16.11.2012 Views

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

sarCevi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi saqarTvelo, Tbilisi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

naira bepievi<br />

<strong>saqarTvelo</strong>, <strong>Tbilisi</strong><br />

sulxan-saba orbelianis `sityvis konis~<br />

osi gadamwerni<br />

sulxan-saba orbelianis Semoqmedeba mravalmxrivi da farToa. mraval Janrs<br />

Soris udavod gamorCeulia sulxan-saba orbelianis leqsikoni „sityvis kona“,<br />

romelic Rrma analizisa da enciklopediuri dakvirveba-ganmartebebis Sedegia.<br />

aRsaniSnavia, rom `sityvis kona~ imTaviTve iqca sazogadoebis interesis sagnad.<br />

rogorc cnobilia, vaxtang VI-m sulxanis xelidan gamosul leqsikons siyvaruliT<br />

uwoda `sityvis kona~. daintereseba imdenad didi iyo, rom maleve aucilebeli<br />

gamxdara misi gadawera.<br />

sainteresoa, rom `sityvis kona~ gadauweria erovnebiT os gadamwers<br />

(gadamwerebs). prof. al. Rlontis cnobiT, sulxan-saba orbelianis 1760 wlis erT<br />

nusxaze miTiTebulia, rom leqsikonis pirveli gadamweri yofila gvriviZe baxTa,<br />

yofili bagrati. `leqsikonisa amisa pirvelad gadmomwereli osis Svili gvriviZe<br />

baxTa yofili, bagrat, gevedrebi mxurvaliTa guliTa ufalno: ukeTu SecTomili rame<br />

ixiloT, nu mwyevT, da ukeTu Tqvenda arsad dasaklisi iyos, Semdgomis wyalobas<br />

viTxov~.<br />

saanderZo leqsSi ki vkiTxulobT:<br />

mamaman paxum aRmzarda, suliT ars ganaTlulia,<br />

osni miwoden baxTasa, bagrat var monaTlulia,<br />

bazazaSvili, gvriviZe sofliT var qurTaulia,<br />

wigni da kiTxva maswavla, wera Tan SenarTulia.<br />

leqsikons xelvyav aRwerad, eniT ars es qarTulia,<br />

amas vSromobdi viRvwodi, mdioda Tvalsa lulia,<br />

ra srulvyav ese davide TaviTa sarTaulia,<br />

nu mwyevT, mkiTxvelno amisno, Tuc naxoT umarTulia~.<br />

(Rlonti 1955, gv. 130-131).<br />

bagrat (baxTa) gvriviZe dabadebuli da aRzrdili yofila qarTlSi, mas kargad<br />

scodnia qarTuli mwignobroba. misi gvarisa da warmomavlobis Sesaxeb azrTa<br />

sxvadasxvaobaa. n. Zasoxovs miaCnia, rom es aris bazazaSvili _ bazizaTi (`lit.<br />

<strong>saqarTvelo</strong>~, 1967, agvisto).<br />

prof. t. gurievis azriT ki, gvriviZe gvarad gurievi unda yofiliyo. aq saqme<br />

gvaqvs fonetikur SecdomasTan. osurSi у da уы kompleqsi zogjer в _ asoTi<br />

gadmoicema. aman ganapiroba gvaris ZirSi v-s gaCena da nacvlad gur- Zirisa, miviReT<br />

gvr-Ziri, rac Secdomad miaCnia mkvlevars. xolo misi saxeli, mkvlevaris azriT, aris<br />

baxta/bagrat/pankrat. mamis saxeli baziza. mkvlevari fiqrobs, rom es aris erT-erTi<br />

im or mcirewlovan os mowafeTagan, romlebic arqimandrit paxoms aRuzrdia da<br />

romelTaTvisac Tavisi xarjiT uswavlebia (gurievi 2005: 40-40; 11-12, g.-vi 1997: 44-46).<br />

rogorc istoriuli dokumentebidan irkveva, arqimandriti paxomi XIII saukunis<br />

Sua wlebidan rusuli eklesiis samsaxerSi gadauyvaniaT. bunebrivia, misi aRzrdilic<br />

masTan erTadaa da swored maSin moxdeboda misi saxelis cvlileba bagrat/pankrat,<br />

rogorc is moixsenieba. Secvlili Cans gvaric. prof. t. gurievi fiqrobs, rom bagrat<br />

gurievi da pankrat paxomovi erTi da igive pirovnebaa (gurievi 2005: 45).<br />

Cven ar viciT, Tu sad gadawera es wigni kaligrafma, magram erT-erTi<br />

dokumentidan irkveva, rom is gadamwers mudmivad Tan hqonia. umTavresi ki isaa, rom<br />

`sityvis konis~ pirveli osi gadamweri Tavis droze didad ganaTlebuli pirovneba<br />

yofila. mas kargi aRzrda miuRia da Tavisi wvlili Seutania osuri wignebis Targmnis<br />

saqmeSic. is cnobilia aseve, rogorc leqsTa avtori.<br />

sulxan-sabas `sityvis kona~ gadauweria ioane ialRuziZes (gabaraevs). akad. g.<br />

axvledianisa da akad. a. SaniZis cnobiT, osma mweralma ioane ialRuziZem, poema<br />

`ialRuzianis~ avtorma, Tavisi moRvaweoba qarTuli wignebis gadaweriT daiwyo. ioane<br />

ialRuziZes gadauweria SoTa rusTavelis `vefxistyaosani~ (romelic a. xaxanaSvilis<br />

cnobiT, inaxeba parizis nacionalur biblioTekaSi), xolo sulxan-saba orbelianis<br />

`sityvis kona~ gadauweria oTxjer (1807 wels gadauweria TavisTvis, 1808 wels,<br />

3

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!