73condotta la miserabile pentita in una carretta al tempio, ed i piedi in una gabbia di ferro,dimostrando gli effetti della divina giustizia. È il tempio tutto adorno di tabelle votive,statue ed altri voti di coloro che hanno ottenuto grazie; la chiesa è governata da’ padridomenicani della Stretta Osservanza, con molto decoro, ed è un luogo di studj, e vi concorronoquasi sempre i divoti a venerare la Regina de’ Cieli, particolarmente poi la suafesta, havendovi il Conte di Miranda fatta accomodare la strada per andarvisi.Un miglio da questa discosta è Santa Maria del Pozzo, fondata dalla regina Giovanna,con boschi, giardini di cipressi, adornato il convento e chiesa de’ padri francescani riformati;e vi ci concorre il popolo na[185]politano ed il contorno, la Pasqua di Resurrezionealla festa. Qui è un pozzo profondo in cui si sente gran rumore, come d’un fiumeche scorre, dallo che s’argomenta che dalle radici del Vesuvio nascano l’acque del Sebeto,che gorgogliano alla Bolla sudetta. Ritornando a Pietra Bianca, v’è fra gli altri palazziquello che fu del secretario del Regno Berardino Martirano, che ora è del giudicedi Vicaria <strong>Antonio</strong> Plastina, già eletto di questo popolo. In questo palazzo, prima di entrarein Napoli, fu ospitato Carlo V imperadore, e vi si legge su la porta questa iscrizione:Hospes,Etsi properas ne sis impiusPreteriens hoc ædificium veneratorHic enim Carolus V. Rom. Imper. debellata AfricaVeniens triduum in liberaliLeuco Petræ Gremio consumpsitFlorem spargito, & vale MDXXXV.Era, il detto palazzo, prima molto bello e vago, adornato di statue e [186 58] di fontanefatte di conchiglie di mare diverse, con iscrizioni erudite fatte dallo stesso Martirano, ladi cui morte e le rovine del Vesuvio privarono il luogo (che vien detto con vocabolo paesanolo Sguazzone) d’ogni bellezza, sepellito in parte tra le ceneri, benché ora riparato.Qui vi è un 59 luogo nel lido del monte detto il Granatello. Dell’abbondanza che hanno icasali sotto il Vesuvio così disse Berardino Rota:Cinctus arundinea Sebethus cornua fronteLucidulas blando murmure fundat aquas.Hinc Resina parit Lauros, hinc Portica mirtos,Barra Uvas, largo Sorba Cremena sinu;_____________________________________________________________________58 Tra la pagina 186 e la successiva è inserita la tavola [XVIII].59 Editio princeps: uu.www.vesuvioweb.com6
74Hinc Foetus Summa arbuteos, hic Trochia Ficus,Hinc Pollis Cerasa, Fragraque Fracta ferat.Adsit pampinea redimitus Vite Vesevus,Cui nova fumanti vertice flamma micet.[187] Si passa poi per un convento della Vergine del Soccorso de’ padri agostiniani,e siegue Portici, così detto dalla famiglia de’ Ponzi, essendo stata villa di QuintioPonzio Aquila cittadino romano, di cui fa menzione Tullio chiamandolo “Quintii Neapolitanum”;vogliono che, corrotto Ponzio, Portico si dica; séguita ad esser adornala riviera di palazzi ed abitazioni, fra’ quali la deliziosa villa de’ padri gesuiti, onoratacon la visita di più viceré; qui era il Palazzo de’ prencipi di Stigliano Carrafa, vendutoper fine alla casa Mari, ove morì la viceregina donna Anna Carrafa duchessa diMedina las Torres. Per l’eruzione del Vesuvio nel 1631 vi fu posto un epitaffio permemoria del fatto, che dice:Posteri Posteri, vestra res agitur. Dies facem præfert dies, nudius perendino advertite:vicies ab satu Solis, ni fabulatur Historia, arsit Vesevus, immani semper cladehæsitantium; Ne post hac incertos occupet, moneo. Uterum gerit Mons hic bitumine,alumine [18860] ferro, sulphure, auro, argento, nitro, aquarum fontibus gravem; serius,ocius ignescet, pelagoque influenti pariet, sed ante parturit concutitur, concutitquesolum: fumigat, coruscat, flammigerat quatit aërem, horrendum immugit, boat,_________________________________________________________________60 Tra la pagina 188 e la successiva è inserita la tavola [XIX].www.vesuvioweb.com7