Die wichtigsten Autoren und Werke der Antike
Die wichtigsten Autoren und Werke der Antike
Die wichtigsten Autoren und Werke der Antike
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Einführung in die Klassische Philologie IAW, Rostock c○Wolfgang Bernard, 2004<br />
<strong>Die</strong> <strong>wichtigsten</strong> <strong>Autoren</strong> <strong>und</strong> <strong>Werke</strong> <strong>der</strong> <strong>Antike</strong> 1<br />
Griechische <strong>Autoren</strong> <strong>und</strong> <strong>Werke</strong><br />
1) Epik (incl. Hymnen)<br />
Homer (VOmhroc), Ilias, Odyssee Mitte 8. Jh. v. Chr.<br />
Hesiod (AntÐmaqoc Kolofÿnioc), Thebais ca. 444–380/65 ]<br />
Apollonios v. Rhodos (>Apollÿnioc Efèsioc), Ephesiaka (Roman, erh. vermutl.<br />
nur Epitome) 1. Jh. n. Chr.<br />
Oppianos (>Oppianìc), Halieutika (Lehrged. über die marine Fauna) 2. H. 2.<br />
Jh. n. Chr.<br />
Longos (Lìggoc), Daphnis <strong>und</strong> Chloe (Roman) ca. 200 n. Chr.<br />
Oppianos (>Oppianìc), Kynegetica (Lehrged. über die Jagd) 1. H. 3. Jh. n.<br />
Chr.<br />
Achilleus Tatios (>AqÐlleuc TĹtioc), Leukippe <strong>und</strong> Kleitophon (Roman) 2.–3.<br />
Jh. n. Chr.<br />
Heliodoros (
Quintus Smyrnaeus (Kìintoc SmurnaØoc), Posthomerica (Fortsetzung <strong>der</strong> Ilias<br />
im hom. Stil) 3./4. Jh. n. Chr. ?<br />
Tryphiodoros (Trufiìdwroc), Einnahme Ilions (Epyllion) spätestens frühes 4.<br />
Jh. n. Chr.<br />
Nonnos v. Panopolis (Nìnnoc PanopolÐthc), Dionysiaka, Paraphrase des Johannesevangeliums<br />
in Hex.? Mitte 5. Jh. n. Chr.<br />
Proklos Diadochos (Prìkloc diĹdoqoc), Hymnen 412–485<br />
Musaios (MousaØoc), Hero <strong>und</strong> Lean<strong>der</strong> Ende 5. Jh. n. Chr.<br />
Kol(l)uthos (Kìl(l)oujoc), Raub <strong>der</strong> Helena (Epyllion) 5./6. Jh. n. Chr.<br />
2) Drama<br />
[Epicharmos (>EpÐqarmoc), Kom. (auf Sizilien) ca. 500 v. Chr.]<br />
Aischylos (AÊsqÔloc), Trag.: Agamemnon, Choephoren, Eumeniden (diese 3:<br />
Orestie–Trilogie), Sieben gegen Theben, Perser, Hiketiden, Der gefesselte Prometheus<br />
525–456<br />
Sophokles (Sofoklĺc), Trag.: Aias, Antigone, Trachinierinnen, König Oedipus,<br />
Elektra, Philoktet, Oedipus auf Kolonos 497–406<br />
Euripides (EÎripÐdhc), Trag.: Medea, Bakchen, Hippolytos, Alkestis, Herakles,<br />
Herakliden, Hiketiden, Hekabe, Troerinnen, Phoinissen, Iphigenie bei den<br />
Taurern, Helena, Ion, Elektra, Iphigenie in Aulis, Andromache, Orest, Rhesos<br />
(vermutl. unecht); Satyrspiel: Kyklops 485/80–406<br />
[Kratinos (KratØnoc), Kom. 485–nach 421]<br />
[Pherekrates (FerekrĹthc), Kom. ca. 460–nach 420 ]<br />
[Eupolis (EÖpolic), Kom. ca. 455–nach 412 ]<br />
[Agathon (>AgĹjwn), Trag. 455–ca.401 ]<br />
Aristophanes (>AristofĹnhc), Kom.: Acharner, Ritter, Wolken, Wespen, Friede,<br />
Vögel, Thesmophoriazusen, Lysistrate, Frösche, Ekklesiazusen, Plutos ca. 450–<br />
nach 385<br />
[Eubulos (EÖbouloc), Kom. ca. 400–nach 335 ]<br />
[Alexis (^Alexic), Kom. ca. 375–ca. 275 ]<br />
[Philemon (Filămwn), Kom. 368/60–267/63 ]<br />
Menan<strong>der</strong> (Mènandroc) Dyskolos, Samia, Aspis, Epitrepontes, Perikeiromene u.<br />
weitere Frgg. (alles auf Papyrus) 342–293/90<br />
Lykophron (Lukìfrwn), [Tragödien, Satyrspiele], Alexandra 3. Jh. v. Chr.<br />
3) Lyrik, Epigramm u.a.<br />
[Archilochos (>ArqÐloqoc) ca. 680–ca. 630 ]<br />
[Semonides (ShmwnÐdhc), (erh. b. Stobaios: Weiberiambos) 7. Jh. v. Chr.]<br />
[Tyrtaios (TurtaØoc) 7. Jh. v. Chr.]<br />
[Mimnermos (MÐmnermoc) 2. H. 7. Jh. v. Chr.]<br />
[Alkman (>AlkmĹn), Chorlyrik 7.–6. Jh. v. Chr.]<br />
2
[Kallinos (>KallØnoc), Elegie Mitte 7. Jh. v. Chr.]<br />
[Solon (Sìlwn) (größere Frgg.) ca. 640–ca. 560 ]<br />
[Sappho (Sapfÿ) 612 v. Chr.–?]<br />
[Alkaios (>AlkaØoc) um 600 v. Chr.]<br />
Theognis (Jèognic), Corpus Theognideum (wohl nur teilw. echt) 7.–6. Jh. v.<br />
Chr.<br />
[Stesichoros (SthsÐqoroc) 632/29–nach 557 ]<br />
[Ibykos (^Ibukoc), Chorlyrik ca. 576 v. Chr.–?]<br />
[Anakreon (>Anakrèwn) erot. Dichtg. ca. 570–ca. 485 ]<br />
[Hipponax (AntÐmaqoc Kolofÿnioc), Lydē, Artemis, Deltoi<br />
ca. 444–380/65 ]<br />
[Philoxenos (Filìxenoc), Dithyramben u.a. ca. 435–ca. 380 ]<br />
Kallimachos (KallÐmaqoc), Epigramme, [Aitia (begründende Geschichten für<br />
Kulte u.a.; Frgg.), Iamboi (Frgg.)] ca. 320–nach 245<br />
[Arat (^Aratoc), [Kata lepton (Gedichtsammlung)] ca. 310–ca. 250 ]<br />
[Hero(n)das (
Polybios (PolÔbioc), Historiai (nicht vollst.) ca. 200–ca. 120<br />
Diodorus Siculus (Diodor) (Diìdwroc Sikeliÿthc), Bibliotheke (Weltgeschichte)<br />
ca. 90 v. Chr.–?<br />
Dionysios v. Halikarnass (DionÔsioc Iÿshpoc), Bellum Iudaicum 37–nach 100<br />
Plutarchos v. Chaironeia (Plutarch) (PloÔtarqoc QairwneÔc), Vitae parallelae<br />
ca. 45–nach 120<br />
Appian (>Appianìc), Historia Romana ca. 90–nach 160<br />
Arrian (>Arrianìc), Anabasis (Alexan<strong>der</strong>s Eroberung Persiens), Indikē u.a ca.<br />
90–nach 145/6<br />
Claudius Cassius Dio (DÐwn å KĹssioc) ca. 155–ca. 235<br />
Claudius Aelianus (Aelian) (KlaÔdioc AÊlianìc), Varia historia ca. 170–ca.<br />
230<br />
Herodian (IwĹnnhc MalĹlac), Chronographia (Weltchronik) ca. 490–<br />
nach 565<br />
Prokop (Prokìpioc), Bella (Historiai), Anekdota, Aedificia ca. 500–nach 555<br />
Agathias (>AgajÐac), Historiai ca. 532–ca. 581<br />
5) Rhetorik<br />
Gorgias (GorgÐac), Helena, Palamedes ca. 480–ca. 380<br />
Antiphon (>AntifÀn) (Identität mit dem vorsokr. Philosophen unsicher), Gerichtsreden<br />
ca. 480–411<br />
Lysias (LusÐac) ca. 444–nach 380<br />
Andokides (>AndokÐdhc) ca. 440–nach 391<br />
Alkidamas (>AlkidĹmac), Über die Sophisten, Wettstreit Homers <strong>und</strong> Hesiods<br />
(?), Odysseus 5./4. Jh. v. Chr.<br />
Isokrates (>IsokrĹthc) 436–333<br />
Isaios (>IsaØoc) ca. 420–nach 353<br />
Apollodoros (Rhetor) (>Apollìdwroc ûătwr) 394–nach 343<br />
Lykurgos (LukoÜrgoc) ca. 390–324<br />
Aischines (AÊsqÐnhc) 390–ca. 315 ?<br />
Hypereides (Anaximènhc Lamyakhnìc), Rhetorik an Alexan<strong>der</strong><br />
(unter Aristoteles’ Namen überliefert; Zuweisung unsicher) 4. Jh. v. Chr.<br />
Aristoteles (>Aristotèlhc), Rhetorik, Poetik 384–322<br />
4
Demosthenes (Dhmosjènhc) 384–322<br />
Ps.–Longinos (LoggØnoc), Peri hypsus (Vom Erhabenen) 1. H. 1. Jh. n. Chr.<br />
?<br />
P. Aelius Aristides (AÒlioc >AristeÐdhc) 117–ca. 180<br />
Theophrast v. Eresos) (Jeìfrastoc >Erèsioc), [Schriften z. Stil] ca. 371–287<br />
Ps.–Demetrios (Dhmătrioc), Über den Stil 3.–2. Jh. v. Chr. (o<strong>der</strong> Anfg. 1.<br />
Jh. n. Chr. ?)<br />
[Hermagoras (Aristotèlhc), Organon (Logik: Kategorien, De interpretatione,<br />
Topik, Sophistikoi elengchoi, Analytiken), Nikomach. u. Eudem. Ethik., Magna<br />
Moralia, Politik, Metaphysik, De anima, De caelo, Physik, De generatione et<br />
corruptione, Parva naturalia, De partibus animalium, Historia animalium, De<br />
5
generatione animalium u.a. 384–322<br />
Theophrast (Jeìfrastoc) (Peripat.), Charaktere, Historia plantarum, De causis<br />
plantarum, [Frgg. zahlr. an<strong>der</strong>e Schr.] ca. 371–287<br />
[sonst. vorkaiserzeitl. Peripatos: Dikaiarch, Aristoxenos v. Tarent, Demetrios<br />
v. Phaleron, 4.–1. Jh. v. Chr.]<br />
[Epikur (>EpÐkouroc) (erh. nur 3 Briefe; Kyriai doxai u. Testament) 341–271 ]<br />
[Epikureismus: Metrodor v. Lampsakos, Philodem v. Gadara (Pap.frgg. aus<br />
Herculaneum) 3.–1. Jh]<br />
[Alte Stoa: Zenon v. Kition, Ariston v. Chios, Kleanthes, Chrysippos v. Soloi<br />
u.a. 3. Jh. v. Chr.]<br />
[Mittlere Stoa: Panaitios v. Rhodos, Poseidonios v. Apameia u.a. 2.–1. Jh.]<br />
[Skeptizismus u. Jüngere Akademie: Anaxarch, Pyrrhon v. Elis, Timon v.<br />
Phleius (einige Schr. erh.), Arkesilaos, Karneades, Antiochos v. Askalon, Philon<br />
v. Larissa, u.a. ab spätem 4. Jh; Mittl. Akad. ca. 250–nach 100 v. Chr.]<br />
Plutarch v. Chaironeia (PloÔtarqoc QairwneÔc) (Plat.), Moralia (umfangreiches<br />
Corpus philos. Schr.) ca. 45–nach 120<br />
Epiktet (>EpÐkthtoc) (Stoa) Diatriben, Encheiridion ca. 55–ca. 135<br />
Marc Aurel (Marcus Aurelius Antoninus, MĹrkoc AÎrălioc >AntwnØnoc) (Stoa),<br />
Ad se ipsum 121–180<br />
Maximus Tyrus (MĹximoc TÔrioc) (Plat.), Reden (popularphilos.) 125–185<br />
Galen (Galhnìc) (Plat.), Institutio Logica, De placitis Hippocratis et Platonis,<br />
Philosophos Historia u.a. 129–ca. 200<br />
[Numenios v. Apamea (Noumènioc >ApameÔc) (Plat./Pyth.), (nur Frgg. erh.)<br />
2. H. 2. Jh. n. Chr.]<br />
Albinos/Alkinoos (>AlbØnoc/>AlkÐnooc) (Personenidentität unsicher) (Plat.), Didaskalikos<br />
(Einführg. in d. Platonismus) 2. Jh. n. Chr.<br />
Sextus Empiricus (Sèxtoc >Empeirikìc) (Skept.), Pyrrhonische Hypotyposen,<br />
Adversus mathematicos zw. 150 u. 250<br />
Alexan<strong>der</strong> v. Aphrodisias (>Alèxandroc >AfrodisieÔc) (Perip.), Aristoteleskomm.<br />
(Met., Anal. Pr., Topik, De sensu, Meteor.), De anima, De fato u.a.<br />
2.–3. Jh. n. Chr.<br />
Plotin (PlwtØnoc) (Plat.), Enneaden ca. 204–270<br />
Porphyrios (PorfÔrioc) (Plat.), Sententiae ad intelligibilia ducentes, Eisagōgē,<br />
De abstinentia, Vita Pythagorae, De antro nympharum u.a. ca. 234–305/10<br />
Iamblich v. Chalkis (>IĹmbliqoc QalkideÔc) (Plat.), De vita Pythagorica, Protreptikos,<br />
De communi mathematica scientia, Komm. zu Nikomachos, Arithmetik;<br />
Theologumena arithmeticae, De mysteriis Aegyptiorum u.a. 240/45–ca.<br />
325<br />
Themistios (JemÐstioc) (Perip.) , Aristotelesparaphrasen ca. 317–388<br />
Flavius Claudius Iulianus Apostata (>Ioulianìc å ĆpostĹthc) (Plat.), Reden,<br />
Briefe u.a. 331–363<br />
Salustios (SaloÔstioc) (Plat.), De diis et m<strong>und</strong>o Mitte 4. Jh. n. Chr.<br />
Dexippos (Dèxippoc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, Kat. 4. Jh. n. Chr.<br />
6
Synesios v. Kyrene (Sunèsioc KurhnaØoc) (Plat.), Ägypt. Erzählungen (alleg.<br />
Roman), Üb. die Träume, Dion, christl. Hymnen, Briefe u.a. ca. 370–ca. 413<br />
[Plutarch v. Athen (PloÔtarqoc >AjhnaØoc) (Plat.) Mitte 4. Jh.–431 ]<br />
Hierokles (Ammÿnioc IwĹnnhc å Filìponoc, >IwĹnnhc grammatikìc, >IwĹnnhc<br />
>AlexandreÔc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, De anima, Kat., Anal. Pr. u.<br />
Post., Phys., De gen. et corr., De meteor. u. Nikomachos, Arithmetik ca. 490–<br />
ca. 575<br />
Asklepios v. Tralles (>Asklhpiìc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, Met. u. zu<br />
Nikomachos, Arithmetik 6. Jh. n. Chr.<br />
Simplikios (SimplÐkioc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, Kat., De caelo, Phys.,<br />
De anima, <strong>und</strong> zu Epiktet, Encheiridion 6. Jh. n. Chr.<br />
Olympiodoros (>Olumpiìdwroc) (Plat.), Komm. zu Platon, Phd., Gorg., Alk.<br />
I u. zu Aristoteles, Kat., Meteor.; Prolegomena (zur arist. Philos.) zw. 495 u.<br />
505– n. 565<br />
Priscianus Lydus (Priskianìc Ludìc) (Plat.), Metaphrasis in Theophrastum<br />
6. Jh. n. Chr.<br />
Elias (>HliĹc) (Plat.), Komm. zu Porphyrios, Eisagōgē, u. zu Aristoteles, Kat.<br />
6. Jh. n. Chr.<br />
David (DabÐd) (Plat.), Prolegomena (zur arist. Philos.), Komm. zu Porphyrios,<br />
Eisagōgē 6. Jh. n. Chr.<br />
Eustratios (EÎstrĹtioc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, Anal. post. u. Eth.<br />
Nik. ca. 1060-1120<br />
Stephanos (Stèfanoc) (Plat.), Komm. zu Aristoteles, De int. u. Rhet. 12. Jh.<br />
n. Chr. ?<br />
8
7) Theologie<br />
Septuaginta (gr. Üb. d. AT) 3. Jh.–1. Jh.<br />
[Apollodor v. Athen (>Apollìdwroc >AjhnaØoc), Über die Götter u.a. ca. 180<br />
v. Chr.–?]<br />
Philon v. Alexandrien (FÐlwn >AlexandreÔc) (Plat.), Bibelexeget. Schr. 20/15<br />
v. Chr.–nach 42 n. Chr.<br />
Paulus (PaÜloc), Briefe ca. 10 n. Chr–ca. 62<br />
Klemens v. Rom (Klămhc IwĹnnhc), Apokalypse (NT) (urspr. hebr., aram. od. gr. ?) 90–95 n.<br />
Chr.<br />
Lukas (LoukŘc), Evangelium, Apostelgeschichte 90–100 n. Chr.<br />
Ioannes (>IwĹnnhc), Evangelium 100-110 n. Chr.<br />
Ignatios v. Antiochien (>IgnĹtioc), Briefe (Echtht. umstritten) ?–ca. 115 n.<br />
Chr.<br />
[Markion (MarkÐwn), Bibeledition u. –exegese 2. Jh. n. Chr.]<br />
Iustinus Martys (>IoustØnoc å mĹrtuc), Apologie u.a. (Zuweisg. teilw. strittig)<br />
ca. 100-165<br />
Klemens v. Alexandrien (Klămhc >AlexandreÔc), Protreptikos, Paidagogos,<br />
Quis dives salvetur, Stromata u.a. 150/40–ca. 220<br />
[Kelsos (Kèlsoc), Contra Christianos 2. H. 2. Jh. n. Chr.]<br />
Hippolytos v. Rom (Wrigènhc), Hexapla (AT in Hebr., gr. Umschr., 4 gr. Üb.), De principiis,<br />
Contra Celsum, exeget. <strong>Werke</strong> u.a. ca. 185/6–ca. 254<br />
[Areios (^Areioc) ?-336 n. Chr. ]<br />
Eusebios v. Caesarea (EÎsèbioc KaisareÔc), Historia ecclesiastica, Chronika,<br />
Onomastikon, Vita Constantini, Praeparatio evangelica u.a. vor 265–vor 341<br />
Athanasios v. Alexandrien (>AjanĹsioc >AlexandreÔc), Antoniusvita (erste<br />
heiligenvita) u.v.a. ca. 295–373<br />
Kyrill v. Jerusalem (KÔrilloc å
Euagrios Pontikos (EÎĹgrioc Pontikìc) (überwiegend nur Übers. erh.; Origenesschüler)<br />
ca. 345–399<br />
Ioannes Chrysostomos (>IwĹnnhc Qrusìstomoc), Predigten, Reden, Traktate,<br />
Briefe ca. 349–407<br />
Theodor v. Mopsuestia (Jeìdwroc MoyeĹthc), Exeget. u. dogmat. <strong>Werke</strong><br />
(viel verloren) ca. 350–428<br />
Palladios v. Helenopolis (PallĹdioc), Historia Lausiaca (Leben d. Asketen)<br />
u.a. 363–vor 431<br />
Salamanes Hermeias Sozomenos (Swzìmenoc), Historia ecclesiastica 370/80 ?–<br />
nach 445<br />
Kyrill v. Alexandrien (KÔrilloc >AlexandreÔc), exeget. u. trinitar. Schr. u.a.<br />
375/80 ?–444<br />
Sokrates (SwkrĹthc), Historia ecclesiastica 380/390–nach 439<br />
[Nestorios (Nestìrioc) (erh. nur 4 Predigten — Ioannes Chrys. zugeschr. —<br />
u. 10 Briefe) nach 381–ca. 450 ]<br />
Theodoret v. Kyrrhos (Jeodÿrhtoc KÔrrou), Dogmat., apologet., exeget.,<br />
(kirchen–)hist. Schr., Briefe ca. 393–ca. 466<br />
(Ps.–) Dionysius Areopagita (DionÔsioc å >AreopagÐthc), De caelesti hierarchia,<br />
de ecclesiastica hierarchia, De mystica theologia, De divis nominibus, Briefe<br />
ca. 500 n. Chr.<br />
Ioannes Philoponos (>IwĹnnhc å Filìponoc), De aeternitate m<strong>und</strong>i contra Proclum,<br />
[Contra Aristotelem], De opificio m<strong>und</strong>i, Diaitētēs (nur syr. erh.) u.a.ca.<br />
490–ca. 575<br />
Ioannes v. Damaskos (>IwĹnnhc å Damaskhnìc), Quelle d. Erkenntnis u.a. ca.<br />
650–ca. 750<br />
Photios (Fÿtioc), Predigten, Traktate, Gedichte, Briefe ca. 810–ca. 893<br />
8) Weitere Wissenschaften<br />
a) Quadrivium<br />
[Damon (DĹmwn), Musiktheorie Mitte 5. Jh. v. Chr.]<br />
Aristoxenos v. Tarent (>Aristìxenoc), Elementa harmonica, Elem. rhythmica<br />
376 ?–nach 322<br />
Euklid (EÎkleÐdhc), Elementa (Geom.), Data, Sectio canonis u.a. ca. 300 v.<br />
Chr.<br />
[Aristarch v. Samos (>ArÐstarqoc SamosateÔc), Astron. (erh. nur eine Schr.)<br />
ca. 310–ca.230 ]<br />
[Eratosthenes v. Kyrene (>Eratosjènhc KurhnaØoc) ca. 284–ca. 202 ]<br />
Apollonios v. Perge (>Apollÿnioc PergaØoc), Konika (Kegelschnitte) ca. 260–<br />
ca. 190<br />
Hipparchos v. Nikaia (VIpparqoc), Komm. z. Arat u. Eudoxos ca. 190–ca.<br />
125<br />
10
Ps.–Plutarch, De musica Anf. 2. Jh. n. Chr. ?<br />
Theon v. Smyrna (Jèwn SmurnaØoc), Das im Bereich d. Mathematik für die<br />
Platonlektüre Nützliche Anf. 2. Jh. n. Chr.<br />
Nikomachos v. Gerasa (Nikìmaqoc Gerashnìc), Introductio arithmetica, Handbuch<br />
<strong>der</strong> Harmonik, [Pythagorasvita, Einführung in <strong>der</strong> Geometrie] um 100 n.<br />
Chr.<br />
Klaudios Ptolemaios (KlaÔdioc PtolemaØoc), Almagest, weitere astron. u.<br />
mathem. Schr. nach 83–nach 161<br />
Aristides Quintilianus (>AristeÐdhc Koðntilianìc), De mus. Ende 2. o<strong>der</strong> 3.–4.<br />
Jh. n. Chr. ?<br />
Diophant (Diìfantoc), Arithmetica (nur teilw. erh.) ca. 250 n. Chr.<br />
Pappos (PĹppoc), Synagōgē (Sammlg. math. Abh.) u.a. 1. H. 4. Jh. ?<br />
b) Grammatik (Philologie)<br />
[Zenodot v. Ephesos (Zhnìdotoc >Efèsioc), Editionen v. Homer, Hesiod, Pindar<br />
u.a vor 330–nach 260 ]<br />
[Aristophanes v. Byzanz (>AristofĹnhc BuzĹntioc), Editionen v. Homer, Hesiod,<br />
Pindar u.a. ca. 265–190 bzw. 257–180 ]<br />
[Aristarch v. Samothrake (>ArÐstarqoc Samìjrøx), Edition u. Komm. v.<br />
Homer, Komm. zu zahlr. Dichtern ca. 216 ?–144 ]<br />
Dionysios Thrax (DionÔsioc å JrŘ|x) ca. 180/70– ca. 90<br />
[Didymos (DÐdumoc) Mitte 1. Jh. v. Chr.–Mitte 1. Jh. n. Chr.]<br />
Herakleitos (Apollÿnioc DÔskoloc) 1. H. 2. Jh. n. Chr.<br />
Hephaistion (
c) Medizin<br />
Hippokrates (AretaØoc) 2. H. 1. Jh. n. Chr. ?<br />
Pedanios Dioskurides (PedĹnioc Diosko(u)rÐdhc), Materia medica (Pharmakologie)<br />
1. Jh. n. Chr.<br />
Soranos (Swranìc) 1./2. Jh. n. Chr.<br />
Galen (Galhnìc) 129–216<br />
Oreibasios v. Pergamon (>OreibĹsioc Pergamhnìc) ca. 320–390/400<br />
Theodorus Priscianus (Jeìdwroc Priskianìc), Physik (Naturheilk<strong>und</strong>e), Euporista<br />
(nur lat. Epitome erh.) 4./5. Jh. n. Chr.<br />
A”etios v. Amida (>Aètioc >Amidhnìc) 1. H. 6. Jh. n. Chr.<br />
Alexan<strong>der</strong> v. Tralles (>Alèxandroc) ca. 525–ca. 605<br />
d) Sonstige Wissenschaften<br />
Aineias Taktikos (AÊneÐac å Taktikìc), Poliorketik (unvollst.) Mitte 4. Jh. v.<br />
Chr.<br />
Archimedes (>Arqimădhc) Schr. z. anwendgsbezog. Math. u. Physik ca. 287–<br />
212<br />
Philon v. Byzanz (FÐlwn BuzĹntioc), [Mechanikē syntaxis], Paraskeuastika,<br />
Poliorketika, Pneumatik (in arab Üb.) 2. H. 3. Jh.–1. H. 2. Jh.<br />
Strabon v. Amaseia (StrĹbwn >AmaseÔc), Geographie ca. 63 v. Chr.–ca. 25<br />
n. Chr.<br />
Heron v. Alexandrien (VHrwn >AlexandreÔc), Schriften zu Mechanik, Pneumatik<br />
u.a. 1. Jh. n. Chr. ? (nach Archimedes u. vor Pappos)<br />
Apollodori Bibliotheca (mythol. Handbuch) 1./2. Jh. n. Chr. ?<br />
Dionysios Perihegetes (DionÔsioc å Perihghtăc), Oikumenēs perihēgēsis (Geographie<br />
in Versform)1. H. 2. Jh. n. Chr.<br />
Pausanias (PausanÐac), Dihēgēsis (Kulturführer durch Griechenland) ca. 115–<br />
nach 180<br />
Aelian (AÊlianìc), De natura animalium ca. 170–ca. 230<br />
Artemidor (>ArtemÐdwroc), Oneirokritika (Traumklassifikationen) 2. Jh. n.<br />
Chr.<br />
9) Sonstiges<br />
Aesop (AÒswpoc), Fabeln 6. Jh. v. Chr. ?<br />
[Euhemeros v. Messene (EÎămeroc Messănioc), Hiera anagraphē Ende 4.–<br />
Anf. 3. Jh. v. Chr.]<br />
12
Lukian (Loukianìc), satir. Schr. ca. 120–nach 180<br />
Babrios (BĹbrioc), Fabeln in Versen 2. H. 2. Jh. n. Chr.<br />
Alkiphron (>AlkÐfrwn), Briefe (fiktiv) ca. 200 n. Chr.<br />
Athenaios v. Naukratis (>AjhnaØoc NaukratÐthc), Deipnosophistai ca. 200 n.<br />
Chr.<br />
Flavius Philostrat (Filìstratoc), Vitae sophistarum, Vita Apollonii (v. Tyana)<br />
(vermutl. gab es mehrere Namensträger; Zuweisg. strittig), Eikones (Bildbeschreibungen)<br />
u.a. ca. 170–ca. 245<br />
Chaldäische Orakel (theurg., kosmolog., theolog.) (hex.) Ende 2. Jh. n. Chr.<br />
Sibyllinische Orakel (Prophezeiungen) (hex.) 2. Jh. v. Chr.–3. Jh. n. Chr.<br />
Zauberpapyri 2.–4. Jh.<br />
Hermes Trismegistos (
Römische <strong>Autoren</strong> <strong>und</strong> <strong>Werke</strong><br />
1) Epik<br />
[L. Livius Andronicus, Odusia (freie Übersetzung von Homers Odyssee) 2. H.<br />
d. 3. Jh. v. Chr.]<br />
[Cn. Naevius, Bellum Poenicum (hist. Epos) 2. H. d. 3. Jh. v. Chr.]<br />
[Q. Ennius, Annales (hist. Epos) 239–169 v. Chr.]<br />
[L. Accius, Annales (hist. Epos) 170–1. V. d. 1. Jh. v. Chr.]<br />
[P. Terentius Varro Atacinus, Bellum Sequanicum (Caesars Kampf gegen Ariovist),<br />
Übers. von Apollon. Rhod., Argonautica, 82–36 ]<br />
P. Vergilius Maro (Vergil), Aeneis, Georgica (Lehrgedicht) 70–19<br />
P. Ovidius Naso (Ovid), Metamorphosen 43 v. Chr.–18 n. Chr.<br />
M. Annaeus Lucanus (Lucan), Pharsalia (hist. Epos) 39–65<br />
C. Valerius Flaccus Setinus Balbus, Argonautica ?–kurz v. 95 n. Chr.<br />
Silius Italicus, Punica (hist. Epos) ca. 26–ca. 102<br />
Ilias Latina (lat. Kurzfassg. d. Ilias, Silius Italicus zugeschrieben) vor 68 n.<br />
Chr.<br />
P. Papinius Statius, Thebais ca. 40–ca. 96<br />
L. Apuleius Madaurensis, Metamorphosen (Prosaroman) 125–ca. 170 ?<br />
Q. Curtius Rufus, Historia Alexandri Magni (Prosaroman; unvollst. erh.)<br />
kaiserzeitl. (?)<br />
I. Valerius Alexan<strong>der</strong> Polemius, Res gestae Alexandri Macedonis (Übers. e.<br />
griech. Alexan<strong>der</strong>romans; Kurzfassg. [Epitome] im MA verbreitet) 4. Jh. n.<br />
Chr.?<br />
Pervigilium Veneris 4.? Jh. n. Chr.<br />
C. Vettius Aquilinus Iuvencus, Evangeliorum libri, 1. H. 4. Jh. n. Chr.<br />
D. Ausonius Magnus, Mosella (Epyllion) ca. 310–393<br />
Claudius Claudianus (Claudian), De raptu Proserpinae ca. 400 n. Chr.<br />
Tyrannius Rufinus (Rufin), Übersetzung <strong>der</strong> Pseudo-Klementinen (christl. Roman)<br />
ca. 345–410<br />
Aurelius P. Clemens Prudentius, Psychomachia, Apotheosis, Hamartigenia (chr.<br />
Lehrgedichte) 348–nach 405<br />
”‘Diktys Cretensis”’, Ephemeris belli Troiani (Übers. e. verlor. griech. Trojaromans<br />
aus d. 1. ? Jh. n. Chr. durch einen gewissen Septimius) 4. ? Jh. n.<br />
Chr.<br />
Rutilius Claudius Namatianus (Namatian), De reditu suo 1. H. 5. Jh. n. Chr.<br />
”‘Dares Phrygius”’, Historia de excidio Troiae (Trojaroman nach verlor. griech.<br />
Original 5. Jh. n. Chr. ?<br />
Blossius Aemilius Dracontius De laudibus dei, Orestis tragoedia spätes 5. Jh.<br />
n. Chr.<br />
14
2) Drama<br />
[Livius Andronicus, Tragödien, Komödien 2. H. d. 3. Jh. v. Chr.]<br />
[Naevius, Komödie, fabula praetexta (nationalröm. Drama), Tragödie 2. H. d.<br />
3. Jh. v. Chr.]<br />
[Ennius, Tragödien, Praetexten 239–169 ]<br />
T. Maccius Plautus, Komödien ca. 250–184<br />
[Caecilius Statius, Komödien ?–168 ]<br />
P. Terentius Afer (Terenz), Komödien 1. h. 2. Jh. v. Chr.<br />
[M. Pacuvius, Tragödien, Praetexta ca. 220–ca. 130 ]<br />
[L. Accius, Tragödien, Praetexten 170–1. V. d. 1. Jh. v. Chr.]<br />
[D. Laberius, Mimen 106–43 ]<br />
[C. Asinius Pollio, Tragödien 76 v. Chr.–4 n. Chr.]<br />
L. Annaeus Seneca d.J., Tragödien ca. 5–65<br />
Anon., Octavia (einzige erhaltene Praetexta, überliefert unter Senecas Tragödien<br />
letztes Drittel d. 1. Jh. n. Chr.<br />
Anon., Querolus (fälschl. dem Plautus zugewiesene Kom.) Anf. 5. ? Jh. n.<br />
Chr.<br />
3) Lyrik, Gedichtsammlungen<br />
[Ennius, versch. Gedichtarten 239–169 ]<br />
C. Valerius Catullus (Catull), Carmina ca. 84–ca. 54<br />
Vergil, Eklogen (Bukolik) 70–19<br />
Appendix Vergiliana (nur teilw. v. Vergil) Lebenszeit Vergils u. kurz danach<br />
Quintus Horatius Flaccus (Horaz), Epoden, Episteln, Oden 65–8<br />
[Cornelius Gallus, Elegien 69–26 ]<br />
Sex. Propertius (Properz), Elegien 2. H. d. 1. Jh. v. Chr.<br />
Albius Tibullus (Tibull), Elegien ca. 50–19 v. Chr.<br />
Appendix Tibulliana Gedichtsammlung (nicht v. Tibull, aber aus dem Messalakreis)<br />
2. H. 1. Jh. v. Chr.<br />
Ovid, Amores (Elegie), Ars amatoria, Heroides (Episteln), Fasti 43 v. Chr.–18<br />
n. Chr.<br />
Grattius, [Cynegetica (Teil v. B. 1 erh.)] frühes 1. Jh. n. Chr.<br />
P. Papinius Statius, Silvae ca. 40–ca. 96<br />
T. Calpurnius Siculus, Eklogen Mitte 1. Jh. n. Chr.<br />
M. Aurelius Olympius Nemesianus (Nemesian), Eklogen spätes 3. Jh. n. Chr.<br />
Publilius Porfyrius Optatianus, Figurengedichte 1. H. 4. Jh. n. Chr.<br />
Anon., Pervigilium Veneris 4. ? Jh. n. Chr.<br />
Hilarius v. Poitiers, Liber hymnorum (unvollst. erh.) ca. 315–367<br />
Ambrosius, Hymnen 333 od. 339–397<br />
Ausonius, Gedichte ca. 310–393<br />
Prudentius, Cathemerinon, Peristephanon (Hymnen) 348–nach 405<br />
15
Meropius Pontius Paulinus (Paulinus v. Nola), Gedichte ca. 353–431<br />
C. Sollius Apollinaris Sidonius (Sidonius Apollinaris), Gedichte ca. 430–nach<br />
480<br />
Blossius Aemilius Dracontius Satisfactio (Reue- u. Bittgedicht), Romulea (Gedichtsammlg.)<br />
spätes 5. Jh. n. Chr.<br />
Magnus Felix Ennodius, Gedichte, Hymnen, Epigramme 473–521<br />
Anthologia Latina Epigrammsammlung des frühen 6. Jh. n. Chr., enthaltend<br />
<strong>Werke</strong> v. Vergil, Properz, Ovid, Petron, Seneca, Martial u. vielen späteren<br />
Dichtern 1. Jh. v. Chr.–frühes 6. Jh. n. Chr.<br />
Venantius Honorius Clementianus Fortunatus (Venantius Fortunatus), Gedichte<br />
ca. 540 ?–ca. 600<br />
4) Satire, satirisches Epigramm, Fabel<br />
[Ennius, Satiren (Vers), Epigramme 239–169 ]<br />
[Pacuvius, Satiren ca. 220–ca. 130 ]<br />
[C. Lucilius, Satiren (Vers) ca. 180?–102 ]<br />
[M. Terentius Varro Reatinus, menippeische Satiren (gemischt aus Prosa u. Vers)<br />
116–27 ]<br />
[Varro Atacinus, Satiren 82–36 ]<br />
Horaz, Satiren (Vers) 65–8<br />
Phaedrus, Fabulae Aesopiae (in Senaren) 1. H. d. 1. Jh. n. Chr.<br />
Seneca d.J., Apocolocyntosis (menippeische Satire) ca. 4–65<br />
A. Persius Flaccus, Satiren (Vers) 34–62<br />
Petronius Arbiter (Petron), [Satyricon (romanartige menippeische Satire, nur<br />
teilw. erh.)] ?–66 n. Chr.?<br />
M. Valerius Martialis (Martial), Epigramme ca. 40–103<br />
Carmina Priapea (Epigramme) 1. ? Jh. n. Chr.<br />
D. Iunius Iuvenalis (Iuvenal), Satiren (Vers) ca. 55 ? n. Chr.–nach 130<br />
Avian, Fabeln (in Distichen) spätes 4. Jh. n. Chr.<br />
5) Geschichtsschreibung<br />
[Ältere Annalisten (Q. Fabius Pictor 3. Jh. v. Chr.) u.a.]<br />
[M. Porcius Cato Censorius (Cato d. Ä.), Origines 234–149 ]<br />
[L. Coelius Antipater, Bellum Punicum ca. 175–nach 121 v. Chr.]<br />
[Varro Reatinus, Antiquitates rerum humanarum et divinarum, Hebdomades vel<br />
De imaginibus (Porträts großer Griechen <strong>und</strong> Römer) 116–27 ]<br />
C. Iulius Caesar, De bello Gallico, De bello civili 100–44<br />
Corpus Caesarianum (Buch 8 d. Bellum Gall. v. Aulus Hirtius, Bellum<br />
Alexandrinum, B. Africum, B. Hispaniense) bald nach 44 v. Chr.<br />
Cornelius Nepos, Biographien ca. 99–24<br />
16
C. Sallustius Crispus (Sallust), De coniuratione Catilinae, Bellum Iughurtinum,<br />
[Historiae (kl. Teile erh.)] 86–35<br />
[C. Asinius Pollio, Historiae 76 v. Chr.–4 n. Chr.]<br />
Titus Livius, Ab urbe condita (etwa 1 erh. 59 ? v. Chr.–17 n. Chr.<br />
4<br />
Pompeius Trogus, [Historiae Philippicae], erh. nur die Epitome d. Iustinus<br />
(vermutl. 3. Jh. n Chr.) 2. H. 1. Jh. v. Chr.—Anf. 1. Jh. n. Chr.<br />
P. (o<strong>der</strong> C.?) Cornelius Tacitus, Agricola, Germania, Historien, Annalen ca.<br />
55–nach 118<br />
Velleius Paterculus ca. 20 v. Chr.–nach 31 n. Chr.<br />
Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri 1. H. 1. Jh. n.<br />
Chr.<br />
C. Suetonius Tranquillus (Sueton), De vita Caesarum, [De viris illustribus (Frgg.<br />
erh.)] ca. 70–ca. 130<br />
Florus (voller Name u. Identität unsicher), Epitome de Tito Livio 2. Jh. n.<br />
Chr.<br />
Eutropius (Eutrop), Breviarium ab urbe condita 4. Jh. n. Chr.<br />
S. Aurelius Victor, Liber de Caesaribus ca. 320–389 ?<br />
Ammianus Marcellinus, Rerum gestarum libri ca. 330–nach 395<br />
(Rufin), Übersetzung v. Eusebios, Kirchengeschichte u. Chronik ca. 345–410<br />
Hieronymus, Übersetzung <strong>der</strong> Chronik des Eusebios ca. 347–419<br />
Sulpicius Severus, Chronica (christl.) nach 353–ca. 420<br />
Paulus Orosius, Historiae adversum paganos ?–nach 417 n. Chr.<br />
Gregorius Florentius (Gregor v. Tours), Decem libri historiarum (Historia<br />
Francorum) 538–594<br />
6) Rhetorik<br />
[Cato d. Ä., Reden 234–149 ]<br />
Auctor ad Herennium Mitte 1. Jh. v. Chr.<br />
M. Tullius Cicero, De inventione, De oratore, Brutus, Orator, Topica, Reden<br />
(Gegen Verres, Catilinarische, Philippische Reden, Pro S. Roscio Amerino, Pro<br />
Murena, Pro Sestio, Pro Caelio, Pro Marcello, Pro Archia poeta u.a.) 106–43<br />
L. Annaeus Seneca d. Ä., Oratorum et rhetorum sententiae divisiones colores<br />
(unvollst. erh.) ca. 55 v. Chr.–30/40. n. Chr.<br />
M. Fabius Quintilianus (Quintilian), Institutio oratoria ca. 35–100<br />
Tacitus, Dialogus de oratoribus<br />
M. Cornelius Fronto, [Reden] (erh. nur Briefe) 2. Jh. n. Chr.<br />
Calpurnius Flaccus, Declamationes (teilw. erh.) 2. ? Jh. n. Chr.<br />
Apuleius, Florida, Apologie 125–ca. 170 ?<br />
Panegyrici Latini Sammlung von Lobreden aus den Jahren 100 u. 289–389<br />
Q. Aurelius Symmachus, Reden ca. 345–nach 402<br />
Magnus Felix Ennodius, Dictiones 473–521<br />
17
7) Philosophie<br />
T. Lucretius Carus Lukrez, De rerum natura (epikur. Lehrgedicht) ca. 97–55<br />
Varro Reatinus, Logistorici (Teile erh.), [De philosophia] 116–27<br />
Cicero, [Consolatio, Hortensius,] De re publica & De legibus (staatstheor.; beide<br />
unvollst. erh.), Laelius de amicitia, Lucullus, De finibus, Tusculanen, [Übersetzungen<br />
von Platon, Timaios & Protagoras,] De natura deorum, De divinatione, De<br />
fato, De officiis u.a. 106–43<br />
L. Annaeus Seneca d.J, Epistulae morales, De clementia, De beneficiis, Dialogi<br />
(De vita beata, De tranquillitate animi, De brevitate vitae, De ira, De otio, u.a.),<br />
Naturales quaestiones ca. 4–65<br />
Apuleius, De deo Socratis, Asclepius, De Platone et eius dogmate, De m<strong>und</strong>o<br />
125–ca. 170 ?<br />
C. Marius Victorinus, De definitionibus (Logik), Komm. zu Cicero, De inventione<br />
(mehr philos. als rhet.), [komm. Übersetzung von Aristoteles, Kategorien],<br />
[v. Porphyrios, Eisagoge], [Übers. v. neuplat. Schriften], [Komm. zu Cicero,<br />
Topik] vor 300–vor 386<br />
Aurelius Augustinus, De civitate dei, Confessiones, De beata vita, Contra Academicos,<br />
De ordine, Soliloquia, De immortalitate animae, De quantitate animae,<br />
De magistro, De libero arbitrio u.a. 354–430<br />
C(h)alcidius, komm. Übers. von Platon, Timaios 2. H. 3.– 1. H. 4. Jh. o<strong>der</strong><br />
1. H.– Mitte 4. Jh. n. Chr.<br />
Ambrosius Theodosius Macrobius, Komm. zum Somnium Scipionis (Cic., De<br />
re publ., Ende) 1. H. 5. Jh. n. Chr.<br />
Anicius Manlius Severinus Boethius, De Philosophiae Consolatione, Übers. m.<br />
Komm. v. Aristoteles, De interpretatione, Komm. <strong>und</strong> Komm. mit Übers. zu<br />
Porphyrios, Eisagoge, Komm. zu Cicero, Topik (unvollst.) ca. 480–524<br />
8) Wissenschaften<br />
[L. Accius, Didascalica, Pragmatica (beides Geschichten <strong>der</strong> griech. u. röm Literatur;<br />
Mischung aus Prosa u. Vers) 170–1. V. d. 1. Jh. v. Chr.]<br />
Cato d. Ä., De agricultura 234–149<br />
Varro Reatinus, [Disciplinae (artes liberales u. weitere Wiss.),] De lingua latina<br />
(Teile erh.), Res rusticae 116–27<br />
Vitruvius Pollio (Vitruv), De architectura frühaugust. Zeit<br />
Manilius, Astronomica (Lehrgedicht) 2. H. 1. Jh. v. Chr.–1. H. 1. Jh. n.<br />
Chr.<br />
Q. Asconius Pedianus, [Komm. zu Ciceros Reden (Teile erh.)] 3–88 n. Chr.<br />
L. Iunius Mo<strong>der</strong>atus Columella, Rei rusticae libri, Liber de arboribus 1. H. d.<br />
1. Jh. n. Chr.<br />
Scribonius Largus, Compositiones (pharmakol. Rezepte) 1. H. 1. Jh. n. Chr.<br />
A. Cornelius Celsus, De medicina 2. V. d. 1. Jh. n. Chr<br />
18
Pomponius Mela, De chorographia (Geographie) Mitte 1. Jh. n. Chr.<br />
Sextus Iulius Frontinus (Frontin), De aquis urbis Romae (Sachbuch zur Wasserversorgung),<br />
Strategemata (Arten d. Kriegslist), Schrift zur Landvermessungskunst<br />
ca. 40 ?–ca. 103<br />
Gaius, Institutiones (jurist. Lehrbuch) 2. H. 2. Jh. n. Chr.<br />
C. Plinius Sec<strong>und</strong>us (Plinius d.Ä.), Naturalis historia 23–79<br />
Aulus Gellius, Noctes Atticae (populärwiss. Buntschriftstellerei) 2. Jh. n. Chr.<br />
Iulius Hyginus (Hygin), Fabulae/Genealogiae ? (mythol. Handb.), De astronomia<br />
(Identität des Autors ungesichert) 1. o<strong>der</strong> 2. Jh. n. Chr. ?<br />
Pomponius Porphyrio, Komm. zu Horaz 2.–3. Jh. n. Chr.<br />
C. Censorinus, De die natali 3. Jh. n. Chr.<br />
I. Firmicus Maternus, Matheseos libri VIII (Astrologie) 1. H. 4. Jh. n. Chr.<br />
Aelius Donatus, Ars maior, Ars minor (Grammatik) frühes od. mittl. 4. Jh.<br />
n. Chr.<br />
Flavius Sosipater Charisius, Ars grammatica (unvollst. erh.) Mitte 4. Jh. n.<br />
Chr.<br />
Postumius Rufius Festus qui et Avienus, Descriptio orbis terrae, ora maritima<br />
(geogr.), Aratea phaenomena, Aratea prognostica (astron.; freie Übersetzg. d.<br />
Arat) (alle <strong>Werke</strong> in Versen) 2. H. 4. Jh. n. Chr.<br />
”‘Apicius”’, De re coquinaria (höchstens teilw. auf Rezepte d. M. Gavius A.<br />
aus august. Zt. zurückgehend) 4. Jh. n. Chr. ?<br />
Publius Flavius Vegetius Renatus, Epitoma rei militaris, Digesta artis mulomedicinae<br />
(Veterinärmedizin) spätes 4.Jh. n. Chr.<br />
Hieronymus, De viris illustribus (christl. Literaturgeschichte) zw. 331 u. 348–<br />
419/20<br />
Augustinus, De musica, Grammatik 354–430<br />
Servius, Vergilkommentar, gramm. Schriften ca. 400 n. Chr.<br />
Rutilius Taurus Aemilianus Palladius, Opus agriculturae 4.–5. Jh. n. Chr. ?<br />
Macrobius, Saturnalia (Dialog über Literatur; unvollst.) 1. H. 5. Jh. n. Chr.<br />
Martianus Capella, De nuptiis Mercurii et Philologiae (7 artes liberales) 5. Jh.<br />
n. Chr.<br />
Boethius, Institutio arithmetica, De institutione musica ca. 480–524<br />
Priscianus (Priscian), Institutio de arte grammatica 2. H. 5. Jh.–1. H. 6. Jh.<br />
Corpus iuris civilis (durch Iustinian veranlasst; Teile: Codex Iustinianus, Digesten<br />
[Pandekten], Institutionen u.a.) 528–34<br />
Cassiodor, Institutiones divinarum et humanarum litterarum (Literatur + 7<br />
artes liberales) ca. 490–ca. 590<br />
Isidorus Hispalensis Isidor v. Sevilla, Origines/Etymologiae (Kompendium <strong>der</strong><br />
Wissenschaften) ca. 560–636<br />
19
9) Christliche Theologie<br />
Q. Septimius Florens Tertullianus (Tertullian), zahlr. moraltheol. u. sonst.<br />
Schr. ca. 160–nach 220<br />
M. Minucius Felix, Octavius (protrept. Dialog) 1. H. 3. Jh. n. Chr.<br />
Thascius Caecilius Cyprianus (Cyprian), moraltheol. u. an<strong>der</strong>e Schr., Sammlungen<br />
v. Bibelstellen zw. 200 u. 210–258<br />
Arnobius v. Sicca, Adversus nationes Mitte 3. Jh. n. Chr.–ca. 310<br />
Lucius Caelius Firmianus qui et Lactantius (Laktanz), Divinae institutiones<br />
(sowie Kurzfassung: Epitome), De opificio dei, De ira dei, De mortibus persecutorum<br />
ca. 250–325 ?<br />
Firmicus Maternus, De errore profanarum religionum 1. H. 4. Jh. n. Chr.<br />
Hilarius, De trinitate (antiarianisch), Komm. zu Matthaeus, Psalmen u.a. ca.<br />
315–367<br />
C. Marius Victorinus, antiarianische Schriften; Komm. zu Paulusbriefen vor<br />
300–vor 386<br />
Ambrosius, Homilien (u.a. Hexaëmeron: freie Übersetzung v. Basileios’ Predigten),<br />
De fide ad Gratianum, De spiritu Sancto, De sacramentis, De mysteriis, De<br />
paenitentia, De officiis ministrorum 333 od. 339–397<br />
Rufin, Übersetzungen von Origenes (De principiis, Bibelkommentare u.a.), Basileios,<br />
Gregor v. Nazianz u.a.; eig. theol. Schr. ca. 345–410<br />
Hieronymus, Bibelübersetzg. aus dem Hebräischen/Griechischen/Aramäischen<br />
(Vulgata), theolog. Traktate, Kommentare zu Propheten, Psalmen, Matth.,<br />
Paulusbriefen u.a.; Biblisches Namenslexikon, Übersetzungen von Origenes (Predigten),<br />
Didymos dem Blinden, u.a.; Heiligenviten ca. 347–419<br />
Sulpicius Severus, Vita u.a. Schriften über St. Martin nach 353–ca. 420<br />
Augustinus, De vera religione, antimanichäische (De utilitate credendi u.a.),<br />
antidonatistische <strong>und</strong> antipelagianische Schriften, De fide et symbolo, De trinitate,<br />
De doctrina christiana, bibelexegetische Schriften u.a. 354–430<br />
Magnus Felix Ennodius, Heiligenviten (Teil <strong>der</strong> Opuscula) 473–521<br />
Boethius, Theolog. Traktate (insbes. zur Trinität) ca. 480–524<br />
Benedictus (Benedikt v. Nursa), Regula monachorum (Regula Benedicti) ca.<br />
480–547<br />
(Venantius Fortunatus), De vita Martini (in Hexametern), hagiograph. Schriften<br />
ca. 540 ?–ca. 600<br />
Gregor v. Tours, Liber vitae patrum, Miraculorum libri VIII 538–594<br />
Gregorius I. (Gregor <strong>der</strong> Große), Moralia in Iob (Moraltheologie in Form eines<br />
Hiobkommentars), Liber regulae pastoralis, Dialogorum libri IV de vita et miraculis<br />
patrum Italicorum et de aeternitate animarum (Heiligenviten) 540–604<br />
20
10) Literarische Briefe<br />
Cicero, Familiares, Ad Atticum, Ad Quintum fratrem (Briefe) 106–43<br />
C. Plinius Caecilius Sec<strong>und</strong>us (Plinius d.J.), Briefe 61–ca. 112<br />
Symmachus, Briefe, ca. 345–nach 402<br />
Hieronymus, Briefe ca. 347–419<br />
Sidonius Apollinaris, Briefe ca. 430–nach 480<br />
Ennodius, Briefe 473–521<br />
21
Literaturgeschichtliche Lexika<br />
— Metzler–Lexikon <strong>der</strong> antiken <strong>Autoren</strong>, Stuttgart 1997.<br />
— Der Neue Pauly. Enzyklopädie <strong>der</strong> <strong>Antike</strong>, Stuttgart 1996–2003.<br />
— Oxford Classical Dictionary, Oxford 3 1996.<br />
— Tusculum–Lexikon griechischer <strong>und</strong> lateinischer <strong>Autoren</strong> des Altertums <strong>und</strong><br />
des Mittelalters, Zürich/München 3 1982.<br />
— Der Kleine Pauly, München 1953–75 (Ndr. München 1979).<br />
— Lexikon <strong>der</strong> Alten Welt, Zürich/München 1965.<br />
Griechische <strong>und</strong> römische Literaturgeschichte allgemein<br />
— Thomas Paulsen, Geschichte <strong>der</strong> griechischen Literatur, Stuttgart 2004.<br />
— Martin Hose, Kleine griechische Literaturgeschichte. Von Homer bis zum<br />
Ende <strong>der</strong> <strong>Antike</strong>, München 1999.<br />
— Michael v. Albrecht, Geschichte <strong>der</strong> römischen Literatur, Bern 2 1994.<br />
— Ludwig Bieler, Geschichte <strong>der</strong> römischen Literatur, Berlin/New York 4 1980.<br />
— Friedrich Klingner, Römische Geisteswelt. Essays zur lateinischen Literatur,<br />
Stuttgart 1979.<br />
— Albin Lesky, Geschichte <strong>der</strong> griechischen Literatur, Bern 3 1971.<br />
<strong>Antike</strong> Christliche Literaturgeschichte<br />
— Siegmar Döpp/Wilhelm Geerlings (Hrsgg.), Lexikon <strong>der</strong> antiken christlichen<br />
Literatur, Freiburg/Basel/Wien 1998.<br />
— B. Altaner/A. Stuiber, Patrologie, Leben, Schriften <strong>und</strong> Lehre <strong>der</strong> Kirchenväter,<br />
Freiburg 9 1981.<br />
22
Mittelalterliche griechische <strong>und</strong> lateinische Literaturgeschichte<br />
— Franz Brunhölzl, Geschichte <strong>der</strong> lateinischen Literatur des Mittelalters,<br />
München 1975/1992 (2 Bde.).<br />
— Herbert Hunger, <strong>Die</strong> hochsprachliche profane Literatur <strong>der</strong> Byzantiner,<br />
München 1978 (HdA XII 5,1,2).<br />
— K. <strong>Die</strong>terich, Geschichte <strong>der</strong> byzantinischen <strong>und</strong> neugriechischen Literatur,<br />
Leipzig 2 1909.<br />
— Max Manitius, Geschichte <strong>der</strong> lateinischen Literatur des Mittelalters, München<br />
1911–31 (3 Bde.) (Ndr. 1973–76) (Hdb. d. A. IX 2).<br />
— K. Krumbacher, Geschichte <strong>der</strong> byzantinischen Literatur von Justinian bis<br />
zum Ende des oströmischen Reichs (527-1453), München 2 1897 (Ndr. New<br />
York 1970).<br />
23