You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
54 you-<strong>th</strong> magazine | página<br />
4<br />
4 you-<strong>th</strong> magazine | página<br />
Webu, wòrtel<br />
òf kòfi?<br />
> Den nos bida diario nos ta haña nos konfrontá<br />
ku situashonnan ku por kambia nos. Pero ken<br />
abo ta realmente?<br />
"Don't judge a book<br />
by its cover"<br />
Respetá i balorá bo mama!<br />
Un tata den su afan pa siña su yu un lès di bida spiritual, a<br />
drenta su kushina i buta awa herebé. Promé el a pone un wòrtel<br />
den awa, despues un webu y al final el a pone sierto kantidat<br />
di pipita di kòfi. Tur e 3 elementonan aki a pasa den e proseso<br />
di awa kayente. E wòrtel a drenta duru i a sali moli i fásil pa<br />
machiká. E webu a drenta i sali ku e mesun aparensia, pero su<br />
paden a bira duru. E kòfi tabata e úniko ku a logra kambia e awa<br />
i yena e kushina ku un aroma agradabel.<br />
Si nos aplik’é den nos bida personal:<br />
> Awendia hende ta huzgá bo riba loke nan ta mira, por ehèmpel e<br />
manera ku bo ta bisti òf aktua i asta bo "bodylanguage". Mi ta bai<br />
duna bo algun tep di kon bo por presentá bo mes mas mihó.<br />
E wòrtel: ta e persona ku spiritualmente<br />
tabata fuerte para<br />
den Kristu, pero ku pruebanan<br />
di bida (e proseso di awa kayente)<br />
a batié i el a bira desanimá.<br />
E no ta hasi orashon<br />
mas, ni bishitá iglesia mas<br />
tampoko.<br />
E webu: ta e persona ku den<br />
Kristu tabata amabel i di kurason<br />
humilde. Pero, ku prueba i<br />
doló di bida (e proseso di awa<br />
kayente) a transform’é i hasié<br />
un hende di kurason duru i sin<br />
sentimentu, pero di pafó e la<br />
keda meskos.<br />
1. Un hende no ta paga tinu solamente riba palabra pero riba señal<br />
non-verbal tambe por ehèmpel bo manera di sinta, si bo ta wak un<br />
hende den su kara ora e ta papia, volumen i tono di bo stèm èts.<br />
Si bo ke mustra un hende ku bo tin interes den loke e ta papia bo<br />
mester wak e pèrsona den su kara (sin ‘staar’), no sinta ku bo man<br />
krusá, no sinta muchu stret ni muchu drumí. I sòru pa bo no papia<br />
muchu duru ni muchu abou ora ku bo ta kontando e persona algu.<br />
2. Manera ku bo ta bisti tin hopi influensia riba e manera ku un<br />
hende ta trata bo. Por ehèmpel si bo bisti deskuidá un hende lo<br />
no aserká bo fasil, e pèrsona ta haña e impreshon di keda riba un<br />
distansia.<br />
3. Purba di komportá bo na un manera respetuoso i madurá ora ku<br />
bo ta den públiko. Si bo duna respèt bo ta haña respèt bèk.<br />
4. Trata na no hala muchu atenshon, bo no mester "kom over"<br />
manera un hende drùk i ku falta di atenshon.<br />
Tenan aki ta esnan básiko, si bo ke mas tep pa sa kon presentá bo<br />
mes bo por haña riba internèt.<br />
1 di ougùstùs<br />
Carina ta un mucha muhé di 13 aña di edat. Carina ta bai un skol<br />
VSBO i awor e ta bai di dos klas. For di dia Carina a kuminsá<br />
VSBO su komportashon a kambia kompletamente. No na skol so,<br />
pero tambe huntu ku su amiganan i na kas. Carina no ta tende di<br />
su mama, e ta hasi fresku i asta yega e ekstremo di falt’é rèspèt.<br />
Aña pasá ora Carina a kuminsá na su skol nobo, el a konosé un<br />
mucha hòmber ku yama Raylison. For di dia Carina a konosé Raylison<br />
kosnan a kambia. No ta bai bon na skol mas i asta na kas<br />
Carina kier sa ku ta e ta muhé di kas. Asin’aki e kombersashon na<br />
kas ta bai ora ku Carina tin ku laba tayó.<br />
Mama: Carina ba kòrda ku bo mester laba tayó?<br />
Carina: Hachttttt, ta pa e kos aki mama a yama mi?<br />
Mama: Carina bosa bon bon ku ta abo mester laba e tayónan...<br />
Si bo lo a laba nan kaba, lo mi no tabata tin nodi di yama bo<br />
aworakí.<br />
Carina: Warda mi, mi ta laba nan akiratu. Mi ta okupá aworakí.<br />
Ántes, manera ku Carina yega kas e ta saka su kosnan for di<br />
su tas i bai mesora den kushina pa laba e tayónan promé ku e<br />
hasi tur otro kos.<br />
E kòfi: ta e persona ku meskos<br />
ku e webu i wòrtel tambe<br />
a pasa den pruebanan, pero<br />
maske bida a batié, tòg el a<br />
keda konstantemente den<br />
orashon. I apesar ku e no tabata<br />
pipita mas, tòg el a logra<br />
kambia e ambiente den kual e<br />
tabata biba i mustra su alegria.<br />
Abo awó, kua di e elementonan aki bo ta?<br />
E webu? E wòrtel? Òf e kòfi?<br />
Brianna-Gwenn Martis<br />
B Ta KeRE<br />
ns n pr skbi?<br />
Ns hobennn t komunika ku tro dn ns mes lenguahe. Pro ns<br />
abilidlidat di skbi bn Ppmentu, t bai atrs. Kk esaki t nifika? Pa<br />
motibu ku ns ta skibi i lesa den e “WhatsappTaal” un hnd su<br />
mente ta kmns lubida e manera korekto di skbi. WhatsappTaal<br />
ta e manera d skibi ora b t chat online. E meta ta pa hsi<br />
e palabranan mas kortiku posibel. hpi be adultonan no t<br />
kompronde e manera di komunika aki. Paso den nan tempu<br />
no tbt tin e posiblidat p chat ku otro i kada anja di nobo<br />
studiantenan ta kuminsa uza W’app den pruebanan di skl. aBo<br />
ta kere ns pr sigui skbi asina aki?<br />
Mama: Carinaaaa!<br />
Mama: Carinaaaaa!<br />
Carina: Ya mama??<br />
Mama: Carinaaa bin wak no!<br />
Carina: Warda!!!<br />
Mama: Carinaaaaaaa, lanta promé ku ami mester bin eiden,<br />
pasó bo sa bon bon ta kiko lo pasa si ta ami mester lanta!<br />
Mama: Carinaaa, esaki ta último biaha!<br />
Carina ta lanta for di kòmpiuter i a bai tende ta pa kiko<br />
su mama ta yam’é.<br />
3 di ougùstùs<br />
Awe ta dia ku Carina i su mama ta bai Cinemas bai wak pelíkula.<br />
Carina su mama a disidí ku e ta sali ku Carina tòg apesar ku su<br />
komportashon no ta bon e dianan aki, komo ku e no sa ta kiko ta<br />
pasando ku Carina. Na bòrchi bùs sintá Carina su mama ta aserk’é<br />
i ta puntr’é ta kiko ta pasando kuné. Carina ta ignorá su mama i<br />
ta hinka “earpiece” den su orea, dunando e simpel mensahe ku e<br />
no ta interesá den un kombersashon. Ku un kara tristu su mama ta<br />
studi’é...<br />
Lokual ku Carina ta hasiendo ku su mama no ta nèchi. Pa kiko<br />
papia malu ku bo mama despues ku el a hasi i sakrifiká asina<br />
tantu pa bo? Chèns ta grandi ku Raylison sí no ta haña tal trato.<br />
Raylison ta un hende ku meresé mihó trato ku Carina su mama?<br />
Mama ta keda mama! No tin niun hende ku mester haña mas<br />
rèspèt ku bo mama. Ta e ta esun ku a karga bo i ku tabat’ei pa<br />
lanta bo i sostené bo kada bes ku bo a kai. Sin bo mama awe<br />
lo bo no tabata eksistí. Papia nèchi, respetá i mas importante...<br />
siña balorá bo mama, promé ku ta lat!<br />
Shurayne Fenny<br />
Trisha Passial