08.04.2013 Views

Museum Odescalchum, sive, Thesaurus ... - Warburg Institute

Museum Odescalchum, sive, Thesaurus ... - Warburg Institute

Museum Odescalchum, sive, Thesaurus ... - Warburg Institute

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Lt,<br />

«<br />

l


lOTECANATOLI<br />

)LLOCAMENTO<br />

. 1<br />

THE J. PAUL GETTY MUSEUAI LIBRARY


^ ^<br />

-7 /<br />

I ^<br />

, 1


MUSEUM<br />

ODESCALCHUM


Digitized by the Internet Archive<br />

in 2011 with funding from<br />

Research Library, The Getty Research <strong>Institute</strong><br />

http://www.archive.org/details/museumodescalchu02bart


MUSEUM<br />

ODESCALCHUM.<br />

THESAURUS<br />

ANTIQUARUM GEMMARUM<br />

CUM IMAGINIBUS IN IISDEM INSCULPTIS , ET EX IISDEM EXSCULPTIS,'<br />

QUiE A SERENISSIMA CHRISTINA SVECORUM REGINA COLLECTiE<br />

IN ML^SEO ODESCALCHO ADSERVANTUR ,<br />

ET A PETRO SANCTE BARTOLO<br />

NUNC PRIMUM INLUCEM PROFERUNTUR<br />

ACCESSERUNT iEREA DEORUM ] AC DEARUM iDOLA , MARMOREA ITEM ANACLYPk.<br />

MONUMENTACLUE AtlA PLURA , QUIBUS OMNIBUS EXPLANATI0N5S<br />

UNA CUM INDICIBUS I.0CUPI.ET1SSIMIS ADJECTit SUNT .<br />

TOMUS SECUNDUS.<br />

kOUR MDCCLII.<br />

SIJMPTIRUS VENANTII MONALPNI BIBLIOPOLB IN VIA CURSUS.<br />

FXTYPOGRAPHIA SANCTI IGNArii.<br />

^ «^xrxrrc rRMFROSUS SALOMONj..<br />

EXCUDEBAT JOAN^KES GENtKUiU^<br />

V.2_


fflE J. PAUL GETTY I,:USEUM LIBRARY


lllmce 5 S<br />

ExceUfkce Dnce<br />

n MARIiE VICTORI^<br />

CORSINiE ODESCALCHiE<br />

S, R. I. PRINC. , SIRMII, BRACCIANI jf<br />

£T — C&KITIS DUCISS^,<br />

-%<br />

VeNANTIUS MoNAIDINI BlBlIOPOLii:<br />

V. D. D.<br />

UM priorem Odefcalchi<br />

hujus Mufei partem D. Li-<br />

& vio Sirmii , Bracciani , Caeretis Duci<br />

, Viroque Tuo chariffimo , atque<br />

b<br />

aman-


amantiffimo dedlcaverim ,<br />

non ccm-<br />

mittendum mihi erat , Matrona<br />

PrINCEPS SPECTATISSIMA5 ATQUE<br />

0PTIMA5 ut alteram hanc Tibi non<br />

infcriptam in lucem ederem . Cum<br />

enim tam ar6le non facro folum con-<br />

jugii vinculo , fed etiam fludiorum ,<br />

ac morum fimilitudine conjuncSti fitis ^<br />

nefas omnino eflet non par ad Te<br />

munus mittere , neque illud eniti , ut<br />

perenne hoc obfervantice etiam erga<br />

Te me^ monumentum extaret .<br />

Pras-<br />

fertim cum quantum prasfidii in Juvenis<br />

nobiliffimi nomine editioni huic<br />

meas conftitutum efle video, tantum-<br />

dem ex Tuo pariter eid£m compara-<br />

tum iri confiderem . Et certe , fi in<br />

ejufmodi rebus eorum amplitudo plurimum<br />

valet , quibus aliquis fefe in<br />

clientelam commendat •, nihil profedio<br />

eft quod Te hujus induftrias mex<br />

5<br />

adjutrice me confecuturum non fpe-<br />

Etenim in ea Te familia elle<br />

rem .<br />

natam quis nefcit , cujus Majorum<br />

gloria tot jam ante feculis fuerit non<br />

apud


apud mortales tantummodo , fed etiam<br />

apud Superos propagata ? Unum ornamentum<br />

hoc deerat, ut ex eadem<br />

Gente unus aliquis exoriretur , qui<br />

C^elitibus retribuere honorem aliquo<br />

modo poflet , a quibus tantum Gens<br />

ipfa honoris acceperat .<br />

Exortus<br />

eft<br />

Beatiffimus ille Pontifex Clemens XII.<br />

& cui haec poteftas daretur & , per<br />

quem ob eam ipfam poteftatem nova<br />

Generi & veftro fplendoris , ornamentorum<br />

acceffio fieret. Qua quidem<br />

in re illud percommode accidit,<br />

quod colle6ta in fe uno univerfa Corfmorum<br />

Heroum decora palam &<br />

,<br />

ante oculos humani generis pofuit<br />

eademque tamquam hsereditatem patrimonio<br />

quovis praeftantiorem in fuos<br />

pofteros derivavit. Horum Tu ornamentorum<br />

quatenus particeps fa6la<br />

fueris ,<br />

non eft quod ego prsdicem<br />

cum de eximia Tua religione, de fm-<br />

gulari in pauperes liberalitate , de bonarum<br />

artium ftudiis , de fapientia<br />

denique , & virtutis maturitate cum<br />

tanta


tanta ingenii indole , atque officii<br />

fuavitate conjuncSlis , quotquot omnium<br />

generum , atque ordinum in<br />

Urbe vivunt , certiffimos teftes ha-<br />

beam .<br />

Ha^c profe6lo omnia ficut in-<br />

credibili me cupiditate incenderunt,<br />

ut hujus Te operis Fautricem, ac Patronam<br />

nancifcerer , ita in eam quoque<br />

Ipem adduxerunt fore , ut improbare<br />

, vel reprehendere audeat nemo<br />

quod a Te prius probatum , ac lauda-<br />

tum elle cognoverit .<br />

Quare in hac Tua<br />

erga me benignitate unice acquie-<br />

fcenti nihil mihi aliud fupereft ,<br />

nifi ut pro fufcepto Patrocinio maximam<br />

Tibi gratiam habeam , ob eamque<br />

caufam me Tibi ufquequaque deditum<br />

, atque addidum efle confirmem


ejT antn^u a pictura<br />

LECTORI BENEVOLO<br />

NICOLAUS GALEOTTI E SOCIETATE JESU<br />

AM multa in priore hujus operis parte pra?-<br />

fatus fum 5 ut in hac ahcra nihii fit , quod<br />

admonitos Le£lores velim . Tamen , ut<br />

confuetudini ferviam , BibHopol^que de<br />

litterarum lludiis pr^clare merito morem<br />

geram , vifum eft , quafi exordii loco<br />

nonnulla hic de peritiffimo artifice com-<br />

memorare , qui Mufeum hoc ipfum tam eleganter delineavit ,<br />

& in sreis lamellis incidit . Fuit is , ut ex adfcripto unicuique<br />

Tabuls nomine apparet , Petrus ille Sandes Bartoli , qui in An-<br />

tiquitatis reUquiis graphio exprimendis ita excelluit , ut ea praefertim<br />

^tate fuperiorem habuerit profed(i) neminem . Honellis , &<br />

locupletibus parentibus Perufii natus anno mdcxxxv. a pueritia<br />

ipfa Vincentii Gratiani Viri in illa Civitate Primarii hortatu in<br />

Urbem ell miffus . Eo pr^ceptore tantum brevi profecit , ut per<br />

fe ipfe etiam excogitaret multa , marteque fuo tabulas elegantif-<br />

fimas penicillo , & coloribus pingeret . Verum non ita 'multo<br />

poll ab hac exercitatione omnino fe abllraxit , & ad genus aliud fa-<br />

cultatem fuam omnem , & iludium contulit . Eo enim toto impetu<br />

animi ferebatur , ut fiquid fingularis , & eximii in antiquis.<br />

'<br />

Tomdl.<br />

c<br />

gem-


X<br />

gemmis , ac nummis , m xrels marmoreis , eboreifque (imula-<br />

cris animadverteret , earum rerum formam eo , guod fupra di-<br />

ximus, artificii genere exprimeret . Et certe dici vix potell; , cjuan-<br />

ta ejus eflet in ejufmodi monumentis conquirendis induliria .<br />

Nullus tam abditus erat locus , quo ille non penetraret , & ibi<br />

quodcumque deprehenfum fuiffet anticjuitatis veiligium, coram intueri<br />

non vellet , ac per fe ipfe penitus introfpicere . Neque<br />

vero fi qua fefe obtuliflet occafio , magnum in eas res fumptum<br />

facere prastermittebat . Erant ejus plutei fcrinia , atque abaci<br />

totidem prope dicam Idolorum , Gemmarum , & Sculpturarum<br />

veterum repofitoria . Accedebat leledlorum voluminum Bibliothe-<br />

ca , ut domum totam non privati ahcujus , fed bonarum artium<br />

, Sc eruditionum domicilium elTe diceres . Quocirca non<br />

mirandum eft , fi quotidiani cum Romana? Civitatis Principum ,<br />

tum etiam externorum ad eum concurfus fierent . Hoc ipfo fie-<br />

bat ut Chrillinas Svecorum, Sc Vandalorum Regm^ jucundus in-<br />

primis effet, qu^ ut in hifce rebus admodum erat intelligens , dc<br />

iifdem cum eo fermonem fa^penumero conferebat . Ludovicus ve-<br />

ro XIV. Galliarum Rex hac tanta hominis fam^ celebritate per-<br />

motus eum in Regiam fuam magnis prasmiis propohtis invitavit .<br />

Sed quominus ejus voluntati obfecundaret impedimento fuerunt<br />

Pontifices Maximi , qui Petrum Sandem adhibebant pcrf^pe , & Pontificii,<br />

CapitoHnique Antiquariimunere decorarant. Huic lile muneri<br />

prsfuit ufque ad vii. Idus Nov. Anni mdcc, ; quo die aqua inter cutem<br />

tandem opprefTus interiit : Julla exequiarum fada ei fuerunt in<br />

Sacra S.Laurentio in Lucinaitde,ubi prope Sepulcrum Nicolai Pouf-<br />

fini Prsceptoris amantiflimi humatus fuit . Huic igitur tanto Vi-<br />

ro acceptum referamus oportet , quod Mufci hujus Odefcalchi<br />

monumenta , nulla umquam fint vetufl:ate temporis interitura .<br />

Non ingratum fortaffe legentibus accidet , fi hic ego alia , qux<br />

Petrus Sandes in hoc eodem artis genere effecit , breviter , ac<br />

fummatim exponam , non tamen id mihi fumcns ut omnia prorfus<br />

enumerem ; fed ea folum de quibus fcire ipfe potui , quo<br />

rumque ab aliis mentionem efle fadam invenio . Pieraque in<br />

majoribus quibufdam Camer^ ApofloliciE Calcographi^ quam vo-<br />

cant voluminibus continentur . Eorumdeni ego voluminum infcri-<br />

ptiones totidem fere verbis huc transferam : funt autem .<br />

Columna Trajana , ubi Belli Dacici Hilioria , vidoriarque a<br />

Trajano Ca:fare reportat^<br />

Columna Antonina , ubi Hifloria Belli Marcomannici a M.<br />

Antonino Aurelio feiiciter gefli<br />

Admi-


XI<br />

Admiranda Romanarum Antiquifarum , ac vereris Sculpmr^<br />

vefligia anaglyptico opere elaborata .<br />

Veteres Arcus Augullorum triumphis infignes ex reliquiis ,<br />

qux Rom^ adhuc fuperfunt cum imaginibus triumphalibus re-<br />

llituti anticjuis nummis , notif(]fue Jo: Petri BeJiori ilJulbati .<br />

Romans magnitudinis monumenta , ideii veteris Rom«E<br />

Templa , Amphiteatra , Theatra , Circi , Naumachis , Arces<br />

Therm^, magnihcaque sdificia aJia .<br />

Sepulcra antiqua Romana , Etrufco opere Rom^ , &<br />

alibi effofTa .<br />

Lucerns antiqu^ Sepulcrales e fubterraneis locis eruta^<br />

Huc accedit voJumen anticjuarum pidurarum . AJiud antiqua-*<br />

rum pariter gemmarum^ & aJiud nummorum antiquorum<br />

Gemmas item pJurimas , necnon eboreas ^reas elfigics atr<br />

que Cryllallinas ab eodem Petro Sande delineatas , & incifas<br />

in cpenbus Senatoris Bonarot^ & Francifci de Ficoronis repe-<br />

ries<br />

Pr^eter ea, gus diximus , eodem artificio ab illo exprefTa funt<br />

multa , quiE Raphael Sandius Urbinas in Vaticanis sdibus ,<br />

i^uscjue alibi JuJius Pipi Romanus , Hannibal Caraccius , & alii<br />

pidores pr^ltantiflimi pinxerunt . Adde textiles piduras Hillorix.<br />

Aduum Apoftolorum circumpofiras in Atrebatenfibus aula^is &c ia<br />

quibus ex Archetypis ejufdem Raphaelis res a Leone X. gellre defcri-<br />

pts funt. Adde qux in fuperiorum Vaticani Palatii porticuum inter-<br />

vaJIis plailico , &c colorato effedia opere confpiciuntur . Petri<br />

Sandis diagrammata quoque funt , qux jufTu Camilli Cardinalis<br />

Maximi effecit , qnxquc renovata iterum in lucem prodierunt ,<br />

extantquc in Volumme fic infcripto . Antlq^uiJJimi Virgiliani Co-<br />

dicis fragmentd , c!?' piclura ex Bibliotheca Vaticana cum notis<br />

Johannis Bottari Florentini SSmi Domini 2V. Benedicti Papa^ XIV.<br />

ab intimts Sacellis S. Mxria in Traftyherim Canonici , &<br />

Bihliothe^<br />

c£ Vaticani Cuflodis . Apud nobiJiflimam , quam fupra diximus<br />

Maximorum FamiJiam voJuraen eil: , ubi antiquarum pidurarum<br />

exempJa , eodem prorfus modo a Petro Sande Bartoli<br />

colorata , quo in cryptis reperta: fuerant . Aliud ubi exempla<br />

pidtura aliarum apud Emum Card. Alexandrum Albani . Aliud ,.<br />

quod , ut in Petri Sandi vita D. Leo Pafcolus narrat , in Brittanniam<br />

deportatum fuit . Mitto fepulcrum Prsfulis Auguilini Fa-<br />

voriti in Liberiana Bafilica • Aqua^dudus ad Centumcellas , il-<br />

liufque Urbis , & Portus profpedum , innumerabiliaque alia ,<br />

cj^x vix in unius hominis statem cadere videntur poffe .<br />


XII<br />

DE MUSEO CAPITOLINO<br />

P HA L EU C lU M<br />

DICTUM ANNOMDCCLI.<br />

A NICOLAO GALEOTTI S C. JESU.<br />

Cythie Gens fera. , harharteque turtn^<br />

Et quantum ex Erebi tenehricojis<br />

Eduxit fpecuhus Meg£ra , mn eji<br />

Tslon eji pr£terea , q^uod exprohretis<br />

TSlohis dedecus oh graves ruinas ,<br />

§luas olim procul ah domo frofeBi<br />

^rhi , heu gens fera \ KomuU intulijiis :<br />

Vejira incendia , C7* impios furores<br />

Jam non unius ^jiimamus ajjis .<br />

Jn^vitis etenim frementihujque<br />

Vohis 5 ( & patiamini necejje eji )<br />

Stat Roma incolwnis • potenfj^ue rerum<br />

Stahit innumerahiles per annos .<br />

Frujira njos mala mens , malufcjue li^vor<br />

In ijiud fcelus impulit , cruento<br />

Z^t hello Italiam Ucejjeretis<br />

Komam Gallia. , Cantahri , Britanni ,<br />

Romam Theutonicique , Sarmat£que<br />

Certatim properant novis olympo ,<br />

*Ut jam molihus arduis propinquam<br />

TJrhem confpiciant y &* (^ id quod omnes<br />

Jldajori movet tfjiimatione , )<br />

Z^t prijcum Capitoiium revifant ,<br />

O quam longe aliud \ Biverticem o ut<br />

Arcem fcandere gejtiunt ! O* illic<br />

§luicquid eji 'veterum elegantiarum ,<br />

§luicquid eji veterum eruditionum<br />

Perlujirant oculis , manuque tangunt ,<br />

j4nne ufquam eji aliquod genus Deorum ,<br />

jinne ujquam eji aliquod genus Dearum ,<br />

§luod hic non Jiupeant njenujie , tS^ apte<br />

Sculptum , CT* mirifca arte perpolitum ?<br />

Tornjus fulmine Juppiter , Serapis<br />

I»<br />

20<br />

3«<br />

Maiors


Mavoys lelUgerx ttmendus hafla^<br />

Juno , Vejia , Venus , Ceres , Dim» ,<br />

Kiec non Corgone territans minaci<br />

Fallas , Mtilciher , Hercules , Z^^a^ ,<br />

^t TSlymfha , Ci^* ^ar^r/ , omnium ^c munera , tamque Jumptuofa ^ ^O<br />

T^wr^ /j^fc commoda tam heata , rerum<br />

Corfno potiente contigijfe ,<br />

Ja»? »///// duhitanter ipfe cogor<br />

Palam dicere , nec tacere pojfum .<br />

TS[ofira Hetruria prifiini decoris<br />

Terrarum Dea , gentiumque Roma,<br />

ProA quantum tihi reddidit ! Minore<br />

Quamnjis non fiudio , fif«'^//- parentem<br />

§luem pofi Felfna clara , Cdf^fa magni<br />

Clementis pariter ter ipfe magnus y<br />

Certat perfcere •<br />

Ci?* recentiorum<br />

§luicquid efi etiam elegantiarum<br />

Sumptu magnifco parare certat .<br />

jirs quicquid fmulare docia piais<br />

Kllt<br />

Tom.II. d Tahel^


XI<br />

Tahfllls potis amulata , ^eros<br />

Vultus ,<br />

& faciem £tnulata rerum<br />

Chiarumcumque , tjcvi manet repojium<br />

Jam<br />

intra limina fanEiiora teBi .<br />

O ingcns decus \ perennis aui<br />

T^oftri gloria ,<br />

^ ufque fempiterno<br />

Ghiem gentes merito co/ant honore \<br />

O cui Maximus ille Rex Olympi<br />

Det rogo Pyliam quater SeneBam ,<br />

Vitamque innumerahiles per annos .<br />

80<br />

IMPRI'


I M P R 1 MA T Zf R^<br />

Sl videbitur Reverendiflimo Patri Magiflro Sacri Palatii Apo-<br />

ftolici<br />

F. M. de Rulels Patriarcha Confiantinop. Vicejg.<br />

«o§S» «>S&«» "«^S«» «•$!«»^S^^^^S^ ^S


SVI<br />

REverendiiTimi Patris Sac. Palat. Apofl. Magiflri nutu Opus<br />

cui titulus : Mufeum Odefchalchum


INDEX TABULARUM<br />

XVII<br />

S E C U N D I T O AI I.<br />

APoLio<br />

in Heliotropio Tal^. I.<br />

Afollo . &MARsyAsinJafpide<br />

rubro Tab, 11.<br />

Mars in Onyculo . Tah. 111.<br />

t^EPTUNus in Aqua marina . Tah.lV.<br />

CtRts in Pyropo . Tah, V.<br />

Cbres in Heliotropio, Tah. VI.<br />

Vbnus , & CupiDo . In Achate Sardonyche<br />

. Tah. VII.<br />

Amor c'im Facb in Heliotropio . Tahula<br />

VIII.<br />

Amorbs in Corniola Tah. IX.<br />

ilscuLAPius in Heliotropio . Tah. X.<br />

Hhrcuies in Onyculo . Tah. XI.<br />

Hercules in Corneola . Tah. XII.<br />

Aurora , & Cephalus in Gemma fa-<br />

ditia Cffirulei coloris . Tah.XIlI.<br />

GRATiit in Cameo . Tah, XIV.<br />

Vax in Onyculo . Tah.XV.<br />

Sacrifilijm Palladi, in Aqua marina.<br />

Tah.XVl.<br />

Bacchi Sacerdos in Hyacintho. Tahiila<br />

XVII.<br />

Bacchi SaCerdos in Corneola . TahulaXVIIl.<br />

SoCRATBs in Corneola . Tah. XIX.<br />

PyRRHus in Corneola . Tah. XX.<br />

Cleopatra in Hyacintho . Tah. XXI.<br />

MiLEs cuM VicTORiA Itt Comeola. Tahula<br />

XXII.<br />

EQuas in Corneola . Tah.XXIlI.<br />

Gladiatorbs in QornQoX^.Tah.XXIV.<br />

Tah. XXV.<br />

Centaurus in Corneola .<br />

Tah.XXVI.<br />

BiRBMis in Granata .<br />

Biga in Corneola , Tah. XXVII.<br />

Quadriga in Corneok . Tah.XXVIII.<br />

Lbo in Jafpide . Tab, XXIX.<br />

Amulbtum in Heliotropio. T^^.XAX<br />

Amul^tum in Lapide caruleo . Tabu'<br />

la XXXI.<br />

Abraxas in Lapide caruleo . Tabula<br />

XXXII.<br />

JuppiTHR ex asre . Tah.XX'%.111.<br />

Serapis ex sre . Tab. XXXIV.<br />

Vhnus cum Pomis ex aere . Tahula<br />

XXXV.<br />

Priapus ex xre . Tah. XXXVI.<br />

SiLVANus ex are . Tah. XXXVII.<br />

Vhrtumnus ex aere . Tab. XXXVIII.<br />

Ursus , & Taurus ex are . Tabula<br />

XXXIX.<br />

Caput Bovis in Lucerna iTlrea . XL,<br />

CvGNUs in Lucerna Rxtz. . Tabula<br />

XLl.<br />

Apis , Bos , in Bafi marmorea . Tahula<br />

XLIl.<br />

SiGNUM JsxAcuM in Bafi marmorea .<br />

Tah. XLIII.<br />

SiGNUM IsiACuM in Bafi marmorea •<br />

Tab. XLIV.<br />

SiGNUM IsiAcuM in Bafi marmorea .<br />

Tah.XLV.<br />

Mbrcurius Ctnocephalus & Harpocra.<br />

TfiS in Bafi marmorea. Tah.XLVI.<br />

Canopus in Bafi marmorea . Tabula<br />

XLVIl.<br />

Harpocraths in Bafi marmorea . TabulaXLVlII.<br />

Solemnitas in Bafimarmorea. Tabula<br />

. XLIX.<br />

Ver in Bafi marmorea . Tab.L.<br />

Tab. Ll.<br />

j^EsTAs in Bafi marmorea .<br />

HrEMs in Bafi marmorea . Tah. LIl.<br />

Taurus Coelhstis in Bafi marmorea .<br />

Tah.LlII.<br />

TomJI. e MU-


MU S EU M<br />

ODESCALCHUM<br />

S 1 V E<br />

THESAURUS ANTIQUARUM GEMMARUM<br />

PARS SECUNDA<br />

GEMMiE ALI.E CUM FORMA INTEGRA , SIMULACRA<br />

^REA , ET ANAGLYPHA MARMOREA<br />

T A B U L A L<br />

A P O L L O.<br />

PoLLiNEs Cicero llb.3. de Nat. Deo-<br />

rum docet fuifle plures . Antiquiffimum<br />

ex Vulcano natum Athenarum<br />

cuftodem . Alterum Coribantis filium<br />

natum inCreta. Tertium Jove tertio<br />

natum , & Latona , qui ex Hyperboreis<br />

Delphos advenit. Quartum in Arcadia, quem<br />

Arcades Nomionem appellabant quod ab eo fe le-<br />

,<br />

2es accepiffe dicerent<br />

^<br />

Tom.ll A In


2<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

In hoc Heliotropio infculptus eft ApoUo illc ,<br />

quem Vatem in primis , & Cithara.'dum , immo &<br />

Vaticinii , & Citharaedorum Deum , Sagittarlum in-<br />

fuper peritifTimum Ovidiani verfus declarant lib. i.<br />

Met.Fab.9.<br />

Per me , quod eritqiie , fuitqiie ,<br />

Eftque 5 patet ; per me concordant carmina<br />

nervis<br />

Certa quidem nojlra ejl ,<br />

nojlra tamen una<br />

fagitta<br />

Certior^in vaciio, quce vulnera peBorefecit,<br />

H^c enim vero omnia gemmcc huic noftrie adamuC<br />

fim re(pondent , in qua Pharetra, Cithara, &Tripus<br />

Arae lapide.x fuperpofitus<br />

Qupd ad Pharetram attinet , & Sagittas , huc<br />

etiam refpexit Horatius ]. i . od. 1 2.<br />

'Nec Te metuende certa<br />

P/jcebe fagitta<br />

Et Epod. od. ultima<br />

Condito mihi y placidufque telo<br />

Supplices audi pueros Apollo .<br />

Sagittis hifce Pythonem , hoc efi: , ingentem<br />

quemdam Draconem ex putredine terrte natum pofl:<br />

Deucalionis diluvium interfecit . Rem narrat Ovi-<br />

dius 1. 1 . Met. fab.8. Una cum Sagittis, & Pharetra deberet<br />

e(I'e arcus ; ftd hicdefideratur. Propter hunc<br />

Apollo a Latinis f^pe numero Arcitenens dicitur:<br />

ab Homero kxww^ot©' hoc eft inclytus arcu<br />

Citharam aliqui eamdem efle , ac Lyram exiflimarunt<br />

. Hujus inventorem Horatius Mercurium<br />

facit 1.1. od.io.<br />

deorum<br />

Te canam magni Jovis , S<br />

'Nuntium , curvceque Lyrce parente?n .<br />

De


<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>. 3<br />

De hac tamen re aliqui diirentiunt , Lyramque<br />

ip(am Apollini tribuunt<br />

De Tripode perobfcura , atque involuta omnia<br />

funt , perinde , atque ea reiponfa , quae ex Tripode<br />

Pythia Sacerdos canebat . Strabo I.9. fic illum delcribit<br />

: AiiBores , inquit , certi memorant , divmiim<br />

curvam ejfe fpe-<br />

ipfiim domicilium profundam , S<br />

liincam non admodum lato patentem ore .<br />

Atque<br />

Excelfmn<br />

hinc aiiram reddifacro efflante numine .<br />

aut€m oflio imminere Tripodem , quemfimul atque<br />

Pytbia Vates infcenderit hauflo divinationis fpiritu<br />

refponfa edere , partim metro , partim ora-<br />

tione libera . Ab<br />

his nonnihil Athenici narratio di-<br />

fcrepat lib.2. dimnofbphi/l. , aitenim inBacchicer-<br />

taminibus pr^mium fuiffe Tripodem , atque ob id,<br />

qui vera dicerent , vulgo de Tripode loqui didos<br />

Tripodem vero Lebetem fuifle tribus fultum pedibus.<br />

Hujus genera duo : alterum Apollinis ob veritatem<br />

oraculorum: alterum Bacchi , in quo vinum miice-<br />

batur, quod ebrii vera loquantur .<br />

JSlam invino ve.<br />

ritas . Senator Clariffimus Bonaroti Offervazioni<br />

Iftoriche £#r.pag. 1 80. addit ex Lucano ex Nonno vas<br />

illud fupraCrypt^hiatumlocatum ob fianteminde<br />

ventum tremore quodam pertentari Iblitum , & ex<br />

ejufmodi concudione , atque crepitu pen oracula<br />

confuevifle. Immo , inquit, opinati aliqui funt in<br />

vasillud ipfum demitti confuevijfe lapiUos , ut cre^<br />

pitaretmagis, Sprofonituumdiverfltate, diverfa<br />

erantpariter rerumfuturarum oracula .<br />

Varias Tripodum formas videre unufquifque<br />

poteft apud doaiffimum Jacobum Sponium fub finem<br />

feaionis fecundx Mifcell. erudit. Antiquit. Nos<br />

in Mufeo Kirkeriano habemus unum plicatilem . Tribus


£<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

bus enim vlrgis , qu^ Lebetem fuftentant , minores<br />

aliic decuflatim ita innex^ funt , ut omnes pariter in-<br />

ftar umbellcc colligi , conftringique poflint . Tripodem<br />

plicatilem nihil huic noftro dlffimilem vide in<br />

Mufeo Capitolino a Sanaiflimo Domino Noliro<br />

Benedicto XIV. dono datum<br />

Quid intra vas Tripodis in hoc Heliotropio in-<br />

(culpti contineatur , neque ego fatis intelligo , neque<br />

alii fatis difpicere potuerunt<br />

Cur autem plerumque imberbis ApoUo pinga-<br />

tur, docetFulgentiuslib.i.Mythol. Quia ( cum fit<br />

idem , ac Sol ) occidendo , & renafcendofemper eji<br />

juvenior^Jicut quodnumquam infuavirtute deji-<br />

ciat , ut Luna , quce crefcit , &<br />

minuitur . Imrao<br />

Callimachus hymn. in ApoU. verfss. omnem ei lanuginem<br />

adimit.<br />

ovTTOTS q^oijSa<br />

Nu7nquam Phceli<br />

Teneris veltantillum quidem lanuginis in-<br />

crevitgenis.<br />

TABULA IL<br />

APOLLO, ET MARSYAS.<br />

Arsyas multo ante Trojana bella floruit<br />

ut {cribit Plutarchus in lib. de Mufica<br />

Filius fuit Hyagnidis , ut advertit Natalis<br />

Comes 1.6. cap.i 5. ejus nimirum<br />

qui primus omnium mortalium leges<br />

muficas ad laudes deorum , quibus in<br />

fblemnitatibus Graeci ufi (unt , accommodavit . Jam<br />

verocumMinerva, ut ait Athenaeus , inventas abfe<br />

tibias


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 5<br />

tibias non procul a Ca^lenis infladet , orifque fui turpitudinem<br />

, ac tumorem in lacu vidiiret , eas abjecit<br />

fcceditc a mc , inquiens , malos corporis dcpravatio-<br />

ncs . Has Marfyas cum reperiflet, pr^ftantifrtmus<br />

Tibicen evafit . Et ob eam caufam , ut fcriptum efl<br />

apud Paufaniam in Phocaicis , ApoUinem provoca-<br />

vit ea lege , ut vidor vifto, quodcumque liberet,<br />

pr^ciperet. Cum autem viftus fuiflet Marfyas , juf^<br />

iit Apollo eum ad truncum pini arboris alligari .<br />

Hoc in Philippi Poeta^ Graeci epigrammate legimus.<br />

Arborem vero Pinum fuille indicant Nicandri ver-<br />

fus , quos Natalis Comes eo loco , quem fupra diximus,<br />

recitat. Qupmodo autem pofl: viftoriam ei<br />

pellis ab ApoUine detrafta fuerit , iic O vidius fabu-<br />

lose narrat 1.6. Met. Marfyam ipfiim Satyram efle<br />

faciens<br />

Exitium Satyri rcminifcitiir altcr ,<br />

Qucm Tritoniaca Latous arundinc viBor<br />

Jffccitpcena. Qiiid mc mihi detrabislinquit<br />

Ab pigct ! ah non cjl , clamaiat , tibia tanti !<br />

Clamanti cutis eftfummosdircptapcrartusy<br />

ncc quicquamnijivulnuserati<br />

Eamdem repetit fabulam Fafl. lib.6. loquens de tibia<br />

Inventam Satyrus primum miratur ,<br />

ufum<br />

S<br />

Ncfcit , & afflatamfcnjit balcrcfonum .<br />

E^ modo dcmittit digitos , modo concipit<br />

aurasi<br />

Jamqiic inter Nymphas ante fuperlus<br />

erat .<br />

Vrovocat & Vhcelum , Vhceho fuperante<br />

pependit<br />

Ccefa recejfcrunt a cute memlrafua<br />

TomJL B Mem


6<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>'.<br />

Idem Nalb ab lacrymis Faunorum , atque Nym^<br />

pharum ejus obitum defientibus ortum flumen fuiC<br />

ie fingit ,


MUSEUM OdESCALCHUM. J<br />

HcEC eniin funt Bacchi ornamenta apud<br />

vel Tigridis .<br />

Nonn. 1.9. adeoque ejus etiam aileclarum , cujufinodi<br />

numerantur Fauni , atque Satyri . Leonardus Auguftinus<br />

part.2. num.3. in hac eadem , vel in huic<br />

omnino limili gemma vultum illum, qui ferinus<br />

videtur , & e (edili pendet , Sileni larvam efle ma-<br />

vult . Stat ApoUo in finiftra manu Cytharam te-<br />

nens , quam tamen cum ipfijm Cccdis poenituidet , ab<br />

eo confraclam fuifle ferunt .<br />

Dextera vero cultrum<br />

lanienie miniftro fervo porrigit , ut rem totam conficiat<br />

. Quem cultrum efle dixi , fbrtafle pledrum<br />

efl: , quo Citharce cord^ a Citharccdo Apolline<br />

percutiebantur . Juvenis vero , qui genu dextero fiexo<br />

perfl:at non cultrum accipiens, vel accepturus,<br />

ied calamitatem deprecans , qu^ comiti milerrimo<br />

jam jam impendebat . H^c certe fignificantur in<br />

Cameo pulcherrimo , atque elegantiflimo , quem<br />

Tab.32. D. Rudolphinus Venuti in CoUeftaneis Romanarum<br />

antiquitatum exponit . Villelmus Choul<br />

in oratione de veterum Romanorum Religione Marfyx<br />

ab ApoUine fic deglupti imagine , Neronem<br />

epiftolas oblignare fblitum fuifle cenfet , & hoc evin-<br />

cere contendit , aflerens fuiflb antiquum aliud hu-<br />

jufipodi figillum , ubi incifum erat : nero . clavdivs .<br />

CiESAR . AVGVSTVS GERMANICVS . P. MAX. TR. P. IMP. P. P. Apud<br />

Abrahamum vero Gorleum in fua Daftyliotheca eft<br />

Achates Sardonicus utrinque incifus , & in altera quidem<br />

ejus facie Marfyas , & Apollo ; in altera vero<br />

Neronis, & Agrippinas parentis capita confpiciun-<br />

tur.<br />

TA-


8<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

T A B U L A I I L<br />

M A R S.<br />

Ars , ut ait Varro ita didus quod ma-<br />

ribus in bello prxfit . Verius ab 'Af««<br />

graeco vocabulo addita littera M. quod<br />

efl ab «^'f»" . Tollere mterjicere . Ab<br />

a7«; vero appellatus eft Areopagus<br />

Athenarum vicus ; ubi Mars de caede<br />

Halirrhothii, qui eratNeptuni filius accufatus olim<br />

fuerat , &: a diis duodecim abfolutus . Alii Martis<br />

nomen deducunt ab h^ damno . Plato in Craty-<br />

lo ab nb'©' mare . Homerus. Iliad. 5. Jovem inducit<br />

dicentem Martem ip{um ex fe , & Junonenatum<br />

Phornutus apud Gyraldum Jovis , & Enyus filium<br />

efle ponit, alii Soliusjunonis, quae cum per vireta<br />

vagaretur , illum conceperit . Epicharmus patria<br />

Spartanum efie, ait; Sophocles inThracias finibus<br />

procreatum , ut efl" etiam apud Arnotium lib.4. contragentes.Diod.<br />

Sicul.lib.5. narratMartem primum<br />

omnium fabricatis armis milites armavilfe , & Deo*<br />

rum adverfarios interficiendo , bellandi , pugnandique<br />

artem invenifle . Efl autem Mars unus ex diis<br />

majorum gentium , quos omnes duobus hilce verfi-<br />

culis Ennius compleditur.<br />

Juno , Vejiuj Alinerva , Ceres , Diana^<br />

Vemis , Alars<br />

Aierciiriiis , Jovi , Neptiinus , Vukanus ,<br />

Apollo .<br />

Innumera funt ejus vel nomina , vel epitheta<br />

qux videri poflunt apud Grutherum in Infcriptionibus,<br />

& apud Gyraldum Syntagm. Hift. Deor., & apud<br />

Rof^


MtTSKtTM OdESCALC^UM. 9<br />

Roffinum Antiquit. Rom. &alios. Mihi tamen nullum<br />

opportunius accidit , quam quod Paufanias in<br />

Arca(^cis profert . Eft etiam , inquit , in Tegeatum<br />

foro MartisJlgnum pilce infcalptum.,. quem ceta-<br />

te nojtra Vhyladriden , acji Vrcejidiarium dicas ,<br />

vocant. Atqui talem ego Martem in hoc noftro<br />

onyculo efle infculptum dicere pofle videor . Nam fi<br />

Mars militum eft , & militias praefes ; ad milites utique<br />

non minus perdnet in bello manus conferere<br />

quam , cum pacata funt omnia , Urbibus , ac Regnis<br />

pr^fidio efle, ne hoftes bellum inferant. Jam<br />

vero Mars armatus hafla eft , fcuto , atque galea qui-<br />

,<br />

bus eft in omnibus fere monumentis aliis inftruclus.<br />

Columnam, cui fcutum fuperponit indicium<br />

efle fecuritatis opinor. Mecum facit Horadus lib.i.<br />

Ode35.<br />

Iniiiriofo ne pede proruas<br />

Stantem columnam , neu populus frcquens<br />

Ad arma cejfantes ad arma<br />

Concitet, imperiumque frangat<br />

In Nerv^e certe nummis securitas columnx m-<br />

quia ex<br />

nitltur addita in ejus manibus cornucopia ,<br />

fecuritate caeterae utilitates promanant , praefertim<br />

agricultura-. commoda .<br />

Refte igitur Mard huic Phi-<br />

ladridx , & Pr^fidiario , hoc elt fecuritatis auctori<br />

apponuntur cornucopia, &frumenti fpica, quibus<br />

ea, qu^ diximus, agriculturx commoda fignificann<br />

tur . In nummo Gentis Valeriae eft item cum fpica<br />

Mars viaor . Verum ibi fpica , ut interpretatur Fulvius<br />

Urfinus non ubertatis , fed iEdilitatis iignum<br />

eft , quam L. Flaccus Valerius obtinuit<br />

TomAl C TA-


IC><br />

1i<br />

s^=S<br />

MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

T A B U L A IV.<br />

NEPTUNUS.<br />

Eptunus , ut Cretenfes narrant primus<br />

navigandi arte inventa, Clairem in-<br />

ftituit , ejufque Pr^fedus eft a Saturno<br />

fadus, Quapropter traditum eft<br />

pofteris, Neptunum imperalle mari,<br />

lacraque ei a navigantibus facla .<br />

Ad-<br />

idunt etiam Neptunum equos primum domuille,<br />

artemque equitandi ab illo traditam, ex quoHippus<br />

fit appellatus . Hasc funt in Diodori ficuli lib.6.<br />

cap.5. , ik inde habemiisFabulas originem, & fun*<br />

damentum . Didus autem Neptunus a nubendo , ut<br />

ait Varro , quod ficut Coelum nubes , ita mare ter-<br />

ras tegat. Cryfippus Stoicus apud Cic.lib.i. de na-<br />

quem homines<br />

tur. Deor. aethera docet efle eum ,<br />

Jovem appellant; qui vero aer manat per maria<br />

Neptunum. Lib. vero 2. Aqua ^ inquit, rejlabat,<br />

& terra , iit ejfent ex fabulis tria regna divifa :<br />

datum eji Neptuno alterum J ovis ^ ut volunt fra^<br />

tri maritimum omne regnum , nomenque produ-<br />

8um , ut Neptunus a nando paullum primis lite-<br />

Tts immutatis, Tridentem manu praefert, inquit<br />

Fulgentius, lib.i. quod aquarum natura triplici<br />

virtute fungatur , zdeji liquida , fcecunda , po-<br />

tabili .<br />

Navigandi ars fatis navigio , in quo illum ftantem<br />

videmus, exprimitur; ftellaque infuper , quam<br />

efle Cynofiiram conjicimus , quaeque a nautis ob-<br />

fervari fblet.<br />

Equos vero domandi artem duo quafi navigio<br />

jundi


<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>. II<br />

junfti equl fignificant , quos ille flagello accinftus<br />

fenare videtur velle . Neptunus enim , ut ell: apud<br />

Virgil. lib.i. Georg. v. 13. ille fuit,<br />

Cid prhna frejnentcm<br />

Fudit eqttiim magno Telhts percitjfa Tri-<br />

dente<br />

C^terum Neptunus depingi fblet cum equis<br />

non quadrupedibus , cujufmodi funt in hac gemma<br />

, fed cum iis , qui Gr^co vocabulo Hippocampi<br />

appellantur, & equi marlni funt. Tales videas in<br />

nummo C. Marii , & in illis Famili^ Crepereix<br />

Tridens igitur Hippocampi atque Delphines Neptuno<br />

affignantur plerumque , tamquam ejus maritimas<br />

poteftatis infignia . Et quia Pompejus magnus egregium<br />

kih pluribus maritimis bellis Imperatorem<br />

pr^buerat ; ideo in ejus nummo Neptuni efl effi-<br />

gies barba promifla , & a tergo imaginis Tri^<br />

dens ; Sextufque Pompejus IUius filius ob eamdem<br />

caufam Neptunum arroganter fe appellavit , ut tefiaturDIo.<br />

lib.48. Sicilia, inquit, occitpata naves<br />

plitres extrmit ; mare circum infulas ohtinuit.<br />

AuBus ea gloria, ac fajlu, qitaji Neptuni ejfet<br />

jilius, quod Pater quondam mari univerfo impe^<br />

rium tenitijet . Et paulo infra : Sex. Pompejus ma^<br />

gis titm elatus aninio vere 'Neptuni fe jilium crC"<br />

didit , vejtemque induit cceruleam<br />

TA,


12<br />

MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

T A B U L A V.<br />

C E R E S.<br />

RpHEus Cererem Rheam efle dicit , &<br />

Arnobius J.5. c. Gentes Jovis Matrem<br />

appellat. Hefiodus non Rheam effe,<br />

fed Rheae , five Opis & Saturni filiam<br />

aflfirmat , cum quo Ovid. lib.6. Faft.<br />

& Diodorus conlentiunt : Didam fijil-<br />

(e Cererem a creando exifi:imat Varro, Cic.vero lib.2.<br />

de natura Deorum tamquam a Geres hoc efl: a gerendis<br />

fi^udibus . Habita enim fi'ugum efl: Dea<br />

Qua de re fic Ovid. lib.5. met. Fab.6.<br />

Vrima Ceres unco glebas dimovit aratro ,<br />

Vrima dedit fruges , alimentaqiie mitia<br />

terris :<br />

Vrima dedit leges . Cereris funt omnia<br />

munus .<br />

Refl:e igitur ejus imago fi*umenti fpicam Lxva<br />

manu tenet , dexteraque cornucopiam . Ex hac d^<br />

more prominent flores , poma , fi*u6lufque alii<br />

Non difpicio , an inter eos fint ficus , quarum plantam<br />

a Cerere Phytalo commonflratam Paufanias in<br />

Atticis narrat. Infcriptionemque hanc affert, quae<br />

in Pliytali tumulo legebatur : qua^ ladne reddita<br />

efl: hujufmodi<br />

Hic fitus eJlVhytaluSs Cerereniy qui in<br />

tetla recepit<br />

Heros ,<br />

poma<br />

cui primum quondam Dea dulcia<br />

Monjlravit : Jicos nomen dixere priores .<br />

JEtcrnos VhjtaJusJtc ejtfortitus honores.<br />

Huic


MUSEUM OdESCALCHUM. I3<br />

Huic Dex porcam immolari fblitam teftatur<br />

Macrobius lib.i. Saturn. cap.i2. , quia Segetemy<br />

inquit , qua^n Ceres mortalibus tribuit porca de-<br />

pajia eji : Nefas omnino erat in hujufinodi facrifi-<br />

ciis vinum adhibere Plaut. Aulul. ad.^. fcen.6.<br />

Cererifi mifcrobik hifunt faBuri miptias<br />

Qiii t quia temeti nihil allatum intelligo .<br />

Virgines , quas facra Cereris in caniftro , aut<br />

Cifta ferebant, dicebantur Canephoras. Eas Athe-<br />

nis regnante Erichthonio inffitutas , fcribit Svidas<br />

a Philochoro efle traditum . De<br />

iis Cic. in Verr. 6.<br />

Krant , inquit , prceterea diio Jigna non maxima ,<br />

verum eximia venujlate virginali habitu, atque<br />

veflitu, qiice manibus fublatis facra qucedam mo-<br />

re Athcnienjlum Virginum repojita in Capitibus<br />

Unam ex hujufmodi Canephoris fidi'<br />

lem in Mufeo liirkeriano aflervamus<br />

TABULA VL<br />

C E R E S.<br />

fuftinebant .<br />

SsE Cereris effigiem hanc quoque , fpic^<br />

geminae , quas in manu tenet , ollen-<br />

dunt<br />

. Cur autem fedet in fella \ Sel-<br />

lam ^ternitatis efle fymbolum Pie-<br />

rius Valerianus exiftimat^^. StellaV.<br />

Perennitas conjefturam capiens ex<br />

Romee fedentis fimulacro quod in nummo quo-<br />

,<br />

dam fe vidifle teflatur cum Ancili , & infcripdone<br />

ROM^ ^TERNiTAs .<br />

Vcrum fi confulere numm.os veli-<br />

mus /Eternitatem longe faspius omnino flantem videbimus.<br />

Ut cumque fe res habeat, a:ternitas Ce-<br />

reri convenire poterat , quod frumaento , frugibufque<br />

To?nAL D ^^''^


14<br />

MuSEUM OdESCALCHUM.<br />

aliis ab fe repertis hominum genus alere numquam<br />

deltituram elle , crederent<br />

Deae caput diademate , feu fafcia prcccingitur<br />

quam Deorum , & Dearum inligne fuifie omnes no-<br />

runt, ita Plin. lib.33. ApoUinem diadematimi ap-<br />

pellat. Formica circumftans Providentiam Ijgniticat.<br />

Etenim ut ait Cic. lib.3. de natura Ekorum<br />

In Forjnica non modo fcnfus ; fed ctiam mms ,<br />

ratio , memoria . H^c<br />

ejus providentia in re fru-<br />

mentaria maxime cernitur Horat. lib.i. Sat.i.<br />

Varvula ( nam exemplo eji) magniformica<br />

lahoris<br />

Ore trahit , quodcumcjue potejl , atqiie^<br />

addit aceriio<br />

Quemftriiit haud ignara ^ ac non incauta<br />

futuri'<br />

Apud Leonardum Auguflinum Gemm. figur.<br />

p.2. n.65. Efl Ceres haftata fpicam una cum papa-<br />

veribus porrigens quemadmodum etiam Theocri-<br />

tus, & Callimachus illam defcribunt. Virgilius i.<br />

Georg. Cercale papaver appellat , vel quia Ceres Papaverisinventrixfuerit,<br />

ut docet Eufebius lib.3. de<br />

Praepar. Evang. , vel quod eo Ceres ufa fuerit ad<br />

oblivionem doloris ob Proferpinam flbi raptam<br />

ut Servius Honoratus interpretatur , vel quod , ut<br />

ait Probus Grammaticus , una cum Segete nafci-<br />

tur . Poflumus illud addere Triptolemo puero gra-<br />

vius a^grotanti papaver ad bibendum una cum la-<br />

cte a Cerere fuiiie praebitum ,<br />

lib.4. Faft.<br />

ut fabulatur Ovid.<br />

Ahjiinet alma Ceres, fo7nnique papavera<br />

caiifas<br />

Dat tihi cum tepido laBe hihenda puer.<br />

Ce-


M U S E U M O D E S C A L C H U M . ^15<br />

Ceres ruinma religione apud ficulos maxime<br />

EtEnnenlem quidem (ubi nunc Cajiro<br />

colebatur .<br />

Joanni ) etiam gentes cceter^ venerabantur . llluc<br />

Romani Sacerdotes ex decemvirali CoUegio miUi<br />

propterea olim funt P. Mucio , & L. Calpurnio<br />

Coil quod in Sybillinis libris Cererem antiquiflimam'<br />

placari oportere , perfcriptum extabat . Fuit<br />

eius TemDlum in antiqua Urbe Palatio in monte<br />

Palatino /ita tefte DionyC 1.2. additaque ei Greeca<br />

Sacerdos fuerat. -^des alia poil Urbem conditani<br />

dedicata Cereri fuit in extremo Circo maximo ad<br />

Carceres , extrua^que funt etiam aliae , quarum me-<br />

minit . P. Viaor . -<br />

XIII. Kal. Maii Cerealia erant , m<br />

.<br />

quibus lacra<br />

Matronis fiebant . Cereales item ludi & ante Idus<br />

Apriles ufque ad xiii. Kalendas Majas in Circo ma^<br />

ximo celebrabantur .<br />

InMufeo Cortonenfi^num.30.<br />

eft Ceres huic quam fimillima cum (pici^ & formi-<br />

ca, (edens pariter in Sella , fed cum fulcro dorfua^<br />

u/& efi injafpide inciia.<br />

T A B U L A V I L<br />

VENUS, ET CUP IDO.<br />

IcERo lib.3. de nat. Deor. quatuor Ve-<br />

neres enumerat unam Coeli , & Lucis<br />

filiam, aliam ipuma maris genitam,<br />

ex qua & Mercurio natus Cupido<br />

Tertiam Jovis , & Diones filiam , Vul-<br />

canique uxorem , eam.demque , Ante-<br />

rotis matrem . Quartam Syri , & Syri^ filiam , Aijar-<br />

ten vocatam , qux Adonidi nupfit : de qua eit Lu-<br />

ciani liber inicriptus de Sjria Dea , & multa ha-


l6 MUSEUM OdESC ALCHUAf .<br />

bet Apul. lib.8. de Afin. Heec Dea Sidoniorum A^^f-m<br />

Judceis erat. niD^^y Afthoreth . Poetx de fecunda<br />

plerumque intelligendi funt , qux Cynarae meretrix<br />

fuit, cujus digna tali munere myfteria defcribunt<br />

Clem.Alexandr.inProtrept & Arnobius I.5. contra<br />

gentes. £am nos efFe putamus, quam in hac Ta-<br />

bula delineatam afpicimus<br />

Veneri parenti iiix in arboris trunco fedenti<br />

adftat filius Cupido , qualem defcribit in Epigrammate<br />

, quod Marullus latine vertit<br />

Qiiis piier hic l Veneris . Vlence qiice caufa<br />

pharetrce ?<br />

'Royi bene provifus certe quod arma<br />

movet *<br />

Ciir Jinc vejle Deus ? Simplex puer odit<br />

opertiim .<br />

Undepuer ? pueros quod facit eje fenes<br />

Pharetram hic Cupido non geflat , -fed a Ve-<br />

nere illam accepturus expedat; Venus autem for-<br />

tafle jocatur , & cum filio colludit , quafi impedire<br />

illum velit , quominus illam apprehendat ? An<br />

Cytherea novas artes , nova peSore verfat^<br />

Conjllial -^n.i.<br />

mandans Cupidini, ut fagitta Didonem configat?<br />

Quamquam Virgilius obtutibus, non fagittis rem<br />

tranfigit; igneque illo , quem Cupidinem jubetDidonis<br />

oflibus implicare . Unufquifque fentiat , quod<br />

vult . Mihi placet hoc pa6lo fabulam comminifci<br />

Tijnende Alatri Teliger fceve puer<br />

dixit Senec. in Oetxo a6l.i. v.543. Et quidem ju-<br />

re; cum ne ab ipfa quidcm matre manus abfiineat,<br />

ut interpretatur


MUSEUM OdESCALCHUM. l^<br />

ritur . Qupd tum maxime patuit , cum illam amore<br />

infiammavit , ut eii apud Ovid. 1. lo.Metam.<br />

Namque pharctratus dum dat puer ofcula<br />

Alatri<br />

Infcius extanti diflrinxit arundine peSus<br />

Lafa manu natum Dea reppulit :<br />

altius<br />

aBum<br />

Vulnus erat , fpecie primaque fefellerat<br />

ipfam^<br />

Dico igitur , in hac gemma Venerem Cupidi-<br />

ni pharetram velle tradere , fed antequam tradat<br />

commonere illum , ut faltem Ijbi parend iua^ parcat.<br />

In Mu(eo Cortonenfi Tab.28. aliter cum Cu-<br />

pidine Venus ludit, ofFert enim ei globum, qui<br />

utrum pomum fit , an Mundi Symbolum , lege in<br />

cl. Valefii explanatione<br />

TABULA VII L<br />

AMOR CUM FACE.<br />

Upidinem neque omnem , neque femper<br />

alatum pingi, aut lingifblitum argumentoefllocusCiceronis<br />

lib.3. de na-<br />

tur. Deor. ibi enim tres Cupidines nu-<br />

merat; Mercurio primum & Diana na-<br />

tum ; Mercurio , & V^enere fecunda al-<br />

terum , tertium , qui & Anteros Marte , &<br />

Venere<br />

tertia genitum. Dianceitem^ inquit plures ; /?r/;/z^<br />

Jovis & Proferpince , quce pinnatum Cupidinem<br />

genuijfe dicitur . Hoc ipfum fendre vifus Proper-<br />

tius lib.2.<br />

Quicumque ille fuit^ puerum qui pinxit<br />

amorem<br />

Tom.IL E ^on-


l8'<br />

MUSEUM OdESCALCHUM*<br />

Nonne pntas miras hiinc habidjfe maniis l<br />

Idejfi non frujlra ventofas addidit alas y<br />

Fecit £? hiimano corde volare Deum<br />

Heliodorus Hift. ^thiop. lib.4. vult , pi6lores<br />

amorem five Cupidinem alatum pinxille, ut agilitatem<br />

, & pernicitatem amantium fignificarent . Alexander<br />

autem Aphrodiiienfis, quod amantiumCu-<br />

pido fit admodum levis, & inftabilis.<br />

Adduntur illi etiam faces . In quam fententiam<br />

Tibull.lib.2.<br />

SanBe veni dapibus fejlis ; fed pone fagittas<br />

,<br />

Et procul ardentcs hinc procul abdc^<br />

. faces .<br />

Faces autem ideo Cupidini tribuuntur , ut ejus<br />

vis plane ignea ollendatur , five potentia fumma ,<br />

qua fibi non mortales modo , fed etiam fijperos ,<br />

^ Jovem quoque ipfiim fubjeciffe, ac domuifie<br />

confingunt . Huc faciunt Senecie verfus in Hippol.<br />

aft.i. verfi85.<br />

Hic volucer omni regnat in terra potens ;<br />

Ipfumque jiammis torrens<br />

vem .<br />

indomitum ]o-<br />

Gradivus ijlas belUger fentit faces<br />

Opifex trifulci fulminis fenjit Deus ^<br />

Et , qui furentes femper JEtnceis jugis<br />

Verfa7is Caminos , igne non parvo calet ,<br />

Ulud etiam pra^terire nolo , Numen hoc in Sarcophagis,<br />

gemmifque fipe numero confpici cum<br />

face inverfa , atque reftinfla , quod indicium erat<br />

mortis obitae ab iis qui amabant inter fe , & hoc<br />

ferme pa£lo Amorem apud Ovid. I.3. eleg.9. de<br />

morte TibuUi defcriptum invenio E^:<br />

.1


MusEUM Odescalgrum. 19<br />

Ecce puer Veneris fert everfamque pha'<br />

retram ,<br />

Kt fraSas vioerens^ S flne luce faces,<br />

Nifi malimus exiftimare ideo hoc ab Ovidio<br />

fuilfe didum , quod amatorias TibuUus elegias con*<br />

{cripftrat . Caeterum Eubulus male Cupidinem , five<br />

Amorem alatum fingi , aut pingi conatus eft often-<br />

dere his verfibus, quos Atheneus refert lib.13.<br />

T/s tw yf Xvj-«5 'CSfcSr©' ay^ou-TfWV a^*<br />

Am>\(LylM»i r^ <br />

Autalatum amoremfimit in cera priorl<br />

Hirundines folum fciehat pingere ;<br />

Mores nec ille norat , aut mentem Dei :<br />

JSIec eji enim levis, nec eji is, qui cekr<br />

Morbum ferentis avolet prcecordiis<br />

Gravifque valde : qui Jit ut aUflnt ei^<br />

Res hcec erant nugce ; ferat velji quis hoe .<br />

TA-


lO MuSEUM OdeSCALCHUM.<br />

T A B U L A IX.<br />

A M O R E S.<br />

IC inihi divinandum omnino eft, ut<br />

hujus gemmtE fymbola interpreter:<br />

fiint hic Amores duo , Columna , lupra<br />

quam Gryps cum Clypeo , quem<br />

liniftro pede laftentat . Jbx columnae<br />

vertice duo utrimque laurei rami fefe<br />

protendunt , ac fledunt.<br />

Gryphum meminit Plinius I.io. cap.49. ^^^^<br />

in -^thiopia nafci , memoria^ proditum erat , eofque<br />

aves plane fabulofas merito exiftimat . IUorum mentionem<br />

etiam fa£l:am effe reperio a Paufania in Ar-<br />

cadicis , ab w^Iiano ex Ctefia , a Philoftrato in Vita<br />

Apollonii. Verum non fabulce loco habuilFe vide-<br />

tur Plinius ea , quas apud ipfum leguntur lib.7. cap.2.<br />

Arimafpis , inquit , populis uno tantiim ociilo prce"<br />

ditis ( qui habitabant ubi nunc Ingria , & Ducatus<br />

Novogradenfis & Plefcovienfis in Mofcovia ) bellum<br />

ejlle ajidue circa metalla cum Gryphis ferarum<br />

volucri genere 3 quakvulgo tradttur , eruen^<br />

feris<br />

te ex cuniculis aurum mira ciipiditate , S<br />

cujlodientibusj & Arimafpis rapientibus , multi<br />

fed maxime illuflres Herodotus , & Vroconnejius<br />

fcribunt . De hac Gryphum rapacitate eadem fere<br />

invenies apud Pomponium Melam Iib.3. de fitu Orbis<br />

cap.i. apud Solinum cap.20. apud Aurel. CaC<br />

fiod. I.i. ep.3, & apud Claudian. ep. ad Serenam:<br />

fi eorum fbrmam ac figuram requiras , illam tibi<br />

defcribet Servius Maurus Honoratus adEcI. Virg.8.<br />

Genus , inquit , ferarum tn hjperboreis nafcitur<br />

mon-


MuSEUM OdESCALCHUM. 21<br />

montilus omni ex parte Leones funt ; alis^ ^ fa*<br />

cie Aqiiilce jijniles : funt equis vehementer infefiii<br />

Apollmi confecrati : Cur autem ApoUini confecrati.^<br />

Propter fagacitateni , miramque in profpiciendis fu-<br />

turis prudentiam concludit Thomas Dempfterus Pa-<br />

ralip.ad lib.i.cap./. Jo:Roffin.Antiqu.Rom. Si hoc eft,<br />

recte congruunt cum Gryphe laurci ramuli , cum habeantur<br />

ipli quoque Apollini Sacri . Hinc Horatius<br />

\ih.2^od,2-Delphicam & Ovid.g.Faft. PhoebiEam Laurum<br />

appellat , & Virg. Eclog. 7. 1 3. GratiJ/ima Phce^<br />

to hauriis . Lauro enim nefcio quid fatidici ineffc<br />

opinabantur , ut liquet ex illo Virg. 1. 3. u^Eneid.<br />

ver(^359.<br />

Trojugena interpres Divum , qui mmina<br />

Vhcebi<br />

Qui tripodasjZlarii lauros^quifiderafentis,<br />

Et Claud» de rapt, Proferp.<br />

Venturi prcsfcia laurus .<br />

Eamque ob caufam in lauro bonum etiam omen<br />

coniiitutum efle putabant. Exemplum pono quod<br />

narrat Dio. I.48, Aquila Gallinam albam in Livias<br />

gremium abjecit , qu^ lauri ramum cum baccis ge-<br />

ftabat . Livia , quod id oftentum haud exiguum duceret<br />

, gallinam adfervavit diligenter ; lauri autem<br />

ramum fevit : atque is radicibus audis adolevit ita<br />

ut poftea frondes triumphantibus diu admodum<br />

ilippeditaverit<br />

Jam vero habemus fagacitatem in Gryphe ,<br />

providentiam & in Gryphe ipfb , & in Lauro . In<br />

Clypeo quis neget cautionem denotari , quandoquidem<br />

eft a xAeWco ^ tegere , quod hominem tegat l<br />

Hinc Virgil. iEn.2.<br />

Ohjicere clypeos ad tela .<br />

Tomll F In


22 MuSEUM OdESCALCHUM.<br />

In Columna denique Conftantiam lignificari omnes<br />

norunt , Norunt pariter hujuimodi virtutes in eo<br />

requiri, quicumque (apienter amare velit.<br />

Ex iis igitur , qux haftenus dixi conjecluram<br />

hanc facio ; geminos hic Amores elie ; llultum nimirum,<br />

ac fapientem^animo mihi fingo. Amor cer-<br />

te geminus elt , & talis appellatur a Seneca in Hip-<br />

polytoA6t.i. V.274.<br />

Quam vocat matrem geminus Cupido<br />

Et act.^.<br />

Concutit tcedas geminus cupido<br />

Ex geminis autem araoribus alium e(Ie cxleflem<br />

alium Vulgarem , docet Plato in fympol.* , &<br />

Lucianus in dialog. k^^^ ^ a.yvz^w ; de qaious Cas-<br />

lius Calcagninus fingularem libellum compofuit,<br />

mentionemque faciunt Ctelius Rhodig. lib. 16. antiq.led.<br />

& lib.23. Auguftinufque Niphus de Amo-<br />

re cap.19. 60. & 90. Atque hi funt Amores illi<br />

duo, quorum alter appellatur Honeflus, acRatio-<br />

nalis, alter vero Turpis, atque Animalis. Videlis<br />

igitur in dextera hujus Tabulce parte flultum , vulgarem<br />

, turpem , atque animalem prorfus Amorem<br />

qui in terram pronus , fagittiique unice acuendis<br />

intentus, nihil curat, quis, & quomodo, & quatenus<br />

fit amandus. E contrario amor fapiens, Ho-<br />

neflus ,<br />

& Rationalis manibus ad tergum rejedis<br />

ut fecum ipfi meditantes homines fblent , in fym-<br />

bolis obfervandis defixus perltat , quafi ut iis virtutibus<br />

, de quibus antea diximus , fagacitate nimirum<br />

providentia , cautione , atque conflantia fe ipfiim<br />

imbuat , ad quas poftea illos infbrmet , quicumque<br />

conliderate , &: fapienter amare cupiant<br />

TA-


MuSEUM OdESCALCHUM. 2^<br />

T A B U L A XJ<br />

^SCULAPIUS.<br />

E ^fculapio multa Paufanias,& Plinius;<br />

multa iidem de ejus Templis , quorum<br />

aliqua Hygiae fimul iilix dicata erant<br />

nec non de illius Statuis , quas ab ejuC<br />

dem HygiiE fimulacris non fblebant<br />

ede disjunfta . In M. Aurelii Antonini<br />

nummo , in pluribus item aereis, marmoreifque<br />

fignis eodem ferme habitu , & cum iifdem plerumque<br />

fymbolis, cumquibus efl: in hoc Heliotropio<br />

expreflus confpicitur . Nudato in primis peftore ,<br />

quia , ut ait Jo; Henricus Meibomius ad Hippocra-<br />

tis jusjur. cap.5. cum Jit Ahdiconim Deus , nihil<br />

non Jinceru?n , ac Jifnplex in Medico ejfe dehet ,<br />

Barbatusprcetereajingitur^ quia qui eam artem<br />

exercent , magna prudentia , atque ufu prceditos<br />

ejfe oportet<br />

Falso tamen dicitur in Priapasiis car.36.<br />

Intonfa fejuper JEfculapio harha ejl<br />

Etenim a Phliafiis imberbem fijifle cultum , & apud<br />

Sicyonios fimulacrum ejus imberbe ex ebore ,<br />

auro extitifle teftis efl: Paufriib.2. c.io. & 13. ItemqueLucianus<br />

in Jove Tragtcdo . Immo Ovid. & Sta-<br />

tius Iib.3. fylv.4. ]uvenem Vbceheum appellant . In<br />

hac fententia fefe efle Dionyfius ille Tyrannus oflendit,<br />

qui, ut narrat Cic. Iib.3. de natura Deorum,<br />

^fculapii Epidaurii barbam auream demi juffit ;<br />

neque enim convenire barbatum efle filium , cum<br />

in omnibus Fanis Pater imberbis eflet<br />

&<br />

De


24<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

De /Eicuhpii baculo incredibile didu eft ,<br />

quammulta, quamque incredibilia Mydiologi comniend<br />

iint ; Eulebius ei illum attribuit , quod quafi<br />

^grotandum fuftentaculum e(le dicat . Et cum in<br />

Dei hujus imaginibus nodofus Ikpc numero appa-<br />

reat , /Efculapms , inquit Fellus , baciUum habet<br />

nodojum, quod dijficukatemjlgnijicat artis. Cur<br />

autem Scipio hujufinodi fit (erpente obvolutus , audiendus<br />

Theodoretus ferm.z. quod morborum jna^<br />

lignitatem dejerimt cegrotantes ope Medici , uP<br />

fuam veterem pellem Jerpentes . Eadem fere habent<br />

Eufebius , & Macrobius . Hyginus vero de baculo<br />

, & angue fimul fabellam hanc narrat . Cum<br />

JEJculapius , inquit , Glaucum cogeretur Janare ,<br />

inclujus quodam loco Jecreto , bacillum tenens mami<br />

, cum qiiod ageret , cogitaret , dicitur anguis ad<br />

lacillum ejus arrepjtjfe , quein /EJculapius mente<br />

commotus interjecit bacillo , fugiente?n Jeriens<br />

Vojleajertur anguis eodem venijje oreje"<br />

Jcepius .<br />

rens herbam , & in capite ejus impojuijfe . Quo<br />

JaBo loco Jugiffe . Quare JEJciilapium uju?n effe<br />

herba eadem , Glaucum revixije ; itaque anguis<br />

in tutela JEfculapii effe dicitur<br />

CiEterum Cic. I.3. de natura Deorum /ESbu-<br />

lapios tres numerat . /Efculapiorum , inquit pri-<br />

,<br />

mus Apollinis , que?n Arcades cohint , qui Jpecilhim<br />

inveniffe , primufque vulnus dicitur obligavif"<br />

Isjuhii-<br />

fe. Secundus Secundi Alercurii Frater ,<br />

ne percujus dicitur htanatus in Cynojuris ( Cyno-<br />

Jura , inquit Stephanus , Ju?nmitas qucedam ejt Ar-<br />

cadice no??ien habens a Cynojuro-Mcrcurio^ ,Ter-<br />

tius Artippi , & Arjlnocs ^ qui primus purgatio^<br />

nem alvi , dentijque avuljionem , iit Jerunt , inve-<br />

nit


MUSEUM OdESCALCHITM. 2 5<br />

-nit 3 cujus in Arcadia non longe a Jjujio flumine<br />

fepulcriim , & lacus ojienditur<br />

Cornelius vero Celfus in Praefat. vetuftiffimura<br />

Authorem ^fculapium celebratum efle , ait ; qui<br />

quoniam adhuc rudem , & vulgarem hanc fcientiam<br />

paulo fubtilius excoluit , in Deorum numerum receptus<br />

efl: . Hujus deinde duo filii Podalirius , & Machaon<br />

bello Trojano ducem Agamemnonem fecu-<br />

ti , non mediocrem opem commilitonibus fuis at-<br />

tulerunt<br />

Gallus huic Deo facer erat propter vigilantiam ^<br />

quas virtus Medicorum propria e(fe debet. Et ob<br />

eam fortafle caufam huic Deo Socrates Gallum teflamento<br />

moriturus reliquit . De hac ipfa re Servius<br />

in 2.Georg. v. 3 80. Hahitus ejl , inquit , JEfculapius<br />

cegrorum Deus , eorumque votis, & precibus fatigabatur<br />

, cid capram immolabant ^ & Gallinam^<br />

& Gallum Gallinaceufn<br />

Epidauri, qux eratUrbs in Peloponefb ( nunc<br />

Aefculapio,Kig2ada, vel Cheronijl^ >^fculapio tena-<br />

plum Satis amplum dicatum fuit ; inde Epidaurius<br />

cognominatus . Cum Romani fasviffima pefie labo-<br />

rarent infpeftis Sybillinis libris didicerunt , non ali-<br />

ter priflinam recuperari falubritatem pofle ,<br />

quam<br />

fi ab Epidauro , ubi plurimum colebatur , Aefcula-<br />

pius eflet accerfitus .<br />

Itaque miffis Epidaurum lega-<br />

tis prcEgrandis Serpentis Specie Romam navi adve-<br />

6lus in Infulam Tiberinam , ubi templum ei dicatum<br />

ert, tranavit, adventuque fuo peflem omnem di-<br />

fpulit. Haec ex Valer. Max. lib. i.cap. 8. Narrantur<br />

& ab Ovidlib. 1 5.Met.TempIum erat ubi nunc S. BarthoIomsei.DeJovis,<br />

& Aefculapii templis in eadem<br />

Infiila Ov. lib. i. Fafi. , deque tota hac re anno 1750.<br />

TomAL G in


26<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

in Palatio Quirinali dodiffime Reverendiffimus Pa-<br />

ter Petrus Bianchi S. OfEcii Gonfultor meritiffimus<br />

difputavit<br />

Jacobus Sponius Mifcell. Erud.Antiquit. Sefl.^.<br />

profert Statuam


MuSEUM OdESCALCHUM. 2/<br />

rat , nam fignum coelefte viginti feptem ftellarum<br />

eftecit<br />

Leonishujus pellem geftabat Hercules armaturx<br />

loco , ut pote quae , ut fcribit Diodorus Siculus<br />

tant^ erat duriti^, ut nuUo telorum genere perfo-<br />

deretur . Sagittae , Pharetra & Arcus arma etiam<br />

Phebi funt propria . lis ufiis eft Hercules , contra<br />

Neflum Centaurum ,<br />

pere fibi vellet . Eam<br />

cum Dejaniram conjugem ra-<br />

refte Ovidius epift. 9. 24. domi"<br />

tricem ferarum appellat, & lib,i.Faft.ii5. TrinO'<br />

dem, Clava, quam Imiftramanu tenet, eft ille ar-<br />

quo tot monftra Herculem domuifle<br />

boris truncus ,<br />

Poetas fabulati lunt . De arboris trunco quem<br />

,<br />

prope Clavam videmus , qu^ri poteft , cur non<br />

Oleaftrum efle dicamus cum Paufania in Eliacis ,<br />

cujus ftirpem ipfe primus ex Hyperboreis in Elidem<br />

deportavit l Hxc arbor alio nomine appellabatur<br />

Calliftephanos , vel Coronarium , ut docet<br />

Arift. mirab. Aufcult. cap. 50. Ex ejus enim ramis<br />

texebantur coron^ ilk , quas in ludis Olympicis erant<br />

viSorum prasmia . Vide Paufaniam ibidem . Horum<br />

autem ludorum Hercules ipfe inftitutor creditur ex-<br />

titifle . In Colledaneis Antiquit. Rom. Tab.89. Her-<br />

culeseft a duodecimo labore quiefcens ,<br />

cum aurea<br />

poma Eurifthei juflu ex hortis Hefperidum abftulifl^et.<br />

Herculemetiamhuncalabore, quem inLeone<br />

interficiendo pertulerat quiefcentem , quominus<br />

appellemus , nihil prohibet<br />

TA-


a8<br />

_<br />

MuSEUM ODESCAtCHUMi<br />

T A B U L A XIL<br />

HERCULES.<br />

Ubulum caput, (uper quod clavaHer-<br />

Tauri cer-<br />

cules defatigatus innititur ,<br />

te illius eft , cui Neptunus furorem immifit,<br />

ut Infulam Cretam vaftaret. Tau-<br />

rus autem hic domitus , tamquam ofta-<br />

vum egregium Herculis facinus ab Aufonio celebra*<br />

turldill. 19.<br />

OBava expulfo numeratur gloria tauro<br />

Quamvis ApoUodorus lib.2. feptimum laborem<br />

Herculis efle dicat<br />

Rem totam Diodorus Siculus fic narrat . Sufce-<br />

quem Pajiphae<br />

pit deinde onus Tauri in Creta ,<br />

amahat, deducendi.Eo in Infulam navigansMinois<br />

Regis auxilio Tauriim in Veloponefum , longumpro*<br />

fedo maris iter , deducit .<br />

Neptuniae ira^ caufas Paufanias in Atticis memorat<br />

. Quia nimirum Minois late mari toto imperans<br />

Neptuno nihilo majorem , quam Diis c^teris honoyem<br />

habuiflet . Hyginus fab.3 8. addit , Taurum hunc<br />

fuifle ignivomum addudumque ab Hercule in Campum<br />

Marathonium ad Euriflheum , & ibidem occifum<br />

: Hoc ipflim indicaverat Ovidius 7. Met.<br />

Mirata ejl Marathon Cretcei Sanguine<br />

Tauri .<br />

Meminit etiam Martial. lib. de Speft. 27. Memi-<br />

nerat edam Virgilius lib. 8.<br />

Tu Creffia matias prodigia ,<br />

& pluribus in locis Seneca Tragiediarum Scriptor<br />

Clau-


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>* 29<br />

Claudianus Taurum hunc non ab Neptuno immil»<br />

fum , fed e Lunae coelo demiflum in Cretam canit<br />

Taimis medio namjjdere cceli<br />

Vrogenitus DiSceaJovispojfederat arva<br />

Fulmen abore venit ^jlammifquefurentiius<br />

ardet<br />

Etenim Pythagorxi cenfebant omnia , qu^ apud nos<br />

(iint 5 flumina , feras , montes etiam in orbe Lunx reperiri,<br />

ut docet Achilles Statius . Vide Politian. Mi-<br />

lcell. 17.<br />

'\ TABULA<br />

;<br />

XIIL<br />

AURORA,ET CEPHALUS.<br />

N hac gemma faftitia (atis clare Ce»<br />

phali raptusapparet.Aurora enim cum<br />

hujufmodi velamine (lipra caput expanfo<br />

pingi fblet, & etiam a Poetis de-<br />

icribi : qua de re Virg. in epigram-<br />

matis<br />

Aurora Oceanum croceo velamine fulgens<br />

liquit Sc.<br />

Ob id ipfum ab Antimacho appellatur 'EgVv»>e@'<br />

ab Eano vefte lucida , & tenui . Aurora autem fuit Hy-<br />

perionis , & Thice filia , ut docet Hefiodus Theog. vel<br />

PallantisGigantisutOvid.. 1. i5.]Vlet.&6. Faft. unde<br />

Pallantias ; vel Titanis , & Terrx , ut alii apud Gyrald.<br />

Hifl.Deor. Syntagm./. Nupflt Tithono Lceomedontis<br />

filio, exquo Memnonem concepit; de quo Memnone<br />

Virg. 1. i.uLEneid. unde Tithonia Conjux efl dida»<br />

De Aurora feorfjm fatis. Pauca nunc de Cephjilo.<br />

Cephalos ^olides didus efl: a Poetis , quia ALlX\ nepos.<br />

CaeterumStrabolib.10.5 & Paufanias inAtticis<br />

• TojuAL H ^ Lio-


^O<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

Dionei 'filium illum faciunt . Hyginus item fab. 48.<br />

& 271. Sed fab.241. Dionis, five Mercurii filium eile<br />

habuit Procrin<br />

ait, & fab,278. Pandionis . Uxorem<br />

utertapudeumdemHyginum, &fepius apudOvidium<br />

; Procrin inquam Eredhei ^frve Eridhei Athenienfium<br />

Regis tiliara , five Iphicli , ut opinatur Ser-<br />

vius . Hanc ille inlciens , & imprudens inter virgul*<br />

ta latitantem occidit . Fabulantur igitur Poetae Ge-<br />

phalum ab Aurora fuiile ob infignem pulchritudi-<br />

& inter venandum ab<br />

nem fummopere dilectum ,<br />

ea raptum . De hoc raptu Paufanias in Atticis : EJi<br />

enim , inquit, in fabulis ^ egregiafpccie juvenem<br />

Cephalum ab Aurora raptum , quod ejus amorc<br />

capta ejfet . Et paulo pofl : Erat Ceramicus Ur"<br />

iis via-i in qua^quce primo ad dexteram fe ojlen'^<br />

dcbat Porticus, Regis dicebatur. Circaque ejus Por*<br />

ticus teBum erat inter alias jiSilis ftatua Auro-<br />

rce Cephalum rapientis . Strabo lib.io. de Infula<br />

Cephalenia loquens dicit aliquos affirmafle eam-<br />

deni effe , ac Dulichium , alios vero eamdem , ac<br />

Taphon . Taphios vero non alios eile , quam Cephalenios<br />

, atque Teleboas . Et quidem fententix<br />

hujus authores illud addere : Amphitryonem eo in<br />

expeditionem exercitum eduxiiTe , adicito Cephali<br />

Dionei filio Athenis exulante , occupatamque infulamCephalo<br />

tradidiife, & a Cephalo Cephaleniam<br />

cognominari ceptam . Verum opinio hxQ cum pluribus<br />

Homeri locis non valde congruit . IUud memoratu<br />

dignum efl:, C. Antonium M. Antonii Patruum<br />

, quique in Confulatu Ciceronis CoUega fuerat,<br />

quintam in Cephalenia Urbem extruxilie ; non<br />

tamen abfblvifle ; totamque Infulam in poteftatem<br />

habuiile . Ita ibidem Strabo<br />

TA-


MusBUM <strong>Odescalchum</strong>* 31<br />

T A B U L A XIV.<br />

G R A T I -^.<br />

R A iJE latine graece autem XaVws , tres<br />

,<br />

numero funt ; eaque in re fere omnes<br />

confentiunt . Inter quos Theocrit. Idill.<br />

1 6. Meleager Anth olog.l. i .cap.27.ep. i<br />

& Paulus Silentiarius in eadem Antholog.<br />

I-7, ep.46. ex latinis Auf ep.i 14. &<br />

Martianus Capella lib.2. de Nupt. Mercur. , & Philol.<br />

De mimero ^/^r/^/^/jinquit Thomas Dempfterus in Paralipomen.<br />

ad cap. 10. lib.2. Antiquit. Rom. Jo: Rofin.<br />

nemo diihitat , qiiin tres fiierint . Dubitat tamenLil.<br />

Gregor. Gyrald. Syntagm.13. Hift.Deor. ubi dicit:<br />

Gratias aliqui duas , alii tres , alii quatuor ejfe , di»<br />

xerunt . Et merito ; nam Paufanias in Boeotic. duas<br />

tantum ponit Clytam, vel Clyto , & Phaennam Tay-<br />

get^ filias ; quas Laced*emonii coluerunt , affirmatque<br />

infuper ,duas etiam apud Athenienfes fuifle , nimirum<br />

Auxo, &Hegemona. Tres tamen vulgo numerantur<br />

; nominaque illarum Orpheus in hymno<br />

Gratiarum fic profert ?<br />

Aglajaque Thaliaque, & Eupbrojyne dives.<br />

Gaudii genetrices amabiles .<br />

Plutarchus ordine alio in lib. Vhilofopho cim<br />

principibus viris ejfe difputandum Aglaja , Euphrofyne<br />

, & Thalia . Prima igitur appellatur Aglaja ab<br />

*vxa,*5y/?/^;?


52<br />

MUSEUM OdESCALCHUm'.<br />

debet.Tertia 'EyajfoCy"» ab 'EycpfoCy^ lcetitia ; quia & in ac-<br />

cipiendo , & in dando beneficio Ixtari congruum eft.<br />

Homerus lliad. . unam appellat Palitheam & Placid.<br />

Laftant. in lib. 2. Thebaid. 284. nomina , inguit,<br />

Gratianim fiint Vajithca , Aglaja , Eiipbro^ne .<br />

Verfiis Statii eft hic<br />

Non hoc Pqjithcc hlandarum prima SO"<br />

roriim.<br />

Quod ad genus attinet , Sorores efle dicuntur<br />

,• Hefio-<br />

dufque in Theogonia vult Jovis & Eurynomes eile<br />

filias ; Servius vero in 2. ^neid Liberi , ^ Veneris<br />

Unam communi nomine x^f" nuncupatam Homerus<br />

Iliad. 6. Vulcano in matrimonium dat ; quod<br />

non cohasret, cum Senecie doftrina lib.i.deBeneC<br />

Se-<br />

cap.3. Gratias omnes elle Virgines affirmantis .<br />

neca ibidem poUicetur ie explicaturum , quare Gra-<br />

tiae iint Sorores ; fed promilia non facit . Explicat<br />

(blum quare imt numero tres , nimirum quia una dat<br />

beneficium : altera accipit : tertia reddit ; vel quia tria<br />

{lint beneficiorum genera ; promerentium , acci-<br />

pientium ; accipientium iimul , atque reddentium .<br />

Explicat etiam quare fint juvenes, quare virgines,<br />

quare coniertis manibus inter ie.Omnia notaiunt,<br />

& fi cui nota non ei]ent,poteftilla apud Senecam<br />

ipfiim, & Andream Alciatum perlegere Emblem.462.<br />

Qupd autem una averfapingatur, duie ad nos con-<br />

veriae , ea ilgnificatio eft , duplicem pro accepto<br />

beneficio gratiam rependi oportere ; vel , ut inter-<br />

pretatur Fulgentius Mytholog. 1.2. Huic ( Veneri )<br />

etiam tres Charitcs adjiciunt ,<br />

duas ad nos con"<br />

vcrfas yUnam a nobis avcrfaniiCo qiiod omnis gra*<br />

tiajimplcx eat ^ duplcx redcat,<br />

Adji-


MuSEUM OdESCALCHUM. ^t<br />

Adjiciuntur V^eneri comites , quod indicat<br />

ctiam Servius loco citato , ubi lic : Acidalia Venus<br />

dicitur , vcl quia ciiras injicit , vel a fontc<br />

\Acidalio, qui ejl in Orchomeno Boeotice Civitate<br />

in quo fe Gratice lavant , quas Veneri conjlat ejje<br />

Sacratas. Ex Plutarcho aliqui animadverterunt una<br />

cum Suada , & Mercurio collocari (blitas . De Nympharum<br />

autem (bcietate efl: illud Horatii lib. i . od. 4.<br />

Juntceque ISIjmphis Gratice decentes .<br />

Et quidem Nymphas eodem modo connexas ,<br />

Grati^ noftras funt , oftendit marmoreum anaglyphon<br />

in lib. Infcripto : Epigrarrmata antiquae Urbis<br />

de Regione HarenuL^ pag.cv. ubi incifa haec verba<br />

fiint:<br />

B A T I N I A<br />

PRISCILLA<br />

N Y M P H I S<br />

S A C R V M<br />

Cujus noftrae fere fimilem Gratiarum trium<br />

effigiem in Cameo profertLeonardus Agoftinipar-<br />

te 2. Tab. 5<br />

ac<br />

1 . Sed recle incidit illa fufpicio tres Deas<br />

alias, & quidem majorum gentium efle poftb, nimirum<br />

Venerem , Palladem , & Junonem ; propterea<br />

quod una Galeata eft, altera pomum in manu<br />

habet , Tertia lauri ramum , qui Jovis Uxori propterJovem<br />

ipfum convenire poteft<br />

Tomll I TA-


34<br />

MuSE0M OdESCALCHUM.<br />

TABULA XV.<br />

P A X.<br />

A c I s in nummis effigies varias Pacis<br />

. Modo accenfa face cumu-<br />

afJDicimus<br />

modo cornu-<br />

lum armorum incendit :<br />

copiam in manu tenet , modo virgam<br />

modo etiam Caduceum , vel Oleae ramum<br />

5 ut in hoc onyculo . Tamquam<br />

pacis fymbolum Poetx faepe Oleae ramum accipiunt<br />

Virgilius inter caeteros lib.7.<br />

Centum Oratorcs aiigujla ad mcenia Regis<br />

Et lib.7.<br />

Irejubet ramis velatos Palladis o?nnes.<br />

Pacifercsquc manu ramum prcetendit OU-<br />

vce -<br />

Et lib.ii.<br />

Jamquc Oratores aderant ex Urhe Latina<br />

Velati ramis Olece , veniamque rogantes .<br />

Praeterea ficuti in nummo T. Claud. Cael. ita<br />

etiam hic Pax manum oculis objicit , & velum obtendit<br />

, ne ferpentem afpiciat , quem etiam finiftro pede<br />

conculcat , fignificare volens quemadmodum ali-<br />

,<br />

qui interpretantur , belli odium . Ak autem illi af-<br />

finguntur, ut caelefte plane donum efle, & e cdo<br />

fblum expedandum intelligamus<br />

Paci tamquam De^e honores fuifle habitos Ju-<br />

venalis indicat Sat.i. v.115.<br />

XJt colitiir Pax , atque Fides , ViBoria ,<br />

Virtus<br />

Quceque falutato crepitat Concordia nido<br />

Flu-


MUSEUM ODESCALCHUMi 35<br />

Plutarchus in Cimone Athenis Pacis aram di-<br />

catam fuifle , fcribit , cum conditiones pacis Athe-<br />

RomiE tamen<br />

nis Callias legatus a Perfis attulitiet .<br />

Augufto 5 ac Tiberio regnantibus nullam Pacis aedem<br />

in Urbe memoratu dignam fuifle reperio ; ara tantum<br />

, vel ^dicula foitaiie fuit . Poftea vero ei Tem-<br />

I plum magnificentiffimum Foro proximum a Clau-<br />

I<br />

dio inchoatum Vefpafianus abfblvit , ut Jofephus,<br />

Plinius , Svetonius , & Dion tefiantur . In hoc Tem-<br />

plo vafa , & donaria Hierolblymitani templi a Ti-<br />

to , & Vefpafiano repofita fuifle Hieronymus , Sc<br />

alii fcripfere . Templum hoc idem fiiit a Domitiano<br />

audum , fed pollea , ut efl: apud Herodianum<br />

lib.i., Commodo imperante fuit incendio confiimptum<br />

. In hoc templum omnium rationalium artium<br />

Profefrores convenire ad difputandum confueviife,<br />

Galenus in fermone de Libris propriis docet . ^grotos<br />

quoque locum hunc frequentare fblitos ex Ga-<br />

leni verbis contendit Gyraldus Syntagm. i. Hifl.<br />

deor. Sed merito illum erroris Hieronymus Mer-<br />

curialis lib. i. cap. 13. variarum kaionum coar-<br />

Puit , Galeni fententiam explicans. Galenus enim<br />

mitio libri primi de differentiis pulfuum Medicos<br />

fui temporis reprehendens , quod de nominibus<br />

pulfuum futilicer contenderent , ait fepe numero<br />

inter eos excitatas e(Ie contentiones fimiles illis ,<br />

qu^ inter Medicos in templo Pacis fuper iegrotis<br />

difputantes oriri folebant . Conveniebant igitur il-<br />

luc Medici , non ^groti<br />

TA-


36<br />

iyuQi^HBJI<br />

MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

T A B U L A XVL<br />

SACRIFICIUM PALLADI.<br />

T^__^^tiat Abemus in hoc Beryllo facrificium . Nu.<br />

men cui fit, Pallas eft . Vidima eii Vac-<br />

ii<br />

ca . Immolator eft Genius . Pallas de<br />

i<br />

more galeata eli , atque haftata . In<br />

fcuto, quia efi anobis averfum, Meduf<br />

ae Gorgonis caput non apparet . Solet Medufkus<br />

hic vultus etiam ejus pedori (ipenumero accommodari<br />

. Majt. lib.7.<br />

Accipe helligerce criidum thoraca Alinerv(S<br />

Ipfa Medufcece quem timet ira Dece.<br />

Talis etiam efl: effigies mufivo opere elabo-<br />

rata , quam in cubiculi pavimento aliquot ab hinc<br />

annis in Tufculano noflro deteximus . hi ea autem<br />

non fblum ex pedore ipfb , fed etiam ex capite_^<br />

circumquaque ferpentes prodeunt. In Mufeo Ltruf^<br />

co Vir Clariflimus Antonius Francifcus Gori Mi-<br />

nervas ftatuam exhibet, circa cujus pedus ferpentes<br />

duo funt , &. alius fupra galeam<br />

Galearn Graecae Pallades habent emlnentiorem,<br />

qualem in antiqua monochrommatea hoc efl unius<br />

coloris clari , partim obfcuri piclura perantiqua<br />

videre unufquifque potefl: , quam in Kirkeriano<br />

affervamus , qualemque mihi in antiquo anaglypho<br />

ex auro pereruditus , ac humanilfimus Marchio<br />

Jo: Petrus Lucatellus oflendit ; qualis denique<br />

paffim in aliis veterum monumentis occurrit . Rarior<br />

tamen galea illa efl, quam gerit ejufclem Dex<br />

fimulacrum aeneum grandiufculum apud Em. Alexandrum<br />

Cardinalem Albanum . In ejus enim ga-<br />

leae


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 2T<br />

lex anteriori parte equina capita plura funt ; in_5<br />

fummitate vero fphynx inter equos duos omnino<br />

integros.<br />

CiEterum Minervx a Cic. L^. de Nat. Deor.<br />

numerantur omnino quinque . Minerva Prima ,<br />

quam Apollinis matrem eiie , ait . Secunda orta Ni-<br />

lo , quam ^^gyptii SaitcC colebant . Tertia qu^ ge-<br />

,<br />

nerata Jove fuit . Quarta Jove nata , & Conphe<br />

Oceani filia , quam Arcades Coriam nominabant<br />

& quadrigarum inventricem efle ferebant Q^inta<br />

.<br />

Pallantis , quce patrem dicebatur interemifle virgi-<br />

ritatem fuam violare conantem , cui pinnarum talaria<br />

affingebant . Cicero idem docet , Minervam<br />

didam eile aminuendo, velminando; a minando<br />

facilius intelligitur , quia ex Jovis capite prohluit<br />

armata .<br />

Arnobius quafi Meminervam appellatam<br />

effe , ait quod a quibufdam eadem efle , ac Me-<br />

,<br />

moria affirmetur . Feflus mavult dici Minervam ,<br />

quod bene moneat .<br />

Minervam Cuflodem Cicero<br />

doini fux privatim coluit , quam poftea abiturus<br />

in exilium in Capitolium detulit , & confecravit :<br />

Dio 1.38.<br />

Hadenus de Dea cui facrificatiir .<br />

de vicfima .<br />

Pauca nunc<br />

Eam vero artifex Vaccam jure optimo<br />

eiie voluit: nam Ovid. I.14. Met. fab.19.<br />

MaHatur Vacca Almervce<br />

AUpedi vitulus , Taurus tiVi , fummc^<br />

Deorum .<br />

Et Aufbn. epig.64.<br />

JErea bos Jleteram, mactata ejt vacca^<br />

Minerv(£ .<br />

,<br />

Jam vero immolatorem Vaccce non alium etle<br />

puto , quam Genium , utpote quem alatum confpi-<br />

JomAl K cio;


^S MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

cio ; Genium inquam alicujus , qui (e fapientem efle<br />

cuperet . Nam al/i nonnulli ^ inquit Gyraldus Hift.<br />

Deor. Synt.xv. extitere , qui Gcnios animas quo^<br />

rumcumque rationaks interpretati funt . Nihil<br />

autem mirum^ , fi ob fapientiam confequendam<br />

ftuld illi Hthnici Minerva^ auxilium expolcerent ;<br />

liquidem e(le artium inventricem , & fapienti^<br />

Deam arbitrabantur . Quare autem , & quomo-<br />

do lapientias Dea habita fuerit, S. Hidorus (ic explicat<br />

: Quia Sapientia in capite dicitur ejfe ho-<br />

mims, & Mi7terva dejov/s capite natajingitur:<br />

hoc eji ingenium ; ideo fenfus fapientis qui inve^<br />

nit omnia^in capite ejt,<br />

Ramulum Golumellae adhaerentem facile con-<br />

jicere pofliimus efle Oleae, cujus inventricem fuit<br />

le Minervam omnibus compertum eft<br />

T A B U L A XVIL<br />

BACCHI SACERDOS.<br />

Ffigiem huicnoftra^ valde fimilem in<br />

Onyche profert Leonardus Agoftini<br />

Gemme Figurat. p.2. Tab. i6. adfcriptumque<br />

etiam ibi eft : Bacchi Sacer-<br />

dos,Q\u'3Lmvis ipfe (ufpicetur efle Bacchi<br />

ipfius imaginem, n^n Sacerdotis . Sena-<br />

tor item Bonarota aliam habet effigiem Oftervazioiti<br />

Iftoriche pag.440. eodem plane habitu,atque veftitu<br />

iifdemque infignibus in Topatio,diferteque affirmat<br />

elie Bacchum ipfum, non Bacchi Sacerdotem .<br />

Bac-<br />

chus quidem, ut ipfeait, pingebatur plerumque ju-<br />

venis , & imberbis , quod indicavit etiam Tibullus 1 1<br />

eleg.4. SoUs


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 39<br />

Solis ceterna ejl Phcebo Bacchoqiiejuvema<br />

Nam decet intonfus crinis utrumque<br />

deum .<br />

Immo etiam puer, ut eft apud Ovidium Iib.4. Metam.<br />

Cur autem ita pingeretur , Fulgentius rationem<br />

his verbis reddit 1.2. Mytholog. Dionjjius jiivems<br />

ideopingitur , quia numquam ebrietas matura ejl .<br />

Nudus autem etiam effingebatur , quia ut interpreta-<br />

tur Phornutus vinum ingenium , & mores patefa-<br />

cit . Tamen fenis , ejufdemque barbati fpecie aliquan-'<br />

do formari folebat pra^fertim Bacchus ille primus,<br />

Indus , & antiquiffimus , quod memoriae prodidit<br />

Diodor.Hb.4.&3. immo etiam veffitus tefte Paufa-<br />

nia , lib. 2. cujus fimulacrum erat agud u^ginetas ,<br />

Amv(T©- &x


40 MuSEUM OdESCAICHVM,<br />

ftrato lib.4. cap.7. adfcribuntur . de Tyrfb , & Crocota<br />

paulo fufius in fequenti tabula diaeremus<br />

T A B U L A XVIIL<br />

BACCHI SACERDOS.<br />

Un c etiam unum ex Bacchi Sacerdotibus<br />

efle , adducor ut credain ob Thyr--^<br />

fum in ejus dextera , & ob veliimenti<br />

genus. Thyrfum Macrobiuslib.i. Sa-<br />

tur, cap.9. iic defcribit: Tel/mi ciijiis mu-cro<br />

hedcra lamlcnteproteghur , Cum<br />

frondes hederx in veterum monumentis non appa-<br />

quemadmo-<br />

reant haite vel baculo circumvolutcC ,<br />

dum a recendoribus quibufdam depingi Iblent , conjicit<br />

ClarifTimus , erudidflimufque Senator Bona-<br />

roti Oflervazioni Iftoriche pag.434. paniculam illain<br />

in Bacchi , & Bacchantium fummis haflis impoi Jtam<br />

figniiicare hederam ipfam fquammatim in modum<br />

coni concinnatam , fubquaferrea cufpis lateret, &<br />

quam,ob ilmilitudinem quamdam,nucem efle pineam<br />

aliqui crediderunt . Huic opinioni fuflragatur antiqui<br />

epigrammatis verflis<br />

Sutilihus Liber commijlt prcelia thyrjis .<br />

•<br />

Hinc faaum efl , ut deinceps in hafla illa extaret<br />

panicula hederacea fine ulla cufpide,ne cuiquam no-<br />

ceretur , ut docuit Lucian. in Bacch. Tom.2.pag.5 ^o.<br />

Immo , ut fcriptum reliquit Diodorus lib.4. & Plutarch.<br />

in Sympof & Eufeb. de pra^parat. 1.2. cap.5. ob<br />

eamdemcaufamBacchus ipfe haitie illi ferularn iive<br />

Narthecen fubiiituit; baculum fcilicet longe leviorem,minufqueforidum,<br />

aquo, qui eum gciiabant<br />

Nar-


MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

Varthecophori nuncupati . Huic autem ferulac eodem<br />

modo confutam hederaceam paniculam imponebant.<br />

In quamfententiam Euripid. in Bacch. vim.<br />

yi^%nmi^^v^<br />

pofito fuifle Thyrfi nomine nuncupatam .<br />

4I<br />

Quod ad<br />

veftimend genus atdnet, pofuimus in fuperiori Tabu-<br />

la effe Crocotam, non quidem, ut in illa imaginejConvolutam<br />

, atque contradam , fed omnino expanfam<br />

&explicatam. De ea Cic. de Haru{{3icum refponhs<br />

P. Qlodius a Crocota , a mitra , a mukehrihusfokts ,<br />

purpureifquefafciolis eftfatlus repente Confularis .<br />

Erat enim veftis muliebris Crocei coloris ; Unde infeBoresCrocotarii<br />

^pudPhutum Aulul.3. 5. Quam^<br />

vis autem eftet muliebris , tamen viros edam Bacchi<br />

fefta agitantibus ea uti fblitos,fupra demonftravimus<br />

& ad Bacchum ipfum pertinere confirmamus ex loco<br />

Scholiaft^ Ariftophanis , ubi Crocotam Bacchicum<br />

geftamen , & muliebre indumentum interpretatur .<br />

yide plura apud Ferrarium de re veftiaria lib. 3.<br />

C.20. & apud Senatorem Bonarota Oftervat. Iftoric.<br />

pag.5 5. Ferrarius vocabulum Italicum Cotta a Grxco<br />

Crocota derivatum efte contendit . Magrius inHierolexico<br />

mavult a XitJv Tunica . De capitis fafcia & ,<br />

vittis, quibus aUigatus eft Thyrftis nihil dico conftat<br />

;<br />

enim inter omnes,efte ornamenta muliebria,adeoque<br />

etiam Bacchica , & in facrificiis hujufmodUBacchi<br />

Sacerdodbus adhiberi folita<br />

TomJL L TA-


43 MffSBUM Odescaichum,<br />

T A B U L A XIX.<br />

SOCRATES.<br />

U^ de Socrate, Plato, Xenophon,Dio*<br />

genes Laertius , & Tullius lcrlplerunt,<br />

lummatim exponam. FuitSophroniici<br />

ficloris, & Phenaraetas Obfktricis filius<br />

in Oppido Alopecis natus . In famulatu<br />

aJiquamdiu fijit, & ftatuariam exercuit,<br />

qua:ftum fecit , & liipem coegit . Ex officina a Critone<br />

abduftus ad liberales difciplinas (e dedit. Una cum<br />

Euripide dramata (cripdtavit. Anaxagoram,& ArchelaumPhilofbphos<br />

audivit. Rhetoricam aliquamdiu<br />

docuit, fedquod irrifbr eHet, ac dicax, ventuseft<br />

deinceps docere triginta Tyrannorum decreto ; cu-<br />

jus decreti author fuit prascipuus unus ex iJlis , nimirum<br />

Cririas iratus Socrad , quod ab eo in amore Euthydemi<br />

acriter reprehenfus fuidet . De moribus pJerumque<br />

difputa vit , quam Philofbphiie partem, cx-<br />

teris omnibus praetulit<br />

Erat autem in rebus hifce ejus orado tam vehemens<br />

, ut f^pe non (blum irrifus, led pugnis edam<br />

& caJcibus concifus fuerit. Militavit ad Amphipolim,<br />

marinmoque edam bello ad Podd^am ad Pithonem<br />

, & ad Ifthmum . Frugalitas ejus , & parcitas<br />

mira, mercedemque exigebat nullam . Aliquando<br />

tamen predoia indutus eft vefte , ut in Platonis con^<br />

vivio. Canerelyradidicit,quotidieque faltabat, &<br />

exercitadonem hanc valetudini perutilem exifdniabat<br />

. Duas uxores habuit Xandppem , & Myrtho.<br />

Lt quidem Xantippes fa^minie moIefMim^e injurias ,<br />

&con-


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. ^ 43<br />

& convicia patientiffinie pertulit . Socratis vlrtiites<br />

videri poUuntapudScriptores, de quibus antea dixi<br />

Ob lapientiam lingularem teftimonium ei datum (ane<br />

nuam honorificum a Pythia fuit ,^ cum illud omnium<br />

ftrmone celebratum oraculum edidiiiet<br />

Uominum ovinhim Socratcs fapkntifimus .<br />

ob eam rem magna ei conflata eft invidia. Anytus,cu-<br />

jus ipfe jadantiam reprehenderat , in eum Ariflophanem<br />

Poetam comicum concitavit; Melitoque perfua-<br />

fit , ut ejus nomen de impietate , ac de adolefcentum<br />

corruptela deferret . Itaque accufatores fuerunt Anytus<br />

, & Melitus ipfe, & Lycon . Defenforem Flatonem<br />

habuit (ed fruflra . Paucifque poftdiebus capite dam-<br />

jiatus cicutam bibit .<br />

Facliufque eo Athenienfes p^accu-<br />

nituit , ut palxflras, & gymnaliaclauderent Ex .<br />

fatoribus Anytam,& Lyconem exilio multarunt, Melitum<br />

vero capids condemnarum ; Socratique ^ream<br />

imaginem pofuerunt . Mortuus eft feptuageOmo, vel,<br />

ut alii malunt,lexagefimo ^tatis anno,01ympiadis ve-<br />

ro nona?^efimx quintce anno primo . Deilhus morte<br />

ficloquiturCicerolib.i.dedivin. EJl, inqmt,apud<br />

Vlatoncm : Socratcs cum cjfct in cujlodiapublica di-<br />

ccns Critonifuofamiliariftbipoji tcrtium dicm cjlc<br />

moricndum : vidijfc fcinfomnis pulchritudinc cxi^<br />

viiainfocminam , quce fc nominc appcllans diccrct<br />

Uomcricum qucmdam ciufnodi vcrfum .<br />

Tcrtia tc Phtice tcmpcjlas lceta locabit .<br />

Totam rem hanc mirifice in hac noflra Cor-<br />

neola expredam videmus . In {^wz illo humi feden-<br />

te facile Socratis vultum agnofcimus Matrona . ,<br />

qu^ liniflram illius manum apprehendit , foemina<br />

eft illa mortis pricnuncia , Qui fedet in fella admi-<br />

rantis perfonam gerens , dubitari non potelt ,<br />

quin


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

lit ipfe Crito , cui Socrates fbmnium narrat . Co-<br />

44<br />

lumnani de more interpretari poiiumus eife Con-,<br />

ftantias fignum .<br />

Vas illi luperpolitum ornamenti cau-<br />

fa elle additum ; ni(i velimus, elle luceriiie genus<br />

aliquod exiftimare.<br />

leno Pialis .<br />

TABULA XX.<br />

P Y R R H U S.<br />

N Epiro primi regnarunt Moloffi . Trojanis<br />

vero temporibus Ulyiles . Huic,<br />

qui fequuntur^hoc ordine f ucceilerunt.<br />

Pyrrhus Achillis Filius . Pyrrho He-<br />

lenus ille , cui nupfit Andromache ,<br />

qu^ antea Hedori nupta fuerat . He-<br />

Piali quamvis longo intervallo Arryba ,<br />

ArrybiE Neoptolemus filius Pater Olympiadis Ale-<br />

xandri Magni matris . Neoptolemo Alexander fi-<br />

lius, alius videlicet a Magno, quique in Italia bel-<br />

lo geflo in Brutiis interiit . Sequitur ^acides Ale-<br />

xandri frater, qui a populo in exilium pulfus, Pyrrhum<br />

aliumabillo, quem fupradiximus admodmn<br />

parvulum , ut Juiiini verbis loquar lib. 17. in re^<br />

gno reliqiiit ; qui & ipfe cum a populo' propter<br />

odium Patris ad necem qugreretur, furtim fubtra-<br />

ftus in Illyrios defertur , traditufque eft Bero^ Glauci<br />

Regis uxori nutriendus , qu^ & ipfa generis ^acidarum<br />

erat . Ibi eum Kex ( Glaucus ) adverfus<br />

Cajfandrum Macedonice Regem...protexit . Quilus<br />

rebus moti Epirotce , odio in mifericordiam<br />

verfo , annorum xi. eum in regnum revocaverunt<br />

Hic ille Pyrrhus efi Bellator ftrenuiffimus ,<br />

qui auxilio Tarentinis contra Romanos venit, quique


<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>. 45<br />

^<br />

que L^vini Gofrexercitum Elephantis immiffis apud<br />

Heracleam turbavit, ac fudit. Sed a Curio pollea,<br />

Fabricioque Cofs. (uperatus , poft multa ultro ci-<br />

,<br />

troque itinera in Grasciam redire coadus fuit . Ibi<br />

dum Argos oppugnaret , tegulae i6lu proftratus cecidit<br />

. Hunc certe Pyrrhum in hac noftra CorneO'<br />

la exprimere ardfex voluit . Clypeus quem kva<br />

,<br />

manu fuftinet , & hafta cui innidtur , non folum<br />

Imperatoris munus , fed virtutem enam militarem<br />

fignificant . Lancea cnim , inquit Pierius Valerian.<br />

lib.42. Hafta verb. Fama , in quacuinqiie videatur<br />

imagine , prceter militiam , ipfam famce etiamcekhritatem<br />

indicat . Quod autem haftam hanc ipfam<br />

inverfa cufpide teneat , hanc celeberrimi Vaillantis<br />

interpretationem habere potelt . Bellatoris egregii<br />

edam elle pacis condinones audire , & illam ubi opus<br />

fuerit cum hoffibus coni\kuQrQ.Qiiiefcendum;\n(:\\Aty<br />

monet hajla inverfa, VaiUant de Hift. Reg. Syri^<br />

ubi de Seleuco . Et fane quomodo hac m re Pyr-<br />

rhus ip(e , quomodo Romani fe geHerint , narrat<br />

juffinus his verbis lib.18. Dum hcec aguntur Le^<br />

gatus a Senatu Komano Fabricius Lufcinus mzf<br />

fus , pacem cum Pyrrho compofuit , ad quam conjirmandam<br />

Cyneas Komam cum ingentihus a^<br />

Pyrrho donis mijfus , neminem , cujus domus ?nih<br />

nerihus pateret , invenit . Grandiufculam Regis<br />

hujus Protomam pedore thoracato , & capite ga-<br />

leato cumque ingendbus criffis in Hortis Vaticanis<br />

cxtantera UlyHes Aldrovandus commemorat lib.<br />

delle Statue di Koma . Longe tamen celebratius<br />

ac notius marmoreum Pyrrhi limulacrum eft, quod<br />

in Monte Avendno , ut fertur , inventum , duobus<br />

millibus aureorum ab Angelo Maximo viro Civb<br />

tatis<br />

TomAl M


46 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

tatis R oman^ primario coemptum oJim fuifle UlyC<br />

fesidem Aldovrandusteftatur. Eil iktura benemagnagaleatum,<br />

ac thoracatum , (ublata in altum dex-<br />

tera, clypeum levamanu tenens, imaginique huic<br />

noltrae plane fimile : Poftremis hiice temporibus ex<br />

interiori porticu Maximorum in Capitolium tranf^<br />

latum fuit^ & exadverfum Mufei Capitolini fcalis lo^<br />

catum. Ejusformameeriincifam exhibet clariffimu§;<br />

Jacobus Sponius in Mifcellan. pag. 139.<br />

TABULA XXL<br />

CLEOPATRA.<br />

I quas in hac Hyacintho fpe61:atur effigies<br />

haud fcio , an refte Cleopatr^<br />

^gyptiorum Reginae nomen adlcriptum<br />

fuerit . Qui hoc fecerunt , Plu<br />

tarchi authoritate dufti fortalle funt,<br />

Is enim in vita M. Antonii . Perhibmt,<br />

inquit, afpidem inter jicos illatam , folnfque fiiif<br />

fe inteBam, Ita enim jujjijfe Cleopatrajn , utignorantis<br />

corpus bejlia invaderet . Ut tollens de jicis<br />

confpexit eam , dixiffe Cleopatram : nempe hic illa<br />

ejt , brachiumque nudatum morfui prcebu/ffe . Alii<br />

inclufam hydrice afpidem , atque ita fuijfe autumam<br />

ajfervatam , fufoque aureo ipfam lacejfen-^<br />

tis , 13 ftimulantis arripuijfe Cleopatrce brachnim.<br />

Atque haec caufa fuifle poteft , quamobrem artifex<br />

in hac gemma , & caniftrum cum afpide , & in Cleopatrae<br />

ipfius manibus ferpentemalium, & vafculum<br />

illud poiuerit ; quamquam alii aliter exirtimarunt .<br />

Iis enim perfuafum hoc fuit , Cleopatram veneno<br />

exdnaam , non ita tamen , ut admous corpori afpi.<br />

dibus


MuSEUM OdESCALCHUM. 47<br />

dibus fibl mortem confcilceret . Qua quidem In re<br />

latine reddam , quae Italico (ermone in hanc (enten-<br />

tiam Francifcus Redius vir doftilTimus difputavit<br />

Tom.2. Oflerv. intorno alle vipere 1 3. Scd iit //-<br />

luc , inquit , imdefum digreffus , revertar , de Jia-<br />

vo iterum liquore illo fermonem inflituam ;<br />

qui<br />

in vaginis viperarum dentem contegentibus latet.<br />

Quem cum ore haujlus neque belluis , neque hominibus<br />

mortem attulerit , fufpicatifumus , nonniji<br />

vulneribus impojitum ?nortem afferrepojfe, Etfa-<br />

ne trium horarumfpatio ^ ad fummum quatuor y<br />

gallinacei , columbinique pulli perierunt omnes ,<br />

quorumvulneribus hujufmodi liquor immiffus fuC'<br />

rit . Addo infuper , ceque noxium effe ex palato ,<br />

aut vaginis viperarum vivarum extradum , acji<br />

exprimatur ex mortuis pojl tres etiam dies , aut<br />

quatuor . Hoc ego ipfe in animantibus non paucis<br />

amplius centies perfpexi . Qiias quidem ob res in<br />

ea opinione fum , Cleopatram , cum interimere fe<br />

ipfam vellet, non corpori Jibi afpidem admoviffe<br />

tit ejus morfu interiret , quod a nonnuUis Scrip^<br />

toribus memorice proditum effe video ; fed expedi-<br />

tius , atque celerius , ut author ejl friptor libri<br />

de Theriaca ad Pifonem , brachium ipfam fuum<br />

prius momordiffe , aut alio modo fauciaviffe ; vuU<br />

neri deinde jamfaBo venenum injiillaviffe ^ quod<br />

ex afpide expreffum , paratumque in pixidula ob<br />

€am caufam continuiffet ; vel, ^it Dio Caffius tejla^<br />

tur , eamfibi brachium crinali acu pupugiffe eo^<br />

veneni genere imbuta , quod nocere minime pof<br />

fa , niji infanguinem per carnispunBionem ipfam<br />

inHueret. Etpofterius. Hucacced/t, quod mortua<br />

Ckopatra , nullus in eo cubiculo anguis repertus<br />

fuerit .


48<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

fiierit . Kxploratiimque nohis eft , qiiantopere fce*<br />

minis naturahter infitumjlt , iit animantium hu*<br />

jufmodi non taBum folum ^fed etiam afpeHum refugiant<br />

. Neque illud mihi qiiifquam objiciat ,<br />

triumphante Auguflo Ckopatrce imaginem cir^<br />

cumlatam ,<br />

quce afpidem Jibi brachium jam jam<br />

vulneraturam conjiringeret , Hocenim<br />

martefor*<br />

tajfe fuo ingeniofus vel fiBor ^ velpiBor excogita-<br />

vit ^ ut Jic fpeBatores facilius intelligcrent , quod"<br />

nam volimtarice mortis genus Kegina illa dele^<br />

gijfet , ne captiva in triumpho ab Augujlo Ccefa*<br />

re duceretur . Ha;c autem omnia non tanti ponde-<br />

ris elle puto , ut Imaginem hanc De^ Hygias accommodari<br />

pofle, non fufpicer. Siquidem eodem<br />

habitu ferpentem geftantis Hygiam in gemmis plu-<br />

ribus video , prccfertim apud Caufeum in opere infcriptoGemme<br />

Antiche&c. Tab.i2. , & in ejufdem<br />

Mufeo Romano Tom. i. fefl:. i. Tab. 2., & fed. 2.<br />

Tab.25. Quamquam in hac poftrema Tabula Deae<br />

Salutis nomine illam nuncupat , eo nimirum , quo<br />

Romani Gra^cam Hygiam patrium ufurpantes vo^<br />

cabulum appellabant . Quidferpens inmanibusHy-<br />

gicc fibi velit optime inter ca^teros Macrobius ex-<br />

plicatlib.i.Sat. cap.20. Ideo^ inquk , /i^nulacris eorum<br />

( iiEfculapii , & Salutis , five Hygiie ) junguntur<br />

figurce draconum , quia prcejiant ^ iit hiimana<br />

corpora velut injirmitatis pelle depojita ad prijlinum<br />

revivifcant vigorem , ut revirefcunt dracones<br />

per annosjingulos pclle fcncButis exuta &c.<br />

Hunc vigorem ipfum, ac robur quadrangul^ figurx<br />

columelJa fignificat , in quam Dea cubito inni-<br />

tens confpicitur . Vas autem in fmiltra manu irri-<br />

gationem indicare potefl ftirpibus falubribus alen-<br />

dis.


<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>. 49<br />

dis , & corporibus ipfis perutilem . Plinius lib.34.<br />

cap.8. hujusDea^ftatuarum quarumdam mentionem<br />

facit. Nicerates y inquit , j^fculaphim (ex aere fe-<br />

cit ) & Hygiam , quifunt in<br />

Romc£ Pyrrhus Hygiam- ,<br />

Templo Concordice<br />

& Minervam : &<br />

lib.55. cap.ii. depidae a Socrate Imaginis. SocratesViBor<br />

jure omnihus placuit ^ talefque funt ejus<br />

piSurce , cum JEfculapio , Hygia , lEgle , Panacca ,<br />

jafo .<br />

Simulacrum ejus e candido lapide commemo-<br />

ubi<br />

rat Pauf in Corinth. Unum etiam in Atticis ,<br />

aliud ejus fignum , quod Briaxis fecit : In Laconi-<br />

cis vero ^iculapii , & Hygiae templum . Hujus etiarn<br />

inquit Gyrald. Syntag.7. peculiaris hymnus Orphei<br />

legitur cum thymiamate mannae thufis , cui pulcher-<br />

rima cognomina etiam adfcribit<br />

T A B U L A XXIL<br />

MILES CUM VICTORIA.<br />

I cujus Bellatoris egregii fignificare ve-<br />

teres virtutes vellent , Vidoriolx fignum<br />

, modo retro , & a tergo ftan-<br />

tis , modo (upra Vicloris iplius dex-<br />

teramere6lie in ejusimagine coUoca-<br />

bant . Atqui hoc ferme pa6to prae-<br />

clari hujus vel Militis , vel Imperatoris virtus ex-<br />

primitur. Sed cujufham? Incurrit mihi in animum<br />

Hedor ille Trojanorum fortiffimus ,<br />

qui quamquam<br />

fub Trojani belli finem ab Achille fuperatus , oc,<br />

cifufque fuit; magnifice tamen antea illum vicerat -<br />

immo ei etiam fpolia inter decertandum detraxerat;<br />

cujus rei meminit Virgil. 1.2. ^n.<br />

Jo7nAl N Ha


50<br />

MuSEUM OdESC ALCH U^f.<br />

Hei mihi qiialis crat , quantiun inutatus<br />

ah illo<br />

HeBore ^qui redit exuvias indutus A chillis,<br />

Vel Danaum Phrygios jaculatus puppibus<br />

ignes !<br />

Jam vero ab Heftore paulo pofl inchoatum bellum<br />

Trojanum ex Andromacha Aftyanafla lilium<br />

procreatum fiiiffe quisnelcit? Curigitur puerulum<br />

armato Militi adftantem non Aftyanafta ipfum eiTe<br />

dicamus , quafi domum reduci parenti blandientem<br />

in illiulque vidoria exultantem , & quantum illa<br />

fert aetatula gratulantem , ita ut apte Martialis de<br />

Regulo verficuli in illum quadrent? l.i. ep.36.<br />

Afpicis ut parvus , nec adhuc trieteridcs<br />

plena<br />

Regulus auditum laudetS ipfe Patrem ?<br />

MaternofqueJinus vifo genttore relinquet<br />

Et patrias laudes fentiat ejfefuasl<br />

Hoc mihi magis magifque perfuadetur ob Clypei<br />

formam orbiculatam , atqueconvexam , hoc eft plane<br />

Phrygiam . Siquidem in catini ierei fundo , quod<br />

in Kirkeriano aflervatur , Achilles curru bijugo ve-<br />

ftus, Trojanique e masnibus prof[3e6tantes talis figurx<br />

ornati fcuto funt, fimileque illi affingitur in<br />

marmore , quod vifitur in cedibus Marchionum Spada,<br />

ubi res ab Achille geflae defcriptie funt.<br />

TA-


MUSEUM OdESCAICHUxM, 5^<br />

T A B U L A XXIII.<br />

E CL U E S,<br />

Um Ifis yfgyptiorum Dea eadem habita<br />

fuerit , ac Luna , cumque Crocodilum<br />

^gypti elle Symbolum, om-<br />

nibus compertum fit , dubitari vide-<br />

tur non polib , quin imago haec lit<br />

Romani alicujus vel Ducis, vel Mili-<br />

tis , qui viftoriam in ea regione aliquam reporta*<br />

rit , vel (altem in militari arte (efe exercendi caufa<br />

equitans , atque armatus excurrerit . Nili autem au-<br />

dacias notam vererer, ob formae, vultufque fimilitudinem<br />

nefcio quam , M. hunc elle Antonium<br />

pronunciare non dubitarem , quem turpi Cleopa-<br />

trx amore captum ^ in


^2<br />

Mu$eumOdescalchUxM.<br />

gentea, quibus innituntur , atque inliftunt equitan-<br />

tium pedes. Ita illa defcribit Vofl.de Vit. ferm. i . 7.<br />

Philelphus Stapcdam appellavit , quod in ea pes<br />

flaret . Budceus melius circumfcribi pofle putavit .<br />

Si Qzmfubjicem pedaneiim appellaremus. Polydo-<br />

rus Virgil.i.3.cap.i8. dicit,inftrumentihujas autho-<br />

res ignorari . Non<br />

efl^e tamen inventum tam no-<br />

vnm animadvertit Bafilius Faber Thefaur. Erudit.<br />

Scholafticie . S. Hieronymus in epiftolis Biftapiam<br />

vocat , & alibi Stapedam . AfFert memoratus Bafi-<br />

liusFaber Infcriptionis partem, in qua Stapicevocabulum<br />

ufurpatur.<br />

, POLVORIA<br />

AMOR FVIT EQVO DVM ASPECTV FORMOSISS<br />

DVRMIONIAE PVELLAE VIRGVNCVLAE SVMMA<br />

PLACERE CVPEREM CASV DESILIENS<br />

Oc<br />

PES HESIT STAPIAE TRACTVS INTERII .<br />

Longiorem recitat Hieronym. Magius in Mifcella-<br />

neis , ubi ex fuperpofitis litteris D. M. coUigi^ pofle<br />

cenfet non fuifle Chriftianam . In eadem opinione<br />

fuit etiam Monfoconius , fed eam validifllme pereru-<br />

ditus Fabrettus confutat . Et certe aliquando cum hujufmodi<br />

litterisD.M. reperiri etiam Chriftianas in-<br />

(criptiones , documentum habemus in Mufeo Kirkeriano<br />

. Redeamus paulifper ad Ephippium , de<br />

quo alii aliter.<br />

Optat epbippia Bos piger , optat arare<br />

Cahalhis .<br />

Dixit Horatius l.i.epift.14. v.44. vetus Scholiaftes.<br />

Sella , inquit , alii Sagmata , nonnuUi ea , qu(je<br />

propter jugiim equis currulibus imponitur ^iS hoc<br />

verius .<br />

Nonnius vero 1.2. num.3 1 2. Ephippium efle<br />

docet


MUSEUM <strong>Odescalchum</strong>. 5S<br />

docet tegmen eqiii ad mollem TxSuram paratiim<br />

Caelar de Bello Gall. I.4. c.2. de Gallis ipfis : Nihil^ in-<br />

quit 5 illorum moribus turpius , aut inertius hahe-<br />

tur 5 quam ephippiis iiti . Itaque ad quemvis numerum<br />

epbippiatorum equitum , quamvis pauci<br />

adire audent . Sed nihil horum meo quidem judi-<br />

cio evincit andquorum ephippia fui(le podus (ellas<br />

equi dorfb ad (edendum impofitas , quam me-<br />

ra ftragula , quibus equi ad equitandum idonei<br />

contegerentur . Ephippia illa, quae Italico nomine<br />

Selle nuncupamus, fuifle andquis incognita , argumentofunt<br />

Iktuae marmorea^ , atqueaereae, nummique<br />

, & gemma^ plurimas , in quibus fellarum hu'<br />

jufmodi velligium apparet nullum<br />

TomJL O TA^


54<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

T A B U L A XXIV.<br />

GLADIATORES.<br />

Abemus hic gladiatores duos , viclo*<br />

rem , & viftum . Et quidem vi6tor<br />

fortaiie fuis humeris adverfarium in-<br />

terfectum imponit , idque vel ut (pe«<br />

c^atores de vidoria certos faciat ,<br />

vel ut cadaver ex arena fubducat ,<br />

ne impedimento fit gladiatoribus aliis in eodem<br />

certamine fucceffuris . Plura gladiatorum genera<br />

numerantur a Jufto Lipfio Saturnal. (erm. l.^.cap.^,<br />

Secutores , Retiarii Threces , five Thraces, Myrmillones<br />

, Hoplomachi , Samnites , Efledarii , An*<br />

dabatee , Dimachasri , Laquearii . Pumiliones quandoque<br />

feminieque iplx ad hujufinodi certamina admifcebant<br />

(efe , de quibus Stat. in Silvis<br />

Ws audax fiihit ordo pumiloniim ,<br />

Qiios natura brevi Jlatu peraBo<br />

Nodofum femel in globum ligavit .<br />

Kdunt vulnera^ conferuntque dextras]<br />

Et mortemjibi qua manu minetur,<br />

Ridet Mars pater , & cruenta virtus<br />

Cejfurceque vagis grues rapinis .<br />

Foeminae quoque , de quibus Svet. in domit. & idem<br />

Papinius<br />

Hos inter fremitus , novofque lufus<br />

Stat fexus rudis , infciufque ferri ^<br />

Et pugnas capit improbus viriles .<br />

Credas ad Tanaim , ferumque Vhajim<br />

Thermodontiacas calere turmas<br />

Gla-


<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>. 55<br />

GladiatxDres noftros holce Secutores efle puto.<br />

Eos enim Liplius ex Prudentio, & Dione gladio ,<br />

clypeo, & galero inftruftos , & armatosfuiife con-<br />

jicit, & eo habitu in icone incila Secutorem curn<br />

Retiario digladiantem defcribit . Secutores qui<br />

pertinebant ad Romanorum militiam , longe alii a<br />

Secutoribus gladiatoribus erant. De his polh'emis<br />

Tergeftina h^c aiFertur Infcriptio apud Gruter.<br />

pag.cccxxxiii.<br />

CONSTANTIVS. MVNERARIVS. GLADIA<br />

TORIBVS . SVIS . PROPTER . FAVOREM . MV<br />

NERIS .MVNVS .SEPVLCHRVM. DEDIT<br />

DECORATO . RETIARIO . CLVI .PEREMIT.<br />

CAER VLEVM . ET . PER EMPTVS . DE Cl<br />

DIT . AM BOS . EXTINCXIT . RVDIS VTRO<br />

SCLVE.PROTEGIT.ROGVS<br />

DECORATVS . SECVTOR . PVGNAR. VIII I.<br />

lic<br />

VALERAE . VXSORI . DOLORE PRIVVM RELIQJTIT.<br />

Secutor , inquit Ifidorus , eft ab infequendo<br />

Retiarium di6tus . Non tamen omnino hoc etymon<br />

Lipfius probat . De Secutoribus mentionem facit<br />

etiam Cic. lib.vii. ad Attic. Certaminis initio , in-<br />

quit Scaliger, & ex eo Jo.Rofin. Antiq.Rom.hb.5.<br />

C2ip.2^. , pojlquam inter fc rudibusbatuijjent Jerronuii<br />

transfigebant, Voti. lib.i.c.35. vellem tamen<br />

idoneo teftimonio aliquo nuditatem hanc con-<br />

firmaret . Ea certe in imaginibus Lipfianis non ap-<br />

paret . Apparet quidem in hilce noftrkgladiatoribus,<br />

S^iniUis, quifunt inPorticuinterioriFarneliana, ^<br />

in eo , qui fupra omnem artem elaboratus eit , ^ jam<br />

fic


$6 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

jam animam exhalaturus in ' Mufeo<br />

Capitolino fpe-<br />

datur . Sed hoc non argumentum ctt , Gladiatores<br />

omnino nudosdepugnaviile . Nudosetiam in nummis<br />

, & ftatuis videmus G^fares , Antinoos , & alios;<br />

& tamen veriiimile non eft , illos aut tam parum<br />

verecundos , aut tam patientes frigoris fuifte , ut<br />

detraftis plane veftibus in publico efle vellent . Ad<br />

fuum igitur arbitrium , libidinemque fimulacra ar-<br />

tihces eo modo effinxille credo , ut peritiam in<br />

conformandis corporis humani partibus oftentarent.<br />

Hanc ipfam gemmam profert LeonardusAu-<br />

guftinus , Gem. Antic. tigur. part.i. Tab.99. , ubi<br />

hac eadem interpretatione illam explicac , eamque<br />

caufam eftedocet, quamobrem clypeum, gladiumque<br />

retineat, fentendamque f uam andqui bcholiaftx<br />

in Satyram tertiam Juvenalis teftimonio , &<br />

auctoritate confirmat.<br />

T A B U L A XXV.<br />

CENTAURUS.<br />

N hoc Centauro confideremus licet<br />

plura: Ciftas, Pedum Coronam, Nebrida<br />

, atque Corrigiam . Ha:c omnia<br />

cohaerent optime , fi Chironem hunc<br />

efte ftatuamus , cui Thetis Achillern<br />

hlium educandum , atque inftituendum<br />

tradiderit . Illum Chiron Leonum medullls<br />

aluifte fertur, herbarumque vim, atque ufum , fi-<br />

dibufque canendi artem edocuille . Quid igicur pro-<br />

hibct,<br />

(i) Q-iod Miifeum dotilfmis exphn:itionibus illujlravit V.Cl.^o: Bottari ad S. Maria<br />

trans Tiberim Can. & ab intimis Saccltis SS. D. 7^.


MUSEUM OdESCALCHUM. 57<br />

hibct, quominus credamus Chironem (e ad Pelei,<br />

Thetidifque nuptias , qui Achillis parentes futuri<br />

erant eo habitu, quo hic exprimitur , contuliiib ?<br />

Eo igitur migrare feftinans florearum , frondearumque<br />

coronarum copiam ex amGenifTimis Theflalix<br />

jugis , ac viridariis proficifcens in ciftis defert , ut<br />

fponfum , {ponfamque illis muneret , quemadmo^<br />

dum illum feftive verflbus hifce CatuUus defcribit.<br />

De nupt. Pelei, & Thetidis v.278.<br />

Vrinceps e vertice Velii<br />

Advenit Chiron portans Sjlvejiria dona.<br />

'Nam quofciimqueferimt cdmpi , quos Thef<br />

fala magnis<br />

Montihus ora creat ,<br />

quos propter Jlumi-<br />

nis undas<br />

Aura paritjlores tepidi fcecunda Favoni^<br />

Hos indiJiinBis plexas tulit ille corollas .<br />

Ex his autem rufticano plane more fibi unam<br />

impofuit . Pedum quoque , five baculus incurvus<br />

pattorum Centauris , utpote agreftibus (emihomi-<br />

nibus , convenit ; ficuti etiam Nebris , qux pafto-<br />

ritium tegumenti genus eft . Ea certe amidum , pedoque<br />

etiam armatum videmus unum ex duobus<br />

celeberrimis Centauris ex ^gyptio marmore lcul-<br />

ptis , qui in ^dibus IlluftrilTimi Praefulis Alexandri<br />

Furietd vifuntur , quofque ille menfe Decembri<br />

ann.1736. in Hadriance Villae ruinis invenit. Corri-<br />

gia vel ad Nebrida ftriftius humeris alligandam ufui<br />

elie poteft , vel fignificare , Centauros Bacchi cur-<br />

ru fubjungi aliquando fblitos , ut eft apud Nonn. in<br />

Dionyf ; & quemadmodum apparent in Cameo<br />

apud Caufeum Muf Rom. p.i. fed.z. Tab.44. nec<br />

uon in alio longe majori , quem profert Senaror<br />

JomAl P bo^a-


58 MlTSEUM OdESCAICHUM.<br />

Bonarota Oifervazioni Iftoriche &c. pag.427. In eo<br />

enim Achate iniculptus elt elegantidime Bacchi<br />

triumphus , five pompa ; ejufgue currus duobus<br />

Centauris m^ribus, duabufque fiminis junctuselK<br />

C^terum notae funt Poetarum fabuk de Chirone<br />

& quo-<br />

vulnerato fagitta Hydriae vcneno imbuta ,<br />

niodo in c^lum translatus , & Sagittarius didus ,<br />

inter Zodiaci flgna duodccim locum obtineat .<br />

Acheus tamen , & Erafiflratus negant Chironeni<br />

ex eo vulnere periiile ^ fed herba quadam adhibi-<br />

ta fe fanaviffe contendunt , qux deinde Centaurea,<br />

vel Centaureum fuillet exejusnomine nuncupata,<br />

de qua Virg. lib.4, Georg.<br />

Cecropiiimqiic thymiim ,<br />

Centaiirea ,<br />

13 graveokntia<br />

Et Lafl:. I2,<br />

At contra tetra aljynthi natiira ^ fericjuo<br />

Centaiiri fcedo pertorquent orafapore.<br />

Satis de fabulis : nunc ad hifioriam . Pakphatus<br />

fcriptor andquus patria Parius , vel , ut alii malunt<br />

, Priaenasus , tefle Suida , Artaxeriis tempore<br />

natus , qui


MuSEUM <strong>Odescalchum</strong>, ^ 59<br />

mnlicres eorum raperent . Qucg res prceluit occajioncm<br />

fabulce quod Centauri dicantur , , quod<br />

fcmicqui quodjilii Ixionis , , quod ah co mijfi^ &<br />

donati , quod cx nubibus ; nam Ncphcle ejl nubes<br />

Servius rem paulo aliter narrat m 3. Georg. jQ///-<br />

dani Tbcffalus Rcx hobus cejiro exagitatis Satclli-<br />

eO"<br />

tcsfuos adcosrevocandos ire cum jijjijfct , illiquc<br />

curfu nonfufficcrent , & afccnderunt equos ,<br />

rum vclocitate hovcs fequuti ^ eos ftimulis adtetla<br />

rcvocarunt. Scd hi viji, aut ciim ircntvelociter<br />

aut eorum equi cum circaJiumcnVcneon potarcnt<br />

capitibus inclinatis , lociim fabulce dcderunt , ut^<br />

crederentur . Diaique funt Ccntauri<br />

Ccntauri effe<br />

ftVo' Toy Kgmii' Toi) TOvyVoys . Plinius demque lib,/. Frcenos,<br />

5 Jtr^ta equorum Vcletronius invenit, pngnare<br />

€x equo Thcjfali, qui Centauri appellatifunthalitantcs<br />

fccundum Pclium montem . Virg, etiam<br />

Georg. 1.3.<br />

Frccna Vclcthroni Lapithce , gjrofque dc"<br />

dcre<br />

Impojito dorfo , atque equitcm docucre fuh<br />

armis<br />

Infultare folo ,<br />

& grejfus glomcrare fu-<br />

perhos .<br />

De illorum natione Strabo I.19. Centauros ,<br />

five Hippocentauros vere tales inveniri poffe yi-<br />

detur negari in princip.Inft. de inutil. ftipulat. Cic.<br />

eft in eadem opinione Tufc.s. , & 1.2.denat.peor.<br />

Galen. de ufu partium . Dubitat Xenoph. I.4. ,Cyrop.<br />

6 Celfus 1. Si ita ftipulatus 97. ff de verb. oblig.<br />

& Plin. 1.7. Videndus Jo. Corrafus I.5. Mifcel. c.2.,<br />

& Covar. 1.4. refolut. caf i. Neque S. Hieronymi<br />

authoritate convinci poiiiimus , qui pofteaquam de<br />

S. Paulo


6o <strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

S. Paulo Eremicarum Principe dixerat : confpich<br />

hominem equo mixtum , cufus opinio Poetarum.<br />

Hippocentauro vocabulum indidit ; hxc addit paulo<br />

infra : Verum hcec utrum diabolus ad terrendum<br />

eum Jimulaverit , an , ut folet eremus monfirofo*<br />

rum animalium ferax ,<br />

ijtam quoque gignat be*<br />

fiiam^ incertum habemus,<br />

T A B U L A XXVL<br />

B I R E M I S .<br />

I latinuni eflet vocabulum , Navigium<br />

hoc dicendum potius eiretUniremis,<br />

ut griEce efl: 2"»^«^ cum unum dumta-<br />

xat remorum ordinem habeat . Biremis<br />

enim efl" vel navis major duobus<br />

remorum ordinibus afla, & ab Ery-<br />

threis primum inventa, ut fcribit PIiniusl.7. c.57.<br />

vel navicula duos tantum remos habens, qualisvi-<br />

detur elie illa Horatii I.3. od.29.<br />

Tunc nie biremis prcejidio fcaphce<br />

jJuraferet.<br />

Naves aliquas fuiile inftruftas pluribus remorum<br />

ordinibus unis (uper alios difpolitis , inficiari<br />

poteft nemo . Perfpicuum hoc eft in duobus navigiis<br />

extantibus in Columna Trajana , delineatis , &<br />

incifis a Petro SanfteBartoli , quarumnavium formam<br />

, & asdificationis modum mirifice illuilravit<br />

eruditiffimus Pra^ful Raphael Fabrettus in luo Con><br />

mentario de Columna Trajana cap.^.pag.i^^. ubi<br />

etiam atiert numifhia Gordiani Pii magni moduli<br />

in cujus averfa parte navis apparet cum duplici<br />

remo-


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 6i<br />

remorum ordine uno fuper alium difpofito , ut an-<br />

tea diximus . De nummo hoc dilierit etiam clariirimus<br />

Bonarota Offervazioni Iftoriche &c. xiv. in Gordiano<br />

pag.287. habent hanc Epigraphen TrajeSus<br />

Augiijii, Unufquifque illum videre poteft apud Jacobum<br />

Bieum Antuerpianum in opere^quod infcribitur,<br />

Numiffnata hnperatorum &c, , qui liber cum An-<br />

tonii Auguftini dialogis conjungi (blet . hiter Biei<br />

numifinata eft etiam aliud Antonini Elagabali cum<br />

alia Biremi plane fimili , ubi legitur Felicitas Temp.<br />

In Kirkeriano habemus vas grandiufculum inftar<br />

cylindri ex lamina aerea , cujus diagramma profert<br />

Francifcus Ficoronus in fua Hiftoria deirAntico<br />

Labico . In eo autem vafe graphio delineatus eft<br />

Argonautarum in Bebryciam adventus , nec non<br />

PoUucis pugna cum Amyco Brebyciorum Rege .<br />

In ipfa navi , ex qua Argonautae excenfionem faciunt,<br />

afpicitur duplex foraminum ordo, qui cum<br />

duplici eo, de quodiximus, remorum ordine pla-<br />

eflet omnia perfequi dicen-<br />

ne congruat . Longum<br />

do velle , qux de Navigiis , & Biremibus Lazarus<br />

Bayfius , Gregorius Gyraldus , & Leonardus Schefler<br />

de milit. Nav. , & alii viri dodiffimi tradiderunt .<br />

Verum illud adnotare placet , hujufmodi remorum<br />

ordines diditatos etiam verfus a veteribus<br />

fuifle , praefertim a Virg. lib.s.-^neid. v.119.<br />

Triplici puhes^ qiiam dardana verfu<br />

hnpellunt .<br />

Quod magis , magifque explicarl videtur fequenti<br />

hemiftichio<br />

Terno confurgunt ordine remi.<br />

Videtur hic Virgilius triremem defcribere , tametfi<br />

triremes Trojani Belli tempore nondum effent in-<br />

TojnAl Q_ ventae


62 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

ventx, ied multis pofl fecuJis earum author, tefle<br />

Thucidide , Aminocles Corinthius fuerit . Vide Plin<br />

1.7. cap.56. Verum Poeds avaK^ono-^w facile condonan-<br />

di funt. Sed (1 verfus hoc loco idem , atque ordi-<br />

nes remorum funt , fequitur , tot aliquando in na-<br />

vibus fuille verfus , ut epigramma bene longum ,<br />

immo juftum prope poemation conficerent . Grx-<br />

colatina certe vocabula illa Hexeres , Hepteres fextum,<br />

& feptimum ordinem remorum pra^feferunt<br />

Titus Livius in dec.4. ufque ad fexdecim ordines<br />

nuraerat . Quin^ inquif, eo regiam iinam navcm<br />

inhahilis propc magnitudinis qiiam xvi. vcrfus rC"<br />

morum agcbant . PolJux xv. verfuum PtoJem^inaves<br />

ceJebrat . Sed quid fexdecim , & quindecim<br />

dico ? Quadraginta quoque ordinum navem cedifi*<br />

candam primum curafle PtoJem^um Phiiopatorem<br />

narrat PJutarcbus in Demetrio in Jongitudinem<br />

quidem produdam ad cubitos ducentosoftoginta,<br />

aJcitudine autem ad fummitatem ufqae navis duo-<br />

dequinquaginta cubitorum , Ea vero i?Tfa>to!/Wf«5 a Grae-<br />

cis difta eft: cujus Jongiorem defcripdonem feci^le<br />

videtur Ath^neus in quinto Dipnofophifte , quem<br />

locum integrum Bayfius recitat . H^ec ex CaroJo<br />

.,...,.„„.„,...,. I<br />

excerpto<br />

IJIud hic dignum eft quod fciatur , in rei capitaJis<br />

reos Triremium fuppJicium etiam apud<br />

antiquos Romanos conftitui ibJitum fuiiie . Contirmat<br />

hoc VaJerii Maximi locus Jib.^.cap.id. Cum<br />

quidam i inquit, clarijfimcc ^ ac fanBiffi??ice SorO'*<br />

ris ejus ( Augufh ) OHavicc utero fc gcnitwri^<br />

fingcrc auderct i proptcr fummam autcm imhccil^<br />

litatcm corporis , ab co p cui datus crat , pcrindc<br />

g . atquc


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>, 6^3<br />

atqiie ipjius jilium retento , fubjeHo in locwrut<br />

fuum proprio Jilio diceret imperio AugUjli<br />

remo publicce triremis affixus eji,<br />

TABULA XXVIL<br />

B I G A<br />

Igarum inventionem Phrygibus adfcri^<br />

bit Plinius 1./. cap.56. Cyrifteni Sxcyonio<br />

S. Ifidorus 17. 35. Erant autem<br />

currus duobus equis ve6li , di-<br />

ftieque funt a bis , &LJugum , quafi<br />

bijugae , quod duo equi ad jugum vin^<br />

cti funt , vel a bis , & ago , quafi biagce , quod a.<br />

duobus equis agantur. Apud veteres Biga, Triga^<br />

Sejuges item equi, fep<br />

& Quadriga inveniuntur ,<br />

temquCjac decemjugis aliquando aurigatum fuiJe<br />

Neronem refert Svetonius in Nerone cap.24., ubi<br />

^it ; Aurigavit quoque plurifariam , Memorantur<br />

a Varrone in Seranio Bigae cornutae joculatorie ,<br />

nihilque aliud funt , quam duo boves aratores j<br />

quos ad aratrum Triptolemus junxerat .<br />

Vid. Tur-<br />

net. Adverf. I.15. cap.4. Ex bigis olim Heroas decertafle<br />

planum fit primo ex Iliad.14. ubiHomeru^<br />

Menelai bigam defcribit; deinde ex Virg. I,i2,<br />

It bigis Turnus in altis<br />

Bina majiu lato crifpans hajlilia ferro,<br />

A Trojanis , & Graecis Biga etiam ad Roma*<br />

nos pervenit, cujus maximus in ludis Circienfibus<br />

ufus . Hanc autem , quam in Corneola noftra in^<br />

fculptam cernimus , Bigam viclricem ex auriganti?<br />

vicloriote figno efle conjicimus .<br />

Vicloriam autem<br />

... obti''


64<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

obtinebant Bigx illie , quae pofl feptem fpatia prio-<br />

res ad metam pervenident . Indicat clare hoc Senec^<br />

locus epift.30. Manifejiior notari fokt agi-<br />

tatoriim lcetitia , ciim feptimo fpatio pahncs appro-<br />

pinqiiant\ necnon Propertii 1.2. eleg.25. v.23.<br />

An qiiifqiiam in mediis perfolvit vota^<br />

'<br />

procellis,<br />

Cum fcepe in portu fraBa carina na*<br />

• '<br />

'<br />

tetl<br />

Aut prius infeBo depofcit prcemia curfu ,<br />

Septima quam metam triverit arte^<br />

rotal<br />

Nos in Kirkeriano urnam habemus marmo*<br />

ream , in cujus anteriori facie una cum Circi parte<br />

infculptas funt aurigae tres , fupra quas alati genii<br />

auriga^ munus obeunt. Quid autem hujufmodi Bigarum<br />

curfu fignificare antiquitas vellet, declarat<br />

Servius . Initio , inquit , propter equorum inopiam<br />

legimus vetcres in agitandis Circienfium ludicris<br />

diverjis ufos ejfe animalibus , pojiea equis tantum ,<br />

qui curribus adjunBi curjltabant . Kx quibus pri^<br />

mum locum obtinebant Bigce . Hcs currentes lu-^<br />

nam i?nitari putabantur , quce gemino curfu cum<br />

die<br />

fole contendit sjtve quod notle videatur , ^<br />

ideoque & bigis alterum equum nigrum , alterum<br />

candidum jungebant , qui noBem , &<br />

fentarent<br />

diem repr^-<br />

. Celeberrima efl: Infcriptio apud Gru-<br />

therum pag.656. de puero , qui Circenfium Bigarum<br />

curfli deleflari mirifice vifus fuerat , cujus<br />

imagini in curru extantis , palmamque prieferentis<br />

ad/criptum efl diftichum hoc, cujus primus verfiis<br />

pede uno mutilatus claudicat.<br />

FLO«


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>* 6$<br />

FLORVS . EGO . HIC . lACEO<br />

BIGARIVS . INFANS . C^VI . CITO<br />

DVM . CVPIO . CVRRVS . CITO<br />

DECIDI . AD . VMBRAS<br />

lANVARIVS . ALVMNO . DVLCISS.<br />

Ciefaribus regnantibus Biga honoris fignum<br />

cfTe c^pit ; iis praelertim , qui largiendo , & profundendo<br />

pecuniam populum demeruilFent . Argumento<br />

eft alia Grutheri infcriptio pag.440. , quae<br />

extare dicitur fub Praenefte in via publica , qua Albam<br />

itur , in bafi<br />

A. MVNIO . A. F.<br />

MIN. EVARISTO<br />

SPL. EQ^R. PAT. COL.<br />

OMNIBVS . HONOR<br />

NITIDE . F VNCTO .<br />

OB<br />

INSIGNEM . EIVS . EDITIONEM<br />

MVNERIS . BIDVI . POPVLO<br />

POSTVLANTI BIGAM<br />

PLACVIT EQVEST. STATVA<br />

DECRETO . ORDINIS EVM<br />

ORNARI<br />

L. D. D. D.<br />

Aliam afFert P. Vulpius in veteri Latio Profano<br />

Tom.x. cap.ix. Addenda hic ea funt , qux de<br />

Pr^toribus ftribit Plinius lib.^S- cap.5. Non vctus<br />

ligarum cekbratio fuit in iis , qui Vr^tura furh<br />

Bi curru vcSi cjfcnt pcr Circum •<br />

TomJl R ^^^


66 MysEUM <strong>Odescalchum</strong>^.<br />

T A B U L A XXVIIL<br />

CLU A D R I G A.<br />

Ellius lib.19, cap.8. quadrigam nume-<br />

ro iingulari reperiri docet , profertque<br />

exemplum ex Varrone in lib. Sa-<br />

tyr. , quod tamen rariflimum efle ,<br />

ait. Plerumque numero multitudinis<br />

quadrigas dixerunt . Quadrigarum<br />

autem nomine aliquando, fed rarius, intelliguntur<br />

equi , qui quadrigas agunt ; ut apud Colum.<br />

1. 2' cap. 5. Plerumque intelligitur currus quatuor<br />

equis junftus , quali quadriugx ab equorum numero,<br />

& a jugo. Cic.l.3. de Nat.Deor. Minervam<br />

quadrigarum inventricem facit . Plin. I.7. cap.56.<br />

eas Erichthonium Athenarum Regem invenifle ,<br />

mavult; & ante ipfum Virg. 1.3. Georg.v.113.<br />

Vrimiis Erichthonus ciirriis , &<br />

aufus<br />

Jungere equos<br />

quatuor<br />

Vixit autem Erichthonius Moyfis clrciter tem-<br />

^<br />

poribus , vel paulo poft ; fuit enim Danao icqualis,<br />

cujus cetas incidit in Jofuas initia. Quamquam<br />

Eufebius in Chronic. quadrigarum authorem non<br />

omnino Erichthonium efle cenfet ; fed , Erichtho-<br />

ntus , mquit , prifuus quadrigas junxit in Gr^cia ;<br />

erat quippe ad alias nationes .<br />

Vidoria ftans in curru aurigae partes agit . At<br />

enim fine alis ? Viaoria alata plerumque pin^itur<br />

Ovid.2.Trift.<br />

^ ^ V a<br />

Sic


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. ^<br />

6/<br />

Sic ajfueta fuis femper viBoria pennis<br />

Nunc quoque te prcejlet notaque Jigna<br />

petat<br />

Aufoniumque Ducem folitis circumvolet<br />

alis<br />

Vonat & in nitida laurea ferta coma l<br />

Cur autem alata ? Latin. Pacat. in Panegyr.<br />

KeSe profeko germana illa pitlorum poetarujn"<br />

,<br />

que commenta ViBoriamfinxere pennatam, quod<br />

hominum cum Fortuna euntium non curfus ejl ,<br />

igitur hic non alata l rationem<br />

fed volatus . Cur<br />

reddo ex Thom. Dempftero Paralip. ad cap.10.L2.<br />

Antiquit. Rom. Jo: Rofin. , ubi dicit Vidorix alas<br />

primum additas a Patre Bubali , & Athenidis . Quamquam<br />

(iint inter antiquos Scriptores , qui ad Pergamenium<br />

Caryftium hoc referant , aliique , qui<br />

ad Aglaophontem pidorem , ut fentit Ariftophanis<br />

Scholiaftes ad hiEC:<br />

Statiin ViBoria volavit aureis alis .<br />

C^terum quadrigarum ufus maximus erat in<br />

ludis cum apud Gr^cos , tum apud Romanos ; m<br />

ludis inquam Olympicis , Pythiis , lilhmiis , Ne-<br />

mceis , & Circenhbus . Quamquam<br />

quadrigas anti-<br />

quitus edam in bellis , & praeliis adhibitas , in quibus<br />

ftantes pugnabant perfpicuum efl: Homerum<br />

,<br />

legentibus lliad. e v. 1 87. Triumphantes autem quadrigis<br />

vedos in veterum nummis , & anaglyphis ,<br />

immo fuper ipfis arcubus triumphalibus certantes<br />

ut in Augufti Claudii , & Neronis numifmatis pat<br />

,<br />

fim videas . In fummo etiam faitigio Templi Jovis<br />

Capitolini impofitx funt primum quadriga: fiailes<br />

Varroni , Plinio , & Plutarcho memoratx, quas m<br />

forna-


68 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

fornace dum coquerentur excreviile non fine mi-<br />

raculo , & magna vicinorum invidia iidem tradide-<br />

•runt ; quibus tictilibus ex ^re inauratx poftea fiic^<br />

ceilerunt . Hxc recito ex cap.r^. Commentarli de<br />

Capitolio Rom. Jufti Rycqui, & ex cap.6.1ib.2. de<br />

Urbe Roma Alexandri Donati.<br />

Prasterea quadrigarum fupplicii mentioneiTL,<br />

facit Jo: Calvinus in Lexico Juridico . Eo affedus<br />

olim efl Metius SufFedus Albanorum didator , qui<br />

regnante TuUo , quod ex pn^fcripto foederis ad<br />

belli fbcietatem contra Fidenates vocatus, eundbus<br />

jn hoflem Romanis fuos pra^lio eduxerat , juilii<br />

ipfius Regis TuUi duabus admotis quadrigis di-<br />

fcerptus efl.<br />

T A B U L A XXIX.<br />

L E O.<br />

Uandoqiiidem myflerii aliquid plerumque<br />

habebant edara ferarum imagines<br />

in gemmis infculptiE, comprehendam<br />

brevi , quae de Leonis Hiero-<br />

glyphicis a nonnuUis Scriptoribus di-<br />

tid. funt. Leonem effe Symbolum ro-<br />

boris , ac fordtudinis indicare videtur Cic. de offi<br />

1.1. , ubi dicit ; vim non fecus efle Leoni peculiarem,<br />

quam vulpeculas fraudem . Eamque ob caufam,<br />

ut narrat Paufanias in Eliacis, inAgamemnonis<br />

Clypeo Leonis imago fculpta erat , fcutumque<br />

ilLd perdiu in Olympias templo pependit ,<br />

ptione hac adjeda<br />

infcri-<br />

HT@-


MuSEUM OdESCALCHUM. 69<br />

Terror hic ejl hominum , quique hunc ge^<br />

rit eji Aga?nemnon,<br />

QuamquaiTi Homerus lliad.12. Gorgona Agamemnonis<br />

Clypeo, non Leonem apponit. Sed<br />

ViBoribus atque Voetis<br />

QiiidVibct audendi femperfuit cequa potejias<br />

Pompejus quoque in annulo Leonem habebat , fed<br />

enfifcrum, five Macherophorum, ut narrat Plutar-<br />

chus in Vita, & Plinius lib.25.<br />

^.gyptii, ut efl: apud Plutarchum, Leonis fi^<br />

gnum in Zodiaco , & in ea caeli parte collocavere<br />

qua maxime annuo curfu Sol valido fervet calo-<br />

re , locumque illum domicilium Solis appellavere<br />

quia id animal ex natura Solis videtur lubfiantiam<br />

deducere . Primumque impetu , & calore prasftat animalibus<br />

, uti pr^flat Sol fideribus : validufque eftLeo<br />

peclore , & priore corporis parte , at degenerat<br />

pofterioribus membris : ^que Solis vis prima par-<br />

te diei ad meridiem increfcit , vel prima parte an-<br />

ni a vere in aeftatem : mox elanguefcens deduci-<br />

tur vel ad occafum qui diei , vel ad hyemem ,<br />

quee anni pars videtur efle inferior. Idemque ocu-<br />

lis patentibus , atque igneis cernitur fem^per , ut Sol<br />

patenti, igneoque oculo terram confpeclu perpetuo<br />

atque infatigabili cernit . Uxc ex Macrob. lib. i.<br />

Satur.cap.21. HorusApollo I.i.n.21. (fitamenejus<br />

Hieroglyphicorum germanum eft opus , quandoquidem<br />

illudSuidas inter alia ejus opera nonrecenfet)<br />

docet Leonis fymbolo Nili afcenfum , & exundationem<br />

exprimi , quia cum Sol Leonis fignum ingre-<br />

ditur, Nili aqux tunc maximac >^gyptum opplent,<br />

atque obruunt.<br />

TomAL S TA-


yo<br />

Wi<br />

^nf m<br />

mkm<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

T A B U L A XXX.<br />

AMULETUM.<br />

Ffigiem huic noftras valde fimilem ga-<br />

leatam , clypeatam , haftatamquo ,<br />

duabus tamen haftis reperio in nummo<br />

Familiae Valerise . Eam Fulvius Urfinus<br />

Sirenis e(Ie putat , & ad Familiam<br />

Afciculam pertinere , quam a Va«<br />

leria gente fuiiFe oriundam demonftrat ; ideoque<br />

in eo nummo a L. Valerio Sirenem exprefTam , ut<br />

lignificaretur Afciculos Acidis fluvii, atque ejus in<br />

Sicilia regionis , quas Sirenes tenuerunt , accolas<br />

aliquando fuifle , indeque profectos Sabinum agrum<br />

primo tenuifle , deinde Civitatem Romanam ade-<br />

ptos eflb . Michael Angelus Caufeus in opere Gem-'<br />

me anticbe jigiirate p.2,num,i^Oj afJert imaginem<br />

in Corneola noftra^ non valde diftimilem , quam<br />

appellat Chimeram. In Mufeo vero Romano Tom. i.<br />

lect.i.Tab.46. habet hanc ipfam fbrtaae noitram,<br />

& fupra infcriptum eft Amuletiim . Supra vero hanc<br />

Odelcalcham ego Siren infcriptum reperi . Placet<br />

mihi Caufei dodiffimi interpretatio , quae in utroque<br />

opere eft hujufmodi . Minerv^ caput illud galeatum<br />

effe cenfet , & Noduae corpori impofitum<br />

Noduam ideo Minervae dicatam eile docet , quia<br />

fapientia etiam in tenebris lucet . Galeatam vero<br />

Minervam ipfam , quia fapientiac , cujus Dea ipfa<br />

eft , culmen fub afpciSlum non cadit . Hafta fapien-<br />

tis fortitudinem indicat , Pharetra , & Sagittas elo»<br />

quentiam; nam fapientia verbo percutit , & in animos


MuSEUM OdESCALCHUM. JTl<br />

mos penetrat . Olea vero pacis tempore ftudia li*<br />

beralium artium florere lignificat ; Gorgon vim pe-<br />

ricula propulfandi . Columna , confiantia fapientiam<br />

acquiri . Vas Golumnas impofitum , praemia , quibus<br />

viri fapientes , & litterarum amatores donantur ;<br />

qux quidem omnia laudatus Caufeus , idoneis ve»<br />

terum Scriptorum tefiimoniis confirmat.<br />

T A B U L A XXXL<br />

AMULETUM.<br />

Unt in hoc Amuleto ferpentes duo ,<br />

Mulier , fupra quam Luna falcata ;<br />

duo item juvenes equitantes , pone<br />

quorum alterum ad Ixvam eft raulier<br />

alia , pone alterum ad dextram vir<br />

alius unius ex ferpentibus ,<br />

quas di-<br />

ximus , caudam manu dextera comprehendens ;<br />

corpora denique duo humi prona jacentia . De<br />

Serpentis fymBolo fipius , & plura diflerit P. Atha-<br />

nafius Kirkerius, in eo praefertim libro, qui infcri-<br />

ptus efl : Qbelifci JEgyptiaci niiper inter Ifcei Romani<br />

rudera effoffi interpretatio Hieroglyphica ;<br />

ubi Hieroglyphic.5.pag.35. ex Eufebii Praeparatione<br />

Evangelica oftendit , per ferpentis figuram fignificatam<br />

efie ab ^Sgyptiis divinam naturam , &<br />

immortalitatem . Prasterea augurium felix per ferpentem<br />

a Poetis portendi exploratum eft ex Virg.<br />

1.5. & alibi . Confirmat idipfum Cic. lib.i. de di-<br />

vinat. Cum Kofcius ^ inquiens, in ciinalulis effet^<br />

educareturque in Selonio , qui efl campus agri<br />

hanuvini , noBu lumine appofito experreBa nu'<br />

trix


72<br />

JVIuseum<strong>Odescalchum</strong>.<br />

trix anmadvertit puerum dormientem circum^<br />

,<br />

plicatum ferpentis amplexu , quo afpeBu exterrita<br />

clamorem fujtulit . Pater autem Kofcii ad Arufpices<br />

retulit ; qui refponderunt , nihil illo puero<br />

clarius, nihil nohilius fore .<br />

Vraxiteles ccelavit argento , S<br />

Atque hanc fpeciem<br />

Archias expre^it<br />

verftbus . Juvenes in eqiiis fedentes , iidemque ha^<br />

ftati , pileoque phrygio pileati Diofcuri profedo<br />

funt , hve Caftor , & Pollux inter fidera relati , quod<br />

ipfumftellce eorum capitibus imminentes declarant.<br />

Mulier, fupra quam Luna videtur falcata , Ifis eft,<br />

qui una cum Eufebio Ifidem eamdem elie tradit,<br />

ac Lunam . Luna autem eadem eft , ac Diana , te-<br />

fte Diodoro Siculo lib.4. Reae igitur divinitatis ,<br />

immortalitatifque fymbolum & Ifidi , & Diofcuris<br />

accommodatur, quos ftulta antiquitas Diis immor^<br />

talibus annumeravit . In duobus corporibus humi<br />

pronis plufculum negotii eft. P. Felicianus Buffi 111<br />

MM. SS. putat efte ipforum Diofcurorum imagines<br />

\ per quas alterna mortalitas , & immortalitas<br />

eorumdem figniiicetur . Poteft aliquis opinari ea<br />

de caufa fuifte in hoc lapide caeruleo incifas , ad<br />

excitandam fpem viaoriae ipforum ope reportand^,<br />

memoriamque jam reportata^; cujufmodi illa fuit cum<br />

Aulo Pofthumo Didatore anno Urb. Cond. cclvii.<br />

in bello Latino mirabiliter apparentes hoftes cominus<br />

ferierunt , & in fugam converterunt quod<br />

,^<br />

raemoriiE prodiderunt Dionyf 1.6. , & T. Liv. 1.2.<br />

Sed quid h^c dicit aliquis cum >^gyptiorum Ido-<br />

quo-<br />

lis , & lymbolis ? Bafilidianorum fuperftitio ,^<br />

rum fme dubio hoc eft Amuletum quid mirum<br />

,<br />

fi facra profanis mifcens , Romanas res quoque<br />

cum ^gyptiorum fabulis permilcuerit l Vir & mu-


MUSEDM OdESCALCHUM. ^<br />

Jl<br />

lier in extreinis Geinmae lateribus flantes indicant<br />

fortaife Regionis populum , qui ea numina vene-<br />

retur: & niulier quidem, tamquam una ex Sacer-<br />

dotibus Ifidis lilendum de more in iacris illorum<br />

fieri jubet . Tota ha^c igitur figurarum congeries<br />

Geminorum fignum caelefte denotari videtur , quod<br />

Luna femel fingulis menfibus percurrit : quorfum<br />

autem idipfum ituld H^retici illi fecerint , declara-<br />

bant fortalie ipfis litterae illae (upra , & infra collocat^<br />

; (ed nobis certe non declarant . Sunt enim<br />

ita perturbatas , ut (entendam nobis , immo & vocabulum<br />

eflficiant nuUum . In linea inferiori paulum<br />

tranfpofitis , & immutatis iildem litteris videtur le-<br />

gi poliC : DIANAE .<br />

T A B U L A XXXIL<br />

A B R A X x^ S*<br />

Nter numina , quae magna apud ^gy-<br />

ptios religione colebantur , unum ,<br />

idemque pr^cipuum erat Sol quem<br />

,<br />

ipfi nomine Abraxas , ut S. Hieronymus<br />

teftatur , appellabant cap.2. in-»<br />

Amos . Ad hunc autem fignificandum<br />

Corpus huma^<br />

hac perridicula utebantur imagine .<br />

num defcribebant , cujus gallinaceum elfet caput .<br />

Etenim fi harum rerum peritiffimo P. Athanafio<br />

Kirkero credimus Oedip. ^gypt. Tom.2. part.2.<br />

clafi^ii. de Magia Hieroglyph. ?er Galli fackm^<br />

crijlamque folarisnuminis potefiatem denotahant.<br />

Pro cruribus , & pedibus in hac noftra eflRgie geminos<br />

dracones afpicimus , qui quotannis , ut ignorat<br />

TomAl T nemo,


^4<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

nemo , fe ipfbs quodammodo veteribus exuviis depofitis<br />

, renovant . Sol ipfe pariter annuum curfum<br />

ablblvens , ut ita dicam , fenefcit , pofteaque vivi,<br />

dior , ac validior renafcitur . Propterca , inquit Ma-<br />

crobius, Sat. lib.i.cap.20. ad ipfum Sokm fpecies<br />

draconis refertiir : quia Sol femper veliit a quadam<br />

imce deprejfionis fenetla in altitudinemfuam ,<br />

ut in robur revertitur juventutis . EJfe autem<br />

draconem inter prcecipua Solis argumenta etiam<br />

nominis JiBione monjlratur : quodjlt nuncupatus<br />

tLTto T? s^i^KUf^ idejlvidere, Nam ferunt bimc ferpen-<br />

tem acie acutijjima ,<br />

@* pervigili naturam hujus<br />

Jideris imitari . Ferula , (ive fcutica , quam dexte-<br />

ra manu tenet, defignantur radii ; quibus, ut loquuntur<br />

Poetae , montes , valles , agros , aliafque<br />

Orbis terrarum partes diverberat . Vide Grangaeum<br />

ad V.480. Satyr.6. Juven. In Clypeo agnofcunt ali-<br />

qui nubium denfitatem , quibus Sol faepius fe ipfum<br />

occukat , ac protegit . Qupd attinet ad litteras cir-<br />

cumpolitas , eae vero nihil aliud continent , nili Ba-<br />

filidis , & Bafilidianorum fuperfiitionem . Bqjilides<br />

genere Alexandrinus , condijcipulus Saturnini ,<br />

'Alenandrique auditor gloriahatur , fe Glauciam<br />

habirjje prceceptorem , interpretem ApoJtoliPetri ^<br />

ut elt fcriptum in lib.7. Stromat. Clem. Alexandri-<br />

ni . ProfcBus in /Egyptum ibz hcerefeos fuce venena<br />

fparjit , quam ad Simonis , Menandrique<br />

ineptias majoribus niigis commentus fuerat . In-<br />

genitum unumprincipium adjlruxit ^fivefummam<br />

quam barbaro vocabulo Abraxas no*<br />

virtutem ,<br />

minabant .<br />

S. Hieronymus Baftlides, inquit, omni-<br />

potentem Deum portentojo nomine appellat Abra-<br />

xas , &<br />

cumdem Jecundujn Grcecas litteras , S<br />

annui


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 75<br />

anniii ciirfus mimerum dicit in Solis circulo con-^<br />

tincri , quem Ktbnici fub eodem numero vocant<br />

Mithram , S Iberce ineptice in Balfamo , Barbe-^<br />

loque mirantur . S. etiam Augultinus : Bafilides<br />

trecentos fexaginta quinque ccelos ejfe dicebat ,<br />

quo dierum numero annus includitur . Unde etiam<br />

quaJifanBum nomen commendabat , quod ejl Abra-<br />

xas, Gujus nominis litterae fecundum Grgecam fupputationem<br />

eumdem numerum complent . Graeca<br />

lupputatio eft hujufinodi apud Martinum ab Eber^<br />

mayer<br />

A. T.<br />

£. 2«<br />

P. lOO.<br />

A. I.<br />

s. 6o.<br />

A. I.<br />

2.200.<br />

365-<br />

TertuUianus de Praefcriptionibus lucemaffert;<br />

iit aliquid de adjunftis litteris intelligamus . Ejus<br />

verba funt : Bajilides ejfe dicit fummum deum ,<br />

nomine Abraxam , a quo mentem creatam , quam<br />

Sapientia?n;<br />

Grceci ^o»" appellant . inde verbiim ; ex illo Provi'<br />

dentia ;<br />

ex ipjis<br />

ex Providentia Virtutem , &<br />

deinde Principatus , S Potejiates , S'<br />

Angelos faBos ; ab iflis Angelis trecentos fexaginta<br />

quinque ccelos infiitutos . Ad iflos Angelos<br />

fine dubio referuntur litter^e Graecae illx mixaha<br />

Michael . lAa . Jao aahnai Adonai . Sed quaenam fit<br />

reliquarum fententia non facile dignofci poteft .<br />

Gorrum-


•7$ MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

Corrumpebant enim verba & (entencias refblvendo,<br />

&(eparando omnes litteras, ut licpoiient unicuique<br />

illarum fingularem dare fententiam , ac ii-<br />

gniiicationem , aut componendo per tranlpolitio-<br />

nes , & commutationes , ut rede raonet Leonard.<br />

Augufl. p.2. num.34. Fibulam ex Achate {apphirino<br />

grandiufculam , & ad colligendam Clamydem<br />

circa humerum Kirkeriano Muieo dono deditSan-<br />

diffimus D. N. Benedictus XIV., ubi graeca h^c funt<br />

vocabula<br />

M I X A H A<br />

P A 4) A H A<br />

O T P I H A<br />

C A B A n<br />

A B P A C A S<br />

E N M A N O T<br />

H A<br />

Abraxas perfimile eft apud Martinum ab Eber-<br />

inayer, de quo : Creditiim eji , inquit , virtutem<br />

habere contra inimicos , gejiantemque reddere vi-<br />

doremi ad venena valere , &<br />

fanguinemfiringe-<br />

re , uti apud Camillum Leonardum legimus . Addam<br />

ego Ciceronis exclamadonem Iib.2.de divinat.<br />

O delirationem incrcdibikm !<br />

TA.


MuSEUM OdESCALCHUM. 77<br />

T A B U L A XXXIIL<br />

J U P P I T E R.<br />

Nter plura Quercuum genera maxime<br />

Jovi dicata erat illa , quce dicitur ^fcu-<br />

lus ; cujus frondibus Signi hujus ca-<br />

put pr^cindum alpicimus. Plin. I.12.<br />

cap.i. Arborum genera numinibiis<br />

fuis dicata perpctuo fervantur ,<br />

Jovi JEfculus , Apollini Laurus , Alinervce Olea ,<br />

Veneri Aijrthus , Herculi Populus , Protomen hanc<br />

habetetiam Caufeus MufTRom. Tom.i. feft.2. Tab.i.<br />

ubi docet Ariflotelem in lib. de Mund. Jovi haec<br />

cognomina tribuere . Hicefius ab ''''8't«5 fbpplex quia<br />

,<br />

precibus efl: placabile : & Milichius a /*«^'Ww meU<br />

litum reddo , verbis demulceo . Ob eamdem , quam<br />

dixi caufam Milichii nomine cum apud casteras<br />

Gra:cix Civitates , tum apud Athenienfes coleba-<br />

tur , in cujus celebritate extra Urbem in totius po.<br />

puli conventu vidimas non veras Athenienfes immolabant<br />

, fed commode , & pro tempore affimi-<br />

latas , & fidas , ut in i.Hift. Thucydides fcribit .<br />

Ert & apud Paufaniam in Corinth. Jovem Milichium<br />

, & Dianam Patroam nuUa fabrefados arte<br />

fuiife . Nam Milichius Juppiter Pyramide Diana<br />

,<br />

columna efKaa fuerat. Fuit & apud Argivos fimulacrum<br />

Jovis Milichii Polycleti Statuarii celeberrimi<br />

opus , ut idem Paufanias tradit qui , & alibi<br />

IViilichiiJovis Tempium commemorat , ubiThefeus<br />

amorte latronum Scinis , &aliorum a Phytali nepo-<br />

tibus luffratus , & expiatus fuit . Nomine Milichii<br />

TomAl V appel-<br />

ut


8<br />

MUSEUM OdESC ALCHirV.<br />

appellabantur Dii alii . Legimus enim , inquit<br />

Gyraldus Syntagmat. 2. ^/?^i Alyoneam \]rbem<br />

non prociil a NeupaBo Jitam , lucum , S aram<br />

fuijje G"^" ^«^f»/«ip ^ quibus notiurna facra fiebant ,<br />

£^ antequam Sol exoriretur , omnes facrificii car^<br />

nes abfumebantur . Velum, quo ejus caput conte-<br />

gitur , fignificat arcana Providentide eile nobis igno-<br />

ta , atque occulta . Ubi etiam illud adverto , Pietatem<br />

in nummis effe capite velato. Quare cumjup-<br />

piter hic fit Hicefius, atque placabilis , ejus pietatem<br />

, & clementiam erga homines fignificare vo-<br />

luit , qui fimulacrum illius velato capite effinxit<br />

Fulmen , quod efl: a finiftro ejus latere fignilicare<br />

poteft placabilitatem ipfam ; quandoquidem lcit<br />

eiiam , & paratus ell: fulmina deponere ; quamquam,<br />

ut ait Horatius lib.i. od.3.<br />

Neque<br />

Ver nofirum patimiir fcelus<br />

Iracunda Jovem ponere fulmina .<br />

Jovem Hicefium exhibet in lucerna fidili fedentem<br />

cum fulmine ad finiflrum brachium proje-<br />

clo , & quodammodo quiefcente Cl. D. Rudolphinus<br />

Venuti in fuis Colledaneis Antiq. Rom.Tab.36.<br />

Nolo hic oratione mea indida omnino abeat Jovis<br />

barba . Barba Jovis peculiarem quamdam habere<br />

videtur formam , ob cujus fimilitudinem Jovis barba<br />

appellata efl plantailla, qux apud PIiniuml.16.<br />

cap.8. efi in opere topiario tonfllis ,<br />

& in rotun-<br />

ditatefpijfa argcnteo folio , Hicfrutex^ inquit<br />

Harduinus, reSe a Dalecampio pingiturlib.2.Hii\.<br />

Plant. cap.35. pag.194. , i^ efi in Beterrenft agro<br />

frequens , ^ in Italia juxta Livornam ita prodente<br />

Anguill, Cur autem fuperiore parte nudus ,<br />

infe*


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 79<br />

inferiore veftitus effingeretur , hanc rationem red-<br />

dit Gyrald. Syntagm.2. de Diis gentium , bt indicat<br />

Cl. Bonarota Uilbrvazioni Htor. pag.69.Nuda<br />

vero, inquit , fuperiora , & aperta habere videbatur ,<br />

quoniam ipfum conlpicuum ellb exiftimabant in<br />

intelligentiis , quie dicuntur , & ca:leftibus mundi<br />

partibus , inferiores autem Jovis partes velatas , quia<br />

niinus apparere , nec plane videri putabant ab us<br />

fcilicet, qui cread funt in partibus mfenoribus . bi<br />

non placeret Jovem hunc appellare Hicelium , live<br />

placabilem , poHiimus appellare fulminantem , ut<br />

eft apud Horat. lib.2. od.<br />

Bec fulminanm magm ] ovis manus<br />

TABULA XXXIV.<br />

S E R A P I S.<br />

O C ipfum Serapidis Idolum in Kirkeriano<br />

anervamus , vel aliud plane<br />

llmile; aliudque itemhujufmodi pro-<br />

fert Michael Angelus Cauleus in luo<br />

.>-..»^-^».»^l Mufeo Romano lom.i.lea.^.Tab.^.<br />

Neque enim inufitatum, vel novum, plura ab artiticibus<br />

unius, ejufdemque fimulacri exempacon-<br />

flari . Serapidis nomen elle putat Huetius ab radi-<br />

ce ^'ya quod eft incendere ,<br />

; quia , ut littens<br />

mandavit Tacirus Hift. U- Serapism fomn.s Ptolem^o<br />

Lagida; oblatus , vifufque in cxlum igne<br />

_<br />

plurimo aftolli. Clemens Alexandnnus corrupted^<br />

Lm elie putat ab Ofirapis , quafi ab OdnJe 6c<br />

,<br />

Spi, utpoJ^ qui idem at^ueOfiris & ^pis fuerit.<br />

Varro ab Soros , & Aph , quah ab arca &^Deo<br />

,


So MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

Apide . Soros enim Graece arca eft . Confirmta<br />

Umponbus, inquiens,<br />

S. Aug. 1. 1 8. de Civit. Dei : Ws<br />

Rex Argivorum Apis navihus tranfvedus tn JE


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 8i<br />

^<br />

fames apud Alexandrinos fuiflet , vidum de fuis fa-<br />

cultatibus priebuiffe . Cultus hic Deus a pluribus<br />

exteris nationibus fuit . Et primum quidem in Pon-<br />

to, unde Ptolemaeus Lagides ejus effigiem a Sinor<br />

penfium Rege impetravit , eique Alexandriae templum<br />

conftruxit , quod Theophilus poftea Archiepifcopus<br />

, ut narrat Suidas , Theodolii magni tempore<br />

fuftulit . Templum aliud in Urbe Ganopo<br />

Strabo commemoratlib.17., ad cujus folemnia per.<br />

foffam ex Alexandria ingens turba defcenderet<br />

ita,ut die, acnofte plenx virorum, ac mulierum<br />

elient navicuk , leviter , & feftive frementium , atque<br />

faltantium . Veneratos efle Serapidem etiam<br />

Athenienfes , Paufanias teftatur ; Polybiufque lib.4.<br />

templum ei in Thracia dedicatum commemorat<br />

Rom^E quoque templum habuit Serapis in Capito-<br />

lio . Vid. TertuU. Apolog. Ad templum certe Serapidis<br />

dedudus fuit inviailfimus Chrifti Martyr<br />

S. Felix , Diocletiano , & Maximiano regnantibus<br />

Cui Numini cumfacrijicarejiiUrctur, osftmula^<br />

cri confpuit . Quo<br />

faBo ,ftatim cercaftatua illa<br />

corruit, Vid.Breviar.Rom. ^.KaLSept. Serapeum<br />

item , & Ifeum ponit P. Vidor in Circo Flammio<br />

nona Urbis regione . Templa Ifidis , & Serapidis<br />

conjunaa Fulvius I.5., & Donatus lib.3. cap.6. pu-<br />

tant efle illa , quorum reliquix in Hortis Gxtiobii<br />

S. Mariee nov^ etiam hodie permanent .<br />

Verumta-<br />

men non eft omnino certum eadem Fana ad llidem<br />

, & Serapidem pertinere , etiam ob eam caufam,<br />

quam affert Dio lib. 50. Decretum , quod<br />

prioris anni exitu de Serapide , Ifideque jatium<br />

erat inter prodis^ia non extremum videtur locum<br />

obtinuifre . Eorum duorumfana , quce privatim non^^<br />

TomAL<br />

-ri^, n y nulli<br />

^


Sz MysEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

ftulli extriixerant , Senatus demoliri jujjit , quod<br />

eos non magnopere inter numina numerabat . Vbi<br />

ea fententia obtinuit , ut publicejam coli incipe*<br />

rent , ey.tra pojucerium eos Deos collocaverunt .<br />

Verum de anno , quo id Senatus Confultum faftum<br />

eft , non plane conftat . Dio enim afBrmat<br />

faftum fuiiie anno dcc TertuUianus vero dcxcvi.<br />

Pifbne , & Gabinio Cofl^ Inter monumenta Mulei<br />

Kirkeriani tegulam coctilem aflervamus , anaglyphum<br />

Serapidem reprielentantem , jubatum leo^<br />

nina facie , ejufque capiti loti flos eft impofitus .<br />

Alius ibidem Serapis eft marmoreus , leonina pa-<br />

riter facie , duplicatifque alis , corpore autem reliquo<br />

hominis formam habens ,<br />

cui (erpens ab extrema<br />

unius cruris parte ufque ad pecloris fummi-<br />

tatem icapulas circumvolvitur<br />

TA-


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

T A B U L A XXXV.<br />

VENUS CUM POMIS.<br />

Enerem hanc habent etiam Caufeus in<br />

Mufeo Romano Tom.i. fecl.2.n.5 2.,<br />

& D. Abbas Rudolphinus Venuti in<br />

Colkaaneis Rom. Antiq. Tab.7. Uter-<br />

^g^g^^^ que autem interpretatur eife Dcx hu-<br />

^<br />

jus e balneo exeuntis effigiem. Idipfum<br />

confirmant Sandalia quibus fefe jam induit , yeftis,<br />

bafi fuperpofita ,<br />

Sg<br />

fupra quam Vas unguentarium .<br />

Statua illa ex auro , eboreque compafta quam Ca-<br />

,<br />

nacus Sycionius effecerat pomum Viaoriae fignum<br />

,<br />

gerebat ,<br />

quemadmodum etiam poraum gerens in<br />

au-<br />

Plautilk , & Saloninas nummis effingitur . Cum<br />

tem hic tria poma fint , non alia e(ie autumo , quam<br />

tria mala illa aurea, qu^e Venus Hippomeni dedit,<br />

ut iis in ftadium lingillatim projeais , Atalantam in<br />

curfu retardaret , ac vinceret . Rem totam Venus<br />

ipfa fufius narrat apud Ovid. l.io. Met<br />

EJi ager , indigence Tamafeum no?nme dicunt<br />

Jelluris Cyprice pars optima ; qiiam mihi<br />

prifci<br />

Sacravere Senes , templifque accedere dotem<br />

Hancjujere meis ; medio viret arbor in arvo<br />

Yulva comas , fulvo rarnis crepitantibus auro<br />

Hinc tria forte mea veniens decerpta ferebam<br />

Aurea poma manu ^c^<br />

TA-


84^<br />

^jy fj|igii|pBip<br />

MUSEUM OpESCALCHUM.<br />

T A B U L A XXXVL<br />

P R I A P U S.<br />

RiAPUM Strabo facit Bacchi , & NymphtE<br />

filium . Paufanias , & Diodorus<br />

ejusmatrem fijifle Venerem icribunt.<br />

QuiE, ut efl: apud ApoUonii interpretem<br />

5 quod informis eflet illum ex-<br />

pofuit, & in montem abjecit; ubi a<br />

Paftore quodam nutritus . Hellefpontiacus a Virg,<br />

4. Georg. 5 & Lampfacenus paffim ab aliis didus<br />

eft ; quia , inquit Servius , fuit de Lampfaco Civi"<br />

tate Hdlefponti . Corinthii appellarunt Orneatem<br />

ab Orneis Urbe fibi vicina, unde Priapi (acra fu-<br />

ipicatur Strabo in Hellefpontum fuiiie translata .<br />

Ab ejus nomine Priapus dida efl Urbs maritima<br />

cum porticu in Hellefponto , quia , ut ibidem docet<br />

Strabo , ea regio vitibus abundabat ; ideoque<br />

Bacchi filio effe dicatam volebant . Huc pertinet ,<br />

quod , quemadmodum Cornelius Nepos , & ipfe<br />

Strabo fcriptum reliquerunt , Xerfes Themiftocli<br />

Lampfacum Urbem donarit , ut inde vinum perci-<br />

peret . Priapum Suidas eumdem effe dicit , atque<br />

Horum . Phornutus , eumdem , ac Pana . Alii apud<br />

Dionyf' Lambin. in Horat. eumdem , ac Bacchum<br />

ipfum . 'a»fJ«®05 enim quafi 3f'»Wo5 , id efi clamofus ,<br />

propter eos , qui inter pocula immoderati eduntur<br />

clamores. In facris litteris, ubi Beelphegor memoratur<br />

, Ifidorus Iib.8, & alii de Priapo ede fermonem<br />

interpretantur . Idem fentit Theophiladus in<br />

Ofeam. Lib.^.Regum cap.15. Pnapi nomine ipib<br />

appcl-


appellatur . Cukum<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. S$<br />

certe ab Ifraelitis inficiari nemo<br />

potelt ; nam eo, quem diximus loco , Afa Rex amo-<br />

vide narratur Maacham matrem fuam , ne ellet<br />

princeps in (acris Priapi , & in luco ejus , quem<br />

con(ecraverat , fubvertiileque (pecum , & confre-<br />

giile fimulacrum turpilfimum , & combuflide ia<br />

torrente Cedron .<br />

Quandonam tamquam Deus ha-<br />

beri cxptus fuerit , quieftio efl , de qua vide Gyraldum<br />

Syntagm.8. A plurimis certe nationibus, &<br />

etiam a Romanis hoc fa6tum eiie, conflat. Paufa-<br />

nias in Boeoticis fignum commemorat in Helicone<br />

ei politum . Multa ei fimulacra in hortis coUocari<br />

(blita , paflim ex latinorum quoque Poetarum locis<br />

CoUigitur. Inter caeteros Ovidius in Faftis.<br />

Vomojifque ruber ctijios ponatur inhortisy<br />

Terreat ut fceva fake Priapus aves.<br />

Statux hujufmodi erant vel ex iicu . Sic apud Ho-<br />

ratium<br />

Olim truncus eramficulnus inutile lignum<br />

Vel ex quercu apud Catullum , vel ex ligno alio,<br />

ut apud eumdem , easque fane quam informes , atque<br />

rudes , declarant incerti Scriptoris endecafyl-<br />

labi.<br />

Infuljlfjima quid puella rides \<br />

'Non me Praxiteles, Scopafve fecit^<br />

Nec fum Phidiaca manu politus ;<br />

Sed lignum rude villicus dolavit<br />

Et dixit mihi : tii Priapus ejlo .<br />

Ponebatur igitur ad terrendas aves , & fures . Ita-<br />

que Horadus.<br />

Deus inde ego furum ,<br />

JHaxima formido .<br />

aviumque<br />

Tom.ll y Hoc


86 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

Hoc ipfum Hebrxo indicatur vocabulo llb.3.<br />

Reg. cap./. Jiy^fiJD Miphletz , hoc efl terror<br />

Ob eam caulam adjiciebatur arundo . Horat.<br />

AJl importunas volucres in vertice arunda<br />

Terretjixa , vetatque novis conjidere in<br />

hortis .<br />

Adjiclebatur etiam falx non tam ad aves , hominelque<br />

terrendos , quam ad vites amputandas , ut<br />

opinatur Cornutus; Hinc nomina illa Dei rujlici^<br />

Kuriculce, Agricolce aTibullo pra^fertim adhibita #<br />

Quamquam autem illum puerili 3etate depinglt<br />

Suidas , plerumque tamen barbatus , &: canus effin-<br />

gebatur , ut habet vetus eplgramma , & in hac no-»<br />

ftraTabula exprimitur. Quotannis praeter Afini fa-^<br />

crificium , quod ei fiebat ob eam caufam , quara<br />

Ovidius afFert in Faftis , primitix el fi-uftuum ofFe-<br />

rebantur , quorum fertum in manibus tenentem videmus<br />

, eo plane modo , quo illum CatuUus defcri-<br />

bit epig.18. v.io.<br />

Florido mihi ponitur piBa vere corolla<br />

Vrimitiis & tenera virens fpica mollis<br />

arijia<br />

hutece violce mihi , luteumque papaver ,<br />

Vallentefque cucurbitce , &<br />

fuaveolentia<br />

mala<br />

Uva pampinea rubens educata fuh umhra .<br />

Calathus in caplteutique fbecunditatem fignificat.<br />

Etenlm , ut docet M. Antonius Muretus in notis ad<br />

Epigramma CatuUi . Vutabatur hic Deus , quibus<br />

in agrisjlatueretur y colereturque ^fcecunditatem<br />

afferre .<br />

TA^


MusEirM Odescaichum*<br />

T A B U L A XXXVIL<br />

S I L V A N U S.<br />

^?<br />

Isi velimus hunc etiam efTe Priapum<br />

exiftimare, Silvanum nominare illum<br />

poflumus 5 quod nomen in aerea hac<br />

lamella infcriptum elie video . Ejus<br />

i parentes Crathin Sybaritam , & Capram<br />

fuifle narrat ^Jian. Hift. Animal.<br />

1.6.cap.4i.; Exiifque infantem puerum natumefle,<br />

qui caprina haberet crura , & humanam faciem •<br />

Eum pofl-modum in Deorum numerum relatum<br />

efle , appellatumque Sylvanum Deum ; Deum vi-<br />

delicet fylveftrem , de quo prodigium eft illud<br />

apud Julium Obfequentem cap.8. Sikntio noBis ,<br />

exjilva Arjia ingens vox audita ejl , quce Silvani<br />

credita eji fuijje . Inter numina , quae agrorum pr^fidebant<br />

cultui , locum habuit ; ideoque agreftia , &<br />

ruftica facrificia illi fiebant . Offerebatur exenipli<br />

caufa lac ; quod apparet ex Horatio lib.i. epift.i.<br />

Tellurem porco , Silvanum laBe piabant<br />

Non Telluri folum , fed etiam Silvano ipfl porcum<br />

immolari fblitum , conftat ex Juvenalis verfu 445.<br />

Satyr. 6.<br />

Ccedere Silvano porcum , quadrante lavari<br />

.<br />

Hujus Sacrificii mentionem facit M. Cat. in lib. de<br />

re ruftic. Sed ibidem Silvanum Martem Silvanum<br />

appellat.<br />

Qui primi fortaffe omnium Silvano divinam<br />

rem fecerint VirgUius docet.<br />

Silr


88<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

>Silvano,fama ejl, veteres facrajfe Velafgos<br />

Arvorum , pecorifque Deo lucumqiie , diem^<br />

que<br />

Mulierlbus tamen ad eam rem dlvinam adefle non<br />

licebat, ut efl: apud eumdem M. Catonem. Habe^<br />

batur tutor finium, in quam lententiam Horat.lib.<br />

Epod. od.2.<br />

Qua muneretur te Priape , & te pater<br />

Silvane tutor finium,<br />

e(Ie eumdem ac Pana<br />

AHqui exiftimarunt ,<br />

fed fortalie non recle . Nam<br />

Virgilius illos diftin-<br />

guit . Primo enim Georgicorum libro Pana primum<br />

invocat : Van ovium ciijlos &c, deinde tribus fere<br />

interjedis verfibus:<br />

Et teneram ah radice ferens Silvane CU"<br />

prejfum .<br />

Cur autem teneram cuprefTum hanc fert l<br />

Quod Cyparillum puerum in deliciis habuerit J<br />

Eit enim in fabulis , CyparKIiim hunc cervam<br />

habuille manfuefadam , eamque plurimum ada*<br />

malie . Hanc cum Silvanus imprudens interfecifiet<br />

puer ob dolorem nimium contabuit: cujus mortem<br />

iEgre ferens Silvanus , in arborem cupreflum eum<br />

commutavit . Vetus audor de limit. apud Rigalt,<br />

pag.202. tres fuiffe Silvanos docet , Domefiicum ,<br />

Agreflem , &: Orientalem ; fed fortaHe hi omnes<br />

unum eumdemque Deum conftituunt ; nominibus<br />

tamen pro diverfitate locorum diverfis . Silvano<br />

infcriptiones dicatae afferuntur plures a Gruthero ,<br />

additis etiam imagunculis pag.63. ubi coronam ha-<br />

bet pineam. pag.645. ubi, utGruteri ipfius verbis<br />

loquar , flat inter quercum & palmam , altera manu<br />

falcem putatoriam , tenet altera ramum , in cujus<br />

extre-


MUSEUM OdESCALCHUM. 89<br />

dextris<br />

extremo nefcio an nux pinea emineat . A<br />

ad altare tibicem canit , adllantibus duobus aliis .<br />

A finiftris duo item adftant , quorum hic nefcio<br />

quid vafculi utraque manu capiti impofitum fuflen-<br />

tat. IUe porcam ducit vittatam. Subfcribitur<br />

SACRVM SANCTO SILVANO VOTO SVSCEPTO EX VIS.<br />

& 64. 4. Romce ] inquit , in domo Capranica eji<br />

elegans Silvani nudi Jimulacrum capite HercU'<br />

lco 5 pineis circumdato^ dextrafalcemputatoriam^<br />

Jiniftra ramum pineiim , ut fupra , tenens , fru^<br />

Qufque 5 & uvas in vejle fub ala gerens , ocrcis<br />

item indutus y &<br />

In lafi ejl:<br />

ajjidet eilupus arreBis aurihus.<br />

S IL VANVS<br />

e VSTOS<br />

Virgilius Silvanum coronat fliorentibus ferulis, &li-<br />

liis. Eclog. ultin ;a<br />

Venit &f agrejli capitis Silvanus honore<br />

Florentes ferulas , ^ grandia lilia^<br />

quajfans .<br />

Silvanus hic nofter , ut vere dicam , neque<br />

pineum , neque cupreffinum ramum habet ; non<br />

falcem putatoriam , non ocreas , non contextam<br />

ex ferulis , & liliis coronam . Et hasc eft cau*<br />

fa, quamobrem dubito, an Silvanus Deus habendus<br />

fit. Potefl: tamen fieri, ut idcirco illa non habeat<br />

, quia totus occupatus efl: in fruftuum onerc<br />

ferendo , quod penuliE finu continet , atque fiiflentat<br />

. Etenim primitias illi oblatas fingere animo<br />

pofiumus a poilefibribus , quas omnibus Diis rufti-<br />

cis ofierri fblitas Apulejus commemorat ; ex iifdem-<br />

To7nM. Z que


do<br />

<strong>Museum</strong><strong>Odescalchum</strong>.<br />

que primidis ipfum fibimet, vel illi alios coronam<br />

contexuilie. Cur, & quomodo Deus puerperis in-<br />

feilus efTet , vide apud S. Auguft. li b.6. de Ci vit. Dei<br />

qui ex Varrone rem totam accepiiie le dicit , eamque<br />

uberius , ac fufius narrat<br />

T ABUL A XXXVIIL<br />

VERTUMNUS.<br />

N hac tabella Vertumni nomen infcriptum<br />

reperio . Ego vero Vertumni<br />

hanc efhgiem efTe affirmare non audeo<br />

, praefertim cum apud Propertium<br />

ipfe dicat fefe , tot formas in uno<br />

corpore habere , quot certe a picto-<br />

ribus , atque fculptoribus unica imagine exprimi<br />

nequaquam pofTunt . Vertumnum tamen elie credamus<br />

, aut fingamus faltem . Vertumnus igitur loquens<br />

apud eumdem Propertium lib.4. eleg.2. Vol-<br />

Jinos primum fc defcmiffe focos , commemorat .<br />

( Vollinium nunc Bolfena Urbs HetruricC ex duodecim<br />

primis Thufcorum coloniis , ) deinde Romam<br />

fe contuliffe . Hic in Vico Thufco fuit ejus<br />

fignum , & templum ad Opis , & Cereris aram , in-<br />

quit Jo. Rofinus Antiquit. Rom. 1.2. cap.20. Cicero<br />

tamen 3. in Verrem fblum de figno loquitur : Qiiia<br />

ajigno , inquit , Vcrtumni in Circum Maximum<br />

Iblo item figno Afconius etiam Pedia-<br />

venit . De<br />

nus in eumdem Ciceronis locum . Vicum autem ,<br />

in quo erat Vertumni fignum, aThufcis, qui mul-<br />

to ante Romulum venerant , eumque habitabant ,<br />

Thufcum diclum fuiiie , M. Terentius Varro con-<br />

tendit;


MUSEUM OdESCAICHUM. 9I<br />

tendit; & ah eis^ inquit, didus FicusThufcus ^ i^<br />

idco ibi Vmumniim Jiare , quod is Dcus Etru^<br />

rice . Afconus Pedianus in Verr. 3. Signum Ver^<br />

mnniy inquit , in ultimo Vico Thurario eji yfuh<br />

Bajilicce angulo JleSentibus fc ad pojiremam dex'teram<br />

partem . Hi duo Scriptores non pugnant<br />

inter fe, ut oftendit Donatus de UrbeRoina lib.2*<br />

cap.22. Nam vicus Thurarius , five Jugarius a por^<br />

ta Carmentali mittebat in Forum , & vico Thufto<br />

jungebatur in Velabro ; adeoque fignum Vertumui<br />

erat in fine utriafque vici , ubi jungebantur. Appellatus<br />

autem Vertumnus fuit , ut docet idem M. Te-<br />

rentius Varro a converjis aquis inundantis fiumi^<br />

nis, five, ut interpretatur Propertius, a pcrceptis<br />

fruBibus vertentis anni , five , ut Afconius , qitod<br />

ejfet iftvertendarum rerumyidefi Mercaturce Deus^<br />

Huc facit illud Horat. lib.i. ep.r.<br />

Vertumnum , Janumque liber fpeBare vi-^<br />

deris .<br />

Quera Horatii locum Acron nobilis Grammaticus<br />

fic explicat : Vertumnus, S Janus Dii funt , qui<br />

prcefunt negociis ementium , & vendentium , ante<br />

quorum templa erant loca , in quibus cum ccote-<br />

ris rehus etiam libri venales erant . Acron igitur<br />

in vico Thufco non folum Vertumni fignum , fed<br />

etiam templum fuifle cenfet . Si noftrum hoc fimulacrum<br />

eft vere Vertumni fignum , penLlam^<br />

cucuUatam , utpote Deus rufticus adhibet , ut fe<br />

quoque ad mortalium ruricularum mores , & in<br />

agris verfantium conformet . Dixit apud Proper-<br />

tium fe Vertumnum vocari:<br />

Quia vertentis fruBum percepimus anni .<br />

Poma,


g2<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

Poma , & uvx in dextera manu fru6lus Autumni<br />

funt ; cornu in {iniftra , quod erat antiquorum poculum,<br />

Hyemis frudus delignatur, nimirum v-inum,<br />

quod hyeme potiffimum maturefcit , & ad bibendum<br />

eft aptius . In quam (ententiam Horatius lib. i .od.9.<br />

Dijfolve frigus , Ugna fuper foco<br />

Large reponens; atqiie benignius<br />

Deprome quadrimum SaVina<br />

O Taliarche merum diota .<br />

Modius inverfus , in quo Vertumnus fedet ,<br />

frumenti , frugumque aliarum , quas funt ^ftatis<br />

frudus , efl: index . Caprina pellis cum caprino cru-<br />

re , quod circa brachium finiftrum dependet , Ve-<br />

ris fructum defignare poteft. Vere enim oves, ca-<br />

prae , pecudefque aliae maxime fbecundantur . Haec<br />

omnia divinans, &. fbmnians dixi . Video enim ^v*<br />

mulacrum hoc accommodari Baccho, aliifque Diis<br />

rufticis pofle . In Mufeo Gortonenfi Vertumni fi-<br />

niulacrum eft fbrma longe alia : eft enim indutus<br />

tunica perbrevi ,^fed prascincla ;<br />

falcem habet in<br />

dextra ; in finiftra vero nefcio , an pallium quodcumque<br />

, an penulam cucullatam ? Si cui poteftas da-<br />

tur , tegumentum illud explicet , atque difpiciat ,<br />

Additur Cortonenfi illi Vertumno canis ad pedes,<br />

qui ad ruris cuftodiam apprime Diis Rufticis con-<br />

venit . In Mufeo Etrufco D. Petri Francifci Gorii<br />

Tab. 18. eft Idolum penulatum omnino , & cucullatum<br />

, quem Virtumnum efte ille arbitratur , & de<br />

quo S. Auguft. de Civit. Dei lib.6. cap.9. Gyraldus<br />

etiam Hiftor. Deor. Syntagmat.i. Virtumnus , in-<br />

quit , ^ Sentinus Deifuere ohfcurijjimi ^ ut ait Augujiinus<br />

hbro feptimo y quorum altervitam, alter<br />

fenfus a puerperio largiri credebatur .<br />

TA-


MUSEUM OdESCAICHUM, ^J<br />

T A B U L A XXXIX.<br />

URSUS, ET TAURUS.<br />

U I D fibi voluerit artifex , cum Urfi hu"<br />

jus, & Tauri pugnam efBnxit, affir-<br />

niate dici non poteft . Quod menti<br />

ftatim occurrit , eft Urfus efuriens ,<br />

qui Taurum aggrediatur ,<br />

terfedi carnes depalcat .<br />

ut ejus in-<br />

Urfi quidem ,<br />

tefte Plinio lib.io. cap.73. Fruge , fronde , vindemia<br />

, pomis vivunt , & apibus , ( hoc eft melle )<br />

. Carnes tamen bel-<br />

cancris etiam , atque formicis<br />

luarum aliarum etiam appetunt , ut reSe animadver-<br />

tit Benedidus Arias Montanus p.i. Hift. Nat. 293.<br />

Hinc illa Horatii Epod.i6.<br />

Nec vefpertinus circum gemit Urfus ovile<br />

Et epJ.i. de Mscnio homine voraciffimo.<br />

Pernicies ,<br />

inacelU<br />

& tempejlas , barathrumque^,<br />

Quicquid qucejierat , ventri donabat avaro .<br />

Et<br />

Vilis<br />

Patinas ccenabat omaji<br />

& agnini, tribus Urjis, quodfatis<br />

ejfet .<br />

Hic tamen exiftimandum potius eft , venationem<br />

unam ex illis defcribi , qux dabantur in<br />

Circo , vel in Amphitheatro . In his fpeaaculis fine<br />

dubio emittebantur etiam Urfi , quod indicat<br />

Claud. in Paneg. Manlii<br />

Ipfa triices fcetus , captivaqua ducat ab<br />

antris<br />

TomJL Aa Pro^


94<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

Vrodigia ,<br />

S ccsdisjltkntem deferat ar-<br />

cuni<br />

Conveniant Urjt, magnaquosmoleruentes<br />

^orva Lycaoniis Hehce miretur ab ajiris.<br />

Et Synimac. lib.2. ep.75. Interea nos Urjis fcepe<br />

promiJfts^S diu defperatis fuh ipfo articulo mu-<br />

7teris indigemus . Vix enim parvos catulos mace^<br />

ratos inedia , ^ lahore fufccpimus . Plin. 1.8. cap.36»<br />

Annalihus notatum eji AL Vifone , &<br />

M, Aleffala<br />

Cojf. ad 14. Kal. OB. Domitium JEnoharhum /Edi-'<br />

lem curulem Urfos Nuinidicos centum , S totide??t<br />

Venatores JEthiopas in Circo dedijfe . ttUv.l.44.<br />

QJVIarcio Philippo II. Q^^Servilio C^pione Coif.<br />

Notatum ejt ludis Circenjlhus P. Cornelii Scipio-<br />

nis 'Najicai & V.hentuli JEdilium Curulium 63.<br />

Africanas , &<br />

40. Urfos , S<br />

Elephantos fuijje .<br />

Multa parium genera afferuntur a Martiali Elephan-<br />

ti, v.g. cum Tauris. Multa etiam a Panvino, ubi<br />

de lud. Circ. Sed pugnam Urfi cum Tauro non re^<br />

perio<br />

TA-


MuSEUH <strong>Odescalchum</strong>. 95<br />

T A B U L A XL.<br />

CAPUT BOVIS IN LUCERNA ^REA<br />

E lucernis veterum fetls , fuperque<br />

Fortunius Licetus fcripfit , Lucernx<br />

definitionem , & fynonima plura<br />

etiam afFerens , innumeraque prope<br />

llirifi""'" -"tll earum genera . Multo elegantius ,<br />

' ^ * atque copiofius eruditiffimi Pifaurenfes<br />

Viri Primarii Marcellus Pafieri , & Hannibal<br />

Olivieri argumentum hoc pertraaarunt . Earura<br />

masnum etiam numerum delineavit , & aeri incidit<br />

Petrus Sandes Bartoli quibus doaidimus<br />

,<br />

Joannes Petrus Bellorius interpretationes adjecit .<br />

Eufebius de Praeparat. Evang. l.i. cap.6. , «^ Clemens<br />

Alexand. Stromat.i. earum inventores yfcgyptios<br />

faciunt . Ob varium illarum ufum plura etiam<br />

Fuerunt Lucernarum nomina ; aliae enim dicebantur<br />

Convivales, feu Triclinares , afe Cubiculares , alix<br />

Sacrificalcs &c., alia: Sepulcrales , ea:que perpetus<br />

vel Jeternx .<br />

Verum de hifce poftremis magna elt;<br />

diifenfio . Oaavius Ferrarius tamquam tabulolas<br />

Kippinghius Andquit. T.64. perpetuita^<br />

explodit .<br />

tem huiufmodi , atque ^ternitatem defendit Nihil<br />

.<br />

autem efl quod in veterum Lucernis exprelfum<br />

,<br />

non reperiatur, vel cujus figuram , acformam ip £e<br />

non exprimant . Videas enim in iUis vel ex ilUs<br />

,<br />

elaboratos Deos , Deafque cceleftes , terreftres, atque<br />

filveffres, Heroas Homines item eorumque<br />

,<br />

,<br />

capita, aves, feras, monftra, naves&c. Maximum<br />

earum numerum in Kirkeriano tum xrearum tum<br />

,<br />

fiaUium aflervamus. Earum nonnuUas commemo-


9^^ MuSEUM OdESCALCHUM.<br />

rare placet , ilJarumque rerum nomine appella-<br />

re , quarum rimilitudinem gerunt . Ex^re prxci-<br />

pucc iunt Anfer , Corvus , Silenus hedera corona-<br />

tus, Delphin, Satyrus, Rami duo palmarum , inter<br />

quos SSihum Chrifti Domini Monogramma X ;<br />

Calceus cumCruce intalo. Bovis caput hoc ipfum<br />

utpote cjuod vel efl: omnino idem , ac illud quod<br />

in^ conlpeaum hic damus , vel faltem ei quam fimillimum<br />

,<br />

quodque prolatum etiam a D. Rudolphino<br />

Venuti in Colleaaneis Romanarum Antiquitatum<br />

afpicimus . E fiailibus autem digna: lunt apud<br />

nos , quie videantur Crux Grceca cum Chrifii Monogrammate<br />

^, & alia f^^rtafTe unica. in qua ideni<br />

Monogramma, & circum circa duodecim SS.Apoflolorum<br />

capita. Hanc D. Francilcus de Ficoronis<br />

P. Contuccio Contucci fibi amiciifimo , & Kirke-<br />

riani Mufii^ Priefeao promiferat , & poft Ficoro-<br />

ni obitum illius Fratris filius hasres fiare promif^<br />

fis voluit . Hujus LucerniE typus videri potefi in<br />

Mufei Cortonenfis noviflime in lucemeditiTab.85.<br />

Lucernarum elegantifiimarum fchemata multa re-<br />

peries etiam apud eumdem D. Rudolphinum Ve-<br />

nuti in laudatis ejus CoIIeaaneis , multoque plura<br />

apud Michaelem Angelum Caufeum in MufeoRom;<br />

Tom.2. Ctcterum de fignificadone noftri Bubali capitis<br />

has conjeauras idem eruditiffimus Venutus<br />

afFert una cum IUrho Praefule Fabretto Infcript. cap./.<br />

pag. 532. Lucernam ille hanc ad Lunam pertine-<br />

re putat ; fiquidem Luna , ut docent Julius Firmicus,<br />

atque Porphyrius in Tauro exaltatur, Deinde<br />

Lunam Boum agitatricem vocari aNonno animad.<br />

vertit Iib.8. , ejulque currum a Bobus traaum vi-<br />

deri in Gordiani nummo Thefauri Patiniani . Pr$-<br />

terea


Museu'm <strong>Odescalchum</strong>* '97.<br />

tcrca m hynino Diance Bovis cornua Lunas gratiC<br />

fima elie dici. Apimque illum Tauri Ciclellis imaginem<br />

Luntc , quee eadem efl , atque Ifis , facrum<br />

a Mithologis efle creditum. Tam aptis, congruiC<br />

que interpretationibus ftulte facerem , fi aliquid ad'<br />

dere auderem , aut efle addendum putarem<br />

T A B U L A XLL<br />

c r G N u s.<br />

Ygnis veteres plurimum tribuebant .<br />

Quare nihil mirum eft , fi eorum ca-<br />

pita ornamenti loco ponerent ; inftrumentaque<br />

nonnulla , ut eft lucerna<br />

h^c, Cygni figuram, ac formam habere<br />

vellent . Memini me legere eo-<br />

rum animam immortalem eflb Pythagoram exiftimafle<br />

. Illos divinare futura perfuafum habebat Cic.<br />

Tufc. l.r. Cjgm , inquit , nonjine caufa Apollini<br />

dicati fum ; fcd quod ab ea divinationem habere^<br />

videantur : quia providentes , quid in inorte boni<br />

Jit , cum cantu , S voluntate mortuntur . Hoc<br />

idem fenferat Plato in Phiedro Cygnos tum in omni<br />

vita reliqua , tum maxime fub ejus finem muficos<br />

, &. canoros efle contendens . Cicero autem<br />

fummis laudibus eflerre volens orationem poftremam<br />

ab eximio Oratore L. Craflo in Senatu habitam:<br />

llla ^ inquit, tamquam Cygnea fuit divini<br />

hominis vox ^ & oratio . Quamquam opinio hcec<br />

& Cicerone, & Platone ipfb antiquior fuit. Siquidem<br />

, tefte Pierio Valeriano lib.13. , -^gyptii Sa-<br />

cerdotes fenem muficce ftudiofum per hieroglyphicamCygnieffigiemfigniflcare<br />

confueverunt, quip-<br />

Toinll Bb i^


9^ MusEUM Gdescalchum.<br />

p^ quem , inquit , omnes eo fuavius modulari fcrct^n^<br />

i quo magis infenium vergit ; eamque ob caufam<br />

M. Horatius Flaccus lib.2. od.io. ingravefcente<br />

jam aetate fefe mutatum iri in Cygnum priedixit<br />

Jam jam rejidunt crurihus afperce<br />

Pelles , &^ album mutor in alitem<br />

Superne ; nafcunturque leves<br />

Ver digitos , humcrofque plumce .<br />

In hac fententia fuerunt permulti alii ; nimirum<br />

Callimachus, /^fchilus, Theocritus, Ariftophanes<br />

, Antipater , Ariftoteles , Philoftratus , Oppianus<br />

, Tzetzes , Lucretius , Seneca , Martialis , &<br />

ex recentioribus Hieronym. Cardanus Ovidio con-<br />

fentiens, qui in epiflolis:<br />

Et lib.2. Faft.<br />

Sic , uhi fata vocant , udis ahjeSus iiL^<br />

herhis<br />

Ad vada Alceandri concinit alhus olor .<br />

Flehilihus numeris ,<br />

TrajeSus penna tempora cantat olor .<br />

veluti canentia dura<br />

Contradicunt tamen Athenaeus , Pliniuslib.io.<br />

cap.23., & ex recentioribus Julius Scaliger adCar-<br />

dan. lib. 1 5 . nec non Brodaeus Comment. in epig.<br />

Graeca . Immo<br />

Lucianus non modo fuavius Cygnos<br />

canere fiib vitie exitum negat; fed cantum eorum<br />

etiam reliquo vitae tempore omnino fabuloium eiie<br />

Cygnorum cantu apud<br />

& ait in lib. de Heleclro ,<br />

Eridanum . ^lianus vero lib. i. varias Hiftorias c. 1 3.<br />

cura dixiHet cantandi ftudiofbs efTe Cygnos communi<br />

iermone pervulgatum effe , tandem concludit<br />

lyd Sl Oi^ov^^' xJjcvcu 8'» iiKovax , t


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. 99<br />

T A B U L A XLIL<br />

A P I S.<br />

0.5' , inquit Plinius lib.8. cap,46., in<br />

JEgypto etiam Numinis vice colitur^<br />

Apim vocant . Infignc ei in dextro<br />

latere candicans macula , cornihus<br />

Lunce crefcere incipientis ; nodusfub<br />

lingua, quem cantharum appellant^<br />

NoneJlfaSy eum certosvitce excedere annos ^ mer*<br />

fumque in Sacerdotum fonte enecant qucejituri lu-<br />

Bu alium , quem fuhjtituant ; & donec invenerinty<br />

vicerent , derajis etiam capitihus . 'Nec tamen ufquam<br />

diu quceritur : inventus deducitur Memphim<br />

a Sacerdotibus . Sunt delubra ei gemina y qucs<br />

vocant thalamos ; auguria populorum ; alterum<br />

intrajfe lcetum eji ; in altero dira portendit . R^fponfa<br />

privatis dat , e manu confulentium cihum<br />

capiendo . Germanici Ccefaris i?ianum averfatus<br />

eji haud multo poji extinBi . Ccetero fecretus cum<br />

fe proripuit in cgtus , incedit fummotu UBorum^,<br />

grexque puerorum comitatus , carmen honori ejus<br />

canentium, inteiligere videtur^ & adorari velki<br />

Cum jiovum- Apim tnvenerint , addit Diodor.<br />

Sicul. , in Civitatem Nili Vitulum perducunt , ifi<br />

qua eum nutriunt diehiis quadraginta . Deinde in<br />

navim contedam hahitaculum aureum hahentem<br />

introducentes , & ad Memphim , ut Deum , du^<br />

centes , in Vulcani fano collocant . De lu6lu poft<br />

mortem veteris Apidis TibulL<br />

PubeSy<br />

Barbara Memphitcm plangere doBa bo^<br />

vem ^^<br />

.


100 MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

De comitatu, atque pompa Ovid.<br />

Et comes in pompa corniger Apis eat<br />

IUum ex Vacca fulgure afflata conceptum fuif-<br />

caelefti igne con-<br />

& fe , iElianus narrat . Divinitus ,<br />

ceptum, Mela Pomponius affirmat . Herodotus a<br />

Gr^cis Epaphum appellari , ait . Negat ^lianus,<br />

Epaphumque multis pofl: (eculis extitille tradit .<br />

Quomodo Apis evaferit Serapis , diximus , ubi de<br />

Serapide . Ab ^gyptiis quibufdam Sacerdotibas<br />

eumdem Apim , atque Olirim efle habitum , teliis<br />

eft Plutarchus , & Martianus eo verficulo<br />

Te Serapim Nilus ,<br />

OJlrim .<br />

Aie^npbis veneratur<br />

Hunc olim Apim interfecit Perfarum Rex<br />

Ocnus , & Afinum confecravit , ^gyptiofque juf^<br />

fit illum colere . Quamobrem , ut fcribit ^lianus<br />

ab ^gyptiis Sacerdotibus Afini odio habiti . Qui-<br />

bus autem argumentis IlluftrifTimus Epifcopus Da-<br />

niel Huetius adduftus fuerit , ut Apim eumdem ,<br />

ac Moyfen ,<br />

vel etiam Jofephum fuifle crederet ,<br />

vide apud ipfiim in demonfir. Evang. Prop.4. cap.4.<br />

num.4. , qui & Propof^. de libro Jofue nura.xii.<br />

Apidas fuiile affirmat illos vitulos quos Aaron , ,<br />

& Jeroboam Hebra^is adorandos propofuerant<br />

Cccterum , ut ex Mythologis colligit Garolus<br />

Stephanus , Apis Argivorum Rex fuit Jovis filius<br />

ex Niobe Phoronei filia alio nomine Oiiris appel-<br />

latus , qui & lildem uxorem duxit; & Achaja^ Regno<br />

, -^gialeo fratri concedb , in u^gyptum tra-<br />

jecit : ubi cum homines rudes ad mitiorem vitae<br />

cultum traduxiflet , colendarumque vinearum rationem<br />

eos edocuiHet , concordibus omnium fuf<br />

fragiis Rex efl eleftus . Cumque<br />

aliquamdiu mira<br />

pruden-


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. JOI<br />

pmdentia , parique clementia ^Egypti regnum aA<br />

miniilraHet» multaque in ejus regionis populos be-<br />

neiicia contuliiiet , vita funclus pro Deo eft habi-<br />

tus ,<br />

eumque ^gyptii fub vivi bovis imagine co-<br />

luerunt . Bos autem hic, ut narrat Strabo lib.17. ><br />

in feptQ quoclam alebatur . Ante id feptum aula<br />

qu^dam erat , & in ea aliud feptum matris ejus<br />

bovis . In hanc aulam nonnumquam Bos Apis emit-<br />

tebatur , prxfertim ut peregrinis oftenderetur . Alias<br />

enim per feneftram videbatur . Et fi quando extra<br />

ipeSaretur, ubi paulum exfultansiufiflet, rurfus ia<br />

proprium locum recipiebatur<br />

T A B U L A XLIIL<br />

I s I s.<br />

nUNT qui fimul ac Mulieris ^gyptias<br />

^ formam in veterum monumentis afpe-<br />

xerint, illam ftatimlfidem eireajant:.<br />

quam hoc non (emper vere dicant ,,<br />

vide P. Athanafium Kirkerum in eo<br />

Tomo , quem infcripfit : ObcUfci<br />

JEs:yptiad nuper inter Ifcei Komani rudera^ ef<br />

foft Sc. Ibidem ex ^gyptiarum faeminarum ima-ginibus<br />

, atque flatuis quafdam ingeniculatas elfq<br />

docet , eafque in obelifcis Romanis videri porte .<br />

Hcxc autem deorum MefiTwv , quos mediatores vo.<br />

cant , fimulacra efle fufpicatur , ejufmodique fiatua?<br />

Apotrop^as , five Mefitas appellat . Infuper earum<br />

aftert exempla duo , quorum alterum in ^dibus.<br />

Farnefianis , alterum in Oppido Arignani extare<br />

dicit . E^o vero , pr^termillis aliis , quie Romas:<br />

JomAL Cc pr^fer-


iOi MUSEUM OdESC ALCH Um".<br />

priEfertim palam ante oculos omnium funt, tria ex<br />

Mufeo Ivirkeriano proferre pollum. In iplb enim<br />

ejus veftibulo aram ex marmore poiitam vid.as<br />

ex Hadrianx Tiburtinis Villac ruinis quondam ef<br />

foilam triangularis plane figurae. In fingulis autem<br />

extremis angulis , lingulcc ingenicuIatiE mulieres<br />

aram iplam inltar Caryatidum quodammodo ful-<br />

ciunt , ac fuflinent . Verumtamen lymbola , quas<br />

bah huic noihx infculpta funt , ad Ifidem certe<br />

pertinent . Ibides enim Lun^e facras efle aves yfi.lia-<br />

hus , & Plinius affirmant . Ille Hifl. Animal. 1.2. c.28.<br />

Hic Hifi. Nat. l.io.cap.23. & 28. Atqui Ifidem efle<br />

Lunam quis nefcit ? Ifidi ergo Ibides facrae funt ;<br />

proindeque recle huic -^gyptiaccc imagini appo-<br />

lita^ ; quas fi minus Ifis ipfa efl:, Ifidis certe Sacer-<br />

dos ficmina efie poteft. Ifidi pariter dicatum fuifle<br />

Anferem , qui in dextero extremx baljs latere cer-<br />

hitur, docent Herodotus lib.2., & Ladantius lib.i.<br />

Sertum quoque fortaflb ex meliloto , quod Ibides<br />

illas geminas fufpenfum tenent, ad hancDeam qua<br />

ratione pertineat, non facile dixerira. Plin. lib. 21.<br />

cap.9. (fi tamen germana ledio eft): & pkraqiie<br />

inquit , m externis terris nafciintur . . Ergo in coronamenta<br />

folio venere vieliloton , fpireon ^c.<br />

Melilotos enim herba croco valde fimilis , quafi<br />

dulcis , & mellea lotos efl . Tabellam , quam effigies<br />

gremio compleftitur nihil prohibet , quominus<br />

votivam efle opinemur , & ex illis unam , de<br />

quibus Tibullus ad Meflalam lib.i. eleg.3.<br />

Qiiid tiia minc Ifis tibi Delia ? quid mihi<br />

"<br />

profunt<br />

llla tua toties ^ra repuJfa rnanu ?<br />

, Nunc


MUSEUM OdESCALCHUM. IOJ<br />

Niinc Dea , nunc fucciirre mihi , jam pof"<br />

fe medcri<br />

ViBa docet templis multa tahella tuis,<br />

Et Juvenal. Sat.12. v.28.<br />

Vars dira quidem , fed cognita multis<br />

Et quam votiva tejlantur fana tabella<br />

Vlurima piHores , quis nefcit ab Ifide pafci l<br />

In tabella ipfa effidi apparent Pulli gemini<br />

vel columbini, vel gallinacei. Quorfum l Latonas<br />

gallum gallinaceum in amore exillimatum eHe ab<br />

antiquis ait ^lianus , quod ei parturienti affuerit , &<br />

quodetiam nuncparientibus adfit , eifque faciles par-<br />

tus efficiat.Sic enim fcriptum apud Gyraldum reperio<br />

Syntag.xii. Hift. Deorum . Potuerunt igitur pullihu-<br />

jufinodi placere etiam parturienti ipfi quoque Ifidi<br />

Si eam certe , quam antea diximus , infpiciamus<br />

Mufei Kirkeriani aram , in una ejus facie videbimus<br />

Gallum , &Facem ; in alteraDifcum , Siftrum,<br />

& Palumbes duos ; in tertia Ciftam , quam vocant<br />

myfticam , crumenas , nuces pineas, atque poma^<br />

C^terum qu^ Mulieres ^gyptiie Tabellas hujuf<br />

modi in finu condnent , non abiurde , ut ante di-<br />

qua^<br />

xi , exiftimari poflimt , Sacerdotes f^minas<br />

,^<br />

donaria ad Ifidis templum adeuntium accipiant .<br />

Marmoreum fane unum ex hujufinodi fimulacris<br />

habemus in eodem Kirkeriano , in cujus Tabella<br />

panes, aves extant, & alia hujufinodi : immo ibidem<br />

idolum ^neum virili fpecie aflervamus ingeniculatum<br />

pariter , tabellamque omnino fimilem<br />

praeferens<br />

TA-


• thologorum<br />

104<br />

MuSEUM OdESCALCHUM.<br />

T A B U L A XLIV.<br />

I S I Se<br />

JEC etiam alia eft fortaffe Ifiacx Sa-<br />

Mulierem in dexte-<br />

cerdotis effigies .<br />

ra (uperiori parte formofam fuperne<br />

, & in pilcem definentem , Sirenem<br />

effe affirrriare non audeo. Mul-<br />

tis tamen perfuafum hoc fuit : interque casteros<br />

Cornelio a Lapide, cujus in cap.13. Ifaix haec eft<br />

interpretatio , &:narratio: Siren ejl fpecks monjiri<br />

aquatici , & marini ore , & piibe tenus virgo ,<br />

inferiore pifcis , qiialis nojiro feculo in Frijia cap-<br />

^ didicit<br />

tus vixit multos annos inter homines ,<br />

Fortunius quoque Licetus hujus formae mon-<br />

nere ,<br />

ftrum in Lucerna Sirenem vocat; itaque vocatum<br />

apud Lexicographos nonnuUos invenio .<br />

Sirenem<br />

tamen in nummo familiae Petroni;^ non definit in<br />

pifcem , fed in avem ,•<br />

ita ut inferior pars fit GalH-<br />

nacea ; & ita definere illas oportere pluribus Mi-<br />

teftimoniis allatis clare demonftrat Gy-<br />

rald. Hlft. Deor. Syntagmat.5.<br />

Si quis autem animum induceret , monftruni<br />

in hoc marmore infculptum Sirenem credere , Si-<br />

renis figura Ifidis eloquentiam denotari dicerem ,<br />

fceptro autem , quod in finiftra manu tenere vide-<br />

tur Siren & falcem , quam in dextera , regiam Ifidis<br />

poteftatem , necnon frumenti , frugumque lationem<br />

& agrorum cukum , quem Ifis .ft-gyptios docuit .<br />

In illa enim columna , de qua Diodorus , infcriptum<br />

erat-:<br />

EGO


MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

5GO -ffiGYPTI REGINA<br />

EGO ISIS FRVGVM INVENTRIX.<br />

\^i<br />

De globo 5 cui ferpens efl circumvolutus , fatis<br />

multa fupra diximus . Candelabrum , Vas , Ara<br />

lapidea , tenieeque e temporibus dependentes , nemo<br />

i^norat De^ huic , illiufque Sacerdotibus convenire<br />

. Symbola reliqua , & litter^ adeo funt res<br />

obfcura , ut cum traftatam nitefcere poire dsfperem,<br />

fatius efle ducam omnino praetermittere<br />

m 6ty


10(5 MusBuu <strong>Odescalchum</strong>.<br />

ffl^fcr-^ '-iaS -''^<br />

H^ A c<br />

(11^ S<br />

T A B U L A XLV.<br />

I s I s,<br />

Ihil mirum eftj fi tam frequentia in<br />

Urbe fimulacra vel Ifidis , vel Sacerdotum<br />

Ifidis reperiantur , cum ibidem<br />

non fblum tot ei ^diculas , ac Tem-<br />

pla dicata fuerint , fed etiam ab ejus<br />

nomine Regio tertia nomen accepe-<br />

rit, ut yidere unufquifque poteft in Pub. Viftoris<br />

de Urbis Romie regionibus, & locis libro. Quamquam<br />

Dea hasc peregrina erat ; receptam tamen<br />

Rom^ ab Senatu fuilie conftat , quod Lucanus<br />

lib.8. commemorat;<br />

Nos in Tcmpla tuam Komana recepimus<br />

Iflm<br />

Semideofque canes,<br />

Et ante illum Sex. Aurel. Propertius hoc<br />

ipfum vituperaverat lib.^.eleg.^^. De illa enim loquens<br />

fic ait;<br />

An tihi nonfatis ejlfufcis /Egjptus alum^<br />

nis<br />

Qum tibi tam longa Koma petita via eji ?<br />

Aliquotiens tamen expulfa fuit , prkcfertim Pi^<br />

fone , & Gabinio Cofs. qua de re Tertull. in Apo^<br />

loget. cap.6. Sed jjoflea iterum rellituta , magno in<br />

honore fuit , ejufque Templum poft illa tempora<br />

ei ^dificatum celebrant DionyfHalicarnafs. lib.5.,<br />

^hus Spartianus in Hadrian. , & ^lius Lamprid,<br />

in Severo, Meminit etiam Juvenalis Satyr.6.<br />

A JIcs


MUSEUM OdESCALCHUM, \0J<br />

A Aleroe portahit aqiias ,


io8<br />

MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

In dextera bafis parte ferpens eft fortafTe iUe<br />

argenteus , quem in facra Ifidis pompa deferri Iblitum<br />

Ovidius memorat Iib.9. Met. fab.12. Argenteum<br />

enim interpretantur fuille Raphael Reg. , &<br />

clarius explicat Juven. Sat.6. v.536.<br />

Et movfffe caput vifa ejl argentea ferpens ;<br />

Serpentem Solem fignificare alibi diximus, &<br />

confirmat Plutarchus in lib. de Ifide , & Ofiride .<br />

Globum igitur Serpentis capiri fuperftantem , elle<br />

globum terreftrem dicamus , circa quem annuo cur*<br />

fu Sol circumvolvitur . In kva bafisparte Sirenem<br />

infculptam afj^icimus . Confule Pierium Valer. lib.20.<br />

ponentem Sirenas pro hieroglyphico eloquentiae ,<br />

unde didum illud<br />

feliciffimaque perfuadendi vi ;<br />

de Catone Grammatico : Cato Grammaticiis Lati^<br />

na Siren , Eloquentia hujufmodi multum perfpeda<br />

efl: cum Ifis ^gypriis populis leges ferret . Et<br />

hoc ipfum indicabat columna , in qua , tefle Diodoro<br />

Siculo , res ab ea gefl:ae defcriptae fuerant :<br />

EGO ISIS SVM .EGYPTI REGINA , A MERCVRIO ERVDITA Z Q^M<br />

EGO LEGIBVS STATVI NVLLVS SOLVET &C.<br />

Plutarchus quoque in lib.Ifid., &Ofir. narrat<br />

de pavimento Templi Ifidis , in quo infcriptum<br />

erat: ego svm oyicQyiD fvit , est , ex erit , nec mevm<br />

«'EPLVM QyiSQVAM MORTALIVM RETEXIT<br />

TA-


MuSEUM OdESCALCHUM. IO9<br />

T A B U L A XLVL<br />

MERCURIUS CYNOCEPHALUSi<br />

ET HARPOCRATES.<br />

NuBiM Nepthe , inquit Plutarchus ,<br />

natum tradunt ,<br />

& ipfam quidcm<br />

Nephthen Typhonis timore ante ma-<br />

turi tempora partus perculfam puerum<br />

ejecijfe potius , quam peperif<br />

fe. Hunc autem fuifle puerum illum ,,<br />

ex quo Ifis Ofiridis necem refcivit ; deindeque<br />

Anubidis nomine cultum efle, additumque Diis cuftodem<br />

, eodem pafto , quo canes ad mortalium<br />

cuftodiam adhiberi folent. Eufeb.lib.2. de Pr^par.<br />

Evang. dlcit , Anubim fuifl^e cuftodem corporum<br />

Ofiridis , & Ifidis , & propterea Canino capite figuratum<br />

efle . Alii apud Gyraldum Anubim tradunt<br />

Ofiridis fuifle filium , Patremque fecutum efle<br />

in expeditione bellica , & canem pro infigni geftaf^<br />

fe ; qua ex re Canina facie ab ^gyptiis fuifle cul-<br />

tum . Tradunt id quoque alii<br />

tempore Ofiris qucefitus erat ,<br />

: IJidis canes , quo<br />

& feras , & ohvios<br />

omnes amovijfe , unaque Ofiridis corpus invejiigaf<br />

fe; ideoque in fokmnitatihuslfidis pompamprmf<br />

Hcsc Gyrald. Syntagm.9. Hunc aU"<br />

fe vctujlo more .<br />

tem /Es^jptiorum Deum Aniihim , nullum alium<br />

efe volunt , inquit Servius iEn. \.%,nifi Mercuriumy<br />

idcoque ab illis Canino capite pingi , quia nihil<br />

Mercurius eji Deorum om^<br />

cft canc fagacius , &<br />

nium fagacijji?nus . Ob eam caufam cum Anubis<br />

tum Mercurius, Cynocephalidiaifunt<br />

*V» t°''«?'^^°''><br />

«isy ^^^®' capite , & cane ;. quod advertunt etiam<br />

To7n:iL Ee Ter-


IIO -MUSEUM OdESCALGHUM.<br />

Tertullianus in Apologet.. & S. Augufl:. de Clvit.<br />

Dei . C^teruni fi fides habenda Plinio eft , exiftun t<br />

veri Cynocephali ; aninialia (cilicet non fabulofa<br />

apud Indos canino capite, & latratu . Italib.^.c.^c,<br />

Hift. Nat. Quid autem fignificare voluerit Cic. 1.6.<br />

ad Att. ep.i. cum dixit de P. Vedio : Venit mihi<br />

ohviarn cum duohiis ejfedis . , . erat praferea Cyno-<br />

cepbalus in ejfedo , ?tec deerant onagri : confului<br />

interpretes , peritos interrogavi , nec fcire potui .<br />

Utrum unum ex hujufrnodi monflris, tamquamfimia<br />

5 aut catulus diportabatur ? Onagri non profe-<br />

flo l Utrum aliquis ex Vedii comitibus callidiflirnus<br />

? Quemadmodum autem omnia fere ^gyptiorum<br />

numina, eorumqueReligio,facra ,atque ritus<br />

fuerant in Urbem translata , ita etiam Anubis ; qua<br />

de re Lucanus:<br />

]s!os in Templa tuam Komana accepimus<br />

Ifim ,<br />

Semicanefqiie Deos , &<br />

luSum .<br />

Jl/ir^a moventia<br />

In hujufinodi fiultos homines Sedulius vehemendus<br />

invehitur in Heroicis Pafchalis operis:<br />

Quis furor ejl^ quce tanta animos demen-<br />

tia ludit i<br />

Ut volucrem , turpcmque Jovem , torvumque<br />

Draconem,<br />

Semihominemque cajtem fupplex homo pronus<br />

adoret<br />

Anubim Huetius prop.4. non fblum Moyfem<br />

facit , fed etiam Calebum unum ex Terrae promif^<br />

Ik exploratoribus, Jofue fbcium ; quia 3/3 Caleb<br />

canem fignificat . Sequitur jam , ut circulum in Mer-<br />

curii hujus Cynocephali , five Anubidis dextera<br />

confi-


MuSEUM OdESCAICHUM. JH<br />

confideretnus . Si PJutarchum audias , nihil aliud<br />

efl, nili Horizon, five circulus, utvocant, finitor.<br />

Hujufmodi autem circulum propterea huicDeo ab<br />

^gyptiis tribui folitum efle docet, quod ejus imperium<br />

afuperiori uique ad inferius Hemifpherium<br />

proferri crederent . Plutarchi verba funt haec in lib.<br />

de Ifid. & Ofirid. Hoc qui nonnihil firingit , vo-»<br />

ambo'<br />

catiirque horizon , \S finiens circulus , &<br />

rum efi communis , Anuhis dicitur , canemque fpe^<br />

cie expri?nit , quippe utitur canis vifit juxta noBu<br />

& interdiu . Veftimentum , quo indutus Anubis hic<br />

eft, nefcio an findonem rede vocem l Tu , inquit<br />

L^ucianus in Concil. Deorum , canino vultu JEgy*<br />

ptie , quijlndone es amiBus , quifnam es o optime<br />

, aut quomodo dignum te cenfes quifis Deus ,<br />

cu7n latres \ PalmjE ramus , quem in f iniftra manu<br />

Cynocephalus tenet, {\v^ flagellum efl , inquitpereruditus<br />

D. Rudolphinus Venuti, veluti efficax ad<br />

removendum fafcinum , & malum avverruncandum<br />

remedium in Colleftan. Rom. Antiquit. Tab.28. {zn-^<br />

tentiamque hanc fuam Pierii Valer. teftimonio conlirmat<br />

Hieroglyph. l.io.cap.2. Palma utique ^gyptiorum<br />

Diis convenire optime poteft ea etiam de<br />

caufa, quod , ut ait Plin.J.^^.cap.i. Valma , quce<br />

fert Mjrobalanum probatifiima in JEgypto . Qjjd<br />

autem globum illum in capite efle dicam ? Nifi velimus<br />

peculiarem Regionis illius eflefi^udum, poC<br />

fumus efle Mundi jfiguram exiftimare . Nephtin<br />

enim apud ^Egyptios inferius Hemifpherium efTe<br />

docet Plutarchus , I/im vero fuperius, lucidum hoc,<br />

atque diurnum , obfcurum illud , atque no6lurnum<br />

qui & inter-<br />

utriufque vero participem Anubim ,<br />

diu , & noclu vifu pariter fruatur . Vide Pier. Val.<br />

1.5: Horizon. Aram


i <strong>Museum</strong>: <strong>Odescalchum</strong>.<br />

Aram appofitam fignum efle divinitatis , qua<br />

:^2yptii Cynocephalo Anubidi tribuunt facile unulqutque<br />

intelligit ; Effigies Harpocratis in dextro.<br />

bafis latere taciturnitatis eftindex, &lilentii, quod<br />

fieri in hujus Dei facris debebat<br />

T A B U L A XLVll<br />

C A N O P U S.<br />

^ai5=M«"" '" ' 1<br />

-^'''^ ^<br />

•^^^p^=^;^*T-^--_<br />

^^^<br />

|iOtM<br />

Anopus erat ^gypti Urbs cum in-<br />

quod inde Ca-<br />

fula ad offium Nili ,<br />

Wi nopicum didumeft; nancautemB^rfor<br />

, five Bicbkri . Heracleoticum<br />

^fc^M<br />

vocat Ptolom. Naucratium Plin. ab<br />

Alexandria duobus millibus pali; in<br />

ortum diftat ; qu^e Urbs Claudiani Poet;^ patria a<br />

quibufdam efie fertur . Condita a Menelao fuit ,<br />

qui devida Troja eo vi ventorum cumHelena de-<br />

latus eft, & nominata a Canopo AmycLico ejusgubernatore<br />

, qui idu ferpentis quem Hicmorrboiua<br />

,<br />

vocant, ibi interiit, & fepultus efi. Quoniodo autem<br />

Ganopus ipfe Deus haberi caeperic narrar Ruffinus<br />

Hifl:. Eccl. l.xi. cap.26., cujus verba Cauleus,<br />

& aliL recitant . Eorum haec fumma efi Chaldeis<br />

.<br />

jaaantibus , ignem Deum fuum efle Deorum omnium<br />

aureorum , argenteorum , icreorum , & multo<br />

magis ligneorum vidorem , Canopi Sacerdos hy-<br />

driiE fidili aqua plence multis minutis foraminibus<br />

patul^ , fed iifdem cera obturatis caput ex antiquo<br />

Canopi fimulacro excifum fuperpofiiit . Jam vero<br />

accenfb igne aChaldeis circa hanc hydriam , cera<br />

confef^im liquefaaa , & effluente undique aqua ,<br />

ignis exdnaus efl . Ex illo tempore Canopus tamquam


MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

quam Deus , & Deorum omnium vidor ell cultus<br />

H^<br />

inquit Ruffinus<br />

ejulque fimulacrum effingi ca^pit ,<br />

apud Eufebium pedibus perexiguis attra6to coUo<br />

,<br />

&quafi fugillato, ventre tumido in modum hydrix<br />

autem<br />

H^c cumdorfb ^qualiter tereti formabatur .<br />

omnia cum hoc noftro anaglypho apprime congruunt.<br />

Hic enim Sacerdos vidorem Deum Canopum<br />

per vias , & fortaffe ad templum deportat^<br />

Antecedit Sacerdos alius , qui , ut Virgilii verbis<br />

utar ^neid.8. patrio vocat agminajljlro ,<br />

ftrumento ^gyptii loco tub^ utebantur .<br />

Hocin--<br />

Puer iteni<br />

tibiis canens pompx comes adjungitur . Sacerdos<br />

alius confequitur ignem manu dextera praeferens ^<br />

Baculus, quiefl: in ejusfiniftra Harufpicio ufui efle<br />

potefi . Et hujus form^ T. ufurpatos ab ^gyptiis<br />

fuilie baculos , colligimus ex nonnullis monumentis<br />

^reis , atque fiailibus , quce in Kirkeriano affervamus<br />

. Loti flos e Canopi capite eminet , quem<br />

florem plerilque ^Egyptiorum Numinum capiiibus<br />

im.pofitum efie videmus. Hanc, quam (upra polui»<br />

mus de Canopo Ruffini narrationem GoropiusBecanus<br />

, & alii eruditi viri tamquam omnino commentitiam<br />

rejiciunt. Sed cum Gregorius Lilius Gyral-<br />

dus , Natalis Coipes , Mythologique alii bene multi<br />

illam admittant, admittimus etiam nos ; praefertira.<br />

cum anaglypho huic , interpretationique noftrie maxime<br />

confentaneam deprehendamus<br />

Tom.ll Ff TA-


114 MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

T A B U L A XLVIIL<br />

HARPOCRATES.<br />

Eos in curribusinfidentesjvel iiantes<br />

paffim in Veterum monumentis alpicimus<br />

. Hoc imperii (ymbolum ell ,<br />

quod in mortales habere Numina credebantur,<br />

ex quibus unum erat Har-<br />

pocrates ab ^gyptiis inprimis cul-<br />

tus . Vide Pier. Valer. I.43. Sed quorfum tres illae<br />

adultae jam arundines? Nilus, inquit Diodor. Sicul.<br />

1.1. cap.i. £f midta generat , S fuapte fiatura ,<br />

qiice genuit , facilli?ne nutrit . 'Nam & arundinum<br />

radices prcebet , ^ lotum . Quod ad feras curruni<br />

trahentes attinet , hoc tantum habeo ex Herodoto<br />

in Euterpe dicere : Urfbs apud ^gyptios facros eife<br />

habitos. Quare nihil mirumeft, \i hujufiiiodi fer^s<br />

eorum , quos colebant Deorum , curribus junge-<br />

rentur<br />

Supereft dicendum de ip(b Harpocratis iimu-<br />

lacro . Quod digitum dexterx manus ori habeat<br />

admotum rationem hanc reddit S. Auguliinus lib.4.<br />

deCivit. Dei cap.9. Quoniam , inquit, templis ubi<br />

colebatur Ofiris , S ijis , fimulacrum crat ( Har-<br />

pocratis ) quod digito labiis irnpreffo admonere<br />

videretur , iit homines eos ( liidem , & Oiiridem )<br />

fuiffe tacerent . Harpocratem hunc Plutarchus in<br />

lib. Ifidis & Ofiridis genitum fuiile lcribit poii in-<br />

teritum Oliridis una cum Helitomeno , imbecillumque<br />

natum membris inferioribus . Alibi tamen idem<br />

auftor contendit , non puerum fuijfe imperfeHu??i<br />

neque


MusEUM <strong>Odescalchum</strong>. ii5<br />

ncquc aliqiioikgiiminum exijtmiandum ,fcdDeum<br />

juvenilis adhuc imperfeHce , & inartjculatce oratiodis<br />

prcejidem , ac moderatorem : ex quo digito<br />

ori admoto ipfum effingebant , utpote Jtlentii , &<br />

Enimvero puerilia omni-<br />

taciturnitatisfymholum .<br />

no erant facrailla, quseDeo huicpuero fiebant in<br />

Urbe ^gypti Buto , quccque merito ridet S. Epiphanius<br />

lib.3. contra hicreles . Ibi enim SanSi hu-<br />

jus etiam Epifcopi temporibus Sacerdotes illum in-<br />

ilar nutricum nutrire fe limulabant. Ortus autem elie<br />

dicebatur a Plutarcho circa Iblftitium hybernum ,<br />

& brumam . Ei igitur Deo lentes , &'primiti^ leguminura<br />

ofFerri (blebant , quod cum facerent menfe<br />

Mefbri ideflAugufto ita canere foliti erant ^gyptii<br />

y\Zi


Ii6 MusEUM <strong>Odescalchum</strong>.<br />

aediculam juvenili facie , vide Tab.30. in CoUefta-<br />

neis Romanar. Antiquit. Hermharpocratis vero fimulacrum<br />

delineatum , &: incifum oftendit Sponius<br />

Mifcell. erudit. Antiquit.fecl. i.art.5. Huic Sponiano<br />

Hermharpocrati funt ala^ in pedibus, utMercurio.<br />

Cur autem digito ora comprimat lic ille interpre-<br />

tatur ;<br />

eloquentiam non (emper verbis, fed etiam<br />

filentio uti . Harpdcrates Kirkerianos , &: Capponianos<br />

longum euet enumerare , ac defcribere om-<br />

nes velle<br />

T A B U L A XLIX.<br />

SOLEMNITAS.<br />

Arata ccena niiptiaU ex Ktriifca di-<br />

fciplina , inquit Julius Scaliger Poet.<br />

J.3. cap.ioi. porciim matlabant &c.<br />

Inde dicebatur Hjmenceiis ciim cho-<br />

reis , ita iit unufquifque caneret ,<br />

quoad Epiphonema fuhinferret : quo<br />

pronimciato univerfa chorea Hymenceuvi totidem<br />

mimeris recinehat ; cujufmodi putandum efl efle<br />

illud Catulli Carm.62.<br />

Hymen , Hjmencee , Hymen ades Hjmencee<br />

.<br />

Interea, pergit idem Scaliger , tot , quot di-<br />

Matrimi adjia-<br />

& ximus , cwn facibus Vatrimi ,<br />

hant . Igitur in hac bafi marmorea , qui facem pnie-<br />

fert , unus ex Patrimis , aut Matrimis adolefccntibus<br />

fortade efl: . Qui volumen legit , non abfurde<br />

unum ex cantoribus effe dicemus , qui nuptiale<br />

carmen concineret. Uterque fane herbis, &. flori-<br />

bus


MuSEUM OdESCALCHUM» II/<br />

bus eft redimitus , quod in hujuffnodi pompa (blemne<br />

fuiiie declarant Statii verfus lib.i. filva j.<br />

Niinc opus Aonidum comites , tripodumque<br />

minijiri<br />

Diverjls certare modis , eat EntheavittiSi<br />

Atque hederis redimita cohors .<br />

Puerorum fymphoniacorum , qui ad canen«<br />

dum adhiberentur , magnum numerum apud Romanos<br />

fuille confkt ex pluribus Ciceronis locis<br />

in Verrem:&in oratione pro T. Annio Milone qui<br />

,<br />

Lanuvio rediens , & Clodio ad Bovillas obviam fadus<br />

5 tum cafu pueros fymphoniacos uxoris ducebat.<br />

De ifiis pueris vide Pignorium de Servis pag.145.<br />

Eorum numerus immodicus efle C3epit , ut teftatur<br />

Ammianus Marcellinus xiv. Paucce domus^ inquit,<br />

Jtudiorum feriis cultibus antea celebratce , nunc<br />

ludibriis ignavice torrentes exundant . .. denique<br />

pro Philofopho Cantor , & in locum Oratoris Dodor<br />

artium ludicrarum accitur . Kt bibliothecis<br />

fepidchrorum ritu in pcrpetuunt claufis organafabricanturhjdraulica,<br />

& lyrce ad fpeciem carpentorum<br />

ingentes , tibiceque & hijirionici gejlus in-^<br />

Jtrumenta non levia . Itaque in volumine illo carmen<br />

nupdale confcriptum fuiile dixerim . Charta<br />

voluminum Pergamena plerumque erat ex membranis<br />

beftiarum praeferdm ovium a Pergamo Urbe<br />

Myfi^ ad Caicum fluvium fic appellata , ubi in-<br />

venta ab Eumene Rege efie fertur , cum Ptolemaeus<br />

Rex y^gypti orta circa Bibliothecas aemulatione<br />

chartas f upprimeret . Ita Plinius ex Varrone 1. 1 3cap.ii.<br />

Vide S.Hieron. in ep. ad Chromat. Exem-<br />

pla horum voluminum pafFim in icreis , marmoreifque<br />

fimulacris videmus<br />

JomAl Gg TA'


il8 MUSEUM OdESCALCHUM,<br />

T A B U L A L.<br />

V E R.<br />

E vere loquuntur Scriptores perinde<br />

ac fi de Pidore , aut Phrygione ali-<br />

c]uo loquerentur . Sic apud Lucret. 1. 5.<br />

Ef anni<br />

Tempora pingehant viridantes<br />

Jioribus herbas<br />

Et Manil. lib. 5 . V. 2 5 9,<br />

Et variis depingit pratajiguris .<br />

Infinitum eflet atterre iingulos . Unum<br />

ex Chri-<br />

ftianis prceterire nolo, Laftantium videlicet , cujus ell<br />

hic verfijs de Re(urrecl. Domini<br />

Mollia purpiireum pingunt violaria campum .<br />

NuUus eft Poeta qui non fummis laudibus vernum<br />

tempus extollat praelertim Virg. lib. 2. Georg. ab illo<br />

verliculo<br />

Vere novo gelidis liquitur cum montibus bu-^<br />

mor £f c.<br />

Ubi verofimile afl^Tmat , mundum fiaifle conditum<br />

illo anni tempore , live ut melius dicam primum<br />

fuifie , illud & mundi & anni primi annorumque lequentiumtempus,<br />

Islon aliosprima nafcentis origine mundi<br />

llluxijfe dies , aliu7?ive babuijje tenorem<br />

Crediderim , Ver illud erat , ver magnus<br />

agebat<br />

Orbis (^r,<br />

In quem locum Servius: Ver , inquit, cumfit<br />

trimejlre , dividitur in tres portiones * Primus men^<br />

Jls tribuitur veri novo . Secimdus adulto . Tertius<br />

.^ prceci'


MUSEUM OdESCALCHUM. H^<br />

prcecipitiMQnio igitur Verjfive potius VerisGenius<br />

juvenili fpecie pingitur , quia initium anni affert<br />

nudus item, levique palliolo fblum conteclus ob inca-<br />

lefcentem jam aerem : cum planta florente roftrum<br />

& quibus refertum habet calathum , & quibus kk<br />

redimitum oftentat : quia adulto faltem vere rofce ef-<br />

florefcunt . Ver adultum cum novo confi.indere vifus<br />

efl Verres,eamque ob caufam fic illum Cic. Verrina 7.<br />

irridet : Cim autem Ver eje cceperat , ciijus tnitium<br />

ijlc non a Favonio , neque ab aliquo ajlro notahat ;<br />

fed cum rofam viderat , tunc incipere Ver arbitra^<br />

batur , dabatfe laboribus , atque itineribus , in qui-<br />

lus ufque eofeprcsbcbatpatientem, atque impigrum,<br />

iit nemo umciuam in equo fedentem viderit. Ver facrum<br />

res dicebantur , qux vere natas, & Diis confe.<br />

cratiE eHent , Ver facrum facere erat vbvere Diis,five<br />

confecrare quascumque vere proximo nafcerentur,<br />

Paul. apud Fefi Roc votum primi omnium Sabini<br />

Marti nunciipaverunt , cum adverfus IJmbros pu^<br />

gjiajfent . Sifenna apud Non. c. 1 2. num. 1 8. Et Livius<br />

1. 34. C.44. h:EC habet. VerfacrumfaBu7n erat prio^<br />

re anno . Et infra; Verfacrum videripecus, quodna-^<br />

tum efet inter KaUlart. & pridie kal Maji. Idem<br />

1.2 1 . cap. I o. docet Veris facri nomine contineri, quod<br />

Ver attulerit ex Suillo , Ovillo , Caprino , liovillo gre-^<br />

ge.InMufeoKirkeriano habemus urnam, in cujus<br />

facie puer efl cum calatho rofarum pleno , & ex ad^<br />

verfum efl alius cum calatho in quo funt poma .<br />

Se-<br />

cundum hunc Autumni effe Genium dixerim , cujus<br />

efiigies in hoc Mufeo Odefcalcho defideratur . Veris<br />

facri, quod a Romanis vovebatur mentionem faciunt<br />

fcriptores plurimi , quos inter Barnabas Briilonius de<br />

formulis & folemnibus Populi Romani verbis 1. 1.<br />

&aliiplures.


I20 MUSEUM OdBSCALCHVM ,<br />

11<br />

T A B U L A LL<br />

^ S T A S.<br />

ON admodum difficile faftu c(\, quid<br />

libi velit ha:c effigies, interpretari . Etenim<br />

per fpicas , falcem, &modiumm-<br />

hil aliud videtur , nili-


MuSEOM <strong>Odescalchum</strong>. 121<br />

T A B U L A LIL<br />

H Y E M S.<br />

IcuT in fiiperioribus duabus marmoreis<br />

bafibus Veris , & -^ftatis imagines in-<br />

fculptK funt ,<br />

tari non poteft quin Hyemis Genium<br />

,<br />

effingere artifex fortalVeomninoidem<br />

voluerit. Nudi plerumque pinguntur<br />

Genii Quare hoc incommodo quamvis imbres<br />

,<br />

fintmaximi, ac tempeftas perfrigida , Hyemisetiam<br />

Genius afficiatur necefle eft . Quamquam & bene<br />

ita in hac tertia dubi-<br />

capillatus , & ampliori amiculo teaus aliquod iibi<br />

ad magnitudinem frigoris remedium comparat-<br />

Palms ramus ideo in ejus laeva manu ponitur,<br />

quia palma , ut fcriptum reliquit Plinius Iib.i 3. cap.4"<br />

Jaudet&rmns, toto anno bihere cum amet an- ,<br />

%o menti. Bibendi autem amorem hunc non alio<br />

melius poteft quam hiberno tempore explere An-<br />

.<br />

,<br />

feres gemini quos habet in dextera cum Hyeme<br />

,<br />

bene congruunt . Gignunt , enim eos alpes &Jeptentrionalisregio<br />

. Plin. lib.io. cap.21. Plum^que us<br />

velluntur qmbufdam in locis hs anno .<br />

Optima con-<br />

D^A<br />

trafrigus prcefidia. In opere quod mfcribitur .<br />

le Vitture antiche delfepokro de Nafont. Tab.25.<br />

Hibernum Tempus Senis barbati Iimilitudine formatum<br />

eft, cui talaris tunica caput ipfum conveltiat,<br />

Senex autemille altera manupaluftremarundinem,<br />

altera Anferem pedibus conftridum tenet exiguo-<br />

,<br />

que interieao fpatio , Nympha vifitur neicio qus<br />

tunicata quoque ipfa , & utraque manu aliam ejul-<br />

Jonlll Hh dem


122<br />

MUSEUM OdESCALCHUM.<br />

dem generis avem contredans , ac fovens , quas pariter<br />

omnia optime frigus , & frigidum anni tempus<br />

delignant<br />

T A B U L A LIIL<br />

TAURUS GOELESTIS.<br />

AuRUM hunc obftellam, quaeindexte"<br />

ro ejus latere emicat , Coeleffis eiie fignum<br />

conjicimus.<br />

Fabulantur Poetae , hunc efle Taurum<br />

illum , (ub quo delitefcens Jup*<br />

piter Europam Agenoris Hliam rapuit<br />

In Coelo deinde a Jove iplo honoris caula collocatum<br />

. Huc Spedavit Ovidius lib.^. Fafl : cum de eo<br />

loquens fic cecinit l<br />

Seu tamen ejl Taurus ^Jive hoc ejl fcemina<br />

Jignum ,<br />

Junone invita munus amoris hahet<br />

In Tauri fignum ingreditur Sol menfe Aprill<br />

unde anni initium Virgilius videtur capere lib.i.<br />

Georg.<br />

Candidus auratis aperit cum cornibus an-^<br />

num .<br />

Sub eo figno Afiam , Arabiam , & Scythiam Manilius<br />

collocat Aflronom. lib.4.<br />

Taurus habet Scythice montes , AJiamque<br />

potentem ,<br />

Et molles Arabes fylvarum ditia regna .<br />

Vide plura de eo apudHyg. 1.2. Plin. Iib.i.cap.16.<br />

& 42. & lib.18. cap.28.<br />

Fll^ IS.<br />

INDEX


I N D E X<br />

SCRIPTORUM,<br />

^t* A Senezra .<br />

i{: ^X ^braham<br />

.AorAhamus Gorlxnsl<br />

.Abrahamus .<br />

tAchilles Statius .<br />

^Acron .<br />

CL e/^tianus .<br />

Qiiorum loca^ ^ opiniones in hoc<br />

Opere afferuntur .<br />

.Alexander ab ^Alexandro .<br />

•Alfxander Donatus<br />

^lphonfus d' Ovagle .<br />

^Alphonfus Toflatus .<br />

tAndreas ^lciati<br />

t^ndreas Chiochius .<br />

.Andreas Fulvius<br />

*Andreas Tiraquellus,<br />

.Angelus Tolitianus<br />

^nfelmui Boetius de Boot.<br />

.^ntonius ^uguflinus<br />

xAntonius Francifcus Gori .<br />

KApollodorus<br />

Z. ^pulejus<br />

.Arati Interpresl<br />

.Arnohius<br />

,Ariflophanes .<br />

,Ariflophanis SchoUafles l<br />

.Arifloteles .<br />

^fconius Tedianus<br />

^thanafius Kirh^r<br />

^Athemeus<br />

,A{£lor Triapejorum<br />

^ulior de Viris llluflribus.<br />

(J.) yiuguflinus .<br />

i/tuguflinus T^iphus<br />

^ulus Gellius<br />

,Aufonius<br />

B<br />

B^rtholomeus Marlianus,<br />

Bafllius Fabcr<br />

(/^f«.) Beda.<br />

Benedi^Hs Cerutus<br />

Benedicius Tererius ,<br />

BernardHs de Montfaucon.<br />

CuAefar<br />

(Card.^ Baronius.<br />

Callimachus .<br />

Camillus Leonardus •<br />

Caroltts TafchaliHs .<br />

Carolus Tattnus<br />

Carolus Stephantis .<br />

Cafliodorus<br />

Catullus .<br />

Celfus Cittadini<br />

M'T. Cicero<br />

Claudianus .<br />

Claudius Bertaldus '.<br />

Claudius Minois.<br />

Claudius Salmapus .<br />

Conradus Gefnerus .<br />

Coelius ^hodiginus ,<br />

Cornelius Celfus<br />

Cornelius a Lapide .<br />

Cornelius T^epos<br />

D^ntel<br />

D<br />

Huetius l<br />

Diodorus Siculus l<br />

Diogones Lae^tius ,<br />

Dion Caflius .<br />

Dionyjius Halicarnajfeus *<br />

Dionypus Lambinus<br />

EDuardus<br />

de Vitry<br />

Epigramattm Grxcorum<br />

idnthohgia .<br />

S. Epiphanius<br />

Euripides<br />

Eufebius<br />

Ezechiel Spanemius •<br />

[7 Eflns<br />

Flavius Blondus ',<br />

,<br />

Fortunatus Scacchi ,<br />

Fortunlus Licetus<br />

FrancifcHS de Ficoronis .<br />

Francifcus Hothomannus<br />

Francifcus Mediobarbus .<br />

Francifcus ^edius .<br />

Fulgentius<br />

Futvius Vrfini<br />

G.Alenus .<br />

Georgius Longus<br />

Ceorgius Vafarius<br />

Coropius Becanus ',<br />

Cregorius Tholofanus .<br />

123<br />

H<br />

Hjtdrianus Turnebus<br />

Hannibal Otivieri<br />

Hetiodorus<br />

Henricus Hornmannus ,<br />

Herardus ^eufch<br />

Herodotus<br />

Hefiodus<br />

Hyacintus Cimma .<br />

— Cardanus<br />

--— Magrius<br />

S. Hieronymus .<br />

»~ ^teander .<br />

.<br />

w— Mercurialis l<br />

mmmm Trado<br />

Homerus<br />

i^ Horatius Flaccus l<br />

Horus .Apotlo<br />

J<br />

.Acobiis Bieus<br />

Jacobus Gutherus .<br />

— Sponius .<br />

— Bottari<br />

>~> Calvinus<br />

*— Camers .<br />

'Janus Gruterus<br />


124<br />

•— Ol>frs»quUlus ,<br />

S^idjs<br />

StJtius .<br />

Strjho .<br />

Symmjfbus .<br />

C. '~T^ .Acitus .<br />

1. TctjKCKtumy^o^um,<br />

TijijKCKtuu: Vctus.<br />

TertuUijKus .<br />

Theocritus<br />

Tbetdoretus .<br />

TheofbiU&us .<br />

Th»€jMUdes,<br />

T^halUs,<br />

T^tbcUimsTM».<br />

\<br />

V^erius Miximus<br />

Vfrro.<br />

VelUjus Tjtertulus ,<br />

VilldmMS Clyoal<br />

Sex. ^rel. I ifior .<br />

T. Virfilius Maro ,<br />

Vijgks,<br />

X Exofh^i<br />

LVDEX


INDEX RERUM<br />

T O M I I*<br />

AChates gemma unde Cic appellata<br />

? Pag.x.<br />

Achates , in qiio novem Muis , &<br />

i\pollo .<br />

XXIV.<br />

Achatis genera plura . xi.<br />

Iii Adamanrefculptura; phires.xxv.<br />

Agrippinae Girrminici cinercs Roniam<br />

translati. ^g.<br />

Agrippina;GermaniciEpitaphium.39<br />

Agrippina Germanici facies in nummis.<br />

59.<br />

Agrippina Germanici in Infulam<br />

Pandatariam relcgata. _j8,<br />

AgrippinjeGermanici morcs ; Ducis<br />

inunus ab ea ohirum . j8.<br />

-Agrippina Pifonem judicio perfcqui-<br />

tur . 58.<br />

In Alexandri M. /Egide Gorgonij<br />

caput, 20.<br />

Alexandri M. Corporis forma. 19.<br />

In Alexandri M. Galea Serpens, &<br />

Jovis Himmonis caput. 19.<br />

Alexandri M. & Macedonum barba<br />

plerumque rafa . 20.<br />

Alexandri M. tempore Pyrgotelcs<br />

fcalpror cf-lebfrrimus . 20.<br />

^merhylli dcfcnptio . xi.<br />

Amethylti virtutes fabulofe . xi.<br />

Amethyftus vetus eadem, ac hodierna<br />

. XI.<br />

Amethyftinis columella;. xr.<br />

i\ntinopolis urbs ab Antinoi nomine<br />

fic appellata . 42.<br />

Antinoi confccratio . 45.<br />

Antinoi efligies in nummis. 4^,<br />

Antinoo Templa extrudla, & Ludi<br />

celebrati . 42.<br />

Antinous culrus tamquam Sol, Mer-<br />

curius, & Bacchus .42.<br />

Antinous fe devovet pro Iladriano<br />

Imperatore . 42.<br />

Annuli aurei, & gemmaii Senato-<br />

rum ,<br />

i^S.<br />

& Equitum Romanorum ia-<br />

figne . XXXVI.<br />

Annuli Signatorii Jofephi , Cyrt ,<br />

Arii , Laca;demonii , Ptolcmasi ,<br />

Seleuci , Ariftomenis &c. xxxv.<br />

Annulus ufurpatus a Sophiftis, Rhetoribus<br />

, Oratoribus , & Muficis<br />

ornamenti caufa . xxxvi,, & xxxvii,<br />

Apollo intonfus. crmitus , imberbis;<br />

ala; in cjus capite , & Luna fub<br />

mento . j.<br />

Apollincs plures. 2.<br />

In Apollinis capite radii duodec»m<br />

. j.<br />

Aqui Marina eadem, ac Beryllus.iv.<br />

ArtartheCoeli Regina app-llata. 4.<br />

Aftarrlie eadem, ac |uno . 4.<br />

Aftarthe cadem ac Luna , Ifis , &<br />

una ex Veneribus . 4.<br />

Aftarthcs fuper mentoLuna talcata,^<br />

Atalantce duae . 14.<br />

Atalanta vifka in curfu ab Hippomenc<br />

. 15.<br />

Aventinus Leonina pclle indutus. 8.<br />

M. Aurclii Corporis forma . 44.<br />

M. Aurclii mores , ftudia , res geftae,<br />

arque obitus . 45.<br />

M. Aurelii Parentes , Imperium, imperiique<br />

confortium cumL. Ve-<br />

ro . 45.<br />

M. Aurelius Severus Alexander a<br />

Confobrino Elagabalo adopta-<br />

tus . 47.<br />

M. Aur.Severi Alexandri viiflorice,<br />

& mors, 47.<br />

In Aur. Sevcri Alexandri pcdliorQ<br />

/Egis . 47.<br />

B<br />

BAccha: Mimallones appellatae •<br />

Pag.i5.<br />

Baccharum veftitus , atque habi-<br />

tus . 17.<br />

I i L.Ju-


126 Index Rer<br />

L. Junii Bruti effi^ies in Capito-<br />

lio. 28.<br />

L.JuniiBruti effigiesin nummis, iS.<br />

L.Junii Bruti mors ad Lacum Regillum<br />

. 27.<br />

L. Juiiius Brutus Romanae Liberta-<br />

tis aflertor. 27.<br />

Bruti feveritas in filios. 27«<br />

L.Brutus , & Servilius Aliak in ds-<br />

nariis . 28.<br />

CAIais. XI.<br />

Camei in Mufeo Kirkeriano<br />

xxxviii.<br />

rariores .<br />

Crmeipro fibulis<br />

& XXXVIII.<br />

adhibiti. xxxvii.,<br />

Cameus quid, eJufque etymon . xxvi.<br />

Cattioculus . x:.<br />

Chalcedonius Jafpidis genus .xii.<br />

Chalcedonius non idem, ac Charchedonius<br />

. xii.<br />

Chriftianorum annuliSignatorii.xxxv<br />

Chriftianorum annuli Signatorii cuin<br />

Chrifti Domini monogrammate<br />

in San£lorum Martyrum Cryptis<br />

inventi . xxxv.<br />

Chriftianorum annuli Signatorii in<br />

Mufeo Kirkeriano. xxxvi.<br />

Chriftianorum gemmje in Mufeo Kir-<br />

keriano. xxxvi.<br />

Ciceronis foriwa , & habitus corpo-<br />

ris. 35.<br />

M. T. Ciceronis genus , honores , &<br />

res ab eo gcftas . 34.<br />

ClaudiiPortusOftienlis. 59,<br />

Claudii obitus. 59;<br />

Claudius vetat gemmis fignare. ?:X:av.<br />

Claudii ingenium ftudia , & mo-<br />

res .


Index Rer<br />

Gemmarum ufus in annul.s ad obfignandum<br />

apud Romanos . xxxiii.<br />

Gorgones tres , earum etymon j formx<br />

&c. 12.<br />

Gorgonum in gemmis virtus fabii-<br />

lofa . 12.<br />

Granati appellatfo , & cui Veterum<br />

Gcmms Granatum refpondeat.<br />

xiii.<br />

H<br />

HAdri


128 I N D E X R E R<br />

Nlccoli<br />

N<br />

, five Onyculi confidera-<br />

tio. XVII.<br />

Noinina filiorum Ifrael infculpta in<br />

& in duode-<br />

duobus Onychinis ,<br />

cim gemmis Rationalis , xxiv.<br />

Numonius VaU quis fuerit , 8c quo<br />

tempore vixerit . 29.<br />

Numonii effigies in nummis , 29.<br />

OLympiadis<br />

O<br />

Alexandri Matris<br />

jadantia. 19.<br />

OmphaleHerculis armis ornata. i^,<br />

Onychis , & Achatis difcrimen . x.<br />

PEntheus<br />

a Maenadibus difcer-<br />

ptus. 17.<br />

Plafma , five Prafma quid , & unde<br />

diiflum. xxi.<br />

Poculum ex Granato in Mufeo<br />

Kirkeriano . xiii.<br />

Ptolemxus Aulets Regis<br />

Pompeii proditor,<br />

filius Cn,<br />

Ptolemsorum fratrum in nummis<br />

diftinguendorum ratio . 22.<br />

puellarum in Olympicis ludis cur-<br />

fus , atque certamen . 13.<br />

ROma<br />

R<br />

tamquam Dea habita. 24.<br />

Romae nomen aliud vel ignotum<br />

vel pauci/Timis cognitum. 24.<br />

Roma Afcanii fili» Fidei templum<br />

confecrat in Palatio . 25.<br />

Roma Urbs ab v^neaaedificata . 2^,<br />

Roma faemina quaedam Trojana in<br />

Italiam una cum Trojanis adve-<br />

rta , 2^.<br />

Romas Gaiea ex Icneumonis pel-<br />

le . z6,<br />

Romae habitus , & infignia . 25.<br />

in Romae imagine Crocodilus , &<br />

Palmse ramus . 25.<br />

Roniae Lorica ex Crocodili cu-<br />

te . 27.<br />

Rubinus Latinis Carbunculus , mas<br />

U M T O ^I I I.<br />

& fsmina ,<br />

dam . xvii.<br />

& de eo fabulofa quae-<br />

SArdonychis erymon , color , &<br />

ex eo vafcula elaborata . xix.<br />

6c XX.<br />

Satyri an vere extiterint? 17.<br />

Satyri Bacchi Socii. 18.<br />

Satyri utrum iidem , ac Sileni ? 18.<br />

Satyrorum indumentum. 18.<br />

Scipionis Africani res geftse . jo,<br />

Scipionis forma , «Sc ftatura corpo-<br />

ris , 50,<br />

Scptimii Severi genus , Imperium<br />

vi(floridE , atque obitus , 45.<br />

L, Septimii Severi liberorum effi-<br />

gies in nummis . 46,<br />

Servilius Ahali Sp. Mellii Magiftri<br />

equitum interfedor .<br />

28,<br />

Signa varia in Romanorum gemmi»<br />

annularibus ad obfignandum in-<br />

cifa , X XXIII,<br />

Sileno & Baccho Templa multa<br />

communia , ^ i.<br />

Smaragdorum genera plura ,<br />

gene-<br />

ratio, magnitudo , & exiis arte-<br />

fa£la , XXI,<br />

Scriboniam Auguftus repudiat , 3^,<br />

Ser. Sulpicii Galbas ortus , mores<br />

Confulatus , imperium , ftatura ,<br />

& mors . 40.<br />

Sulpiciorum familia . 40.<br />

THiarae<br />

defcriptio. 19,<br />

Tiberius Livia Drufilla na-<br />

tus . 55,<br />

Tiberius a Vitrico Augufto adopta-<br />

tus. 37.<br />

Tiberii ingenium forma corporls<br />

mores , & mors , 57.<br />

Turchoidis generatio , magnitudo<br />

&c, XXIII,<br />

V<br />

V<br />

Enus Apoftrophia. 60,<br />

Venus Coeleftis , 60.<br />

INDEX


INDEX RERUM<br />

T O M I II.<br />

A<br />

ABraxas nominis littercE annui<br />

curfus dierum menfuram com-<br />

plent. 74.<br />

Abraxas nomen Soli impofitum ab<br />

JEgypiiis, 73,<br />

JEdiliuus Symbolum . 9.<br />

j^fculapii baculus. 24.<br />

TEfculapii comes Thelefphorus . 16,<br />

j^fculapii plures . 29.<br />

iflfculapii templum in infula Tyberina<br />

.25,<br />

Tf^fculapii tres . 24.<br />

iEfculapio & Hygix unumidemque<br />

templum dicatum . 23,<br />

i^fculapio Epidaurio barbam Dio-<br />

nyfius Tyrannus demi ;ubet . 25,<br />

i^fculapio Gallus Sacer. 2$.<br />

iEfcuiapius etiam imberbis . 2j.<br />

^fculapius in Deorum numerum re-<br />

latus . 25.<br />

jtfculapius in nummis M. Aurelii<br />

Antonini; 25.<br />

iflfculapius Serpentis fpecie Epidauro<br />

in Infulam Tiberinam adve-<br />


130 I N D E X<br />

CAnopi<br />

varia. 112.<br />

C<br />

R E R<br />

Urbis i^gyptiae nomina<br />

in Canopi capite Loti flos. 115.<br />

Canopus Urbs a Menelao condita<br />

& a Canopo Menelai Gubernatore<br />

cognominata . 112,<br />

C.inopus quomodo Deus haberi c«e-<br />

ptUS ? 112*<br />

Caftoris , & Pollucis ope vidlioria<br />

ab j^.Poftiiumiodi(5latore repor-<br />

tata . 72.<br />

Cato Grammatlcus Latina Siren. 1 08,<br />

Centauri mares, & fasminae Bacchi<br />

currui jundi . 58.<br />

Centauri duo in adibus Illuftriflimi<br />

Prajfulis Alexandri Furietti . 57.<br />

Centauri currui Bacchi jun£li . 57.<br />

Centaurorum hiftoria, & fabula. 58.<br />

Cephalenia Infula a Cephali nomine<br />

cognominata. 50.<br />

in Cephalenia quintam C. Antonius<br />

urbem condit . 30.<br />

Cerealia,& Ludi Cereales Romae.i ^.<br />

Cereri porca immolari folita. 12.<br />

CereriSjcrxVirginisCanephorae.i^,<br />

Cereris effigies cum formicis . 14.<br />

Ceres di£la a creando , vel a Geres<br />

h. e. a gerendis fru(ftibus . 12.<br />

Ceres papaveris inventrix . 14.<br />

Ceres Phytalo ficus commonftrat.12.<br />

Ceres fumma religione ab Siculis<br />

culta . 15.<br />

Ceres Ennenfis in Sicilia . i^.<br />

Chiron Ccntaurus Achillis educa-<br />

tor . 5 5.<br />

Chiron ad Thetidis , & Pelei nu-<br />

ptias profedus . 57,<br />

de Chironis Centauri morte ob fagittam<br />

Hydrix veneno imbutam<br />

opiniones varix .


Index Rer<br />

Herciiles Taurum Cret« vaftatorem<br />

interficit . zS,<br />

Herinharpocratis fimulacrum. ii(5",<br />

Hygiaj fimulacra . 4$;.<br />

JOvis<br />

I<br />

Barba<br />

da. 79.<br />

herba qusdam di-<br />

Jovis caput velatum. 78.<br />

Ifiaca anaglypha formce ingeniculatds<br />

in ara marmorea , 101.<br />

Ifiaca fymbola . lo^.<br />

Ifiacs ftatua; ingenicuIatEB. loi.<br />

Ibides aves Lunae Sacrs , 102,<br />

Ifidi Tabella votiva . 102,<br />

Ifidis eloquentia . 108.<br />

Ifidis Regio in Urbe. 10(5".<br />

Ifidis Templa Romae . 106,<br />

Ifis Leges ^^gyptiis fert . 108.<br />

Jugis feptem , ac decem Nero aliquando<br />

aurigat . 6^,<br />

Juppiter Hicefius in Lucerna fidli-<br />

li. 78.<br />

Juppiter Hicefius , & Milichius .<br />

L<br />

77.<br />

LAmpfacus Urbs ab Xerfe Themiftocli<br />

dono data , 84.<br />

LeoNemesus inCaelum translatus.25<br />

Leo quarum rerum Hieroglyphicum<br />

, aut Symbolum ? 58,<br />

Leonis effigies in Clypeo Agamemnonis.<br />

68,<br />

Leonis Macherophori effigies in annulo<br />

Pompeij magni . 6g.<br />

Leonis Nemexi pellis Herculis armatura.<br />

27.<br />

Loti flos in capite Numinum ^gyptiorum<br />

. 115.<br />

Lucerna duodecim Apoftolorumca-<br />

pita exprimens, nec non Chrifti<br />

monogramma in Mufeo Kirkeriano<br />

. p5.<br />

Lucernxperpetus, fiveeternae . 9^,<br />

Lucernx rariores in Mufeo Kirke-<br />

riano . 95,<br />

de Lucernis veterum Scriptores prae-<br />

cipui, 95.<br />

MAIa<br />

M<br />

aurea tria a Venere Hippomeni<br />

dono data. 85.<br />

M, Antonius Ckopatraj amore ca-<br />

UM ToMI II. 131<br />

ptus ; ejus equeftres exercitationes<br />

in vTigypto. 51,<br />

MarsPhyIadrides,fivePr^fidiarius.9.<br />

Marfyx Satyri hiftoria , & fabula . 4.<br />

Marfyae imagine obfigaat epiftolas<br />

Nero. 4.<br />

Martis etymon, 8.<br />

MilichiusJuppiter . 77.<br />

Milichii appellati Dii alii. 78.<br />

Minerva Cuftos a Cicerone culta. 3 7<br />

Minerva etymon , 37.<br />

Minerva; quinque, 37,<br />

Minerva Sapientia: Dea . 38.<br />

N<br />

NEbris paftoritium veftimentigenus.<br />

5 7.<br />

Neptuni veftitu atque habitu Cn.<br />

Pompeii effigies . 1 1,<br />

Neptunus aliquando cum Hippocampis,<br />

aliquando etiam cum equis<br />

. II.<br />

Neptunus Claffis PraEfeftus a Saturno<br />

conftitutus, 10.<br />

Neptunus equos domandi artis inventor<br />

, 10,<br />

Neptunus navigandi artis auilor, io«<br />

Nuptiarum ritus , 1 1 5.<br />

O<br />

OLeaftrum Hercules primus ex<br />

Hyperboreis in £lidem de-<br />

portat, 27.<br />

P<br />

PAci ara Athenis dicata. ^$,<br />

Pacis alsB. 54.<br />

Pacis effigies variae . 34.<br />

Pacis Templum Romae an ajgroti<br />

frequentaverint? ^


132<br />

Index Rer<br />

Priapiis cultus ab Hraelitis . 8«;.<br />

Priapus Hellefpontiacus ,<br />

Lampface-<br />

nus , & Orneates appellatus , 84.<br />

Priapus idem , atque Horus , Pan,<br />

Beelphegor . 84.<br />

Priapus modojuvenis, modo fenex<br />

effic^us, 8-;.<br />

PyrrhiProtomeinhortisVaticanis.45.<br />

Pyrrhi rimulacrum in Capitolio . 4?.<br />

Pyn-hus Tarentinorum contra Romanos<br />

auxiliator . 44.<br />

Pythagorxorum<br />

Lunae. 29.<br />

feiitentia de orbe<br />

CL<br />

QUadrigE in faftigio Templi Jovis<br />

Capitolini . 67.<br />

•Quadrigaj in Ludis . 57.<br />

Quadrigarum fupplicium . 68.<br />

Quadrigis triumphantes vedi . ^7.<br />

R Emorum ordines quot aliquando<br />

fuerint . 5i.<br />

Remorum quinquaginta ordinum<br />

navem aedificandam curavit Ptolemaeus<br />

Philopator , 6z,<br />

S<br />

Ella utrutn Symbolum iflternitas<br />

tis ^13.<br />

Securitatis Symbolum. 9.<br />

Serapis ab Athenienfibus, & Thraci-<br />

bus cultus .<br />

81.<br />

Serapidis effigiemPtoIemausLagides<br />

a Sinopenrmm Rege impetrat .81.<br />

Serapidis, & Ifidis templa conjunaa.<br />

81.<br />

Serapidis , & Ifidis Numina ab Urbe<br />

aliquando pulfa . 83.<br />

Serapis idem ac Pluto , Ofiris, Dionyfius<br />

, Hammon Juppiter, Ni-<br />

,<br />

lus, &Jofeph . 80.<br />

Serapidis templum in Capitolio.81.<br />

Serapidis Templum in Urbe Canopo<br />

. 81.<br />

Serpens apud jTgyptios immortalitatis<br />

, & divin^ naturs Symbolum<br />

.71.<br />

Serpens bonum omenRomanis . 71.<br />

Serpens argenteus in farra Ifidis pompa<br />

. 108.<br />

Serpens iu Hygiae Des mauibus . 48.<br />

^<br />

f I N<br />

U M T O M I 11.<br />

Scx.Pompejus Neptunum fe appellat,<br />

(ScNeptunus videri vult. m.<br />

Silvani cultores antiquillimi Pelal-<br />

gi. 88.<br />

Silvani in manu cupreflus .<br />

83.<br />

Silvano Infcriptiones pofit* . 78.<br />

Silvani parentes. 88.<br />

Silvani prodigium . 88.<br />

Silvanus lade piabatur, & porco. 87.<br />

Silvanus pueris, & puerpcris infe-<br />

ftus . 90.<br />

Silvanus utrum idem, ac Pan ? 88.<br />

Siren utrum nionftrum marinum in<br />

pifcem definens? 104.<br />

Siren in nummisFam.ilia; Valeriae.70.<br />

Socratis mores, ftudia, virtutes . 41.<br />

Socrates reus,& capitedamnatus.43.<br />

Socrati vifum infomnis oblatum. 43.<br />

TAurus<br />

T<br />

e Lunae coelo demifliis ia<br />

Cretam .29.<br />

Taurum inCretam Neptunus immittit<br />

.28,<br />

Thyrfi Bacchici defcriptio . 40.<br />

Tripodis forms variae . 3.<br />

Tripodis defcriptio, & de eo opi-<br />

niones varix. 3,<br />

Tripus plicatiiis inMufeoCapitoIino.3<br />

Tripus plicatilis in Mufeo Kirkeriano.<br />

3.<br />

Triremium fupplicium conftirutum<br />

in rei capitalis reos etiam a vete-<br />

ribus Romanis. 6i.<br />

VErtumni<br />

V<br />

etymon . 91.<br />

Vertumni fignum inV^ico Thu-<br />

rario . 90.<br />

VertumniSimulacrorum formae va-<br />

rix . 92.<br />

Vertumnus , & Janus negotiatorum<br />

prajfides .91.<br />

Virtumnus, & Sentinus Dii obfcu-<br />

riftimi . 92.<br />

Vertumnus Volfinus . 90.<br />

Veneres quatuor. i


Errata<br />

Pag. 8. Arnotium<br />

a5. PetrusBianchi<br />

31.<br />

Jglajd<br />

55. unius coloris clari<br />

(fj. Turnet<br />

54, aurigae tres<br />

80. Nemphidis<br />

85. Miphletz<br />

T O M. II.<br />

91. Afconui<br />

9i. quodcumque<br />

107. Ifidis figuram<br />

Ibid. illam cum de O/Iridis &c<br />

115. tJxj)<br />

Corrlge<br />

Arnobium<br />

Jo. Antonius<br />

Aglaja inquit<br />

135<br />

unius coloris partim clari<br />

Turneb<br />

Bigse tres<br />

Memphidis<br />

Miphletzet<br />

Afconiu:<br />

aliquod<br />

Ifiacam figuram<br />

Ifidem cum de Ofiridis


' \


1<br />

i<br />

i


i<br />

I


4<br />


I<br />

4<br />

1


i<br />

1


i


VENERE CON Ll FOMl IW MEIALLO ^' ^^-^^-


1<br />

I<br />

1<br />

ll<br />

\


YBmKE CON LI POMI IN MITALLO<br />

T.xxxir<br />

' FSBl


VENEKE CON" U POMI IN METALLO TXXXl^.<br />

T.'Z1


SILVAT^O<br />

in Metcth<br />

T. xxxp^ir.<br />

JPlTBI.


VEKTVNO<br />

T. jcxxvrn.<br />

PSBI


OP.SO E TOJR.O<br />

T. XXXZX.


VMi^^l '-'<br />

i' i


k. .Mto'<br />

f -vm<br />

>*.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!