br />
enaze).<br />
bioqimiuri da agroqimiuri kvlevebis safuZvelze<br />
5-mindvrian TeslbrunvaSi dadgenilia niadagis<br />
saxnavi fenebis dabinZurebis parametrebi<br />
nano-, bio-, agro- da sainformacio teqnologiebis<br />
gamoyenebis fonze, virtualurad gaangariSebulia<br />
100 wlis ganmavlobaSi tradiciuli da damuSavebuli<br />
teqnologiebis gansxvavebul pirobebSi ekologiuri<br />
garemos dacvis SesaZleblobebi.<br />
4) `samkurnalo, aromatuli, sanelebeli da<br />
Sxamiani mcenareebis genbankis Seqmna da modernizacia<br />
saqarTveloSi~ (somxeTis agraruli universitetis<br />
samecniero Sromebis biuleteni, #2(30),<br />
erevani, somxeTi, 2010, 11-15, inglisur enaze).<br />
aRwerilia saqarTveloSi am mcenareTa nacionaluri<br />
genbankis Sesaqmnelad da genetikuri<br />
resursebis regeneraciisaTvis pirvelad Catarebuli<br />
samuSaoebi saerTaSoriso meTodikisa da teqnologiebis<br />
gamoyenebiT.<br />
5) `fosforovani da kaliumiani sasuqebis gavlena<br />
muxudoze aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> urwyav<br />
pirobebSi~ (agraruli mecnierebebis macne, naw. 5,<br />
#4, Tbilisi, 2010, 75-78, inglisur enaze).<br />
Seswavlilia fosforovani da kaliumiani sasuqebis<br />
gavlena muxudos kulturis biologiuri
222<br />
mosavlianobis gadidebaze, bioturi da abioturi<br />
faqtorebis optimizaciisa da harmonizaciis xarjze<br />
mosavlis zrdis SesaZleblobebi da maTi<br />
gavrcelebis pirobebi.<br />
6) `muxudos genetikuri resursebis genplazmis<br />
regeneracia saqarTveloSi” (agraruli mecnierebebis<br />
macne, naw. 5, #4, 2010, 16-20, inglisur<br />
enaze).<br />
warmodgenilia muxudos kulturis genplazmis<br />
gamravleba-ganaxlebisa da <strong>saqarTvelos</strong> urwyav<br />
zonebSi gavrcelebis Seswavlis Sedegebi.<br />
akad.wevr-kor. a.koraxaSvilma miiRo ganacxadebi<br />
mcenareTa or axal jiSze _ muxudos jiSze<br />
`aragvi~ da ospis jiSze `wilkani~.<br />
2010 wels man moipova grantebi:<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> parkosani kulturebis genetikuri<br />
resursebis sistematizacia, regeneracia<br />
da gavrceleba” (evropis genetikuri resursebis<br />
ECP/GR programa).<br />
_ saangariSo periodSi amuSavebda 5 samagistro<br />
programas qarTul da inglisur enebze agrobioteqnologiur<br />
disciplinebSi TEMPUS-is sagranto<br />
proeqtis _ `samagistro programa gamoyenebiT<br />
biomecnierebaSi” farglebSi.<br />
akad.wevr-kor. a.koraxaSvili monawileobda samecniero<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `soiis, muxudosa da ospis biomravalferovnebis<br />
dacva da genplazmis gaumjobeseba saqarTveloSi~<br />
(saerTaSoriso samecniero konferencia<br />
`agrobiomravalferovnebis dacva, soflis<br />
meurneobis mdgradi ganviTareba~, Tbilisi, 2010);<br />
_ `samkurnalo, aromatuli, sanelebeli da<br />
Sxamiani mcenareebis farmakologiuri genbankis
223<br />
Seqmna saqarTveloSi~ (saerTaSoriso samecniero<br />
konferencia `agrobiomravalferovnebis dacva,<br />
soflis meurneobis mdgradi ganviTareba~, Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ `fosforovani sasuqebis gamoyenebiT saZovrebis<br />
gaumjobeseba” (TanaavtorobiT; saerTaSoriso<br />
samecniero konferencia `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva soflis meurneobis mdgradi ganvi-<br />
Tareba~ Tbilisi, 2010); G<br />
_ `pekanis biomravalferovnebis dacva da genplazmis<br />
gaumjobeseba saqarTveloSi” (TanaavtorobiT;<br />
saerTaSoriso samecniero konferencia<br />
`agrobiomravalferovnebis dacva da soflis meurneobis<br />
mdgradi ganviTareba~, Tbilisi, 2010).<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> samkurnalo, aromatuli, sanelebeli<br />
da Sxamiani mcenareebis ekologiuri<br />
standartebi” (TanaavtorobiT; samkurnalo mcenareebis<br />
me-2 saerTaSoriso simpoziumi, petra, iordania,<br />
2010);<br />
akad.wevr-kor. a.koraxaSvilma <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis akademiur sab-<br />
Wos warudgina proeqti _ `<strong>saqarTvelos</strong> soflis<br />
meurneobis ganviTarebis koncefcia 2011-2015<br />
wlebSi” gansaxilvelad da xelisuflebis organoebSi<br />
warsadgenad.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
petre nasyidaSvili<br />
monografia, broSurebi<br />
1) `sasoflo-sameurneo kulturaTa Teslebis<br />
xarisxis dacemisa da `daberebis~ mizezebi~ (TanaavtorobiT;<br />
212 gv. gadacemulia gamosacemad).
224<br />
naCvenebia mcenareTa seleqciis winaSe dasaxuli<br />
miznebi da amocanebi, ZiriTadi safuZvlebi, me-<br />
Todebi da mimarTulebebi, miRwevebi. mniSvnelovani<br />
adgili ukavia: Teslmcodneobis safuZvlebis<br />
ganxilvas; mosavlis aRebis Semdeg Teslebis<br />
`mosvenebis” periodis gavlis aucileblobas; Teslebis<br />
`daberebis” gamomwvevi mizezebis ganxilvas.<br />
gansakuTrebuli yuradReba gamaxvilebulia saki-<br />
Txze, SeiZleba Tu ara winaswari varaudi imaze,<br />
Tu romeli Tesli Seinaxeba ufro didi xniT da<br />
rogor aviciloT Teslebis `dabereba”. yvela es<br />
sakiTxi qarTul samecniero literaturaSi pirvelad<br />
aris gaSuqebuli.<br />
2) `saSemodgomo rbili xorblis moyvanis<br />
agroteqnika fermerul meurneobaSi~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
soflis meurneobis ganviTarebis proeqtebis<br />
sakordinacio centri, 2010, 35 gv.).<br />
naCvenebia saSemodgomo rbili xorblis maRali<br />
mosavlis miRebisaTvis agroteqnikuri Ronis-<br />
Ziebebis gatarebis mniSvneloba da aucilebloba.<br />
kerZod, winamorbedis sworad SerCeva, niadagis<br />
drouli damuSaveba, Teslis dasaTesad momzadeba,<br />
Tesvis vadebis dacva, Tesvis wesis, CaTesvis<br />
siRrmisa da saTesi normis dacva, naTesis movla,<br />
niadagis ganoyiereba, jejilis gamokveba.<br />
3) `saSemodgomo rbili xorblis maRali mosavlis<br />
miRebis agroteqnologia~ (agroinvestis<br />
sasoflo sameurneo biblioTekis gamomcemloba,<br />
2010, 20 gv.).<br />
daxasiaTebulia rogorc qarTuli, aseve saz-<br />
RvargareTuli jiSebi, maTi winamorbedebi da<br />
niadagis drouli damuSavebis mniSvneloba. mocemulia<br />
niadagis ganoyierebisaTvis da jejilis gamokvebisaTvis<br />
mineraluri sasuqebis dozebi, bio-
225<br />
sasuqebis gamoyenebis aucilebloba, Teslis dasa-<br />
Tesad momzadebis wesi, Tesvis vadebi, naTesis<br />
movlis RonisZiebebi, daavadebebis sawinaaRmdegod<br />
gamosayenebeli fungicidebis CamonaTvali da<br />
mosavlis aRebis teqnologia.<br />
4) `saSemodgomo rbili xorblis meTesleoba~<br />
(agroinvestis sasoflo sameurneo biblioTekis<br />
gamomcemloba, 2010, 16 gv.).<br />
naCvenebia jiSisa da Teslis mniSvneloba,<br />
meTesleobaSi gamoyenebuli ZiriTadi cnebebis ganmartebebi,<br />
jiSiani Teslis gamravlebis wesebi,<br />
meTesleobis organizacia, jiSiani Teslis siwmindis<br />
SenarCunebis, mcenarisa da Teslis gauaresebis<br />
mizezebi, Teslis daavadebebi, reproduqciuli<br />
da pirveladi meTesleobis organizacia da ma-<br />
Ralxarisxovani Teslis warmoebis teqnologia.<br />
statiebi<br />
1) `saSemodgomo rbili xorblis Sida pirveli<br />
da meore Taobis hibridebSi TavTavis morfologiuri<br />
niSnis fxianoba-ufxoobis memkvidreoba~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 26, 2010, 137-<br />
141).<br />
dadasturebulia, rom F 1 -Si ufxooba dominirebs<br />
fxianobaze da piriqiT, agreTve isic, rom<br />
adgili aqvs ufxoobis arasrul dominirebasac.<br />
F 2 – Si ufxooba-fxianobis memkvidreobis Seswavlis<br />
safuZvelze dadgenilia, rom niSan ufxoobas<br />
akontrolebs 1 dominanturi geni da F 2 -Si miiReba<br />
daTiSva 3 (ufxo): 1 (fxiani) SefardebiT, xolo arasruli<br />
monofaqtoruli dominirebisas adgili<br />
aqvs daTiSvas 1 (ufxo): 2 (ufxo fxismagvari danar-<br />
TiT): 1 (fxiani) SefardebiT.
226<br />
2) `<strong>saqarTvelos</strong> rbili xorbali da nikoloz<br />
ivanes Ze vavilovi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe,<br />
26, 2010, 148_152).<br />
naCvenebia, rom akademikosma nikoloz ivanes<br />
Ze vavilovma, leonarde leonardes Ze dekapreleviCTan<br />
erTad, didi Sroma gaswia <strong>saqarTvelos</strong><br />
xorblis unikaluri endemuri saxeobebis da<br />
aborigenuli jiS-populaciebis Sesaswavlad, eqspediciuri<br />
da eqsperimentuli gamokvlevebiT, ri-<br />
Tac maT msoflio aRiareba moupova.<br />
3) `xorbal speltas (T. spelta L.) warmoSobis<br />
adgilmdebareobis sakiTxisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
moambe, 26, 2010, 157-159).<br />
naCvenebia, rom amierkavkasia warmoadgens xorblis<br />
gvaris, maT Soris, speltas formaTwarmoqmnisa<br />
da botanikuri mravalferovnebis ZiriTad<br />
centrs, sadac gansakuTrebuli mdgomareoba ukavia<br />
<strong>saqarTvelos</strong>. aRniSnul centrSi intensiurad<br />
mimdinareobs xorblis formaTwarmoqmnis procesi,<br />
qromosomul sxvadasxva doneze. am procesis<br />
kvals dResac vxvdebiT. dadgenilia, rom amierkavkasiaSi<br />
warmoiqmna speltas ori ZiriTadi saxeoba,<br />
ori qvesaxeoba da am saxeobebis SemadgenlobaSi<br />
50 saxesxvaobaa.<br />
4) `rbili xorblis fxianobis rogorc odenobrivi<br />
niSnis memkvidreobis Seswavlis Sedegebi~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 26, 2010, 160_169).<br />
naCvenebia, rom saSemodgomo rbili xorblis<br />
daraionebuli jiSis _ bezostaia 1-is saTesle sanergeSi,<br />
TavTavis wverSi, fxismagvari danarTebis<br />
paralelurad, gamoereva, dawyebuli ufxodan,
227<br />
fxis garkveuli xarisxiT gansxvavebuli TavTavebi,<br />
damTavrebuli srulad fxiani TavTavebiT.<br />
srulad fxiani formebi gamovlenilia naxevrad<br />
fxiani da sammeoTxed fxiani TavTavebis TaobaSi.<br />
ufxo TavTavidan srulad fxiani, an misi msgavsi<br />
formis warmoqmna Sedegia jiSis Sida jvaredini<br />
gadamtverianebiT gamowveuli mikroevoluciuri<br />
gardaqmnebisa, amitom saTesle sanergeSi aratipiuri<br />
TavTavebis mocileba unda moxdes dayvavilebamde.<br />
5) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis saxeobaTaSoris hibridebSi<br />
daTiSvis zogierTi Taviseburebani~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis moambe, 27, 2010, 145_151).<br />
mocemulia <strong>saqarTvelos</strong> xorblis endemuri<br />
saxeobebis gvar Triticum-is qvegvarebis _ tritikumis,<br />
boeotikumis aslebis, speltebis, SiSvelmarcvlovan<br />
tetraploidur da heqsaploidur jgufebSi<br />
Semavali saxeobebisa da <strong>saqarTvelos</strong> rbili<br />
xorblis aborigenuli da seleqciuri saSemodgomo<br />
jiSebis mravali wlis ganmavlobaSi Catarebuli<br />
SejvarebebiT miRebuli saxeobaTSorisi<br />
hibridebis daTiSvis klasifikacia.<br />
6) `xorblis Triticum L-is warmoSobis, botanikuri<br />
mravalferovnebis da formaTwarmoqmnis centrebis<br />
sakiTxisaTvis~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
moambe, 27, 2010, 152_158).<br />
naCvenebia, rom xorblis warmoSobis, mravalferovnebisa<br />
da formaTwarmoqmnis pirveladi<br />
centria wina azia, romelSic <strong>saqarTvelos</strong> ukavia<br />
gansakuTrebuli adgili. igi warmoadgens xorblis<br />
ZiriTadi endemuri saxeobebis aborigenuli jiSpopulaciebis<br />
warmoSobis pirvelad genetikur
228<br />
centrs da imunuri xorblis samSoblos. saqar-<br />
TveloSi warmoiSva pirveladi tetraploiduri<br />
da heqsaploiduri endemuri saxeobebi mravalferovani<br />
saxesxvaobebiT da formebiT. <strong>saqarTvelos</strong><br />
xorblis endemuri saxeobebis safuZvelze<br />
xdeba xorblis gvaris axali saxeobebis (5-ze<br />
meti) miReba, maTi evoluciis aRdgena, imunuri<br />
jiSebis miReba, romlebsac aqvT didi filogenetikuri<br />
da seleqciuri mniSvneloba.<br />
7) `saSemodgomo rbili xorblis jiS bezostaia<br />
1-is TavTavze fxis gamosaxvis xarisxis dominirebis<br />
Seswavlis Sedegebi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong><br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
moambe, 27, 2010, 166_173).<br />
srulad fxianisa da ufxo mcenareebis SejvarebiT<br />
miRebul F 1 Taobis hibridul TavTavebze,<br />
fxianobis Seswavlis odenobrivi meTodis gamoyenebiT,<br />
gamovlenilia ufxoobis arasruli dominireba.<br />
am kombinaciebze ufxoobis dominirebis<br />
xarisxi ufro Zlierad aris gamosaxuli TavTavis<br />
qveda nawilSi zeda nawilTan SedarebiT, agreTve,<br />
mcenaris qveda iarusis TavTavebze, zeda iarusis<br />
TavTavebTan SedarebiT. yvela SemTxvevaSi ufxoobis<br />
dominirebis xarisxi maRali doniT vlindeba<br />
iseT SemTxvevaSi, roca hibridSi am niSnis ganmapirobebeli<br />
dominanturi geni Sedis mdedrobiTi<br />
plazmiT. ramdenadac meti gansxvavebaa mSobliuri<br />
formebis TavTavebze fxianobis gamosaxvis xarisxSi,<br />
miT Zlieria dominanturi genis aqtivoba da<br />
hibridebSi meti doniT vlindeba ufxoobis dominireba.<br />
8) `saSemodgomo rbili xorblis TavTavze<br />
fxis ganviTarebis xarisxiT gansxvavebuli formebis<br />
jiSisSida SejvarebiT miRebul hibridebSi
229<br />
daTiSvis Taviseburebebis Seswavlis Sedegebi~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis moambe, 27, 2010, 174_180).<br />
fxianobis ganviTarebis xarisxis mixedviT,<br />
kontrastuli (sruli ufxo da fxiani) formebis<br />
reciprokuli SejvarebiT miRebuli F 2 Taobis populaciebis<br />
Seswavlis SedegebiT gairkva, rom<br />
adgili aqvs monohibridul daTiSvas. kontrastuli<br />
amindis pirobebSi F 1 Taobis Seswavlisas,<br />
aRniSnul iqna amindis pirobebis gavlena TviT<br />
mcenaris ganviTarebaze, fxianobis gamovlenis xarisxze<br />
da daTiSvis Sedegebze. TavTavis formirebis<br />
periodSi mSrali amindi iwvevs mcenaris<br />
simaRlisa da TavTavis sigrZis Semcirebas, fxis<br />
ganuviTareblobas da izrdeba F 1- Si ufxo TavTavebis<br />
raodenoba.<br />
9) `qarTul xorbals, rogorc samTo miwaTmoqmedebis<br />
kulturas, SenarCuneba sWirdeba~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis moambe, 27, 2010, 181-185).<br />
naCvenebia, rom saqarTvelo warmoadgens xorblis<br />
mravali saxeobis samSoblos. <strong>saqarTvelos</strong><br />
xorbals, garda istoriuli mniSvnelobisa, aqvs<br />
metad didi mniSvneloba rogorc genetikuri, aseve<br />
seleqciuri da filogenetikuri TvalsazrisiT.<br />
amave dros igi warmoadgens samTo miwaTmoqmedebis<br />
kulturas. xazgasmulia, rom es uZvirfasesi<br />
kultura gaqrobis piras aris misuli. amitom am<br />
saxeobebis aRdgenasa da SenarCunebas Zalian didi<br />
mniSvneloba aqvs.<br />
10) `heqsaploiduri da oqtaploiduri tritikales<br />
damtverianebis reJimis gavlena TavTavis<br />
Semarcvlaze~ (TanaavtorobiT; saerTaSoriso sa-
230<br />
mecniero konferenciis _ `Tanamedrove aqtualuri<br />
samecniero sakiTxebi~ Sromebi, gori, 2010, 256-260).<br />
naCvenebia, rom tritikale TviTdamamtverianebeli<br />
mcenarea, magram xelovnurad TviTdamtverianebiT<br />
mcirdeba mcenaris produqtiuloba da Tav-<br />
Tavis Semarcvlis done. tritikales Semarcvlis<br />
done didad mcirdeba mkacri TviTdamtverianebis<br />
dros. kastrirebuli TavTavebis Tavisufali damtverianebiT<br />
TavTavis Semarcvlis done saSualod<br />
aRemateba mkacr TviTdamtvervas da uTanabrdeba<br />
SezRudul-Tavisufal damtvervas. dadginda, rom<br />
heqsaploiduri da oqtaploiduri tritikale ixreba<br />
jvaredini damtverianebisaken. kastrirebuli<br />
TavTavebis Tavisufali damtverviT miRebuli mcenareebis<br />
TavTavebis Semarcvla uaxlovdeba bunebrivi<br />
damtverviT miRebul mcenareTa TavTavebs.<br />
bunebrivi damtverianebisas tritikales Ria yvavilebis<br />
Tavisebureba SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />
hibridebis misaRebad.<br />
11) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis endemuri saxeobebis,<br />
saxesxvaobebisa da jiSebis mravalferovneba,<br />
maTi genetikuri, seleqciuri da praqtikuli Rirebuleba~<br />
(saerTaSoriso konferenciis _ `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva da soflis meurneobis<br />
mdgradi ganviTareba~ moxsenebaTa krebuli, Tbilisi,<br />
2010, 23-26).<br />
naCvenebia, rom saqarTvelo warmoadgens xorblis<br />
kulturul saxeobaTa warmoSobis pirvelad<br />
genocentrs. xorblis gvarSi Semavali 27 kulturuli<br />
da veluri saxeobidan saqarTveloSi aRmo-<br />
Cenilia 14 saxeoba, maT Soris 5 endemuria. dadgenilia,<br />
rom <strong>saqarTvelos</strong> xorblis biomravalferovnebis<br />
safuZvelze SesaZlebelia Seiqmnas ma-<br />
Ral- da myarmosavliani, daavadebebisa da mavneb-
231<br />
lebisadmi gamZle maRalxarisxovani intensiuri<br />
tipis rbili xorblis, magari xorblis, xorbal<br />
dikasa da xorbal turgidumis Tanamedrove tipis<br />
jiSebi.<br />
12) `TuTis sameurneo maCvenebelTa prognozireba<br />
saseleqcio korelaciuri niSnebiT~ (TanaavtorobiT;<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis moambe, t. 4, #1, 2010, 123-126, inglisur<br />
enaze).<br />
naCvenebia, rom TuTis axali formebi saseleqcio<br />
niSnebiT dadebiT korelaciur kavSirSi<br />
arian maT sameurneo maCveneblebTan, iseTebTan, rogoricaa<br />
totze mzardi da aramzardi ylortebis<br />
TanafardobiTobasa (1:1) da foTlis kvebiT Rirebulebas<br />
Soris; foTlis qseromorful anatomiur<br />
agebulebasa da yuaTianobas Soris; foTolSi cila-naxSirwylebis<br />
Tanafardobasa (1:0,72) da mis<br />
yuaTianobas Soris; foTlis yunwSi lafnis boWkoebis<br />
raodenobasa (>10) da daavadebebisadmi<br />
mdgradobas Soris; foTlis mezofilis ujredSorisi<br />
sivrcis sididesa da abreSumis WiisaTvis mis<br />
SeWmadobas Soris da sxv. am korelaciuri kavSirebiT<br />
gamorCeulia TuTis perspeqtiuli formebi<br />
#158, #104 da #608 rogorc maRalmosavliani, daavadebebisadmi<br />
mdgradi da maRali kvebiTi Rirebulebis<br />
mqone axali jiSTkandidatebi.<br />
13) `<strong>saqarTvelos</strong> xorblis saxeobaTa Sejvarebisas<br />
hibriduli nekrozis, wiTeli hibriduli<br />
qlorozis gamovlena da genetikuri movlenebis<br />
mniSvneloba seleqciur muSaobaSi da Teoriul<br />
gamokvlevebSi~ (TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #2,<br />
2010, 145-150, inglisur enaze).
232<br />
dadgenilia, rom <strong>saqarTvelos</strong> xorblis aborigenuli<br />
jiS-populaciebis seleqciuri jiSebis<br />
genotipi atarebs hibridebis daRupvis, anu hibriduli<br />
nekrozis ganmapirobebel dominantur gens<br />
Ne 1 -s an Ne 2 -s, xolo <strong>saqarTvelos</strong>a da sxva tetraploiduri<br />
(T.timopheevi, T. durum, T. turgidum, T. pilonicum,<br />
T. georgicum, T. dicoccoides da sxva) da heqsaploiduri<br />
saxeobebis (T. macha, T. zhukovsky, T. compactum)<br />
genotipSi dominanturi geni Ne 1 -ia. garda<br />
hibriduli nekrozis ganmapirobebeli genebisa, <strong>saqarTvelos</strong><br />
xorblis yvela jiSis genotipSi gamovlenilia<br />
wiTeli hibriduli qlorozis ganmapirobebeli<br />
dominanturi geni Cl 2 . wiTeli hibriduli<br />
qlorozis genetikuri movlenis ganmapirobebeli<br />
dominanturi genis Ch 1 -is matarebeli aRmoCnda<br />
xorbal maxas (T. macha) TiTqmis yvela saxesxvaoba.<br />
Sroma eZRvneba <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis wevr-korespondentis, profesor leonarde<br />
leonardes Ze dekapreleviCis mier hibriduli<br />
nekrozis genetikuri movlenis ganmapirobebeli<br />
genebis aRmoCenidan 80 wlisTavs.<br />
14) `mandarinis introducirebuli perspeqtiuli<br />
jiSebi~ (TanaavtorobiT; Caisa da subtropikuli<br />
kulturebis institutis 80 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saerTaSoriso samecniero konferenciis<br />
masalebi, J. `subtropikuli kulturebi”, 1-4, 2010,<br />
16-18.)<br />
naCvenebia iaponiidan introducirebuli mandarinis<br />
nayofis momwifebis sxvadasxva vadebis mqone<br />
farTo jiSobrivi asortimenti, romelic bazarze<br />
xilis miwodebis biologiurad regulirebis<br />
saSualebas iZleva.
233<br />
15) `<strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi marcvleuli<br />
da samarcvle-parkosani kulturebis Tanamedrove<br />
mdgomareoba da maTi movla-moyvanis<br />
perspeqtivebi~ (TanaavtorobiT; wignSi `<strong>saqarTvelos</strong><br />
mTianeTis socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />
problemebi da maTi gadaWris gzebi”, saqar-<br />
Tvelos <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi,<br />
2010, 284-350).<br />
naCvenebia <strong>saqarTvelos</strong> xorblis, qeris, Wvavis,<br />
fetvis, simindis, lobios saxeobrivi, saxesxvaobrivi,<br />
aborigenuli jiS-populaciebis, seleqciuri<br />
jiSebisa da hibridebis botanikuri<br />
Sedgeniloba <strong>saqarTvelos</strong> maRalmTian regionebSi<br />
da mTlianad saqarTveloSi, maTi daxasiaTeba<br />
morfologiuri da sameurneo maCveneblebis mixedviT<br />
da genetikuri da seleqciuri Rirebulebebi.<br />
akad.wevr-kor. p.nasyidaSvili 2010 wels xelmZRvanelobda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli<br />
universitetis samecniero-kvleviT Temas `xorblis,<br />
tritikales da simindis jiSebisa da hibridebis<br />
miReba~.<br />
igi monawileobda Semdeg konferenciebSi:<br />
_ Caisa da subtropikuli kulturebis institutis<br />
80 wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso<br />
samecniero konferencia (anaseuli, 2010);<br />
_ goris suxiSvilis universitetis mier organizebuli<br />
meore saerTaSoriso samecniero konferencia<br />
(gori, 2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universitetis<br />
mier organizebuli saerTaSoriso konferencia<br />
`agrobiomravalferovnebis dacva da<br />
soflis meurneobis mdgradi ganviTareba” (Tbilisi,<br />
2010);
234<br />
_ subtropikuli meurneobis soxumis saxelmwifo<br />
saswavlo universitetis mier organizebuli<br />
saerTaSoriso samecniero-praqtikuli konferencia<br />
`subtropikuli zonis dargebis problemebi<br />
da maTi gadaWris gzebi” (quTaisi, 2010);<br />
_ fermeruli meurneobebisa da maTi momsaxurebis<br />
pirveli konferencia (informatikisa da<br />
telekomunikaciis instituti, Tbilisi, 2010);<br />
_ biologiur meurneobaTa asociacia `elkanas”<br />
mier organizebuli `puris festivali” (axalcixe,<br />
2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> fitopaTologiis institutis<br />
mier firma `lomTagoraSi” mowyobili konferencia<br />
`mcenareTa janmrTelobis klinika” (marneulis<br />
raioni, 2010).<br />
akad.wevr-kor. p.nasyidaSvili konsultaciebs<br />
uwevs saeklesio miwebze naTesi xorblisa da sxva<br />
kulturebis movla-moyvanis RonisZiebebis maRalxarisxovnad<br />
Catarebas. rogorc damoukidebeli<br />
eqsperti konsultaciebs uwevda aRmosavleT saqar-<br />
Tvelos 300-ze met fermers da maTTan dasaqmebul<br />
muSakebs 7000 ha-ze daTesili, aSS-dan Semotanili<br />
(soflis meurneobis saministros, ss `soflis meurneobis<br />
korporaciis~ mier) rbili xorblis or-<br />
Tesla jiSis _ `jageris~ pirveli reproduqciis<br />
Teslis naTes mindvrebSi Catarebuli RonisZiebebisa<br />
da aRmocenebis monitoringis sakiTxebs.<br />
akademiis wevr-korespondenti ivane papuniZe<br />
statiebi<br />
1) `inovaciuri bioteqnologiuri midgoma feTqebadi<br />
nivTierebebiT gaWuWyianebuli niadagis aRdgenisaTvis.”<br />
(TanaavtorobiT; SoTa rusTavelis
235<br />
saxelmwifo universitetis 75 wlisTavisadmi mi-<br />
ZRvnili saiubileo Jurnali, 2010, 53-54, inglisur<br />
enaze).<br />
Seswavlilia sasoflo-sameurneo da dekoratiul<br />
mcenareTa unari STanTqon samxedro arsenalSi<br />
arsebul feTqebad nivTierebebs Soris yvelaze<br />
ufro toqsikuri naerTebi TNT da RDX da<br />
moaxdinon maTi detoqsikacia. testirebuli 8 mcenaridan,<br />
romlebic hidrofonikulad iqna moyvanili,<br />
yvelam SeZlo wylis xsnarebidan am nivTierebebis<br />
STanTqma. TNT-sgan gansxvavebiT, RDX-s ar<br />
gamoumJRavnebia uaryofiTi zegavlena Teslis aRmocenebasa<br />
da mcenaris zrdaze. ufro metic, zogis<br />
biomasa 20%-iTac ki gaizarda RDX-is Sem-<br />
TxvevaSi. mikroorganizmebis skriningis (Semowmebis)<br />
safuZvelze SerCeulia baqteriis 41 Stami,<br />
mikroskopuli sokos 14 Stami da safuaris 3 Stami.<br />
TNT-s biokonversiisaTvis Sedga 4 baqteriuli<br />
konsorcia, xolo RDX-is biokonversaciisaTvis _<br />
5 konsorcia. SerCeuli mikroorganizmebis Stamebi<br />
da konsorciebi testirebul iqna CaZirvis kultivaciis<br />
pirobebSi 0,5 mm TNT-s Semcvel garemoSi.<br />
aRmoCnda, rom SerCeuli mikroorgnizmebi gamoir-<br />
Cevian TNT-s nitroreducirebis maRali aqtivobiT.<br />
mocemulia mikroorganizmebsa da mcenareebSi<br />
TNT-s transformaciis savaraudo sqemebi. gamo-<br />
Tqmulia mosazreba, rom nitroreduqtatori monawileobs<br />
mikroorganizmebSi TNT-s degradirebis<br />
pirvel etapze da formirebuli reducirebuli<br />
metabolitebi ganicdian destruqcias lakasebis<br />
an sxva oqsidazebis mier. mcenareebSi TNT-s Ziri-<br />
Tadi nawili (80-85%) sawyis procesSi aseve Semcirebulia<br />
nitroreduqtatorebis mier, an kidev
236<br />
adgili aqvs TNT meTilis jgufis oqsidacias karboqsilis<br />
jgufTan. sabolood, transferazebis<br />
(gadamtanebis) monawileobiT formirdeba xsnadi<br />
dabalmolekuluri (30%) da uxsnadi maRalmolekuluri<br />
(70%) naerTebi (koniugatebi).<br />
2) `<strong>saqarTvelos</strong> niadagis resursebi: pirobebi<br />
da problemebi” (TanaavtorobiT; SoTa rusTavelis<br />
saxelmwifo universitetis 75 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saiubileo Jurnali, 2010, 53-54, inglisur<br />
enaze).<br />
aRwerilia niadagis 50-ze meti saxeoba. dadgenilia,<br />
rom es mravalferovneba aris kompleqsuri<br />
bioklimatisa da sxvadasxva liTologiuri<br />
da geomorfologiuri pirobebis Sedegi; zogi niadagis<br />
tipi pirvelad saqarTveloSia aRwerili,<br />
rac safuZvlad daedo bevr qveyanaSi niadagebis<br />
tipebis klasifikacias. niadagis formirebis pirobebs<br />
arTulebs masze adamianis xangrZlivi zemoqmedebis<br />
gavlena. <strong>saqarTvelos</strong> zogierT raionSi<br />
niadagis xSiri morwyviT kultivirebas mravalsaukunovani<br />
istoria aqvs, Tumca arsebobs regionebi,<br />
sadac mxolod erTi saukunea, rac niadagis<br />
kultivireba mimdinareobs.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> niadagis safaris mTliani far-<br />
Tobi Seadgens 6949,4 aTas heqtars. maT Soris,<br />
wyliT erozirebulia 196,7 aTasi ha. dasavleT saqarTveloSi<br />
erozirebuli niadagis farTobia 54,0<br />
aTasi ha, xolo aRmosavleTSi – 142,7 aTasi ha.<br />
saqarTveloSi niadagi gabinZurebulia radionuklidebiT,<br />
mZime liTonebiTa da pesticidebiT.<br />
radionuklidebiT gaWuWyianebas saqarTveloSi adgili<br />
hqonda ara mxolod birTvuli iaraRis testirebis<br />
dros, aramed Cernobilis atomuri eleq-
237<br />
trosadguris avariis gamo. im droisaTvis saqar-<br />
Tvelo meoTxe adgilze iyo yvelaze gaWuWyianebuli<br />
qveynebis ukrainis, belorusiisa da ruseTis<br />
Semdeg. gansakuTrebiT dazianda dasavleT saqar-<br />
Tvelo. mZime liTonebiT niadagis gabinZureba<br />
xdeba aRmosavleT saqarTveloSi mdinare maSaveras<br />
auzSi da dasavleT saqarTveloSi mdinare<br />
yvirilas auzSi. sakmaod soliduria pesticidebis<br />
mier miyenebuli gabinZurebis Sedegi, magram es<br />
procesi jer kargad araa Seswavlili. teniani<br />
subtropikebis gavlenis pirobebSi isini grovdebian<br />
niadagSi, mcenareebSi, cxovelebSi da<br />
SesaZloa gamoiwvion biologiuri ciklis Rrma<br />
da Seuqcevadi cvlilebebi da landSaftis unayofoba.<br />
sagangaSoa is faqti, rom cxovelebi ikvebebian<br />
im mcenareebiT, romlebSic akumulirebulia<br />
biocidebi da cxovelebs maTi gadamuSaveba<br />
ar SeuZliaT.<br />
3) `agraruli politikis amocanebi da maTi<br />
realizaciis ZiriTadi mimarTulebebi Tanamedrove<br />
sabazro ekonomikis pirobebSi” (TanaavtorobiT;<br />
krebuli `soflis meurneobis modernizacia<br />
globalizaciis pirobebSi”, SoTa rusTavelis saxelmwifo<br />
universitetis gamomcemloba, 2010, 27-28,<br />
inglisur enaze).<br />
saqarTveloSi soflis meurneobis produqciis<br />
warmoeba damokidebulia mikrozonalur-bunebriv<br />
pirobebze. amitom saWiroa, mikrozonalobis<br />
gaTvaliswinebiT, prioritetuli ganviTareba mivceT<br />
im dargebs, romlebic ekonomikurad amar-<br />
Tleben ara marto mis warmoebaze gaweul xarjebs,<br />
aramed uzrunvelyofen damatebiTi Semosavlebisa<br />
da mogebis miRebas. aqedan gamomdinare,<br />
perspeqtivaSi yuradReba unda gadavitanoT sa-
238<br />
eqsporto produqciis warmoebaze da es unda moxdes<br />
saxelmwifoebrivi regulirebis meSveobiT.<br />
saxelmwifom unda SemoiRos sakontraqto urTierTobani<br />
da daawesos am produqtebis warmoebaze<br />
SekveTebi. igi unda aigos mewarmeTa ekonomikur<br />
dainteresebaze da warmoebis efeqtianobis gadidebaze.<br />
garda amisa, saWiroa srulvyoT sagadasaxado,<br />
sakredito, safinanso, sadazRvevo da<br />
sabaJo sistemebi; SevqmnaT konkurencia da avamaRloT<br />
produqciis konkurentunarianoba; srulad<br />
avamoqmedoT Tavisufali bazris fasebi; socialurad<br />
daucveli fenebi unda davicvaT da davnergoT<br />
Tanamedrove mecnierul-teqnikuri progresis<br />
miRwevebi. <strong>saqarTvelos</strong> soflis meurneobisa<br />
da ganviTarebuli qveynebis agrarul bazarze<br />
saxelmwifo zemoqmedebis meqanizmebis istoriul<br />
WrilSi Seswavlis Sedegebi miuTiTebs agrosasursaTo<br />
warmoebis saxelmwifo regulirebis aucileblobaze,<br />
romelic globalizaciis mZlavri<br />
procesebis miuxedavad, soflis meurneobis ekonomikuri<br />
TaviseburebebiTaa ganpirobebuli. sakiTxi<br />
exeba saqarTveloSi agraruli bazrebis regulirebis<br />
ara Tanamedrove meqanizmebis gamoyenebas,<br />
aramed soflis meurneobis ganviTarebaSi saxelmwifo<br />
Carevis aucileblobas.<br />
4) `aWaris zRvispireTis landSaftebis perspeqtiuli<br />
egzotebi da maTi konservaciis principebi”<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferenciis<br />
_ `landSafturi arqiteqtura botanikur baRebsa<br />
da dendroparkebSi~ SromaTa krebuli, moskovi,<br />
mTavari botanikuri baRi, 2010, 313-319, rusul enaze).<br />
aWaris zRvispireTis baR-parkebis, qalaqebis,<br />
turistuli da dasasvenebeli obieqtebis land-
239<br />
Saftur-arqiteqturuli ansamblis Seqmnis mizniT<br />
SerCeulia Zvirfasi maRaldekoratiuli introducirebuli<br />
merqniani saxeobebi. am mcenareebze<br />
mravali aTeuli wlis ganmavlobaSi mimdinareobda<br />
dakvirvebebi. damtkicda, rom aWaris zRvis<br />
sanapiro zolis gamwvanebaSi perspeqtiulia da<br />
farTodaa warmodgenili CrdiloeT amerikisa da<br />
aRmosavleT aziis mcenareuli saxeebi. dadgenilia<br />
aWaris zRvispireTis landSaftebis ganaSenianebaSi<br />
perspeqtiuli egzotebis 34 saxeoba. Seswavlilia<br />
maRaldekoratiuli Rirsebis unikaluri<br />
mcenareuli saxeobebi, romlebic amJamad iSvia-<br />
Tia an gaqrobis pirasaa misuli. dawvrilebiTaa<br />
warmodgenili iSviaT da perspeqtiul mcenareTa<br />
saxeobrivi da raodenobrivi maCveneblebi, Semu-<br />
Savebulia maTi konservaciis meTodebi.<br />
5) `baTumis botanikuri baRis samxreT amerikuli<br />
warmoSobis egzotebi da maTi gamoyenebis<br />
perspeqtiuloba dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> dendroparkebSi”<br />
(TanaavtorobiT; saerTaSoriso konferenciis<br />
_ `landSafturi arqiteqtura botanikur<br />
baRebsa da dendroparkebSi~ SromaTa krebuli,<br />
moskovi, mTavari botanikuri baRi, 2010, 320-330, rusul<br />
enaze).<br />
mocemulia baTumis botanikur baRSi samxreT<br />
amerikuli introducirebuli mcenareuli saxeobebis<br />
ekofiziologiuri daxasiaTeba. gamovlenilia<br />
perspeqtiuli introducentebi dasavleT saqar-<br />
Tvelos zRvispira zonis dendroparkebSi gasaSeneblad;<br />
gamoyofilia dekoratiuli da nayofis<br />
momcemi dekoratiuli mcenareuli saxeobebis jgufebi<br />
erTeuli aleebisa da calkeuli mcenareuli<br />
Tanasazogadoebis Sesaqmnelad.
240<br />
akad.wevr-kor. i.papuniZe xelmZRvanelobda arasamewarmeo<br />
(arakomerciuli) iuridiuli piris –<br />
baTumis botanikuri baRis samecniero Temas `aWaris<br />
zRvispireTSi maRaldekoratiul merqnian da<br />
zafxulmoyvavile balaxovan mcenareTa introduqcia<br />
da reintroduqcia, maTi ekofiziologiuri<br />
Taviseburebebi da Seguebis fiziologiuri safuZvlebi,<br />
gamravlebis, gamoyenebisa da mcenareTa<br />
dacvis teqnologiis damuSaveba~.<br />
igi monawileobda Semdegi konferenciebis mu-<br />
SaobaSi:<br />
_ saerTaSoriso konferencia `landSafturi<br />
arqiteqtura botanikur baRebsa da dendroparkebSi”<br />
(moskovi, mTavari botanikuri baRi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso konferencia da gamofena<br />
`baTumi-gazafxuli 2010~ (baTumi, 2010).<br />
_ SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />
sasoflo-sameurneo fakultetisa da blagoevgradis<br />
(bulgareTi) neofiltriskis universitetis<br />
erToblivi saerTaSoriso samecniero konferencia,<br />
sadac gamovida moxsenebiT `soflis meurneobis<br />
modernizacia globalizaciis pirobebSi”<br />
(baTumi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti Tengiz uruSaZe<br />
wigni<br />
`niadagis morfologia~ (TanaavtorobiT; `mwignobari”,<br />
240 gv., Tbilisi, 2010).<br />
ganxilulia niadagis morfologiis ZiriTadi<br />
sakiTxebi: Seneba, feri, meqanikuri Sedgeniloba,<br />
struqtura, agebuleba, axalqmnilebebi, CanarTebi,<br />
tenianoba. calke sakiTxad daxasiaTebulia niadagwarmomqmneli<br />
faqtorebi.
241<br />
saxelmZRvanelo<br />
`ekologiuri samarTali~ (TanaavtorobiT; me-<br />
4 gamocema, Tsu-s gamomcemloba, 288 gv., Tbilisi,<br />
2010).<br />
saxelmZRvanelo gankuTvnilia iuridiuli fakultetis<br />
studentebisTvis. ganxilulia ekologiuri<br />
samarTlis ZiriTadi sakiTxebi, sazogadoebisa<br />
da bunebis urTierTmoqmedebis samarTlebrivi<br />
regulirebis sagani da sistema, ekologiuri samarTlis<br />
cneba, obieqtebi, sagani da meTodi,<br />
bunebaTsargeblobis samarTali, ekologiuri samarTalurTierTobani<br />
da samarTaldarRvevebi, ekologiuri<br />
kontroli. ganxilulia bunebis calkeuli<br />
komponentebis samarTlebrivi, maT Soris, atmosferuli<br />
haeris, wylebis, miwebis, wiaRisa da<br />
wiaRiseulis, tyisa da mcenareulobis, cxovelTa<br />
samyaros, daculi teritoriebisa da bunebis saer-<br />
TaSoriso-samarTlebrivi dacvis sakiTxebi.<br />
statiebi<br />
1) `mZime metalebis Semcveloba (Cu, Cd da Zn)<br />
dabinZurebul niadagebSi bolnisis regionSi~ (TanaavtorobiT;<br />
J. `mcenare da niadagi~, #4, 2010, 621-<br />
636, inglisur enaze).<br />
ganxilulia mZime metalebis (Cu, Cd da Zn)<br />
Semcveloba mdinare maSaveras auzis niadagebSi.<br />
2) `<strong>saqarTvelos</strong> zogierTi tipis niadagis Tburi<br />
reJimi~ (TanaavtorobiT; ж. `Почвоведение~, #4,<br />
2010, 350-366, rusul enaze).<br />
ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> ZiriTadi niadagebis<br />
(yavisferi, mdelos-yavisferi, yomrali, subtropikuli<br />
ewerebi da sxv.) Tburi reJimi.
242<br />
3) `bunebis dacvis CarCo pirobebi saqarTveloSi~<br />
(TanaavtorobiT; J. `buneba da landSafti~,<br />
#6, 2010, 245-250, inglisur enaze).<br />
ganxilulia saqarTveloSi daculi teritoriebis<br />
ganviTarebis istoria, Tanamedrove mdgomareoba<br />
da perspeqtivebi.<br />
4) `dasavleT <strong>saqarTvelos</strong> bunebriv-resursuli<br />
potenciali da agrolandSaftebis teritoriuli<br />
organizacia~ (TanaavtorobiT, <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1,<br />
2010, 74-78, inglisur enaze).<br />
mocemulia kvlevis Tanamedrove meTodebis<br />
gamoyenebiT Catarebuli dasavleT <strong>saqarTvelos</strong><br />
agroklimaturi resursebis, maT Soris, niadagis<br />
nayofierebisa da struqturuli Taviseburebebis<br />
raodenobriv-xarisxobrivi maCveneblebis kompleqsuri<br />
analizis Sedegebi.<br />
5) `sasoflo-sameuneo produqciis zogierT xarisxobriv<br />
maCvenebelze ceolitSemcveli substratebisa<br />
da sasuqebis gavlenis sakiTxisaTvis~<br />
(TanaavtorobiT; agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8,<br />
# 2, 2010, 8-19, inglisur enaze).<br />
dadgenilia, rom bunebrivi ceolitebis gamoyeneba<br />
rogorc calke, ise mineralur da organul<br />
sasuqebTan erTad ZiriTadSi dadebiTad moqmedebs<br />
mcenareebis produqtiuli organoebis bioqimiur<br />
Sedgenilobaze.<br />
6) ,,prolongiuri moqmedebis axali sasuqebi<br />
bunebrivi ceoliTebis safuZvelze~ (TanaavtorobiT;<br />
agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8, #3. 42-68,<br />
inglisur enaze).<br />
dadgenilia, rom sedimentaciuri warmoSobis<br />
bunebrivi ceoliTebis dadebiTi moqmedebis efeqturoba<br />
damokidebulia mTel rig faqtorze, maT
243<br />
Soris, ceoliTisa da niadagis tipebze da misi<br />
dabinZurebis xarisxze, mcenaris saxeobasa da jiSze,<br />
klimatur da geografiul pirobebze da sxv.<br />
7) `niadagebis meqanikuri Sedgenilobis klasifikaciebis<br />
SedarebiTi daxasiaTeba~ (TanaavtorobiT;<br />
agrarul <strong>mecnierebaTa</strong> macne, t. 8, #4, 2010,<br />
42-46, rusul enaze).<br />
saqarTveloSi gavrcelebuli andosolebis<br />
magaliTze naCvenebia niadagebis meqanikuri Sedgenilobis<br />
klasifikaciebis (<strong>erovnuli</strong> da saerTa-<br />
Soriso) SedarebiTi daxasiaTeba.<br />
8) `sakvebi masaliT mZime metalebis STanTqma<br />
Zlier gabinZurebul Savmiwisebr niadagebze sarwyav<br />
regionSi Tbilisidan samxreTiT (aRmosavleT<br />
saqarTvelo)~ (TanaavtorobiT; J. `Agronomy Research~,<br />
8(1), 2010, 781-795, inglisur enaze).<br />
dafiqsirebulia bolnisis raionSi, mdinare<br />
maSaveras auzSi, Savmiwisebr niadagebSi mZime metalebis<br />
STanTqma da dasaxulia arsebuli mdgomareobis<br />
gaumjobesebis RonisZiebebi.<br />
9) `aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> fiWvnari tyeebis<br />
ekosistemaSi Beauveria bassiana-s gavrceleba da gamovlena~<br />
(TanaavtorobiT; <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis macne, biologiis seria<br />
B, t. 8, #3-4, Tbilisi, 2010, 47-52, inglisur enaze).<br />
2009-2010 ww. entomopaTogenuri sokoebis gamovlenis<br />
mizniT Seswavlili iyo aRmosavleT saqar-<br />
Tvelos fiWvnar tyeebSi 10 sxvadasxva adgilidan<br />
(600-1700 m zR.d.) aRebuli niadagis nimuSebi, sadac<br />
gamovlinda eqvsi saxeobis entomopaTogenuri soko.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. T.uruSaZis xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis grantiT dafinansebuli Tema
244<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> niadagebis gamokvleva/sistematizacia<br />
niadagebis resursebis msoflio monacemTa<br />
bazis safuZvelze~.<br />
igi monawileobda konferenciebSi:<br />
_ saerTaSoriso konferencia `niadagebis geografia:<br />
axali furclebi~ (iv.javaxiSvilis sax.<br />
Tbilisis saxelmwifo universieti, Tbilisi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso konferencia `biosfero da<br />
nakrZalebi: mdgomareoba da problemebi~ (antalia,<br />
TurqeTi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso konferencia-gamofena `baTumi-gazafxuli<br />
2010~ (baTumi, 2010);<br />
_ samxreT kavkasiis saerTaSoriso konferencia<br />
`klimatis Secvla da umaRlesi ganaTleba:<br />
problemebi da perspeqtivebi~ (Tbilisi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso konferencia `kurortuli<br />
resursebis gamoyenebis Tanamedrove problemebi~<br />
(moxseneba `<strong>saqarTvelos</strong> kurortebis ekologiuri<br />
mdgomareoba~, sairme, 2010).<br />
_ saerTaSoriso konferencia `agrobiomravalferovnebis<br />
dacva da soflis meurneobis mdgradi<br />
ganviTareba~ (<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli<br />
universiteti, Tbilisi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. T.uruSaZis xelmZRvanelobiT<br />
ekologiuri usafrTxoebis komisiam parlamentSi<br />
waradgina kanonproeqti `ekologiuri ganaTleba<br />
da aRzrda~.<br />
igi arCeul iqna Juralis _ `agronomiis da<br />
niadagmcodneobis arqivi~ redkolegiis wevrad (vena,<br />
avstria).<br />
2010 wels Catarda ganyofilebis wevrTa 5 saerTo<br />
kreba. ganxilul 9 sakiTxs Soris ZiriTadi<br />
iyo soflis meurneobis dargis ssip <strong>saqarTvelos</strong>
245<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis yofili samecniero-kvleviTi<br />
dawesebulebebisa da umaRlesi saganmanaTleblo<br />
dawesebulebebis 2009 wlis samecniero<br />
angariSebis Sefaseba, kvleviT dawesebulebebs<br />
Soris saukeTesos gamovlena; ruseTis moqalaqis<br />
Tamaz samxaraZis wardgena <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrad<br />
asarCevad specialobiT `ekologiuri sistemebi da<br />
xelsawyoebi~.<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis iricxeboda akademiis<br />
17 wevri, maT Soris 7 akademikosi da 10 wevr-korespondenti.<br />
2010 wels ganyofilebis wevrebma gamoaqveynes<br />
22 monografia da wigni, 84 samecniero statia.<br />
akademikosi levan aleqsiZe<br />
statia<br />
`saqarTveloSi konfliqtTan dakavSirebuli<br />
faqtebis damdgeni saerTaSoriso damoukidebeli<br />
misiis moxsenebis saerTaSoriso-samarTlebrivi<br />
aspeqtebi~ (`saerTaSoriso samarTlis Jurnali~,<br />
#2, 2009-#1, 2010, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi,<br />
qarTul da inglisur enebze).<br />
ganxilulia taliavinis komisiis moxsenebis<br />
saerTaSoriso-samarTlebrivi aspeqtebi. gamovlenilia<br />
sadavo urTierTgamomricxavi mtkicebulebebi.<br />
dadgenilia, rom moxseneba ver amtkicebs<br />
<strong>saqarTvelos</strong> braleulobas agvistos omis dawye-
246<br />
baSi da, piriqiT, uneblied ruseTis mxridan agresiuli<br />
omis dawyebis faqtebis nusxas iZleva.<br />
akad. l.aleqsiZem monawileoba miiRo saerTa-<br />
Soriso simpoziumis _ `saerTaSoriso samarTlis<br />
roli qveynis SigniT SeiaraRebuli konfliqtebis<br />
mogvarebis sakiTxebSi~ muSaobaSi (simpoziumi Catarda<br />
qarTuli, rusuli da germanuli mxareebis<br />
monawileobiT, kiolni, gfr).<br />
akad. l.aleqsiZe monawileobda <strong>saqarTvelos</strong><br />
sagareo politikis saerTaSoriso aspeqtebis sferoSi<br />
saeqsperto daskvnebisa da <strong>saqarTvelos</strong><br />
konstituciaSi 2010 wels Setanili cvlilebebis<br />
saboloo momzadebaSi; iyo konstituciis saerTa-<br />
Soriso-samarTlebrivi aspeqtebis komisiis Tavmjdomare.<br />
akademikosi guram TevzaZe<br />
wignebi<br />
1) `petre iberi~ (gamomcemloba Carpe Diem, Tbilisi,<br />
2010, 31 gv.; arsebobs eleqtronuli varianti:<br />
Microsoft Internet Explorer).<br />
naCvenebia, rom qarTveli ufliswuli, maiumis<br />
episkoposi petre iberi (412-491) erT-erTi pirvel-<br />
Tagani iyo dasavleTis msoflmxedvelobiTi azrovnebis<br />
istoriaSi (netar avgustinesTan erTad),<br />
romelmac naTlad gaiazra im didmniSvnelovani<br />
principis Rirebuleba, romelsac personulobis<br />
Sinaarsis gacnobiereba ewodeba. am principis<br />
Tanaxmad, RmerTis mier adamianis Sefasebis upirates<br />
safuZvlad miCneulia am adamianis wrfeli<br />
ganzraxva, Tundac ganzraxuls fizikuri ganxorcieleba<br />
ar mohyves (magaliTad, taZris aSenebis<br />
ganzraxva da misi faqtiuri aSeneba). am princips
247<br />
momdevno saukuneebSi icavdnen pier abeliari<br />
(1079-1142), maister ekharti (1260-1327) da volfgang<br />
goeTe (1749-1832). warmoCenilia petres keTilismyofelis<br />
melania umcrosis roli (romelic adre<br />
netari avgustines wresTan iyo daaxloebuli)<br />
rogorc SesaZlebeli xidisa dasavleTisa da<br />
aRmosavleTis asketizms Soris.<br />
2) `ilia WavWavaZe da Tanamedrove azrovneba~<br />
(gamomcemloba Carpe Diem, Tbilisi, 2010, 45 gv.;<br />
arsebobs eleqtronuli varianti: Microsoft Internet<br />
Explorer).<br />
narkvevi miznad isaxavs SesaZleblobis da<br />
sinamdvilis mimarTebis iliaseuli gagebis analizs<br />
namdvilisa da gonivrulis hegeliseuli<br />
gagebis Suqze. gansakuTrebuli yuradReba eqceva<br />
ilias samarTlebrivi optimizmis kavSirs mis mier<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mxolod evoluciuri ganviTarebis<br />
aucileblobis moTxovnasTan.<br />
statiebi<br />
1) `filosofia Tanamedrove saqarTveloSi~<br />
(`Фiлософська Думка~, N4, kievi, 2010, 14-26, Targmani<br />
inglisuridan ukrainul enaze <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambeSi gamoqveynebuli<br />
statiisa, t. 175, #.2, 2007, 128-136).<br />
Jurnalis am nomris saxiT aRdga ukraineli<br />
da qarTveli mkvlevrebis mier saerTo nomris<br />
gamoqveynebis tradicia garkveuli periodulobiT.<br />
2) `<strong>erovnuli</strong> identoba, rogorc arCevanis Sedegi~<br />
(gadacemulia dasabeWdad).<br />
3) `s.dodaSvili neoplatonizmis Sesaxeb~ (gadacemulia<br />
dasabeWdad).<br />
aris me-2 da me-3 statiebis eleqtronuli varianti:<br />
Microsoft Internet Explorer).
248<br />
akad. g.TevzaZem waikiTxa moxseneba _ `iracionalizmi,<br />
rogorc gonebis mier sakuTari Tavis<br />
kritika~ filosofosTa msoflio dRisadmi mi-<br />
ZRvnil saerTaSoriso konferenciaze _ `axali<br />
samecniero-kvleviTi proeqtebi filosofiaSi~ (gr.<br />
robaqiZis universiteti, Tbilisi, 2010).<br />
akad. g.TevzaZe xelmZRvanelobda sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis filosofiis, fsiqologiisa<br />
da politologiis problemaTa komisiis<br />
muSaobas.<br />
akademikosi mariam lorTqifaniZe<br />
wigni<br />
`ram gadagvarCina~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />
memkvidreobis dacvis fondi, seria: qarTveli<br />
xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi, 2010, 18<br />
gv.).<br />
gaanalizebulia mcirericxovani eris saukuneebis<br />
ganmavlobaSi ganvlili mZime gza da mizezebi,<br />
ramac gadagvarCina.<br />
statiebi<br />
1) `afxazeTis statusi <strong>saqarTvelos</strong> SemadgenlobaSi:<br />
sakiTxis istoriisaTvis~ (TanaavtorobiT;<br />
J. `The Caucasus & globalization~, v. 4, Issue 1-2, 172-183, inglisur<br />
enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск<br />
1-2, 205-217, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />
ganxilulia <strong>saqarTvelos</strong> erT-erTi istoriul-geografiuli<br />
olqis _ afxazeTis istoria. aRniSnulia,<br />
rom afxazeTi <strong>saqarTvelos</strong> ganuyofeli<br />
nawilia da is (saqarTvelodan gamoyofamde) qar-<br />
Tul politikur, saxelmwifoebriv da kulturul<br />
sistemaSi Sedioda. afxazi ewodeboda afxazeTis<br />
mcxovrebs, rogorc kaxeli _ kaxeTis, megreli –
249<br />
samegrelos, svani – svaneTis, guruli – guriis...<br />
da yvela eseni erTad qarTvelebi iyvnen. XVI-XVII<br />
saukuneebidan, saSinao da sagareo procesebis<br />
Sedegad, <strong>saqarTvelos</strong> mosaxleobis Semcirebis vi-<br />
TarebaSi, xdeboda Crdilo kavkasiidan sxvadasxva<br />
eTnikuri jgufebis Camosaxleba saqarTveloSi da<br />
kompaqturad dasaxleba. sakuTriv afxazeTSi saxldebodnen<br />
adiRur-Cerqezuli modgmis tomebi,<br />
romelnic Tavis Tavs afsuas uwodeben da romelTac<br />
maTma Tanamedroveebma, radgan isini afxazeTSi<br />
dasaxldnen, `afxazi~ uwodes, saidanac es<br />
saxelwodeba Sevida rusul da evropul enebSi.<br />
afsua dRes eria, <strong>saqarTvelos</strong> mkvidri (ara aborigeni),<br />
Tavisi myarad Camoyalibebuli <strong>erovnuli</strong><br />
TviTSegnebiT, kulturiT, aqvT aborigen qarTvel<br />
mosaxleobasTan cxovrebisa da garkveuli administraciuli<br />
TviTmmarTvelobis ufleba.<br />
2) `VI-X saukuneebis <strong>saqarTvelos</strong> istoria~<br />
(TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />
kaTedra 1918-2005~, `artanuji~, Tbilisi, 2010, 106-<br />
128).<br />
akad. m.lorTqifaniZem dawera recenzia gamosaqveyneblad<br />
gadacemul naSromze `kavkasiis qalaqebi~<br />
(elvira muradalieva, baqo, 500 gv., rusul<br />
enaze).<br />
akad. m.lorTqifaniZes mieniWa (avtorTa koleqtivTan<br />
erTad) ivane javaxiSvilis saxelobis<br />
premia `qarTlis cxovrebis~ axali gamocemisaTvis.<br />
man monawileoba miiRo kavkasiologTa II saerTaSoriso<br />
kongresis muSaobaSi (Tbilisi) da<br />
gaakeTa moxseneba `mefe giorgi II-is vejinisa da<br />
karis cixeTaTvis brZolis istoriidan~.
250<br />
akademikosi roin metreveli<br />
monografiebi, wignebi<br />
1) `<strong>saqarTvelos</strong> mefeebi da patriarqebi~ (`artanuji~,<br />
Tbilisi, 2010, 178 gv.).<br />
gamokvleulia Sua saukuneebis <strong>saqarTvelos</strong><br />
ori umaRlesi rangis moRvawis _ mefisa da patriarqis<br />
urTierToba, mefisa da samefo xelisuflebis<br />
mdgomareoba, aseve patriarqis institutTan<br />
dakavSirebuli sakiTxebi, misi ganviTareba da<br />
problemebi. aris cda, istoriis garkveul monakveTSi<br />
warmoCndes es institutebi, kerZod is<br />
ritualebi, romlebic uSualodaa dakavSirebuli<br />
rogorc mefis, ise patriarqis ZalauflebaSi<br />
SesvlasTan, maT kurTxevasa da sxva movlenebTan.<br />
wigns Tan erTvis erTiani <strong>saqarTvelos</strong><br />
mefeebisa da sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikospatriarqebis,<br />
imereTis mefeebisa da dasavleT<br />
<strong>saqarTvelos</strong> (afxazeTis) kaTolikos-patriarqebis,<br />
qarTlisa da kaxeTis mefeebisa da aRmosavleT<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqebis, agreTve, avtokefaliis<br />
aRdgenis (1917 w.) Semdgomi periodis<br />
sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqebis<br />
zeobis (biografiuli masalebiTurT) nusxebi.<br />
2) `oqros xana~ (`artanuji~, Tbilisi, 2010,<br />
210 gv., inglisur enaze).<br />
monografiaSi ucxoel mkiTxvels miewodeba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoria XI saukunis dasawyisidan<br />
XIII saukunis 20-ian wlebamde. naCvenebia feodaluri<br />
<strong>saqarTvelos</strong> politikuri gaerTianebis etapebi.<br />
aRwerilia <strong>saqarTvelos</strong> politikuri, ekonomikuri<br />
da socialur-kulturuli viTareba. dasabuTebulia,<br />
Tu ratom ewoda am periods saqar-<br />
Tvelos istoriis `oqros xana~.
251<br />
3) `eqvTime TayaiSvilis biobibliografia~,<br />
vrceli statiiT eqvTime TayaiSvilis cxovrebisa<br />
da moRvaweobis Sesaxeb (<strong>saqarTvelos</strong> ganaTlebisa<br />
da mecnierebis saministro, <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
biblioTeka, bibliografiuli seria `qar-<br />
Tveli mecnierebi~, Tbilisi, 2010).<br />
4) `zurab anCabaZe~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 41 gv.).<br />
gadmocemulia gamoCenili mecnierisa da<br />
sazogado moRvawis, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis wevr-korespondentis zurab<br />
anCabaZis cxovreba da moRvaweoba. aqvea dabeWdili<br />
mis mier gamoqveynebuli samecniero Sromebis<br />
nusxa.<br />
5) `Ralati da erTguleba~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />
memkvidreobis dacvis fondi, seria:<br />
qarTveli xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi,<br />
2010, 36 gv.).<br />
broSuraSi mocemulia komentari aleqsandre<br />
orbelianis mogonebaze vaxtang orbelianis Sesaxeb.<br />
statiebi<br />
1) `erTiani qarTuli monarqiis istoria, XI s.-<br />
XIII s-is 20-iani ww.~ (TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong><br />
istoriis kaTedra 1918-2005~, `artanuji~,<br />
Tbilisi, 2010, 129-148).<br />
naCvenebia <strong>saqarTvelos</strong> politikuri istoriis<br />
sakiTxebis (XI s.-XIII s-is 20-iani wlebi) Seswavliloba<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis <strong>saqarTvelos</strong><br />
istoriis kaTedris profesor-maswavlebelTa<br />
mier, ivane javaxiSvilisa da misi mowafeebis,<br />
kaTedris sxva wevrebis mier gaweuli<br />
Sroma epoqis gabmuli istoriis Seqmnis, qveynis<br />
politikuri gaerTianebisa da politikuri pire-
252<br />
bis rolis warmoCenaSi, qarTvel mefeTa politikis<br />
ZiriTadi mimarTulebebi, urTierTobebi bizantiasa<br />
da somxeTTan, sxva politikur erTeuleb-<br />
Tan.<br />
2) `<strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso urTierTobebisa<br />
da diplomatiis istoriis istoriografia~<br />
(TanaavtorobiT; krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />
kaTedra 1918-2005~, `artanuji~, Tbilisi, 2010, 193-<br />
208).<br />
warmoCenilia, rom <strong>saqarTvelos</strong> saerTaSoriso<br />
urTierTobebisa da diplomatiis istoriis<br />
mecnieruli Seswavla jer kidev XIX saukuneSi<br />
daiwyo. Tbilisis universitetis <strong>saqarTvelos</strong> istoriis<br />
kaTedris profesuram axal, maRal doneze<br />
aiyvana es saqme. xazgasmulia qarTuli saxelmwifo<br />
da saxalxo diplomatiis istoriis samecniero-kvleviTi<br />
centris saqmianoba qarTuli diplomatiis<br />
istoriis Seswavlis saqmeSi.<br />
3) `didi ivane javaxiSvili <strong>saqarTvelos</strong>Tvis~<br />
(ivane javaxiSvilis dabadebis dRisadmi miZRvnili<br />
samecniero konferenciis _ `<strong>saqarTvelos</strong> samociqulo<br />
marTlmadidebeli eklesiis istoriis<br />
sakiTxebi~ masalebi, <strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos<br />
wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli<br />
universiteti, Tbilisi, 2010, 4-7).<br />
didi mecnieris rTuli cxovrebisa da moRvaweobis<br />
fonze yuradReba gamaxvilebulia mis mier<br />
eklesiis istoriis kvlevaze.<br />
akad. r.metrevels (mTavari redaqtori da<br />
erT-erTi avtori) mieniWa ivane javaxiSvilis saxelobis<br />
premia `qarTlis cxovrebis~ axali gamocemisaTvis.
253<br />
2010 w. akad. r.metrevelma monawileoba miiRo<br />
kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresisa (Tbilisi)<br />
da evropis mecnierebisa da xelovnebis akademiis<br />
saerTaSoriso konferenciis (vena, avstria)<br />
muSaobaSi.<br />
akademikosi daviT musxeliSvili<br />
wignebi<br />
1) `eris istoria~ (`universali~, Tbilisi,<br />
2010, 50 gv., meore gamocema).<br />
mokled gadmocemulia qarTveli xalxis istoria<br />
uZvelesi droidan dRevandlamde. naCvenebia,<br />
rom <strong>saqarTvelos</strong> geopolitikur mdebareobas<br />
msoflios dasavleT da aRmosavleT did imperiaTa<br />
interesebis gadakveTis kvanZze arsebiTi<br />
mniSvneloba hqonda qveynis politikuri ganviTarebisaTvis<br />
da xSirad iwvevda mis teritoriul<br />
danawevrebas. rogorc ki sustdeboda sagareo<br />
faqtori, myisve iwyeboda qveynis reintegraciis<br />
organuli procesi, ganpirobebuli imanenturi<br />
socialur-ekonomikuri da demografiul-kulturuli<br />
faqtorebiT.<br />
2) `qarTvelTa warmomavlobisaTvis~ (saqar-<br />
Tvelos eTnografiuli memkvidreobis dacvis fondi,<br />
seria: qarTveli xalxis tradiciuli kultura,<br />
Tbilisi, 2010, 26 gv.).<br />
anTropologiuri, lingvisturi, arqeologiuri<br />
da istoriul-geografiuli monacemebis analizis<br />
safuZvelze warmoCenilia qarTvelTa eTnogenezis<br />
procesi, sxvadasxva qarTul da araqarTul<br />
tomTa istoriuli urTierToba aTaswleulis man-<br />
Zilze, romlis Sedegad Zv.w. IV saukuneSi Seiqmna<br />
pirveli erTiani qarTuli saxelmwifo.
254<br />
3) `anaklia~, II (TanaavtorobiT; gamomcemloba<br />
`eTnopolitika~, Tbilisi, 2010, 139 gv.).<br />
gaSuqebulia 1972-1979 wlebSi kolxeTis eqspediciis<br />
razmis mier anakliis adreuli brinjaos<br />
xanis namosaxlarze (anakliis dixaguZuba II) Catarebuli<br />
gaTxrebis Sedegebi. dadgenilia, rom<br />
Zegli warmoadgens Zv.w. III aTaswleulis meore<br />
naxevris samosaxlos. warmoCenilia namosaxlaris<br />
tipi (erTi komlis samosaxlo), xis nagebobaTa<br />
mSeneblobis teqnika, mosaxlis meurneobis saxeoba<br />
(miwaTmoqmedeba, wvrilfexa mesaqonleoba, brinjaos<br />
metalurgia).<br />
statiebi<br />
1) winasityvaoba ortomeulisa `<strong>saqarTvelos</strong><br />
istoria toponimiaSi. <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli<br />
toponimiis korpusi~ (redaqtori akad. d.musxeliSvili;<br />
`universali~, Tbilisi, 2010, 3-8).<br />
saubaria toponimiis mniSvnelobaze qveynis<br />
istoriis gaSuqebisaTvis da, kerZod, zogierT im<br />
problemaze, romelsac svams <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli<br />
toponimia.<br />
2) winasityvaoba krebulisa `Sida qarTlis<br />
osebis istoriis zogierTi sakiTxi~ (redaqtori<br />
akad. d.musxeliSvili; `universali~, Tbilisi, 2010,<br />
rusul enaze).<br />
saubaria <strong>saqarTvelos</strong> istoriis faqtebis gayalbebaze<br />
osi separatistebisa da maTi sulisCamdgmelebis<br />
antiqarTul publikaciebSi.<br />
3) `winasityvaobis magivrad~ da `Sua saukuneebis<br />
somxeTisa da <strong>saqarTvelos</strong> politikuri ur-<br />
TierTobebidan~ (2009 wels gamocemuli krebulis<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> istoriis zogierTi sakiTxi somxur<br />
istoriografiaSi~ inglisuri Targmani – `Same is-
255<br />
sues of Georgian histori in Armenian historiography~, `universali~,<br />
Tbilisi, 2010, inglisur enaze).<br />
4) `xornabuji~ (J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo<br />
universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />
2010).<br />
qarTuli istoriuli wyaroebis CvenebaTa<br />
safuZvelze mokled gaSuqebulia Sua saukuneebis<br />
<strong>saqarTvelos</strong> erT-erTi mniSvnelovani provinciis<br />
_ kambeCovanis administraciul-politikuri centris,<br />
cixe-qalaq xornabujis istoria iveria-alvaneTis<br />
politikuri, ekonomikuri da demografiuli<br />
urTierTobis fonze.<br />
5) `aRmosavleT qarTvel tomTa gaerTianebani<br />
qarTlis samefos warmoqmnamde~ (krebuli `kavkasiis<br />
istoriisa da arqeologiis sakiTxebi~, Tbilisi,<br />
2010).<br />
ganxilulia Zv.w. II aTaswleulis bolosa da<br />
I aTaswleulis dasawyisSi kavkasiis samxreT-dasavleT<br />
periferiaze da mcire aziis Crdilo-aRmosavleT<br />
nawilSi mosaxle aRmosavlel-qarTvel<br />
tomTa istoriis sakiTxebi, kerZod, maTi politikuri<br />
urTierToba ZvelaRmosavlur saxelmwifoebTan<br />
(asureTi, urartu) da maTi mcdelobani pirvel<br />
saxelmwifoebriv gaerTianebaTa Seqmnisa.<br />
akademikosi SoTa nadiraSvili<br />
statiebi<br />
1) `socialuri ganwyobis Taviseburebani~<br />
(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne~, #1, Tbilisi,<br />
2010, 103-108).<br />
ganwyobis Teoriis Semdgomi ganviTarebis safuZvelze<br />
SesaZlebeli gaxda socialuri ganwyobis<br />
Seswavla. dadgenilia ganwyobis sami tipi:<br />
a) individis qcevis ganwyoba, b) subieqtis inte-
256<br />
leqtualuri qcevis ganwyoba, g) pirovnebis socialuri<br />
ganwyoba. socialuri ganwyoba safuZvlad<br />
edeba socialur garemoSi pirovnebis moqmedebas.<br />
igi iqmneba pirovnebis moTxovnilebisa da socialuri<br />
garemos moTxovnebis safuZvelze, xasiaTdeba<br />
socialuri moTxovnebis mimarT dadebiTi da<br />
uaryofiTi damokidebulebiT. pirovnebas eqmneba<br />
dadebiTi da uaryofiTi ganwyobebis sistemebi,<br />
romelTa safuZvelze igi socialur garemosTan<br />
TanamSromlobs. dadgenilia 4 martivi da 8 specifikuri<br />
kanoni, romlebic safuZvlad edeba adamianis<br />
fizikur da socialur Seguebas.<br />
2) `socialuri ganwyobis formirebisa da<br />
moqmedebis kanonzomierebani” (J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis<br />
macne”, #1, Tbilisi, 2010, 108-113).<br />
Seswavlilia socialuri ganwyobis formirebis<br />
faqtorebi da misi moqmedebis kanonzomierebani.<br />
socialuri ganwyoba aRmocendeba socialuri<br />
moTxovnilebis, socialuri moTxovnisa da<br />
socialuri qcevis operaciuli SesaZleblobebis<br />
erTdrouli zemoqmedebis Sedegad. dadgenilia,<br />
agreTve, aqtualuri da dispoziciuri ganwyobebis<br />
formebi. Seswavlilia socialuri ganwyobis ise-<br />
Ti Tvisebebi, rogoricaa valentobis miRebis<br />
zona da Sewynarebis zona.<br />
3) `Semoqmedebis fsiqologiuri buneba ganwyobis<br />
Teoriis TvalsazrisiT” (TanaavtorobiT; Salva<br />
CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />
Sromebis krebuli `fsiqologia”, t. XXII,<br />
Tbilisi, 2010, 189-196).<br />
ganxilulia Semoqmedebis safuZvlad mdebare<br />
socialuri ganwyoba, romlis safuZvelze pirovneba<br />
qmnis axal sinamdviles. froidis Teori-
257<br />
isagan gansxvavebiT, igi ar efuZneba mxolod<br />
seqsualurad daukmayofilebel aracnobier mo-<br />
Txovnilebebs, aramed qmnis yovelgvar daukmayofilebel<br />
moTxovnilebaTa Sesatyvis sinamdviles<br />
da amiT amdidrebs arsebul realobas. ganwyobis<br />
cnebis safuZvelze SesaZlebeli xdeba SemoqmedebiTi<br />
aqtivobis mravali Taviseburebis gageba.<br />
akademikosi oTar jafariZe<br />
statiebi<br />
1) `kavkasiis uZvelesi mosaxleobis adreuli<br />
eTnogenezis sakiTxebi~ (krebuli `kavkasiuri Ziebani~,<br />
I, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2009, 530-<br />
537).<br />
kavkasiis mkvidri mosaxleobis eTnogenezis<br />
sakiTxebi, ZiriTadad, lingvisturi masalis interpretaciis<br />
safuZvelze ganixileboda. kavkasia-<br />
Si farTod gaSlilma arqeologiurma kvleva-<br />
Ziebam sruliad axleburad daayena aborigeni<br />
xalxebis warmomavlobis da pirvelsacxovrisis<br />
sakiTxebi. icvleba Sexeduleba maTi winaprebis<br />
samxreTidan gadmonacvlebis Sesaxeb da ufro<br />
isaa savaraudo, rom kavkasiis uZvelesi mosaxleoba<br />
eTnokulturulad adgilobrivi warmomavlobisaa.<br />
2) `Sida qarTlis Crdilo zolis _ samaCablos<br />
uZvelesi istoriidan~ (krebuli `samecniero<br />
paradigmebi~, `merani~, Tbilisi, 2009, 545-554).<br />
samaCablos miwa-wyalze Seswavlil samarovnebSi<br />
(soflebi nuli da qvasaTali) mopovebuli<br />
masalebi bevr saerTos naxuloben Crdilo-aRmosavleT<br />
kavkasiaSi gavrcelebul Sua brinjaos<br />
xanis kulturasTan. rogorc Cans, am dros
258<br />
CrdiloeTidan migrirebuli mosaxleoba sakmaod<br />
myarad saxldeba frone-liaxvis ormdinareTSi.<br />
3) `ior-alaznis ormdinareTi gvianbrinjaos<br />
xanaSi~ (krebuli `kavkasiis istoriisa da arqeologiis<br />
sakiTxebi~, Tbilisi, 2010).<br />
mimoxilulia ior-alaznis ormdinareTSi gvianbrinjaos<br />
xanaSi mimdinare procesebi. am dros<br />
aq brinjaos metalurgia sakmaod maRal safexurs<br />
aRwevs. Cndeba axali saxis sabrZolo da sameurneo<br />
iaraRebi. Cans, adgilobrivi mosaxleobis<br />
brZolisunarianoba sakmaod maRali unda yofiliyo.<br />
am kulturis gavlenis qveS eqceva Sida qar-<br />
Tlis didi nawili.<br />
akad. o.jafariZem daasrula muSaoba naSromze<br />
_ `kavkasiis da wina aziis urTierTobis<br />
sakiTxisaTvis Zv.w. VI-III aTaswleulebSi~.<br />
kavkasiis arqeologiis, eTnologiisa da folkloristikis<br />
saerTaSoriso konferenciaze (Tbilisi)<br />
man gaakeTa moxseneba `kavkasiis mkvidri<br />
mosaxl;eobis eTnogenezis sakiTxisaTvis~.<br />
akademiis wevr-korespondenti zaza aleqsiZe<br />
monografia<br />
`arseni safareli, `ganyofisaTÂs qarTlisa<br />
da somxiTisa~ (TanaavtorobiT; ~Revue des Études arméniennes~,<br />
#32, `petersi~, parizi, safrangeTi, 2010,<br />
59-132, frangul enaze).<br />
naSromi wamoadgens arseni safarelis traqtatis<br />
frangul Targmans Sesabamisi gamokvleviTa<br />
da komentarebiT.<br />
statiebi<br />
1) `qarTvel ebraelTa saRmrTo misia Sua saukuneebis<br />
qarTuli saeklesio tradiciiT~ (daviT
259<br />
baazovis <strong>saqarTvelos</strong> ebraelTa istoriis muzeumis<br />
Sromebi, VI, `universali~, Tbilisi, 2010, 23-<br />
34).<br />
ganxilulia wyaroebi qarTvel ebraelTa mier<br />
qarTlSi qristes kvarTis Camotanisa da wm. ninos-<br />
Tvis qarTlisaken gzis gakvalvis Sesaxeb. qar-<br />
Tvel ebraelTa saRmrTo misia, romlis ideac<br />
gatarebulia `moqcevaÁ qarTlisaÁSi”, droTa ganmavlobaSi<br />
icvleboda da ukve sruliad aRara<br />
Cans `moqcevis~ leonti mroveliseul istoriaSi.<br />
2) `uZvelesi qarTuli oTxTavis ucnobi fragmentebi,<br />
humanitaruli kvlevebi~ (weliwdeuli, #1,<br />
Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 81-102).<br />
ganxilulia ori sxvadasxva (Mat 3716, Arm 24)<br />
somxuri xelnaweris forzacebad gamoyenebul<br />
fragmentebSi da Q 213-Si daculi saxarebis teqstebi<br />
da maTi mimarTeba saxarebaTa sxavadasxa<br />
redaqciebTan.<br />
akad.wevr-kor. z.aleqsiZem daasrula muSaoba<br />
samecniero-kvleviT samuSaoze: `somxur enaze Semonaxuli<br />
ierusalimis, somxeTisa da kavkasiis<br />
albaneTis ierarqebs Soris VI s-is II naxevris<br />
mimoweris Targmna gamokvleviTa da komentarebiT~.<br />
mimowera asaxavs amierkavkasiis eklesiebs Soris<br />
arsebul daZabul situacias dvinis II adgilobriv<br />
krebaze da saeklesio ganxeTqilebis sawyis<br />
situacias maSindel qristianul aRmosavleTSi<br />
mimdinare dogmaturi polemikis fonze. samuSaom<br />
damatebiT moiTxova VII saukunis dasawyisis<br />
epistoles Targmna.<br />
akad.wevr-kor. z.aleqsiZem monawileoba miiRo<br />
konferenciebSi da gamovida moxsenebebiT:
260<br />
_ `Zveli qarTuli sinodikonebi~ (samecniero<br />
konferencia `bizantiuri da postbizantiuri xanis<br />
sinodikonebi~, parizi, safrangeTi, 2010);<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifoebrivi tolerantobis<br />
istoriuli fesvebi~ (konferencia `tolerantoba<br />
_ TanamSromlobis piroba~, Tbilisi, 2010);<br />
_ budapeStis centraluri evropis universitetSi<br />
Catarda simpoziumi `kavkasia da bizantia~<br />
(saswavlo-samecniero centris dafuZneba da silabusebis<br />
momzadeba). akad.wevr-kor. z.aleqsiZe centris<br />
erT-erTi damfuZnebeli, proeqtis koordinatori<br />
da silabusebis avtoria.<br />
akad.wevr-kor. z.aleqsiZem kaliforniis universitetSi<br />
(los-anjelesi, aSS) waikiTxa leqciaTa<br />
kursi `qristianuli kavkasia aRmosavleTsa<br />
da dasavleTs Soris~.<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebis saerTo<br />
krebaze man gaakeTa moxseneba: `balatunusis<br />
orenovani warwera~, xolo xelnawerTa <strong>erovnuli</strong><br />
centris k.kekeliZis saxelobis mudmivmoqmed seminarze<br />
_ moxsenebebi: 1) `bizantiis imperiis ucnobi<br />
qarTveli didi moxele da misi sagvareulo~,<br />
2) `taos saepiskoposo gvianantikuri xanis dokumentebsa<br />
da naratiul wyaroebSi~.<br />
akademiis wevr-korespondenti irakli imedaZe<br />
statiebi<br />
1) `diskusiebi ganwyobis fsiqologiis garSemo”<br />
(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne”, #1, Tbilisi,<br />
2010, 18-43).<br />
ganxilulia 1952 wels TbilisSi, <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis mier mowyobili diskusiis<br />
_ `sabWoTa fsiqologiis aqtualuri problemebi”<br />
yvela aspeqti _ winmswrebi movlenebi da
261<br />
mimdinareobis peripetiebi. diskusiaze, arsebiTad,<br />
ganixileboda ori ZiriTadi sakiTxi: fsiqologiis<br />
gardaqmna moskovis e.w. `pavlovuri sesiis”<br />
Sedegebis gaTvaliswinebiT da d.uznaZis ganwyobis<br />
Teoriis ideologiuri gamarTuloba. ganwyobis<br />
Teoriis oponentebis argumentacia umTavresad<br />
istmat-diamatis kliSeebs eyrdnoboda. d.uzna-<br />
Zis skolis warmomadgenlebi maT mecnierul debulebebs<br />
upirispirebdnen. diskusiam ganwyobis skolis<br />
`didi upiratesobiT” Caiara. socialur<br />
WrilSi man xeli Seuwyo qarTuli fsiqologiuri<br />
skolis konsolidacias. inteleqtualur WrilSi<br />
Seasrula erTgvari poligonis funqcia, sadac<br />
gamoicada, dazustda da daixvewa argumentacia<br />
ufro seriozul oponentebTan sakamaTod, bevrad<br />
ufro rTul situaciaSi da socialur garemoSi.<br />
2) `nebisyofis Teoriis aqtualuri problemebis<br />
Sesaxeb (d.nadiraSvilis werilTan dakavSirebiT)”<br />
(J. `<strong>saqarTvelos</strong> fsiqologiis macne”, #1,<br />
Tbilisi, 2010, 179-189).<br />
werili polemikuri xasiaTisaa da exeba nebelobis<br />
fsiqologiis principuli sakiTxebis<br />
garkvevas.<br />
3) `nebelobiTi qcevis fenomenologia” (Salva<br />
CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />
Sromebis krebuli `fsiqologia”, t. XXII,<br />
`universali~, Tbilisi, 2010, 118-135).<br />
fenomenologiuri aspeqti erT-erTi umniSvnelovanesia<br />
nebisyofis fsiqologiaSi. masTan<br />
uSualo kavSirSi daismis da wydeba nebisyofis<br />
Teoriis ori Zireuli sakiTxi: nebelobis<br />
dinamikuri wyarosa da nebis Tavisuflebisa. ar<br />
aris swori saWiroebis gancdasTan uSualo dakav-
262<br />
Sireba moTxovnilebisagan gansxvavebuli nebelobis<br />
avtonomiuri Zalisa. fenomenologiuri argumenti<br />
arc nebis Tavisuflebis problemis gadasawyvetad<br />
gamodgeba. Tavisuflebis gancda maSinac<br />
iCens Tavs, roca qceva subieqtis nebiT ar<br />
aris gansazRvruli (magaliTad, posthipnozuri<br />
STagonebis dros). filosofosebis mier dasmul<br />
kiTxvaze, xom ar aris nebis Tavisuflebis gancda<br />
iluzia, neiromecnierTa zogierTi warmomadgeneli,<br />
uaxles gamokvlevebze dayrdnobiT, dadebiTad<br />
pasuxobs. es gamokvlevebi Tavisufali nebis<br />
citadelis _ gadawyvetilebis winmswreb da mis<br />
ganmsazRvrel aracnobier procesebze mianiSneben.<br />
maTi daxasiaTeba zedmiwevniT kargad SeiZleba<br />
ganwyobis cnebiT. d.uznaZis mixedviT ganwyoba<br />
yovelgvari qcevisa da cnobieri gancdis, maT<br />
Soris iluzorulis, fsiqologiuri safuZvelia.<br />
akad. wevr-kor. i.imedaZem monawileoba miiRo<br />
prof. Salva CxartiSvilis dabadebis 100 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili samecniero konferenciis organizebaSi<br />
(quTaisi) da waikiTxa moxseneba S.CxartiSvilis<br />
wvlilis Sesaxeb qarTuli fsiqologiuri<br />
mecnierebis ganviTarebaSi.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
guram lorTqifaniZe<br />
statiebi<br />
1) `adreqristianuli stela biWvinTis samarovnidan~<br />
(krebuli `Cveni sulierebis balavari”,<br />
II, `universali”, Tbilisi, 2010, 9-11).<br />
Seswavlilia avtoris mier biWvinTis (Zv. pitiunti)<br />
samarovanze aRmoCenili adreqristianuli<br />
adgilobrivi qviSa-qvis stela, rkinis jvris samalaviT.<br />
ax.w. III s-iT daTariRebuli rkinis jvari
263<br />
da stela uZvelesia ara marto CvenSi, aramed<br />
mTel saqristianoSi.<br />
2) `vanis naqalaqaris Zv.w. I saukunis anonimuri<br />
monetebis fizikur-qimiuri analizis Sedegebi~<br />
(krebuli `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />
folkloristika~, `meridiani”, Tbilisi, 184-185,<br />
rusul enaze).<br />
pirvelad Cvens istoriografiaSi, uaxlesi<br />
rentgenuli fluroscenciuli speqtrometris<br />
(INNOV X Alpha ser) gamoyenebis Sedegad dadgenilia,<br />
rom kolxuri TeTrebis Zv.w. III-II ss. gviandeli<br />
seria da vanSi aRmoCenili Zv.w. I s. anonimuri<br />
unikaluri monetebi erTnairi teqnikiT<br />
(plakireba) aris damzadebuli, rac udavod maTi<br />
adgilobrivi, vanuri warmoebis maCvenebelia.<br />
3) `hunebi pitiuntSi. IV s.~ (TanaavtorobiT;<br />
`kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis masalebi~,<br />
Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 83-87).<br />
arqeologiuri masalebisa da pitiuntis naqalaqaris<br />
stratigrafiis safuZvelze gakeTebulia<br />
mniSvnelovani daskvna. 371 wels hunebma, gaanadgures<br />
ra bosforis samefo da misi dedaqalaqi<br />
pantikapeloni, ieriSi miitanes biWvinTis _ Zveli<br />
pitiuntis cixe-simagreze. pitiunti IV s. warmoadgenda<br />
romaelTa sayrden punqts istoriul egrisSi.<br />
is icavda imperiis Soreuli misadgomebis<br />
usafrTxoebas gaaqtiurebuli momTabare tomebisagan,<br />
kerZod, hunebisagan. arqeologiuri monacemebiT<br />
hunebs 372 w. auRiaT da gadauwviaT pitiunti<br />
(biWvinTa). hunebs ukavSirdeba biWvinTis samarovanze<br />
gamovlenili mxedarTa aTiode samarxi,<br />
dakrZalulTa specifikuri poziT da xelovnurad<br />
deformirebuli Tavis qalebiT. am tipis samarxebi
264<br />
arc IV s-mde da arc mis momdevno periodSi ar<br />
yofila aq dafiqsirebuli.<br />
4) `salvador de madiriaga da misi fantastikuri<br />
arqeologiuri romani `wminda Jirafi”<br />
(ж. `Археология Кавказа~, #2-3, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
muzeumi, Tbilisi, 2010, 163-173, rusul enaze).<br />
mimoxilulia cnobili espaneli mecnieris,<br />
kulturologis, sazogado da politikuri moRvawis,<br />
diplomatis salvador de madiriagas (1886-<br />
1978) Tavis droze gaxmaurebuli arqeologiuri<br />
romani. is daibeWda londonSi 1922 wels, iTargmna<br />
mraval enaze, maT Soris, rusulad 1928 wels.<br />
romanSi, romelsac zogjer utopiurs uwodeben,<br />
moqmedeba mimdinarobs 6922 wels, afrikul saxelmwifo<br />
eboniaSi. arqeologebi ikvleven im droisaTvis<br />
gamqral evropul civilizacias afrocentristuli<br />
poziciidan, cdiloben axsnan gabatonebuli<br />
TeTri rasisa da maTi kulturis dakninebisa<br />
da gaqrobis mizezebi. romani kargad asaxavs<br />
evropaSi arqeologiis ganviTarebis garkveul<br />
etapebs XX s-is dasawyisSi.<br />
5) `kaxeTis arqeologiuri eqspediciis dinamika~<br />
(krebuli `kavkasiis istoriisa da arqeologiis<br />
sakiTxebi~, ilias saxelmwifo universitetis<br />
gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 5-13).<br />
gaanalizebulia kaxeTis arqeologiuri eqspediciis<br />
Sedegebi, romlebic dakavSirebulia akad.<br />
wevr-kor. k.ficxelauris saxelTan. gansakuTrebiT<br />
aRsaniSnavia ior-alaznis velis II-I aTaswleulis<br />
winaurartuli saqalaqo civilizaciebi Tavisi<br />
mZlavri metalurgiuli baziTa da ganviTarebuli<br />
soflis meurneobiT.<br />
6) `caiSis ganZi~ (TanaavtorobiT; krebuli `kavkasiis<br />
istoriisa da arqeologiis sakiTxebi~, ili-
265<br />
as saxelmwifo universitetis gamomcemloba, Tbilisi,<br />
2010, 41-48).<br />
Seswavlilia sofel caiSSi sasoflo-sameurneo<br />
samuSaoebis dros SemTxveviT aRmoCenili Zv.w.<br />
III-II ss. qvevrsamarxebis kompleqsebi, maT Soris<br />
70-ze meti `kolxuri TeTri”.<br />
7) `ebraulwarweriani WurWeli yulevidan~<br />
(TanaavtorobiT; krebuli `kulturis istoriisa<br />
da Teoriis sakiTxebi. aRmosavluri krebuli~,<br />
XXVI, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 89-93).<br />
ganxilulia yulevSi (redut-kale) aRmoCenili<br />
faifuris WurWlis natexebi. WurWeli sasadilo<br />
mowyobilobis nawilia, romelic dadianebs<br />
ekuTvnoda. yuradRebas imsaxurebs TefSis mozrdili<br />
natexi, romelzedac ebrauli warwerebia.<br />
savaraudod miTiTebulia WurWlis mwarmoeblis<br />
saxeli, gvari, produqciis nomeri da igi TariRdeba<br />
XIX saukunis Sua xanebiT.<br />
8) recenzia akad. r.metrevelis wignze `ebraelebi<br />
saqarTveloSi” (`kulturis istoriisa da<br />
Teoriis sakiTxebi. aRmosavluri krebuli~, XXVI,<br />
Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 131-135).<br />
aRniSnulia, rom akad. r.metrevelis wignSi<br />
mimoxilulia ebraelebis saqarTveloSi dasaxlebisa<br />
da adgilobriv mosaxleobasTan maTi kulturuli<br />
da ekonomikuri integraciis Sedegebi,<br />
ucxoel mogzaurTa cnobebi qarTvel ebraelTa<br />
Sesaxeb.<br />
9) `paradigmatika `dasavleTi _ aRmosavleTi~<br />
da antikuri saqarTvelo~ (J. `The Caucasus & globalization~,<br />
v. 4, Issue 3-4, CA&CC Press, 161-168, inglisur<br />
enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-4, 183-191,<br />
rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).
266<br />
naSromSi ganxilulia antikuri <strong>saqarTvelos</strong><br />
politikuri da kulturuli orientaciis problemebi<br />
Zv.w. VI s.-ax.w. IV s-is CaTvliT.<br />
gamoqveynda samecniero krebuli `kulturulsaistorio<br />
Ziebani~, miZRvnili akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZis<br />
samecniero moRvaweobis 50 wlisTavisadmi<br />
(Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 281 gv.).<br />
akad.wevr-kor. g.lorTqifaniZes miRebuli aqvs<br />
amerikis ebraelTa msoflio saagentos `joinTis~<br />
granti kvlevisaTvis iudaikaSi.<br />
man monawileoba miiRo Semdegi kongresebis<br />
muSaobaSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />
_ `saqarTvelo azia-evropis TavSesayarze~<br />
(ebrauli evro-aziuri kongresi, bakuriani, 2010);<br />
_ `hunebi pitiuntSi~ (kavkasiologTa II saer-<br />
TaSoriso kongresi, Tbilisi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
liana meliqiSvili<br />
wignebi<br />
1) `eTnografiuli veli. erTaSoris urTier-<br />
Tobis problema. cnobari eqstremalur pirobebSi<br />
kvlevis Casatareblad~ (<strong>saqarTvelos</strong> eTnografiuli<br />
memkvidreobis dacvis fondi, seria: qarTveli<br />
xalxis tradiciuli kultura, Tbilisi, 2010,<br />
45 gv.).<br />
cnobari warmoadgens meTodologiur saxelmZRvanelos,<br />
romelSic axsnilia eqstremalur pirobebSi<br />
kvlevis Catarebis meTodi. eqstremalur<br />
viTarebaSi masalis mokvleva did sirTuleebTanaa<br />
dakavSirebuli. krizisul mdgomareobaSi myofi<br />
sazogadoebis umwvavesi problemebis warmoSobis<br />
mizezebis, eTnostereotipebis, socialuri ganwyobis<br />
realuri viTarebis amsaxveli masalis mopo-
267<br />
veba gvexmareba konfliqturi regionebis erovneba-<br />
TaSorisi urTierTobis analizis, urTierTdamokidebulebis<br />
gamwvavebis mizezebisa da stabilurobis<br />
miRwevebis saSualebebis ZiebaSi.<br />
2) `qorwilia. qorwili“ (TanaavtorobiT; seria:<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> istoriis saganZuri~, `universali~,<br />
Tbilisi, 2010, 41 gv.).<br />
qarTveli xalxis tradiciul saqorwino wes-<br />
CveulebaTa rogorc zogadqarTuli, ise lokalur-kuTxuri<br />
Taviseburebebis mTlianoba, aSkarad<br />
cxadyofs am institutis Zlieri genetikuri safuZvlebis<br />
arsebobas. igi naTeli gamoxatulebaa<br />
<strong>erovnuli</strong> TviTSegnebis, mentalobisa da zneobis<br />
RirebulebaTa erTianobisa. saqorwino wes-Cveulebebis<br />
TviTmyofadobam da unikalurobam, romelic<br />
gviCvenebs qarTuli tradiciis zneobriv<br />
Sinaarssa da gamomsaxvelobiT formas, saukuneebs<br />
gauZlo da Cvenamde moaRwia rogorc eris sulieri<br />
cxovrebis maCvenebelma.<br />
statiebi<br />
1) `eTnikuri situaciebis kognituri modelebi~<br />
(J. `analebi~, VI, Tbilisi, 2010, 334-352).<br />
kognituri midgoma saSualebas iZleva realuri<br />
situaciebi gaanalizdes adamianebis mier, maT<br />
safuZvelze Seqmnili myari kognituri kategoriebiT,<br />
riTac uzrunvelyofs eTnikuri dapirispirebis<br />
kognituri reprezentaciebisa da maTi moqmedebis<br />
meqanizmebis Seswavlas. es ukanaskneli ki<br />
eTnikuri jgufebis qcevis ara mxolod aRwerisa<br />
da axsnis saSualebas iZleva, aramed maTi prognozirebisa<br />
da marTvis instrumenticaa.<br />
2) `tolerantoba~ (J. `analebi~, VI, Tbilisi,<br />
2010, 186-194).
268<br />
tolerantoba aris moTmineba sxvisi azrisadmi,<br />
rwmenisadmi, qcevisadmi. tolerantoba ar aris<br />
droSi SeuzRudavi kategoria, ar aris adamianisa<br />
da sazogadoebis biosocialuri maxasiaTebeli.<br />
tolerantoba ar aris universalurad erTgvarovani<br />
kategoria. igi gansxvavdeba ara marto<br />
sxvadasxva politikur, aramed kulturul da a.S.<br />
faqtorSi, ar aris gansazRvruli droSi da sivrceSi.<br />
tolerantoba mkveTr CarCoebSi ar jdeba.<br />
is SeiZleba erT socialur garemoSi gamoixatebodes,<br />
rogorc mimtevebloba, meoreSi _ didsulovneba,<br />
mesameSi _ moTmena. amitom xdeba, rom xSirad<br />
politikuri an kulturuli stabilurobis rRvevisas<br />
irRveva tolerantobis CarCoebi da saukuneebis<br />
manZilze arsebuli fenomeni uceb icvleba<br />
da mSvidobiani Tanaarsebobis magivrad<br />
viRebT mkveTr Zaladobasa da dapirispirebas.<br />
tolerantoba, rogorc ganwyoba, nebayoflobiTi<br />
individualuri arCevania. is adamianSi yalibdeba<br />
socializaciis procesSi, aseve informaciis<br />
miRebiTa da cxovrebis piradi gamocdilebiT.<br />
3) `verbaluri komunikaciebi konfliqtur situaciaSi~<br />
(saerTaSoriso samecniero konferenciis<br />
_ „verbaluri komunikaciuri teqnologiebi - 2“<br />
masalebi, sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~,<br />
Tbilisi, 2010, 237-241).<br />
erT-erTi arxi eTnikuri winaswar uaryofiTi<br />
ganwyobis SeRwevisa socialuri urTierTobis sakiTxSi<br />
aris yoveldRiuri verbaluri komunikacia.<br />
msjeloba _ diskursi axdens socialuri realobis<br />
konstruirebas da TamaSobs mTavar rols<br />
ideodogiis Camoyalibebasa da gavrcelebaSi. polieTnikur<br />
sazogadoebaSi, diskursSi zogjer<br />
SefarviT da zogjer aSkarad erTmaneTis mimarT
269<br />
asaxaven negatiur da avlenen diskriminaciul<br />
damokidebulebas. aseTi pozicia yvelaze metad<br />
Tavs iCens eTnoteritoriuli dapirispirebis<br />
dros. amgvari kvlevis analizi ufro ukeT warmoadgens<br />
socialur situacias da xsnis winaswar<br />
uaryofiTad ganwyobili saubrebis socialur<br />
funqciasa da kognitur strategias, romelsac<br />
gamoiyenebs erTi jgufis warmomadgeneli, gamoxatavs<br />
ra Tavis mrwamss da azrs meore jgufis<br />
mimarT.<br />
akad.wevr-kor. l.meliqiSvili xelmZRvanelobda<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
mier dafinansebul proeqts `socialuri usafrTxoebis<br />
eTnikuri aspeqtebi polieTnikur sazogadoebaSi<br />
(eTnoumciresoba da samoqalaqo sazogadoeba<br />
qvemo qarTlis magaliTze)~. man monawileoba<br />
miiRo henri biolis fondis mier dafinansebul<br />
saerTaSoriso proeqtSi (skola-seminari)<br />
_ `daxurul zonaSi SeWra: sazRvrispira eTnikuroba<br />
da ekonomika”, romelic mieZRvna saz-<br />
Rvrispira regionSi mimdinare procesebis Seswavlas,<br />
agreTve savele muSaobis praqtikas.<br />
akad. wevr-kor. l.meliqiSvilma miiRo monawileoba<br />
konferenciebSi da gaakeTa moxsenebebi:<br />
_ `verbaluri komunikaciebi konfliqtur situaciaSi~<br />
(saerTaSoriso samecniero konferencia<br />
`verbaluri komunikaciuri teqnologiebi _ 2”,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti, Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ `tolerantoba da sazogadoeba~ (saerTaSoriso<br />
samecniero konferencia `xelisufleba da<br />
sazogadoeba~, <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti,<br />
Tbilisi, 2010).
270<br />
igi xelmZRvanelobda gardabnisa da marneulis<br />
raionebSi Catarebul eTnografiul eqspedicias.<br />
eqspediciis kvlevis Sedegebi da SemuSavebuli<br />
rekomendaciebi waredgina: reintegraciis<br />
sakiTxebSi <strong>saqarTvelos</strong> saelmwifo ministrs,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> parlamentis adamianis uflebaTa<br />
dacvisa da samoqalaqo integraciis komitetis<br />
Tavmjdomares, <strong>saqarTvelos</strong> saxalxo damcvels.<br />
akad.wevr-kor. l.meliqiSvilma gadaiRo 5 eTnografiuli<br />
videofilmi: `duxoborebi dmanisSi”,<br />
`svanebi dmanisSi”, `azerbaijanelebi dmanisSi”,<br />
`borCaloba”, `imedis naperwkali~. filmebSi asaxulia<br />
qvemo qarTlSi mcxovrebi eTno da konfesiuri<br />
jgufebis yofa-cxovreba, tradiciebi da<br />
problemebi. filmebis prezentacia moewyo 2010<br />
wlis 31 marts.<br />
akademiis wevr-korespondenti vladimer papava<br />
monografiebi<br />
1) `nekroekonomikis zombireba. globaluri<br />
finansur-ekonomikuri krizisis zegavlena Savi<br />
zRvis regionis qveynebze” (paata guguSvilis ekonomikis<br />
institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />
142 gv.).<br />
Seswavlilia centraluri evraziis geopolitekonomiuri<br />
problemebi. gaanalizebulia rusuli<br />
evraziizmis imperiuli xasiaTi. SeTavazebulia<br />
axali termini `centraluri kavkazia”,<br />
romelic aerTianebs centraluri aziisa da centraluri<br />
kavkasiis yofil sabWoTa respublikebs.<br />
Camoyalibebulia regionis axleburi geopolitekonomiuri<br />
xedva. ganxilulia Tanamedrove<br />
globaluri finansur-ekonomikuri krizisis umTav-
271<br />
resi safrTxe – ekonomikis zombireba. es problema<br />
gansakuTrebuli simwvaviT aisaxeba postkomunisturi<br />
kapitalizmis qveynebSi, romelTa um-<br />
Tavresi maxasiaTebeli nekroekonomikaa. nekroekonomikisa<br />
da, zogadad, ekonomikis,zombirebis problema<br />
Seswavlilia Savi zRvis regionis Tormeti<br />
qveynis magaliTze.<br />
2) igive naSromi gamoica saberZneTSi _ `ekonomikuri<br />
ganviTarebis kompleqsuri problemebi<br />
Savi zRvis regionSi: globaluri finansuri da<br />
ekonomikuri krizisis zegavlena~ (aTeni, ICBSS,<br />
2010, 92 gv., inglisur enaze).<br />
3) `gadasaxadebi da makroekonomikuri wonasworoba:<br />
lafer-keinzianuri sinTezi” (TanaavtorobiT;<br />
CA&CC Press, stokholmi, SvedeTi, 2010, 142 gv.,<br />
rusul enaze).<br />
SemoTavazebulia lafer-keinzianuri sinTezis<br />
idea da misi Sesabamisi makroekonomikuri wonasworobis<br />
modeli, romelSic erToblivi moTxovnis<br />
funqcia keinzianur principebs, xolo erToblivi<br />
miwodebis funqcia ki laferis postulatebs<br />
efuZneba. lafer-keinzianuri sinTezis pirobebSi<br />
ekonomikuri aqtiurobis amaRlebaSi da sruli<br />
dasaqmebis miRwevaSi mniSvnelovan rols, dabegvris<br />
reJimTan erTad, erToblivi moTxovna asrulebs.<br />
4) `centraluri evrazia: axleburi geopolitikuri<br />
gaazreba” (TanaavtorobiT; CA&CC Press,<br />
stokholmi, SvedeTi, 2010, 192 gv., rusul enaze).<br />
Camoyalibebulia centraluri evraziis mimarT<br />
axlebuli geopolitikuri xedva, romlis<br />
Tanaxmadac igi Sedgeba centraluri evropis, centraluri<br />
aziisa da centraluri kavkasiisagan. ev-
272<br />
raziizmisa da hartlendis imperialisturi Teoriebis<br />
sapirispirod, centraluri kavkasiisa da<br />
centraluri aziis qveynebis erTobliobis aRsaniSnavad,<br />
SemoRebulia termini `centraluri kavkazia”,<br />
rac mocemuli regionis geopolitikuri<br />
problemebis axleburad gaazrebis saSualebas iZleva.<br />
5) igive naSromi gamoica aSS-Si _ `centraluri<br />
evraziis axleburi gaazreba” (TanaavtorobiT;<br />
jon hopkinsis universitetis gamomcemloba,<br />
vaSingtoni, aSS, 2010, 144 gv., inglisur enaze).<br />
statiebi<br />
1) `postkomunisturi kapitalizmi da finansuri<br />
krizisi, anu nekroekonomiksisa da zombiekonomiksis<br />
nazavi~ (J. `Georgian International Journal of<br />
Science and Technology~, t, 2, gamoSveba 1, aSS, 2010,<br />
37-55, inglisur enaze).<br />
2) `ruseTis energetikuli politika da evrokavSiri:<br />
rogor SevcvaloT paradigma” (TanaavtorobiT;<br />
eleqtronul JurnalSi `Caucasian Review of<br />
International Affairs~, gfr, inglisur enaze, 101-111).<br />
3) `globaluri finansuri krizisi da ukrainis<br />
ekonomikis mTavari safrTxe” (eleqtronulad,<br />
veb-gverdze `International Security Forum~, lvovi, ukraina,<br />
2010, inglisur enaze).<br />
4) `kavkasiis axali koncefcia da centraluri<br />
kavkasia~ (krebuli `Археология, этнология, фольклористика<br />
Кавказа~, `meridiani”, Tbilisi, 2010, 440-<br />
441, rusul enaze).<br />
5) `centraluri kavkazia: imperiulidan demokratiuli<br />
geopolitikisaken” (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #1, 183-<br />
187, inglisur enaze).
273<br />
6) `globaluri finansuri krizisi da ekonomikuri<br />
ganviTarebis sirTuleebi centraluri kavkasiis<br />
qveynebSi” (J. `Banks and Business~, azerbaijani,<br />
2010, 27-31, inglisur enaze).<br />
7) `globaluri finansuri krizisi da nekroekonomikis<br />
zombirebis safrTxe. Teoriuli aspeqtebi”<br />
(`<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis Sromebi~, t. 8, .`siaxle~, Tbilisi, 2010,<br />
33-58).<br />
8) `omis Semdgomi <strong>saqarTvelos</strong> ekonomika: axali<br />
gamowvevebi da Zveli Secdomebi~ (wignSi `saqarTvelo<br />
– 2009. omis Semdgomi gamowvevebi da<br />
perspeqtivebi”, damoukidebel eqspertTa klubi,<br />
Tbilisi, 2010, 45-52, qarTul da inglisur enebze).<br />
9) `Tanamedrove ekonomikuri krizisis Taviseburebani<br />
ruseTSi” (TanaavtorobiT; J. `ekonomisti”,<br />
#1, Tbilisi, 2010, 5-9).<br />
10) `ekonomikuri saqmianobis Sedegebze gadasaxadebis<br />
zegavlenis Sefasebis modelebi” (TanaavtorobiT;<br />
ж. `Экономика. Налоги. Право~, #2, rf, 57-<br />
79, rusul enaze).<br />
11) `sagadasaxado ganakveTis roli erToblivi<br />
moTxovnis keinzianur modelSi” (TanaavtorobiT;<br />
ж. `Общество и экономика~, #3-4, rf, 2010,<br />
61-80, rusul enaze).<br />
12) `globaluri finansuri da ekonomikuri<br />
krizisis sirTuleebisa da safrTxeebis Sesaxeb”<br />
(paata guguSvilis ekonomikis institutis daarsebidan<br />
65-e da paata guguSvilis dabadebidan 105-e<br />
wlisTavisadmi miZRvnili saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />
konferenciis masalebis krebuli<br />
`ekonomikis aqtualuri problemebi ganviTarebis
274<br />
Tanamedrove etapze~, paata guguSvilis ekonomikis<br />
institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 140-143).<br />
13) `postkomunisturi kapitalizmis ekonomika<br />
finansuri krizisis pirobebSi” (J. `Studies in Economics<br />
and Finance”, t. 27, #2, didi britaneTi, 2010, 135-<br />
147, inglisur enaze).<br />
14) `centraluri kavkazia: postsabWoTa centraluri<br />
evraziis geopolitikis axleburi gaazreba”<br />
(krebuli `Eurasia: Prospects for Wider Cooperation~,<br />
`Sällskapet”, stokholmi, SvedeTi, 2010, gv. 187, inglisur<br />
enaze).<br />
15) `CineTi globalur ekonomikaSi: kavkasiuri<br />
xedva” (TanaavtorobiT; J. `ekonomisti”, # 1, Tbilisi,<br />
2010, 57-61, rusul enaze).<br />
16) `<strong>saqarTvelos</strong> ekonomika: postrevoluciuri<br />
ganviTareba da omis Semdgomi sirTuleebi”<br />
(wignSi `War and Revolution in the Caucasus: Georgia Ablaze”,<br />
londoni, didi britaneTi, Routledge, 2010, 105-119,<br />
inglisur enaze).<br />
17) `Savi zRvis regionis ekonomikuri gamowvevebi:<br />
globaluri finansuri krizisi da kooperacia<br />
energetikul seqtorSi” (J. `Southeast European<br />
and Black Sea Studies”, t. 10, #3, didi britaneTi, 2010,<br />
361-371, inglisur enaze).<br />
18) `globaluri finansuri da ekonomikuri<br />
krizisis mTavari gamowvevis Sesaxeb” (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe,<br />
t. 4, #2, Tbilisi, 2010, 176-179, inglisur enaze).<br />
19) `postkomunisturi nekroekonomikis zombirebis<br />
problema” (J. `Problems of Economic Transition~,<br />
t. 52, #4, aSS, 2010, 35-51, inglisur enaze).<br />
20) `makroekonomikuri wonasworoba laferkeinzianuri<br />
sinTezis pirobebSi~ (TanaavtorobiT;
275<br />
J. `ekonomisti”, #5, Tbilisi, 2010, 5-23, rusul<br />
enaze).<br />
21) `lafer-keinzianuri sinTezi da makroekonomikuri<br />
wonasworoba” (TanaavtorobiT; ж. `Общество<br />
и экономика~, #9, rf, 2010, 98-119, rusul enaze).<br />
2010 wels daibeWda akad. wevr-kor. v.papavas 57<br />
sagazeTo statia da interviu.<br />
akad.wevr-kor. v.papavam miiRo `britiS petroliumis”<br />
mier dafinansebuli granti `<strong>saqarTvelos</strong><br />
ekonomikisa da masTan dakavSirebuli sferoebis<br />
analitikuri mimoxilva” (2010-2011).<br />
akad.wevr-kor. v.papavam monawileoba miiRo:<br />
_ saerTaSoriso konferenciaSi Temaze: `Savi<br />
zRvis regioni. mimdinare problemebi da momavali<br />
gegmebi” (berlini, gfr, 2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> me-9 saerTaSoriso konferenciaSi<br />
`navTobi, gazi, energia da infrastruqtura”<br />
(Tbilisi, 2010);<br />
_ usafrTxoebis saerTaSoriso forumSi `ukrainis<br />
usafrTxoebidan evropul usafrTxoebamde.<br />
21-e saukunis gamowvevebi” (lvovi, ukraina, 2010);<br />
_ bakurianSi Catarebul Tbilisis politikuri<br />
swavlebis skolis mier organizebul sam<br />
seminarSi: `samoqalaqo da politikuri kultura”;<br />
`socialuri politika da samarTlis uzenaesoba”;<br />
`Serigebis kultura”;<br />
_ paata guguSvilis ekonomikis institutis<br />
daarsebidan 65-e da paata guguSvilis dabadebidan<br />
105-e wlisTavisadmi miZRvnil saerTaSoriso<br />
samecniero-praqtikul konferenciaSi Temaze: `ekonomikis<br />
aqtualuri problemebi ganviTarebis Tanamedrove<br />
etapze” (Tbilisi, 2010);<br />
_ saerTaSoriso konferenciaSi `qarTul-rusuli<br />
urTierTobebi: dialogis dawyebis aucileb-
276<br />
loba” (TurqeTi, stamboli, 2010), romelic moawyo<br />
konfliqtebis prevenciis evropulma centrma (niderlandebis<br />
samefo).<br />
_ saerTaSoriso konferenciaSi `sazogadoeba<br />
Tanamedrove gamowvevaTa winaSe: rusul-qarTuli<br />
forumi” (moskovi, rf, 2010), romelic moawyo evropis<br />
sabWom.<br />
2010 wlis 1 dekembers <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnul <strong>akademia</strong>Si Sedga akad.wevr-kor. v.papavas<br />
mier 2010 wels ekonomikis dargSi gamoqveynebuli<br />
wignebis prezentacia.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
avTandil silagaZe<br />
monografia, wignebi<br />
1) `ekonomikuri doqtrinebi~ (sagamomcemlo<br />
saxli `inovacia~, Tbilisi, 2010, 611 gv.).<br />
qarTul da ucxour wyaroebze dayrdnobiT,<br />
arsebuli farTo literaturis gaTvaliswinebiT,<br />
kompleqsuradaa gamokvleuli msoflioSi aRiarebuli<br />
ZiriTadi ekonomikuri doqtrinebi, romlebmac<br />
umniSvnelovanesi roli Seasrules rogorc<br />
ekonomikuri mecnierebis, aseve calkeuli<br />
qveynebis ekonomikur ganviTarebaSi. gaanalizebulia<br />
sxvadasxva qveyanaSi, maT Soris saqarTveloSi,<br />
ekonomikuri doqtrinebis warmoSobisa da<br />
ganviTarebis evoluciuri procesebi.<br />
2) `ekonomikuri doqtrinebis zogierTi saki-<br />
Txi saqarTveloSi~ (Всероссийский заочный финансовоэкономический<br />
институт, moskovi, rf, 2010, 80 gv., rusul<br />
enaze).<br />
gamokvleulia ekonomikuri doqtrinebis formirebisa<br />
da ganviTarebis sakiTxebi feodalur
277<br />
saqarTveloSi. gansakuTrebuli yuradReba eTmoba<br />
qarTuli <strong>erovnuli</strong> ekonomikuri doqtrinebis analizs.<br />
3) `<strong>saqarTvelos</strong> Tanamedrove saxelmwifo finansebi~<br />
(TanaavtorobiT; International Academy of<br />
Sciences, Education, Industry and Arts and Peninsula Un-ty,<br />
kalifornia, aSS, 2010, 36 gv., inglisur enaze).<br />
gaanalizebulia postkomunisturi <strong>saqarTvelos</strong><br />
finansuri mdgomareoba ruseTTan omis (2008<br />
w. agvisto) da msoflio finansuri krizisis fonze.<br />
gansakuTrebuli yuradReba eTmoba saxelmwifo<br />
biujetis, sagareo valebis, ucxouri daxmarebebis<br />
analizsa da Cveni qveynis ekonomikis<br />
ganviTarebis perspeqtivebs uaxloes periodSi.<br />
statiebi<br />
1) `ekonomikuri doqtrinebis aspeqtebi feodalur<br />
saqarTveloSi~ (krebuli `Историко-экономическая<br />
наука в прошлом и настоящем~, Министерство образования<br />
и науки РФ, moskovi, rf, 2010, 221-231, rusul<br />
enaze).<br />
Seswavlilia merkantilisturi, fiziokratuli<br />
da `klasikuri~ ekonomikuri doqtrinebis<br />
sxvadasxva elementi feodaluri epoqis saqarTveloSi.<br />
2) `Tanamedrove finansuri da monetaruli<br />
tendenciebi saqarTveloSi~ (J. `The Caucasus & globalization~,<br />
v. 4, Issue 1-2, CA&CC Press, 51-65, inglisur<br />
enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-4, 62-78,<br />
rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />
gaanalizebulia saqarTveloSi arsebuli makroekonomikuri<br />
tendenciebi, saxelmwifo finansebis<br />
sferoSi arsebuli mdgomareoba, monetaruli<br />
politika da sabanko sistemis problemebi.
278<br />
3) `ekonomikuri azris ganviTarebis sakiTxisaTvis<br />
feodalur saqarTveloSi~ (J. `The Caucasus<br />
& globalization~, v. 4, Issue 3-4, CA&CC Press, 57-66, inglisur<br />
enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 4, выпуск 3-<br />
4, 66-76, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />
gaanalizebulia SoTa rusTavelis, beqasa da<br />
aRbuRas, giorgi brwyinvales, vaxuSti bagrationis,<br />
vaxtang VI-is, ioane bagrationis, sulxan-saba<br />
orbelianis ekonomikur SexedulebaTa calkeuli<br />
aspeqtebi.<br />
4) `<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo finansebis zogierTi<br />
sakiTxi~ (saerTaSoriso samecniero-praqtikuli<br />
konferenciis masalebis krebuli `ekonomikis<br />
aqtualuri problemebi ganviTarebis Tanamedrove<br />
etapze~, paata guguSvilis ekonomikis<br />
institutis gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 148-150).<br />
gamovlenilia saxelmwifo finansebis sfero-<br />
Si arsebuli arasaxarbielo tendenciebi da gakeTebulia<br />
daskvna, rom mravalmiliarddolariani<br />
ucxouri daxmarebebis gareSe saqarTvelo umZimes<br />
finansur krizisSi aRmoCndeboda.<br />
5) `ekonomikuri terminebis Sinaarsobrivi datvirTvis<br />
Sesaxeb~ (J. `ekonomika da biznesi~, #6,<br />
Tbilisi, 2010, 51-58).<br />
ganxilulia zogierTi ekonomikuri terminis<br />
calkeuli aspeqti.<br />
6) `aleqsandre amilaxvaris (1750-1820) merkantilisturi<br />
ekonomikuri Sexedulebebi~ (meore saerTaSoriso<br />
samecniero konferenciis masalebi,<br />
suxiSvilis universiteti, 2010, gori).<br />
gamokvleulia al.amilaxvaris mosazrebebi<br />
vaWrobis, miwaTmoqmedebis, militarizaciis Sesaxeb<br />
da gakeTebulia daskvna, rom igi, ZiriTadad,
279<br />
merkantilistur poziciebze idga, Tumca misi<br />
calkeuli gamonaTqvamebi `klasikur~ (m.S. fiziokratul)<br />
ideebsac Seicavs.<br />
gadacemulia dasabeWdad `<strong>saqarTvelos</strong> socialur-ekonomikuri<br />
ganviTarebis programa~.<br />
akad.wevr-kor. a.silagaZe monawileobs saerTa-<br />
Soriso grantiT gaTvaliswinebul proeqtSi `<strong>saqarTvelos</strong><br />
socialur-ekonomikuri ganviTarebis<br />
programa~ (mdgradi ganviTarebis saerTaSoriso<br />
fondi – saqarTvelo).<br />
man 2010 w. monawileoba miiRo msoflio bankis<br />
TaosnobiT berlinSi Catarebuli saerTaSoriso<br />
konferenciis muSaobaSi. konferencia mieZRvna<br />
inovaciuri siaxleebis danergvas ekonomikaSi.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
konstantine ficxelauri<br />
statiebi<br />
1) `samxreT kavkasiis centraluri nawilis<br />
Zv.w. II-I aTaswleulebis arqeologiuri kulturebis<br />
qronologiisa da periodizaciis kvlevis<br />
procesi~ (krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />
Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, rusul<br />
enaze; qarTul enaze daibeWda a.ramiSvilisadmi<br />
miZRvnil krebulSi).<br />
mniSvnelovani koreqtivebia Setanili kavkasiis<br />
qronologia-periodizaciis kvlevis istoriaSi<br />
da mocemulia misi swori interpretacia.<br />
2) `kavkasiis brinjaos xanis qronologiisa da<br />
periodizaciis terminologiis zogierTi sakamaTo<br />
sakiTxi~ (krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />
Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, 243-245,<br />
rusul enaze).
280<br />
axleburad aris gaazrebuli es problema da<br />
pirvelad kavkasiologiur mecnierebaSi mocemulia<br />
brinjao-rkinis xanis arqeologiur kulturaTa<br />
ganviTarebis safexurebis dasabuTebuli<br />
gansazRvra aswlovani monakveTebis farglebSi.<br />
3) `saxelmwifoebrivi struqturis Camoyalibebis<br />
safexurebi samxreT kavkasiis centralur<br />
nawilSi~ (kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis<br />
masalebi, Tbilisi, 2010, sruli teqsti gadaeca<br />
dasabeWdad germaniaSi kavkasiologiur Jurnal<br />
`georgika~-s).<br />
dasabuTebulia aRmosavleT <strong>saqarTvelos</strong> teritoriaze<br />
kolxeTis samefos Tanadrouli, Zv.w. II<br />
aTaswleulis meore naxevrisa da Zv.w. I aTaswleulis<br />
sawyisi saukuneebis civilizaciis arsebobis<br />
SesaZlebloba.<br />
4) `uZvelesi qarTuli civilizaciis kera samxreT<br />
kavkasiaSi~ (J. `Археология Кавказа~, <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> muzeumi, Tbilisi, 2010, rusul<br />
enaze).<br />
naSromi eZRvneba ivris zeganze aRmoCenil<br />
Zv.w. II-I aTaswleulebis protoqalaquri dasaxlebebis<br />
adgilis gansazRvras garemomcvel samyaroSi.<br />
5) `aRmoCnda Zveli qarTuli qalaqi xoranTa~<br />
(krebuli `Археология, этнология и фольклористика<br />
Кавказа~, `meridiani~, Tbilisi, 2010, rusul enaze).<br />
6) `kaxeTis arqeologiuri eqspediciis kvleva-<br />
Ziebis dinamika~ (J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo<br />
universitetis gamomcemloba, Tbilisi, 2010,<br />
6-9).<br />
7) `kavkasiis Zv. w. VI-I aTaswleulebis arqeologiuri<br />
kulturebis kvlevis mravalwliani
281<br />
perspeqtiva ilias saxelmwifo universitetSi~ (J.<br />
`xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />
gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 18-30).<br />
konkretuladaa ganxiluli yvela is problema,<br />
romelic kavkasiis uZvelesi warsulis<br />
kvlevis TvalsazrisiT prioritetuladaa miCneuli.<br />
8) `mniSvnelovani arqeologiuri aRmoCena kaxeTSi~<br />
(J. `xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />
gamomcemloba, Tbilisi, 2010).<br />
dasabuTebulia ivris marcxena napirze uZvelesi<br />
qarTuli qalaqis xoranTis aRmoCenis didi<br />
mniSvneloba <strong>saqarTvelos</strong> antikuri da adreSuasaukuneebis<br />
istoriisaTvis.<br />
9) `nazarlebis samarovnis morfologia~ (J.<br />
`xornabuji~, I, ilias saxelmwifo universitetis<br />
gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 107-122).<br />
aRwerilia unikaluri SemTxveva, rodesac<br />
Zv.w. XIII s. samarxebs, romlebic mtris mier iqna<br />
gaZarculi, adgilobrivi mosaxleoba miwis didi<br />
zvinuliT faravs misi Semdgomi dacvis mizniT da<br />
mas saukuneebis ganmavlobaSi patronobs rogorc<br />
udides siwmindes.<br />
10) `dasaSvebia Tu ara samxreT kavkasiis centraluri<br />
nawilis Zv.w. II-I aTaswleulebis arqeologiur<br />
kulturaTa eTnizacia~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis moambe, t. 4, #3,<br />
153-158, inglisur enaze).<br />
arqeologiur kulturaTa dakavSireba konkretul<br />
eTnikur warmonaqmnebTan istoriuli mecnierebis<br />
umTavresi mizania. samxreT kavkasiis centraluri<br />
nawilis II-I aTaswleulebis arqeologiuri<br />
kulturebisa da maTi lokaluri variantebis<br />
gavrcelebis sazRvrebi dakavSirebulia
282<br />
qarTuli werilobiTi wyaros monacemebTan, sadac<br />
mocemulia istoriul-geografiuli cnobebi qar-<br />
Tvel tomTa gansaxlebis Sesaxeb. maTi Tanxvedra<br />
dasaSvebs xdis, daisvas sakiTxi konkretuli arqeologiuri<br />
kulturebis eTnizaciasTan dakavSirebiT.<br />
gamoqveynda krebuli `kavkasiis istoriisa da<br />
arqeologiis sakiTxebi~, romelic mieZRvna akad.<br />
wevr-kor. k.ficxelauris dabadebis 80 wlisTavs<br />
(ilias saxelmwifo universiteti, Tbilisi, 2010).<br />
akad.wevr-kor. k.ficxeluri redaqtoria mis<br />
mier daarsebuli ori Jurnalisa: `Археология Кавказа~,<br />
#2-3 (gamosca <strong>saqarTvelos</strong> erovnulma muzeumma)<br />
da `xornabuji~, I (gamosca ilias saxelmwifo<br />
universitetma).<br />
akad.wevr-kor. k.ficxelurma monawileoba mii-<br />
Ro kavkasiologTa II saerTaSoriso kongresis da<br />
saerTaSoriso samecniero konferenciis _ `arqeologia,<br />
eTnologia, folkloristika~ muSaobaSi.<br />
ilias saxelmwifo universitetSi man daafuZna<br />
`kavkasiis uZvelesi sazogadoebis sociologiuri<br />
anTropologiis kvlevis laboratoria~,<br />
romlis programaSia kavkasiis uZvelesi sazogadoebis<br />
socialur-ekonomikuri kvleva interdisciplinaruli<br />
mecnierebebis farTo speqtris fonze.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
akademiuri sabWos 2010 wlis 5 Tebervlis #4<br />
dadgenilebiT akad.wevr-kor. k.ficxeluri damtkicda<br />
arqeologiuri kvlevis droebiTi saeqsperto<br />
komisiis Tavmjdomared axalmSeneblobeb-<br />
Tan dakavSirebiT.<br />
akad.wevr-kor. k.ficxelauri xelmZRvanelobda<br />
kaxeTSi Zv.w. II aTaswleulis miwurulis nazarlebis<br />
naqalaqarisa da antikuri da adreSuasau-
283<br />
kuneebis <strong>saqarTvelos</strong> uZveles qalaq xoranTis<br />
samganzomilebian lazerul agegmvas, rac siaxlea<br />
<strong>saqarTvelos</strong> uZvelesi Zeglebis fiqsaciis TvalsazrisiT.<br />
man daamyara kavSirebi:<br />
_ miunxenSi (gfr) ZeglTa dacvis bavariis<br />
saxelmwifo departamentis arqeologiuri prospeqtusis<br />
profesor iorg fasbinderTan, romelic<br />
axali meTodikiT muSaobs ZeglTa siRrmiseul<br />
kvlevaze mTeli msoflios masStabiT. aRniSnuli<br />
pirovneba mowveuli iyo saqarTveloSi arqeologiur<br />
ZeglTa gasacnobad, ris Sedegadac ilias<br />
saxelmwifo universitetis seismuri monitoringis<br />
centrTan gaformda xelSekruleba 2011 wels kaxeTis<br />
remdenime arqeologiur Zeglze erToblivi<br />
samuSaoebis Catarebis Taobaze.<br />
_ Sveicariis friburis universitetis dedamiwis<br />
Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis arqeometriis<br />
laboratoriis profesorTan vinsent<br />
serneelTan. miRweulia SeTanxmeba ivris zeganze<br />
adreuli rkinis warmoebis problemebTan dakavSirebiT<br />
2011 wlidan daiwyos erToblivi samuSaoebi.<br />
akademiis wevr-korespondenti daviT Carkviani<br />
statiebi<br />
1) `retrospeqtuli azrovneba rogorc momxdari<br />
movlenis specifikuri Sefaseba~ (Salva<br />
CxartiSvilis dabadebidan 100 wlisTavisadmi mi-<br />
ZRvnili dimitri uznaZis fsiqologiis institutis<br />
Sromebis krebuli `fsiqologia~, XXII, `universali~,<br />
Tbilisi, 2010, 219-229).<br />
retrospeqtuli azrovnebis TaviseburebaTa<br />
Seswavla amJamadac mkvlevarTa didi interesis
284<br />
sagania. es fsiqikuri movlena gamoxatavs adamianis<br />
darwmunebulobas, rom warsulSi sakmaod<br />
naTeli iyo is, rac SemdgomSi namdvilad ganxorcielda.<br />
retrospeqtuli azrovnebis ganmsaz-<br />
Rvreli fsiqikuri meqanizmebis Sesaxeb SemuSavebulia<br />
garkveuli koncefturi midgomebi. `SerCeviTi<br />
moZebna-midgomis~ Tanaxmad, adamiani iTvaliswinebs<br />
garemoSi da sakuTar mexsierebaSi arsebul<br />
gansjis obieqtTan dakavSirebul movlenaTa<br />
monacemebs. imis gamo, rom garemo da TviT<br />
mexsierebac mravalmxriv informacias Seicavs,<br />
subieqtis mier warmoebul msjelobaSi monacemTa<br />
seleqciis swrafi da naklebad gacnobierebuli<br />
procesi iwyebs amoqmedebas. xazgasmulia isic,<br />
rom am SemTxvevaSi xdeba miRebuli Sedegis<br />
sawinaaRmdego informaciis ugulebelyofa, rac<br />
TviT mexsierebaSi subieqtis aSkarad mikerZoebuli<br />
formiT Warb darwmunebulobaSi mJRavndeba.<br />
Tavis mxriv, `monacemTa Sefasebis~ hipoTeza gulisxmobs<br />
imas, rom laboratoriul pirobebSi<br />
subieqti monacemebis saTanado aspeqtebis erTobliv<br />
WrilSi gaTvaliswinebisken aris mimarTuli.<br />
am konceftur midgomaSi isic aris gaTvaliswinebuli,<br />
rom miRebuli Sedegi raime movlenisadmi<br />
subieqtis pirveladi varaudis mizezobrivi<br />
formis `asimilacias~ ganapirobebs, rac, saboloo<br />
jamSi, retrospeqtuli SefasebisTvis damaxasiaTebel<br />
kognitur Secdomebs iwvevs. retrospeqtuli<br />
azrovnebis TaviseburebaTa Seswavlis Teoriuli<br />
Rirebuleba imaSia, rom misi ganmapirobebeli<br />
fsiqikuri meqanizmebis gaTvaliswineba mouqnel,<br />
tlanq gansjasTan SedarebiT ufro moqnili,<br />
mravalganzomilebiani msjelobis kanonzomierebaTa<br />
dadgenisa da misi realobasTan Sesatyvisi
285<br />
axsnis SesaZleblobas iZleva. retrospeqtuli azrovneba,<br />
rogorc `saRi azris~ gamomxatveli movlena,<br />
socialuri garemosadmi Seguebis erT-erT<br />
mniSvnelovan faqtorad unda miviCnioT. konkretulad<br />
ki misi, rogorc fsiqikuri fenomenis, daniSnuleba<br />
SemdegSi mdgomareobs: awmyos TvalsazrisiT<br />
warsulis Sefaseba mxolod postfaqtum<br />
aris `swori~, amas ki adamiani SecdomaSi Sehyavs.<br />
misi Tavidan acileba mxolod retrospeqtuli<br />
azrovnebis funqcionirebis kanonzomierebaTa Seswavlis<br />
safuZvelzea SesaZlebeli.<br />
2) `sixSireobriv da albaTur Sefasebebze situaciuri<br />
ganwyobis zemoqmedeba~ (J. `<strong>saqarTvelos</strong><br />
fsiqologiis macne~, #1, Tbilisi, 2010, 108-123).<br />
ganwyobis eqsperimentul fsiqologiaSi sagnebisa<br />
da movlenebis asimilaciuri da kontrastuli<br />
Sefasebis kanonzomierebebi mravalmxriv<br />
aris Seswavlili. sakuTriv perceftul SefasebaTa<br />
safuZvlad mdebare ganwyobis funqcionirebaSi<br />
etalonur sidideTa (magaliTad, sensomotorul<br />
velSi e.w. `bazis-etaloni~ da adaptaciis<br />
done) mniSvnelovani rolia naCvenebi. amave dros,<br />
faqtobrivad, ugulebelyofilia adamianis mier<br />
ganusazRvrelobis pirobebSi albaTuri da raodenobrivi<br />
Sinaarsis mqone Sefasebebis kvleva,<br />
rac eqsperimentuli Seswavlis sagans warmoadgens.<br />
gamokvleva raodenobriv da albaTur Sefasebebze<br />
situaciuri etalonebis zemoqmedebas<br />
exeba. Teoriuli varaudi imaSi mdgomareobda, rom<br />
orive saxis SefasebiTi msjeloba subieqtis<br />
aqtualuri situaciuri ganwyobiT unda iyos<br />
gansazRvruli. situaciuri ganwyobis cdiseuli<br />
manipulacia eqsperimentul viTarebaSi saTanado<br />
etalonuri sididis SemotaniT ganxorcielda.
286<br />
miRebulma cdiseulma Sedegma aCvena: 1) rogorc<br />
mosalodneli iyo, cdispirTa mier gakeTebuli<br />
raodenobrivi (magaliTad, qveynebis populacia)<br />
da albaTuri (magaliTad, sikvdilianobis mizezebi)<br />
Sefasebebi saTanado statistikuri maCveneblebisgan<br />
mniSvnelovnad gansxvavebuli aRmoCnda;<br />
2) Sefasebis saTanado etalonis Semotanam, alba-<br />
Tur SefasebasTan SedarebiT, raodenobriv Sefasebaze<br />
ufro didi zemoqmedeba moaxdina; 3) raodenobrivi<br />
obieqtebis (magaliTad, ama Tu im qveyanaSi<br />
mcxovrebTa raodenoba) cdispirTa umravlesobam<br />
mxolod qveynis teritoriis sididis mixedviT<br />
Seafasa da realur raodenobas saTanado<br />
angariSi ar gauwia, rac adamianisTvis damaxasia-<br />
Tebel SefasebiT tendenciurobaze migviTiTebs.<br />
akademiis wevr-korespondenti leo Ciqava<br />
statiebi<br />
1) `adamianuri (SromiTi) resursebi da maTi<br />
gamoyeneba~ (krebulSi `samegrelos bunebrivi resursebi<br />
da maTi gamoyenebis perspeqtivebi“, saqar-<br />
Tvelos sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis<br />
Semswavleli centri, Tbilisi, 2010, 254-271).<br />
faqtobrivi monacemebis gaanalizebis safuZvelze<br />
gakeTebulia daskvna imis Taobaze, rom<br />
SromiTi resursebi samegreloSi, ise rogorc<br />
qveynis TiTqmis yvela sxva regionSi, arasrulad<br />
(uyairaTod) gamoiyeneba, rac did zarals ayenebs<br />
qveyanas da aferxebs mosaxleobis keTildReobis<br />
amaRlebas. viTarebis normalizebisTvis aucilebelia<br />
regionis aRorZineba misi maprofilebeli<br />
dargebis, fermeruli meurneobebis, mcire da<br />
saSualo biznesis daCqarebuli ganviTarebis gziT
287<br />
da amis kvalobaze axali samuSao adgilebis<br />
Seqmna.<br />
2) `Sromis mwarmoeblurobis zrdis ekonomikuri<br />
kanonis moqmedebis Taviseburebani globalizaciis<br />
pirobebSi~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis Sromebi, t. 8, gamomcemloba<br />
„siaxle“, Tbilisi, 2010, 14-32).<br />
Sromis mwarmoeblurobis zrdis saerTo ekonomikuri<br />
kanonis globalizaciis pirobebSi moqmedebis<br />
Taviseburebebia: sivrciseuli arealis gafarToeba,<br />
Sromis mwarmoeblurobis zrdis manamde<br />
miuRweveli masStabebi; intensiuroba, Sromis<br />
mwarmoeblurobis donis msazRvrelTa Soris sayovelTao<br />
urTierTkavSiri; Sromis mwarmoeblurobis<br />
amaRlebis faqtorTa Soris axleburi ur-<br />
TierTdamokidebuleba; teritoriuli erTeulebis<br />
mixedviT Sromis mwarmoeblurobis miRweul doneTa<br />
gamoTanabrebis tendencia; Sromis mwarmoeblurobis<br />
amaRlebis determinantebis axal TvisebriobaSi<br />
gadasvla da sxv.<br />
3) `<strong>saqarTvelos</strong> demografiuli portreti<br />
msoflios mosaxleobis aRwarmoebis saerTo kanonzomierebaTa<br />
Suqze~ (<strong>saqarTvelos</strong> biznesis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiisa da <strong>saqarTvelos</strong> humanitarul-ekonomikuri<br />
universitetis erToblivi moambe,<br />
##13, 14, „meridiani“, Tbilisi, 2010, 25-33).<br />
saqarTvelo amJamad ganicdis mwvave demografiul<br />
kriziss. misi ZiriTadi maxasiaTeblebia: Sobadobis<br />
mkveTri dacema; mokvdaobis jer kidev<br />
maRali done da mosaxleobis ricxovnobis absoluturi<br />
bunebrivi kleba (depopulacia), rac<br />
gadaSenebiT emuqreba da seriozul safrTxes uqmnis<br />
qarTuli eTnosis genofonds. demografiul<br />
viTarebas amwvavebs demografiuli daberebis ma-
288<br />
Rali (15%) donec. igi zrdis demografiul datvirTvas<br />
da amZafrebs TaobaTa Soris dapirispirebas.<br />
4) `mwvave demografiuli viTareba saqarTveloSi<br />
da misi normalizebis RonisZiebaTa sistema~<br />
(TanaavtorobiT; J. „ekonomisti~, #1, paata guguSvilis<br />
ekonomikis institutis gamomcemloba,<br />
Tbilisi, 2010, 9-15).<br />
saqarTveloSi arsebuli mwvave demografiuli<br />
viTarebis normalizebis RonisZiebaTa Soris aRsaniSnavia:<br />
ojaxSi optimaluri odenobiT Svilebis<br />
yolis moTxovnilebis formireba da Sesabamisi<br />
reproduqciuli ganwyobisa da qcevis Camoyalibeba;<br />
SvilTa sasurveli raodenobis praqtikuli<br />
realizacia; qmediT RonisZiebaTa ganxorcieleba<br />
iseTi socialuri anomaliebis winaaRmdeg,<br />
rogoricaa _ narkomania, prostitucia, homoseqsualizmi,<br />
loToba da sxv.<br />
5) `zogierTi sadiskusio ekonomikuri terminis<br />
Sinaarsobrivi datvirTvis sakiTxisaTvis~ (J.<br />
„ekonomika da biznesi“, #5, Tsu-s gamomcemloba,<br />
Tbilisi, 2010, 29-44).<br />
gadmocemulia ukanasknel periodSi avtoris<br />
nafiqral-naazrevi zogierTi sadiskusio ekonomikuri<br />
terminis (ekonomikurad aqtiuri da araaqtiuri<br />
mosaxleoba, mosaxleobis ekonomikuri aqtiurobis<br />
done, dasaqmebuli, TviTdasaqmebuli,<br />
umuSevari, umuSevrobis done, samuSao Zala, SromiTi<br />
resursebi da sxv.) formulirebisadmi maTi<br />
Sinaarsobrivi datvirTvis adekvaturobis Sesaxeb.<br />
6) `mwvave demografiuli viTareba kavkasionis<br />
mTianeTSi da misi normalizebis RonisZiebaTa<br />
sistema~ (krebulSi „<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />
ganviTarebis problemebi da ma-
289<br />
Ti gadaWris gzebi“, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong>, Tbilisi, 2010, 41-62).<br />
gaanalizebulia ukiduresad mwvave demografiuli<br />
viTareba yazbegis, duSeTis, axmetis, TianeTis,<br />
ambrolauris, onis, cageris, lentexis,<br />
mestiis raionebSi da SeTavazebulia rekomendaciebi<br />
misi ramdenadme normalizebis uzrunvelsayofad.<br />
amis xelSemwyob faqtorTa Soris avtori<br />
xazs usvams mosaxleobis gamravlebis materialur<br />
stimulirebas, sacxovrisiT uzrunvelyofas,<br />
sagadasaxado SeRavaTebs, umuSevrobis aRmofxvras,<br />
ufaso samedicino daxmarebasa da ganaTlebas,<br />
socialur-kulturuli donis amaRlebas, infrastruqturis<br />
ganviTarebas.<br />
7) `SromiTi resursebi da maTi gamoyeneba~<br />
(krebulSi „mcxeTa-mTianeTis bunebrivi resursebi<br />
da maTi gamoyenebis perspeqtivebi’’, <strong>saqarTvelos</strong><br />
sawarmoo Zalebisa da bunebrivi resursebis Semswavleli<br />
centri, Tbilisi, 2010, 342-360).<br />
gaanalizebulia SromiTi resursebis formirebisa<br />
da gamoyenebis mxriv mcxeTa-mTianeTis regionSi<br />
arsebuli mdgomareoba da gakeTebulia<br />
daskvna maTi araracionaluri (mxolod nawilobrivi)<br />
gamoyenebis Sesaxeb, rac naTlad Cans ekonomikurad<br />
aqtiuri mosaxleobis dasaqmebis dabali<br />
da umuSevrobis maRali donidan. ZiriTadad<br />
amiTaa ganpirobebuli iseTi negatiuri socialurekonomikuri<br />
Sedegebi, rogoricaa: ekonomikuri potencialis<br />
arasruli gamoyeneba, materialuri danakargebi,<br />
siRaribis zrda, demografiuli viTarebis<br />
gauareseba, mosaxleobis intensiuri migracia,<br />
kadrebis diskvalifikacia da sxv.<br />
akad.wevr-kor. l.Ciqavam gaakeTa moxsenebebi:
290<br />
_ `mwvave demografiuli viTareba <strong>saqarTvelos</strong><br />
mTianeTSi da misi negatiuri socialurekonomikuri<br />
Sedegebi~ (<strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqoSi,<br />
2010);<br />
_ `zogierTi ekonomikuri terminis formulirebisa<br />
da Sinaarsobrivi datvirTis urTierTmimarTebis<br />
sakiTxisTvis~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis sadiskusio klubis sxdomaze,<br />
2010);<br />
_ `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTSi demografiuli<br />
viTarebis normalizebis RonisZiebani~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> erovnul <strong>akademia</strong>sTan arsebuli<br />
mTianeTis problemebis kompleqsuri Seswavlis<br />
komisiis sxdomaze, 2010);<br />
_ `guguSvili _ qarTuli ekonomikuri mecnierebis<br />
raindi~ (<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikur <strong>mecnierebaTa</strong><br />
akademiis samecniero konferenciaze, romelic<br />
mieZRvna akad. paata guguSvilis dabadebis<br />
105 wlisTavs, gamoqveynebulia JurnalSi „ekonomika<br />
da biznesi“, #5, 2010);<br />
_ `demologia da misi kanonTa sistema~ (<strong>saqarTvelos</strong><br />
mwignobarTa asociaciaSi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti joni xecuriani<br />
statia<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />
uflebamosileba adamianis ZiriTadi uflebebis<br />
dacvis sferoSi~ (J. `sakonstitucio sasamarTlos<br />
mimoxilva~, #4, baTumi, 2010, qarTul da inglisur<br />
enebze).<br />
gamokvleulia Teoriuli da praqtikuli<br />
sakiTxebi <strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />
erT-erTi mniSvnelovani uflebamosilebisa,
291<br />
romelic dakavSirebulia <strong>saqarTvelos</strong> konstituciiT<br />
aRiarebuli adamianis ZiriTadi uflebebis<br />
dacvasTan. gaanalizebulia am sferoSi <strong>saqarTvelos</strong><br />
kanonmdeblobaSi bolo dros ganxorcielebuli<br />
cvlilebebi, konstituciuri marTlmsajulebis<br />
praqtika, <strong>saqarTvelos</strong> sakonstitucio sasamarTlos<br />
mier adamianis uflebaTa evrokonvenciisa<br />
da adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos<br />
precedentuli samarTlis gamoyenebis<br />
gamocdileba. dasabuTebulia winadadebebi saqar-<br />
Tvelos sakonstitucio sasamarTlos am uflebamosilebis<br />
sakanonmdeblo regulirebisa da misi<br />
ganxorcielebis praqtikis Semdgomi srulyofis<br />
Taobaze.<br />
akad.wevr-kor. j.xecuriani 2010 w. moxsenebiT<br />
_ `konstituciuri SeTanxmeba da religiuri gaer-<br />
Tianebebis samarTlebrivi statusis zogierTi sakiTxi<br />
saqarTveloSi~ gamovida `oslo koaliciisa~<br />
da kavSiri `XXI-e saukune~-s mier TbilisSi<br />
gamarTul saerTaSoriso konferenciaze `religiuri<br />
organizaciebis statusi saqarTveloSi _<br />
gamowvevebi da perspeqtivebi~.<br />
2010 wels garkveuli muSaoba Caatares sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebasTan arsebulma<br />
dargobrivma komisiebma.<br />
istoriis arqeologiisa da eTnologiis komisia.<br />
gamoqveynda:<br />
1) ortomeuli `<strong>saqarTvelos</strong> istoria toponimiaSi~<br />
(`universali~, Tbilisi, 2010; redaqtori<br />
akad. d.musxeliSvili; Semdgenlebi: d.berZeniSvili,<br />
m.surgulaZe, m.kandelaki, g.WeiSvili, c.kiRuraZe,<br />
l.eZgveraZe).
292<br />
2) `saqarTvelo. XX saukunis 90-iani wlebi.<br />
qronikebi~; wigni I – 1991 weli, wigni II – 1992 weli<br />
(`universali~, Tbilisi, 2010; Semdgenlebi:<br />
m.samsonaZe – redaqtori, g.maisuraZe, a.dauSvili,<br />
n.TomaZe, m.TadumaZe).<br />
3) krebuli `Sida qarTlis osebis istoriis<br />
zogierTi sakiTxi~ (`universali~, Tbilisi, 2010,<br />
rusul enaze; redaqtori akad. d.musxeliSvili).<br />
4) `<strong>saqarTvelos</strong> istoriis zogierTi sakiTxi<br />
rusul istoriografiaSi~ (`universali~, Tbilisi,<br />
2010, rusul enaze; redaqtori akad. d.musxeli-<br />
Svili, avtorebi: z.papasqiri, m.samsonaZe, a.bendianiSvili,<br />
a.dauSvili).<br />
5) 2009 wels gamocemuli krebulis `<strong>saqarTvelos</strong><br />
istoriis zogierTi sakiTxi somxur istoriografiaSi~<br />
inglisuri Targmani – `Same issues of<br />
Georgian histori in Armenian historiography~ (redaqtori<br />
akad. d.musxeliSvili; `universali~, Tbilisi, 2010,<br />
inglisur enaze).<br />
Catarda:<br />
_ prof. mayvala naTmelaZis dabadebis 80<br />
wlisTavisadmi miZRvnili saiubileo sxdoma;<br />
_ `sademonstracio dRe~. mosmenil iqna akad.<br />
wevr-kor. l.meliqiSvilis moxseneba `socialuri<br />
usafrTxoebis eTnikuri aspeqtebi polieTnikur<br />
sazogadoebaSi. eTnoumciresoba qvemo qarTlis<br />
magaliTze~;<br />
_ giorgi gigauris naSromis `faruli niSnebi~<br />
ganxilva-prezentacia;<br />
_ ist.mecn.doqt. j.odiSelis wignis _ `istoriul-publicisturi<br />
narkvevebi~ prezentacia;<br />
_ cnobili qarTveli istorikosis levan musxeliSvilis<br />
dabadebis 110 wlisTavisadmi miZRvnili<br />
saiubileo sxdoma;
293<br />
_ prof. givi jamburias dabadebis 85 wlis-<br />
Tavisadmi miZRvnili saiubileo sxdoma.<br />
kavkasiis qveynebTan samecniero TanamSromlobis<br />
komisia.<br />
`kavkasiis fondTan~ erTad Catarda:<br />
_ samecniero konferencia `kavkasiis xalxTa<br />
masobrivi gasaxlebebi XIX-XX saukuneebSi~, romelic<br />
mieZRvna kavkasiis xalxTa istoriaSi umZimes<br />
tragikul movlenebs (Tbilisi);<br />
_ CerqezTa tragediis xsovnis saRamo `XIX<br />
saukunis kavkasiis istoriis furclebi~ (Tbilisi);<br />
_ sxdoma goris universitetis istoriisa da<br />
arqeologiis saswavlo-samecniero centrSi; mosmenil<br />
iqna `kavkasiis fondis~ prezidentisa da komisiis<br />
TanaTavmjdomaris g.RambaSiZis moxsenebebi:<br />
`qarTuli kulturis Zeglebi CrdiloeT kavkasiis<br />
qveynebSi~ da `<strong>saqarTvelos</strong> mefis vaxtang VI-is<br />
akldamis saidumlo (q.astraxanis RvTismSoblis<br />
miZinebis taZari)~.<br />
_ saerTaSoriso samecniero konferencia `kavkasiis<br />
arqeologia, eTnologia, folkloristika~,<br />
XII (Tbilisi, gori, vani), romelic mieZRvna akademikos<br />
oTar lorTqifaniZis xsovnas.<br />
gamoqveynda konferenciis moxsenebaTa mokle<br />
Sinaarsebis krebuli `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />
folkloristika~ (`meridiani~, Tbilisi,<br />
2010, rusul enaze).<br />
_ simon janaSias dabadebis 110 wlisTavisadmi<br />
miZRvnili saiubileo samecniero sesia.<br />
komisiisa da `kavkasiis fondis~ wardgenis<br />
safuZvelze cnobili daRestneli mecnieri, filologiis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> doqtori, profesori, ruse-<br />
Tis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis namdvili wevri haji
294<br />
hamzaTovi arCeul iqna <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis ucxoel wevrad.<br />
aRsaniSnavia Sua saukuneebis saqarTvelo-da-<br />
Restnis istoriul urTierTobaTa unikaluri Zeglis,<br />
X-XI saukuneebis mijnis qristianuli taZris<br />
_ daTunas saremonto-sarestavracio samuSaoebSi<br />
Tanamonawileoba.<br />
filosofiis, fsiqologiisa da politologiis<br />
problemaTa komisia.<br />
komisiam ganixila <strong>saqarTvelos</strong> universitetebisa<br />
da samecniero dawesebulebebis wliuri angariSebi.<br />
komisiam momijnave dargebTan qmediTi<br />
kavSiris SenarCuneba-ganmtkicebis mizniT miiRo<br />
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis profesorTa winadadeba da<br />
daaarsa `ioane petriwis saxelobis filosofiuri<br />
seminari~.<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofilebaSi<br />
Catarda 10 sxdoma. ganxilul iqna ganyofilebis<br />
wevrebis, samecniero dawesebulebaTa da umaRles<br />
saswavlebelTa 2009 wlis saqmianobis angariSebi;<br />
mieniWa gamoCenil qarTvel mecnierTa saxelobiTi<br />
premiebi (ivane javaxiSvilis, giorgi CubinaSvilis,<br />
giorgi meliqiSvilis); gamovlinda saukeTeso<br />
samecniero dawesebuleba (paata guguSvilis<br />
ekonomikis instituti); moismenil iqna Semdegi<br />
samecniero moxsenebebi da gaewia rekomendacia<br />
akademiur sabWoze warsadgenad: `balatunusis<br />
orenovani warwera~ (akad.wevr-kor. z.aleqsiZe),<br />
`Suamdinaruli civilizaciis eqspansia kavkasiaSi<br />
Zv.w. VI-IV aTaswleulebSi~ (akad.wevr-kor. k.ficxelauri),<br />
`georgievskis traqtati~ da osmaleTi~<br />
(prof. m.svaniZe), `biblia samyaros Seqmnaze da
295<br />
Tanamedrove Teoriebi~ (prof. Salom daviTi).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
ucxoeli wevrobis asarCev kandidatebad ganyofilebam<br />
waradgina prof. stiven f.jonsi da<br />
Cveni Tanamemamule, uzbekeTis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
akademikosi edvard rTvelaZe.<br />
2010 wels aRiniSna akad. giorgi Citaias dabadebis<br />
120, akad. simon janaSias dabadebis 110 da<br />
akad. andria afaqiZis dabadebis 95 wlisTavi.<br />
enis, literaturisa da xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebaSi<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis gaerTianebuli<br />
iyo 16 wevri, maT Soris 4 akademikosi da 12 wevrkorespondenti.<br />
saangariSo periodSi ganyofilebis wevrebis<br />
mier gamoqveynebulia 9 monografia da wigni, 5<br />
saxelmZRvanelo, 27 samecniero statia.<br />
akademikosi merab merabiSvili<br />
2010 wels Seqmna ramdenime portreti, maT<br />
Soris, saxelganTqmuli qarTveli fizikosis, akademikos<br />
elefTer andronikaSvilis biusti, romelic<br />
daidga misive saxelobis fizikis institutSi<br />
da popularuli qarTveli msaxiobis ipolite<br />
xviCias Zegli.
296<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
avTandil arabuli<br />
wigni<br />
`qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni~, II<br />
tomi (gani) (axali redaqciis mTavari redaqtori,<br />
`meridiani~, 1680 gv.).<br />
tomi warmoadgens 1951 wels gamocemuli qeglis<br />
gadamuSavebul redaqcias. daemata 10000-mde<br />
axali saleqsikono erTeuli, dazustda da daixvewa<br />
arsebuli saleqsikono statiebis mniSvnelobani<br />
da ganmartebani, ufro unificirebuli<br />
gaxda gramatikuli, stilistikuri, funqcionaluri<br />
da sxva kvalifikaciebi, mniSvnelovnad Seivso<br />
da gamdidrda statiebi (Sesabamisi mniSvnelobebi)<br />
axali ilustraciebiT enis funqcionirebis sxvadasxva<br />
sferodan, ZiriTadad, mxatvruli literaturidan.<br />
farTod Semovida Tanamedrove qarTuli<br />
enis terminologiuri siaxleebi. II tomis Zvel<br />
redaqciaSi aRiricxeboda 13696 saleqsikono er-<br />
Teuli, axal redaqciaSi _ 22000-ze meti, Zveli<br />
moicavda 768 gverds, axali – imave formatis 1680<br />
gverds. TiTqmis gaoTxmagda frazeologiis wili,<br />
gaaTmagda sailustracio wyaroebis raodenoba.<br />
saxelmZRvaneloebi<br />
1) `qarTuli ena da literatura~, V klasi<br />
(TanaavtorobiT; `swavlani”, Tbilisi, 2010, 252 gv.).<br />
saxelmZRvanelo aris uaxlesi standartis<br />
mixedviT Sesrulebuli e.w. enisa da literaturis<br />
integrirebuli warmodgenis nimuSi, romelic<br />
erovnul skolaSi Sevida 2010 wlis konkursis<br />
Sedegad. saxelmZRvanelo uzrunvelyofilia qar-<br />
Tuli enis rveuliTa da maswavleblis wigniT.
297<br />
2) `qarTuli enis rveuli~, V klasi (TanaavtorobiT;<br />
`swavlani~, Tbilisi, 2010, 84 gv.).<br />
3) `maswavleblis wigni~, V klasi (TanaavtorobiT;<br />
`swavlani~, Tbilisi, 2010, 64 gv.).<br />
4) `qarTuli ena da literatura~, XI klasi<br />
(TanaavtorobiT; `swavlani”, Tbilisi, 2010, 532 gv.).<br />
saxelmZRvanelo warmoadgens istorizmis principiTa<br />
da Tanamedrove moTxovnebiT gamarTul<br />
XIX saukunis qarTul literaturul process.<br />
masSi enobrivi (gramatikuli) masala warmodgenilia<br />
integrirebulad, Sesabamisi literaturuli<br />
teqstebidan gamomdinare da am teqstebis analizis<br />
saWiroebisamebr. saxelmZRvanelo erovnul<br />
skolaSi Sevida 2010 wels konkursis Sedegad.<br />
5) maswavleblis wigni, XI klasi (TanaavtorobiT;<br />
`swavlani~, Tbilisi, 2010, 100 gv.).<br />
statiebi<br />
1) `akaki wereTlis wvlilisaTvis axali<br />
qarTuli saliteraturo enis CamoyalibebaSi~<br />
(ike, ^XXXVIII, Tbilisi, 2010, 9-22).<br />
ganviTarebulia azri, rom akaki wereTels<br />
aqvs sruliad Camoyalibebuli Tvalsazrisi rogorc<br />
sazogadod saliteraturo enis, ise misi<br />
calkeuli normebis Sesaxeb.<br />
2) @`eSu~ da `Sua~ leqsemaTa urTierTmimar-<br />
TebisaTvis~ (`etimologiuri Ziebani _ 2010~, Tbilisi,<br />
2010, 3-9).<br />
dadgenilia, rom es ori sityva momdinareobs<br />
erTi da imave fuZidan Su; pirveli nawarmoebia<br />
prefiqsiT (e-Su), meore sufiqsiT (Su-a); Sinaarsi<br />
erTi da igivea.<br />
akad.wevr-kor. a.arabuli, rogorc mTavari<br />
redaqtori, monawileobda `qarTuli enis gan-
298<br />
martebiTi leqsikonis~ axali redaqciis III tomis<br />
momzadebaSi. mimdinareobda zmnaTa budobrivi damuSaveba,<br />
ganmartebaTa da mniSvnelobaTa redaqtireba,<br />
ilustraciebis saboloo SerCeva.<br />
misi redaqtorobiT akad. g.wereTlis sax.<br />
`vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemisa da qar-<br />
Tuli enis Tesaurusis komitetSi saleqsikono<br />
lemebis TvalsazrisiT damuSavda `mcxeTuri<br />
xelnaweris~ yvela wigni.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. a.arabulma moipova<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
granti proeqtisaTvis `qarTuli enis ganmartebiTi<br />
leqsikonis eleqtronuli versia~ (2010-<br />
2012).<br />
igi monawileobda konferenciebSi da gamovida<br />
moxsenebebiT:<br />
_ `qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni _<br />
rogorc qarTvelologiis safuZveli~ (I saerTaSoriso<br />
simpoziumi leqsikografiaSi, baTumi, 2010);<br />
_ `qarTuli enis ganmartebiTi leqsikonis<br />
kvalifikaciaTa sistema _ rogorc akademiuri<br />
leqsikografiis sistemuri safuZveli~ (TanaavtorobiT;<br />
I saerTaSoriso simpoziumi leqsikografiaSi,<br />
baTumi, 2010);<br />
_ `qarTuli enis istoriul-etimologiuri<br />
leqsikonis konceptualur-meTodologiuri kriteriumebi~<br />
(TanaavtorobiT; I saerTaSoriso simpoziumi<br />
leqsikografiaSi, baTumi, 2010);<br />
_ `enobrivi potenciis realizaciis erTi<br />
sagulisxmo SemTxvevisaTvis (daJamebuli)~ (arn.<br />
Ciqobavas sakiTxavebi, XXI, Tbilisi, 2010);<br />
_ `qarTvelologiur <strong>mecnierebaTa</strong> mdgomareoba<br />
dRevandel saqarTveloSi~ (konferencia ,,mec-
299<br />
niereba da umaRlesi ganaTleba: mdgomareoba da<br />
perspeqtivebi~, Tbilisi, 2010);<br />
_ `prof. iv.qavTaraZis cxovreba da samecniero<br />
moRvaweoba~ (arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />
institutis samecniero sabWos memorialuri sxdoma<br />
iv.qavTaraZis dabadebis 90 wlis aRsaniSnavad,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `lelT Runias metyvelebis leqsikurgramatikuli<br />
SedgenilobisaTvis~ (ilia WavWavaZis<br />
muzeumisa da sasuliero akademiis `xuTSabaToba~,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `dialeqturi leqsikis Tematuri (budobrivi)<br />
kooptaciis principi ,,sityvis konis~ mixedviT~<br />
(XXX respublikuri dialeqtologiuri samecniero<br />
sesiis masalebi, baTumi, 2010);<br />
_ `qcevis formaTa asaxvis zogi sakiTxisaTvis<br />
qeglis axal redaqciaSi~ (TanaavtorobiT;<br />
arn. Ciqobavas enaTmecnierebis institutis 69-e samecniero<br />
sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />
_ `qeglis axali redaqcia da saliteraturo<br />
enis norma~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebis<br />
qarTuli enis komisiis konferencia,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `qarTuli saxelmwifo enis mdgomareoba<br />
mesame aTaswleulis dasawyisSi~ (konferencia `mecniereba<br />
da ganaTleba saqarTveloSi~, Tbilisi,<br />
2010).<br />
akad.wevr-kor. a.arabuli iyo redaqtori 2010 w.<br />
gamocemuli wignebisa:<br />
_ arn. Ciqobava, Sromebi, I tomi (`meridiani~);<br />
_ g.gogolaSvili _ `qarTuli zmna (formawarmoebis<br />
sakiTxebi)~ (`meridiani~);
300<br />
_ i.aronia, `kompozitebi megrul-lazurSi~<br />
(`universali~);<br />
_ g.xornauli, `vaJa-fSavelas onomastikoni~<br />
(Tsu-s gamomcemloba);<br />
_ S.afridoniZe, T.vaSaZe, v.maRraZe, T.tetelo-<br />
Svili, T.RvinaZe, n.jorbenaZe, `qarTuli enis paronimTa<br />
leqsikoni~;<br />
_ arn.Ciqobavas enaTmecnierebis institutis<br />
69-e samecniero sesiis masalebi.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
rismag gordeziani<br />
wigni<br />
`antikuri kavkasia~ _ enciklopedia, t. I (TanaavtorobiT;<br />
`logosi~, Tbilisi, 2010, 646 gv.).<br />
enciklopediis pirvel tomSi Tavmoyrilia<br />
kavkasiis Sesaxeb winareantikuri da antikuri<br />
epoqebis Zveli aRmosavluri wyaroebis qarTuli<br />
Targmanebi, berZnuli da laTinurenovani wyaroebi<br />
originalisa da qarTul enebze.<br />
statiebi<br />
1) enciklopediis `antikuri kavkasia~ winasityvaoba<br />
(`logosi~, Tbilisi, 2010).<br />
mocemulia sam tomad gamosacemi enciklopediis<br />
koncefcia, aRwerilia misi struqtura.<br />
2) `guram lorTqifaniZe~ (krebulSi `kulturul-saistorio<br />
Ziebani~, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi,<br />
2010, 13-16).<br />
statia eZRvneba cnobili arqeologis, akad.<br />
wevr-kor. g.lorTqifaniZis cxovrebasa da moRvaweobas.
301<br />
3) `zRvis aRmniSvneli daudgeneli etimologiis<br />
mqone sityvebi berZnulSi~ (`miotika~, #8,<br />
Tbilisi, 2010).<br />
ganxilulia leqsikuri formativebi: Calassa,<br />
pelagos, okeanos. isini dakavSirebulia qarTvelur<br />
enobriv samyarosTan.<br />
4) `kavkasiis gamoyofis kriteriumebi Zvel<br />
wyaroebSi~ (Phasis, 13, 2010).<br />
gamokvleulia is ZiriTadi kriteriumebi, romelTa<br />
safuZvelzec antikurma samyarom kavkasiis<br />
regioni gamoacalkeva.<br />
5) kolxebi adriatikaSi (Phasis, 13, 2010).<br />
gamokvleulia im antikuri cnobebis safuZveli,<br />
romelTa Tanaxmadac argonavtebis mdevneli<br />
kolxebi adriatikaSi damkvidrdnen.<br />
akad.wevr-kor. r.gordeziani Tsu-s klasikuri<br />
filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis<br />
institutSi xelmZRvanelobda samecniero seminarebs<br />
da monawileoba miiRo moxsenebebiT: a) `ber-<br />
Znuli enis uaxlesi etimologiuri leqsikoni da<br />
winaberZnuli enobrivi samyaros problema~, b) `etruskuli<br />
ena, Teoriebi da hipoTezebi~.<br />
igi dajildovda saprezidento brwyinvalebis<br />
ordeniT.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
guCa kvaracxelia<br />
statia<br />
`biZina foCxuas Tesaurusi, rogorc qarTuli<br />
enis Sinaarsobrivi planis paradigmatuli modeli~<br />
(TanaavtorobiT; arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />
institutis 69-e samecniero sesiis masalebi,<br />
Tbilisi, 2010).
302<br />
biZina foCxuas mier Sedgenili sinoptikuri<br />
sqema safuZvlad daedo qarTuli enis ganmartebi-<br />
Ti leqsikonis mTeli masalis sistematizacias. am<br />
gziT miRebul TesaurusSi eqspliciturad aris<br />
asaxuli leqsikur erTeulTa Soris paradigmatuli<br />
semantikuri kavSirebi. ideografiul leqsikonze<br />
muSaobas bevrad gaaadvilebs avtomatizebuli<br />
koduri sistema saZiebo programiTurT, romelic<br />
Seqmnilia arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />
institutSi da romelic aRwerilia warmodgenil<br />
naSromSi.<br />
akad.wevr-kor. g.kvaracxelias xelmZRvanelobiT<br />
damTavrda arn. Ciqobavas enaTmecnierebis institutSi<br />
samecniero-kvleviTi samuSao _ `semantikis<br />
aqtanturi Teoria~.<br />
igi gamovida konferenciebze moxsenebebiT:<br />
_ `enisa da azrovnebis urTierTmimarTebis<br />
semiotikuri aspeqtebi~ (semiotikis pirveli samecniero<br />
konferencia, baTumi, 2010);<br />
_ `enobrivi normis raobisaTvis~ (enis, literaturisa<br />
da xelovnebis ganyofilebasTan arsebuli<br />
qarTuli enis komisiis konferencia, Tbilisi,<br />
2010).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mecnierebisa da ganaTlebis saministros<br />
dakveTiT man gaukeTa recenzireba da<br />
misca rekomendacia `qarTuli enisa da literaturis<br />
sagnobriv programas~ (2010, 106 gv.).<br />
akad.wevr-kor. g.kvaracxelia iyo redaqtori<br />
d.baxtaZis wignisa `lingvistikuri tipologiis<br />
safuZvlebi. germanuli da qarTuli enebis struqtura~<br />
(Tbilisi, 2010, 395 gv.).<br />
igi iyo <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis iv.javaxiSvilis saxelobis premiis mimniWebeli<br />
komisiis Tavmjdomare.
303<br />
`gala galereaSi~ gaimarTa akad.wevr-kor. g.kvaracxelias<br />
grafikuli namuSevrebis (100-mde namu-<br />
Sevari) gamofena.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
irine meliqiSvili<br />
wigni<br />
`fsalmunni, Zveli qarTuli da Tanamedrove<br />
qarTul enaze adaptirebuli paraleluri teqstebi<br />
(<strong>saqarTvelos</strong> sapatriarqos gamomcemloba, Tbilisi,<br />
2010).<br />
naSromi warmoadgens fsalmunebis giorgi<br />
mTawmidliseuli Zveli qarTuli teqstis Targmans<br />
axal qarTul enaze. publikaciaSi paralelurad<br />
warmodgenilia fsalmunebis Zveli qarTuli<br />
da axali qarTuli teqsti. ganxilulia fsalmunebis<br />
Zveli qarTulidan axal qarTulze gadmotanasTan<br />
dakavSirebuli problemuri sakiTxebi<br />
da zogierTi sakiTxi Zveli qarTuli teqstis<br />
saTargmn wyarosTan mimarTebiT.<br />
statiebi<br />
1) `fleqsiurobis (fuziurobis) Sesaxeb qar-<br />
Tvelur enebSi (qarTulisa da svanuris fleqsiuri<br />
(fuziuri) xasiaTis Sesaxeb~ (`enaTmecnierebis<br />
sakiTxebi~, #1-2, Tbilisi, 2010, 84-105).<br />
Seswavlilia qarTveluri enebi (qarTuli,<br />
svanuri, megrul-lazuri) morfologiuri tipologiis<br />
TvalsazrisiT. morfologiur sistemaTa<br />
ramdenime kriteriumis safuZvelze Catarebuli analiziT<br />
miRebulia daskvna, rom qarTuli da svanuri<br />
fleqsiur-fuziuri tipis enebia, xolo megrul-lazurSi<br />
aglutinaciuri movlenebi gaZlie-
304<br />
rebulia morfologiuri unifikaciis Zlieri procesebis<br />
Sedegad.<br />
2) `pirveli qarTuli saenaTmecniero leqsikoni~<br />
(recenzia enciklopediaze `qarTuli ena~,<br />
2008) (`waxnagi~, filologiur kvlevaTa weliwdeuli,<br />
2, `memkvidreoba~, Tbilisi, 2010).<br />
recenziaSi ganxilulia mniSvnelovani publikacia:<br />
`qarTuli ena~. enciklopedia~. naSromi warmoadgens<br />
saenaTmecniero enciklopediur leqsikons.<br />
aseTi leqsikoni pirvelad damuSavda qar-<br />
Tuli enisaTvis da misi gamocema saetapo movlenaa<br />
qarTuli dargobrivi enciklopediuri leqsikonebis<br />
Seqmnis sferoSi.<br />
akad.wevr-kor. i.meliqiSvili iyo xelmZRvaneli<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
grantiT dafinansebuli 2010 wels damTavrebuli<br />
proeqtisa `glotalizaciis niSani qarTvelur<br />
enebSi akustikuri da funqcionaluri TvalsazrisiT~<br />
(07-1086-1-120).<br />
Seswavlilia glotalizaciis niSani qarTvelur<br />
enebSi. Catarebulia glotalizebul fonemaTa<br />
fonostatistikuri da fonotaqtikuri analizi.<br />
eqsperimentulad gamokvleulia glotalizebul<br />
fonemaTa glotalizaciis xarisxi qarTvelurSi,<br />
ramdenime kavkasiur enaSi da kavkasiis or<br />
indoevropul enaSi – somxursa da osurSi. erTmaneTTan<br />
SedarebiT miRebulia Sedegi: qarTvelur<br />
enaTa glotalizacia, gansakuTrebiT qarTulisa<br />
da megrul-lazurisa, gacilebiT ufro sustia,<br />
vidre kavkasiur enaTa fonemebis glotalizacia.<br />
sakiTxi ganxilulia farTo tipologiuri masalis<br />
fonze.<br />
akad.wevr-kor. i.meliqiSvili dajildovda ivane<br />
javaxiSvilis saxelobis medliT.
305<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
apolon silagaZe<br />
monografia, wigni<br />
1) `qarTuli idea~ (`universali~, Tbilisi,<br />
160 gv.).<br />
daxasiaTebulia qarTuli idea, romelic gansazRvravda<br />
qarTveli eris mravalaTaswlian istorias.<br />
pirvel TavSi, am konteqstSi, mokled mimoxilulia<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis ZiriTadi etapebi<br />
Zv.w. II aTaswleulis bolodan 21-e saukunemde.<br />
meore Tavi eZRvneba sakuTriv qarTuli ideis,<br />
misi mTavari Semadgenlobisa da specifikis gansazRvras.<br />
mesame Tavi warmoadgens amave konteqstis<br />
dakavSirebas Tanamedroveobis zogierT problemasTan.<br />
2) `yurani. sura meeqvse, sura meSvide, sura<br />
merve~, Targmani arabulidan da komentarebi a.silagaZisa<br />
(`universali, Tbilisi, 100 gv.).<br />
dadgenilia axali paralelebi bibliaSi (Zveli<br />
da axali aRTqma), gaanalizebuli da axsnilia<br />
rigi konkretuli sakiTxi, pirvel rigSi, filologiuri<br />
xasiaTisa, gakritikebulia zogi tradiciuli<br />
komentari, gamovlenilia Secdomebi yuranis<br />
qarTul TargmanebSi.<br />
statiebi<br />
1) `ruseT-TurqeTis dapirispireba centralur<br />
kavkasiaSi 1918-1921 wlebSi~ (TanaavtorobiT;<br />
J. `The Caucasus & globalization~, v. 3, Issue 4, CA&CC Press,<br />
138-145, inglisur enaze; ж. `Кавказ и глобализация~, т. 3,<br />
выпуск 4, 161-169, rusul enaze, CA&CC Press, SvedeTi).<br />
ganxilulia buqarestis, adrianopolis, sanstefanos<br />
xelSekrulebebi, berlinis traqtati,
306<br />
brest-litovskis zavi, baTumis, mudrosis, moskovis,<br />
yarsis xelSekrulebebi. gaTvaliswinebulia<br />
ara mxolod istoriuli, aramed Tanamedrove<br />
aspeqtebi.<br />
2) `kanonzomieri sistemisa da kanonzomieri<br />
diaqroniis Sesaxeb qarTuli leqsTwyobis magali-<br />
Tze~ (<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe, t. 4, #3, 2010, 162-165, inglisur enaze).<br />
Camoyalibebuli da saTanado qarTuli masaliT<br />
axsnilia Semdegi ori amosavali postulati:<br />
a) leqsTwyobis ganviTareba _ diaqronia kanonzomieria<br />
iseve, rogorc leqsTwyobis sistema; b) sistemis<br />
ganviTarebaSi amosavali (fiqsirebuliswina)<br />
mdgomareobis rekonstruireba/postulireba SesaZlebelia<br />
imis gamo, rom arsebobs sistemisa da<br />
ganviTarebis kanonzomierebaTa sruli Sesabamisoba.<br />
3) `arabuli saj’is Sesaxeb~ (saerTaSoriso<br />
konferenciis _ `arabuli kultura zepirsityvierebasa<br />
da mwignobrobaSi~ masalebi. kairos universitetis<br />
gamomcemloba, kairo, egvipte, 2010,<br />
gv. 96, inglisur enaze).<br />
naSromi warmoadgens 2009 wels qarTulad<br />
gamoqveynebuli statiis variants. ganxilulia arabuli<br />
leqsis yvelaze arqauli (islamamdeli) saxeoba.<br />
4) `saleqso formaTa kvalifikaciis sakiTxisaTvis<br />
(arabuli masalis magaliTze)~ (weliwdeuli,<br />
Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 59-67).<br />
ganxilulia sistema-etalonisa da inovaciebis<br />
mimarTebebi. etalonis aRwerisaTvis SemoTavazebulia<br />
binaruli diferencialuri niSnebi, rac<br />
iZleva saSualebas axal formaSi gamovlindes
307<br />
romelime maxasiaTeblis uaryofa da, sabolood,<br />
erTi (iSviaTad erTze meti) niSniT ganisazRvros<br />
mocemuli forma.<br />
5) `poeturi nawarmoebis formebis sakiTxisaTvis~<br />
(kulturis istoriisa da Teoriis saki-<br />
Txebi, #26, Tsu-s gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 59-<br />
64).<br />
axsnilia gansxvaveba poeturi (leqsiTi) Txzulebis<br />
formasa da sazomis formas Soris. qar-<br />
Tuli klasikuri poeziisaTvis (epoqa rusTavelis<br />
CaTvliT) dadgenilia poeturi nawarmoebis sami<br />
forma: monometruli, polimetruli – Caxruxauli<br />
forma, polimetruli – rusTveluri forma (am<br />
formaTa amsaxvelia sami fundamenturi Txzuleba:<br />
`abdulmesiani~ _ monometri, `Tamariani~ _ Caxruxauli<br />
samsazomiani polimetri, `vefxistyaosani~<br />
_ rusTveluri orsazomiani polimetri). am sura-<br />
Tis win, droSi, postulirebulia is viTareba,<br />
romelSic mxolod monometruli wyoba iyo warmodgenili.<br />
6) `Tanamedrove arabuli ena: specifika da<br />
swavlebis problema~ (wignSi m.andronikaSvili,<br />
n.anTiZe, d.gardavaZe, `arabuli enis saxelmZRvanelo~,<br />
a.silagaZis redaqciiTa da winasityvaobiT,<br />
`universali~, Tbilisi, 2010, 5-10).<br />
gamoTqmulia ramdenime axali mosazreba Tanamedrove<br />
e.w. standart-enis, agreTve, arabuli diglosiis<br />
Sesaxeb, kerZod, saliteraturo enis adgilze<br />
gvaqvs erTi grafikuli sistema da, Sesabamisad,<br />
grafikul gamoxatulebaSi erTi ena ori<br />
reprezentantiT – klasikuri da Tanamedrove; sxva<br />
sityvebiT, gvaqvs erTgvari heterografia, rodesac<br />
erTi da igive teqsti ikiTxeba/iSifreba orna-
308<br />
irad (amis saSualebas arabuli konsonanturi damwerloba<br />
iZleva).<br />
7) `arabuli dialeqtologia da egvipturi<br />
dialeqti~ (wignSi: n.ejibaZe, `egvipturi dialeqtis<br />
gramatika, 1~, a.silagaZis redaqciiTa da winasityvaobiT,<br />
`universali~, Tbilisi, 2010, 3-7).<br />
mokled ganxilulia arabuli dialeqtologiis<br />
Tanamedrove mdgomareoba, maT Soris zogierTi<br />
arabuli dialeqtis Seswavlis saqme qar-<br />
Tul arabistikaSi.<br />
8) `mecnierisa da mwerlis erTaderTi romani~<br />
(wignSi: mustafa muSarrafa, `kintara, romelmac<br />
Sescoda~, Targmani arabulidan n.ejibaZisa, a.silagaZis<br />
redaqciiTa da winasityvaobiT, `universali~,<br />
Tbilisi, 2010, 3-6).<br />
warmodgenilia cnobili arabi mecnieri (fizikosi),<br />
romelmac Tavisi erTaderTi mxatvruli<br />
nawarmoebi Seqmna ara arabul saliteraturo enaze,<br />
aramed egviptur dialeqtze.<br />
akad.wevr-kor. a.silagaZe monawileobda da<br />
moxsenebebiT gamovida samecniero konferenciebze:<br />
_ `qarTuli leqsis kvalifikaciis sakiTxi~<br />
(saerTaSoriso konferencia Current Advances in Caucasian<br />
Studies, maserata, italia, 2010);<br />
_ `arabuli saj’is Sesaxeb~ (saerTaSoriso<br />
konferencia `arabuli kultura zepirsityvierebasa<br />
da mwignobrobaSi~, kairo, egvipte, 2010);<br />
_ `kanonzomieri sistema da kanonzomieri diaqronia<br />
qarTuli leqsTwyobis magaliTze~ (leqsmcodneobis<br />
IV seminari, SoTa rusTavelis qar-<br />
Tuli literaturis instituti, 2010, Tbilisi);<br />
_ `yuranis teqstis Sedgenilobis sakiTxisaTvis~<br />
(Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
samecniero konferencia, Tbilisi, 2010).
309<br />
akademiis wevr-korespondenti revaz siraZe<br />
statiebi<br />
1) `vefxistyaosnis~ mkiTxvelis istoria~ (`literaturuli<br />
Ziebani~, XXXI, SoTa rusTavelis<br />
qarTuli literaturis instituti, Tbilisi, 2010,<br />
81-91).<br />
statiaSi `vefxistyaosnis~ mkiTxvelis istoria~<br />
ganxilulia ara mxolod rogorc TvalTaxedvaTa<br />
ganviTareba, aramed, umTavresad, rogorc<br />
poemis Sinagani saxismetyvelebiTi potencialis<br />
gamovlineba, sxvadasxva epoqisa da sxvadasxva mki-<br />
Txvelis mier aRniSnuli potencialis gaxsna da<br />
cxadyofa (XII-XXI ss.). upirvelesad gamoikveTa<br />
ornairi wakiTxva: qristianul-saxismetyvelebiTi<br />
da sparsofiluri (`pirveli Tavi, dasawyisi naTqvamia<br />
sparsulad~ da poemis sparsuli stilis<br />
ilustraciebi). sul bolo TvalTaxedvaa: a) sagangebod<br />
iqnes Seswavlili iracionaluri saxismetyvelebani<br />
`vefxistyaosanSi~ da b) jvarsaxovneba<br />
(amqveyniur da maRalsulier saxeTa gadakveTa)<br />
`vefxistyaosanSi~ qarTuli mwerlobis paradigmul<br />
saxeTa fonze.<br />
2) `vazi da Rvino qarTul mwerlobaSi~ (samecniero<br />
krebuli `vazi – sicocxlis xe~, Tsu-s<br />
gamomcemloba, Tbilisi, 2010, 61-72).<br />
qarTuli mwerlobis paradigmuli saxismetyvelebis<br />
erT-erT safuZvels qmnis `venaxi~ (`vazi~),<br />
romelic Tavdapirvelad iTvleboda `sicocxlis<br />
xed~ da iyo mze-RmerTis `sworferi~. Semdeg man<br />
axali, evangeluri mniSvneloba SeiZina macxovris<br />
sityvebiT: `me var venaxi WeSmariti da mamaÁ Cemi<br />
moqmed ars~ (i.15,1). yofasa da folklorSi am ori<br />
sawyisis Serwyma moxda da ase gadavida is saero
310<br />
mwerlobaSi. sakiTxebi ganixileba sam sferoSi:<br />
bibliuri simboloebi, agiografia da saero<br />
mwerloba.<br />
3) `petriwonis tipikonis Seswavlis istoriisaTvis~<br />
(samecniero krebuli `mixeil qavTaria _<br />
80~, xelnawerTa <strong>erovnuli</strong> centri, Tbilisi, 2010,<br />
110-155).<br />
naCvenebia, rom petriwonis tipikonis gviandeli<br />
redaqciis (inaxeba bulgareTis q.sofiis `saxalxo<br />
biblioTekaSi~) erT-erTi pirveli warmom-<br />
Ceni Cveni mecnierebisaTvis iyo grigol feraZe. es<br />
irkveva gasuli saukunis 40-iani wlebis dasawyisis<br />
bulgaruli publikaciebidan, romelTac<br />
avtori gaecno 1973-1974 wlebSi samecniero mivlinebis<br />
dros. grigol feraZes ganzraxuli hqonda<br />
am teqstis gamocema, magram ar dascalda fa-<br />
Sistebis sakoncentracio banakSi daRupvis gamo.<br />
akademiis wevr-korespondenti mzeqala SaniZe<br />
monografiebi<br />
1) `qarTuli fsalmunis istoria – masalebi adreuli<br />
versiebisaTvis da giorgi mTawmidliseuli<br />
redaqciis simfoniisaTvis~, (`nekeri~, Tbilisi, 2010,<br />
383 gv.).<br />
teqsti warmoadgens nawils sruli simfoniisa,<br />
romelic momavalSi unda daibeWdos. adre<br />
xelmiuwvdomeli Zveli qarTuli fsalmunis masalebiT<br />
(Zveli redaqciis X saukunis sinis mTis<br />
sami xelnaweris adreuli versiebi, aTonuri fsalmunis<br />
X-XIII, XI-XII saukuneebis sinuri teqsti giorgiseuli<br />
redaqciiT).<br />
2) `JamiswirvaÁ wmidisa iakobisi~, teqsti da<br />
gamokvleva, iakobis liturgiis Zveli qarTuli
311<br />
versia (TanaavtorobiT; Ieruslalimer Teologisches Forum,<br />
17, 2010, 1-182, aSendorfi, miunsteri, gfr, qarTul<br />
da inglisur enebze).<br />
teqsti Seicavs mniSvnelovan leqsikur da<br />
terminologiur masalas. igi damuSavebulia sinuri<br />
xelnawerebis mixedviT, romelTa Sesaswavlad<br />
avtori (l.xevsurianTan erTad) wminda ekaterines<br />
monasterSi iyo mivlinebuli 2002 wels. Zveli<br />
qarTuli teqsti da mokvleva inglisurad Targmnilia<br />
akad.wevr-kor. m.SaniZis mier.<br />
Tsu-Si SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero<br />
fondis stipendiiT wakiTxul iqna ori sajaro<br />
leqcia: 1) `qarTlis cxovrebis teqstologiuri<br />
problemebi~, 2) `sinas mTis axladaRmoCenili<br />
xelnawerebi~, agreTve, ori leqcia Tbilisis sajaro<br />
skolebSi: 1) `qarTuli anbanis warmoSobis<br />
problema~, 2) `qarTul xelnawerTa mniSvneloba<br />
qarTuli enisa da istoriisaTvis~.<br />
igi xelmZRvanelobda qarTuli enis, literaturisa<br />
da xelovnebis ganyofilebis qarTuli<br />
enis komisiis muSaobas.<br />
akad.wevr-kor. m.SaniZes (jgufTan erTad) 2010<br />
wels miekuTvna iv.javaxiSvilis saxelobis premia<br />
`qarTlis cxovrebis~ axali redaqciis teqstis<br />
kritikulad momzadebisaTvis; igi dajildovda<br />
<strong>saqarTvelos</strong> qalTa sabWos medliT.<br />
akademiis wevr-korespondenti vaJa Sengelia<br />
statiebi<br />
1) `JorJ diumezili _ iberiul-kavkasiur ena-<br />
Ta didi mkvlevari~ (ike, XXXVIII, Tbilisi, 2010).<br />
statia eZRvneba gamoCenil frang mecniers,<br />
farTo profilis kavkasiologs, safrangeTis mec-
312<br />
nierebaTa akademiis wevrs, profesor JorJ diumezils,<br />
romelic evropul kavkasiologTa patriarqad<br />
aris aRiarebuli. gansakuTrebuli yurad-<br />
Reba eqceva mis damsaxurebas afxazur-Cerqezul<br />
enaTa aRweraSi da maTi istoriul-SedarebiTi<br />
Seswavlis saqmeSi. JorJ diumezilma Seqmna am<br />
enaTa pirveli SedarebiTi gramatika. mravali<br />
gamokvleva miuZRvna da gamoaqveyna teqstobrivi<br />
masala amJamad ukve mkvdari ubixuri enis Sesaxeb.<br />
metad mniSvnelovania misi monografia `Sesavali<br />
Crdilo kavkasiur enaTa SedarebiT gramatikaSi~,<br />
romelSic gaanalizebulia afxazur, Cerqezul,<br />
naxur da daRestnur enaTa gramatikuli struqturis<br />
sakvanZo sakiTxebi.<br />
2) `qarTveluri etimologiebi~ (krebulSi<br />
`etimologiuri Ziebani~, XIII-XV, Tbilisi, 2010).<br />
warmodgenilia sami qarTveluri sityvis etimologia:<br />
qarTuli tat fuZe (atateba), megrullazuri<br />
ga _ `ferdobi, qedi~ da svanuri b e l –<br />
(libele) `gaberva~. daZebnilia maTi kanonzomieri<br />
qarTveluri Sesatyvisebi.<br />
akad.wevr-kor. v.Sengelia xelmZRvanelobda<br />
2010 wels damTavrebul SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis sagranto proeqtiT Sesrulebul<br />
samuSaos `mTis kavkasiuri enebi saqar-<br />
TveloSi”, romlis farglebSi momzadda eqvsi monografia<br />
saqarTveloSi eqvsi enobrivi erTeulis<br />
Sesaxeb (baTumis mimdebare soflebSi mcxovreb<br />
afxazTa metyveleba, CeCnuri enis qisturi dialeqti,<br />
bacburi ena, xunZuri enis anwuxuri dialeqti,<br />
beJuturi anu kapuWuri ena, udiuri ena).<br />
igi iyo redaqtori arn. Ciqobavas `Sromebis” I<br />
da II tomebisa da `iberiul-kavkasiuri enaTmecnierebis~<br />
XXXVIII tomisa.
313<br />
akad.wevr-kor. v.Sengelia monawileobda konferenciebSi<br />
da gamovida moxsenebebiT:<br />
_ `kvlav iber- da imer- fuZeTa Sesaxeb~ (arn.<br />
Ciqobavas enaTmecnierebis institutis 69-e samecniero<br />
sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />
_ `viTarebiTi zmnisarTis paraleluri formebi<br />
megrulSi~ (XXX respublikuri dialeqtologiuri<br />
samecniero sesiis masalebi, Tbilisi, 2010);<br />
_ `fragmentebi mogonebidan akademikos arn.<br />
Ciqobavaze~ (samecniero sesia `arn. Ciqobavas sakiTxavebi~,<br />
XXI, Tbilisi, 2010);<br />
_ `simon janaSia rogorc enaTmecnieri~ (akad.<br />
s.janaSias dabadebis 110 wlisTavisadmi miZRvnili<br />
samecniero sesia, Tbilisi, 2010);<br />
_ `nasesxebi afiqsuri morfemebi megrul-lazuri<br />
(zanuri) enis megrul dialeqtSi~ (samecniero<br />
konferencia `siaxleebi kavkasiologiaSi~, ma-<br />
Ceratas universiteti, italia, 2010);<br />
_ `TanxmovanTa kompleqsebi saerTo afxazur-<br />
Cerqezul enaSi~ (kavkasiologTa meore saerTaSoriso<br />
kongresi, Tbilisi, 2010).<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
elguja xinTibiZe<br />
monografia<br />
`rusTavelis `vefxistyaosani~ da evropuli<br />
literatura~ (gamomcemloba `beneti da blumi~,<br />
londoni, didi britaneTi, 220 gv., inglisur enaze,<br />
gadacemulia dasabeWdad).<br />
monografia eZRvneba rusTavelis `vefxistyaosnis~<br />
evropul literaturasTan rogorc uSualo,<br />
aseve tipologiur kavSirs, kerZod, dasabu-<br />
Tebulia rogorc qarTuli literaturaTmcodne-
314<br />
obisaTvis, aseve inglisuri literaturuli kritikisaTvis<br />
ukanasknel wlebamde ucnobi faqti:<br />
`vefxistyaosnis~ mixedviT XVII saukunis dasawyisSi<br />
inglisSi dawerilia ori piesa, romlebic<br />
mTeli saukunis manZilze warmatebiT idgmeboda<br />
inglisis Teatralur scenebze. warmodgenilia<br />
Tvalsazrisi rusTvelis ideur-msoflmxedvelobiTi<br />
samyaros tipologiur msgavsebaze gviandeli<br />
Suasaukuneebis evropuli sazogadoebriv-literaturuli<br />
azris procesTan. wignSi moTxrobilia<br />
`vefxistyaosnis~ Targmnisa da Seswavlis sxvadasxva<br />
sakiTxebi.<br />
statiebi<br />
1) `pirveli stamba saqarTveloSi da qarTuli<br />
wignis beWdvis saTaveebi~ (zaza aleqsiZisadmi mi-<br />
ZRvnili saiubileo krebuli `samxreT kavkasia aRmosavleTsa<br />
da dasavleTs Soris~, xelnawerTa<br />
<strong>erovnuli</strong> centri, gadacemulia dasabeWdad).<br />
2) `Cveni didi maswavlebeli korneli kekeli-<br />
Ze~ (mixeil qavTariasadmi miZRvnili saiubileo<br />
krebuli, xelnawerTa <strong>erovnuli</strong> centri, gadacemulia<br />
dasabeWdad).<br />
2010 wels akad.wevr-kor. e.xinTibiZis xelm-<br />
ZRvanelobiT damTavrda SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis grantiT dafinansebuli<br />
ori Tema:<br />
1) Tsu-s `qarTvelologiuri skolis centris~<br />
bazaze `qarTuli mwerlobis Seswavla aRmosavleT<br />
evropaSi~. Seiqmna monografia (Semdgeneli<br />
da redaqtori e.xinTibiZe), masalebi da Sesavali<br />
werili ganTavsebulia internetSi;<br />
2) Tsu-s qarTul-sazRvargareTuli samecniero-kvleviTi<br />
laboratoriis bazaze `qarTul-saz-<br />
RvargareTuli literaturuli urTierTobebis
315<br />
kvlevis istoria~. Seiqmna monografia (Semdgeneli<br />
da redaqtori e.xinTibiZe), misive Sesavali weriliT<br />
da statiiT (TanavtorobiT) _ `qarTul-bizantiuri<br />
literaturuli urTierTobebis kvlevis<br />
istoria~.<br />
2010 wels akad.wevr-kor. e.xinTibiZis xelmZRvanelobiT<br />
wardgenilma proeqtma `Jurnali `qarTvelologi~<br />
moipova SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong><br />
samecniero fondis samwliani granti (2011-2013).<br />
2010 wels igi airCies saerTaSriso sazogadoebis<br />
_ `centraluri evropis samecniero kvlevebis<br />
sazogadoebis (CESS)~ wevrad.<br />
akad.wevr-kor. e.xinTibiZe monawileobda samecniero<br />
konferenciebSi da waikiTxa moxsenebebi:<br />
_ `aRorZinebis xanis qarTuli sasuliero<br />
wodeba da `vefxistyaosani~ (axleburi xedva)~<br />
(Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis qar-<br />
Tuli literaturis institutis samecniero seminari,<br />
Tbilisi, 2010);<br />
_ `vefxistyaosnis~ pirveli (fsevdo-rusTveluri)<br />
strofis (`pirveli Tavi...~) Sesaxeb~ (xelnawerTa<br />
<strong>erovnuli</strong> centris, Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakultetis qarTuli literaturis institutisa<br />
da SoTa rusTavelis qarTuli literaturis<br />
institutis gaerTianebuli samecniero<br />
sesia `korneli kekeliZis dRe~, Tbilisi, 2010).<br />
misi xelmZRvanelobiT Catarda:<br />
_ `saerTaSoriso qarTvelologiuri sazafxulo<br />
skola _ 2010~ (tradiciuli yovelwliuri<br />
saerTaSoriso qarTvelologiuri skola ucxoel<br />
studentTa da axalgazrda mecnierTaTvis, Tbilisi,<br />
2010);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
enis, literaturisa da xelovnebis ganyofi-
316<br />
lebasTan arsebuli qarTuli literaturis komisiis<br />
ori sxdoma, miZRvnili ucxoeTSi qarTvelologiuri<br />
saqmianobisadmi: `germaneli mecnieris<br />
Stefi xotivari-iungeris (berlinis humboldtis<br />
universiteti) qarTvelologiuri moRvaweoba~ da<br />
`veneciis universitetis profesoris gaga SurRaias<br />
qarTvelologiuri moRvaweoba~.<br />
akademiis wevr-korespondenti<br />
elizbar javeliZe<br />
monografia<br />
`fuTuveTi _ sulier-rainduli Zmoba~ (Tbilisi,<br />
2010, 444 gv.).<br />
naSromi eZRvneba Sua saukuneebis maxlobel<br />
aRmosavleTSi friad gavrcelebuli sulier-rainduli<br />
Zmobis _ fuTuveTis Seswavlas, romelmac<br />
Rrma kvali gaavlo mTeli maxlobeli aRmosavleTis<br />
socialur, eTikur-zneobriv, sulier-religiur<br />
ganviTarebas. misi tradiciebis erTgvari<br />
anarekli qarTul sinamdvileSic moCans. wigni<br />
gankuTvnilia, rogorc specialistebisa da studentebisTvis,<br />
aseve am sakiTxiT dainteresebuli<br />
sazogadoebisaTvis.<br />
statia<br />
`umamro qveyanaSi saWurisebi knavian~ (`saer-<br />
To gazeTi~, 2 ivnisi, 2010, #1890).<br />
2010 wels garkveuli muSaoba Caatares enis,<br />
literaturisa da xelovnebis ganyofilebasTan<br />
arsebulma dargobrivma komisiebma.
317<br />
qarTuli enis komisia.<br />
gaimarTa qarTuli enis komisiis sami sxdoma,<br />
romelzec ganxilul iqna da damtkicda komisiis<br />
debuleba da momavali samuSao gegma.<br />
gaimarTa Tematuri konferencia, miZRvnili<br />
Tanamedrove qarTuli enis saWirboroto sakiTxebisadmi.<br />
warmodgenili iyo moxsenebebi:<br />
akad.wevr-kor. mzeqala SaniZe _ `qarTuli<br />
enis komisiis ZiriTadi amocanebi~.<br />
akad.wevr-kor. guCa kvaracxelia _ `enobrivi<br />
normis raobisaTvis~,<br />
prof. Suqia afridoniZe _ `pragmatuli onomastika~,<br />
akad.wevr-kor. avTandil arabuli _ `qeglis<br />
axali redaqcia da saliteraturo enis norma~,<br />
prof. giorgi gogolaSvili _ `norma _ mudmivi<br />
Tu cvalebadi?~,<br />
prof. Tamar vaSakiZe _ arn. Ciqobavas enaTmecnierebis<br />
institutis metyvelebis kulturis ganyofilebis<br />
mimdinare samuSaoebi da samomavlo<br />
gegmebi.<br />
qarTuli literaturis komisia.<br />
gaimarTa qarTuli literaturis komisiis sami<br />
sxdoma, sadac ganxilul iqna, rogorc organizaciuli,<br />
ise samecniero sakiTxebi.<br />
Catarda seminari Temaze: `germaneli mecnieris<br />
Stefi xotivar-iungeris (humboldtis universiteti,<br />
berlini) qarTvelologiuri moRvaweoba~.<br />
Catarda Tsu-s humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
qarTuli literaturis institutisa da<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebas-<br />
Tan arsebuli qarTuli literaturis komisiis<br />
erToblivi samecniero seminari, sadac ganxilul
318<br />
iqna veneciis universitetis profesoris gaga<br />
SurRaias qarTvelologiuri moRvaweoba. prof.<br />
gaga SurRaiam waikiTxa moxseneba Temaze: `vaxtang<br />
gorgaslis saeklesio reformis axleburi interpretacia<br />
zogierTi ucxouri wyaroebis Suqze~.<br />
qarTuli xelovnebis komisia.<br />
gaimarTa komisiis ori sxdoma, romlebzec<br />
ganxilul iqna komisiis amocanebi da damtkicda<br />
momavali samuSao gegma.<br />
enis, literaturisa da xelovnebis ganyofilebaSi<br />
Catarda 7 saerTo kreba da biuros 2<br />
sxdoma.<br />
dargebis mixedviT wlis saukeTeso samecniero-kvleviTi<br />
dawesebulebebis gamovlenis meTodikis<br />
safuZvelze, enis, literaturisa da xelovnebis<br />
ganyofilebis saerTo krebam wlis saukeTeso<br />
samecniero-kvleviT dawesebulebad aRiara giorgi<br />
wereTlis aRmosavleTmcodneobis instituti.<br />
ganyofilebaSi gansaxilvelad Semosuli iv.<br />
javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo<br />
universitetis humanitaruli fakultetis, teqnikuri<br />
universitetis humanitarul-socialuri fakultetis<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> departamentis,<br />
akaki wereTlis saxelmwifo universitetis<br />
(quTaisi) humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
qarTveluri dialeqtologiis samecniero-kvleviTi<br />
institutis, iakob gogebaSvilis saxelmwifo<br />
universitetis (Telavi) filologiuri mimarTulebebiT<br />
2009 wels Sesrulebuli Sromebi Sefasda<br />
dadebiTad, goris universitetis ganaTlebis,<br />
zust da sabunebismetyvelo <strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakultetis saqmianoba Sefasda uaryofiTad.
319<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnul <strong>akademia</strong>sTan arsebuli<br />
struqturuli erTeulebi, komisiebi,<br />
redaqciebi<br />
qarTuli enciklopediis ir.abaSiZis sax. mTavari<br />
samecniero redaqcia<br />
mimdinareobda enciklopedia `<strong>saqarTvelos</strong>~<br />
me-2 tomis masalebis SeTanxmeba qarTuli enciklopediis<br />
mTavar samecniero sabWosTan (Tavmjdomare<br />
_ akad. T.gamyreliZe). wigni mzad iqneba<br />
gamosacemad 2011 wlis II kvartalSi;<br />
momzadda gamosacemad enciklopediuri cnobari<br />
`100 qarTveli ucxoeTSi~ (qarTul, rusul da<br />
inglisur enebze);<br />
mimdinareobda muSaoba `<strong>saqarTvelos</strong> istoriisa<br />
da kulturis ZeglTa aRwerilobis me-3 tomze<br />
(samuSao jgufis xelmZRvaneli T.dvali); wigni<br />
gamosacemad mzad iqneba 2011 wlis III kvartalSi;<br />
belorusSi, <strong>saqarTvelos</strong> saelCos iniciativiT,<br />
p.brovkas sax. belorusis enciklopediur redaqciasTan<br />
erTad, gamoica qarTuli poeziis krebuli<br />
belorusul enaze;<br />
SoTa rusTavelis <strong>erovnuli</strong> samecniero fondis<br />
grantiT (<strong>saqarTvelos</strong> teqnikur universitet-<br />
Tan erTad) mimdinareobda muSaoba Temaze `saqar-<br />
Tvelos samxedro usafrTxoebis mdgradi ganvi-<br />
TarebisaTvis natos saxelmwifoebis normatiuli<br />
masalebisa da terminebis dadgena-SemuSaveba, sruli<br />
sistematizebuli da klasificirebuli naSromis<br />
Seqmna~ (proeqtis xelmZRvaneli akad.wevr-kor.
320<br />
e.meZmariaSvili). `samxedro enciklopediis~ gamocema<br />
igegmeba 2012 wlisaTvis.<br />
mimdinareobda muSaoba cnobarze `<strong>saqarTvelos</strong><br />
sabunebismetyvelo, sazogadoebrivi da humanitaruli<br />
samecniero dargebis 1992-2006 ww. <strong>mecnierebaTa</strong><br />
doqtorebis personaluri Semadgenloba~<br />
(avtori i.jafariZe). cnobari mzad iqneba gamosacemad<br />
2011 wlis III kvartalSi.<br />
akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri<br />
gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis<br />
komiteti samecniero muSaobas agrZelebda ramdenime<br />
ZiriTadi mimarTulebiT:<br />
a) rusTvelologiuri literaturis bibliografiis<br />
Seqmna;<br />
b) `vefxistyaosnis~ teqstisa da enis Seswavlisa<br />
da dadgenis sakiTxebi;<br />
g) qarTuli enis Tesaurusis Sedgena.<br />
prof. g.kartoziam gamosacemad moamzada `vefxistyaosnis~<br />
teqstis mTavari redaqciis muSaobis<br />
amsaxveli oqmebi 1974 wlidan 1978 wlis CaTvliT,<br />
romelSic aisaxa 400 strofis saredaqcio<br />
samuSaoebi.<br />
grZeldeboda rusTvelologiuri literaturis<br />
damuSaveba da anotireba. Sedga 1981-1990 wleb-<br />
Si gamoqveynebuli mecnieruli masalis bibliografia;<br />
anotaciebi gakeTda imave principiT, rogorc<br />
gakeTebulia bibliografiis ukve gamosul<br />
tomebSi (I _ 1957, II _ 2002, IV _ 2009). momzadebulia<br />
V tomis masala _ 500-mde statia-anotacia<br />
(Semsrulebeli filol.mecn.doqt. g.arabuli).<br />
momzadda `vefxistyaosnis~ xelnawerebi e.w.<br />
diplomatiuri gamocemisaTvis (Semsrulebeli fiz.-<br />
maT.mecn.doqt. p.margvelaSvili).
321<br />
mimdinareobda muSaoba `qarTuli enis Tesaurusis~<br />
gegmiT (xelmZRvaneli akad. T.gamyreliZe):<br />
a) damuSavda Tesaurusis lemaTa gamoyofis<br />
principebi da dazustda Znelovan erTeulTa nusxa<br />
Zveli qarTulisaTvis (a.arabuli, e.soselia,<br />
r.asaTiani, m.ivaniSvili).<br />
b) damuSavda mcxeTuri xelnawerisa da giorgi<br />
mTawmidliseuli redaqciis bibliuri wignebi<br />
sruli lematizaciis TvalsazrisiT, kerZod, lemebi<br />
gaukeTda milionamde sityva-formas (Semsruleblebi:<br />
i.alasania, m.bolqvaZe, T.gigineiSvili,<br />
n.maqaZe, n.maWavariani, q.museriZe, m.RoloZe,<br />
n.cixisTavi, m.cqitiSvili, n.avaliSvili).<br />
g) redaqtireba gaukeTda lemebad daSlili<br />
masalis naxevarze mets (redaqtorebi: a.arabuli,<br />
e.soselia, r.asaTiani, m.ivaniSvili).<br />
d) momzadda niadagi sityva-formaTa lematizaciis<br />
avtomaturi programis Sesaqmnelad (programisti<br />
g.ServaSiZe).<br />
#<br />
dasaxuli<br />
amocanebi<br />
1. konteqstebis<br />
(baraTebis)<br />
eleqtronuli<br />
versiis Seqmna<br />
2. meTaur sityvaTa<br />
Sesabamisi konteqstebis<br />
monacemTa<br />
bazis<br />
Seqmna<br />
ganxorcielebuli<br />
amocanebis detaluri<br />
aRwera<br />
moZiebuli, monacemTa<br />
bazis formatSi gardaqmnili<br />
da Setanilia<br />
milionamde<br />
baraTi<br />
gamoyofilia meTauri<br />
sityvebi (lemebi)<br />
32000 erTeulamde<br />
ganxorcielebuli<br />
amocanebis Sesrulebis<br />
amsaxveli<br />
angariSgebis<br />
masalebis nusxa<br />
rusTavelis komiteti<br />
da saiti<br />
http://saunje.nekeri.net<br />
/thesaurus<br />
rusTavelis komiteti<br />
da saiti<br />
http://saunje.nekeri.net<br />
/thesaurus
322<br />
3. qarTuli enis<br />
Tesaurusis programuli<br />
produqtis<br />
Seqmna<br />
4. avtomaturi<br />
lematizacia<br />
meTauri sityvebiTa<br />
da bibliografiuli<br />
velebiT saZiebo<br />
sistemis Seqmna<br />
meTauri sityvebis<br />
avtomaturi miniWeba<br />
sityva-formebisTvis<br />
rusTavelis komiteti<br />
da saiti<br />
http://saunje.nekeri.net<br />
/thesaurus<br />
rusTavelis komiteti<br />
da saiti<br />
http://saunje.nekeri.net<br />
/thesaurus<br />
aWaris avtonomiuri respublikis regionulma<br />
samecniero centrma:<br />
_ daamtkica <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis aWaris regionuli samecniero centris<br />
dargobrivi komisiebi da misi Tavmjdomareebi;<br />
_ ganixila da recenzireba gaukeTa respublikis<br />
sxvadasxva samecniero-kvleviTi da saganmanaTleblo<br />
dawesebulebebis mier damuSavebul dam-<br />
Tavrebul da wliur angariSebs;<br />
_ saxalxo diplomatiis kuTxiT moamzada da<br />
2010 wlis 26 dekembers baTumSi Caatara qarTvel-<br />
Ta da afxazTa Serigebis dawyebis pirveli sayovelTao<br />
forumi. am RonisZiebasTan dakavSirebiT,<br />
baTumis SoTa rusTavelis saxelmwifo universitetis<br />
finansuri mxardaWeriT, gamosca regionaluri<br />
samecniero centris samecniero sabWos<br />
wevris, medicinis dargobrivi komisiis Tavmjdomaris,<br />
medicinis <strong>mecnierebaTa</strong> doqtoris, mweral<br />
ramaz surmaniZis wigni `afxazebi aWaraSi” (2010,<br />
80 gv.). amave saxelwodebis wignis mixedviT Seiqmna<br />
pirveli nawili filmisa `afxazebi aWaraSi”;<br />
_ Camoayaliba da axorcielebs qveynis SigniT<br />
da mis farglebs gareT samecniero-kvleviT, saganmanaTleblo<br />
da sxva profilis dawesebulebebTan,<br />
organizaciebTan da struqturebTan urTi-
323<br />
erTsasargeblo gacvliTi sistemis informaciebs<br />
da programebs. am mizniT daiwyo erToblivi samecniero-kvleviTi<br />
samuSaoebi aWaris regionul<br />
samecniero centrsa da latviis <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
rezeknes umaRles skolasa da daugavapilsis<br />
universitets Soris;<br />
_ dasaxa erToblivi TanamSromloba baltiispireTisa<br />
da evrokavSiris sxva qveynebis samecniero<br />
centrebTan da struqturebTan, romlis mizania<br />
mecnieruli kvlevis Sedegebis msoflio bazarze<br />
urTierTgacvlis xelSewyoba, urTierTdaxmareba<br />
da sxvadasxva donis sagranto proeqtebSi<br />
erToblivi monawileoba;<br />
_ qalaq baTumis meriisa da saerTaSoriso<br />
saqvelmoqmedo fond `qarTu”-s TxovniTa da finansuri<br />
daxmarebiT amzadebs gamosacemad baTumis<br />
botanikuri baRis erT-erTi damaarseblisa da<br />
gamSeneblis, cnobili agronom-dekoratoris, iason<br />
gordezianis cxovrebisa da SemoqmedebiTi moRvaweobis<br />
amsaxvel wigns, aseve mis saxelTan dakav-<br />
Sirebul simbolikebs (saiubileo medali, skulpturuli<br />
gamosaxuleba); moewyoba i.gordezianisadmi<br />
miZRvnili saiubileo gamofena, Catardeba saleqcio<br />
cikli;<br />
_ baTumis botanikuri baRis daarsebidan 100<br />
wlis iubilesTan dakavSirebiT gamosacemad amzadebs<br />
baTumis botanikuri baRis fundamentur<br />
istoriul narkvevs.<br />
qristianuli Teologiisa da religiis istoriis<br />
Semswavleli komisiis wevrebi monawileobdnen<br />
adgilobriv da saerTaSoriso konferenciebSi,<br />
romlebic eZRvneboda adamianis problemebis<br />
Seswavlas. komisiis mier momzadda da gamoica
324<br />
krebuli `religiis istoriis sakiTxebi~, I, Tb.,<br />
2010.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam<br />
2010 wels gaagrZela muSaoba proeqtze `qarTlis<br />
cxovrebis” inglisurad momzadeba da gamocema”.<br />
`qarTlis cxovrebis” yvela teqsti iTargmna inglisurad<br />
da saredaqciod gadaeca amerikel qar-<br />
Tvelologs, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
ucxoel wevrs s.jonss.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam moamzada<br />
da gadasca dasabeWdad gamomcemlobas <strong>saqarTvelos</strong><br />
epizoduri istoria `didni saqmeni”,<br />
romelic sruliad <strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqis,<br />
mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposis, biWvinTisa<br />
da cxum-afxazeTis mitropolitis ilia IIis<br />
locva-kurTxeviT momzadda.<br />
gagrZelda muSaoba oqsfordisa da birmingemis<br />
universitetebis mier inicirebul saerTaSoriso<br />
proeqtze `qristianul-muslimuri urTierTobebi”,<br />
t. II, romelSic saqarTveloc monawileobs.<br />
komisiis iniciativiT daiwyo muSaoba qar-<br />
Tul-amerikul proeqtze `swavleba biografiiT:<br />
samxreT kavkasia”.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiis<br />
Tavmjdomarem, `qarTlis cxovrebis” axali gamocemis<br />
mTavarma redaqtorma, akad. r.metrevelma da<br />
teqstebze momuSave mecnierTa jgufma (g.alasania,Gg.kartozia,<br />
m.lorTqifaniZe, s.sarjvelaZe, m.qav-<br />
Taria, c.qurcikiZe, m.SaniZe, e.cagareiSvili) moipova<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
iv. javaxiSvilis saxelobis premia.<br />
<strong>saqarTvelos</strong> istoriis wyaroebis komisiam Caatara<br />
samecniero sesia `qarTlis cxovrebis” inglisurad<br />
Targmnisa da gamocemis aqtualuri sa-
325<br />
kiTxebi”, romelSic monawileobdnen <strong>saqarTvelos</strong><br />
istoriis wyaroebis komisiis wevrebi, xelnawer-<br />
Ta <strong>erovnuli</strong> centris, iv.javaxiSvilis saxelobis<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetisa da wminda<br />
andria pirvelwodebulis saxelobis qarTuli universitetis<br />
mecnierebi.<br />
komisiis wevrebma monawileoba miiRes saerTa-<br />
Soriso da adgilobriv konferenciebSi:<br />
akad. r.metreveli monawileobda saerTaSoriso<br />
samecniero konferenciaSi, romelic gaimarTa<br />
q.venaSi (avstria).<br />
ist.mecn.kand. m.abaSiZem inglisurad Targmna<br />
da komentarebi daurTo `qarTlis cxovrebaSi”<br />
Semaval Semdeg teqstebs: `laSa-giorgis droindeli<br />
mematiane”, `wamebaÁ wminda arCilisa” da `sumbat<br />
daviTisZe. cxovrebaÁ da uwyebaÁ bagratonianTa”.<br />
monawileobda saerTaSoriso konferenciaSi,<br />
romelic evropis me-7 CarCo-programis farglebSi<br />
moewyo q.erevanSi da saerTaSoriso samecniero<br />
konferenciaSi `kavkasiis arqeologia, eTnologia,<br />
filkloristika” (Tbilisi). wignSi `qristianul-muslimuri<br />
urTierTobebi~ gamoaqveyna Semdegi<br />
naSromebi: `stefane Mmtbevari” da `cxovreba<br />
mefeT mefisa daviTisa~ (brili, niderlandebis<br />
samefo, 2010).<br />
ist.mecn.kand. g.beraZe muSaobda proeqtze `islamuri<br />
xelovnebis koleqcia <strong>saqarTvelos</strong> erovnul<br />
muzeumSi”, romelsac axorcielebs <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> muzeumis S.amiranaSvilis sax. xelovnebis<br />
muzeumi, man moamzada naSromi `sefianTa<br />
iranisa da <strong>saqarTvelos</strong> istoriuli da politikuri<br />
urTirTobebi”, miiRo monawileoba centraluri<br />
aziisa da kavkasiis problemebisadmi mi-<br />
ZRvnili mrgvali magidis muSaobaSi, romelic
326<br />
gaimarTa q.mizulaSi (montanas Stati, aSS) da<br />
giorgi wereTlis aRmosavleTmcodneobis institutis<br />
daarsebidan 50-e wlisadmi miZRvnil samecniero<br />
konferenciaSi.<br />
ist.mecn.kand. a.TvaraZe hale-vitenbergis martin<br />
luTeris universitetTan erTad muSaobda<br />
proeqtze `1210-1221 ww. dasavleTis laSqroba. `mon-<br />
Rolebis molodini” damietes jvarosnul banakSi<br />
da qristianul kavkasiaSi~, moamzada naSromi `basili<br />
ezosmoZRvaris cnobebi bolduin IX flandrielis,<br />
bonifaci monferatisa da bizantiis ori<br />
imperatoris ambavi, Tu istoriis ideologiuri<br />
xedva”, germaniis akademiuri gacvliTi programiT<br />
imyofebodaHhumboldtis universitetSi (gfr).<br />
ist.mecn.doqt. o.Jordaniam muSaoba gaagrZela<br />
naSromze `faleristikis istoriis sakiTxebi saqarTveloSi<br />
(1918 w.)~. igi monawileobda kavkasiologTa<br />
II saerTaSoriso kongresis muSaobaSi, romelic<br />
gaimarTa q.TbilisSi; misi redaqtorobiT<br />
2010 wels gamoica naSromi: `TurqeTSi mcxovrebi<br />
afxazebi”.<br />
ist.mecn.doq. n.vaCnaZe stokholmisa da ufsalas<br />
universitetebis mecnierebTan erTad muSaobda<br />
proeqtze `dasavleTi da aRmosavleTi: adreuli<br />
kontaqtebi”.<br />
filol.mecn.doqt. m.qavTaria agrZelebda muSaobas<br />
proeqtze `A-fondis qarTul xelnawerTa<br />
aRweriloba”, gamosca naSromi (TanaavtorebTan<br />
erTad) `iakobis Jamiswirvis qarTuli redaqcia”<br />
(berlini, gfr, 2010).<br />
ist.mecn.kand. g.saiTiZe muSaobda germanulqarTul<br />
erTobliv proeqtze (friburgis universiteti)<br />
`samimosvlo gzebi kavkasiaSi da maTi<br />
usafrTxoeba. ruseTis imperiis integraciis pro-
327<br />
blema 1780-1860 ww.~, monawileoba miiRo II saerTa-<br />
Soriso samecniero konferenciaSi `baTumi – warsuli<br />
da Tanamedroveoba“, III samecniero konferenciaSi<br />
`XIX-XX ss. saqarTvelo: wyaroebi da<br />
kvlevebi” (Tbilisi), ilia abulaZisadmi miZRvnil<br />
samecniero konferenciaSi (Tbilisi).<br />
ist.mecn.kand. k.Sengelia monawileobda `istoriuli<br />
mecnierebis kongresSi” (amsterdami, niderlandebis<br />
samefo) da saerTaSoriso konferencia-<br />
Si `tao-klarjeTi – istoria da perspeqtivebi”<br />
(Tbilisi). misi xelmZRvanelobiT 2010 wels moewyo<br />
samecniero eqspedicia `tao-klarjeTis, Woroxisa<br />
da maWaxelas xeobebis Seswavla”.<br />
ist.mecn.kand g.beraZe arCeulia saerTaSoriso<br />
samecniero Jurnalis `Journal of Persinate Studies“ redkolegiis<br />
wevrad, romelic gamodis niderlandebis<br />
samefosa da bostonSi (aSS).<br />
<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis problemaTa kompleqsuri<br />
Seswavlis komisia sistematurad ixilavda<br />
rogorc komisiis wevrebis, ise sxvadasxva dargis<br />
mowveuli mecnierebis mier komisiis dakveTiT Sesrulebul<br />
Sromebs <strong>saqarTvelos</strong> mTiani regionebis<br />
problemebze. es Sromebi gamoica calke wignad<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />
ganviTarebis problemebi da maTi gadaWris<br />
gzebi~, Tb., 2010. wignis prezentacia gaimarTa wminda<br />
samebis taZris axalgazrdobis klubSi.<br />
komisiis mier SemuSavebuli kanonproeqti `damatebebi<br />
da cvlilebebi <strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis<br />
socialur-ekonomikuri da kulturuli ganviTarebis<br />
kanonSi~ komisiam gaacno parlamentis qvekomitetis<br />
wevrebsa da Jurnalistebs.<br />
sistematurad tardeboda Sexvedrebi saqar-<br />
Tvelos sxvadasxva mTiani regionebis, maT Soris,
328<br />
stefanwmindis raionis mosaxleobasTan. <strong>saqarTvelos</strong><br />
sapatriarqoSi uwmidesisa da unetaresis,<br />
<strong>saqarTvelos</strong> kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis<br />
mTavarepiskoposisa da cxum-afxazeTis mitropolitis<br />
ilia II-is TaosnobiT Catarda Sexvedra<br />
mTis problemebis sakiTxebze.<br />
JurnalSi `mecniereba da teqnologiebi~ gamoqveynda<br />
komisiis swavluli mdivnis, akademiuri<br />
doqtoris berdo goiSvilis statia `<strong>saqarTvelos</strong><br />
mTa da misi problemebi~ (#7-9, 103-104), xolo krebulSi<br />
`kavkasiis arqeologia, folkloristika,<br />
eTnografia~ dasabeWdad wardgenilia misive statia<br />
`kavkasiis xalxTa erTianoba~.<br />
perioduli gamocemebi. 2010 wels gamovida <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis Semdegi<br />
Jurnalebi:<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
moambe~ _ t. 4, #1 (188 gv.), #2 (190 gv.), #3<br />
(166 gv.) (inglisur enaze). sul gamoqveynebulia<br />
106 statia, aqedan 11 statiis Tanaavtoria ucxoeTis<br />
5 qveynis 19 mecnieri;<br />
`<strong>saqarTvelos</strong> maTematikuri Jurnali~ _ me-17<br />
tomis 4 nomeri (794 gv. inglisur enaze). tomi<br />
Seicavs 21 qveynis 66 avtoris 42 statias;<br />
Jurnali `memuarebi diferencialur gantolebebsa<br />
da maTematikur fizikaSi~ _ 49-e (151 gv), 50-e<br />
(164 gv.) da 51-e (170 gv.) tomebi (inglisur enaze).<br />
sul gamoqveynda 11 qveynis 25 avtoris Sromebi;<br />
Jurnal `<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis macnes~ seriebi:<br />
`qimia~ – 2009 wlis t. 35, #4 da 2010 wlis t.<br />
36-is #1 da #2 (qarTul, inglisur da rusul<br />
enebze). samive nomerSi gamoqveynebulia 61 statia<br />
da 4 saiubileo werili (399 gv.);
329<br />
`rentgenologiis da radiologiis macne~ _<br />
#1-2 (35 gv.).<br />
`biomedicina _ 6 nomeri (##1, 2, 3, 4, 5, 6)<br />
(qarTul, inglisur da rusul enebze);<br />
`biologia~ _ me-8 tomis ori nomeri (##1-2,<br />
3-4, inglisur enaze);<br />
`fsiqologia~ _ #1;<br />
Jurnali `mecniereba da teqnologiebi~ _ 4 krebuli<br />
(#1-3, #4-6, #7-9, #10-12). sul gamoqveynda 101<br />
statia.<br />
saorganizacio saqmianoba<br />
samecniero-saorganizacio samsaxurma akademiis<br />
samecniero ganyofilebebis, akademiis struqturuli<br />
erTeulebis, komisiebisa da administraciuli<br />
aparatis samsaxurebis mier warmodgenili<br />
masalebis safuZvelze moamzada da gamosca <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis 2009<br />
wlis angariSi, romelic daamtkica akademiis saerTo<br />
krebam 2010 wlis 29 ivniss.<br />
Tanaxmad <strong>saqarTvelos</strong> kanonisa `<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis Sesaxeb~ Sefasebul<br />
iqna 11 umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisa<br />
da 51 ssip _ samecniero-kvleviTi dawesebulebis<br />
samecniero saqmianobis angariSebi (cxr.<br />
2 da 3).<br />
sakonkurso SerCeviT gamovlenil iqnen gamo-<br />
Cenil mecnierTa 9 saxelobiTi premiis laureatebi.<br />
10 samecniero-kvleviT instituts, samecniero<br />
dargebis mixedviT, mieniWaT saukeTeso institutis<br />
wodeba.
#<br />
330<br />
cxrili 2<br />
umaRlesi saganmanaTleblo<br />
dawesebulebebis<br />
2009 wlis samecniero saqmianobis Sefaseba<br />
saxelmwifo<br />
universiteti<br />
da misi<br />
qvedanayofebi<br />
<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
samecniero<br />
ganyofileba<br />
eqsperti<br />
daskvna<br />
dadeb(+)<br />
uary.(-)<br />
ar Sefasda<br />
(x)<br />
1 2 3 4 5<br />
I. iv.javaxiSvilis sax. Tbilisis saxelmwifo universiteti<br />
1. zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
1) maTematikisa<br />
da informatikis<br />
mimarTuleba<br />
maTematikisa da<br />
fizikis ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.bancuri<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.kokilaSvili<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.xaraziSvili<br />
n.musxeliSvilis<br />
gamoTvliTi maTematikis<br />
institutis<br />
direqtori<br />
fiz.-maT.mecn.doqt.<br />
v.kvaracxelia<br />
a.razmaZis maTematikis<br />
institutis<br />
ufr. mecn. Tan.,<br />
prof. o.Wkadua da<br />
mT. mecn. Tan.,<br />
prof. s.xaribega-<br />
Svili, kavkasiis<br />
+
331<br />
1 2 3 4 5<br />
biznes-skolis<br />
prof., fiz.-<br />
maT.mecn. doqt.,<br />
T.jangvelaZe<br />
2) fizikis mimar-<br />
Tuleba<br />
3) kriptografiis<br />
mimarTuleba<br />
4) zogadi, araorganuli<br />
da metalorganuli<br />
qimiis mimarTuleba<br />
maTematikisa da<br />
fizikis ganyofileba<br />
gamoyenebiTi meqanikis,<br />
manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis ganyofileba<br />
qimiisa da qimiuri<br />
teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.kvinixiZe<br />
stu-s sruli<br />
prof. r.Ciqovani<br />
v.WavWaniZis kibernetikis<br />
institutis<br />
mT.mecn. Tan.,<br />
teqn.mecn.doqt.<br />
g.ananiaSvili<br />
stu-s mimarTulebis<br />
xelmZRvaneli,<br />
qim.mecn. doqt.,<br />
sruli prof.<br />
m.cincaZe<br />
+<br />
+<br />
+<br />
5) organuli qimiis<br />
mimarTuleba<br />
– ~ – akad. e.qemerteli-<br />
Ze, stu-s qimiuri<br />
teqnologiisa da<br />
metalurgiis fakultetis<br />
sruli<br />
prof. n.Cxubiani-<br />
Svili, Tsu-s<br />
zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakultetis<br />
zogadi,<br />
araorganuli da<br />
metalorganuli<br />
qimiis mimarTule-<br />
+
332<br />
1 2 3 4 5<br />
bis sruli prof.,<br />
qim.mecn.doqt.<br />
n.lekiSvili<br />
6) fizikuri da<br />
analizuri qimiis<br />
mimarTuleba<br />
qimiisa da qimiuri<br />
teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
akad. T.andronika-<br />
Svili<br />
p.meliqiSvilis<br />
fizikuri da organuli<br />
qimiis institutis<br />
agraruli<br />
qimiis problemaTa<br />
laboratoriis<br />
gamge,<br />
qim.mecn.doqt.<br />
s.urotaZe<br />
r.aglaZis araorganuli<br />
qimiisa da<br />
eleqtroqimiis<br />
institutis samecniero<br />
sabWos Tavmjdomare,<br />
fiz.-<br />
maT.mecn.doqt.<br />
T.marsagiSvili<br />
+<br />
7) biologiis<br />
mimarTuleba<br />
biologiur<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
recenzireba ar<br />
moxda angariSis<br />
arasrulyofilebis<br />
gamo (ganyofilebis<br />
saerTo<br />
krebis oqmi #3,<br />
31.03.2010)<br />
x<br />
2. humanitarul<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
enis, literaturisa<br />
da xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.arabuli<br />
+
333<br />
1 2 3 4 5<br />
3. ekonomikis, samarTlis,<br />
socio-<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> d.Carkviani<br />
sazogadoebriv akad.wevr-kor. +<br />
logiis da fsiqologiis<br />
mimarganyofileba<br />
Tulebebi<br />
4. medicinis<br />
fakulteti<br />
medicinis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.SaqariSvili<br />
+<br />
1. informatikisa<br />
da marTvis<br />
sistemebis<br />
fakulteti<br />
2. <strong>saqarTvelos</strong> teqnikuri universiteti<br />
1) fizikis<br />
departamenti<br />
maTematikisa da<br />
fizikis ganyofileba<br />
akad. g.xaraZe +<br />
2) maTematikis<br />
departamenti<br />
– ~ – akad.wevr-kor.<br />
v.kokilaSvili<br />
+<br />
3) sainJinro kibernetikisa<br />
da<br />
xelsawyoTmSeneblobis<br />
departamenti<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis<br />
ganyofileba<br />
a.eliaSvilis mar-<br />
Tvis sistemebis<br />
institutis informaciis<br />
gardaqmnis<br />
problemebis<br />
ganyofilebis<br />
xelmZ.,<br />
teqn.mecn. doqt.,<br />
prof. o.labaZe<br />
+
334<br />
1 2 3 4 5<br />
4) kompiuteruli<br />
inJineriis departamenti<br />
+<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis<br />
ganyofileba<br />
a.eliaSvilis mar-<br />
Tvis sistemebis<br />
institutis informaciis<br />
gardaqmnis<br />
problemebis ganyofilebis<br />
xelmZ.,<br />
teqn.mecn. doqt.,<br />
prof. o.labaZe<br />
2. energetikisa da<br />
telekomunikaciis<br />
fakulteti<br />
3. humanitarulsocialuri<br />
fakulteti<br />
– ~ – <strong>saqarTvelos</strong> sawarmoo<br />
Zalebisa<br />
da bunebrivi resursebis<br />
Semswavleli<br />
centris<br />
direqtori, teqn.<br />
mecn.doqt., prof.<br />
q.veziriSvili<br />
+<br />
sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
departamenti<br />
enis, literaturisa<br />
da xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.arabuli<br />
+<br />
4. samSeneblo fakulteti<br />
da arqiteqturis,<br />
urbanistikisa<br />
da<br />
dizainis fakulteti<br />
gamoyenebiTi meqanikis,<br />
manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis<br />
ganyofileba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> sainJinro<br />
akademiis<br />
akademikosi, prof.<br />
l.maxvilaZe<br />
+
335<br />
1 2 3 4 5<br />
5. qimiuri teqnologiebisa<br />
da<br />
metalurgiis<br />
fakulteti<br />
1) samsxmelo warmoebisa<br />
da axali<br />
teqnologiuri<br />
procesebis,<br />
Savi liTonebis<br />
metalurgiisa da<br />
feradi liTonebis<br />
metalurgiis<br />
mimarTulebebi<br />
qimiisa da qimiuri<br />
teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.TavaZe<br />
+<br />
2) silikatebis<br />
teqnologiis<br />
mimarTuleba<br />
– ~ – akad. g.cincaZe +<br />
3) kompoziciuri<br />
masalebisa da<br />
nakeTobebis teqnologiis<br />
mimar-<br />
Tuleba<br />
4) organuli qimiis<br />
mimarTuleba<br />
5) fizikuri da<br />
koloiduri qimiis<br />
mimarTuleba<br />
– ~ – akad.wevr-kor.<br />
v.ciciSvili<br />
angariSi ar<br />
Sefasda arasrulyofilebis<br />
gamo<br />
(ganyofilebis<br />
saerTo krebis<br />
dadgenileba, oqmi<br />
#6, 21.04.2010)<br />
– ~ – akad.wevr-kor.<br />
S.samsonia<br />
– ~ – akad.wevr-kor.<br />
b.WankvetaZe<br />
x<br />
+<br />
+
336<br />
1 2 3 4 5<br />
6. samTo-geologiuri<br />
fakulteti<br />
1) gamoyenebiTi<br />
geologiis departamenti<br />
dedamiwis Semswavlel<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
Tsu-s zust da<br />
sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
geologiis<br />
departamentis<br />
xelmZRvaneli,<br />
prof. b.TuTberiZe<br />
+<br />
7. gemologiisa da<br />
mineralur niv-<br />
TierebaTa kvlevis,<br />
diagnostikisa<br />
da gadamu-<br />
Savebis respublikuri<br />
centri<br />
– ~ – al.janeliZis geologiuri<br />
institutis<br />
mTavari mecnieri<br />
TanamSromeli,<br />
geol.mecn.<br />
doqt. a.oqroscvariZe<br />
_<br />
8. nagebobebis,<br />
specsistemebisa<br />
da sainJinro<br />
uzrunvelyofis<br />
instituti<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.gabriCiZe<br />
k.zavrievis samSeneblo<br />
meqanikisa<br />
da seismomedegobis<br />
institutis<br />
seismomedegobis<br />
Teoriis ganyofilebis<br />
gamge, akad.<br />
doqt. k.CxikvaZe<br />
+<br />
3. <strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo agraruli universiteti<br />
soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
p.nasyidaSvili<br />
+
337<br />
1 2 3 4 5<br />
4. Tbilisis saxelmwifo samedicino universiteti<br />
medicinis<br />
ganyofileba<br />
Tsu-s sruli profesorebi<br />
d.korZaia,<br />
r.qarselaZe,<br />
n.doreuli, asocirebuli<br />
profesori<br />
n.okribela-<br />
Svili asistentprofesori<br />
l.sereda<br />
+<br />
5. akaki wereTlis saxelmwifo universiteti (quTaisi)<br />
1. medicinis fakultetis<br />
stomatouri<br />
teqnolo-<br />
qimiisa da qimilogiisa<br />
da farmaciis<br />
departalebgiebis<br />
ganyofimenti<br />
akad. e.qemerteliZe<br />
+<br />
2. sainJinro-teqnologiuri<br />
fakul-<br />
meqanikis, manqa-<br />
gamoyenebiTi<br />
tetis gamoyenebiTi<br />
dizainisa sa da marTvis<br />
naTmSeneblobi-<br />
da msubuqi mrewvelobis<br />
teqnoyofileba<br />
procesebis ganlogiis<br />
departamenti<br />
3. humanitarul <strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulrisa<br />
da xelov-<br />
enis, literatutetis<br />
qarTveluri<br />
dialeqtololebnebis<br />
ganyofigiis<br />
samecnierokvleviTi<br />
instituti<br />
stu-s satransporto<br />
da manqanaTmSeneblobis<br />
fakultetis<br />
msubuqi<br />
mrewvelobis nake-<br />
TobaTa teqnologiis<br />
#126 mimar-<br />
Tulebis sruli<br />
prof. l.demetraZe<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.gordeziani<br />
+<br />
+
338<br />
1 2 3 4 5<br />
4. sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
1) quTaisisa da sazogadoebriv<br />
misi regionis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
istoriisa da kulturis<br />
Semswav-<br />
ganyofileba<br />
leli s/k centri<br />
2) saerTaSoriso<br />
urTierTobebis<br />
s/k centri<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.silagaZe<br />
6. ilias saxelmwifo universiteti<br />
aWaris ar regionuli<br />
samecniero<br />
centri<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.SamilaZe<br />
+<br />
+<br />
7. Tbilisis ekonomikur urTierTobaTa universiteti<br />
sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.papava<br />
+<br />
8. iakob gogebaSvilis Telavis saxelmwifo universiteti<br />
1. humanitarul<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
1) qarTuli filologiis,<br />
ucxo<br />
enebisa da saz-<br />
RvargareTis literaturis<br />
ka-<br />
Tedrebi<br />
enis, literaturisa<br />
da xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
e.xinTibiZe<br />
+
339<br />
1 2 3 4 5<br />
2) msoflio istoriis,<br />
sazogadoebriv akad.wevr-kor. _<br />
saqarsazogadoebriv<br />
Tvelos istoriis,<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
k.ficxelauri<br />
filosofiisa<br />
da socialur <strong>mecnierebaTa</strong>,<br />
ekonomikis,<br />
pedagogikis<br />
kaTedrebi<br />
2. jandacvis<br />
fakulteti<br />
3. zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
medicinis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
q.nemsaZe<br />
ar Sefasda angariSis<br />
arasrulyofilebis<br />
gamo<br />
(ganyofilebis<br />
saerTo krebis<br />
dadgenileba, oqmi<br />
#1, 24.03.2010)<br />
x<br />
1) biologiaekologiis<br />
kaTedra<br />
biologiur<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
i.eliava<br />
+<br />
2) geografiis<br />
kaTedra<br />
3) fizikisa da<br />
maTematikis gaer-<br />
Tianebuli kaTedra<br />
dedamiwis Semswavlel<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
maTematikisa da<br />
fizikis ganyofileba<br />
ar Sefasda angariSis<br />
arasrulyofilebis<br />
gamo<br />
(ganyofilebis<br />
saerTo krebis<br />
dadgenileba, oqmi<br />
#3, 22.04.2010)<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.xelaSvili<br />
x<br />
+
340<br />
1 2 3 4 5<br />
4) informatikis<br />
kaTedra<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis<br />
procesebis ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.gogiCaiSvili<br />
+<br />
4. soflis meurneobisa<br />
da gadamamu-<br />
Savebeli dargebis<br />
fakulteti<br />
qimia-teqnologiisa<br />
da soflis<br />
meurneobis ka-<br />
Tedra<br />
soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.koraxaSvili<br />
_<br />
9. SoTa rusTavelis saxelmwifo universiteti (baTumi)<br />
sruli angariSi<br />
aWaris ar regionuli<br />
samecniero<br />
centri<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.SamilaZe<br />
+<br />
fizikis departamenti<br />
maTematikisa da<br />
fizikis ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.CageliSvili<br />
_<br />
10. <strong>saqarTvelos</strong> subtropikuli meurneobis saxelmwifo<br />
universiteti (quTaisi)<br />
aWaris ar regionuli<br />
samecniero<br />
centri<br />
<strong>saqarTvelos</strong> soflis<br />
meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> akademiis<br />
wevr-kor.<br />
g.papuniZe, ekon.<br />
mecn.doqt. a.devaZe<br />
SoTa rusTavelis<br />
saxelmwifo uni-<br />
+
341<br />
1 2 3 4 5<br />
versitetis da geografiis<br />
departamentis<br />
xelmZ., sruli<br />
prof. a.qiqava<br />
sasoflo-sameurneo<br />
fakultetis<br />
asocirebuli<br />
prof. S.lominaZe<br />
aWaris ar regionuli<br />
samecniero<br />
centris komisiis<br />
Tavmjdomare,<br />
biol.mecn.doqt.,<br />
prof. a.diasamiZe<br />
ganaTlebis, zust<br />
da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
fakulteti<br />
11. goris universiteti<br />
1) maTematikis<br />
mimarTuleba<br />
2) geografiis<br />
mimarTuleba<br />
3) filologiuri<br />
mimarTuleba<br />
maTematikisa da<br />
fizikis<br />
ganyofileba<br />
dedamiwis<br />
Semswavlel<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
enis, literaturisa<br />
da xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.kokilaSvili<br />
ganyofilebis<br />
saerTo krebis<br />
uaryofiTi daskvna<br />
(ganyofilebis<br />
saerTo<br />
krebis dadgenileba,<br />
oqmi #3,<br />
22.04..2010)<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.arabuli<br />
+<br />
x<br />
_
342<br />
1 2 3 4 5<br />
12. soxumis saxelmwifo universiteti<br />
soxumis saxelmwifo universitetis 2008-2009 wlebis samecnioero<br />
angariSi moicavs 31 samecniero mimarTulebis mixedviT<br />
universitetis 164 mecnieri TanamSromlis mier 2008-2009<br />
wlebSi gamoqveynebul 169 monografias, wigns, saxelmZRvanelos,<br />
809 samecniero statias (miTiTebulia mxolod SromaTa<br />
dasaxeleba). naCvenebia, rom universitetis TanamSromlebma 465<br />
moxseneba waikiTxes samecniero konferenciebze, mopovebuli<br />
hqondaT <strong>erovnuli</strong> fondis 21 granti da 35 sxva granti, maT<br />
Soris ucxoeTis. biujeturi dafinansebiT Sesrulda 13<br />
samuSao. daTqmul vadaze mniSvnelivani dagvianebiT warmodgenis<br />
gamo (16.07.2010) soxumis saxelmwifo universitetis<br />
samecniero angariSs saeqsperto Sefaseba ar mieca.
#<br />
343<br />
cxrili 3<br />
ssip – samecniero-kvleviTi dawesebulebebis<br />
2009 wlis samecniero saqmianobis Sefaseba<br />
samecniero<br />
dawesebuleba<br />
<strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong><br />
akademiis<br />
samecniero<br />
ganyofileba<br />
eqsperti<br />
daskvna<br />
dadeb(+)<br />
uary(_)<br />
ar Sefasda<br />
(×)<br />
1 2 3 4 5<br />
1. andria razmaZis<br />
maTematikis instituti<br />
maTematikisa<br />
da fizikis<br />
ganyofileba<br />
a) maTematikis<br />
mimarTuleba<br />
stu-s maTematikis<br />
departamentis ufrosi,<br />
fiz.-maT.mecn.<br />
doqt., sruli prof.<br />
d.natroSvili<br />
n.musxeliSvilis<br />
gamoTvliTi maTematikis<br />
institutis<br />
direqtori, fiz.-<br />
maT.mecn.doqt.<br />
v.kvaracxelia<br />
+<br />
b) fizikis<br />
mimarTuleba<br />
– ~ –<br />
e.andronikaSvilis<br />
fizikis institutis<br />
elementarul nawilakTa<br />
ganyofilebis<br />
xelmZ., prof.<br />
j.Cqareuli<br />
+<br />
2. niko musxeliSvilis<br />
gamoTvliTi<br />
maTematikis instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor. r.bancuri,<br />
kavkasiis biznes-skolis<br />
prof.,<br />
fiz.-maT.mecn.doqt.<br />
T.jangvelaZe<br />
+
344<br />
1 2 3 4 5<br />
3. vladimer WavWani-<br />
Zis kibernetikis<br />
instituti<br />
a) maTematikisa da<br />
informatikis<br />
mimarTulebebi<br />
maTematikisa<br />
da fizikis<br />
ganyofileba<br />
Tsu-s sruli prof.<br />
T.TadumaZe, Tsu-s<br />
asocirebuli prof.<br />
T.kopaliani<br />
+<br />
b) fizikis<br />
mimarTuleba<br />
– ~ –<br />
e.andronikaSvilis<br />
fizikis institutis<br />
ganyofilebis gamge,<br />
fiz.-maT.mecn.doqt.<br />
v.bereJiani<br />
+<br />
g) qimiis mimar-<br />
Tuleba<br />
4. elefTer andronikaSvilis<br />
fizikis<br />
instituti<br />
5. soxumis ilia vekuas<br />
fizika-teqnikis<br />
instituti<br />
qimiisa da<br />
qimiuri teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
maTematikisa<br />
da fizikis<br />
ganyofileba<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.ciciSvili<br />
akad. T.sanaZe<br />
Tsu-s maRali energiebis<br />
fizikis institutis<br />
direqtori,<br />
fiz.-maT.mecn.<br />
doqt., prof.<br />
m.nioraZe<br />
+<br />
+<br />
+<br />
6. mixeil nodias<br />
geofizikis instituti<br />
dedamiwis Semswavlel<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
hidrometeorologi<br />
is institutis amindis<br />
prognozirebis,<br />
bunebrivi da teqnogenuri<br />
katastrofebis<br />
ganyofilebis<br />
gamge, fiz.-maT.mecn.<br />
doqt., prof.<br />
T.daviTaSvili<br />
+
345<br />
1 2 3 4 5<br />
Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
geologiis<br />
departamentis asocirebuli<br />
prof.<br />
g.quTelia<br />
7. aleqsandre janeliZis<br />
geologiuri<br />
instituti<br />
dedamiwis Semswavlel<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
geologiis<br />
mimarTulebis xelmZRvaneli,<br />
sruli<br />
prof. b.TuTberiZe<br />
+<br />
8. vaxuSti bagrationis<br />
geografiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.gaCeCilaZe<br />
+<br />
9. hidrogeologiisa<br />
da sainJinro geologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
hidrometeorologii<br />
institutis samecniero<br />
sabWos Tavmjdomare,<br />
wylis resursebisa<br />
da hidrologiuri<br />
prognozebis<br />
ganyofilebis<br />
gamge, fiz.-maT.<br />
mecn.doqt. n.begaliSvili<br />
+<br />
10. hidrometeorolog<br />
iis institiuti – ~ –<br />
vaxuSti bagrationis<br />
geografiis<br />
institutis direqtori,<br />
geogr.akad.<br />
doqt. n.bolaSvili<br />
+
346<br />
1 2 3 4 5<br />
11. kavkasiis aleqsandre<br />
TvalWreli- swavlel mec-<br />
d.Sengelia<br />
dedamiwis Sem-<br />
akad.wevr-kor.<br />
Zis mineraluri nierebaTa<br />
+<br />
nedleulis instituti<br />
ganyofileba<br />
12. arCil eliaSvilis<br />
marTvis sistemebis<br />
instituti<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da<br />
marTvis procesebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.frangiSvili<br />
+<br />
13. kiriak zavrievis<br />
samSeneblo meqanikisa<br />
da seismomedegobis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
stu-s sruli prof.<br />
T.gabadaZe<br />
+<br />
14. grigol wuluki-<br />
Zis samTo instituti<br />
– ~ –<br />
stu-s samTo-geologiuri<br />
fakultetis<br />
dekani, prof.<br />
a.abSilava<br />
+<br />
15. rafiel dvalis<br />
manqanaTa meqanikis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
d.TavxeliZe +<br />
16. instituti<br />
`talRa~ – ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.gogiCaiSvili +<br />
17. instituti<br />
`teqinformi~ – ~ –<br />
a.eliaSvilis marTvis<br />
sistemebis institutis<br />
marTvis<br />
sistemebis, modelirebisa<br />
da kompiuteruli<br />
grafikis<br />
ganyofilebis gamge,<br />
teqn.mecn.kand.<br />
T.troyaSvili<br />
+
347<br />
1 2 3 4 5<br />
18. instituti<br />
`optika~<br />
gamoyenebiTi<br />
meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da<br />
marTvis procesebis<br />
ganyofileba<br />
<strong>saqarTvelos</strong> inJiner-energetikosTa<br />
asociaciis prezidenti,<br />
stu-s sruli<br />
prof., teqn.<br />
mecn.doqt.<br />
o.veziriSvili<br />
+<br />
19. membranuli teqnologiebis<br />
sain-<br />
Jinro instituti<br />
– ~ –<br />
stu-s manqanaTmSeneblobis<br />
departamentis<br />
ufrosi,<br />
teqn. mecn. doqt.,<br />
sruli prof., <strong>saqarTvelos</strong><br />
sainJinro<br />
akademiis akademikosi<br />
T.megreliZe<br />
+<br />
20. petre meliqiSvilis<br />
fizikuri da<br />
organuli qimiis<br />
instituti<br />
qimiisa da<br />
qimiuri teqnologiebis<br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
S.samsonia<br />
+<br />
21. rafiel aglaZis<br />
araorganuli qimiisa<br />
da eleqtroqimiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad. T.andronika-<br />
Svili<br />
+<br />
22. iovel quTaTela-<br />
Zis farmakoqimiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
S.samsonia<br />
+<br />
23. ferdinand Tava-<br />
Zis metalurgiisa<br />
da masalaTmcodneobis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad. i.Jordania<br />
+
348<br />
1 2 3 4 5<br />
24. Tbilisis botanikuri<br />
baRi da bo-<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
biologiur akad. n.nucubiZe<br />
+<br />
tanikis instituti ganyofileba<br />
25. sergi durmiSiZis<br />
bioqimiisa da bioteqnologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
T.zaaliSvili<br />
+<br />
26. molekuluri biologiisa<br />
da biologiuri<br />
fizikis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad. g.kvesitaZe<br />
+<br />
27. giorgi eliavas<br />
baqteriofagiis,<br />
mikrobiologiisa<br />
da virusologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
m.gordeziani<br />
+<br />
28. ivane beritaSvilis<br />
fiziologiis ganyofileba<br />
fiziologiis<br />
instituti<br />
akad.wevr-kor.<br />
z.qevaniSvili<br />
+<br />
29. eqsperimentuli<br />
nevrologiis samecniero-kvleviTi<br />
centri<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
z.qevaniSvili<br />
+<br />
30. aleqsandre naTi- medicinis<br />
Svilis morfologiis<br />
ganyofileba<br />
instituti<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.SaqariSvili<br />
+<br />
31. samedicino bioteqnologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
Tsu-s zust da sabunebismetyvelo<br />
<strong>mecnierebaTa</strong> fakultetis<br />
biologiis<br />
mimarTulebis<br />
asocirebuli prof.<br />
n.gaCeCilaZe<br />
+
349<br />
1 2 3 4 5<br />
32. radiobiologiisa medicinis Tbilisis saxelmwifo<br />
da radiaciuli<br />
ekologiis centri<br />
ganyofileba<br />
samedicino uni-<br />
versitetis prevenciuli<br />
medicinis<br />
departamentis xelmZRvaneli,<br />
+<br />
sruli<br />
prof. n.vefxvaZe<br />
33. baTumis botanikuri<br />
baRi<br />
34. wyalTa meurneobis<br />
instituti<br />
35. vasil gulisaSvilis<br />
satyeo instituti<br />
36. mixeil rCeuli-<br />
Svilis mecxoveleobis<br />
biologiuri<br />
safuZvlebis<br />
instituti<br />
aWaris ar regionuli<br />
samecniero<br />
centri<br />
soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
– ~ –<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.papuniZe<br />
aWaris regionuli<br />
samecniero centris<br />
ekologiisa da biomravalferovnebis<br />
komisiis wevri<br />
biol.mecn.doqt.<br />
d.xaraziSvili<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />
agraruli<br />
universitetis<br />
agrosainJinro fakultetis<br />
hidromelioraciis<br />
departamentis<br />
ufrosi,<br />
sruli prof.<br />
e.kuxalaSvili<br />
<strong>saqarTvelos</strong> saxelmwifo<br />
agraruli<br />
universitetis<br />
satyeo fakultetis<br />
dekani, asocirebuli<br />
prof. n.kobaxiZe<br />
akad.wevr-kor.<br />
a.koraxaSvili<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+
350<br />
1 2 3 4 5<br />
37. <strong>saqarTvelos</strong> sawarmoo<br />
Zalebisa<br />
soflis meurneobis<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
akad.wevr-kor.<br />
a.didebuliZe<br />
ganyo-<br />
akad.wevr-kor.<br />
da bunebrivi resursebis<br />
Semswavlelfileba<br />
T.uruSaZe<br />
+<br />
centri<br />
38. ivane javaxiSvilis<br />
istoriisa da<br />
eTnologiis instituti<br />
sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.lorTqifaniZe<br />
+<br />
39. savle wereTlis<br />
filosofiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
i.imedaZe<br />
+<br />
40. dimitri uznaZis<br />
fsiqologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad. g.TevzaZe<br />
+<br />
41. paata guguSvilis<br />
ekonomikis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
l.Ciqava<br />
+<br />
42. niko berZeniSvilis<br />
instituti – ~ –<br />
43. politologiis<br />
instituti – ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
g.lorTqifaniZe +<br />
akad.wevr-kor.<br />
j.xecuriani +<br />
44. demografiisa da<br />
sociologiis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
l.meliqiSvili<br />
+<br />
45. TinaTin wereTlis<br />
saxelmwifosa da<br />
samarTlis instituti<br />
– ~ –<br />
akad. l.aleqsiZe<br />
+
351<br />
1 2 3 4 5<br />
46. giorgi CubinaSvilis<br />
qarTuli xelovnebis<br />
istoriisa<br />
sazogadoebriv<br />
<strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba<br />
akad. d.musxeli-<br />
Svili<br />
da ZeglTa<br />
dacvis <strong>erovnuli</strong><br />
kvlevis centri<br />
+<br />
47. <strong>saqarTvelos</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> muzeumi – ~ –<br />
akad. m.lorTqifaniZe<br />
+<br />
48. SoTa rusTavelis<br />
qarTuli literaturis<br />
instituti<br />
enis, literaturisa<br />
da<br />
xelovnebis<br />
ganyofileba<br />
akad. wevr-kor.<br />
a.silagaZe<br />
+<br />
49. arnold Ciqobavas<br />
enaTmecnierebis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
i.meliqiSvili<br />
+<br />
50. xelnawerTa <strong>erovnuli</strong><br />
centri – ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
r.siraZe +<br />
51. giorgi wereTlis<br />
aRmosavleTmcodneobis<br />
instituti<br />
– ~ –<br />
akad.wevr-kor.<br />
v.Sengelia<br />
+<br />
kadrebis samsaxuri. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
erovnul <strong>akademia</strong>Si 2011 wlis 1 ianvris<br />
mdgomareobiT iyo 45 namdvili wevri da 71 wevrkorespondenti.<br />
<strong>akademia</strong>s hyavs 2 sapatio akademikosi,<br />
1 sapatio ucxoeli da 74 ucxoeli wevri.<br />
<strong>akademia</strong> Sedgeba akademiuri sabWosagan, 10 samecniero<br />
ganyofilebisagan, akademiur sabWosTan<br />
arsebuli 3 komisiisagan, <strong>akademia</strong>sTan struqtu-
352<br />
ruli erTeulis formiT arsebuli qarTuli enciklopediis<br />
ir.abaSiZis saxelobis mTavari samecniero<br />
redaqciisa da akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~<br />
akademiuri gamocemisa da qarTuli<br />
enis Tesaurusis komitetisagan, aWaris avtonomiuri<br />
respublikis regionuli samecniero centrisagan.<br />
akademiur sabWos emsaxureba administraciuli<br />
aparati.<br />
2011 wlis 1 ianvrisaTvis sul <strong>akademia</strong>Si iricxeboda<br />
165 TanamSromeli (m.S. 3 <strong>mecnierebaTa</strong> doqtori,<br />
16 <strong>mecnierebaTa</strong> kandidati _ akademiuri doqtori):<br />
_ akademiuri sabWo Sedgeboda 14 wevrisa, 3<br />
mrCevlisa da 1 mrCevlis movaleobis Semsruleblisagan;<br />
_ samecniero ganyofilebebSi iricxeboda 10<br />
swavluli mdivani;<br />
_ akademiur sabWosTan arsebul komisiebSi _<br />
3 TanamSromeli;<br />
_ akademiuri sabWos administraciul aparat-<br />
Si _ 90 TanamSromeli;<br />
_ qarTuli enciklopediis ir.abaSiZis saxelobis<br />
mTavar samecniero redaqciaSi _ 46 TanamSromeli;<br />
_ akad. g.wereTlis sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri<br />
gamocemisa da qarTuli enis Tesaurusis<br />
komitetSi _ 17 TanamSromeli;<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
aWaris avtonomiuri respublikis regionul<br />
samecniero centrSi _ 5 TanamSromeli.<br />
<strong>akademia</strong>Si 7 TanamSromeli muSaobda xelSekrulebiT.
353<br />
2010 wels akademiis TanamSromelTa rigebs<br />
gamoakldnen TvalsaCino mecnierebi: gardaicvala<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> akademiis prezidenti<br />
1986-2005 wlebSi, akademikosi albert (aleko)<br />
TavxeliZe, gardaicvalnen akademikosebi benediqte<br />
balavaZe, muxran maWavariani, cotne mircxulava,<br />
kiazo nadareiSvili, vladimer WavWaniZe, simon<br />
xeCinaSvili, akademiis wevr-korespondentebi ilia<br />
baraTaSvili, giorgi ToTibaZe, rolan kilaZe,<br />
tragikulad daiRupa akademiis wevr-korespondenti<br />
vaxtang SamilaZe.<br />
arqivi. 2008 wlamde arqivSi daculi iyo<br />
100000 Sesanaxi erTeuli. 2009-2010 wlebSi arqivs<br />
daemata akademiis yofili institutebidan Semotanili<br />
8052 Sesanaxi erTeuli (2006 wlamde Seqmnili<br />
saarqivo dokumentacia, vidre es institutebi<br />
Semodiodnen akademiis sistemaSi), agreTve, specialurad<br />
Seqmnili fonotekisaTvis fono, audio,<br />
video masalebi da DVD-diskebi. 2010 wels mimdinareobda<br />
akademikos andria afaqiZis piradi saarqivo<br />
fondis sruli samecniero-sainformacio<br />
damuSaveba. 2010 wels arqivis samecniero masalebiT<br />
isargebla 67-ma mecnier-mkvlevarma. droebiTi<br />
sargeblobisaTvis gacemuli iyo 206 saqme,<br />
xolo sxvadasxvda dawesebulebebsa da kerZo<br />
pirebze _ 114 saarqivo cnoba da amonaweri. Semowmda<br />
da fondsacavSi Sesabamis adgilebze gan-<br />
Tavsda 3000 Sesanaxi erTeuli.<br />
akademiis saredaqcio-sagamomcemlo sabWo da<br />
akademiur gamocemaTa kompiuterul-teqnikuri uzrunvelyofis<br />
ganyofileba.<br />
akademiis saredaqcio-sagamomcemlo sabWos<br />
dadgenilebiT akademiur gamocemaTa kompiuterulteqnikuri<br />
uzrunvelyofis ganyofilebam moamzada
354<br />
Jurnal `moambis~ 2010 wlis sami nomris eleqtronuli<br />
versia (t. 4, #1, 2, 3). samive ganTavsda vebgverdze.<br />
daibeWda da internetSi ganTavsda:<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
2009 wlis angariSi;<br />
2010 wels Catarebuli RonisZiebebis mosawvevebi;<br />
ucxoeli wevrebis arCevis diplomebi da CV;<br />
akademiis mier gacemuli premiebis diplomebi.<br />
momzadda eleqtronuli versiebi da daibeWda<br />
akademiis komisiebisa da ganyofilebebis mier<br />
warmodgenili wignebi:<br />
_ akad. T.andronikaSvilis wigni `ceoliTebi<br />
_ organuli siTxeebis unikaluri gamSrobebi~<br />
(tir. 150);<br />
_ <strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis problemaTa kompleqsuri<br />
Seswavlis komisiis mier momzadebuli<br />
krebuli `<strong>saqarTvelos</strong> mTianeTis socialur-ekonomikuri<br />
ganviTarebis problemebi da maTi gadaWris<br />
gzebi~ (tir. 300);<br />
_ akad. e.qemerteliZis wigni `aWaraSi mozardi<br />
zogierTi mcenaris fitoqimiuri da memcenareobiTi<br />
gamokvleva~ (rusul enaze, tir. 150);<br />
_ qristianuli Teologiisa da religiis istoriis<br />
Semswavleli komisiis mier warmodgenili<br />
krebuli `religiis istoriis sakiTxebi~, t. I.<br />
(tir. 300);<br />
_ akad.wevr-kor. a.xelaSvilis wigni `akademikosi<br />
albert TavxeliZe~ (tir. 300).<br />
Catarda akademiis mier dabeWdili wignebis<br />
gamofena-gayidva.<br />
dasabeWdad momzadebulia al.javaxiSvilis<br />
`naSromTa krebuli~.
355<br />
internetSi ganTavsda gardacvlili akademikosebis<br />
biobibliografiebis nawili.<br />
momzadda eleqtronuli versiebi da akademiis<br />
stambaSi daibeWda:<br />
_ s.qemokliZe, m.axvlediani, e.rafava _ `laboratoriuli<br />
medicinis cnobari~ (tir. 500).<br />
_ vl.fadiuraSvili _ `<strong>saqarTvelos</strong> ekologiuri<br />
mdgomareobis informaciuli mimoxilva~<br />
(tir. 50).<br />
daibeWda Jurnal `mecniereba da teqnologiebis~<br />
2010 wlis oTxi nomeri (##1-3, 4-6, 7-9, 10-12).<br />
ganyofileba wlis meore naxevridan asrulebs,<br />
agreTve, kompiuteruli momsaxurebis funqcias.<br />
<strong>akademia</strong>Si TiTqmis mTlianad ganaxlebulia<br />
kompiuteruli teqnika Sesabamisi programuli uzrunvelyofiT,<br />
gamarTulia qselebi.<br />
safinanso samsaxuri. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong><br />
<strong>erovnuli</strong> akademiis 2010 wlis damtkicebuli<br />
dafinanseba <strong>akademia</strong>sTan arsebul struqturul<br />
erTeulebTan erTad Seadgeda 3508,2 aTas lars.<br />
aqedan TviT <strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis _ 3165,1 aTas lars, qarTuli enciklopediis<br />
ir.abaSiZis sax. mTavari samecniero redaqciis<br />
_ 275,0 aTas lars, aWaris regionuli samecniero<br />
centris _ 10,0 aTas lars, akad. g.wereTlis<br />
sax. `vefxistyaosnis~ akademiuri gamocemis da<br />
qarTuli enis Tesaurusis komitetis _ 58,1 aTas<br />
lars.
S i n a a r s i<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis saerTo kreba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong><br />
akademiis akademiuri sabWo. . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
prezidenti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
Sexvedrebi, saiubileo RonisZiebebi. . . . . . . . . 25<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> akademiis<br />
samecniero ganyofilebebi . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />
maTematikisa da fizikis ganyofileba . . . . . . 35<br />
dedamiwis Semswavlel <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67<br />
gamoyenebiTi meqanikis, manqanaTmSeneblobisa<br />
da marTvis procesebis ganyofileba. . . . . . 84<br />
qimiisa da qimiuri teqnologiebis<br />
ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />
biologiur <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba . . . . . 159<br />
medicinis ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . 185<br />
fiziologiis ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . 201<br />
soflis meurneobis <strong>mecnierebaTa</strong><br />
ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214<br />
sazogadoebriv <strong>mecnierebaTa</strong> ganyofileba . . 245<br />
enis, literaturisa da xelovnebis<br />
ganyofileba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295<br />
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> erovnul<br />
<strong>akademia</strong>sTan arsebuli struqturuli<br />
erTeulebi, komisiebi, redaqciebi . . . . . . . . . . 319<br />
saorganizacio saqmianoba . . . . . . . . . . . . . . . . 329
<strong>saqarTvelos</strong> <strong>mecnierebaTa</strong> <strong>erovnuli</strong> <strong>akademia</strong><br />
GEORGIAN NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES<br />
Tbilisi _ TBILISI<br />
2011