POINT OF VIEW
POINT OF VIEW Φτιάξε το δικό σου «echo chamber» Γράφει o Χρήστος Κοτσακάς Αυτό το μήνα, θέλουμε να σας «μυήσουμε» στην ιδέα του «echo chamber» - το οποίο στα ελληνικά, σε σχετικά ελεύθερη μετάφραση, μπορεί να αποδοθεί ως «θάλαμος αντήχησης». Για την ακρίβεια, θέλουμε να σας μιλήσουμε για την ιδέα (και ταυτόχρονα τον κίνδυνο) ενός τεράστιου και ψηφιακού «echo chamber». Το όνομά του; Internet. «Και τι είναι αυτός ο θάλαμος», θα μας ρωτήσετε. Θα σας δώσουμε τον ορισμό που μας προσφέρει ο φίλος μας το ChatGPT, που μας φαίνεται σωστός και κατανοητός: «Ο θάλαμος αντήχησης είναι ένας μεταφορικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα περιβάλλον ή μία κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι εκτίθενται μόνο σε πληροφορίες, ιδέες ή απόψεις που ενισχύουν και απηχούν τις υπάρχουσες πεποιθήσεις, αξίες ή προκαταλήψεις τους.» Εξαιρετικά, αλλά θα μας πείτε: «και πώς συνδυάζεται αυτό με τη χρήση του διαδικτύου;» Μα, είναι απλό. Αν και υπάρχουν, φυσικά, εκείνοι που διαφωνούν με τη συγκεκριμένη άποψη, υπάρχει η αντίληψη πως χρησιμοποιούμε το internet για να βρούμε πράγματα που απλώς ενισχύουν τις απόψεις μας, τη στάση μας απέναντι σε μία σειρά από γεγονότα και καταστάσεις. Το αναφέρουμε αυτό με βάση κάποιες περιπτώσεις που έχει τύχει να συναντήσουμε, και που το τελευταίο χρονικό διάστημα, άρχισαν να χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο συσκευές με πρόσβαση στο internet, κυρίως για ενημερωτικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς. «Για να περάσουν την ώρα τους», όπως θα λέγαμε. Το κομμάτι της ενημέρωσης είναι αυτό που μας έχει προκαλέσει ιδιαίτερες ανησυχίες, τις οποίες εκφράζουμε εδώ. Στις μέρες μας, μπορείς να βρεις οτιδήποτε αναζητήσεις. Μπορείς να πληροφορηθείς για οποιοδήποτε θέμα και να ψάξεις για τα πάντα. Και τις περισσότερες φορές, αν ψάξεις καλά, θα βρεις. Το ζήτημα, λοιπόν, παρουσιάζεται όταν κάποιος αρχίζει να χρησιμοποιεί το internet για να ενημερωθεί, αναζητώντας περιεχόμενο που απλώς επιβεβαιώνει τη (στρεβλή) οπτική του - όσο λάθος κι αν είναι αυτή και όσο κι αν αυτά που διαβάζει είναι fake. Το ζήτημα γίνεται πιο έντονο σε ενήλικες που το χρησιμοποιούν για πρώτη φορά. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος 40, 50 ή 70 ετών, που πιστεύει πως δεν υπήρξε ποτέ το Ολοκαύτωμα, που πιστεύει πως κάποιο δικτατορικό καθεστώς που σκότωσε και βασάνισε «έπραξε καλά», που θεωρεί πως ένα γκρουπ κυβερνά τον κόσμο πίσω από κάποιο παραβάν, θα δυσκολευόταν να διαβάσει για όλα αυτά εκτός του internet. Πόσο εύκολα, άραγε, μπορείς να μάθεις για την επίπεδη Γη, offline; Στο internet, όμως, αν αναζητήσεις, θα βρεις κάθε τύπου «απόδειξη». Από κείμενα μέχρι «μαρτυρίες». Και αν δεν έχεις αποκτήσει ακόμη την «τριβή» για να κρίνεις την αξιοπιστία κάθε σελίδας και ανάρτησης, τότε το internet εξελίσσεται σε μία «μαύρη τρύπα» που σε απορροφά προς την κατεύθυνση που θέλεις (ή που πάντα ήθελες). 6 infocom•10•23
Μετατρέπεται, δηλαδή, σε έναν μηχανισμό που σου κάνει ηχώ, και σου φωνάζει δυνατά ό,τι του λες. Κάπως έτσι, αν και μπορεί να ανοίξει τους ορίζοντες κάθε ανθρώπου, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία ενός τέτοιου «θαλάμου». Πόσο μάλλον αν είσαι κάποιος με απόψεις οι οποίες τείνουν προς τον ρατσισμό, τον φασισμό, τη μισαλλοδοξία, τις συνωμοσιολογίες, και όλα τα σχετικά. Τώρα, μέσω ενός πληκτρολογίου και μίας απέραντης ψηφιακής βιβλιοθήκης, μπορείς να διαβάσεις πράγματα που θα σου ενισχύσουν αυτή την οπτική. Επί της ουσίας, να βρεις το «τέρας» που πάντα έψαχνες. Σε μία πρόσφατη μελέτη, ερευνητές από τα πανεπιστήμια Stanford, Northeastern και Rutgers, μελέτησαν περίπου 600 συμμετέχοντες, βάζοντάς τους να εγκαταστήσουν ένα extension που ακολουθούσε τη δραστηριότητά τους στο web κατά τη διάρκεια δύο περιόδων: πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ το 2018 και το 2020. Μπόρεσαν να συγκρίνουν τη δραστηριότητα στο Google, σε σχέση με τη συμπεριφορά τους σε άλλα σημεία του Διαδικτύου, βλέποντας όχι μόνο σε τι έκαναν κλικ, αλλά και τι τους έδειχνε η υπηρεσία. Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, αντικρούει το επιχείρημα ότι οι αλγόριθμοι οδηγούν σε παραπληροφόρηση και παγιδεύουν σε «echo chambers». «Οι άνθρωποι θέλουν απλώς να αναζητήσουν αυτό που θέλουν να αναζητήσουν», είπε ο Ronald Robertson, βασικός συγγραφέας της μελέτης. «Και χρησιμοποιούν πλατφόρμες για να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους. Σε αντίθεση με το να είναι ένας αφελής παράγοντας που πιστεύει και κάνει αυτό που τους δείχνει η πλατφόρμα, αναζητούν πράγματα, ενεργά». Η έρευνα θέλει να δείξει πως δεν φταίνε ακριβώς οι μηχανές, αλλά (και) εσύ ο ίδιος. Για εμάς, μάλλον υποστηρίζει το επιχείρημα σε σχέση με το τι συμβαίνει όταν κάποιος αποκτά πρόσβαση σε οτιδήποτε θελήσει να βρει. Ιστορικά, υπάρχει η άποψη πως κάποιοι τάχθηκαν με «σκοτεινές» πλευρές και οπτικές επειδή δεν είχαν μία σφαιρική άποψη της κατάστασης. «Παραπλανημένους», θα τους πει κάποιος. Εν τούτοις, από το άλλο άκρο, μπορείς να φτάσεις εκεί ακόμη και αν έχεις πρόσβαση στη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη του κόσμου. Στο τέλος της ημέρας, φτιάχνεις μόνος σου το «echo chamber» που αναζητάς. Αν θέλεις να διαβάσεις για την επίπεδη Γη, ναι, θα μπορέσεις να διαβάσεις για την επίπεδη Γη. Και αν θέλεις να το πιστέψεις, ναι, θα μπορέσεις να το πιστέψεις. Τι είναι ο άνθρωπος… Τι είναι το internet… infocom•10•23 7
Facebook
Twitter