Iiinjyea JQ I s-7 nre cona el - Ajuntament de Girona

ommort4taszn
Iiinjyea JQ I s-7 nre
cona el
\Comes r(Wrl ar 41
me- ince cr f.,11-4int in
t-mtnoo
ano etfInvrt n'u
o rry4(áo
turren magote.- 412 Ci;711..1 111451V71 £4,11.n a.w.s
Ottic
f oluo Z lero
Llibre Verd de la ciutat
de Girona (1144 - 1533)
rftr
""15""*"•,,- 40±0~,
cm ce- - u er FlneltoIN
FUNDACIÓ NOGUERA
Christian Guilleré
15"a 9
ollecció Documents
e l'Arxiu municipal
1
1,11~.4

LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA
(1144-1533)

FUNDACIÓ
NOGUERA
FUNDACIÓ NOGUERA
Col .lecció Llibres de Privílegis
Director Técnic: JOSEP MARIA SALAS 1 TRAVÉ

FUNDACIÓ NOGUERA
Llibre Verd de la ciutat
de Girona (1144-1533)
Ajuntament de Girona
Edició a cura de
CHRISTIAN GUILLERÉ
FUNDACIÓ
NOGUERA

Christian Guilleré
Edita: Pagés Editors, SL
Carrer Sant Salvador, 8 - 25005 Lleida
Fotografia de la coberta: Josep M. Oliveras
Primera edició: abril de 2000
ISBN: 84-7935-704-5
Dipósit legal: L-377-2000
Impressió: Arts Gráfiques Bobalá, S. L.
Enquadernació: Fontanet

Próleg
L'abundáncia i riquesa deis fons documentals de la ciutat de
Girona és prou coneguda.
La progressiva ordenació i catalogació deis principals fons
arxivístics permet disposar d'un panorama forÇa complet de la historia
institucional, cultural, social, patrimonial, urbana de la ciutat.
Els riquíssims fons de l'Arxiu de Protocols custodiat avui a l'Arxiu
Históric de Girona permeten l'exploració al detall d'aspectes
variadíssims de la vida i costums de la societat gironina.
Per la seva banda els arxius de caire institucional conserven
series extenses i molt completes deis llibres d'actes, deis llibres de
comptes, de la correspondencia de cada institució. És el cas de les
actes de baptismes, de defuncions i de casaments deis arxius
parroquials, o de les actes del Capítol o els llibres d'obra de la
Catedral, els Manuals d'Acords o els llibres de la Taula de Canvi
en el cas de la ciutat.
Tot plegat, un llegat immens que conté amb molt detall la
peripecia de la ciutat de Girona des de l'edat mitjana fins a
l'actualitat.
En tots aquests casos, la continuitat de les series és un valor
básic a considerar ja que donen un abast cronológic al conjunt de
primera magnitud.
Peró també en tots els casos, tant en les institucions civils com
en les eclesiástiques, adquireixen un valor especial, d'excepció, tots

8 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
els documents de carácter fundacional. Tota la documentació que
estableix les bases, els fonaments de l'organització política, administrativa,
patrimonial, comunitária de cada institució.
La identificació, transcripció i edició d'aquests textos, d'aquestes
colleccions esdevé imprescindible per tal de disposar d'un cos
documental básic que expressi l'arrencada, els inicis de fets i
fundacions urbans de signe divers que emmarquen les condiciona
históriques sota les quals es va anar desenvolupant la comunitat
gironina.
En la millor tradició académica, els paisos i les ciutats que
han gaudit d'una política cultural coherent s'han preocupat al llarg
de tota aquesta centúria de rescatar, sistematitzar i publicar la
documentació básica que emanava de les diferents institucions.
A Catalunya aquesta tasca s'ha anat desenvolupant amb
intermiténcia i sense la continuitat necessária per tal de garantir
que totes les grans séries documentals estiguin ja a l'abast de tothom
i enriqueixin el nostre patrimoni col•lectiu i facilitin la base de
documents per a la recuperació de la nostra memória histórica.
Anem amb retard i manca una política de conjunt que aglutini tots
els esforÇos, planifiqui la feina, ompli els buits i doti els mitjans
per acabar una tasca que, en alguns casos, fa més de cent anys
que es va iniciar.
Com en altres camps ens hem hagut de refiar d'alguna tasca
supletoria i deixar en mans de la col•laboració institucional i privada
la iniciativa més ámplia, més completa i més ambiciosa de qué
disposem en l'actualitat.
Es tracta de les diverses colleccions d'inventaris i documents
que publica la Fundació Noguera, orientada preferentment al món
notarial pero que excedeix el seu propi marc i acull les grans
colleccions • de diplomataris, llibres de privilegis i col•leccions de
textos i documents.
Fou ací on el 1988 J. M. Pons Guri va donar a conéixer Les
col•leccions de costuras de Girona, el marc jurídic general del conjunt
de les terres de Girona. Després, successivament, s'han anat
publicant els principals fons eclesiástica: Josep M. Marqués, El
Cartoral de Carlemany (1993) i la Col•lecció diplomática de Sant
Daniel de Girona (1997) i Ramon Martí, la Co•ecció diplomática
de la Seu de Girona (1997).

LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533) 9
El món de les institucions civils quedava fora encara d'aquesta
recuperació.
Ara, peró, conjuntament l'Ajuntament de Girona i la Fundació
Noguera enceten amb la publicació del Llibre Verd la serie deis
principals documents de la ciutat. És l'inici d'una tasca de
transcripció iniciada ja fa uns anys i que ara comenta a donar els
seus fruits visibles. En poc temps disposarem de l'edició del Llibre
Verd, del Llibre Vernzell, del Llibre Groc, de la collecció de lletres
reials i del catáleg del fons de pergamins de l'Arxiu Municipal de
Girona; de fet, les autentiques constitucions de la ciutat, en el seu
conjunt.
Comencem amb el Llibre Verd; peró un cop completada l'edició
de tots els altres que acabem d'anunciar podem assegurar que
Girona es trobará entre les ciutats del món que tindran més ben
acreditada documentalment la seva trajectória i els aspectes més
rellevants deis inicis de la institució municipal, del funcionament
de la ciutat i de les seves relacions amb el marc institucional més
general de Catalunya.
El Llibre Verd és el llibre de privilegis més important de la
ciutat de Girona. És una recopilació feta amb la voluntat d'agrupar
i ordenar els principals documents que establien el funcionament
de la vida ciutadana.
Hi trobem la regulació del régim administratiu i representatiu
de la ciutat, la fiscalitat, el proveiment i regulació de les principals
subsisténcies (el pa, el vi, la carn), les relacions comercials i l'activitat
económica, l'organització de fires i mercats, les relacions de la
ciutat amb la comunitat jueva i amb l'Església, les comunicacions
i les facilitats per travessar els rius (barca), els hospitals, l'urbanisme
i l'ocupació del sól, la protecció, etc. Fins al detall de l'extensió
del régim de llibertats i privilegis a les poblacions que com Sant
Feliu de Guíxols, Cassá de la Selva, Viladesens, Fallines, Canet,
Montcal, Adri, Biert, Montbó o Cartellá, gaudien de la condició de
carrers de Girona; o finalment el paper deis jurats de la ciutat en
les seves relacions amb els reis, amb les jurisdiccions o els impostos.
Tot plegat un repás de soca-rel deis orígens de la vida
municipal i la seva evolució.
Presentem aquesta edició amb orgull i satisfacció i amb el
desig que es completin com més aviat millor les series documentals
anunciades per tal que Girona pugui mostrar a tothom els
fonaments sólids del passat, el respecte per la memória histórica

10 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
i la plena homologació amb les principals ciutats del món que han
fet de la recuperació del seu patrimoni documental, monumental
i artístic un auténtic compromís de civilització.
Girona compareix civilitzada i culta amb el Llibre Verd per tal
que les generacions futures coneguin i valorin el sentit més profund
de la nostra história i en puguin fer una auténtica penyora de futur.
Joaquim NADAL I FARRERAS
Alcalde de Girona
Desembre de 1999

Preámbul
L'Arxiu Municipal de Girona custodia entre els seus fons tres
llibres de privilegis, Llibre Verd, Llibre vermell i Llibre Groc,
denominats ja des del segle xv segons el color de les seves cobertes,
més de mil vuit-centes Lletres Reials i més de dos mil dos-cents
pergamins. Aquests tres cartularis constitueixen els pilars básics de
la memória de la ciutat de Girona a l'época medieval, especialment
deis segles xiv i xv. El Llibre Verd, primera compilació
coneguda dels privilegis de la ciutat, i el Llibre Vermell recullen els
privilegis de carácter polític i económic emanats directament del
poder reial o bé d'altres institucions, així com lletres reials
del mateix origen. Una bona part dels originals deis documents
transcrits als llibres de privilegis es conserven a la secció de
pergamins del fons municipal i en la série de Lletres Reials de l'Arxiu
Municipal de Girona, així com en els registres de l'Arxiu de la
Corona d'Aragó. En conseqüéncia, aquesta documentació suposa
un conjunt especialment significatiu per a l'estudi del desenvolupament
i evolució de la ciutat i de la leva antiga vegueria, tant
a nivell polític, jurídic i económic, com des del vessant de la vida
quotidiana deis ciutadans. L'especial interés d'aquests documents
i la interrelació de la informació que contenen requería un
tractament, per part de l'Arxiu Municipal de Girona, que en facilités
la consulta i que, al mateix temps, en permetés l'análisi i l'estudi
de forma global.

12 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
L'any 1994 s'iniciaren els treballs de transcripció i regest de
les Lletres Reials (s. xm a xviii), a cárrec de Josefina Arnall i Joan,
de la Universitat de Barcelona, i la catalogació de la secció de
pergamins (s. xii a xix), el regest dels quals va a cárrec de Joan
Villar i Torrent, arxiver de la Catedral de Girona. L'any següent
i mitjancant un conveni de col•laboració amb la Fundació Noguera,
que també preveia la publicació deis treballs, es va comentar la
transcripció i regest del Llibre Verd (s. xit a xvi) i del Llibre Vernzell
(s. mi a mi), a cárrec de Christian Guilleré, de la Université de
Savoie, i de Griselda Juliol i Alberti, medievalista, respectivament.
Paral•lelament, s'iniciaren la restauració i la reinsta•ació de la
secció de pergamins. L'inici quasi simultani de les quatre
intervencions va plantejar la necessitat d'establir una coordinació
técnica que permetés normalitzar els procediments de descripció
i definir l'estructura descriptiva comuna que ha de servir de base
per a la leva informatització.
Simuitániament es comencá a dissenyar l'aplicació que havia
de permetre la informatització d'aquests treballs. El resultat ha estat
l'aplicació ApcRegest per a la catalogació deis pergamins i com a
base per a la informatització posterior deis llibres de privilegis i
de les lletres reials. Per les leves prestacions de consulta ApcRegest'
constitueix no tan sois un instrument de descripció sinó una eficac
eina d'investigació per a l'usuari final, ja que permetrá l'articulació
global del sistema de descripció mitjanÇa-nt una única pantalla i
la vinculació de tots els documents relacionats a partir de les
Referéncies docurnentals especificades per a cada tipus documental.
Pel que fa a l'homogeneització dels criteris de recuperació de
la informació ha estat indispensable la normalització de tots els
procediments d'indexació, especialment deis considerats com a
índexs fonamentals (antropónims, organismes, topónims i oficis).
Aquests índexs constituiran el nexe d'unió entre els diferents
instruments de descripció de la documentació tractada i, a mig
termini, amb la resta d'índexs del sistema general d'informació de
l'Arxiu Municipal de Girona. El sistema general d'informació, a més
1. Sobre la filosofía i funcionament de l'aplicació vegeu Joan Boadas i Raset, Lluís-
Esteve CASELLAS I SERRA, «Del investigador al usuario: Apc Regest, un ejemplo de
transversalidad en los instrumentos de descripción», a Congreso Internacional sobre
Sistemas de Información Histórica. Comunicaciones libres, Juntas Generales de Álava,
Vitória, 1997, p. 65-70.

LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533) 13
de mantenir el respecte al principi de procedencia i els criteris de
classificació arxivística, disposa d'uns índexs generals estructurats
per tipologia (ononzástic, organismes, geogrdfic i índexs tenzátics) i per
criteris de preeminencia, segons siguin básics o secundaris.
En definitiva, del que es tracia és de poder establir criteris
de transversalitat en l'elaboració deis instruments de descripció del
Llibre Verd, del Llibre Vermell, de les Lletres Reials i deis pergamins
deis fons municipal, amb l'objectiu de fer compatibles les necessitats
de gestió de l'Arxiu Municipal de Girona amb les d'investigació de
l'usuari.
Joan BOADAS I RASET
Lluís-Esteve CASELLAS I SERRA

Criteris de transcripció, normalització i referenciació
TRANSCRIPCIÓ DEL DOCUMENT
Datació:
S'ha seguit l'estructura any / mes / dia / lloc i s'ha col•locat després
del número d'ordre de la següent manera:
1342 setembre 4. Tortosa
Regestos:
• S'han adjuntat davant de cada transcripció.
Foliació:
• Els fulls foliats s'han fet constar amb numeració arábiga. Els
salts de plana en un mateix document s'han fet constar amb la
foliació entre barres (ex.: /145/).
Text dubtós:
• Les paraules o lletres d'interpretació dubtosa s'han remarcat amb
claudátors
Signums:
• Si no són autógrafs s'ha utilitzat el símbol « + », sense puntuar.
En el cas que hi constés un altre signe s'ha transcrit per:
Sig(signe)num

16 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
Notes:
Els errors ortográfics del copista o d'altra mena s'han indicat
en notes al final de cada document. L'ordre és alfabétic i continu
per a cada document.
NORMALITZACIÓ
Minúscules / majúscules:
Com a norma general, s'ha transcrit en majúscula la inicial de
tots els noms de carácter religiós. En el cas d'inicials doblades
només s'ha transcrit en majúscula la primera de les dues (ex.:
ff, figura com Ff)
i /
La i llatina quan actua de consonant s'ha respectat sempre. En
els documents en catalá es pot transcriure com a j.
u / v :
• La u quan actua de consonant s'ha normalitzat en v.
Puntuació i accentuació:
• La puntuació simple i l'accentuació s'ha fet amb criteris actuals.
Expressions composles:
Les expressions compostes de diverses paraules que posteriorment
han derivat en una paraula única s'han transcrit conjuntament,
tal com locumtenens, locatenentia, vicesgerentes, gerentesvices,
pronoms..., excepte en el cas de probi homines.
Expressions soldades:
Les expressions que figuraven juntes (ex.: quen en Iloc de que
en) s'han separant mitjanÇant la utilització del punt volat « • »
(que•n). En el cas deis pronoms febles s'ha usat, a més, l'apóstrof
(ex.: anar•vos'en).
Índexs:
Sempre que s'ha pogut s'ha catalanitzat i normalitzat l'element
a indexar i s'ha recollit Faccepció llatina o catalana que li
corresponia. Per fidelitat al document s'han conservat l'article
salat i la contracció des soldades al cognom i la preposició de,
sense soldar.

REFERENCIACIÓ
LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533) 17
Referéncies documentals:
Les referéncies entre diferents documents s'han ordenat cronológicament
relacionades amb lletres majúscules. La referéncia
A sempre correspon a l'original. Si no se'n té coneixement s'ha
fet constar de la següent manera:
[A]. Original perdut.
Referéncies bibliográfíques:
• S'han ordenat cronológicament relacionades amb lletres
minúscules.

Introducció
Dels tres cartularis que es conserven a l’Arxiu Històric de la Ciutat de Girona —Llibre Verd,
Llibre Vermell i Llibre Groc—, el més antic i més conegut de tots és el Llibre Verd. La denominació
dels tres llibres prové del color amb què estan relligats. En aquest cas, el verd és també el color dels
principals reculls de privilegis de les institucions de la Girona medieval, i tant els arxius diocesans com
els catedralicis en conserven un. 1 La primera menció de l’existència del Libre Verd dels Jurats de la
Cúria de Girona apareix ben aviat, l’any 1347. 2
Aquest volum, dedicat als privilegis més antics concedits en part pel comte-rei, conté 360
documents. 3 El conjunt documental està redactat essencialment en llatí, però com més s’avança en el
temps més documents apareixen redactats en català. 4 A més, cada document està precedit pel que es
podria anomenar una breu anàlisi, de vegades desenvolupada àmpliament, i en altres casos molt més
succinta. 5
Organització i escriptura del Llibre Verd
El Llibre Verd és un còdex de plecs de pergamí lligats per un cordill i relligats en fusta recoberta
de cuiro. L’escut de la ciutat apareix al centre de la coberta, el de la Corona apareix com a ornament del
dors. Les dues cobertes van ser reforçades amb sis bollons i dos fermalls de bronze. Però aquest relligat
és recent: va ser realitzat pel relligador Joan Andreu l’any 1879. 6 La mesura dels folis dels pergamins és
de 330 × 220 mm; l’escrivà va procurar disposar-los acarant respectivament les cares de carn i les de pèl.
Aquesta precaució permetia donar un aspecte més estètic al cartulari gràcies a l’harmonització del to de
les dues pàgines que apareixien confrontades quan el còdex estava obert. Els trenta primers folis no estan
numerats: el cartulari pròpiament dit va així precedit d’un índex força llarg i classificat segons els tipus
de suport (pergamins, cartes originals) i segons l’origen (documents reials, documents provinents de
decisions municipals o de correus esta-blerts amb altres ciutats). El primer document d’origen reial data
de mitjan segle XII; l’últim, que és una ordinació dels jurats, de principi del segle XVI. 7 No tots els 435
folis útils estan escrits. Una trentena de folis van quedar, per raons d’organització, en blanc. 8
Les característiques paleogràfiques del cartulari evidencien que és un document essencialment del
segle XIV, i encara que diverses mans devien participar en la redacció, són dos els autors que en gran part
el van redactar, ja que presenta un tipus de lletra gòtica librària encara molt arrodonida, datable del
primer terç del segle XIV, i una altra de més tardana, cursiva i angulosa, datada de mitjan d’aquell segle.
Altres documents més tardans, que també presenten el caràcter d’escriptura arrodonit de la primera mà,
caracteritzen el final del cartulari.
Aquest cartulari, vist el desgast que presenta, tant el contempo-rani com l’antic, era un document
de treball. En donen testimoni la classificació per rúbriques a l’inici del cartulari i el fet que hi ha
nombroses anotacions en forma de glosses o de referències marginals o de notae en forma de mans per
indicar en exerg els passatges dignes d’atenció. 9 A diferència d’altres llibres de privilegis, aquest
cartulari no presenta miniatures, llevat d’algunes inicials cal·ligràfiques en tres tintes (negra, blava i
vermella). Al final del volum, hi apareix una H cal·ligrafiada, però només en una tinta. 10
La numeració primitiva dels folis va ser realitzada en xifres romanes, i una segona numeració, més
tardana, en xifres aràbigues: totes dues coincideixen fins al foli 99; en canvi, a partir del 100 hi ha un
desfasament ja que aquest foli correspon al CXII de la primera numeració. Sembla que altres folis van
ser relligats en l’ordre següent: CXII, CXIII, CXIII, C, CI, CII, CIII, CIIII, CV, CVI, CVII, CVIII, CIX,
CX, CXI, CXV, que es correspon amb els números 100 i següents de la numeració en xifres aràbigues.
El foli 396 està duplicat, i el 435, en blanc, és l’últim que està numerat. Abans del text pròpiament dit, hi
ha 37 folis sense numerar, que comprenen el títol del cartulari i els índexs. Des d’un punt de vista
codicològic, com que el relligador, Joan Andreu, va guillotinar els folis en el relligat efectuat més
recentment, no és possible establir el nombre de plecs que componien el còdex. De tota manera, es pot
assenyalar la preparació del treball de l’escrivà: depenent dels escrivans, el nombre de línies per foli
varia de manera important. El primer escrivà fa entre 20 i 24 línies per foli. El segon n’utilitza gairebé el

doble. També cal observar que la paginació obliga l’escrivà a utilitzar ben sovint abreviatures diferents
de l’original. 11
Gènesi i concepció del Llibre Verd
El Llibre Verd no el va realitzar una sola mà, però la seva concepció general, la seva arquitectura,
és deguda al primer escrivà. Tots els indicis revelen que primer hi va haver una numeració i que els
diversos documents van ser classificats de bon principi per l’escrivà que es va encarregar de compilar i
d’organitzar el primer cartulari de la ciutat. De fet, la classificació es fonamenta en el suport del
document (pergamí o paper) i/o en el seu origen.
Així, es poden distingir els privilegis o les cartes reials els originals dels quals van ser redactats
sobre pergamí: apareixen reunits en la primera part del cartulari12 i cronològicament s’estenen de mitjan
segle XII fins a 1392. Constitueixen la segona part els documents el suport dels quals continua essent el
pergamí però que generalment no provenen de la Corona catalanoaragonesa —només un és originari de
la cancelleria siciliana. 13 En la major part, es tracta de decisions municipals que, en temes tan diversos
com són el comerç, l’assistència als pobres o el preu de les actes notarials, prenen també rang de llei.
Aquesta part conté seixanta-un folis, però es tanca amb un llarg acte que data del regnat de Martí l’Humà
sobre el rescat de les jurisdiccions reials alienades pels seus predecessors. 14 Els altres van de 1296 a
1354. Les altres quatre parts es caracteritzen per contenir documents els originals dels quals tenen el
paper com a suport: 15 les tres primeres són classificades segons el regnat, la quarta concerneix les ciutats
que corresponien als jurats de Girona, tot i que al final, on hi ha les actes més tardanes del cartulari, és
força heterogènia.
La primera fa referència al regnat de Jaume II: comprèn 25 folis. Cronològicament, el primer acte
data de l’inici del regnat del rei (1293), l’últim, del final de regnat (1327). En total, marquen aquest
regnat quaranta documents. 16
La segona es refereix al regnat d’Alfons III: s’estén també al llarg de 25 folis. El primer acte
marca l’inici del regnat (1327) i l’últim data dels últims dies del regnat. En total, són 43 actes, un dels
quals no està acabat de redactar. 17
No hi ha dubte que la tercera part és la més important: fa referència en gran part a la primera
meitat del regnat de Pere el Cerimoniós i ocupa 91 folis. 18 De fet, hauria de comprendre només aquest
regnat, però ateny també els regnats següents, sobretot el de Joan I, 19 del seu germà Martí l’Humà20 i fins
i tot el de Fer-ran I21 i el d’Alfons IV el Magnànim. 22 El primer acte de Pere data del mes de juny de
1336, i l’últim de 1382. Els quatre últims actes d’aquesta tercera part són datats del 1388 i 1424. 23 És
evident que hi va haver solució de continuïtat, ja que aquest període concerneix sobretot el Llibre
Vermell.
Finalment, la quarta part està dedicada a les cartes que provenien de ciutats catalanes, la major part
de Barcelona, i comprèn en aquest cas els anys 1320-1333: els sis primers actes d’aquesta part fan
referència, en efecte, a aquesta tipologia, cosa que no ocorre en els altres documents que són, de fet,
actes reials, pontificals o municipals i que s’estenen per un període força llarg, de 1340 a 1533. La major
part van ser redactats entre 1393 i 1433. 24 Pel que fa als tres últims, daten dels anys 1489, 1496 i 1533,
devien ser afegits més tard, quan el cartulari va ser relligat. En tot cas, durant la cerimònia de la
constitució dels jurats, cap a finals del segle XIV, després de l’elecció, el segon jurat rebia de la mà major
les claus i els dos llibres, verd i vermell, dels privilegis concedits a la ciutat per la Corona. 25
Efectivament, aquest tipus d’organització segons els diferents suports és relativament rara, mentre
que la classificació de les actes per regnats és molt més clàssica. Fa referència als documents originals
que la ciutat havia rebut, sobretot durant el període que seguia a l’accés a una relativa autonomia; és a
dir, cap a 1284. 26 Aquests documents provenen majoritàriament de la cancelleria reial. La menció dels
pergamins, sovint amb un segell de plom, o de cartes, marcades amb un segell secret, o fins i tot les
verificacions d’un o altre notari o personatge encarregat del segellat, com ara Bernat d’Aversó, 27
permeten penetrar en el món de la cancelleria reial. 28 Perquè, en efecte, no tots els tipus d’actes que
sortien de la cancelleria aragonesa29 redactats sobre pergamí o paper tenien la mateixa significació. La
major part dels de pergamí provenen de la sèrie Gratiarum, o bé de registres particulars, com aquells que

presidien a la constitució del ducat de Girona; 30 altres, més rars, o bé aquells dels quals no s’han
conservat els originals, de la sèrie Vendicionum. Les cartes redactades sobre paper provenen de la
correspondència més habitual, dins la sèrie commune, 31 però durant el regnat de Pere el Cerimoniós va
aparèixer la sèrie del sigillum secretum. 32 En un seixanta per cent dels casos, els originals s’han
conservat a l’Arxiu Municipal de la ciutat de Girona; les referències al registre conservat a l’Arxiu de la
Corona d’Aragó són fàcilment identificables. Aquest vaivé entre documents no provoca cap mena de
problema, exceptuant-ne el que afecta un cert nombre de documents dels regnats dels primers comtesreis
(Ramon Beren-guer IV o Alfons II).
Com acabem de veure, una gran part de la documentació es concentra en els anys 1290 —només
una desena de documents, encara que figuren entre els privilegis més importants concedits pel rei a la
comunitat gironina, són anteriors— fins al principi de la dècada de 1360. 33 Més enllà d’això, la major
part de documents es refereixen a la fi del regnat de Pere el Cerimoniós (menys d’una vintena), i els anys
1423-1433. Recordem que el Llibre Vermell va ser redactat a partir de 1434. Pel que fa als actes
posteriors del Llibre Verd, van ser transcrits en un moment en què el cartulari va ser repaginat i/o
relligat; és a dir, cap a principi del segle XVI. Va ser aleshores que la utilització de les xifres aràbigues va
imposar-se definitivament a la numeració romana, que va persistir encara molt de temps, fins i tot durant
el segle XV. Aquestes observacions ens porten insensiblement cap a hipòtesis susceptibles de donar
compte de les etapes de redacció del cartulari i dels seus redactors. En la redacció del cartulari, hi van
participar diversos escrivans: com a mínim se’n poden comptar sis. Però dos van tenir-hi un paper
essencial, si tenim en compte que entre tots dos totalitzen gairebé el 90% dels actes.
Es pot identificar clarament una primera mà en el conjunt de les parts que acabem de descriure: la
seva actuació s’atura l’any 1339. Una segona mà pren el relleu i redactarà aleshores quasi dos-cents
actes, sobretot de la primera part del cartulari, dedicada als pergamins reials, i la part de les cartes de
Pere el Cerimoniós. Aquesta segona mà desapareix cap a la meitat dels anys 1360. Totes dues presenten
els caràcters propis de la lletra gòtica, més arrodonida en el cas del primer escrivà, més atapeïda i
angulosa en el segon. Les altres mans són més difícils d’identificar, però es pot tenir en compte un indici
interessant a partir de l’acabament de l’índex, que presenta els caràcters d’una escriptura de començament
del segle XV, en un cas, i de final d’aquell segle i principi del XVI, en l’altre.
¿Quina persona, pertanyent a l’administració municipal, encara rudimentària al segle XIV, podia participar en
l’organització i la redacció del cartulari? Cal, efectivament, relacionar aquest projecte de llarga llargada
amb l’organització i el manteniment dels llibres municipals (correspondència, ordinacions, llibres
d’acords, etc.). 34 Els primers documents municipals daten dels anys 1320. 35 Se’n va confiar la realització a un
notari gironí, que tant podia mantenir una clientela privada com actuar per al municipi. La comparació entre les
escriptures notarials dels minutaris i signatures dels nota- ris col·locades al peu de les còpies pot
permetre relacionar el tipus d’escriptura presentat pel cartulari i el dels actes notarials. De fet, no va ser
el primer notari del qual es conserva el primer registre dels arxius municipals, és a dir, Pere Massanet, 36
qui hauria redactat els primers folis del Llibre Verd, sinó el segon que coneixem, del qual es posseeix un nombre
important de registres, i que és Guillem de Quer. 37 Aquest notari va dirigir doncs durant quasi 10 anys
l’escrivania municipal, de 1329 a 1339, i no hi ha dubte que l’origen de la primera part del Llibre Verd
es deu a la seva mà. Una mà que s’atura a l’acte 33 de la primera part 38 i que no redacta cap més acte de
la documentació municipal fins a la seva mort, el febrer o març de 1339. És evident, per tant, que el final
de la redacció d’aquesta primera part del cartulari s’acaba entre l’octubre de 1338 i el març de 1339. Es
pot datar la primera part del cartulari, que devia comprendre gairebé 184 folis, en els anys 1330-1338. 39
Es pot identificar una segona mà que, entre 1339 i el final dels anys 1360, marca gairebé el final
de la redacció del cartulari; de fet, és la del successor de Guillem de Quer al capdavant de l’escrivania
municipal: Ramon de Bruguera. 40 A més dels lligams familiars que segons sembla uneixen els dos
homes, els seu origen geogràfic comú també s’ha de destacar: tots dos provenen de Banyoles 41 i van
treballar conjuntament. Guillem de Quer devia assumir la formació de Ramon de Bruguera. Aquest últim
no només redacta una part important del Llibre Verd, sinó que a més completa l’índex que encapçala el
cartulari. A diferència de Guillem de Quer, del qual l’Arxiu Històric de Girona conserva un registre
notarial, 42 que permet confrontar les escriptures, la posteritat no ens ha fet arribar cap registre de Ramon
de Bruguera. Tot i això, la seva sòlida activitat permet identificar en tots els fons d’arxius gironins

nombrosos pergamins en els quals apareix la seva signatura. 43 També aquí la confrontació de les dues
escriptures no deixa cap dubte.
L’últim indici que permetria estudiar l’antepenúltima fase de redacció del cartulari se situa en els
anys 1420-1430. Sabem, com acabem de veure, que el Llibre Vermell va ser redactat a partir de 1434. 44
D’altra banda, un petit nombre d’actes, que data de l’any 1424, apareix transcrit en el cartulari. 45 A més,
la documentació del final del segle XIV i de principi del segle XV és cada cop més completa, tant pel que
fa al camp financer com en el de les decisions municipals i de la correspondència. D’aquesta manera, es
poden relacionar aquestes dates amb la d’un pagament assenyalat en els comptes del clavari dels jurats,
que no s’ha de confondre amb el clavari de les imposicions. 46 Entre les despeses de l’any 1418, aquest
últim paga en un primer moment a misser Antoni Agullana, per 12 dotzenes de pergamins, 5 lliures i 4
sous barcelonins de tern, «que los honorables jurats per fer I libra en que metent los priviletgis e
ordonasions e moltes altras cosas». 47 Més endavant, els jurats encarreguen a Jaume Bossegays «per
trebaylls de sercar e triar los privilegis e fer I libra nou per la ciutat e per telar e retaglar XII dotzenes de
pergamins e tinta e glassa»: 3 lliures i 8 sous. En conclusió, podem dir que aquest treball preparatori
devia permetre acabar el cartulari estudiat o bé devia representar els inicis del Llibre Vermell.
Tipologia documental del Llibre Verd
La documentació que presenta el Llibre Verd comprèn 376 actes, que provenen majoritàriament de
la cancelleria reial i el primer dels quals data de 1144 i l’últim de 1533. La repartició en segles es
presentaria de la manera següent:
—Segle XII: 2 actes (0,54%);
—Segle XIII: 13 actes (3,54%);
—Segle XIV: 339 actes (92, 58%);
—Segle XV: 12 actes (3,27%);
—Segle XVI : 1 acte (0,27%);
Els autors de la majoria dels actes compilats en aquest cartu-lari són els comtes-reis (Ramon
Berenguer IV, Alfons II, Pere I, Jaume I, Pere II, infant i rei, Alfons III, Jaume II, Alfons III, Pe-re III,
Joan I, infant i rei, Martí I, Ferran I). Un privilegi va ser concedit per Frederic de Sicília, i del papa
Innocent —en realitat és un fals— en tenim una butlla sobre el convent de les clarisses. De la resta, un
nombre petit d’actes (32), en són autors els consellers de Barcelona, el batlle general de Catalunya i els
jurats de Girona. Hi ha menys actes en llengua vulgar que en el Llibre Vermell.
Només els de la segona part i de l’última provenen de les autoritats municipals (gironina o
barcelonina). En aquests casos, són reglaments municipals que regulen els salaris de notaris i escrivans,
que tracten de l’escrivania de la cort de Girona, del jutge ordinari, de la fiscalitat urbana —completada
en l’última part per una forma de jurisprudència sobre els consellers de Barcelona— i de persones que en
són desgravades, de les relacions entre el municipi de Girona i l’abat de Sant Feliu de Guíxols, de
l’urbanisme i l’inici de la construcció de les voltes a Girona, del comerç i de l’organització de la nova
fira l’any 1337, del personal municipal, sobretot dels auditors de comptes, dels forns, dels vassalls, de la
barca sobre el Ter i, finalment, de les alienacions de les jurisdiccions i les relacions que la ciutat hauria
mantingut sobre aquest tema amb els Montcada en relació amb la jurisdicció de Llagostera o els Cervià
sobre la jurisdicció de Cervià de Ter i Púbol.
Per tant, aquest cartulari reuneix essencialment els principals privilegis concedits per la monarquia
a la ciutat entre el final del segle XII i el final del XIV, i un gruix important de la correspondència entre el
monarca, els seus càrrecs locals (batlle, veguer, sotsbatlle i sotsveguer) i les autoritats municipals.
Els privilegis de finals del segle XII i del segle XIII fan referència als grans avenços personals i
col·lectius que van culminar en el document fundador de l’autonomia urbana de 1284, contemporani del
Recognoverunt proceres. 48 A partir d’aquí, una part important de la primera part del Llibre Verd està
dedicada a les principals exempcions fiscals i comercials que van permetre als comerciants gironins,
seguint l’exemple d’altres comerciants catalans, obte- nir exempcions en els impostos dins el
conjunt dels països que formaven la Corona d’Aragó (de 1232 a 1336). 49 Completades per les que va

concedir la branca siciliana l’any 1293, són un element important del dinamisme comercial dels
comerciants de les grans ciutats catalanes. La correspondència entre la Corona i la ciutat mostra les
dificultats que hi havia per fer que els agents locals del rei acceptessin les exempcions. 50 En paral·lel a
aquest aspecte comercial, un segon factor del ràpid creixement econòmic de la ciu-tat es troba en les
exempcions fiscals, la més important de les quals és la participació dels gironins en el rescat del bovatge
l’any 1300, privilegi que va ser renovat l’any 1336. 51 Si el regnat de Jaume II va estar marcat per un
relatiu seny en la gestió, fins al punt que havia promès, en els seus inicis, no alienar els territoris i ciutats
reials, aquesta bona voluntat va quedar abandonada ben aviat, durant aquell mateix regnat, però sobretot
durant el del seu nét, Pere el Cerimoniós. Efectivament, a partir de l’any 1338, amb l’afer de la
jurisdicció de Palau-sator, alienada al llinatge dels Senesterra, 52 s’entra en un període important
d’alienació que havia de permetre en un primer moment finançar la recuperació del regne de Mallorca i,
més tard, la guerra contra Castella, 53 i encara, cap a la fi del regnat, les extravagàncies d’un casament
entre el vell sobirà i la seva jove esposa. D’aquesta manera, el final de la primera part del cartulari està
gairebé dedicada a aquestes pràctiques.
La ciutat de Girona va participar en el moviment de creació de carrers, i en el Llibre Verd
apareixen dos exemples clarament explicitats: el de Sant Feliu de Guíxols, el primer en 1355, després els
de Canet, Adri, Montcal, Biert, Montbó i Cartellà (1387-1388) i el més dramàtic de Cassà de la Selva,
que desemboca en una gran crisi cap a l’any 1390. 54 L’alternança venda/rescat també és una
característica del final d’aquest capítol: la Corona, i en particular Martí l’Humà, es recolza en els jurats
per realitzar aquestes compres; l’acte més llarg del cartulari55 s’ocupa d’un dels reglaments del rescat de
les jurisdiccions alienades pel rei dins del bisbat de Girona: amb cinquanta articles, regula fins als més
petits detalls tots els aspectes financers, jurídics, institucionals d’aquest rescat, sense oblidar tampoc els
representants de les diferents institucions, laiques, eclesiàstiques, administratives i comunitàries (dels
pagesos). 56 Per acabar de completar aquests temes, el dossier que tracta de la constitució del ducat de
Girona l’any 1351 comprèn un gran nombre de documents. 57
Així, aquests tres grans temes, els privilegis fundadors, les franquícies comercials i la qüestió de
les jurisdiccions, representen gairebé tres quartes parts de la documentació de la primera part del
cartulari. En aquest sentit, reflecteixen la gran política monàr-quica, en la qual la ciutat va participar amb
els seus propis mitjans.
Però, aquests mitjans, el monarca els va atorgar en un moment determinat als edils: d’aquesta
manera, el que hem vist més amunt sobre les ordinacions municipals mostra que aquestes s’obtenien sota
la pressió de la Corona. El municipi legisla, per dir-ho així, a partir d’un marc que li forneix la Corona.
Aquest també és el símbol de la relativa autonomia de què disposa. D’altra banda, l’harmonia de
decisions de què dóna testimoni és un altre element que cal afegir al dossier del pactisme, encara que els
notables de la ciutat seguissin el rei només en la mesura en què això no perjudicava el seu poder o el seu
patrimoni. 58
La resta de la documentació fa referència a qüestions insti-tucionals: tant l’organització política de
la ciutat, com el nombre de consellers que componien l’assemblea consultiva59 o l’organització
financera i fiscal, són temes que eren abordats des d’un punt de vista polític en aquests privilegis. En
particular, el privilegi concedit pel rei Joan I imposava als jurats la creació, l’any 1386, d’una clava-ria
de les imposicions només dedicada al pagament de les pensions dels censals i violaris60 . Una caritat,
doncs, que estava ben orga-nitzada…
En el camp econòmic, a més de la documentació que es referia a les franquícies comercials, tota
una sèrie d’actes tractava del desenvolupament de certes activitats de la ciutat, sobretot pel que fa al
tèxtil, els molins, la construcció, sobre aquesta qüestió, la creació l’any 1315 dels obrers marca la
voluntat reial de tenir una política en matèria d’urbanisme61 que certament és lluny de la munificència
practicada pels Visconti o els Sforza de Milà però que té ja el sol mèrit d’existir. 62 També apareixen en
aquesta documentació les dates i el desenvolupament de les fires. 63
Finalment, com a contrapartida a les qüestions de les juris-diccions, hi ha una sèrie de privilegis
que s’ocupen de la justícia, dels costums i els usatges de Barcelona o de la terra, abans de la gran
compilació de Tomàs Mieres64 del segle XV.

¿Quines conseqüències van tenir aquests privilegis? Alguns apareixen com a elements que
encapçalen l’organització de les estructures administratives de la ciutat.
Agafem les franquícies com a exemple. Abans hem fet veure que aquest tipus de documentació és
predominant en la primera part del cartulari. Per beneficiar-se d’una franquícia, calia ser ciutadà. Per serne,
el sol·licitant havia d’haver residit a Girona com a mínim un any, haver pagat la contribució a la talla
i participar en l’exèrcit. Els ciutadans es podien beneficiar aleshores de les franquícies en forma de
salconduit atorgat per les autoritats. D’aquesta manera va néixer una primera sèrie de documents que
comença, de vegades barrejada amb altres actes, a començament dels anys 1320 i que continua durant tot
el segle i encara més endavant. 65 Una mena d’estat civil es desenvolupa també a partir d’un privilegi
estès sovint a altres terres i concedit a la ciutat pel monarca. Passa el mateix amb la documentació
financera i fiscal, que també genera altres sèries elaborades precisament a partir d’aquests privilegis. 66
* * *
Fins ara, la transcripció d’aquest cartulari no havia temptat gaire els estudiosos. L’edició del Llibre
Verd haurà estat, doncs, un repte personal: el de poder continuar investigant sense deixar d’assumir
alhora les meves responsabilitats administratives actuals.
De tota manera, he de retre homenatge a tots aquells que m’han precedit i que havien iniciat aquest
projecte des de finals del segle passat, sobretot Enric Claudi Girbal 67 i Emili Grahit i Papell; 68 durant els
anys vint, Ferran Valls i Taberner, 69 i, més recentment, l’antepenúltim arxiver del fons, L. Batlle i
Prats. 70 He d’estar també agraït als seus successors, Ramon Alberch i Fugueras i Joan Boadas i Raset,
estimulats per una política cultural incansablement dirigida per Joaquim Nadal i Farreras, alcalde de
Girona, que em van confiar la direcció d’aquest projecte, el qual s’ha beneficiat, a més, de la voluntat
editorial de la Fundació Noguera. Sense el suport amistós i calorós d’aquest últim, i l’ajut d’un grup de
treball format per Maria Josefina Arnall i Juan, Griselda Juliol, Joan Villar i Lluís Esteve Casellas i
Serra, Núria Surià i l’arxiver municipal en persona, no hauria pogut realitzar adequadament aquesta
transcripció. A ells, moltes gràcies, així com a tots els meus antics amics gironins, tossencs i barcelonins,
particularment Manuel Sánchez Martínez, i, sobretot, a Mario Zucchitello.
Chambéry, 25 de desembre de 1999.

1144 gener 21. Sense lloc
1
El comte de Barcelona atorga una carta de franqueses als habitants de les parròquies de Sant Pere
d’Osor, de Santa Creu d’Horta i de Sant Daniel de Maifré on els eximeix de cugucia i de força,
permet el rescat en plata de les noies, i garanteix la justícia sots l’autoritat del seu batlle, a canvi
del pagament de 150 auris.
[A]. Original perdut.
[B]. Còpia perduda escrita per Pere de Aliberch, escrivà jurat, a petició de Pere d’Areys, canonge i notari públic de Vic, del
19 d’agost de 1261.
C. Còpia en pergamí nº 129 (320 × 262 mm) conservada a l’AHCG, escrita per Jaume Tresfort, notari públic, substitut
del notari públic de Girona Ramon Simó de Taialà, autentificada per Guillem de Déu, jutge ordinari de Girona, del 30
de juny de 1316.
D. Còpia de C de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 1v.
a. Ed. de la còpia D per Josep Maria FONT I RIUS, Cartas de población y franquicia de Catalunya, I, Barcelona, 1969, p.
99-100.
D’alcunes franchees fetes als homes de les parròchies de Sent Pere d’Osor e de Senta Crou e
de Sen Daniel de Manfre.
Hoc est translatum fideliter sumptum, II e kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° sexto
decimo a quodam alio translato cuius tenor talis est: hoc est translatum cuiusdam instrumenti quod sub
istis continetur verbis:
Quia per scripturarum apices presentarum rerum fuit certitudinis, ideo ego Raimundus, Dei gratia
comes Barchinone et marchio ac princeps Aragonie, per me et per omnes presentes et futuros, amore Dei
et remedium anime mee et parentorum meorum et aliorum christianorum et ad preces Raimundi,
Ausonensi episcopi, et Raimundi de Montechateno et nobilium aliorum virorum, diffinio et omnibus
modis perpetuo solvo, remito et evacuo vobis omnibus hominibus et mulieribus, parvis et magnis,
parrochie Sancti Petri de Osorio et Sancte Crucis et Sancti Danielis de Manfredo et infantibus vestris
cuncteque vestre posteritati atque progeniei vestre perpetualiter omnes ipsas cugucias que vobis petebam
et petere faciebam, ita in hunc modum ut in antea ego, nec aliquis post me venientibus, dictas cugucias
nec aliquid pro eas vobis, nec vestris genitoribus, nec aliquis in dictas parrochias comorantibus, eas non
requiramus nec requirere faciamus, set modo et futuro vobis et vestris perpetualiter diffinimus et omnibus
modis evacuamus, ita ut in antea in alio ab aliquo non conveniatis. Horum igitur formam sequentes per
me et per omnes meos presentes et futuros dono vobis predictis et genitoribus vestris et aliis in dictas
parrochias comorantibus perpetualiter propter pau-pertatem dictas parrochias franchecta et libertatem ut
semper in manu baiuli mei et meorum de predictas parrochias mihi et meis et aliquis de vos et de vestris
genitoribus querelantibus omni tempore placitetis in platea et banchum ecclesia dicta de Osorio et ibi
faciatis et accipiatis complementum iusticie et nullo tempore non teneatis placitare nisi in dicta placita et
banchum ecclesia dicta de Osorio et ego nec mei in antea de hoc non possimus vobis nec vestris aliquam
facere forciam. Item, baiulo meo et meis omni tempore faciant ibi omnes iusticia a iudice /1v/ iudicatas,
que ego vel meis debemus facere, et quicquid ipso baiulo ibi diffinierit vel concederit vel laudaverit, per
me vel per meis, ratum et firmum fiat omni tempore et vos, nec vestris aliquid nostre vicarius non teneatis
de aliquo. Preterea unamquamque muliere puella et omnia sua mobilia sit soluta, libera et diffinita de me
et de meos omni tempore cum duobus solidis. Pro vero diffinicione et solucione et etiam donacione,
francheda et libertatem, accipio a vobis centum quinquaginta aureos.
Digesta est autem scriptura XII° kalendas ffebruarii, anno VII° regnante Loduico, rege.
Sig+num Petri Raimundi. Sig+num Arnalli Petri. Sig+num Falou-ti. a Sig+num Guillelmi Falchusi.
Sig+num Hoctonis. Sig+num Raimundi de Montechatano. Sig+num Raimundi, comes. Sig+num
Raimundi, Dei gratia Ausonensis episcopi. Hornus iudex et miles qui hec firmo. Petrus, presbiter et
capellanus domini episcopi. Poncio Alberti. Sig+num Alberti b Macipi, vicarius. Petre Raimundo, baiuli.
Berengarius, presbiter, qui hec scripsit cum literis suprascriptis de prima linea usque ad ultime die
et anno quo supra.
Sig+num Petri de Ayreis, vicensis canonici et publici ville Vici notarii.
Sig+num Petri de Alibergo, scriptoris iurati, qui hoc translatum fideliter translatavit, scripsit et
clausit mandato Petri de Ayreis, publici Vicensis notarii, XIIII° kalendas septembris, anno Domini M°
CC° LX° primo.
Eg+o Iacobus Tresforti, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, hoc translatum fideliter sumptum a dicto alio translato non aliter per
iudicem ordinatum subscripto et cum eodem comprobatum, scribi feci et clausi cum suprascripto in IX
linea ubi dicitur «non».
Sig+num mei Guillelmi de Deo, iudicis ordinarii Gerunde, qui presens translatum cum predicto alio
translato non aliter autentico fideliter comprobavi et auctoriatate iudiciali subscribo.

a. u interlineada, D. b. Sig+num Alberti interlineat, D.
1190 abril. Girona
2
Alfons I, rei d’Aragó, comte de Barcelona i marquès de Provença, enfranqueix els habitants de Girona de
la intestia dins els límits situats entre la font de Pedret, Sant Daniel, la torre Gironella, el pont
Fred i la cadireta superior.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 2.
a. Ed. de la còpia B per Ferran VALLS I TABERNER, «Els antics privilegis de Girona», dins Estudis Universitaris
Catalans, XII, 1928, p. 171-208, reeditat per Anales del Instituto de Estudios Gerundenses (Girona), XVII (1964-
1965), p. 126 (doc. I).
b. Ed. de la còpia B per Lluís BATLLE I PRATS, «Alfonso II en los Cartularios del Archivo Municipal de Girona», dins el
VII Congreso de Historia de la Corona de Aragón, Barcelona, 1962, v. II, p. 167.
c. Ed. de la còpia B per M. Josepa ARNALL I JUAN i J. Maria PONS I GURI, L’escriptura a les terres gironines, Girona,
1993, v. II, p. 298-299.
De la franchea de les intesties dels ciutadans de Gerona entre certs térmens habitants.
Ad a omnium perveniat noticiam quod ego Ildefonsus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinone
et marchio Provincie.
In nomine Regis Eterni, ob remedium anime mee et parentum meorum et intuitu amoris et precum
Ierundensis populi christiani, facio eisdem civibus Ierundensibus, videlicet christianis, tale donum et
affranchimentum quod de cetero ego vel alius aliquis auctoritate mea vel successorum meorum aliquid
nullo modo exigamus neque exigere possimus causa intestacionis a predictis hominibus, iamdictam
villam Ierunde infra subscriptos terminos habitantibus, videlicet infra fontem de Pedreto et Sanctum
Danielem et turrem maiorem de Gerundella et pontem fretum et Kaderitam superiorem. Omnes quidem
christianos infra hos terminos iamdictos modo et in futurum habitantes solvo et libero ab omni
intestacione per me et per omnes successores meos per infinita secula seculorum, sicut supradictum est
vel etiam sicut melius dici et intellegi potest bona fide et sine omni eorum engano, quod utique tam de
viris quam de mulieribus intelligitur et eorum posteritatibus.
Ffacta carta in Gerunda, anno millesimo C° LXXXX°, mense aprilis.
Sig+num (signe reial) Ildefonsi, regis Aragonum, comitis Barchinone et marchionis Provincie,
Berengarius, Terrachone archie-piscopus. Sig+num, Iofredi de Rochabertini. Sig+num, Raimundi de
Munellis. Sig+num Petri de Turredella. Sig+num, b Sig+num Raimundi, per Dei gratiam Gerundensis
episcopi, Raimundus de Calidis, Bar-chinone decanus.
Ego Guillelmus de Bassa, regius notarius, scripsi hanc cartam et feci hoc sig+num.
a. A rubricada, B. b. Sig+num sense nom, B.
1206 juny 5. Barcelona
3
Pere I, rei d’Aragó, comte de Barcelona i senyor de Montpeller, estableix en favor de la ciutat de Girona
i dels seus habitants que tots els actes siguin signats per un escrivà públic i siguin considerats com
a autèntics entre creditors i deutors, nobles o no nobles, homes o dones. El rei es compromet a no
allargar els terminis de reemborsament dels crèdits o empares. Ordena, a més, que tots els actes
realitzats en temps de l’escrivà públic Ermengol siguin subscrits per Bernat Esteve, també escrivà
públic. Ordena, finalment, que ningú no gosi vendre vi dins la ciutat si no n’és veí.
[A]. Original perdut.
B. Còpia en pergamí nº 4 (359 × 308 mm) conservada a l’AHCG, escrita per Arnau de Santmartí, a petició de Bernat de
Vic, notari públic de Girona, autentificada pel mateix Bernat de Vic, jutge ordinari, del 19 de desembre de 1265.
C. Còpia de B de principis de s. XIV en el Llibre Verd, f. 3v-4.
a. Ed. de la còpia C per Ferran VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 128-129 (doc. III).
A quals escriptures sia haüda fe. Item, de no donar alongament entre creedors e deutors.
Hoc est translatum fideliter sumptum quod sic incipit: «Hec est institucio ex novo promulgata
quam ego Petrus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinone et dominus Montispessulani, facio
generaliter et specialiter in villa Gerunde ad utilitatem ipsius ville et tocius populi ibi morantis, consilio
nobilium virorum et tocius curie mee, quod omnes scripture quascumque omnes habitantes villa Gerunde
habent a vel de cetero habuerint ab aliquibus personis, sicut scriptum inveniatur in publicis scripturis a
publico scriptore meo firmatis, rate et firme semper habeantur et teneantur inter creditores et debitores,
sive sint milites vel alii homines vel femine, et quod ego vel aliquis per me vel post me aliquo modo

nullum demus alongamentum sive spacium proalongandi inter creditores et debitores, nec etiam in
pignoribus sive obligacionibus nullum demus solvimentum neque alongamentum inter impignoratores et
pignorum receptores nec aliquod ingenium factum sit ad dampnum eorum. Et si contra hoc aliquod
scriptum vel preceptum a me sive a curia nostra veniret, nullum habeat valorem contra hanc
institucionem, nec dicti probi homines teneantur michi in aliquod, set institucio ista firma et stabilis sive
durabilis perpetuo maneat. Et mando et volo quod omnes mei vicarii sive baiuli ita imperpetuum
sequantur et servent. Volo etiam quod in omnibus cartis que facte fuerunt in diebus Hermengaudi, publici
scriptoris, in quibus ipse non subscripsit, Bernardus Stephani, publicus scriptor Gerunde, subscribat et
sint eiusdem valoris quam si dictus Hermengaudus ibi subscripsisset. Item, precipio quod nullus sit ausus
vendere vinum in villa Gerunda, nisi ipse qui sit stans ipsius civitatis vel tocius ville Gerunde.»
Actum est hoc nonas iunii, anno Domini M CC VI. /4/
Signum (signe reial), Petri, Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinone et domini
Montispessulani, qui supradicta concedo.
Petrus, Ausonensis sacrista. Guillelmus, Ausonensis episcopus. Sig+num Guillelmi Durfortis.
Sig+num Ugonis, comitis Impuriarum. Sig+num Guillelmi de Montecatano. Sig+num Gaufridi de
Ruppebertino. Sig+num Dalmacii de Crexello. Sig+num Arnalli de Lercio. Sig+num Guillelmi de
Crexello. Sig+num Arnalli b de Rechesen. Sig+num Raimundi de Gerundella. Sig+num Raimundi de
Palacio.
Ianuarius qui hoc scripsit cum litteris subscriptis in IIIª et in IIIIª linea, die et anno quo supra.
Bernardus Stephani levita et publicus scriptor Gerunde subscribo (Signe).
Arnallus de Sancto Martino qui hoc XIIII kalendas ianuarii anno Domini MºCCºLXº quinto c
fideliter translatavit mandato Bernardi de Vicco, publici Gerunde notario.
Ego Bernardus de Vicco, publicus Gerunde notarius et iudex ordinarius domini regis, qui hoc
translatum cum autentico manifeste probavi, subscribo. d
a. Interlineat, C. b. Arnaldi, a. c. Omès, C, restablert per B. d. Al peu del foli, amb lletra d’època posterior: Aquest
privilegi es registrat en lo libra vert dels ju-rats en la cort de Gerona en XCVI carta, anno Domini millesimo CCCXVII°, VII idus
novembris, C.
1206 juny 5. Barcelona
4
Pere I, rei d’Aragó, comte de Barcelona i senyor de Montpeller, concedeix que, davant d’una malifeta
comesa contra un habitant de Giro-na o algú altre del bisbat que ell hagi de defendre, si després
de dos o tres requeriments del veguer no es vol sotmetre, s’instituirà en defensor de la part
perjudicada. Mana també que els veguers actuïn dins tota la diòcesi, com en temps del seu pare i
disposa que s’apliquin els usatges de la cort de Barcelona als deutors recal-citrants de la ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia en pergamí n° 4 (434 × 237 mm) conservada a l’AHCG, escrita per Arnau de Santmartí, a petició de Bernat de
Vic, notari públic de Girona, autentificada pel mateix Bernat de Vic, jutge ordinari de Girona, del 19 de desembre de
1265.
C. Còpia de B de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 4v-5.
D. Còpia en pergamí nº 3 (359 × 308 mm) conservada a l’AHCG, escrita per Ramon Bruguera, notari públic substitut per
autoritat reial de Bernat de Taialà, a petició de Francesc Batlle, jutge ordinari de Girona, del 21 d’agost de 1358.
a. Ed. de la còpia C per Ferran VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 129-130 (doc. IV).
De malafeta feta en béns o en corses de ciutadans de Gerona.
Item de la vegeria de Gerona.
Hoc est translatum fideliter sumptum quod sic incipit: «Sit notum cunctis quod ego Petrus, Dei
gratia rex Aragonum et comes Barchinone et dominus Montispesulani, ad utilitatem et comodum tocius
populi Gerunde, consilio nobilium virorum et tocius curie nostre, ad servan-dam omnem comoditatem et
ad effugandam omnem iniquitatem sive maliciam, dono et instituo quod si aliquis aliqua malefacta fecerit
alicui habitanti Gerunde vel aliquibus aliis qui per me deffendi debeant in toto episcopatu Gerundensi, vicarius
meus vocet eum bis vel ter et si venire noluerit iuri parere vel malefacta restituere et inde ille reus sive
contumax aliqua malefacta in se vel in rebus suis a vicariis meis sive a predictis hominibus nostris
receperit, ego instituo me pro eis auctorem et deffensorem et ipsi non teneantur de predictis maleficiis in
aliquo. Item, instituo quod si aliquis in corporibus hominum Gerun-de vel eorum qui per me deffendi
debeant, aliqua malefacta fecerint, statim quidquid vindicte ipse vicarius vel probi homines Gerunde inde
fecerint, non teneantur in aliquo, sed ego instituo me pro eis aucto-rem et deffensorem, quia magnum
dedecus est in alium corporaliter insurgere. Item, mando quod vicarii mei habeant totam vicariam
integram et plenariam in toto episcopatu Gerunde, sicut in diebus patris mei ipsam vicariam vicarii
habebant et tenebant per totum Gerundensem episcopatum. Item, mando quod si debitores aliqui in villa

Gerunde morantes de quibus querimonia vicariis meis facta fuerit, persolvere voluerint, teneant curiam ad
morem curie Barchinone.»
Actum est hoc nonas iunii, anno Domini M CC VI.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum et comitis Barchinone et domini
Montispessulani, qui supradicta concedo.
+ Petrus, Ausonensis sacrista. /5/ Guillelmus, Ausonensis episcopus. Sig+num Guillelmi Durfortis.
Sig+num Ugonis, comitis Impuriarum. Sig+num Guillelmi de Montecatano. Sig+num Gaufridi de
Ruppebertino. Sig+num Dalmacii de Crexello. Sig+num Arnalli de Lercio. Sig+num Guillelmi de
Crexello. Sig+num Arnalli de Rechesen. Sig+num Raimundi de Gerundella. Sig+num Raimundi de
Palacio.
Ianuarius qui hoc scripsit, die et anno quo supra.
Bernardus Stephani, levita et publicus scriptor Gerunde, subscribo (signe).
Arnallus de Sancto Martino, qui hoc XIIII kalendas ianuarii, anno Domini M CC LX quinto,
fideliter translatavit mandato Bernardi de Vicco, publici Gerunde notarii.
Ego Bernardus de Vicco, publicus Gerunde notarius et iudex ordinarius domini regis, qui hoc
translatum cum autentico manifeste probavi, subscribo.
1232 abril 13. Barcelona
5
El rei Jaume I enfranqueix els habitants de Girona del pagament de la lleuda, peatge, pesada, portatge
pes i usatge dins totes les seves terres.
[A]. Original perdut.
B. Còpia perduda escrita per Pere Burguès, a petició de Ramon de Taialà, notari públic de Girona, autentificada per
Bernat de Prat, jutge ordinari de Girona, del 31 de juliol de 1284.
C. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 211, f. 307v.
D. Còpia de B de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 6v.
a. Ed. de la còpia B per Ferran VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 130-131 (doc. V).
b. Ed. de la còpia D per Lluís BATLLE I PRATS, «Jaume I en la cartoral ‘Llibre Verd’ de l’Arxiu Municipal de Girona»,
dins X Congreso de Historia de la Corona de Aragón, Saragossa, II, 1976, p. 382 (doc. I).
De la franchea primera de leuda, peatge e alcunes altres coses.
Hoc est translatum fideliter sumptum a quodam privilegis domi-ni Iacobi, inclite recordacionis
condam regis Aragonum, sui cerei maioris pendentis munimine roborato, cuis tenor talis est: «In nomine
Domini Ihesu Christi. Pateat universis hominibus, tam presentibus quam futuris, quod nos Iacobus, Dei
gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani,
attendentes multa et laudabilia servicia atque grata que vos dilecti et fideles nostri cives Gerunde
exhibuistis nobis semper et nostris prede-cessoribus et exhibetis cotidie liberaliter et tam fideliter quam
devote, volentes vobis gratiam facere specialem cuius gratie beneficio gaudeatis perpetuo vos et vestri,
cum hac igitur carta per nos et omnes heredes et successores nostros enfranquimus et franchos ac liberos
et ingenuos facimus vos omnes dilectos et fideles nostros cives et habitatores Gerunde et singulos,
presentes scilicet et futuros, cum rebus et mer-caturis vestris, ab omni lezda et pedatico, portatico, usatico,
tolta, consuetudine, novis, veteribus statutis et statuendis, et omni penso ubique per omnia loca regnorum,
terrarum et dominacionis nostre, tam per terram quam per mare et aquam dulcem etiam et in stagnum,
eundo, stando et redeundo. Statuimus igitur firmiter et mandamus quod nullus lezdarius, pedagiarius,
pensator, senior, maiordomus, re-positarius, merinus, salmedina, iusticia vel iudex seu alcaldus, vicarius,
baiulus aut quilibet noster alius officialis vel subditus, presens vel futurus, audeat vel possit vos vel
aliquem vestrum aut captalarios sive nuncios vestros aut res vel mercaturas vestras aliquas gravare, impedire,
capere aliquid inde vel detinere in aliquo loco racione istorum, a quibus vos et vestros, sicut dictum
est, perpetuo emfranquimus, set sitis liberi, franchi ab omnibus supradictis ubique semper inde et penitus
absoluti. Quicumque autem contra tenorem huius nostri privilegii vos vel captalorios aut vestros nuncios
vel res vestras aut mercaturas /6v/ quas habeatis vel in futurum habebitis, temptaverit agravare, iram
nostram et penam mille morabatinorum alfonsinorum dampno et gravamine prius vobis in duplum
plenarie restitutis sine omni remedio se noverit incursurum.
Datum apud Barchinonam, II idus aprilis, anno Domini M° CC° tricesimo secundo.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia rex Aragonum et regni Maioricarum, comitis Barchinone et
Urgelli et domini Montispesulani.
Huius rei testes sunt: Berengarius, episcopus Barchinone Bernardus, electus Maioricarum,
dompnus Ferrandus, infans Aragonum, Raimundus Fulconis, vicecomes Cardone, Guillelmus de
Montecatheno, Bernardus de Sancta Eugenia, Bernardus de Foxano, Assalitus de Gua, dompnus Acorella.
Fferrandus Perez de Pina, Rodericus Gomiç.

Sig+num Guillelmi, scribe, qui mandato domini regis pro Guillelmo de Sala, notario suo, hoc scribi
fecit loco, die et anno prefixis.
Sig+num Petri Burgesii qui II kalendas augusti, anno Domini M CC LXXX quarto, hoc fideliter
translatavit, mandato Raimundi de Toylano, publici Gerunde notarii.
Eg+o Bisullunus Burgesii, tenens locum Raimundi de Toylano, publici Gerunde notarii, qui hoc
translatum cum autentico fideliter comprobavi, subscribo.
Ego Bernardus de Prato, iudex ordinarius domini regis in Gerundensi, qui hoc translatum cum
originali fideliter comprobavi, subscribo.
a. Al marge esquerre, d’una mà posterior: Altre foleo XXII, XXV, XXVI, XXVIIII, amb tinta negra, més tardana: foleo
402, 408, altre al libre vermell f. 62, altre al dit libre f. 145, 157. Al marge dret, clau que comprèn les línies 12-15, D.
1271 setembre 7. Girona
6
L’infant Alfons mana al batlle de Girona i als seus lloctinents que obligui als deutors dels mercaders de
draps de Girona a reemborsar-los o garantir-los mitjançant caució o fidejussió.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 7-v.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 72.
De fer segurtat per deutes de drapers.
Infans Petrus illustris regis Aragonum primogenitus et tenens locum eiusdem, ffidelibus suis baiulo
et curie Gerundensi vel eorum locumtenentibus, salutem et gratiam.
Volumus et mandamus vobis quod compellatis omnes illos, cuiuscumque iurisdiccionis fuerint, qui
draperiis Gerunde sint in debitis obligati racione pannorum vel aliorum contractuum que cum eis fecerint
in civitate Gerunde, ut, cum coram vobis exposita fuerit querimonia ab eisdem draperiis vel eorum /7v/
altero, si inventi fuerint ibidem, solvant ipsa debita vel assecurent priusquam inde recedant per
fideiussores vel alias legitimas cauciones facere super eis in civitate Gerunde racione contractuum ibidem
factorum iusticie complementum. Hoc autem aliquot non mutetis.
Datum Gerunde, VII idus septembris, anno Domini Millesimo CC° LXX° primo.
1272 maig 14. Girona
7
El rei Jaume I mana als seus oficials de Girona que observin la concessió feta als ciutadans d’aquesta
ciutat segons la qual tota posses- sió tinguda per ells després de quaranta anys, sense interrupció
ni «mala voce», els sigui reconeguda com a pròpia, sigui del senyor que sigui.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 6v-7.
a. Ed. de la còpia B per Lluís BATLLE I PRATS, Jaume I, cit., p. 382-383 (doc. II).
D’aquels qui han posseyt per espay de XL ayns. a
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et
dominus Montispesulani, fidelibus suis vicariis, baiulis et universis aliis officialibus nostris Gerunde,
presentibus et futuri, salutem et gratiam.
Cum nos concesserimus ac laudaverimus universis et singulis concivibus Gerunde de nostra
indulgencia speciali, cum instrumento nostro, omnes possessiones quas per spacium quadraginta annorum
tenuerunt ipsi vel antecessores eorum per quoscumque dominos sine mala voce et interrumpcione aliqua,
ut in dicto instrumento nostro lacius continetur, volumus et vobis firmiter dicimus et mandamus quatenus
dictum instrumentum observetis et observari faciatis Bernardo de Bayneolis, civi Gerunde, in facto
possessionum suarum quas ipse vel antecessores sui tenuerunt per spacium predictorum quadraginta
annorum sine mala voce, ut superius est expressum, et hoc non mutetis aliqua racione si de nostra
confiditis gratia vel amore, immo volumus quod istud modis omnibus compleatis et observetis non
obstante aliquo mandato in contrarium facto.
Datum Gerunde, pridie idus madii, anno Domini M CC LXX° secundo.
a. Nota al marge esquerre: notent verbum omnes, quod forte per hoc inducitur aliquid speciale, alias iam est consuetudo,
quod spacio XXX annorum tuetur i més avall: ubi est quia parum valet ista littera sine ipso instrumento de quo hic fit mencio, B.
1284 gener 25. Girona
8

El rei Pere II atorga a la ciutat de Girona, en vint-i-un capítols, les modalitats de la seva organització
política, fiscal, econòmica, edilícia, jurídica i militar.
A. Original pergamí, nº 52 (363 × 530 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 62, f. 46-v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 8-9v.
a. Ed. de la còpia A per VALLS TABERNER, loc. cit., p. 136-139 (doc. VIII).
De contribucion a fer en serveys veynals. Item, de moltes altres coses. E aquest privilegi és
apelat d’en Proensal. a
In Dei nomine. Noverint universi quod, cum nos Petrus, Dei gratia Aragonum et Sicilie rex,
recedentes de generali curia quam celebravimus Barchinone, essemus in civitate Gerundensi personaliter
constituti, universitas civitatis predicte nobis obtulit capitula et peticiones qui inferius declarantur, suplicans
nobis humiliter ut ea dicte universitati concedere dignaremur. Nos vero, eiusdem suplicacionibus inclinati, visis et intellectis
capitulis supradictis, eidem gratiam facere volentes, fecimus concessionem de ipsis capitulis et peticionibus, ut inferius declaratur:
Primum capitulum concedimus isto modo quod in omnibus serviciis vicinalibus que in civitate
Gerunde fieri contingant, solvant omnes comuniter, per solidum et per libram, ad noticiam illorum qui
electi fuerint in collectores ipsorum serviciorum et quod isti collectores sint manus, scilicet maioris,
mediocris et minoris. In regalibus vero serviciis volumus quod privilegia eorum obtineant, prout fieri
debeat robur firmitatis.
Aliud capitulum concedimus isto modo quod omnes illi qui electi fuerint ad colligendum collectas
et tallias que fient in civitate predicta, compellantur per officiales nostros ad colligendum ipsas collectas
et tallias dum modo satisfiat eis competenter ad cognicionem illorum qui ipsos elegerint in collectores,
nisi aliquam iustam excusacionem hostenderint propter quam predictis collectis interesse non possint.
Nolumus tamen quod propter eleccionem predictam aliquis de non solvendo partem suam in predictis
collectis et serviciis iuxta facultates bonorum suorum valeat se tueri.
Aliud capitulum concedimus quod collectores collectarum et talliarum predictarum teneantur semel
in anno tantum reddere racionem et compotum de ipsis collectis et talliis /8v/ que colligent et recipient
illis qui per universitatem civitatis predicte electi fuerint ad audiendum compotum supradictum. Preterea
postquam compotum suum iustificaverint, volumus quod exinde racione ipsius compoti modo aliquo non
vexentur.
IV. Aliud capitulum concedimus isto modo quod quilibet collectorum predictorum cum electus
fuerit, teneatur iurare quod bene et legaliter se habeat in colligendis collectis et talliis supradictis et ad
utilitatem civitatis predicte.
V. Aliud capitulum concedimus isto modo quod banna ponantur et constituantur in civitate
Gerunde, prout antiquitus est fieri consuetum.
VI. De exercitu. Aliud capitulum concedimus isto modo quod quocienscumque exercitus
opportuerit exire a civitate Gerunde qualibet racione, quod non agraventur amplius pauperes quam
divites, set omnes comuniter teneantur ire in exercitibus supradictis.
VII. Aliud capitulum concedimus isto modo quod nullus officialis noster recipiat aliquod servicium ab aliquo vel
aliquibus pro emfran-quimento exercitus, sed quod omnes in propriis personis teneantur ire in exercitibus supradictis, nisi iustam
excusacionem habuerint remanendi.
VIII. Aliud capitulu m concedimus isto modo quod cives et habitatores Gerunde non teneantur
solvere pro morabatino censuali, nisi tot denarios Barchinone quot valebit aurum unius morabatini fini.
IX. Aliud capitulum concedimus isto modo quod nundine civitatis Gerunde incipiant die Sancti
Martini et durent duodecim diebus et quod omnis homo possit vendere quoscumque pannos voluerit a tail
in quocumque loco voluerit civitatis dum nundine duraverint antedicte.
X. Aliud capitulum concedimus isto modo quod cives Gerunde utantur et uti possint usaticis
Barchinone et consuetudinibus a bonis usibus que in civitate predicta habere consueverunt.
XI. Aliud capitulum concedimus isto modo quod super verbis iniuriosis que dicta fuerint per
aliquos in civitate predicta, observetur usaticus Barchinone et prout /9/ antiquitus est fieri consuetum.
XII. Aliud capitulum concedimus isto modo quod omnes homines habitantes in civitate predicta
vel eius terminis qui emerint possessiones vel aliquas alias res infra terminos hostagii civitatis predicte,
qui non sint de tallia civium predictorum, teneantur solvere et solvant pro eisdem partem suam in talliis et
collectis quas universitas dicte civitatis solvere contingat, nisi privilegio vel alia iusta causa valeant se
tueri.
XIII. Aliud capitulum concedimus isto modo quod super denunciacione novi operis quod, si ille
qui operatus fuerit, iuraverit quod putat operari ad suum directum et firmaverit ad noticiam sui iudicis,
quod delent ipsum opus si appareret iniustum, spacium trium mensium super hoc minime volumus
observari.
XIV. Aliud capitulum concedimus isto modo quod inquisicio non possit fieri contra aliquem vel
aliquos civitatis predicte, nisi prout a temporibus retroactis fieri consuevit et prout de iure fieri debet.

XV. Aliud capitulum concedimus isto modo quod nullus civis Gerunde ponatur in questionibus vel
tormentis, nisi secundum usaticum Barchinone secundum quod antiquitus est fieri consuetum.
XVI. Aliud capitulum concedimus isto modo quod, a die mercurii ante festum Pasce
Resurreccionis Domini usque in crastinum eiusdem festivitatis, nullus iudeus sit ausus exire extra callum
dum modo per christianos b ipsis iudeis illicita non fiant.
XVII. Aliud capitulum concedimus isto modo quod nullus iudeus possit compellere christianum ad
firmandum vel causidicandum in eius posse pro honoribus vel possessionibus quos teneat pro eodem, sed
christianus teneatur firmare in posse nostro vel nostri officialis.
XVIII. Aliud capitulum concedimus isto modo quod iudei Ge-rundenses teneantur mittere et
ponere medietatem in operibus que fient ad tuicionem civitatis Gerunde, prout antiquitus est fieri
consuetum.
XIX. Aliud capitulum concedimus isto modo quod observetur civibus /9v/ Gerundensibus
capitulum concessum in privilegio generali curie Barchinone super facto bovatici, ut in ipso plenius
continetur.
XX. Aliud capitulum concedimus isto modo quod sex probi homines civitatis predicte eligantur
quolibet anno pro gubernanda ipsa civitate, de quibus sint duo manus maioris et alii duo mediocris et alii
duo minoris, et omnes teneantur prestare sacramentum in posse nostri baiuli de habendo se bene et
legaliter circa gubernacionem et ordinacionem civitatis.
XXI. Aliud capitulum concedimus isto modo quod nullus coronatus seu portans habitum clericale
teneat officium pro nobis.
Predictas quidem concessiones ad suplicacionem universitatis predicte in civitate Gerundensi
constitutorum concedimus, fecimus et volumus perpetuo inviolabiliter observari. Mandantes vicariis,
curiis, baiulis et universis officialibus nostris, presentibus et futuris, quod predictas concessiones
observent et faciant inviolabiliter observari. Ad hec nos infans Alfonsus, predicti domini regis
primogenitus, ad requisicionem universitatis predicte, de voluntate et assensu ipsius domini regis,
laudamus, concedimus et approbamus omnia et singula supradicta, ut superius continetur.
Acta fuerunt hec in civitate Gerunde supradicta, octavo kalendas februarii, anno Domini millesimo
CC° octuagesimo tercio.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia Aragonum et Silicie regis.
Signum (signe) infantis Alfonsi, illustris regis Aragonum primogeniti, qui hec laudamus et
firmamus, appositum hic per manum Petri Marchesii, scriptoris nostri, loco, die et anno prefixis et
nichilominus huic instrumento sigillum nostrum apponi fecimus per eundem. /10/
Testes sunt: Guillelmus, vicecomes Castrinovi, Petrus Arnaldi de Botenach, Arnaldus de
Curçavino, Bernardus de Perataillada, Poncius de Sancta Pace, Bernardus Hugonis de Cabrenz,
Guillelmus de Sancto Vincencio.
Signum + Petri de Bonastre, predicti domini regis scriptoris, qui mandato eiusdem hec scribi fecit
et clausit, cum litteris rasis et emendatis in linea VIIª, ubi dicitur «valebit», loco, die et anno prefixis.
a. Amb lletra del segle XIX: en 9 de novembre de 1819 se sacó copia con paper. Al marge dret, foli 8, línies 7-12 agrupades i
cita tardana: et que dicantur servicia vicinalia vel regalia, habetur in foli CCCLVIII° et CCCCXIII°. Foli 8v, nota línia 14. Foli 9,
clau que inclou les línies 1-3, 6-9 i cita tardana: de novi operis numeracione; línies 10-11, cita tardana: de inquisicionibus, línies
12-13: de torments i nota davant del capítol 16. Foli 9v, capítol XX: qualiter possunt eligi sex jurati; línia 4: nota , com davant del
capítol XXI. Dibuix representant un cap amb tonsura davant del capítol XXI, C. b. christianis, C.
1284 maig 29. Girona.
9
Pere Guerau, ciutadà de Girona, concedeix als habitants de Girona que puguin utilitzar els seus forns,
situats prop de la plaça dels Cavallers, sense pagar puja per la cuita de cassoles, panades,
formatjades, flaons i tortells.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, 218v.
Carta antiga que féu en Pere Gerau que aquels qui courien lur pan en los seus forns qui són
prop la plaça dels Cavalers hi puxan coura sens puja caçoles, panades, formatgades, flahons e
tortels e d’alscunes altres coses.
Sit omnibus notum quod ego Petrus Geraldi, civis Gerunde, gratuito animo et spontanea voluntate
ac de mera et speciali gratia, per me et omnes b meos, dono et concedo omnibus habitantibus in Gerunda
ac universitati eiusdem, tam presentibus quam futuris, perpetuo quod omnes illi tam homines quam
mulieres habitantes in Gerunda, presentes scilicet et futuri, qui in furnis nostris qui sunt iuxta plateam
militum in Gerunda decoquerint panem suum, possint in eisdem furnis decoquere cassolas, panades,
formitgades, flaonos, tortellos, sine puya et fornatico et sine aliqua re quam dare non teneantur, et etiam

si ea que ibi deportaverint ad decoquendum tam panes quam alia predicta, arderentur vel prope ignem
deserverentur, illud restituamus et reficiamus eis de nostro proprio, et etiam si panem quem ibi
deportaverint ad decoquendum, voluerint inde abstrahere in pasta pro eo quod illum ibi decoquere non
possent, non teneantur dare aliquid me vel meis pro illa pasta de fornatico vel puia vel alias, set de pane
qui ibi decoquetur habeamus ego et mei puiam seu fornaticum consuetum. Promitens per me et meos
omnibus habitantibus in Gerunda, tam presentibus et futuris, et notario infrascripto tanquam publice
persone stipulanti et recipienti omnia predicta et subscripta nomine eorumdem predicta omnia observare
et complere et rata et firma habere et contra in aliquo venire et ad maiorem cautelam iuro per Deum et
sancta quatuor Dei Evangelia, corporaliter tacta, hec omnia attendere et complere et contra in aliquo
venire. Ad hec nos domina Bernarda, mater eius, et Sibilia, uxor ipsius, firmamus, laudamus et
concedimus omnia et singula supradicta et promittimus quod contra in aliquo non veniamus, racione
nostri sponsalicii vel alias, renunciantes iuri ypothecarum nostrarum quod habemus in bonis virorum
nostrorum racione nostri sponsalicii vel alias.
Actum est hoc, quarto kalendas iunii, anno Domini M CC L XXX quarto.
Sig+num Petri Geraldi. Sig+num Bernarde, illius matris. Sig+num Sibilie, uxoris ipsius, qui hec
firmamus et laudamus.
Testes sunt: Arnaldus de Riparia, Paulus de Palaciolo, Berengarius /218v/ de Terradis, iurisperitus,
Arnaldus de Rovirola, Arnaldus Bertrandi, Guillelmus Provincialis, Arnaldus Corrigerii et Raimundus
Olivis de Gerunda.
E+go Bisullensus Burguesii, tenens locum Raimundi de Toylano, publici Gerunde notario, hec
scripsi et clausi.
a. Interlineat, B. b. Interlineat, B.
1286 març 19. Girona
10
El rei Alfons concedeix que tot ciutadà de Girona no hagi de pagar dret de terç o foriscapi sinó a la taxa
del deu per cent. Tota persona forastera de Girona que cometi un delicte serà jutjada dins la
ciutat, sigui quina sigui la jurisdicció a la qual pertanyi.
A. Original pergamí, nº 57 (200 × 220 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 64, f. 24.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 10-v.
a. Ed. de la còpia B per Ferran VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 139-140 (doc. IX).
Que negun ciutadan no pac per ters o foriscapi reyal, sinó a rahon de X sòlidos per C. Item,
que tot hom estrany de qualque juridicció sia qui deia res a ciutedà de Gerona, que sia tengut fer
dret en Gerona.
Noverint universi, quod nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie ac
comes Barchinone, attendentes quod vos fideles nostri probi homines et cives Gerunde plurima dampna
passi estis tempore preterito propter guerram Gallicorum, idcirco concedimus vobis et successoribus
vestris perpetuo quod nullus de civitate Gerunde teneatur dare vel solvere pro tercio vel foriscapio, nisi
decem solidos pro centum solidis et ad illam racionem secundum maius et minus de honoribus vestris qui
pro nobis teneantur. Item, laudamus, conce-dimus et confirmamus vobis et vestris perpetuo quod omnis
homo extraneus, cuiuscumque iurisdiccionis sit, qui debebit aliquid alicui de Gerunda vel delinquerit in
vicaria Gerunde vel robaverit aliquos homines de Gerunda, teneatur inde facere ius in Gerunda in
quantum de iure fuerit faciendum. Hanc autem conces-/10v/-sionem vobis et vestris facimus perpetuo per
nos et nostros, sicut melius dici et intelligi potest ad vestrum vestrorumque salvamentum et bonum
intellectum. Mandantes vicariis, baiulis et universis aliis officialibus nostris et subditis quod hanc
concessionem nostram firmam habeant et obser-vent et non contraveniant nec aliquem contravenire
permittant.
Datum Gerunde, XIIII kalendas aprilis, anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo quinto.
Sig+num (signe reial) Alfonsi, Dei gratia regis Aragonum, Maiori-carum et Valencie ac comitis
Barchinone.
Testes sunt: Raimundus Fulchonis, vicecomes Cardone, Arnaldus Rogerii, comes Pallarensis,
Poncius Hugonis, comes Impuriarum, Raimundus de Angularia, Guillelmus Raimundus de Iosa.
Sig+num Petri Marchesii, notarii dicti domini regis, qui mandato eiusdem hec scribi fecit et clausit
loco, die et anno prefixis.
a. Al marge dret, amb lletra tardana: est aliud f. XI regis Alfonsi. Una clau que comprèn les tres últimes línies del foli: facit
pro marchis, C.

1289 novembre 20. Lleida
El rei Alfons II confirma el privilegi sobre les taxes dels foriscapis reials.
11
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 10.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 141 (doc. XI).
De la confirmacion e concession del privilegi dels foriscapis reyals.
Noverint universi quod, cum nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie ac
comes Barchinone, in generali curia Montissoni revocaverimus omnia privilegia per nos concessa
secundum ordinacionem curie supradicte et concessissemus universitati hominum Gerunde quod de
vendicionibus et empcionibus quas face-rent de domibus, honoribus et possessionibus que pro nobis
tenerentur, non tenentur dare pro tercio, nisi decem solidos pro centum, et ad dictam racionem secundum
maius et minus, prout in privilegio, quod inde habent, continetur. Nos Alfonsus, Dei gratia rex predictus,
propter dampna que sustinuerunt et sustinent racione presentis guerre et ob necessitatem magnam quam
habent, habita deliberacione cum consilio nostro, dicte universitati et universis hominibus eiusdem
confirmamus privilegium supradictum ac illud concedimus de presenti in perpetuum irrevocabiliter
observandum, prout in privilegio, quod iam inde habent, lacius continetur. Mandantes per presentes
universis officialibus et subditis nostris quod dicte universitati et hominibus eiusdem observent dictum
privilegium et contentum in eodem et observari faciant inviolabiliter et non contraveniant aliqua racione.
Datum Ilerde, XII° kalendas decembris, anno Domini M° CC° LXXX° nono.
1293 maig 5. Barcelona
12
Jaume II demana a l’infant Pere, el seu procurador, que d’ara en endavant no tingui lloc a Girona cap
investigació general sobre les mercaderies comerciades entre Girona i Rosselló, sense manament
reial.
rey.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 1 (120 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 255.
Que no sia feta inquisicion general en la ciutat de Gerona sens especial manament del senyor
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Sicilie, Maioricarum et Valen-cie ac comes Barchinone, inclito
et karissimo fratri suo infanti dompno Petro, domino Montiscatheni et Castri Veteris, ac procuratori suo,
salutem et fraterne dilectionis constanciam.
Intelleximus ex parte proborum hominum civitatis Gerunde quod vos facitis fieri per Guillelmum
de Socharrats, iurisperitum, inqui-sicionem generalem in civitate Gerunde super mercibus immissis in
terram Rossilionis et de dicta terra aportatis ad dictam civitatem et super quibusdam aliis. Vero cum non sit intencionis nostre
quod vos debeatis facere inquisicionem generalem in dicta civitate sine nostro speciali mandato, vobis dicimus et mandamus
quatenus, visis presentibus, ab inquisicione predicta facienda desistatis seu desisti penitus faciatis. Nos enim mandavimus per
litteras nostras dicto Guillelmo de Socharrats quod ab inquisicione predicta facienda desistat omnino.
Data Barchinone, III nonas madii, anno Domini M° CC° XC° ter-cio.
1293 maig 5. Barcelona
13
El rei Jaume II mana al jurista Guillem de Socarrats que aturi la investigació general sobre les
mercaderies comerciades entre Girona i el Rosselló, que aquest havia iniciat a petició de l’infant
Pere.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 2 (110 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV, conservada en el Llibre Verd, f. 255-v.
Que no sia feta inquisicion general en la ciutat de Gerona, així com damont.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Sicilie, Maioricarum et Valencie ac comes Barchinone, fideli
suo Guillelmo de Socharats, iurisperito, salutem et gratiam.
Vidimus probos homines Gerunde conquerentes quod vos inquiritis in dicto loco de mandato
dompni infantis Petri, karissimi fratris nostri, super mercibus immisis in terram Rossilionis et de dicta
terra aportatis ad dictam civitatem et super aliis quibusdam secundum mandatum a dicto dompno infanti
vobis factum. Verum cum non sit intencionis nostre quod dictus frater noster possit facere inquisicionem
generalem in dicto loco sine nostro speciali mandato, vobis dicimus et mandamus quatenus desistatis a

dictis inquisicionibus, visis pre-sentibus. Nos enim mandamus per presentes baiulo nostro dicte civitatis
quod in dicta inquisicione facienda vos procedere ullatenus non permitat. /255v/
Data Barchinone, III nonas madii, anno Domini M° CC° XC° tercio.
1293 maig 11. Barcelona
14
El rei Jaume II mana al batlle de Girona que tothom que resideixi des de fa un any o més a la ciutat de
Girona sigui considerat com a ciutadà seu i no pugui ser reclamat per altres ciutats. Pel que fa als
altres cal atenir-se a les constitucions de les Corts de Barcelona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 255v.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 158 (Apèndix, doc. 2).
Que aquels qui per I ayn o més hauran fet contínua residència en Gerona, no sien demanats
per aquels qui dien que són lurs, ans sien haüts per ciutadans.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Sicilie, Maioricarum et Valen-cie ac comes Barchinone, ffideli
suo baiulo Gerunde vel eius locum-tenenti, salutem et gratiam.
Intelleximus quod aliqui nobiles, milites, clerici et alii petunt aliquos homines stantes in Gerunda
quos asserunt fore ipsorum. Quapropter vobis dicimus et mandamus quatenus de illis qui per annum vel
ultra fecerunt staticum seu continuam residenciam in Gerunda, non inquietetis ipsos nec inquietari
permitatis super predictis ad querimoniam alicuius, immo ipsos pro civibus habeatis. De aliis vero qui ab
anno citra transtulerunt domicilium ad dictam civitatem, faciatis ipsos respondere et stare iuri illis qui
ipsos petent racione predicta, iuxta constitucionem per dominum regem Petrum, bone memorie patrem
nostrum, in celebri curia Barchinone factam, cum ita sit fieri consuetum.
Datum Barchinone, V° idus madii, anno Domini, M° CC° XC° tercio.
1296 abril 3. Palerm
15
Frederic, rei de Sicília, confirma als barcelonins els privilegis atorgats pel seu germà Jaume d’Aragó, de
18 i 22 de febrer de 1286 i 17 de juliol de 1288, que fan extensius als altres súbdits del Principat
de Catalunya, dels regnes d’Aragó i Mallorca, i dels altres dominis del rei d’Aragó, i els permet, a
més a més, escollir cònsols.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd de l’AHMB, I- f. 257-v i 268-270.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Vermell de l’AHMB, II- f. 134v-135v.
D. Còpia sobre pergamí nº 1.673 (555 × 655 mm) conservada a l’AHCG, feta per Bernat Pallarès, notari públic de
Barcelona, autentificada per Ferrer de Vilafranca, veguer de Barcelona, del 9 de febrer de 1316.
E. Còpia de D de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 173-178v.
a. Ed. de les còpies B i C per A. de CAPMANY I PALAU, Memorias históricas sobre la marina, comercio y artes de la
antigua ciudad de Barcelona, reed. E. Giralt i Raventós i C. Batlle i Gallart, II-1, Barcelona, 1963, p. 62-63 (doc. 40);
p. 65-66 (doc. 43); i p. 86-88 (doc. 57).
De les franchees atorgades per lo rey de Sicília als Cathalans e primerament de la treta de
froment e d’ordi. Item que·ls Cathalans pugen elegir cònsol en Sicília. Item altres coses.
Hoc est translatum sumptum fideliter a quodam privilegio pergameneo sigillato sigillo serenissimi
domini, domini Ffrederici tercii, Dei gratia regis Sicilie, ducatus Apulie, principatus Capue, pendenti in
veta de sirico, cuiusquidem privilegii tenor talis est:
«Fredericus tercius, Dei gratia rex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue, per presens
privilegium notum fieri volumus uni-versis, tam presentibus quam futuris, quod Guillelmus de Riuxiaco,
consul Cathalanorum existencium in Panormo, devotus noster, nomine et pro parte Barchinonensium
devotorum nostrorum, ostendit et presentavit in nostra curia infrascripta privilegia et scripta eisdem
Barchinonensibus olim facta et indulta per serenissimum regem Iacobum, Aragonum et olim Sicilie
regem, dominum fratrem nostrum, de libertatibus, immunitatibus et gratiis concessis eisdem Barchinonensibus
per predictum dominum fratrem nostrum, continencie infrascripte tenor unius ex predictis
privilegiis talis est:
«Iacobus, Dei gratia rex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue, notum fieri volumus universis
quod attendentes grata et accepta servicia que Cathalani, fideles nostri, illustrissimo domino Aragonum et
Sicilie regi, clare memorie karissimo patri nostro, et nobis contulerunt, conferunt et dante Domino,
infuturum conferre poterunt gratiora, comtemplacione et intuytu serenissimi et karissimi /173v/ fratris
nostri domini Alfonsi, illustris regis Aragonum, Maioricarum et Valencie et comitatus Barchinone, eos

speciali gratia prosequentes. Eisdem tantummodo Cathalanis, habitatoribus Cathalonie et non aliis,
liberaliter et gratiose concedimus ut de portubus insule nostre Sicilie licitis et permissis ad extraccionem
victualium deputatis, predicti Cathalani, habitatores tantummodo Cathalonie et non alii, frumentum et
ordeum pro substentacione devotorum nostrorum predictarum partium Cathalonie possint extrahere cum
licencia nostra seu magistri vel magistrorum portulanorum Sicilie, qui nunc sunt et pro tempore fuerint,
cum navibus et aliis vassellis defferenda ad partes easdem et non alio, exoneranda et vendenda ibidem sub
iure exiture curie nostre, vel predictis magistro vel magistris portulanis, ad racionem de terinis tribus
ponderis generalis pro qualibet salma frumenti, et de terino uno et granis decem eiusdem ponderis, pro
qualibet salma ordei integraliter exolvendo, ita tamen quod per eosdem Cathalanos ius dohane secretis
Sicilie, qui sunt vel pro tempore fuerint, vel cabellotis seu credenceriis dicti iuris debeat exhiberi.
Mandantes tenore presencium predictis magistro seu magistris portulanis Sicilie, tam presentibus quam
futuris, quod predictis Catalanis habitatoribus Cathalonie et non aliis, qui extraccionem frumenti et ordei
extrahendorum de predictis portubus Sicilie et ferendorum ad predictas partes Cathalonie et non alio, ab
eis seu ipsorum altero emere voluerint, exituram ipsorum frumenti et ordei ad raciones predictas
concedant, et recepto prius per curiam nostram vel predictos magistros portulanos a predictis /174/
Cathalanis iure exiture ipsorum victualium ad raciones predictas ac fideiussoribus Cathalanis quos consul
Cathalanorum illius civitatis vel terre, ubi huiusmodi fideiussores dabuntur, approbabit ydoneos sub pena
valoris vassellorum et honerum quod cum ipsis victualibus alio non divertant, sed frumentum et ordeum
ipsum ad predictas partes Catalonie tamtummodo deferant, exonerent atque vendant, quodque de
exoneracione et vendicione ipsorum facienda per eos in altera terrarum et locorum ipsarum partium, in
qua vel quo frumentum ipsum exonerari et vendi contigerit, a vicario et baiulo ipsius terre ydoneas eis
deferant seu defferri faciant litteras reales infra certum et competentem terminum, eis per eos iuxta loci
distanciam prefigendum, Cathalanos eosdem quantitatem frumenti et ordei cuius exituram a nobis vel eis
emerint, de predictis portubus Sicilie extrahere a et ad predictas partes Catalonie et non alio deferre sine
contradiccione permittant. Predicti quoque magister seu magistri portulani, preterquam presens
privilegium in publicam formam fece-rint redigi, quam tam ad eos quam ad singulos successores eorum
omnem vim, robur et cautelam habere volumus privilegium ipsum nunciis predictorum Cathalanorum
debeant resignare per eos vel alios eorumdem magistrorum portulanorum successoribus ostendendum. b
Datum Panormi, anno Domini M° CC° LXXXV°, mense ffebruarii XVIII°, eiusdem XIIII e
indiccionis, regni nostri anno primo».
Tenor alterius privilegiorum ipsorum talis est:
«Iacobus, Dei gratia rex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue. Decet munificenciam regiam
illos gratiis et libertatibus am-pliare, quos /174v/ antiqua fidelitas et gratuitorum serviciorum oblacio
reddunt beneficiorum largicione condignos. Nam quanto benemeritis de collatis obsequiis per Dominum
liberaliter providetur, tanto fideles singuli ad dominantis servicia animosius et ardencius inducuntur.
Attendentes igitur puram fidem et devocionem sinceram quam Cata-lani, fideles et devoti nostri, erga
illlustrem dominum regem Aragonum et Sicilie, dominum patrem nostrum clare memorie, serenissima
dominam Aragonum et Sicilie, reginam dominam matrem nostram, et nos prompto zelo gesserunt et
gerunt, nec minus grata satis et accepta servicia, per eos dictis dominis parentibus nostris et nobis fideliter
et devote prestita, et que dicte domine nostre et nobis prestant et conferre poterunt in antea, dante Domino
gratiora, eis de c libertate mera et gratia speciali concedimus quod predicti Catalani in singulis terris et
locis regni nostri Sicilie, illi videlicet qui sunt et erunt in terris eisdem, inter se possint eligere et statuere
unum ex eis, quem ydoneum et sufficientem viderint, in consulem. Qui consul questiones et causas civiles
quas inter eos moveri contigerit, vel ipsos ab aliis conveniri, audiat, examinet et debito fine decidat et
quod sentencialiter de-creverit, appellacione ad nos interposita, observet et faciat observari. Ita tamen
quod de questionibus criminalibus se nullatenus intromittat et ad easdem questiones criminales manus
suas aliquatenus non extendant. Ceterum, considerantes quod, quanto fideles et devotos nostros
prerogativa gratie, favoris et benignitatis amplectimur et eis beneficia per nostram /175/ munificenciam
conferuntur, tanto maioris fidei et devocionis ardore accensi ad nostra servicia promptius et animosius
inducuntur, d eisdem tantummodo Catalanis, qui sint habitatores Cathalonie et non aliis, concedimus et
pleno favore regio confirmamus quod vassella, merces, peccuniam et omnes res alias ipsorum
Catalanorum qui sint habitatores Catalonie, quos in regno nostro Sicilie naufragium pati contigerit, quas
patroni secundum consuetudinem, hactenus observatam infra ipsius naufragii triduum recuperare
poterant, vassellis et rebus omnibus eiusdem naufragii post ipsum triduum ad recuperandum residuis fisci
nostri comoditatibus applicatis, liceat Catalanis tantummodo qui sint habitatores Catalonie, ea sine aliqua
licencia curie vel mandato infra et post triduum toto tempore recuperare, habere et utilitatibus suis
acquirere, nichil pro recuperacione et habicione ipsorum nostre curie vel eius officialibus exibendo, ideo
perpetuo eis observari volumus, nulla in hoc constitucione seu consuetudine contraria valitura. Et si
alique persone publice vel private aliqua de peccunia, mercibus, vassellis et rebus naufragiorum ipsorum,
ob favorem et potenciam curie vel suum seu aliarum quarumlibet personarum caperent vel capi facerent,

pecuniam, res et bona ablata ad dupplum in sue trangressionis penam patronis ipsorum, illi qui ea
ceperint, restituere per nostram curiam compellantur. Ad huius autem nostre concessionis memoriam et
robur perpetuo valiturum, eis exinde presens privilegium fieri iussimus et magestatis nostre pendenti
sigillo muniri.
Datum Panormi, anno Domini /175v/ M° CC° LXXXV°, mense ffebruarii XXII o , eiusdem XIIII e
indiccionis, regni nostri anno primo».
Et tenor ultimi privilegiorum ipsorum talis est:
«Iacobus, Dei gratia rex Sicilie, ducatus Apulie et principatus Capue, officium regie dignitatis
exequimur et ad maiora laudum et fame preconia munificencia regalis extollitur, dum illos, quos
fidelitatis et devocionis collata servicia redunt amabiles, ac provisione et remuneracione condignos,
gratiarum et largicionum beneficiis promovemur, unde honor et nomen nostrum extollitur et apud benemeritos
fides et devocio augmentantur. Considerantes itaque puram fidem et devocionem sinceram quam
cives Barchinone, devoti nostri, erga illustres quondam dominos predecessores nostros, ac serenissimum
dominum Alfonsum, regem Aragonum, Maioricarum et Valencie ac comitem Barchinone, karissimum
fratrem nostrum, et nos prompto zelo et cum qualibet animi puritate gesserunt et gerunt, necnon grata
satis et accepta servicia que eis et nobis devote, fideliter et legaliter contulerunt, et que, annuente Domino,
conferre poterunt in futurum, eis sub infrascripta forma et modo de liberalitate mera et speciali gratia
concedimus et donamus infrascriptas libertates, immunitates et gratias in mercacionibus et
negociacionibus de mercibus et rebus eorum licitis et permissis, quibus a primo die mensis septembris
sequentis secunde indiccionis proximo /176/ future in antea libere gaudeant et utantur, videlicet, quod
cives predicte civitatis Barchinone, exclusis Provincia-libus, Romanis, Tuscis, Venetis, Pisanis et
habitatoribus regni Sicilie, qui se cives Barchinone dicerent in mercacionibus et negociacio- nibus
eorum, iuxta consuetudinem regis Sicilie faciendis de mercibus et rebus eorum licitis et permissis in terris
et locis tocius regni nostri Sicilie acquisitis et de cetero acquirendis, intrando, stando et exeundo, sint
liberi et immunes, salvo quod de predictis mercibus et rebus eorum, aliunde quam de Barchinone et aliis
terris et locis dominii predicti domini, fratris nostri, per eos in predictum regnum Sicilie deferendis quod
pro dirictu curie, novis statutis omnibus remissis, eisdem et duabus partibus iurium antiquorum de
tempore illustris quondam domini regis Guillelmi secundi, avunculi nostri dive memorie, eis de gratia
relaxatis, solvant terciam partem tantum ipsorum iurium antiquorum, prout per Ianuenses, cives Ianue, ius
ipsum de privilegio nostre concessionis et gratie exiberi consuevit et debet. De mercibus autem et rebus
eorum licitis et permissis deferendis per eos a dicta civitate Barchinone et aliis terris et locis dominii dicti
domini fratris nostri, quilibet mercator civis Barchinone solvat tantummodo cabellotis seu credenceriis
cabellarum dohannorum maris terrarum et locorum eiusdem regni, videlicet, ad quas eos cum eisdem
rebus et mercibus primitus applicare contingerit et eas ibidem exoneraverint, et eas in toto vel in parte
vendiderint, skifatum auri unum, valentem tarinos auri octo ponderis /176v/ generalis. e Si vero predicti
mercatores, vendita in eisdem terris aliqua parte ipsarum mercium, reliquam partem earum vellent a
predictis terris extrahere, deferendam alio ad vendendum, volumus quod, predicto skifato per quemlibet
eorum propterea soluto cabellotis seu credenceriis do-hannarum maris terrarum et locorum ipsorum, in
quibus eas exone-rabunt et in parte vendent, easdem a terris eisdem per mare vel per terram libere absque
iure dohanne possint extrahere et defferre ad loca quelibet ad vendendum, quodque constituto cabellotis
dohanne maris illius terre, ad quam reliquam quantitatem mercium predictarum detulerint, si per mare vel
cabellotis dohanne ipsius terre, si per terram merces ipsas intromitti contigerit per patentes litteras seu
apodixas mercatoribus ipsis factas per dohanerios illius terre, ad cuius portum primo declinaverint, et in
ea facient vendicionem certe partis mercium earumdem quod de predicto skifato sit eis integre
satisfactum, predicti cives partem restancium mercium, deferendam per eos ad terram eandem, libere
vendant et predictis cabellotis dohanarum nichil propterea solvere teneantur, cum velimus quod non nisi
semel pro iure ipso solvere compellantur. De ponderatura autem mercium que venduntur ad cantarium,
solvere debeant usque ad grana duo et medium et non plus. Pro ripa vero et mensuris, prout per predictos
cives Ianue ius ipsum de predicta concessione et gratia nostra debetur, solvere teneantur. De mercibus
etiam et rebus eorum licitis et permissis, per eos extrahendis de partibus, terris et locis predicti regni
nostri alio deferendis, sol-/177/-vant ius quod per Ianuenses cives Ianue de privilegio nostre concessionis
et gratie exiberi consuevit et debet. Omnes vero predicti cives Barchinone in omnibus partibus dicti regni
nostri sint salvi et securi, in personis et rebus eorum, sani et naufragi et non impediantur personaliter vel
realiter pro obligacione alterius vel offensa. Ad huius autem nostre concessionis et donacionis memoriam
et robur in posterum valiturum, presens privilegium eis exinde fieri et maiestatis nostre sigillo pendenti
iussimus comuniri.
Datum Messine, anno Domini M° CC° LXXXVIII°, mense iulii XVII°, eiusdem prime indiccionis,
regni nostri anno tercio».
Verum quia predictus consul, pro parte tam predictorum Bar-chinonensium quam Catalanarum,
Aragonensium, Maioricanorum et aliorum de dominio et posse dicti domini fratris nostri, nobis humili-ter

supplicavit, ut predictis Catalanis et Barchinonensibus predictas libertates, immunitates et gratias, eis per
predictum dominum fratrem nostrum indultas et concessas, sicut in dictis privilegiis continetur, de gratia
confirmare et predictis Catalanis, Aragonensibus, Maioricanis et aliis de predicto dominio et posse
predictas alias libertates, immunitates et gratias predictis tantum Barchinonensibus concessas et indultas
per predictum dominum fratrem nostrum, de novo concedere liberaliter dignaremur. Quibus
supplicacionibus benigne admissis, considerantes fidem et devocionem sinceram quam ipsi erga
predictum dominum fratrem nostrum et nos prompto zelo gesserunt et gerunt, nec minus fidelia et grata
servicia per eos predicto domino, fratri nostro, et /177v/ nobis constanter, fideliter et devote prestita et
que in futurum, actore Domino, conferre poterunt gratiora, dum deceat maiestatem regiam benemeritos
gratiis, donis et retribucionibus ampliare, predictis Catalanis predictas libertates, immunitates et gratias,
eis per predictum dominum fratrem nostrum concessas, quatenus in duobus ex predictis privilegiis
continentur et predictis Barchinonensibus, predictas alias libertates, immunitates et gratias eis concessas
per eundem dominum fratrem nostrum, sicut continetur in alio ex privilegiis memoratis, liberaliter et
gratiose et ex certa nostra consciencia confirmamus et predictis Catalanis, Aragonensibus, Maioricensibus
et aliis de dominio et posse dicti domini fratris nostri, predictas libertates, immunitates et gratias predictis
Barchinonensibus concessas per predictum dominum fratrem nostrum, de liberalitate mera et speciali
gratia et ex certa nostra consciencia, concedimus et donamus, ita tamen quod predicti Catalani,
Aragonenses, Maioricani et alii de dominio et posse dicti domini fratris nostri a primo septembris
proximo, future decime indiccionis in antea et predicti Maioricani, donec erunt in fide, dominio et posse
dicti domini fratris nostri, utantur et gaudeant libertatibus, immunitatibus et gratiis supradictis. Et si forte
processu f temporis predicti Maioricani non essent de dominio et fide dicti domini fratris nostri, ab eo
tempore quo non erunt et esse desierint de dominio et fide ipsa, non utantur, nec gaudeant predictis
libertatibus, /178/ immunitatibus et gratiis, vel aliqua parte ipsarum, et ab ipsis libertatibus, immunitatibus
et gratiis, penitus excludantur et ex tunc in antea, quo ad predictos tantum Maioricanos et non ad alios
supradictos, presens privilegium habeatur pro casso, irrito et inani. Ad huius autem nostre concessionis et
confirmacionis memoriam et robur in posterum valiturum eis exinde presens privi-legium fieri et
maiestatis nostre sigillo pendenti iussimus communiri.
Datum in urbe felici Panormi per nobilem Conradum Lanceam, regni Sicilie cancellarium, anno
Dominice Incarnacionis millesimo ducentesimo nonagesimo sexto, mense aprilis tercio, eiusdem none
indiccionis, regni nostri anno primo.
Sig+num Margariti Sunyerii, notarii publici Barchinone testis. Sig+num Iohannis de Beseriis,
notarii Barchinone testis.
Sig+num Fferrarii de Villafrancha, vicarii Barchinone et Vallesii, qui huic translato sumpto
fideliter ab originali suo et cum eodem legitime comprobato ex parte domini regis et auctoritate officii
quo fungimur, autoritatem impendimus et decretum ut ei tanquam originali suo fides plenaria ab omnibus
impendatur appositum per manum mei Bernardi de Cumbis, notarii publici Barchinone regentisque
scribaniam curie vicarii eiusdem civitatis, in cuius manu et /178v/ posse dictus vicarius hanc firmam fecit
quinto idus ffebruarii, anno Domini millesimo CCC° quintodecimo. Presentibus testibus Iacobo Pererii et
Bernardus de Daurats et ideo ego Bernardus de Cumbis, notarius predictus, hec scripsi et hoc meum
sig+num hic apposui.
Sig+num Bernardi Payares, notarii publici Barchinone, qui hoc translatum sumptum fideliter ab
originali suo et cum eodem fideliter comprobatum scribi fecit et clausit cum litteris supprapositis in linea
VIII a ubi dicitur «predictis» et in linea XLVI a ubi dicitur «forte» et rasis et emendatis in linea XXI a ubi
dicitur «post» et in linea XXII a ubi dicitur «officialibus» et in dicta linea XLV a ubi dicitur «fide», quinto
idus ffebruarii, anno Domini M° CCC° quintodecimo.
a. Exhibere, a. b. Attendendum, a. c. qui, D. d. Inducan tur, a. e. skifatum aureum unum, valentem tres aureos octo
granos ponderis generalis, a. f. Pro de cursu, a.
1300 febrer 4. Barcelona
16
El rei Jaume II ven els drets de bovatge, terratge i herbatge que posseeix a Catalunya als nobles i
representants de les ciutats i viles reials, entre les quals hi ha Girona, per la quantitat de 2.000
lliures barceloneses, per pagar els deutes contrets per la reialesa en l’expedició de Múrcia i el
viatge de Sicília, així com aquells contrets per Alfons II en la defensa del país contra la reialesa
francesa. La present venda haurà de ser aprovada, al començament de cada nou regnat, en un acte
públic del rei, abans que els seus súbdits li prestin homenatge. Els homes i llocs d’Església
continuaran pagant aquests drets.
[A]. Original perdut.

B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 12-18v.
C. Còpia de 15 de novembre de 1689, conservada a ACH de Vilafranca del Penedès, Llibre Verd, f. 423v-430v.
a. Ed. de la còpia C per Jordi VALLÈS, Jordi VIDAL, Maria Carme COLL, Josep M. BOSCH , El Llibre Verd de Vilafranca,
vol. II, Barcelona, 1992, p. 887-899 (Fundació Noguera, Llibres de Privilegis-2).
De la venda del bovatge. a
In Dei Nomine. Noverint universi quod cum nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie et
Murcie comesque Barchinone ac sacro sancte Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus
generalis, debeamus maxima, plura et diversa debita richis hominibus, militibus, civibus et aliis diversis
hominibus et personis que expendimus pro adquirendo et habendo regno Murcie quod habemus et
possidemus et pro viatico quod fecimus in Siciliam et pro aliis de causis plurimis et diversis et etiam
debeamus predictis personis multa debita et diversa que illustris dominus rex Alfonsus, bone memorie
frater noster, debebat et expenderat pro deffensione regnorum et terrarum suarum in guerris quas habebat
et diu habuit cum rege Ffrancie et aliis et nos non haberemus promptam solucionem seu peccuniam, de
qua possemus satisfacere supradictis qui instanter a nobis predicta debita requirebant eis solvi, nec etiam
possemus ipsam solucionem facere sine vendicione et inveniremus quod non erat aliud quod ita prompte
vendere possemus et sine minori dampno quam bovagium et terragium et erbagium que nos asserebamus
nos et successores nostros habere debere in Cathalonia, quocienscumque novus rex, dominus seu heres in
Cathalonia noviter succedebat, licet assereretur per nobiles milites et cives et homines villarum et
omnium aliorum locorum Cathalonie, nos vel successores nostros non debere habere dictum bovagium,
terragium et erbagium, ubi aliter habere deberemus, nisi tantum de bobus et ceteris animalibus et
peccudibus minutis et super hoc etiam dominus rex Petrus, bone memorie pater noster, fecerit statutum in
/12v/ generali curia Barchinone, septimo kalendas ianuarii, anno Domini M° CC° octuagesimo tercio,
quod ipse dominus rex Petrus vel successores sui non reciperent de cetero bovagium, nisi in illis locis in
quibus ab antiquo per predecessores suos recipi consuevit et secundum formam antiquitus consuetam, ita
tamen quod extunc usque ad festum Pasche Domini tunc proxime venturum, et ab ipso festo usque ad
unum annum tunc proxime venturum probasset formam et loca, in quibus antecessores eius receperunt
bovagium, et in locis et forma probatis usque ad terminum predictum reciperent ipse dominus rex Petrus
et successores sui bovaticum supradictum, ultra vero terminum predictum non posset ipse dominus rex
Petrus probare aliquod de forma nec de locis non probatis, sic tamen quod dictum bovaticum probaretur,
sicut facta antiqua poterant et debebant probari, scilicet per instrumenta, libros, scripturas et alias et per
famam et assereretur per dictos nobiles, milites, cives, homines villarum et aliorum locorum Cathalonie
dictum dominum regem Petrum, patrem nostrum, non probasse infra terminum predictum formam vel
loca in quibus antecessores sui consuevissent recipere bovaticum, terragium et erbagium supradictum.
Attamen ex certa sciencia, moti ex causa necessitatis predicte cum alias non habeamus ita comode unde
dictis richis hominibus, militibus, civibus et peditibus et aliis satisfacere possimus quod de precio dicti
bovagii et terragii et erbagii, sive verum sit quod nos debeamus habere bovagium, terra-gium et erbagium
predictum in Cathalonia sive non, sive debeamus habere bovagium, terragium et erbagium predictum de
bobus tamtum et aliis peccudibus minutis et non de aliis, sive debeamus habere sub certa forma,
qualiscumque sit ipsa forma, sive non, idcirco bono animo et spontanea voluntate et ex certa sciencia per
nos et per omnes here-des et quoscumque successores nostros vendimus vobis nobilibus Poncio Hugonis,
comiti Impuriarum et vicecomiti, tamquam vicecomiti Caprarie et domino de Munellis et de Vilalbino et
de Castrofollito tantum /13/ et Raimundo Fulchonis, vicecomiti Cardone, Hugoni de Mataplana, comiti
Pallariensi, Geraldo de Cervilione, Guillelmo de Angularia, Dalmacio de Rochabertino, dompne
Guillelme, uxori incliti dompni infantis Petri, bone memorie fratris nostri domineque Montischateni et
Castri Veteris, Guillelmo de Alentorn, procuratori nobilis Ermengaudi, comitis Urgelli, et nobilis Poncii
de Ripellis, Guillelmo de Subirats, procuratori nobilis Guillelmi de Entença, Arnaldo de Oloç, procuratori
nobilis Guillelmi de Montechateno, Arnaldo de Miraliis, procuratori nobilis Philipi de Saluciis,
Raymundo de Angularia, domino Uxefave, Berengario de Ciraria, procuratori nobilis Petri de Queralto,
Bernardo de Angularia, Bernardo de Capraria, Acardeto de Muro, Raimundo, vicecomiti de Vilamuro,
Guillelmo de Castroveteri de Paylars, Poncio de Sancta Pace, Berengario de Sancto Vincencio,
Berengario de Raiadello, Raimundo de Gallineriis, Arberto de Verneto, Fferrario de Villafrancha,
Galcerando de Villafrancha, Berengario de Gaver, Galcerando de Canellis et Petro Arnaldi de Cervaria,
militibus, Berengario Mayolli, Guillelmo Petri Burgeii, Guillelmo Ollomarii, Bartholomeo Romei,
Raimundo Ruvira, consiliariis civitatis Barchinone in hoc anno, Guillelmo de Laceria, Bernardo Burgeti,
Raimundo Ricardi, Galcerando de Nagera, Petro Burgesii, Bertrando de Oltçeto, Petro Mayolli, Petro de
Vilario, Guillelmo de Serra, Romeo Gerardi, Iacobo Basseti, Antico Ticionis, Michaeli Marcheti, Petro de
Villafrancha, Iacobo Lulli, Guillelmo Petri Dusay, Iacobo de Canoves, Berengario de Cortilio, Bonanato
de Petra, Guillelmo de Colonico, Guillelmo de Colle, notario, procuratoribus sive sindicis civitatis
Barchinone et Raimundo de Sancto Clemencio, Raimundo Rotundi, Bernardo Natalis, Guillelmo de
Fraga, procuratoribus sive sindicis civitatis Ilerde, Bernardo /13v/ Pinyol, Raimundo Garidelli,

procuratoribus sive sindicis civitatis Dertuse, Martino de Cigiario, Bernardo de Banyoles, procuratoribus
sive sindicis civitatis Gerunde, Romeo de Moraria, Raimundo Eymerici, procuratoribus sive sindicis
civitatis Minorisse, Iacobo Portella, Matheo de Ripullo, procuratoribus sive sindicis ville Cervarie,
Guillelmo Ianuarii, Bernardo Peyronet, procuratoribus sive sindicis ville Montis Albi, Miro de Salleforis,
Bernardo de Vallemolli et Bonanato Nicho-lay, sindicis sive procuratoribus Villefranche Penitensis,
Arnaldo de Guanolons et Petro Natalis, procuratoribus sive sindicis ville Tarrege, Petro Berengarii
Beguda, procuratori sive sindico ville de Bisuldone, Arnaldo Boxo, procuratori b sive sindico ville de
Berga, presentibus et aliis etiam omnibus richis hominibus, militibus, civibus, burgensibus et hominibus
villarum Cathalonie et omnibus hominibus et mulieribus vestris et ipsorum, ubicumque sint vel fuerint
infra Cathaloniam, tam rusticis quam aliis, et aliis etiam omnibus hominibus laycaliter viven-tibus
Cathalonie, licet absentibus, cum hoc presenti publico instrumento vicem epistole gerenti et vestris et
eorum heredibus et suc-cessoribus perpetuo et notario infrascripto a nobis nomine ipsorum omnium et
aliorum quorum interest et interesse poterit habitancium et habitaturorum in Cathalonia, legitime
paciscenti, stipulanti et recipienti, totum bovagium, terragium et erbagium, accionem, servitutem,
vexacionem, condicionem et ius bovagii, terragii et erbagii que nos habemus et habere debemus seu
asserimus nos habere, et antecessores nostri habuerunt et habere seu recipere consueverunt de iure, usu
seu consuetudine, iuste vel iniuste, gratis vel vi, quocumque modo, causa seu forma et successores etiam
nostri habere debeant vel deberent seu possint ac possent in Cathalonia, scilicet in civitatibus, villis,
castris, locis nostris et aliorum supra specialiter vel generaliter dictorum seu nominatorum et hominibus et
feminis habitantibus et habitaturis in dictis civitatibus, villis et castris et locis nostris et aliorum
predictorum supra /14/ specialiter vel generaliter dictorum seu nominatorum ac etiam hominibus et
feminis habitantibus et habitatu-ris infra loca, terminos seu territoria dictarum civitatum, villarum,
castrorum et locorum et eorum successoribus, cuiuscumque legis, condicionis vel donacionis existant ac
etiam omnibus hominibus et feminis, presentibus et futuris, nostris et predictorum supra generaliter
dictorum nominatorum, ita quod nos vel successores nostri numquam in Cathalonia in dictis civitatibus,
villis, castris et locis et hominibus et feminis habitantibus et habitaturis in locis supradictis, generaliter vel
specialiter nominatis, et eorum terminis seu territoriis, nec etiam in aliis supra generaliter vel specialiter
nominatis et bonis eorum possimus petere vel habere vi vel gratis seu alio quocumque modo aliquod
bovagium, terragium et erbagium vel aliquod aliud quod dici, nominari seu excogitari possit racione seu
occasione bovagii, terragii vel erbagii et vexacionis eorum. Quod bovagium, terragium et erba-gium nos
dicebamus nos et successores nostros habere debere et habere consuevisse in Cathalonia racione novi
dominii seu nove suc-cessionis pro iure nostro vel alia quacumque racione. Hanc autem vendicionem
facimus vobis predictis omnibus et singulis supra spe-cialiter et generaliter nominatis, habitatoribus
Cathalonie, presenti-bus scilicet et futuris, et heredibus et successoribus vestris perpetuo, necnon et
notario infrascripto a nobis nomine vestro et aliorum pre-dictorum supra generaliter et specialiter
nominatorum et omnium illorum quorum interest et interesse potest, legitime stipulanti, pa-ciscenti et
recipienti de toto predicto bovagio, terragio et erbagio et de omni accione, servitute, condicione et iure
bovagii, terragii et erbagii et vexacione eorum pure, libere et absolute et sine omni excepcione,
condicione et retencione et sicut melius dici et intellegi potest, ad vestrum vestrorumque salvamentum et
bonum intellectum. Extrahen-/14v/-tes predicta omnia et singula que vobis et vestris et aliis omnibus et
singulis supra generaliter vel specialiter dictis seu nominatis vendimus de iure dominio et posse nostri et
nostrorum et eadem omnia et singula in vestrum vestrorumque et aliorum supra generaliter vel specialiter
dictorum seu nominatorum et vestrorum et eorum suc-cessorum perpetuo ius, dominium et posse mittimus et
transferimus irrevocabiliter, sic quod semper et inperpetuum vos et omnes alii et singuli supradicti seu
nominati generaliter vel specialiter et successo-res vestri et eorum et etiam omnes et singule civitates,
ville, castra et loca Cathalonie, tam nostra quam dictorum nobilium, militum, civium et burgensium et
hominum villarum Cathalonie, et aliorum hominum laycaliter vivencium adquisita et adquirenda ac
habita et habenda, et etiam omnes homines et femine habitantes et habitaturi in ipsis civitatibus, villis,
castris et locis et eorum terminis et terri-toriis et omnia bona vestra et eorum, tam habita quam habenda,
et hominum nostrorum et vestrorum et predictorum presencium et futurorum, perpetuo sitis et sint
franchi, quitii, liberi et immunes perpetuo a dictis bovagio, terragio et erbagio et ab omni prestacione,
vexacione et inquietacione eorum et ab omni accione, servitute, condicione et iure nostro ipsius bovagii,
terragii et erbagii et ab omni etiam specie et genere et forma qualibet presenti, preterita vel futura,
bovagii, terragii et erbagii que dici vel excogitari possent et que racione seu occasione eorum peti possent
et per nos vel successores nostros non possint peti, exigi, requiri vel demandari seu recipi, vi vel gratis,
vel aliquo quocumque modo a vobis vel a predictis supra generali-ter vel specialiter dictis seu nominatis
vel bonis vestris et eorum, mobilibus seu immobilibus, tam habitis quam habendis, racione novi dominii
seu nove successionis vel quacumque alia de causa, modo vel forma que dici, nominari vel perpendi
possit seu posset aliqua racione seu causa preterita, presenti vel futura, hic expressa vel /15/ non expressa.
Et ex causa huius vendicionis damus et concedimus vobis et vestris et omnibus aliis et singulis supra

generaliter vel specialiter dictis seu nominatis et vestris et eorum successoribus perpetuo et notario
infrascripto a nobis nomine vestro et predictorum supra generaliter vel specialiter nominatorum et
omnium illorum quorum interest et interesse potest, legitime stipulanti, paciscenti et recipienti omnia
loca, iura, voces et acciones, reales et personales, mixtas, utiles et directas, ordinarias et extraordinarias et
alias quascumque que nobis et heredibus et successoribus nostris competunt et debent vel possunt
competere quocumque modo, iure vel causa in predictis omnibus et singulis, que vobis vendimus et a
quibus vos et vestros immunes, quitios et franchos facimus perpetuo et contra quascumque personas et res
racione eorum. Quibus locis nostris et nostrorum successorum, iuribus, vocibus et accionibus predictis
possitis vos et vestri uti, agere et experiri in iudicio et extra et vos et vestros successores et eorum
presentes et futuros perpetuo deffendere et tueri contra quascumque personas in predictis, que vobis
vendimus seu racione vel occasione eorum questionem aliquam vel demandam proponentes seu
molestiam aliquam inferentes quemadmodum nos possemus ante presentem vendiconem et cessionem.
Nos enim facimus et constituimus vos omnes et singulos supra generaliter et specialiter dictos seu
nominatos, presentes scilicet et futuros, perpetuo et notarium infrascriptum nomine vestro et aliorum
supra generaliter vel specialiter dictorum seu nominatorum et aliorum omnium et singulorum quorum
interest et interesse poterit, a nobis legitime paciscentem, stipulantem et recipientem, dominos et
procuratores in rem vestram propriam quantum ad perpetuam deffensionem, libertatem, franchitatem et
immunitatem vestri et aliorum omnium predictorum. Pro hac autem vendicione et pro precio eiusdem
habuimus et recepimus a vobis ducenta mille librarum bone monete Barchinone perpetue de terno. Quod c
totum precium confitemur et recognoscimus in veritate misisse et convertisse in bonum et /15v/ utilitatem
nostram et terre nostre, scilicet in solucionem debitorum predictorum que debebamus, ut superius est iam
dictum. Et ideo quia inde bene paccati sumus, renunciamus excepcioni non numerate peccunie et
satisfaccionis non habite et non recepte et doli et legi illi qua deceptis ultra dimidiam iusti precii
subvenitur. Dantes, remittentes et relaxantes perpetuo ex nostra largicione per nos et omnes heredes et
successores nostros, pura, perfecta et irrevocabili donacione inter vivos, vobis et vestris et aliis omnibus
et singulis supra generaliter et specialiter dictis seu nominatis, presentibus et futuris, perpetuo, necnon et
notario infrascripto nomine vestro et aliorum predictorum supra generaliter et specialiter dictorum seu
nominatorum, presencium et futurorum, perpetuo, et aliorum omnium et singulorum quorum interest et
interesse potest, a nobis legitime stipulanti, paciscenti et recipienti si quid hec que vobis et vestris et aliis
omnibus et singulis supra generaliter et specialiter dictis seu nominatis, presentibus et futuris, perpetuo
vendimus, plus modo valent et valebunt seu valere possunt precio supradicto. Et nichilominus quia sic
convenimus in tractatu vendicionis predicte vobiscum, interveniente precio supradicto, absolvimus,
diffinimus et remittimus bono animo et spontanea voluntate et ex certa sciencia vobis et vestris et
omnibus aliis et singulis supradictis seu nominatis, specialiter vel generaliter, perpetuo, per nos et omnes
heredes et successores nostros, sive ius nos vel successores nostri haberemus in dicto bovagio, terragio et
erbagio seu eorum modo seu forma ex causis predictis vel aliis sive non, vel sub quacumque forma, totum
ipsum bovagium, terragium et erbagium et omnem etiam accionem, servitutem, condicionem et
vexacionem et ius nobis et successoribus nostris competencia et competitura, racione vel occasione
eorum, modo aliquo, iure, forma vel racione. Promittimus insuper vobis et vestris et aliis omnibus et
singulis supra ge-/16/-neraliter vel specialiter dictis seu nominatis et notario infrascripto, nomine vestro et
predictorum supra generaliter vel specialiter nominatorum vel dictorum et illius vel illorum quorum
interest vel interesse potest, a nobis legittime stipulanti, paciscenti et recipienti, totam hanc vendicionem,
absolucionem, diffinicionem et remissionem per nos et omnes heredes et quoscumque successores nostros
salvare perpetuo, et quod nos et nostri erimus inde vobis et vestris perpetuo legales, guirentes, actores et
deffensores contra omnes personas et inde tenebimur vobis et vestris et omnibus aliis et singulis
supradictis generaliter vel specialiter dictis seu nominatis perpetuo de eviccione et de omnibus etiam aliis
de quibus venditor tenetur vel teneri potest aut debet emptori. Et si forte aliqua persona, cuiuscumque
dignitatis seu condicionis existeret, contra vos vel vestros, vel alios omnes et singulos supra generaliter
vel specialiter dictos seu nominatos, pre-sentes et futuros, moveret vel faceret questionem aliquam vel
demandam racione eorum que vobis et vestris et aliis supradictis specialiter et generaliter nominatis
perpetuo vendimus, absolvimus, diffinimus et remittimus, nos promittimus vobis et vestris et omnibus
aliis et singulis supradictis seu nominatis generaliter vel specialiter et notario infrascripto nomine vestro
et eorum et illius etiam vel illorum quorum interest et interesse potest a nobis legitime stipulanti,
paciscenti et recipienti per nos et omnes heredes et successores nostros quod opponemus nos deffensioni
vestri et vestrorum et aliorum omnium et singulorum supra generaliter vel specialiter dictorum seu
nominatorum, presencium et futurorum, perpetuo, et agemus et ducemus causam seu causas nostris
propriis expensis a principio usque ad finem et vos et vestros omnino indempnes servabimus, aut vos vel
vestri, si volueritis, possitis ipsam causam seu causas agere et ducere per vos ipsos, vobis tamen et
omnibus aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter dictis seu nominatis super hoc /16v/
eleccione servata. Nos enim remittimus vobis et vestris et aliis supra generaliter vel specialiter dictis seu

nominatis et notario infrascripto nomine vestro et predictorum supra generaliter vel specialiter
nominatorum et illius vel illorum quorum interest vel interesse potest, a nobis legitime stipulanti,
recipienti et paciscenti, ex pacto necessitatem denunciacionis, et si vos vel ipsi elegeritis dictam causam
seu causas ducere in propria persona. Promittimus per nos et omnes successores nostros vobis et vestris et
omnibus aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter dictis seu nominatis, necnon et notario
infrascripto nomine vestro et omnium aliorum et singulorum predictorum generaliter et specialiter
nominatorum et illius vel illorum quorum interest et interesse poterit, a nobis legitime stipulanti,
paciscenti et recipienti, quod nos et successores nostri restituemus et solvemus vobis et vestris et omnibus
aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter dictis seu nominatis omnes expensas, tam circa rem
quam circa litem, e quam racione vel occasione utriusque factas, et quicquid et quantum inde a vobis vel
vestris vel ab eis evictum fuerit simul cum toto dampno et interesse quod inde feceritis vel sustinebitis
quoquomodo, sive obtineatis in causam, sive subcumbatis, et credatur inde vobis et vestris et omnibus
aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter dictis seu nominatis, plano et simplici verbo vestro et
ipsorum, nullo alio genere probacionis exacto. Preterea ex certa sciencia volumus et concedimus vobis et
vestris et omnibus aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter dictis seu nominatis, et notario
infrascripto nomine vestro et omnium aliorum et singulorum predictorum generaliter et specialiter
nominatorum a nobis legitime stipulanti, paciscenti et recipienti, et perpetuo ordinamus per nos et omnes
heredes et quoscumque successores nostros, quod successores nostri in comitatu Barchinone et in
Cathalonia, tam generaliter quam specialiter, unus post alium successive, tempore sui novi dominii seu
/17/ nove successionis, antequam richi homines, milites, cives et burgenses et homines villarum et aliqui
alii Cathalonie sibi faciant seu prestent iuramentum vel fidelitatem vel sibi in aliquo respondeant et
antequam aliquis, requisitus expresse vel non requisitus, sibi faciat vel facere teneatur homagium vel
aliquam recognicionem racione feudorum vel qualibet alia racione, ipse successor nostri et nostrorum in
comitatu Barchinone et Cathalonia, quicumque fuerit generalis vel specialis, per se et suos laudet et
confirmet et iuret publice et approbet presentem vendicionem, absolucionem, diffinicionem et
remissionem bovagii, terragii et erbagii et accionis et vexacionis et iuris eorum cum publico instrumento
et usquequo predictam laudacionem et confirmacionem, iura mentum et approbacionem predictorum
omnium fecerit cum publico instrumento aliquis de predictis supra generali-ter vel specialiter dictis seu
nominatis, vel eorum successores non teneantur ei respondere in aliquo. Et si per aliquem, cuiuscumque
condicionis seu status existeret, sacramentum fidelitatis vel homagium seu alia quevis obligacio facta
essent, antequam predicta, ut est dictum, laudata, approbata et iurata essent, per novum quemvis
dominum, non valerent et pro non factis penitus haberentur. Et pro predictis omnibus et singulis
complendis et attendendis, obligamus vobis et vestris et omnibus aliis et singulis supra generaliter vel
specialiter dictis seu nominatis, presentibus et futuris, perpetuo, et notario infrascripto nomine vestro et
vestrorum et predictorum omnium et singulorum generaliter et specialiter nominatorum seu dictorum et
illius vel illorum quorum interest et interesse potest, a nobis legitime stipulanti, recipienti et paciscenti,
nos et omnes heredes et successores nostros et omnia bona et iura nostra et eorum, mobilia et immobilia,
tam habita quam habenda. Renunciantes quantum ad hec ex certa sciencia omni iuri, privilegio, racioni et
consuetudini contra hec repugnantibus et ad maiorem cautelam iura-/17v/-mus d in anima nostra per Deum
et crucem Domini nostri Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta,
predicta omnia et singula et unumquodque predictorum tenere, complere et observare inviolabiliter et
nunquam in aliquo contravenire aliquo iure, privilegio, causa vel racione. Volumus tamen quod libertates
et franchitates quas habent et habuerunt civitates Barchinone, Ilerde, Dertuse et Gerunde, et cives,
habitatores earum et quedam alia loca Cathalonie de non dando bovagio, erbagio et terragio sint et
remaneant semper in suo robore et valore. Verumtamen si aliquod dubium sit vel esse possit quare non
deberent esse franchi et liberi, volumus et intellegimus in presenti vendicione contineri dictas civitates et
loca et eorum cives et ha-bitatores cum sint emptores et solverint partem precii dicte vendicionis. In hac
autem vendicione et absolucione, diffinicione et remissione, non est nec intelligimus bovagium et
terragium et erbagium et do-minium et iura eorum que nos et nostri successores asserimus nos habere in
omnibus hominibus et locis prelatorum, religiosorum et clericorum, et in hominibus et locis Templi et
Hospitalis et aliarum quarumlibet personarum religiosarum seu ecclesiasticarum et in homi-nibus et
feminis dictorum prelatorum, religiosorum et clericorum et aliarum personarum reliogiosarum et
ecclesiasticarum, habitantibus et habitaturis infra terminos seu territoria civitatum, villarum, castrorum
sive locorum nostrorum. Volumus tamen et concedimus et intelligimus quod homines et femine
prelatorum, religiosorum, clericorum et Templi et Hospitalis et aliarum personarum, religiosarum et
ecclesiasticarum, habitantes et habitaturi infra terminos sive territoria villarum, castrorum sive locorum
dictorum nobilium, militum, civium, burgencium /18/ et hominum villarum Cathalonie et aliorum
hominum laycaliter vivencium in Cathalonie, presencium et futurorum, in presenti vendicione et
absolucione et difinicione et remissione bovagii et terragii et erbagii et exaccionis seu vexacionis eorum
contineantur et intelligantur. Preterea ad honorem Dei et beate Marie et in remissione f peccatorum

nostrorum, volumus ex certa sciencia et concedimus quod hospitale, dictum hospitale pauperum novum
Gerunde, quod situm est in Areyn de Gerunda cum mansis et hominibus et feminis et bonis et iuribus
ipsius hospitalis, habitis et habendis, sit et intelligatur perpetuo in predicta vendicione et remissione et
absolucione et diffinicione bovagii, terragii et erbagii predictorum, et accionis et vexacionis et iuris
eorum, non obstante dicta retencione.
Actum est hoc Barchinone, pridie nonas ffebroarii, anno Domini millesimo ducentesimo
nonogesimo nono.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie et Murcie comitisque Barchinone
ac sacrosancte Romane Ecclesie vexillarii, ammirati et capitanei generalis, qui hec laudamus, firmamus et
iuramus.
Testes huius rei sunt: nobiles Iaçpertus vicecomes Castri Novi, Bernardus de Serriano, Raimundus
de Villanova, Guillelmus Scribe de Valencia, Raimundus de Toylano, Bernardus Guillelmi de Pinellis,
Petrus Comitis, legum doctor /18v/ Bernardus de Aversone, Petrus de Letone, scriptores domini regis,
Petrus Marci et quamplures alii.
Sig+num Stephani de Podio, notarii publici Barchinone, qui hec scribi fecit et clausit die et anno
quo supra.
a. Marge esquerre, foli 12, línies 14-17: clau. Foli 14, línia 10-15: clau. Foli 14v, línies 9-11: clau. Foli 17, línia 2, nota
hic bene. Foli 18, línia 4, nota pro hospitali, B. b. procurator, B. c. Al marge dret, amb dues lletres, una fosca, l’altra clara:
precio, B. d. iura-/17v/-ramus, B. e. littem, B. f. remissionem, B.
1300 abril 14. Barcelona
17
El rei Jaume II promet als prohoms i a tota la universitat de Girona no donar, ni vendre, ni permutar, ni
alienar la ciutat de Girona si no és al comte de Barcelona i concedeix, en privilegi especial, que la
ciutat sigui unida al comtat de Barcelona.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document en l’ACA, Cancelleria, reg. 197, f. 100v-101.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 19v.
D. Còpia en pergamí, nº 90 (294 × 460 mm), conservada a l’AHCG, escrita per Bartomeu Tort, notari públic substitut per
autoritat reial de Jaspert de Campllong, notari públic de Girona, autentificada per Ramon de la Via, jutge ordinari de la
mateixa ciutat, el 3 d’agost de 1380.
Que la ciutat de Gerona no sia donada, venuda, escamiada o alienada a negun si no era comte
de Barchinona. E que les juri-diccions de la vegueria no sian dades, ans sian de la ciutat.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie et Murcie comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis. Per nos et successores nostros, presentes
et futuros, concedimus et promittimus bona fide vobis probis hominibus et toti universitati civitatis
Gerunde, tam presentibus quam futuris, quod amodo civitatem predictam Gerunde non dabimus,
vendemus, permutabimus vel modo aliquo alienabimus quantum ad proprietatem ad imperpetuum alicui
persone, extranee vel private, nisi esset comes Barchinone, immo volumus et concedimus vobis in
privilegium speciale quod ipsa civitas cum eius pertinenciis et iuribus universis sit unita dicto comitatui
Barchinone et sit et remaneat cum eodem simul cum vicaria civitatis eiusdem et pertinenciis ipsius.
Concedimus etiam et promittimus vobis in privilegium speciale quod iurisdicciones vicarie civitatis
prefate non vendemus, dabimus, emfranchiemus vel alicui persone ad imperpetuum assignabimus ullo
modo. Immo volumus et vobis concedimus quod remaneant et sint semper de dominio civitatis predicte et
quod vicarius Gerunde, quicumque fuerit imperpetuum, exerceat iurisdicciones in ipsa vicaria ac etiam
faciat exercere vobis et vestris. Promittentes vobis quod contra predicta non veniemus seu venire aliquem
in aliquo permittemus. Mandantes per presens privilegium nostrum procuratoribus, vicariis, baiulis et
universis aliis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod predicta teneant et observent ut
superius continetur et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione.
Datum Barchinone, XVIII kalendas madii, anno Domini millesimo trecentesimo. Raimundus de
Salis. /19v/
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie et Murcie comitisque Barchinone
ac Sancte Romane Ecclesie vexillarii, ammirati a et capitanei generalis.
Testes sunt: Guillelmus de Angularia, Iaspertus de Castronovo, Bernardus Guillelmi de Entença,
Petrus Cornelii, Arnaldus de Curçavino.
Sig+num Petri Marci, dicti domini regis scriptoris, qui mandato eiusdem hec scribi fecit et clausit
die et anno prefixis b .
a. amirati, C. b. Al peu del foli: sigillo cereo impendenti comunito, C.
18

1303 març 7. Vilafranca del Penedès
Guillema, esposa de l’infant Pere i senyor de Montcada i Castellvell, deslliga els nobles, cavallers,
ciutadans i homes de les viles o altres llocs de tota obligació, jurament i homenatge en raó d’un
contracte que ella ha signat amb el rei Jaume sota l’arbitratge i acord de Ramon, bisbe de
València.
A. Original pergamí, nº 94 (242 × 332 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 179-180.
Absolucion feta per madona Guilleuma de Moncada de sagrament e homenatge e feeltat feta
a ela.
Noverint universi quod nos Guillelma, uxor incliti domini infantis Petri recolende memorie
dominaque Montischatani et Castriveteris, attendentes quod contractus olim inter illustrissimum
dominum Iacobum, Dei gratia regem Aragonum, Valencie et Murcie comitemque Barchinone et nos,
initus super quibusdam civitatibus, castris et locis ac quibusdam aliis que ipse dominus rex nobis dedit et
super quibusdam que nos eidem domino regi dedimus, est omnino recisus et ab eo utrumque dicessum et
pronunciatus pro reciso instrumento et evacuato per arbitrium sive laudum venerabilium virorum domini
Raimundi, Dei gratia episcopi Valentini, et domini ffratris a Bonanati per eandem abbatis monasterii
Sanctarum Crucium, arbitrorum et arbitratorum sive amicabilium compositorum. Quodquidem arbitrium
et laudum tam nos quam dominus rex expresse approbavimus et laudavimus cum publico instrumento.
Idcirco per nos et nostros absolvimus, diffinimus et quitamus cum testimonio huius publici instrumenti
vicem etiam epistole gerentis omnes et singulos nobiles, milites, cives, homines villarum et alios,
cuiuscumque status seu condicionis existant, et quoslibet ac singulos ex eis et generaliter universos sive
universaliter pro universitatibus sive specialiter et nominatim singuli pro se ipsis nobis obligati existant,
ab omni sacramento, homagio, fidelitate et qualibet alia obli-/179v/-gacione que dici possit, quibus nobis
vel nostris tenentur, vel ex quibus nos vel nostri ipsos vel suos impetire, demandare vel convenire
possemus racione contractus predicti, ita quod ex nunc nobis vel nostris ea de causa ipsi vel sui seu aliqui
ex eisdem non teneantur nec demandari seu conveniri possint in iudicio vel extra aliqua racione per
batalliam vel alio modo, immo ex nunc eos et suos et eorum singulos absolutos habemus de omnibus
supradictis ac si facta non essent et quitios penitus apellamus. Preterea volumus et concedimus quod si
aliquod instrumentum vel instrumenta facta de sacramento, homagio, fidelitate vel alia quacumque
obligacione qua tenerentur vel nobis obligati essent pro predictis decetero apparerent, sint cassa, irrita et
inania et habeantur penitus pro instrumentis, ita etiam quod non possint nobis vel nostris prodesse nec ipsi
vel sui possint inde imperiri vel modo aliquo conveniri. In quorum testimonium iussimus fieri presens
publicum instrumentum.
Actum est hoc apud Villamfrancham de Penitensi, nonas marcii, anno Domini millesimo
trecentesimo secundo.
Sig+num Guillelme, uxoris incliti domini infantis Petri recolende memorie predicte, que hec
laudamus et firmamus.
Testes huius rei sunt: Bernardus de Scintillis, dominus castri sive domus de Terracia, Asbertus de
Mediona, Bertrandus de Canellis, Asbertus de Verneto, Berengarius de Sancto Vincencio, milites,
Raimundus de Toylano, Guillelmus de Vallesicca et Iacobus de Mon-teiudayco, iurisperiti. /180/
Sig+num Petri de Vilardebono, publici regia auctoritate notarii Barchinone et per totam terram et
dominacionem illustrissimi domini regis Aragonum, qui hec scribi fecit et clausit loco, die et anno
prefixis.
a. Interlineat, B.
1305 juliol 25. Barcelona
19
El rei Jaume II prohibeix que el jutge ordinari de Girona rebi diners dels prelats, barons o cavallers, en
raó de patronatge o de consell jurídic, i ordena que per exercir el seu càrrec abandoni
immediatament tot salari, renda o benefici.
A. Original pergamí, nº 104 (217 × 319 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 203, f. 48.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 19v-20.
Que jutge ordinari de Girona no puga reebre, ne tenir violaris.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, quia
decet ac publice utilitatis existit ad exercenda et tenenda officia pro nobis tales ordinarii et poni personas,
de quarum legalitate et sufficiencia sit merito confidendum omneque ab ipsis suspicionis scrupulum
removeri, ideo considerantes, quod ad officium iudicis ordinarii nostri Gerunde spectare noscitur, tam pro

nobis quam alias pro exequcione iusticie, diversos processus facere ac etiam ordinare, volumus et per
presentem cartam nostram /20/ ordinamus quod de cetero iudex ordinarius Gerunde predictus, presens vel
qui pro tempore fuerit, non possit recipere vel tenere violaria seu beneficia aut redditus aliquos ab aliquo
seu aliquibus prelatis, baronibus, militibus seu aliis quibuslibet personis racione patrocinii vel consilii eis
dandi, set salario consueto tantum modo sit contentus. Et si forte aliquis qui ad tenendum et exercendum
dictum officium deputaretur, violaria vel beneficia sive redditus huiusmodi reciperet vel teneret, statim
assumpto dicto iudicatus officio, ea omnia dimittere penitus teneatur et hanc nostram ordinacionem teneat
inviolabiliter ac observet. Quam durare volumus dum nobis placuerit et non ultra. Mandantes vicario
nostro Gerunde ac iudici ordinario supradicto, presentibus et qui pro tempore fuerint, quod hanc nostram
ordinacionem teneant et teneri faciant ac inviolabiliter observari, ut superius est expressum.
Datum Barchinone, octavo kalendas augusti, anno Domini millesimo trescentesimo quinto.
1305 juliol 27. Barcelona
20
El rei Jaume II confirma el privilegi atorgat pel seu pare als habitants de Palamós segons el qual les
parròquies de de Vila-romà, Calonge i Vall-llobrega han d’estar sota la jurisdicció del batlle de
Palamós. Hi afegeix les de Santa Coloma de Fitor i Santa Maria de Fenals i defineix els poders del
batlle esmentat, així com els tipus de delictes i les competències que li pertoquen.
A. Original pergamí, nº 105 (347 × 490 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre mat riu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 203, f. 46v-47.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 20-21.
De la juridiccion de Palamors e d’alcunes parròchies aquel veynes.
Noverint universi quod nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac
comes Barchinone, considerantes qualiter illustrissimus Petrus, recordacionis inclite rex Aragonum, pater
noster, voluit, concessit, statuit ac etiam ordinavit cum privilegio suo inter alias concessiones factas
hominibus de Palamors quod ipsi homines essent imperpetuum sub iurisdiccione baiuli de Palamors tam
in omnibus causis civilibus quam criminalibus, et etiam statuit ac posuit sub iurisdiccione dicti baiuli de
Palamors loca sive parrochias de Villaromano et de Colonge et de Vallobrega, ita quod baiulus ipse
puniret eos et cognosceret de omnibus causis civilibus et criminalibus hominum ipsorum locorum que
orirentur ex contractibus seu delictis, initis seu comissis in ipsis locis inter homines ipsorum locorum seu
quoscumque alios, et etiam de omnibus causis quas aliqui marinarii seu navigantes haberent in predictis
locis inter se vel cum hominibus ipsorum locorum. Voluit preterea quod super causis quas homines
ipsorum locorum haberent cum hominibus aliorum locorum racione contractuum initorum in aliis locis,
cognosceret vicarius Gerundensis, prout erat fieri consuetum, ut in dicto privilegio lacius continetur.
Nosque postmodum constituti personaliter in dicto loco de Palamors, exhibito et ostenso nobis dicto
privilegio, ad supplicacionem nobis pro parte dictorum hominum de Palamors factam, privilegium
predictum et omnia in eo contenta ex certa sciencia confirmavimus et etiam de novo /21/ concessimus.
Addicientes nichilominus quod baiulus noster de Palamors audiret et determinaret omnes causas civiles et
criminales dictorum locorum omnium in predicto privilegio contentorum, etiam si homines ipsorum
locorum in civitate Gerunde vel aliis locis contraxerint dum modo non inveniantur ibidem. Volentes quod
vicarius noster Gerunde, qui tunc erat et pro tempore esset, vel aliquis officialis noster Gerunde vel
alterius loci de causis predictis, sive civilibus, sive criminalibus, se ulterius nullatenus intromitteret vel
auderet intromittere, etiam si in civitate Gerunde vel aliis locis homines dictorum locorum contingeret
contrahere dum modo non invenirentur ibidem. Et volentes insuper locum predictum de Palamors et
habitantes in eo gratia prosequi ampliori, ordinavimus et statuimus quod parrochie Sancte Columbe de
Ffitor et Sancte Marie de Ffenalibus ac habitantes et habitaturi in eis essent perpetuo de iurisdiccione
baiuli de Palamors in causis dumtaxat civilibus, ita quod vicarius seu baiulus Gerunde ac alii officiales
nostri de causis civilibus dictarum parrochiarum quas contraherent in civitate Gerunde vel in aliis locis,
nisi invenirentur ibidem se non intromitterent, prout in privilegio confirmacionis et concessionis nostre
predictarum largius continetur. Advertentes preterea quod loca predicta que sub iurisdiccione et districtu
vicarie Gerunde erant primitus et esse debebant ab ipsa vicaria fuerunt subtracta, quod non sine
diminucione et detrimento ipsius vicarie ac habitancium in eadem factum esse noscitur et con-cessum.
Propterea volentes dictam vicariam in quantum possumus illesam servare et subditorum nostrorum in ea
habitancium indemp nitatibus providere, ad humilem supplicacionem nobis factam pro parte proborum
/21v/ hominum et universitatis civitatis Gerunde, predicta omnia et singula per nos addita et concessa per
dictum privilegium nostrum, habita super hoc deliberacione, ex certa sciencia reducimus per presentem
cartam nostram ad eum statum quo erant tempore dicti domini regis Petri iuxta suum privilegium
memoratum. Volentes et ordinantes quod de cetero loca predicta seu parrochie et alia que per nos, ut
superius continetur, addita et concessa fuerunt, reducantur et sint de iurisdiccione et districtu Gerunde,

prout erant ante confirmacionem et concessionem nostram pretactam, concessione iamdicta facta cum
dicto privilegio nostro in aliquo non obstante. Mandantes per hanc cartam nostram vicario et baiulo
Gerunde ac baiulo et hominibus de Palamors et aliarum parrochiarum predictarum, presentibus et futuris,
quod nostram ordinacionem et concessionem huiusmodi teneant inviolabiliter et observent, ut superius
continetur, et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione.
Datum Barchinone, sexto kalendas augusti, anno Domini millesimo trescentesimo quinto.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comitis
Barchinone.
Testes sunt: Iaspertus, vicecomes Castrinovi, Raimundus de Angularia, Ermengaudus, comes
Urgelli, Guillelmus de Entença, Petrus de Queralto.
Sig+num mei Guillelmi Augustini, scriptoris domini regis predicti, qui mandato eiusdem hec
scripsi et clausi cum litteris rasis et emendatis in linea VII a ubi dicitur «essent», loco, die et anno prefixis.
1309 juny 8. Barcelona
21
El rei Jaume II concedeix als prohoms i a la universitat de Girona que la participació financera en
l’expedició a Granada no comporti cap perjudici a les franqueses de la ciutat i que els privilegiats
també hi hagin de contribuir.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 4 (100 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 256.
De contribucion a fer per los franchs o privilegiats.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac
sancte Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, concedimus vobis probis
hominibus et universitati civitatis Gerunde quod per presens auxilium quod nunc nobis gratis facere
obtulistis de decem mille solidis Barchinone in subsidium expensarum faciendarum in prosequcione
negocii presentis viagii quod, actore Deo, facere intendimus contra regem Granate et gentes suas, non fiat
preiudicium super franchitatibus et immunitatibus vestris seu privilegiis que habetis a nobis vel
antecessoribus nostris nec in aliquo derogetur. Immo privilegia ipsa in suo robore volumus duratura non
obstante prestacione auxilii supradicti. Volentes etiam quod in dictis decem mille solidis, cum ipsos nobis
dare obtuleritis racione dicti viagii, quod fit ad servicium Dei et ad exaltacionem christiane fidei et pro
captanda gratia et benevolencia nostra, teneantur contribuere partem suam omnes de dicta civitatis et
burgis ac territoriis suis quantumcumque de non contribuendo in exaccionibus nostris franchi seu
privilegiati existant a hiis tantum qui sequuntur in dicto viagio dumtatxat exceptis.
Data Barchinone, VI° idus iunii, anno Domini, M° CCC° nono.
Expedivit Bernardus.
a. stant, A.
1309 juny 9. Barcelona
22
El rei Jaume II, havent sabut que alguns habitants de la ciutat són reclamats per aquells que es
consideren els seus senyors i són perseguits per la justícia, mana al batlle i al jutge de Girona que
facin valer contra aquests últims el privilegi concedit a la ciutat pels seus predecessors referent a
la matèria.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 5 (120 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 256v.
Con deu hom enantar en aquels qui dien alcun habitador de Gerona ésser lur, e requeren que
isca de la ciutat.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone et sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus baiulo ac iudici Gerunde,
presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et gratiam.
Intelleximus quod aliqui, qui asserunt se habere homines infra vicariam Gerunde, conveniunt
pluries et in causa trahunt coram vobis aliquos homines de dicta civitate, asserentes ipsos fore homines
suos et requirunt quod exeant de civitate predicta et super hoc vexant ipsos homines laboribus et expensis.
Quare vobis dicimus et mandamus quatenus, cum contingat aliquem vel aliquos asserere coram vobis
aliquem habitatorem Gerunde esse hominem suum et requirere quod exeat de civitate predicta, servetis in
eo privilegium concessum et confirmatum per antecessores nostros et per nos civibus civitatis predicte et

in peticionibus huiusmodi summarie et de plano et sine figura iudicii procedatis taliter quod homines qui
ab aliis requiruntur, ob potenciam vel maliciam requirencium, opprimi non valeant nec contra tenorem
dicti privilegii vel iusticiam aggravari.
Data Barchinone, V idus iunii, anno Domini millesimo CCC° nono.
Expedivit Bernardus.
1310 juliol 6. Daroca
23
El rei Jaume mana al batlle de Girona que tots els homes francs participin en el subsidi de 5.000 sous
barcelonesos atorgat per la universitat de la dita ciutat, destinats al setge d’Almeria, a excepció
d’aquells que acompanyen el rei a la guerra.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 6 (120 × 217 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 257.
De contribucion a fer per los franchs.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, salutem et gratiam.
Cum inter dilectum Bernardum de Abbacia, vicecancellarium curie nostre, nomine et pro parte
nostra, et iuratos et probos homines civitatis Gerunde actum fuerit et conventum quod in illis quinque
mille solidis quos dicti iurati et probi homines nobis, dum eramus in obsidione civitatis Almerie, dare
liberaliter concesserunt, tenerentur contribuere omnes franchi, illis dumtaxat exceptis qui nobiscum erant
in dicta obsidione, sicut contribuerant in illis decem mille solidis quos universitas dicte civitatis nobis
dare concessit, dum nos parabamus ire ad dictam obsidionem. Idcirco vobis dicimus et mandamus
quatenus compellatis omnes franchos dicte civitatis et suburbiorum eiusdem ad contribuendum in dictis
quinque mille solidis, prout taxati fuerint in eisdem, illis tantum exceptis qui nobiscum fuerunt in
obsidione predicta. Per hoc tamen non intendimus dictis franchis vel eorum privilegiis in exaccionibus vel
contribucionibus in dicta civitate in posterum faciendis preiudicium aliquod generare.
Datum Daroce, II nonas iulii, anno Domini M° CCC° decimo.
Expedivit Bernardus.
1311 desembre 10. Girona
24
En virtut de les Constitucions Generals de les Corts de Catalunya, els jurats i prohoms de Girona
escollits pel Consell, en presència del veguer i del batlle, i amb consell del jutge ordinari,
estableixen els preus de les escriptures i els salaris dels notaris de les escrivanies i cancelleries.
A. Original sobre pergamí, nº 111 (584 × 405 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 181-183v.
La ordinacion e taxacion feta sobre·ls salaris dels notaris e escrivans.
In nomine Domini nostri Ihesu Christi, anno Domini M° CCC°, undecimo die martis qua
computatur IIII idus decembris. Probi homines civitatis Gerunde, videlicet Raimundus Alberti, Arnaldus
Terradis, Petrus de Cabanellis, Bernardus Sampsoni, iurati et Guillelmus Sunyerii, filius condam Andree
Sunyerii, Raimundus Calveti, iurisperitus, Geraldus de Abbacia, iurisperitus, Petrus de Trilia, Guillelmus
de Sancto Martino, Iacobus de Pulcroloco, cives Gerunde, ad hoc deputati et electi per alios probos
homines dicte civitatis, auctoritate ordinacionum generalium Cathalonie curie ordinaverunt, taxaverunt et
posuerunt precium sive salarium ydoneum de voluntate nobilis viri Bernardi Guillelmi de Portella, vicarii
Gerundensis et Bisulluni, et Bernardi Strucii, baiuli Gerunde, ac etiam super eisdem habita deliberacione
et consilio discreti Petri de Prato, iudicis ordinarii Gerunde, super salario scriptorum et notariorum et
scribaniarum et carcellariorum iuxta constituciones Cathalonie generales sub hac forma que sequitur in
hunc modum:
In primis ordinaverunt et taxaverunt quod de uno folio papiri fiant quatuor carte et de qualibet carta
scripta ex ambabus partibus habeantur duo denarii a qualibet partium, sic scilicet quod habeat scriptor de
qualibet carta actorum comunium quatuor denarios inter ambas partes, videlicet duos denarios a petente et
alios duos denarios a deffendente et in /181v/ qualibet pagina predictarum cartarum sint sexdecim regule
sive magnis spaciis sive marginibus.
Item, de translato actorum habeantur duo denarii pro qualibet carta scripta ex ambabus partibus de
illis scripturis quas notarius manu sua propria scribat ac scribi faceret.

Item, super testibus recipiendis primo pro quolibet testimonio quod receptum fuerit per manum
notarii publici quodque teneat unam cartam scriptam ex ambabus partibus dentur scriptori quatuor denarii
et si iudex receperit dictum testimonium habeat scriptor pro qualibet carta tres denarios et si dictum
testimonium tenebit plus aut minus solvat secundum dictam racionem. Et de translato detur secundum
formam predicti secundi capituli et de quocumque translato actorum iuxta supradictam formam.
Item, quod si scriptor exiret extra civitatem pro recipiendis deposicionibus testium, habeat inde
duos solidos pro pedagio pro qualibet die et sua necessaria quamdiu fuerit extra villam.
Item, quod omnes littere que de curia Gerunde exierint, regis -trentur et solvantur pro qualibet littera
cum registro IIII or denarii, salvo quod de qualibet littera citacionum dentur cum registro octo denarii et de
qualibet littera regali registranda dentur quatuor denarii tantum.
Item, de registracione litere domini regis vel alterius litere solvantur secundum eius tenorem ad
racionem IIII or denariorum pro qualibet carta sive folio si ultra unam cartam sive folium protendatur.
Item, quod de qualibet litera sive carta hominis qui /182/ mitat se in habitagio seu stagio Gerunde
solvantur sex denarii.
Item, de qualibet carta testimoniali super habitagio, si est in papiro quatuor denarii, et si est in
pergameno octo denarii et quod sit cum sigillo pendenti et ille qui voluerit dictam cartam habere, habeat
ceram et cordam ipsius sigilli.
Item, quod de scripturis que fient de preconizacionibus alicuius honorum non dentur, nisi sex
denarii inter omnes scripturas.
Item, quod de translato facto cum sigillo pendenti de carta fran-chitatis concessa per dominum
regem habitatoribus Gerunde dentur duo solidi per illum civem qui dictum translatum habere voluerit et
habeat ille, qui dictum translatum habere voluerit, ceram et cordam. De aliis scripturis autem factis in
papiro habeat scriptor ad racionem predictorum. De registracione instrumenti vel littere secundum eius
tenorem ad racionem quatuor denariorum pro qualibet carta sive folio.
Item, ordinaverunt et taxaverunt quod notarius publicus habeat pro qualibet carta tutorie et cure
duodecim denarios.
Item, quod de qualibet carta absolucionis et diffinicionis vel comande vel debiti habeat notarius
sive scriptor quatuor denarios.
Item, de carta simplicis protestacionis habeat sex denarios et de qualibet responsione alios sex
denarios.
Item, habeat notarius duos solidos de testamento de quantitate quingentorum solidorum usque ad
mille solidos; item, duos solidos et sex denarios de testamento mille solidorum usque ad duo milia
solidos; item, tres solidos de duobus milibus solidis usque ad quatuor milia solidos; item, /182v/ quatuor
solidos de IIII or mille solidis usque ad sex milia solidos; item, quinque solidos de sex milibus solidis
usque ad decem milia solidos; item, septem solidos de decem milibus solidis usque ad quindecim milia
solidos; item, decem solidos de quindecim milibus solidis usque ad viginti quinque milia solidos; item,
quindecim solidos de viginti quinque milibus solidis usque ad quadraginta milia solidos; item, viginti
solidis de quadraginta milibus solidis usque ad quamcumque quantitatem possit ascendere.
Item, de quolibet codicillorum duodecim solidos.
Item, habeat de instrumentis vendicionum et stabilimentorum et donacionum et hereditamentorum
secundum formam et taxacionem predictarum, inspectis dictis quantitatibus.
Item, habeat de instrumentis redempcionum et emfranquimen-torum octo denarios.
Item, de instrumentis sponsaliciorum de decem milibus solidis inter ambas partes octo solidos et
ultra decem milia solidos pro quolibet milanario solidorum dentur duodecim denarii usque ad quantitatem
centum milium solidorum.
Item, quinque solidos inter ambos coniuges de quantitate octin-gentorum aureorum de censive
usque ad sexcentos morabatinos.
Item, habeat quatuor solidos de censive de sexcentis aureis usque ad quadringentos morabatinos.
Item, habeat tres solidos de trecentis aureis de censive usque ad ducentos morabatinos.
Item, duos solidos de CC morabatinos usque ad infimum.
Item, habeat de quolibet pedagio intus civitatem Gerunde quatuor denarios.
Item, de quolibet pedagio extra civitatem Gerunde si opportuerit eum morari per unam diem,
habeat tres solidos et sua necessaria extra civitatem tantum /183/ et si iverit extra civitatem per unam
leucam tantum, habeat tunc inde duos solidos; si ipsa die possit competenter redire ad dictam civitatem,
habeat tamen sua necessaria quamdiu fuerit extra civitatem.
Item, de translato cuiuslibet instrumenti habeat minus medietatem quam haberet de originali
instrumento. De aliis vero scripturis instru-mentorum habeat secundum formam et extimacionem
predictorum.
Item, predicti vicarius et baiulus et probi homines ordinaverunt et taxaverunt quod carcellarius
curie vicarii vel baiuli habeat pro qualibet die de quolibet capto duos denarios tantum.

Item, predicti probi homines ex ordinacione facta in dictis curiis generalibus quibus cavetur quod
aliquis iurisperitus non utatur in aliqua curia inquisicionibus vel advocacionibus neque de iudicamento
donec examinatus fuerit per probos homines et cetera, convenerunt una cum vicario, baiulo et iudice quod
advocati et medici et cirurgici ac notarii examinentur per discretum Petrum de Prato et Iaspertum
Folcrandi, iurisperitos, et Bernardum de Balneolis et Bonanatum de Tornavellis, probos homines dicte
civitatis, et illi qui fuerint electi, iurent quod fideliter se habebunt in advocacionibus et suis officiis in
posse vicarii vel baiuli et dictorum duorum proborum hominum.
Item, quod de predictis omnibus fiant tria publica instrumenta per alphabetum divisa quorum unum
instrumentum tradatur Raimundo de Toylano, maiori notario instrumentorum, aliud Berengario Ade,
notario actorum curie, ad hoc ne predicti vel aliqui scriptores seu notarii, presentes vel futuri,
scribaniarum ipsarum non possint per ignoranciam excusari et inde cer-/183v/-tificent omnes scriptores,
et tercium instrumentum ponatur in archa comuni ipsius civitatis ad habendam memoriam de eisdem.
Quequidem omnia supradicta in scriptis michi notario infrascripto tradita per dictos iuratos et probos
homines superius nominatos legi ad instanciam et requisicionem predictorum iuratorum et proborum
hominum in presencia dictorum vicarii, baiuli et iudicis et testium infrascriptorum. Quibus lectis, prefati
iurati et probi homines superius nominati pecierunt per me notarium infrascriptum de premissis fieri tria
publica instrumenta per alphabetum divisa, presentibus testibus ad predicta Raimundo d’en Gelatz,
Guillelmo de Buxio et Guillelmo de Basso de Gerunda.
E+go Iacobus Tresforti, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, predictis interfui et ad instanciam et requisicionem dictorum iuratorum
et proborum hominum superius nominatorum predicta in formam publicam redigi et scribi feci et clausi
predictis die et anno, presentibus testibus supradictis cum raso et emendato in VII a linea ubi dicitur
«scriptor de».
a. D’una mà posterior: e carçelers. Marge dret, f. 183, l. 5, nota: per lo salari del carceller, B.
1312 febrer 18. Girona
25
Berenguer Adam, escrivà de la cort reial de Girona, refusa observar certes decisions preses pels jurats i
prohoms de la ciutat de Girona, concernents al salari dels escrivans i de les escrivanies de Girona,
que li han estat presentades per Jaume Tresfort, notari substitut de Girona, a petició del veguer i
del batlle, i fa apel·lació al rei.
A. Original sobre pergamí, nº 1.612 (462 × 444 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 184-187v.
Manament fet a·n Berenguer Adam, escrivan de la cort que tengés tres escrivans covinens a
regir l’escrivania de la cort, axí com havia atorgat que y eren mester.
Noverint universi quod die veneris qua fuit duodecimo kalendas marcii, anno Domini millesimo
CCC° undecimo, Petrus de Porta Aquaria, subvicarius, et Bernardus Strucii, baiulus Gerunde, in presencia
testium infrascriptorum, tradiderunt michi notario infrascripto quandam papiream cedulam
legendam coram Berengario Ade, scriptore curie Gerunde. Quamquidem cedulam ego, notarius
infrascriptus, ad instanciam et requisicionem dictorum subvicarii et baiuli legi coram dicto Berengario
Ade qui erat intus curiam Gerunde domini regis, in presencia testium et aliorum inferius nominatorum.
Cuius, inquam, cedule tenor noscitur sub hac forma: «Cum vos Berengarius Adam, notarius scribanie
actorum Gerunde, dixeritis et asserueritis in appellacione si qua dici potest quam fecistis, in qua vos
dixistis gra-vatum racione ordinacionum et tatxacionum factarum super salariis scriptorum et
scribaniarum per iuratos et probos homines civitatis Gerunde cum consensu et voluntate vicarii et baiuli
ac iudicis ordina-rii Gerunde, auctoritate constitucionum generalium Cathalonie, vide-licet quod ad
officium scribanie predicte regendum erant necessarii tres scriptores idonei et hoc asseruistis in dicta
appellacione ibi ubi dicitur ad cuius officium regendum sunt necessarii tres scriptores idonei et cetera,
ideo nos Petrus /184v/ de Porta Aquaria, subvicarius, et Bernardus Strucii, baiulus Gerunde, de consensu
Petri de Prato, iudicis ordinarii Gerunde presentis, ac etiam ad requisicionem iurato-rum Gerunde
mandamus vobis ex parte domini regis quod deinceps predictos tres scriptores idoneos et necessarios
teneatis ad regendum officium scribanie predictum et quod hoc nulla racione mutetis maxime, cum diu est
et etiam hodie, nullum idoneum scriptorem in dicta scribania tenueritis et teneatis, nec etiam vos de manu
vestra in dicta scribania scribatis acta vel alias scripturas necessarias propter quod fuerunt dampnificate et
cotidie gentes dampnificantur et ledatur publica utilitas quod contingit vestra magna necligentia atque
culpa. Mandantes etiam vobis quod taliter de cetero faciatis et vos habeatis super predictis quod non
possitis vos et vestra de culpa vel necligentia puniri nec etiam reprehendi. De quibus pecierunt fieri
publicum instrumentum per alphabetum divisum et incontinenti dictus Beren-garius Ade peciit de

premissis translatum et deliberacionem, presentibus ad omnia supradicta, Petro de Prato, iudice, Petro
Geraldi, Petro Marchoni, Ferrario Artalli, iuratis Gerunde, et Geraldo de Abbacia, iurisperito, et Petro de
Trilea, Iacobo de Pulcroloco, civibus Gerunde, et presentibus testibus, Guillelmo de Rovira, Guillelmo de
Deo, iurisperito, et Berengario Ollarii, civibus Gerunde».
Postque Xº kalendas marcii anno predicto, dictus Berengarius Ade ad premissa respondit in hunc
modum: «dicit et protestatur Berengarius Ade, scriptor curie Gerunde, ad conservacionem iuris sui et
scribanie sue curie Gerunde, respondendo predictis quod ipse, attendens dictas ordinaciones et tatxaciones
fuisse factas, de facto potius quam /185/ de iure, in magnum detrimentum ipsius et scribanie predicte iam
alias, a dictis ordinacionibus et taxacionibus, tanquam ab iniquis et iniustis, ad dominum regem appellavit
apostolos instancia quanta potuit postulando et congruo tempore pro dicta appellacione prosequenda
procuratorem suum misit ad curiam dicti domini regis et posito quod procuratorem suum non misisset
quod tamen fecit, non tamen adhuc cucurrisset sibi tempus eo quia post prefixum terminum viginti
dierum de voluntate dictorum iudicis, subvicarii et baiuli ipsum tempus prorogatum extitit, cum asserent
quod de consilio iuratorum et taxatorum predictorum ipsas ordinaciones sive taxaciones iniquas
corrigerent et emendarent et in melius reformarent et de ipsa correccione fere continue fuit tractatum per
predictos usque ad diem nocturnam diei in qua dicta pena et requisicio per ipsos subvicarium et baiulum
ipsi Berengario Ade de facto fuerunt imposite. Cuiquidem appelacioni non renunciavit neque renunciare
intendit tacite vel expresse dictus Berengarius Ade, protestans quod dicte ordinaciones seu taxaciones non
sortiuntur aliquo effectu cum sint et fuerint et censeantur nulle et irrite et inique, potissime cum nulla
postestas est vel fuit atributa iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde faciendi vel ordinandi dictas
ordinaciones et taxaciones et maxime cum per dictas ordinaciones et taxaciones, si servarentur, dicta
scribania quasi ad nichilum esset deducta et non videtur quod iurati vel probi homines per suas
ordinaciones vel taxaciones possint in aliquo dictam scri-baniam diminuere nec ipsum in aliquo agravare
in eadem de qua est et fuit longo tempore in plena et pacifica /185v/ possessione recipiendi de scripturis
pro labore suo, prout actenus sui predecessores recipere consueverunt et habere. Verum cum, non
obstante dicta appellacione, vos Petrus de Porta Aquaria, subvicarius, et Bernardus Strucii, baiulus
Gerunde, de mandato discreti Petri de Prato, iudicis ordinarii Gerunde, ex parte domini regis,
mandaveritis dicto Berengario Ade sub pena mille solidorum, ut faciat et observet in omnibus et per
omnia, omnia [et] singula et contenta in dictis ordinacionibus et predicta mandaveritis, salva vestri
reverencia et dicti domini iudicis indebite et iniuste, idcirco dicit et protestatur dictus Berengarius Ade
dictum mandatum fore nullum et irritum racionibus quibus supra et si quod dictum mandatum apareat vel
si quod sit de iure ab ipso mandato tanquam ab iniquo et iniuste ac immoderate facto et ab alio
quocumque dicto Berengario Ade per vos imposito in hiis scriptis, ad dominum regem et eius curiam
appellat, petendo apostolos sibi concedi et iterum a et instancia quanta potest, petens presentem
responsionem et appella-cionem inseri in dicto instrumento. Et incontinenti dictus Bernardus Strucii et
Poncius Petri, tenens locum in hac parte Petri de Porta Aquaria, subvicarii predicti, pecierunt de premissis
translatum et deliberacionem duorum dierum, presentibus testibus Petro Palegrini de Hostalricho et
Buciomundo de Palaciolo et Petro Falgera et Simone Barber, civibus Gerunde».
Et post hac die que fuit IXº kalendas marcii, anno predicto, predicti subvicarius et baiulus
respondentes intus dictam curiam, presente ibidem dicto Berengario /186/ Ade, predictis propositis per
dictum Berengarium Ade dixerunt hec que sequuntur: «Respondendo predictis, dicunt Bernardus Strucii,
baiulus, Petrus de Porta Aquaria, subvicarius Gerunde, nomine nobilis Bernardi Guillelmi de Portella,
vicarii Gerunde et Bisulluni, ac etiam consilio discreti Petri de Prato, iudicis Gerunde presentis, quod
iurati et probi homines qui iuraverunt et fuerunt deputati ad faciendum predictas ordinaciones et tatxaciones
super precio et salario scriptorum et scribaniarum, fecerunt eas de voluntate vicarii et baiuli et de
consensu iudicis Gerunde auctoritate constitucionum generalium Cathalonie et signanter per capitulum
contentum in constitucionibus factis in curia Montissoni ibi ubi dicitur: “Item, ordinamus et statuimus
quod probi homines unius-cuiusque civitatis, ville et loci possint ordinare, tatxare, et cetera”, et etiam
ultra hec, ordinaverunt super salario carcellariorum et quibusdam aliis ut in ipsis ordinacionibus et
tatxacionibus plenius continetur. Quequidem fuerunt facta iustissime eo quia dicte constituciones generales
fuerunt observate in predictis, reiecta indempnitate et gravamine cuiuscumque, et etiam quia
constituciones facte in curia Montissoni fuerunt aprobate et confirmate per dominum nunc regem in
secunda curia Barchinone et ibi inter alios fuit factum inde sacramentum et homagium per procuratores
seu sindicos civitatis Gerunde, ut hec circa principium et circa finem constitucionum prefate secunde
curie plenius continentur, et etiam predicta extiterunt ordinata et tatxata eo quia dictus Berengarius Adam
et alii qui tenuerunt scribaniam quam ipse tenet a /186v/ tempore dictorum constitucionum Montissoni et
ante acceperunt et habuerunt indiferenter immoderata salaria sive quantitates pro scripturis
instrumentorum et pedagiis scriptorum propter quorum abusum et, ut provideretur publice utilitati et ut
cons-tituciones servarentur que facte fuerunt propter notarium qui, ut plurimum in exigendis salariis
metas racionis multipliciter excesserunt, fuit processum ad dictas ordinaciones et tatxaciones, prius

examinatis et diligenter inspectis ordinacionibus et tatxacionibus factis apud Barchinonam in similibus
casibus et quantum possunt cedere ad utilitatem comunem huius terre ac etiam consideratis et insuper
cum exacta diligencia, attentis condicionibus et qualitatibus facultatibusque hominum huius terre ac aliis
attentis circunstanciis, ut decuit, pertinentibus ad predicta propter que non credunt ipsi seu predicti
ordinatores et tatxatores iuxta eorum bonam conscienciam et iura-mentum ipsum Berengarium Adam
super premissis in aliquo agravasse. Et propterea dixerunt quod predictus terminus XX dierum qui fuit
prefixus dicto Berengario Adam ad prosequendum dictam appellacionem si qua dici potest, efluxerunt
culpa sui nec inde habuit aliquam prorogacionem, immo ex causis predictis constat quod dictus Berengarius
Adam dicte appellacioni renunciavit, nec etiam proposuerunt nec proponunt corrigere dictas
ordinaciones sive tatxaciones in aliquo. Cum fuerint iustissime facte et, ordinate et prehabito consilio et
magna deliberacione predictorum hominum et aliorum superius contentorum, propter quod supplicant
humiliter excellentissimo domino regi quod ipsas constituciones /187/ faciat inviolabiliter observari. Cum
in se contineant maximam utilitatem rei publice et nullam contineant ini-quitatem vel preiudicium
alicuius, dixerunt tamen dicti baiulus et subvicarius quod ob reverenciam serenissime regie magestatis
admitte-bant dictam appellacionem quantum de iure poterant et debeant eam admittere, alias non et
nichilominus considerata locorum distancia et aliis qui debent considerari et attendi statuerunt dicto
Berengario Ade presenti iterum ex superhabundanti terminum peremptorium, scilicet XX dierum, prout
hoc in quodam instrumento appellacionis interiecte per dictum Berengarium Adam plenius continetur,
infra quem com-pareat coram domino rege seu eius consistorio pro prosequenda dicta appellacione si
appellacio dici potest, quod, nisi fecerit, reputant deinde et habeatur penitus, non appellans et etiam
suplicaverunt humiliter regie celssitudini quod contra dictum Berengarium Adam, rebellem et
contemptorem dictarum ordinacionum et taxacionum ac publice utilitatis, taliter procedatur ut eius pena et
correccio sit aliis similia temptantibus manifesta et etiam concedunt dicto Berengario Adam pro apostolis
seu loco apostolorum omnia et singula que superius continentur et alia que continentur in instrumento
dicte appellacionis emisse per dictum Berengarium Adam. Quamquidem responsionem pecierunt iidem
subvicarius et baiulus inseri per me notarium infrascriptum in dicto protestacionis instrumento,
presentibus Petro de Prato, iudice, et Petro Geraldi, iurato, et presentibus testibus Guillelmo Sunearii, filio
Guillelmi /187v/ Sunearii condam, et Bernardo de Alodio, clerico ecclesie Sancti Ffelicis Gerunde.»
Eg+o Iacobus Tresforti, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, interfui et ad instanciam et requisicionem dictorum subvicarii Poncii
Petri et baiuli et Berengarii Ade, predicta in formam publicam redigi, scribi feci et clausi, diebus annoque
prefixis, presentibus testibus supradictis, cum suprascripto in XVIª linea ubi dicitur «et maxime cum per
dictas ordinaciones et taxaciones» et cum raso et emendato in VIIª linea ubi dicitur «scribatis» et in XIIª
linea ubi dicitur «potuit» et in XLIª linea ubi dicitur «tibus Petro».
a. et iterum repetit, B.
1312 març 20. València
El rei Jaume II mana al veguer de Girona que la cort reial tingui tres escrivans.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 257v.
Que en la Cort Reyal de Gerona sien tenguts tres escrivans covinens.
26
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie ammiratus et capitaneus generalis, nobili et dilecto et fideli suis vicario et baiulo
civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Cum intellexerimus pro parte proborum hominum ipsius civitatis quod vos de assensu iudicis
ordinarii mandastis Berengario Ade, scriptori curie ipsius civitatis, quod in ipsa curia teneat tres scriptores
ydoneos pro actis et processibus causarum conficiendis et pro depo-sicionibus testium conscribendis ac
pro inquisicionibus faciendis, intellexerimus etiam quod propter penuriam et paucitatem scriptorum qui in
ipsa curia modo existunt et insufficienciam eorumdem, iura nostra pereunt et processus ac cause sive
negocia qui et que in ipsa curia agitantur ultra debitum, prorogantur in dampnum et lesionem ac iacturam
non modicam litigancium in curia supradicta, idcirco vobis dicimus et mandamus quatenus, non obstante
appellacione a dicto Berengario ad nos super dicto mandato emissa, ipsum mandatum exequcioni
demandetis.
Datum Valencie, XIII° kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° undecimo.
Expedivit Bernardus.
27

1312 juny 30. Barcelona
El rei Jaume II mana al veguer de Girona que tingui en compte els canvis concernents als preus dels
actes notarials fixats pels prohoms de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 7 (255 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 258-v.
Correccion, ordinacion e tatxacion sobre·ls salaris de les cartes.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilectis et ffidelibus suis vicario et baiulo
ac iudici ordinario Gerunde, presentibus et futuris, salutem et dilectionem.
Cum in correccionibus per nos factis super salariis taxacionum instrumentorum notarie scribanie
Gerunde factarum per probos homines dicte civitatis, de voluntate vicarii et baiuli ac iudicis ordinarii
eiusdem, inter alia correctum fuerit seu emendatum, quod de qualibet carta absolucionis vel diffinicionis
vel comande vel debiti dentur sex denarii notario, prout hec in carta super dictis correccionibus a nostra
curia emanata nostroque sigillo cereo pendenti roborata plenius continentur. Nuncque fuerit nobis
humiliter supplicatum ex parte Petri Geraldi, civis Gerunde, et Petri de Prato, iurisperiti, procuratorum,
sindicorum seu actorum iuratorum civitatis predicte, quod predicta emendacio sex denariorum in melius
refformaretur et quod inde darentur tantum quatuor denarii notario pro qualibet ex predictis cartis seu
instrumentis, prout taxatum extiterat per probos homines supradictos, nobis in contrarium supplicante
Raimundo de Toylano, notario dicte scribanie, quod dicta nostra correccio inviolabiliter servaretur.
Idcirco nos, recognitis supradictis, de consensu predictorum procuratorum et predicti Raimundi de
Toylano, emendando dictam tatxacionem sex denariorum, sic ordinandum et taxandum duximus quod de
quolibet simplici instrumento mutui seu debiti et depositi seu comande et apoche dentur tantum dicto
notario seu notariis substitutis seu substituendis ab ipso Raimundo de Toylano vel eius successoribus,
quatuor denarii. Item, de quolibet instrumento predictorum in quo interveniant fideiussores, unus vel
plures, detur ipsis notariis ultra dictos quatuor denarios pro quolibet fideiussore unus denarius /258v/.
Item, de quolibet instrumento predictorum in quo interveniat specialis obligacio, dentur septem denarii
tantum et non ultra notariis supradictis. Et si interveniat fideiussor seu fideiussores in eodem instrumento
una cum speciali obligacione, detur unus denarius ipsis notariis pro quolibet fideiussore ultra dictos VII
denarios. Item, de quolibet instrumento absolucionis et diffinicionis dentur ipsis notariis sex denarii. Item,
quod quociens scriptor sive notarius exiverit extra civitatem pro recipiendis instrumentis seu firmis vel ex
quacumque causa exiverit extra civitatem racione sui officii, habeat tres solidos pro qualibet die pro
pedagio et sua necessaria dum extra civitatem fuerit, si eadem die ad dictam civitatem redire poterit. Si
vero redire non poterit ipsa die, set in sequenti, habeat pedagium ad racionem predictam pro duobus
diebus et sua necessaria dum extra civitatem fuerit et idem pro qualibet die, si eum plus morari contigerit
extra civitatem predictam, aliis autem correccionibus contentis in dicta carta nostra in suo robore
duraturis. Quare vobis dicimus et man-damus quatenus huiusmodi ordinacionem et taxacionem nostram
observetis et observari faciatis, ut superius continetur.
Data Barchinone, pridie kalendas iulii, anno Domini M° CCC° duodecimo.
Expedivit Bernardus.
1312 juliol 14. Girona
28
Pere Guerau, Ramon Malarç, Pere Marcó i Bonanat de Tornavells, jurats de Girona, d’una banda, i Berenguer
Ade, notari de la cort reial de Girona, de l’altra, ratifiquen i es comprometen a respectar els acords fets
entre Pere de Prat, jurista de Besalú, Pere Guerau, ciutadà de Girona, com a procuradors de
Berenguer Ade, notari i escri- và de la cort de Girona, sobre les ordinacions dels salaris a rebre
per les escriptures i altres taxes de la notaria de l’esmentada cort.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 188-190v.
Les covinençes fetes entre·ls síndics de la ciutat e en Berenguer Adam, notari de la cort, sobre
les taxacions dels salaris i de les escriptures de la cort. Item altres coses. a
Noverint universi quod die veneris qua computatur II idus iulii, anno Domini millesimo
trescentesimo duodecimo, venerabilis Petrus Geralli, Raimundus Malarcii, Petrus Marchoni et Bonanatus
de Tor-navellis, iurati civitatis Gerunde, nomine suo et ipsius civitatis ex una parte, et Berengarius Ade,
notarius curie regie interioris et exterioris Gerunde ex altera, constituti in presencia venerabilium Geraldi
de Abbacia, iudicis ordinarii, et Petri de Portageria, subvicarii et tenentis locum nobilis Bernardi
Guillelmi de Portella, vicarii, et Iacobi Turrucelle, baiuli Gerunde, intus curiam predictam existencium,

exhibuerunt et per me subscriptum notarium ad hoc specialiter vocatum legi et publicari fecerunt
quandam scripturam per alphabetum divisam factam per manum Bernardi Adam, notarii Barchinone,
sigillatam IIII or sigillis, scilicet sigillis Petri de Prato, iurisperiti Bisulduni, et Petri Geraldi, civis Gerunde,
et Bernardi Caboti, notarii Gerunde, et dicti Bernardi Adam, continentem pacta et convenciones initas et
factas inter predictos Petrum de Prato et Petrum Geraldi, procuratores, sindicos seu actores universitatis
dicte civitatis, ex una parte, et Bernardum Caboti, predictum procuratorem Berengarii Ade, notarii
predicti, ex altera, super taxacionibus et ordinacionibus tat-xacionum salariorum scripturarum et aliorum
tangentium scri-/188v/-baniam dicte curie Gerunde, cuius scripture tenor talis est: «Die jovis X kalendas iulii,
anno Domini millesimo trescentesimo duodecimo, ffuit actum et conventum inter venerabiles et discretos
Petrum de Prato, iurisperitum Bisulduni, et Petrum Geraldi, civem Gerunde, procuratores et sindicos seu
actores universitatis dicte civitatis Gerun-de, ex I a parte, et Bernardum Caboti, notarium Gerunde
procurato-rem Berengarii Ade, notarii et scribe curie vicarii eiusdem civitatis, ex altera, quod omnes et
singule ordinaciones noviter facte per vicarium et baiulum et probos homines et iuratos dicte civitatis de
assensu iudicis Gerunde super taxacionibus salariorum scripturarum et aliorum tangencium scribaniam dicte curie
Gerunde remanerent et essent in suo robore et valore, salvis et deductis de dictis ordinacionibus seu
taxacionibus capitulis que sequitur. Primum, super imposicione pene mille solidorum apposite dicto
Berengario Ade per vicarium et baiulum dicte civitatis super tenendis et observandis ordinacionibus
supradicti, fuit conventum inter dictas partes quod ipsi procuratores seu aliquis de universitate predicta
nunquam reprehendant, requirant seu denuncient vel inculpent per se vel per alios, nec reprehendere,
requirere seu denunciare vel inculpare possint dictum Berengarium Ade vel substitutos suos, quod
inciderint in dictam penam modo aliquo sive causa et etiam quod predicti sindici et universitas et illi
specialiter, qui interfuerunt predictis ordinacionibus et eas fecerunt seu ordinaverunt, faciant posse suum,
quod dicta pena et mandata ex eo facta totaliter revocentur. Item, super /189/ ordinacione peda-giorum de
quibus erat ordinatum dari duos solidos tantum, fuit con-ventum quod dentur deinceps tres solidi de
pedagiis, sicut continetur in correccionibus factis per dominum regem super taxacione pedagiorum
scribanie Raimundi Simonis de Toylano. Item, super ordinacione facta de apponendis sexdecim lineis in
qualibet pagina sive parte cuiuslibet folii fuit actum et conventum inter dictas partes quod cum dictus
Berengarius Ade et substituti sui habeant iurare ad sancta Dei Evangelia, habere fideliter in officio suo
secundum ordinaciones factas per dominum regem in generalibus curiis et in dicta ordinacione frequenter
et pluries, non ex certa sciencia, set ignoranter possent dictus Berengarius et substituti sui faciliter labi et
incurrere pariurium non imponendo in qualibet parte folii numerum memoratum quod esset valde
periculosum dicto Berengario Ade et substitutis suis, quod exprimatur ideo et salvetur expresse in dicto
iuramento faciendo per dictum Berengarium et substitutos suos, quod si contingeret per dictum
Berengarium vel substitutos suos seu per aliquem ex eis omiti de numero predicto sexdecim linearum que
poni debent in qualibet parte cuiuslibet folii iuxta dictam ordinacionem, una linea quod non incideret
dictus Berengarius vel aliquis ex substitutis suis in penam pariuri, nec possent de hoc per aliquem
inculpari seu etiam reprehendi, hoc tamen intellecto quod dicti Berengarius et substituti sui sint as-tricti et
obligati sub virtute iuramenti predicti, quod scienter aliquam de numero dictarum linearum in qualibet
parte cuiuslibet folii ponere non omitant et quod ille seu illi, qui omitterent unam de numero /189v/
dictarum linearum ponere in qualibet parte cuiuslibet folii, ut est dictum, teneantur et obligati sint ac
astricti sub iuramento predicto, quocumque recognitum fuerit per eundem, restituere et tornare lineam
omissam in alio folio seu foliis et eam superaddere numero memero memorato. Et quod predicta de lineis
et iuramento non ponantur in scriptis quando scribetur iuramentum fidelitatis predicte. Ffuit etiam actum
et conventum inter dictas partes quod statim cum dicte partes fuerint in civitate Gerunde, fiant de
predictis instrumenta paccionalia seu convencionalia iuxta modum et formam superius prenotatam et
predicta omnia et singula promiserunt partes predicte sibi adinvicem nominibus quibus supra se tenere et
firmiter observare et se facturos et curaturos cum effectu quod predicti, quorum procuratores existunt et
alii etiam quorum interest et intererit, habebunt rata et firma et complebunt et observabunt omnia et
singula supradicta et quod predictis vel aliquibus de predictis non contravenient per se vel interpositam
personam aliqua racione. Et hec iuravit dictus Bernardus Caboti. Que fuerunt acta in civitate Barchinone,
die et anno predictis, in presencia mei Bernardi Adam, notarii Barchinone, et testium, scilicet Petri
Peregrini et Bernardi Vitalis et Petri Palau».
In quorum testimonium fuit facta presens scriptura per alphabetum divisa per me notarium
supradictum et apposita etiam ad cautelam sigilla partium iamdictarum et mei Bernardi Adam, notarii
memorati. Qua scriptura, factis promissionibus et convencionibus supradictis per me dictum notarium,
lectis et publicatis, predicti iurati, nomine suo et totius universitatis ci-/190/-vitatis Gerunde, ex una parte,
et Berengarius Ade, notarius dicte civitatis Gerunde, ex altera, ex certa sciencia approbaverunt,
firmaverunt et laudaverunt omnes predictas promissiones et convenciones factas et habitas inter predictos
procuratores, sindicos et actores dicte universitatis ex una parte, et dictum procuratorem Berengarii Ade
ex alia, et omnia et singula in ipsis convencionibus et earum capitulis et in scriptura predicta apposita et

contenta. Et promiserunt sibi ad invicem predicta omnia et singula rata et firma semper habere, complere
et fideliter observare iuxta modum et formam superius prenotatam. Preterea dictus Berengarius Ade,
notarius predictus, remissa sibi examinacione, quam iuxta ordinaciones per predictos iuratos factas subire
debebat cum per longum usum fuerit approbatus, iuravit ad sancta Dei Evangelia in posse dictorum
iudicis, baiuli et tenentis locum subvicarii et Bernardi de Balneolis et Bonanati de Tornavellis, ad hec
electorum et deputatorum, se habere fideliter in officio suo secundum cons-tituciones factas per dominum
regem in generalibus curiis, salvis et expresse retentis condicionibus in tercio capitulo dictarum convencionum
et pactorum appositis et contentis, b ut superius est expressum. Et eodem modo Bernardus Caboti,
substitutus dicti Berengarii Ade, facta prius fide per eum de examinacione quam in cancellaria regia
subiit, iuravit in posse predictorum ad sancta Dei Evangelia se fideliter habere in officio suo secundum
constituciones predictas, salvis et expresse retentis condicionibus supradictis. Et post hoc incontinenti
predicti Iacobus Turricella, baiulus, et Poncius Petri, locumtenens /190v/ subvicarii Gerunde, ad
instanciam et requisicionem dictorum iuratorum et habito mandato super hiis ex parte domini regis seu
eius vicecancellarii, revocaverunt et absolverunt omnes penas dicto Berengario Ade et eius substitutis
impositas et omnia mandata per vicarium et baiulum Gerunde vel eorum alterum vel eorum locatenen-tes
super tenendis et observandis ordinacionibus et tatxacionibus supradictis vel eorum occasione eis facta et
diffiniverunt ipsi Berengario et eius substitutis omnem penam vel penas, si in aliquam vel aliquas forte
inciderint occasione premissorum modo aliquo sive causa. Promittentes per se et suos successores contra
predicta non venire. De quibus omnibus prenominati iurati, ex una parte, et dictus Berengarius Ade, ex
altera, pecierunt duo publica fieri c instrumenta per alphabetum divisa per me notarium infrascriptum ad
habendum rei geste memoriam in eternum quorum unum sit dicte civitatis et aliud dicti Berengarii Ade.
Que ego subscriptus notarius feci die et anno prefixis in presencia predictorum superius nominatorum et
presentibus ac vocatis testibus ad omnia supradicta, Guillelmo de Deo, iurisperito seniore, et Arnaldo de
Moyono et Raimundo de Palacio de Gerunda.
Eg+o Guillelmus de Querio, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, qui predicta que facta fuerunt die in prima linea contenta vocatus
interfui, hec scribi feci et clausi, cum suprascripto in linea XI a ubi dicitur «es essent» et in XVII a ubi
dicitur «inter dictas partes».
a. D’una mà posterior: Vide de super hoc litteram regiam factam in folio CCLXIX, B. b. contetis, B c. interlineat, B.
1313 desembre 31. València
29
El rei Jaume II respon a la carta dels jurats, que li preguntaven sobre la jurisdicció exercida per Bernat
de Cruïlles sobre Cruïlles i Peratallada, i li recordaven dos privilegis, que el rei hi exerceix el mer
i mixt imperi i que la jurisdicció civil pertoca al noble esmentat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 263v.
De la juridiccion de Cruyles e de Perataylada. a
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus suis probis hominibus et iuratis
civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recepta littera vestra nobis destinata super facto iurisdiccionis locorum, que fuerunt nobilis
Bernardi de Crudiliis, quam Petrus de Libiano, procurator noster in dictis locis, exerceri inhibet per
vicarium dicte civitatis, intellectisque tenoribus tam dicte littere quam privi-legiorum duorum, quorum
transumpta nobis sub sigillo dicti vicarii transmisistis, alterius videlicet, concessi per nos dicte civitati
super aliqua iurisdiccione non detrahenda a vicaria ipsius et alterius concessi per nos prelibato nobili
Bernardo de Crudiliis super iurisdiccione civili quam eidem nobili concesseramus in locis predictis.
Vobis respondendo significamus quod nos, volentes vobis vestra privilegia observare, providimus sic
quod vicarius Gerunde exerceat in predictis locis merum et mixtum imperium, iurisdiccione civili
dumtaxat excepta, prout alii vicarii Gerunde inde usi actenus extiterunt. De premissa vero iurisdiccione
civili eo quia nos ipsam, ut premititur, concesseramus prelibato nobili et eo etiam quia de ea iam ante
concessionem huiusmodi inter nos ex una parte, et dictum nobilem ex altera, questio vertebatur, dictum
vicarium nolumus intromittere, set quod ipsam dictus procurator noster exerceat donec nos cognicione
previa aliud deliberaverimus super ea. Et super hiis mandata nostra dirigimus tam dicto vicario quam
predicto procuratori per nostras speciales litteras quas tradi iussimus presencium portitori.
Datum Valencie, II kalendas ianuarii, anno Domini M CCC terciodecimo.
Examinavit Bernardus.
a. Al marge esquerre: pro vicario, B.

1314 desembre 29. Girona
30
Ramon Calvet, Guillem Bru, Berenguer de Monells i Guerau d’Abadia, que s’han succeït com a jutges
ordinaris a la ciutat de Girona en un període de vint anys, defineixen les accions que no donen lloc
a salari al jutge ordinari de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 191-v.
De quals coses no·s dóna salari a jutge ordinari.
Noverint universi quod die mercurii intitulata IIII kalendas februarii, anno Domini millesimo
trecentesimo quartodecimo, discreti Raimundus Calveti, Guillelmus Bruni, Berengarius de Monello et
Geraldus de Abbacia, iurisperiti Gerunde, in presencia mei notarii et testium subscriptorum, ad hoc
specialiter vocatorum, ad instanciam et requisicionem iuratorum civitatis Gerunde, fecerunt
recognicionem que sequitur:
Recognoverunt Raimundus Calveti, Guillelmus Bruni, Berengarius de Monello et Geraldus de
Abbacia qui rexerunt iudicatum Gerunde a viginti annis citra quod de accionibus personalibus non datur
salarium iudici Gerunde de hiis, scilicet que ducuntur coram curiam baiuli Gerunde inter homines ipsius
civitatis, nec etiam de ypothecariis accionibus. Item, nec de preiudicialibus nisi iudex subiceret rem oculis
quo casu satisfiebat ipsi iudici pro labore pedagii. De realibus vero ubi scilicet vendicatur utile dominium
vel directum dixerunt quod audiverunt dici pluries ab antiquioribus iurisperitis quod dabatur salarium
iudici, set ipsi non recordantur quod alique cause reales predicte fuerint ducte coram eis. Dixit tamen
Raimundus Calveti quod quadam causa de predictis realibus fuit mota et ducta coram eo ac terminata per
eum de qua habuit salarium. Quamquidem recognicionem predicti IIII or iurisperiti dixerunt se facere non
solum ad requisicionem dictorum iuratorum, set etiam ad requisicionem venerabilis Guillelmi de Cigis,
/191v/ baiuli generalis in Cathalonia pro domino rege, et etiam discreti Arnaldi, baiuli nunc regentis
dictum iudicatum. De qua recognicione predicti iurati mandaverunt fieri publicum instrumentum per me
notarium infrascriptum quod etiam feci die et anno prefixis, presentibus testibus, Petro de Trilia, cive
Gerunde, et Petro Muti de Saltu et Margarito Russi, scutifero dicti Geraldi.
Eg+o Guillelmus de Querio, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, que predictis vocatus interfui, hec scripsi et clausi.
a. Amb lletra tardana: vide de hoc infra in folio CCLV, B.
1315 maig 25. Barcelona
31
El rei Jaume II enfranqueix els ciutadans i habitants de Girona de quèsties, serveis, préstits, ademprius
forçats, lleudes, peatges, mesuratges i algunes altres coses en els regnes d’Aragó i València i per
tot Catalunya.
A. Original pergamí, nº 126 (390 × 610), en altre temps segellat sobre cinta de fils de seda teixida, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 211, f. 305-306.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 22-24v.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 141-144 (doc. XII).
De la franchea de qüestes, serveys, préstits, ademprius forsats e leudes, peatges, mesuratges e
alcunes altres coses per lo regna d’Aragó e de València e per tota Cathalunya. a
In Dei nomine. Sit omnibus manifestum quod nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Sardinie et Corsice comesque Barchinone, attendentes et in veritate recognoscentes vobis Berengario
Renaldi, iurisperito, et Bernardo de Balneolis, civibus Gerunde, pro-curatoribus et sindicis universitatis
civitatis Gerunde, presentibus, ac vobis Martino de Cigiario, Berengario Renaldi predicto, Iacobo de
Belloch, Petro Marchoni, Ffrancisco de Sancto Felice et Petro Bertrandi, iuratis civitatis predicte hoc
anno, recipientibus nomine dicte civitatis Gerunde et universitatis ipsius et singulorum eiusdem et
omnibus civibus ac habitatoribus eiusdem civitatis et suburbiorum ipsius et singulis eiusdem absentibus,
quod tempore regiminis excellentissimi domini regis Petri, felicis recordacionis patris nostri et tempore
regiminis illustrissimi domini regis Alfonsi, bone memorie fratris nostri, necnon et tempore nostri
regiminis, vos et antecessores vestri in guerris et aliis factis dictorum patris et fratris nostrorum et nostris
maximas expensas et missiones fecistis et plures labores et dampna sustinuistis, ita quod plures de
patribus, filiis, fratribus, consanguineis et amicis vestris mortem et alia pericula incurrerunt. Attendentes
etiam specialiter et signanter quod occasione guerre que fuit inter regem Ffrancie ex una parte, et dictum
patrem nostrum ex altera, fuit dicta civitas Gerunde obsessa et in magna parte dissipata, com-/22v/-busta

et diruta, et quod cives et habitatores eiusdem depauperati fuerunt et bonorum ac rerum suarum
amissionem et alia dampna quamplurina et multi ex ipsis mortem subierunt. Attendentes etiam quod vos
et antecessores vestri erga dominacionem nostram ac antecessorum nostrorum in obsidione predicta
fideliter vos habuistis, ut fideles et naturales nostri, et quod nobis et ipsis antecessoribus nostris plura alia
grata et laudabilia servicia et auxilia fecistis et exhibuistis. Considerantes vos dictos fideles nostros cives
et habitatores Gerunde esse dignos immunitatibus, gratiis et privilegiis infrascriptis, nosque teneri vobis
ad concedendas immunitates, gratias et privilegia infrascriptas, ideo, gratis et ex certa sciencia, proprio
motu et mera liberalitate et in remuneracionem omnium predictorum et ex causis superius expressis et
etiam pluribus aliis in presenti instrumento non comprehensis, per nos et omnes heredes et successores
nostros, singulares scilicet et universales, emfranquimus et liberos et immunes b facimus et esse volumus
in perpetuum vos dictos procuratores et sindicos ac iuratos, recipientes nomine vestro et dicte civitatis
Gerunde et universitatis ipsius et probos homines ac totam universitatem ipsius civitatis Gerunde et
omnes et singulos cives et habitatores in eadem civitate et suburbiis eiusdem, presentes scilicet et futuros,
et omnia etiam bona vestra et dicte civitatis seu universitatis eiusdem et civium et habitatorum ipsius et
singulorum eiusdem, tam habita quam habenda, ab omnibus et singulis questiis, toltis, forciis et etiam ab
omnibus et singulis peccuniariis serviciis, /23/ mutuis, prestitis et adempriviis forciatis et etiam ab omni
lezda, pedagio, mensuratico, usatico et penso, portatico et ab omni exaccione c regali et vicinali quas et
que in casibus, tam a iure concessis quam non concessis, nos et heredes et successores nostri a vobis et
universitate predicta et civibus et habitatoribus in ipsa civitate et eius suburbiis et singulis eiusdem,
presentibus et futuris, exigere, demandare seu habere possemus et ab omni etiam subsidio quod pro
premissis vel aliquo premissorum, aut eorum occasione, nos et ipsi heredes et successores d nostri habere
deberemus vel vellemus, ita quod vos et universitas civitatis predicte et cives et habitatores eiusdem et
suburbiorum ipsius, presentes et futuri, nunquam teneamini nobis vel heredibus aut successoribus nostris
dare, facere vel prestare predicta vel aliqua de predictis, immo a predictis omnibus et singulis, vos et cives
et universitatem civitatis predicte et habitatores in ipsa civitate et eius suburbiis et singulos eiusdem,
presentes scilicet et futuros, franchos, liberos et immunes facimus et esse volumus et concedimus in
eternum, sic quod nos vel heredes aut successores nostri aut quivis alius nomine nostro non possimus
predicta vel aliqua de predictis infringere, revocare vel in aliquo contravenire. Sitis etiam franchi, liberi et
immunes perpetuo de omni lezda, pedagio, mensuratico, usatico, portatico et penso, de omnibus rebus et
bonis vestris per totam terram et dominacionem nostram, videlicet per regna Aragonum et Valencie, ac
Cathaloniam totam, et successorum nostrorum /23v/ tam per terram quam per mare, quam etiam per
aquam dulcem. Nos enim predictam franquitatem, libertatem et immunitatem, ex certa sciencia, facimus
et concedimus per nos et per omnes heredes successores nostros, e singulares et universales, vobis dictis
sindicis et iuratis et civibus ac universitati predicte civitatis Gerunde et omnibus habitatoribus in eadem
civitate et eius suburbiis et singulis eiusdem, presentibus et futuris, inperpetuum, pure, libere et absolute
et sine omni condicione et retencione et sicut melius dici et intelligi potest ad salvamentum et bonum
intellectum vestrum et dicte civitatis et civium ac universitatis ipsius civitatis et habitatorum eiusdem et
eius suburbiorum et singulorum ipsius, presencium et futurorum. Promittentes insuper vobis dictis procuratoribus
et sindicis presentibus et subscripto notario, tanquam publice persone a nobis supradicta et
infrascripta et omnia et singula legittime stipulanti et recipienti pro dictis iuratis et pro omnibus civibus et
universitate civitatis predicte et habitatoribus eiusdem ac eius suburbiorum et singulis ipsius, presentibus
et futuris, et pro omnibus aliis et singulis quorum interest vel potest aut poterit interesse, quod contra
predicta vel aliqua de predictis nos vel heredes ac successores nostri nunquam veniemus per nos vel per f
interpositam personam, aliquo iure, causa vel racione, immo ea omnia tenebimus et observabimus
inviolabiliter et ab aliis teneri et observari faciemus. Renunciantes insuper, certificati de iure nostro, gratis
et ex certa sciencia, omni iuri, consuetudini, usui et aliis quibuscumque per que contra premissa vel
aliquod pre-/24/-missorum contravenire possemus. Mandantes vicario et baiulo Gerunde et locatenentibus
eorumdem, quicumque pro tempore fuerint, et omnibus lezdariis, pedagiariis quorumcumque locorum
nostrorum, videlicet regnorum Aragonum, Valencie et comitatus Barchinone, necnon et omnibus aliis et
singulis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod predictam franquitatem, libertatem et
immunitatem et omnia alia et singula supradicta teneant et observent et quod contra predicta vel aliqua de
predictis nunquam veniant nec aliquem seu aliquos contravenire permitant aliqua racione, immo, si
aliquod mandatum seu mandata contraria predictis fierent per nos vel heredes seu successores nostros,
verbis aut litteris, seu cartis vel alio modo, nolumus ipsum mandatum seu mandata teneri vel in aliquo
observari, immo ipsa mandata sint ipso jure cassa, vana et irrita et absque ullo valore et pro non factis
penitus habeantur. In cuius rei testimonium et robur perpetue firmitatis huic nostro privilegio bullam
nostram plumbeam iussimus apponendam.
Datum Barchinone, octavo kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.

Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque
Barchinone.
Signum + infantis Iacobi, prefati illustrissimi domini regis Aragonum, primogeniti ac in regnis et
terris eiusdem procuratoris generalis, qui predicta omnia et singula laudavit, approbavit, concessit ac
etiam /24v/ confirmavit appositum per manum mei Petri de Letone, notarii eiusdem domini infantis, ac
etiam sigillum suum appendicium ad maioris roboris firmitatem de mandato eiusdem duxi huic privilegio
apponendum, kalendas decembris, anno Domini millesimo CCC° quintodecimo.
Testes sunt: infans Alfonsus, comes Urgelli et vicecomes Agerensis, Poncius, episcopus
Barchinone, Malgaulinus, comes Impuriarum, Dalmacius, vicecomes de Ruppebertino, Berengarius de
Argilageriis, archidiachonus in ecclesia Urgellensi, Petrus de Queralto, Guillelmus de Angularia,
Dalmacius de Pontonibus, vicecancellarius dicti domini regis.
Sig+num mei Bernardi de Serradello, scriptoris predicti domini regis et auctoritate eiusdem notarii
publici per totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfui et de mandato ipsius domini regis
hec scribi feci et clausi loco, die et anno prefixis.
a. Marge dret: Vide alium antiquum, retro folio VI. Foli 22v: clau que inclou les dues últimes línies del foli. Foli 23: clau
que comprèn les línies 6-8, línies 11-132, línies 19-22. Foli 24, nota entre les línies 8-9. Al marge dret, foli 23: nota entre les línies
12-14, C. b. Imunes, C. c. Exacione, C. d. c de successores interlineada, C. e. Interlineat, C. f. Interlineat, C.
1315 maig 27. Barcelona
32
El rei Jaume II mana als jutges de Girona que qui perdi un procés sigui també condemnat a pagar-ne les
despeses, contràriament als cos-tums de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 8 (100 × 200 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 259.
Que aquel qui perdra·l plet, sia condempnat a aquel qui·l goaynarà en les despeses.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice, comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus nostris iudicibus ordinariis vel
delegatis civitatis et vicarie Gerunde, presentibus et futuris, salutem et dileccionem.
Adientes presenciam nostram procuratores seu sindici universitatis hominum civitatis Gerunde,
coram nobis nomine dicte civitatis propo-suerunt humiliter et supplicaverunt quod, cum in civitate et
vicaria predictis multi per maliciam calumpniosis litibus, tam in agendo quam etiam deffendendo,
laboribus et expensis indebite afficiantur, debere-mus vobis mandare per nos in dictis civitate et vicaria
facere observari ut victus victori in expensis condempnetur, non obstante contraria consuetudine in
civitate Gerunde super hoc observata. Nos itaque eorum supplicacione benigne admissa, vobis dicimus et
mandamus quatenus, non obstante consuetudine predicta, quam ad requisicionem predictorum
procuratorum nomine civitatis predicte requirencium supradicta presentibus abolemus, victum victori in
expensis, prout de iure et vobis visum fuerit, in posterum condempnetis.
Data Barchinone, sexto kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1315 maig 28. Barcelona
33
El rei Jaume II atorga a la universitat de Girona el dret d’elegir dos prohoms en el moment de l’elecció
dels jurats i dels consellers, que s’ocupin de les obres públiques i facin executar mitjançant el
batlle tota realització d’utilitat i interès comú per a la ciutat.
A. Original pergamí, nº 125 (188 × 244 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 211, f. 306v-307.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 25.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 144 (doc. XIII).
De elegir sobreposats en obres públiques.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
volentes circa ea que ad comodum et utilitatem civitatis Gerunde redundare et cedere generaliter
videantur opem et operam, ut ad regalem preheminenciam congruit exhibere, ad humilem suplicacionem
pro parte universitatis civitatis Gerunde nobis factam, damus et concedimus iuratis et consiliariis ac toti
universitati dicte civitatis imperpetuum quod ipsi, anno quolibet tempore quo iurati et consiliarii in dicta
civitate eliguntur, eligant et eligere ac ordinare possint duos probos homines ex se qui circa opera publica
et comunia dicte civitatis veluti vias publicas, plateas, cloachas publicas et huiusmodi similia intendant et

fieri ac exequi faciant auctoritate nostra quod ad utilitatem et comodum generalitatis dicte civitatis cedere
videantur. Nos enim per presentes mandamus baiulo nostro civitatis predicte et alii cuicumque baiulo, qui
pro tempore fuerit, quod exequatur et compleat et exequi et compleri faciat quicquid dictis duobus probis
viris cognitum et visum fuerit, pro utilitate rei publice dicte civitatis in predictis et circa predicta debere
fieri et compleri. Mandamus etiam eidem et universis aliis officialibus et sub-ditis nostris, presentibus et
futuris, quod predicta omnia teneant et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire
permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis fieri nostroque sigillo
iussimus comuniri.
Datum Barchinone, quinto kalendas iunii, anno Domini millesimo trecentesimo quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1315 octubre 4. Barcelona
34
El rei Jaume II ordena als seus oficials que observin i facin observar les franqueses atorgades a la ciutat
de Girona i als seus habitants, inclosos els dels burgs, de tota quèstia, subsidi, peatge i altres
exempcions, tal com les descriu el privilegi de 1315.
A. Original pergamí, nº 123 (154 × 272 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 158, f. 44v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 25v.
Que leuders, peatgers e officials reyals serven la franchea atorgada a la ciutat sobre leuda,
peatge i alcunes altres coses.
Iacobus, Dei gratia Rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice, comesque Barchinone ac sancte
Romane ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, nobili et dilectis et fidelibus suis,
procuratori in regno Valencie et eius vices gerentibus in dicto regno et in parte eiusdem, necnon vicariis,
baiulis, supraiunctariis, salmedinis, iusticiis, iuratis, lezdariis, pedagiariis ceterisque officialibus nostris,
presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus ad quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Cum nos emfranquerimus et franchos ac immunes fecerimus civitatem Gerunde et habitatores dicte
civitatis et burgorum eiusdem ab omni questia, subsidio, lezda, pedagio et ab omnibus aliis exaccionibus,
prout in privilegio inde per nos eis facto videbitis lacius contineri, propterea vobis et unicuique vestrum
dicimus et expresse mandamus quatenus habitatoribus dicte civitatis et eiusdem burgorum aut singulis
eiusdem dictam franchitatem et immunitatem observetis et faciatis per alios inviolabiliter observari iuxta
dicti privilegii inde per nos dictis habitatoribus indulti seriem et tenorem.
Datum Barchinone, quarto nonas octobris, anno Domini millesimo trecentesimo quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1316 març 24. Santes Creus
35
El rei Jaume II mana a Berenguer de Monells, jurista, que investigui sobre la propietat de la lleuda sobre
el gra a Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 259v.
Comission feta a a·n Berenguer des Monel sobre les leudes de Gerona.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo Berengario de Monello,
iurisperito Gerunde, salutem et gratiam.
Ad nostrum auditum pervenit quod aliqui feudatarii et emphiteote, recipientes et habentes partem in
lezdis, que levantur seu dantur in civitate Gerunde de fromento et de blado et de aliis pluribus rebus que
leudantur in civitate predicta, occupant et usurpant, ut dicitur, ius nostrum in aliquibus ex dictis lezdis,
quodque etiam dicti feudatarii et emphiteote leudant aliquas res maiori leuda quam olim ipse res leudari
fuerint assuete et aliquas res que olim leudari non erant assuete in subditorum nostrorum preiudicium
manifestum. Ideoque, volentes nostris et aliorum predictorum indempnitatibus precavere, vobis dicimus
et mandamus quatenus, vocato baiulo nostro Gerunde pro parte nostra et aliis evocandis de predictis,
cognoscatis breviter et de plano eaque sine debito terminetis, maliciis et diffugiis omnibus pretermissis.
Nos enim vobis super hiis comittimus plenarie vices nostras.
Datum apud monasterium Sanctarum Crucium, IX° kalendas aprilis, anno Domini millesimo CCC°
quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.

a. Interlineat, B.
1316 març 24. Santes Creus
36
El rei Jaume concedeix als jurats i prohoms de Girona que pugin redimir en nom seu la jurisdicció de
Cassà de la Selva que es trobava en possessió de Guillem Esquerrer.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 260-v.
De la juridiccion del loc de Cassan.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, volumus et concedimus quod vos iurati
et probi homines civitatis Gerunde possitis redimere nomine et loco nostri a dilecto nostro Guillelmo
Esquerrerii totam iurisdiccionem et merum ac mixtum imperium loci de Cassiano quam et quod dictus
Guillelmus tenet a nobis pro septem mille solidis, pignori obligata de illis, videlicet decem mille solidis,
ultime solucionis quam nobis debetis facere racione privilegii franchitatis, per nos vobis hoc anno
concessi ad imperpetuum, ita quod licet dictam ultimam solucionem decem mille solidorum facere non
teneamini nobis usque ad unum annum continue subsequentem a festo sancti Michaelis mensis
septembris proximo instanti in antea, possitis tamen dictam iurisdiccionem et mixtum ac merum
imperium redimere a dicto Guillelmo Esquerrerii hinc ad proximum instans festum sancti Iohannis
mensis iunii, solvendo eidem quantitatem dictorum septem mille solidorum. Et extunc vicarius noster
Gerunde a et eius locumtenens, presens et qui pro tempore fuerit, utatur omni iurisdiccione et mero ac
mixto imperio in loco de Cassiano, sicuti faciebat ante impignoracionem predictam, cum dictus locus de
Cassiano sit et esse debeat de vicaria Gerunde. Et solutis dictis septem mille solidis dicto Guillelmo
Esquerrerii, recuperetis ab eo cartam impignoracionis predicte cum apoca de soluto. Nos enim per
presentes mandamus fideli thesaurario nostro, /260v/ Petro Marci, cui de dicta peccunia respondere
debetis nomine nostro, quod ipsos septem mille solidos vobis in computo recipiat et admittat, vobis sibi
restituente presentem et cartam dicte impignoracionis et apocham supradictam.
Datum apud monasterium Sanctarum Crucum, nono kalendas aprilis, anno Domini millesimo
CCC° quintodecimo.
Examinavit Dalmacius.
a. Línia 15 subratllada en part, B.
1317 febrer 28. Barcelona
37
El rei Jaume II mana al batlle de Girona que els compradors de les lleudes no facin pagar més del que és
acostumat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 261.
Que·ls compradors de les leudes no prenen més que no és acustumat.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, salutem et gratiam.
Querelosa insinuacione pro parte proborum hominum et uni-versitatis Gerunde nobis exhibita,
percepimus quod emptores lezdarum nostrarum civitatis Gerunde, ut dicitur, recipiunt plus in dicta
civitate pro lezdis a vendentibus et ementibus quam recipere debeant et consueverint in dictorum
emencium et vendencium preiudicium atque dampnum. Quare supplicatum fuit nobis super predictis
provideri de remedio oportuno. Ideo, ipsa supplicacione benigne admissa, vobis dicimus et mandamus
quatenus non permitatis per emptores lezdarum predictarum exigi seu recipi pro lezdis in dicta civitate
plus quam consuetum fuerit recipere a vendentibus et ementibus in eadem, nisi tamen alia iusta causa
fuerit que obsistat.
Datum Barchinone, pridie kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° sextodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1317 febrer 28. Barcelona
38

El rei Jaume II mana al batlle d’Albarrasí que observi les franqueses comercials dels ciutadans de
Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 10 (110 × 200 mm), en altre temps sege-llada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 261v.
Que·l privilegi de la franchea sia servat a Albarrasí.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo baiulo de Albarasino vel eius
locumtenenti, salutem et gratiam.
Ex parte universitatis et proborum hominum civitatis Gerunde fuit expositum coram nobis quod
lezdarii sive pedagiarii dicti loci de Albarasino contradicunt observare civibus et habitatoribus Gerunde
privilegium franchitatis per nos eis noviter indultum in eorum grave preiudicium et iniuriam manifestam.
Quare supplicatum fuit nobis ut super predictis dignaremur eisdem de competenti remedio providere.
Ideo, ipsa supplicacione admissa, vobis dicimus et mandamus quatenus vocato nobili Iacobo de Xerica,
qui dictum locum de Albarazino tenet pro cavallariis a nobis seu eius procuratore si inve-neritis dictum
privilegium per nos concessum civibus et habitatoribus Gerunde non redundare in diminucionem
reddituum quos ibi percipit racione cavellariarum predictarum nobilis memoratus, dictum privilegium
observetis et observari faciatis in dicto loco civibus et habitatoribus supradictis iuxta eius seriem et
tenorem. Si vero dictum privilegium redundare inveneritis in diminucionem reddituum predictorum, hoc
nobis significare curetis ut inde possimus dicto nobili et civibus ac habitatoribus prelibatis competens
remedium adhibere.
Data Barchinone, II e kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° sextodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1317 febrer 28. Barcelona
39
El rei Jaume II, assabentat pels prohoms de Girona que els nobles Dalmau de Creixell i Ramon Xammar
havien usurpat la jurisdicció reial del mer imperi del castell de Cornellà, mana al veguer de
Girona i Besalú que investigui aquest fet i, en cas afirmatiu, els puneixi severament.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 12 (105 × 200 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 262.
De la juridiccion del castel de Corneylan.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto suo vicario Gerunde et Bisulluni
vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Intelleximus pro parte proborum hominum civitatis Gerunde quod Dalmacius de Crexello et
Raimundus Xetmarii a modico tempore citra, ut dicitur, usurpando iurisdiccionem meri imperii castri de
Corniliano quod nobis spectat, feceruntª inquisicionem et composicio-nem ac diffinicionem cum
aliquibus personis termini castri de Cornilia-no super quibusdam excessibus ibidem perpetratis qui ad
nostrum merum imperium spectabant in iuris nostri non modicum preiudicium ac etiam lesionem.
Quapropter nolentes talia sub connivencia per-transire, vobis dicimus et mandamus quatenus de predictis
diligenter vos informare curetis et si inveneritis dictos Dalmacium et Raimundum fecisse inquisiciones,
composiciones ac diffiniciones de criminibus comissis in termino dicti castri de Corniliano que ad merum
imperium pertinere noscantur, ipsos secundum iusticiam exinde rigide puniatis, taliter quod aliis similia
attemptantibus transeat in exemplum.
Data Barchinone, pridie kalendas marcii, anno Domini millesimo trecentesimo sextodecimo.
Examinavit Dalmacius.
a. fecerant, A.
1317 febrer 28. Barcelona
40
El rei Jaume II, assabentat que Ramon Xammar no deixava actuar a Medinyà els saigs de la vegueria de
Girona i que hom havia construït forques en el mateix lloc, mana al veguer de Girona que
restableixi la situació i que derrueixi les forques si antigament no hi havien estat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 262v.
De la juridiccion de Medinyan.

Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto suo vicario Gerunde et Bisulluni
vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Pro parte proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde fuit nobis humiliter supplicatum
quod, cum sagiones vicarie Gerunde consueverint facere citaciones et pignora intus forciam et clausuram
de Medinyano et, nunc a modico tempore citra, Raimundus Xatmarii prohibuerit sagionibus supradictis
seu ipsi sagiones neglexerint citaciones seu pignora facere intus forciam et clausuram predictam, et ab
aliquo tempore citra, in dicto loco de Medinyano costellum erectum fuerit in diminucionem nostre
iurisdiccionis et vicarie predicte, dignaremur super eo debite providere. Ideo, ipsa supplicacione benigne
admissa, vobis dicimus et expresse mandamus quatenus in dicto loco de Medinyano per sagiones nostros
tam in faciendis citacionibus quam pignoribus seu alias uti faciatis, prout hactenus extitit fieri consuetum,
et si inveneritis in dicto loco costellum non fuisse ab antiquo, ipsum exinde ammoveatis et diruatis, nec in
dicto loco de Medinyano in diminucione dicte vicarie aliqua fieri permitatis.
Datum Barchinone, II e kalendas marcii, anno Domini M° trecentesimo sextodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1317 febrer 28. Barcelona
41
El rei Jaume II, instruït sobre els perjudicis patits dins la vegueria de Girona, mana al jurista Ramon
Calvet que trobi la manera de posar-hi remei.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 11 (115 × 170 mm), en altre temps sege-llada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 263.
De·l’ús de la juridiccion dels locs de la vegueria de Gerona.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto suo vicario Gerunde et Bisulluni
vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Exhibita nobis pro parte proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde suplex peticio,
continebat quod in pluribus parrochiis vicarie Gerunde, in quibus vicarii Gerunde, precedessores vestri, et
alii officiales ipsius vicarie uti consueverunt, ommititur uti per officiales vicarie pretacte in iuris nostri
diminucionem ac preiudicium manifestum. Quare volentes nostris indempnitatibus precavere, vobis
expresse dicimus et mandamus quatenus utamini iurisdiccione nostra in omnibus parrochiis vicarie
predicte in quibus Riambaldus de Faro et alii vicarii qui ante et post ipsum dicte vicarie officium
exercerunt uti consueverunt. Si vero de usu vicariorum qui ante dictum Riam-baldum in dicta vicaria
fuerunt, in dubium verteretur seu per aliquos contradiceretur, volumus quod Raimundus Calveti,
iurisperitus Gerunde, vobis vocato pro parte nostra et aliis qui fuerint evocandi, cognoscat de usu predicto
breviter et sine strepitu iudicii et figura et quod iustum fuerit super eo decernat, maliciis et diffugiis
omnibus pretermissis. Nos enim super hiis dicto Raimundo comittimus per presentes plenarie vices
nostras.
Data Barchinone, pridie kalendas marcii, anno Domini M° CCC° sextodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1318 setembre 18. Girona
42
El rei Jaume II, assabentat que Ramon Xammar no deixava actuar a Medinyà els saigs de la vegueria de
Girona, mana al veguer de Girona i Besalú que els comptes de la vegueria siguin copiats per un
notari elegit pels jurats, a despesa de la ciutat, a fi de tenir una millor informació sobre l’ús de la
jurisdicció reial.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 264v.
Que dels comptes de la vegueria de Gerona sia donat trelat a informacion de·l’ús de
juridiccion.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto suo vicario Gerunde et Bisulluni,
presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit nobis humiliter supplicatum quod,
cum sepe contingat questiones oriri super eo quod aliqui possidentes castra vel alia loca in vicaria
Gerunde pretendunt se habere iurisdiccionem in ipsis castris et locis, quodque curia Gerunde non
consuevit uti in locis predictis, quamquam contrarium verum existat. Dignaremur ad pleniorem

certificacionem et informacionem habendam de predictis et, ut ius nostrum super hiis melius servetur,
illesum translatum computorum vicarie Gerunde facere tradi in manu alicuius notarii Gerunde, ut ex ipsis
computis facilius apparere possit, quod vicarius Gerunde non fuerit in castris et locis predictis ac in causis
que super iurisdiccionibus ducuntur seu ducentur inposterum, possint melius probaciones et
informaciones ha-beri. Nos itaque, ipsi supplicacioni ut racioni consone annuentes benig-ne, vobis
dicimus et mandamus expresse quatenus de computis dicte vicarie translatum ad sumptus tamen dicte
civitatis tradi faciatis alicui notario, quem ad hoc iurati dicte civitatis duxerint eligendum ut dicta civitas
de eis, ut premittitur, valeat se iuvare.
Datum Gerunde, pridie kalendas octobris, anno Domini millesimo trecentesimo octavodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1318 setembre 30. Girona
43
El rei Jaume II mana al batlle general de Catalunya Ferrer de Lillet que doni a conèixer l’antic privilegi
concedit pels seus predecessors als habitants de les parròquies de Sant Pere d’Osor, Santa Creu
d’Horta i de Sant Daniel de Maifré.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 15 (110 × 214 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 264.
Que informacion sia reebuda en Gerona sobre ús d’un privilegi d’Osor.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli nostro Fferrario de Lilleto, baiulo
Cathalonie generali, salutem et gratiam.
Intelleximus pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde quod vos super
certificacione quam per vos recipi mandavimus de usu cuiusdam privilegii per antecessores nostros
indulti hominibus, habitatoribus parrochie Sancti Petri de Osorio et parrochiarum Sancte Crucis de Orta et
Sancti Danielis de Manfredo, facitis citari vicarium Gerunde et Bisulluni ad vallem de Osorio ad
informandum vos super predictis. Verum cum nostre intencionis existat quod dicta informacio per vos
recipiatur in civitate Gerunde quia melius ibi de predictis poteritis informari, ideo vobis dicimus et
mandamus quatenus dictam informacionem recipiatis in civitate Gerunde et in ea procedatis iuxta vobis
traditam, ut predicitur, per nos formam.
Data Gerunde, pridie kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC° octavodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1318 setembre 30. Girona
44
El rei Jaume II mana al veguer de Girona que faci ús de la jurisdicció sobre les parròquies de Sant
Climent de Peralta i de Sant Cebrià dels Alls, que pertanyia al rei però no era exercida per
negligèn-cia dels oficials reials.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 16 (110 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 265.
De la juridiccion de la parrochia de Sent Clement de Peralta e del loc de Senta Susanna de
Peralta e de la parròchia de Sent Cebrian des s’Ays.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto nostro Riambaldo de Faro,
vicario Gerunde et Bisulluni, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et dileccionem.
Cum, ut intelleximus, parrochia Sancti Clementis de Petraalta et locus a Sancte Susanne de Petraalta
et parrochia Sancti Cipriani de Alleis sint de vicaria Gerunde et vicarius Gerunde consuevit uti
iurisdiccione in loco et parrochiis supradictis quodque ab aliquo tempore citra ob negligenciam et culpam
aliquorum officialium nos-trorum obmititur iurisdiccione uti in loco et parrochiis antedictis, ideo nolentes
ius nostrum negligere, vobis dicimus et expresse mandamus quatenus in dictis loco et parrochiis utamini
iurisdiccione, prout in eis ea precessores vestros in dicto officio inveneritis fore usos, taliter quod ob
culpam seu negligenciam vestram ius nostrum in predictis non valeat deperire vosque possitis de
diligencia comendari.
Data Gerunde, II e kalendas octobris, anno Domini millesimo trecentesimo octavodecimo.
Examinavit Dalmacius.
a. Espai de 20 mm entre locus i Sancte marcat amb una ratlla, B.
45

1318 octubre 4. Girona
El rei Jaume II mana al veguer de Girona que prohibeixi tot comerç de vitualles en període de penúria.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 265v.
De ordinacion a fer de no trer viandes en temps de carestia.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus suis universis et singulis
hominibus locorum omnium et singulorum constitutorum in vicaria Gerunde et Bisulluni et baiulis
eorumdem, salutem et gratiam.
Cum vicarius et baiulus ac probi homines civitatis Gerunde pro comuni utilitate, occasione caristie
invalescentis, ordinaverint seu ordinacionem de presenti facere intendant de non extrahendis victualibus
de locis ipsis, idcirco mandamus et dicimus vobis quatenus ordinacionem quamcumque prefati vicarius et
baiulus ad requisicionem proborum hominum Gerunde super hiis fecerint, inviolabiliter observetis usque
ad proximas instantes messes.
Datum Gerunde, IIII° nonas octobris, anno Domini millesimo CCC° octavodecimo.
Examinavit Dalmacius.
1319 gener 8. Girona
46
Els cònsols de l’Hospital Nou i els jurats de l’any 1319 escullen Bernat Nadal com a nou comanador de
l’Hospital Nou de Girona, defineixen la seva funció, reben com a donada la seva esposa, i
decideixen que l’hospital ha de prendre al seu càrrec Guillema, vídua de l’antic comanador, Pere
Escrivà.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 192-194v.
Forma de metre comanador en l’espital nou.
In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Nos Raimundus de Guarnallo, iurisperitus, Berengarius de
Sancto Celodonio et Bernardus Michelis, cives Gerunde, consules Hospitalis Novi Gerunde, et nos
Bernardus de Scala, Bernardus de Balneolis, Berengarius de Sancto Celodonio predictus et Bernardus
Riboti, Raimundus Provincialis et Iacobus de Truyars, iurati civitatis Gerunde istius presentis anni, nos
itaque omnes predicti, tam consules quam iurati, nomine nostro et universitatis civitatis predicte, ad quam
dictum hospitale et guberna-cio et administracio eius et bonorum eiusdem spectat, gratis et ex certa
sciencia et inspecta necessitate et utilitate hospitalis predicti et pauperum eiusdem, ad honorem Dei,
ponimus, ordinamus et cons-tituimus te Bernardum Natalis, habitatorem Gerunde, comendatorem,
gubernatorem seu administratorem dicti hospitalis novi et pauperum eiusdem et omnium bonorum et
rerum hospitalis predicti. Mandantes et iniungentes tibi ac in Domino te ortamur ut dictum hospitale quod
ad honorem Dei et sustentacionem pauperum et infantium repositorum et ad pios usus constructum et
edificatum est et res et bona eiusdem hospitalis et pauperes eiusdem et infantes ibi repositos et
reponendos regas, procures, gubernes et administres bene, diligenter, sollicite et utiliter et procures
utilitatem et comodum ipsius hospitalis et negocia eiusdem et pie tractes pauperes eiusdem et in-/192v/firmos
et infantes ibi repositos et reponendos et eis provideas de bonis ipsius hospitalis ac tibi ipsi ac
donatis ipsius hospitalis per consules eiusdem ibi receptis et recipiendis ac provideas inde aliis
necessitatibus dicti hospitalis et inventarium facias de bonis et rebus ipsius hospitalis et reddas computum
bene et fideliter consulibus dicti hospitalis de omnibus que gesseris, receperis, expenderis et
administraveris quandocumque et quocienscumque inde fueris requisitus ac serves constituciones et
ordinaciones per consules dicti hospitalis de assensu iuratorum dicte civitatis ibi factas et faciendas et
omnia alia et singula diligenter, fideliter et utiliter facias et compleas que per comendatorem et
administratorem in ipso hospitali per consules et iuratos positum fieri consueverunt et debent. Et nos
volumus per nos et successores nostros ac promittimus tibi quod de bonis dicti hospitalis provideatur tibi,
ut comendatori dicti hospitalis, et etiam Bonanate, uxori tue, quam recipimus in donatam dicti hospitalis,
tanquam uxori comendatoris, de tota vita vestra et cuiuslibet vestrum tam in sanitate quam infirmitate, in
victu et vestitu et aliis tibi et ei necessariis, obligando ad hec tibi omnia bona dicti hospitalis ubique
habita et habenda. Volentes et mandantes cum hoc publico instrumento vicem epistole gerenti pauperibus,
infirmis et donatis dicti hospitalis et baiulis et hominibus et feminis et subditis dicti hospitalis et omnibus
aliis qui pro dicto hospitali aliquid tenent vel aliquid sibi prestant presentibus et futuris et universis et
singulis quos presens tangit negocium vel tangere poterit in futurum quod te pro comendatore et /193/
admi-nistratore dicti hospitalis habeant et teneant et tibi, tanquam comendatori, pareant et obediant et
respondeant et satisfaciant de omnibus iuribus dicti hospitalis et de omnibus in quibus dicto hospitali

tenentur et quod tibi homagium faciant baiuli, homines et femine dicti hospitalis. Ad hec ego Bernardus
Natalis predictus, ad honorem Dei et ad salutem anime mee, sponte recipiens dictam comendariam et
administracionem dicti hospitalis et pauperum et bonorum eiusdem sub forma premissa ac predicta omnia
et singula firmans et laudans, promitto vobis dictis consulibus et iuratis quod dictum hospitale et bona et
res eiusdem et pauperes et infirmos eiusdem et infantes ibi repositos et reponendos regam, procurabo,
gubernabo et administrabo bene, diligenter, fideliter et sollicite ac utiliter diebus omnibus vite mee et
procurabo utilitatem et comodum ipsius hospitalis et negocia eiusdem et pie tractabo pauperes et infirmos
eiusdem et infantes ibi repositos et reponendos et eis ac donatis per consules dicti hospitalis ibi receptis et
recipiendis ac aliis necessitatibus dicti hospitalis providebo de bonis eiusdem hospitalis et inventarium
faciam de bonis eiusdem et reddam compotum bene et legaliter consulibus dicti hospitalis, qui pro
tempore fuerint, quandocumque et quocienscumque inde fuero requisitus de omnibus per me gestis,
receptis, expensis et administratis ac servabo constituciones et ordinaciones per consules dicti hospitalis
de assensu iuratorum dicte civitatis factas et faciendas /193v/ et omnia alia singula diligenter et utiliter
faciam et attendam et complebo que per comendatorem seu administratorem dicti hospitalis fieri
consueverunt et debent, et quod de bonis dicti hospitalis mei provideatur de tota vita mea de bonis ipsius
hospitalis tam in sanitate quam infirmitate, in victu et vestitu et aliis mei necessariis et si forte pro
deffectu premissorum dampnum aliquod vel interesse sustinueritis vos, dicti consules vel iurati predicti,
vel missiones aliquas inde feceritis quocumque modo totum vobis vel dicto hospitali restituere promitto et
inde credamini vestro simplici verbo sine testibus et iuramento. Et propter hec obligo vobis et
successoribus vestris et dicto hospitali omnia bona ubique habita et habenda, iurans sponte per Deum et
eius sancta IIII or Euvangelia, corporaliter tacta, predicta omnia attendere et complere et rata et firma
habere et non contravenire iure aliquo sive causa. Offerens me sponte Deo et dicto hospitali et in posse
vestri dictorum consulum cum omnibus bonis que decetero, Deo dante, adquirere et habere potero et que
ad me devenient racione successionis vel legati vel alia racione. Et ego Bonanata, uxor dicti Bernardi
Natalis, comendatoris, ad honorem Dei, sponte offero me ipsam in donatam dicti hospitalis in posse vestri
dictorum consulum cum omnibus bonis que, Deo dante, decetero habere et adquirere potero et que mihi
advenient racione successionis vel legati vel alia racione. Promittens vobis quod ero fidelis et legalis dicto
hospitali et comendatori ac consulibus eiusdem /194/ et ibi stabo ad honorem Dei et ad servicium
pauperum et infirmorum eiusdem et procurabo pro posse meo utilitatem et comodum dicti hospitalis et
negocia eiusdem et pie tractabo et procurabo et pensabo pauperes et infirmos et infantes ibi repositos et
parebo mandatis comendatoris et consulum et servabo constituciones et ordinaciones predictas et quod
michi provideatur in dicto hospitali de bonis eiusdem diebus omnibus vite mee in victu et vestitu et aliis
mei necessariis, tam in sanitate quam infirmitate et si forte pro deffectu premissorum dampnum aliquod
vel interesse sustinueritis vos vel dictum hospitale vel missiones aliquas inde feceritis quocumque modo
totum vobis vel dicto hospitali restituere promitto et inde credamini vestro simplici verbo sine testibus et
iuramento. Et propter hec obligo vobis et dicto hospitali omnia bona mea ubique habita et habenda. Iurans
sponte per Deum et eius sancta IIII or Euvangelia, corporaliter tacta, predicta rata et firma habere et
attendere et complere et non contravenire aliqua racione. Et nos consules predicti, recipientes te dictam
Bonanatam in donatam dicti hospitalis sub dicta forma, volumus et mandamus et tibi promittimus quod in
dicto hospitali de bonis eiusdem provideatur tibi et honor impendatur, tanquam uxori comendatoris,
diebus omnibus vite tue, tam in sanitate quam infirmitate, in victu et vestitu et aliis tibi necessariis.
Obligando ad hec tibi omnia bona dicti hospitalis. Nolumus tamen quod propter hoc fiat preiudicium vel
aliqua diminucio /194v/ Guillelme, uxori Petri Scribe condam comendatoris dicti hospitalis, immo
volumus quod ei de vita sua exhibeatur honor et provideatur de bonis dicti hospitalis tanquam uxori
comendatoris.
Actum est hoc, VIº idus ianuarii, anno Domini M° CCC° octavodecimo.
Sig+num Raimundi de Guarnallo. Sig+num Berengarii de Sancto Celodonio. Sig+num Bernardi
Michelis, consulum. Sig+num Bernardi de Scala. Sig+num Bernardi de Balneolis. Sig+num Berengarii de
Sancto Celodonio, predicti. Sig+num Bernardi Riboti. Sig+num Raimundi Provincialis. Sig+num Iacobi
de Truyars, iuratorum. Sig+num Bernardi Natalis, comendatoris. Sig+num Bonanate eius uxoris,
predictorum, qui hec firmamus et laudamus.
Testes huius rei sunt: Berengarius Renalli, iurisperitus, Petrus de Trilia, Guillelmus Vincencii,
Guillelmus de Riaria et Raimundus Viaderii, cives Gerunde.
Eg+o Guillelmus de Querio, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, hec scribi feci et clausi.
1320 gener 28. Tarragona
47

El rei Jaume II mana al batlle de Girona que anul·li el canvi dels pesos que s’havia fet recentment i que
es torni als pesos que s’utilitzaven d’antic.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 280-v.
Que·ls peses de la ciutat sien axí com antigament és acustumat e que no y sia feta noveletat a .
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane ecclesie vexillarius, ammiratus, ffideli nostro Bernardo Olçeto, baiulo Gerunde, salutem et
gratiam.
Cum nos, recognita et intellecta ordinacione noviter facta super pensis civitatis Gerunde, vobis et
iudici ordinario civitatis eiusdem comiserimus quod, visa et examinata dicta ordinacione et pensis ibidem
antiquitus assuetis, et habito super hoc consilio iuratorum et consiliariorum dicte civitatis, quod utilius
fore inveniretis civibus civitatis eiusdem in dictis pensis ordinandis, illud auctoritate nostra ordinaretis et
faceretis ab eisdem inviolabiliter observari, et nunc intelleximus quod, ex mutacione dictorum pensorum
noviter facta inter dictos cives, sunt discensiones et scandala susitata cum plerumque discordiam pariant
novitates. Volentes /280v/ super hoc competens remedium adhibere, vobis dicimus et mandamus
quatenus, revocata et anullata ordinacione seu mutacione dictorum pensorum noviter facta, pensa omnia
que in dicta civitate fore invenerint antiquitus usitata, teneri et observari ab omnibus inviolabiliter de
cetero faciatis cum in talibus usus et observencia cuiuslibet civitatis custodiri debeant et servari. Et si
quos dicta pensa falsasse inveneritis vel mutasse vel in penam aliquam incidisse eam exigatis et inde eos,
ut iustum fuerit, puniatis, dicta pensa ad antiquum et rectum statum et pristinum reducendo. Que omnia
fieri volumus et compleri, non obstantibus mandatis seu comissionibus quibuscumque per nos inde factis,
cum de certa sciencia predicta velimus fieri et de cetero observari.
Datum Terrachone, quinto kalendas ffebruarii, anno Domini millesimo trecentesimo nonodecimo.
a. De mà diferent que la còpia d’altres cartes de Jaume II, B.
1321 març 4. Girona
48
El rei Jaume II mana al batlle Ultra Xixona que vetlli perquè s’apliqui la franquesa d’almoixerifat als
ciutadans de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 266.
De dret d’almoxerifat.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli nostro baiulo in parte regni
Valencie ultra Sexonam, salutem et gratiam.
Cum ex querula insinuacione nobis facta pro parte iuratorum et universitatis civitatis Gerunde
percepimus quod vos, contra franquitatem per nos eisdem concessam, compellitis ipsos ad solvendum ius
almoxarifati et quadam alia iura a quibus iuxta privilegium nostrum exempti esse deberent, eapropter
vobis dicimus et mandamus expresse quatenus significetis nobis in scriptis cuiusmodi iura sunt dictus
almoxarifatus, et alia que a dictis civibus Gerunde exigitis et qua causa exiguntur et que sunt raciones que
vos movent ad non servandum eisdem civibus privilegium antedictum, ut informati a vobis super
premissis, ut iustum fuerit, providere possimus.
Datum Valencie, quarto nonas marcii, anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo.
Suscripsit Guillelmus.
1321 abril 23. Girona
49
Els jurats de Girona atorguen a Alfons Sifre, jurista de Girona, la llicència de construir prop de l’Areny,
al costat de la seva casa, uns arcs de pedra per tal d’engrandir-la i embellir-la, sempre que no
impedei-xi el pas de les persones ni la defensa de la ciutat, en temps de guerra.
A. Original pergamí, nº 145 (472 × 400 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 195-196v.
Les covinençes fetes entre·ls jurats e n’Amfós Siffre sobre·ls archs e la obra que·l dit Amfós
ha feta en la plassa e pati del areyn, en la frontera del seu holberch.
Noverint universi quod nos Bernardus de Scala, Gauffridus Geraldi, Berengarius de Sancto
Celodonio et Iacobus Truyas, iurati civitatis Gerunde, profitemur cum hoc publico instrumento et

ecognoscimus vobis Alfonso Ciffredi, iurisperito Gerunde, quod quamvis nos, nomine dicte civitatis ad
requisicionem quorumdam ipsius civitatis oposuissemus et contradiccionem vobis fecerimus super
quodam edifficio quod vos construere intenditis cum archubus lapideis iuxta fronteriam hospicii vestri in
platea et patio que et quod est ante dictum hospicium prope arinium dicte civitatis secundum licenciam
vobis ex parte illustrissimi domini regis Aragonum per venerabilem Bernardum de Oltzeto, baiulum olim
Gerunde, datam de assensu et consilio etiam iudicis ordinarii eiusdem civitatis, cum publico instrumento
inde confecto per Petrum Massaneti, notarium Gerunde, scilicet quarto nonas marcii, anno Domini M°
CCC° vicesimo. Tamen est certum quod ad vestri requisicionem et ad recognoscendum et examinandum
an dictum edifficium sive opus quod ibi supra archus lapideos construere intenditis, esset preiudiciale vel
non dicte civitati et usui publico, extitit postmodum convocatum consilium ipsius civitatis voce preconia,
ut moris est, fieri ibidem in capitulo fratrum minorum Gerunde, ibique extitit recognitum et plene
examinatum inter nos tam cum iurisperitis quam cum probis hominibus ipsius civitatis quod dictum
edifficium sive opus /195v/ fieri poterat sine dampno et preiudicio dicte civitatis et usus publici secundum
modum infrascriptum, ita videlicet quod archus ibidem construendi per vos fierent ita alti ut volentibus
subtus dictos archus ibi construendos transire equitando vel peditando sive cum bestia honerata, non
prestaretur impedimentum, immo remaneret ibi carraria publica ad usum itinerancium et civium ipsius
civitatis inde transire volencium. Et quod etiam tempore periculi propter guerram claudere teneremini
ipsos archus undique ad requisicionem iuratorum ita quod dictum edifficium esset ad tuycionem et
defensionem civitatis iamdicte, et quod, cedata dicta guerra, ipsam clausuram teneremini apperire et
reducere ad statum suum ad requisicionem iuratorum ipsius civitatis taliter quod liberum transitum
possent inde facere et habere itinerantes seu alii volentes inde transire cum bestia vel sine bestia. Itaque
concorditer habito consilio, attendentes quod dictum opus quod ibi construi contingat secundum modum
premissum redundabit ad pulcritudinem et decorem ac fortitudinem ipsius civitatis sine damp-no publici
usus, vobis recognoscimus et cum hoc publico instrumento profitemur quod cessavimus ac desistimus ex
causis iustis et contradiccione iamdicta et quod sine contradictione et impedimento ipsius civitatis possitis
ibis operari et construere dictum opus et consentimus etiam quod vos et vestri possitis tenere ibi iuxta
parietem dicti vestri hospicii tabulam seu tabulas que habeant in latitudinem tantummodo quatuor palmos
et /196/ non ultra. Et ego dictus Alfonsus Ciffredi per me et meos promitto per firmam et validam
stipulacionem vobis dictis venerabilibus iuratis quod ego et mei tenebimus et habebimus inperpetuum
subtus archus in dicto patio construendos carrariam publicam qua possint transire volentes inde transiri
cum bestia cum honore vel equitando et pedites libere, ac etiam vobis promitto quod in tantum elevabo
dictos archus et sostres sive voltes que ibi construere intendo, quod transitus non possint impediri
itinerantibus a vel aliquibus civitatis iamdicte inde transire volentibus, et quod nullam clausuram vel
impedimentum, aliam vel aliud, ego vel mei aliquo tempore in aliqua parte ipsorum archuum sive patii
faciamus, propter quod sive quam transitus inde impediatur, tempore vero periculi propter guerram tenear
claudere predictos archus ad requisicionem iuratorum ob tuhicionem et deffensionem civitatis iamdicte
secundum modum premissum, cedata vero guerra, tenear clausuram inde removere meis propriis expensis
ad requisicionem iuratorum taliter quod inde possit transitus fieri libere sicut prius et hoc promitto facere
per me et meos cum per iuratos dicte civitatis fuero requisitus. Quod nisi fecero et propter hoc vos vel
successores vestri iurati civitatis Gerunde dampnum aliquod vel interesse sustinueritis vel sustinuerint vel
missiones aliquas inde feceritis quoquomodo, totum vobis vel vestris successoribus restituere promitto et
inde credamini et credantur vestro et ipsorum simplici verbo sine testibus et iur-/196v/-amento et ubi in
aliquo defficerem in premissis, promitto vobis et notario infrascripto stipulanti et recipienti nomine
omnium quorum interest aut intererit. Et etiam iuro per Deum et eius sancta IIII or Evangelia, corporaliter
tacta, inde stare ad vestri vel successorum vestrorum iuratorum Gerunde cognicionem, obligando ad hec
vobis et successoribus vestris in dicto officio iuradeschi et dicte civitatis in posse notarii infrascripti
nomine eorumdem et quo supra stipulantis et recipientis omnia bona mea ubique. Et ego Bernardus
Riboti, iuratus civitatis Gerunde, certioratus plenarie de omnibus et singulis supradictis per dictos iuratos,
consortes meos, cum tempore dicte convocacionis consilii essem infirmitate detentus et ipsi consilio non
interfuissem, predictis omnibus et singulis consencio et ea laudo et confirmo tanquam vera et racioni
consona.
Actum est hoc, IX° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° vicesimo primo.
Sig+num Bernardus de Scala. Sig+num Gaufridi Geraldi. Sig+num Berengarii de Sancto
Celidonio. Sig+num Iacobi Truyars, iuratorum predictorum, qui hec omnia supradicta firmamus,
concedimus et laudamus.
Testes huius rei sunt: discretus Berengarius de Monello, iurisperitus, Guillelmus Luquesii,
Guillelmus de Castello et Bonanatus de Burdillis, Gerunde.
Eg+o Petrus Massaneti, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, notario Gerunde publico, hec scribi feci et clausi.
a. itenerantibus, B.

1321 juliol 15. Girona
50
El rei Jaume II mana al noble Guerau de Cervià que li trameti un rescrit pontifical obtingut per aquest
contra Berenguer de Santceloni, dins els vuit dies següents a la recepció del present manament.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 266-v.
Manament al noble Guerau de Cervian que trameta lo rescrit papal al senyor rey, impetrat
per el, contra en Berenguer Senceloni.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, nobili et dilecto Geraldo de Cerviano,
salutem et dilectionem.
Sua nobis Berengarius de Sancto Celodonio, civis Gerunde, querula insinuacione monstravit quod
vos in eiusdem non modicum preiudicium et iacturam ac in nostre iurisdiccionis contemptum /266v/ ac
etiam lesionem, pretendendo dictum Berengarium et Andream Sunerii, concivem suum, quosdam
mansos, terras et possessiones, redditus et proventus ac res alias ad vos, ut dicitur, spectantes modo
indebito ac usuris intervenientibus possidere auctoritate cuiusdam rescripti apostolici per vos propterea
impetrati ad abbatem monasterii Sancte Marie de Villabertrando ad hoc summo pontifice delegato,
trahitis ipsum Berengarium in causa coram delegato predicto extra civitatem Gerunde predictam, et
eundem dicta de causa nitimini multipliciter indebite fatigare licet ipse, ut asseritur, paratus sit coram
nobis aut nostris officialibus stare iuri querimoniis vestris quibuscumque et super eis facere quod iusticia
suadebit. Verum cum inclitus infans Alphonsus, karissimus primogenitus et generalis procurator noster,
vobis per binas suas litteras fecerit mandamenta quod dictum rescriptum perlectis mandatis eius laniaretis
et ipso non uteremini, nec dictam causam coram prefato iudice prosequeremini quoniam ipse offerebat se
paratum incontinenti vobis super predictis iusticie complementum exhibere seu facere exhiberi, vos
tanquam inobediens mandata ipsa exsequi nullatenus curavistis, licet dictus Berengarius vobis super eo
protestatus fuerit, prout de protestacione ipsa in nostra cancelleria extitit facta fides quod redundat in
nostre iurisdiccionis preiudicium ac donacionis nostre contemptum. Quocirca, cum non deceat vos aut
alios nostros subditos rescripta similia impetrare et attemptata per vos super predictis nobis plurimum
displiceant, vobis firmiter et expresse dicimus et precipiendo mandamus quatenus octava die a recepcione
presencium continue numeranda miseritis ad nos rescriptum predictum nec racione predicta coram dicto
delegato dictum Berengarium trahatis in iudicium seu eundem aliquatenus molestetis, alias scire vos
volumus et pro certo quod nos taliter pro-videri curabimus super eo quod vos seu quivis alius super
attemptandis similibus non gaudebit.
Datum Gerunde, idus iulii, anno Domini M° CCC° XX° primo.
1321 agost 16. Girona
51
El rei Jaume II mana als veguer, batlle i jutge de Girona que els jurats de la ciutat siguin citats en tots
els processos relacionats amb la vegueria de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 267.
Que·ls jurats de la ciutat de Gerona sien apelats en totes qüestions e plets tocans la
juridiccion de la vegeria de Gerona.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus suis vicario et baiulo ac iudici
ordinario Gerunde ceterisque officialibus nostris atque iudicibus seu cognitoribus per nos ad infrascripta
deputatis seu deputandis, ad quos presentes pervenerint, salutem et gratiam.
Noveritis nos providisse pro conservacione iuris nostri et iurisdiccionis nostre vicariarum Gerunde
et Bisulluni quod in quibus-cumque causis seu questionibus iurisdiccionem nostram dictarum vicariarum
tangentibus quas inter nos et alios quoscumque verti vel suboriri ac per nos comitti quibusvis contingat,
iurati civitatis Gerunde in causis ipsis et earum processu debeant evocari. Quapropter vobis et singulis
vestrum dicimus et mandamus quatenus hanc provisionem nostram teneatis et observetis ac faciatis
firmiter observari, admittendo seu vocari et admitti faciendo dictos juratos in causis et processibus
antedictis.
Datum Gerunde, septimodecimo kalendas septembris, anno Domini millesimo CCC° XX° primo.
Subscripsit Guillelmus.

1321 agost 16. Girona
52
El rei Jaume II mana al batlle de Girona que no es guardin porcs dins la ciutat de Girona si no és en lloc
clos i amagats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 267v.
Que porcs no sien tenguts en la ciutat, sinó encloses e amagats.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli nostro baiulo civitatis Gerunde vel
eius locumtenenti, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Cum iurati et probi homines civitatis Gerunde ordinaverint quod nullus infra ipsam civitatem
Gerunde porcos teneat, nisi absconsos sive a inclusos, et nos huiusmodi ordinacionem tanquam rei publice
utilem ac laudabilem inconcusse servari velimus, eapropter vobis dicimus et mandamus quatenus, visis
presentibus, per dictam civi-tatem preconizari publice faciatis ne quis in dicta civitate porcos nisi inclusos
et absconsos tenere presumat, et quod hii quorum porci in viis reperti fuerint, penam aliquam incurrant
vestro et dictorum iuratorum arbitrio imponendam quam a transgressoribus exigatis et fisco nostro
aplicare curetis.
Datum Gerunde, XVII° kalendas septembris, anno Domini millesimo CCC° vicesimo primo.
Subscripsit Guillelmus.
a. sine, B.
1321 agost 17. Girona
53
El rei Jaume II encarrega a Berenguer Renau, ciutadà de Girona, que acabi la investigació sobre
l’ocupació de les jurisdiccions de Sant Cebrià dels Alls, de Sant Climent i de Santa Susanna de
Peralta per part del noble Bernat de Cruïlles.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 18 (105 × 190 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 268.
Comission feta a·n Berenguer Renau que acabàs la inquisicion que havia comensada sobre la
occupacion que·l noble en Bernat de Cruyles havia feta de la juridiccion de Sent Cibrian des s’Ays,
e de Sent Clement de Peralta e de Senta Susana de Peralta.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo Berengario Renaldi,
iurisperito Gerunde, salutem et gratiam.
Referentibus nobis probis hominibus civitatis Gerunde, percepimus quod vos, quando deservistis
officium iudicature Gerunde, cessastis a procedendo in inquisicione quam inceperatis facere super
occupacione iurisdiccionis per nobilem Bernardum de Crudiliis, ut dicitur, attemptata in parrochiis de
Sancto Cipriano de Says, de Sancto Clemente de Peralta et de Sancta Susanna de Peralta, in nostre
iurisdiccionis preiudicium et iacturam. Quare nolentes sicut nec convenit negligere iura nostra, vobis
dicimus et mandamus quatenus inquisicionem predictam, adhibita sollicitudine debita, perficiatis et,
vocatis qui evocandi fuerint, fine debito terminetis, prout de iure et racione fuerit faciendum. Nos enim
super eo vobis comittimus vices nostras.
Data Gerunde, XVI° kalendas septembris, anno Domini M° CCC° XX° primo.
Subscripsit Guillelmus.
1321 agost 17. Girona
54
El rei Jaume II ordena que els escrivans de la cort reial de Girona no siguin eclesiàstics ni rebin altre
salari que les taxes de les escrip-tures, i que estiguin capacitats per a l’exercici del càrrec.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 19 (120 × 205 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 268v-269.
Que en l’escrivania de la cort de Gerona sien tenguts covinens e sufficiens escrivans, e que no
porten corona, ne reeban salari oltra la taxacion.

Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli nostro Bernardo Turelli, notario
Barchi-none, salutem et gratiam.
Ad audienciam nostram pervenit quod scribania curie, vicarie et baiulie Gerunde quam vos ex
concessione nostra tenetis, non be-ne regitur nec etiam competenter in eo videlicet quod non est ibi
scriptorum vel substitutorum vestrorum sufficiens numerus et illorum etiam quos in ea tenetis, aliqui
tonsuram defferunt clericalem per quos siquidem scriptores contra taxacionis formam super ea factam
immoderata exiguntur et recipiuntur salaria pro scripturis. Quocirca vobis dicimus et mandamus quatenus
predictam scribaniam sic teneatis ydoneis et sufficientibus scriptoribus et in competenti numero
preparatam, qui scripturas et alia necessaria regimini dicte scribanie diligenter atque fideliter conficiant et
agere non omittant, quod propter deffectum vel insufficienciam eorum in iuribus nostris vel alias
diminucio vel dispendia minime subsequantur, nec ad ipsam scribaniam vel eius regimine personas
aliquas incongruas quarum excessus, si delinquerent, nobis essent incorrigibiles, utpote clericalem
defferentes tonsuram, constituatis seu aliquatenus admittatis, precavendo nichi-lominus et attente
custodiendo ne in ipsa scribania ultra dictam taxacionem pro /269/ scripturarum salario recipiatur aliquid
seu etiam exigatur.
Datum Gerunde, XVI° kalendas septembris, anno Domini M° CCC° XX° primo.
Subscripsit Guillelmus.
1321 desembre 7. Girona
55
L’infant Alfons confirma el privilegi atorgat pel seu pare, el rei Jaume II, a la ciutat de Girona el 25 de
maig de 1315.
A. Original en pergamí nº 150 (506 × 613 mm), conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 385, f. 197v-199.
C. Còpia de A de principis del s. XIV conservat en el Llibre Verd , f. 26-29.
Confirmacion del senyor Infant N’Amfós del privilegi de la dita franchea.
Noverint universi quod coram nobis Infante Alfonso, illustrissimi domini regis Aragonum,
primogenito eiusque generale procuratore ac comite Urgelli, fuit pro parte iuratorum et proborum
hominum civitatis Gerunde hostensum quoddam privilegium bulla plumbea prefati domini regis, genitoris
nostri, sigillatum in quo etiam est appositum sigillum appendicium venerabilis domini Iacobi, karissimi
fratris nostri, tunc primogeniti, et officio quod exercemus presidentis, cuius privilegii tenor sequitur in
hunc modum:
«In Dei nomine. Sit omnibus manifestum quod nos, Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Sardinie et Corsice comesque Bar-chinone, attendentes et in veritate recognoscentes vobis Berengario
Renaldi, iurisperito, et Bernardo de Balneolis, civibus Gerunde, procuratoribus et sindicis universitatis
civitatis Gerunde, presentibus, ac vobis Martino de Cigiario, Berengario Renaldi predicto, Iacobo de
Belloch, Petro Marchoni, Ffrancisco de Santo Felice et Petro Bertrandi, iuratis civitatis predicte hoc anno,
recipientibus nomine dicte civitatis Gerunde et universitatis ipsius et singulorum eiusdem et omnibus
civibus et habitatoribus eiusdem civitatis et suburbiorum ipsius et singulis eiusdem absentibus, quod
tempore regiminis excellentissimi domini regis Petri, felicis recordacionis patris nostri, et tempore
regiminis illustrissimi domini regis Alfonsi, bone memorie fratris nostri, necnon et tempore nostri
regiminis, vos et antecessores vestri /26v/ in guerris et aliis factis dictorum patris et fratris nostrorum et
nostris maximas expensas et missiones fecistis et plures labores et dampna sustinuistis, ita quod plures de
patribus, filiis, fratribus, consanguineis et amicis vestris mortem et alia pericula incurrerunt. Attendentes
etiam a specialiter et signanter quod occasione guerre que fuit inter regem Ffrancie, ex una parte, et dictum
patrem nostrum, ex altera, fuit dicta civitas Gerunde obsessa et in magna parte dissipata, combusta et
diruta, et quod cives et habitatores eiusdem depauperati fuerunt et bonorum ac rerum suarum amissionem
et alia dampna quamplurina et multi ex ipsis mortem subierunt. Attendentes etiam quod vos et
antecessores vestri erga dominacionem nostram ac antecessorum nostrorum in obsidione predicta fideliter
vos habuistis, ut fideles et naturales nostri, et quod nobis et ipsis antecessoribus nostris plura alia grata et
laudabilia servicia et auxilia fecistis et exhibuistis. Considerantes vos dictos fideles nostros cives et
habitatores Gerunde esse dignos immunitatibus, gratiis et privilegiis infrascriptis, nosque teneri vobis ad
concedendas immunitates, gratias et privilegia infrascripta, ideo, gratis et ex certa sciencia, proprio motu
et mera liberalitate et in remuneracione omnium predictorum et ex causis superius expressis et etiam
pluribus aliis in presenti instrumento non comprehensis, per nos et omnes heredes et successores nostros,
singulares scilicet et universales, emfranquimus et liberos et immunes facimus et esse volumus
imperpetuum vos dictos procuratores et sindicos ac iuratos recipientes nomine vestro et dicte civitatis
Gerunde et universitatis ipsius et probos homines ac totam universitatem /27/ ipsius civitatis Gerunde et

omnes et singulos cives et habitatores in eadem civitate et suburbiis eiusdem, presentes scilicet et futuros,
et omnia etiam bona vestra et dicte civitatis seu universitatis eiusdem et civium et habitatorum ipsius et
singulorum eiusdem, tam habita quam habenda, ab omnibus et singulis questiis, toltis, forciis et etiam ab
omnibus et singulis pecuniariis serviciis, mutuis, prestitis et adempriviis forciatis et etiam ab omni lezda,
pedagio, mensuratico, usatico et penso, portatico et ab omni exaccione regali et vicinali quas et que in
casibus tam a iure concessis quam non concessis nos et heredes et successores nostri a vobis et
universitate predicta et civibus et habitatoribus in ipsa civitate et eius suburbiis et singulis eiusdem,
presentibus et futuris, exigere, demandare seu habere possemus et ab omni etiam subsidio quod pro
premissis vel aliquo premissorum aut eorum occasione, nos et ipsi heredes et successores nostri habere
deberemus vel vellemus, ita quod vos et universitas civitatis predicte et cives et habitatores eiusdem et
suburbiorum ipsius, presentes et futuri, nunquam teneamini nobis vel heredibus aut successoribus nostris
dare, facere vel prestare predicta vel aliqua de predictis, immo a predictis omnibus et singulis vos et cives
et universitatem civitatis predicte et habitatores in ipsa civitate et eius suburbiis et singulos eiusdem,
presentes scilicet et futuros, franchos, liberos et immunes facimus et esse volumus et concedimus in
eternum, sic quod nos vel heredes aut successores nostri aut quivis alius nomine nostro non possimus
predicta vel aliqua de predictis infringere, revocare vel in aliquo contravenire. Sitis etiam franchi, liberi et
immunes perpetuo de omni lezda, /27v/ pedagio, mensuratico, usatico, portatico et penso de omnibus
rebus et bonis vestris per totam terram et dominacionem nostram, videlicet per regna Aragonum et
Valencie, ac Cathaloniam totam, et successorum nostrorum, tam per terram quam per mare, quam etiam
per aquam dulcem. Nos enim predictam franquitatem, libertatem et immunitatem, ex certa sciencia,
facimus et concedimus per nos et per omnes heredes et successores nostros, singulares et universales,
vobis dictis sindicis et iuratis et civibus ac universitati predicte civitatis Gerunde et omnibus habitatoribus
in eadem civitate et eius suburbiis et singulis eiusdem, presentibus et futuris, imperpetuum, pure, libere et
absolute et sine omni condicione et re-tencione et sicut melius dici et intelligi potest ad salvamentum et
bonum intellectum vestrum et dicte civitatis et civium ac universitatis ipsius civitatis et habitatorum
eiusdem et eius suburbiorum et singu-lorum ipsius, presencium et futurorum. Promittentes insuper vobis
dictis procuratoribus et sindicis presentibus et subscripto notario, tanquam publice persone a nobis
supradicta et infrascripta et omnia et singula legitime stipulanti et recipienti pro dictis iuratis et pro
omnibus civibus et universitate civitatis predicte et habitatoribus eiusdem ac eius suburbiorum et singulis
ipsius, presentibus et futuris, et pro omnibus aliis et singulis quorum interest vel potest aut poterit
interesse, quod contra predicta vel aliqua de predictis nos vel heredes ac successores nostri nunquam
veniemus, per nos vel interpositam personam aliquo iure, causa vel racione, immo ea omnia tenebimus et
observabimus inviolabiliter et ab aliis teneri et observari faciemus. Renunciantes insuper, certificati /28/
de iure nostro, gratis et ex certa sciencia, omni iuri, consuetudini, usui et aliis quibuscumque per que
contra premissa vel aliquod premissorum contravenire possemus. Mandantes vicario et baiulo Gerunde et
locatenentibus eorumdem, quicumque pro tempore fuerint, et omnibus lezdariis, pedagiariis
quorumcumque locorum nostrorum, videlicet regnorum Aragonum, Valencie et comitatus Barchinone,
necnon et omnibus aliis et singulis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod predictam
franquitatem, libertatem et immunitatem et omnia alia et singula supradicta teneant et observent et contra
predicta vel aliqua de predictis nunquam veniant vel aliquem seu aliquos contravenire permittant aliqua
racione, immo, si aliquod mandatum seu mandata contraria predictis fierent per nos vel heredes seu
successores nostros, verbis aut litteris seu cartis vel alio modo, nolumus ipsum mandatum seu mandata
teneri vel in aliquo observari, immo ipsa mandata sint ipso iure cassa, vana et irrita et absque ullo valore
et pro non factis penitus habeantur. In cuius rei testimonium et robur perpetue firmitatis huic nostro
privilegio bullam nostram plumbeam iussimus apponendam.
Datum Barchinone, octavo kalendas iunii, anno Domini M° CCC° quintodecimo.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque
Barchinone.
Testes sunt: infans Alfonsus, comes Urgelli et vicecomes Agerensis, Poncius, episcopus
Barchinone, Malgaulinus, comes Impuriarum, Dalmacius, vicecomes de Ruppebertino, Berengarius de
Argi-/28v/-lageriis, archidiaconus in ecclesia Urgellensi, Petrus de Queralto, Guillelmus de Angularia,
Dalmacius de Pontonibus, vicecancellarius dicti domini regis.
Sig+num mei Bernardi de Serradello, scriptoris predicti domini regis et auctoritate eiusdem notarii
publici per totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfui et de mandato ipsius domini regis
hec scribi feci et clausi loco, die et anno prefixis.
Signum (signe) infantis Iacobi, prefati illustrissimi domini regis Aragonum primogeniti ac in regnis
et terris eiusdem procuratoris generalis, qui predicta omnia et singula laudavit, approbavit, concessit ac
etiam confirmavit appositum per manum mei Petri de Letone, no-tarii eiusdem domini infantis, ac etiam
sigillum suum appendicium ad maioris roboris firmitatem de mandato eiusdem duxi huic pri-vilegio
apponendum, kalendas decembris, anno Domini M° CCC° quintodecimo».

Unde quia pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum civitatis predicte fuit nobis dicto
Infanti Alfonso humiliter supplicatum ut privilegium supradictum et omnia in eo contenta dignaremur de
benignitate nostra laudare, approbare ac etiam confirmare, idcirco supplicacioni predicte condescendentes
benigne, per nos et nostros, gratis et ex certa sciencia, cum presenti carta nostra, pretactum privilegium et
omnia et singula in eo contenta, prout superius et largius et seriosus denotantur, laudamus, approbamus et
concedimus ac etiam confirmamus. Mandantes vicario et baiulo Gerunde et eorum locate-nentibus,
quicumque pro tempore fuerint, et omnibus lezda-/29/-riis, pedagiariis quorumcumque locorum dicti
domini regis, videlicet reg-norum Aragonum, Valencie et comitatus Barchinone, necnon et omni-bus aliis
officialibus et subditis dicti domini regis, presentibus et futuris, quod predictum privilegium et omnia in
eo contenta, necnon presentem confirmacionem nostram firmam habeant et observent et non
contraveniant nec aliquem contravenire permitant aliqua racione. In cuius rei testimonium presenti carte
sigillum nostrum appendicium iussimus apponendum.
Datum Gerunde, VII° idus decembris, anno Domini M° CCC° vicesimo primo. Examinavit
Sançius.
Signum (signe) Infantis Alfonsi, illustrissimi domini regis Aragonum primogeniti eiusque generalis
procuratoris ac comitis Urgelli.
Testes sunt: Dalmacius, vicecomes de Rochabertino, venerabilis episcopus Gerundensis, Dalmacius
de Castronovo, Geraldus de Rochabertino, Raimundus Cornelii.
Sig+num Bernardi de Fonte, notarii predicti domini infantis, qui de mandato eiusdem hec scribi
fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in XI linea ubi dicitur «pecuniariis».
a. Interlineat, C.
1321 desembre 7. Girona
56
L’infant Alfons mana al batlle de Cambrils que observi les franqueses atorgades als ciutadans de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 20 (145 × 200 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 269.
Que·l batle de Cambrils serva los privilegis de la franchea de Gerona.
Infans Alfonsus, illustrissimi domini regis Aragonum primogenitus eiusque generalis procurator ac
comes Urgelli, ffideli suo baiulo domini regis in loco de Cambrils, salutem et gratiam.
Cum probi homines et universitas civitatis Gerunde habeant ab illustrissimo domino genitore nostro
privilegia franquitatis a lezda, pedagio, mensuratico, usatico et penso, portatico et ab omni exaccione
regali et vicinali, prout in ipsis privilegiis plenius continetur, ideo vobis dicimus et mandamus quatenus
dicta privilegia franquitatis servetis eisdem iuxta eorum seriem et tenorem, taliter faciendo quod de vobis
super eo iustam non habeant materiam conquerendi.
Data Gerunde, VII° idus decembris, anno Domini M° CCC° XX° primo.
Sigilletur.
1322 gener 19. Tortosa
57
El rei Jaume II mana als seus veguer i batlle de Girona que facin conèixer als notaris el manament de no
imposar jurament als contractes de préstec, dipòsit o comanda però que no l’estenguin a altres
casos.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 22 (150 × 170 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 270-v.
Que manament sia fet als notaris que en contrats de préstit e depòsit e comanda tan solament
serven la ordinacion de no metra sagrament, e que no la estenen a altres cases.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus nostris vicario et baiulo Gerunde vel
eorum locatenentibus, salutem et gratiam.
Cum nos dudum cum littera nostra data in Unicastro, pridie kalendas iunii, anno Domini M° CCC°
secundo, providerimus quod nullus notarius, cuiuscumque condicionis existeret, auderet, set presumeret
sub pena officii recipere vel conficere instrumenta super contractibus mutui vel depositi seu comande, in
quibus interveniat iuramentum, hoc etiam per civitates et alia loca insignia Cathalonie mandaverimus
publice preconizari et notarii civitatis /270v/ Gerunde et iurisdiccionis eiusdem, timentes penam
predictam incurrere, ordinacionem nostram predictam, ad casus alios quam predictos extendant, licet in

civitate Barchinone et alibi infra Cathaloniam in dictis tribus casibus, tantum ad unguem servetur et
nostre intencionis existat quod prefata nostra ordinacio in dictis tribus casibus iuxta sui continenciam
observetur et ad casus alios non extendatur. Eapropter vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus
quatenus iniungatis ex parte nostra notariis civitatis Gerunde et iurisdiccionis eiusdem quod dictam
ordinacionem nostram in dictis tribus casibus tantum observent ipsamque ad casus alios non extendant,
donec nos super hoc aliter duxerimus providendum.
Datum Dertuse, quartodecimo kalendas februarii, anno Domini M° CCC° XX° primo.
Subscripsit L a .
a. Probablement Laurencius.
1322 gener 29. Tortosa
58
Jaume II mana als seus oficials que les obligacions de certs contractes puguin ésser fetes mitjançant
jurament, a excepció dels contractes de préstecs, dipòsits o comandes.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 269v-270.
Que obligacions se pugen fer ab sagrament, salvant en contrats de préstit e depòsit o
comanda.
Iacobus, Dei gratia Rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus nostris vicario et baiulo
Gerunde vel eorum locatenentibus, salutem et gratiam.
Cum nos dudum cum littera nostra, data Barchinone, quarto idus madii anno Domini M° CCC°
XVII°, mandaverimus publice preconizari in vicaria Gerunde et Bisulluni et baiulia Gerunde quod nullus
nos-tre iurisdiccioni subiectus audeat vel presumat se obligare in scriptis vel sine scriptis cum iuramento
in aliquo debito civili sub pena ducentorum solidorum quociens contrafactum fuerit comittenda, et ex
predictis preconizacione et mandato nostro que nimis generalis esse videtur, sicut pro parte universitatis
Gerunde fuit nobis monstratum via contrahendi gentibus precludatur fueritque nobis suppliciter
postulatum ut preconizacionem predictam et mandatum nostrum revocare de benignitate regia
dignaremur. Eapropter preconizacionem predictam et mandatum iamdictum tenore presencium
suspendentes, vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus quatenus in civitate et vicaria Gerunde
preconizari publice faciatis ne pretextu dictorum preconizacionis et mandati aliquis abstineat a faciendis
dictis obli-gacionibus cum iuramento, exceptis contractibus mutui /270/ vel depositi seu comande, in
quibus cum alia littera nostra inhibuimus iuramentum nullatenus interponi. Presentem autem
suspensionem preconizacionis et mandati predictorum durare volumus donec super premissis aliter
duxerimus ordinandum.
Datum Dertuse, quartodecimo kalendas februarii, anno Domini M° CCC° XX° primo.
Subscripsit L a .
a. Probablement Laurencius.
1322 maig 11. Lleida
59
Jaume II mana que la cort sigui regida per un notari capaç i responsable, a coneixement del veguer, del
batlle i dels jurats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 271.
Que l’escrivania de la cort sia regida per notari covinent e sufficient a coneguda del veguer e
del batle e dels jurats.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane ecclesie ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus nostris vicario Gerunde et Bisulluni ac
baiulo Gerunde, salutem et gratiam.
Cum ad audienciam nostram pervenerit quod scribania vicarie et baiulie Gerunde quam ex
concessione nostra tenet Bernardus Turelli, non regitur seu deservitur sufficienter et prout gentibus
expediret, eapropter vobis dicimus et mandamus expresse quatenus, visis presentibus, requiratis dictum
Bernardum Turelli ut personali-ter aut per alium notarium ydoneum, legalem et sufficientem, ad
cognicionem vestri ac iudicis ordinarii et iuratorum civitatis Gerunde regat seu regi faciat scribaniam

predictam. Providendo quod nullus alius preterquam ipse aut notarius predictus ab eo subrogandus
audeat scribere in libris obligacionum, firmarum, empararum aut manuleutarum et quod proinde recipiat
salaria ab antiquo recipi as-sueta. Et si dictus Bernardus Turelli super predictis requisicioni vestre
obtemperare tenueret, vos ipsum ad id modis debitis compellatis.
Datum Ilerde, quinto idus madii, anno Domini M° CCC° XX° secundo.
Subscripsit Guillelmus.
1322 maig 12. Lleida
60
Jaume II mana que els habitants de Girona tonsurats, que no hagin rebut sinó els ordes menors hagin de
contribuir a les talles i despeses comunes de la ciutat amb els seus propis béns i no amb els béns
eclesiàstics.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 23 (110 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 271v.
Que·ls habitadors de la ciutat havens corona e no altres majors órdens sien forsats a
contribuir en les tayles e comuns de la ciutat per lurs béns patrimonials e per altres no ecclesiàstics.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammira-tus et capitaneus generalis, ffideli nostro baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, salutem et gratiam.
Cum ad audienciam nostram pervenerit quod aliqui habitatores dicte civitatis tonsurati, in aliis
maioribus ordinibus non constituti, bona patrimonalia seu alia non tamen ecclesiastica possidentes,
maliciose renuunt solvere partem eos contingentem in quantitate illa quam universitas dicte civitatis nobis
et inclito infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro, concessit pro viagio
Sardinie et in aliis talliis et comunibus civitatis eiusdem et predicti a contribuendo in premissis se iuste
excusare non possint. Eapropter vobis dicimus et mandamus firmiter et expresse quatenus compellatis
fortiter et districte omnes et singulos supradictos ad solvendum et contribuendum partem eos
contingentem in dicto subsidio et aliis talliis et comunibus civitatis eiusdem, propulsis maliciis et diffugiis
quibuscumque
Data Ilerde, quarto idus madii, anno Domini M° CCC° XX° secundo.
Subscripsit Guillelmus.
1322 maig 12. Lleida
61
Jaume II mana al veguer de Girona i Besalú i batlle de Girona que cap dels homes del bisbat, esglésies i
monestirs de la diòcesi hagi de donar garanties sots jurament, a excepció dels actes de préstec,
dipòsit o comanda.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 272-273v.
Que no sia vedat a negun d’obligar-se ab sagrament, salvant de préstit, e depòsit, e comanda.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus nostris vicario Gerunde et
Bisulluni ac baiulo Gerunde ceterisque officialibus nostris in Gerundensi diocesi constitutis, salutem et
gratiam.
Recolimus iam nuper scripsisse vobis dictis vicario et baiulo Gerunde per litteram nostram cuius
series sic proprie notabatur:
«Iacobus, Dei gratia rex Aragonum et cetera, ffidelibus nostris vicario et baiulo Gerunde vel eorum
locatenentibus, salutem et gratiam.
Cum nos dudum cum littera nostra, data Barchinone, IIII° idus madii, anno Domini M° CCC°
XVII°, mandaverimus publice preconizari in vicaria Gerunde et Bisulluni et baiulia Gerunde quod nullus
nostre iurisdiccioni subiectus audeat vel presumat se obligare in scriptis vel sine scriptis cum iuramento in
aliquo debito civili sub pena du-centorum solidorum quociens contrafactum fuerit comittenda, et ex
predictis preconizacione et mandato nostro que nimis generalis esse videtur, sicut pro parte universitatis
Gerunde fuit nobis monstratum via contrahendi gentibus precludatur fuitque nobis suppliciter postulatum
ut preconizacionem predictam et mandatum nostrum revocare de benignitate regia /272v/ dignaremur.
Eapropter preconizacionem predictam et mandatum iamdictum tenore presencium suspendentes, vobis et
unicuique vestrum dicimus et mandamus quatenus in civitate et vicaria Gerunde preconitzari publice
faciatis ne pretextu dictorum preconizacionis et mandati aliquis abstineat a faciendis dictis obligacionibus

cum iuramento, exceptis contractibus mutui vel depositi seu comande, in quibus cum alia littera nostra
inhibuimus iuramentum nullatenus interponi. Presentem autem suspensionem preconitzacionis et mandati
predictorum durare volumus donec super premissis aliter ducerimus ordinandum. Datum Dertuse, XIIII°
kalendas ffebruari, anno Domini M° CCC° XX° primo».
Postmodum vero, vobis et ceteris officialibus nostris in Gerundensi diocesi constitutis per aliam
litteram nostram subscriptam recolimus direxisse a mandatum cum littera nostra continencie subsequentis:
«Iacobus, Dei gratia rex Aragonum et cetera, ffidelibus nostris vicario Gerunde et Bisulluni ac
baiulo Gerunde ceterisque officialibus nostris in Gerundensi diocesi constitutis vel eorum locatenentibus
ad quos presentes pervenerint, salutem et gratiam.
Noveritis nos nunc ob gratiam venerabilis episcopi et ecclesie Gerundensis de benignitate regia
remisisse universis et singulis b hominibus dicti episcopi et ecclesiarum ac monasteriorum episcopatus
eiusdem penas omnes in quas usque ad hodiernam diem inciderunt, ex eo quia, /273/ contra mandatum
pro conservanda iurisdiccione nostra per nos factum, obligarunt se cum iuramento in contractibus
eorumdem. Quare vobis dicimus et mandamus quatenus penas predictas a dictis hominibus minime
exhigatis, immo si ea de causa aliquos ex eis captos tenetis, vel proinde aliqua pignora fecistis eisdem,
ipsos protinus absolvatis ac pignora supradicta restituatis eisdem. Iniungendo ipsis hominibus ut deinceps
sollicite caveant ne contra dictum mandatum nostrum venire presumant, quoniam nos absque mercede
aliqua penas predictas ab ipsis exhigi faceremus. Preterea cum pro parte dicti episcopi et capituli asseratur
quod dictum mandatum nostrum publicatum non fuerat in locis dicte vicarie, ut moris est, eapropter vobis
mandamus quatenus si dictum mandatum nostrum, more solito, publicatum non extitit, ipsum publicari de
novo faciatis, prout est in similibus fieri consuetum. Datum Dertuse, pridie nonas marcii, anno Domini
millesimo CCC° XX primo».
Cum autem nunc intellexerimus quod nonnulli ex eo quia nos in dicta ultima littera predictis
officialibus nostris mandavimus ut iniungerent hominibus episcopi et ecclesiarum ac monasteriorum
episcopatus Gerunde quod caverent sollicite ne deinde contra prius mandatum nostrum quod cum priori
littera modificatum fuit, obligarent se cum iuramento in contractibus eorumdem, existimant nos
provisionem et modificacionem predictam per quam declaravimus in tribus contractibus tantum, videlicet
in c mutuo, deposito et comanda, ab interposicione iuramenti absti-/273v/-nendum fore penitus revocasse,
et non sit intencionis nostre quod ipsam revocaverimus, immo eandem, donec aliud super eo
providerimus, observari velimus. Idcirco vobis dicimus et mandamus quatenus dictum mandatum per vos
cum voce preconis aut alias dictis hominibus episcopi, ecclesiarum et monasteriorum Gerundensis
diocesis faciendum de non obligando se cum iuramento fieri faciatis iuxta modificacionem nostram
predictam, videlicet quod non obligent se cum iuramento in contractibus mutui, depositi seu comande nec
eosdem quantum ad contractus alios restringatis, immo si vigore dicte littere nostre secunde prohibuistis
eisdem de non obligando se in contractibus cum iuramento, id ad tres contractus predictos redigatis sicque
servari faciatis, nisi nos ordinaremus aliud super eo.
Datum Ilerde, quarto idus madii, anno Domini M° CCC° vicesimo secundo.
Subscripsit Guillelmus.
a. re interlineat, B. b. et singulos interlineat, B. c. repetit, B.
1322 juliol 5. Barcelona
62
Jaume II mana al batlle de Girona i als compradors del monar de Girona que no abusin de la tala dels
arbres de l’horta i la limitin al manteniment i reparació del monar, talant només aquells arbres
que no produeixen fruit.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 274-v.
Que·l batle ne·ls compradors del monar no usen mal del tayl de la orta.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, salutem et gratiam.
Ex parte quorumdam civium civitatis Gerunde et aliorum habencium terras, a possessiones et predia
in orta civitatis predicte, fuit nobis expositum conquerendo quod licet baiulus et emptores monarii nostri
civitatis ipsius habeant usum scindendi arbores pro reparacione vel opere cadirete monarii supradicti.
Attamen ipsi baiulus et emptores, huiusmodi usu vel ademprivio abutentes, scindunt indebite et interdum
absque necessitate, et plus quam reparacio ipsa requirat, arbores in orta predicta, nec solvunt eis iustum
vel competens precium pro eisdem et etiam scindunt vel talliant arbores fructiferas in magnum illorum
dampnum, preiudicium et iacturam. Quocirca fuit nobis humiliter supplicatum eis super hoc de opportuno

emedio subveniri. Quorum supplicacione admissa, vobis dicimus et mandamus quatenus, informacione
habita de premissis, taliter ordinare et pro-videre curetis ne dicti baiulus vel emptores huiusmodi tallio
abutantur, set scindant, cum et prout tantum necessarium eis fuerit, arbores infructiferas vel illas ex
quarum abscisione minus predictis quorum fuerint exinde dispendium /274v/ subsequatur taliter quod
circa huiusmodi tallium vel non competens precium arborum contra iusticiam de cetero non graventur.
Datum Barchinone, tercio nonas iulii, anno Domini M° CCC° XX° secundo.
Subscripsit Guillelmus.
a. segona r interlineada, B.
1322 setembre 13. Barcelona
63
Jaume II mana al veguer que vetlli per la recuperació de la jurisdicció del lloc de Palau-sator i que
condemni els que pertorben l’exercici de la jurisdicció civil i criminal del rei i els seus oficials.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 27 (165 × 195 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 274v-275.
De la juridiccion del loc o forsa de Palau de la Tor.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo Guillelmo de Laceria, vicario
Gerunde et Bisulluni vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Cum ad nostrum auditum pervenerit quod detentores loci seu fortitudinis vocate Palacium de la Tor
turbant nos et officiales nostros in iurisdiccione civili et criminali eiusdem loci quam universaliter nos
habemus et habere debemus in loco seu fortitudine supradicta et eius pertinenciis et qua etiam vicarii et
officiales nostri Gerunde usi fuerunt hactenus inconcusse, quodque etiam ipsi detentores predicti loci
usur-pando iurisdiccionem nostram predictam ceperunt et captum detinent quemdam hominem Ffrancisci
Geronesii, mercatoris Gerunde, de qui-bus excessibus inculpatum in non modicum preiudicium nostri,
quibus tota iurisdiccio dicti loci, ut asseritur, pertinet pleno iure. Idcirco, vobis /275/ dicimus et
mandamus quatenus, visis presentibus, contra ipsos detentores ad recuperandum dictum captum sic
fortiter et districte, preeunte iusticia curetis procedere quod iurisdiccio nostra super hoc non ledatur in
aliquo nec ei possit aliquatenus derogari et nichilominus vos procedatis ad condempnandum vel
absolvendum prefatum inculpatum ut iusticia suadebit, precavendo etiam quod dicta iurisdiccio ulterius
nobis et officialibus nostris, ut debet et est solitum fieri, illibata servetur, nec permitatis eam ab aliquo
occupari vel vos aut officiales nostros in eius possessione seu exercicio minus debite perturbari.
Data Barchinone, idus septembris, anno Domini millesimo CCC° XX° secundo.
Provisa.
1322 setembre 20. Barcelona
64
El rei Jaume II estén als regnes de Còrsega i de Sardenya les franqueses ja atorgades a la ciutat de
Girona.
A. Original pergamí, nº 172 (363 × 602 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 222, f. 82-83.
C. Còpia de A de principis del s. XIV conservat en el Llibre Verd , f. 29v-31v.
De la franchea de leuda, peatge e alcunes altres coses per lo Regna de Serdeyna e de Còrsega
e de les yles d’aquel. a
In nomine Domini. Noverint universi presentis privilegii paginam inspecturi quod nos Iacobus, Dei
gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, debita consideracione
pensantes quod tunc regii solii culmen extollitur tuncque ex magnifficencia sua manum congrue
retribucionis extendit, dum fideles subditos suos ex suis actibus bene meritos et proinde condignos
prosequitur, gratiis et beneficiis ampliat et decorat favoribus opportunis, ut et isti bene meruisse gaudeant
et alii ad similia promerenda animentur exemplo, igitur attentis immensis et laudabilibus serviciorum et
meritorum exhibicionibus collatis antecessoribus nostris, eximie recordacionis regibus Aragonum et
comitibus Barchinone, et nobis per universitatem civitatis Gerunde, tam in adquisicionibus regnorum
atque terrarum quam aliter multis modis, attento etiam qualiter nunc universitas ipsa, promptis
voluntatibus nobis et inclito infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro
comitique Urgelli, pro felici adquisicione Sardinie et Corsice regni nostri, quod ex concessione nobis
facta per sedem apostolicam obtinemus, ad quam pro exaltacione et ampliacione regni nostri et utilitate
publica subditorum, duce nobis Altissimo, cogitatus et opera nostra, ut nos decet, extendimus oportunum

auxilium /30/ et subsidium congruum, videlicet quindecim mille solidos monete Barchinone nobis et dicto
karissimo primogenito nostro placidum et gratum liberaliter obtulerunt, ex causis premissis inducti, per
nos et omnes heredes et successores nostros, gratis et ex certa sciencia ac mera et spontanea voluntate,
emfranchimus et liberos, exemptos, franchos et immunes facimus universitatem predicte civitatis
Gerunde et omnes et singulos cives et habitatores ipsius civitatis, presentes pariter et futuros,
imperpetuum cum omnibus rebus, mercibus et bonis suis in dicto b regno nostro Sardinie et Corsice et
insulis sibi adiacentibus et quibuscumque locis dicti regni et insularum eiusdem ab omni lezda, pedagio,
portatico, mensuratico, penso, anchoragio, travetagio, passagio et gabella et omni alia quacumque
imposicione seu consuetudine, nova vel veteri, statuta et statuenda et alio iure quolibet, seu servitute reali
et personali vel mixta que dici, nominari vel excogitari possit aliqua racione, sic quod in dicto regno vel
insulis aut aliis locis adiacentibus eidem, dicta universitas et cives et habitatores eiusdem, presentes et
futuri, tam in veniendo a quibuscumque partibus vel per quascumque partes ad dictum regnum vel insulas
seu loca eiusdem regni quam ibidem stando, mercando aut inde exeundo seu recedendo pro aliquibus
rebus, mercibus vel bonis suis quibuscumque ullo unquam tempore, nullam lezdam nullumque pedagium,
portaticum, mensuraticum, /30v/ pensum, anchoragium, travetagium, passagium seu gabellam vel aliam
quamcumque imposicionem seu consuetudinem, novam vel veterem, statutam vel statuendam, aut aliud
quodcumque ius seu servitutem realem vel personalem aut mixtam que dici, nominari vel excogitari
possit nobis vel successoribus nostris aut quibuscumque aliis, nomine nostro et nostrorum, dare aut
solvere teneantur, immo ab ipsorum omnium et cuiuslibet eorum prestacionibus sint semper in regno
predicto et locis ac insulis ei adiacentibus franchi, exempti, perpetuo liberi et immunes. Concedentes
nichilominus eidem universitati ac civibus et habitatoribus eiusdem civitatis et singulis eorum,
presentibus et futuris, quod de regno predicto Sardinie et Corsice et insulis ac locis eidem adiacentibus
possint extrahere, emere et vendere a quibuscumque franche et libere et absque impedimento et
prestacione cuiuslibet servitutis vel iuris impositi vel imponendi, ibidemque immittere seu aportare
frumentum et omne aliud genus bladi, vinum et quecumque victualia et omnes alias res et merces, absque
impedimento nostro et nostrorum ac officialium et successorum nostrorum, ipsaque victualia, res et
merces carricare et discarricare sine aliquo albarano nec licencia seu mandato nostri vel successorum
nostrorum aut officialium nostrorum seu ipsorum successorum nostrorum obtenta vel etiam expectata.
Volentes etiam civitati predicte et eius habitatoribus inperpetuum ampliorem gratiam facere, concedimus
eisdem per nos et nostros quod super rebus /31/ seu mercibus, quas in insulis seu locis dicti regni nostri
Sardinie et Corsice immiserint seu inde extraxerint per se vel negociatores suos, credatur ipsorum civium
vel suorum negociatorum ipsas res seu merces immittencium seu extrahencium, quod sint sue vel
concivium suorum et non alterius proprio iuramento. Promittimus insuper per nos et nostros et iuramus in
anima nostra per crucem Domini nostri Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, in presencia nostra
posita et manibus nostris corporaliter tacta, quod predicta omnia et singula tenebimus, complebimus et
observabimus et teneri, compleri et observari inviolabiliter faciemus et non contraveniemus, nec aliquem
contravenire permittemus aliqua racione. Mandantes per presens privilegium nostrum procuratoribus,
baiulis, lezdariis, pedagiariis et quibuslibet aliis officialibus nostris, quocumque nomine eos nominari
contingat, quos per nos et nostros in dicto regno et singulis locis eius preponi seu ordinari contingat,
quatenus dictis civibus et habitatoribus predicte civitatis Gerunde et singulis eorum ac rebus, mercibus et
bonis suis, franchitatem, libertatem et immunitatem predictas teneant tenaciter et inviolabiliter observent
et contra eas vel aliquas earum ipsos vel bona eorum nullatenus impedire, molestare seu agravare
presumant, sicuti de nostri vel nostrorum gratia vel mercede duxerint confidendum. Quod si secus
temerarie fecerint, iram et indignacionem nostri et nostrorum se noverint incursuros et nichilominus pena
mille morabatinorum auri nostro erario confiscanda absque remedio aliquo punientur. In cuius rei
testimonium et memoriam sempiternam pre-sens privilegium nostrum inde fieri iussimus bulle /31v/
nostre plumbee munimine insignitum.
Datum Barchinone, duodecimo kalendas octobris, anno Domini millesim trecentesimo vicesimo
secundo. Provisa.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comitis
Barchinone.
Testes sunt: Infans Petrus, domini regis filius, comes Rippacurcie, Poncius, Barchinone episcopus,
Guillelmus de Montecatheno, Raimun-dus, Valencie episcopus, Guillelmus de Angularia.
Sig+num Francisci de Bastida, predicti domini regis scriptoris, qui de mandato ipsius hec scribi
fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in secunda linea testium ubi dicitur «domini regis filius,
comes Rippacurcie», et alibi ubi dicitur «Guillelmus de Montecatheno».
a. F. 30, línies 5 a 12 subratllades, f. 30v, línia 21 subratllada, C. b) Interli-neat, C.
1322 octubre 1. Barcelona
65

El rei Jaume II prohibeix la fabricació de cendra i de vidre dins la ciutat, la vegueria i el bisbat de
Girona per fer front a la deforestació, sots pena d’una multa de 200 sous barcelonesos.
A. Original pergamí, nº 776 (228 × 324 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 222, f. 91.
C. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 32-v.
Que vidre ne cenre no·s fassa en la ciutat, vegueria, ne bisbat de Gerona.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, quia
pro parte vestrum proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde fuit humiliter intimatum quod,
propter cinerarios sive facientes cinerem, necnon etiam vitrum in dicta civitate, vicaria seu diocesis
eiusdem, a longo citra tempore, nemora et ligna alia diocesis supradicte sunt adeo devastata et consumpta
quod vix in dicta civitate lignorum copia invenitur, immo invalescit inibi nimium ipsorum lignorum
caristia, idcirco volentes indempnitati dicte civitatis et habitancium ac degencium in eadem et ipsius
diocesis providere, prout decet regiam magestatem, ad supli-cacionem et instanciam pro parte vestrum
dictorum proborum hominum nobis exhibitam, auctoritate presentis carte nostre inhibemus et volumus
quod decetero vitrum aut cinis in dicta civitate, vicaria aut eius diocesi non fiant per aliquem extraneum
vel privatum et si contra factum fuerit, exigantur a contrafactore ducenti solidi Barchinone pro pena
nostro erario applicandi, quociens contrafactum fuerit per quemcumque. Hoc tamen prohibere intendimus
in illis dumtaxat nemoribus et locis in quibus de iure prohibicionem facere possumus supradictam.
Mandantes per presentem cartam nostram vicario et baiulo civitatis Gerunde predicte quod incontinenti
nostram prohibicionem hanc publicari faciant per preconem publicum, /32v/ necnon mandamus eisdem
aliisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, quod ipsam prohibicionem
nostram teneant et observent et teneri inviolabiliter faciant et servari sub pena superius expressata et non
contraveniant nec aliquem contravenire permittant. In cuius rei testimonium presentem cartam fieri et
sigillo nostro pendenti iussimus comuniri.
Datum Barchinone, kalendas octobris, anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo secundo.
Suscripsit Guillelmus.
1322, octubre 1. Barcelona
66
El rei Jaume II declara que el dret d’almoixerifat forma part de les franqueses atorgades als mercaders
de Girona dins el regne de València i mana als seus oficials que les facin observar.
A. Original pergamí, nº 157 (203 × 339 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 222, f. 90v.
C. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 32v-33.
Declaracion que dret apelat moxarifat s’entén en la franchea.
Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes quod pro parte vestrum ffidelium nostrorum proborum hominum et universitatis civitatis
Gerunde fuit humiliter expositum coram nobis quod licet nos olim pluribus et diversis de causis moti seu
etiam excitati, vobis generalem et universalem franchitatem fecerimus, prout in privilegio nostro
franchitatis ipsius largius et plenius expressatur, tamen officiales nostri regni Valencie et signanter
baiulus /33/ noster in parte eiusdem regni non attendendo formam franchitatis predicte compulerunt et
compellunt aliquos mercatores dicte civitatis in dictis partibus regni Valencie mercantes ad dandum et
solvendum ius vocatum almoxarifat. Propter quod supplicastis nobis humiliter ut cum illius sit interpretari
cuius est condere, dignaremur interpretari aut declarare an dictum ius almoxarifatus comprehendi seu
intellegi in franquitate per vos, ut predicitur, vobis concessa debeat necne. Quocirca supplicacioni ipsi, ut
convenit, annuentes benigne, tenore presentis carte nostre, declaramus et volumus dictum ius
almoxarifatus intelligi sive includi aut comprehendi sub franchitate predicta. Mandantes per presentem
cartam nostram baiulis regni Valencie generali et partis eiusdem, necnon universis et singulis officialibus
nostris, presentibus et futuris, quod declaracionem nostram huiusmodi perpetuo firmam habeant et
observent, nec a vobis seu singularibus dicte civitatis aliquid de cetero exigant sive petant pro iure
almoxariffatus predicti. In cuius rei tes-timonium presentem cartam fieri et sigillo maiestatis nostre
appendicio iussimus comuniri.
Datum Barchinone, kalendas octobris, anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo secundo.
Suscripsit Guillelmus.
1322 octubre 1. Barcelona
67

Jaume II mana al batlle de Girona que obligui als que pretenen estar exempts de contribució a pagar la
part que els correspon en la suma de 15.000 sous que la ciutat havia concedit per a l’expedició
reial a l’illa de Sardenya, i que aquells hagin de contribuir també en els treballs veïnals.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 28 (150 × 205 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 276-v.
Que aquels qui dien si ésser franchs, sien forssats a contribuir en los serveys veynals.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Cum probi homines et universitas civitatis Gerunde predicte liberaliter concesserint nobis et inclito
infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro, in subsidium viagii Sardinie
quindecim mille solidos Barchinone et aliqui cives dicte civitatis allegantes se fore franchos per privilegia
progenitorum nos-trorum eis concessa a questiis et aliis serviciis regalibus contradicant, pretextu
franchitatis, ipsius contribuere partem suam in predictis quindecim mille solidis, non avertentes quod dicti
probi homines et universitas ita bene et melius quemadmodum, ipsi franchi existunt per privilegium per
nos ipsis concessum, idcirco cum predicti probi homines, ut predicitur, liberaliter nobis et dicto infanti
dictam quan-titatem peccunie dare concesserint, ob quod videtur, pocius vicinale quam regale, vobis
dicimus et mandamus quatenus in contribucione dictorum quindecim mille solidorum et aliorum
serviciorum vicinalium que de cetero fieri contingant in civitate predicta compellatis dictos allegantes
franchitatem ad contribuendum cum ipsa universitate franchitate predicta per eos allegata in aliquo non
obstante nec expectato /276v/ a nobis aliquo alio mandamento.
Data Barchinone, kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XX° secundo.
Subscripsit Guillelmus.
1322 novembre 26. Tarragona
68
Jaume II respon als jurats de Girona que no li desplau que la ciutat s’oposi al requeriment fet pel veguer
de Barcelona al batlle de Girona per obligar Ramon de Taialà a pagar certa quantitat de diners o
comparèixer davant el veguer que l’ha citat, atès que defensen els costums propis de Girona. Sobre
l’assumpte dels homes de Caldes de Malavella que volen ser eximits d’haver de dur a moldre el
seu gra al monar de Girona, un jurista ha de trametre-li el memoràndum, però diu que no té
intenció de canviar en res.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 29 (135 × 190 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
C. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 275-v.
Que no desplaurà al senyor rey si la ciutat de Gerona se deffén contra Barchinona, qui diu
que aquels qui la són trobats, han aquí a respondre.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac sancte Romane Ecclesie
vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus suis iuratis civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recipimus litteram vestram noviter nobis missam et, que nobis significastis in ea intellectis ad
plenum, vobis taliter respondemus et primo super facto requisicionis facte per vicarium Barchinone
baiulo civitatis /275v/ Gerunde super compellendo Raimundo de Toylano ad solvendum quamdam
peccunie quantitatem vel ad comparendum coram ipso vicario Barchinone pro eo quia in ipsa civitate
inventus et citatus extitit, in quo idem vicarius Barchinone ad faciendum dictam requisicionem processit
vigore cuiusdam consuetudinis, privilegii seu usus que dicta civitas super predictis, prout scripsistis,
habere intendit, quod nobis non displicebit, si vos super hiis ius vestrum deffenditis. Quantum vero ad id
de quo nobis supplicastis super negocio hominum de Calidis quos dicitis procurare velle a nobis
immunitatem non molendi in monari Gerunde, vobis respondemus quod nos colleccionem ipsius negocii
commisimus Paschasio de Moris, iurisperito, qui eodem collecto processum inde factum cancellarie
nostre debet remittere, in qua provisione persistimus, nec super eo intendimus aliquid immutare.
Data Terrachone, VI° kalendas decembris, anno Domini M° CCC° XX° secundo.
Subscripsit Guillelmus.
1323 abril 17. Barcelona
69
Jaume II mana que l’elecció dels jurats es faci com de costum, d’acord amb el privilegi atorgat el 25 de
gener de 1284 per Pere II.

A. Original lletra reial sobre paper, nº 30 (247 × 200 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 277-278v.
Que la elecció dels jurats se fassa, axí com és acustumat, no contrastan letra en contrari
empetrada.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie comesque Barchinone ac sancte Romane
Ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffidelibus suis iuratis civitatis Gerunde, salutem et
gratiam.
Nuper vobis ad instantiam Berengarii Renaldi, iurisperiti dicte civitatis, per nostram litteram
scripsamus sub hac forma:
«Iacobus et cetera, ffidelibus suis iuratis et universitati civitatis Gerunde, salutem et cetera. Ex
parte Berengarii Renaldi, iurisperiti Gerunde, extitit propositum coram nobis quod illustrissimus dominus
Petrus, bone memorie rex Aragonum, genitor noster, ad humilem supplicacionem universitatis Gerunde
super habendis iuratis in dicta civitate concessit privilegium inter alia continens clausulam subsequentem:
“aliud capitulum concedimus isto modo quod sex probi homines civitatis predicte eligantur quolibet anno
pro gubernanda ipsa civitate, de quibus sint duo manus maioris et alii duo mediocris et alii duo minoris et
omnes teneantur prestare sacramentum in posse vestri baiuli de habendo se bene et legaliter circa
gubernacionem et ordinacionem civitatis”, prout in dicto privilegio, quod datum asseritur Gerunde, VIII°
kalendas ffebruarii, anno Domini M° ducentesimo LXXX° tercio, dicitur contineri. Et quod aliqui dicte universi-
/277v/tatis transgredientes formam privilegii supradicti eliguntur quandoque pro iuratis dicte civitatis ita
quod eedem persone que pro iuratis seu consiliariis pro manu media alias extiterint pro manu minori et e
contra etiam eliguntur, ideoque ad dicti Berengarii Renaldi supplicacionem vobis dicimus et mandamus
quatenus, si dicti privilegii tenor talis est, ut superius est expressum, nec talis usus precesserit, qui de iure
et racione obsistat dictum privilegium, observetis iuxta sui continenciam et tenorem, nec permittatis
easdem personas quo ad divitias et honores in eodem statu existentes, ex quo aliarum personarum
dictarum condicionum copia habeatur pro diversis manibus assumi ad officium iuratorum civitatis
predicte. Mandantes etiam per presentes baiulo nostro Gerunde quod dictum privilegium observari faciat
iuxta sui continenciam et tenorem et quod in registro curie Gerunde ubi nomina et iuramenta eorum qui in
iuratos assu-muntur scribi, ut dicitur, consueverunt, describi faciat pro qua manu existentes electi fuerint
in iuratos, ut de observacione dicti privilegii valeant apparere. Datum Barchinone, III° nonas marcii, anno
Domini M° CCC° XX° secundo». Verum cum novitates huiusmodi discordiam pariant et inducant et ex
premissis, ut intelleximus, possent inter vos alique discordie de facili suboriri, vobis propterea dicimus et
man-/278/-damus expresse quatenus, non obstante littera supradicta, utami-ni contentis superius, prout
hactenus usi estis, nec super eis pretextu dicti mandati nostri novitatem aliquam faciatis aut fieri
permittatis.
Data Barchinone, XV° kalendas madii, anno Domini M° CCC° XX° tercio.
Subscripsit Guillelmus.
1323 maig 2. Barcelona
70
L’infant Alfons confirma que no es menyscabaran els privilegis i llibertats de la ciutat de Girona gràcies
a la donació de 10.000 sous que aquesta li ha fet pel feliç viatge a Sardenya.
A. Original pergamí, nº 161 (144 × 313 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 388, f. 122.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 102.
Con lo senyor infant N’Amfós, qui puys fo rey e pare d’aquest senyor rey En Pere, atorga e
vol que per la donacion de X mília sòlidos que la ciutat li havia feta per lo seuª benaventurat viatge
de Sardenya no fos fet prejudici a la ciutat en los privilegis e libertats.
Nos infans Alfonsus, illustrissimus domini regis Aragonum primogenitus eiusque generalis
procurator ac comes Urgelli, cum presenti carta nostra concedimus vobis iuratis et probis hominibus
civitatis Gerunde quod ad magnam precum nostrarum instanciam concessistis b et liberaliter ac gratanter
dedistis nobis noviter decem milia solidorum Barchinone in auxilium expensarum quas facimus pro
expedicione felicis viagii nostri Sardinie. Quiquidem decem milia solidi fuerunt per vos tradita de
voluntate nostra fideli expensori nostro Francisco de Ferriol, unde per presentem cartam vobis et vestris
concedimus quod propter donacionem et concessionem quantitatis premisse nullum vobis vel privilegiis
aut libertatibus seu franchitatibus, quas habetis, fiat preiudicum infuturum, immo privilegia, libertates et
franquitates ipse sint et remaneant imperpetuum in suo robore et valore quibus erant ante donacionem et
concessionem premissam. In cuius rei testimonium presentem vobis fieri iussimus sigillo nostro
appendicio comunitam.

Datum Barchinone, VI° nonas madii, anno Domini millesimo CCC° XX° tercio. Provisa
a. per lo seu interlineat, C. b. concessisstis, C.
1324 gener 14. Girona
71
Els jurats de Girona i els consellers, reunits dins la sala capitular del convent de Sant Francesc, ordenen
que no es puguin llevar talles que no hagin estat decidides pel consell reunit per mitjà de pregoner,
jurats i consellers de la ciutat conjuntament, i que cap missatger no sigui enviat al rei d’Aragó, a
l’infant o a qualsevol altra persona, si no ho ha decidit el consell reunit mitjançant pregoner.
A. Original pergamí, nº 160 (387 × 400 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 197-198.
Que no sien fetes tayes comuns prèstits sens consentiment dels jurats e consellers. Item
d’altres coses, so és que missatgers no sien trameses si no són elegits per jurats e consellers ab veu
de crida ajustats.
Noverint universi quod die et anno infrascriptis, convocatis iuratis civitatis Gerunde huius presentis
anni, scilicet Guillelmo Sunyerii, filio Andree Sunyerii quondam, et Bonanato de Burdillis, Guillelmo de
Sancto Martino et Guillelmo de Podio, Iacobo Truyas et Raimundo Provincialis, et etiam convocatis
consiliariis dicte civitatis huius presentis anni vel maiori parte similiter die et anno infrascriptis, voce
preconis, ut moris est, in dicta civitate in capitulo domus fratrum minorum Gerunde, prefati iurati et
consiliarii gratis et concorditer et ex certa sciencia et etiam magna utilitate dicte civitatis inspecta, et
etiam ad omne dampnum, scandalum et periculum evitandum, convenerunt et etiam ordinarunt per se et
per suos successores in officiis supradictis, presentes et futuros, quod numquam amodo in civitate
Gerunde et eius burgis fiant, tallientur, leventur nec etiam persolvantur alique tallie, comuns prestits vel
alique peccunie quantitates nomine dicte civitatis vel pro negociis dicte civitatis, nisi in casu seu casibus
in quo vel quibus ipse tallie, comuns prestits et peccunie quantitates sint facte, ordinate et concesse in
consilio, facto voce preconis, ut fieri debet, in dicta civitate, simul per iuratos et consilia-rios civitatis
Gerunde vel per maiorem partem eorumdem. Et si aliqua predictorum fierent in contrarium, voluerunt,
consenserunt /197v/ et ordinarunt ipsi iurati et consiliarii, quod ea, que fierent contra pre-missa, essent
nulla et non haberent aliquam firmitatem. Item, conve-nerunt et ordinarunt ex certa sciencia dicti iurati et
consiliarii in capitulo supradicto quod numquam de cetero sint electi vel missi nomine dicte civitatis vel
pro negociis dicte civitatis aliqui missagges vel persone alique ad illustrissimum dominum regem vel suos
infantes seu ad alias personas vel loca, nisi in casu seu casibus in quo vel quibus sint ipsi missagges sive
persone electi et deputati in consilio, facto voce preconis, ut fieri debet, in dicta civitate simul per iuratos
et consiliarios ipsius civitatis vel per maiorem partem. Quod si contrarium fieret in hiis, voluerunt et
ordinarunt ipsi iurati et consiliarii quod essent nulla ea que fierent et ordinarentur et tractarentur per illos
missagges et personas non electos et deputatos per modum predictum, et promiserunt dicti iurati et
consiliarii in posse notarii infrascripti, tanquam publice persone, recipientis et stipulantis a dictis juratis et
consiliariis predicta et infrascripta nomine omnium quorum interest vel interesse potest per se et suos
successores in dictis officiis, predicta omnia et singula semper rata, grata et firma habere, tenere et
observare et non contravenire aliqua racione. Et de predictis ordinacionibus et convencionibus et aliis
supradictis tam dicti iurati quam consiliarii pecierunt fieri publicum instrumentum per me notarium
infrascriptum ad habendam inde /198/ memoriam in eternum.
Quod est actum in dicto capitulo fratrum minorum, die sabbati intitulata XIXº kalendas februarii,
anno Domini M° CCC° vicesimo tercio, presentibus testibus Raimundo Egidii de Villacolumbo et
Arnaldo Alionis de Gerunda.
Eg+o Iacobus Tresforti, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Raimundo Simonis de
Toylano, publico Gerunde notario, predictis interfui et hec scribi feci et clausi.
1323 març 11. Barcelona
72
L’infant Alfons confirma el privilegi de franqueses de lleuda, peatge, ancoratge, travetatge, passatge,
gabel·la i tota altra imposició o costum atorgat en favor de la ciutat de Girona, pel que fa als
regnes de Sardenya i Còrsega i les illes properes.
A. Original pergamí, nº 282 (627 × 518 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 386, f. 127-129v.
C. Còpia del 4 de setembre de 1326, per Guillem de Quer, notari públic substitut per autoritat reial de Ramon Simó de
Taialà, notari públic de Girona, autentificada per Guillem Bru, jutge ordinari de la ciutat i de la batllia de Girona.
D. Còpia de A de principis del s. XIV conservat en el Llibre Verd , f. 33v-37.

Confirmacion del senyor infant N’Amfós del privilegi de la franchea de leuda, peatge e altres
coses per lo regna de Sardenya e de Còrçega.
In Christi nomine et eius gratia. Noverint universi quod nobis infanti Alfonso, illustrissimi domini
regis Aragonum primogenito eiusque generali procuratori ac comiti Urgelli, ffuit per iuratos et probos
homines civitatis Gerunde exhibitum et in originali forma hostensum quoddam privilegium bulla pendenti
plumbea illustrissimi domini regis predicti, karissimi genitoris nostri, sigillatum cuius tenor talis est:
«In nomine Domini. Noverint universi presentis privilegii paginam inspecturi quod nos Iacobus,
Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, debita consideracione
pensantes quod tunc regii solii culmen extollitur tuncque ex magnificencia sua manum congrue
retribuciones extendit dum fideles subditos suos ex suis actibus bene meritos et proinde condignos
prosequitur, gratiis et benefficiis ampliat et decorat favoribus oportunis ut et isti bene meruisse gaudeant
et alii a ad similia promerenda animentur exemplo, igitur attentis immensis et laudabilibus serviciorum et
meritorum exhibicionibus collatis antecessoribus nostris, eximie recordacionis regibus Aragonum et
comitibus Barchinone, et nobis per universitatem civitatis Gerunde, tam in adquisicionibus /34/ regnorum
atque terrarum quam aliter multis modis, attento etiam qualiter nunc universitas ipsa, promptis
voluntatibus nobis et inclito infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro
comitique Urgelli, pro felici adquisicione Sardinie et Corsice regni nostri quod ex concessione nobis facta
per sedem apostolicam obtinemus, ad quam pro exaltacione et ampliacione regni nostri et utilitate publica
sub-ditorum, duce nobis Altissimo, cogitatus et opera nostra, ut nos decet, extendimus opportunum
auxilium et subsidium congruum, videlicet quindecim mille solidos monete Barchinone nobis et dicto
karissimo primogenito nostro placidum et gratum liberaliter obtulerunt, ex causis premissis inducti, per
nos et omnes heredes et successores nostros, gratis et ex certa sciencia ac mera et spontanea voluntate,
emfranchimus et liberos, exemptos, franchos et immunes facimus universitatem civitatis Gerunde et
omnes et singulos cives et habitatores ipsius civitatis, presentes pariter et futuros, imperpetuum cum omnibus
rebus, mercibus et bonis suis in dicto regno nostro Sardinie et Corsice et insulis sibi adiacentibus et
quibuscumque locis dicti reg-ni et insularum eiusdem ab omni lezda, pedagio, portatico, mensuratico,
penso, anchoragio, travetagio, passagio et gabella et omni alia quacumque imposicione seu consuetudine,
nova vel veteri, statuta et statuenda et alio /34v/ iure quolibet seu servitute reali et personali vel mixta que
dici, nominari vel excogitari possit aliqua racione, sic quod in dicto regno vel insulis aut aliis locis
adiacentibus eidem dicta universitas et cives et habitatores eiusdem, presentes et futuri, tam in veniendo a
quibuscumque partibus vel per quascumque partes ad dictum regnum vel insulas seu loca eiusdem regni
quam ibidem stando, mercando aut inde exeundo seu recedendo pro aliquibus rebus, mercibus vel bonis
suis quibuscumque ullo unquam tempore, nullam lezdam nullumque pedagium, portaticum,
mensuraticum, pensum, anchoragium, travetagium, passagium seu gabellam vel aliam quamcumque
imposicionem seu consuetudinem, novam vel veterem, statutam vel statuendam, aut aliud quodcumque
ius seu servitutem realem vel personalem aut mixtam que dici, nominari vel excogitari possit nobis vel
successoribus nostris aut quibuscumque aliis, nomine nostro et nostrorum, dare aut solvere teneantur,
immo ab ipsorum omnium et cuiuslibet eorum prestacionibus sint semper in regno predicto et locis ac
insulis ei adiacentibus franchi, exempti, perpetuo liberi et immunes. Concedentes nichilominus eidem
universitati ac civibus et habitatoribus eiusdem civitatis et singulis eorum, presentibus et futuris, quod de
regno predicto Sardinie et Corsice et insulis ac locis eidem adiacentibus possint extrahere, emere et
vendere a quibuscumque franche et libere et absque impedimento et prestacione cuiuslibet servitutis /35/
vel iuris impositi vel imponendi ibidemque immittere seu aportare frumentum et omne aliud genus bladi,
vinum et quecumque victualia et omnes alias res et merces absque impedimento nostro et nostrorum, ac
officialium et successorum nostrorum, ipsaque victualia, res et merces carricare et discarricare sine aliquo
albarano nec licencia seu mandato nostri vel successorum nostrorum aut officialium nostrorum seu
ipsorum successorum nostrorum obtenta vel etiam expectata. Volentes civitati predicte et eius
habitatoribus imperpetuum ampliorem gratiam facere, concedimus eisdem per nos et nostros quod super
rebus seu mercibus quas in insulis seu locis dicti regni nostri Sardinie et Corsice immiserint seu inde
extraxerint per se vel negociatores suos, credatur ipsorum civium vel suorum negociatorum ipsas res seu
merces immittencium seu extrahencium quod sint sue vel concivium suorum et non alterius proprio
iuramento. Promittimus insuper per nos et nostros et iuramus in anima nostra per crucem Domini nostri
Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, in presencia nostra posita et manibus nostris corporaliter
tacta, quod predicta omnia et singula tenebimus, complebimus et observabimus et teneri, compleri et
observari inviolabiliter faciemus et non contraveniemus nec aliquem contravenire permitte-mus aliqua
racione. Mandantes per presens privilegium nostrum procuratoribus, baiulis, lezdariis, pedagiariis et
quibuslibet aliis offi-cialibus nostris, quocumque nomine eos nominari contingat, quos per nos et nostros
in dicto regno et singulis locis eius preponi seu ordinari contingat, quatenus /35v/ dictis civibus et
habitatoribus predicte civitatis Gerunde et singulis eorum ac rebus, mercibus et bonis suis, franchitatem,
libertatem et immunitatem predictas teneant tenaciter et inviolabiliter observent et contra eas vel aliquas

earum ipsos vel bona eorum nullatenus impedire, molestare seu agravare presumant, sicuti de nostri vel
nostrorum gratia vel mercede duxerint confidendum. Quod si secus temerarie fecerint, iram et
indignacionem nostri et nostrorum se noverint incursuros et nichilominus pena mille mora-batinorum auri
nostro erario confiscanda absque remedio aliquo punientur. In cuius rei testimonium et memoriam
sempiternam pre-sens privilegium nostrum inde fieri iussimus bulle nostre plumbee munimine
insignitum.
Datum Barchinone, XIIº kalendas octobris, anno Domini M° CCC° vicesimo secundo.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comitis
Barchinone.
Testes sunt: Infans Petrus, domini regis filius, comes Rippacurcie, Poncius, Barchinone episcopus,
Guillelmus de Montecatheno, Raimundus, Valentinus episcopus, Guillelmus de Angularia.
Sig+num Francisci de Bastida, predicti domini regis scriptoris qui de mandato ipsius hec scribi
fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in secunda linea testium ubi dicitur “domini regis filius,
comes Rippacurcie”, et alibi ubi dicitur “Guillelmus de Montecatheno”.
Unde quia nobis infanti Alfonso predicto fuit per iuratos et probos homines civitatis predicte cum
humili instancia supplica-/36/-tum ut privilegium supradictum et omnia et singula in eo contenta laudare,
approbare, ratifficare, concedere, confirmare et iurare de benignitate nostra graciose et liberaliter
dignaremur, idcirco nos, digna meditacione attentis premissorum serviciorum causis in dicto privilegio
expressatis, que ad franquitatem premissam iamdicte universitati concedendam prefati domini genitoris
nostri animum digne et merito induxerunt, queque ad idem nos obligant et inducunt ex quibus etiam et ex
ferventi affectu, quem predictos probos homines et universitatem civitatis predicte ad dicti domini
genitoris nostri nostraque beneplacita et servicia habere promptis voluntatibus et operibus se hostendunt,
ipsos huiusmodi franquitatis et immunitatis gratia dignos et bene meritos reputamus, iustum
consideravimus et congruum ut supplicacioni premisse condecendamus favorabiliter et benigne. Igitur,
cum presenti carta nostra fimiter et perpetuo valitura per nos et omnes successores nostros, gratis et
spontanea voluntate ac ex certa sciencia laudamus, approbamus, ratifficamus, concedimus ac etiam
confirmamus vobis iuratis et probis hominibus ac toti universitati civitatis iamdicte et omnibus et singulis
civibus et habitatoribus ipsius civitatis, presentibus et futuris, privilegium supradictum, necnon
franquitatem, libertatem et immunitatem vobis per dictum dominum genitorem nostrum in eo concessas
ac omnia alia et singula in eodem privilegio contenta, prout melius, largius et plenius describuntur in eo et
superius denotantur. Volentes per nos et nostros ac gratia et ex certa sciencia concedentes et etiam
promitentes /36v/ vobis iuratis et probis hominibus ac toti universitati civitatis predicte quod omnia et
singula supradicta, prout melius et plenius supra in dicto privilegio continentur, vobis et vestris
imperpetuum et inviolabiliter tenebimus et firmiter observabimus ac teneri et observari faciemus et non
contraveniemus nec aliquem contravenire faciemus, consenciemus vel promittemus aliqua racione et ad
maiorem firmitatem iuramus per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter
tacta, premissa omnia attendere et servare et non contravenire aliqua racione. Mandantes universis et
singulis procuratoribus, baiulis et aliis officialibus regni predicti et insularum ei adiacencium, qui pro
tempore fuerint, quod predictum privilegium et omnia et singula in eo contenta, necnon presentem
confirmacionem nostram firmiter teneant et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire
permittant aliqua racione.
In cuius rei testimonium presenti carte sigillum nostrum appendicium iussimus apponendum.
Datum Barchinone, quinto idus marcii, anno Domini millesimo trecentesimo vicemiso secundo.
Examinavit Petrus.
Signum (signe) Infantis Alfonsi, illustrissimi regis Aragonum primogeniti eiusque generalis
procuratoris ac comitis Urgelli.
Testes sunt infans Petrus, domini regis filius, comes Ripparcurcie, infans Raimundus Berengarii,
filius domini regis, Poncius, Barchinone episcopus, /37/ Otho de Montecatheno, Petrus de Queralto.
Sig+num Bernardi de Fonte, notarii predicti domini infantis Alfonsi, qui de mandato eiusdem hec
scribi fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in IIª linea ubi dicitur «In nomine Domini».
a. Alia, D.
1325 abril 17. Barcelona
73
Els consellers de Barcelona, instruïts pels jurats de Girona sobre les exaccions i violències patides pels
carnissers de Girona en el terme del castell de Montcada, recorden al veguer de Barcelona que el
rei li va manar de restituir tot allò que els havia estat pres, havent de verificar, però, la identitat
dels carnissers perpinyanencs que es fan passar per gironins i que han de pagar el dret de
passatge.

[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 408-v.
Que no·s deu pagar passatge de bestiar per los térmens del Castel de Moncada.
Venerabilibus et discretis iuratis civitatis Gerunde, consiliarii civitatis Barchinone, salutem cum
omni servicio pariter et honore. Litteram vestram recepimus super facto exaccionum et violenciarum quas
asseritis factas et illatas fuisse quibusdam carnifficibus civitatis Gerunde transeuntibus bestiaria sua per
terminos castri de Monte-catheno per baiulum et quosdam alios homines eiusdem castri et plene
intelleximus que continebantur in ea. Ad cuius littere seriem res-pondemus quod, statim recepta littera,
adivimus presenciam vene-rabilis Petri de Pulcroloco, vicarii Barchinone, castlani castri predicti, et sibi
legi facimus litteram supradictam et sibi fecimus requisicionem que in ipsa littera continetur. Et finaliter
respondit nobis dictus Petrus de Pulcroloco quod licet antiquitus baiuli dicti castri consueverint percipere
certum ius a carnificibus Gerunde transeuntibus sua bes-tiaria per terminos dicti castri, scilicet de bestiar
de ramada. Attamen verum erat quod dominus rex, bene est elapsus unus annus vel circa, miserat sibi
litteram in qua mandabat expresse quod huiusmodi exacciones que fieri erant consuete a carnifficibus
civitatis Gerunde vel aliis de terra domini regis, ducentibus sua bestiaria per terminos dicti castri,
cessarent de cetero et eas fieri prohibebat. Et sic obtulit se paratum dictus Petrus de Belloloco quod faciet
integre restitui quibuscumque macellariis Gerunde quicquid ab eis fuerit exactum vel preceptum a
tempore dicti mandati regii citra per /408v/ baiulum vel alios homines dicti castri et sic si est aliquis a quo
fuerit aliquid ab illo tempore citra habitum vel exactum, compareat coram eo et faciet illud sibi restitui.
Dixit tamen et fuit protestatus quod caveant sub a attente carnifices Gerunde ne sub eorum pretextu vel
colore carnifices de Rossilione et de Cerdania possint sua bestiaria libere transire per dictos terminos quia
ab illis ipse intendit exigere et habere ius suum, prout est antiquitus consuetum. Si qua vero alia
placuerint nos et dictam civitatem pro vobis futuros fiducialiter res-cribatis.
Datum Barchinone, XV kalendas madii, anno Domini M° CCC° vicesimo quinto.
a. sib, B.
[1325] setembre 25. Barcelona
74
Els consellers de Barcelona precisen als jurats i prohoms de la ciutat de Girona de quina manera
contribueixen en la talla municipal de la ciutat els franquers, els procuradors dels ordes i els
tonsurats.
A. Original carta sobre paper, sense nº (295 × 265 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG, I.1.3.7, lligall 1.
B. Còpia de A de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 409-410.
En qual manera contribuexen en Barchinona en tayles los franquers, els procuradors dels
órdens, els coronats, els officials, els escrivans.
Als honrats e discrets als jurats e prohòmens de Gerona, los conseylers e els prohòmens de
Barcelona, saluts ab creximent de prosperitat e tot bé. Ffem vos saber que som estats pregats e requests
per los prohomes vostres qui ara són assí en Barcelona, qui·s deguessem certifficar en qual manera en les
tayles comunes qui·s fan en la ciutat de Barcelona, han acustumat de metre los franquers e els procuradors
dels ordens e aquels qui corona han, so és a saber: aquells qui no han enchara muyler, ne no han negun
beniffet ecclesiàstich, ni fan negun offici divinal, ne és presumpció que dejen ésser clergues e los quals
han lur heretat en la ciutat jaquida a els per pare o per avi o per parens. Item, en quina manera officials
naturals de Barcelona, axí con són veguers, sotsveguers, batles, assessors e escrivans de les corts han
acustumat de contribuir en les dites tayles. A les quals coses segons que ab los tayladors e ab l’escrivà de
les questes havem trobat, vos responem primerament quant als franquers, so és a saber aquels qui són
franchs de questa per privilegi del senyor rey, qui en temps qui en Barcelona se feeya questa reyal, de la
qual la dita ciutat és vuy francha a tots temps, los dits franquers eren tatxats en la dita questa, mas puys lo
senyor rey /409v/ prenia en son compte de la quantitat que hom li havia a dar, so per què aquels franquers
eren tatxats, mas vuy e d’abans havem observat e observam e usam que tot franquer, per franch que sia,
met e contribuex en totes les tayes veÿnals, axí com un dels altres qui franchs no són. Açò matex havem
usat e usam quant als procuradors dels preycadors e dels frares menors e dels altres órdens que feem dels
ditz franquers. Quant a aquells qui han corona, havem acustumat que si és en sacres órdens, so és a saber
que sia diaque o subdiaque o prevera, no és en res tatxat, enchara con haia béns qui li sien pervenguts de
son patrimoni o per do o per lexa o altre successió de parens o d’amichs. Aytal coronat no ha acustumat
de contribuir en res, mas si és clergua conjugat o altre clergue qui no haia sinó corona simpla, so és que
no sia subdiaque, ne diaque, ne prevera, aytal clergue ha acustumat de metre e de contribuir en
Barchinona en totes tayes veÿnals o altres per tots béns que haien de lur patrimoni o per do o per lexa o
altres succession de parens o d’amichs. Quant als officials, és acustumat que veguer ne batle, si que sia

natural del loc o que sia estrayn, no contribuexen en negunes tayles qui sic fassen, mas sotsveguer o
sotsbatle, sol que sien naturals de la ciutat, meten e contribuexen en tota res per tot ço que hic hagen.
Quant a assessor, assí en Barcelona, no ha ne pot haver assessor per privilegi que·n ha la ciutat. Quant és
dels escrivans de les corts del veguer /410/ e del batle de Barcelona, vos fem saber que no meten, ne
contribuexen en negun tayll qui·s fassa en Barchinona, so és assaber aquells de qui són les escrivanies,
mas emperò ells han a fer sens salari que no han totes escriptures franques que la ciutat haia a fer en les
escrivanies de les corts del veguer e del batle entre tot l’ayn, et per aquesta rahó són franchs. Lo carceller
del castell de la cort del veguer qui guarda los preses, no ha acustumat de contribuir, ne de metre en
neguna taya comuna qui·s fassa en la ciutat. Si res als vos plau, fets nos o saber.
Scrita en Barchelona, diluns a XI jorns de setembre.
1326 febrer 28. Barcelona
75
El rei Jaume II ordena als seus oficials del regne de Sardenya que observin i facin observar íntegrament
les franqueses que ell va atorgar a la ciutat de Girona el 20 de setembre de 1322 i el tenor de les
quals recorda.
[A]. Original perdut.
C. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 188, f. 281v-282v.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 37-39v.
Que·ls officials reyals en lo regne de Serdeyna e de Còrsega serven la dita franchea.
Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone ac sancte
Romane ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilectis et fidelibus suis universis et
singulis officialibus nostris in regno nostro Sardinie constitutis, presentibus et futuris vel eorum
locatenentibus, ad quos presentes pervenerint, salutem et dilectionem.
Cum nos, attentis immensis ac laudabilibus serviciis nobis et predecessoribus nostris per
universitatem civitatis Gerunde exhibitis, graciose concesserimus ipsi universitati dicte civitatis et
omnibus et singulis civibus et habitatoribus ipsius et eorum bonis inper-/37v/-petuum libertates et
immunitates in dicto regno Sardinie et Corsice et insulis sibi adiacentibus et in quibuscumque locis dicti
regni et insularum eiusdem cum carta seu privilegio nostro bulla plumbea comunito, cuiusquidem
privilegii series sic se habet:
«In Dei nomine. Noverint universi presentis privilegii paginam inspecturi quod nos Iacobus, Dei
gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, debita consideracione
pensantes quod tunc regii solii culmen extollitur tuncque ex magnificencia sua manum congrue
retribucionis extendit dum fideles subditos suos ex suis actibus bene meritos et proinde condignos
prosequitur, gratiis et beneficiis ampliat et decorat favoribus oportunis ut et isti bene meruisse gaudeant et
alii ad similia promerenda animentur exemplo, igitur attentis immensis et laudabilibus serviciorum et
meritorum exhibicionibus collatis nostris, eximie recordacionis regibus Aragonum et comitibus
Barchinone, et nobis per universitatem civitatis Gerunde, tam in adquisicionibus regnorum atque terrarum
quam aliter multis modis, attentis etiam qualiter nunc universitas ipsa, promptis voluntatibus nobis et
inclito infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro comitique Urgelli, pro felici
adquisicione Sardinie et Corsice regni nostri quod ex concessione nobis facta per sedem apostolicam
obtinemus, ad quam pro exaltacione et ampliacione regni nostri et utilitate publica subditorum, duce nobis
Altissimo, cogitatus et opera nostra, ut nos decet, extendimus, opor-tunum auxilium et subsidium
congruum, /38/ videlicet quindecim mille solidos monete Barchinone nobis et dicto karissimo
primogenito nostro placidum et gratum, liberaliter obtulerunt, ex causis premissis inducti, per nos et
omnes heredes et successores nostros, gratis et ex certa sciencia ac mera et spontanea voluntate
emfranchimus et liberos, exemptos, franchos et immunes facimus universitatem predicte civitatis
Gerunde et omnes et singulos cives et habitatores ipsius civitatis, presentes pariter et futuros,
imperpetuum cum omnibus rebus, mercibus et bonis suis in dicto regno nostro Sardinie et Corsice et
insulis sibi adiacentibus et quibuscumque locis dicti regni et insularum eiusdem ab omni lezda, pedagio,
portatico, mensuratico, penso, anchoragio, travetagio, passagio et gabella et omni alia quacumque
imposicione seu consuetudine, nova vel veteri, statuta et statuenda et alio iure quolibet seu servitute reali
et personali, vel mixta que dici, nominari vel excogitari possit aliqua racione. Sic quod in dicto regno vel
insulis aut aliis locis adiacentibus eidem dicta universitas et cives et habitatores eiusdem, presentes et
futuri, tam in veniendo a quibuscumque partibus, vel per quascumque partes ad dictum regnum, vel
insulas seu loca eiusdem regni, quam ibidem stando, mercando aut inde eundo seu recedendo pro
aliquibus rebus, mercibus vel bonis suis quibuscumque ullo unquam tempore nullam lezdam nullumque
pedagium, portaticum, mensuraticum, pensum, anchoragium, travetagium, passa-/38v/-gium seu gabellam

vel aliam quamcumque imposicionem seu consuetudinem, novam vel veterem, statutam vel statuendam,
aut aliud quodcumque ius, seu servitutem realem vel personalem, aut mixtam que dici, nominari vel
excogitari possit, nobis vel successoribus nostris aut quibuscumque aliis nomine nostro et nostrorum dare
aut solvere teneantur immo ab ipsorum omnium et cuiuslibet eorum prestacionibus sint semper in regno
predicto et locis ac insulis ei adiacentibus, franchi, exempti, perpetuo liberi et immunes. Concedentes
nichilominus eidem universitati ac civibus et habitatoribus eiusdem civitatis et singulis eorum,
presentibus et futuris, quod de regno predicto Sardinie et Corsice et insulis ac locis eidem adiacentibus
possint extrahere, emere et vendere a quibuscumque franche et libere et absque impediemento et
prestacione cuiuslibet servitutis vel iuris impositi vel imponendi ibidemque immittere seu apportare
frumentum et omne aliud genus bladi, vinum et quecumque victualia et omnes alias res et merces absque
impe-dimento nostro et nostrorum ac officialium et successorum nostrorum ipsaque victualia, res et
merces carricare et discarricare sine aliquo albarano, nec licencia, seu mandato nostri vel successorum
nostrorum aut officialium nostrorum, seu ipsorum successorum nostrorum, ob-tenta vel etiam expectata.
Volentes etiam civitati predicte et eius habitatoribus inperpetuum ampliorem gratiam facere, concedimus
eisdem per nos et nostros quod super rebus seu mercibus quas in insulis seu locis /39/ dicti regni nostri
Sardinie et Corsice immiserint seu inde extraxerint per se vel negociatores suos credatur ipsorum civium
vel suorum negociatorum ipsas res seu merces immittencium seu extrahentium quod sint sue vel
concivium suorum et non alterius proprio iuramento. Promittimus insuper per nos et nostros et iuramus in
anima nostra per crucem Domini nostri Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, in presencia nostra
posita et manibus nostris corporaliter tacta, quod predicta omnia et singula tenebimus, com-plebimus et
observabimus et teneri, compleri et observari inviolabiliter faciemus et non contraveniemus nec aliquem
contravenire permittemus aliqua racione. Mandantes per privilegium nostrum procuratoribus, baiulis,
lezdariis, pedagiariis et quibuslibet aliis officialibus nostris quocumque nomine eos nominari contingat
quos per nos et nostros in dicto regno et singulis locis eius preponi seu ordinari contingat quatenus dictis
civibus et habitatoribus predicte civitatis Gerunde et singulis eorum ac rebus, mercibus et bonis suis,
franchitatem, libertatem et immunitatem predictas teneant tenaciter et inviolabiliter observent et contra
eas vel aliquas earum ipsos, vel bona eorum nullatenus impedire, molestare seu agravare presumant, sicuti
de nostri vel nostrorum gratia vel mercede duxerint confidendum. Quod si secus temerarie fecerint iram et
indignacionem nostri et nostrorum se noverint incursuros et nichilominus pena mille morabatinorum auri
nostro erario confiscanda absque remedio aliquo punientur. In cuius rei testimonium et memoriam
sempiternam presens privilegium nostrum inde fieri iussi-/39v/-mus bulle nostre plumbee munimine
insignitum.
Datum Barchinone, duodecimo kalendas octobris, anno Domini millesim trecentesimo vicesimo
secundo.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comitis
Barchinone.
Testes sunt infans Petrus, domini regis filius, comes Rippacurcie, Poncius, Barchinone episcopus,
Guillelmus de Montecatheno, Raimundus, Valencie episcopus, Guillelmus de Angularia.
Sig+num Ffrancisci de Bastida, predicti domini regis scriptoris, qui de mandato ipsius hec scribi
fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in secunda linea testium ubi dicitur “domini regis filius,
comes Rippacurcie”, et alibi ubi dicitur “Guillelmus de Montecatheno”».
Idcirco, ad supplicacionem dicte universitatis nobis exhibitam, vobis et cuilibet vestrum dicimus et
expresse mandamus quatenus quisque vestrum in districtu suo predictam privilegium et contenta in eo
observetis universitati dicte civitatis et omnibus et singulis civibus et habitatoribus ipsius ac bonis eorum
in omnibus et per omnia iuxta iamdicte carte nostre continenciam et tenorem, sic super hiis vos habendo
quod ipsa universitas seu singulares eiusdem, nullam iustam de vobis pro predictis habent materiam
conquerendi. In quorum testimonium sigillum nostrum appendicium hic iussimus apponendum.
Datum Barchinone, pridie kalendas marcii, anno Domini millesimo trecentesimo sexto.
Subscripsit Guillelmus.
1327 abril 22. Barcelona
76
Jaume II mana al veguer de Girona que les constitucions de pau i treva siguin observades al comtat
d’Empúries i a tot Catalunya a propòsit d’una agressió comesa contra Pere Rau i Francesc
Alemany del lloc d’Albons, homes propis d’En Bernat d’Orriols, cavaller, per homes d’Empúries.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 279-280.
Que les constitucions de pau e de treva han loc en lo comtat d’Empúries e per tota
Cathalunya.

Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte
Romane ecclesie vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, ffideli suo Petro de Sancto Clemente,
vicario Gerunde et Bisulluni, salutem et gratiam.
Ad audienciam nostram noveritis pervenisse quod, cum vos nuper eo quia Petrus Russi, civis et
habitator Gerunde procuratorque hominum infrascriptorum de Alburnis, conquerendo exposuerat coram
vobis quod Arnaldus Sunyerii, baiulus, Petrus Gasseti, sagio, et Monton Banderius de Impuriis, die iovis
eotunc preterita, manu armata sine aliqua iusta causa veniendo et faciendo insultum Petro Rau et
Ffrancisco Alamanni de dicto loco de Alburnis, hominibus propriis Bernardi de Urriols, militis, ipsis infra
territorium loci eiusdem, scilicet in boscho dicti loci abstulerint et violenter secum asportaverint duas
saumerias quas adhuc penes se retinere dicuntur, ex quibus dampnificati fuerint in quadringentis solidis
Barchinone et ultra et petiverat ac requisiverat instanter ut contra ipsos et bona eorum ex causis
procederetis premissis iuxta constituciones pacium et treugarum per vestram litteram citaveritis predictos
Arnaldum Suynerii, Petrum Gasseti, Monton Banderium et eorum quemlibet ipsisque per eandem
mandaveritis ut infra XV dies a recepcione dicte vestre littere continue numerandos cum dicto procuratore
de premissis querelantibus aut dictis hominibus in et super predictis amicabiliter componerent et eisdem
satisfaccionem et emendam debitam de omnibus facerent supradictis vel apud Gerundam coram vobis et
iudice vestro personaliter comparerent parati firmare in posse vestro et tornare pignora tenencia et
valencia dictam extimacionem cum eisdem dupla iuxta dictas constituciones pacium et treugarum et alias
procedere et respondere super pre-/279v/-missis ad dicti iudicis cognicionem, alioquin lapsis dictis XV
diebus, extunc contra ipsos et valitores, fautores, coadiutores, consiliatores sustentatoresque suos et bona
eorum procederetis rigide tanquam contra eiectos et separatos a pace et treuga iuxta constituciones
pacium et treugarum et alias prout existeret racionis. Et Raymundus de Palacio, miles tenens locum
vicarii comitatus Impuriarum, ad premissam vestram litteram vobis per suam responderit continentem
locum de Alburnis predictum esse infra territorrium comitatus prefati et infra comitatum non vendicare
sibi locum constituciones pacium et treugarum iamdictas, ob quod ex parte incliti infantis Petri, nati nostri
karissimi Rippacurcie et Impuriarum comitis, qui racione dicti comitatus non recognoscebat superiorem,
vos requirebat ut a processu per vos facto et de cetero faciendo contra predictos penitus desisteretis, cum
ipse paratus esset cum effectu dictis hominibus de Alburnis et aliis quibuscumque de ipsis querelantibus
reddere iusticie complementum et de premissis omnibus et singulis in cancellaria nostra facta extitit plena
fides. Nos volentes nostro preiudicio circa premissa, ut convenit, precavere iusque nostrum non
permittere aliquatenus violari premissis omnibus cum matura deliberacione recognitis, vobis dicimus et
mandamus expresse quatenus nisi ea que per vos cum dicta vestra littera mandata fuere, sint vel fuerint
adimpleta infra terminum per vos assignatum, lapso termino ipso, cum notorium sit constituciones
pacium et treugarum habere locum in comitatu predicto et per totam Cathaloniam ipsumque comitatum
esse in Cathalonia et super generali iurisdiccione et imperio nostris, nosque ac predecessores nostros usos
fuisse et esse dictis constitucionibus ab antiquissimis /280/ temporibus in casibus similibus et aliis que
acciderunt in comitatu iamdicto, super predictis procedatis ut rigidius poteritis, prout iuxta dictas
constituciones inveneritis faciendum, taliter vos habendo ne ius nostrum valeat modo quolibet deperire
vosque possitis circa conservacionem eius in nostris conspectibus merito occurrere comendandum.
Datum Barchinone, X kalendas madii, anno Domini M° CCC° XX° septimo.
Subscripsit Guillelmus.
1327 desembre 16. Girona
77
La universitat de Girona, reunida dins del convent de Sant Francesc, atorga procura a Berenguer Renau,
jurisperit, Ramon de Sitjar, Guillem Bru, jurisperit, i Bernat de Banyoles, ciutadans de Girona, per
demanar al rei Alfons que revoqui l’alienació feta pel seu pare, el rei Jaume II, a Ot de Montcada,
de la jurisdicció alta i baixa de Caldes de Malavella, de Llagostera i de Cassà de la Selva, fetes en
perjudici de la ciutat.
A. Original pergamí, nº 177 (278 × 283 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del s XIV conservada en el Llibre Verd, 198v-199v.
Sindicat fet per la universitat a soplegar al senyor rey que revoc les donacions fetes al noble
n’Ot de Montcada e totes altres alienacions fetes en prejudici de la ciutat.
Noverint universi quod convocata voce preconia, ut moris est, ac congregata universitate civitatis
Gerunde in domo fratrum minorum Gerunde, ipsa universitas ex certa sciencia constituit, fecit et ordinavit
certos speciales procuratores suos sindicos vel actores, venerabiles Berengarium Renaldi, iurisperitum,
Raimundum de Cigiario, Guillelmum Bruni, iurisperitum et Bernardum de Balneolis, cives Gerunde, licet
absentes, ad eundum et comparendum coram illustrissimo domino Alfonso, Dei gratia rege Aragonum, et
suplicandum, petendum et requirendum ei quod donaciones, concessiones et alienaciones quascumque, in

lesionem et preiudicium dicte civitatis et privilegiorum, usuum et consuetudinum eiusdem ac
iurisdiccionis eiusdem factas, revocet et revocari faciat et specialiter quamdam donacionem et
alienacionem per illustrissimum dominum Iacobum, bone memorie regem Aragonum, patrem suum,
nobili Othoni de Montecatheno in preiudicium et lesionem dicte civitatis et privilegiorum ac consuetudinum
et iurisdiccionis eiusdem factam de villa et castro de Calidis de Malaveya et de castro de
Locustaria cum omni iurisdiccione alta et bassa et de iurisdiccione castri de Caciano. Que loca sunt de
pertinenciis civitatis et comitatus Gerunde et de vicaria Gerunde et ipsam revocacionem seu revocaciones
/199/ prosequendum et obti-nendum in iudicio et extra et coram quibuscumque iudicibus et agendum,
deffendendum, excipiendum, respondendum, replicandum, triplicandum, iurandum de calumpnia et
cuiuslibet alterius generis iuramentum in animabus singulorum dicte universitatis prestandum, testes,
instrumenta et alia probacionum genera producendum, sentenciam et sentencias, tam interloqutorias quam
diffinitivas, audiendum, et ab eis et a quocumque gravamine illato vel inferendo in iudicio et extra
appellandum, et appellaciones prosequendum et protestandum de iure dicte universitatis et singulorum de
eadem in iudicio et extra et protestatis respondendum et alium vel alios procuratores substituendum ante
litem contestatam et post, qui habeant idem posse, et eos removendum et eos vel alios ibi ponendum
tociens quociens ipsis placuerit et videbitur expedire, et omnia alia faciendum que merita causarum
postulant et requirant et que possunt facere procuratores legittime constituti et sindici seu actores et que
ipsa universitas facere posset si personaliter interesset. Et dedit dicta universitas plenum posse dictis
sindicis et tribus ac duobus eorum faciendi et explicandi omnia et singula supradicta, et volens ipsa
universitas iamdictos sindicos et substituendos ab eis vel a tribus aut duobus eorum relevare ab omni
honere satisdandi de iudicato solvendo et rati habicione promisit eis et subscripto notario, tanquam
publice persone, /199v/ nomine eorum et partis adverse et omnium quorum interest vel potest aut poterit
interesse legittime stipulanti iudicio sisti et iudicatum solvi cum suis clausulis et ratum et firmum
perpetuo habere quicquid in predictis per ipsos sindicos vel tres aut duos eorum vel substituendos ab ipsis
vel tribus aut duobus eorum actum, gestum seu procuratum fuerit in premissis et nullo tempore revocare
sub bonorum dicte universitatis omnium ipotheca. De quoquidem sindicatu dicta universitas mandavit
fieri publicum instrumentum per me notarium infrascriptum.
Quod fuit actum et a dicta universitate firmatum, XVII° kalendas ianuarii, anno Domini M° CCC°
vicesimo septimo, presentibus testibus et vocatis Arnaldo Alioni et Petro Blanch de Gerunda.
Eg+o Guillelmus de Querio, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, qui predictis vocatus interfui, hec scribi feci et clausi cum suprascripto in linea
VIª ubi dicitur «et alienacionem».
1328 gener 20. Barcelona
78
El rei Alfons III mana als seus oficials que ningú sigui empresonat per garantia feta sots pena de terç o
per deute a un jueu i que s’avinguin a cobrar els deutes dels béns dels deutors.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 32 (125 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 429, f. 91.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 283.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 145-146 (doc. XV).
Que negun no sia pres per obligacion feta sots pena de terç, ne en altre manera per deute de
jueu. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis vicario Gerunde et Bisulluni ac baiulo civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Ex peticione nobis exhibita per partem universitatis civitatis predicte fuit nobis humiliter
demonstratum quod nonnulli habitatores dicte civitatis ac iurisdiccionis vobis comisse, oppressi nimia
paupertate et penuria, se aliquibus iudeis obligarunt in quibusdam peccunie quantitatibus, quas ab eis
recepisse dicuntur cum publicis instrumentis et obligacionibus eis factis in posse curiarum vestrarum, sub
pena tercii et alias, ut eos capi facerent in personis et quod vos, ad instanciam ipsorum iudeorum,
intenditis capere debitores predictos racione obligacionum predictarum factarum sub pena tercii, ut est
dictum. Propter quod fuit nobis humiliter supplicatum ut super eo dignaremur eis de opportuno remedio
providere. Ideoque supplicacione ipsa admissa, vobis et utrique vestrum dicimus et mandamus quatenus
dictos debitores seu fideiussores pro eis obligatos, ad instanciam dictorum iudeorum seu alia racione
obligacionum predictarum eisdem creditoribus factarum in personis nullatenus capiatis, set alias ad
requisicionem ipsorum creditorum, si conquesti de ipsis fuerint super solvendis ipsis creditoribus debitis,
in quibus eis cum dictis instrumentis vel obligacionibus teneantur, distringatis bona ipsorum ad
solvendum ipsa debita vel ad faciendum breviter et de plano iusticie complementum.
Data Barchinone, XIII° kalendas februarii, anno Domini millesimo CCC vicesimo septimo.

Petrus Cesarauguste.
a. D’una mà posterior: Vide aliam in folio CCLXIII, B.
1328 gener 22
79
Els síndics de la ciutat de Girona protesten davant del rei Alfons III per la donació feta pel seu pare
Jaume II a Ot de Montcada de la jurisdicció de Caldes de Malavella, Llagostera i Cassà de la
Selva i li demanen que la revoqui.
A. Original sobre pergamí, nº 186 (619 × 347 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 200-202v.
Suplicacion feta ab carta pública al senyor rey per los síndics de la ciutat que revoc les
donacions fetes al dit noble n’Ot.
Noverint universi quod die veneris undecimo kalendas ffebruarii, anno Domini M° CCC° vicesimo
septimo, in presencia mei notarii et testium infrascriptorum ad hec specialiter vocatorum, Berengarius
Renaldi, Bernardus de Balneolis et Raimundus de Cigiario, sindici seu procuratores universitatis Gerunde
presentarunt et per me infrascrip-tum notarium legi voluerunt illustrissimo domino Alfonso, Dei gratia
regi Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comiti Barchinone, existenti in camera sui palacii regalis
civitatis Barchinone, quandam requisicionem seu protestacionem sequentem seriem continentem:
«Excellentissime regie maiestati, flexis genibus, ea humilitate qua possunt, significant sindici civitatis
vestre Gerunde quod illustrissimus dominus Iacobus, felicis recordacionis rex Aragonum, genitor vester,
dedit atque concessit in privilegium speciale universitati et probis hominibus Gerunde quod dicta civitas
cum suis pertinenciis et iuribus universis cum tota et integra eius vicaria esset unita comitatui a Barchinone
et esset et remaneret cum dicto comitatu Barchinone insimul perpetuo, ita quod dominus rex vel
successores sui non possent dictam civitatem et eius pertinencias et iura ac vicariam vendere vel donare
aut alias quoquomodo alienare in aliquam personam, nisi esset comes Barchinone. Et nichilominus etiam
dictus dominus rex dedit et concessit in privilegium speciale dictis probis hominibus et universi-/200v/tati
quod iurisdicciones vicarie Gerunde non posset vendere, donare, enfranquire inperpetuum alicui
persone, immo essent et remanerent perpetuo in dominio dicte civitatis et quod vicarius Gerunde perpetuo
uteretur iurisdiccione dicte vicarie. Quodquidem privilegium et alia dicte civitati concessa dictus dominus
rex generaliter ordinavit et statuit servari in generali curia per ipsum celebrata in civitate Ilerdensi et in
generali curia celebrata in civitate Gerunde, dictum privilegium generaliter iuravit servare ac facere
observari et non contravenire. In qua etiam curia Gerundensi vos dictus dominus rex de voluntate dicti
domini regis, patris vestri, ea laudastis et concessistis, tenere et observare iurastis et de presenti in vestro
novo dominio privilegia civitati predicte indulta tenere et observare iurastis. Unde cum dictus dominus
rex, genitor vester immemor, predictorum in grande dampnum et lesionem regni et corone regie contra
iura ac contra tenorem dicti privilegii et dictarum ordinacionum, dederit nobili Othoni de Montecatheno,
salvo honore regio sine omni iusta et vera causa, villam et castrum de Calidis de Malaveya et castrum de
Locustaria cum omni iurisdiccione alta et baxa et totam iurisdiccionem altam et baxam castri et parrochie
de Caciano, quequidem castra et loca sunt et semper fuerunt de et infra comitatum Gerunde et de
pertinenciis et vicaria civitatis prefate, et vestre regni dignitati et eius prudenti consilio, ostenderint et
exhibuerint privilegium supradictum ac fidem fecerint plenariam quod dictum castrum de Caciano /201/
est de vicaria Gerunde et esse consuevit et hoc tam per cartas regias quam etiam per tenorem donacionis
facte dicto Othoni de iurisdiccione dicti castri de Caciano, tenor cuius in registris vestris regiis est insertus
et data fuerit copia de predictis supplicatis et ostensis dicto nobili Othoni, ut posset si qua vellet obicere
ad premissa, et propterea pluries et cum magna instancia suplicaverint humiliter celsitudini vestre regie
quod, revocatis dictis donacionibus, quatenus de facto processerant, faceretis dicte civitatis privilegium
observari et dicta loca et iurisdicciones reduci in eo statu in quo erant ante dictas donaciones et serenitas
dominacionis vestre in predictis cum effectu audire contempserit dictos sindicos et in hiis paciatur dictam
civitatem contra iusticiam opprimi, nec curaverit sue benignitatis aures prestare in observanda super
predictis iusticia quamquam ad ea humiliter et devote fecerint posse suum sollicite et instanter, et diu non
sine magnis laboribus et expensis moram traxerint in curia vestre regie maiestatis et cum apud
monasterium Sanctarum Crucum et in Montealbo et nunc in civitate Barchinone dictis sindicis, super hiis
iusticiam postulantibus, celsitudo regia responderit quod non defficeret eis in reddenda iusticia licet non
pervenerit ad effectum, ideo iterato humiliter supplicant dicti sindici per vos dominum regem in premissis
de iusticia provideri, reducendo dictum castrum de Caciano vicarie Gerunde cassata quo ad hoc
condicione predicta cum quo ad iurisdiccionem dicti castri de Caciano evidenter et in promptu constet
regio iudicio de predictis ac comittendo /201v/ infra civitatem seu vicariam Gerunde alicui persone

idonee quo certificacionem recipiat quam ipsi sindici facere voluerint de propositis quo ad castra de
Locustaria et de Calidis, alias humi-litate qua convenit, ac petita et obtenta venia, protestantur dicti sindici
ad conservacionem iuris dicte civitatis et universitatis eiusdem ne videantur predicta sub taciturnitate
transire aut ius ipsius civitatis necligenter deserere quod ex deffectu iusticie quem reperiunt, nequeunt
iusticiam obtinere. Supplicantes humiliter et devote vestre regie clemencie ut si contingat universitatem
civitatis prefate propter lesionem intolerabilem que eam sequitur pro premissis ad sui iuris
conservacionem et deffensionem de facto procedere in predictis, quod pietas regia molestum non habeat
nec ex eo vestram indignacionem incurrat, petentes de predictis publicum fieri instrumentum. Et cum ego
dictus notarius predicta vellem legere, dictus dominus rex noluit quod legerentur, set ea haberi voluit pro
lectis et mandavit reveren-do in Christo patri et domino, domino Petro, divina providencia Cesarauguste
archiepiscopo, eius cancellario, ut respondet pro eo requisicioni predicte, presentibus testibus venerabili et
religioso ffratre Sanccio de Aragonia, tenentem locum magistri Hospitalis in castellania Emposte, et
Roderico Didaci, canonico Cesarauguste. Et die dominica proxime sequenti, dictus dominus
archiepiscopus in dicto palacio regali pro dicto domino rege respondit predictis ut sequitur: “et prefatus
dominus rex respondit petitis et /202/ protestatis per prefatos qui se asserunt procuratores Gerunde quod
requisicioni facte per eos apud monasterium Sanctarum Crucum et Montealbum propter recentem prefati
domini regis progenitoris sui mortem et ipsius exequias intendere bono modo nequivit nec postea potuit
propter fidelitatum et omagiorum c recepcionem baronum et aliorum nobilium et militum Cathalonie qui
pro feudis regiis et aliis incumbentibus facere tenebantur eidem”. Et cum dictus dominus rex pro sue
coronacionis expedicione recipiende de proximo apud Cesaraugustam et prefati nobiles et barones
intendere habeant, inter quos est dictus nobilis Otho de Montecatheno, propter negocii magnitudinem per
procuratorem formidat ducere dictam causam, etiam idem dominus rex propter negocii qualitatem et
rerum predictarum magnitudinem in persona propria predictum negocium intendat audire ac etiam
diffinire predicte coronacionis curriculis prefatos supplicantes quam cito comode poterit competenti loco
intendit audire, eisque facere in petitis iusticie complementum taliter quod inde merito poterunt
contentari. Inhibuit tamen expresse universitati eidem et hominibus ipsius quod de facto nullam interim
faciant novitatem significando eis quod si secus facerent, gereret hoc molestum, presentibus testibus
Iacobo Calbeti, legum doctore, et Roderico Didaci, iurisperito, iudicibus curie dicti domini regis.
Sig+num mei Bertrandi de Vallo, auctoritate regia notarii pu-/202v/-blici per totam terram et
dominacionem domini regis, qui predictis interfui et hec scribi feci et clausi cum litteris suprapositis in
linea VIIIª ubi dicitur «rex», loco, diebus et anno prefixis».
a. repetit, B. b. nobil, B. c. sic, B.
1328 juny 7. Lleida
80
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que cap dels ciutadans quedi exempt de pagar talles i d’altres
contribucions.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 283v.
Que tots los ciutadans sien destrets de pagar tayles e altres contribucions no reebuda ferma
de dret, ne esperada conexensa de jutge. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo Gerunde, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum et consiliariorum dicte civitatis fuit nobis humiliter demonstratum quod
nonnulli concives et habitatores civitatis eiusdem non curant exsolvere tallias seu contribuciones alias eis
impositas per iuratos et consiliarios supradictos, ex quo ipsa civitas seu regentes eandem magnum
suscipiunt tedium seu gravamen. Quapropter, ad ipsorum iuratorum et consiliariorum supplicacionem
humilem nobis exhibitam, vobis dicimus et mandamus quatenus, ex quo predicti iurati et consiliarii per
universitatem dicte civitatis ad premissa electi fuerint, compellatis fortiter et districte quoslibet singulares
cives et habitatores eiusdem civitatis ad solvendum dictas tallias et contribuciones, eis per dictos iuratos
et consiliarios impositas, non admissa iuris firma aliqua seu cognicione iudicis minime expectata et
quibuslibet aliis maliciis pretermissis.
Datum Ilerde, VII° idus iunii, anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo octavo.
Petrus Cesarauguste.
a. D’una mà posterior: Vide aliam in folio CCLXXVIII et folio CCCXXVII, B.

1329 setembre 2. València
81
El rei Alfons III mana al veguer i al batlle que els jutges ordinaris no rebin res dels processos, les
sentències o els diners dipositats a la cort pels deutors, que no siguin els salaris acostumats
d’antic.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 33 (205 × 283 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 284-v.
Que·ls jutges ordinaris ne reeben salaris no acustumats anti-gament per plets de ciutadans,
ne per sentències, ne de diners qui·s posen en poder de la cort per satisfer als creedors, ne dels plets
de les inquisicions. Item d’altres coses. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fideli suis vicario et baiulo Gerunde vel eorum locatenentibus, presentibus et qui pro tempore fuerint,
salutem et dileccionem.
Ad nostrum noviter pervenit auditum quod, licet iudices ordinarii Gerunde qui in predictis vobis
assistunt officiis, habeant et percipiant pro eorum labore certa et assueta salaria, nec a civibus vel incolis
civitatis predicte debeant ac consueverint aliqua salaria recipere pro causis que inter illos adinvicem sub
illorum vertantur examine aut pro sentenciis inde latis, ipsi tamen in hiis multipliciter abutentes ultra
predicta consueta recipiunt salaria a civibus et incolis supradictis. Et se huiusmodi abusui amplius
immergentes, cum debitores interdum deponant in posse curie suas peccunias pro satisfaciendo debite
creditoribus eorumdem, ipsi iudices recipiunt duos solidos pro libra omnium quantitatum que racione
predicta in curia vestra, ut predicitur, deponuntur. Et licet insuper de causis inquisicionum factarum pro
comissis criminibus, nisi in certis casibus, nichil recipere debeant, illi tamen de illis, et specialiter cum ad
transaccionem vel composicionem proceditur ab inculpatis, salaria recipiunt et extorquent ex quo sepius
curia nostra in iure sibi debito defraudatur. Quocirca, nolentes quod dicti iudices premissis de cetero
abutantur, volumus ac vobis districte precipiendo mandamus quatenus non permittatis, immo fortiter
inhibere curetis ne dicti iudices non assueta hactenus et ab antiquo salaria recipiant pro premissis, set
salariis assuetis et debitis contententur. Preterea firmiter inhibemus ne aliquis qui regat officium pro
prelato vel nobili vel alias sit eorum domesticus contra constituciones Catalonie teneat officium pro nobis
in dicta civitate, ymmo super /284v/ hoc servetur tenor et forma constitucionis huiusmodi inconcusse.
Vos itaque hec nobis signifficetis cum se ingesserit ut super eis possimus debite providere.
Data Valencie, IIII° nonas septembris, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Examinavit Rodericus.
B.
a. D’una mà posterior: De istis salariis, vide supra in f. CLXXV et in f. CCCXII et f. CCCLV. Al marge dret, f. 284: jutges,
1329 setembre 3. València
82
El rei Alfons III mana a tots els seus oficials que observin i facin observar les franqueses concedides als
ciutadans de la ciutat de Girona el 25 de maig de 1315 pel seu pare.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 34 (156 × 230 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 284v-285.
Que tots leuders, peatgers e officials del senyor rey serven la franchea de la ciutat de Gerona.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilectis
suis suppraiunctariis, vicariis, iusticiis, baiulis generalibus et specialibus, çalmedinis, merinis, lezdariis,
peda-giariis et aliis quibuscumque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, presentibus et qui pro
tempore fuerint, salutem et dileccionem.
Cum cives et habitatores civitatis Gerunde et suburbiorum eius-dem, cum privilegio serenissimi
domini genitoris nostri, dato Barchinone, VIII° kalendas iunii, anno Domini Mº CCC° quintodecimo,
quod per nos, antequam ad apicem regie dignitatis fuissemus assumpti, extitit confirmatum, sint franchi,
liberi et immunes per totam terram et dominacionem nostram, videlicet per regna Aragonum et Valencie
ac per totam Cathalonie seu comitatum Barchinone, a questiis, toltis, forciis et ab omnibus peccuniariis
serviciis, mutuis, prestitis et adempriviis forciatis, necnon ab omni lezda, pedagio, mensuratico, usatico,
penso, portatico et ab omni exaccione regali et vicinali et ab omni subsidio, quod pro premissis vel aliquo
premissorum vel occasione eorum possit exigi ab eisdem, prout in privilegio ipso plenius continetur.
Idcirco vobis et vestrum cuilibet dicimus et mandamus quatenus iamdictam franquitatem et immunitatem
servetis inviolabiliter et servari faciatis predictis civibus et habitatoribus civitatis Gerunde et suburbiorum

ipsius in regnis et comitatu predictis, et ab eis vel aliquo ipsorum contra /285/ libertatem premissam et
usum ipsius nichil atemptetis exigere vel eos quomodolibet agravare.
Data Valencie, tercio nonas septembris, anno Domini millesimo CCC° XX° nono.
Examinavit Rodericus.
1329 octubre 21. València
83
El rei Alfons III mana al seu veguer que conservi i no alieni la jurisdicció de Sant Feliu de Guíxols
davant les temptatives de l’abat del lloc esmentat, cosa que seria un perjudici per a la ciutat de
Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 36 (155 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 285v-286.
Que·l senyor rey no entén a fer alienacion, concession, ne transportacion de la juridiccion de
Sen Feliu de Guíxols.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis iuratis civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recepimus litteram vestram nobis noviter destinatam, continentem inter cetera vos intellexisse
quod religiosus abbas monasterii Sancti Ffelicis Guixolensis, propriis anelans comodis et comuni utilitate
postposita, nititur et procurat obtinere a nobis, per modum alienacionis, concessionis, confirmacionis vel
alias iurisdiccionem loci Sancti Ffelicis Guixolensis, quam iurisdiccionem et exercicium eiusdem nobis et
curie nostre Gerunde procul dubio pertinere noscuntur. Unde, auditis plenius predictis et aliis que in dicta
vestra littera continebantur, respondemus vobis nostre memorie esse penitus alienum quod de alienacione,
concessione, permutacione vel alias iurisdiccionis dicti loci Sancti Ffelicis tractatum, tactum seu factum
ad presens nobis fuerit per abbatem predictum nec cordi nobis est talem alienacionem, concessionem vel
transportacionem inire, tractare vel facere de iurisdiccione predicta nec aliquid agere in preiudicium vel a
dampnum dicte civitatis nec diminucionem ac derogacionem privilegiorum et libertatum civitatis ipsius.
Immo vestigia progenitorum nostrorum sequi volentes predicta inconcusse servare benigne, prout actenus
iidem nostri progenitores plenius et melius conservarunt et quamquam teneamus e firmo vicarium
nostrum dicte civitatis iurisdiccione predicta plene uti in dicto loco, prout predecessores sui usi fuerunt
ibidem, tamen ex superhabundanti, per litteram nostram quam affert lator presencium, mandamus dicto
vicario quod utatur in dicto loco Sancti Ffelicis iurisdiccione predicta prout actenus ipse sollertius et
plenius et alii vicarii precessores sui ad conservacionem iuris regii usi fuerunt et uti debuerunt, nec dictam
iurisdiccio-/286/-nem vel alia regalia nostra permittat inibi per aliquem usurpari.
Data Valencie, XII° kalendas novembris, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Examinavit Rodericus.
a. Interlineat, B.
1329 octubre 21. València
84
El rei Alfons III mana a Pere de Santcliment, veguer de Girona i de Besalú, que faci ús de la plena
jurisdicció de Sant Feliu de Guíxols, com és costum.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 35 (115 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 286.
a. Ed. de la còpia B per Emili GRAHIT I PAPELL, Memorias i noticias para la historia de la villa de San Feliu de Guíxols,
Sant Feliu de Guíxols, 1873, p. 238 (doc. XXII).
Que·l veguer ús plenerament la juridiccion de Sen Feliu de Guíxols, axí com és acustumat.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
Petro de Sancto Clemente, vicario Gerunde et Bisulluni, salutem et gratiam.
Quamquam tenuerimus et teneamus e firmo vos per tempus quo rexistis et regetis dictum officium
vicarie fore diligentem et sollicitum circa exercicium iurisdiccionis et aliarum regaliarum quas habemus
in loco Sancti Ffelicis Guixolensis, tamen ex superabundanti sollicitan-tes vos super hiis, vobis dicimus et
mandamus firmiter iniungentes quatenus in dicto loco Sancti Ffelicis Guixolensis iurisdiccione predicta
utamini, prout actenus vos melius et plenius et alii vicarii, precessores vestri, ad conservacionem iuris
regii in dicto loco iurisdiccione ipsa usi fuerunt et uti debuerunt, nec dictam iurisdiccionem vel alia iura
nostra regalia permittatis inibi per aliquem usurpari quin pocius in suo statu debito permaneant illibata.
Data Valencie, VII° kalendas novembris, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.

Examinavit Rodericus.
1329 octubre 30. València
85
Elionor, esposa del rei Alfons III, mana als oficials reials que observin les franqueses concedides pel seu
espòs o els seus predecessors als ciutadans de Girona, ja que no són observades pertot arreu.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 37 (145 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 285.
Letra de la senyora regina Elienor, muyler del senyor rey N’Amfós, a tots batles, leuders,
peatgers e officials de sos locs que serven la franchea.
Elienor, Dei gratia regina Aragonum, dilectis et fidelibus nostris baiulis, lezdariis, pedagiariis,
mensuratoribus et aliorum quorumcumque vectigalium in locis nostris exactoribus ceterisque officialibus
nostris ad quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Cum ad audienciam nostram pervenerit quod vos in dictis locis nostris non servatis franquitates et
inmunitates lezdarum, pedagiorum et aliorum vectigalium predictorum civibus et habitatoribus Gerunde,
quibus franquitas in ipsis locis nostris concessa extitit per illustrissimum dominum regem Alfonsum,
karissimum virum nostrum, et per antecessores eiusdem domini regis per privilegia eorumdem, et
antequam ipsa loca nobis data essent eisdem franquitatibus utebantur ibidem. Et nobis placeat et velimus
quod in omnibus locis nostris servetur franquitas civibus et habitatoribus dicte civitatis Gerunde. Idcirco
vobis et unicuique vestrum firmiter et expresse mandamus quatenus observetis franquitatem iamdictam in
dictis locis nostris civibus et habitatoribus civitatis predicte, prout ipsis franquitatibus utebantur antequam
loca predicta nobis donata essent seu etiam assignata et contra presens mandatum nostrum non veniatis
aliqua racione.
Data Valencie, tercio kalendas novembris, anno Domini M° CCC° vicesimo nono.
Petrus Gundisalvi vidit.
1330 gener 6. València
86
El rei Alfons III respon als jurats de Girona que no té pas intenció d’alienar la jurisdicció sobre la vila
de Sant Feliu de Guíxols ni de causar el menor perjudici a la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 38 (120 × 260 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 286v.
C. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 236-237 (doc. XXI).
Que·l senyor rey és en aquel enteniment que d’abans de no alienar la juridiccion de Sen Feliu
de Guíxols, ne res fer en mirva dels privilegis de la Ciutat.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, fidelibus suis iuratis
civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recepimus duas litteras vestras, alteram super facto iurisdiccionis loci Sancti Ffelicis Guixollensis,
super quo iam vobis dudum respondimus, et alteram super facto de Cassiano. Et, intellectis plenius que in
ipsis litteris continebantur, respondemus vobis nos in pristino responso permanere et perseverare, nec ab
eo recedere intendimus ullo modo, nam alienacionem, concessionem vel transportacionem inire, tractare
vel facere de iurisdiccione predicta Sancti Ffelicis nec aliquid agere in preiudicium vel dampnum nostri et
dicte civitatis intendimus facere, nec ad derogacionem privilegiorum et libertatum civitatis ipsius aliquid
attemptare. Super negocio autem dicti loci de Cassiano, intendimus facere expeditum iusticie
complementum.
Data Valencie, octavo idus ianuarii, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Sigilletur.
1330 febrer 23. Tarragona
87
El rei Alfons III concedeix als jurats, prohoms i a la universitat de Girona que puguin ser escollits com a
jurats aquelles persones que hagin rebut en la seva jovenesa els ordes menors, malgrat l’existència
d’una ordinació reial en contra.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 39 (215 × 292 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 287-v.

Que pusquen ésser elets en jurats aquels qui en lur juventut a han haüda corona, sens sagurtat
a fer, no contrastan la ordinacion en contrari feta. b
Nos, Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes nos quandam ordinacionem seu declaracionem fecisse in qua inter cetera cavetur quod clerici
coniugati laycaliter incedentes ad officium regiminis civitatis vel ville vel ad aliquod aliud seculare
officium, quod publicum auctoritate et utilitate existat, ita demum impune eligi valeant seu assumi, si in
primis et ante omnia caverint per sponsores laycos ydoneos et securos in posse officialium nostrorum, sub
pena quingentorum aureorum nostro erario adquirendorum, quod si aliquo casu ipsos accusari seu
conveniri contingat coram iudice, vel alias quoquomodo imperi civiliter vel criminaliter non allegabunt
privilegium clericale, nec ipso se nullatenus tuebuntur, quinymo coram ipso seculari iudice respondebunt
et subibunt iudicium de predictis et non coram ecclesiastico ullomodo, quequidem pena quoad notarios
postea per nos extitit mitigata. Nuncque pro parte iuratorum civitatis Gerunde nobis fuit intimatum quod,
cum ipsi ordinacionem et declaracionem predictam crederent fore utilem, ex facti experiencia senserunt
eam dicte civitati, inutilem et dampnosam, eo quia in ipsa civitate est officium iuratorum, qui anno
quolibet eliguntur et eis comititur regimen dicte civitatis, a cuiusquidem officii onere pretextu dicte
ordinacionis et declaracionis se excusant illi, qui dicto officio sunt abti et qui iam alias laudabili-ter se
habuerunt in eodem, pro eo quia eorum iuventutis tempore tonsuram habuerunt, licet nunc coniugati
existant et laycaliter incedant et nunquam seculare iudicium declinaverint, nec sint homines criminosi,
nec de eis suspicio habeatur aliqua crimina comittendi et pro eo etiam quia nonnulli ydonei reperiuntur in
dicta civitate qui tonsuram habuerunt /287v/ eorum tempore iuventutis, ob quod isti cum caucione dicte
pene assumere nolunt officium supradictum, cum id non lucrosum, ut asseritur, set laboriosum pocius et
onerosum existat, propter quod supplicatum fuit nobis ne predicta civitatis exponatur periculo regiminis
destituta, ut super hiis deberemus congruum remedium adhibere. Ideo ipsi supplicacioni annuentes,
benigne volumus et tenore presentis concedimus iuratis, probis homi-nibus et universitati dicte civitatis
quod, non obstante dicta ordinacione, quolibet anno in dicta civitate eligantur et eligi possint iurati qui sue
iuventutis tempore tonsuram habuerunt, ex quo tunc coniugati existant et laycaliter incedant et nunquam
seculare iudicium declinaverint, nec sint homines criminosi, nec de eis suspicio habeatur crimina
comitendi, sic quod hii absque prestacione dicte caucionis et pene ad quam prestandam minime teneantur,
admitti possint et compelli ad sumendum officium supradictum. Mandantes per presentem baiulo
Gerunde ceterisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, quatenus dictam
concessionem nostram firmam habeant et observent et faciant inviolabiliter observari et non contraveniant
nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem inde
fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Datum Terrachone, septimo kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Sigilletur.
a. Interlineat, B. b. D’una mà posterior: Vide in folio CCLXXIII et CCCII i al marge esquerre una nota. F. 287v, línia 9
subratllada en part, B.
1330 febrer 24. Tarragona
88
El rei Alfons III informa als jurats de Girona que Ramon Renau no farà res que pugui perjudicar la
ciutat en els seus tractes amb l’abat de Sant Feliu de Guíxols.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 40 (130 × 240 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 288.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 236 (doc. XX).
Que·l senyor rey en alienar la juridiccion de Sent Feliu, ne en altres coses qui tornassen a
mirve de la ciutat, no entén res a fer, ab l’abat de Sen Feliu, ne ab altre.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis iuratis civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recepta littera vestra inter cetera continentem quod, cum ad vestrum pervenisset auditum quod
abbas monasterii Sancti Ffelicis Guixollensis per interpositas personas tractabat et procurabat obtinere a
nostra regia maiestate per modum alienacionis, concessionis, confimacionis vel alias iurisdiccionem loci
Sancti Ffelicis predicti, que et eius exercicium donacioni nostre et curie vestre Gerunde spectant. Et tam
contentis in ipsa littera quam omnibus aliis que Raimudus Renaldi, concivis vester, ex credencia per vos
sibi in eadem littera comissa, nobis largius explicavit oraculo vive vocis plenarie intellectis, vobis
significamus, prout iam alias vobis per aliam nostram litteram duximus intimandum, quod pro constanti
tenere potestis et gerere in visceribus cordis vestri quod aliqua ex predictis vel aliis que detrimentum vel
preiudicium aliquod predicte concernerent civitatis cum eodem abbate aut alio non tractabimus ullo

modo, nec nobiscum tractari poterit per quemcumque, prout idem Raimundus, cui oretenus inde
respondimus, vobis relacionem plenissimam faciet de predictis.
Data Terrachone, sexto kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Sigilletur.
1330 febrer 25. Tarragona
89
El rei notifica al veguer i al batlle de Girona que revoca el privilegi pel qual es podia fer vidre i cendres
dins la vegueria i bisbat de Girona, a causa dels perjudicis ocasionats per aquesta concessió, i els
mana que ho observin i ho facin saber.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 41 (150 × 235 mm), en altre temps sege-llada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 288v-289.
Que vidre, ne cenra no·s fassa en la vegueria, ne en lo bisbat e que totes licències fetes o
faedores sobre assò sien revocades.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fideli nostris vicario et baiulo Gerunde vel eorum locatenentibus, qui nunc sunt et pro tempore fuerint,
salutem et dileccionem.
Intimantibus nobis cum querela iuratis civitatis Gerunde perci-pimus quod nonnulli, propriis
comodis anelantes, utilitate comuni postposita, colore quesito, nisi sunt obtinere et obtinerunt a nobis
licenciam vitrum et cineres faciendi in vicaria et diocesi Gerundensi, ipsos cineres inde extrahentes, ob
quod nemora et ligna vicarie et diocesis Gerundensis sunt adeo devastata et consumpta quod vix in
civitate predicta lignorum copia invenitur, immo a invalescit ibi nimium lignorum insolita caristia.
Significato nobis quod nisi per nos congruum super hiis adhibeatur remedium, maior et intolerabilis
speratur invalescere caristia, necnon deffectus maximus fuste abte et necessarie, que alias in ipsis partibus
consuevit de facili reperiri, pro galeis et aliis vasis maritimis construendis, si contingeret nos fustam
habere necessariam pro armata facienda. Sane cum nostra intersit indempnitati dicte civitatis maxime,
cum redundet in nostri et tocius terre nostre detrimentum sollicite, prout convenit, precavere. Ideo
quascumque licencias super predictis concessas quibusvis penitus revocantes, statuimus et ordinamus
quod pretextu licencie per nos concesse et concedende de cetero cuivis super premissis vel alias nullus
audeat vel presumat sub pena vestro arbitrio moderanda, quociens contrafactum fuerit, a delinquente
exigenda et nostro erario adquirenda, vitrum facere in vicaria aut diocesi Gerundensi, nec etiam cineres,
nisi illos ad dictam civitatem apportaret eos inibi vendituros, nec inde ipsos extrahere ullo modo.
Mandantes vobis quatenus ordinacionem et statutum supradicta per dictam civitatem et alia loca dicte
vicarie publice preconitzari /289/ faciatis ipsaque teneatis et observetis, ut superius continetur, sicut de
nostra confiditis gratia vel amore.
Data Terrachone, quinto kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° vicesimo nono.
Sigilletur.
a. imo, B.
1330 abril 24. Barcelona
90
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que faci conèixer que ningú no pot tenir tafureries dins la
ciutat o batllia de Girona, sots pena de 60 sous barcelonesos.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 42 (150 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 289-v.
Que taffuraria no·s tenga en la ciutat, ne en la batlia.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli
nostro baiulo Gerunde, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Relacione iuratorum civitatis Gerunde et nonnullarum aliarum personarum didiscimus quod aliqui
infra ipsam civitatem et eius baiuliam, per se vel personas interpositas, tenent taffurariam tam intra domos
eorum quam extra. Ad quamquidem taffurariam assueti sunt convenire ludentes quibus per personas
aliquas peccunia undecim pro duodecim ministratur, ex quibus ludentes contractus illicitos faciunt et
nocivos, quodque depauperati ex dicta causa eos convenit in alienis regionibus mendicare eisdemque
furandi datur occasio et alia crimina comittendi et, quod gravius est in Dei et sanctorum blasfemia
multum inordinate prorumpunt. Quocirca, volentes huic morbo pestifero viam precludere et tanti mali
materiam amputare, vobis dicimus et expresse mandamus quatenus, visis presentibus, faciatis preconizari
publice sub pena sexaginta a solidorum Barchinone a contrafacientibus incurrenda et quociens

contrafactum fuerit exigenda ne aliquis in dicta civitate /289v/ Gerunde et baiulia eiusdem taffurarias
huiusmodi tenere audeat sive etiam exercere. Et si quis paupertate depressus penam predictam solvere
non potuerit per capcionem et alias iudicis nostri Gerunde arbitrio puniatur, sic super hiis sollicite et cum
diligencia vos habendo ne inde possitis a nobis de necligencia redargui sive etiam reprehendi.
Data Barchinone, VIII° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a. sexsaginta, B.

1330 abril 25. Barcelona
91
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que les cols femades amb roldor siguin venudes a part per tal
d’evitar que la seva olor sigui una molèstia.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 289v.
Que les cols qui seran femades de rodor, se venen a part.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo civitatis Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Expositum nobis fuit pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis predicte quod aliqua pars
orte civitatis eiusdem fimatur de fimo roudorii ex quo olera, que procreatur seu fiunt ex ipso roudorio,
generant corrupciones et alia nocumenta ex quo infirmitates et neces aliquociens subsequentur.
Quapropter volentes ut ipsa olera suo iusto vendantur precio et ne aliquis possit decipi circa vendicionem
ipsorum, ad supplicacionem pro parte dictorum iuratorum nobis exhibitam, vobis dicimus et mandamus
quatenus dicta olera, que procreabuntur ex fimo dicti roudorii, faciatis in ipsa civitate sub certa pena
vestro arbitrio imponenda et a contrafacientibus exigenda separatim et ad partem vendi, ne gentes possint
decipi ex hac causa.
Datum Barchinone, VII° kalendas madii, anno Domini M° CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
1330 abril 25. Barcelona
92
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que les fires siguin celebrades el dia u d’agost, com era costum
abans que el rei Jaume II, el seu pare, en canviés la data.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 43 (125 × 260 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 290.
Que la fira de Gerona sia lo primer jorn d’agost axí com antigament era.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo civitatis Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Cum fira dicteª civitatis celebrari consueverit prima die mensis augusti et serenissimus dominus rex
Iacobus, bone memorie genitor noster, ipsam firam ad supplicacionem iuratorum et proborum homi-num
dicte civitatis alia die commutari fecerit, que mutacio videtur esse inutilis dicte civitati pro eo quia gentes
vellent venire die qua consueverant ad firam predictam. Idcirco, ad supplicacionem iuratorum dicte
civitatis nobis exhibitam, vobis dicimus et mandamus quatenus dictam firam faciatis teneri ac etiam
celebrari de cetero dicta prima die mensis augusti, prout antiquitus erat fieri assuetum, mutacione de
iamdicta fira inde facta, quam revocamus presentibus, in aliquo non obstante. Nos enim per presentes
mandamus vicario Gerunde et Bisulluni vel eius locumtenenti aliisque officialibus nostris infra dictas
vicarias constitutis ut dictam firam publicari et preconizari faciant dicta die, prout est fieri assuetum.
Data Barchinone, septimo kalendas madii, anno Domini M° CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a. interlineat, B.
1330 abril 25. Barcelona
93
El rei Alfons III revoca la concessió atorgada pel seu pare, el rei Jau-me II, a Bernat de Castellar de
vendre els béns que la cort aliena per execució de justícia, i mana que ho facin el veguer i el batlle
de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 44 (140 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 290v.
Revocacion de la concession feta a·n Bernat des Castelar de vendre los béns que la cort fa
vendre per execucion de justícia, e que·s venen axí com és acustumat.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fideli suis vicario et baiulo Gerunde vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.

Iam serenissimus dominus rex Iacobus, bone memorie genitor noster, cum carta sua concessit ad
beneplacitum Bernardo de Castellario quod ipse et non alius venderet bona mobilia et immobilia ac se
movencia que pro exequcione seu alias vendi contingeret per vos seu alios officiales nostros Gerunde,
sive ex ipsorum officio sive ad aliorum instantiam venderentur. Quam concessionem nos sibi
confirmavimus seu de novo concessimus quamdiu de nostra procederet voluntate, prout in carta nostra
inde sibi facta lacius et plenius continetur. Et nunc intelleximus pro parte iuratorum civitatis Gerunde
quod concessio dicto Bernardo facta que nunquam, ut asseritur, alteri fieri consuevi, facta extitit in
dampnum rei publice ac universitatis, civitatis et vicarie Gerunde pro eo quia ex ea inducitur servitus seu
gabella et iam antea predecessores vestri in dictisª officiis usi fuerant bona predicta comittere ad
vendendum diversis personis eorum arbitrio, que bona eo tunc magis iusto precio vendebantur. Et ex hoc
nobis supplicatum fuerit, ut ipsam concessionem revocari facere mandaremus. Ideo, supplicacione ipsa
tanquam iuri consona benigne admissa, vobis dicimus et mandamus quatenus dicta bona mobilia et
immobilia detis ad vendendum de cetero personis quibus vobis videbitur, prout per predecessores vestros
fieri extitit assuetum, iamdicta concessione dicto Bernardo ad beneplacitum facta, quam revocamus
presentibus, in aliquo non obstante.
Data Barchinone, VII° kalendas madii, anno Domini M° CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a. in dictis repetit, B.
1330 abril 25. Barcelona
94
El rei Alfons III mana al veguer i al batlle de Girona que impedeixin al carceller de la presó rebre el dret
de carcellatge de les persones que no té sota la seva guarda, ni tan sols dels presoners pobres.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 45 (155 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 291.
Que·l carceler no haia carcelatge d’aquels que el no guarda ne estan a son perill. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fideli suis vicario et baiulo Gerunde vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum civitatis Gerunde fuit nobis humiliter intimatum quod carcellarius civitatis
predicte, a personis quibus certa pena per vos imposita fuerit vel per quas assecuratum fuerit ne audeant
certa loca seu hospicia constituta extra dictam carcerariam exire, nititur exigere salarium sive etiam
carcelagium, quamvis sub eius carcere et custodie periculo minime teneantur. Cum autem non sit racioni
consonum quod dictus carcerarius habeat salarium sive carcelagium a personis que non custodiuntur per
eum seu sunt sub eius periculo, vobis dicimus et mandamus expresse quatenus ab eisdem personis non
permittatis exigere sive etiam recipi salarium supradictum. Insuper, cum intellexerimus quod predictus
carcerarius exigit seu exigere nititur salarium sive carcelagium a captis pauperibus qui, licet per vos a
carcere mandentur absolvi, capti detinentur per eum quousque per eos sibi satisfactum fuerit in carcelagio
supradicto, et non sit racioni consonum quod dicti pauperes quorum depaupertati parcendum est, solvant
aliquid racione capcionis predicte, vobis dicimus et mandamus quatenus ab huiusmodi pauperibus non
permittatis aliquid recipi sive exigi racione carcelagii per carcerarium supradictum. Immo si in dictis
casibus vel altero ipsorum contra predicta per eum attemptatum in posterum fuerit, ipsum tamquam
transgressorem mandatorum nostrorum fortiter et, ut faciendum fuerit, puniatis et per eum exacta et
extorta contra formam predictam restitui faciatis.
Data Barchinone, VII° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a. D’una mà posterior: et quod pauperes incarcerati qui nichil pro carcellagio solvere possunt, nichil solvant. Al marge dret,
clau que comprèn les línies 8 a 12, B.
1330 abril 26. Barcelona
95
El rei Alfons III ordena als jurats que organitzin en la ciutat de Girona un gremi dels paraires, al
capdavant del qual hi haurà dos prohoms, escollits anualment, amb poder de dictar ordinacions en
la matèria, i que li donin un lloc idoni.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 481, f. 152.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 43.
a. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS «Privilegios gerundenses de Alfonso el Benigno», dins VIII Congreso de
Historia de la Corona de Aragón, València, 1969, II-1, p. 239-240 (doc. I).

De parayria a fer en la ciutat e loc a donar a aquella. a
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes plures paratores pannorum esse in civitate Gerunde ex quibus ipsa civitas poterit in posterum
magnum suscipere incrementum, idcirco, pro melioracione officii parayrie, tenore presencium
concedimus vobis iuratis civitatis predicte, presentibus et futuris, quod auctoritate nostra possitis ordinare
et statuere parayriam in dicta civitate Gerunde ac dare locum seu vicum idoneum ad predictum officium
exercendum, necnon etiam facere ordinaciones et statuta alia que ad utilitatem et comodum dicte parayrie
cedere videantur, ac etiam duos probos homines quolibet anno eligere, qui dictas ordinaciones et statuta
faciant observari. Concedimus etiam vobis dictis iuratis quod possitis constituere sive etiam ordinare
personas aliquas super lodicibus faciendis ut fiant bene et legaliter ac facere ordinaciones alias ut in
eisdem legalitas observetur. Mandantes per presentes baiulo nostro Gerunde, presen-ti et qui pro tempore
fuerit, ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus ut predictam
concessionem vobis observent ac faciant inviolabiliter observari et non contraveniant seu aliquem
contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis fieri
iussimus nostro sigillo appendicio comunitam.
Datum Barchinone, VI kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a. Marge dret, línia 9: de sobreposats de parayres e flassades. Per los flassaders, C.
1330 abril 26. Barcelona
96
El rei Alfons III revoca la concessió feta el 20 d’abril de 1330 a Pere de Cardonets, el seu porter, de
reconèixer i signar els pesos i mesures, i mana al veguer i al batlle de Girona que ho facin.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 291v-292.
Revocacion de la concession feta a·n Pere Cardonet de regonèxer e senyar los peses e
mesures.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni aliisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, salutem et
gratiam.
Cum nos, cum carta nostra sigillo pendenti munita, data Barchinone, XIIII° kalendas aprilis, anno
Domini M° CCC° XX° nono, commiserimus fideli portario nostro, Petro de Cardonets, quod recognoscat
ac signet ad signum regale pensa sive pesals et mensuras cum quibus panni, blada, vinum, oleum ac res
alie que ad pondus et mensuram vendi consueta sunt, ponderantur et mensurantur in civitate et villis seu
locis diocesis Gerundensis, iurisdiccioni nostre subiectis, ita quod ipse toto tempore vite sue sit recognitor
et signator omnium predictorum et per se vel substitutos ab eo signet ac dicto signo signari possit dicta
pondera seu mensuras habeatque ea iure que per alios qui dictum officium tenuerunt, sunt recipi consueta,
prout in ipsa carta nostra lacius et plenius continetur, et nunc intelleximus per iuratos et universitatem
dicte civitatis Gerunde quod dicta concessio seu comissio est res nova et contra libertatem ac bonum et
utilitatem rei publice facta sive etiam introducta. Et, ex hoc nobis supplicatum fuerit per dictos iuratos et
dictam universitatem dicte civitatis Gerunde, quod dictam concessionem seu comissionem quoad
civitatem et vicariam Gerunde, tantum de consensu dicti Petri de Cardonets, graciose ducimus tenore
presencium revocandam. Mandantes vobis quatenus predictum Petrum de Cardonets seu subsitutum aut
substitutos ab eo non permittatis uti de cetero in dictis civitate et vicaria officio predicto. Nos enim /292/
per presentes vobis ac baiulo nostro Gerunde mandamus ut quisquis vestrum in districtu suo utamini dicto
officio recognoscendi et signandi mensuras et pondera, prout per predecessores vestros ante
concessionem dicto Petro de Cardonets factam erat fieri usitatum.
Datum Barchinone, VI° kalendas madii, anno Domini M° CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
1330 abril 26. Barcelona
97
El rei Alfons III mana al veguer i al batlle de Girona que cap cristià no sigui empresonat per deutes a un
jueu, encara que estigui obligat sots pena de terç en els llibres de la cort.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 46 (125 × 220 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 292-v.
Que crestian no sia pres per deute de jueu, si bén fes obligat a pena de terç el libre de la cort. a

Alfonsus Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fideli suis vicario et baiulo Gerunde aliisque officialibus nostris infra dictam vicariam et baiuliam
constitutis vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Cum intellexerimus quod vos pluries capitis et captos tenetis christianos aliquos pro debitis in
quibus tenentur iudeis dictique iudei eisdem christianis suas peccunias mutuent aliquociens sub usuris,
idcirco volentes voracitati eorum occurrere qui eosdem christianos pro iamdictis debitis faciunt in carcere
macerari, ad supplicacionem iuratorum ac proborum hominum civitatis Gerunde vobis dicimus et
expresse mandamus quatenus non capiatis de cetero seu captos de-tineatis christianos aliquos in civitate et
vicaria Gerunde pro debitis in quibus teneantur iudeis predictis, quamvis se ad id sub pena tercii
obligaverint in libris curiarum vestrarum, immo si quos ex eisdem christianis captos tenetis, a capcione
ipsa protinus liberetis /292v/ cum id eis tenore presencium graciose duxerimus concedendum. Volumus
tamen quod alias contra ipsos christianos et eorum bona ad re-quisicionem ipsorum iudeorum procedatis
ut de iure et racione fuerit faciendum.
Data Barchinone, VI° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a) D’una mà posterior: vide aliam supra f. CCLIIII, B.
1330 abril 30. Barcelona
98
El rei Alfons III mana al veguer i al batlle de Girona que obliguin els responsables de la sortida de la
host a pagar les despeses i els danys causats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 292v.
Que aquels per colpa dels quals les hosts exiran, sien forsats a pagar les messions e
dampnatges.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fidelibus suis vicario et baiulo Gerunde vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Cum intelleximus quod iurati et probi homines ac universitas civitatis Gerunde culpa nobilium et
militum et aliarum personarum convicinatorum, mandato officialium nostrorum in exercitus exire ac ire
contingit, et ex hoc sustineant plures sumptus et dampna, idcirco vobis dicimus et mandamus quatenus, ad
querelam iuratorum seu universitatis predicte, vocatis evocandis, compellatis debite eos quorum evidenti
et manifesta culpa et pertinencia ipsi exercitus exierint civitatem predictam, ad solvendum et
emendandum eisdem sumptus et dampna huiusmodi, prout de iure et racione fuerit faciendum, maliciis et
diffugiis procul pulsis.
Datum Barchinone, pridie kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
1330 maig 9. Barcelona
99
El rei Alfons III confirma al veguer i al batlle de Girona les delegacions que foren fetes per aquests, per
concessió de Guillem de Cervelló, lloctinent de l’infant Pere, procurador del rei a Catalunya, quan
Ramon de Guarnau fou suspès de l’ofici de jutge ordinari.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 47 (140 × 235 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 293-v.
Declaracion e confirmacion de les delegacions fetes per lo veguer e batle per concession del
tenent loc de procurador, can en Ramon de Gornau fo remogut del jutgat.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
ffideli suis vicario Gerunde et Bisulduni, necnon baiulo civitatis Gerunde vel eorum locatenentibus,
salutem et dileccionem.
Quandam vidimus litteram nobilis Guillelmi de Cervilione, gerentis vices procuratoris in
Cathalonia, vobis directam, seriem que sequitur continentem: a «Guillelmus de Cervilione, gerens vices
pro-curatoris in Cathalonia pro inclito domino infante Petro, illustrissimi domini regis Aragonum
primogenito, ac eius generali procuratore, dilectis vicario et baiulo Gerunde et eorum locatenentibus,
salutem et dileccionem. Cum nos discretum Raimundum de Guarnallo ab officio iudicature ordinarie
dictorum vobis comissorum officiorum, subeunte causa, ad eius instanciam duxerimus suspendendum,
ideo indempnitati iuris regii et subditorum suorum providere volentes, vobis et vestrum cuilibet
concedimus ut in quibuslibet inquisicionibus, processibus sive causis civilibus aut criminalibus factis seu

faciendis, motis seu movendis, coram examine vestro possitis iudicem vel iudices, de quibus vobis
videbitur, vobis assumere vel etiam delegare qui inquirendi, cognoscendi ac decidendi, ut iuris fuerit,
habeant potestatem. Nos enim, super hiis ex comisso nobis officio, vobis per presentes conferimus
potestatem. Datum Bisulluni, tercio nonas septembris, anno Domini M° CCC° XX° nono». Sane nunc
intelleximus quod per nonnullos oppositur dictum gerentem vices nequaquam potuisse litteram
concessisse huiusmodi vosque id idem in dubium revocatis. Quocirca volentes dictum dubium removere,
declaramus dictum nobilem ex potes-/293v/-tate procuracionis predicte sibi concessa potuisse concedere
litteram supradictam, ac ne quisque sub premisse littere velamine decipi valeat quoquomodo litteram
predictam et in ea contenta, necnon assumpciones et delegaciones vigore ipsius littere factas per
precessores vestros seu eorum alterum declarantes valere atque tenere harum serie ea confirmanda
eidemque omnimodam adhibemus roboris firmitatem.
Data Barchinone, septimo idus madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.
a) La frase Guillelmi de Cervilione... continentem s’ha afegit a la part inferior del foli, B.
1330 juny 1. Lleida
100
El rei Alfons III revoca la comissió que havia fet a Ramon de Guarnau, jurista de Girona, sobre els
assumptes concernents a la jurisdicció reial.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 48 (125 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 293v-294.
Revocacion de la comission feta a·n Ramon de Gornau sobre tots fets de juridiccion.
Nos, Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes nos comisisse cum carta nostra fideli nostro Raimundo de Guarnallo, iurisperito Gerunde,
quod in quibuscumque comissionibus et delegacionibus factis per nos quibuscumque iudicibus infra
civitatem et vicariam Gerunde et Bisulduni super negociis, iurisdiccionem nostram tangentibus, vocetur
idem Raimundus et sine eo non procedatur in ipsis, quequidem comissio multum preiudicialis civitati et
vicarie esse asseritur et nobis inutilis, pro eo quia propter absenciam dicti Raimundi non potest procedi
plerumque in negociis supradictis. Eapropter ad supplicacionem iuratorum et universitatis dicte civitatis
Gerunde, revocantes predictam comissionem, per presentes mandamus dictis iudicibus ut in quibuscumque
negociis ipsam iurisdiccionem nostram /294/ tangentibus, motis et movendis, procedant libere
absque dicto Raimundo cum sufficiat in eisdem negociis procedi, vocatis advocato et procuratore nostris
fiscalibus, prout eis datum fuerit in mandatis.
Data Ilerde, kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° trice-simo.
Subscripsit Iacobus.
1330 juny 1. Lleida
101
El rei Alfons III respon als jurats que no estan obligats a restituir a Berenguer de Montoliu, sobrecoc de
l’infant Pere, la mula que li van matar en una batussa a Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 294v.
Que no sia feta restitucion de la mula del sobrecoch del molt alt infant En Pere comte de
Ribacursa e d’Empúries, qui fo morta en Gerona.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Recepimus litteram vestram et que continebantur in ea pleno collegimus intellectu, ad que vobis
taliter respondemus quod super contentis in dicta littera, videlicet super restitucione cuiusdam mule
Berengarii de Monte Olivo, supercochi incliti infantis Petri, karissimi fratris nostri, Rippacurcie et
Impuriarum comitis, qua occisa fuisse dicitur in brica sive rixa quamquidam de familia dicti infantis
dudum moverunt cum quodam homine dicte civitatis que fieri petebatur. Cum dicto infante colloquium
habuimus, sicque dictus infans peticioni dicte mule renunciavit omnino, quare baiulo dicte civitatis tenore
presencium tradimus in mandatis quod vos seu vestrum aliquis ad restitucionem dicte mule aliquatenus
non compellat.
Datum Ilerde, kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo.
Subscripsit Iacobus.

1331 setembre 3. Tortosa
102
El rei Alfons III mana al batlle general de Catalunya, al veguer i al batlle de Girona que obliguin els
clergues i els jueus que tenen cases a tocar de les muralles i torres de la ciutat a tenir en
condicions la seva part i a tancar les obertures que hi han fet.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 49 (135 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 295-v.
Que quascun sia forsat de tener condret en la sua part lo mur e les torres e tancar portals e
forats del mur e tornar denteyls. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto de
consilio suo Fferrario de Lileto, baiulo Cathalonie generali, salutem et dileccionem.
Cum civitas Gerunde, ob eius situm et fortitudinem ac murorum et turrium disposicionem et
ambitum, fuerit retroactis temporibus ad conservacionem regnorum et terrarum nostrarum, et ex hoc ipsas
turres et menia reffici facere teneamur ipsamque civitatem in suo statu et turrium fortitudine reformare.
Nuncque intellexerimus dictas turres et menia per clericos et iudeos dicte civitatis fuisse partim destructa
ac etiam perforata, necnon etiam propugnacula sive denteyls inde ammota, ex que abilitas et pulcritudo
ipsius civitatis obfuscata esse asseritur sive etiam diminuta. Idcirco volentes, ut convenit, quod dicte
turres et menia reparentur sive etiam refformentur, vobis dicimus et expresse mandamus quatenus,
accedendo personaliter ad civitatem predictam, quascumque personas cuiuscumque condicionis existant
habentes hospicia dicto muro et turribus contigua compellatis fortiter et districte ad tenendum
condirectum dictum murum et turres, quisque eorum in parte sua, et ad claudendum portalia sive
foramina in ipso muro facta et ad tornandum seu refficiendum propugnacula supradicta, concessione
subrepticia inde eis facta in aliquo non obstante, sic super hiis vos habendo ne /295v/ inde possitis a nobis
de necligencia redargui sive etiam reprehendi. Nos enim per presentes mandamus vicario et baiulo dicte
civitatis ut super premissis assistant vobis auxilio et favore quando et quociens inde a nobis fuerint
requisiti.
Data Dertuse, tercio nonas septembris, anno Domini Mº tres-centesimo tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
a. D’una mà posterior, al marge dret, línia 11: de les torres a reparar, B.
1331 setembre 4. Tortosa
103
El rei Alfons III concedeix als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que el blat o el forment sigui mòlt a
pes en els molins de la batllia de la ciutat, i que el batlle pugui fer, amb els jurats, les ordinacions
que semblin necessàries.
A. Original en pergamí, nº 204 (164 × 337 mm), conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 483, f. 277v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 44-v.
a. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS loc. cit., II-1, p. 240-241 (doc. II).
De molre blat e froment a pes. a
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice ac comes Barchinone, ad
supplicacionem vestri iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde, vobis graciose concedimus
quod deinde bladum seu frumentum molatur in omnibus molendinis baiulie dicte civitatis ad pensum et
quod baiulus noster, qui nunc est et pro tempore fuerit, teneatur cum iuratis dicte civitatis super hoc
ordinaciones seu statuta facere, prout sibi et eisdem iuratis videbitur faciendum, dum tamen banna seu
pene que inde provenerint nostre curie applicentur. Quare per presentes mandamus dicto baiulo et alii
cuicumque, qui pro tempore fuerit, quod dictum pensum et ordinaciones factas super premissis faciat
observari. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis fieri et sigillo nostro appendicio
iussimus communiri.
Datum Dertuse, pridie nonas septembris, anno Domini millesimo CCC° tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
a. D’una mà posterior: in hoc libro, carta CCCXXXIIII est provisio facienti pro his qui fuit cum privilegio et in folio
CCCLXI, pro hiis que fuit contra ordinaciones iuratorum, C.
1331 setembre 4. Tortosa
104

El rei Alfons III concedeix als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que el jutge i el seu delegat només
rebin un salari si es donen unes condicions particulars.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 483, f. 277v.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 44-v.
a. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS loc. cit., II-1, p. 241 (doc. III).
De salari de jutge ordinari e delegat.
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ad
supplicacionem vestri iuratorum et proborum hominum universitatis civitatis Gerunde, tenore presentis
carte nostre vobis concedimus quod iudex ordinarius vel delegatus super causis de quibus possunt vel
consueverunt salarium recipere, non possint recipere salarium ab aliqua interlocutoria, nisi esset super
excepcione fori declinatoria, vel super excepcione peremptoria cause seu litis, et quod eo tunc habeant
recipere salarium moderatum. Quamquidem concessionem durare volumus quamdiu nobis placuerit et
non ultra. Concedimus etiam vobis dictis iuratis et universitati hominum dicte civitatis in perpetuum quod
si per iudicem ordinarium facta fuerit delegacio, de qua iudex salarium habere non debeat, quod iudex
delegatus ab ipso non accipiat salarium a partibus, nisi in casu quo iudex ordinarius salarium inde posset
recipere et in casu etiam quo dicta delegacio fieret ad requisicionem vel de consensu partium. Mandantes
per presentes vicario nostro Gerunde et Bisulduni ac baiulo et iudici ordinario dicte civitatis, presentibus
et qui pro tempore fuerint, aliisque officialibus nostris, presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus,
quod predictas concessiones vobis dictis iuratis et universitati civitatis a predicte observent et observari fa-
/44v/-ciant, ut superius continetur, et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant b aliqua
racione. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis fieri et sigillo nostro appendicio
iussimus comuniri.
Datum Dertuse, pridie nonas septembris, anno Domini millesimo CCC° tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
a. civitates, a. b. permittat, a.
1331 setembre 4. Tortosa
105
El rei Alfons III ordena que totes les qüestions de dret o de jurisdicció que concerneixen la vegueria de
Girona siguin portades i resoltes a la ciutat o la vegueria de Girona.
A. Original pergamí, nº 205 (183 × 416 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 483, f. 277-v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 44v-45.
a. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS loc. cit., II-1, p. 241-242 (doc. IV).
Que qüestions de juridiccions qui sien de la vegeria de Gerona se menen en la ciutat o vegeria
damont dita. a
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, quia
intelleximus per partem iuratorum et proborum hominum universitatis civitatis Gerunde quod ipsa civitas
deffendendo iurisdiccionem et iura que nos habemus tam in baiulia quam vicaria dicte civitatis Gerunde,
habet facere plures sumptus et quando extra dictam civitatem de eisdem iurisdiccione et iuribus
cognoscitur, sustinet plura dampna pro eo quia per iuratos et ipsam universitatem non potest de iure
nostro hostendi, sicque iurisdicciones et iura nostra aliquociens amittuntur et amissa fuerunt ac etiam
remanent indiscussa. Idcirco, volentes super hiis indempnitati iurium nostrorum, ut convenit, providere,
volumus ac etiam ordinamus quod de cetero omnes questiones /45/ iurium ac iurisdiccionum nostrarum
mote et movende que sint de vicaria Gerunde, ventilentur et ducantur in civitate seu vicaria predicta.
Mandantes per presentes vicario, qui nunc est et qui pro tempore fuerit, aliisque officialibus nostris ut
ipsas questiones seu causas iurium et iurisdiccionum nostrarum que sint vel fuerint de vicaria predicta,
faciant in ipsa civitate seu vicaria tractari ac etiam terminari ac predictam ordinacionem nostram faciant
ab omnibus inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua
racione. In cuius rei testimonium pre-sentem cartam nostram fieri et sigillo nostro appendicio iussimus
communiri.
Datum Dertuse, pridie nonas septembris, anno Domini millesimo CCC° tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
a. Marge esquerre, línia 1: ista provisio fuit per aliam revocata, C.
106

1331 setembre 4. Tortosa
El rei Alfons III revoca les concessions fetes pel seu pare, el rei Jau-me II, als barons, cavallers i certs
saigs relatives a l’entrada dins els seus castells i termes, i mana al veguer que tots hi puguin entrar
com abans.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 295v.
Revocacion de totes gràcies fetes a cavalers o altres de certs saygs a entrar en lurs castels e
térmens e que tots i entren axí con d’abans.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenentem, salutem et
dileccionem.
Cum serenissimus dominus rex Iacobus, bone memorie genitor noster, et subsequenter nos
fecerimus seu concesserimus gratias baronibus, militibus et personis aliis vicarie predicte de certis sagionibus
de intrando in eorum castris seu terminis in quibus sagiones alii non sunt ausi intrare, et ex hoc
sequantur hominibus civitatis Gerunde plurima gravamina sive dampna, idcirco ad supplicacionem
iuratorum et proborum hominum civitatis predicte, revocantes tenore presencium omnes gratias
supradictas, vobis dicimus et expresse mandamus quatenus dictos sagiones mittatis de cetero indistincte
per universa loca dicte vicarie et non ad certa loca deputata, prout vobis videbitur, non obstantibus gratiis
supradictis.
Datum Dertuse, IIª nonas septembris, anno Domini M° CCC° tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
1331 setembre 5. Tortosa
107
El rei Alfons III mana al veguer, al batlle i al jutge ordinari de Girona que facin observar les ordinacions
dels jurats i que exigeixin les penes corresponents als qui les contravinguin.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 50 (115 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 296.
Que·ls bans ordinats e ordinadors per los jurats sien servats. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni necnon baiulo et iudici ordinario civitatis Gerunde, presentibus et qui
pro tempore fuerint, aliisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Ex conquestione iuratorum et proborum hominum universitatis Gerunde fuit nobis humiliter
demonstratum quod, cum contingit quod ipsi iurati pro comuni utilitate ordinant banna de non extrahendis
victualibus a civitate seu vicaria et baiulia Gerunde seu banna alia circa ordinacionem civitatis per
imposicionem penarum et alias, vos ipsa banna non curatis servare nec exigere a contrafacientibus dictas
penas. Quare, ad ipsorum iuratorum supplicacionem humilem nobis exibitam, vobis dicimus et
mandamus expresse quatenus omnia banna ordinata sive etiam ordinanda per dictos iuratos, de quibus
tamen potestatem habuerint, faciatis servare, exigendo a contrafacientibus penas in quas inciderint
occasione premissa hocque non mutetis aliquatenus sub pena nostre gratie et mercedis.
Data Dertuse, nonas septembris, anno Domini millesimo tricesimo primo.
Subscripsit Iacobus.
a. D’una mà posterior: super victualibus, B.
1331 setembre 7. Tortosa
108
El rei Alfons III mana al veguer, al batlle i al jutge ordinari de Girona que no cobrin res per una
composició o qualsevol altra qüestió, fins que la persona que presenta la demanda o l’acusat sigui
satisfet.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 51 (130 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 296v-297.
Que res no sia pres per composicion, ne en altre manera per los officials reyals, entrò que sia
satisfet al creedor o injuriat. a

Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fidelibus suis vicario, baiulo et iudici civitatis Gerunde, presentibus et qui pro tempore fuerint, vel eorum
locatenentibus, salutem et dileccionem.
Expositum nobis fuit pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde quod, cum iuxta
constituciones generalium Cathalo-nie curiarum ordinatum fuerit quod nos nec officiales nostri non
accipiamus seu habeamus aliquid per composicionem seu alium modum a malefactore, nec eiciamus eum
a capcione seu absolvamus a manuleuta, si manulevatus fuerit, quousque restituerit malefactam vel
assecuraverit ydonee ad cognitum curie illis quibus facta extiterit simul cum dampnis per eum datis, nec
accipiamus tercium seu habeamus inde aliquid quousque satisfactum fuerit illi cui dampnum datum fuerit
vel debitum sibi solutum, et intellexerimus vos non servasse ordinacionem predictam. Idcirco, admirantes
exinde, cum nos predictam ordinacionem ex iuramento teneamur facere observari, ad supplicacionem
dictorum iuratorum et proborum hominum nobis exibitam, vobis dicimus et mandamus expresse
quatenus, observando ordinacionem predictam, non accipiatis de cetero aliquid racione composicionis vel
alias quousque creditori vel iniuriato aut dampnum passo satisfactum fuerit in debito iniuria seu dampno
predicto iuxta constituciones predictas taliter vos habendo ne nos opporteat vobis scribere /297/ iterato,
alias vos et quemlibet vestrum de inobediencia taliter puniemus quod erit ceteris mandatorum nostrorum
contemptoribus in exemplum.
Data Dertuse, septimo idus septembris, anno Domini M° CCC° XXX° primo.
Subscripsit Iacobus.
a. D’una mà posterior: vide in folio CCCVII, B.
1331 setembre 18. Tortosa
109
El rei Alfons III encarrega a Guillem Bru, jurista de Girona, que procedeixi en defensa de la jurisdicció
de Sant Cebrià dels Alls i de Sant Climent de Peralta, que els predecessors del dit rei havien tingut
de manera plena, com ho havia encarregat a Ramon de Prat, jurista de Besalú, ara remogut del
seu càrrec i al veguer de Girona i Besalú, tal com ho assenyalen les cartes inserides.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 52 (220 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 297v-298v.
De la juridiccion de Sent Cebrian des s’Ays.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
Guillelmo Bruni, iurisperito Gerunde, salutem et gratiam.
Per aliam litteram nostram Raimundo de Prato, iurisperito Bisulduni, comissionem fecimus
infrascriptam: «Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, ffideli suo Raimundo de Prato, iurisperito
Bisulduni, salutem et gratiam. Per aliam litteram nostram vicario Gerunde et Bisulduni, presenti et qui pro
tempore fuerit, mandatum fecimus infrascriptum: “Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulduni, qui nunc est et pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti ceterisque
officialibus nostris vel eorum locatenentibus, salutem et et cetera. Querelosam peticionem pro parte
proborum hominum parrochie Sancti Cipriani de Alleis vicarie Gerunde nobis exibitam suscepimus,
continentem quod nobilis Guilabertus de Crudiliis, cuius est locus Petrecisse, indebite et iniuste et in
diminucionem, ut asseritur, nostre iurisdiccionis nititur uti /298/ iurisdiccione civili et criminali in parte,
cognoscendo de modicis furtis et violenciis in hominibus et loco predictis, licet ad nos omnis iurisdiccio
alta et baxa et nulli alii competat tam in dicto loco sive parrochia quam in hominibus ipsius parrochie. De
quaquidem iurisdiccione predecessores nostri et eorum officiales fuerunt in posses-sione a tanto tempore
citra quod memoria hominum in contrarium non existit et nos nunc et officiales nostri sumus. Nos itaque,
volentes providere iuri nostro et tuicioni hominum predictorum, ad humilem supplicacionem predictorum
hominum, vobis et unicuique vestrum dicimus et expresse mandamus quatenus, si ita est, deinceps
utamini iurisdiccione predicta, tam in dicto loco sive parrochia quam in hominibus eiusdem, prout
predecessores nostri usi fuerunt et vos nunc utimini nec paciamini dictum nobilem vel alium nomine
ipsius noviter uti exercicio iurisdiccionis predicte. In predictis taliter vos habendo ne ob culpam seu
necligenciam vestri, ius nostrum valeat in aliquo deperire. Data Dertuse, XII° kalendas septembris, anno
subscripto.” Cum autem intellexerimus per ipsum nobilem Guilabertum predictam litteram veritate tacita
ac in ipsius preiudicium fore obtentam pro eo quia idem nobilis, ut fertur, consuevit habere
iurisdiccionem civilem in ipso loco ac esse in possessionem eiusdem, idcirco ad ipsius nobilis
supplicacionem humilem nobis exibitam, vobis comittimus et mandamus quatenus, vocato procuratore
nostro fiscali et aliis evocandis, de possessione dicte civilis iurisdiccionis tam de parrochie Sancti
Cipriani de Alleis quam parrochie Sancti Clementis /298v/ de Petraalta primitus cognoscatis et tam super
ipsa possessione quam super proprietate postea procedatis usque ad sentenciam quam nobis tenore
presencium duximus reservandam. Nos enim super hiis per presentes vobis comittimus plenarie vices

nostras, mandantes per presentes dicto vicario nostro Gerunde vel eius locumtenenti ut quamlibet partium
in ea possessione qua est iurisdiccionis premisse manuteneat et deffendat, cavendo ne per ipsarum
aliquam super ipsa iurisdiccione aliquid indebite innovetur, predicta littera hic inserta in aliquo non
obstante. Data Dertuse, nonas septembris, anno subscripto». Sane cum nos, volendo parcere sumptibus ac
laboribus partium predictarum, velimus per vos in premissis procedi. Idcirco ad supplicacionem
proborum hominum civitatis Gerunde, vobis comittimus et mandamus quatenus, vocato procuratore
nostro fiscali et aliis evocandis, super premissis omnibus et descendentibus ex eisdem procedatis,
reservata nobis diffinitiva sentencia iuxta formam superius expressatam. Nos enim, ammoto dicto
Raimundo de Prato, vobis super hiis plene comittimus tenore presentium, vices nostras.
Data Dertuse, quartodecimo kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC° XXX° primo.
Subscripsit Iacobus.
1332 maig 13. Xàtiva
110
El rei Alfons III ordena que cada oficial juri en la cort, en pendre possessió del seu càrrec, que no rebrà
ni diners ni serveis dels oficials que reemplacen, si no és pel seu treball.
A. Original pergamí, nº 207 (478 × 198 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 485, f. 178.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 45-v.
a. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS loc. cit., II-1, p. 242 (doc. V).
Que·ls officials reyals en l’entrament de lur offici juren que no reeben, ne hajen diners, ne
servey d’aquels que substituyran o a qui comanaran son loc.
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes pro parte iuratorum uni-versitatis civitatis Gerunde fuisse nobis instantissime supplicatum ut
cum in subscriptis ffraudes quam plurime comisse extiterint, dignaremur ex provisione regia super eo
salubriter providere, nos itaque, ipsorum supplicacionibus tanquam iustis favorabiliter annuentes, sic
harum serie, ducimus providendum quod quilibet officialis nostre curie Gerunde in introitu sui officii
iuret ad sancta Dei Evangelia quod non recipiat, nec habeat aliquam peccuniam vel servicium ab illis quos
substituet vel /45v/ quibus locum suum comittet in officiis quibus presit. Volentes quod illi substituti vel
quibus dicti officiales locum suum comittent, habeant pro eorum labore pro rata temporis quo substituti
officium rexerint, id quod officiales ipsi deberent habere si officia regerent personaliter supradicta.
Mandantes per presentem cartam nostram procuratori nostro eiusque vices gerenti, vicariis, baiu-lis
ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quod pro-visionem nostram huiusmodi teneant
firmiter et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei
testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro appendicio communitam.
Datum Xative, tercio idus madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo secundo.
Expedivit Romeus.
1332 juliol 31. València
111
El rei Alfons III prega al bisbe de Girona, Gastó de Montcada, que aconsegueixi que els clergues
tonsurats s’abstinguin d’usurpar la jurisdicció reial.
rey.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 54 (100 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 299.
Que·l bisba fassa abstener aquels qui han corona, que no usurpen la juridiccion del senyor
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, venerabili
in Christo patri Gastono, divina providencia Gerundensi episcopo, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit nobis humiliter demonstratum
quod, cum in vicinatu dicte civitatis sint aliqui nobiles, abbates et milites, asserentes habere simplicem
iurisdiccionem civilem et aliam contra merum imperium aut mortem et membri incisionem, in locis suis
ponunt baiulos, sagiones et officiales alios, habentes tonsuram, qui iurisdiccionem nostram usur-pare
presumunt, et cum officiales nostri contra huiusmodi usurpatores ad capiendum procedunt, predicti
usurpatores allegant privilegium clericale sicque vos seu officialis vester eosdem requiritis et in hoc
nostra iurisdiccio usurpatur. Quapropter admirantes exinde, vos requi-rimus et rogamus quatenus a
premissis faciatis abstinere tonsuratos predictos, alias ad conservacionem iurisdiccionis nostre haberemus
super premissis de alio condecenti remedio providere.
Data Valencie, II a kalendas augusti, anno Domini M° CCC° XXX° secundo.

Subscripsit Iacobus.
1332 novembre 20. València
112
El rei Alfons III mana al batlle que no faci pagar exaccions injustes o noves, com quan demana 5 sous de
peatge o salari quan va a inspeccionar les parets de les cases o altres coses.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 56 (115 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 299v.
Que no sia feta exaccion injusta, ne noveletat per lo batle o son loctenent en demanar V
sòlidos de peatge, con va a ver cases, holberchs o en altres coses.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo Gerunde, presenti vel qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Intimantibus nobis iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde, percepimus quod cum vos seu
vester locumtenens personaliter accedere habetis ad domos seu loca ipsorum pro subiciendo oculis
quasdam parietes seu alias res, de quibus questiones vertuntur aliquociens inter eos, exigitis inde seu
habere nittimini quinque solidos pro vestro pedagio seu labore, licet hoc in dicta civitate preterquam a
modico tempore citra non fuerit usitatum, propter quod supplicatum nobis extitit pro parte dictorum
iuratorum et proborum hominum per nos super hiis de competenti remedio provideri. Quare ipsa
supplicacione benigne suscepta, vobis dicimus et mandamus quatenus dictis civibus vel eorum alicui
exacciones iniustas ac novitates aliquas racione predicta minime faciatis, taliter quod dicti supplicantes de
vobis nullam habeant de cetero ipsa de causa iustam materiam conquerendi.
Data Valencie, XII° kalendas decembris, anno Domini M° CCC° XXX° secundo.
Subscripsit Iacobus.
1333 desembre 17. Girona
113
El bisbe de Girona, Gastó, precisa que la sentència d’excomunió que pesa sobre els clergues que juguin
als daus no sigui aplicable als clergues casats, vidus o menestrals.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 410v-411.
Que clerges muylerats ne vidous ne menestrals no s·entenen en la sentència de vet posada per
lo joc.
Universis presentes litteras inspecturis, Gasto, miseracione divina Gerundensis episcopus, salutem
et sinceram in Domino caritatem. Dudum bone memorie Petrus, Gerundensis episcopus, mores et actus
clericorum volens in melius reformare, de assensu Gerundensis capituli, constitucionem quandam, die
intitulata tercio idus octobris, anno Domini M° CC° sexsagesimo primo, edidit sub pena excomunicacionis
statuens quod nullus clericus civitatis seu diocesis Gerundensis luderet ad taxillos vel ad
ludum aliquem taxillorum. Cum igitur a nonnullis fuerit in dubium revocatum an constitucio predicta
comprehendat clericos coniugatos, nos, episcopus supradictus, volen-tes dubietatem huiusmodi penitus
ammovere et laqueos tollere et vitare, de consilio et assensu Gerundensis capituli, presentibus duci-mus
declarandum ac etiam statuendum quod in constitucione predicta non comprehenduntur nec comprehendi
intelligimus aut ligari volumus clericos coniugatos, nec viduos, nec aliquos artem mechamicam
exercentes, licet tonsuram gerant et habitum clericalem cum non videatur instituencium fuisse intencio,
tales secularibus negociis implicatos voluisse in predicta constitucione aliquatenus comprehendi, nisi
forte dicti clerici coniugati vel vidui aut clerici artem exercentes mechanicam essent familiares domestici
et de domo ac comensales episcopi Gerundensis vel alicuius prelati seu canonici aut /411/ presbiteri vel
clerici de capitulo Gerundensi aut alicuius prelati seu clerici ecclesie vel civitatis aut diocesis Gerundensis
quos intelligi volumus in constitucione predicta.
Datum Gerunde, XVI° kalendas ianuarii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo secundo.
1332 desembre 23. Barcelona
114
Els consellers de Barcelona precisen als jurats i prohoms de Girona la forma de la contribució a la talla
municipal dels cavallers, les dones de cavallers o de les seves vídues, dels juristes, dels físics, dels
cirurgians i dels mestres en medicina.

A. Original carta sobre paper, sense nº (280 × 205 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG, I.1.3.7, lligall 1.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 411-v.
En qual forma contribuexen en Barchinona en tayles veynals cavalers, e muylers de cavalers,
sien vídues o no, e missers en leys, e phísics, e cirúrgics, e maestres en medicina.
Venerabilibus providis et discretis iuratis civitatis Gerunde, consiliarii et probi homines civitatis
Barchinone, salutem et honorem. Recepimus litteras vestras per quas nos rogastis ut certificaremus vos
qualiter milites eorumque uxores, vidue vel non vidue, et legum doctores ac phisici, cirurgici et magistri
in medicina in civitate Barchinone comorantes in talliis vicinalibus cum aliis civitatensibus contribuunt et
contribuere sunt assueti et sub qua forma. Quibus litteris visis, discrecioni vestre respondemus quod nos
non sumus assueti aliquem militem recipere in habitagio Barchinone vel esse civem eiusdem civitatis.
Verumtamen si aliqui milites eorumve uxores sive sint vidue sive non habeant in civitate Barchinone
domos vel alios honores seu possessiones sive habitent in ipsa /411v/ civitate sive non contribuunt pro
ipsis domibus, honoribus et possessionibus, sicut alii cives civitatis eiusdem. Doctores etiam legum et
iurisperiti contribuunt et solvunt plenarie de omnibus bonis mobilibus et inmobilibus, sicut alii civitatis
eiusdem. Phisici autem, cirurgici et magistri in medicina quando tallia vicinalis fit, talliantur, sicut alii
cives civitatis predicte, sed quando ipsa tallia colligitur pars contingens solvere ipsos phisicos, cirurgicos
et magistros in medicina, eis remititur graciose et per modum predictum fuit servatum et servatur in
civitate predicta. Si qua autem alia nos futuros vobis placuerint, rescribite confidenter.
Datum Barchinone, X° kalendas ianuarii, anno Domini millesimo CCC° XXX° secundo.
1333 març 26. Barcelona
115
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que revoqui les penes en què incorren aquells que, durant la
Setmana Santa, espanyen les cases o trenquen les portes o llencen pedres sobre els teulats dels
jueus de Girona o els ultratgen en la persona i béns. El batlle, però, ha de procurar que tot això no
passi.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 300.
Revocacion de la pena posada de no trer peres en les cases dels jueus en la setmana santa.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli nostro baiulo Gerunde,
salutem et gratiam.
Cum vos de mandato nostro in civitate Gerunde preconizari publice fecissetis, quod nemo,
cuiuscumque condicionis seu status existeret, attemptaret seu presumeret in sancta ebdomada sive
septimana iudeorum aut iudearum hospicia expugnare seu ianuas alicuius iudei sive iudee dicte civitatis
frangere, vel in tectis sive coopertis eorum lapides prohicere, nec ipsos alias offendere aut eis in personis
seu bonis aliis iniurias aut violencias aliquas illicitas subinferre, sub pena corporum et bonorum, nec
minus quod cives dicte civitatis sub predicte pene incursu tenerentur dictos iudeos a predictis inferendis
gravaminibus deffendere et etiam precavere, prout hec omnia in dicta preconizacione lacius narrabantur.
Nuncque ad humilem supplicacionem pro parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis propterea
nobis factam, preconizacionem predictam et in ea contenta duxerimus revocandas. Ideo volumus et vobis
mandamus quatinus preconizacionem predictam, visis presentibus, ut moris est, revocetis, nec dicte
preconizacionis pretextu contra aliquem amodo procedatis, cavendo tamen et diligenter custodiendo ne in
dicta septimana sancta contra dictos iudeos aut aliquem ex eis dicte expugnaciones, invasiones vel
violencie aliquatenus attemptentur.
Datum Barchinone, VII° kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
1333 març 29. Barcelona
116
El rei Alfons mana al veguer de Girona que refusi el nou mesuratge que intenta imposar l’abat de Sant
Feliu de Guíxols.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 59 (305 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 301-302.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 239-240 (doc. XXVII).
Que novel mesuratge no sia levat a Sent Ffeliu de Guíxols per l’abat.

Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli
nostro vicario Gerunde et Bisulduni vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Ex parte iuratorum ac proborum hominum universitatis civitatis Gerunde fuit querelose propositum
contra nobis quod abbas Sancti Felicis Guixolensis in contemptum iurisdiccionis nostre, volendo
imponere novum mensuraticum ac novam servitutem temptavit ali-quotiens recipi facere de facto
mensuraticum in villa Sancti Ffelicis Guixolensis clandestine, absentibus et ignorantibus officialibus
nostris ac iuratis civitatis Gerunde. Cumque hoc ad noticiam dictorum offi-cialium ac iuratorum
pervenisset, officiales ipsi, conservando ius ac iurisdiccionem nostram, mediante iusticia capiebant illos
qui ipsum mensuraticum occupaverant, et tam per capcionem ipsorum ac bo-norum suorum quam pro
pignoracione bonorum dicti abbatis ac monasterii eiusdem, compellant ipsos ad reddendum mensuraticum
antedictum et aliquos ex ipsis sub manuleuta tradebant racione criminis per eos super hoc comissi, sic
quod dictus abbas nunquam fuit in possessione pacifica mensuratici prelibati quodque abbas, qui nunc est
dicti monasterii, pretendens se esse in possessione pacifica dicti mensuratici, obtinuit a nobis litteram
comissionis iudici ordinario Gerunde super eo. Et dicta lite pendente inter abbatem predictum ac
universitatem civitatis iamdicte, dictus abbas exquirendo modum per quem dictum negocium ad exa-
/301v/-men ecclesiastice iurisdiccionis deduci posset et quod posset dicere se esse in possessione pacifica
premissorum, nec per curiam secularem posset procedi contra occupantes mensuraticum antedictum,
nuper cum Raimundus de Querolio, mercator Dertuse, vendidisset in civitate Gerunde iuratis eiusdem ad
opus ipsius civitatis quandam quantitatem frumenti quam habebat in dicto loco Sancti Felicis, prefatus
abbas misit duos monachos ad botigam Maymoni Poncii ubi erat dictum triticum, et fecit occupari pro
mensuratico sex migerias frumenti et simili modo a quibusdam aliis mercatoribus dictum mensuraticum
fecit, ut dicitur, occupari. Et cum hoc pervenisset ad audienciam nostrorum officialium ac iuratorum
civitatis prefate, iudex ordinarius Gerunde eotunc cum consilio sui assessoris, recepta, ut asseritur,
informacione quod abbas predictus ac sui predecessores aliquando cum per eos recipiebatur dictum
mensuraticum in villa ipsa, fuerunt compulsi per officiales nostros per capcionem bonorum dicti abbatis
et sui monasterii [ad restituendum mensuraticum antedictum consuluit subvicario Gerunde quod per
capcionem bonorum dicti abbatis et eius monasterii] a et illorum qui occupacioni dicti mensuratici
interfuerant et capiendo ac excludendo nadies a molendinis dicti abbatis et eius monasterii compelleret
abbatem ac monachos monasterii eiusdem et illos qui interfuerant ad restituendum mensuraticum
prelibatum. Cumque subvicarius predictus iuxta dictum consilium mandavisset quibusdam sagionibus
quod eicerent et secum asportarent les nadies dictorum molendinorum dictique sagiones id
complevissent, iamdictus abbas per aliquos monachos dicti monasterri eas de facto et clamdestine reduci
fecit in molendinis eisdem. Et cum nos in dicta /302/ civitate existens, dictas nadies pro conservacione
iuris nostri et dicte civitatis iterum a dictis molendinis extrahi mandaremus, idem abbas novitatem et
preiudicium que in tornando dictas nadies fecerat recognoscens, ipsas sine aliqua compulsione abstraxit et
removit iterum, ut debebat. Verum cum nos super predictis iuri nostro et dicte civitatis providere velimus,
vobis dicimus et mandavimus quatenus iamdictas nadilles in dictis molendinis reduci seu tornari minime
permittatis, usque quo iamdictus abbas restituerit id quod retinuit pro mensuratico supradicto una cum
missionibus ac sumptibus inde factis, manutenendo et defendendo iuratos civitatis predicte in possessione
qua ipsos esse inveneritis predictorum, nec super ea permittatis fieri aliquas indebitas novitates, immo si
forsan dictus abbas nadies ipsas in dictis molendinis tornare attemptavit vel deinceps temptaret, quod non
credimus, easdem quociens ibi tornate fuerint, faciatis ab inde totaliter ammoveri.
Data Barchinone, quarto kalendas aprilis, anno Domini millesimo CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
a. Ad restituendum... et eius monasterii, omès, B.
1333 juny 17. Montblanc
117
El rei Alfons III mana als seus oficials que donin fe a les lletres dels consellers de Barcelona sobre els
seus usatges, els quals són també usats pels ciutadans de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 487, f. 124v.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 46-v
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS TABERNER, loc. cit., p. 146 (doc. XVI).
b. Ed. de la còpia C per L. BATLLE I PRATS loc. cit., II-1, p. 243 (doc. VI).
Que·ls officials haien fe a les letres testimonials dels con-seylers de Barchinona sobre les lurs
usançes de que·s deuen alegar los ciutadans de Gerona.
Nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
attendentes pro parte vestri iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuisse a nobis suppliciter

postulatum quod, cum civitas supradicta habeat privilegium quod habitatores ipsius utantur et uti possint
consuetudinibus et usanciis civitatis Barchinone quibus utuntur cives et habitatores civitatis ipsius et
multociens cum per officiales nostros civitatis Gerunde predicte consuetudo seu usus dicte civitatis
Barchinone, causa imminenti allegatur, revocatur in dubium cuiusmodi super hoc probacio requiratur,
dignaremur ad ipsum repellendum dubium congruum remedium impartiri. Ideo ad supplicacionem
iuratorum et proborum hominum predictorum, volumus et concedimus de cetero observandum quod
quandocumque et quocienscumque allegabitur aliqua consuetudo sive usancia civitatis Barchinone
predicte, et ipsa consuetudo seu usancia in dubium revocabitur per dictos officiales nostros vel cives ac
habitatores civitatis Gerunde predicte, exhibicio solum littere testimonialis consiliariorum civitatis
Barchinone predicte super ipsis consuetudinibus et usanciis probandis faciat plenam fidem, cum illam
sufficere decreverimus et velimus. Mandantes per presentem cartam nostram vicario et baiulo Gerunde
aliisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quod predicta firma habeant et observent et non
contraveniant nec aliquem contravenire permittant. In cuius rei testimonium presentem cartam fieri et
nostro sigillo pendenti iussimus communiri.
Datum in Monte Albo, quintodecimo kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
1333 juny 17. Montblanc
118
El rei mana als jurats que facin observar les ordinacions que els prohoms han adoptat en relació als
arnesos i vestits de les dones.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 62 (125 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 300v.
Que les ordinacions fetes sobre l’arnès de les dones sien servades.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis iuratis civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Insinuacione quorumdam concivium vestrorum percipimus quod probi homines dicte civitatis
unanimiter, nemine discrepante, uno dumtaxat excepto, convenerunt ordinaciones quasdam facere super
ornatibus dominarum sive mulierum civitatis predicte, prout largius in quodam instrumento publico
expressatur. Que ordinaciones nondum divulgate existunt ffuitque pro parte predictorum nobis humiliter
supplicatum ut ordinaciones fiendas per eos, que utilitatem comunem dicte civitatis et habitancium in ea
concernunt, de benignitate regia mandaremus facere observari. Ideo, supplicacione ipsa admissa, vobis
dicimus et mandamus quatenus conventa et contenta in instrumento publico supradicto, adimpleatis
continuo, mora et dilacione sublatis, alias per presentes mandamus firmiter in mandatis baiulo dicte
civitatis quod ad hec vos iuris remediis et alias compellat fortiter et districte taliter quod, que ad dicte
civitatis, ut premititur, utilitatem ordinanda sunt, compleantur et cum facta fuerint, ipsa faciat
inviolabiliter observari.
Data in Montealbo, XV kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
1333 juliol 15. Montblanc
119
El rei Alfons III mana al batlle de Girona que obligui els habitants de la ciutat a pagar les talles
imposades pels jurats i consellers d’aquella.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 307v.
Que tots singulars de la ciutat sien forsats a pagar les tayles no reebuda ferma de dret ne
conexensa espada. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo Gerunde, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum et consiliariorum dicte civitatis fuit nobis humiliter demonstratum quod
nonnulli concives et habitatores civitatis eiusdem non curant exsolvere tallias seu contribuciones alias eis
impositas per iuratos et consiliarios supradictos. Ex quo ipsa civitas seu regentes eandem magnum
suscipiunt tedium seu gravamen. Qua prope, ad ipsorum iuratorum et consiliariorum supplicacionem
humilem nobis exhibitam, vobis dicimus et mandamus quatenus, ex quo predicti iurati et consiliarii per
universitatem dicte civitatis ad premissa electi fuerint, compellatis fortiter et districte quoslibet singulares
cives et habitatores eiusdem civitatis ad solvendum dictas tallias et contribuciones eis per dictos iuratos et

consiliarios impositas, non admissa iure, firma aliqua seu cognicione iudicis minime expec-tata ac
quibuslibet aliis maliciis pretermissis.
Datum in Monte Albo, idus iulii, anno Domini M° CCC° tre-centesimo tercio.
Provisa Arnaldus.
a. D’una mà posterior: vide aliam supra f. CCLIIII et in f. CCCLVII et in f. CCCLXIX et in f. CCCLXXXXII et in f.
CCCLXXXXVIIII et aliam super oneribus civitatis solvendis in f. CCCLVII et aliam super contribuciones supra f. CCLVI, B.
1333 juliol 16. Montblanc
120
El rei Alfons III ratifica un manament anterior, fet al veguer i al batlle de Girona, segons el qual els
clergues casats no han de ser admesos en oficis públics sense presentar seguretat, a excepció
d’aquells que són electors dels jurats de la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 64 (285 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 302-304.
Que clergues conjugats no sien reebuts a officis públics sens segurtat, exceptats aquels qui són
elegidors en jurats de la ciutat. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffidelibus
suis vicario et baiulis Gerunde et Bisulluni /302/ aliisque officialibus nostris, presentibus et futuris, vel
eorum locatenentibus, salutem et gratiam.
Iam per aliam litteram nostram declaracionem fecisse recolimus infrascriptam: «Alfonsus, Dei
gratia rex Aragonum, et cetera, dilectis et fidelibus suis vicario et baiulo Barchinone ceterisque
officialibus nostris, presentibus et qui tempore fuerint, salutem et dileccionem.
Nuper quandam ordinacionem seu pragmaticam sanccionem provido consilio edidisse recolimus,
vobis per speciales nostras litteras intimatam, de clericis ad officia publica nullatemus admittendis seu
eligendis et de corona adulterina radenda et extirpanda a capite cum rasorio et de non adeundo iudice
ecclesiastico per subditos nostros super causis que ad nostram iurisdiccionem spectare noscantur, penas
congruas in singulis contrafacientibus indicendo. Nunc autem, quia comperimus nonnullis super dicta
sanccione quedam dubia emersisse, eandem clariorem efficere cupientes, sic eam interpretandam duximus
supplendam ac etiam declarandam, ut clericus non coniugatus qui coronam habeat, licet eam non portet,
set laycaliter incedat, non admittatur seu eligatur ullatenus ad officium tabellionatus iurisdiccionis
ordinarie seu assessorie vel regiminis civitatis vel ville vel ad aliquod aliud seculare officium, quod
publicum auctoritate et utilitate existat, cum talia merito esse debeant clericis interdicta. Idemque
censemus de clericis coniugatis qui tonsuram et vestes defferant clericales, de coniugatis autem clericis
laycaliter incedentibus, sic declarandum duximus, quod ita demum ad dicta officia possint impune eligi
seu assummi si in primis et ante omnia caverint per spon-/303/-sores laycos, ydoneos et securos, in posse
nostri officialis presidentis ordi-narie loco ubi electi fuerint seu assumpti se ut principales obligantes, sub
pena quingentorum aureorum nostro adquirenda erario exi-gendaque statim, absque aliquo iuris ordine
cum contrafactum fuerit. Quod si aliquo casu ipsos acusari seu conveniri contingat coram iudice seculari
vel alias quoquomodo impeti, civiliter vel criminaliter, quod non allegabunt privilegium clericale nec ipso
se ullatenus tuebuntur, quinymo coram ipso seculari iudice respondebunt et subebunt iudicium de
predictis et non coram ecclesiastico ullo modo. Sane quia dicta nostra sanccio quo ad verba solum videtur
futuris eleccionibus seu assumpcionibus faciendis de clericis providere, ipsam et declaraciones presentes,
non sine racione, etiam ad clericos qui de presenti gerunt aliqua officia de predictis duximus extendendas,
sic videlicet quod clericus non coniugatus qui tonsuram habebat, licet non portet eandem, coniugatusque
qui tonsuram et vestes deferat clericales a dictis officiis que reperiantur gerere seu habere in presenti ipso
iure privati existant nec ipsis ullatenus uti possint, et quicquid egerint in eisdem post huius declaracionis
publicacionem, sit ipso iure irritum et inane. Ab hac autem prohibicione excipimus clericos simplices,
licet non coniugatos, sive nunquam uxorem habuerint, unicam et virginem, set sit mortua, qui sine tonsura
et laycaliter incedentes aliqua officia de predictis impresenciarum reperiantur habere. Istos namque, licet
ab officiis noviter assumendis prohibeamus, ut premittitur, hiis tamen que nunc habeant privari nolumus
ullo modo dum tamen caveant ydonee, ut premittitur, se non usuros clericali /303v/ privilegio, ut supra in
coniugatis clericis est provisum. Excipimus etiam clericos qui uxore unica et virgine quam habuerunt
premortua incedent laycaliter atque vivent, quos officia que tempore quo uxor vivebat adepti fuerint, nunc
vel in futurum volumus impune ac licite retinere, dum tamen caveant, ut supra in aliis est provisum. Per
predicta autem ordinata et declarata per nos non intendimus derogare in aliquo ecclesiis et ipsarum
rectoribus in notariis seu scribaniis eis competentibus in locis nostris, quominus ipsarum officium possint
regere et exercere per clericos et laycos, prout eisdem permittitur per constitucionem super hoc editam per
serenissimum principem dominum regem Petrum, recolende memorie avum nostrum, et prout est fieri

assuetum, penis et aliis contentis in dicta sanccione nostris in suo robore duraturis. Quapropter vobis et
unicuique vestrum, sub pena indignacionis nostre, dicimus et expresse mandamus quatenus predictam
ordinacionem per nos factam et declaraciones nostras huiusmodi teneatis et firmiter observetis et faciatis
a nostris subditis infra districtum vobis comissum residentibus teneri ac firmiter observari iuxta litterarum
predicte ordinacionis et presentis seriem et tenorem. In hiis taliter vos habentes quod vobis ad culpam vel
necligenciam non possit aliquid imputari, alias vos de necligencia et inobedencia fortiter puniremus. Data
Daroce, terciodecimo kalendas septembris, anno Domini M° CCC° XX° octavo». Cum autem
intellexerimus quod predicti coniugati clerici tenent et exercent predicta publica officia, securitate per eos
minime prestita /304/ contra formam declaracionis premisse, idcirco admirantes exinde, vobis dicimus et
mandamus expresse quatenus, observando et observari faciendo declaracionem nostram predictam, et
contenta in ea predictos coniugatos clericos absque securitate iamdicta ad predicta officia publica non
permittatis admitti. Per hoc tamen preiudicare non intendimus in aliquo concessioni per nos facte sub
certa forma universitati civitatis Gerunde super eligendis iuratis qui tempore sue puericie tonsuram
habuerint, immo volumus ut, non obstante declaracione predicta, concessio per nos facta de premissis
iamdictis iuratis remaneat et sit in suo robore et valore.
Data in Montealbo, XVII kalendas augusti, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
a. D’una mà posterior: Vide in folio CCLVIII, CCLXXVII, B.
1333 agost 23. Montblanc
121
El rei Alfons III mana al veguer de Girona que faci destruir les forques de Monells i que recuperi la
jurisdicció del lloc.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 67 (110 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 304-v.
Que·l veguer enderroch les forques ficades el loc de Monels e que recobre la juridiccion.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Cum nos per aliam litteram nostram mandaverimus precessori vestro in dicto officio ut recuperaret
omnes iurisdicciones per nos comissas seu concessas infra dictam vicariam quibuscumque personis et
intellexerimus per iuratos et universitatem civitatis Gerunde quod dictus precessor vester pretextu dicti
mandati, de nocte evelli seu /304v/ demoliri fecit furcas loci de Monellis, que furce subsequenter erecte
fuerunt, ut fertur, de die per homines dicti loci in nostre iuris -diccionis ac dominacionis contemptum.
Idcirco ad ipsorum iuratorum supplicacionem humilem nobis exibitam, vobis dicimus et expresse
mandamus quatenus incontinenti, visis presentibus, non obstante amore vel favore incliti infantis Petri,
Rippacurcie et Impuriarum comitis, karissimi fratris nostri, demoliamini et demoliri seu evelli faciatis
furcas predictas, recuperando ipsam iurisdiccionem viriliter et potenter taliter vos habendo ne inde
possitis a nobis de necligencia reprehendi.
Data Montealbo, decimo kalendas septembris, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
Provisa Arnaldus.
1333 octubre 8. Girona
122
El bisbe de Girona, Gastó, demana als capellans de Sant Feliu, de Sant Martí Sacosta, de Sant Nicolau, i
als rectors de Santa Susanna del Mercadal i de Santa Eulàlia Sacosta que excloguin els ciutadans
de Girona de la sentència d’excomunió que pesava sobre aquells que no complien amb la forma
estipulada d’execució dels testaments dins l’any que segueix la mort del testador, atesa la protesta
dels jurats i prohoms.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 412-v.
Que·ls ciutadans de Gerona no s’entenen en la sentència donada per complir la ordinació dels
testamens.
Gasto, miseracione divina episcopus Gerundensis, discretis et in Christo nobis dilectis, vicario
perpetuo sedis, capellanis Sancti Ffelicis et Sancti Martini de Costa et Sancti Nicholay et rectoribus
ecclesiarum Sancte Susanne de Mercatallo et Sancte Eulalie de Costa Gerunde, vel eorum locatenentibus,
salutem in Domino.

Olim super ultimis voluntatibus deffunctorum execucioni debite demandandis, nostras litteras vobis
recolimus direxisse ac contra non adimplentes contenta in ipsis nostris litteris infra mensem post annum a
tempore mortis ipsorum deffunctorum continue numerandum illorum, videlicet post quorum mortem
nondum est annus elapsus et aliorum a quorum mortis tempore est annus iam elapsus, infra mensem a
vostre monicionis tempore computandum in antea, excomunicacionis sentenciam promulgasse. Verum
cum iurati ac probi homines civitatis Gerunde quedam coram nobis proposuerint ex quibus aparet
verisimiliter quod ipsi una nobiscum proponunt vias acomodas invenire, per quas comodius poterit
testamentorum execucio adimpleri, idcirco ad ipsorum instanciam promaximam declaramus quod non est
intencionis nostre ipsos iuratos seu probos homines vel quoscumque cives civitatis Gerunde comprehendi
sub nostris litteris antedictis, nec eosdem ligari volumus sentenciam in ipsis litteris promulgata,
attendentes quod ipsi vias adinvenient, ut asserunt, com-petentes per quas, Deo volente, providebitur ut
voluntates deffunctorum ultime /412v/ compleantur. Quod si forte quod absit adimplere neglexerint, nos
extunc contra eosdem mediante iusticia procedemus.
Datum Gerunde, VIII° idus octobris, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
1334 març 11. Terol
123
El rei Alfons III mana al veguer de Girona que no tingui més de trenta saigs dins la vegueria de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 69 (110 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 304v-305.
Que en la vegueria de Gerona no pugen ésser sinó XXX saygs.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et dileccionem.
Intellexerimus quod, quamquam in vicaria Gerunde pro negociis vicarii ipsius ad plenum sufficiant
sagiones triginta, attamen vos, anelans tenere in ipsa vicaria sagionum numerum copiosum, posuistis in
dicta vicaria ultra septuaginta sex sagiones. Cum autem multitudo sagionum ipsorum in oppressionem
gentium esse proculdubio dinos-catur, ideo presuris ipsarum gentium, prout regie congruit dignitati,
providere volentes, ordinamus et providimus de cetero /305/ obser-vandum quod in vicaria Gerunde ultra
numerum triginta sagionum esse non possint. Mandantes vobis quatenus, electis per vos triginta
sagionibus idoneis, alios ab officio sagione protinus expellatis et deinde ordinacionem huiusmodi teneatis
et inviolabiliter observetis.
Data Turolii, quinto idus marcii, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
D. M.
1334 març 11. Terol
124
El rei Alfons III mana al veguer de Girona que exerceixi la seva jurisdicció dins els llocs de Palau-sator,
Monells i altres del bisbat de Girona.
locs.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 70 (110 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 305-v.
Que·l veguer ús de juridiccion en los lochs de Palau de la Tor e de Monels e en alcuns altres
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni, salutem et dileccionem.
Meminimus dudum ex causa revocasse concessiones factas quibusvis super exercicio iurisdiccionis
nostre in nonnullis locis Cathalonie, ita quod de cetero per vicarios et alios nostros officiales dicta
exerceretur iurisdiccio in locis predictis. Nunc autem nostro auditui est delatum quod vos in locis de
Palacio de la Tor, de Monellis et quibusdam aliis locis, in quibus nos iurisdiccionem habemus, quique in
revocacione predicta intelliguntur et debent intelligi, ommittitis ipsam iurisdiccionem exercere, ob quod
ipsa nostra iurisdiccio enervatur. Quocirca redarguentes vos fortiter nec in merito super eo, vobis dicimus
et precipiendo districte mandamus quatenus in locis predictis et aliis intra Gerundensem diocesem
constitutis, sub revo-cacione premissa comprehensis, iurisdiccionem nostram exerceatis plenarie et
complete taliter quod desidia, culpa vel necligencia vestri ipsa iurisdiccio enervari seu diminui /305v/
nequeat ullo modo, quinimo integra remaneat et illesa, alias vos proinde de tanta necli-gencia puniemus.
Data Turolii, V° idus marcii, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
D. M.

1334 març 11. Terol
125
El rei Alfons III mana al veguer que revoqui totes les prohibicions sobre els aprovisionaments,
procedeixin del lloc que sigui.
locs.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 305v.
Que·l veguer fassa revocar totes vedes fetes per qualsquequals de no trer viandes de qualsque
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni, salutem et dileccionem.
Ad nostrum noveritis pervenisse auditum quod nonnulli dicte vicarie fecerunt et nituntur facere
prohibiciones et statuta in locis et castris eorum quod abinde victualia minime extrahantur. Sane cum
solum regio culmini pertineat prohibiciones victualium facere, nec quamquam deceat talia attemptare,
ideo vobis dicimus et precipiendo districte mandamus quatenus quascumque inhibiciones factas per
quoscumque super non extrahendis victualibus a locis quibusvis faciatis protinus revocari, ipsos, si
necesse fuerit, ad hoc fortiter compescendo.
Datum Turolii, V idus marcii, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
D. M.
1334 març 11. Terol
126
El rei mana al veguer i al batlle que no donin llicència a ningú per vendre vitualles dins la vegueria o la
batllia sense autorització dels jurats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 308.
Que·ls officials reyals sens volentat dels jurats no donen licència a negun de trer vianda de la
vegueria e batlia. a
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto et
fidelibus suis vicario et baiulo Gerunde, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis fuit humiliter expositum coram nobis
quod, cum ipsi pro utilitate publica faciant inhibiciones super non extrahendis victualibus de vicaria et
baiulia predictis, vos, non bono zelo, sed prope aliqua suffragia mendicata contra prohibiciones predictas,
datis licenciam aliquibus extrahendi victualia a vicaria et baiulia predictis. Ideo, redarguentes nos nec in
merito super eo, vobis dicimus et precipiendo districte mandamus quatenus absque vel contra voluntatem
dictorum iuratorum licenciam extrahendi victualia a dictis vicaria et baiulia minime concedatis, set ipsa
extrahi minime permitatis.
Datum Turolii, quinto idus marcii, anno Domini milesimo CCC XXX tercio.
D. M.
a. Al marge dret: vicaria. També hi ha dibuixat un sac i d’una mà posterior: altra letra en f. CCXCVI et f. CCCV et
CCLXV, B.
1334 març 13. Barcelona
127
Sobre la qüestió posada pels missatgers de la ciutat de Girona, els consellers de Barcelona responen que
els mercaders o artesans que hagin contret deutes per raó del seu ofici, han de romandre presos
fins que els satisfacin.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 412v-413.
Qui deu per robes de son offici o de son mester deu estar pres tro haia pagat.
Als honrats e discrets lo batle e jutge ordinari de la ciutat de Gerona e a lurs lochtinents, los
consellers els prohòmens de la ciutat de Barchinona, salut e honor.
Ffem-vos saber que per los honrats en Bernat Estruç e en Bernat de Bas, ciutadans de la dita ciutat
de Gerona e missatgers dels jurats e prohòmens d’aquela matexa ciutat, ha estat proposat denant nós que·s
deguessem certifficar de I capítol a nós atorgat per privilegi, lo qual comensa: «Item, quod quicumque

tenens officium vel minis -terium et cetera», nós en quina manera entenem que·s deya servar, perquè
signifficam a vós que si alcun mercader ho menestral comprara alcuna mercaderia ho alcuna cosa a ops de
son offici /413/ o de son mester e aquell se abat, ho si alcun se clama d’aquell e mostre ab carta ho en
altre manera ledesmement que aquell mercader ho menestral li deia alcuna quantitat qui sia de XX sòlidos
a amont per son offici, e lo dit mercader o menestral, la dita quantitat no volrà ho no porà pagar, que
estarà tant pres tro la dita quantitat haia pagada. Si donchs no allegava paga, en lo qual cas, és dat a
menlavar per aquella quantitat qui demanada li serà e feta ferma de dret, és reebut a prova de la paga la
qual ha a provar dins temps cert, axí con si era carta de comanda, e axí se observa e és estat observat en la
dita ciutat de Barchinona. En testimoni de la qual cosa a instancia dels dits missatgers les presens letres
havem fetes fer segellades ab lo segell del consell de la dita ciutat.
Dat en Barcelona, XIII a die mensis marcii, anno Domini M° CCC° XXX° tercio.
1334 setembre 23. Barcelona
128
L’infant Pere, fill del rei Alfons III, mana al batlle de Girona que obligui certs ciutadans a pagar el que
deuen en raó del blat que els ha estat lliurat pels jurats de la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 72 (120 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 306.
Que·l batle forç alcuns ciutadans de pagar so que deuen, per raon de froment a els liurat per
los jurats, segons la ordinacion feta per els.
Infans Petrus, illustrissimi domini regis Aragonum primogenitus ac eius generalis procurator,
ffideli suo baiulo civitatis Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Cum pro parte iuratorum dicte civitatis fuerit nobis humiliter suplicatum ut, cum aliqui cives
Gerunde recusent indebite solvere aliquas peccunie quantitates quas debent racione frumenti eis traditi per
ipsos iuratos, iuxta quandam ordinacionem factam per eosdem, dignaremur ipsos cives compelli facere
per vos ad solvendum quan-titates peccunie supradictas. Idcirco, suscepta benigne suplicacione predicta,
vobis dicimus et mandamus quatenus ipsos cives com-pellatis in continenti ad solvendum dictas peccunie
quantitates, reiectis appellacionibus, firmis iuris et aliis excepcionibus quibuscumque, cum in tali casu
obiecciones alique soluciones huiusmodi non debeant impedire.
Data Barchinone, IX° kalendas octobris, anno Domini M CCC XXX quarto.
Examinavit Rodericus.
1335 abril 18. València
129
El rei Alfons III mana al veguer de Girona que faci destruir les forques i altres signes de jurisdicció
instal·lats pels oficials del comte d’Empúries a Monells i que faci ús de la seva jurisdicció.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 73 (145 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 306-v.
Que·l veguer enderroch les forques del loc de Monels e tots altres senyals de juridiccion aquí
posats per officials del comte d’Empúries e que el ús aquí de juridiccion.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, dilecto
suo vicario Gerunde et Bisulluni, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti, salutem et
dileccionem.
Intelleximus per Guillelmum de Fellinis, procuratorem sive sindicum universitatis civitatis
Gerunde quod, cum vos ad instanciam iura-/306v/-torum ipsius civitatis et pretextu cuiusdam provisionis
facte per inclitum infantem Petrum, karissimum primogenitum et generalem procuratorem nostrum,
intenderetis compellere homines loci de Monellis ad recipiendum de grano frumenti quod ad civitatem
Gerunde pro comuni utilitate apportatum extitit in navi Ffrancisci Agustini, civis Barchinone. Et ex hoc
Raimundus de Impuriis, procurator generalis in comitatu Impuriarum, pro inclito infante Petro,
Rippacurcie et Impuriarum comite, karissimo fratre nostro, dictis iuratis per suam patentem literam nunc
nobis hostensam scripserit quod dictus locus et homines de Monellis sunt iurisdiccionis, dominii et
territorii dicti incliti infantis Petri, fratris nostri, et non de nostra seu vicarie Gerunde, cominando eisdem
iuratis ne pignorarent dictos homines de Monellis seu emparas aliquas facerent, alias per repignoraciones
provideret eisdem, de quibus vehementer nec inmerito cogimur admirari, cum dictus infans ex comissione
nostra per nos ad eius instanciam sibi facta, quam ex causa dudum revocavimus et nunc etiam ex certa
sciencia duximus revocandam, teneret et exerceret iurisdiccionem in dicto loco et predicta, que sunt
perniciosa exemplo ac in magnam iniuriam et offensam iurisdiccionis regie attemptata, non debeant sub

oculorum connivencia pertransire. Idcirco vobis dicimus et mandamus firmiter et districte ac sub pena
nostre gratie et mercedis quatenus, visis presentibus, evellatis furcas seu alia signa iurisdiccionis per
officiales dicti infantis inibi posita seu erecta utendo de cetero dicta iurisdiccione, ut consuetum est fieri
in dicto loco et eius terminis et hominibus ipsorum. Et si super hoc rebellionem seu resistenciam
inveneritis, extunc cum exercitibus et alias procedatis contra officiales dicti infantis et quoslibet
resistentes taliter quod sit ceteris iurisdiccionem nostram usurpare volentibus in exemplum.
Data Valencie, XIIII° kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° quinto.
Provisa Arnaldus.
1335 abril 20. València
130
El rei Alfons III notifica al seu germà Pere, comte de Ribagorça i d’Empúries, la revocació de la
concessió de la jurisdicció de Monells, que és de la competència del veguer de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 74 (115 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 307-v.
Revocacion de la concession feta al compte d’Empúries de la juridiccion del loc de Monels e
que d’aquela ús lo veguer de Gerona.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, inclito
infanti Petro, Ruppacurcie et Impuriarum comiti, karissimo fratri nostro, salutem et fraterne dileccionis
affectum.
Licet ad vestri instanciam vobis comiserimus, ut auctoritate nostra possetis uti mero et mixto
imperio et alia iurisdiccione nobis pertinente in loco de Monellis, amotis ab exercicio iurisdiccionis
eiusdem vicario Gerunde et aliis nostris officialibus ad quorum officium pertinebat. Attamen quia,
prospecta diligencius et attenta ipsa comissione et aliis comissionibus super predictis per nos factis, ipsas
invenerimus in derogacionem constitucionum generalium Cathalonie curiarum, ad quarum
observacionem cum iuramento sumus astricti, factas fuisse et quoddam etiam statutum iuratum per nos
factum de non alienandis infra certum tempus iuribus seu iurisdiccionibus nostris ad hoc invenerimus
repugnare. Et ex hiis et aliis de causis racionalibus atque iustis omnes et singulas concessiones seu
comissiones quibuscumque personis per nos factas, per quas per modum predictum vel alium utantur vel
uti possent mero et mixto imperio aut iurisdiccione aliqua nobis pertinentibus providerimus revocandas,
inter quas revocare habuimus comissionem dicte iurisdiccionis vobis, ut premittitur, per nos factam.
Idcirco vobis hec intimare curavimus, inhibentes vobis et officialibus vestris ne de cetero in dicto loco de
Monellis ipsa iurisdiccione utamini seu utantur, cum vicarius noster Gerunde ad mandatum nostrum inibi
dicta iurisdiccione uti debeat, comissione per nos vobis facta /307v/ in aliquo non obstante.
Data Valencie, XII° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo quinto.
Provisa Arnaldus.
(S. d.) (s. l.)
131
El rei Alfons III revoca la concessió feta a n’Estanyet i mana al batlle que no permeti la construcció, en
el fossar situat sota el castell de Sobreportes, de cap forn ni qualsevol altra construcció.
[A]. Original perdut.
B. Còpia inacabada de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 308.
Que en los vals sots lo castel de Sobra Porta no sia fet forn ne altra obra i revocacion de
concession quin era feta a·n’Estanyet.
Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, ffideli suo
baiulo Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Constitutus in nostra presencia magestatis fidelis noster Guillelmus de Fallinis, sindicus seu
procurator universitatis civitatis Gerunde, nobis nomine eiusdem universitatis exposivit reverenter quod,
tempore quo rex Francie obsessit civitatem Gerunde, ipsa civitas per quemdam locum qui est subtus
castrum de Sobreporta et qui erat debilior sive minus fortis, fuit tunc forcius expugnata sic quod per illum
locum pervenit in maximum periculum civitas supradicta. Ex quo cives et /308v/ habitatores eiusdem post
reditum et mortem dicti domini Francie regis volentes dicte civitati dampna seu pericula evitare emerunt
[...].
1335 novembre 4. Girona
132

Composició feta entre l’abat del monestir de Sant Feliu de Guíxols i els jurats i prohoms de Girona sobre
la franquesa de mesuratge de les compres de gra o altres mercaderies realitzades per la ciutat que
transitessin pel port de Sant Feliu. Els estrangers, per contra, hauran de pagar una mesura de
cada setanta venudes fora de la ciutat de Girona; mitja mesura en cas que la seva mercaderia no
es transportés fora de la ciutat o si es descarregava a Sant Feliu sense vendre’s. En el cas que no
es descarregués no pagarien res.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, 203-207.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 241-244 (doc. XXIX).
Composicion feta entre·l’abat de Sent Ffeliu de Guíxols e·ls jurats de la ciutat.
Noverint universi quod, cum esset contencio inter venerabiles ffratrem Raymundum, Dei gratia
abbatem Sancti Ffelicis Guixellensis, et iuratos et probos homines civitatis Gerunde super infrascriptis,
finaliter volentes amicabiliter venire ad finem super dicta contencione, amicis utriusque partis
intervenientibus et longo tractatu super hoc habito inter eos, fuit conventum inter partes predictas, quod si
nomine universitatis Gerunde voluntarie vel cohacte erat adductum aliquod vexellum ad Sanctum
Ffelicem portans granum vel alias res que men-surentur vel ponderentur, hoc est que vendantur ad
mensuram vel pondus quod de hoc quod dicta universitas emet de dicto vexello, non solvatur aliquid pro
mensuratico vel penso vel pro aliquo alio iure abbati vel monasterio Sancti Ffelicis Guixellensis per
venditorem vel emptorem, set de toto eo quod venderetur alii, quicumque esset, solveret mensuraticum et
aliud ius ibi consuetum solvi venditor et nichil emptor, nec etiam si granum esset discarricatum apud
Sanctum Felicem, si dicta universitas pro necessitate civitatis recipiebat illud ipsum emendo ibi et
faciebat ipsum portari ad civitatem, quod de tali grano cuiuscumque esset non solvatur mensuraticum vel
aliud ius dictis abbati et monasterio. Item, fuit conventum inter predictos quod nullus civis nec habitator
Gerunde qui aportet granum quod-/203v/-cumque per mare vel per terram ad Sanctum Ffelicem
Guixellensis vel alias res que vendantur vel consueverint vendi ad mensuram vel pondus, non solvat
aliquid pro mensuratico vel penso vel pro alio aliquo iure abbati et monasterio predictis, sive illud vendat
ibi vel illud portet ad civitatem Gerunde vel ad alium locum. Item, fuit conventum ad bonum et utilitatem
et ad alleviamentum estrangeriorum quod omnis estrangerius, id est omnis homo cuiuscumque
condicionis sit, qui non sit civis nec habitator civitatis Gerunde, qui aportet granum, cuiuscumque generis
sit, vel alias res que vendantur vel consueverunt vendi ad mensuram vel pondus ad portum Sancti Ffelicis,
et dis-carriquentur ibi vel in quocumque loco ville vel parrochie vel termini Sancti Ffelicis, si ibi
vendantur, vel alio modo alienentur ad mensuram Sancti Ffelicis vel ad aliam quamcumque mensuram,
dictus abbas et monasterium capiant, habeant et recipiant de dicto estrangerio, id est qui non sit civis vel
habitator civitatis predicte, tociens quociens dicte res ibi erunt alienate, sicut consueverunt ius mensuratici
vel pensi, id est, pro mensuratico septuagesimam mensuram, id est, de septuaginta mensuris unam et ad
illam racionem secundum plus et minus et non plus, et pro penso, sicut ibi consuetum est, et illud idem
ius capiant et recipiant ubicumque sit facta vendicio vel alienacio de dictis /204/ grano vel rebus dum
tamen ibi id est in uno dictorum locorum vendantur. Set si ille estrangerius, postquam venisset ad portum
Sancti Ffelicis, inde vellet recedere cum eo quod aportasset vel eius aliqua parte vel vellet mitere partem
aliquam ad alium locum per mare et non ad Sanctum Felicem vel parrochiam vel terminum vel venderet
stando in mari persone vel personis que non venirent ad Sanctum Felicem vel parrochiam vel terminum,
quod hoc posset facere libere, nec de eo quod secum portaret vel miteret ad aliam partem vel venderet,
secundum quod modo est proxime dictum, non teneretur solvere aliquod ius dicto abbati vel monasterio.
Item, fuit conventum inter predictos ad bonum et utilitatem et alleviamentum estrangeriorum, quod si
estrangerius qui venisset ad portum Sancti Ffelicis voluntarie pro sua mercaderia vel etiam per vim
habuerat illuc venisse, discarricabat apud Sanctum Felicem vel in parrochia vel in termino, et ea predicta
que portasset non vendebat ibi nec alienabat et extraheret inde ea ad mensuram et ad alium locum ea
transportabat, quod dictum monasterium reciperet et haberet a dicto estrangerio medium mensuraticum, id
est de centum quadraginta mensuris unam et in illa racione secundum plus et minus, nisi ea portaret ad
civitatem Gerunde ad vendendum et ibi vere venderet, in quo casu non teneretur solvere aliquid dicto
abbati vel monasterio de eo quod in dicta civitate venderet, set si inde extraheret et portaret extra dictam
civitatem, solveret medium mensuraticum de eo quod inde extraheret et ad alium locum portaret. Et isto
modo voluerunt et promiserunt dicti /204v/ veneralibes abbas cum voluntate sui conventus et iurati et
probi homines de voluntate et consensu consiliariorum dicte civitatis per se et successores suos in posse
notarii infrascripti recipientis nomine cuius seu quorum intersit, quod predicta tenebunt et observabunt et
quod nunquam contravenient, nec predicti iurati et probi homines dictum abbatem vel monasterium
impedient nec modo aliquo contradicent ei in recipiendo dicta iura et alia que consueverint recipere
secundum formam supradictam. Et, quia fraus in omni re debet vitari, fuit conventum inter predictos quod
si civis vel habitator civitatis Gerunde dicet eas reas que discarrecabuntur in villa Sancti Ffelicis vel
parrochia vel termino esse suas in totum vel partem quamcumque, quod hoc habeat averare per

sacramentum requisitus de hoc per abbatem vel suum locumtenentem. Item, ad vitandum fraudem quod
non fiat, quod si estrangerius qui volet transportare ea que habebit apud Sanctum Ffelicem vel in
parrochia vel termino ad civitatem Gerunde, det securitatem idoneam dicto abbati vel suo a locumtenenti,
quod, de hoc quod non vendetur in dicta civitate, solvat medium mensuraticum dictis abbati et
monasterio, et de hoc quod vendetur de quo debeat dari dictum medium mensuraticum, secundum quod
dictum est, certificetur dictus abbas vel locum suum tenens per iuramentum estrangerii, tamen si
estrangerius nolebat vel non poterat dare dictam securitatem, reciperetur dictum medium mensuraticum
integre per abbatem vel locum suum tenentem et postea de /205/ hoc quod vendidisset in dicta civitate,
fieret restitucio de eo quod recepisset secundum quantitatem eius quod in dicta civitate esset venditum vel
in totum, si totum ibi esset venditum, et de hoc sit facta certificacio semper abbati vel locum suum
tenenti, quod eam habere velint in forma predicta, id est per sacramentum estrangerii. Et, de hiis voluerunt
et mandaverunt quelibet partium, quod fierent duo instrumenta per alfabetum divisa, unum in latinum
et aliud in romancium cuilibet partium. Que acta fuerunt Gerunde, die sabbati intitulata pridie nonas
novembris, anno Domini M° CCC° XXX° quinto, presentibus et vocatis testibus, venerabili Iaçperto
Folcrandi, sacrista secundo, et Bernardo de Rivoclaro, clerico ecclesie Gerundensis, Nicholao Yspani de
villa Sancti Ffelicis Guixellensis, Guillelmo Fferrarii et Guillelmo Ialberti, clericis ecclessie de Mayano
diocesis Gerundensis. Quibus premissis incontinenti nullo actu medio dictus venerabilis ffrater
Raymundus, Dei gratia abbas dicti monasterii Sancti Ffelicis Guixellensis, in presencia testium
predictorum et ipsis vocatis et presentibus, ex certa sciencia per se et omnes successores suos dicti
monasterii abbates, de expresso consensu et voluntate reverendo in Christo patris ac do-mini, domini
Arnaldi, Dei gratia Gerundensis episcopi, necnon etiam de voluntate et assensu, ut asseruit, conventus
dicti sui monasterii, firmavit, laudavit et approbavit omnia et singula supradicta et ea semper rata et firma
habere et tenere promisit in posse mei /205v/ notarii infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia
et singula stipulantis et recipientis nomine omnium et singulorum quorum interest vel interesse possit aut
poterit in futurum. Et similiter incontinenti, ipsa eadem die, venerabiles Bernardus de Burdillis, legum
professor, Bernardus de Balneolis, Guillelmus de Sancto Martino iunior, Bernardus de Hospitali,
Bernardus de Campis et Bernardus de Lampadiis, iurati anni presentis dicte civitatis, nominibus propriis
et nomine etiam et auctoritate officii quo utuntur dicti iuradeschi, et Arnaldus Raffardi et Arnaldus
Perpiniani, Bernardus Strucii et Berengarius de Spodolia, iurisperitus, associati dictis iuratis per
consiliarios dicte civitatis ad tractandum super predictis pro dicta civitate et eius civibus, de consilio
etiam et expresso consensu consiliariorum dicte civitatis et aliorum etiam plurium ex probis hominibus
ipsius civitatis quorum nomina et firmamenta inferius scripta sunt, firmaverunt, laudaverunt ac etiam
approbaverunt omnia et singula supradicta et ea semper rata et firma habere et tenere promiserunt in
posse mei notarii infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia et singula stipulantis et recipientis
nomine onmium et singulorum quorum interest vel interesse possit aut poterit in futurum, presentibus et
vocatis testibus quibus supra. Et ipsa etiam eadem die sabbati supradicta, lectis et expositis per me
subscriptum notarium consiliariis et civibus dicte civitatis /206/ inferius nominatis omnibus supradictis
conventis, actis et probatis hinc, inde in presencia Arnaldi Alionis et Ffrancisci de Campis, oriundi de
Cilrano, testium ad hec specialiter vocatorum, ipsi omnes, videlicet: discretus Ffranciscus de Terradis,
iurisperitus, Petrus de Trilia, Petrus de Serra, iusperitus, Arnaldus de Vivariis iunior, Bonanatus de
Burdillis, Bonanatus de Tornavellis maior dierum, Nicholaus de Vernu, Bernardus Margariti, Arnaldus de
Campolongo, Iacobus Pabie, Raymundus de Balneolis, Raymundus Tortose de Quexanis, Raymundus de
Columbario, Ffranciscus Margariti, Poncius Malarcii, Bernardus Sampsonis, Gui-llelmus Petri Gerones,
Petrus Palegrini, Petrus de Villardello, Raymundus de Cigiario et Bernardus de Cigiario, eius filius,
Iacobus Truylars, Guillelmus Fortis, Guillelmus de Cirerio, Raymundus Provincialis, Be-rengarius de
Rieria, Arnaldus de Podio, Iacobus de Mediavilla, Beren-garius Sa Ramada, Berengarius Renalli,
mercator, Petrus Ferrarii, mercator, Petrus de Campodorano, Bernardus de Podio Moradello, Bernardus
de Scala, dominus domus de Vineolis, Raimundus Malarcii, dominus castri de Vilaubino, Ffelix Generii,
campsor, Guillelmus de Abbacia, draperius, Bernardus de Basso, Iacobus de Ffonte, Iacobus Marchoni,
Guillelmus Sunearii minor dierum, Raymundus Calveti, Petrus Ramada, Guillelmus de Fornillis, Iacobus
Verdera, Guillelmus Petri Cerviani, Raymundus de Podio, apothecarius, Raymundus de Sancto Emiterio
/206v/, Bernardus Boterii, Raymundus Fuyani et Fferrarius de Letone, omnes cives Gerunde, firmaverunt
ac etiam approbaverunt omnia et singula supradicta et ea semper rata et firma habere et tenere
promiserunt per se et suos in posse mei notarii infra-scripti, tanquam publice persone, predicta omnia et
singula stipulantis et recipientis nomine omnium et singulorum quorum interest vel interrese possit aut
poterit in futurum. Postmodum die lune proxime subsequenti intitulata VIII° idus novembris, anno
predicto, reverendus dominus Arnaldus, Dei gratia Gerundensis episcopus, lectis et expositis in eius
presencia per me subscriptum notarium omnibus et singulis supradictis supra contentis, actis, conventis et
expressatis, ad ea omnia suum prebuit assensum et ea firmavit, presentibus testibus, venerabili Bernardo
de Lachu, presbitero de capitulo ecclesie Gerundensis, et Guillelmo Venrelli, eiusdem domini episcopi

notarii. Et die sabbati proxime subsequenti intitulata, III° idus novembris, anno predicto, conventus
predicti monasterii Sancti Ffelicis Guixellensis convocatus per dictum abbatem ac congregatus ex causa
predicta in camera dicti abbatis, perlectis de verbo ad verbum per me subscriptum notarium ibi specialiter
vocatum et presentem omnibus et singulis supradictis conventis, actis et superius expressatis in presencia
dicti conventus, incontinenti idem conventus, sic congregatus de licencia dicti abbatis, quam generaliter
eidem conventui et singulis de ipso conventu prestitit, ex certa sciencia laudavit, firmavit ac etiam
approbavit omnia et singula supradicta eaque semper rata et firma habere et tenere promisit et non
contravenire in posse mei subscripti notarii, tanquam publice persone, presentis ibidem ac stipulantis et
recipientis predicta omnia et /207/ singula nomine omnium quorum interest vel interesse possit aut poterit
in futurum. Presentibus et vocatis testibus: Nicolao Ispani, dicte ville Sancti Ffelicis et Andrea Ferrarii,
clerico.
Eg+o Ffranciscus Simonis, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, qui premissis omnibus et singulis vocatus interfui, hec ad requisicionem
dictarum partium in presentem publicam formam redigens, scribi feci et clausi.
a. Suum, B.
1335 novembre 4. Girona
Acte idèntic redactat en català.
133
A. Original sobre pergamí, nº 1.619 (755 × 582 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 207v-212.
Item la dita composicion romansada.
Sapien tots que con fos contesa entre·ls honrats ffrare Ramon, per la gràcia de Déu, abbat de Sent
Ffeliu de Guíxols, els iurats e prohòmens de la ciutat de Gerona sobre les coses daval escrites, finalment
els volens amigablament venir a fin sobre la dita contesa, amichs de cascuna de les parts entrevinens e
lonch tractament sobre ço haüt entre els, fo avengut entre les parts desús dites que si per nom de la
universitat de Gerona ho per grat ho per força era amenat, negun vexel a Sent Ffeliu portan gran ho altres
coses qui·s mesuren ho·s pesen, ço és qui·s venen a mesura ho a pes que deçò que la dita universitat
comprara del dit vexel, noc pach res per mesuratge ho per pes ho per nuyl altre dret al abbat ne al
monastir de Sent Ffeliu /207v/ de Guíxols per lo venedor ne·l comprador, mas de tot ço que venés a altre
quisquifos pagàs mesuratge e altre dret aquí acustumat de pagar lo venedor e no res lo comprador, ni
encara si gran era descarregat a Sent Ffeliu si la dita universitat per necessitat de la ciutat los prenia
compran aquel a qui el fahia aportar a la ciutat, que daytal gran de quisquifos no pach mesuratge ho altre
dret als dits abbat e monastir. Encara fo avengut entre·ls desús dits que negun ciutadan, ne habitador de
Gerona qui aport gran negun per mar o per terra a Sent Ffeliu de Guíxols ho altres coses qui·s venen ho
s’agen acustumat de vendre a mesura o a pes, no pach nuyla res per mesuratge ho per pes ho per altre
nuyl dret al abbat e monastir desús dits sia que·l vena a qui hol se’n port a la ciutat de Gerona ho en altre
loch. Enchara fo avengut a ben e a profit e aleugament dels estrangers, que tot estranger, ço és tothom de
qualque condició sia qui no sia ciutadan ni habitador de la ciutat de Gerona, qui aport gran de qualque
linyatge sia ho altres coses qui·s venen ho sagen acustumat de vendre a mesura ho a pes al port de Sent
Ffeliu es descarreguen aquí ho en qualque loc de la vila ho de la parròchia ho del terme de Sent Ffleliu si
aquí seran venudes ho en altre manera alienades a mesura de /208/ Sent Ffeliu ho altre qualsevol mesura,
lo dit abbat o monestir prenen, haien e reeben del estranger, so és qui no sia ciutadan ho habitador de la
dita ciutat, aytantes vegades con les dites coses a qui seran alienades, axí con han acustumat dret de
mesuratge e de pes, ço és, per mesuratge la satentena mesura, ço és, de LXX mesures una e en aquela
rahon segons més o meyns e no més e de pes, axí con és acustumat, e aquel matex dret prenen e reheben
un que sia feta la venda ho alienacion de les dites coses sol que aquí, ço és en un dels dits lochs sien
liurades, mas si aquel estranger pus fos vengut al port de Sent Ffleliu se’n volia partir ab ço que hauria
aportat ho alcuna partida hon volia trametra partida alcuna a altre loch per mar e no a Sent Ffeliu ho en la
parròquia ho terme hon vendria estant en la mar a persona ho persones qui no venguessen a Sent Ffeliu ho
a la parròchia ho terme que açò pogués fer franchament ni deçò que se’n portaria ho trametria a altra part
ho vendria segons que ara és prop dit, no fos tengut de pagar negun dret al dit abat ho monastir. Encara fo
avengut entre·ls desús dits a ben e a profit e aleviament dels estrangers, que si·l estranger qui sera vengut
al port de Sent Ffeliu voluntàriament per sa mercaderia ho nex par força era a qui haüt a venir
descarragava a Sent Ffeliu ho a la parrò-/208v/-quia ho el terme e les coses desús dites que hauria
aportades no venia aquí, ne alienava e les trahia d’aquí a mesura e a altre loc les tresportava, que·l dit
monastir preses e hagués del dit estranger mig mesuratge, ço és a saber, de CXL mesures una e en aquela
rahon segons més e menys e no més. Si doncs no les portava a la ciutat de Gerona per vendre e aquí

vertaderament les venia, en lo qual cas no fos tengut de pagar res al dit abbat ho monastir deçò que en la
dita ciutat venés, mas si d’aqui ho trahia e ho portava fora la dita ciutat, que pagàs mig mesuratge de ço
que·n trauria e a altre loc portaria. E en aquesta manera volgueren e promeseren los dits honrats abbat ab
volentat de son covent e iurats e prohòmens de volentat e consentiment dels conseylers de la ciutat per si
e per lurs successors en poder del notari daval escrit reeben per nom d’aquel e d’aquels de qui·s pertanga,
que les damont dites coses tendran e serveran e que iamés contra no hi venran ni los dits iurats ho
prohòmens lo dit abbat ho monastir no embargaran, ne en nuyla manera no contrastaran a pendre los dits
drets e altres que haien acustumat de pendre segons la forma desús dita. E per tal cor frau en tota res deu
ésser esquivada, fo avengut entre·ls desús dits que si ciutadan ho habitador de la ciutat de Gerona dirà les
coses que seran descarregades en la vila de Sent Ffeliu e parròquia ho terme ésser sues en tot ho en /209/
partida qualque qual que açò haia a averar per sagrament request d’açò per l’abat ho son lochtinent.
Enchara per esquivar frau que no·s faça que si·l estranger qui volrà transportar les coses qui haurà a Sent
Ffeliu ho en la parròchia o terme a la ciutat de Gerona don segurtat covinent al dit abbat ho a son
lochtinent que d’açò qui no·s venés en la cita ciutat, pach mig mesuratge al dit abbat e monestir e d’açò
qui·s vendra de que·s deia dar lo dit mig mesuratge segons que dit és sia certificat lo dit abbat ho son
lochtenent per sagrament del estranger. Emperò si·l estranger no volia ho no podia dar la dita segurtat, fos
reebut lo dit mig mesuratge entirament per l’abat ho son lochtenent e puys d’eçò que hauria venut en la
ciutat fos li retut d’eçò que hauria reebut segons la quantitat que en la ciu-tat seria venuda ho en tot si tot
serà venut e d’eçò sia totstemps feta certificacion al abbat ho a son lochtinent que la vuylen haver en la
forma dessús dita, so és per sagrament del estranger e d’açò volgren e manaren quascuna de les parts que
fossen fetes dues cartes partides per letres: una en latin e altre en romanç a quascuna de les parts.
Que acta fuerunt Gerunde, die sabbati intitulata pridie nonas novembris, anno Domini Mº CCCº
XXXº quinto, presentibus et vocatis testibus, venerabili Iasperto Folcrandi, sacrista secundo, et Bernardo
de Rivoclaro, clerico ecclesie Gerundensis, Nicholao Yspani de villa Sancti Ffelicis /209v/ Guixellensis,
Guillelmo Fferrarii et Guillelmo Ialberti, clericis ecclesie de Mayano diocesis Gerundensis. Quibus
premissis incontinenti nullo actu medio dictus venerabilis ffrater Raymundus, Dei gratia abbas dicti
monasterii Sancti Ffelicis Gui-xellensis, in presencia testium predictorum et ipsis vocatis et presentibus,
ex certa sciencia per se et omnes successores suos dicti monasterii abbates, de expresso consensu et
voluntate reverendi in Christo patris ac domini, domini Arnaldi, Dei gratia Gerundensis episcopi, necnon
etiam de voluntate et assensu, ut asseruit, conventus dicti sui monasterii, firmavit, laudavit, et approbavit
omnia et singula supradicta et ea semper rata et firma habere et tenere promisit in posse mei notarii
infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia et singula stipulantis et recipientis nomine omnium
et sin-gulorum quorum interest vel interesse possit aut poterit in futurum. Et similiter incontinenti ipsa
eadem die, venerabiles Bernardus de Bur-dillis, legum professor, Bernardus de Balneolis, Guillelmus de
Sancto Martino iunior, Bernardus de Hospitali, Bernardus de Campis et Bernardus de Lampadiis, iurati
anni presentis dicte civitatis, nominibus propriis et nomine etiam et auctoritate officii quo utuntur dicti
iuradeschi, et Arnaldus Raffardi et Arnaldus Perpiniani, Bernardus Strucii et Berengarius de Spodolia,
iurisperitus, associati dictis iura-tis per consiliarios dicte civitatis ad tractandum super predictis pro dicta
civitate et eius civi-/210/-bus, de consilio etiam et expresso consensu consiliariorum dicte civitatis et
aliorum etiam plurium ex probis hominibus ipsius civitatis quorum nomina et firmamenta inferius scripta
sunt, firmaverunt, laudaverunt ac etiam approbaverunt omnia et singula supradicta et ea semper rata et
firma habere et tene-re promiserunt in posse mei notarii infrascripti, tanquam publice persone, predicta
omnia et singula stipulantis et recipientis nomine onmium et singulorum quorum interest vel interesse
possit aut poterit in futurum, presentibus et vocatis testibus quibus supra. Et ipsa etiam eadem die sabbati
supradicta, lectis et expositis per me subscriptum notarium consiliariis et civibus dicte civitatis inferius
nominatis omnibus supradictis conventis, actis et approbatis hinc, inde in presencia Arnaldi Alionis et
Ffrancisci de Campis, oriundi de Cilrano, testium ad hec specialiter vocatorum, ipsi omnes, videlicet:
discretus Ffranciscus de Terradis, iurisperitus, Petrus de Trilia, Petrus de Serra, iurisperitus, Arnaldus de
Vivariis iunior, Bonanatus de Bordillis, Bonanatus de Tornavellis maior dierum, Nicholaus de Vernu,
Bernardus Margariti, Arnaldus de Campolongo, Iacobus Pabie, Raymundus de Balneolis, Raymundus
Tortose de Quexanis, Raymundus de Columbario, Ffranciscus Margariti, Poncius Malarcii, Bernardus
Sampsonis, Guillelmus Petri Gerones, Petrus Palegrini, Petrus de Villardello, Raymundus de Cigiario,
Bernardus de Cigiario, eius filius, /210v/ Iacobus Truylars, Guillelmus Fortis, Guillelmus de Cirerio,
Raymundus Provincialis, Berengarius de Riaria, Arnaldus de Podio, Iacobus de Mediavilla, Berengarius
Sa Ramada, Berengarius Renalli, mercator, Petrus Ferrari, mercator, Petrus de Campodorano, Bernardus
de Podio Moradello, Bernardus de Scala, dominus domus de Vineolis, Raimundus Malarcii, dominus
castri de Vilaubino, Ffelix Generii, campsor, Guillelmus de Abbacia, draperius, Bernardus de Basso,
Iacobus de Ffonte, Iacobus Marchoni, Guillelmus Sunearii minor dierum, Raymundus Calveti, Petrus
Ramada, Guillelmus de Fornillis, Iacobus Verdera, Guillelmus Petri Cerviani, Raymundus de Podio,
apothecarius, Raymundus de Sancto Emiterio, Bernardus Boterii, Raymundus Fuyani et Fferrarius de

Letone, omnes cives Gerunde, firmaverunt, laudaverunt ac etiam approbaverunt omnia et singula
supradicta et ea semper rata et firma habere et tenere promiserunt per se et suos in posse mei notarii
infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia et singula stipulantis et recipientis nomine omnium
et singulorum quorum interest vel interesse possit aut poterit in futurum. Post modum die lune proxime
subsequenti intitulata VIIIº idus novembris, anno predicto, reverendus dominus Arnaldus, Dei gratia
Gerundensis episcopus, lectis et expositis in eius presencia per me subscriptum notarium omnibus et
singulis supradictis supra contentis, actis, conventis et expressatis, ad ea omnia suum prebuit assensum et
ea firmavit, presentibus testibus venerabili Bernardo de Lachu, presbitero de capitulo ecclesie /211/
Gerundensis et Guillelmo Venrelli, eiusdem domini episcopi notarii. Et die sabbati proxime subsequenti
intitulata tercio idus novembris, anno predicto, conventus predicti monasterii Sancti Ffelicis Guixellensis
convocatus per dictum abbatem ac congregatus ex causa predicta in camera dicti abbatis, perlectis de
verbo ad verbum per me subscriptum notarium ibi specialiter vocatum et presentem omnibus et singulis
supradictis conventis, actis et superius expressatis in presencia dicti conventus, incontinenti idem
conventus, sic congregatus de licencia dicti abbatis, quam generaliter eidem conventui et singulis de ipso
conventu prestitit, ex certa sciencia laudavit, firmavit ac etiam approbavit omnia et singula supradicta
eaque semper rata et firma habere et tenere promisit et non con-travenire in posse mei subscripti notarii,
tanquam publice persone, presentis ibidem ac stipulantis et recipientis predicta omnia et singula nomine
omnium quorum interest vel interesse possit aut poterit in futurum. Presentibus et vocatis testibus:
Nicolao Yspani, dicte ville Sancti Ffelicis et Andrea Ferrarii, clerico.
Eg+o Ffranciscus Simonis, publicus notarius substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, qui premissis omnibus et singulis vocatus interfui, hec ad requisicionem
dictarum partium in presentem formam publicam redigens, scribi feci et clausi.
1336 juny 9. Lleida
134
El rei Pere III mana al veguer de Girona que actuï contra els batlles, jutges, escrivans i saigs de
Peratallada, Cruïlles, Regencós, Esclanyà, Begur, Palafrugell i Brunyola, si usurpen la jurisdicció
reial en aquests llocs.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 77 (110 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 311.
De la juridiccion de Peratayada, de Cruyles, de Regencós, de Sclaynà, de Begur, de
Palafrugel, de Bruynola.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro vicario Gerunde et Bisulluni vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Quamquam nos et curia nostra Gerunde merum et mixtum imperium et omnem iurisdiccionem
habeamus in locis de Peratayada, de Crudiliis, de Regencos, de Sclanya, de Bagur, de Palaffrugello et de
Brunyola, attamen illi quorum dicta loca sunt, necnon baiuli, iudices, scriptores et sagiones dictorum
locorum conando usurpare iurisdiccionem nostram, conficiunt scripturas, faciunt mandata et utuntur
aliquibus que ad merum et mixtum imperium pertinent in preiudicium, ut dicitur, iurisdiccionis nostre,
verum cum nostra intersit taliter providere quod iurisdiccio nostra servetur illesa. Idcirco vobis dicimus
et mandamus quatenus si vobis constiterit predicta vera fore, omnes scripturas in dictis locis factas in
preiudicium iurisdiccionis nostre ad manus vestras recipiatis, necnon illos quorum dicta loca sunt baiulos,
iudices, scriptores et sagiones dictorum locorum capiatis et ipsos sub manuleuta idonea tradatis et contra
eos, pro usurpacione iurisdiccionis nostre procedatis, prout de iure et racione fuerit fa-ciendum et in
predictis cum summa diligencia procedatis.
Data Ilerde, quinto idus iunii, anno Domini Mº CCCº XXXº sexto.
Examinavit Rodericus.
1336 juny 10. Lleida
135
El rei Pere III confirma la venda del bovatge, terratge i herbatge feta pel seu predecesor Jaume als
comtes, vescomtes, barons, rics homes, cavallers, ciutadans i homes de les ciutats de Catalunya, el
4 de febrer de 1300.
A. Original pergamí, nº 234 (511 × 702 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 49-52v
Confirmacion feta per lo senyor rei En Pere de la venda del bovatge.

In Dei nomine. Noverint universi quod cum nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Sardinie et Corsice comesques Barchinone, viso quodam capitulo secunde curie Barchinone dudum per
illus-trissimum dominum regem Iacobum, recolende memorie avum nostrum, celebrate, tenor cuius
capituli talis est: «item, quod nostri successores in comitatu Barchinone vel in Cathalonia unus post alium
imperpetuum antequam richi homines, milites vel cives vel homines villarum faciant sibi sacramentum
vel fidelitatem, iurent et teneantur iurare et confirmare et approbare publice vendicionem et
franquitudinem bovagii et omnia alia statuta et ordinaciones factas in ista presenti curia et in curiis
generalibus factis in Montessono et Barchinone et in aliis locis Cathalonie et alia privilegia et gratias
concessas, tam in speciali quam in generali, richis hominibus et militibus et civibus et hominibus villarum
et civitatibus et locis et villis que sint nostre vel predictorum. Et, si aliquis vel aliqui Cathalonie,
cuiuscumque digni-tatis vel condicionis sint, facerent dicto domino Cathalonie sacramen-tum vel
fidelitatem antequam ipse fecerit dictum sacramentum et confirmacionem, quod non valeat». Viso etiam
quodam instrumento vendicionis, remissionis et franquitatis bovagii, terragii et herbagii per prefatum
dominum regem Iacobum, bone memorie avum nostrum, /49v/ facto et iurato richis hominibus, militibus,
civibus et hominibus villarum Cathalonie et hominibus eorumdem precio ducentarum mille librarum
Barchinone, in quo instrumento inter alia sequens clausula continetur: «Preterea ex certa sciencia
volumus et concedimus vobis et vestris et omnibus aliis et singulis supradictis specialiter vel generaliter
dictis seu nominatis et notario infrascripto, nomine vestro et omnium aliorum et singulorum generaliter et
specialiter nominatorum, a nobis legitime stipulanti, paciscenti et recipienti, et perpetuo ordinamus per
nos et omnes heredes et quoscumque suc-cessores nostros quod successores nostri in comitatu
Barchinone et in Cathalonia, tam generaliter quam specialiter, unus post alium successive, tempore sui
novi dominii seu nove successionis, antequam richi homines, milites, cives et burgenses et homines
villarum et aliqui alii Cathalonie sibi faciant seu prestent iuramentum et fidelitatem vel sibi in aliquo
respondeant, et antequam aliquis, requisitus expresse vel non requisitus, sibi faciat vel facere teneatur
homagium vel aliquam recognicionem racione feudorum vel qualibet alia racione, ipse successor nostri et
nostrorum in comitatu Barchinone et in Cathalonia, quicumque fuerit generalis vel specialis, per se et
suos laudet et confirmet et iuret publice et approbet presentem vendicionem, absolu-cionem,
diffinicionem et remissionem bovagii, terragii et herbagii et accionis et vexacionis et iuris eorum cum
publico /50/ instrumento et usquequo predictam laudacionem et confirmacionem et iuramentum et
approbacionem predictorum omnium fecerit cum publico instrumento aliquis de predictis super
generaliter vel specialiter dictis seu nominatis vel eorum successores non teneantur ei respondere in
aliquo, et si per aliquem, cuiuscumque condicionis seu status existeret, sacramentum fidelitatis vel
homagium seu alia quavis obligacio facta essent, antequam predicta, ut est dictum, laudata et approbata et
iurata essent per novum quemvis dominum, non valerent et pro non factis penitus haberentur». Viso
insuper quodam capitulo per dominum regem Alfonsum, felicis recordacionis patrem meum, edito in
generali curia in villa Montis Albi celebrata, quod incipit: “Insuper, attendentes per privilegia
predecessorum nostrorum et signanter serenissimi domini Iacobi, recolende memorie, et cetera”, idcirco,
nos Petrus, Dei gratia rex preffatus, per nos et omnes heredes et successores nostros quoscumque,
laudamus, approbamus et in omnibus confirmamus et etiam servare et servari facere promittimus vobis
comitibus, vice-comitibus, baronibus, richis hominibus, militibus, civibus et homi-nibus villarum
Cathalonie et successoribus vestris perpetuo et notario infrascripto, tanquam publice persone, hec
recipienti, pasciscenti et stipulanti pro vobis et pro omnibus aliis quorum interest et intererit,
vendicionem, absolucionem, diffinicionem et remissionem predictas per prefatum /50v/ dominum regem
Iacobum, bone memorie avum nostrum, vobis et cuilibet vestrum et vestris hominibus factas de bovagio,
terragio et herbagio antedictis et omnia et singula contenta in instrumento eiusdem vendicionis,
absolucionis, diffinicionis et remissionis. Quod instrumentum Stephanus de Podio condam, notarius
publicus Barchinone, scribi fecit et clausit, pridie nonas ffebruarii, anno Domini M° CC° nonagesimo
nono, prout hec et alia in eodem instrumento cuius tenorem in presencia nostri et nostri consilii legi
fecimus per notarium infrascriptum et ipsum et omnia in eo contenta diligenter et plene intelleximus,
lacius et plenius continentur: «Item, laudamus, approbamus et in omnibus confirmamus vobis omnibus
supradictis et successoribus vestris perpertuo et notario infrascripto, hec recipienti, pasciscenti et
stipulanti, ut supra omnia et singula statuta, capitula et ordinaciones curiarum generalium Ca-thalonie,
celebratarum per predecessores nostros recolende memorie, de quibus in predicto capitulo supra inserto
fit mencio, et omnia et singula privilegia et gratias, de quibus in eodem capitulo supra inserto fit mencio,
prout in eodem capitulo plenius continetur. Item, per nos et omnes heredes et successores nostros
quoscumque, gratis et ex certa scientia laudamus, approbamus et in omnibus confirmamus vobis omnibus
et singulis supradictis et successoribus vestris perpetuo et notario infrascripto, recipienti, pasciscenti et
stipulanti, ut supra statutum, ordinacionem, sanccionem et provisionem dudum per preffatum dominum
regem Iacobum, avum nostrum bone memorie, pro comuni utilitate rei publice et bono ac tranquillo /51/
statu totius terre sue et omnium subditorum suorum, factas cum carta sua bulla pendenti eiusdem domini

egis plumbea roborata, data Tarrachone, nonodecimo kalendas ianuarii, anno Domini millesimo CCC°
nono-decimo, de regnis Aragonum et Valencie ac comitatu Barchinone cum directo dominio et aliis
iuribus regni Maioricarum et insularum ei adiacencium et comitatuum Rossilionis et Ceritanie,
Confluentis et vallis Spirii et vicecomitatuum Omeladesii et Carladesii aliquo tempore non dividendis,
nec separandis ab invicem et omnia et singula in eadem carta contenta, prout in eadem carta quam
Bernardus de Aversone, dicti domini regis notarius,ª de mandato eiusdem domini regis, scribi fecit et
clausit.» Cuiuscumque tenorem in presencia nostri et consilii nostri legi fecimus per notarium
infrascriptum et ipsam et omnia in ea contenta diligenter et plene intelleximus, lacius et plenius
continetur. Confirmamus etiam omnes alias constituciones factas et editas tam per dictum dominum
regem Iacobum, avum, quam per dictum dominum regem Alfonsum, patrem nostros, in generalibus curiis
Cathalonie. Predictas itaque laudaciones, approbaciones et confirmaciones facimus de predictis omnibus
et singulis plene certificati et informati vobis omnibus supradictis et singulis de Cathalonia et cuilibet
vestrum et successoribus vestris perpetuo et notario infrascripto, hec recipienti, paciscenti et stipulanti, ut
supra, de predictis omnibus et singulis, sicut melius dici et intelligi potest ad vestrum vestrorumque
successorum salvamentum et bonum /51v/ et sanum ac favorabilem intellectum. Volentes et expresse
statuentes ac etiam mandantes predicta omnia et singula perpetuo inviolabiliter observari. Mandantes
etiam cum hoc publico instrumento procuratoribus, vicariis, baiulis, curiis et aliis officialibus et subditis
nostris, presentibus et futuris, quod predicta omnia et singula iuxta formam dictorum capitulorum et
cartarum teneant et observent et faciant ab omnibus perpetuo teneri et inviolabiliter observari. Et ut
predicta omnia maiori gaudeant firmitate, promitimus et iuramus per Deum et per crucem Domini nostri
Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia et
singula tenere et observare et teneri facere et etiam observari. Retinemus tamen quod cum alique
donaciones seu alienaciones facte fuerint a XIII° kalendas septembris, anno domini millesimo CCC°
vicesimo octavo citra per dictum dominum regem Alfonsum, patrem nostrum, in preiudicium nostri et
regnorum ac terrarum nostrarum, easdem donaciones seu alienaciones non intendimus confirmare nec
intendi seu includi in confirmacione predicta. De qua retencione volumus fieri publicum instrumentum ad
cognicionem Roderici Didaci, vicecancellarii, et Iacobi Calbeti ac Bernardi de Olzinellis, legum
doctorum, Petri de Castlarino, Petri Despens et Guillelmi Sirvent, iudicum curie nostre. Volumus etiam et
mandamus quod de predictis omnibus fiant et tradantur tot instrumenta originalia per notarium
infrascriptum /52/ quot quilibet predictorum superius expressatorum quorum intererit, inde requisierit
fieri et pecierit sibi tradi.
Actum est hoc in castro regio civitatis Ilerde, quarto idus iunii, anno Domini millesimo CCC°
XXX° sexto.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone qui hec laudamus, firmamus et iuramus.
Testes sunt qui predictis presentes fuerunt: reverendi patres in Christo Domini, Petrus,
Cesarauguste archiepiscopus, dicti domini regis cancellarius, et Arnaldus, Terrachonensis archiepiscopus,
venerabilis dominus Fferrarius, Ilerdensis episcopus, ffrater Sancius de Ayerbio de ordine fratrum
minorum, confessor domini regis predicti, Rodericus Didaci, archidiaconus Daroce in ecclesia Cesaraugustana,
Luppus de Gorrea, portarius maior, et Petrus Roderici de Assagra, milites, ac Rodericus Didaci,
vicecancellarius, consiliarii dicti domini regis, Iohannes Ferdinandi Munionis et Bernardus de Olzinellis,
legum doctores, Egidius Petri de Buysan, notarius et sigilla tenens dicti domini regis, Fferrarius de
Lilleto, baiulus Cathalonie generalis, et Petrus de Castlarino, iudex curie antefati domini regis, et
quamplures alii in multitudine copiosa.
Sig+num Bernardi de Podio, predicti domini regis scriptoris et auctoritate regia notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfui et hec scribi fecit cum supraposito in linea IXª
ubi dicitur «et iurati» et cum litteris rasis et emendatis in linea XVª ubi scribitur «heredes» et in linea
XXIIª ubi legitur «perpetuo» et clausit die et anno quo supra.
a. Notarii, B.
1336 juny 19. Lleida
136
El rei Pere III prega al bisbe de Girona Arnau de Mont-rodon que permeti que les prostitutes s’instal·lin
en el puig de Santa Eulàlia, dins el burg Sant Pere de Galligants, com ho han decidit els jurats de
la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 78 (120 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 585, f. 189.
C. Còpia de A del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 311v-312.
a. Ed. de la còpia C per Josep CLARA , «Les dones públiques de la Girona medieval», dins Revista de Girona, 107, 1984,
p. 147-148.

Que les fembres públiques estigen a Senta Eulàlia. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, venerabili in
Christo Patri Arnaldo, divina pro-videncia Gerundensi episcopo, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerundensis fuit suppliciter expositum coram
nobis quod ipsi iurati, ad ordinaciones aliarum insignium et notabilium civitatum eorum intuitum
dirigentes, constituerunt et ordinarunt locum vilibus mulieribus palam actum libidinis pacientes ubi
permanerent, videlicet quendam vicum remotum et separatum qui est in podio sive costa Sancte Eulalie,
iuxta burgum Sancti Petri de Gallicantu, quique locus est apcior habicioni dictarum mulierum quam
aliquis alius civitatis predicte et cum minori dampno et periculo civitatis ipsius inhabitant in eodem et in
illo etiam a longevis citra temporibus habitarunt. Vos tamen noviter pretendendo quod dictus vicus sub
vestro alodio tenetur, quamquam per infimum dominum sive emphiteotam proprietas ipsius possideatur,
intenditis expelli facere a dicto vico mulieres predictas contra ordinacionem predictam. Quocirca vos
requirimus et monemus quatenus, cum dictus locus sit ad predicta aptus et competens, ut prefertur, et
predicte et similes ordinaciones ad iuratos civitatum et aliorum locorum insignium Cathalonie pertineant,
dictas mulieres in dicto loco permanere sinatis, alias per presentes mandamus baiulo civitatis iamdicte
quod ad premissorum conservacionem faciat super eis quod fuerit faciendum, qualibet /312/ inani
obieccione sublata.
Data Ilerde, terciodecimo kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX sexto.
Examinavit Rodericus.
a. D’una mà posterior: quia sic mandatum per dominum regem eo quia iurati hoc ordinarunt, non obstante quod dominus
episcopus volebat mulieres extraere. Al marge esquerre (línies 16-17): non hoc facit pro iuratis racione potestatis ordinandi, B.
1336 juny 19. Lleida
137
El rei Pere III prega al bisbe de Girona Arnau de Mont-rodon que no demani pena de sacrilegi quan un
laic fereix un clergue casat, i que revoqui els processos en curs.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 79 (105 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 312.
Que sacrilegi no sia demanat a lec qui nafre clerga muylerat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, venerabili in
Christo patri Arnaldo, divina providencia Gerundensi episcopo, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit nobis expositum reverenter quod
vos nunc noviter incepistis petere sacrilegium quando casus accidit quod laycus aliquis vulnerat seu
percutit aliquem clericum coniugatum, super quo processus aliquos incohastis. Quapropter, admirantes de
vobis exinde, cum predicta sint nova et preiudicialia iurisdiccioni nostre et super quibus officiales nostri
debent et consueverunt procedere, vos requirimus et monemus quatenus a dictis novitatibus per vos
inceptis cessetis ac etiam penitus desistatis, revocando processus super predictis per vos, ut predicitur,
incohatos, alias ad indempnitatem nostre iurisdiccionis haberemus circa predicta de alio iuris remedio
providere.
Data Ilerde, terciodecimo kalendas iuli, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
1336 juny 19. Lleida
138
El rei Pere III prega al bisbe de Girona Arnau de Mont-rodon que no interfereixi en les atribucions del
batlle de Girona en relació a la tinença d’armes.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 80 (105 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 312v.
De tolre armes a clergues qui vajen de nits.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, venerabili in
Christo patri Arnaldo, divina pro-videncia Gerundensi episcopo, salutem et dileccionem.
Ad nostrum noveritis pervenisse auditum quod, quamquam baiu-lus noster civitatis predicte
consueverit arma, tam laycis quam clericis, ipsa arma portantibus contra prohibicionem voce preconia
factam, indifferenter auferre, tamen pridie vos seu officialis vester citastis et monuistis dictum baiulum,
pena excommunicacionis adiecta, quod restitueret cuidam clerico quem incedentem sine luce reperiit per
dictam civitatem arma portantem eadem. Cum autem hoc censeatur fieri contra usum predictum

longissimis temporibus observatum, nec deceat vos seu vestrum officialem supradictum novitatem
aliquam facere super eo. Idcirco requirimus et monemus quatenus in auferendis armis predictis non
turbetis nec impediatis baiulum civitatis predicte quominus possit uti predictis, prout antiquitus et
hactenus consuevit, alias scire vos volumus et pro certo quod nos ad conservacionem usus predicti
providebimus aliter super eo.
Data Ilerde, terciodecimo kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
1336 juny 19. Lleida
139
El rei Pere III mana al batlle de Girona que no impedeixi als seus ciutadans que no poden fer moldre el
gra dins la ciutat o als afores, que el molguin on ells vulguin tal com era costum.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 313.
Que no sia fet embarch als ciutadans que no pugen molre dins la ciutat o de fora, la on se
vuylen, axí com és acustumat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli suo
baiulo Gerunde vel eius locumtenenti, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Ex parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis fuit nobis humili supplicacione
monstratum quod, quamquam cives civitatis iamdicte astricti non sint blada sua molere per districtum in
certis locis ac molendinis, immo consueverint molere ipsa blada in molendinis dicte civitatis et aliis
molendinis extra dictam civitatem sistentibus ad eorum libitum voluntates, tamen aliqui tipo ducti invidie,
exquirentes vias et modos per quos in districtum et servitutem ponant cives predictos, impediunt ac
impedire nituntur ne animalia molendinorum forensiorum deferant blada sua ad molendum ad molendina
ipsa, in dictorum civium dispendium et iacturam. Quodcirca ad supplicacionem dictorum iuratorum et
proborum hominum nobis exhibitam, volumus vobisque dicimus et mandamus quatenus dictos cives non
permittatis super predictis gravari, molestari seu modo aliquo impediri quin blada sua intus vel extra
civitatem predictam quo voluerint molere possint, si ita antiquitus et hactenus extitit usitatum, rebellos ad
hec cohercicione debita compescendo.
Datum Ilerde, XIII° kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
1336 juny 19. Lleida
140
El rei Pere III mana als inquisidors que investiguen els oficials de la vegueria de Girona que els saigs
cessin del seu càrrec mentre tinguin taula, malgrat l’existència d’un privilegi contrari atorgat pel
seu pare, el rei Alfons III.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 313v-314.
Que·ls saygs no usen de lur offici mentre tengen taula.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fidelibus suis inquisitoribus deputatis et de cetero deputandis ad inquirendum contra officiales vicarie Gerunde,
salutem et dileccionem.
Licet iuxta constituciones Cathalonie generales omnes illi qui execuerunt officia, finito eorum
officio de triennio in triennium, tabulam tenere debeant et dumduxat, ipsa tabula durante a , suspendi
debent nec aliquo officio uti possunt quousque per sentenciam fuerint absoluti, tamen illustrissimus
dominus Alfonsus, dive recordacionis rex Aragonum, pater noster, pridem ad suggestionem sagionum
vicarie et baiulie civitatis predicte, pretendencium quod cessabat iusticia et banniti et criminosi intrabant
civitatem, vicariam et baiuliam predictas, concessit ipsis sagionibus quod dum contra eos inquireretur,
durante tabula, possent suum officium exercere. Sane cum experiencia rei ut ecerto didiscimus docuerit
quod ex concessione predicta iusticia exis-tit suffocata, ex eo quia quilibet suam querimoniam ommittit
expo-nere metu exercencium officia supradicta, idcirco volumus vobisque dicimus et mandamus quatenus
sagiones dicte vicarie et baiulie ab ipso sagionie officio, assuetis et debitis temporibus, suspendatis, et
durante tabula, ipso dicto officio uti minime permittatis, donec per sentenciam fuerint absoluti,
concessione /314/ regia supradicta seu quovis alio mandato in contrarium facto que presentibus
revocamus obsistentibus nullo modo. Mandantes nichilominus per presentes vicario et baiulo dicte

civitatis quod ipsos pro sagionibus minime habeant seu quosvis actus ipsis pertinentes per eosdem
exercer[e] permittant, durante ipsa tabula, et quousque fuerint per sentenciam absoluti.
Datum Ilerde, XIII° kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
a. Interlineat, B.
1336 juny 19. Lleida
141
El rei Pere III mana al veguer de Girona i Besalú que els homes de jurisdicció eclesiàstica es presentin a
les convocacions de pau fetes pel veguer, malgrat l’existència d’un privilegi contrari atorgat pel
seu pare, el rei Alfons III.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 339v-340.
Que·ls homes de la esgleya haien anar a son de pau e que·l veguer d’aquel son e en altra
manera ús ab els no contrestan privilegi del senyor rey N’Amfós. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus vicario Gerunde et Bisulduni ceterisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus,
presentibus et futuris, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis Gerunde fuit humiliter expositum coram
nobis quod per illustrissimum dominum Alfonsum, dive recordacionis regem Aragonum, patrem nostrum,
fuit concessum privilegium ecclesie Gerundensis et hominibus ipsius de non exeundo ad sonum pacis,
nisi in certis casibus et forma contentis in privilegio ecclesie b supradicte. Quod privilegium nostre
iurisdiccioni valde preiudiciale extitit et fuit etiam impetratum contra privilegia dicte civitati per
progenitores nostros indulta. Et si dicto privilegio uterentur, subsequitur et subsequerentur in futurum
subieccio et oppressiones habitantibus in civitate predicta et locis regalibus diocesis Gerundensis
etiamque, si contenta in ipso privilegio servarentur, iusticia deperiret ex eo quia officiales nostri
exequciones iusticie exercere non possent contra malefactores ac rebelles iurisdiccioni ipsius, considerata
potencia nobilium et aliorum convicinorum civitati et locis regalibus supradictis et multitudine hominum
locorum eccle-sie supradicte, sine quibus exequciones non possent fieri quoquomodo. Quare fuit nobis
supplicatum pro parte iuratorum et proborum hominum predictorum super hiis congruum remedium
exhiberi, nos vero, ipsa supplicacione admissa, considerantes c quod nos ex iustis et causis legittimis non
astringimur ad servandum privilegium supra-dictum, volumus vobisque dicimus et precipiendo districte
mandamus quatenus sono pacis predicte et alias utamini cum casus affuerit plene, prout melius et debite
consuevistis, ante impetracionem privilegii supradicti, ipso privilegio in aliquo non obs-/340/-tante.
Datum Ilerde, XIII° kalendas iulii, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo sexto.
Examinavit Petrus.
a. Al marge esquerre: Datum Terrachone, VII° ydus marcii, anno Domini M° CCC° XXXI° et incipit: Pateat universis quod
cum vobis Alfonso, et cetera. Línies 10 a 13 i 9 a 21: clau, B. b. Interlineat, B. c. Conciderantes, B.
1336 juny 28. Lleida
142
El rei Pere III mana als seus oficials que els carnissers de Girona no hagin de pagar dret de passatge pel
bestiar en territori dels castells de Montcada, Cervelló, Corbera, Montornès, la Roca i el d’en
Romeu de Corbera en el lloc de Llinars, com ho havia establert el seu pare, el rei Alfons III.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 82 (225 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 314-315.
Que·ls carnicers ne ciutadans de Gerona no paguen passatge de bestiar per los térmens dels
castels de Moncada, de Cerveylon, de Corbera, de Montornès, de sa Rocha, ne del loc de Linars.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus suis universis et singulis officialibus nostris vel eorum locatenentibus, ad quos presentes
pervenerint, salutem et dileccionem.
Olim illustrissimus dominus Alfonsus, dive recordacionis rex Aragonum, genitor noster, mandatum
infrascriptum fecit cum littera sua continencie subsequentis: «Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum,
Valencie, Sardinie et Corsice /314v/ ac comes Barchinone, dilecto suo vicario Barchinone et Vallensis vel
eius locumtenenti, salutem et dileccionem. Ex parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde
fuit nobis humiliter intimatum quod castlani castrorum de Montecatheno et de Cervilione, de Corbaria, de

Montetornesio, de Ro-cha et de Romeus de Corbaria, in loco de Linars, noviter sive a modico citra
tempore, exigunt et habent de carnificibus dicte a civitatis Gerunde bestiarium ducentibus per terminos
dictorum castrorum passagium sive aliud vectigal et, licet transacto tempore per dictos castlanos ac
aliquos ex eis indebite exactum et habitum fuerit a carnificibus supradictis, tamen ad requisicionem
proborum hominum civitatis Barchinone, ad quos dicti carnifices recursum habuerunt, fuit eis restitutum
quicquid ipsis extortum extiterat per predictos etiamque aliqui dictorum castlanorum qui passagium ac
vectigal supradictum exigere et habere nitebantur, fuerunt condempnati per curiam Granullariorum et
perpetuum silencium ipsis impositum super eo. Quapropter ad supplicacionem iuratorum et proborum
hominum civitatis predicte nobis exibitam, vobis dicimus et mandamus quatenus non permittatis dictos
carnifices ac alios dicte civitatis Gerunde super predictis pignorari vel quomodolibet pertubari, nisi alia
iusta causa opposita fuerit, que obsistat. Et si qua pignora facta sunt, ipsa dictis hominibus restitui faciatis,
dilacione et subterfugio retroiectis. Datum in Montealbo, XVII kalendas iulii, /315/ anno Domini M°
CCC° XXX° tercio.» Quocirca, volentes ut mandatum regium supra insertum compleatur et ut ad omnes,
cuiuscumque condicionis existant, similia attemptantes extendatur, vobis dicimus et mandamus quatenus
mandatum predictum in locis predictis et aliis quibuscumque, prout iurisdicioni vobis comisse fuerint
subiecti, teneatis et inconcusse servetis iuxta predicte littere seriem pleniorem. Preterea iniungimus
vobisque mandamus quod ea que antiquitus et hactenus non fuerunt petita nec peti usitata seu etiam
assueta, exquisitis modis et viis debitis, non permittatis peti et exigi a carnificibus et aliis ductoribus
bestiarii predicti per predictos seu alios quosvis, iuris eos super eo remediis debitis compescendo.
Data Ilerde, IIIIº kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
a. Interlineat, B.
1336 juny 29. Lleida
143
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que observin la prohibició d’exportar vitualles i que
no hi posin fi sense voluntat expressa dels jurats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 315-316.
Que les vedes fetes per los jurats de no trer viandes sien servades e que·ls officials non pugen
fer fin, ne donar licència sens volentat dels jurats. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis vicario et baiulo civitatis Gerunde vel eorum locatenentibus, presentibus et qui pro tempore fuerint,
salutem et gratiam.
Ex parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis fuit nobis hu-/315v/-militer intimatum
quod ipsi iurati ad profectum et utilitatem comunem faciunt et facere consueverunt ordinaciones et
inhibiciones et alia statuta penalia de non extrahendis victualibus a vicaria et baiulia predictis et super
observandis eisdem, illustrissimus dominus Alfonsus, bone memorie rex Aragonum, pater noster,
mandata sua litteratorie vobis fecit, set vos aut aliqui vestrum mandatis predictis minime obtemperastis,
quamquam per dominum regem reprehensi fueritis super eo, immo conferitis atque datis licenciam grani
et aliorum victualium extrahendi a vicaria et baiulia predictis contra voluntatem expressam iuratorum
predictorum, et recipiendo peccuniam super isto, ob quod in dicta civitate et viccaria rumor et caristia
invalescunt. Quare fuit nobis supplicatum pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis iamdicte
sibi super hiis de competenti remedio provideri. Qua supplicacione admissa, volumus vobisque dicimus et
districte mandamus quatenus mandata priora cum litteris dicti domini regis vobis facta tenaciter
observando teneatis et irrefragabiliter observetis et observari faciatis prohibiciones et inhibiciones factas
et faciendas per iuratos predictos, occasione premissa, prohibentes vobis quod licenciam, diffinicionem ac
remissionem predictorum, preter vel absque licencia nostra vel voluntate dictorum iuratorum, in casu quo
necessarium vel utile sic fieri per eos minime faciatis, quod, si feceritis, illas irritas esse /316/ volumus et
decernimus non valere. Et nichilominus volumus quod pene ipsa occasione comisse in quas incidi
volumus contrarium facientes, non obstante dicta licencia per nos concessa vel concedenda, que statute
fuerint per ipsos iuratos, exigantur etiam et leventur per procuratorem nostrum fiscalem dicte civitatis, cui
per presentes mandamus quod ipsas penas levare et exigere non postponat, easdem regio erario
applicando, et ut nullus super hiis ignoranciam pretendere valeat, volumus vobisque dicimus et
mandamus quatenus de predictis preconizacionem publice fieri faciatis in dicta civitate diebus fori et aliis
locis, de quibus vobis visum fuerit, ut predicta per nos sic statuta omnibus patefiant.
Datum Ilerde, III° kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.

B.
a. Al marge esquerre, d’una mà posterior, línies 14-16: qui és demont en CCCXXIII cartes. Est aliud CCLXXXXVI supra,
1336 juliol 3. Lleida
144
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que observin la revocació de les ordinacions
atorgades per Alfons III, inserides al mateix document, que prohibeixen carregar i descarregar en
el port de Sant Feliu de Guíxols.
feta.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 83 (225 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 316-317.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 247-248 (doc. XXXIII).
Que·l port de Sent Feliu de Guíxols sia, axí com és acustumat, no contrastan neguna veda
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis vicario et baiulo Gerunde et aliis universis et singulis officialibus nostris, ad quos presentes
pervenerint vel eorum locatenentibus, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum et proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde fuit coram nobis
expositum reverenter /316v/ quod illustrissimus dominus Alfonsus, recordacionis inclite rex Aragonum,
pater noster, ordinavit quod in Cathalonia forent certa carricatoria et discarricatoria, videlicet Barchinone,
Terrachone, Palamors et Turricelle de Montegrino. Per quam ordinacionem fuit prohibitum quod in portu
Sancti Ffelicis Guixollensis nullus posset carricare vel discarricare nosque etiam, antequam ad apicem
regie dignitatis fuissemus assumpti et generalis procuracionis officio fungeremur, fecimus certas
ordinaciones ac prohibiciones penales quod nullus in maritimis, quas nos habemus et nostre subsunt
iurisdiccioni in epis-copatu Gerundensi, auderet carricare vel discarricare, nisi in dictis locis de Palamors
et Turricelle, victualia et alias res quascumque, et quod omnes navigantes patroni navium et lemborum et
aliorum vasorum maritimorum ubicumque carricantes eorum vas infra dominacionem nostram pro
discarricando in Cathalonia haberent discarricare in predictis locis, scilicet Barchinone, Terrachone et
Palamors et Turricelle et quod alia non essent carricatoria vel discarricatoria in Cathalonia quam predicta,
prout de predictis et aliis clare liquet per quandam nostram litteram, datam Gerunde, XVI° kalendas
decembris, anno Domini M° CCC° XXX° quarto. Que ordinaciones et prohibiciones fuerunt per dictum
dominum genitorem nostrum postea confirmate. Quare fuit nobis pro parte dictorum iuratorum, proborum
hominum et universitatis prefate /317/ humiliter supplicatum quod, cum predicte ordinaciones ac
prohibiciones sint et fuerint contra libertatem dicte civitatis et eorum civium, etiam contra constituciones
Cathalonie generales et ex ipsis dampnificetur et fuerit quamplurimum dicta civitas dampnificata et eius
cives necnon et loca aliqua circumvicina, deberemus super hiis de iusticie remedio providere et quod
dictas ordinaciones ac prohibiciones revocare om-nino dignaremur. Nos vero, eorum supplicacioni
tanquam iuri consone condecendentes benigne, volentes dicte civitatis et eorum civium et locorum
predictorum indempnitatibus providere et ne de cetero dampna aliqua paciantur ex ordinacionibus et
prohibicionibus antedictis, ipsas ordinaciones et prohibiciones duximus revocandas et eas per hanc
presentem litteram nostram penitus revocamus, volentes quod, ipsis ordinacionibus ac prohibicionibus
non obstantibus, qui-libet ire et redire et applicare possit libere et sine impedimento nostro et officialium
nostrorum et etiam cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis Guixollensis et ibi carricare et
discarricare victualia et alias res quascumque pro libito voluntatis, sicut erat fieri assuetum ante
ordinaciones et prohibiciones predictas. Mandamus vobis ni-chilominus per presentes quatenus
ordinacionem seu provisionem nostram huiusmodi teneatis firmiter et servetis ac teneri et servari per
quoscumque inviolabiliter faciatis.
Data Ilerde, V° nonas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Rodericus.
1336 octubre 15. València
145
El rei Pere III confirma la franquesa de lleuda i peatge atorgada als ciutadans i habitants de Girona pels
seus predecessors.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 860, f. 41-43.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 53-59.
Confirmacion del senyor rey En Pere de la franchea de la leuda e peatge e d’altres coses.

Pateat universis presentibus pariter et futuris huius carte nostre seriem inspecturis quod nos Petrus,
Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, viso quodam privilegio
fran-chitatis per serenissimum dominum regem Iacobum, avum nostrum memorie recolende, universitati
Gerunde et singularibus eiusdem a ac omnibus civibus et habitatoribus civitatis ipsius et suburbiorum eius
et singularibus ipsius concesso et indulto cum carta eius bulle plumbee appendicie munimine insignata ac
sigillo etiam pendenti cereo incliti infantis Iacobi, bone memorie prefati domini regis Iacobi filii, patrui
nostri, tunc eiusdem domini regis generalis procuratoris, sigillato et etiam confirmato, cuius tenor noscitur
esse talis: «In Dei nomine. Sit omnibus manifestum quod nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum,
Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, attendentes et in veritate recognoscentes vobis
Berengario Renaldi, iurisperito, et Bernardo de Balneolis, civibus Gerunde, procuratoribus et sindicis
universitatis civitatis Gerunde, presentibus, ac vobis, Martino de Cigiario et Berengario Renaldi predicto,
Iacobo de Belloch, Petro Mar-choni, Francisco de Sancto Felice et Petro Bertrandi, iuratis civitatis
predicte hoc anno, recipientibus nomine dicte civitatis /53v/ Gerunde et universitatis ipsius et singulorum
eiusdem et omnibus civibus ac habitatoribus eiusdem civitatis et suburbiorum ipsius et singulis eiusdem,
absentibus, quod, tempore regiminis excellentissimi domini regis Petri, felicis recordacionis patris nostri,
et tempore regiminis illustrissimi domini regis Alfonsi, bone memorie fratris nostri, necnon et tempore
nostri regiminis, vos et antecessores vestri in guerris et aliis factis dictorum patris et fratris nostrorum et
nostris maximas expensas et missiones fecistis et plures labores et dampna sustinuistis, ita quod plures de
patribus, filiis, fratribus, consanguineis et amicis vestris mortem et alia pericula incurrerunt. Attendentes
etiam specialiter et signanter quod occasione guerre que fuit inter regem Ffrancie, ex una parte, et dictum
patrem nostrum, ex altera, fuit dicta civitas Gerunde obsessa et in magna parte dissipata, combusta et diruta,
et quod cives et habitatores eiusdem depauperati fuerunt et bonorum ac rerum suarum amissionem et
alia dampna quamplurina et multi ex ipsis mortem subierunt. Attendentes etiam quod vos et antecessores
vestri erga dominacionem nostram ac antecessorum nostrorum in obsidione predicta fideliter vos
habuistis, ut fideles et naturales nostri, et quod nobis et ipsis antecessoribus nostris plura alia grata et
laudabilia servicia et auxilia fecistis et exhibuistis. Considerantes vos dictos fideles nostros cives et
habitatores Gerunde esse dignos immunitatibus, gratiis et privilegiis infrascriptis nosque teneri vobis /54/
ad concedendas immunitates, gratias et privilegia infrascriptas, ideo, gratis et ex certa sciencia, proprio
motu et mera liberalitate et in remuneracionem omnium predictorum et ex causis superius expressis, et
etiam pluribus aliis in presenti instrumento non comprehensis, per nos et omnes heredes et successores
nostros, singulares scilicet et universales, enfranquimus et liberos et immunes facimus et esse volumus
imperpetuum vos dictos procuratores et sindicos ac iuratos recipientes nomine vestro et dicte civitatis
Gerunde et universitatis ipsius et probos homines ac totam universitatem ipsius civitatis Gerunde et
omnes et singulos cives et habitatores in eadem civitate et suburbiis eiusdem, presentes scilicet et futuros,
et omnia etiam bona vestra et dicte civitatis seu universitatis eiusdem et civium et habitatorum ipsius et
singulorum eiusdem, tam habita quam habenda, ab omnibus et singulis questiis, toltis, forciis et etiam ab
omnibus et singulis pecuniariis serviciis, mutuis, prestitis et adempriviis forciatis et etiam ab omni lezda,
pedagio, mensuratico, usatico et penso, portatico et ab omni exacione regali et vicinali quas et que in
casibus, tam a iure concessis quam non concessis, nos et heredes et successores nostri a vobis et
universitate predicta et civibus et habitatoribus in ipsa civitate et eius suburbiis et singulis eiusdem,
presentibus et futuris, exigere, demandare seu habere possemus et ab /54v/ omni etiam subsidio quod pro
premissis vel aliquo premissorum aut eorum occasione nos et ipsi heredes et successores nostri habere
deberemus vel vellemus, ita quod vos et universitas civitatis predicte et cives et habitatores eiusdem et
suburbiorum ipsius, presentes et futuri, nunquam teneamini nobis vel heredibus aut successoribus nostris
dare, facere vel prestare predicta vel aliqua de predictis, immo a predictis omnibus et singulis vos et cives
et universitatem civitatis predicte et habitatores in ipsa civitate et eius suburbiis et singulos eiusdem,
presentes scilicet et futuros, franchos, liberos et immunes facimus et esse volumus et concedimus in
eternum, sic quod nos vel heredes aut successores nostri aut quivis alius nomine nostro non possimus
predicta vel aliqua de predictis infringere, revocare vel in aliquo contravenire. Sitis etiam franchi, liberi et
immunes perpetuo de omni lezda, pedagio, mensuratico, usatico, portatico et penso de omnibus rebus et
bonis vestris per totam terram et dominacionem nostram, videlicet per regna Aragonum et Valencie, ac
Cathaloniam totam et successorum nostrorum, tam per terram quam per mare, quam etiam per aquam
dulcem. Nos enim predictam franquitatem, libertatem et immunitatem, ex certa sciencia facimus et
concedimus per nos et per omnes heredes et successores nostros singulares et universales vobis dictis
sindicis et iuratis et civibus ac universitati predicte civitatis Gerunde et omnibus habitatoribus in eadem
civitatem et eius suburbiis et singulis eiusdem, presentibus et futuris, im-perpetuum, /55/ pure, libere et
absolute et sine omni condicione et retencione et sicut melius dici et intelligi potest ad salvamentum et
bonum intellectum vestrum et dicte civitatis et civium ac uni-versitatis ipsius civitatis et habitatorum
eiusdem et eius suburbiorum et singulorum ipsius, presencium et futurorum. Promittentes insuper vobis
dictis procuratoribus et sindicis presentibus et subscripto notario, tanquam publice persone, a nobis

supradicta et infrascripta omnia et singula legittime stipulanti et recipienti pro dictis iuratis et pro
omnibus civibus et universitate civitatis predicte et habitatoribus eiusdem ac eius suburbiorum et singulis
ipsius, presentibus et futuris, et pro omnibus aliis et singulis quorum interest vel potest aut poterit
interesse, quod contra predicta vel aliqua de predictis nos vel heredes ac successores nostri nunquam
veniemus per nos vel per interpositam personam aliquo iure, causa vel racione, immo ea omnia tenebimus
et observabimus inviolabiliter et ab aliis teneri et observari faciemus. Renunciantes insuper, certificati de
iure nostro, gratis et ex certa sciencia, omni iuri, consuetudini, usui et aliis quibuscumque per que contra
premissa vel aliquod premissorum contravenire possemus. Mandantes vicario et baiulo Gerunde et
locatenentibus eorundem, quicumque pro tempore fuerint, et omnibus lezdariis, pedagiariis
quorumcumque locorum nostrorum, videlicet regnorum Aragonum, Valencie et comitatus Barchinone,
necnon et omnibus aliis et singulis officialibus et subditis nostris, pre-/55v/-sentibus et futuris, quod
predictam franquitatem, libertatem et immunitatem et omnia alia et singula supradicta teneant et
observent et quod contra predicta vel aliqua de predictis nunquam veniant nec aliquem seu aliquos
contravenire permittant aliqua racione, immo, si aliquod mandatum seu mandata contraria predictis
fierent per nos vel heredes seu successores nostros verbis aut litteris seu cartis vel alio modo, nolumus
ipsum mandatum seu mandata teneri vel in aliquo observari, immo ipsa mandata sint ipso iure cassa, vana
et irrita et absque ullo valore et pro nobis non factis penitus habeantur. In cuius rei testimonium et robur
perpetue firmitatis huic nostro privilegio bullam nostram plumbeam iussimus apponendam. Datum
Barchinone, VIIIº kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° quintodecimo. Signum (signe reial)
Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque Barchinone. Signum (signe)
infantis Iacobi, prefati illustrissimi domini regis Aragonum, primogeniti ac in regnis et terris eiusdem
procuratoris generalis, qui predicta omnia et singula laudavit, approbavit, concessit ac etiam confirmavit,
appositum per manum mei Petri de Letone, notarii eiusdem domini infantis, ac etiam sigillum suum
appendicium, ad maioris roboris firmitatem de mandato eiusdem duxi huic privilegio apponendum,
kalendas decembris, anno Domini M° CCC° quintodecimo. Testes sunt: infantis Alfonsus, comes Urgelli
et vicecomes Agerensis, Poncius, episcopus Barchinone, Mal-/56/-gaulinus, comes Impuriarum,
Dalmacius, vicecomes de Rup-pebertino, Berengarius de Argilageriis, archidiachonus in ecclesia
Urgellensi, Petrus de Queralto, Guillelmus de Angularia, Dalmacius de Pontonibus, vicecancellarius dicti
domini regis. Sig+num mei Bernardi de Serradello, scriptoris predicti domini regis et auctoritate eiusdem
notarii publici per totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfui et de mandato ipsius domini
regis hec scribi feci et clausi loco, die et anno prefixis».
Viso etiam quodam alio b privilegio franchitatis per eundem dominum regem Iacobum, avum
nostrum, eiusque bulla similiter plumbea sigillato, universitati civitatis Gerunde predicte ac omnibus et
singulis civibus et habitatoribus ipsius civitatis concesso, tenor cuius sequitur in hiis verbis:
«In nomine Domini. Noverint universi presentis privilegii paginam inspecturi quod nos Iacobus,
Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone, debita consideracione
pensantes quod tunc regii solii culmen extollitur tuncque ex magnificencia sua manum congrue
retribuciones extendit, dum fideles subditos suos ex suis actibus bene meritos et proinde condignos
prosequitur, gratiis et beneficiis ampliat et decorat favoribus opportunis, ut et isti bene meruisse gaudeant
et alii ad similia promerenda animentur exemplo, igitur, attentis immensis et laudabilibus serviciorum et
meritorum exibicionibus collatis an-/56v/-tecessoribus nostris eximie recordacionis regnibus Aragonum
et comitibus Barchinone et nobis per universitatem civitatis Gerunde, tam in adquisicionibus regnorum
atque terrarum quam aliter multis modis, attento etiam qualiter nunc universitas ipsa, promptis
voluntatibus nobis et inclito infanti Alfonso, karissimo primogenito et generali procuratori nostro
comitique Urge-lli, pro felici adquisicione Sardinie et Corsice regni nostri, quod ex concessione nobis
facta per sedem apostolicam obtinemus, ad quam pro exaltacione et ampliacione regni nostri et utilitate
publica subdi-torum, duce nobis Altissimo, cogitatus et opera nostra, ut nos decet, extendimus
opportunum auxilium et subsidium congruum, videlicet quindecim mille solidos monete Barchinone
nobis et dicto karissimo primogenito nostro placidum et gratum liberaliter obtulerunt ex causis premissis
inducti per nos et omnes heredes et successores nostros, gratis et ex certa sciencia ac mera et spontanea
voluntate emfranchimus et liberos, exemptos, franchos et immunes facimus universitatem predicte
civitatis Gerunde et omnes et singulos cives et habitatores ipsius civitatis presentes pariter et futuros
imperpetuum cum omnibus rebus, mercibus et bonis suis in dicto regno nostro Sardinie et Corsice et
insulis sibi adiacentibus et quibuscumque locis dicti regni et insularum eiusdem ab omni lezda, pedagio,
portatico, mensuratico, penso, anchoragio, travetagio, passagio et gabella et omni alia quacumque
imposicione seu /57/ consuetudine, nova vel vetera, statuta et statuenda, et alio iure quolibet seu servitute
reali et personali vel mixta que dici, nominari vel excogitari possit aliqua racione, sic quod in dicto regno
vel insulis aut aliis locis adiacentibus eidem dicta universitas et cives et habitatores eiusdem, presentes et
futuri, tam in veniendo a quibuscumque partibus vel per quascumque partes ad dictum regnum vel insulas
seu loca eiusdem regni quam ibidem stando, mercando aut inde eundo seu recedendo pro aliquibus rebus,

mercibus vel bonis suis quibuscumque ullo unquam tempore, nullam lezdam nullumque pedagium,
portaticum, mensuraticum, pensum, anchoragium, travetagium, passagium seu gabellam vel aliam
quamcumque imposicionem seu consuetudinem, novam vel veterem, statutam vel statuendam, aut aliud
quodcumque ius seu servitutem realem vel per-sonalem aut mixtam, que dici, nominari vel excogitari
possit nobis vel successoribus nostris aut quibuscumque aliis nomine nostro et nos-trorum dare aut
solvere teneantur, immo ab ipsorum omnium et cuiuslibet eorum prestationibus sint semper in regno
predicto et locis ac insulis ei adiacentibus franchi, exempti, perpetuo liberi et immunes. Concedentes
nichilominus eidem universitati ac civibus et habitatoribus eiusdem civitatis et singulis eorum,
presentibus et futuris, quod de regno predicto Sardinie et Corsice et insulis ac locis eidem adiacentibus
possint extrahere, emere et /57v/ vendere a quibuscumque franche et libere et absque impedimento et
prestacione cuiuslibet servitutis vel iuris impositi vel imponendi ibidemque immittere seu apportare
frumentum et omne aliud genus bladi, vinum et quecumque victualia et omnes alias res et merces absque
impedimento nostro et nostrorum ac officialium et successorum nostrorum ipsaque victualia, res et
merces carricare et discarricare sine aliquo albarano nec licencia seu mandato nostri vel successorum
nostrorum aut officialium nostrorum seu ipsorum successorum nostrorum obtenta vel etiam expectata.
Volentes etiam civitati predicte et eius habitatoribus imperpetuum ampliorem gratiam facere, concedimus
eisdem per nos et nostros quod super rebus seu mercibus quas in insulis seu locis dicti regni nostri
Sardinie et Corsice immiserint seu inde extraxerint per se vel negociatores suos, credatur ipsorum civium
vel suorum negociatorum ipsas res seu merces immittencium seu extrahencium, quod sint sue vel
concivium suorum et non alterius proprio iuramento. Promittimus insuper per nos et nostros et iuramus in
anima nostra, per crucem Domini nostri Ihesu Christi et eius sancta quatuor Evangelia, in presencia nostra
posita et manibus nostris corporaliter tacta, quod predicta omnia et singula tenebimus, complebimus et
observabimus et teneri, compleri et observari inviolabiliter faciemus et non con-traveniemus nec aliquem
contravenire permittemus aliqua racione. Mandantes per presens privilegium nostrum procuratoribus,
baiulis, lezdariis, pedagiariis et quibuslibet aliis officia-/58/-libus nostris, quo-cumque nomine eos
nominari contingat, quos per nos et nostros in dicto regno et singulis locis preponi seu ordinari contingat,
quatenus dictis civibus et habitatoribus predicte civitatis Gerunde et singulis eorum ac rebus, mercibus et
bonis suis franchitatem, libertatem et immunitatem predictas teneant tenaciter et inviolabiliter observent
et contra eas vel aliquas earum ipsos vel bona eorum nullatenus impedire, molestari seu agravare
presumant, sicuti de nostri vel nostrorum gratia vel mercede duxerint confidendum. Quod si secus
temerarie fecerint, iram et indignacionem nostri et nostrorum se noverint incursuros, et nichilominus pena
mille morabatinorum auri nostro erario confiscanda, absque remedio aliquo punientur. In cuius rei
testimonium et memoriam sempiternam presens privilegium nostrum inde fieri iussimus bulle nostre
plumbee munimine insignitum. Datum Barchinone, XII kalendas octobri anno Domini millesimo CCC°
XXII°. Sig+num (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Va-lencie, Sardinie et Corsice ac
comitis Barchinone. Testes sunt: Infans Petrus, domini regis filius, comes Rippacurcie, Poncius,
Barchinone episcopus, Guillelmus de Montecatheno, Raimundus, Valencie epis-copus, Guillelmus de
Angularia. Sig+num Francisci de Bastida, predicti domini regis scriptoris, qui de mandato ipsius hoc
scribi fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in secunda linea testium ubi dicitur “domini /58v/
regis filius, comes Rippacurcie”, et alibi ubi dicitur “Gui-llelmus de Montecatheno”.»
Idcirco, quia nunc nobis pro parte iuratorum, proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde
predictorum fuit humiliter supplicatum quod privilegia supra inserta confirmare de solita clemencia
dignaremur, eadem duo privilegia ac omnia et singula in eis et eorum altero contenta, prout melius et
plenius expressantur in ipsis et usi fuerunt eis, laudamus, approbamus, ratificamus ac presen-tis carte
nostre patrocinio confirmamus. Mandantes per hanc eandem procuratoribus, vicariis, baiulis, iusticiis,
çalmedinis et merinis ac omnibus lezdariis et pedagiariis quorumcumque locorum regnorum et terrarum
nostrorum ceterisque officiliabus et subditis nostris vel locatenentibus eorumdem, presentibus et qui pro
tempore fuerint, quod franchitates et immunitates in supra insertis privilegiis expressatas et contentas et
confirmacionem nostram hanc prefatis civibus et habitatoribus dicte civitatis Gerunde et singulis eorum,
necnon mercibus et rebus ac bonis suis teneant firmiter et observent perpetuo ac teneri et inviolabiliter
faciant observari et contra ea vel earum aliqua non veniant seu aliquem vel aliquos contravenire
consenciant vel permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presenti carte nostre magestatis nostre
sigillum appendicium iussimus apponendum.
Datum Valencie, idus octobris, anno Domini millesimo CCC° XXX° sexto. Examinavit
Raymundus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque
Barchinone /59/.
Testes sunt: inclitus infans Iacobus, dicti domini regis frater comes Urgelli et vicecomes Agerensis,
reverendus Petrus, Cesarauguste archiepiscopus, eiusdem domini regis cancellarius. Raimundus
episcopus Valencie, Bernardus, vicecomes Caprarie, Iaufridus Gilaberti de Crudiliis.

Sig+num Guillelmi de Villa, scriptoris dicti domini regis, qui de mandato eiusdem hec scribi fecit
cum raso et emendato in linea secunda ubi dicitur «concesso» et in quadragesima quinta linea ubi
continetur «in ipsis et usi fuerunt eis laudamus» et clausit. c
a. Interlineat, C. b. Interlineat, C. c. Escrit posteriorment per un altre escrivà: Predictum privilegium cum originali
carta illius de verbo ad verbum comprobavi ego Michel Petri notarius die XIXª mensis iulii anno a nativitate Domini M° CCCC° XL
tercio, C.
1336, octubre, 15. València
146
El rei Pere III mana als oficials dels regnes de Còrsega i Sardenya, així com els d’altres llocs del rei
d’Aragó, que observin les franqueses de la lleuda atorgades als habitants de Girona pel rei Jaume
II el 1315 i 1322.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 84 (130 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 323-v.
Que la franchea de la leuda sia servada en lo regna de Serdenya e de Còrsega e per tots altres
locs de la senyoria del rey d’Aragon.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus supraiunctariis, vicariis, iusticiis et baiulis, tam generalibus quam specialibus, çalmedinis,
merinis, lezdariis, pedagiariis et aliis quibuscumque officialibus nostris, tam regni nostri Sardinie et
Corsice quam alterius dominacionis et terre nostre vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris,
salutem et dileccionem.
Cum cives et habitatores civitatis Gerunde et suburbiorum eiusdem cum duobus privilegiis
serenissimi domini regis Iacobi, recolende memorie avi nostri, quorum alterum fuit datum Barchinone,
VIII° kalendas iunii, anno Domini M° CCC° quintodecimo, et alterum fuit datum Barchinone, XII°
kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXII°, queque nos cum carta nostra, nostre magestatis sigillo
appendicio communita, sub data subscripta duximus confirmanda, sint franchi, liberi et immunes per
totam terram et dominacionem nostram a questiis, toltis, forciis et ab omnibus peccuniariis serviciis,
mutuis, prestitis et adempriviis forciatis, nec-/323v/-non ab omni lezda, pedagio, mensuratico, usatico,
penso, portatico, anchoragio, travetagio, passagio et gabella et alia quacumque imposicione seu
consuetudine nova vel veteri, statuta et statuenda, ac omni exaccione regali et vicinali et ab omni subsidio
et redempcione omnium predictorum vel alicuius eorum, prout in carta nostra predicta plenius continetur.
Idcirco vo-bis et vestrum cuilibet dicimus et mandamus quatenus iamdictam franchitatem et immunitatem
servetis inviolabiliter et servari faciatis predictis civibus et habitatoribus civitatis Gerunde et suburbiorum
ipsius in regnis omnibus et terris nostris et ab eis vel aliquo ipsorum contra libertatem premissam et usum
ipsius nichil exigere attemptetis vel eos quomodolibet agravare.
Data Valencie, idus octobris, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
1336 novembre 16. València
147
El rei Pere III mana als seus oficials que tinguin una campana per anunciar el senyal de viafors i per
convocar el consell, a instància dels jurats i prohoms de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 351.
Que puxa haver seny en la ciutat de Gerona per son de viafors e per ajustar conseyl.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ad humilem
supplicacionem nobis exhibitam pro parte vestri iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde,
tenore presencium concedimus vobis iuratis et probis hominibus supradictis quod possitis facere vel fieri
facere unum cimbalum sive campanam aptam ad repicandum et emittendum sonum de viafors
quocienscumque in civitate predicta emitti contingerit dictum sonum qualicumque de causa, necnon si
vobis videbitur ad congregandum sive evoccandum consilium iuratorum et proborum hominum civitatis
pretacte, quodcumque cimbalum sive campana ponatur in aliquo loco decenti civitatis ipsius ad
cognicionem baiuli civitatis iamdicte. Mandantes per presentem cartam nostram vicario, baiulo et aliis
officialibus nostris et subditis civitatis ipsius quatenus concessionem nostram huiusmodi firmam habeant
et observent et non contraveniant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem robore fieri iussimus
sigillo nostro munitam.

Data Valencie, XVI kalendas decembris, anno Domini M° CCC° trecentesimo sexto.
Examinavit Dominicuç.
1336 desembre 16. València
148
El rei Pere III mana als seus oficials que no estableixin places ni terrenys en perjudici de la ciutat de
Girona.
A. Original lletra reial sobre paper nº 86 (115 × 280 mm), en un altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 352-v.
Que no sien stablides plaçes, ne patis en deformacion de la ciutat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus universis et singulis officialibus nostris civitatis Gerunde /352v/ vel eorum locatenentibus, ad
quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum civitatis eiusdem fuit nobis clamosa insinuacione
mostratum quod aliqui vestrum ordinatis et facere ac ordinare conamini statuta seu stabilimenta super
aliquibus plateis et patuis civitatis predicte, asserendo a nobis super hoc potestatem habere, que
stabilimenta in dampnum et preiudicium dicte civitatis dicuntur evidentissime redundare, ex eo quia, ut
fertur, dicte platee sive patua sunt ad comunem utilitatem et usum publicum civitatis eiusdem. Quapropter
nobis extitit humiliter supplicatum ut in hoc casu providere dignaremur de remedio oportuno. Nos itaque,
supplicacioni huiusmodi annuentes benigne, vobis dicimus et mandamus quatenus super dictis plateis sive
patuis non faciatis stabilimenta aliqua que ad deformitatem seu preiudicium civitatis iamdicte possent
aliquatenus redundare.
Data Valencie, XVII kalendas ianuarii, anno Domini millesimo trecentesimo sexto.
Examinavit Dominicus.
1337 gener 1. Girona
149
La universitat de Girona estableix que els jurats rebran 60 sous cadascun i no hauran de pagar la talla
durant l’any que exerceixin el seu càrrec, i els permet gaudir d’un advocat adjunt amb un salari
anual no superior a 200 sous.
A. Original pergamí, nº 238 (219 × 422 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , 215-v.
Que·ls jurats no pugen haver per lur salari ne per feenes de juradesch sinó LX sòlidos
quescun e sie franchs d’un comun si se’n leva en l’any que seran jurats e que no haien sinó I avocat
qui prena CC sòlidos de salari e no pus.ª
Noverint universi quod die mercurii intitulata kalendas ianuarii, anno Domini millesimo
trecentesimo sexto, convocata per preconem publicum civitatis Gerunde voce preconia et ad sonum tube
ac congregata universitate Gerunde, prout est moris, in domo fratrum minorum Gerunde in presencia mei
Iacobi Comitis, notarii, et testium infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum, eadem universitas seu
maior pars eiusdem universitatis habita super infrascriptis inter ipsam universitatem tractatu diligenti, ob
bonum et utilitatem eiusdem universitatis et habitancium in civitate pretacta, statuit et ordinavit
unanimiter et concorditer quod de cetero imperpetuum iurati, qui amodo erunt in civitate Gerunde
iamdicta, habeant et habere possint racione oficii ipsorum iuratorum, scilicet pro salario et pro omni
labore quem sustinebunt pro negociis civitatis predicte, occasione iamdicti oficii, videlicet quilibet eorum
pro anno quo exercebat officium iamdictum sexsaginta solidos Barchinone de terno et quod quilibet
ipsorum iuratorum sit franchus de uno comun sive tallia quod seu que levabitur in civitate predicta illo
anno quo erit iuratus, et nichil aliud ipsi iurati petere vel habere possint pro salario sive labore officii
iamdicti vel occasione eiusdem officii, sive ipsi iurati habeant ordinare et ordinent imposiciones sive
levent seu levare habeant easdem vel alias exacciones in civitate predicta, sive non, nisi tantum quod
quilibet eorum habeat pro anno quo erit iuratus eiusdem civitatis sexsaginta solidos et sit franchus de uno
comun sive tallia quod seu que levabitur in civitate sepedicta anno illo quo iuratus erit in dicta civitate, ut
est dictum. Item, statuit et ordinavit iamdicta universitas seu maior pars eiusdem universitatis
imperpetuum quod amodo dicti iurati, qui pro tempore erunt, habeant quolibet anno unum advocatum
tantum et no ultra quem ipsi iurati voluerint qui prestet eis patrocinium pro negociis dicti officii iuradisci,
cui advocato possint dare ad maius pro anno ducentos solidos et non ultra, pro /215v/ ipso patrocinio
prestando, et si amplius sibi dederunt, solvant de suo proprio. Quasquidem ordinaciones superius
expressatas iamdicta universitas statuit perpetuo duraturas, petens eadem universitas de predictis sibi fieri

publicum instrumentum per Iacobum Comitis, notarium infrascriptum. Quod fuit actum et a dicta
universitate sive a maiore parte eiusdem firmatum et laudatum dictis loco, die et anno ac presentibus
testibus Guillelmo de Cole de Corciano b et Arnaldo de Fabrica de Calidis.
Eg+o Iacobus Comitis, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo Toylano, publico
Gerunde notario, qui premissis una cum dictis testibus, ut premittitur, vocatus interfui, hec scribi feci et
clausi cum rasis et emendato in presenti subscripcione mea ubi dicitur «publico».
a. Al marge dret, fol. 215: Quod iurati ordinent imposicionis, i més avall: quod iurati pro eorum salario habeant LX solidos
et sint franchi de un comu sive talla. b. interlineat, B.
1337 febrer 22. Castelló de la Plana
150
El rei Pere III atorga als prelats, barons i prohoms de les ciutats que no es faci perjudici contra els seus
drets i llibertats, quan es dirigeixin a les corts que tindran lloc a Castelló de Borriana, fora dels
seus regnes.
A. Original pergamí, nº 759 (307 × 452 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 861, f. 172-v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 59-60v.
Que no sia fet prejudici a prelats, barons, nobles, ciutats, viles, ne a altres, per so cor foren
apelats e anaren davant lo senyor rey a Casteylon de Burriana. a
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice
comesque Barchinone, attendentes nos pridem pro tranquillo et prospero statu nostro nostrorumque
fidelium subditorum, necnon regnorum omnium et terrarum quibus, actore Domino, presidemus,
providisse vocari ad nostram presenciam in certo loco certos prelatos, nobiles et barones et de probis
hominibus civitatum et villarum nostrarum, tam regnorum nostrorum Aragonum et Valencie quam etiam
Cathalonie, pro habendo cum eis tractatu atque consilio super hiis que respicerent bonum statum
predictum, aliquos ex eis rogando et aliquibus mandando et requirendo ut apud locum Castilionis campi
de Borriana, in regno Valencie consistentem, ubi nos personaliter debebamus adesse, medio presentis
mensis ffebroarii, infallibiliter interessent pro prestando nobis consilium et auxilium in premissis.
Quemquidem locum ad hoc, ut congruum, assignavimus cum prospecto statu regni Valencie et,
consideratis futuris periculis, a regno ipso discedere comode non possemus. Idcirco, cum aliqui ex dictis
prelatis, baronibus atque nobilibus se nostris in hoc beneplacitis coaptantes personaliter et aliqui per
procuratores ad hoc ydoneos spontanei tamen ad locum accesserint supradictum universitates insuper
civitatum atque villarum regnorum Aragonum et Valencie ac Cathalonie quas convocavimus nostris
similiter acquiescentes affectibus, voluntate spontanea, suos procuratores seu nuncios /60/ pro premissis
ad locum destinaverint prelibatum, nobisque predicti omnes et singuli humiliter supplicaverint ut ne
propter convocacionem, mandatum, requisicionem vel preces iamdictas aut propter accessum eorum vel
sindicorum, procuratorum aut nunciorum suorum ad locum Castilionis predictum posset eis vel singulis
eorum imposterum preiudicium preparari, nos dignaremur illorum super hoc indempnitatibus et
libertatibus precavere. Idcirco, nolentes, sicut nec convenit quod propter premissa quibus debent regii
favoris plenitudinem promereri, aliquod in suis iuribus et libertati-bus preiudicium paciantur, tenore
presentis carte nostre, concedimus universis et singulis prelatis, baronibus, nobilibus, civitatibus atque
villis nostris dictorum regnorum Aragonum et Valencie ac etiam Cathalonie quod propter vocacionem,
preces, requisicionem et mandatum iamdicta aut propter accessum proinde per eos vel sindicos,
procuratores aut nuncios eorum factum ad locum Castilionis predictum, numquam eis aut iuribus,
constitucionibus, foris, privilegiis, usibus, usaticis et bonis observanciis seu libertatibus eorumdem si
forsan propter premissa vel similia illos de Aragonia extra regnum Aragonum, et illos de regno Valencie
extra regnum Valencie, et illos de Cathalonia extra provinciam Cathalonie, non tenerentur proficisci seu
extra limites dictorum regnorum seu dicte provincie Cathalonie exire vel egredi et ad alias nostri dominii
terras accedere possit in aliquo derogari vel detrahi aut preiudicium aliquod nunc vel imposterum
generari. Simili quoque modo salvamus et retinemus nobis et nostris quod si iure nostri dominii nostreque
regalie et preeminencie /60v/ aut ex regie plenitudine potestatis seu alias in dicto casu vel simili, illos de
Aragonie extra dictum regnum Aragonum, et illos de regno Valencie extra ipsum regnum Valencie, et
illos de Cathalonia extra Cathaloniam possimus convocare ac facere et mandare eos extra illa ad
presenciam nostram accedere per premissa vel alia non derogetur in aliquo iuri nostro, nec nobis aut
nostris seu nostre regalie aut preeminencie seu regie potestati eiusve plenitudini ullum imposterum
preiudicium generetur. De quibus omnibus dominus rex predictus iamdictis et singulis hic vocatis
mandavit cartas regias suo sigillo munitas vel publica si maluerint instrumenta fieri atque tradi.
Quod est actum in dicta villa Castilionis, octavo kalendas marcii, anno Domini M° CCC° XXX°
sexto. Examinavit Dominicus.

Signum b Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque Barchinone
predicti, qui hec concedimus et firmamus.
Testes sunt qui presentes fuerunt: nobilis Blasius Maça de Vergua, Peregrinus de Ançano, iusticia
Aragonum, Iohannes Roderici de Moros, consiliarii, et ffrater Sancius Luppi de Ayerbe, confessor dicti
domini regis.
Sig+num Dominici de Biscarra, scriptoris dicti domini regis et auctoritate regia notarii publica per
totam et dominacionem eiusdem, qui hec scribi fecit et clausit loco, die et anno prefixis.
a. Marge dret, f. 60, línies 19-21, clau, i d’una mà posterior: non quod Cathalani non tenentur exire extra Cathaloniam,
C. b. Manca el signe reial, C.
1337 març 19. Castelló de Borriana
151
El rei Pere III concedeix als jurats de Girona la facultat de llevar dret de barra, portatge i passatge per
al condicionament dels camins i els ponts destruïts per les inundacions.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 87 (135 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 317v-318.
Que·ls jurats ab lo batle e ab l’aministrador de les rendes del senyor rey pugen posar barra
per los pons e carreres públiques a adobar.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes quod pro parte vestri iuratorum et civium civitatis Gerunde fuit insinuatum humiliter coram
nobis quod pontes et vie publice existentes hinc inde in circuitu civitatis predicte multociens propter
inundaciones aquarum et alias diversimode destruuntur et necessarium sit, ut condirecti, propter comune
como-dum teneantur. Eapropter ad vestri a iuratorum et b civium predictorum supplicacionem humilem
nobis factam, ob reparacionem viarum et pontium predictorum, volumus et concedimus vobis iuratis et
civibus predictis quatenus de cetero, quamdiu necessarium fuerit, vos dicti iurati, qui nunc estis et pro
tempore fuerint in civitate predicta, una cum baiulo et Arnaldo de Lauro, administratore reddituum et
iurium nostrorum civitatis et diocesis Gerundensis vel quibusvis aliis baiulis et administratoribus nostris
qui fuerint pro tempore dicte civitatis, positis ponere et statuere barram seu petere, exigere et colligere
pontagium vel passagium ab itinerantibus duraturum donec ipsi pontes et vie reparati fuerint ac etiam
condirecti. Hanc autem con-cessionem durare volumus dum de nostre processerit beneplacito voluntatis.
Mandantes per presentem universis et singulis officialibus et subditis nostris, /318/ presentibus et futuris,
quatenus concessionem nostram huiusmodi firmam habeant et observent et faciant ab aliis inviolabiliter
observari, dum de nostre voluntatis beneplacito processerit. In cuius rei testimonium presentem vobis
inde fieri et sigillo nostro iussimus comuniri.
Data in Castilione campi Burriani, XIIII kalendas aprilis, anno Domini M CCC XXX sexto.
Examinavit Dominicus.
a. vestram, A. b. interlineat, B.
1337 març 19. Castelló de Borriana
152
El rei Pere III mana al veguer i al sotsveguer de Girona que no requereixin fora de la ciutat, sense
intervenció del jutge ordinari de la cort, aquells que estan obligats per haver manllevat diners, i
per això no siguin molestats contra dret i justícia.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 588, f. 233v.
C. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 318-v.
Que·l veguer ne·l sotsveguer no requiren fora la ciutat aquels qui són sots manleuta sens
coneguda de jutge.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis
suis vicario et subvicario civitatis Gerunde, presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et
dileccionem.
Pro parte iuratorum et civium civitatis predicte fuit nobis expositum reverenter quod, licet in
generali curia Barchinone fuerit cautum quod vos et alii officiales Catalonie tam in puniendo quam in
dando ad manulevandum criminosos existentes in posse vestro, pro-cedatis de et cum consilio iudicum
ordinariorum curiarum vestrarum. Attamen vos nolentes servare ordina-/318v/-cionem generalis curie
supradicte, dum inceditis per loca vicarie predicte, requiritis sepe sine iudice ordinario curie vestre illos
qui per vos traditi fuerant manuleute cum consilio iudicis supradicti ipsosque in dictis locis ad posse

vestrum venire facitis extra dictam civitatem in absencia iudicis supradicti, ex quo manulevati et
criminosi predicti ac propter oppressiones et vexa-ciones quas eis infertis quousque se vobis redemerint,
vel composicio-nem peccunariam vobiscum proinde fecerint, diversimode agravantur. Idcirco,
indempnitatibus subditorum nostrorum sicuti de racione nobis congruit obviare volentes, vobis dicimus et
mandamus expresse quatenus de cetero manulevatos predictos alibi preterquam in civitate predicta, de et
cum consilio et ad cognicionem ordinarii iudicis curie vestre nullatenus requiratis, ut sicut in dando ad
manulevandum eosdem, sic et requirendo, cognicio iudicis requiratur. Et ne proinde dicti nostri subditi
contra ius et iusticiam vexentur in debitis, laboribus et expensis ac de vobis assumant materiam
conquerendi.
Datum Castilione campi Burriani, XIIII kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
1337 març 19. Castelló de Borriana
153
El rei Pere III mana al veguer de Girona que procedeixi, d’ara en endavant, les seves investigacions
d’ofici sol o amb el jutge ordinari de la cort, i no amb altre jutge o jutges, revocant les
disposicions donades al seu predecessor en el càrrec de veguer.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 88 (175 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 319-v.
Que·l veguer proceesca ensems ab lo jutge ordinari e no ab altra jutge en totes inquisicions
faedores per son offici.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
nostro Berengario de Laceria, vicario Gerunde et Bisulluni, salutem et dileccionem.
Licet nuper mandatum et concessionem subscriptam vobis fecerimus cum littera nostra continencie
subsequentis: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, dilecto nostro Berengario de Laceria, vicario
Gerunde et Bisulluni, salutem et cetera. Dudum illustrissimus Iacobus, rex Aragonum, avus noster
memorie recolende, sequentem provisionem fecit cum littera sua tenoris sequentis: a “Iacobus, Dei gratia
rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone ac sancte Romane Ecclesie
vexillarius, ammiratus et capitaneus generalis, dilecto suo Guillelmo de Gallinariis, vicario Gerunde et
Bisulluni, salutem et dileccionem. Cum nos indempnitati iuris nostri providere velimus ne propter
infirmitatem et quandoque absenciam iudicis nostri ordinarii vicarie Gerunde, necnon et occupacionem
plurimorum negociorum inquisiciones et alie cause nostre fiscales plus quam expediat prorogentur,
eapropter vobis concedimus ut in quibuslibet inquisicionibus factis seu faciendis ac causis nostris
penarum seu caloniarum motis vel movendis per vos possitis iudicem vel iudices, prout iuxta negocii
veritatem vobis videbitur delegare, qui inquirendi, cognoscendi ac decidendi vice nostra in predictis, ut
iuris fuerit, habeat potestatem. Nos enim super hiis delegandis vobis /319v/ comittimus facultatem,
presentem vero licenciam ac potestatem, ut premittitur, delegandi vobis concedimus ut negocia dicte
vicarie tempore vestri regiminis cum finis proxime instet facilius valeant expediri. Data Barchinone, XVI
kalendas septembri, anno Domini M° CCC° XXVI°”. Idcirco, tenore presencium, vobis dicto Berengario
in suprascriptis delegandis tenore presencium comittimus facultatem ac similem potestatem que in
suprainserta littera concessa fuit per dictum dominum regem dicto Guillelmo de Gallinariis, vobis
concedimus ut negocia dicte vicarie melius valeant expediri. Data Valencie, idus ianuarii, anno Domini
M° CCC° XXXVI°». Attamen, quia nunc ex certis causis concessionem predictam providimus
revocadam, idcirco vobis dicimus et mandamus quatenus de cetero in quibuscumque inquisicionibus per
vos ex officio vestro aut alias fiendis una cum iudice ordinario curie vestre, qui racione sui officii certum
salarium recipit et habet proinde tabulam in fine trienni tenere et non cum alio iudice seu iudicibus, prout
in predicta provisione premittitur et per nos vobis conceditur, procedatis, mandato et concessione nostra
predictis quos presentibus revocamus, non obstantibus ullo modo.
Data in Castilione campi Burriane, XIIII kalendas aprilis, anno Domini millesimo CCC° XXX°
sexto.
Examinavit Dominicus.
a. Iacobus fins a sequentis al peu del foli, B.
1337 març, 19. Castelló de Borriana
154
El rei Pere III mana a Pere de Cardonets, porter reial i col·lector dels subsidis provinents de Girona i
Besalú, que els batlles de Girona i Besalú constrenyin els jueus a pagar de manera íntegra els dits

subsidis, un mes després que el receptor hagi començat a cobrar-los o quan aquest hagi obtingut
la meitat o més dels subsidis esmentats.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 89 (300 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 320-321.
Que·l batle puga destrènyer los jueus aprés I mes que·l cuylidor dels subsidis reyals haia
comensat a destrènyer aquels, o en cas que·l cuylidor hagés haüt la meytat o mes dels dits subsidis.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
porterio nostro, Petro de Cardonetis, collectori subsidiorum, demandarum, peytarum et aliarum regalium
exaccionum aliame iudeorum Gerunde et collecte sue, salutem et gratiam.
Nuper vobis per aliam nostram litteram scripsimus sub hac forma: «Petrus, Dei gratia rex
Aragonum, et cetera, ffideli nostro Petro de Cardonetis, collectori a subsidiorum, demandarum, peytarum
et aliarum regalium exaccionum aliame iudeorum Gerunde et collecte sue, salutem et gratiam.
Intelleximus quod sepius, cum compulsiones et execuciones adversus dictos iudeos in exigendo dicta
subsidia et alias regales exacciones facere vos contingit, baiulus dicte civitatis compellit similiter dictos
iudeos ad instanciam suorum creditorum, tam videlicet draperiorum quam etiam aliorum, ipsos iudeos
pignorando ac clavando hospiciorum ianuas eorumdem, ex quibus compulsionibus et pignoribus ac
clavacione ianuarum dictorum hospiciorum per ipsum baiulum, ut premittitur, facientibus cessat et
prorogari habet pluries exaccio et colleccio subsidiorum et aliarum exaccionum regalium predictarum in
dampnum nostre curie et lesionem. Volentes igitur indempnitates nostre curie evitare, conferimus et
damus vobis potes-tatem plenariam cum presenti quod in casu quo dictus /320v/ baiulus seu alius pro eo,
vobis exigente a dictis iudeis ipsa subsidia, questias et alias regales exacciones, pignoraverit iudeos ipsos
seu ianuas ip-sorum hospiciorum clavaverit, ut prefertur, ipsas possitis ianuas aperi-re et desclavare et
eosdem pre aliis pignorare. Mandantes nichilominus per presentem baiulis Gerunde et Bisulduni
ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quatenus, faciente vobis compulsiones predictas
adversus dictos iudeos, pretextu subsidiorum et aliarum exaccionum regalium predictarum, non audeant
seu presumant contra iudeos predictos compulsiones seu districtus aliquos ad cuiusquam instanciam
facere, donec per vos ab eis ipse questie et subsidia exacte fuerint et collecte, immo prestent super eis
auxilium, consilium et iuvamen quociens a vobis fuerint requisiti, prout indempnitates nostre curie
cupiunt evitare. Data Ilerde, V° kalendas iulii, anno infrascripto». Et nunc pro parte iuratorum et civium
civitatis Gerunde nobis fuit humiliter intimatum quod dicti iudei scienter dicta subsidia, exacciones et
questias in totum solvere differunt seu pro modica quantitate quam inde ex certa sciencia vel colore
quesito, solvere plerumque retardant, sese clavari vel intercludi aut pignorari permittunt, ut sic
creditoribus suis predictis nocere, dampnificare et debita /321/ sua solvere diferant seu pocius auferre
possint et dicti baiuli compulsionem evadere ac districtum, quod in dictorum creditorum preiudicium
evidens et iacturam cernitur redundare. Idcirco ad dictorum iuratorum et civium supplicacionem humilem
propterea nobis factam, dictorum iudeorum modis subdolis obviare volentes, vobis dicimus et mandamus
expresse quatenus littera nostra predicta in aliquo non obstante, quociens con-tingat per nos de cetero
adversus iudeos predictos compulsiones aliquas fieri racione subsidiorum, questiarum et aliarum
exaccionum predictarum compellatis iudeos predictos, taliter quod intra unum mensem a die per vos
incepte compulsionis numerando continue ex-solverint vobis integre subsidia, questias et alias exacciones
predictas, intra quem per dictum baiulum contra tenorem dicte littere dictos iudeos compelli minime
permitatis, post cuius mensis lapsum et ubi due partes vel amplius de dictis subsidiis, questiis et aliis
exaccionibus per ipsos iudeos vobis fuerint exsolute, predictam litteram eisdem iudeis per vos nec dictum
baiulum nolumus observari.
Data Castilione campi Burriane, XIIII kalendas aprilis, anno Domini millesimo CCC° XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
a. colectori, B.
1337 març 19. Castelló de Borriana
155
El rei Pere III mana al batlle de Girona i a Pere de Cardonets que no tanquin les portes del call quan es
realitzen les exaccions per tal de no impedir el pas fins a la Seu a aquells que es casen o enterren
un dels seus, i ordena que els jueus no treballin ni els diumenges ni els altres dies festius.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 90 (200 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 321v-322.
Que·ls portals públics del Call no sien tancats per destrènyer los jueus. Item que·ls jueus no
gosen obrar en dicmenge, ne en altres festes en loc públic.

Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis, baiulo civitatis Gerunde vel eius locumtenenti, presenti et qui pro tempore fuerit, ac Petro de
Cardonetis, porterio nostro, collectori tributorum et questiarum aljame iudeorum dicte civitatis vel
cuicumque alii collectori, qui fuerit pro tempore, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum et civium civitatis eiusdem fuit nobis expositum reverenter quod, cum in dicta
civitate comode haberi nequeat transitus ad ecclesiam sedis civitatis ipsius, nisi per carreriam publicam
calli iudaici dicte civitatis, contingit sepe dum nupcie in dicta civitate celebrantur et contrahentes ipsas
pro sollempnizacione matrimonii ad dictam ecclesiam habent accedere, ac quando defunc-torum corpora
ad eandem deferuntur, quod propter execuciones tributorum et questiarum predictarum ac aliis de causis
porte dicti calli clauduntur et proinde gentes dicte civitatis non possunt per carreriam dicti calli, licet sit
publica, ad dictam ecclesiam pro premis-sis transitum facere, ut est moris, ob quod ipse gentes in suorum
matrimoniorum sollempnizacione ac deffunctorum tumulacione et alias multipliciter fatigantur. Quodque
etiam dicti iudei, in festivitatibus Paschalibus ac diebus dominicis et beatorum Marie, apostolorum et
aliorum sanctorum /322/ sollempnibus, operantur publice in presencia transeuncium per viam publicam
dicti calli eorum artificiis, quod in ipsorum sanctorum et fidei ortodoxe contumeliam ac christianorum
opprobrium potissime in dicta civitate degencium cernimus redundare. Et propterea, pro parte iuratorum
et civium predictorum nobis fuit humiliter supplicatum ut in premissis dignaremur, eis salubriter
providere. Idcirco, supplicacioni ipsi tanquam consone racioni inclinati benigne in et super premissis
taliter providentes, vobis dicimus et mandamus quatenus, cum contingat de cetero execuciones aliquas
racione questiarum et tributorum predictorum vel alias fieri contra iudeos predictos, ob quas portas dicti
calli claudere opporteret, portas vie publice dicti calli non claudatis nec claudi permittatis, set in aliqua
seu aliquibus de carreriis transversalibus dicti calli iudei predicti, si comode fieri poterit, includantur,
alias si iudei ipsi in dictis carreriis transversalibus non poterunt comode intercludi, iniungatis eisdem sub
pena centum solidorum vel alia iusta vestro arbitrio imponenda ne dictum callum exiant dum execuciones
duraverint supradicte. Et nichilominus inibeatis iudeis predictis districtius sub penis predictis ne ammodo
diebus dominicis ac in festivitatibus beate Marie, apostolorum et aliorum sanctorum precipuis audeant in
carreriis seu aliis locis publicis seu alias publice in presencia transeuncium per viam publicam dicti calli,
nisi intra eorum domicilia, aliquatenus operari seu opera artificialia aliqua exercere.
Data Castilione campi Burriane, XIIII kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
1337 març 19. Castelló de Borriana
156
El rei Pere III concedeix als jurats de Girona que ningú pugui construir damunt les places, l’areny, o els
lloc públics sense l’assentiment dels jurats, del batlle o de l’administrador públic del rei, i mana
als oficials reials que facin observar aquesta concessió.
A. Original lletra reial sobre paper nº 91 (120 × 255 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 352v-353.
Que nuyl hom no guos obrar en plaçes, arenys, ne lochs públichs sens autoritat del batle o
aministrador del senyor rey e dels iurats. a
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice comesque Barchinone, ad
instanciam et supplicacionem humilem pro parte nostri iuratorum et procerum civitatis Gerunde propterea
nobis factam, volumus et concedimus vobis, iuratis et proceribus supradictis, quod de cetero aliquis,
cuiuscumque status vel condicionis existat, non audeat vel presumat aut possit operari vel stabilimenta
aliqua facere vel construere in plateis, areniis vel locis publicis dicte civitatis, nisi cum consensu vestri,
iuratorum, baiuli et administratoris nostri generalis qui nunc estis et sunt et fuerint pro tempore in dicta
civitate et diocesi Gerundensi. Quamquidem concessionem vobis, iuratis et proceribus predictis, et qui
fuerint pro tempore, facimus dum de nostre processerit beneplacito voluntatis. Mandantes per presentem
universis et singulis /353/ officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quatenus concessionem
nostram huiusmodi firmam habeant et observent quamdiu de nostra voluntate processerit, ut est dictum.
In cuius rei testimonium presentem vobis inde fieri et sigillo nostro iussimus comuniri.
Data Castilione campi Burriane, XIIII° kalendas aprilis, anno Domini millesimo trecentesimo
sexto.
Examinavit Dominicus.
a. Al marge esquerre: En virtut del present privilegi concedien la ciutat les licèncias de obrar, fer y traçar finestres, carrés y
altres coses. Altre en lo libre vermell, foli 157, B.
157

1337 març 20. Castelló de Borriana
El rei Pere III mana al batlle de Castelló de Borriana que observi les franqueses comercials dels
habitants de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 322v-323.
Que la franchea de la leuda sia servada a Casteylon de Burriana.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, fidelibus
suis baiulo et aliis officialibus ac leudariis et hominibus ville Castilionis campi Burriane, presentibus et
futuris, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum et civium civitatis Gerunde fuit nobis expositum graviter conquerendo quod,
licet ipsi et habitatores civita-tis eiusdem sint franchi per privilegia dominorum regum Aragonum,
predecessorum nostrorum memorie recolende, eis concessa, a prestacione pedagii et leude. Attamen vos,
asserendo redditus dicte ville et esdevenimenta eiusdem fuisse pro sponsalicio seu arris obliga-ta et
assignata illustri domine Elienori, Aragonum regine, domini genitoris nostri recolende memorie relicte,
racione matrimonii olim contracti inter inclitum fratrem Iacobum de Aragonia, patruum nos-trum, tunc
infantem ac generalem procuratorem memorie recolende, et dictam dominam Elionorem, eo tunc
infantissam, ipsamque obli-gacionem precedere, datam privilegiorum predictorum, compellitis ipsos ad
solvendum leudam in villa predicta ex quo se asserunt per vos indebite agravari. Verum cum nos,
recognitis in cancellaria nos-tra privilegiis predictis et aliis que in tali casu sunt recognoscenda, reperimus
dictos cives fore per privilegia predicta immunes a prestacione et solucione ipsius leude in villa predicta.
Idcirco vobis expresse dicimus et mandamus quatenus, non obstante obligacione predicta seu alia
quacumque de dictis redditibus facta privilegia predicta eisdem civibus, iuxta tenores eorum,
inviolabiliter observetis nec ipsos /323/ seu eorum, contra tenores ipsorum ullatenus agravetis seu
agravari per aliquos permittatis.
Datum in Castilione campi Burriane, XIII° kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
1337 març 20. Castelló de Borriana
158
El rei Pere III concedeix als jurats de Girona que hi hagi dos jutges a la cort reial, un per la batllia, i un
altre per la vegueria.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV en el Llibre Verd , f. 354-v.
Que en la cort reyal de Gerona haja II jutges, un en la batlia, altre en la vegueria. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone. Quia pro
parte vestri iuratorum et civium civi-tatis Gerunde fuit b nobis humiliter supplicatum ut vobis concedimus
quod in curia dicte civitatis duo iudices ponere et ordinare, unum videlicet super negociis vicarie et alium
super negociis baiulie, cum negociorum multiplicacio et temporis qualitas necessario hoc expostat, et quia
aliquibus retroactis temporibus sic extitit factum, de benignitate solita dignaremur, ideo tenore presentis
volumus et concedimus vobis iuratis et civibus predictis et qui pro tempore fuerint, civitatis predicte
quod, finito triennio presenti, extunc in quolibet triennio deputabimus et ponemus predictos duos iudices
in curia supradicta qui assistant vicariis et baiulis, /354v/ qui fuerint pro tempore, in negociis vicarie et
baiulie predictarum, prout predictis retroactis temporibus extitit fieri usitatum. Hanc itaque concessionem
vobis facimus dum de nostre processerit beneplacito voluntatis. In cuius rei testimonium presentem vobis
fieri et sigillo nostro duximus comuniri.
Datum Castilione campi Burriane, XIII kalendas aprilis, anno Domini M CCC XXX° sexto.
Examinavit Dominicus.
a. Al marge dret, d’una mà posterior: De hac littera fit mencio supra f. CCC, rubrica Quel jutje, et cetera. Vide quod ibi
scripsi, B. b. La t de fuit ha estat afegida interlinea-da, B.
1337 maig 25. Gandesa
159
Per tal de permetre l’aprovisionament de la ciutat de Barcelona, en període de penúria, el rei Pere III
assegura la seva protecció als corredors pertanyents a la societat dels Bardi i altres, i concedeix a
l’esmentada ciutat que els productes que hi són transportats per terra o per mar no puguin ser
marcats o emparats, mentre perdurin les esmentades condicions.

[A]. Original perdut.
B. Còpia perduda escrita per Bernat d’Esplugues, notari públic i escrivà del consell de la ciutat de Barcelona, del 22 de
desembre 1431.
C. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 417v.
Privilegi conçedit per lo rey en Pere a la ciutat de Barchinona per què no impedescan les
vitualles que aportan en aquella, tant per terra com per mar, y que no pugan ser marchadas,
penoradas ni emparadas. a
Hoc est translatum fideliter sumptum a quodam privilegio per illustrissimum dominum regem,
Petrum tercium alte recordacionis, concesso universitati civitatis Barchinone et eius singularibus scripto
et continuato in quodam libro pergameneo privilegiorum dicte uni-versitatis intitulato lo llibre vert
recondito in domo consilii dicte civitatis. Cuiusquidem privilegii tenor sequitur sub hac forma:
«Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice, comesque Barchinone,
attendentes quod propter sterelitatem temporis magna in terra nostra imminet caristia, attendentes quod
nostra interest, ut viam per quam victualia ad civitates et loca nostra defferantur, assumamus, eapropter
tenore presentis carte nostre guidamus et assequramus socios, factores seu negociatores societatis
Bardorum, necnon omnes alios, cuiuscumque legis vel condicionis existant, deferentes et eos qui delaturi
sunt per mare vel per terram victualia ad civitatem Barchinone, ita quod pro aliquibus marchis, indictis
vel indicendis, vel pro quibuscumque debitis propriis vel alienis vel delictis vel alia de causa non possint
marchari, pignorari vel emparari quinimo possint libere et secure ad dictam civitatem venire cum
victualibus supradictis, per mare et per terram, cum navibus et aliis quibuslibet vasis et animalibus ac
personis ac aliis ad ea necessariis et etiam opportunis et ipsa victualia inibi discarricare et vendere et
precium dictorum victualium et ligna et animalia supradicta a terra et mari nostris extrahere sine
impedimento quocumque, non obstante quodam privilegio a predecessoribus nostris obtento, in quo
continetur quod nullus Italicus sit ausus in dicta civitate merces aliquas facere seu portare insuper ut
liberius ad eandem civitatem grani copia aportetur per societatem iamdictam et factores eiusdem.
Laudamus, approbamus ac etiam confirmamus omnes et singulos contractus, pacta et obligationes ac
conventiones, assecuramenta et alias convenientias quascumque factas seu initas inter civitatem
predictam et dictam societatem Bardorum et socios seu factores eiusdem oca-sione grani vel aliorum
victualium quorumcumque, per dictam so-cietatem vel eius socios seu factores apportatorum vel
apportandorum ad civitatem Barchinone predictam et nunc etiam approbamus, ratifficamus et
confirmamus omnes contractus, obligationes, securitates et pacta quas dicta civitas cum predictis sociis
seu factoribus de societate Bardorum vel aliis quibuscumque personis, cuiuscumque legis aut condicionis
existant, in posterum celebrabit pro victualibus ibidem per personas quaslibet deferendis. Mandantes, ex
certa sciencia, vicario et baiulo Barchinone aliisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus,
presentibus et futuris, quatenus omnia et singula supradicta dictis de /417v/ societate Bardorum et aliis
victualia ad dictam civitatem deferentibus et qui delaturi sunt, observent et faciant observari et non
contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione seu causa aliquibus marcharum concessionibus
per nos vel per predecessores nostros concessis vel etiam concedendis, obsistentibus nullo modo.
In cuius rei testimonium presentem cartam nostram fieri iussimus sigilli nostri appendicii munimine
roboratam.
Datum Gandesie, octavo kalendas iunii, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo septimo.
Sig+num Petri Pellicerii, auctoritate regia notarii publici Bar-chinone, testis.
Sig+num Bernardi Noves, auctoritate regia notarii publici Bar-chinone, testis.
Sig+num Andree de Biura, militis vicarii Barchinone, Aqualate et Vallensis, Modiliani et
Modilionensis, qui huic translato ab eius originali fideliter sumpto et cum eodem veridice comprabato ex
parte domini regis et auctoritate officii quo fungimur, auctoritatem impendimus nostram pariter et
decretum de huiusmodi translato, tanquam originali suo, in iudicio vel extra, plena ab omnibus impendatur
fides appositum manu mei Arnaldi de Millariis, regia auctoritate notarii publici Barchinone et
regentis scribaniam curie vicarie ipsius civitatis pro honorabili Bernardo Terreni, milite, domino utili
predicte scribanie, in cuius posse prefatus honorabilis vicarius hanc firmam fecit, vicesima die decembris,
anno a nativitate Domini millesimo quadragesimo tricesimo primo. Presentibus testibus discretis
Laurencio de Colle, Salvatore Merquesii et Iohanne Crexelli, notariis civibus Barchinone. Et ideo ego
notarius predictus hec scripsi et hoc meum hic apposui sig+num.»
Sig+num Bernardi de Speluncis, auctoritate regia notarii publici et scribe honorabilis consilii
civitatis Barchinone, qui huiusmodi translatum a dicto suo originali fideliter sumptum et cum eodem
veridice comprabatum scribi fecit auctori datumque ut supra patet, clausit XXII a die decembris, anno a
nativitate Domini millesimo quadragesimo tricesimo primo.
a. Al marge dret, d’una mà posterior: La ciutat de Girona gosa del present privilegi, com consta en lo present Llibre f. VIII
y f. CCCII y tambe ab lo Llibre Vermell f. CLXXXXVI, per gosar aquella dels matexos privilegios i vios y costums que gosa la
ciutat de Barcelona, B.

1337 juny 15. Gandesa
160
El rei Pere III mana a Arnau de Llor, administrador de les rendes, que no imposi multes sense el
coneixement del jutge.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 324.
Que·n’Arnau Lor aministrador general de les rendes del senyor rey no pos pena sens
coneguda de jutge.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro Arnaldo de Lauro, administratori generali reddituum et iurium nostrorum episcopatus Gerunde,
salutem et gratiam.
Cum intellexerimus pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde, quod vos absque
cognicione iudicis civitatis predicte, que de iure seu consuetudine in talibus debet haberi, in locis infra
vicariam et baiuliam Gerunde consistentibus penas imponitis et imponi facitis atque mulctas, hocque
redundare dicatur in dampnum et preiudicium illorum quibus sunt imposite dicte pene. Ideo, ad humilem
supplicacionem pro parte ipsorum iuratorum humiliter nobis factam, vobis dicimus et mandamus
quatenus ad imponendum penas sive mulctas consimiles, nisi cum cognicione dicti iudicis summaria vel
alia faciendum fuerit, debite ulterius procedatis, quinimo a similibus cessetis de cetero et penitus
desistatis, cum nostra non sit intencio nostros subditos per officiales nostros seu alios indebitis
vexacionibus molestari. Alias vobis significamus e certo quod nobis plurimum displiceret et
provideremus proculdubio aliter super eo.
Datum Gandesie, XVII kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° septimo.
Examinavit Rodericus.
1337 juny 15. Gandesa
161
El rei Pere III mana al veguer de Girona que s’ocupi de la jurisdicció i drets reials en els llocs
acostumats, sense tenir en compte algunes lletres o cartes que hi són contràries.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 324v.
Que·l veguer ús de juridiccion en los locs on és acustumat, no contrastan alcunes cartes o
letres en contrari fetes.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro vicario Gerunde et Bisulluni, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Vos nolumus ignorare qualiter ob importunitatem plurium, tam prelatorum, nobilium, militum
quam aliarum etiam personarum intra episcopatum Gerunde, villas, castra et alia loca habencium, contra
iurisdicciones et cetera iura nostra, necnon in preiudicium et lesionem civitatis Gerunde a nobis seu nostra
curia quandoque procedunt littere et temporibus preteritis processerunt, propter quod volentes vos ex hiis
de nostro proposito informare, dicimus et mandamus vobis quatenus, non obstantibus litteris sive cartis
iurisdicciones seu alia iura nostra tangentibus, a nostra curia per quosvis obtentis seu in posterum
obtinendis, super usu ipsarum iurisdiccionum et aliorum iurium predictorum, procedatis et faciatis, prout
per libros et registra curie vicarie vobis comisse et usum per predecessores vestros in dicto officio actenus
usitatum, et non alias inveneritis faciendum. Et hoc nullatenus postponatis, sicuti nobis complacere
cupitis et servire. Nos enim vobis super hiis vices nostras comittimus plenarie per presentes.
Datum Gandesie, XVII° kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° septimo.
Examinavit Rodericus.
1337 agost 6. Girona
162
Per atreure mercaders i desenvolupar l’activitat drapera, els jurats de Girona fan abaixar, amb l’acord
del rei, les taxes de la lleuda dels draps, durant les fires que tenen lloc dins la quinzena que
segueix la festa de Sant Pere i Sant Feliu, i es comprometen a reemborsar al rei el que manqui de
guanys, si els ingressos de la lleuda són inferiors a 27 lliures barceloneses per any.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 212v-214v.
Carta de la fira novela.

In nomine Domini, amen. Sit omnibus manifestum quod ego Ferrarius de Lilleto, consiliarius
domini regis ac eius baiulus Cathalonie generalis, attendens dictum dominum regem, ad humilem
suplicacionem per venerabiles iuratos civitatis Gerunde sibi factam, voluisse et potestatem subscriptam
michi concessisse cum littera sua tenoris qui sequitur: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto consiliario nostro Fferrario de Lilleto, baiulo
Cathalonie generali, salutem et dileccionem. Vidimus quoddam capitulum per iuratos civitatis Gerunde ad
nos missum, clausum et sigilli dicte civitatis munimine roboratum, cuius tenor sequitur in hec verba:
“Con les ciutats, e·ls altres lochs poblats prenguen gran meylorament per les gens estranyes qui aquí
vénen e especialment per fer mercaderia, e d’aquí se seguesca creximent e mey-lorament a les leudes e als
drets reyals e, entre les mercaderies qui vuy corren, mercaderia de draps sia fort gran e assenyalada, e en
tots aquells lochs en què draps se porten per vendra s’ajusten moltes gens estranyes, e en la ciutat de
Gerona aquesta mercaderia de draps no·s fassa per so cor la leuda dels draps se paga aquí major que en
los altres locs, so és saber XVI diners per centenar de sous e, per rahon d’assò, les gens estranyes són
esquivades aquí a portar draps e de venir aquí per comprar cels qui s’i fan. E no solament se’n seguex
aquest dan, ans /212/ encara que·ls draps qui s’i fan e molt cordoan e cuyram qui s’i adoba e drap de lin e
avelanes e altres robes de la terra ha hom a portar en los altres lochs on se porten los draps, e aquí moltes
vegades e souen fer barata ab draps. Emperamor d’assò soplegen humilment a la Vostra Altea los jurats
de la ciutat de Gerona que plàcia a vós senyor per creximent de vostres leudes e de vostres drets e per
meylorament e ben comun de la ciutat de Gerona atorgar e ordinar que d’equí avant tot drap qui·s vena,
e·s compra per hom estrany en la ciutat de Gerona, pach tansolament per leuda de CC sols a amont IIII
diners et de CC sols a aval II diners, e tot blanch de Banyoles senar o semblant, I diner, e blanch de
Banyoles qui sia dobla o semblant, II diners, e si·ls draps qui serien aportats en Gerona per vendre, no·s
venien aquí, els portaven en altre loch fora la ciutat, que pagassen passatge, axí con és acostumat. E per
aquesta manera, senyor, la leuda dels draps e de les altres mercaderies valria més per rahon de la multitut
dels draps qui s’i vendrien e per occasion dels altres mercaderies s’i arribarien, les quals no hauria hom
cura de portar en altre loch, ans les estoraria hom als mercaders qui aquí venrien. En tant que la leuda dels
draps, qui ara no val pus de XV libres, valrà molt més, e d’açò, senyor, vos podets certificar ab lo batle
general. E per tal, senyor, que la dita cosa haia maylor /212v/ acabament, plàcia a la Vostra Altea ordinar
e stablir que, part la fira que ja és en la ciutat antigament, haia aquí fira tots ayns, qui comença al vuyten
dia en l’axida de vuytubri e dur XV dies següens, per ço cor aquell temps és pus covinent a mercaderia de
draps que altre”. Unde quia contenta in dicto capitulo ignoramus omnino sic esse, de quibus intendimus
noticiam vos habere et ex quibus si vera sunt, tam iura nostra quam dicta civitas, et declinantes ad eandam
racione predicta incrementum ac comodum non modicum proculdubio reportabunt, eapropter de legalitate
et industria vestri quem augmentum nostrorum iurium zelatorem novimus plenarie confidentes, volumus
ac per presentes vobis plenariam conferimus potestatem quod circa omnia et singula in dicto capitulo
expressata ordinetis et faciatis ea que vobis ad utilitatem et comodum nostrorum iurium et augmentum
civitatis predicte videbitur faciendum, quoniam nos quecumque super eis feceritis ac duxeritis
ordinandum, ratum et firmum habebimus et habemus et contra ea non veniemus aliqua racione. Datum
Gandesie, XVº kalendas iulii, anno Domini M° CCC° tricesimo septimo». Attendens etiam me dictum
baiulum generalem certificatum fuisse tam per iuratos civitatis predicte quam per plures alias personas
ipsius civitatis et aliorum locorum episcopatus Gerunde contenta in capitulo supradicto per dictos iuratos
dicto domino regi oblato et in predicta littera regia inserto redundare ad incrementum et comodum dicti
domini regis et reddituum et iurium suorum et ipsius civitatis et habitancium in dicta civitate et
declinancium ad eandem /213/ et quod propter predicta iura dictarum lezdarum, ut verisimiliter et
comuniter creditur, suscipient incrementum. Attendens etiam quod lezde domini regis pannorum lane et
lini et flaçadarum et fustaniorum et aliquarum aliarum rerum, que venduntur in dicta civitate, valuerunt
aliquibus annis uno anno cum alio computato viginti septem libras barchinonenses et sic vendite fuerunt a
duobus annis citra, prout michi constat per registrum seu librum vendicionum per me factarum de
redditibus domini regis Cathalonie. Attendens insuper dictos iuratos ipsius civitatis nomine universitatis
dicte civitatis promisisse et bona universitatis dicte civitatis michi nomine domini regis obligasse cum
publico instrumento hodierna die confecto quod lezde predicte dictorum pannorum lane et lini,
flaçadarum et fustaniorum et dictarum aliarum rerum, prout vendi sunt assuete, valebunt uno anno cum
alio computato quantitatem predictam dictarum viginti septem librarum anno quolibet, videlicet ad
quinque annos a prima die mensis ianuarii instantis numerandos et quod si forte propter predicta in
predicto capitulo contenta dicte lezde infra dictos quinque annos minuerentur seu venderentur minus dicto
precio seu quantitate dictarum viginti septem librarum in anno quod iurati dicte civitatis nomine dicte
civitatis et universitatis eiusdem de bonis dicte universitatis solvent dicto domino regi vel michi dicto eius
nomine totum illud quantumcumque minus valerent seu venderentur quantitate superius expressata, uno
anno tamen alii anno adiuvante, et etiam dictos iura-tos voluisse et consensisse quod, si dicte lezde plus
dicto precio seu quantitate valebunt anno quo-/213v/-libet quod illud plus quan-tumcumque fuerit,

domino regi et curie sue et iuribus suis aplicetur et adquiratur, et insuper ipsos iuratos voluisse et
consensisse quod si domino regi aut michi eius nomine, transactis dictis quinque annis, videretur predicta
non esse utilia curie sue seu fore dampnosa aut preiudicialia iuribus suis et non esse servanda, quod ipse
dominus rex et ego eius nomine possimus predicta omnia revocare et ad statum pristinum reducere
quandocumque post predictos quinque annos ipsi domino regi aut michi eius nomine videbitur expedire.
Idcirco ego dictus baiulus generalis intendens, ut convenit, ad utilitatem et co-modum domini regis
predicti et augmentum iurium suorum et civitatis predicte, auctoritate et potestate per dictum dominum
regem michi atributis in littera sui predicta, concedo vobis venerabilibus Arnaldo de Vivariis, iurisperito,
Berengario Riaria, Arnaldo de Campolongo, Alfonso Siffredi, Bernardo de Basso et Petro de Sancta
Columba, civibus et iuratis hoc anno civitatis predicte, ac statuo, facio et ordino quod non obstante quod
pro lezda pannorum lane solvantur et solvi sint assueti in dicta civitate sexdecim denarii pro quolibet
centenar solidorum, solvantur tantum de cetero pro ipsa lezda cuiuslibet panni lane qui vendatur, decem
libre vel ultra ipsas decem libras, quatuor denarii Barchinone, tam tempore fire quam alio tempore, et pro
quolibet panno lane qui vendatur minori precio dictarum decem librarum, solvantur tantum pro ipsa lezda
duo denarii Barchinone. Item, pro lezda cuiuslibet senar de Banyoles vel similis panni illius qui vendatur
in dicta civitate, solvatur unus denarius. /214/ Et pro qualibet dobla de Banyoles vel similis panni,
solvantur pro lezda duo denarii. Et si forte panni qui adducti fuerint ad dictam civitatem pro vendendo in
eadem, non venderentur in dicta civitate et portentur extra ipsam civitatem, solvatur pro eis passagium
tantum, prout assuetum est iam fieri. Item, ut predicte lezde et iura domini regis et dicta civitas maiorem
suscipiant incrementum, auctoritate et potestate predictis, statuo, facio et ordino et concedo vobis iuratis
predictis nomine dicte civitatis et ipsi civitati quod ultra nundinas que iam sunt in civitate predicta et
incipiunt seu incipere consueverunt in festo sive die festivitatis sanctorum Petri et Felicis et durant seu
durare debent per quindecim dies continue sequentes, sint de cetero alie nundine sive fire in civitate
predicta cum privilegiis et aliis iuribus in predictis aliis nundinis assuetis que incipiant et incipere debeant
crastina die festivitatis Omnium Sanctorum prime venture et sic de cetero anno quolibet perpetuo in die
predicta et durent et durare possint per quindecim dies tunc continue sequentes. Et predicta omnia, prout
superius scripta et expressata sunt, facio et ordino atque statuo auctoritate et potestate predictis eaque
concedo dicte civitati et universitati eiusdem et vobis dictis iuratis et notario etiam subscripto,
recipientibus et paciscentibus nomine dicte civitatis et universitatis ipsius et aliorum omnium quorum
interest seu interesse potest aut poterit. Retineo tamen et salvo dicto domino regi et michi eius nomine
quod si forte, /214v/ transactis quinque annis predictis, quandocumque videretur dicto domino regi vel
michi eius nomine predicta per me auctoritate et potestate predictis statuta et ordinata et concessa non
esse utilia ipsi a domino regi seu curie sue aut fore dampnosa seu preiudicialia iuribus dicti domini regis et
non esse servanda, quod ipse dominus rex et ego eius loco et nomine possumus predicta omnia revocare
et ad statum pristinum reducere, prout ipsi domino regi et michi eius nomine videbitur expedire premissa
per me superius concessa, ordinata et statuta in aliqua non obstante.
Quod est actum in civitate Gerunde, octavo idus augusti, anno Domini M° CCC° XXX° septimo.
Sig+num Fferrarii de Lilleto, baiuli generalis predicti, qui predicta concedo, laudo et firmo.
Testes huius rei sunt: venerabiles Bernardus de Burdillis, legum doctor, Raymundus de Ciyario et
Bernardus de Ciyario, filius eius, et Galcerandus de Casellis, iurisperitus, cives civitatis predicte.
Sig+num Bernardi Berthoni de Monte Albo, regia auctoritate notarii publici per totam terram et
dominacionem illustrissimi domini regis predicti, qui predictis interfuit et hoc scribi fecit et clausit die et
anno prefixis.
a) Interlineat, B.
1337 setembre 18. Daroca
163
El rei Pere III mana als oficials reials que no impedeixin el comerç de cavalls i rossins que no siguin
aptes per a la guerra i que no valguin més de quinze lliures barceloneses.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 92 (115 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 589, f. 45v.
C. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 325.
Que no sia feta veda de trer cavals o rossins d’esta terra qui no sien covinens a portar armes,
si doncs no valien més de XV libres.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
universis et singulis officialibus nos-tris, presentibus et futuris, vel eorum locumtenentibus, ad quos
presentes pervenerint, salutem et gratiam.
Cum ad auditum nostrum noviter sit deductum quod vos vigore cuiusdam ordinacionis seu
generalis mandati pridem per nos facti, ne a terra nostra permitteretis exire equos ac roncinos

quoscumque, non tantum prohibetis a terra nostra extrahi equos et roncinos aptos ad arma ferendum,
immo etiam retinetis alios quosvis, quantumcumque parvi et modici sint valoris. Ex quibus iter agentes
roncinos tales ducentes dampna non modica et dispendia paciuntur. Ideo, cum non sit intencio nostra ad
tam modici valoris roncinos dictam inibicionem extendi, vobis et singulis vestrum dicimus et mandamus
quatenus quoscumque roncinos inabiles ad arma portandum, non tamen valorem quindecim librarum
Barchinone excedentes, a terra nostra extrahentibus, nullum in extraccione eorum impedimentum seu
obstaculum apponatis ac fieri permittatis, quinimo sinatis eosdem extrahi libere et impune.
Data Daroce, XIIIIº kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC° XXX° septimo.
Examinavit Rodericus.
1337 setembre 20. Daroca
164
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que no impedeixin a ningú d’exportar del seu regne
or i plata, en peces o en lingots, ja que s’ha vist que la prohibició del 10 d’octubre de 1336 era
perjudicial i costosa.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 93 (150 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 325v-326v.
Que tot hom puxa trer aur e argent en moneda o en pesses o en altre figura de la terra del
senyor rey d’Aragon.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis vicariis et baiulis Gerunde et Bisulluni et aliis officialibus nostris in confinibus terre nostre et illustris
regis Maioricarum constitutis, salutem et gratiam.
Quamvis nuper inhibicionem fecerimus infrascriptam cum alia nostra littera continencie
subsequentis: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, dilectis et fidelibus suis vicario et baiulo
Gerunde et Bisulluni et aliis officialibus nostris in confinibus terre nostre et illustris regis Maioricarum
constitutis, salutem et cetera. Attendentes quod universi reges, quorum regna et terre existunt, confinia
regnis et terris nostris a longo tempore citra statuta fecerunt, que faciunt tenaciter observari ut nullus de
regnis et terris eorum audeat in moneta vel frustris aut aliis artificiis aurum extrahere vel argentum,
idcirco nos, volentes pari mensura nostrorum prospicere comoda subditorum, duximus ordinandum quod
nulla persona, cuiuscumque legis aut condicionis existat, audeat amodo de regnis et terris nostris
extrahere sine nostra speciali licencia et mandato aurum vel argentum in moneta vel frustris aut qualibet
alia specie vel figura. Et qui contrafecerit, dictum aurum et argentum quod vel que extraxerit amitat et
existat nostre curie confiscatum dividendum per nos iuxta nostre /326/ beneplacitum voluntatis. Quare
vobis dicimus et mandamus quatenus, incontinenti visa hac nostra littera et perlecta, dictam nostram
ordinacionem in locis iurisdiccionis vestre, de quibus vobis videbitur, publicari, ut notificari consueverunt
consimilia, faciatis. Et si extunc aliquos extrahentes a regnis et terris nostris aurum vel argentum
repereritis, dictum aurum vel argentum auferatis ab eis illudque mittatis vel nostre curie conservetis et
dictam nostram dominacionem observetis inviolabiliter et observari cum omni diligencia faciatis, ita quod
sub a observacione ipsius nulla possit fraus vel negligencia adhiberi, alias scitote quod illos ex nostris
officialibus qui in hoc necligentes fuerint vel remissi aut fraudem vel dolum comiserint super eo, taliter
punire curabimus quod eis cedat ad penam et ceteris ad exemplum. Data Valencie, VI idus octobris, anno
Domini M° CCC° XXXVI°». Attamen quia nunc per nuncios civitatum Barchinone, Ilerde et Gerunde, in
nostra presencia constitutos, fuit expositum reverenter quod ex inhibicione huiusmodi regie corone nostre
subditis dampna multimoda et dispendia sequebantur, a quibus tenemur eos ex naturali debito pro viribus
relevare. Ideo, volentes ipsos nostros subditos a dictis dampnis et dispendiis excusare, vobis et singulis
vestrum dicimus et mandamus quatenus de cetero aurum vel argentum in moneta vel frustris aut qualibet
alia specie vel figura a terris nostris quibuslibet nostris subditis extrahentibus nullum super extraccione
ipsa impedimentum aliquod /326v/ seu obstaculum apponatis, quinimo permittatis per quoscumque ipsum
aurum et argentum extrahi libere et impune, dicta inhibicione, quam presentibus ex certa sciencia
ducimus revocandam, in aliquo non obstante.
Data Daroce, XII kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° septimo.
Examinavit Rodericus.
a. super, A.
1337 octubre 7. Daroca
165

El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que protegeixen els clergues i altres tonsurats que
han rebut la concessió reial de portar armes; en cas que es produeixen incidents, pagaran cada
vegada cent morabatins d’or.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 94 (130 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 326v-327.
Que·l jutge, el batle deien pendre segurtat dels clergues o de lurs companyes qui han
concession del senyor rey que puxen portar armes.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
nostris vicario Gerunde et Bisulluni et baiulo Gerunde, salutem et gratiam.
Quia pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit expositum coram nobis
quod, quandocumque per clericos et familiam eorum ac alios tonsuram intra vicariam et baiuliam
iamdictas defferentes, de armis ad deffensionem sui corporis deportan-dis a nobis concessiones habentes,
ceteris nostris subditis dampna et dispendia inferuntur, non potest de comissis per eos iusticia obti-neri
cum, tanquam clerici, foro ecclesiastico se submittant, idcirco, ad supplicacionem humilem nobis factam
pro parte iuratorum et proborum hominum predictorum, volentes super hiis remedium aliquod adhibere,
vobis et alteri vestrum dicimus et mandamus quatenus dictis clericis et tonsoratis ac eorum familiis con-
/327/-cessiones habentibus de preditis securitatem recipiatis quam prestare per laycos teneantur, quod si
ipsi vel aliqui ipsorum de armis iamdictis alicui layco malum inferrent sive dampnum, centum
morabatinis auri pro pena ab ipsorum quolibet incidenti in ea vice, qualibet per vos et vestrum alterum
absque remissione aliqua exigantur, alias cum nostra non fuerit intencio tales concessiones facere ad
malum inferendum seu dampna, set ad deffensionem personarum dumtaxat vobis iniungimus per
presentes quod concessiones seu licencias memoratas voce preconia publice revocetis et hoc mutare
nullatenus attemptetis.
Data Daroce, nonas octobris, anno Domini millesimo CCC° XXX° septimo.
Examinavit Rodericus.
1337 octubre 27. Daroca
166
El rei Pere III mana a Bernat de Pera de no imposar bovatge als habitants de burg de Sant Pere de
Galligants, d’acord amb una decisió del 20 de març de 1337, inserida en el present document.
[A]. Original perdut.
B. Copia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 327-328.
Que·n Bernat sa Pera no deman bovatge als habitadors del burg de Sent Pere de Galigant.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
scriptori nostro Bernardo de Petra, salutem et gratiam.
Licet per aliam litteram nostram vobis mandatum fecerimus infrascriptum: «Petrus, Dei gratia rex
Aragonum, et cetera, ffideli de domo nostra Bernardo de Petra, collectori bovatici Cathalonie vel
cuicumque alii collectori dicti bovatici in diocesi Gerundensi, salutem et gratiam. Sua nobis iurati et cives
civitatis Gerunde insinuacione humili intimarunt quod vos seu Bernardus Margariti, habitator dicte
civitatis collectorque bovatici predicti /327v/ pro vobis, compellit quosdam cives dicte civitatis habitantes
in quodam suburbio dicte civitatis qui appellatur vulgariter burgus Sancti Petri Gallicantus ac alios cives
qui tempore domini regis genitoris nostri habitabant et nunc etiam habitant in dicta civitate, quique sunt
privilegiati per totam terram et dominacionem nostram, prout alii cives civitatis eiusdem munera publica
subeunt et prout alii de dicta civitate et in aliis sunt et fuerunt semper de numero et in numero civium
dicte civitatis, nullumque alium dominum preterquam predecessores nostros Aragonum reges, memorie
recolende, et nos proclamarunt et proclamant, ut asseritur, in suburbio antedicto, licet abbas Gallicantus in
eodem iurisdiccionem civilem asserat se habere quod in dictorum civium ac libertatum et franchetatum
suarum preiudicium dicitur redundare. Verum cum asseratur quod dicti cives habitantes in suburbio
predicto sunt et fuerunt semper in possessione non solvendi bovaticum predictum, ac etiam quod non
solverunt ipsum tempore novi regiminis domini genitoris nostri predicti inclite recordacionis et si nunc ad
id solvendum compellerentur, posset in iurisdiccionis nostre preiudicium redundare. Idcirco vobis
dicimus et expresse mandamus quatenus, tam cives suburbii predicti quam alios, ut premititur, habitantes
in civitate predicta, contra usum et possessionem, in qua fuerunt et sunt, fran-chitatis et libertatis non
solvendi bovaticum indebite nullatenus agravetis seu agravari permittatis, immo si quid per vos ab eis
propterea receptum extitit vel levatum, id ipsis restituere /328/ ilico minime postponatis. Data in
Castilione campi Burriane, XIII° kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° XXX° sexto». Attamen vos, ut
pro parte iuratorum civitatis predicte percepimus, conando nostrum mandatum excedere preinsertum
nitimini a civibus seu habitatoribus in suburbio civitatis predicte exigere bovaticum contra franchitatem et

usum per eosdem et suos hactenus observatum molestari, potissime cum iurisdiccio nostra, ut dicitur, inde
non modicum lederetur. Ideo vobis dicimus et mandamus quatenus mandatum nostrum predictum
inconcusse iuxta sui seriem observando ab exigendo ab eis bovaticum supradictum contra usum et
possessionem predictam cessetis et penitus desistatis et hoc aliquatenus non mutetis.
Datum Daroce, sexto kalendas novembris, anno Domini M° CCC° tricesimo septimo.
Examinavit Rodericus.
1337 octubre 27. Daroca
167
El rei Pere III mana als jurats de Girona que taxin els habitants de les cases situades en el camí que va
de la ciutat al Carme i al burg de Sant Pere de Galligants, per tal de mantenir-lo en condicions.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 591, f. 142v.
C. Còpia del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 328-v.
Que aquels qui han holbercs en gir los passes o vies per què hom va de la ciutat al Carmen e
al burg de Galigant, pagen segons que seran tatxats a ops de la reparacion d’aquels.
Petrum, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
nostris universis et singulis in circuitu seu lateribus illorum passuum seu viarum per quarum alteram itur
de civitate Gerunde ad ecclesiam beate Marie de Carmelo civitatis eiusdem et per alteram itur b de civitate
eadem ad burgum Sancti Petri de Gallicantu, possessiones, honores et hospicia obtinentibus, salutem et
gratiam.
Cum nos intel-/328v/-lecto pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis pretacte, quod
passus seu vie predicte reparacione indigent opportuna, concesserimus et licenciam dederimus cum
presenti illis duobus probis hominibus quod dicti iurati ad hec, auctoritate presentis littere nostre, possint
eligere, quod vos et vestrum singulos taxare valeant ad illas quantitates peccunie de quibus eisdem iuxta
augmentum et melioramentum que, facta reparacione viarum seu passuum predictorum, exinde vos et
singuli vestrum susceperitis melius et equius videbitur faciendum. Ideo vobis dicimus et mandamus
quatenus iuratis predictis seu per eos dictis duobus probis hominibus eligendis, partem ad quam singuli
vestrum per predictos eligendos racione predicta taxati fueritis, exsolvatis et hoc nullatenus postponatis,
alias cum presenti baiulo dicte civitatis damus firmiter in mandatis quod ad predicta vos et bona vestra
compellat fortiter et districte, taliter quod reparacio fieri et compleri valeat supradicta.
Datum Daroce, sexto kalendas novembris, anno Domini M CCC XXX septimo.
Examinavit Rodericus.
a. Al Carmen interlineat, B. b. de civitate a itur interlineat, B.
1338 abril 23. Barcelona
168
El rei Pere III mana que els oficials reials paguin als jutges i advocats allò que els sigui degut pel seu
servei al rei.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 329.
Que·ls officials pagen a jutges e avocats e a escrivans so qui·ls serà degut per faenes del
senyor rey.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus vicariis, baiulis ceterisque officialibus nostris infra Cathaloniam constitutis vel eorum locatenentibus,
ad quos presentes pervenerint, salutem et gratiam.
Cum intellexerimus quod cause seu questiones quas ducimus seu duci facimus et alia iura nostra
que peti facimus propter defectum solucionis iudicum, advocatorum et etiam scriptorum, necliguntur
sepius et etiam minuuntur in nostre curie detrimentum, idcirco volentes super hiis iuste et debite
provideri, vobis dicimus et man-damus quatenus quisque vestrum in districtu suo de iuribus et
proventibus officiorum nobis comissorum provideatis pro parte nostra super dictis causis motis et
movendis et aliis iuribus nostris predictis, infra iurisdiccionem vobis comissam iudicibus, advocatis et
scriptoribus ac in aliis sumptibus negociorum ipsorum ne, culpa vestri seu negligencia aut defectu
solucionis, dicte cause seu iura nostra alia amittantur, alias nos proinde de inobediencia fortiter
puniremus.
Datum Barchinone, IX° kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.

Examinavit Rodericus.
1338 abril 27. Barcelona
169
El rei Pere III mana que el jutge de la vegueria sigui jutge de les apel·lacions a les sentències dictades
pel jutge de la batllia i viceversa, i que cadascun d’ells tingui taula en finalitzar el seu trienni.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 97 (110 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 329v.
Que·l jutge de la vegueria sia jutge de les appel·lacions del jutge de la batlia, el jutge de la
batlia d’aquel de la vegueria e que tengen taula. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes nos per aliam nostram litteram ordinasse quod, presenti triennio lapso, ponemus et
deputabimus duos iudices in Gerunda, alterum videlicet ad negocium vicarie et alterum ad negocia
baiulie, ideo, ad humilem supplicacionem et instanciam nunciorum universitatis civitatis iamdicte,
volumus et presentibus ordinamus quod alter iudicum predictorum, qui pro tempore fuerint, sit iudex
appellacionum alterius sic quod uterque ipsorum teneatur assecurare in iudicio regiminis dicti officii
iudicatus tenere tabulam in fine triennii, tam pro iudicatura ordinaria quam pro iudicatura appellacionum
predictarum, et etiam alia facere ad que tenentur ceteri officiales iuxta constituciones Cathalonie
generales. Mandantes per presentem vicario, baiulo et iuratis civitatis predicte quod, antequam dicti
ordinandi iudices uti presumant iudicature officiis supradictis per utrumque eorum, predicta firmiter
assecurari faciant et teneri. In cuius rei testimonium presentem vobis fieri iussimus nostro sigillo
munitam.
Data Barchinone, Vº kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
a. al marge esquerre, línies 2 a 6: clau, B.
1338 abril 27. Barcelona
170
El rei Pere III mana a tots els seus oficials que no observin els guiatges que vagin contra les
constitucions de pau i treva.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 98 (135 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 330-v.
Que guiatges qui sien contra les constitucions de pau e treva no sien servats per los officials.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
nostris vicariis, subvicariis, baiulis et aliis officialibus nostris vel eorum locatenentibus, ad quos presentes
pervenerint, salutem et gratiam.
Ad nostrum noveritis noviter pervenisse auditum quod, in guidaticis per nos a quodam citra
tempore personis pluribus concessis et factis, sunt aliqua guidatica contra constituciones pacis et treuge
concessa, unde cum velimus et talis sit intencio nostra, guidatica in lesionem dictarum constitucionum a
nostra curia emanata per vos nemini observari debere, ut dicta pacis constitucio illesa remaneat et intacta
nec possit aliquatenus interrumpi. Ideo omnia et singula guidatica per nos quibusvis personis concessa
que tangant dictas constituciones pacis et treuge, necnon quascumque litteras seu man-data processum
pacis et treuge tangentes aut in eorum lesione quomodolibet tenore presencium revocantes, vobis et
singulis vestrum dicimus et mandamus quatenus quecumque guidatica tangentia cons-titucionem
iamdictam seu litteras tangentes processum pacis et treuge alicui nullatenus observetis, nec mandatis in
dictis litteris appositis pareatis, quoniam nos ea omnia pro conservacione constitucionis dicte pacis et
treuge presentibus, /330v/ ut premittitur, revocamus, irritamus et ea nullius esse volumus efficacie seu
momenti. Et, ut illi quibus guidatica concessimus inde noticiam habeant pleniorem, presens nostrum
mandamentum publicari voce preconia in locis assuetis protinus faciatis, et hoc non mutetis seu
aliquatenus differatis.
Data Barchinone, V° kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 abril 28. Barcelona
171

El rei Pere III mana al veguer, sotsveguer i batlles de Girona i Besalú que no obeeixin les lletres que
vagin contra els drets i jurisdiccions reials i les constitucions de pau i treva.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 99 (155 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 330v-331.
Que·ls officials no obeesquen a letres qui venguen contra juridiccion o contra les constitucions
de pau e de treva.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
vicario, subvicariis et baiulis ceterisque officialibus nostris Gerunde et Bisulluni, presentibus et futuris, ac
locatenentibus eorumdem, salutem et gratiam.
Quia prout ab experto comperimus sepius ad importunitatem nimiam plurimorum et quandoque
falsitate expressa ac tacita etiam veritate a nobis seu curia nostra littere et mandata, tam vobis directa
quam aliter diversimode, preteritis temporibus emanarunt, ex quibus iurisdiccio et ius nostrum quam
plurimum leditur suntque sono inmisso et constitucionibus pacis et treuge, per quas signanter inter cetera
iusticia in Cathalonia protegitur et tenetur, dampnosa non modicum et nociva. Ideo, pro conservacione
iusticie /331/ et iurium regie nostre corone, vobis et singulis vestrum et aliis qui pro tempore dictis
praeerunt officiis, dicimus et mandamus quatenus, quando et quocienscumque contigerit litteras seu
quevis alia scripta nostra vo-bis quomodolibet presentari que in lesionem iuris et iurisdiccionis nostre
predicte aliquatenus videantur aut contra sonum immissum vel constituciones pacis et treuge, licet
expressum contineant manda-mentum, litteris talibus sive aliis scripturis predictis vel mandatis in eis
appositis nullatenus pareatis. Quoniam nos tali casu omnia ipsa nullius efficacie esse decernimus et
momenti et ea etiam presentibus irritamus nisi tamen secunda iussio interveniat in eisdem, que eo tunc
prout iuris et racionis fuerit, et non aliter servari per vos volumus et iubemus.
Data Barchinone, quarto kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 abril 28. Barcelona
El rei Pere III ordena que el jutge delegat no pugui delegar en un altre un assumpte ja iniciat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 100 (115 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 331-v.
172
Que jutge delegat no puga avocar en negoci on haja sots-delegat, pus haja comensat de
conèxer del dit negoci.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ad
supplicacionem humilem pro parte vestri iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde, propterea
nobis factam, tenore huiusmodi carte nostre statuimus perpetuo et presentibus ordinamus quod de cetero
si et quandocumque contigerit, aliquem per nos vel /331v/ alium in quovis negocio in iudicem delegatum
alium in eo ipso negocio ad quod delegatus fuerit subdelegare in totum, videlicet, vel in partem ipse talis
delegatus nequeat aliquam partium litigancium, postquam inceperit cognoscere de dicto negocio advocare
nec eis super eodem patrocinium aliquod impendere seu prestare. Mandantes per presentem universis et
singulis, tam per vos quam quosvis alios, delegatis vel delegandis, quod ex nunc ab huiusmodi
advocacionibus faciendis et patrociniis impendendis cessent penitus et desistant nec contra presens
nostrum edictum aliquid facere a seu temptare presumant aliqua racione. In cuius rei testimonium
presentem vobis fieri et sigillo nostro iussimus roborari.
Data Barchinone, IIII° kalendas madii, anno Domini millesimo CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
a. Interlineat, B.
1338 abril 28. Barcelona
173
El rei Pere III mana als feudataris reials que no ajudin cap noble ni s’oposin a allò que el veguer de
Girona executi contra d’altres.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 101 (125 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Copia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 331v-332.
Que·ls feudaters del senyor rey no fassen valença a negun noble, ne a altres contra·ls quals lo
veguer farà execucion.

Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus universis et singulis, feu-dateriis nostris, salutem et dileccionem.
Ad nostrum noviter pervenit auditum quod vos seu vestrum aliqui minus bene et in lesione iusticie
ac in elusionem iurisdiccionis regie et contemptum sepius, cum vicarium /332/ Gerunde et Bisulluni
facere execuciones contingit adversus aliquem nobilem vel alium quemvis eis valençam facitis et, ne dicta
execucio fiat, dicto vicario resistitis toto posse. Preterea requisiti per vicarium ut a predictis desistere
debeatis, facitis illud quandoque sic quod cessatis eis valere personaliter, set dimittitis ipsis equum et
arma vestra in auxilium eorumdem, propter quod redarguentes illos per quos talia sic temere et improvide
attemptantur. Ideo vobis et singulis vestrum dicimus et fortiter ac districte precipiendo mandamus
quatenus sub pene ire et indignacionis nostre incursu, de cetero nullatenus talia vel similia attemptetis in
contemptum nostri et impedimentum execucionis iusticie supradicte. Quod si secus feceritis, quod non
credimus, significamus vobis quod contrarium facientes, sic inde castigare et fortiter corripere eos
intendimus, quod ipsi de sic temere attemptatis merito condolebunt.
Data Barchinone, IIII° kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 abril 28. Barcelona
174
El rei Pere III mana al jutge ordinari de Girona o als juristes que regeixin una jurisdicció reial que no
puguin advocar contra els subjectes d’aquella jurisdicció.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 332-v.
Que jutge, ne savi qui regesca juridiccion general no gos avocar contre·ls sotsmeses a la sua
juridiccion.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
nostris, iudici ordinario Gerunde /332v/ et cuicumque alii iurisperito, iurisdiccionem generalem regenti,
presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et gratiam.
Cum per capitula per nuncios universitatis dicte civitatis Gerunde ad nostram presenciam destinatos
oblata perceperimus quod per vestros in dictis officiis precessores fuit sepius attemptatum, licet alias sit
illicitum et debeat prohiberi patrocinari adversus sue iurisdiccioni subiectos, ideo, ad dictorum nunciorum
humilem supplicacionem et instanciam propterea nobis factam, vobis et singulis vestrum similes
advocaciones seu patrocinium facere presentibus inhibemus. Man-dantes vobis et vestrum singulis
quatenus talibus advocacionibus uti nullatenus presumatis, alias scire vos volumus et pro certo quod contrafacientes
et huiusmodi mandatis nostris rebelles propterea taliter puniemus quod eos fecisse talia
penitebit et eorum correccio retrahet ceteros volentes similia attemptare.
Datum Barchinone, IIII° kalendas madii, anno Domini M CCC XXX octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 abril 29. Barcelona
175
El rei Pere III mana als seus comissaris i oficials que donin fe a les lletres testimonials dels jurats de
Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 332v-333.
Que·ls officials haien fe a les letres testimonials dels jurats de Gerona. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
ffidelibus comissariis et aliis officialibus nostris, presentibus et qui pro tempore fuerint, et eorum
locatenentibus, ad /333/ quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Cum nos, de fide et legalitate iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde, plenam
obtinentes constanciam, velimus eorum litteris testimonialibus et aliis fidem adhiberi, idcirco vobis et
unicuique vestrum dicimus et mandamus firmiter et districte quatenus omnes illos et singulos de quibus
vobis iurati civitatis iamdicte, presentes vel futuri, verbo vel litteris, testimonium facient, quod cives vel
vicini civitatis eiusdem existunt, eosdem pro civibus et vicinis civitatis ipsius proculdubio habeatis, nec
contrafacere presumatis aliqua racione, cum de civitate iamdicta veritatem meram et probabilem et non
contrarium presumamus.
Datum Barchinone, tercio kalendas madii, anno Domini M CCC XXX octavo.
Examinavit Rodericus.

a. D’una mà posterior: quals son ciutadans forans, B.
1338 abril 29. Barcelona
176
El rei Pere III mana a Bernat de Pera, col·lector del bovatge reial, que consideri en Tortosa de Rec com
a ciutadà de Girona, a instància dels jurats de la ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 333-v.
Que en Tortosa de Rech sia tengut per ciutadan.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
scriptori nostro Bernardo de Petra, collectori bovatici, quod nobis racione nostre nove successionis
debetur in Cathalonia, salutem et gratiam.
Cum iurati civitatis Gerunde nobis testimonium fecerint quod Tortosa de Rech existit vicinus
civitatis predicte, ideo vobis dicimus et mandamus quatenus eundem Tortosam pro cive et vicino civitatis
ipsius proculdubio habeatis, nec contrafaciatis aliqua /333v/ racione.
Datum Barchinone, tercio kalendas madii, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 setembre 30. València
177
El rei Pere III atorga autorització d’exportar teles, ballestes, llances, fusta i sèu, així com altres objectes
fora de la batllia i mana als seus oficials que observin aquesta nova concessió.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 102 (130 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 333v-334.
Que hom puga trer balestes, lances, fusta, cèu e altres coses fora la batlia.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes dilectum consiliarium nostrum Fferrarium de Lileto, baiulum Cathalonie generalem, de
mandato nostro litteratorie sibi facto, preconizacionem fieri publice fecisse in civitate Gerunde, quod
nullus extraheret de baiulia eiusdem balistas, lanceas, tela, fustam, sepum et quasdam alias res et hoc
asseratur in maximum dampnum et detrimentum ministralium dicte civitatis redundare, qui ex huiusmodi
officio seu ministerio habent acquirere eorum vitam. Ideo, suplicacioni nobis inde facte ex parte
proborum hominum universitatis civitatis ipsius annuentes benigne, damus et concedimus eis licenciam
extrahendi dictas balistas, lanceas, tela, fustam, a sepum et res alias supradictas ultra dictam baiuliam
usque per totum regnum Aragonum, Valenciam et Cathaloniam et non ultra, littera, inhibicione seu
preconizacione predictis, quas b presentibus revocamus, non obstantibus ullo modo. /334/ Mandantes per
presentem baiulo supradicto, necnon universis et singulis officialibus nostris vel eorum locatenentibus
quatenus presentem concessionem nostram fir-mam habeant et observent, ab aliis faciant inviolabiliter
observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei
testimonium presentem litteram inde fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Data Valencie, pridie kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
a. ffustam, A. b. forat de 8 mm entre quas i presentibus.
1338 setembre 30. València
178
El rei Pere III mana a Pere de Cardonets o al seu lloctinent que doni a conèixer al jutge de Girona els
deutors de jueus i que cessin de molestar els deutors cristians.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV en el Llibre Verd , f. 334v.
Que aquels qui deuen a jueu, sien tenguts a coneguda de jutge ordinari per en Cardonet o per
seu loctenent.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
portario nostro Petro de Cardonets, salutem et gratiam.
Intelleximus quod vos et Raymundus de Podio, subtitutus vester occasione compulsionis quam
facitis contra quosdam christianos, debitores iudeorum civitatis Gerunde, vigore cuiusdam nostre littere

que fuit data Ilerde, tercio idus iunii, anno Domini millesimo CCC° XXX° sexto, per quam vobis
mandavimus quod compelleretis dictos christianos debitores ad solvendum dictis iudeis debita in quibus
ipsi eis obligati existunt, tam pro tempore preterito et presenti quam futuro, facitis plures oppressiones et
gravamina debitoribus supradictis, tam in capcionibus eorum personarum, minis et terroribus /334v/ quam
alias, nolendo ab eis recipere firmam iuris, nec tenere eos super predictis ad cognicionem iuris coram
iudice ordinario eorumdem. Quare ad humilem supplicacionem pro parte dictorum christianorum
debitorum nobis inde factam, vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus quatenus super predictis
dictos debitores dictorum iudeorum teneatis ad cognicionem iudicis Gerunde et eosdem contra ius et
iustitiam minime agravetis seu etiam molestetis.
Datum Valencie, pridie kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 setembre 30. València
179
El rei Pere III mana al batlle de Girona que obligui a pagar als que deuen diners de la barra del pont
Major i del pont del Terri.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 335-v.
Que aquels qui deuen diners de la barra del pont Major e del pont de Stèrria sien forssats a
pagar.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro baiulo civitatis Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Pro parte proborum hominum universitatis civitatis iamdicte nobis fuit expositum reverenter quod
aliqui homines tenentur solvere aliquas peccunie quantitates racione denariorum qui fuerunt congregati
racione barre Pontis Maioris Gerunde vel pontis de Sterria. Quaquidem barra fuit imposita ex concessione
inde facta per excellentissimum dominum Iacobum, bone memorie regem Aragonum, avum nostrum, pro
reparacione pontium predictorum. Quare ad humilem sup-plicacionem nobis inde factam pro parte
proborum hominum civitatis predicte, vobis dicimus et mandamus quatenus compellatis in personis et
bonis suis predictos homines quos teneri inveneritis ad solvendum dictas peccunie quantitates ad easdem
exsolvendum duobus probis hominibus dicte civitatis ad hoc /335v/ assignandis per universitatem
iamdictam. Quiquidem duo probi homines dictas peccunie quantitates teneantur comode expendere in
opere pontium predictorum seu aliorum pontium, passuum vel viarum publicarum dicte civitatis vel
vicinatus eiusdem ad cognicionem iuratorum dicte civitatis, qui pro tempore fuerint, in eadem infra duos
annos a tempore solucionis dictarum peccunie quantitatum facte dictis duobus probis hominibus per
homines supradictos.
Datum Valencie, pridie kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 setembre 30. València
180
El rei Pere III mana al batlle de Girona que ningú impedeixi el pas al bestiar que transporta el gra dels
ciutadans d’aquesta ciutat per fer-lo moldre fora del monar de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 354v-355.
Que nuyl hom no empatxa les bèsties qui duran molra lo gran dels ciutadans fora lo monar
de Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, fideli nostro
baiulo Gerunde, presenti et qui pro tempore fuerit, vel eius locumtenenti, salutem et gratiam.
Ex parte proborum hominum universitatis iamdicte nobis fuit humiliter demostratum quod aliqui,
habentes molendina in dicta civitate, invidio se conantes servitutem imponere civibus ipsius civitatis,
contradicunt seu impediunt ipsos quod bestie illorum quorum sunt molendina que sunt situata a extra
civitatem Gerunde bladum dictorum civium ad molendum ad dicta molendina quod in non modicum
nocumentum dictorum civium ac eorum libertatis seu fran-chitatis et contra suorum privilegiorum tenores
asseritur redundare, unde, cum dicti cives se asseruerint non fore astrictos molere blada sua in dicto
molendino per compulsionem alicuius, immo consueverit et sint franchi et liberi ac possint molere sua
blada ubicumque voluerint, tam in molendinis situatis in dicta civitate quam extra eandem. Ideo, ex parte
proborum hominum predictorum nobis super hiis remedio iusticie postulato, vobis dicimus et mandamus

quatinus constito vobis quod dicti cives franchi sint a servitute predicta in dicta civitate, preconitzacionem
fieri sub certa pena, quam a contrafacientibus elevetis, pu-/355/-blice faciatis quod nullus impediat dictas
bestias defferentes bladum civium predictorum ad molendum in molendinis situatis extra civitatem
iamdictam vel ad ea que ipsi cives, ut premititur, voluerint et a contrafacientibus dictam penam protinus
exigatis.
Datum Valencie, pridie kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC XXX octavo.
Examinavit Rodericus.
a. scituata, B.

1338 octubre 1. València
181
El rei Pere III revoca, a petició dels jurats i prohoms de la ciutat de Girona, la donació feta a Ramon de
Senesterra, senyor de Cervià i conseller del rei, de la jurisdicció criminal de Palau-sator.
A. Original pergamí, nº 257 (332 × 557 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 61-63.
Revocacion de la donacion feta a·n Senesterra de la juridiccion de Palau de la Tor.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
considerantes qualiter nuper ad supplicacionem dilecti consiliarii nostri Raimundi de Senesterra qui pro
nobis tenet in feudum castrum vocatum de Palau de la Tor, situatum in vicaria Gerunde, concessimus
eidem et suis perpetuo omnem iurisdiccionem criminalem et aliam quamlibet quam habemus in dicto
castro et eius terminis, aliquibus retencionibus nobis salvis, prout in quadam carta nostra nostroque sigillo
pendenti munita, plenius continetur, tenor cuius talis est: «Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera,
attendentes quod vos, dilectus consiliarius noster Raimundus Senesterra, tenetis in feudum pro nobis
castrum vocatum Palau de la Tor, situatum in vicaria Gerunde, cum suis terminis et hominibus et feminis
ac suis iuribus et pertinenciis ac cum iurisdiccione civili absque aliquo servicio nobis et nostris prestando,
et nunc prope vexaciones et inquietaciones que per officiales nostros vobis fiunt aliquociens super
iurisdiccione criminali quam nos habemus in dicto castro et eius terminis, nobis humiliter supplicaveritis,
ut ipsam iu-risdiccionem criminalem sub certo onere vobis concedere dignaremur. Ideo, supplicacione
ipsa admissa, deliberacione in nostro consilio plene habita, per quam viam dictam /61v/ iurisdiccionem
criminalem abs-que nostro preiudicio nobis possemus concedere, tenore presentis carte nostre perpetuo
iurisdiccionem valiture damus et concedimus vobis dicto Raimundo Senesterra et vestris perpetuo
iurisdiccionem criminalem et aliam quamlibet, quam in dicto castro et eius terminis habemus, ita quod
vos et vestri et quos volueritis utamini et uti possitis de cetero in dicto castro et eius terminis omnimoda
iurisdiccione, tam mortis quam etiam mutilacionis membrorum et cuiuslibet alterius, sub condicione
tamen quod ipsam vos et vestri teneatis pro nobis et successoribus nostris cum dicto castro et eius
terminis in feudum et sub retencione duorum equorum armatorum quos vos et vestri nobis et
successoribus nostris facere teneamini, quandocumque et quocienscumque alios milites, qui feuda pro
nobis tenent in Cathalonia, duxerimus pro nostro servicio seu alias evocandos. Retinemus tamen nobis et
nostris et dictam donacionem et concessionem vobis et vestris sub condicione et retencione facimus quod
quandocumque racione alicuius criminis, mors vel membrorum abcisio habeat subsequi, nos et nostri
hebeamus appelaciones, ita quod in casu quo dicti criminosi seu convicti de aliquo crimine, pro quo mors
seu membri abcisio habeat subsequi, ad nos et nostros appellaverint, vos et vestri absque retencione
aliqua nobis et nostris officialibus ipsos remittere hebeatis. Mandantes per presentem cartam nostram
procuratori nostro eiusque vices gerentibus, necnon vicario Gerunde et Bisulduni /62/ nostris, presenti et
qui pro tempore fuerit, aliisque officialibus nostris, presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus, quod
predictam donacionem et concessionem nostram et omnia et singula superius contenta vobis et vestris
observent et faciant ab aliis perpetuo inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem
contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis fieri
iussimus sigillo magestatis nostre appendicio communitam. Datum Cesarauguste, IX° kalendas iulii, anno
subscripto. Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone. Testes sunt: Infans Petrus, Rippacurcie et Impuriarum comes, ffrater Sanccius,
episcopus Sugur-biensis et Sancte Marie de Albarrazino, Iohannes Examino de Urrea, Otho de
Montecatheno, Blasius Maça de Vergua. Sig+num Bertrandi de Vallo, scriptoris predicti domini regis, qui
de mandato eiusdem hec scribi fecit et clausit cum litteris in raso positis in linea VIIª ubi dicitur “vel
membrorum abcisio habeat” et in eadem linea ubi describitur “quo mors seu membri abcisio” et in prima
linea testium ubi dicitur “ffrater Sanccius, episcopus Sugurbiensis”».
Attendentes etiam nobis pro parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis supplicatum
existere ut cum dicta concessio facta existat contra tenorem cuiusdem privilegii per preclarum /62v/
dominum Iacobum, alte recordacionis regem Aragonum, avum nostrum, quod per nos extitit confirmatum
et etiam iuratum, in quo continetur quod dictus dominus rex per se et suos successores concessit et
promisit civibus Gerunde in privilegio speciali quod non daret, venderet, emfranquiret vel alicui persone
ad imperpetuum assignaret ullo modo iurisdicciones locorum vicarie civitatis Gerunde, immo voluit et
dictis civibus concessit quod remanerent et essent semper de dominio civitatis predicte et quod vicarius
Gerunde, quicumque existeret, imperpetuum exerceret iurisdicciones in ipsa vicaria et etiam faceret
exerceri, dignaremur dictam concessionem revocare. Nos vero, dicta supplicacione admissa, prospicientes
nos dictam concessionem fecisse in preiudicium privilegii predicti et contra formam iuramenti per nos
prestiti, quod tenemur proculdubio obser-vare, et non fuerit intencio nostra concedere iurisdiccionem
predictam dicto Raimundi de Senesterra contra privilegium supradictum, immo ipsius privilegii

immemores concessionem fecimus supradictam cum presenti carta nostra perpetuo valitura ad tollendum
ne pariurium incurramus, habito maturo consilio et deliberacione previa, con-cessionem supratactam
subtollimus. Mandantes expresse et ex certa sciencia vicario nostro Gerunde et Bisulluni vel eius
locumtenenti, presenti et qui pro tempore fuerit, quod in dicto castro et eius terminis utatur dicta
iurisdiccione, prout per eius predecessores est fieri assuetum ante concessionem predictam, dicta
concessione in aliquo non obstante. In cuius rei /63/ testimonium presentem inde fieri iussimus nostro
pendenti sigillo munitam.
Datum Valencie, kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° VIII°. Examinavit Rodericus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque
Barchinone.
Testes sunt: inclitus infans Petrus, Rippacurcie et Impuriarum comes, Raimundus, Valencie
episcopus, Blasius Maça de Vergua, Iaufridus Guilaberti de Crudiliis, Neapoleonus de Aragonia.
Sig+num Bartholomei de Podio, scriptoris dicti domini regis, qui de mandato eiusdem hec scribi
fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in linea quarta ubi legitur «nostro preiu».
1338 octubre 1. València
182
El rei Pere III revoca la concessió feta a Ramon de Senesterra, conseller reial, de la jurisdicció de
Palau-sator, i ordena al veguer de Girona o al seu lloctinent que se’n facin càrrec, com havia estat
costum.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 103 (115 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 337.
Revocacion de la donacion feta a·n Senesterra de la juridiccion de Palau de la Tor.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
consiliario nostro Raimundo de Senes-terra, salutem et dileccionem.
Nuper nos ad supplicacionem vestram, ignari qualiter preclarus dominus Iacobus, alte
recordacionis rex Aragonum, avus noster, per se et suos successores probis hominibus et universitati
civitatis Gerunde concesserat, cum privilegio speciali, quod iurisdicciones vicarie civitatis predicte
vendere, dare et emfranchire alicui non posset ad imperpetuum ullo modo vel etiam assignare, quod nos,
iuramento interveniente, promisimus observare, vobis et vestris perpetuo concessionem fecimus de omni
iurisdiccione criminali et alia qualibet quam habemus et habere debemus in castro vocato Palau de la
Tor, situato in vicaria Gerunde et terminis et pertinenciis ipsius, prout in carta nostra que data fuit
Cesarauguste, IX° kalendas iulii, anno subscripto plenius continetur. Sane cum nos concessionem
predictam licite nec alias contra iuramentum per nos prestitum facere minime poteramus neque possumus
et hac de causa concessionem per nos vobis factam ex debito iusticie duxerimus subtollendam. Eapropter
vobis dicimus et mandamus quatenus de cetero dicta iurisdiccione minime utamini, immo ipsa uti per
vicarium Gerunde et Bisulluni vel eius locumtenentem permittatis, prout consueverit ante concessionem
vobis factam de predictis et hoc minime immutetis.
Data Valencie, kalendas octobris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
1338 octubre 13. València
183
El rei Pere III mana al veguer i a seus oficials que no obeeixin les lletres que van en contra de la
jurisdicció reial ni contra els privilegis de la ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principi del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 334v-335.
Que·ls officials no obeesquen a letres qui sien contre juridiccion ne contra·ls privilegis de la
ciutat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fidelibus vicario Gerunde et Bisulduni ceterisque officialibus et delegatis nostris, presentibus et futuris,
salutem et gratiam.
Quia sepe ad importunitatem quorumdam nobis supplicancium et alias contingit nos concedere
eisdem supplicantibus ad imperpetuum vel ad tempus iurisdicciones vicarie Gerunde et etiam alias vobis
scribere et mandata facere que sunt contra libertates et privilegia civitatis predicte, quas et que nos ex
iuramento per nos prestito tenemur inviolabiliter observare. Ideo, volentes vos de nostro proposito

informare vobis et unicuique vestrum, dicimus et mandamus quatenus, /335/ cartis et litteris nostris super
predictis obtentis seu a nostra curia obtinendis, que sint contra libertates et privilegia supradicta
nullatenus pareatis, cum non sit intencio nostra ipsas infringere libertates et privilegia, nec eis in aliquo
derogare.
Datum Valencie, III° idus octobris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Examinavit Rodericus.
a. Al marge esquerre, f. 334v, línia 1-2 i f. 335: nota, línies 1 a 4: clau, B.
1338 octubre 17. València
184
El rei Pere III estableix, per evitar fraus, que els jurats puguin escollir cada any dos drapers encarregats
de fer les ordinacions sobre la fabricació dels draps.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 104 (125 × 250 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 335v-336.
Que·ls jurats ab lo batle ensems pugen elegir quascun ayn II drapers qui pugen fer
ordinacions sobre·ls draps.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes nostra interesse quod fraudes que sepius comittuntur et que comitti possunt in opere
pannorum fiendorum et etiam in vendicione ipsorum tollantur, ne in opere et vendicione ipsorum
infamiam facientes vel vendentes aliquam incurrant, idcirco ad evitandum predicta et ne ars confeccionis
dictorum pannorum detrimentum aliquod paciatur et conficientes et vendentes dictos pannos habeant in
eisdem materiam delinquendi, cum presenti littera nostra ad supplicacionem universitatis civitatis
Gerunde ad omnem /336/ infamiam tollenda, statuimus et ordinamus perpetuo quod iurati dicte civitatis,
qui pro tempore fuerint, una cum baiulo ipsius eligant et eligere possint anno quolibet duos draperios,
habitatores predicte civitatis, quibus cum presenti potestatem conferimus ordinaciones sive statuta super
dictis pannis faciendi etiam et vendendi, prout eis ad utilitatem et bonum statum publicum predicte
civitatis et terre nostre videbitur faciendum. Volumus tamen, ut ordinanda per dictos deputandos melius
observentur, quod illi qui contrafecerint incurrant penam quam ipsi duxerint ordinandam, que-que nostro
erario applicetur. Mandantes baiulo nostro dicte civitatis, presenti et qui pro tempore fuerit, ut premissa
omnibus nota fiant, quod preconizacionem fieri faciant in dicta civitate et in aliis locis ubi talia sunt
assueta fieri, ne aliquis seu aliqui sub pena inde apposita audeant contra premissa venire, a
contrafacientibus penam inibi appositam exigendo. In cuius rei testimonio presentem inde fieri iussimus
nostro sigillo munitam.
Data Valencie, XVI kalendas novembris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Subscripsit Iohannes.
1338 octubre 21. València
185
El rei Pere III mana al noble Jofre, vescomte de Rocabertí, que no percebi la lleuda de Pont de Molins,
ja que, segons costum, era llevada a la Jonquera pels oficials del rei de Mallorca.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 105 (160 × 210 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 353-v.
Que no·s leu leuda per lo vescomta de Rochabertín a Pont de Molins que·s levava a la
Jonchera.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, venerabiliª
et dilecto Gaufrido, vicecomiti de Rochabertino, salutem et dileccionem.
Significamus vobis pro parte universitatum diversorum regnorum nostrorum fuisse coram nobis
insinuacione querula demonstratum quod, quamquam per officiales illustris Maioricarum regis,
consanguinei nostri velut fratris karissimi, recipiatur et levetur in loco de la Jonquera lezda sive vectigal
a subditis nostris per ipsum locum transitum facientibus, quam lezdam sive vectigal vos, antequam dictus
locus ad manus dicti regis pervenisset, recepire consuevistis. Attamen vos nunc seu a modico tempore
citra in termino castri de Molins iuxta pontem castri eiusdem lezdam aliam a dictis nostris subditis exigi
facitis et levari ob quod subditi ipsi qui non consueverunt solvere, nisi unam lezdam sive vectigal, ad
solvendum vobis aliam, ut premittitur, compelluntur. Quod in ipsorum subditorum nostrorum et aliorum
inde transeuncium preiudicium non modicum ac manifestam iniuriam noscitur proculdubio redundare.
Quam ob rem, supplicatum fuit nobis ut super hiis dignaremur de iusticie providere, nos vero,

supplicacioni huiusmodi, ut racioni consone, benigne faventes, cum intersit nostre regie magestatis
oppressiones indebitas nostrorum subditorum totis viribus propulsare. Propterea vobis dicimus et
expresse b mandamus quatenus a dicta nova exaccione leude sive vectigalis cessetis penitus ac etiam
desistatis, cum vobis id non liceat ex quo lezda consueta levari in dicto loco de la Jonquera inibi exigitur
et le-/353v/-vatur, donec declaratum fuerit, per vicarium et iudicem ordinarium Gerunde, quibus hoc
commissum est, an vobis liceat in dicto loco dictam lezdam exigere et levare, alias per presentes dicimus
firmiter in mandatis procuratori nostro gerentique vices eius in Cathalonia, necnon dicto vicario Gerunde
et Bisulluni ut vos compescant cohercione debita a predictis.
Data Valencie, XII° kalendas novembris, anno Domini millesimo tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. nobili, A. b. Interlineat, B.
1338 octubre 26. València
186
El rei Pere III mana a Jaume d’Aguilar, porter reial, i al jurista Arnau Ferrer, comissaris reials, que no
llevin dret de terç, penes o altres drets ni facin investigar delictes en la ciutat i vegueria de Girona,
com els havia encarregat el rei, i de deixar-ho al veguer i al batlle de dita ciutat, a súplica dels
jurats de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 107 (150 × 230 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de principis del S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 336-v.
Que negun comissari no deman penes, ne terces a aquel de la ciutat, ne de la vegueria ne faça
inquisicions contra crims.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis Iacobo de Aguilario, portario /336v/ et Arnaldo Ferrarii, iurisperito, ad infrascripta subdelegato a
Ffrancisco Ermengaudi, iurisperito Barchinone, salutem et gratiam.
Cum vos pretextu quarumdam comissionum nostrarum vobis seu alicui vestrum factarum super
petendis, exigendis et levandis terciis, penis, caloniis et aliis iuribus nostris, necnon super inquirendis et
puniendis criminibus in civitate et vicaria Gerunde, ipsas penas, tercia et calonias exigatis et inquisiciones
etiam super criminibus faciatis nobisque pro parte iuratorum dicte civitatis fuerit supplicatum ut cum
predicta in preiudicium subiectorum nostrorum redundent, vos a cognicione predictorum, quatenus dictos
cives et subiectos nostros dicte vicarie tangunt sive ad eos se extendunt, revocare et ipsas comissiones ad
vicarium et baiulum Gerunde, prout ad eos racione eorum officiorum spectat, remittere dignaremur. Ideo,
ipsa supplicacione benigne admissa, vobis dicimus et mandamus quatenus contra cives et subiectos
nostros dictarum civitatis et vicarie dictis comissionibus non utamini. Nos enim ipsas penas, tercia,
calonias et alia iura exhigi et levari et inquisiciones fieri per dictos vicarium et baiulum, prout ad ipsorum
pertinet officium, volumus et iubemus, dictis vestris comissionibus in aliquo non obstantibus.
Data Valencie, septimo kalendas novembris, anno Domini M° CCC° XXX° octavo.
Subscripsit Iohannes.
1339 gener 29. València
187
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que obliguin els jutges a complir el manament reial,
atès que aquests reberen dos sous per lliura de les sumes que havien de distribuir entre els
creditors, contravenint la prohibició feta per Alfons III.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 108 (125 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 600, f. 18.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 342v-343.
Que·ls jutges de Gerona no prenen dels depòsits II sòlidos per libra ans serven la provision
que y féu lo senyor rey N’Amfós e que en Berenguer des Castell e altres jutges qui n’hajen haüt
contra tenor de la dita provision o tornen. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fideli suis vicario et baiulo civitatis Gerunde vel eorum locatenentibus, presentibus et qui pro tempore
fuerint, salutem et dileccionem.
Cum pro parte universitatis, civium et proborum hominum civitatis eiusdem fuerint nobis
expositum reverenter quod Berengarius de Castello, iudex ordinarius, et quidam alii qui fuerunt iudices
curie Gerunde receperunt et recipere pluries, nisi fuerunt duos /343/ solidos pro libra de quantitatibus
peccuniarum que distribuebantur et dividebantur per eos inter creditores racione execucionum et subas-

tacionum que fiebant per eos ad ipsorum creditorum instanciam de bonis debitorum eorum, contra
mandatum et prohibicionem in contra-rium factam seu editam super eo per serenissimum dominum genitorem
nostrum memorie recolende. Nosque mandatum seu inhibicionem predictam in premissis, tanquam
iustam et racionabilem, per vos teneri et servari inconcusse velimus, cum proinde iudex dicte curie
tantum salarium non debeat recipere vel habere. Idcirco vobis dicimus et expresse mandamus quatinus,
habita certifficacione summaria de pre-dictis ac mandatum predictum per dictum dominum genitorem
nos-trum, ut premititur, editum in premissis servando et servari invio-labiter b faciendo, dictum
Berengarium et quoscumque alios iudices preteritos ad dandum et restituendum quidquid per ipsos a
quibusvis c indebite racione predicta habitum extitit vel receptum contra tenorem mandati iamdicti ac
usum in predictis antiquitus observatum, prout faciendum fuerit, compellatis, maliciis d et subterfugiis
omnibus preter-missis, et nichilominus deinceps per iudices, qui fuerint pro tempore, tale salarium contra
usum et mandatum predictum recipi minime permittatis.
Data Valencie, quarto kalendas ffebruarii, anno Domini M CCC XXX octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. D’una mà posterior: vide de istis salariis supra f. CCLV, B. b. Interlineat, B. c. quibus, A. d. maliciis repetit, B.
1339 febrer 2. València
188
El rei Pere III mana al batlle de Girona que investigui per saber si Berenguer de Castelló, jutge ordinari
de Girona, i els seus predecessors han rebut emoluments dels decrets que ells signaven
concernents a les tuteles, curadories, acords i violaris, i si n’han rebut que els restitueixin i es
procedeixi com abans.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 109 (190 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 351-v.
Que sia presa informacion sobre los decrets que·n Berenguer des Castel jutga demanava e
que·s servàs axí com era antigament usat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, fideli suo
baiulo civitatis Gerunde, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Cum ex relacione nobis facta pro parte universitatis, civium et proborum hominum civitatis
eiusdem perceperimus quod, licet retroactis temporibus per iudices ordinarios civitatis ipsius numquam
consuetum fuerit seu etiam usitatum recipi aliquid vel haberi racione salarii pro decretis, que per ipsos
imponebantur super tutelis, curis, composicionibus et violariis ac disuspitacionibus vulnerum illatorum,
factis per medicos, que fiebant et firmabantur inter acta et in actis coram iudicibus antedictis. Attamen
Berengarius de Castello, nunc iudex ordinarius dicte civitatis, ex quodam abusu seu consuetudine, que
pocius corruptela dicitur, per ipsum a modico citra tempore introducta recepit et recipere etiam nisus fuit
salaria pro decretis iamdictis, quod in ipsorum civium /351v/ et degencium in civitate predicta aliorumque
subiectorum officio predicto ac totius rei publice utilitatis que de racionis tramite private est penitus
preferenda, dispendium et iacturam non modicam cernimus redundare nostraque intersit huiusmodi
insolencias et abusus corrigere et penitus ammovere, ne iusticia que tanquam constans et perpetua
voluntas ius suum unicuique tribuens, consuevit actores eius virtutibus confovere, ex predictis vel aliis
consimilibus vilipendatur aut videatur ex introduccione illicita nostris subditis imposterum renundari.
Idcirco vobis dicimus et mandamus quatenus, informacionem debitam de predictis cum illis qui iudices
fuerunt pro preterito tempore dicte civitatis aliisque personis honestis, recipiatis et, si inveneritis, quod
talia salaria vel hiis similia pro dictis decretis vel aliis consimilibus huc usque haberi et percipi per
iamdictos iudices, qui fuerunt pro tempore ante dictum Berengarium, minime consueverunt eadem de
cetero per iudices ordinarios civitatis, baiulie et vicarie ipsius exigere seu percipere et habere nisi
dumtaxat antiquitus et actenus a dari et percipi assueta a quoquam nullatenus permittatis, quinimo ea
omnia que proinde per dictum Berengarium contra usum et antiquam consuetudinem in premissis
observatam indebite inveneritis recepisse a quibusvis eis restitui protinus faciatis, tarditate et
excusacionibus ac maliciis omnibus pretermissis.
Data Valencie, quarto nonas ffebruarii, anno Domini M° CCC° trecentesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. hactenus, A.
1339 febrer 2. València
189

El rei Pere III mana al procurador fiscal de la ciutat i vegueria que exigeixi dels oficials reials que siguin
diligents en demanar els drets de les jurisdiccions reials i que els inquisidors castiguin els oficials
que no compleixin.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 110 (190 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 351v-352.
Que·l procurador fischal requira que·ls officials reyals sien diligents en demanar los drets e
juridiccions del senyor rey e que·ls inquisidors de la taula ponesquen aquels officials qui no ho
feran.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro procuratori fiscali civitatis Gerunde et vicarie eiusdem, presenti et qui pro tempore fuerit, salutem
et gratiam.
Cum fidedignorum relacione veridica nostris auribus noviter sit deductum quod vicarius,
subvicarius ac baiulus ceterique officiales a dicte civitatis et locorum vicarie eiusdem sunt adeo desides et
remissi in petendis et exigendis ac exequendis, exercendis et deffendendis iuribus et iurisdiccionibus
nostris regalibus ob quod iurisdicciones aliaque iura nostra regalia diversimode pereunt et patra-/352/tores
criminum ac transgressionum comissores, ultra licitos terminos effre-nate lasciviunt, iusticia circa
debiti regulas larguescente, quodque iudices tabule qui ad ipsorum officialium insolencias aliosque
illicitos actus per eos comissos in officiorum predictorum exercicio et regimine corrigendos fuerunt a
nostre magestatis celsitudine deputati, proces-serunt et procedunt, ut percepimus, in inquisicionibus
contra ipsos officiales fiendis nimis b tepide et remisse, quod nedum in elusionem dominacionis nostre,
verum etiam in subditorum nostrorum dampnum et preiudicium non modicum cernimus redundare.
Idcirco, cum celsitudinem nostram non deceat sua et subditorum suorum iura omittere, sed pocius ea
concernere ac studio sedulo confovere, vobis dicimus et mandamus quatenus de cetero pro parte nostra,
tam vica-rium et subvicarium, ac omnes officiales nostros predictos, presentes et futuros, quam iudices
presentis tabule et futurarum, cum summa ac diligenti instancia, quanto efficacius poteritis, requiratis,
videlicet quod officiales predicti sint attenti et diligentes in exequendis et perquirendis ac manutenendis,
exercendis et deffendendis iuribus et iurisdiccionibus nostris regiis supradictis sic quod ob eorum
incuriam sive culpam nequeant ullatenus deperire et quod dicti iudices puniant officiales iamdictos in hiis
que egerunt contra constituciones et usaticos ac in iurisdiccionum nostrarum preiudicium seu etiam
detrimentum, prout dicte constituciones et usatici ac ipsorum offi-cialium demerita id exposcunt. In
premissis sic studiose studeatis vos sollicitum gerere quod iurisdicciones et iura nostra regalia
preserventur illesa et de comissa per vos negligencia in premissis reprehendi minime valeatis.
Data Valencie, quarto nonas ffebruarii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. Repetit, B. b. nimis omès, B.
1339 febrer 2. València
190
El rei Pere III mana al veguer, sotsveguer i batlle de Girona, així com als altres oficials, que no prenguin
res als malfactors o deutors en raó de la pena o terç fins que la part perjudicada hagi estat
satisfeta del dany.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 600, f. 19-v.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 337v.
Que·ls officials del senyor rey no prenen res de mals faytors ne de deutors en tro la part qui
haurà pres dan o a qui serà degut sia satisfeta. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis vicario, subvicario ac baiulo civitatis Gerunde ceterisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus,
presentibus et futuris, ad quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Multum nostris derogatur afectibus si iusticie limitem cuius nos subditis oferimus debitores
transgressorum effrenata cupiditas cir-cumscrepat et pacis quiete temperiem aliquorum improvisa
temeritas inquietet, set illud precipue nostris cedit votis infestius, cum reverencia quasi vilipensa dominii
tantum preceps et in cauta officialium nostrorum presumit audacia, ut irreverenter in maioris seviat et
exar-deat crudeliter in minores. Cum nuper ad audienciam celsitudinis nostre pervenerit pro parte
iuratorum et proborum hominum civitatis predicte quod vos officiales predicti nolentes servare quoddam
capitulum, editum per serenissimum dominum Iacobum, regem Aragonum, avum nostrum memorie
recolende, in prima curia per eum in Cathalonia celebrata, quod incipit sic: «Item, quod nos ne official

nostre no prenam, et cetera». Immo ipsum totaliter infringere saca-gentes exigitis ab inculpatis et
debitoribus racione pene vel tercii, pro parte curie nostre, id in quo ipsi condempnati existunt, vel proinde
vobiscum composuerunt prius quasi sit dampnificatis vel creditoribus satisfactum, nobisque expediat
capitulum predictum iuxta quod vobis non licet ab ipsis inculpatis et debitoribus percipere aliquid pro
parte curie nostre racione pene vel tercii, donec dampnificatis et creditori-bus fuerit primitus satisfactum,
per vos teneri firmiter et inconcusse facere observari, nec ex nostre benignitatis clemencia unde iusticia
oneri debet nostris subditis, quos in eadem confovere tenemur iniu-ria oriatur. Idcirco, ad ipsorum
iuratorum et proborum hominum supplicacionem humilem propterea nobis factam, vobis dicimus et
districte precipiendo mandamus quatenus capitulum predictum et contenta in eo iuxta sui seriem
inviolabiliter observando, aliquid ab ipsis inculpatis et debitoribus racione pene vel tercii, pretextu
remissionis vel composicionis per vos eisdem facte vel fiende nulla-tenus exigatis, seu etiam habeatis
donec dampnificatis vel creditoribus prius extiterit satisfactum, alias si racione remissionis vel
composicionis vobis vel alicui vestrum aliquid datum proinde fuerit vel solutum non satisfacto primitus
dampnificatis et creditoribus antedictis in eo quod satisfaciendum extiterit eis, id protinus faceremus de
bonis vestris restitui iuxta tenorem constitucionis predicte et alias etiam de transgressione mandati nostri
vos fortiter puniremus.
Datum Valencie, quarto nonas ffebruarii, anno Domini millesimo CCC° XXX° octavo.
Suscripsit Iohannes.
a. D’una mà posterior: vide supra folio CCLXVII, C.
1339 febrer 3. València
191
El rei Pere III mana al procurador fiscal de Girona que cada dissabte visiti els presoners i requereixi als
oficials que facin avançar la justícia. Si aquests són negligents, ho haurà de fer saber al rei o al
seu procurador general de Catalunya.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 111 (130 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 343v.
Que·l procurador fiscal tots dissaptes entre regonèxer los presices els faça anantar als officials
de iustícia per tal que no sien en la preson agreviats e si no o fan que sia encontinent significat al
senyor rey.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli suo
procuratori fiscali civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Ad audienciam nostram exclamancium et conquerencium noveritis clamore sedulo noviter
pervenisse quod ex retardacione expedicionis earum accusasionum que ducuntur in curia vicarii et
subvicarii ac baiuli civitatis predicte contra criminosos et inculpatos, qui capti in carcere pro eorum
demeritis detinentur, que ob ipsorum officialium inerciam negligencie comittitur, plures ex captis
predictis capcionis diuturnitate gravati seu etiam macerati plerumque in carcere finiunt dies suos et alii,
ipsius carceris calore seu fetore infecti, rare vel nunquam restituuntur pristine sanitati, quamquam
mediante iusticia eorum nexa purgata a dicto carcere sentencialiter liberentur, quod in ofensam et
diminucionem iusticie proculdubio cernimus redundare, verum cum carcer ad custodiam et non ad mortis
supplicium fuerit deputatus, et non sit consonum racioni quod hii, qui forsan ex eorum innocencia essent
merito absolvendi, propter capcionem carceris diuturnam, quam contrahunt ex ipsorum officialium
desidia, inibi moriantur. Idcirco in premissis, ut convenit, debite procedere volentes, vobis dicimus et
mandamus expresse quatenus de cetero die sabbati cuiuslibet septimane visitetis captos predictos, et
nichilominus dictos officiales quanto eficacius poteritis, requiratis ut ipsos captos expediant iusticia
mediante ne fame interius angustiati pereant in carcere antedicto. Et si officiales nostros iamdictos in
premissis negligentes videritis vel remissos, id nobis vel procuratori nostro generali seu eius vices gerenti
in Cathalonia significare nullatenus postponatis, ad hoc ut tam nos quam ipsi in premissis providere
possimus taliter quod iusticie debitum aliquatenus non ledatur.
Data Valencie, tercio nonas, ffebroarii anno Domini M CCC XXX octavo.
Subscripsit Iohannes.
1339 febrer 4. València
192
El rei Pere III concedeix a la ciutat de Girona, a petició dels jurats, que el batlle posi un saig a
disposició d’aquests, que prestarà jurament abans d’exercir la seva funció.
A. Original pergamí, nº 260 (180 × 381 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 865, f. 180v-181.

C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 63v.
Que·l batle de Gerona haia a metre e remoura quant serà request per los jurats I sag covinent
qui sia deputat als jurats.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice comesques Barchinone,
intellecto pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde qualiter propter diversas legaciones
et nuncios quos per dictos iuratos et probos homines, tam ad mandatum nostrum quam pro dicte
civitatis negociis et aliis universis racionibus utilitatem comunem tangentibus, opportet ad nos mittere
sepius et frequenter, habent fieri et ordinari in civitate iamdicta mutua, cumols a et tallie que per unum
sagionem sunt assueta colligi et levari, de quo sagione dicti iurati copiam habere nequent horis debitis, ut
deceret, propter quod collecta dictorum mutuorum, cumulorum et talliarum plus debito multociens
retardatur in dictorum iuratorum et negocio-rum civitatis pretacte dispendium et iacturam. Et ideo pro
parte iuratorum et proborum hominum nobis extitit humiliter supplicatum, ut super hoc deberemus de
benignitate solita providere. Nos, eorum admissa supplicacione benigne, iamdictis iuratis et probis
hominibus civitatis Gerunde, presentibus pariter et futuris, per presentem ducimus perpetuo
concedendum, quod baiulus civitatis ipsius, qui nunc est et pro tempore fuerit, ponat et constituat b ac
ponere et constituere teneatur et inde removere cum et quando per ipsos iuratos fuerit requisitus unum
sagionem ydoneum quem iidem iurati sibi duxerint nominandum. Qui sagio iuret et assecuret in posse
eiusdem baiuli, antequam dicto utatur officio, de faciendo et exequendo bene et legaliter omnia que per
iuratos civitatis pretacte, presentes et futuros, eidem sagioni iniuncta extiterint seu mandata iuxta officium
eorumdem, exceptis dumtaxat hiis que iurisdiccionem nostram tangere dinoscantur. Nos enim per
presentem mandamus eidem baiulo quod, cum dictus sagio ad predicta fuerit ordinatus, iniungat sibi quod
exequatur et faciat iussiones et precepta iuratorum ipsorum, claudendo hostia, pignorando et alia omnia et
singula exequendo que pertinent officio iuratorum, non expectata ab ipso baiulo nisi semel alia iussione.
In cuius rei testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus nostro sigillo pendicio munitam.
Datum Valencie, pridie nonas febroarii, anno Domini millesimo CCC° XXX° octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. Al marge esquerre, amb referència al mot cumols, dues cites: aliter comuns b. t sobreescrita i interlineada, C.
1339 febrer 4. València
193
El rei Pere III mana als seus oficials que aquells que han estat bandejats pel veguer de Girona no siguin
ajudats en altres llocs de jurisdicció reial.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 600, f. 20.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 338.
Que bandegats per lo veguer de Gerona no sien sostenguts en altres lochs del senyor rey
abans hi sien bandegats.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, universis et
singulis officialibus nostris a locorum nostrorum diocesis Gerundensis, ad quos presentes perverint,
salutem et gratiam.
Intelleximus quod in aliquibus ex locis predictis receptantur et sustinentur nonnulli qui per
vicarium, baiulum et curiam civitatis Gerunde quandoque sunt banniti, de quo si est ita, cogimur non
modice admirari. Quapropter super hoc debite providere volentes, vobis et unicuique vestrum dictricte
mandamus sub pena nostre gratie et mercedis quatenus ad requisicionem vicarii vel baiuli dicte civitatis
Gerunde aut aliorum nostrorum officialium, per quem vel quos banniti fuerint, ubicumque dictos bannitos
vel eorum aliquem infra districtum vobis comissum reperire poteritis, eos capiatis et captos ac bene
custoditos remittatis eidem officiali vel officialibus iuxta eorum demerita puniendos. Mandamus insuper
vobis et cuilibet vestrum ut in locis iurisdiccioni vobis comisse subiectos, eosdem bannitos pre-conitzari
publice faciatis cum fueritis requisiti, necnon in eadem preconitzacione iniungatis ne aliquis, sub pena in
dicto bannimento apposita, iamdictos bannitos aut eorum aliquem receptare vel sustinere audeat seu
presumat et in hiis summam diligenciam habeatis, alias si in premissis necligentes fueritis vel remissi, vos
proinde rigide mediante iusticia puniemus.
Datum Valencie, pridie nonas ffebroarii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. Interlineat, C.
194

1339 febrer 4. València
El rei Pere III mana al batlle de Girona que el bisbe i el Capítol del dit lloc no puguin tenir més de dos
advocats que els defensin per fets concernents a drets i jurisdicció reial.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 343v-344.
Que·l bisba, el capítol no puxen haver sinó II avocats que avoquen per els en los fets toquants
los drets e juridiccion del senyor rey.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro baiulo Gerunde vel eius locum-tenenti, salutem et gratiam.
Cum pervenerit ad nostrum auditum quod in civitate predicta sunt diversi iurisperiti pensionarii
sive pensionem recipientes ab episcopo et capitulo civitatis eiusdem, qui pro ipsis episcopo et capitulo
prestant patrocinium contra nos et causas tangentes iura et iurisdiccionem nostram ac privilegia et
libertates civitatis pretacte, quod nedum in nostre dominacionis contemptum verum /344/ etiam in iuris et
iurisdiccionis nostre ac comunis utilitatis dicte civitatis preiudicium evidens atque dampnum noscitur
redundare, ideo super hoc, prout convenit, debite providere volentes, vobis dicimus et mandamus
quatenus, visis presentibus, requiratis ex parte nostra episcopum et capitulum supradictos ut ex dictis
pensionariis eligant duos tantum qui in causis iura et iurisdiccionem nostram tangentibus advoccacionis
patrocinium impendere valeant et prestare episcopo et capitulo antedictis, iniungendo ceteris pensionariis
episcopi et capi-tuli iamdictorum, sub pena centum morabatinorum auri fisco nostro aplicandorum,
quociens contrafecerint, ne eosdem episcopum et capitulum in causis que ducuntur contra nos seu iura et
iurisdiccionem nostram vel que ducentur de cetero advoccare nec impendere patro-cinium palam vel
occulte, directe vel indirecte, audeant vel presumant. Nos enim per presentes procuratori nostro fiscali
dicte civitatis, presenti et qui pro tempore fuerit, damus firmiter in mandatis quod penam predictam a
dictis pensionariis et bonis eorum cum et quando in eam inciderint absque mercede aliqua exigat atque
levet.
Datum Valencie, pridie nona ffebruarii, anno Domini M CCC tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
1339 febrer 22. València
195
El rei Pere III mana al veguer de Girona que faci ús de la jurisdicció en el lloc de Sant Feliu de Guíxols i
que la conservi com ho han fet els seus predecessors.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 112 (120 × 305 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 338v-339.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 249-250 (doc. XXXV).
Que·l senyor rey mana al veguer de Gerona que ús de juridiccion al loch de Sent Ffeliu.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
nostro Iacobo de Alosio, vicario Gerunde et Bisulluni vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Licet indubitanter credamus vos circa exercicium iurisdiccionis quam habemus in loco Sancti
Ffelicis Guixellensis necnon aliarum regaliarum et iurium, quibus vice nostra vos ac vestri precessores in
dicto loco usi fuistis, hactenus diligenter ac legaliter vos habere. Ex superhabundanti tamen vos super hiis
sollicitantes, vobis dicimus et mandamus ex certa sciencia et expresse quatenus iurisdiccione predicta et
aliis iuribus regalibus utamini in loco Sancti Ffelicis superius expressato, prout vos ac vestri /339/
predecessores melius et plenius hactenus usi estis, taliter circa usum et conservacionem iurisdiccionis
predicte sollicite vos habendo, quod ipsa iurisdiccio ac iura nostra regalia que inibi habemus per alicuius
detraccionis materiam, nequaquam usurpari valeant, quin pocius nobis et nostris illibata penitus a
preserventur.
Datum Valencie, VIII° kalendas marcii, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
a. Interlineat, B.
1339 març 1. València
196
El rei Pere III certifica als jurats de Girona que no autoritzarà, ni donarà, ni vendrà la jurisdicció de
Sant Feliu, i que aquesta serà regida per oficials reials.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 338-v.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 248-249 (doc. XXXIV).

Que·l senyor rey certiffiqua los jurats que el no atorgarà, ne darà, ne vendrà la juridiccion de
Sen Ffeliu de Guíxols, ans vol que la usen los officials de Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Vestram recepimus litteram inter cetera continentem qualiter abbas Sancti Ffelicis monasterii
Guixellensis cum quibusdam pro eo intercedentibus, non vetendo comoda propria in dispendium rei
publi-ce procurare, nititur a nobis per modum concessionis seu confirmacionis aut alienacionis alterius
vel alias iurisdiccionem quam nos habemus in loco Sancti Ffelicis predicti et eiusdem exercicium quod
vicario nostro et curie civitatis predicte vice nostra spectare noscitur obtinere. Prospiciens minime /338v/
quod quamquam predecessor suus, vivente illustrissimo domino rege Iacobo, recolende memorie avo
nostro, et ipse abbas, serenissimo domino Alfonso, rege Aragonum, genitore nostro regnante, in predictis
per tractatus varios vires suas exposuerint, discussis tamen omnibus, que dictorum regum animos movere
poterant ad id eorum provida deliberacio non processit. Quibus et aliis que dicta vestra littera continebat
pleno intellectu propensis, vobis respondendo signifficamus longe penitus existere a proposito nostre
mentis quod ubi per dictum abbatem vel quosvis alios pro eo de dicta concessione seu alienacione
tractaretur, quod nostre penitus est memorie alienum, nos talem alienacionem, concessionem vel transportacionem
tractari vel fieri minime sineremus, nec cordi nobis est id vel aliquid aliud in preiudicium ac
derogacionem privilegiorum civitatis predicte agere seu aliquatenus sustinere quinimo avidi progenitorum
nostrorum vestigiis inherere, predicta servare indubie intendimus, prout iidem nostri
progenitores vobis melius observarunt. Et licet quin dicte civitatis vicarius plenum ut ceteri precessores
sui in dicto loco iurisdiccionem exerceat, nobis in dubium non vertatur, ex superhabundanti tamen eidem
litteratorie mandatum nostrum dirigimus, ut in loco ipso iurisdiccione utatur omnimode, prout ipse et alii
vicarii, qui pro tempore fuerint, ipsam duxerunt iurisdiccionem melius et plenius exercendam taliter quod
dicte iurisdiccioni aut aliis nostris iuribus regalibus per usurpacionis modos vel alias minime in aliquo
detrahatur.
Datum Valencie, X° kalendas marcii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo octavo.
Subscripsit Iohannes.
1339 juny 19. Barcelona
197
El rei Pere III revoca la concessió a perpetuïtat que havia fet a Ramon de Senesterra, el seu conseller, de
la jurisdicció criminal de Palau-sator i que anava contra els privilegis de la ciutat de Girona.
A. Original pergamí, nº 267 (452 × 525 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 866, f. 70-v.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 64-65.
Revocacion de la concession que·l senyor rey havia feta a·n Senesterra de la juridiccion de
Palau de la Tor e aquela conferma a la ciutat.
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice
comesque Barchinone, animadvertentes dudum quorumdam inductos consilio dedisse et concessisse cum
carta nostra dilecto et consiliario nostro, Raymundo Senesterra, et suis perpetuo iurisdiccionem
criminalem et aliam quamlibet, quam nos habemus et habere debemus et ad nos et nostros spectat in
castro de Palau de la Tor et eius terminis et pertinenciis universis, quod est dicti Raymundi Senesterra et
quod pro nobis tenetur in feudum, situatum in vicaria Gerunde, cum certis condicionibus et retencionibus
in dicta carta nostra contentis, prout hec et alia in eadem carta, sigillo magestatis nostre appendicio
comunita, que data fuit Cesarauguste, IX° kalendas iulii, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo
octavo, et clausa per Bertrandum de Vallo, scriptorem nostrum, lacius sunt expressa. Animadvertentes
etiam nos postmodum ad suplicacionem pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde
humilem nobis factam, asserencium dictam donacionem et concessionem factam fuisse in dicte civitatis
vehemens preiudicium ac contra tenorem cuiusdam privilegii per serenissimum dominum Iacobum,
recordacionis felicis regem Aragonum, avum nostrum, concessi et per nos confirmati ac etiam iuramento
vallati, quo cavetur inter alia, quod idem dominus rex per se et suos successores concessit et promisit
civibus eiusdem civitatis Gerunde in privilegio speciali quod non daret, venderet, emfranquiret vel alicui
persone imperpetuum assignaret iurisdicciones locorum vicarie civitatis pretacte, immo voluit et concessit
civibus eiusdem civitatis quod essent semper de dominio civitatis ipsius quodque vicarius Gerunde,
quicumque fuerit, iuris-dicciones in ipsa vicaria imperpetuum exerceret ac etiam faceret exerceri, prout
hec in privilegio memorati domini avi nostri, dato Barchinone, octavodecimo kalendas madii, anno
Domini millesimo CCC°, clarius denotantur, donacionem et concessionem iurisdiccionis pretacte penitus
revocasse cum carta nostra sigilloque nostro pendenti munita, data Valencie, kalendas octobris, anno

subscripto, et clausa per Bartholomeum de Podio, scriptorem nostrum, nec minus signifficasse per
litteram nostram, datam Valencie, die et anno proxime scriptis, prefato Raymundo Senesterra
revocacionem donacionis et concessionis nostre predicte. Animadvertentes insuper nos post revo-cacionem
nostram huiusmodi iamdictum /64v/ Raymundum Senesterra reduxisse et reduci mandasse cum
carta nostra, data Valencie, decimo kalendas marcii, anno Domini millesimo CCCº tricesimo octavo, in
possessionem vel quasi iurisdiccionis criminalis predicte et eiusdem exercicii et cuiuscumque alterius
iurisdiccionis in ipso castro nobis pertinentis iuxta formam donacionis et concessionis nostre pretacte et
pretextu reduccionis dicte possessionis, fuerit nobis pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum
civitatis Gerunde iterato et pluries humiliter supplicatum, ut donacionem et concessionem nostram
huiusmodi ac reduccionem dicte possessionis ex iustis racionabilibus et veris causis pro parte ipsorum
coram nobis propositis revocare et ad statum pristinum reduci facere de solita clementia dignaremur. Nos,
eorum supplicacione admissa benigne, necminus racionibus, tam pro parte ipsorum iuratorum et
proborum hominum memorate civitatis Gerunde quam pro parte prelibati Raymundi Senesterra, coram
nobis et nostro consilio, tam verbo quam scriptis propositis, visis et auditis ac semel secundo et pluries
plenarie recensitis, repererimus donacionem et concessionem criminalis iurisdiccionis predicte et alterius
iurisdiccionis nobis in ipso loco pertinentis per nos fore factam contra formam dicti privilegii et iuramenti
per nos prestiti in eodem, ac in nostri et dicte civitatis preiudicium evidens atque irreparabile detrimentum
ipsamque dona-cionem et concessionem et reduccionis possessionem posse ex dictis iustis causis et
racionabilibus revocari. Ideo, attento quod principis interest privilegia per se et suos predecessores
indulta, potissime iuramento vallata, illibata totaliter preservare, ac etiam intacta servare, maturo et
diligenti consilio ac firma deliberacione et plenaria habita super hiis, et ne proinde pariurium incurrere
valeamus, tenore presentis carte nostre omni tempore valiture, donacionem et concessionem per nos
factam prenominato Raymundo Senesterra et suis de iurisdiccione criminali castri predicti vocati Palau
de la Tor et cuiuscumque alterius iurisdiccionis nobis in ipso loco pertinentis, necnon reduccionem
possessionis vel quasi iurisdiccionis predicte, de qua supra fit mencio, revocamus, cassamus et ex certa
sciencia et consulte irritamus ac etiam anullamus, iusticia exigente, et eas pro revocatis et non factis,
inanibus, irritis et abolitis haberi volumus perpetuo et iubemus. Mandantes per presentem firmiter et
expresse vicario Gerunde et Bisulluni et eius locumtenenti, presentibus et qui pro tempore fuerint,
quatenus in dicto castro Palacii de la Tor et eius terminis utatur de cetero iurisdiccione predicta, prout per
olim alios predicte civitatis Gerunde vicarios fuit et est fieri assuetum, donacione, concessione et
reduccione possessionis predicte obsistentibus nullo modo. In cuius rei testimonium presentem cartam
nostram vobis inde fieri iussimus sigillo magestatis nostre appendicio insignitum.
Datum Barchinone, terciodecimo kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° nono. Examinavit
Petrus.
Testes sunt qui ad hec presentes fuerunt: inclitus infans Ray-mundus Berengarii, /65/ comes
Montanearum de Prades, reverendus Arnaldus, Tarrachone archiepiscopus, venerabilis frater Fferrarius,
Barchinone episcopus, Raymundus de Rippellis, Gondissalbus Garsie, Garçias de Loriç, consiliarii,
Petrus Despens, vicecancellarius, Luppus de Gorrea, portarius maior, et Bonanatus de Petra, baiulus
Cathalonie generalis dicti domini regis, consiliarii et plures alii.
Sig+num Bernardi de Torrente, scriptoris domini regis predicti, qui predictis interfuit et de mandato
ipsius hec scribi fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in linea prima ubi dicitur «concessisse» et in
linea VIª ubi scribitur «avum nostrum concessi» et in linea XIIª ubi continetur «XXX° octavo» et in
eadem linea ubi narratur «in» et in linea XIIIIª ubi asseritur «et ad» et in linea XXIª ubi dicitur «exigente
et eas pro» et in eadem linea ubi scribitur «inanibus».
1339 juny 21. Barcelona
198
El rei Pere III revoca la concessió feta a Ramon de Senesterra, conseller seu, d’usar la jurisdicció
criminal de Palau-sator, que haurà de ser exercida pel veguer de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 340.
Que en Senesterra no ús de juridiccion criminal, ne d’altra qui pertanga a la cort del senyor
rey, a Palau de la Tor. Com lo senyor rey revoca concession que n’hagés feta.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
consiliario nostro Raymundo de Senesterra, salutem et dileccionem.
Cum nos, noviter visis et in nostro consilio plenarie recensitis tam verbo quam scriptis racionibus
pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde a et etiam pro parte vestra propositis coram
nobis super donacione et concessione per nos nuper vobis facta de iurisdiccione criminali castri del Palau
de la Tor, situati in vicaria Gerunde, et alia quacumque in ipso loco nobis pertinenti, quod vos pro nobis

tenetis in feudum, comparerimus nos dictam dominacionem et concessionem licite facere minime
potuisse, cum sit contra tenorem privilegii per illustrissimum dominum Iacobum, b recordacionis inclite
regem Aragonum, avum nostrum, concessi civitati predicte et per nos confirmati et iuramento vallati et
propterea donacionem et concessionem nostram huiusmodi et reduccionem possessionis, ex certa sciencia
et consulte exigente iusticia duxerimus revocandas, vobis dicimus et mandamus expresse quatenus de
cetero dicta iurisdiccione in dicto castro vel eius terminis minime utamini ullo modo, quoniam nos per
aliam nostram litteram vicario Gerunde damus firmiter in mandatis quod dicta iurisdiccione utatur in
castro iamdicto et eius terminis, prout ceteri olim Gerunde vicarii dicta iurisdiccione plenius utebantur.
Datum Barchinone, undecimo kalendas iulii, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo nono.
Examinavit Petrus.
a. Interlineat, B. b. Marge dret, cita tardana: de quo fit mencio supra folio CVII, B.
1339 juny 21. Barcelona
199
El rei Pere III mana al veguer de Girona i Besalú que faci ús de la jurisdicció del lloc de Palau-sator en
raó de la revocació de la con-cessió que havia fet a Ramon de Senesterra.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 116 (145 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 340v.
Que·l veguer ús de jurisdiccion criminal e d’altra a Palau de la Tor, per so con lo senyor rey
revoca la concession d’en Senesterra.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto suo
Berengario de Montebovino, vicario Gerunde et Bisulduni vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Cum nos noviter ex certis, veris et iustis racionibus propositis coram nobis, donacionem et
concessionem per nos pridem factam cum carta nostra dilecto consiliario nostro Raimundo de Senesterra
et suis de iurisdiccione criminali et alia quecumque nobis pertinenti in castro Palacii de la Tor, situati in
vicaria Gerunde, quod idem Raymundus pro nobis tenet in feudum, ex certa sciencia et consulte
duxerimus revocandam, prout hec in carta nostra revocacionis huiusmodi lacius poteritis intueri. Ideo
volumus ac vobis expresse sub pena nostre gratie et mercedis districte precipiendo mandamus quatenus,
visis presentibus, ad castrum predictum Palacii de la Tor personaliter accedendo, furcas quas prefatus
Raymundus Senesterra erigi et construi ibi fecit, dirui et demoliri protinus faciatis, necnon dicta
iurisdiccione criminali et alia quacumque utamini de cetero in dicto castro et eius terminis, prout ceteri
olim Gerunde vicarii ipsam iurisdiccionem plene exercuerunt in ipso castro et eius terminis antedictis
taliter quod dicta iurisdiccio nobis et nostris servetur penitus illibata hocque differre minime aliquatenus
presumatis. Sciturus quod procelacio exequcionis mandati nostri huiusmodi nobis plurimum displiceret.
Data Barchinone, undecimo kalendas iulii, anno Domini mille-simo CCC° tricesimo nono.
Rex Petrus.
1339 juny 29. Barcelona
200
El rei Pere III mana als comissaris i als jutges que no prenguin decisions sobre els assumptes
concernents a la la jurisdicció reial de la vegueria i batllia de Girona si els jurats no en són
informats.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 118 (120 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 339.
Que·ls jurats de Gerona haien ésser apel·lats en tots plets e qüestions que sien de juridiccion
de la vegueria o batlia de Gerona si no que no vayla.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, universis et
singulis comissariis, iudicibus, delegatis et delegandis a nobis in causis motis et movendis inter nos seu
nostros officiales, ex una parte, et quascumque alias personas cuiuscumque status vel condicionis
existant, ex altera, racione iuris-diccionis vel iurisdiccionum nostrarum et ad nos spectancium intra
vicariam et baiuliam Gerunde, salutem et gratiam.
Cum ad conservacionem iuris nostri noviter providerimus et velimus quod, sive causa dictarum
iurisdiccionum ubicumque et undecumque per nos seu vos dictos comissarios aut iudices delegatos et
delegendos habeant sentencialiter terminari, sive non in causis eisdem votentur per nos aut vos, iurati
dicte civitatis Gerunde qui exinde de iure nostro vos poterunt plenius informare, ideo volumus ac vobis et
cuilibet vestrum dicimus et mandamus expresse quatenus in causis pretactis aut aliqua ex eisdem absque
dictis iuratis vel ipsorum informacione ad ferendum sentencias nullatenus procedatis, quoniam, si secus

fieret, nos ipsas causas et earum processum seu processus tenore presencium irritamus ac etiam
anullamus.
Data Barchinone, tercio kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo nono.
Examinavit Petrus.
1339 juny 30. Barcelona
201
El rei Pere III concedeix als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que no donarà, vendrà, permutarà,
empararà, concedirà, alienarà o separarà del domini reial, ni el comtat de Girona i Besalú, ni el
vescomtat de Bas, ni els llocs que posseeix dins del bisbat de Girona.
A. Original pergamí, nº 269 (492 × 363 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 866, f. 88v-89.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 65-66v.
Privilegi e ley perpetual que·l senyor rey no puga res vendra, dar o en altre temps o per
tostemps alienar a bisbat de Girona. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsi-ce comesque Barchinone,
attendentes vicarium Gerunde et Busuldini et Campirotundi ac alios officiales nostros episcopatus
Gerunde non posse facere comode adversus richos homines, barones, nobiles et milites ipsius episcopatus
Gerunde aliquas exequciones, que plerumque debent fieri, iusticia exigente, cum habito respectu ad
potenciam predictorum eorum potencie gentes quas nos habemus in diocesi predicta una cum nostris
officialibus, vocate et congregate per eos, non possint resistere, immo ad obviandum eorum resistencie
habeant gentes aliorum locorum nostrorum extra dictam diocesem et exercitus convocare. Attendentes
etiam comoditatem et utilitatem nostram et locorum nostrorum dicti episcopatus et personarum ibidem
existencium, habito super hiis consilio nobilium virorum et aliorum de consilio nostro, ad comodum et
utilitatem /65v/ nostram et dominacionis nostre et etiam personarum dictorum locorum nostrorum
conservandam, volentes dictis locis et personis gratiam facere specialem et tanto dispendio nostro et
dictorum locorum et personarum eorumdem providere graciose, ex certa sciencia, non inducti per aliquos,
set mera liberalitate nostra, per nos et successores nostros, per privilegium speciale volumus et
concedimus et promittimus firma et legali sti-pulacione probis hominibus et universitatibus civitatis
Gerunde et locorum predictorum, tam presentibus quam futuris, quod amodo non dabimus, vendemus,
permutabimus, nec impignorabimus, nec comendabimus, nec transportabimus vel modo aliquo
alienabimus alicui persone extranee vel private, nec a nostro dominio, regalia et corona et iurisdiccione
separabimus comitatus Gerunde et Bisulluni, nec vicecomitatum de Basso, nec loca predicta que habemus
intra dictum episcopatum Gerunde vel aliquem ex ipsis locis, videlicet civitatem Gerunde, villas
Bisulduni, Campirotundi et de Regali, de Figeriis, de Turricella de Montegrino, castrum de Pals et locum
de Palamors et loca de Quartu et de Palacio, que sunt baiulie Gerunde, et castra et loca de Pontonibus et
de Crexello et de Borrassiano, nec etiam castra de Castilione de Bas et de Castrofollito et de Corniliano,
nec etiam valles de Osorio et de Sancta Cruce d’Orta et de Sancto Danielo de Mamfre. Que valles sunt
vicarie Gerunde, nec etiam iurisdicciones et iura que habemus in dictis comitatibus, vicecomitatu,
civitate, villis, castris et locis predictis et in locis aliis quibuscumque que habemus ac nobis competunt
seu comptere debent seu que adquisiverimus nunc vel in futurum infra episcopatum predictum, nec etiam
feuda que habemus infra dictam diocesem alodiabimus seu enfranquiemus. Immo volumus et concedimus
quod dicti comittatus et vicecomittatus, civitas, ville, castra et valles predicte et alia loca predicta cum
suis vicariis et baiuliis et iurisdiccionibus, iuribus, proprietatibus et in-tegritatibus sint semper et
remaneant de dominacione et regalia et corona nostra et civitatis predicte et villarum, castrorum et
locorum predictorum, sic quod officiales nostri et successorum nostrorum in regno nostro et comitatu
Barchinone et non alii utantur semper et exerceant atque regant iurisdicciones in dictis vicariis b et baiuliis
Gerunde et Bisulluni et Campirotundi et aliorum locorum predictorum. Promittentes per nos et
successores nostros firma et sollempni stipulacione in posse notarii infrascripti stipulantis et recipientis
pro personis quarum interest vel interesse potest vel poterit in futurum ac iurantes per Deum et eius sancta
quatuor Evangelia, manibus /66/ nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singula attendere et complere
et non contravenire racione minoris etatis vel alia qualibet racione, modo vel causa. Et si forte nos vel
successores nostri con-trarium faceremus de predictis vel aliquo predictorum, non valeat. Legem facientes
et ex potestate regia sanccientes debere predicta perpetuo observari et non valere nec tenere, si quid
contrafactum fuerit in predictis, immo nos, exnunc ut extunc et extunc ut ex nunc, ex certa sciencia
cassamus, irritamus et ex regali etiam potestate anul-lamus quicquid per nos vel successores nostros fuerit
factum contra predicta vel aliquod premissorum. Mandantes per presens privilegium nostrum
procuratoribus nostris et etiam vicariis, baiulis et aliis quibuscumque officialibus nostris, presentibus et
futuris, quod pre-dicta omnia et singula teneant et observent et faciant inviolabiliter observari et non

contrafaciant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione vel causa. In cuius rey testimonium huic
nostro privilegio bullam nostram plumbeam iussimus apponendam.
Datum Barchinone, pridie kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo nono. Rex
Petrus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone.
Testes sunt: ffrater Sanccius Luppi de Ayerbio, confessor, Garsias de Loriç, consiliarius,
Raymundus de Boyl, thesaurarius, Garsias de Sancto Paulo, rector ecclesie Balagarii, Petrus Iordani de
Urries, consiliarii dicti domini regis.
Sig+num mei Egidii Petri de Buysan, scriptoris domini regis predicti et auctoritate regia notarii
publici per totam terram et domi-nacionem dicti domini regis, qui de mandato ipsius hec scribi feci, cum
litteris rasis et emendatis in linea /66v/ IIIIª ubi dicitur «dispendio» et alibi in eadem linea ubi dicitur
«eorumdem providere graciose» et clausi loco, die et anno prefixis.
a. Marge esquerre: vide de non alienando iurisdicciones. F. 65v: línia 3 nota i perfil de cara, C. b. s de vicariis
sobreescrita, C.
1339 juliol 11. Barcelona
202
El rei Pere III completa el privilegi atorgat per Jaume II sobre les obres públiques ordenant al batlle de
la ciutat que faci complir immediatament i sense cap excepció les disposicions preses pels obrers.
A. Original pergamí, nº 270 (225 × 496 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 866, f. 99.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 66v-67.
Addicion e declaracion feta al privilegi de les obres que no sia presa ferma de dret, a ne
alqunes exceptions e que encontinent lo batle haja exeguir so que pronunciaran los obrers. b
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice comesque Barchinone,
attendentes serenissimum dominum Iaco-bum, recolende memorie regem Aragonum, avum nostrum,
concessisse universitati civitatis Gerunde privilegium continens hunc tenorem:
«Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
volentes circa ea que ad comodum et utilitatem civitatis Gerunde redundare et cedere generaliter
videantur opem et operam, ut ad regalem preheminenciam congruit, exhibere, ad humilem
supplicacionem pro parte universitatis civitatis Gerunde nobis factam, damus et concedimus iuratis et
consilariis ac toti universitati dicte civitatis imperpetuum quod ipsi, anno quolibet tempore quo iurati et
consilarii in dicta civitate eliguntur, eligant et eligere ac ordinare possint duos probos homines ex se qui
circa opera publica et comunia dicte civitatis, veluti vias publicas, plateas, cloachas publicas et huiusmodi
similia intendant et fieri ac exequi faciant auctoritate nostra quod ad utilitatem et comodum generalitatis
dicte civitatis cedere videantur. Nos enim per presentes mandamus baiulo nostro civitatis predicte et alii
cuicumque baiulo, qui pro tempore fuerit, quod exequatur et compleat et exequi et compleri faciat
quicquid dictis duobus probis viris cognitum et visum fuerit pro utilitate rei publice dicte civitatis in
predictis et circa predicta debere fieri et com-pleri. Mandamus etiam eidem et universis aliis officialibus
et subditis nostris, presentibus et futuris, quod predicta omnia teneant et ob-servent et non contraveniant
nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram
vobis fieri nostroque sigillo iussimus comuniri. Datum Barchinone, quinto kalendas iunii, anno Domini
millesimo CCC° quintodecimo». Ideo ad suplicacionem pro parte universitatis predicte humilem nobis
factam, ex certa sciencia cum presenti carta nostra laudamus, ratifficamus et approbamus et confir-/67/mamus
per nos et successores nostros c privilegium supradictum et contenta in eo, prout melius et plenius
superius continetur. Preterea cum pro parte iuratorum civitatis iamdicte nobis fuerit propositum, quod
baiulus noster super dictis exequcionibus faciendis recipit firmam iuris ab illis contra quos dicte
mandantur fieri exequciones et iuxta tenorem dicti privilegii, nulla inde debeat recipi firma iuris, ideo ad
humilem suplicacionem dictorum iuratorum, declarantes predicta, mandamus tenore presentis baiulo
nostro Gerunde, qui nunc est et pro tempore fuerit, quod predictum privilegium tenendo firmiter et
observando, non admissa aliqua iuris firma, nec admissis aliis excusacionibus seu excepcionibus,
exequatur quicquid dicti duo probi homines, qui nunc sunt et qui pro tempore fuerint, dixerunt et dixerint
in predictis, incontinenti cum inde per dictos duos probos homines fuerit requisitus, omni excusacione
remota. Et si forsan aliqua facta fuerint contra dictum privilegium, declaracionem et concessionem
nostram huiusmodi seu deinceps fierent, ea irritamus, cassamus ac etiam anulamus ac haberi volumus pro
non factis, aliis litteris nostris in contrarium factis in aliquo non obstantibus. In cuius rei testimonium
presentem cartam nostram inde fieri nostrique sigilli appendicii munimine iussimus comuniri.
Datum Barchinone, quinto idus iulii, M CCC° tricesimo nono. Examinavit Petrus.

a. Repetit, C. b. D’una lletra tardana: Addicio in f. CCXXXXI et CCCLXXI. Al marge esquerre, f. 66v, nota ,
C. c. Interlineat, C.
1339 desembre 6. Barcelona
203
El rei Pere III, per evitar que certs comissaris o delegats enviats per investigar sobre crims i delictes o
exigir multes oprimeixin els habitants de la ciutat i de la vegueria, ordena que aquests no puguin,
durant un període de vint anys a partir de la data d’atorgament, fer requeriments de delictes,
castigar-los i imposar multes, i que d’això se n’encarreguin els oficials ordinaris de la ciutat i
vegueria de Girona.
A. Original pergamí, nº 278 (286 × 390 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 867, f. 163v-164.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservat en el Llibre Verd , f. 67v-68v.
Que entre espay de XX ayns pus prop vinents no puga haver negun jutge, comissari o delegat
ne levador de terçes ne de penes enfre la ciutat e batlia e vegueria, ans se haja a fer per los
ordinaris, exceptat procurador general o portant veus del batle general de Cathalunya e que·l
senyor [rey] a empertostemps atorga que no puga trer negun prests fora la ciutat e vegerie, sinó en
certs cases.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
considerantes pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuisse reverenter expositum
coram nobis, quod cum aliqui comissarii sive delegati, tam a nobis quam a procuratore nostro generali vel
eius vices gerente, mittantur frequenter ad dictam civitatem et vicariam eiusdem, videlicet pro inquirendo
de criminibus seu delictis et pro exigendis seu levandis terciis, caloniis seu penis peccuniariis.
Quorumquidem comissariorum sive delegatorum pretextu subditis nostris dicte civitatis et vicarie
oppressiones, dampna et gravamina in personis et bonis eorum diversimode inferuntur dictique subditi
nostri inde detrimenta gravia paciuntur, ex quibus inquisicionibus nobis seu curie nostre modicum
utilitatis provenit et iusticia non subsequitur, ut deberet. Et propterea fuerit nobis pro parte dictorum
iuratorum et proborum hominum cum instancia supplicatum ut providentes debite in premissis, dictas
inquietaciones prohibere et tollere amodo de benegnitate solita digna-remur. Nos, supplicacioni
huiusmodi tamquam racioni consone incli-nati, tenore presentis carte nostre, ex certa sciencia, per nos et
nostros providendum duximus ac etiam ordinandum quod aliquis deputatus, comissarius sive delegatus a
nobis seu dicto procuratore nostro gene-rali aut eius vices gerente non possit infra viginti annos a data
presencium in antea continue numerandos in civitate et vicaria predictis, in genere vel specie, inquirere de
aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta crimina seu delicta punire, nec tercia, calonias seu penas
peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia quoquomodo exigere, petere seu levare, set
predicta omnia per ordinarios civitatis et vicarie predicte com-/68/-pleantur et fiant, prout est fieri
assuetum. Intendimus tamen, declaramus et ordinamus ac concedimus quod procurator noster generalis
vel eius vices gerens in procuratorie Cathalonie ac baiulus generalis Cathalonie tantum et non alii possint
personaliter dumtaxat et non aliter se intromittere de predictis et cognoscere eaque facere et complere in
civitate et vicaria Gerunde, ac etiam quod dictus baiulus Cathalonie generalis possit in dicta civitate et
vicaria eiusdem petere et exigere iura nostra regia et omnia alia facere que ad suum oficium spectant et
que auctoritate comissionum suorum officiorum vel alias facere consuevit et debet. Retinemus tamen
quod nos et nostri ac procurator noster generalis eiusque vices gerens in Cathalonia possimus et possint
iudicem et iudices in et super causis feudalibus et iurisdiccionum nostrarum et eas tangentibus delegare
et etiam in casu quo officiales Gerunde essent suspecti alicui circa predicta, quod in hoc casu possemus
aliquem iurisperitum Gerunde et non aliunde delegare in predictis, in quibus idem officialis diceretur
suspectus et non in aliis, ad requi-sicionem tamen alicuius et non alias. Preterea volumus et concedimus
vobis ad imperpetuum, gratis et ex certa sciencia, per nos et succes -sores nostros b quod nos seu officiales
nostri non possimus aliquem civem seu habitatorem Gerunde nec etiam aliquem alium de vicaria Gerunde
captum extrahere nec extrahi facere de baiulia et vicaria Gerunde pro aliquo crimine vel delicto, nec pro
aliqua pena civili vel criminali, comissis infra baiuliam et vicariam predictas, nec etiam contra ipsos
procedere seu procedi facere occasione predicta, nisi infra baiuliam et vicariam Gerunde predictas tantum
per modum predictum, nisi de criminibus false monete, heresis vel de crimine lese magestatis aut
sodomite fuerint inculpati. Et si forte contra predicta omnia vel aliquod premissorum fieret per nos vel
successores nostros aut aliquem alium auctoritate nostra, nos ea, ex nunc ut ex tunc et ex tunc ut ex nunc,
cassamus, irri-/68v/-tamus et anullamus et volumus esse ea nullius valoris ac etiam firmitatis.
Promittentes ac etiam iurantes per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter
tacta, predicta omnia et singula attendere et complere et non contravenire iure aliquo sive causa. Quocirca
dicto nostro procuratori generali et eius vices gerentibus ceterisque officialibus et locatenenti-bus

eorumdem et subditis nostris ac deputatis, comissariis, delegatis, deputandis et delegandis, expresse
dicimus et mandamus quatenus concessionem nostram huiusmodi per tempus predictum firmiter
observando contra predicta vel aliqua predictorum non veniant nec aliquem contravenire permittant aliqua
racione. Nos enim per presen-tem decernimus comissiones et delegaciones si que contra provisionem et
ordinacionem huiusmodi facte sunt vel fient, infra tempus pretac-tum, per nos vel successores nostros et
dictum nostrum generalem procuratorem aut dictum eius vices gerentem, irritas et inanes ac eas carere
volumus firmitate. In cuius rey testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro
appendicio comunitam.
Datum Barchinone, VIIIº idus decembris, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo nono.
Examinavit Petrus.
a. Marge dret, f. 68, nota i d’una mà posterior: Non quod cives et habitatores Gerunde nec aliquis de ipsa vicaria pro aliquo
crimine nec aliqua pena, etc. comisa infra dictas baiuliam aut vicariam non possunt extrahi nec quot ipsos procedi extra ipsas contra
ipsos procedi, C. b. Interlineat, C.
1339 desembre 8. Barcelona
204
El rei Pere II confirma als jurats de Girona els privilegis concernents a les obres i als sobreposats i
revoca una carta del 27 juliol que hi feia referència.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 601, f. 133.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 341-342.
D. Una altra còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 344-345v.
Confirmacion dels privilegis de les obres e dels sobreposats e revocacion d’una letra que·l
senyor rey havia feta contra los dits privilegis.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro baiulo Gerunde vel eius locum-tenenti, salutem et gratiam.
Pridem vobis mandatum subscriptum fecisse recolimus cum littera nostra sequentem seriem
continente: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum et cetera, ffideli nostro baiulo Gerunde vel eius
locumtenenti, salutem et cetera. Oblata nobis ex parte magistri Arnaldi de Rieria, medici nostri, Guillelmi
Bayerii et Guillelmi de Castello, civium Gerunde, suplex peticio continebat quod, cum Fferrarius de
Lilleto, tunc baiulus Cathalonie generalis, de speciali mandato nostro ac pro comodo et augmento
nostrorum iurium, quedam patua terre nostra secus fluvium Undaris sita, recepta inde pro parte curie
nostre certa quantitate peccunie sub certo annuo censu, in emphiteosim perpetuo sub directo nostro
dominio concessisset, iurati et suprapositi dicte civitatis, asserentes serenissimum dominum regem
Iacobum, avum nostrum, civibus et universitati civitatis eiusdem imperpetuum indulsisse, quod possint
eligere et ordinare duos probos homines ex se, qui circa opera publica et comunia dicte civitatis, veluti
vias publicas, plateas, cloachas publicas et huiusmodi similia intenderent et fieri et exequi facerent
auctoritate regia, quod ad utilitatem et comodum generalitatis dicte civitatis cedere videretur, mandando
baiulo dicte civitatis quod compleret et exequi faceret quicquid dictis probis hominibus visum esset et
cognitum pro utilitate rei publice dicte civitatis in predictis et circa predicta debere fieri et compleri,
opposuerunt se concessioni et stabilimento predictis et per vos iamdictos suplicantes et alios ab eis
causam habentes fecerunt per im-/341v/-posiciones penarum et alias in inceptis ibidem operibus impediri
ac si per dictum privilegium nobis et baiulis nostris stabiliendi terras nostras quod ab omni deviat racione
esset omnino adempta facultas. Quod impedimentum eis fecistis et facitis, non obstante quod pro illis de
eviccione teneamur, nec obstante firma iuris per eos facta et caucione prestita de opere demoliendo, si
apparuerit factum inde-bite et iniuste. Et cum ex dicto privilegio a quo nitebantur elicere alium prorsus
extraneum quem ipsius littera non innuit intellectum, obli-quam intencionem ipsorum prospicerent non
iuvari, predicti iurati et suprapositi obtinuerunt, excogitata cautela, aliud a nobis privilegium, datum
Barchinone, quinto idus iulii, anno subscripto, in quo preter confirmacionem quam fecimus de privilegio
supratacto improvide fuit adiectum quod dictum privilegium observando, nulla firma iuris admissa, nec
admissis aliis excusacionibus seu excepcionibus, exequeremini quicquid duo probi homines decernerent
in predictis, incontinenti cum inde ab eis requisitus essetis, omni excusacione remota, ut per hoc firma
iuris et excepciones legittime dictorum suplicancium tollerentur. Cum autem ex privilegio dicti domini
regis Iacobi vel ex nostro non intendamus iura nostra subvertere, nec vobis aut baiulis nostris potestatem
stabiliendi et concedendi patua et alia iura nostra subtrahere, maxime cum dictus Fferrarius de Lilleto et
alii officiales regii plura stabilimenta post dictum privilegium inibi fecerint, nec ex eo ab huiusmodi
concessionibus arcerentur, nec nos deceat subditis nostris contra ius naturale excepciones iustas et
legittimas tollere ac firmas iuris in suis debitis casibus recipi denegare. Idcirco, cum predicta per vos, non
solum in lesionem dictorum suplicancium, set in preiudicium et diminucionem nostrorum iurium ac regie

potestatis fuerint attemptata, vobis sub pena gratie nostre districte precipiendo mandamus quatenus
predictos suplicantes vel causam habentes ab eis non impediatis in dictis operibus faciendis, set sub dicta
firma iuris et caucione iam prestita permittatis eosdem libere in dictis concessis eis patuis facere operari,
revocando penas per vos eis appositas et quicquid contra premissa fuerit attemptatum. Signifficetis
nichilominus iuratis et probis hominibus civitatis predicte quod si quas raciones /342/ habere se credunt
quibus ex dicto privilegio quo abuti nituntur stabiliendi terras nostras et patua sit nobis interdicta potestas,
vel quibus predicti non debeant procedere in operibus antedictis, eas curent proponere coram nobis, set
interim vos mandatum nostrum predictum iuxta sui seriem observetis. Datum Barchinone, VI° kalendas
augusti, anno subscripto». Nunc autem cum per contenta in dicta littera non intendamus dicto privilegio
in aliquo derogari, quinimo dictum privilegium et confirmacio et addicio per nos facta de eo in suo robore
remaneant et valore, ideo vobis expresse dicimus et mandamus quatenus dicta nostra preinserta littera et
in ea contentis obsistentibus nullo modo, dictum privilegium per serenissimum dominum regem Iacobum,
avum nostrum, ac confirmacionem et addicionem eidem privilegio postmo dum per nos factam, cum carta
nostra data b Barchinone, quinto idus iulii, anno infrascripto, de quibus supra fit mentio, observetis et
faciatis in omnibus observari, salvamus tamen nobis et nostris et dicte civitati quod per per presentem
revocacionem littere supra inserte vel per aliqua verba contenta in presenti littera dicte civitati vel dictis
sobreposats nichil plus vel minus iuris vel potestatis atribuatur, nisi quantum tempore impetracionis
littere supra inserte habebant ex privilegio iamdicto et eius confirmacione cum addicione pretacta.
Datum Barchinone, sexto idus decembris, anno Domini millesimo CCC° trecesimo nono.
Examinavit Petrus.
a. Al marge dret: que est supra in f. LXVI i f. 341, línia 4: obrers, C. b. Interli-neat, C.
1339 desembre 13. Lleida
205
El rei Pere III estableix que la donació de 20.000 sous feta pels jurats de Girona per la compra del lloc
de Cànoves i la recuperació dels llocs de Pontós, Creixell i Borrassà no comportarà cap perjudici
als privilegis de la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 119 (105 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 342v.
Que per la donació de XX mília sòlidos que la ciutat de Gerona ha feta al senyor rey en ajuda
de la compra de Cànoves e de reembre Pontós e Borrassà e Crexel no sia fet prejudici als privilegis
de la ciutat de Gerona.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, quia
vos, iurati et probi homines civi-tatis Gerunde, gratuito animo nobis dare concessistis viginte mille
solidos Barchinone in auxilium empcionis per nos facte de loco de Canovis pro luicione locorum de
Pontonibus, de Crexell et de Borraça, idcirco cum presenti littera nostra decernimus quod propter concessionem
et dacionem predictam nullum fiat preiudicium privilegiis, libertatibus ac franquitatibus
vestris, immo remaneant dicta privilegia, libertates et franquitates in suo robore et valore, presenti
concessione vel dacione in aliquo non obstante. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram vobis
fieri fecimus sigillo nostro munitam.
Data Barchinone, idus decembris, anno Domini millesimo trecen-tesimo tricesimo nono.
Examinavit Petrus.
1339 desembre 15. Barcelona
206
Els consellers de Barcelona precisen als jurats de Girona el que ells entenen per contribució reial i
veïnal, i de quina manera paguen els privilegiats o els que tenen franquesa fiscal.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 413v-414v.
Quals coses són vehïnals e quals coses reyals e con pagen a Barchelona privilegiats e
franchers.
Venerabilibus, providis et discretis iuratis et consiliariis civitatis Gerunde, consiliarii et probi
homines civitatis Barchinone, salutem et honoris augmentum.
Litteram vestram recepimus in effectu continentem quod certioraremus nos que exacciones et tallie
sunt vel dicuntur vicinales et que regales. Item, quomodo in ipsis talliis et contribucionibus vicinalibus
solvunt illi qui speciala habent privilegia de non solvendo questias, exacciones et alia servicia regalia et
de quibus apud nos iidem privilegiati existunt et de quibus non. Item, et qualiter utimur in predictis. Qua

littera visa et contentis in ea pleno intellectu perceptis discrecioni vestre, tenore presencium intimamus
eandemque reddimus certiorem:
Primo, scilicet quantum ad primum dubium quod nos intellegimus exacciones et tallie fore
vicinales, illas scilicet que fiunt et colliguntur ob ea et pro eis que solvuntur et habent solvi in sumptibus
universitatis ordinariis et pro eis etiam que gratuito per dictam civitatem dantur et serviuntur tam domino
regi quam aliis et hiis similia.
Regales vero exacciones, intelligimus illas que habent fieri ob questiam domino solvendam in
locis, scilicet ubi dominus questiam habet, necnon et in casu quo dominus rex ex eminenti causa vellet
habere exercitum civitatis et propter istud tale fieret composicio cum domino rege de dando sibi certum
quid tam pro solido militum quam alias quod exaccio, que propter istud haberet fieri, sit regalis. Intellegimus
etiam in genere omnes exacciones fore regales illas, scilicet que ex debito habent solvi ad regem.
Ad secundum vero dubium, vobis respondemus necnon et ad certum quod civitas Barchinone et
eius cives hunc privilegium domini regis Petri, memorie recolende, in quo sequentia capitula continentur:
«item, concedimus capitulum quod quilibet civis Barchinone solvat et contribuat partem sibi
contingentem in serviciis vicinalibus et inde non excusetur racione alicuius privilegii. Item, concedimus
capitulum quod quilibet habitator Barchinone, sive sit officialis, sive francherius, contribuat in serviciis
regalibus partem sibi contingentem in eis vel /414/ quod nos recipiamus ipsam partem in compoto nostro
iuxta que capitula fuit et est in similibus usitatum in dicta civitate Barchinone». Per predicta et enim
videtur nobis satis clare fore vobis responsum super hiis que a nobis certiorari per predictam vestram
litteram postulatam. Preterea si qua in eis vel in aliis aliam certitudinem a nobis volueritis, rescribite nunc
et sepe.
Scripta Barchinone, XVIII° ianuarii, anno Domini millesimo CCC° XXX° nono.
1340 maig 7. Saragossa
207
El rei Pere III autoritza al veguer i al batlle de Girona a donar llicència de marcar, emparar llocs i
persones sotmesos, en fadiga de justícia, i revoca d’aquesta manera una carta de 1339 en la qual
ell mateix ho prohibia.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 120 (280 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 349v-350v.
Que·ls officials reyals de Gerona puxen dar licència de marchar e penyorar contra altres
sotsmeses a officials reyals qui sien trobats en fadiga de justícia, no contrestant ordinacion que·l
senyor rey n’avia feta en contrari.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus suis vicariis, baiulis et universis et singulis officialibus nostris infra Cathaloniam constitutis,
presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et dileccionem.
Per aliam litteram nostram quascumque pignorandi licencias revocandas duximus cum littera nostra
cuius series sic se habet: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, dilectis et fidelibus vicariis, baiulis
et universis et singulis officialibus nostris infra Cathaloniam constitutis, presentibus et qui pro tempore
fuerint, salutem et dileccionem. Ad nostrum sepius pervenit auditum quod licet pig-noraciones et marche
in quibus alter pro altero agravatur, tanquam equitati, racioni et iuribus odiose omnimode sint vitande, vos
tamen ad invicem propter faticam iusticie et iuris deffectum quem alter vestrum asserit in alio invenisse,
conceditis pignorandi licenciam adversus subditos seu comissos illius iurisdiccionis qui dicitur in iusticie
fatica repertus, propter quod homines ecclesiarum et alii, quamvis principales vel fideiussores non fuerint
vel existant, multipliciter agravantur. Sane, licet interdum huiusmodi pignoraciones et reprehensalie
concedantur inter subditos regum et principum diversorum qui reperti sunt in deffectu iusticie atque iuris,
non tamen concedi debeant inter illos qui uni eidemque principi sunt subiecti, cum, ubi aliquis ex
officialibus nostris in huiusmodi reperiatur deffectu ad nos /350/ qui a presumus omnibus, tanquam ad
unum caput vel ad generalem procuratorem nostrum eiusque vices gerentes, quicumque gravari possint et
debeant protinus habere recursum. Idcirco, ex certa sciencia et consulte, omnes pignorandi licencias per
aliquem ex officialibus nostris contra alium officialem nostrum seu subditos sibi comissos, quovis modo
concessas, tenore presencium revocamus et eas de cetero concedi vel fieri prohibemus. Mandantes vobis
et cuili-bet vestrum sub pena ire et indignacionis nostre, quod tales licen-cias nullatenus concedatis, nec
concessis utamini, set eas protinus revocetis. Mandamus insuper inclito infanti Iacobo, karissimo fratri et
generali procuratori nostro, ac eius vices gerentibus quod tales licencias fieri non permittant, immo contra
officiales qui reperti fuerunt in deffectu iusticie vel fatica et contra concedentes dictas licencias
procedant b fortiter et districte, taliter quod mandatum et provisio nostra huiusmodi penarum formidine
inviolabiliter observentur. Data Barchinone, quinto idus augusti, anno Domini millesimo CCC° XXX°
nono». Cum autem intellexerimus per nuncios civitatis Gerunde dictam litteram c in ipsorum et dicte

civitatis Gerunde et civium et habitatorum eiusdem preiudicium evidens et gravamen ac contra
constituciones pacium et treugarum et capitulum generalium Cathalonie curiarum fuisse obtentam,
necnon contra usus, consuetudines et privilegia dicte civitati concessa et per nos iurata ac etiam
confirmata, in quibus inter cetera continetur quod, cum in curia alicuius loci fatica iuris inventa fuerit,
marcha seu pignorandi licencia potest concedi per ordinarium dicti loci cui facta fuerit ipsa fatica.
Quibusquidem privilegiis et capitulis in cancellaria nostra exhibitis et plenarie recognitis et examinatis,
volendo, prout tenemur et iuramento sumus astricti, observare usum antiqum, privilegia et libertates dicte
civitatis et constituciones iamdictas, per presentem mandamus vicario et baiulo ac aliis officialibus dicte
civitatis Gerunde, presentibus et qui pro tempore fuerint, quod de cetero utantur et uti possint iam-/350v/dictis
pignorandi licenciis contra loca et subditos eorumdem in quibus fatica iuris inventa fuerit, prout per
eosdem est fieri usitatum, supradicta littera hic inserta, quam quoad dictam civitatem Gerunde et eius
vicariam et baiuliam presentibus revocamus, in aliquo non obstante.
Data Cesarauguste, nonas madii, anno Domini millesimo trecen-tesimo quadragesimo.
Signavit Dominicus.
a. Espai de 10 mm en blanc, B. b. Procedatur, B. c. Licenciam; en marge dret, aliter litteram, B.
1340 maig 7. Saragossa
208
El rei Pere III mana a l’infant Jaume, germà seu, comte d’Urgell i vescomte d’Àger, que faci observar el
privilegi atorgat a la ciutat de Girona que ordenava que, durant el termini de vint anys, ningú de la
casa reial, procurador general o lloctinent, pogués fer en la dita ciutat una investigació sobre els
delictes comesos, castigar-los i imposar penes a les persones que haguessin delinquit, i mana que
revoqui els actes de Bonanat de Pera, batlle general de Catalunya, que anessin en contra del
privilegi esmentat,
A. Original lletra reial sobre paper, nº 121 (165 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 609, f. 12.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 353v-354.
Que·n Bonanat sa Pera no enquira en Gerona contra tenor dels privilegis dels comissaris e
que sia revocat, ço que y ha fet.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, inclito
infanti Iacobo, comiti Urgelli et viceco-miti Agerensi, karissimo fratri ac generali procuratori nostro,
fraterne dileccionis plenitudinem cum salute.
Intelleximus, karissime frater, pro parte iuratorum civitatis Gerunde, qui nobis per specialem
nuncium inde suam litteram transmiserunt, quod Bonanatus de Petra, baiulus Cathalonie generalis, contra
formam cuiusdam privilegii in contrarium per nos facti et firmati proprio iuramento in effectu inter cetera
continentis ne infra spacium viginti annorum aliquis a nobis vel generali procuratore nostro aut eius vices
gerente in delegatum seu commissarium depu-tatus possit infra civitatem et vicariam Gerunde, generaliter
vel specialiter, inquirere de quibuscumque criminibus seu delictis aut delinquentes seu ipsa crimina
comittentes punire, nec etiam tercia, calonias atque penas peccuniarias nobis in civitate a et vicaria
predictis competencia quoquomodo requirere, petere seu levare, salvo quod idem generalis procurator
noster vel eius vices gerens in procuracione Cathalonie generali, dumtaxat personaliter et non aliter id
facere possit, et salvo etiam quod baiulus generalis Cathalonie possit in dictis civitate et vicaria exigere
iura nostra et alia facere que officio sibi comisso spectare noscuntur, et que b baiulus generalis vigore sui
officii ibidem facere consuevit auctoritate cuiusdam comissionis /354v/ per vos eidem Bonanato facte,
inquirit de criminibus et aliis diversis excessibus intus civitatem et vicariam iamdictas. Unde, cum iuxta
mentem privilegii memorati, contra quod absque lesione dicti per nos prestiti iuramenti venire non
possumus nec per aliquem contrafieri pati debemus, dictus Bonanatus de Petra vel alius nisi nos vel vos
aut dictus vices gerens vestras id facere nequeat atque possit. Ideo, dicto nuncio humiliter nobis propterea
supplicante, volumus vobisque dicimus et mandamus quatenus dicte civitati Gerunde ipsum privilegium
seu concessionem faciatis inconcusse iuxta sui seriem observari, ffaciendo nichilominus revocari
quicquid per dictum Bonanatum con-tra tenorem dicti privilegii seu concessionis extitit attemptatum.
Data Cesarauguste, nonas madii, anno Domini millesimo tre-centesimo quadragesimo.
Signavit Dominicus.
a. Segueix un espai de 8 mm en blanc, C. b. Segueix un espai de 10 mm en blanc, C.
1340 agost 17. Sarragossa
209

El rei Pere III mana al veguer, batlle i jutge de Girona que en cas de manca de justícia, actuïn com ho
feien abans de la carta del 8 de juliol, en què ordenaren la restitució a Berenguer Ros d’una
càrrega de safrà que havia estat objecte de marca pel batlle de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 126 (125 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 607, f. 173-v.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 350v.
Que·ls officials de Gerona en defaliment de justícia d’altres officials usen axí com d’abans.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fidelibus suis vicario, baiulo et iudici et aliis officialibus Gerunde, qui nunc sunt et qui pro tempore
fuerint, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum civitatis Gerunde nobis extitit propositum reverenter quod vos, pretextu
cuiusdam littere a nobis per Berengarium Ros, civem Barchinone, obtente, qua data fuit Barchinone,
octavo idus iulii, anno presenti, in qua mandavimus quod eidem Berengario Ros restitueretis quandam
carricam saffrani, ipsi Berengario in dicta civitate Gerunde captam et marchatam per baiulum ipsius
civitatis, recusatis et cessatis contra modum consuetum, quamvis requisiti pignorare personas degentes
infra loca in quibus invenitur et reperitur deffectus iusticie per aliquem de subiectis vestris, propter quod
fuit nobis ex parte ipsorum iuratorum humiliter supplicatum quod super hiis dignaremur de iusticia et
competenti remedio providere. Nos itaque, ipsa supplicacione benigne admissa, cum nostre intencionis
non sit nec fuerit quod per dictum mandatum nostrum factum de restituendo dictum saffranum dicto
Berengario Ros fieret preiudicium dictis iuratis nec habitatoribus dicte civitatis Gerunde ac subiectis
vestris quin possitis ad requisicionem ipsorum uti dictis pignoracionibus faciendis in deffectu iusticie,
prout ante confeccionem dicte littere consuetum erat et poterat fieri. Idcirco vobis dicimus et mandamus
quatinus in dictis pignoracionibus utamini, prout fieri consuevit ante confeccionem dicte littere per
dictum Berengarium Ros obtente, ipsa littera in aliquo non obstante.
Data Barchinone, XVI° kalendas septembris, anno Domini M° CCC° quadragesimo.
Examinavit Petrus.
1340 agost 22. Barcelona
210
El rei Pere III mana als oficials reials que ningú sigui emparat ni sigui objecte de cap marca, sots pena
d’una multa de 100 morabatins, per res en què no estigui obligat com a principal o fidejussor, o en
cas de falta de justícia per part dels oficials de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 127 (165 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 345v-346.
Que nuyl hom de Gerona no sia penyorat, ne mercat per altra per res en què no fos obligat
principal o fermansa, si no en cas que injustícia fos trobada en los officials de Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
ffidelibus suis, universis et singulis officialibus nostris necnon lezdariis, pedagiariis et eorum
locatenentibus ad quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde est nobis expositum reverenter quod
quamquam iuxta constituciones pacium et treugarum ac generalium Cathalonie curiarum nemo pignorari
vel marchari possit aut debeat pro alio, nisi in casu quo deffectus iusticie repertus fuerit in loco vel curia
unde ille qui obligatus est habet suum domicilium sive tenet. Verumtamen, ut asseritur, cives et
habitatores dicte civitatis Gerunde plerumque per vos contra constituciones predictas pignorantur,
agravantur ac etiam diversimode molestantur quod nedum in dictorum civium et habitatorum preiudicium
et gravamen, verum etiam in dictarum constitucionum lesionem /346/ cernitur proculdubio redundare.
Quocirca, ad supplicacionem pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum humilem nobis
exhibitam, in hac parte, vobis et cuilibet vestrum dicimus et mandamus sub incursu pene centum
morabatinorum auri tociens quociens per vos seu vestrum aliquem fuerit contrafactum, de bonis vestris
protinus exigende nostroque erario aplicande, quatenus memoratos cives seu habitatores dicte civitatis
Gerunde vel eorum aliquem seu bona, res et merces eorum non marchetis, emparetis, pignoretis nec
pignorari, marchari aut emparari aliquatenus faciatis seu etiam procuretis, nec ipsos cives et habitatores
retineatis aut retineri in personis faciatis pro debitis alienis in vel pro quibus principaliter aut fideiussorio
nomine minime fuerint obligati, nisi dumtaxat in casu quo deffectus iusticie in baiulo vel curia dicte
civitatis Gerunde repertus fuerit manifeste hocque minime immutetis. Predicta autem durare volumus
dum de nostra voluntate processerit et non ultra.
Data Barchinone, undecimo kalendas septembris, anno Domini M CCC quadragesimo.
Examinavit Petrus.

1340 octubre 13. Barcelona
211
El rei Pere III mana al veguer, batlle, jurats i prohoms de Girona que facin aplicar la disposició inserida
en la present carta, sobre la circulació dels barcelonesos de plata, en els llocs de la seva
jurisdicció.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 128 (205 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 346-v.
En quina forma deuen ésser preses los barchinoneses d’argent.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus vicario et baiulo civitatis Gerunde ac iuratis et probis hominibus civitatis eiusdem, salutem et
dileccionem.
Signifficamus vobis nos noviter ad supplicacionem et requisicionem generalis /346v/ Cathalonie et
pro tollenda vexacionem qua generale ipsius oprimebatur super cursu barchinonencium argenti
subscriptam preconitzacionem fieri fecisse in civitate Barchinone, tenorem huius continentem: «Ara oiatz,
per manament del senyor rey, a requesta e supplicació del general de Cathalunia que tot barchinonès
d’argent en què sien les letres enteres de la una part o de la altra, sia reebut sens que no·y cayla pesar e
que tothom lo haie a pendre, e qui contrafarà que pach XX sòlidos. Ítem, que tot barchinonès d’argent en
què no sien les letres enteres de la una part o de la altra, sia pesat al pes per nós ordonat, e si serà trobat de
pes, que sia reebut e qui reebre no·l volrà, que pach XX sòlidos. Ítem, que tot barchinonès qui de pes no
serà, puxa fer trancar aquel d’aqui serà a aquels qui en cascun loch hi seran assignats. Ítem, que neguna
persona ne gos comprar barchinonesos d’argent a march o a rahon de march o d’unça, si donchs los dits
barchinonesos no seran trancats, e qui contrafarà, que pach cade vegada C sòlidos, dels quals penes haurà
les dues parts lo senyor rey e la terça lo acusador». Quocirca volumus ac vobis dicimus et mandamus
quatenus consimilem preconitzacionem in locis vestre iurisdiccionis, quibus preconitzaciones sunt fieri
solite, ilico fieri faciatis ne per aliquos ignorancia allegari valeat super ea. Et si quos inveneritis
contrafacientes penis sive bannis in dicta preconitzacione contentis, ipsos puniatis dictas penas sive banna
ab eisdem exigendo protinus et levando iuxta tenorem preconitzacionis superius annotate. Nos enim
tenore presentis vobis, dicto vicario et baiulo, tradimus in mandatis et plenam conferimus potestatem ut
eligatis et eligere possitis in dicta civitate unam vel duas vel plures bonas et ydoneas personas et
sufficientes, que dictos barchinonenses argenti recognoscant et quos non repererint sufficere ad pondus
per nos ordinatum, de voluntate illorum quorum fuerint, possint eosdem scindere et scindi facere iuxta
formam preconitzacionis pretacte.
Data Barchinone, tercio idus octobris, anno Domini M CCC quadragesimo.
Examinavit Petrus.
1340 octubre 31. Barcelona
212
El rei Pere III mana al batlle de Girona que se separin les cols adobades amb fems de roldor de les altres
cols sots pena d’una multa de 100 morabatins d’or.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 129 (135 × 270 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 608, f. 147-v.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 347.
Que sots certa pena lo batle haja fer estar triades les cols fimades de fems de rodor, de les
altres cols.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffideli
nostro baiulo Gerunde, qui nunc est et pro tempore fuerit, salutem et gratiam.
Intelleximus pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis predicte quod, quamquam per
predecessores nostros baiulis olim civitatis eiusdem sub certa pena traditum litteratorie fuerit in mandatis,
ut ordinarent quod caules fimati ex fimo de roudor venderentur in certo loco et seorsum a locis in
quibus caules fimati de alio fimo venduntur ad hoc ut gentes nolentes emere caules fimatos de dicto fimo
de roudor, agnoscant caules fimatos de alio meliori fimo. Verumtamen ab aliquo tempore citra baiuli
preteriti civitatis iamdicte mandata huiusmodi regia necgligendo, ob favorem aliquorum de dicta civitate
permiserunt pariter et coniunctim seu permixtim vendi caules fimatos de bono fimo et de fimo de roudor
in emencium ex dictis caulibus fraudem ac etiam detrimentum. Quocirca, ad supplicacionem pro parte
dictorum iuratorum et proborum hominum dicte civitatis Gerunde humilem nobis exhibitam, vobis
dicimus et mandamus expresse, sub pena centum morabatinorum auri tociens quociens contrafactum
fuerit de bonis vestris nostro erario aplicanda, quatenus, iuxta mandata regia inde facta, faciatis quod
caules fimati de roudor vendantur seorsum et in alio loco quam venduntur caules de bono fimo fimati,

penas appositas in dictis mandatis regiis a contrafacientibus tociens quociens in eas inciderint forciter
exigendo, in hiis taliter vos habendo quod de necgligencia redargui minime valeatis.
Data Barchinone, pridie kalendas novembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo.
Arnaldus, vicecancellarius.
1340 desembre 5. Barcelona
213
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona que impedeixin als carnissers de la ciutat que els seus
ramats pasturin sobre les terres dels ciutadans i habitants de Girona, no obstant un privilegi
anterior, i mana als jurats que hi posin ordre.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 612, f. 4v.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 347v.
Que·ls carnicers no puxen metra bestiar en possession de nagun no contrastant
que·n’haguessen privilegi.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fideli suis, vicario et baiulo civitatis Gerunde et eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum dicte civitatis est nobis suppliciter intimatum quod
carnifices sive macellarii civitatis eiusdem, pretextu cuiusdam privilegii per nos eis indulti, pretendunt eis
fore licitum sine metu cuiusque pene seu banni restituendo malum seu dampnum illatum per eorum
bestiare in honoribus seu pos-sessionibus civium et habitatorum baiulie et vicarie predictarum, cultis vel
incultis, immitere vel immiti facere, tenere, depascere ac etiam custodire ipsum bestiare ultra loca in ipso
privilegio expressata. Cuius rei occasione ipsi carnifices scientes et e firmo tenentes se non teneri ad
bannum seu penam aliquam exsolvendam, set tantum ad restitu-cionem dictorum dampnorum inferunt
continue et frequenter dampna plurima in vineis, ortaliciis, bladis et aliis fructibus civium et habitatorum
predictorum, quod in eorum preiudicium evidens atque dampnum cernitur proculdubio redundare.
Quocirca, ad supplicacionem pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum civitatis predicte
humilem nobis factam, vobis dicimus et mandamus quatenus, dictis iuratis et carnificibus convocatis, si
vobis constiterint ordinacionem seu provisionem contentam in privilegio per nos dictis carnificibus, ut
premittitur, inde facto fore dampnosam rey publice civitatis et habitatorum baiulie et vicarie predictarum,
ipsam ordinacionem seu provisionem nostram auctoritate nostra protinus revocetis et ipsos car-nifices ac
eorum bestiaria submitatis bannis et statutis dicte civitatis et baiulie ac vicarie predictarum, iuste et racionabiliter
ordinatis, predic-to nostro privilegio in dicto casu quo adhuc nullatenus obsistente.
Datum Barchinone, nonas decembris, anno Domini M CCC XL.
Arnaldus, vicecancellarius.
1340 desembre 13. Barcelona
214
El rei Pere III mana als escrivans reials i als de l’infant Jaume que, quan facin investigacions, tinguin el
mateix salari que els escrivans dels llocs on es fan les dites investigacions.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 130 (135 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 611, f. 20v.
C. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 348.
Que·ls escrivans del senyor rey e del procurador general del hajen a pendra aytals salari de
les inquisicions, com los escrivans dels lochs on se fan les inquisicions.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
scriptoribus nostris et incliti infantis Iacobi, comitis Urgelli et vicecomitis Agerensis, carissimi fratris et
generalis procuratoris nostri, vel eius vices gerentis, presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et
gratiam.
Ad audienciam nostram noveritis pervenisse quod vos aut aliqui vestrum de processibus
inquisicionum, que fiunt per nos vel dictum infantem sive eius vices gerentem, petitis ac habere vultis pro
quolibet folio sive carta ipsorum processuum maius salarium quam inde ha-beant sive recipiant scriptores
curie loci illius in quo dicte inquisiciones fiunt, propter quod supplicatum nobis fuit super eo salubriter
pro-videri. Nos vero, ipsa supplicacione admissa, volumus ac vobis dicimus et mandamus quatenus de
dictis processibus maius salarium quam dicti scriptores curiarum recipiunt, petere sive recipere nullatenus
presumatis, set contentemini dictorum scriptorum curiarum salario antedicto.
Datum Barchinone, idus decembris, anno Domini millesimo CCC XL.

Vidit Bernardus.
1340 desembre 13. Barcelona
215
El rei Pere III mana als escrivans de les corts que conservin els originals dels processos de la seva
investigació en un lloc en què puguin ser trobats pels oficials que tinguin taules.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 131 (155 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 348-v.
Que·ls escrivans de les corts no·s desesquen dels originals dels processes de les inquisicions.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice comesque Barchinone,
considerantes pro parte prelatorum, nobi-lium, militum et sindicorum civitatis, villarum et locorum
Cathalonie, in generali curia quam in civitate Barchinone cathalanis celebramus congregatorum, fuisse
nobis expositum /348v/ reverenter quod, quam-vis scriptores curiarum iuxta constituciones Cathalonie
generales debeant tenere processus inquisicionum in loco quo possint reperiri quando officiales tenent
tabulam. Attamen plerumque dicti scriptores curiarum, tam de nostro mandato quam incliti inffantis
Iacobi, comitis Urgelli et vicecomitis Agerensis, karissimi fratris et generalis procuratoris nostri et eius
vices gerentis, compelluntur ad tradendum ori-ginalia dictarum inquisicionum sicque tempore quo dicti
officiales tenent tabulam, non possunt ostendi inquisiciones iamdicte, ob que nostri subditi dampna non
modica paciuntur. Quocirca nos, ad supplicacionem inde nobis exhibitam, volentes nostrorum subditorum
indempnitatibus precavere, tenore presentis providemus quod originalia dictarum inquisicionum de cetero
remanere habeant in posse scriptorum dictarum curiarum neque ad ea tradenda aliquatenus compellantur
nisi forsan quandoque ex aliquibus causis specialibus per nos vel dictum procuratorem aut eius vices
gerentem contrarium fecerimus mandamentum, in quo etiam casu dicta originalia postea reduci habeant in
posse scriptorum superius contentorum. Mandantes tenore presentis dicto infanti eiusque vices gerenti
quod provisionem nostram huiusmodi teneant et observent et contra eam non veniant sive faciant aliqua
racione. In cuius rei testimonium presentem inde fieri fecimus sigillo nostro munitam.
Data Barchinone, idus decembris, anno Domini millesimo CCC XL.
Vidit Bernardus.
1340 desembre 13. Barcelona
216
El rei Pere III mana als seus oficials que facin observar les definicions concernents a crims i excessos, no
obstant les preconitzacions fetes en sentit contrari, les quals són revocades.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 348v-349.
Que les diffinicions fetes per lo senyor rey de crims e de excesses sien observades no
contrastant que·l senyor hagués menat ab crida que a el s’aguessen a mostrar.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
singulis officialibus nostris ad quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Licet nos nuper ex quibusdam causis racionabilibus atque iustis que ad id nostrum animum merito
induxerunt in diversis civitatibus atque locis Cathalonie preconitzari publice fecissemus, quod omnes
habentes diffiniciones seu remissiones a nobis de excessibus sive criminibus, ipsas nobis manifestare ac
ostendere tenerentur infra tempus in preconitzacionibus ipsis expressatum, alias extunc diffini-/349/niciones
atque remissiones ipse essent casse et nulle, et pro non factis etiam haberentur, prout in
preconitzacionibus ipsis hec et alia lacius continebantur. Attamen, quia nobis nunc per generale
Cathalonie supplicatum extitit, ut cum preconitzaciones ipse preiudiciales valde existant eidem,
dignaremur illas facere revocari. Nos vero, supplicacione ipsa admissa, volumus ac vobis dicimus et
mandamus quatenus diffiniciones quascumque per nos factas quibusvis de excessibus sive criminibus
observetis eisdem iuxta cartarum nostrarum inde eis factarum et traditarum continencias et tenores
preconitzacionibus prelibatis quas revocamus, presentibus in aliquo non obstantibus.
Datum Barchinone, idus decembris, anno Domini M CCC XL.
Vidit Bernardus.
1340 desembre 13. Barcelona
217

El rei Pere III mana als oficials reials que els presoners que no hagin estat inculpats per un crim que
requereixi la pena de mort natural o civil o la mutilació d’un membre, siguin alliberats en ésser
pagada la fiança corresponent.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 132 (145 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 349-v.
Que·ls presices qui no seu encolpatz de crim qui requira mort natural o civil o trenquament
de membra s·ajen a dar a manleuta covinent. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilectis et
fidelibus vicariis, baiulis, curiis ceterisque officialibus nostris infra Cathaloniam constitutis, ad quos
presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Querula insinuacione nobis facta in generali curia quam nunc celebramus cathalanis in civitate
Barchinone, ad aures nostras noviter est deductum quod licet de iure quilibet captus debeat tradi
manuleute, qui captus non sit pro tali crimine de quo pena mortis naturalis aut membri mutilacio sequi
debeat. Attamen vos seu aliqui vestrum plerumque non vultis manuleute tradere captos aliquos, quamvis
ipsi non sint tali crimine irretiti, quod penas incurrere debeant prelibatas ipsosque calumpniari facitis,
detinendo eos captos et alias pro habendo extorsiones indebitas ab eisdem. Cum autem predicta sint valde
perniciosa exemplo nec debeant per nos aliquatenus tolerari, propterea, ad supplicacionem humilem
proinde nobis exhibitam, vobis dicimus et mandamus expresse quatenus quoscumque cap-/349v/-tos qui
non sint dictis penis puniendi, tradatis de cetero ydonee manuleute, cavendo sollicite ne dictas
oppressiones facere seu attemptare ali-quatenus presumatis, alias vos inde rigide puniremus, non
ommittentes correccionem quam facere intendimus de illis qui iam oppressiones fecerint antedictas.
Data Barchinone, idus decembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo.
Vidit Bernardus.
a. Al marge esquerre: De dar a manleuta y no pot ser encarserat. Los que seran presos per delictes que no·s merexen pena
de mort o una dilació se hagen de dar a manleuta. Per la observansa d’aquest privilegi se presentà al batlle a 25 de agost de 1656.
Altre a 14 agost 1669. Aliud die 7 februarii 1687, B.
1340 desembre 13. Barcelona
218
El rei Pere III mana al veguer de Girona i de Besalú i al batlle de Girona que els saigs que van ser
destituïts pels inquisidors de la taula a causa dels delictes i fraus que van cometre, no tornin als
seus oficis.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 133 (135 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 355v.
Que alscuns saigs qui eren gitats de·l’offici per los inquisidors de la taula e eren tornats en los
officis, ne fossen remoguts.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto et
fideli suis, vicario Gerunde et Bisulluni et baiulo civitatis eiusdem, salutem et dileccionem.
Cum ex parte prelatorum, nobilium, militum et sindicorum civi-tatum et villarum Cathalonie in
civitate Barchinone pro generali curia constitutorum fuerit expositum coram nobis quod per nos comissa
sunt officia iurisdiccionis nonnullis qui per inquisitores tabule con-dempnati fuerunt propter fraudes,
negligencias et delicta per eos comissa in officiis que regebant. Propterea, nobis supplicatum fuit, ut cum
predicta contra constituciones generalium Cathalonie curiarum facta seu concessa existant, dignaremur
ipsos officiales a dictis officiis ammovere. Nos vero, ipsi supplicacioni benigne faventes dictasque
constituciones illibatas servare volentes, vobis dicimus et mandamus quatenus Bonanatum Caparoni,
Berengarium Fuxani, Michaelem Egidii, Petrum Morelli, Berengarium de Miars et Berengarium Carrera,
sagiones, qui nobis nominati fuerunt, quod per inquisitores preffatos condempnati extiterunt, vobis
conscito de condempnacione ipsa, a dicto officio ilico ammoveatis. Nos enim, conscito vobis de dicta
condempnacione, tenore presencium ipsos et quemlibet ipsorum ab ipsis officiis ammovemus, necnon
mandamus cuicumque scriptori ac alii dictas inquisiciones tenenti quod ad requisicionem vestram vel
iuratorum dicte a civitatis Gerunde vobis fidem faciant de eisdem, ut super eis iuste procedere valeatis.
Data Barchinone, idus decembris, anno Domini M CCC quadra-gesimo.
Vidit Bernardus.
a. Interlineat, B.
1341 gener 1. Girona
219

La universitat de Girona decideix que el primer de gener de cada any tres prohoms de la ciutat siguin
escollits, un per cada mà, per verificar els comptes dels jurats i dels qui haguessin rebut diners de
la ciutat.
A. Original pergamí, nº 778 (366 × 397 mm), conservat a l’AHCG
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 216-217.
Que I de man major, altre de migana, altre de menor sien tots anys elegits en lo jorn de Ninou
per rehebedors de compta dels jurats passats e de tot hom qui haja res rehebut de la ciutat. a
Noverint universi quod die lune intitulata kalendas ianuarii, anno Domini millesimo trecentesimo
quadragesimo, hora circa terciam, convocata cum anaphilo voce preconia, ut moris est, et congregata
universitate civitatis Gerunde in domo fratrum minorum Gerunde, eadem universitas, habito inter se
colloquio et tractatu pro utilitate et comodo ipsius civitatis, ordinavit, voluit ac statuit quod in anno isto et
deinde anno quolibet et perpetuo, illo eodem tempore et die quo eligentur iurati civitatis Gerunde et
suprapositi operum, eligantur et eligi habeant tres probi homines ipsius civitatis, et qui sint de universitate
ipsius quorum unus sit manus maioris, alius manus mediocris, alius manus minoris, qui omnes insimul
audiant et audire habeant et audire procurent cum effectu compotum et racionem a venerabilibus iuratis
civitatis Gerunde anni qui tunc proxime precesserit et ab aliis iuratis aliorum annorum si qui fuerint qui
idem civiati compotum et racionem non reddidderint b et ab aliis etiam personis que pro dicta civitate
aliquid c receperint et gesserint et aministraverint in anno seu annis tunc cum electi fuerint preterito seu
preteritis, de quibus ipsi recipientes, gestientes et aministrantes dicte civitati compotum reddere teneantur
et compotum non reddiderint. Voluit etiam dicta universitas, statuit ac ordinavit ac illis qui pro tempore
electi fuerint in electoribus iuratorum /216v/ et suprapositorum contulit ac dedit plenariam potestatem
quod ipsi electores illo eodem tempore et die quo eligent iuratos dicte civitatis, eligant et eligere habeant
et teneantur dictos tres d probos homines ad audiendum predicta compota, ut prefertur, qui tres probi
homines, cum electi fuerint, incontinenti prestent et prestare habeant iuramentum ad sancta Quatuor Dei
Evangelia, a se corporaliter tacta, in posse venerabilis baiuli Gerunde, qui tunc fuerint, et etiam se
obligent sub pena ducentorum solidorum amittenda eis et adquirenda baiulo Gerunde, nomine domini
regis, quod ipsi infra medium annum a tempore electionis ipsorum proxime et continue numerandum et
sequentem fecerint et procuraverint ac quantum in eis fuerit, dederint operam quod venerabilis iurati
predicti qui precesserint et alii si e qui sint qui compotum reddere teneantur dicte civitati, reddiderint
compota et racionem in posse eorumdem de habitis et receptis, solutis, traditis et expensis et de gestis
etiam et aministratis per eosdem et quod ipsi ipsum computum audient et examinabunt et si necesse
fuerit, impugnabunt et hoc bene, fideliter, solliciter et diligenter. Quibus tribus probis hominibus, sicut
predicitur, ad predicta electis, dicta universitas dedit et contulit plenum posse audiendi et recipiendi
predicta compota et raciones et ea examinandi et comprobandi et si necesse fuerit impugnandi et
contradicendi eaque approbandi et laudandi et faciendi fines, liberaciones, quitaciones et absoluciones
ipsis iuratis preteriti temporis et aliis personis que de aliis f annis regiminum iuratorum temporis preteriti,
compota et raciones reddiderint in eorum posse, de habitis scilicet et receptis, solutis, traditis, expensis et
aministratis per eosdem, qui compota et raciones in posse eorum reddiderint, ut prefertur, et de hoc fieri
faciendi et firmandi instrumentum et instrumenta cum clausulis et cursibus necessariis et opportunis.
/217/ Voluit etiam, statuit et ordinavit dicta universitas quod dicti tres probi homines habeant, scilicet
quilibet eorum in quolibet anno quo ad predicta electus fuerit quadraginta solidos Barchinone pro salario
et labore premissorum et non plus, quos etiam quadraginta solidos ipsi probi homines vel eorum aliqui
non haberent, nisi predicta ad que eligerentur cum effectu, ut supra dicitur, non implerent. Ordinavit
etiam, statuit ac voluit eadem universitas quod illi qui eligentur in electores iuratorum, iurent quod dictos
tres probos homines eligent bene et fideliter et, prout melius eis videbitur, ad utilitatem et comodum dicte
civitatis, postpositis amore, gratia et timore cuiuslibet persone. De quibus omnibus dicta universitas voluit
et mandavit fieri publicum instrumentum per me Raymundum de Brugeria, notarium subscriptum, in
posse cuius tanquam publice persone, nomine omnium quorum et intererit, stipulantis et recipientis,
firmavit omnia et singula supradicta.
Que fuerunt acta die, hora, loco et presentibus et vocatis g me Raimundo de Brugeria, notario
infrascripto, et testibus, scilicet Iacobo Fferrarii, filio Iacobo Fferrarii de Sancto Celidonio, et Iacobo, filio
Bernardi Sabaterii de Gaserans.
Eg+o Raimundus de Brugeria, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo de
Toylano, publico Gerunde notario, qui premissis vocatus h et requisitus una cum dictis testibus interfui hec
scribi feci et clausi cum supraposito in sextadecima linea ubi dicitur «qui de aliis».
a. Marge esquerre, f. 216v, línia 1-5, clau. F. 217, línia 3: nota, B. b. Interli-neat, B. c. ddi de reddidderint interlineat,
B. d. Interlineat, B. e. Interlineat, B. f. que de aliis interlineat, B. g. voccatis, B. h. voccatus, B.
220

1341 febrer 20. València
El rei Pere III mana als jurats i prohoms de Girona que ajudin i aconsellin els oficials reials per
conservar la jurisdicció de Bestracà i algunes parròquies veïnes.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 135 (140 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 355.
Que·ls jurats e pròmens de Gerona donen conseyl e ajuda als officials reyals sobre la
juridiccion de Bestrachan e de les parròchies vehïnables.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, ffidelibus
suis iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Cum nos negocium, questionem seu causam que inter nos, ex una parte, et nobilem Guilabertum de
Crudiliis, ex altera, super iurisdiccione et mero imperio castri de Bastracano et quarumdam parrochiarum
et adiacencium fideli nostro Iacobo de Faro, iurisperito, per nostras certi tenoris litteras duxerimus
comittenda, idcirco, cum nos baiulo nostro Cathalonie generali, vicario Gerunde et Bisulduni eiusque
subvicariis, cum aliis nostris litteris iubeamus, ut circa premissa deffendenda et prossequenda in iudicio et
extra, diligenter et caute, sic se habeant quod iura regia non negligantur in aliquo nec ledantur. Eapropter
fidelitatem vestram quam circa nostra iura regia conservanda promptam semper invenimus et ferventem
requirimus et rogando mandamus quatenus dictis nostris officialibus in et circa premissa quatenus ius
permitent et racio, taliter assistatis quod illi, vestro suffulti consilio et auxilio, iura et iurisdiccionem
nostram in premissis obtineant debite et obtentam valeant conservare, nam in hiis magnum nobis facietis
servicium quod in augmentum iuris nostri et nostrorum comoda subditorum indubie redundabit.
Data Valencie, X kalendas marcii, anno Domini M° CCC quadragesimo.
Arnaldus, vicecancellarius.
1342 gener 1. Girona
221
La universitat de Girona declara que els jurats rebran 60 sous de salari i seran exempts del comú, però
no de la talla, per tal d’acabar amb la controvèrsia nascuda de l’acte del primer de gener de 1337
(supra 149).
A. Original pergamí, nº 488 (193 × 402 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mit jan S. XIV conservada en el Llibre Verd , 217-v.
Que·ls jurats l’any que·s farà comun o taya en la ciutat de Girona hajen tan solament LX
sòlidos e sien franchs d’un comun e no sien franchs de taya.
Noverint universi quod die martis intitulata kalendas ianuarii, anno Domini millesimo trecentesimo
quadragesimo primo, hora terciarum, convocata voce pre/217v/conia cum anafilo, ut moris est, et
congregata universitate civitatis Gerunde in domo fratrum minorum ipsius civitatis pro eleccione
iuratorum seu electorum qui iuratos dicte civitatis eligerent facienda, eadem universitas dicens quod in
quodam instrumento confecto per Iacobum Comitis, notarium Gerunde, kalendas ianuarii anno Domini
M° CCC° XXX° sexto, in quo fuerunt taxati sexaginta solidos cuilibet ex iuratis dicte civitatis pro salario
omnium eorum que facerent et procurarent pro dicta civitate et universitate ipsius anno regiminis
eorumdem, a fuerat scriptum per dictum notarium quod ipsi iurati essent franchi ultra hoc quilibet de uno
comuni seu tallia, ideo ad tollendum et removendum omne dubium et ut clare de veritate appareat et de
intencione dicte universitatis, dixit et declaravit ipsa universitas quod tempore confeccionis dicti
instrumenti ipsa universitas intellexit et nunc intellegit et voluit et vult etiam et ordinavit et ordinat dicta
universitas ut iurati dicte civitatis, qui sunt et fuerunt et erunt, tantum habeant LX solidos et sint franchi
de uno comuni sive cumol, secundum tenorem dicti instrumenti, set quod non sint vel esse possint franchi
de tallia aliqua quovis modo, immo habeantur a dicto instrumento pro remotis ab omni loco in quo sint
posita hac verba, sive tallia, sic quod non intelligatur, nisi tantum de uno comuni. Et, predicta de-clarans,
voluit predicta perpetuo conservari et mandavit inde fieri publicum instrumentum universitas supradicta.
Quod fuit actum et a dicta universitate ordinatum, declaratum et firmatum, die et anno, hora b et
loco predictis, presentibus testibus, Iacobo Fferrarii et Iacobo Sabbaterii, comorantibus Gerunde.
Eg+o Raymundus de Brugeria, notarium publicum substitutum auctoritate regia a Bernardo de
Toylano, publico Gerunde notario, qui predictis declaracioni et ordinacioni et aliis predictis, una cum
dictis testibus vocatis, requisitus interfui, hec scripsi et clausi.
a. eorundem, B. b. ora, B.
222

1342 juny 7. Barcelona
El rei Pere III mana al batlle general de Catalunya i al batlle de Tortosa, i al seu lloctinent que tothom
pugui carregar i descarregar dins el port de Sant Feliu de Guíxols, com es feia abans de la
prohibició feta pel rei Alfons III.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 136 (350 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 355v-357.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 250-251 (doc. XXXVI).
Que no contrestant la inibicion general tot hom puxa carregar e descarregar al port de Sent
Ffeliu.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque /356/ Barchinone, dilecto
nostro Ffrancischo Ça Sala, baiulo Cathalonie generali ac baiulo civitatis Dertuse, presentibus et qui pro
tempore dictis preerunt officiis vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Quia per nuncios civitatis Gerunde fuit coram nobis insinuacione querula demostratum quod, licet
nos provisionem subscriptam fecerimus cum littera nostra tenorem qui sequitur continentem: «Petrus, Dei
gratia rex Aragonum, et cetera, ffidelibus suis vicario ac baiulo Gerunde et aliis universis singulis
officialibus nostris ad quos presentes pervenerint vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem. Pro
parte iuratorum et proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde fuit coram nobis expositum
reverenter quod illustrissimus dominus Alfonsus, recordacionis inclite rex Aragonum, pater noster,
ordinavit quod in Cathalonia forent certa carricatoria et discarricatoria, videlicet Barchinone, Terrachone,
Palamors et in Turricella de Montegrino, per quam ordinacionem fuit prohibitum quod in portu Sancti
Ffelicis Guixellensis nullus posset carricare vel discarricare. Nosque etiam antequam ad apicem regie
dignitatis fuissemus assumpti et generalis procuracionis officio fungeremur, fecimus certas ordinaciones
ac prohibiciones penales quod nullus in maritimis quas nos habemus et nostre subsunt iurisdiccioni in
episcopatu Gerundensi, auderet carricare vel discarricare nisi in dictis locis de Palamors et de Turricella
victualia vel alias res quascumque, et quod omnes navigantes patroni navium et lemborum et aliorum
vasorum ma-ritimorum ubicumque carricantes eorum vasa infra dominacionem nostram pro discarricando
in Cathalonia haberent discarricare in predictis locis, scilicet Barchinone, Terrachone, Palamors et in
Turri-cella et quod alia non essent discarricatoria Cathalonie quam predicta, prout de predictis et aliis
clare liquet per quandam nostram litteram datam Gerunde, XVI° kalendas decembris, anno Domini M
CCC XXX quarto. Que ordinaciones ac prohibiciones fuerunt per dictum dominum genitorem nostrum
postea confirmate. Quare fuit nobis pro parte /356v/ dictorum iuratorum, proborum hominum et
universitatis preffate humiliter supplicatum quod, cum predicte ordinaciones et prohibiciones sint et
fuerint contra libertatem dicte civitatis et eorum civium et etiam contra constituciones Cathalonie
generales et ex ipsis dampnifficetur et fuerit quam plurimum dicta civitas dampnifficata et eius cives,
necnon et loca aliqua circumvicina, deberemus super hiis de iusticie remedio providere et quod dictas
ordinaciones et prohibiciones revocare omnino dignaremur. Nos vero, eorum suppli-cacioni tanquam iuri
consone condescendentes benigne, volentes dicte civitatis et eorum civium et locorum predictorum
indempnitatibus providere et ne de cetero dampna aliqua paciantur ex ordinacionibus et prohibicionibus
antedictis, ipsas ordinaciones et prohibiciones duximus revocandas et eas per hanc presentem litteram
nostram penitus revocamus, volentes quod, ipsis ordinacionibus ac prohibicionibus non obstantibus,
quilibet ire et redire et aplicare possit libere et sine impedimento nostro officialium nostrorum et etiam
cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis Guixellensis et ibi carricare et discarricare victualia et
alias res quascumque pro libito voluntatis, sicut erat fieri assuetum ante ordinaciones a et provisiones
predictas. Mandamus vobis nichilominus per presentes quatinus ordinacionem et provisionem nostram
huiusmodi teneatis firmiter et observetis ac teneri et observari per quoscumque inviolabiliter faciatis.
Datum Ilerde, quinto nonas iulii, anno Domini M° CCC XXX sexto». Vos tamen, vigore inhibicionum
quas facere consuevimus et facimus prima die mensis iunii annuatim ne triticum, bladum seu alie res
prohibite extra Cathaloniam extrahantur, cum in ipsis inhibicionibus caveatur quod res prohibite
memorate discarricentur et habeant discarricari in Barchinona, a Palamors et Turricella prohibitis
expresse ne in dicto portu seu villa Sancti Ffelicis discarricentur per aliquem aliqua ex predictis,
quamquam per privilegia dicte civitatis Gerunde ea in ipsis portu et villa discarricare et discarricari facere
sit permissum. Ideo, ad humilem supplicacionem per dictos nuncios propterea nobis fac-tam, vobis
dicimus et mandamus quatinus, dictis /357/ inhibicionibus seu mandatis ac aliis non obstantibus
quibuscumque, permitatis omnes et singulos applicare, ire libere et redire sine omni impedimento nostro
et nostrorum officialium et alterius cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis Guixellensis et eos
ibidem carricare et discarricare victualia et alias res quascumque pro libito voluntatis ac vendere et emere,
sicut ante ordinaciones et prohibiciones de quibus supra fit mencio erat fieri consuetum, iuxta tenorem
littere preinserte et hoc non mutetis aliqua racione.
Data Barchinone, VII idus iunii, anno Domini M CCC XL secundo.

Sigillata. b
a. Grahit ometé dues línies, a. b. D’una mà posterior: additum ex extavoriam dicti baiuli generalis que est in f.
CCCLVIII et incipit: als honrats, tots e sengles, et cetera, B.
1342 juny 26. Girona
223
El batlle general de Catalunya, Francesc Sassala, mana a tots els seus oficials que siguin observades
totes les decisions concernents al port de Sant Feliu de Guíxols.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 414-v.
a. Ed. de la còpia B per GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 351-352 (doc. XXXVII).
Que·n Ffrancesch Sala batle general mana ésser servada la provision del senyor rey en lo port
de Sent Ffeliu.
Als honrats a tots e sengles officials del senyor rey en Cathalunya establits o a lurs lochs tinents, als
quals la present letra pervendrà de mi en Ffrancesch ça Sala, conseyler del senyor rey e batle general de
Cathalunya, salut e honor. Ffas vos saber que, per los jurats de la ciutat de Gerona és estade presentade a
mi una letra del senyor rey, la tenor de la qual és aytal: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera,
dilecto nostro Ffrancischo ça Sala, baiulo Cathalonie generali, ac baiulo civitatis Dertuse, presentibus et
qui pro tempore dictis pererunt officiis vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem. Quia per
nuncios civitatis Gerunde fuit coram nobis insinuacione querula demostratum quod licet nos provisionem
subscriptam fecerimus cum littera nostra tenorem qui sequitur continentem: “Petrus, Dei gratia rex
Aragonum, et cetera, ffidelibus suis, vicario et baiulo Gerunde et aliis et singulis officialibus nostris ad
quos presentes pervenerint vel eorum locatenentibus, salutem et cetera. Pro parte iuratorum et pro-borum
hominum et universitatis Gerunde fuit coram nobis expositum reverenter quod illustrissimus dominus
Alfonsus, recordacionis inclite rex /414v/ Aragonum, pater noster, ordinavit quod in Cathalonia forent
certa carricatoria et discarricatoria, videlicet Barchinone, Terrachone, Palamors et in Turricella de
Montegrino, per quam ordinacionem fuit, et cetera.” Vide eius tenorem retro in litteris domini regis Petri,
supra folio CCCXXVI, a data Barchinone, septimo idus iunii, anno Domini M CCC XL secundo». Perquè
per auctoritat de la dita letra a instància dels dits iurats vos requir quels menaments del senyor rey en la
dita letra contengut observets e observar fassats segons la continencia e tenor de la letra demont dita.
Scrit en Gerona, a XXVI dies de juny, anno Domini millesimo XL secundo.
a. Supra folio CCCXXVI interlineat, B.
1342 juliol 30. Barcelona
224
El rei Pere III mana al batlle de Girona que obligui a pagar als ciutadans que deuen la talla i que no
admeti cap formalitat ni subtilitat de dret.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 138 (140 × 290 mm), en altre temps sege-llada, conservada a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 619, f. 187-v.
C. Còpia de A de mitjan S. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 357-v.
Que·l batle destrenga aquels qui deuran a les tayes e no·n prenga ferma de dret, dilacion, ne
plet, ne conexensa. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
nostro Berengario de Minorisa, baiulo Gerunde vel eius locumtenenti, presenti et qui pro tempore dicto
preerit officio, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis iamdicte fuit nobis humili conquestione monstratum
quod sepe contingit quod propter debita que debet dicta civitas sub usuris et aliter, fuerunt levate tallie in
eadem e comuns e préstechs, et plures ex civibus civitatis eiusdem, partim potencia et partim malicia,
contradicunt et contra-dixerunt hactenus solvere in eisdem ita quod pauperes divitum subportant honera
vosque fuistis et nunc estis deses adeo et remissus in distringendo nolentes solvere, quod penitus recusatis
super hiis iusticiam exercere cogniciones, dilaciones et malicias admittendo. Unde cum ex hiis iniusticia
et inequalitas subsequatur, quod nos nec vos pro nobis tolerare aliquatenus non debemus. Ideo, hiis
prospectis necnon supplicacione propterea nobis facta ex parte iuratorum et proborum hominum
predictorum, vobis, quanto expresse possumus, dicimus et mandamus sub pena nostre gratie et mercedis
quatenus, quociens per iuratos civitatis pretacte fueritis requisitus, compellatis fortiter et districte omnes
et singulos cives et /357v/ habitatores civitatis pretacte ad solvendum ea ad que in dictis talliis comunibus
et prestitis taxati fuerunt et de cetero taxabuntur, firma iuris ac iniustis cognicionibus, dilacionibus ac

maliciis super predictis aliquatenus non admissis. Signifficantes vobis quod, si secus feceritis, quod non
credimus, id nobis plurimum displiceret et curaremus propterea de inobedencia proculdubio vos punire
potissime, quia iam sepius a curiis tam serenissimi domini regis Alfonsi, bone memorie patris nostri,
quam nostri super hiis baiulis olim dicte civitatis Gerunde mandata similia emanarunt.
Data Barchinone, tercio kalendas augusti, anno Domini millesimo CCC XL secundo.
Sigillata.
a. D’una mà posterior: Vide supra f. CCXXXIII, f. CCCVIII et in f. CCCLXIX, C.
1344 abril 12. Barcelona
225
El rei Pere III mana al lloctinent del procurador del regne de València que revoqui el dret de passatge,
recentment imposat a les ciutats i viles catalanes.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 358-v.
Que passatge no·s leu en lo regna de València.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, dilecto suo gerenti vices procuratoris in regno Valencie vel eius locumtenenti, necnon
iusticiis, baiulis et aliis officialibus nostris eiusdem regni, salutem et dileccionem.
Ex parte totius generalis civitatum et villarum nostrarum Cathalonie nunc de mandato nostro
congregati in civitate Barchinone fuit nobis expositum cum querela quod in dicto regno ab aliquo citra
tempore quedam nova servitus est imposita que passagium nominatur, per quam exactores servitutis huius
certum quid ab omnibus mercibus que portantur pro passagio exigunt et extorquent. Propter quod sindici
et procuratores civitatum et villarum ipsarum allegantes quod iuxta consti-/358v/-tuciones Cathalonie
generales nostro, ut asserunt, iuramento vallatas, quilibet potest ire cum rebus et mercibus suis ad
quecumque et per quecumque loca et itinera queque voluerint sine impedimento et contradiccione nostri
et officialium nostrum dum tamen solvat leudas, pedagia et alia iura regalia antiquitus assueta, nobis
humiliter supplicarunt ut dictam servitutem sive passagium mandaremus protinus revocari cum urgeret in
preiudicium libertatum ipsorum et constitucionum Cathalonie predictarum. Quocirca vobis et unicuique
vestrum dicimus et expresse mandamus quatenus, si est ita, predictum passagium non levetis seu levari
vel exigi permittatis.
Datum Barchinone, pridie idus aprili, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto.
Sigillatum.
1344 abril 12. Barcelona
226
El rei Pere III mana al veguer, al sostsveguer i al batlle de Girona que cap deutor no sigui empresonat ni
obligat a pagar les penes de terç, a excepció de les persones designades en les Constitucions de
Catalunya i els costums de la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 142 (180 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 361v-362.
Que no sien demanades les penes ans que·l deuta e que nuyl hom no·n sia pres sinó axí con
sien les constitucions generals o uses de la ciutat e quel senyor rey remetia tots terçes e penes.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, dilectis et fidelibus suis vicario, subvicario et baiulo civitatis Gerunde vem eorum
locatenentibus, presentibus et futuris, salutem et dileccionem.
Ex parte sindicorum et procuratorum dicte civitatis nunc de mandato nostro in civitate Barchinone
congregatorum fuit /362/ propositum coram nobis quod, licet constituciones Cathalonie generales
prohibeant nec permitant quod aliquis pro aliquo debito capiatur aut captus detineatur, nisi pro puro
deposito et comanda aut aliis quibusdam casibus in ipsis constitucionibus expressatis. Attamen officiales
nostri cotidie capiunt et captos detinent illos qui in curiis eorum obligati sunt ad solvendum debita per eos
deberi confessata, tam christianis quam iudeis, sub pena tercii vel aliis penis in premissorum contractibus
appositis et adiectis, ad quorum capciones officiales ipsi procedunt pretextu debitorum et penarum
ipsarum que asserunt fiscalia debita pro quibus debitores huiusmodi licite capi possunt. Verum cum iuxta
constituciones predictas officiales ipsi non possint petere vel habere tercium vel penam aliam alicuius
debiti, quousque in illo satisfactum fuerit creditori, fuit nobis humiliter supplicatum ut ad indempnitatem
subditorum nostrorum qui vexantur iugiter super istis, dignaremur intendere ac super eo congruum

emedium adhibere. Qua supplicacione benigne admissa, vobis et cuilibet vestrum dicimus et expresse
mandamus quatenus nullum debitorem nullamque personam capiatis vel aliter compellatis ad solvendum
tercium vel aliam penam appositam in contractibus quousque satisfactum fuerit in debito principali, pro
quoquidem debito neminem capiatis nisi eos quos dicte constituciones aut consuetudines ipsius civitatis
permitunt et ordinant capiendos. Et si aliquem vel aliquos contra dictas constituciones seu consuetudines
cepistis, eum vel eos a capcione protinus liberetis. Nos autem, ob favorem sindi-corum predictorum,
omnia tercia omnesque penas alias adiectas in contractibus debitorum, in quas debitores inciderint racione
predicta usque in diem presentem, remitimus graciose.
Data Barchinone, pridie idus aprilis, anno Domini M° CCC° quadragesimo quarto.
Sigillata.
1344 abril 12. Barcelona
227
El rei Pere III prohibeix que el personal de la casa reial o del procurador general imposi hostes a la
força, i les dones casades, vídues o solteres no estaran obligades a rebre’ls. Si els hostals són
insuficients, el batlle i els jurats de la ciutat hauran d’encarregar-se de trobar-los llocs idonis.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 143 (150 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 362v.
Que les companyes del senyor rey no reheben per força albergades e que dones maridades,
vídues ne donzeles maiorment jóvens, no sien forsades de reebra neguns hostes e que si·ls hostals no
basten lo batle ab I dals jurats hi provehescha de posades. a
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, cum deceat regiam magestatem a tediis et opportunitatibus inhonestis preservare subiectos,
per sindicos et procuratores tocius generalis civitatum, villarum et locorum nostrorum regalium
Cathalonie querelam racione subscripta nobis expositam libenter audivimus et super ea subiunctum
remedium adhibemus concedimus. Itaque et presencium serie firmiter prohibemus ne familiares aut
domestici nostri seu incliti infantis Iacobi, carissimi ffratris et generalis procuratoris nostri vel eius vices
gerentis, cum nos vel eos ad aliquam ex dictis civitatibus, villis seu locis regalibus declinare contigerit,
violenter hospicia causa hospitandi recipiant, nec honeste persone mulieres, videlicet coniugate,
domicelle aut vidue potissime iuvenes ad recipiendum hospites compellantur, cum ex hoc inter familiam
nostrorum et eorum ac degentes in locis ipsis frequenter rixarum contencio suscitari et inferri possent,
percussiones et etiam vulnera et alia dispendia graviora, set in hospiciis ad hoc statutis publice
hospitentur. Quod si domus stabulariorum non sufficiant genti nostre aut ipsius infantis eiusve vices
gerentis, tunc per baiulum aut vicarium cuiuslibet ex civitatibus, villis aut locis predictis, cum consilio
unius vel duorum consiliariorum, paciaciorum, iuratorum aut consulum loci ubi fuerimus sive fuerint
hospicia eis dentur ydonea defferendo illis quibus honor debet propensior exhiberi. Quocirca volumus
dicto-que inffanti eiusque vices gerenti ipsorumque domesticis et familie dictricte precipimus quatinus
presentem provisionem et prohibicionem nostram firmam habeant et observent et contra eam non veniant
aliqua racione.
Data Barchinone, pridie idus aprilis, anno Domini millesimo CCC° XL° quarto.
Sigillata.
a. Al marge esquerre: Vide aliam infra folio CCCCI, B.
1344 abril 12. Barcelona
El rei Pere III redueix a cinc sous barcelonesos de tern el salari quotidià dels porters reials.
228
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 363.
Que·ls porters reyals no prenen sinó V sòlidos per jorn de salari.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, quia sindici et procuratores civitatum et villarum nostrarum Cathalonie nobis conquesti
fuerunt super eo, videlicet quod portarii nostri qui mituntur cotidie ad civitates et villas easdem ut
exhigant et compellant illos qui tenentur ad solucionem imposicionis generalis in subsidium nostrum
imposite et concesse, vel pro aliis compulsionibus et execucionibus, diversis racio-nibus faciendis, petunt
et exhigunt et habere volunt septem solidos pro salario quavis die. Idcirco, ad humilem supplicacionem

ipsorum humiliter postulancium ut quantitate dicti salarii que eis inmoderata videtur, dignaremur equo
moderamine temperare predictam quanti-tatem moderando. Reducimus ad quinque solidos Barchinone
qualibet die, ita quod de cetero non detur cuicumque portario nec ipse presumat petere vel exhigere pro
salario compulsionis vel exequcionis seu aliis racionibus, nisi quinque solidis Barchinone pro qualibet die
qua vaccaverit negociis supradictis. Mandantes universis et singulis por-tariis nostris ut taxacionem
huiusmodi nostra contenti non petant vel exhigant amplius pro premissis. Mandamus etiam vicariis,
baiulis et aliis officialibus nostris, presentibus et futuris, quod taxacionem nos-tram huiusmodi faciant ab
ipsis portariis firmiter observari.
Datum Barchinone, pridie idus aprilis, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quarto.
Sigillatum.
1344 abril 12. Barcelona
229
El rei Pere III concedeix a les ciutats i viles de Catalunya que ningú estigui a la presó de l’algutzir més
de dos dies, durant els quals ha de ser escoltada la seva confessió, i que tot seguit sigui tornat a la
presó comuna.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 363v.
Que negun no estia pres en la preson del algutzir sinó II dies entre los quals sia presa la
confessió puys sia remès a la preson comuna, e que dur X anys. a
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, ad humilem supplicacionem totius generalis civitatum et villarum nostrarum Cathalonie
quarum singulares ex causis subscriptis, ut fertur, multipliciter gravabantur, tenore presencium eis
concedimus quod, cum nos vel procurator noster generalis vel eius vices gerens procedamus contra
aliquem vel aliquos criminosos in loco vel locis quibuslibet in quo vel quibus capcionem comunem vel
carcerem habeamus, quod criminosi qui capti fuerint in posse algutzirii nostri vel ipsorum et ad eorum
pervenerint capcionem, quantumcumque fuerint de gravi et enormi crimine inculpati non teneantur in
capcione ipsius algutzirii, nisi per duos dies dumtaxat infra quos recipiatur confessio criminosi. Quibus
transactis, recepta con-fessione, vel non reducantur ad comunem capcionem vel carcerem ordinari, set
officialis loci eiusdem hanc autem concessionem facimus villis et locis regalibus illis, videlicet quibus
super hoc nullum privi-legium sit indultum. Quamquidem concessionem durare volumus per sequens
decennium a data presencium et non ultra. Mandantes per presentes dicto procuratori nostroque vices
gerenti, necnon algutzirio nostro et illorum, presenti et qui pro tempore fuerit, quod presentem
concessionem et provisionem nostram firmam habeant et observent et contra eam non veniant infra
tempus predictum aliqua racione.
Datum Barchinone, pridie idus aprilis, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quarto.
Sigillatum.
a. Cita d’una mà posterior: Vide in folio CCCXLVIII, de civibus et habitatoribus et eorum familiis, vide supra f. CXLII, B.
1344 abril 12. Barcelona
230
El rei Pere III mana als oficials reials que facin observar la concessió per la qual, passat un període de
cinc anys, no poden requerir ni incriminar els fidejussors per les penes i obligacions en què hagin
incorregut.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 141 (145 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 357v-358.
Que tota manleuta sia cassa qui no sia requesta dins V anys. a
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, quia sepe contingit quod officiales nostri capiunt aliquos de diversis criminibus inculpatos et
postmodum eos tradunt fideiussoribus seu capleutis, certis penis appositis, quas fideiussores seu
caplevatores incurrunt, nisi illum vel illos in posse ipsorum officialium exhibeant personaliter et reducant
sindici et procuratores tocius generalis civitatum, villarum et locorum regalium Cathalonie, asserentes
officiales nostros per octo vel decem annos et ultra supersedere, quod manulevatos seu fideiussoribus
traditos, non requirunt set calumpniose petunt tunc eos sibi restitui vel personaliter exhiberi, cum ex causa
negociacionis aut alias sciunt eos in remotis agentes, nobis humiliter supplicarunt per nos super hoc ad
indempnitatem subditorum nostrorum congruum remedium adhiberi. Quorum supplicacione admissa,
volumus ac presencium tenore dicto generali concedimus quod nisi infra quinquennium a /358/ tempore

ipsius manuleute in antea computandum fideiussores aut caplevatores seu manulevatores per officiales
nostros inde iuxta formam manuleute fuerint requisiti quod extunc caucio fideiussoria seu quevis capleuta
expiret ac protinus sit extincta et fideiussores aut caplevatores sint, lapso dicto quinquennio, a penis et
obligacionibus per eos factis ipso iure penitus liberati. Mandamus itaque per presentes procuratori nostro
generali eiusque vices gerenti, necnon vicariis, baiulis et universis aliis et singulis officialibus nostris,
presentibus et futuris, quod presentem concessionem et provisionem nostram firmam habeant et
observent, lapsoque dicto quinquennio, nullum fideiussorem seu caplevatorem pro penis et obligacionibus
quas fecerint vel incurrerint, inquirent aliquatenus vel molestent.
Data Barchinone, pridie idus aprilis, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto.
Sigillata.
a. Cita d’una mà posterior: vide in f. CCCXLVI, B.
1344 abril 25. Barcelona
231
El rei Pere III mana al batlle de Girona o al seu lloctinent que li trameti tota la informació sobre la
lleuda dels draps que són venuts a Girona, atès el seu cost elevat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 146 (145 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 358v-359.
Que fos presa informacion de la leuda dels draps con se pagava en Gerona e fos tramesa al
senyor rey.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, dilecto nostro baiulo Gerunde vel eius locumtenenti, salutem et dileccionem.
Per nuncios civitatis iamdicte fuit nobis humiliter supplicatum ut, cum ex inmensitate et nimis
grandi lezda in civitate predicta im-posita super pannis, plures ab ipsis pannis inibi deportandis a quodam
citra tempore retrahantur et ex hoc nullum iuri nostro comodum subsequatur, sed pocius res publica
civitatis eiusdem dampna varia est perpessa, dignaremur dictam lezdam iuratis civitatis prefate perpetuo
stabilire ut ipsi exnunc colligerent ipsam lezdam, videlicet quod pro quolibet panno qui venditus fuerit
precio duodecim librarum vel ultra, duodecim denarii tantum. Et pro quolibet panno qui venditus fuerit a
decem usque ad duodecum libras, octo denarii. Et pro quolibet panno qui venditus fuerit a sex usque ad
octo libras Barchinone, sex denarii tantum. Et pro quolibet panno qui venditus fuerit a sex libris infra,
quatuor denarii. Et pro quolibet panno senar, duo denarii dicte mo-/359/-nete exsolvantur, pro flaciatis et
pannis montonatis et quibusdam aliis modici valoris super quibus colligitur dicta lezda, solveretur ius
illud quod solvi hactenus consuevit. Et pro stabilimento huiusmodi dicti iurati triginta libras Barchinone
quolibet anno, pro quibus est annuatim vendi solita lezda ipsa, nobis solvere tenerentur. Nos itaque,
audita supplicacione iamdicta, vobis dicimus et mandamus quatenus de premissis vos plenarie informetis
et informacionem a eandem ad nostram curiam remitatis, ut super predictis possimus absque indempnitate
iuris regii providere.
Data Barchinone, VII kalendas madii, anno Domini M CCC XL quarto.
Sigillata.
a. interlineat, B.
1344 abril 25. Barcelona
232
El rei Pere III mana als oficials reials que els corredors siguin bons i lleials i no cometin frau pagant els
oficials que investiguen sobre la seva conducta abans de nomenar-los.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 147 (120 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 359-v.
Que corredors de Gerona sien persones bones e leyals e no diffamades per frau ne haien feta
cession e que si·ls officials reyals ne meten d’aytals que·n sien punits els e les fermançes e sien
tenguts en ço que serà tengut lo corredor.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, attendentes sicut relacio nunciorum universitatis civitatis Gerunde nobis clarius patefecit
quod per curritores aliquos, tam christianos videlicet quam iudeos, in dicta civitate fraudes quamplures
hactenus in eorum officio sunt comisse. Ideo cupientes fraudes huiusmodi evitare volumus, ordinamus ac
etiam statuimus dicteque universitati concedimus cum presenti, quod de cetero curritor quicumque fuerit,
tam christianus scilicet quam iudeus civitatis predicte, sit et esse habeat bonus atque fidelis et non

diffamatus, immo talis qui non fuerit condepnatus per fraudem, nec cesserit bonis suis et quod officialis,
qui dabit huiusmodi curritoribus auctoritatem officii curritorie, se debeat informare de condicione
eiusdem et si scienter per officiales eiusdem fuerit contrafactum, idem officialis propterea puniatur ac
etiam teneatur ipse et fideiussores per eum dati in inicio regiminis officii sibi comissi in omni eo ad quod
dictus curritor teneretur. Mandantes per presentem litteram nostram universis et singulis officialibus
nostris et subditis, presentibus et futuris, quod statutum et ordinacionem nostram huiusmodi firmam
habeant et observent et /359v/ contra non veniant quavis causa. In cuius rei testimononium presentem
inde fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Data Barchinone, VII kalendas madii, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto.
Sigillata.
1344 abril 25. Barcelona
233
El rei Pere III concedeix als jurats de Girona que puguin fer ordinacions relatives a la fira de Girona,
sots autoritat del batlle, i que els oficials reials observin aquesta concessió.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 148 (105 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 359v.
Que·ls jurats ab auctoritat del batle puxen fer ordinacions sobre la fira de Gerona.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, ut nundine ex nova conces-sione nostra Quadragesimali tempore in civitate Gerunde anno
quolibet celebrande ac iura regia suscipiant incrementum civibusque et habitatoribus civitatis eiusdem
utilitas et comodum subsequatur, iuratis civitatis iamdicte graciose concedimus cum presenti quod ipsi vel
eorum maior pars, tam presentes videlicet quam futuri, de consensu et auctoritate baiuli Gerunde possint
ordinare et facere quascumque ordinaciones, quas facere consueverunt pro utilitate et comodo
nundinarum civitatis iamdicte, temporibus retrolapsis, et presentem concessionem nostram valere
volumus et tenere dum de nostre proces-serit beneplacito voluntatis. Mandantes universis et singulis
officialibus et subditis nostris quod ordinaciones de assensu et auctoritate dicti baiuli per dictos iuratos, ut
premittitur, faciendas teneant et observent et non contraveniant dum de nostra processerit voluntate. In
cuius rei testimonium presentem inde fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Data Barchinone, VII° kalendas madii, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto.
Sigillata.
1344 abril 25. Barcelona
234
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona i als altres oficials que paguin una multa de 100
morabatins d’or cada vegada que donin llicència a algú en contra de les ordinacions concedides
pels jurats de la ciutat, i que ho facin públic per tal que ningú no pugui al·legar desconeixement.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 361v.
Que·ls officials reyals sots pena de C morabatins no donen licència a nuyl hom contra les
ordinacions dels jurats e si ho fahien que no valgués. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, ffidelibus vicario Gerunde et Bisulluni ac baiulo et subvicario Gerunde ceterisque
officialibus nostris civitatis eiusdem vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, ad quos presentes
pervenerint, salutem et gratiam.
Ad humilem supplicacionem nobis exhibitam per nuncios civitatis Gerunde ad nostram presenciam
destinatos, vobis dicimus et mandamus quatenus sub pena centum aureorum a vestrum quolibet, tociens
quociens contrafactum fuerit, exhigendorum de cetero contra tenorem ordinacionum factarum per iuratos
civitatis iamdicte, licenciam aliquam nemini concedatis, tenore presencium declarantes quod si secus per
vos forsitan fuerit attemptatum licencie huiusmodi, non valeant quinimo sint invalide et inanes.
Mandamus vobis etiam quod de presenti mandato nostro duraturo, dum de nostra processerit voluntate,
preconitzacionem publicam fieri faciatis ne quis inde igno-ranciam valeat allegare.
Datum Barchinone, septimo kalendas madii, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo
quarto.
Sigillatum.

a. Marge esquerre: Non pro ordinacionibus iuratorum. línia 1: Nota, línies 6-9: clau, B.
1344 abril 30. Barcelona
235
El rei Pere III concedeix als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que les fires tinguin lloc durant els
quinze dies que precedeixen la festa del Diumenge de Rams.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 876, f. 104v-105.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 68v-69.
Que les fires de la ciutat sien XV jorns ans del ram. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes nos olim, ad supplicacionem humilem nobis factam pro parte iuratorum, proborum hominum
et universitatis Gerunde, eis de gratia concessisse cum alia carta nostra, sigilli nostri pendentis munime
insignita, quod in ipsa civitate celebrarentur nundine durature per quindecim dies computandos a crastino
festi Sanctorum Omnium perpetuo annuatim tunc in antea subsequentes, considerantes /69/ necminus
quod dicte nundine non fuerunt competenti tempore statute et propterea fuerit nobis humiliter
supplicatum pro parte iuratorum et proborum hominum predictorum ut dictas nundinas mutare ad tempus
subsequens dignaremur, ideo ipsa supplicacione admissa benigne, tenore presentis carte nostre mutamus
nundinas supradictas, ita quod de cetero in dicta civitate Gerunde sint et celebrentur nundine qui incipiant
et durent per proximos quindecim dies ante festum Ramis Palmarum perpetuo annuatim, volentes et
concedentes quod omnes et singuli cuiuscumque legis et conditionis existant ad dictas nundinas venientes
cum rebus et mercibus, quod secum detulerint, sint salvi et securi in veniendo, stando ac etiam redeundo
et sub nostra speciali proteccione et guidatico constituti, sic quod non possint capi, detineri, pignorari,
marchari seu aliquatenus impediri culpa, crimine vel debitis alienis, nisi ipsi in eis principales fuerint aut
fideiusserio nomine obligati, nec etiam in hiis casibus nisi b prius in eis faticca inventa fuerit de directo.
Excipimus tamen ab hiis et excludimus preditores, falsatores monete, violatores itinerum, sodomitas,
latrones, crimen lese magestatis comi-ttentes et alios malefactores quoscumque. Mandamus igitur per
presentem cartam nostram procuratori nostro eiusque vices gerentibus, vicariis, baiulis ceterisque
officialibus nostris, presentibus et futuris, quod concessionem nostram huiusmodi teneant firmiter ac
observent et faciant perpetuo inviolabiliter observare nec aliquem contravenire permittant aliqua racione.
Quicumque autem, ausu temerario ductus, venire contra premissa attemptaverit, iram et indignacionem
nostram et penam mille aureorum nostro erario aplicandorum se noverit absque remedio aliquo
incursurum, dampno illato primitus et plenarie res-tituto. In cuius rei testimonium presentem fieri
iussimus nostro sigillo pendenti munitam.
Datum Barchinone, tercio kalendas madii, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo
quarto. Sigillatum.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Majorice, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone.
Testes sunt: ffrater Fferrarius, divina providencia episcopus Barchinone, Raimundus Cornelii,
Petrus de Montecatheno, Adamarius de Mosseto, Poncius de Sancta Pace.
Sig+num mei /69v/ Ffrancisci Fuxi, scriptoris dicti domini regis, qui de mandato eiusdem hec scribi
feci et clausi.
a. Al marge dret, f. 69, l. 2-5: clau, C. b. Interlineat, C.
1344 octubre 29. Barcelona
236
El rei Pere III fa procura a Bernat Bartó, el seu procurador, per tal que pugui vendre els drets reials de
la ciutat i del bisbat de Girona, per tornar a comprar les jurisdiccions venudes.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 69v-70.
Procuracion que féu lo senyor rey a·n Bernat Barthon de vendra rendes reyals de la ciutat e
bisbat per rehembra juridiccions venudes.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, cupientes promissa per nos nunciis civitatis Gerunde ad nostram
presenciam destinatis super redimendis iurisdiccionibus a paucis temporibus citra infra vicariam Gerunde
alienatis per nos effectualiter adimpleri, ne dicta civitas que inter ceteras Cathalonie est notabilis et
insignis et que etiam antiquitus consuevit iurisdiccionibus, tam criminalibus quam civilibus, locorum

circumquaque sistencium, et plurimis aliis viribus circum fulgi dictis viribus remaneat destituta quin
pocius ad vires et nobilitates solitas reducatur, ideo confidentes de fide, industria et legalitate probata
nostri ffidelis nostri Bernardi Barthoni, procuratoris nostri regalis in gubernacione Gerunde, cons-tituimis,
ordinamus et facimus vos dictum Bernardum procuratorem nostrum certum et specialem ad vendendum
pro nobis et nomine nostro de redditibus civitatis et episcopatus Gerundensis ad inperpetuum vel ad
tempus cum carta gratie, tot et tanta que sufficiant ad subscripta illi vel illis et pro eo seu eis preciis de
quibus noveritis et nobis melius videatur, ac precia recipiendum et inde ea solventibus, apocham seu
apochas faciendum, bonaque nostra omnia eis pro predictorum eviccione et ratihabicione obligandum, et
nichilominus de preciis predictorum habendis luendum seu redimendum iurisdicciones superius
expressatas, ut dicte iurisdicciones ad statum pristinum reducantur dictaque civitas solitis paulatim viribus
fulciatur que ex alienacione ipsarum attempta extiterat et residentes in illa multipliciter contra eorum
privilegia agravati. Dantes et concedentes vobis dicto Bernardo Bartoni plenam, generalem et liberam
potestatem, predicta omnia et singula ac cetera universa et singula in predictis et circa ea necessaria
faciendum et que nos possemus facere personaliter constituti etiam si speciale exigerent mandamentum.
Promittentes nos ratum /70/ et firmum semper habere quicque in predictis et circa predicta per vos actum
seu procuratum fuerit et nullo tempore revocare, sub bonorum nostrorum omnium ypotheca. In cuius rei
testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo pendenti solito munitam, quia sigilla nova nondum
fieri feceramus.
Datum Barchinone, quarto kalendas novembris, anno Domini millesimo CCC quadragesimo
quarto. Sigillatum.
1344 octubre 29. Barcelona
237
El rei Pere III reconeix a la universitat de Girona que les vendes de jurisdiccions del bisbat de Girona
per finançar la guerra contra Jaume de Mallorca, no han de perjudicar les llibertats i privilegis de
la ciutat, ja que quan pugui les tornarà a comprar.
A. Original pergamí, nº 828 (233 × 297 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 877, f. 3v-4.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 70-v.
D. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 100-v.
Que·l senyor rey regonexia e volia que per les vendes de les juridiccions que havia fetes per la
exequcion de·l’alt En Jacme de Maylorcha no fos fet prejudici als privilegis e francheses de la
ciutat, prometent en fe reyal que les trauria.
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, attendentes nos a quibusdam citra temporibus, urgente necessitate, et quia
alias comode exequcionem iusticie quam, Deo agente, perfecimus contra inclitum Iacobum de Maiorice,
non poteramus ad finem debitum perducere, plures intra episcopatum et vicariam Gerunde vendiciones
fecisse de iurisdiccionibus ad imperpetuum et ad tempus ad quas nullomodo processissemus, dicta
necessitate cessante. Considerantes etiam pro parte universitatis civitatis Gerunde, cuius circa hec evidens
vertitur, interesse fuisse a ad nos noviter certos b nuncios destinatos qui nobis pro ipsarum iurisdiccionum
vendicionibus revocandis aut eis saltim per iusticiam redimendis cum instancia maxima supplicarunt.
Premeditantes denique quod licet dictam execucionem perfecerimus adhuc ipsius inmensis sumptibus
onerati, ipsi universitati ad presens satisfacere non possumus in predictis. Ideo super eis volentes quantum
bono modo possumus providere, tenore presentis carte nostre recognoscentes dicte universitati et eius
nunciis supradictis, quod per vendiciones dictarum iurisdiccionum vel alicuius ipsarum non fiat nec fieri
possit preiudicium, lesio seu iniuria civitati pretacte seu libertatibus ac privilegiis eorumdem, quinimo
permaneant in suo robore et valore, promittimus dicte universitati in fide regia, quod nos dictas
iurisdicciones, quanto celerius poterimus, redimimus easque /70v/ ad statum reduci pristinum faciemus,
nec super redimendis eisdem dilaciones aliquas exquiremus, prestabimus vel etiam apponemus et quod
circa ea iusticiam cum effectu dicte civitati breviter faciemus. Et in testimonium premissorum presentem
fieri iussimus nostro sigillo pendenti et solito munitam quia sigilla nova nondum fieri feceramus.
Datum Barchinone, quarto kalendas novembris, anno Domini millesimo trecentesimo
quadragesimo quarto. Sigillatum.
a. Interlineat, C. b. certo, C.
1344 octubre 29. Barcelona
238

El rei Pere III mana al veguer de Girona i Besalú que faci observar el manament inserit dins aquesta
carta en què ordena a les persones a qui ha venut les jurisdiccions de Cervià, Bordils, Púbol,
Calonge, Juià, Vilobí d’Onyar i Bescanó, que no puguin exilar ni imposar bans o penes sense
coneixement de causa.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 151 (185 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 359v-360v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 368v-369 a .
Que aquels a qui·l senyor rey ha feta venda de juridiccions no puxen sostenir bandeiats, so és
a Cervian, ne a Burdils, ne a Púbel, ne a Colonja, ne a Juyan, ne a Vilaubín, ne a Baschanon, e
provision si fan contre.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro vicario Gerunde et Bisulduni, salutem et gratiam.
Cum nos per alias nostras litteras scribimus nobili Ffrancisco de Cerviano et aliis quibus
vendiciones fecimus perpetuo vel ad tempus de iurisdiccionibus quorumdam locorum sistencium intra
vicariam vobis comissam continencie subsequentis: «Petrus, Dei gratia rex Ara-gonum, et cetera,
nobilibus et dilectis Ffrancisco de Cerviano, Gui-laberto de Crudiliis de Bestracano, Raymundo
Senesterra, Raymundo de Iuyano, Raymundo de Godello, Raymundo Malarcii /360/ et Eyme-rico de la
Via, salutem et dileccionem. Relacione fidedignorum ad nostrum noviter pervenit auditum quod vos,
Ffranciscus de Cerviano, in locis de Cerviano, de Burdillis et de Pubelo, et vos, Guilabertus de Crudiliis,
in loco de Colonico, et vos, Raymundus de Senesterra, in loco de Palacio de la Tor, et vos, Raymundus de
Iuyano et Raymundus de Godello, in loco de Iuyano, et vos, Raymundus Malarcii, in loco de Vilaubino,
et vos, Eymericus de la Via, in loco de Baschanone, in quibus vobis vendidimus iurisdicciones contra
licitum et debitum racionis receptatis ac sustinetis bannitos, banna et penas imponitis nulla cognicione
cause previa in eisdem, ibique tenetis baiulos et sagiones ac iudices, clericos, necnon malefactores et
perpetratores scelerum ibidem receptatis, quociens ad eadem confugiunt seu declinant ac impedimentum
prestatis ne a nostris officialibus capiantur ut sic a penis eis debitis pro comissis per eos sceleribus
eximantur. Et nichilominus odio pocius quam iusticia, causam et modos varios exquirentes subditos
vestros opprimitis et vexatis, a quibus erant penitus alieni antequam iurisdicciones predicte fuissent ad
vos devolute. Cumque vos a talibus que summe nobis displicent, queque, cum sint orribilia, nullatenus
pateremur, omnino abstineri velimus. Ideo vobis, nobili Ffrancisco de Cerviano memorato qui signanter
ea, sicut fertur, comititis in loco et contra homines de Burdillis, necnon vestrum cuilibet dicimus et
mandamus quatenus a predictis omnibus et singulis faciendis et de cetero comittendis que vobis non
liceant, sollicite caveatis, alias cum presenti gubernatori Gerunde ac vicario Gerunde et Bisulluni,
presentibus et futuris, et locatenentibus eorum-dem, damus firmiter in mandatis quod vos et officiales
vestros a predictis que vobis licita non existant, cohibeant et rigide puniant pro predictis cum nos eis
super ipsis vices nostras comiserimus cum presenti. Data ut infra». Ideo vobis comittimus, dicimus et
mandamus quatenus, si superius nominati vel aliquis ipsorum contra dictum facient mandamentum,
incontinenti petatis et recipiatis ab eis po-testates de castris et locis que pro nobis tenent in feudum easque
retineatis donec a nobis aliud receperitis in mandatis super quibus vobis plenam cum presenti conferimus
potestatem atque comittimus plenarie vices nostras. Mandantes eis et eorum cuilibet per presentes
expresse quod dictas potestates nomine et vice nostris dictis casibus vobis tradant.
Data Barchinone, quarto /360v/ kalendas novembris, anno Domini millesimo trecentesimo
quadragesimo quarto.
Sigillata.
a. Que·l noble en Ffrancesch de Cervian ne aquels a qui·l senyor rey havia venudes juridiccions, no fassen tort al sotsmeses
a les dites juridiccions, C.
1344 octubre 29. Barcelona
239
El rei Pere III mana a Francesc de Cervià, Gilabert de Cruïlles de Bestracà, Ramon de Senesterra,
Ramon de Juià, Ramon de Godell, Ramon Malarç i Eimeric de la Via que no acullin els bandejats
en els llocs la jurisdicció dels quals els havia estat venuda per aquell, sinó que els lliurin als
oficials reials de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 152 (175 × 240 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 371v-372.
Que no sien sostenguts bandejats en los lochs en què·l senyor rey ha venudes les juridiccions
ans sien remeses als officials de Gerona.

Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, nobilibus et dilectis providis Ffrancisco de Cerviano, Guillaberto de
Crudiliis de Bestrecano, Raymundo Senesterra, Raymundo de Iuyano et Raymundo de Godello,
Raymundo Malarcii et Eymerico de la Via, salutem et dileccionem.
Relacione fidedignorum ad nostrum noviter pervenit auditum quod vos contra licitum et debitum
racionis in locis in quibus vobis vendidimus iurisdicciones, receptatis ac sustinetis bannitos nostros,
banna et penas imponitis nulla cognicione cause previa in eisdem ibique tenetis baiulos et sagiones ac
iudices, clericos, necnon male-factores et perpetratores scelerum ibidem receptatis quociens ad eadem
confugiunt seu declinant ac impedimentum prestatis, ne a nostris officialibus capiantur, ut sic a penis eis
debitis pro commissis per eos sceleribus extimantur. Et nichilominus odio pocius quam iusticia causam et
modos varios exquirentes, subditos vestros opprimitis et vexatis a quibus erant penitus alieni antequam
dicte /372/ iuris-dicciones fuissent ad vos devolute, cumque vos a talibus que summe nobis displicent,
queque, cum sint orribilia, nullatenus paceremur, omnino abstineri velimus. Ideo vobis nobili Ffrancisco
de Cerviano memorato qui signanter ea, sicut fertur, comititis in loco et contra homines de Burdillis et
aliis memoratis, dicimus et mandamus qua-tenus a predictis omnibus et singulis faciendis et de cetero
commitendis solicite caveatis quin immo, sicut gratiam nostram carius cupitis conservare de cetero,
quociens malefactores aliqui ex predictis ad loca in quibus exercetis iurisdicciones iamdictas confugiunt,
capiatis nostrisque confestim officialibus remitatis eosdem, nisi in casu quo per vos cognosci possit
dictaque banna et penas absque cognicione iudicis [non ponatis nec sustineatis bannitos vel a pace et
tregua eiectos, nec etiam teneatis [...] in eisdem dictosque nostros subditos cognicioni iudicis] a teneatis,
alias cum presenti gubernatori Gerundensi ac vicario Gerunde et Bisulduni, presentibus et futuris, et
locatenentibus eorumdem damus firmiter in mandatis quod vos et officiales vestros a predictis cohibeant
et rigide puniant pro predictis cum nos eis super ipsis vices nostras commiserimus cum presenti.
Data Barchinone, IIII° kalendas novembris, anno Domini M° CCC° XL° quarto.
Arnaldus, vicecancellarius.
a. Omès, B, restablert per A.
1344 octubre 30. Barcelona
240
El rei Pere III mana al governador, al veguer de Girona i Besalú i als seus lloctinents que, quan Bernat
Bartó, procurador reial encarregat de vendre les rendes reials, hagi recuperat les dites rendes,
vagin al lloc i facin ús en nom del rei de les mateixes jurisdiccions de què tenien costum abans de
la venda.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 153 (140 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 360v.
Que·ls officials reyals certificats per en Bernat Barthon que hagués pasat o consignat lo preu
per què·l senyor rey ha venudes alcunes juridiccions, les cobrassen.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dilectis nos-tris gubernatori Gerundensi, necnon vicario Gerunde et
Bisulluni vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, salutem et dileccionem.
Quia nos, cum quadam carta nostro sigillo pendenti munita, ordinamus et fecimus procuratorem
nostrum fidelem de domo nostra, Bernardum Barthoni, ad vendendum redditus nostros in civitate et vicaria
Gerunde, usque ad quantitatem que sufficiat ad subscripta, ut iurisdicciones quorumdam locorum
sistencium intra vicariam Ge-runde, quas, urgente necessitate, vendidimus nobilibus Ffrancisco de
Cerviano, Guilaberto de Crudiliis de Bestrecano, Raymundo Senesterra, Raymundo de Iuyano,
Raymundo Malarcii ac Eymerico de la Via, de eorum preciis redimantur. Ideo vobis et singulis vestrum
dicimus et mandamus expresse quatenus, incontinenti cum certificati fueritis per dictum Bernardum
Barthoni vel eius locumtenentem, quod dicte iurisdicciones vel earum alique per eum redempte fuerint,
vel earum a precium in tabula assecurata positum, ad dicta loca personaliter accedatis et dictas
iurisdicciones recuperetis nomine nostro et pro nobis extunc eisdem utamini, prout ante vendiciones inde
factas facere solebatis, amovendo abinde quecumque signa iurisdiccionis virtute vendicionum
predictarum apposita in eisdem et hoc aliquatenus non mutetis.
Data Barchinone, tercio kalendas novembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo
quarto.
Arnaldus, vicecancellarius.
a. Interlineat, B.

1345 març 5. Perpinyà
241
El rei Pere III concedeix que el Consell de la universitat de Girona es compongui d’ara en endavant de
80 persones, que han d’escollir els sis jurats.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 877, f. 105v.
C. Ibid., reg. 878, f. 218v-219.
D. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 71-v
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 147-148 (doc. XVIII).
Que LXXX persones fassen conseyl general e que puxen elegir jurats e fer so que tany a
universitat.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes, sicut propositum extitit coram nobis pro parte iuratorum
et proborum hominum civitatis Gerunde, quod ex generali congregacione et nimia multitudine gentium
que annis singulis in civitate predicta super eleccione iuratorum in festo Circumcissionis Domini fieri
consuevit, orta fuerunt inter aliquos ex dictis civibus odia et rancores ac quod parata fuerunt subsequi
scandala graviora, nec possint super ipsa eleccione propter ipsam multitudinem comode et ut foret
expediens concordare. Considerantes etiam nobis fuisse hu-/71v/-militer supplicatum pro parte iuratorum
et proborum hominum et ut pro vitandis huiusmodi odiis et scandalis et ut dicta eleccio comodius et
tucius valeat expediri, dignaremur super eis salubre remedium adhibere, ideo eorum supplicacioni
volentes de solita magestatis nostre clemencia providere, tenore presencium dictis iuratis et probis
hominibus, tam presentibus quam futuris, concedimus gratiose quod ipsi iurati, qui nunc sunt,
quandocumque voluerint, infra tempus eorum regiminis, et eorum successores in dicto officio, annis
singulis, in fine eorum regiminis, dicto festo, eligant et eligere possint octua-ginta personas dicte civitatis
magis sufficientes et discretas quas ibi poterunt designare. Que octuaginta persone, sic electe, in omnibus
universitatem eiusdem faciant ac etiam representent et alias pro quibuscumque negociis dicte civitatis non
oporteat universitatem eandem, prout antea congregari, set quod ipse octuaginta persone universitatem, ut
premittitur, facientes, seu eorum maior pars possint iuratos eligere et alia omnia simul cum dictis iuratis
facere, que omnes de dicta civitate et eius universitate possent facere congregari. Et tam ipse octuaginta
persone quam dicti iurati teneantur, videlicet ipsi iurati qui nunc sunt, antequam octuaginta personas
eligant, et qui pro tempore fuerint, in eorum eleccione iurare ad sancta quatuor Dei Evangelia, bene et
legaliter se habere secundum eorum bonam cons-cienciam in eleccione dictarum octuaginta personarum
ad utilitatem dicte universitatis et rei publice eiusdem, et dicte octuaginta persone que per dictos iuratos
electe fuerint, ut prefertur, iurare similiter teneantur bene et legaliter secundum eorum bonam
conscienciam se habere, tam in eligendis iuratis in dicta civitate quam in dandis eis consiliis, quam in procurandis
et tractandis negociis dicte civitatis ad utilitatem universitatis /72/ a eiusdem et quod contraria
quantum in eis fuerint evitabunt. Nos enim, quidquid ipse octuaginta persone vel eorum maior pars simul
cum iuratis procuraverint, tractaverint atque fecerint, firma et valida esse volumus et decernimus ac si per
totam universitatem generaliter esset factum. Et presentem concessionem valere volumus dum de nostra
processerit voluntate. In cuius rey testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo appendicio comunitam.
Datum Perpiniani, idus marcii, anno Domini millesimo tre-centesimo quadragesimo quarto.
Hugo, cancellarius.
a. El final de l’acta ha estat copiat en la meitat inferior del foli 72, sota l’acta núm. 44, C.
1345 març 17. Perpinyà
242
El rei Pere III revoca la comissió atorgada als jueus d’exercir l’ofici de saig i en particular a Abraham,
així com a tots els corredors jueus de la ciutat, i mana als oficials reials que ho facin aplicar.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 155 (115 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 361.
Que Juheus no puxen esser saigs ne corredors en Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ad humilem supplicacionem nobis exhibitam pro parte iuratorum et
proborum hominum civitatis Gerunde, cum presenti nostra littera revocamus comissionem per nos factam
quibuscumque iudeis de officio saionie Gerunde et signanter comissionem factam per nos de saionie
officio Abramo, nunc sagioni iudeorum Gerunde, dictis tamen iuratis ipsi Abramo centum solidos

Barchinone exsolventibus. Revoccamus etiam omnes et singulos curritores iudeos de civitate pretacta, sic
quod de cetero uti non valeant in dicta civitate iudei aliqui sagionie vel curritorie officiis supradictis,
solventibus tamen dictis iuratis, prout superius continetur, centum solidis supradictis. Mandantes per
presentem universis et singulis officialibus nostris, presentibus et futuris, quod hanc nostram
revocacionem perpetuo teneant et ob-servent et contra non veniant quavis causa. In cuius rey testimonium
presentem fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Data Perpiniani, sextodecimo kalendas aprilis, anno Domini M° CCC° quadragesimo quarto.
Hugo, cancellarius.
1345 maig 20. Perpinyà
243
El rei Pere III ordena que ningú prengui en matrimoni cap donzella o filla de ciutadà de Girona si no és
amb consentiment del pare o, si no en té, amb voluntat de la mare, o a falta de pare i mare, amb la
voluntat dels dos amics més propers o de qui en tingui la tutela, sots pena de perdre el cap i la
donzella perdre l’heretat de pare i mare.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 878, f. 142v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 70v-71.
D. Còpia dins Ms. R-416, Biblioteca del Col·legi d’Advocats de Barcelona, f. 68v (M. J. Arnall, nº 66).
a. Ed. de la còpia D per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 148-149 (doc. XIX).
Que nuyl hom sots pena del cap a perdra no faça matrimoni ab neguna donzela o fiyla de
ciutadan de Gerona, sinó ab volentat de pare si n’ha, sinó ab volentat de mare, e si no ha pare ne
mare, ab voluntat de II dels pus proïsmes amichs o d’aquel qui la governerà, e la donzela perdrà la
heretat de pare e de mare. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quod fraudes et dolos comitentium temeritas prebet
audaciam ceteris deliquendi, ideo, ad supplicacionem humilem nobis factam per nuncios civitatis
Gerunde, cum presenti carta nostra, ex certa sciencia statuimus quod nullus de cetero, cuiuscumque status
aut condicionis existat, audeat aut presumat sub pena amissionis capitis contrahere matrimonium cum
aliqua domicella seu filia alicuius ex civibus seu civitatis habitatoribus antedicte secrete et absque
sciencia et voluntate patris, si patrem habuerit, vel matris, si patrem non habeat, vel ubi patrem non
habeat neque matrem, duorum ex propinquioribus amicorum vel illius aut illorum in cuius tamen seu
quorum posse et gubernacione morari fuerit deputata. Preterea huiusmodi domicella que processerit ad
tale matrimonium contrahendum, si patrem habeat et genitricem vel alterum ipsorum, ipso facto,
hereditate et legittima paterna et materna penitus sit privita. Si vero patrem vel matrem non habuerit,
bonis omnibus que habuerit et ei provenerint a parentibus, sit privata, que ipso facto sint suis fratribus et
sororibus adquisita. Et si fratres vel sorores eam contigerit non habere, bonorum ipsorum medietas sit
fisco regio confiscata, reliqua autem medietas pauperibus hospitalis dicte civitatis penitus adquiratur. Et
quia sepius tales actus per domesti-/71/-cos fieri procurantur, volumus quod si quis vel si qua ex
domesticis, mercenariis vel aliis non domesticis aliquam ex dictis domicellabus induxerit ad talem
matrimonium contrahendum, vel ad id prestiterit opem, consilium vel favorem, pena amissionis lingue
absque remedio aliquo puniatur. Mandantes per presentem cartam nostram baiulo Gerunde ceterisque
officialibus nostris, presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus ad quos presentes pervenerint quod ad
hunc nostrum statutum, dum de nostra voluntate processerit tantummodo duraturum, teneant firmiter et
observent et contra non veniant seu aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei
testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo appendicio comunitam.
Datum Perpiniani, tercio decimo kalendas iunii, anno Domini millesimo quadragesimo quinto.
Arnaldus, vicecancellarius.
a. Marge esquerre, f. 70v: En I libre d’en Pinos, notari, intitulat XXXXII a XXX d’abril, any MCCCCXI, aquest privilegi
fou publicat, C.
1345 maig 26. Perpinyà
244
El rei Pere III mana al procurador de les rendes i drets reials de Catalunya i al batlle de Tortosa que
permetin carregar i descarregar en el port de Sant Feliu de Guíxols atès que la revocació de
l’ordinació contrària es troba inserida en la present carta.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 158 (300 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 366v-368.

a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 252-253 (doc. XXXVIII).
Que tot hom no contrestant ordinacions contràries puxa carregar e descarregar al port de
Sent Ffeliu.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris procuratoribus reddituum et iurium nostrorum
gubernacionum Cathalonie, necnon baiulo civitatis Dertuse, presentibus et qui pro tempore fuerint, vel
eorum locatenentibus, salutem et gratiam.
Quia per nuncios civitatis Gerunde fuit nobis hostensa quedam littera nostra continencie
subsequentis: “Petrus, Dei gratia Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, dilecto
nostro Ffrancisco Ça Sala, baiulo Cathalonie generali ac baiulo civitatis Dertuse, presentibus et qui pro
tempore in dictis preerunt officiis vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem. Quia per nuncios
civitatis Gerunde fuit coram nobis insinuacione querula demostratum quod licet nos provisionem
subscriptam fecerimus cum littera nostra tenorem qui sequitur continentem: «Petrus, Dei gratia rex
Aragonum et cetera, ffidelibus suis vicario ac baiulo Gerunde et aliis universis et singulis officialibus
nostris ad quos presentes pervenerint vel eorum locatenentibus, salutem et dileccionem. Pro parte
iuratorum et proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde fuit coram no-bis expositum reverenter
quod illustrissimus dominus Alfonsus, recordacionis inclite rex Aragonum, pater noster, ordinavit quod in
Cathalonia forent certa carricatoria et discarricatoria, videlicet Barchi-none, Terrachone, Palamors et in
Turricella de Montegrino, per quam ordinacionem fuit prohibitum quod in por-/366/-tu Sancti Ffelicis
Guixellensis nullus posset carricare vel discarricare. Nosque etiam, antequam ad apicem regie dignitatis
fuissemus assumpti et generalis procuracionis officio fungeremur, fecimus certas ordinaciones ac prohibiciones
penales quod nullus in maritimis, quas nos habemus et nostre subsunt iurisdiccioni in
episcopatu Gerundensi, auderet car-ricare vel discarricare, nisi in dictis locis de Palamors et de Turricella
victualia vel alias res quascumque et quod omnes navigantes patroni navium et lemborum et aliorum
vasorum maritimorum ubicumque carricantes eorum vasa infra dominacionem nostram pro discarricando
in Cathalonia haberent discarricare in predictis locis, scilicet Barchino-ne, Terrachone, Palamors et in
Turricella et quod alia non essent discarricatoria Cathalonie quam predicta, prout de predictis et aliis clare
liquet per quandam nostram litteram. Data Gerunde, sextodecimo kalendas decembris, anno Domini M
CCC XXX quarto”. Que ordi-naciones ac prohibiciones fuerunt per dictum dominum genitorem nostrum
postea confirmate. Quare fuit nobis pro parte dictorum iuratorum, proborum hominum et universitatis
prefate humiliter supplicatum quod, cum predicte ordinaciones et prohibiciones sint et fuerint contra
libertatem dicte civitatis et eorum civium et etiam contra constituciones Cathalonie generales et ex ipsis
dampnificetur et fuerit quamplurimum dicta civitas dampnificata et eius cives, necnon et loca aliqua
circumvicina, deberemus super hiis de iusticie remedio provi-dere, et quod dictas ordinaciones et
prohibiciones revocare omnino dignaremur. Nos vero, eorum supplicacioni tanquam iuri consone condescendentes
benigne, volentes dicte civitatis /366v/ et eorum civium et locorum predictorum
indempnitatibus providere et, ne de cetero dampna aliqua paciantur ex ordinacionibus et prohibicionibus
antedictis, ipsas ordinaciones et prohibiciones duximus revocandas et eas per hanc presentem litteram
nostram penitus revocamus et volentes quod, ipsis ordinacionibus ac prohibicionibus non obstantibus,
qui-libet ire et redire et aplicare possit libere et sine impedimento nostro officialium nostrorum et etiam
cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis Guixellensis et ibi carricare et discarricare victualia et
alias res quascumque pro libito voluntatis, sicut erat fieri assuetum ante ordinaciones et prohibiciones
predictas. Mandamus vobis nichilominus per presentes quatinus ordinacionem sive provisionem nostram
huiusmodi teneatis firmiter et observetis ac teneri et observari per quoscumque inviolabiliter faciatis.
Datum Ilerde, quinto nonas iulii, anno Domini M° CCC XXX sexto. Vos tamen vigore inhibicionum quas
facere consuevimus et facimus prima die mensis iunii annuatim ne triticum, bladum seu alie res prohibite
extra Cathaloniam extrahantur cum in ipsis inhibicionibus caveatur quod res prohibite memorate
discarricentur et habeant discarricari in Barchinona et Palamors et Turricella prohibetis expresse ne in
dicto portu seu villa Sancti Ffeli-cis discarricentur per aliquem aliqua ex predictis, quamquam per
privilegia dicte civitatis Gerunde ea in ipsis portu et villa discarricare vel discarricari facere sit
promissum. Ideo, ad humilem supplicacionem per dictos nuncios propterea nobis factam, vobis dicimus et
mandamus quatinus, dictis inhibicionibus seu mandatis ac aliis non obstantibus, quibuscumque permitatis
omnes et singulos applicare, ire libere et redire sine omni impedimento nostro et nostrorum officialium et
alterius cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis Guixollensis et eos ibidem /367/ carricare et
discarricare victualia et alias res quascumque pro libito voluntatis ac vendere et emere, sicut ante
ordinaciones et prohibiciones, de quibus supra fit mencio, erat fieri consuetum iuxta tenorem littere
preinserte et hoc non mutetis aliqua racione. Data Barchinone, VII idus iunii, anno Domini M CCC XL
secundo».
Idcirco, ad humilis supplicacionis instanciam nunciorum dicte civitatis Gerunde propterea nobis
factam, vobis et cuilibet vestrum dicimus et expresse mandamus quatenus mandatum in littera preinserta

contentum effectualiter adimplendo, permittatis omnes et singulos applicare, ire libere et redire sine omni
impedimento nostro et officialium nostrorum et alterius cuiuscumque ad dictum portum Sancti Ffelicis
Guixolensis et eos ibidem carricare et discarricare victualia et alias res quascumque pro libito voluntatis
ac vendere et emere iuxta preinserte littere seriem pleniorem, dictis inhibicionibus seu mandatis ac aliis
non obstantibus quibuscumque, et hoc mutare minime presumatis.
Data Perpiniani, septimo kalendas iunii, anno Domini M° CCC° XL° quinto.
Arnaldus, vicecancellarius.
1345 setembre 22. Perpinyà
245
El rei Pere III mana al batlle de Girona que sobresseeixi les penes exigides als deutors dels arrendataris
de les imposicions.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 637, f. 94v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 364.
Que sia sobresegut en les penes de les imposicions.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro baiulo civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Pro parte universitatis et proborum hominum civitatis Gerunde nobis extitit humiliter supplicatum
quod, cum vos ad instanciam emptorum imposicionum, que in civitate Gerunde levantur pro ajuda per
universitatem eandem nobis facta et concessa racione exequcionis facte contra inclitum Iacobum de
Maioricis, imposueritis voce preconia diversas penas debitoribus super imposicionibus prefatis
emptoribus exsolvendis et a paucis diebus citra voce etiam preconia mandaveritis generaliter quod,
quicumque deberet aliquid Iacobo Augustini, sartori civitatis Gerunde emptori imposicionis anni presentis
lapsi, illud sibi solveret infra certum tempus, et cum talis modus compellendi debi-tores gravis sit et
rigorosus, dignaremur de competenti remedio providere. Nos vero, predictorum supplicacionibus
annuentes, a vobis tenore presentis dicimus et mandamus quatinus in dictis penis exhigendis supersedeatis
penitus donec a nobis aliud susceperitis in mandatis.
Datum Perpiniani, decimo kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quinto.
Hugo, cancellarius.
a. anuentes, C.
1345 desembre 3. Girona
246
El rei Pere III ven a la ciutat de Girona la meitat de les jurisdiccions de Cervià, Vilobí d’Onyar, Bordils,
Púbol, Juià, Bescanó i dels dotze masos dins les parròquies de la Pera i Cassà de Pelràs, i estipula
que el veguer haurà de regir aquestes jurisdiccions i prestar jurament als jurats de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 991, f. 92v-95.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 115-118v.
Venda feta per lo senyor rey a la ciutat de la meytat de les juridiccions de Cervian, de
Vilalbín, de Burdils, de Púbel, de Juyan e de Baschanon e de XII casats d’òmens de Sa Pera e de
Cassan des Pelràs e que·l veguer e no altra regescha la juridiccion e que·n fassa sagrament e ho jur
en poder dels jurats e altres coses.
In b Christi nomine. Pateat universis quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quod nos ex
iustis causis et racionabilibus recuperamus ac recuperare possumus et debemus iurisdicciones civiles et
mera ac mixta imperia preter mortem et membri mutilacionem castri de Cerviano et locorum de Burdillis
et de Pubelo, necnon de duodecim casatis hominum quos nobilis Ffranciscus de Cerviano habet in loco de
Piru et de Caciano de Piloraso, de quibus dicto nobili per nos seu de mandato nostro vendicio facta fuerit,
necnon iurisdiccionem civilem et merum ac mixtum imperium castri de Vilalbino, per nos seu de
mandato nostro vendita Raimundo Malarcii, civi Gerunde, ac iurisdiccionem civilem et merum ac
mixtum imperium parrochie de Iuyano que nos vendideramus Raymundo de Iuyano et Raymundo de
Godello, militibus, et etiam iurisdiccionem civilem ac merum ac mixtum imperium loci de Baschanone
per nos vendita Eymerico de la Via, civi Gerunde, pro certis preciis contentis in publicis instrumentis inde
factis, cum facta fuissent contra quoddam privilegium iuratum quod civitati Gerunde antea feceramus.
Pensantes etiam quod recuperacionem huiusmodi facimus, interveniente auxilio nobis oblato per iuratos
et probos homines civitatis Gerunde, qui pro honore nostri regii diadematis continua meditacione

laborant, sumptibus in numeriis non vitatis, ideo, prospecta utilitate nostra, et quia inter nos et vos, iuratos
ac probos homines civitatis iamdicte, /115v/ sit actum et conditum extitit et in pactum expressum
deductum, cum presenti publico instrumento, previa in nostro pleno consilio deliberacione matura, ex
certa scientia et ex causis superius expressatis, per nos et omnes successores nostros, gratis atque
spontanea voluntate, vendimus ac titulo pure et perfecte vendicionis tradimus seu quasi vobis probis
hominibus civitatis ipsius et vestris in dicto iuracie officio successoribus perpetuo medietatem pro
indiviso totius iurisdiccionis civilis ac meri et mixti imperii predictorum castrorum de Cerviano et de
Vilaubino et parrochiarum ac locorum de Burdillis, de Pubelo, de Iuyano et de Baschanone, necnon de
dictis duodecim casatis hominum, prout melius et plenius nobis pertinet ac potencius ante vendiciones
inde factas, ut superius continetur, nobili et aliis emptoribus antedictis, ipsam iurisdiccionem et dictum
merum ac mixtum imperium in dictis castris et locis ac hominibus ibidem habitantibus et etiam ibi
delinquentibus vicarius Gerunde et Bisulluni nomine nostro exercebat atque regebat et exercere ac regere
poterat et debebat preter mortem et membri mutilacionem, extrahentes predicta omnia et singula que
vobis et vestris vendimus de iure, dominio, posse, possessione et proprietate nostri et nostrorum etiam
successorum, eademque omnia et singula in vestrum et vestrorum ius, dominium et posse, proprietatem et
possessionem mitimus et transferimus pleno iure ad habendum, tenendum omnique tempore pacifice
possidendum et ad omnes vestras ac vestrorum voluntates inde libere faciendas sine contradiccione et
impedimento nostri et nostro-rum officialium quorumcumque sub condicione inferius expressata.
Promittentes vobis iuratis et probis hominibus civitatis pretacte et vestris quod nos trademus vel tradi
faciemus vobis vel cui volueritis, loco vestri, possessionem corporalem vel quasi eorum que vobis vendimus,
ut superius continetur, vacuam ab omni honore et impedimento totaliter expeditam. Et
nichilominus, tenore presentis publici instrumenti, damus et concedimus vobis iuratis et probis hominibus
antedictis licenciam ac plenam et liberam facultatem quod vestra propria auctoritate sine alia licencia,
fatica et requisicione nostra vel officialium nostrorum possitis ipsam possessionem libere apprehendere et
apprehensam licite retinere et inde vestram in omnibus facere voluntatem. Et nos interim, donec ipsam
pos-/116/-sessionem vobis tradidiremus vel tradi fecerimus aut vos eam apprehenderitis, ut est dictum,
confitemur predicta omnia que vobis vendimus pro vobis et vestro nomine precario possidere seu quasi.
Nos enim cum presenti mandamus omnibus et singulis hominibus et mulieribus habitantibus et habitaturis
in castro de Cerviano et locis aliis antedictis quod vobis iuratis et probis hominibus memoratis seu pro
vobis et vestris vicario supradicto vel eius locumtenenti pareant et attendant ammodo de medietate
iurisdiccionis ac meri et mixti imperii predictorum, sicut nobis vel nostris officialibus pro nobis de tota
iurisdiccione et mero ac mixto imperio sepefatis, antequam ipse vendiciones essent facte dictis
emptoribus tenebantur plenius et integrius respondere ac prout melius nobis et nostris seu pro nobis et
nostris ipsi vicario vel eius locumtenenti de medietate residua respondebunt. Retinemus tamen nobis et
nostris et sub hac condicione presentem vendicionem vobis dictis iuratis et probis hominibus et vestris
facimus quod idem vicarius Gerunde et Bisulluni, presens et qui pro tempore fuerit vel eius locumtenens
dumtaxat regat et exerceat pro nobis et vobis medio per medium iurisdiccionem et merum et mixtum
imperium antedicta in dictis castris de Cerviano et de Vilaubino et locis de Burdillis ac de Pubelo, de
Iuyano et de Baschanone ac in dictis casatis hominum et singulis eorumdem. Retinemus tamen quod idem
vicarius seu dictus locumtenens ipsius possit sine consensu ipsorum iuratorum et pro-borum hominum
composiciones, remissiones et gratias facere de hiis que tangant dictum nobilem et homines eiusdem,
prout id facere poterant antequam esset eidem nobili facta vendicio sepetacta et prout possent si dictam
medietatem vobis non vendidissemus. Qui etiam et vicarius, qui nunc est statim et alii qui pro tempore
fuerint successive, et tenentes loca ipsorum ad sancta quatuor Dei Euvangelia faciant iuramentum et
idonee cum fideiussoribus /116v/ assecurent de me-dietate emolumentorum exinde proveniencium
quoquomodo vobis dictis iuratis et probis hominibus seu illis quos ad hec deputaveritis integre, omni
cessante obstaculo, facere responderi, ita quod ipse vicarius vel dictus locumtenens ipsius vel etiam alius
quicumque non debeat neque possit aliquid ex emolumentis iurisdiccionis ac meri et mixti imperii
predictorum recipere vel habere, sed vos, dicti iurati et probi homines tantum aut illi, quos ad ea
deputaveritis, ut superius continetur. Quequidem emolumenta vigore et virtute vendicionis presentis,
tanquam propria ipsius civitatis, convertatis et possitis con-vertere in usus, utilitates et comoda civitatis
eiusdem libere et integre. Mandantes per presentem vicario antedicto et eius locumtenenti, necnon
subvicario Gerunde et aliis universis et singulis officialibus nostris, presentibus et futuris, quod de
predictis que vobis vendimus vel aliquibus ex eis nisi dumtaxat dictus vicarius seu eius locumtenens in
modum in presenti instrumento lacius enarratum se de cetero nullatenus intromitant, taliter faciendo quod
vos, dicti iurati et probi homines ac vestri etiam in dicto iuracie officio successores, contra contenta in
hoc presenti publico instrumento super eis vel aliquibus ex ipsis non turbemini seu gravemini
quoquomodo. Preterea ex causa vendicionis huiusmodi damus et concedimus vobis, iuratis et probis
hominibus antedictis et vestris successoribus in eodem officio iuracie ac quibus velitis, perpetuo omnia
iura omnesque acciones reales et personales, utiles et directas, ordinarias et extraordinarias atque mixtas

et quascumque alias nobis in predictis, que vobis vendimus et vestris, competentes et competere debentes
quovismodo et contra quascum-que personas et bona quecumque racione eorum, quibus iuribus et
accionibus possitis vos et vestri et quos volueritis uti et experiri agendo, defendendo, excipiendo et
replicando et omnia alia et singula faciendo in iudicio et extra iudicium quecumque et quemadmodum nos
possemus facere ante vendicionem huiusmodi et iurium cessionem ac nunc et postea quandocumque. Nos
enim constituimus et facimus vos et vestros /117/ in predictis, que vobis et eis vendimus, dominos et
procuratores, ut in rem vestram propriam, vosque in locum et ius nostrum ponimus et statuimus ad
faciendum inde vestre in omnibus libitum voluntatis. Pro precio vero medietatis iurisdiccionis ac meri et
mixti imperii predictorum dedistis et solvistis nobis viginti duo milia solidos Barchinone que convertimus
in luendis et rehemendis iuris-diccionibus supradictis. Unde renunciamus excepcioni non numerate et non
habite peccunie et doli ac legi quam deceptis ultra dimidiam iusti precii subvenitur et licet ipsum precium
viginti duorum milium solidorum sit satis iustum ac credamus et noscamus ipsum preponderare rei
vendite, verumtamen si forsan predicta que vobis vendimus plus valent aut valebunt ammodo precio
antedicto, totum id quantumcumque sit vel fuerit, damus et remitimus universitati civitatis iamdicte et
eius singularibus tanquam bene meritis pura ac perfecta donacione et irrevocabili inter vivos. Promitimus
insuper et convenimus vobis iuratis ac probis hominibus sepefatis quod nos vel officiales nostri aut
quicumque alii pro nobis vel eis non faciemus nec facient contra vos et successores vestros aliquo
tempore aliquam questionem, peticio-nem vel demandam, litem vel controversiam, de iure vel de facto, in
iudicio vel extra iudicium, in vel super predictis vel aliquo predictorum que vobis vendimus aut racione
vel occasione eorum nec consenciemus aut permitemus fieri seu inferri contra ea que superius
continentur, immo predicta omnia et singula, que vobis vendimus, faciemus per nos et nostros
successores vos et vestros successores perpetuo habere, tenere et possidere pacifice contra cunctos in
modum supra sepius repetitum et tenebimur vobis et eis semper de firma ac legali eviccione eorum et
cuiuslibet eorumdem et si forsan aliqua seu alique persone, cuiuscumque status vel condicionis existant,
sive universitas sive singulares fecerint, moverint vel intemtaverint iuste vel iniuste quacumque racione
vel causa ullo unquam tempore in iudicio vel extra iudicium contra predicta /117v/ que vobis vendimus in
totum vel in parte aut contra vos vel bona vestra seu dicte civitatis racione eorum aliquam questionem,
peticionem vel demandam, litem vel controversiam, de iure vel de facto. Convenimus et promitimus
vobis quod incontinenti cum inde fuerimus requisiti, nos et nostri opponemus et opponere nos teneamur
seu procuratorem et advocatum nostros fiscales civitatis Gerunde opponi continuo faciemus et ipsi etiam
procurator et advocatus fiscales civitatis pretacte, quicumque sint vel erunt, ad solam et simplicem vestri
et vestrorum in dicto iuracie officio successorum requisicionem et etiam absque requisicione incontinenti
cum ad eorum auditum vel scienciam qualitercumque pervenerit aliquam questionem per quempiam
motam vel intemtatam fuisse in predictis que vobis et vestris vendimus vel aliquo predictorum teneantur
se opponere deffensioni vestri et dictorum successorum vestrorum in predictis et satisdare vobis et vestris
successoribus antefatis ac respondere cuilibet querelanti seu querelantibus suscipere in se pro nobis totum
honus litigii seu litigiorum et agere seu ducere causam et causas, litem et lites a principio usque in finem
et donec ipse cause vel questiones terminate fuerint per diffinitivam sentenciam que in rem transiverit
iudicatam nostris propriis sumptibus et expensis vel vos aut successores vestri, si volueritis et elegeritis,
possitis ipsam causam seu causas tractare et ducere per vos ipsos aut interpositas personas eleccione super
eis c vobis et vestris data. Nos enim ex pacto remitimus vobis et vestris successoribus in sepetacto officio
iuracie necessitatem denunciandi et eo casu nos et nostri teneamur vobis et vestris restituere, resarcire et
emendare integre et complete omnes missiones et expensas quas feceritis in causis vel litibus antedictis et
omnia dampna, gravamina et interesse que sus-/118/-tinueritis pro predictis sive obtinueritis pro predictis
causis et litibus sive etiam subcumbatis et totum id quod a vobis vel vestris inde evictum fuerit seu
obtentum. Super quibus omnibus et singulis tradatur et stetur vestro et vestrorum successorum proprio
iuramento quod vobis et vestris, exnunc ut extunc, deferimus et pro delato volumus id haberi. Et pro
predictis omnibus et singulis complendis, attendendis et obser-vandis et pro eviccione omnium
premissorum ac refeccione et resti-tucione omnium dampnorum, missionum et interesse obligamus vobis
et vestris successoribus in dicto iuracie officio, nomine universitatis iamdicte, omnia bona nostra
presencia et futura ubicumque sint et quecumque. Renunciantes quo ad hec omni legi, iuri, usui,
constitucioni, statuto et consuetudini venientibus vel facientibus contra premissa vel aliqua premissorum
et ut predicta omnia et singula maiori gaudeant firmitate, promitimus ac convenimus vobis iuratis et
probis hominibus supradictis in bona fide regia nostra predicta omnia et eorum singula rata, grata, valida
et firma semper habere et contra non facere vel venire vel aliquem de superius expressatis nec aliquam
litteram vel provisionem facere que esset vel esse posset in derogacionem vel detraccionem vendicionis
presentis. Hec itaque promitimus, convenimus et paciscimur vobis et notario infrascripto pro vobis et
omnibus illis quorum interest, intererit vel interesse potest et poterit et nobis legitime stipulanti et
recipienti.

Actum est hoc in hospicio sacriste Gerunde situato prope sedem dicte civitatis Gerunde, tercio
nonas decembris, anno Domini M° CCC° quadragesimo quinto. Hugo, cancellarius.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, /118v/ Maioricarum, Sardinie,
Corsice comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predicta omnia et singula concedimus et
firmamus presentemque cartam nostram seu publicum instrumentum sigillo maiestatis nostre pendenti
iussimus comuniri.
Testes huius rey sunt qui presentes fuerunt: reverendus in Christo pater, dominus Sanccius, divina
miseracione Tirasonensis episcopus, honorabilis vir Hugo de Fonoylleto, cancellarius, venerabiles
Arnaldus de Moraria, vicecancellarius, Fferrarius de Caneto, maiordomus, Iohannes Ferdinandi Munionis,
racionalis, et Rodericus Didaci, legum doctores, et Guillelmus Michelis, iurisperitus, consiliarii domini
regis et Berenguarius de Cudinachs, scriptor porcionis domus illustrissime domine Marie, regine
Aragonum, ipsius domini regis consortis.
Sig+num mei Ffrancisci Fuxi, scriptoris dicti domini regis et auctoritate regia notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfui et hec scribi feci cum raso et emendato in linea
IIIIª ubi legit «antea» et in VIª ubi dicitur «cie» et in VIIIª ubi continetur «et debebat propter mortem et
membri mutilaconem extrahentes predicta omnia et singula» et in XVIª ubi notatur «nobilem et homines
eiusdem prout id facere» et in XXª ubi dicitur «cie» et in XVIª ubi legitur «scie» et in XXXª ubi
continetur «cie» et in XXXIIIª ubi notatur «scie» et in XXXVIª ubi expressatur «cie» et clausi.
a. Al marge dret, f. 116, línies15-19: clau, C. b. I rubricada, C. c. super eis interlineat, C.
1345 desembre 3. Girona
247
El rei Pere III fa saber als habitants de Juià que ha venut als jurats de Girona la meitat de la jurisdicció
del lloc, per la suma de 2.000 sous barcelonesos de tern.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 364v-365.
Que·ls hòmens de Juyan són certificats de la venda feta per lo senyor rey als jurats de la
meytat de la juridiccion de Juyan e manament que·n sia respost a els.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus universis et singulis hominibus infra parrochiam de
Iuyano residentibus et aliis quibusvis undecumque sint delinquentibus vel contrahentibus infra eam,
salutem et gratiam.
Significamus vobis quos nos cum quodam publico instrumento vendidimus iuratis et probis
hominibus civitatis Gerunde perpetuo cum carta tamen gratie ad imperpetuum medietatem tocius iurisdiccionis
civilis et criminalis, alte et baxie, ac meri et mixti imperii, excepta morte naturali et membri
mutilacione ac alterius iurisdiccionis cuiuscumque, quam et quod habemus et habere possumus ac
debemus ac que nobis pertinet ac pertinere potest et debet in parrochia supradicta et in personis ibi
degentibus ac aliis undecumque ibi delinquentibus a seu contrahentibus quoquomodo, precio duorum
milium solidorum Barchinone, sic tamen quod vicarius Gerunde, presens et qui pro tempore fuerit, vel
eius locumtenens et nullus alius regat et exerceat pro nobis et ipsis iuratis ac probis hominibus medio per
medium merum ac mixtum imperium ac iurisdiccionem iamdictam in parrochia antefata et quod ad sancta
quatuor Dei Evangelia faciat iuramentum et idonee cum fideiussoribus b assecuret, quod de medietate
emolumentorum inde proveniencium quoquomodo eisdem iuratis et probis hominibus seu illi vel illis
quos ad hec deputaverint, integre faciat responderi, ut hec et alia in dicto publico instrumento /365/ facto
sub kalendario infrascripto et sigillo magestatis nostre pendenti munito lacius continetur. Quare vobis et
singulis vestrum dicimus et mandamus quatinus ratam et gratam habendo vendicio-nem iamdictam et
contra eam nullatenus veniendo de medietate emolumentorum exinde proveniencium respondatis integre
et absque diminucione quacumque iuratis et probis hominibus antefatis et nulli alii cuicumque.
Mandamus etiam cum presenti vicario Gerunde et Bisulluni ac eius locumtenenti, necnon procuratori
regio in gubernacio-ne Gerunde, presentibus et qui pro tempore fuerint, quod predicta omnia et singula,
prout continentur lacius in dicto publico instrumento, rata et firma habendo et contra ea nullatenus
veniendo in haben-do et percipiendo medietatem ipsorum emolumentorum, dictos iuratos et probos
homines aut deputandos ab eis aliquo modo non impediant vel perturbent, quinimo ipsis iuratis et probis
homnibus seu deputandos ab eis per vos et vestrum singulos inde faciant quiete et integre et absque
impedimento aliquo responderi.
Datum Gerunde, tercio nonas decembris, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quinto.
Hugo, cancellarius.

a. Segueix un espai de 30 mm, en blanc, B. b. fideiussonibus, B.
1345 desembre 7. Girona
248
El rei Pere III concedeix a la ciutat de Girona que aquesta pugui celebrar una fira que comenci el primer
dilluns de la segona setmana de Quaresma amb una durada de 15 dies.
A. Original pergamí, nº 499 (286 × 395 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 879, f. 74v.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 72v-73.
Que les fires de Gerona sien e començen lo primer diluns de la segona setmana de coresma e
duren XV dies següents.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes nos olim ad supplicacionem humilem nobis factam pro
parte iuratorum, proborum hominum et universitatis civitatis Gerunde, eis de gratia concessisse cum alia
carta nostra sigilli nostri penden-tis munimine insignita quod in civitate ipsa celebrarentur nundine
durature per quindecim dies computandos a crastino festi Sanctorum Omnium perpetuo annuatim tunc in
antea subsequentes. Considerantes nec minus quod pro eo quia dicte nundine non fuerunt competenti
tempore statute, cum alia carta nostra sigillo nostro pendenti munita, ad supplicacionem iuratorum et
proborum hominum predictorum mutasse nundinas supradictas, ita quod in dicta civitate Gerunde essent
et celebrarentur nundine iamdicte que inciperent et durarent per proximos quindecim dies ante festum
Ramis Palmarum perpetuo annuatim. Animadvertentes etiam cum alia littera nostra ad instanciam et
supplicacionem incliti infantis Raymundi Berengarii, comitis Impu-riarum, patrui nostri karissimi,
supradictam mutacionem nundinarum predictarum revocasse easque celebrandas ad tempus primevum
deduxisse, racionibus in ipsa revocacionis carta expressatis, et prop-terea fuerit nobis humiliter
supplicatum pro parte iuratorum et proborum hominum predictorum ut, non obstante deduccione
iamdicta, ipsas nundinas mutare ad tempus subsequens de benegnitate regia dignaremur nosque, ipsa
supplicacione admissa benigne, tenore presentis carte nostre perpetuo valiture, supradicta deduccione
dictarum nundinarum ad tempus primevum in aliquo non obstante, mutamus nundinas supradictas, ita
quod de cetero in dicta civitate Gerunde sint et celebrentur nundine que incipiant a prima die lune secunde
septimane Quadragesime et durent per proximos quindecim dies sequentes perpetuo annuatim. Volentes
et concedentes quod omnes et singuli, cuiuscumque legis aut condicionis existant, ad dictas nundinas
venientes cum rebus et mercibus quas secum detulerint, sint salvi et securi in veniendo, stando ac etiam
redeundo et sub nostra speciali proteccione et guidatico constituti, sic quod non possint capi, detineri,
pignorari, marchari seu aliquatenus impediri culpa, crimine vel debitis alienis nisi ipsi in eis principales
fuerint aut fideiussorio nomine obligati, nec etiam in hiis casibus, nisi prius in eis fatica inventa fuerit de
directo. Excipimus tamen ab hiis et excludimus proditores, falsatores monete, violatores itinerum,
sodomitas, latrones, crimen lese magestatis comittentes et alios malefactores quoscumque. Mandamus
igitur per presentem cartam nostram gubernatori nostro eiusque /73/ vices gerentibus, vicariis, baiulis
ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quod concessionem nostram huiusmodi teneant
firmiter et observent et faciant perpetuo inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem
contravenire permittant aliqua racione. Quicumque autem, ausu temerario ductus, venire contra premissa
attemptaverit, iram et indignacionem nostram et penam mille aureorum nostro erario applicandorum se
noviter absque remedio aliquo incursurum, dampno illato primitus et plenarie restituto. In cuius rei
testimonium presentem fieri iussimus sigillo maiestatis nostre munitam.
Datum Gerunde, VII° idus decembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quinto.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie.
Testes sunt: Arnaldus de Erillo, Galcerandus de Bello Podio, ffrater Sanccius, divina providencia
episcopus Tirasone, Simon de Muro, Thomas Petri de Focibus.
Sig+num mei Roderici Didaci de Altariba, scriptoris domini regis ac regia auctoritate per totam
terram et dominacionem eiusdem notarii publici, qui mandato dicti domini regis hec scribi feci cum raso
et emendato in quinta linea ubi scribitur «patrui» et in septima linea ubi dicitur «ipsa» et clausi loco, die
et anno prefixis.
Examinavit Rodericus.
1345 desembre 8. Girona
249

Bernat Bartó, procurador reial de Girona, tenint llicència i potestat del rei Pere el Cerimoniós per
concedir i establir terres, patis, cases, horts etc. de jurisdicció reial, concedeix a la universitat de
Girona, a petició dels jurats, que l’Areny es destini a espai d’ús públic i no edificable, sense que
s’hi puguin construir arcs ni taules.
A. Original sobre pergamí, nº 483 (598 × 635 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 73v-76.
Atorgament que·n Bernat Barthon, procurador del senyor rey, féu als jurats que·ls arenys e
espays de la ciutat fossen deputats a ús públich de la ciutat e que no s’i puguen fer alberchs ne
altres hedificis.
Noverint universi quod, cum ad decorem locorum insignum inter cetera competat habere spacia et
loca publica in quibus populati ibidem spaciari et in quibus advenientes cum rebus et mercibus suis recipi
et in eis, que ad rem publicam pertinent fieri valeant et tractari, in civitateque Gerunde, inter cetera, ad
usum rey publice eiusdem necessaria et pertinencia et eius decori incumbencia sint spacia et arinia ipsius
civitatis circum circa rivum Undaris situata, videlicet ab ecclesia et monasterio fratrum de Carmelo et a
fonte Hospitalis Novi Gerunde usque ad pontem fusteum Mercatalli Gerunde, in capite cuius pontis,
versus orientem, Raymundus Massoti de Gerunda habet constructum hospicium, et ab ipso ponte de
Mercatallo usque ad rivum Ticeris et Gallicantus pro eo quia in ipsis spaciis et arinis tenentur nundine,
mercata, stant fructus et venduntur et animalia tenentur, ligna ad vendendum, interficiuntur bestiaria
carnificum que in ipsa civitate venduntur, extenduntur ibi lane, panni et coria, fusta et alia necessaria usui
hominum pro vendendo aportata sunt namque ibidem spaciamina habitancium in dicta civitate et ibidem
adveniencium et alias sunt ipsa spacia et arinia necessaria usui publico et generali ipsius civitatis.
Quequidem civitas, a paucis temporibus citra, ex concessionibus regalibus et oficialium regiorum, fuit
restricta et diminuta spaciis et ariniis supradictis conveniatque regali providencie ne in futurum ipsa
civitas dictis spaciis et ariniis ulterius restringi et diminui valeat, remedium congruum adhibere et ut res
publica ipsius civitatis circa predicta illesa omnimode preservetur. Quequidem augmentum recepit et in
futurum maius incrementum recipiet, Deo duce, idcirco ego Bernardus Barthoni, procurator /74/ regius in
gubernacione Gerunde, habens plenam et liberam potestatem a dicto domino rege ab subscripta et alia
peragenda, cum carta dicti domini regis eius sigillo impendenti roborata, tenor cuius noscitur esse talis:
«Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, confidentes de fide et legalitate vestri fidelis nostri Bernardi
Barthoni, procuratoris nostri in gubernacione Gerunde, concedimus et plenariam damus licenciam et
potestatem vobis quod vice et nomine et pro parte nostra concedatis et stabiliatis ac stabilire et concedere
possitis sive atributare vel dare ad censum ad utilitatem curie nostre patua, domos, vineas, ortos
quascumque alias possessiones nostras heremas et ayguesleys et etiam molendina et furnos et tabulas
carniceriarum et alia etiam quelibet que pro parte nostra stabilienda fuerint ac etiam atributanda intra
procuracionem iamdictam. Nos enim, quecumque stabilimenta sive atributamenta que per vos de predictis
seu aliquo predictorum facta fuerint ad comodum, ut premititur, et utilitatem curie nostre absque tamen
iuris preiudicio alieni ratas et firmas esse volumus ac roboris obtinere perpetui firmitatem. Retinemus
tamen quod si predicta superius expressata vel aliqua earum erant ita magna sive tanti valoris aut
condicionis propter quod nostra esset super hoc consciencia requirenda, vos inde nostram conscienciam
consulatis et consulere debeatis. Mandamus igitur per presentem cartam nostram universis et singulis
officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod predicta omnia et singula teneant firmiter et
observent ac faciant observari, ut superius continetur. In cuius rei testimonium presentem cartam nostram
inde fieri iussimus nostro sigillo solito sigillatam. Datum Gerunde, quarto kalendas octobris, anno Domini
millesimo trecentesimo quadragesimo quarto. Sigillatum.» Considerans et attendens honori et utilitati
regio cedere et ipsam civitatem predictis spaciis et ariniis illesam servare, que predictis omnibus supra
ennar-ratis publico /74v/ usui dicte civitatis et universitatis eiusdem et ibidem conveniencium sunt
necessaria et destinata, gratis et ex certa sciencia certioratus in et super hiis de iure dicti domini regis ex
parte et nomine ipsius domini regis et ex potestate per ipsum michi atributa, volo, annuo et concedo vobis
venerabilibus Andree de Balneolis, Iacobo de Belloloco, Nicholao de Campolongo, Ffrancisco Cerviani
et Augustino Berengarii, iuratis dicti civitatis Gerunde anni presentis qui incepit in ianuario M° CCCº
XLº quarto, licet absentibus, in posse notarii subscripti ut infra stipulatis, nomine dicte civitatis et
universitatis eiusdem, et eidem civitati et universitati ipsius et successoribus vestris iuratis dicte civitatis
ad imperpetuum quod amodo dicta spacia sint publica et ad usum publicum ipsius civitatis et habitancium
in eadem destinata, et quod de cetero in dictis ariniis et spaciis non possint fieri seu edifficari, nomine vel
ex concessione domini regis vel suorum successorum vel officialium suorum vel cuiuscumque alterius
persone, hospicia, tabule, domus, botigue, barrache vel alia hedifficia, immo ipsa arinia et spacia sint
publica et habeant esse et stare et sint et stent lata et spaciosa et sine aliquibus hospiciis, domibus,
botiguis, cabanis, tabulis et aliis hedifficiis, infra dictas confrontaciones et designaciones, sicut nunc sunt,
et quod hospicia, archus, botigue, cabanne, tabule et alia hedifficia que nunc sunt circum circa dicta

spacia et arinia non possint protendi, extendi vel progredi versus ip-sa spacia et arinia, nec in ipsis spaciis
et ariniis ultra quam nunc sunt, excepto quod a portali quod est ante hospicium heredis Petri de Serra
quondam usque ad hospicium quod fuit Guillelmi de Buschets et nunc est Iacobi Calveti, civis Gerunde,
possint fieri archus vel pilaria, que non protendantur ultra quam protenduntur illi qui sunt in frontaria
hospiciorum dicti Iacobi Cal-/75/-veti et Alfonsi Ciffredi, iurisperiti, et Raymundi Fferrarii Gerunde et
quod a dicto fonte de hospitali usque ad caput camini sive carrarie vocati Barcelones possint fieri archus
et hedificari, qui non exeant versus arinium ultra quam ex tunc et protenduntur archus qui sunt in hospicio
quod ibi construxit Raymundus Alberti, quondam civis Gerunde, et a dicto camino sive carrario
Barçelones usque ad quadruvium sive carrarium de Çes Sa-vaneres possint fieri archus sive pilaria qui
seu que exeant sicuti alia qui seu que iam sunt ibi hedifficati, et salvo quod ab hospicio Guillelmi Guich,
civis Gerunde, usque ad fontem maiorem possint fieri archus in illo directo et modo quibus fuit
concessum ipsi Guillelmo Guich et ipse Guillelmus iam hedifficavit et a dicto fonte maiori usque ad
porticum d’en Calvet quod fuit d’en Bertiy, quondam, possint concedi et fieri archus ac pilaria qui exeant
versus rivum Undaris ad illam mensuram et modum quibus iam archus et pilaria in aliquibus locis sunt ibi
hedificata, ita tamen quod infra sive subtus dictos archus et pilaria non fiant nec fieri possint tabule,
botiche vel aliud ex quo meatus publicus impediretur. Et si forte contingeret aliquem in dictis spaciis et
ariniis construere vel hedificare seu velle construere vel hedifficare domos, hospicia vel tabulas vel alia
hedifficia, vos, dicti iurati et successores vestri in dicto officio, et etiam quilibet singularis dicte civitatis
absque incursu alicuius pene, auctoritate propria et sine requisicione et proclamacione domini regis et
officialium suorum, possitis et possint quiquid ultra modum predictum in ipsis spaciis et ariniis
hedifficaretur impedire ac etiam destruhere, demoliri et omnino extirpare preterquam in eis que superius
sunt excepta. Constituens ipsum dominum regem et me nomine eiusdem, no-/75v/-mine dicte civitatis et
universitatis eius predicta possidere donec inde possessio-nem vos dicti iurati adepti fueritis corporalem
in quam intrandi, adipis-cendi et adeptam retinendi vobis et vestris plenam do et confero potes-tatem.
Promittens nomine et ex parte dicti domini regis vobis dictis venerabilibus iuratis, licet absentibus, et
notario infrascripto, tanquam publice persone, predicta omnia et singula ac etiam infrascripta a me
legittime stipulanti et recipienti, nomine vestri dictorum iuratorum et dicte civitatis et universitatis
eiusdem et singularium de eadem, quod ipse dominus rex et sui dictam concessionem et alia predicta
tenebunt et servabunt, attendent et complebunt et non contravenient nec ali-quem contravenire permittent,
aliqua racione, sub bonorum ipsius do-mini regis et suorum omnium ubique obligacione. Et pro hac conces-sione
confiteor et recognosco habuisse et recepisse non spe future numeracionis, nomine domini regis
predicti et ad opus et utilitatem eius a vobis dictis iuratis, numerando mille quingentos solidos monete
Barchinone de terno, renunciando excepcioni peccunie non numerate et non recepte et doli. Renunciantes
etiam scienter super hiis legi qua deceptis ultra dimidiam subvenitur. Et si plus pro predictis dicto domino
regi vel michi nomine eiusdem competit vel competere potest et debet, totum illud plus nomine et ex
parte dicti domini regis, vobis dictis iuratis et civitati et eius universitati predictis dono et remitto
donacione et remissione irrevocabili inter vivos ac sine revoccacione quacumque.
Actum est hoc, sexto idus decembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quinto.
Sig+num Bernardi Bartoni, procuratoris regii, qui hac, auctoritate et potestate per dictum dominum
regem michi in preinserta carta regia atributis, firmo et laudo. /76/
Testes huius rei sunt: venerabiles Iacobus de Faro, domesticus domini regis, et Eymericus de la Via
et Guillelmus Bayerii, cives Gerunde.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predictam concessionem et omnia et singula in
presenti instrumento publico expressata confirmamus, ratificamus et laudamus, prout in eo lacius atque
melius continentur, appositum hic de mandato nostro per manum ffidelis scriptoris nostri Mathei Adriani.
Et nichilominus sigillum nostrum appendicum in presenti iussimus apponendum in testimonium
premissorum in civitate Gerunde, die martis intitulata idus decembris, anno Domini millesimo
trecentesimo quadragesimo quinto. Hugo, cancellarius.
Eg+o Bartholomeus Vives, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, hec scribi feci et clausi.
a. Marge esquerre, f. 74v, línia 11: non quod in istis spaciis non potest edificari. Marge dret, f. 75, quatre últimes línies:
non, si in dictis spaciis edificatur iurati et quivis singulares possint ea demoliri, B.
1346 febrer 12. Barcelona
250
El rei Pere III revoca la venda que havia fet a Francesc de Cervià de la jurisdicció de Cervià de Ter, de
Bordils i de dotze masos a la Pera i Cassà de Pelràs.

[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 991, f. 98v-99.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 100v-101.
Que·l senyor rey revoca per justícia la venda que havia feta al noble en Ffrancesch de
Cervian de la juridiccion de Cervian e de Burdils e de Púbel e de XII casats de Sa Pera e de Cassan
des Pelràs.
Pateat universis quod, cum nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie
et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, olim ex quadam urgenti necessitate sumptuum
per nos factorum racione execucionis quam fecimus contra inclitum Iacobum de Montepesullano,
vendidissemus inter cetera nobili et dilecto nostro Ffrancisco de Cerviano iurisdiccionem civilem ac
merum et mixtum imperium preter mortem et membri mutilacionem castri de Cerviano et locorum de
Burdillis et de Pubelo ac de duodecim casatis hominum quos idem nobilis habet in loco de Piru et de
Caciano de Piloraso et propterea pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde quibus
iuratum privilegium feceramus, quod dictam vendicionem facere non possemus, fuerit nobis instancia
humili supplicatum ut, revocando vendicionem iamdictam, vendicionem /101/ eandem pro observacione
dicti privilegii ad statum reduci pristinum dignaremur, ideo attendentes quod super hiis fuit questio inter
dictum nobilem ex parte una, et iuratos et probos homines memoratos ex altera, in nostra presencia
suscitata quia, auditis sepius racionibus utriusque partis et habita deliberacione in nostro consilio,
diligenti comperimus quod dictam vendicionem, obstante dicto privilegio ipsius universitatis, de iure et
racione in preiudicium dicte civitatis facere minime poteramus, cum presenti carta nostra irrevocabiliter
duratura vendicionem eandem per nos seu quemvis alium nostro nomine ipsi nobili, ut premittitur, factam
de iurisdiccione ac mero et mixto imperio supradictis, ex certa sciencia et ex causis superius expressatis
nos, cogente iusticia, per presentem declaracionem nostram revocamus ac penitus annullamus et nullius
efficacie roboris seu valoris esse volu-mus ac si per nos numquam inde vendicio facta a esset. Quinimo
iurisdiccionem ipsam ac merum et mixtum imperium ad illum eundem statum reducimus quo erat
antequam inde facta esset vendicio supradicta, videlicet quod iuxta privilegium dicte civitati concessum
super hiis, ut superius continetur, iurisdiccio ac merum et mixtum imperium antedicta regantur et
exerceantur per vicarium Gerunde et Bisulduni, prout ante dictam vendicionem fieri consuevit. Volumus
tamen et etiam providemus quod ipsi nobili precium pro quo dicta iurisdiccio ac merum et mixtum
imperium fuerint vendita absque omni empara que sibi non fiat, solvatur integre una cum sex mille solidis
Barchinone que pro interesse, dampnis et missionibus sustentis et passis per dictum nobilem pro predictis
sibi taxavimus cum presenti, ante videlicet quam nos vel alius loco nostri assequimur et recuperemus
possessionem corporalem vel quasi de iurisdiccione ac mero et mixto imperio supradictis. Mandantes per
presentem vicario Gerunde et Bisulduni et aliis officialibus ac subditis nostris presentem seriem
inspectituris quatenus hanc nostram revocacionem et declaracionem firmam et irrevoccabilem habeant et
observent et contra in aliquo non faciant vel permittant fieri a quocumque. In cuius rei testimonium
presentem cartam fieri iussimus nostro sigillo appendicio comunitam.
Datum Barchinone, pridie idus ffebruarii, anno Domini millesimo CCC° XL° quinto.
Hugo, cancellarius.
a. interlineat, C.
1346 febrer 13. Barcelona
251
El rei Pere III confirma que no es farà prejudici als privilegis de la ciutat de Girona per la venda de la
meitat de la jurisdicció civil i del mer i mixt imperi que posseeix en els castells de Cervià, Vilobí,
Bordils, Púbol, Juià i Bescanó.
A. Original pergamí, nº 494 (171 × 291 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 991, f. 99.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 101v.
Que no sia fet prejudici als privilegis de la ciutat per la venda que·l senyor rey ha feta a la
ciutat de la meytat de la juridiccion de Cervian, de Vilalbín, de Burdils, de Púbel, de Juyan e de
Baschanon.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis, Ceritanie, atten-dentes nos vendicionem fecisse iuratis et probis hominibus
civitatis Gerunde de medietate iurisdiccionis civilis, mixti et meri imperii, quod et quam habemus in
castris de Cerviano et de Vilaubino ac in locis et parrochiis de Burdillis, de Pubelo, de Iuyano et de
Baschanone, acto et convento inter nos et ipsos iuratos quod predictam vendicionem non fiat preiudicium
ipsis iuratis et probis hominibus in eorum privilegiis, in quibus per predecessores nostros et per nos eis

specialiter fuit indultum, quod per ipsos predecessores nostros au successores nostros iurisdicciones
vicarie Gerunde nunquam alienarentur a , immo semper remanerent de dominio nostro et dicte civitatis et
per vicarium Gerunde exercerentur ac etiam regerentur. Ideo nolentes per predicta dictis iuratis et probis
hominibus in dictis eorum privilegiis preiudicium aliquod generari, eisdem iuratis et probis hominibus
omnia et singula iamdicta privilegia huius serie confirmamus. Mandantes per hanc eandem universis et
singulis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, per hanc nostram confirmacionem firmam
habeant b et observent et contra non veniant seu aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius
rei testimonium presentem cartam nostram fieri iussimus nostroque sigillo pendenti muniri.
Datum Barchinone, idus febroarii, anno Domini M° CCC° XL°. Hugo, cancellarius.
a. Sense signe d’abreviació, C. b. Sense signe d’abreviació , C.
1346 setembre 18. Lleida
252
El rei Pere III mana a l’escrivà de la governació de Girona que el salari dels escrivans del rei, del
procurador i de la governació sigui idèntica a la que reben els escrivans de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 367v-368.
Que·ls escrivans del senyor rey e del procurador e de la governacion reheben aytal salari con
l’escrivan de Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro scriptori gubernacionis Gerunde, qui nunc est et pro
tempore fuerit, salutem et gratiam.
Nuper scriptoribus nostris et incliti infantis Iacobi, comitis Urgelli et vicecomitis Agerensis,
carissimi ffratris et generalis gubernatoris nostri, et eius vices gerentis, scripsimus per nostram litteram
sub hac forma: «Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, ffidelibus scrip-toribus nostris et incliti
inffantis Iacobi, comitis Urgelli et vicecomitis Agerensis, carissimi fratris et generalis procuratoris nostri,
vel eius vices gerentis, presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et gratiam. Ad audienciam nostram
noveritis pervenisse quod vos vel ali-qui vestrum de processibus inquisicionum, que fiunt per nos vel
dictum inffantem sive eius vices gerentem, petitis ac habere vultis pro quolibet folio sive carta ipsorum
processuum maius salarium quam inde habeant seu recipiant scriptores curie loci illius, in quo dicte inquisiciones
fiunt, propter quod suplicatum nobis fuit et super eo salubriter provideri. Nos vero, ipsa
suplicacione admissa, volumus et vobis dicimus et mandamus quatenus de dictis processibus maius
salarium quam dicti scriptores curiarum recipiunt, petere seu recipere nullatenus presumatis, set
contentemini dictorum scriptorum curiarum salario antedicto. Datum Barchinone, idus decembris, anno
Domini millesi-mo CCC° quadragesimo». Nunc vero /368/ a pro parte iuratorum et proborum hominum
civitatis Gerunde percepimus querelose quod vos recipitis et recipere vultis maius salarium de scripturis
quam habeant et recipiant scriptores curie Gerunde, quod in dampnum et preiudicium civium civitatis
predicte et aliorum infra dictam gubernacionem degencium noscitur verisimiliter redundare. Quocirca, a
nobis super hoc remedio iusticie postulato, vobis dicimus et mandamus quatenus maius salarium de
scripturis processuum et inquisicionum qui et que accitantur et fiunt in curia gubernatoris predicti quam
habeant et recipiant scriptores dicte curie Gerunde, non recipiatis amodo vel petatis, cum non sit
consonum racionem, quod vos maius recipiatis salarium quam scriptores nostri et inffantis predicti qui
non possunt amplius recipere ex processibus et inquisicionibus quam scriptores officialium Cathalonie
curiarum, alias per presentes mandamus gu-bernatori Gerunde, qui nunc est et qui pro tempore fuerit, et
eius locumtenenti, quod non permittat per nos recipere maius vel ultra salarium quam recipiunt scriptores
dictarum curiarum vicarii et baiuli Gerundensis.
Datum Ilerde, quartodecimo kalendas octobris, anno Domini millesimo CCC° XL° sexto.
Vidit Iaspertus.
a. Al marge dret del foli 368, d’una mà posterior: Salaria scriptorum gubernacionis sunt talia qualia scriptoris curie
Gerunde, B.
1346 desembre 1. Girona
253
Els jurats de Girona determinen que trenta cosses valen una mitgera i decideixen la forma en què haurà
de ser llevada la lleuda dins la ciutat.
[A]. Original perdut.

B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 219-221v.
Emformacions de les coçes de la leuda de la ciutat de Gerona e que XXX coçes fan migera e
con se leva leuda per los leudés en la dita ciutat. a
Noverint universi quod die veneris intitulata kalendas decembris, anno Domini millesimo
trecentesimo quadragesimo sexto, comparuerunt intus curiam regiam Gerunde venerabiles Petrus de
Scala, Guillelmus Sunearii et Bonanatus de Tornavellis, iurati anni presentis civitatis Gerunde qui,
nomine suo et aliorum coniuratorum suorum, presentarunt ac per me Berengarium Mathalini, scriptorem
iuratum predicte curie, legi pecierunt et fecerunt venerabili Berengario de Sancto Celedonio, baiulo
Gerunde, quandam litteram regiam patentem et sigillo regio sigillatam, prout prima facie apparebat,
cuiusquidem littere tenor dinoscitur esse talis:
«Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sar-dinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, fideli nostro baiulo Gerunde, qui nunc est et pro tempore fuerit,
salutem et gratiam. Nuncius ad nostram presenciam destinatus per iuratos et probos homines civitatis
Gerunde nobis humiliter supplicavit quod cum dilectus noster, Bernardus de Burdillis, legum doctor, ex
comissione nostra perquisiverit ea et per quem modum lezda in dicta civitate solvi debet, et per
processum per ipsum factum ac per confessionem feudatoriorum recipiencium lezdam predictam et iuratis
predictis appareat de cuçolibus cum quibus lezda grani levatur, de qua capacitate esse debent predicta
nunc et frequenter recognosci facere dignaremur. Igitur dicta supplicacione benigne admissa, vobis
dicimus et mandamus quatenus predicta singulis annis una cum dicto Bernardo recognoscatis et
examinetis et examinari et recognosci faciatis frequenter eaque servetis et servari etiam faciatis ad
unguem sub forma et capacitate contenta in processu predicto et hoc aliquatenus non mutetis. Datum
Valencie, quintodecimo kalendas iunii, anno Domini millesimo trescentesimo quadragesimo sexto. Vidit
Iaspertus».
Et ipsa eadem die veneris et hora quasi in eodem instanti, supradicta littera fuit per dictum
venerabilem Petrum de Scala, iuratum, nomine suo et aliorum coniuratorum suorum, per me scriptorem
predictum lecta et recitata venerabili Bernardo de Burdil-/219v/-lis, legum doctori predicto, in eius
hospicio personaliter cons-tituto. Quaquidem littera per modum predictum predictis venerabilibus baiulo
et Bernardo de Burdillis, legum doctori, presentata, dicti venerabiles iurati requisiverunt ipsos quod
dictam litteram et contenta in ea observent et faciant inviolabiliter observari et ipsi venerabiles baiulus et
Bernardus de Burdillis, legum doctor, responderunt quod ipsi cum omni reverencia erant parati mandatum
regium supradictum effectualiter cum reverencia in omnibus et per omnia adimplere tociens quociens per
venerabiles iuratos fuerint requisiti. Postmodum vero die veneris, intitulata octavodecimo kalendas
ianuarii, anno Domini predicto, instante et requirente venerabili Petro de Scala, nomine quo supra et
nomine etiam aliorum coniuratorum suorum, venerabiles baiulus et Bernardus de Burdillis, legum doctor,
predicti, volentes et considerantes rite et iuste procedere in predictis, volentes etiam et cupientes mandatis
regis in omnibus obedire, iusserunt diem assignari venerabilibus iuratis et Guillelmo Bayerii et Guillelmo
Granelli, locumtenentibus venerabilis Bernardi Berthoni, procuratoris regii in gubernacione Gerundensi,
si sua putaverint interesse ad comparendum coram ipsis per Bonanatum Ioffridis, sagionem baiulie
Gerunde, ad diem sabbati proxime. Quiquidem sagio, rediens quasi incontinenti, dixit predictam
assignacionem fecisse venerabilibus Petro de Scala, Bonanato de Tornavellis et Petro de Columbariis,
iuratis, et Guillelmo Bayerii et Guillelmo Granelli, nominibus quibus supra.
Qua die sabbati predicta, intitulata septimo decimo kalendas ia-nuarii, anno Domini predicto,
coram venerabilibus, baiulo et Bernardo de Burdillis, legum doctori, b comissariis supradictis, comparerunt
Guillelmus Bayerii et Guillelmus Granelli, locumtenentes venerabilis Bernardi Berthoni, procuratoris
regii in gubernacione Gerundensi, prout dixerunt, ex una parte, et venerabiles Petrus de Scala, Bonanatus
de Tornavellis, iurati predicti, nominibus propriis et aliorum coniu-ratorum suorum, ex altera. Qui
venerabiles iurati, nominibus quibus supra, requisiverunt supradictos dominos comissarios, prout iam
super ipsos requisiverant, ut mandatum regium supradictum compleant et exequantur iuxta ipsius littere
seriem et tenorem. Et dicti venerabiles Guillelmus Bayerii et Guillelmus Granelli, nominibus supradictis,
dixerunt quod placet eis ut predictum mandatum regium supradicti domini comissarii faciant et
exequantur iuxta formam eis traditam in littera supradicta. Et hiis peractis, supradicti venerabiles iurati
requisiverunt Raymundum Viaderii, notarium Gerunde presentem, ut fidem faciat de processu in
supradicta littera regia contento venerabilibus comissariis supradictis /220/ penes quem notarium erat
processus predictus. Quiquidem notarius incontinenti exhibuit et produxit coram predictis comissariis
quendam processum qui habitus fuit, ut asseruit, pro predictis in posse venerabilis legum doctoris
predicti. Qui pro-cessus est forme maioris et qui incipit anno Domini millesimo CCC° vicesimo quinto,
die lune, qua legebatur terciodecimo kalendas iunii. Quibus prehabitis, supradicti comissarii assignarunt
diem supradictis iuratis et locatenentibus procuratoris regii supradicti, ut sint presentes, si sua putaverint
interesse ad recognoscendum predictos consulos sive coçes ad diem lune proxime.

Qua die lune supra assignata, intitulata quintodecimo kalendas ianuarii, anno Domini predicto,
comparuit Petrus de Stanyoll, sagio baiulie, qui retulit se mandato supradictorum comissariorum
presentem diem ad idem quod super supradictis venerabilibus iuratis et Guillelmo Bayerii continuasse ad
diem martis proxime.
Qua die martis predicta, intitulata quartodecimo kalendas ianuarii, anno Domini supradicto, coram
venerabilibus dominis co-missariis comparerunt venerabiles Petrus de Scala et Bonanatus de Tornavellis,
iurati, ex una parte, et Guillelmus Granelli et Guillelmus Bayerii, nominibus quibus supra, ex altera,
presente Petro de Car-donetis, levatore sive leuderio pro domino rege, et dicti baiulus et Bernardus de
Burdillis, legum doctor. Attendentes in dicto processu per dictum Raimundum Viaderii exhibito, in
capitulis per partem venerabilium iuratorum civitatis Gerunde oblatis, que incipiunt «ad informandum et
certifficandum vos venerabiles et discretos Fferrarium de Lilleto, baiulum Cathalonie generalem, et
cetera», contineri quoddam capitulum tenoris sequentis: «item, ad informandum et certifficandum vos
venerabiles antedictos qualiter leude exhigi et levari consueverunt et debent per dominum regem et
favaterios leudarum que percipiuntur in Gerunda de bladis, fructibus et aliis rebus diversis infrascriptis,
ponunt supradicti iurati et probare intendunt quod leudarii ipsarum leudarum seu emptores et collectores
earumdem levaverunt et receperunt ac recipere et levare consueverunt racione leude de bladis hominis
forensis vel forencium que apportarentur ad dictam civitatem ad vendendum, scilicet de qualibet migeria
ipsorum bladorum, un coç et non ultra et ille coç esse consuevit et debet talis et tante capacitatis et non
ultra quod triginta coçes facerent unam migeriam». In fine cuius capituli continebatur talis responsio facta
per partem regiam et feudatoriorum partem in ipso processu fa-ciencium. Credunt et etiam de
civitatensibus de media leuda pertinenti ad dictos favaterios, de quibus dominus rex non potuit eis
privilegium /220v/ indulgere. Necnon attendentes quod in capitulis per partem regiam et feudatoriorum
oblatis que incipiunt: «ad informacionem dicti venerabilium Fferrarii de Lileto et cetera», continetur
quoddam capitulum tenoris sequentis: «item, dicit et probare intendit quod leudarii seu collectores
leudarum receperunt et recipere consueverunt pro leuda grani quod venderetur in civitate predicta pro
leuda, scilicet de qualibet migeria ipsius grani unum coç. De quibus coç triginta faciunt migeriam et de
una quarteria medium coç et de media quarteria unum coç modicum». In fine cuius capituli continetur
talis responsio facta per partem iuratorum. Idem, attendens etiam quod iuxta tenores dictorum
capitulorum et responsiones ad ipsa capitula factas constat quod lo coç cum quo leuda que percipitur in
Gerunda de bladis et consuevit et debet levari, debet esse talis et tante capacitatis quod triginta coçes
faciant unam migeriam. Inceperunt recognoscere et examinare coçes cum quibus ipsa lezda levatur et qui
coçes erant in posse Petri de Cardonetis, leudarii supradicti. Quibus cociis per dominos venerabiles
comissarios supradictos recognitis et examinatis, presentibus supradictis venerabilibus iuratis, Guillelmo
Bayerii et Guillelmo Granelli et Petro de Cardonetis, nominibus quibus supra, fuit inventum quod dicti
cocii cum qua levabatur leuda grani, erant maioris capacitatis quam esse deberent iuxta tenorem et
continenciam dictorum capitulorum. Et cum illa die non possent ipsi cocii reduci per venerabiles
comissarios supradictos ad formam et capacitatem iuxta tenorem dictorum capitulorum, nichil aliud fuit
ipsa die processum in predictis.
Postquam die sabbati, intitulata tercio kalendas ianuarii, anno Domini predicto, coram supradictis
venerabilibus comissariis com-parerunt Petrus de Scala, Guillelmus Sunyerii et Bonanatus de Tornavellis,
iurati civitatis Gerunde, nominibus suis et aliorum coniuratorum suorum, ex una parte, et dictus
Petrus de Cardonetis, leudarius, ex altera. Et licet venerabili Bernardo Berthoni, procuratori regio in
gubernacione Gerundensi, presens dies et hora, de mandato dictorum comissariorum assignata fuisset per
Raymundum Guimerosa, sagionem baiulie Gerunde, prout idem sagio rediens dixit: “nullus comparuit
pro ipso venerabili procuratore regio”. Et dicti venerabiles baiulus et Bernardus de Burdillis, legum
doctor, comissarii supradicti, attenden-tes ex tenoribus dictorum capitulorum in dicto processu coram eis
exhibito ac confessiones factas ad ipsa capitula tam pro parte feu-datoriorum recipiencium partem in ipsa
leuda grani, quam venerabilium iuratorum et aliter ex contentis in dicto processu, constare lo coç cum quo
leuda grani levatur et levari consuevit, debere esse talis forme et capacitatis c quod triginta faciant
migeriam Gerunde, recognitis, ut predictum est, cociis cum quibus dicta leuda levabatur primitus per
ipsos dominos comissarios, reducentes ad illam formam et capacitatem, sub qua per contenta in dicto
processu, ut predictum est, constat debere esse cocios cum quibus dicta leuda grani debet et consuevit
levari, videlicet quod triginta cocii facere debent migeriam, tradiderunt dicto Petro de Cardonetis,
leudario, tres cocios fusteos et signatos signo regio. Qui /221/ cocii fuerunt recogniti et mensurati in
presencia supradictorum venerabilium comissariorum et venerabilium Petri de Scala et Guillelmi
Sunyerii, iuratorum predictorum, ac etiam Petri de Cardonetis, predicti leudarii, et mei Berengarii
Mathalini, scriptoris iurati curie, per Ffrancischum de Pirario, signatorem et recognitorem mensurarum
civitatis et vicarie Gerunde. Cum quibus cociis de cetero dicta leuda grani levetur, videlicet unum talis
capacitatis quod triginta cocii rasi faciunt migeriam cum quo cocio migeria grani leudetur et alium talis
capacitatis quod triginta rasi faciunt unam quateriam, cum quo grani quarteria leudetur, et alium cocium

talis capacitatis quod triginta rasi faciunt mediam quarteriam cum quo media quarteria grani leudetur.
Quibus prehabitis, Petrus de Cardonetis, tanquam leudarius, ut asseruit, verbotenus requisivit dictos
comissarios quod, antequam mutent vel innovent cocios dicte leude, vocent et vocari faciant ad predicta
venerabiles Bernardum Berthoni, procuratorem regium in gubernacionem Gerundensem et favaterios in
dicta leuda partem habentes et hoc antequam removeant cocios antiquos. Et dicti venerabiles domini
comissarii dixerunt quod iuxta tenorem comissionis supradicte ipsi non habent vocare dictum
venerabilem procuratorem regium vel alium, set per se possent ipsos cocios regognoscere et reducere ad
capacitatem quam constat esse debere iuxta tenorem dicti processus. Ipsi tamen ad recognoscendum ipsos
cocios processerunt, vocatis venerabilibus iuratis et venerabilibus Guillelmo Bayerii et Guillelmo
Granelli, locatenentibus dicti venerabilis procuratoris regii, necnon citarunt dictum venerabilem
procuratorem regium per Raimundum Guimerosa, sagionem predictum, ad videndum dictam
recognicionem qui ut dictus sagio retulit impetitus propter computa adesse non poterat, ut predicta
constant per processum supradictum, et etiam obtulerunt se fore paratos ipsi domini comissarii iterum
ipsos cocios recognoscere et recognosci facere in presencia venerabilis procuratoris regii supradicti si
adesse voluerit ad predicta iterum recognoscenda. Que fuerunt acta in hospicio habitacionis dicti
venerabilis Bernardi de Burdillis, legum doctoris, die sabbati supra proxime intitulata, presentibus quibus
supra et testibus, Guillelmo de Pirario, scriptore, Guillelmo Granelli et Ffrancisco Parerii, signatore
predicto.
Postmodum vero die veneris intitulata pridie idus ianuarii, anno Domini predicto, in presencia
venerabilium Bernardi de Burdillis, legum doctoris, et Berengarii de Sancto Celedonio, baiulo, comissariorum
predictorum, fuerunt adducti et presentati per Petrum de Cardonetis, leudarium, et per
Ffranciscum de Pirario, signatorem, supradictos, tres cocii ferrei rotunde forme /221v/ et cum mantin.
Quiquidem tres cocii erant talis capacitatis qualis erant cocii fustei supratacti, videlicet unus cum quo
leudetur migeria grani et alius cum quo leudetur quarteria grani et alius cum quo leudetur media quateria
grani. Et ipsis tribus cociis per ipsos dominos comissarios cum supratactis fusteis recognitis et examinatis
in presencia Petri de Cardonetis, leudarii, et mei Berengarii Mathalini, scriptoris, predictorum, et ipsis
inventis talis capacitatis esse qualis erant cocii fustei supradicti, fecerunt ipsos tres cocios ferreos et
quemlibet ipsorum per dictum signatorem signari signo regio a parte interiori in quatuor partibus sive
locis ipsorum coceorum, scilicet uno in medio sive solo, altero subtus oram a parte anteriori, et altero
subtus ipsam oram a parte dextera et altero etiam, sub simili modo a parte sinestra. Et unus trium
coceorum, qui erat maior, erat talis et tante capacitatis, quod triginta cocii rasi faciunt migeriam et alius,
scilicet medianus, erat talis et tanta capacitatis quod triginta rasi faciunt quarteriam et alius, scilicet minor,
erat talis et tante capacitatis quod triginta rasi faciunt quarteriam et alius, scilicet minor, erat talis et tante
capacitatis, quod triginta cocii rasi faciunt mediam quarteriam. Et ipsis signatis et recognitis, fuerunt
omnes ipsi tres cocii per dictos dominos comissarios dati et traditi pro leudando per modum supradictum
venerabili Petro de Cardonetis, leudario supradicto, die et anno supradictis, ac presentibus testibus, Petro
Serra et Poncio de Aulina, fferrariis Gerunde.
Eg+o Iacobus de Hospitali, scriptor publicus curie vicarie et baiulie Gerunde, auctoritate regia
substitutus a Bernardo de Cervaria, dicte curie scriptore publico, predicta omnia et singula de processu
inde facto in dicta curia et coram dictis comissariis, sumens et in presentem publicam formam redigens ad
instanciam dictorum venerabilium iuratorum, hec scribi feci et clausi cum suprascripto in XIII a linea ubi
dicitur «ad diem sabbati proxime» et in XLIX a ubi legitur «die sabbati», et in LVI a ubi scribitur «dictos»
et in presenti clausura ubi narratur «auctoritate regia», substitutus a Bernardo de Cervaria, dicte curie
scriptore publico.
a. Marge esquerre, f. 220, línies 19-30: clau i nota, B. b. doctoris, B. c. capicitatis, B.
1349 agost 25. València
254
El rei Pere III mana al batlle de Girona i a dos prohoms de la ciutat de fer ordinacions sobre les guerres
que oposen cavallers i generosos, per evitar tot escàndol i dany per la ciutat, sots pena de presó i
empara de béns.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 372v.
Que·l batle de Gerona ab II pròmens de la ciutat fassa ordinacions en la ciutat per les guerres
dels cavalers e generoses; que non fassen scàndol ne dan en la ciutat sots pena de cors e de béns. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli suo Bernardo Margariti, baiulo Gerunde et alii qui pro
tempore fuerint, salutem et gratiam.

Ex parte iuratorum civitatis pretacte gravius est ad nos delata querela quod nonnulli milites et
persone generose episcopatus Gerunde cum fautoribus et valitoribus eorumdem propter guerras,
dissenciones seu bandos, quas inter se habent, sepe et sepius, ad civitatem veniunt supradictam ibidem
palam et occulte personis ipsius civitatis non merentibus inferendo vulnera, dampna, varia et diversa,
quibus per nostros officiales predictis, ut fertur, nullum remedium adhibetur in dictorum civium et rey
publice civitatis eiusdem preiudicium et gravamen, propter quod fuit nobis humiliter supplicatum super
hiis decens remedium adhiberi, taliter quod dicta civitas qui desiderat sub pacis federe confoveri anoxiis
preservetur et ab oppressionibus, quorumcumque remaneat illabata. Nos itaque, dicta supplicacione admissa
benigne, vobis dicimus et mandamus quatenus, assumptis duobus probis hominibus civitatis
pretacte, ordinaciones et provisiones quas una vobiscum iurati dicte civitatis fecerint, super eis faciatis
sub pena corporis et bonorum contrafacientibus imponenda penitus observari tale super predictis studium
adhibendo quod recta regendo et indirecta dirigendo in plana aspera convertatis.
Datum Valencie VIII° kalendas septembris anno Domini M° CCC° quadragesimo nono.
Examinavit Roma.
a. D’una mà posterior: Vide in f. CCCLVI, B.
1351 gener 21. Perpinyà
255
El rei Pere III erigeix les ciutats de Girona, Vic, Manresa i les viles de Besalú, Berga, Camprodon, Sant
Pere d’Avira, el vescomtat de Bas, les viles de Castellfollit, de Torroella de Montgrí, Pals,
Figueres, etc. en ducat de Girona, i el primogènit Joan és creat duc de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia pergamí, nº 697 (545 × 604 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG escrita per Bartomeu Llor,
notari del rei, el 12 de maig de 1351.
C. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 3v-6v.
D. Còpia de B de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 85v-89v.
a. Ed. de la còpia D per Claudio E. GIRBAL, El principe de Gerona, Girona, 1865, p. 45-51.
Novela ereccion del duchat de Gerona e con lo molt alt senyor en Johan, primogènit del
senyor rey en Pere, fo creat duch de Girona.
Hoc est translatum sumptum fideliter a quodam publico ins-trumento bulla aurea illustrissimi
domini regis Aragonum inpendenti comunito, non viciato, nec cancellato, nec in aliqua sui parte suspecto,
sed omni vicio et suspicione carente, cuius tenor dinoscitur esse talis:
«In nomine sancte et individue Trinitatis amen. Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice co-mesque Barchinone, Rossillionis et Ceritanie, ad noticiam
presencium et memoriam futurorum, quidquid ad utilitatem tradite nobis adeo reipublice pertinet
civitatesque et loca sub uno unire regimine ipsas-que dignitatum titulis insignire ac eis de competentibus
rectoribus providere, culmini tantum principali competere, nemini venit in dubium, cum super istis
promulgande quoque legis auctoritatem fortune sibi vendicet eminencia, hinc est quod nos, rex predictus,
attendentes nostreque mentis aciem dirigentes ad legalitatem fidemque insignem, quas ad nos et
predecessores nostros habuerunt et habent civitates Gerunde, Minorisse et Vici, necnon ville Bisulduni,
Berge, Campirotundi, Sancti Petri de Auro, necnon et vicecomitatus de Basso, Castrifolliti et ville
Turricelle de Montegrino, de Pals et de Ffigueris et omnia et singula castra, ville et loca in vicariis et
baiulis ac procuracionibus Gerunde, Bisulduni, Bagiarum, Berge et Berguitani, Ausone, Vici, Rivipulli et
Rivipullensi, Campirotundi, de Regali, vicecomitatus de Basso, Turricelle de Montegrino et de /86/
Ffigeriis predictorum, considerantes insuper ac prehabito maturo ac digesto consilio, recensentes, pro
nunc et temporibus, per nos infra taxandis nostre rey publice expedire dictas civitates, villas et loca,
baiulias et vicarias ac procuraciones et cetera supradicta sub uno eodemque gubernari rectore et duce.
Dictas civitates, villas et loca, baiulias et vicarias sub uno ducatu gubernandas nostra auctoritate regia
erigimus et unimus ipsasque ducatus preheminenciis extollimus ac etiam insignimus. Decernentes ipsas
exinde predictis temporibus nuncupari ducatum, qui Gerunde nomine apellatur, cui ducatui unus dux
prefi-ciatur, qui dux Gerunde intituletur et nuncupetur, omnesque pre-heminencias de iure vel
consuetudine ducatui competentes nostra regia auctoritate eidem tribuimus etiam et donamus. Sane, cum
inter cetera que nobis a superna sunt tollata clemencia illud reputamus precipuum, quod, hodiernis diebus,
nobis largitus est Deus omnium retributor, videlicet vos inclitum infantem Iohannem, nostrum primogenitum
precarissimum, per quem nobis imo universis Christi fidelibus gaudium nostreque universali
dicioni status tributus est pacificus et tranquillus, quem ex illustri ac precarissima Alionora, regina Aragonum,
consorte nostra, suscepimus in Domino exultantes, dumque consideramus ac solerci etiam
meditacione pensamus statum mag-nificum quem secundum vestram illustrem et preclaram originem
quam ex utroque parente trahitis vos manutenere opportet nostris humeris b incumbentem. Consideramus

insuper quod in vestri augmen-to augemur et in vobis propter spem future successionis in regno
conservamur vosque unam personam et unum corpus nobiscum repu-tamus, sicque vos dignitatibus
illustrando, terras et dominaciones vobis donando, nichil alienamus, quinimo in nostri patrimonii corpus
convertimus, dum videmus /86v/ quod, secundum leges romanas, vos qui, ut primogenitus noster quod
amodo dominus extimamini etiam nobis vivo, nec post mortem nostram hereditatem percipere, sed magis
liberam administracionem consequi, censemini et nancisci, idcirco hiis et aliis que nostrum animum ac
regie celsitudinis magnanimitatem ad hoc consilio prudenti ac maturo monerunt, vos infantem predictum
in ducem dicti ducatus promovendum ducimus ac de eo vobis tenore presencium providemus. Volentes et
decernentes quod vos, salvis tamen modis, formis et retencionibus infrascriptis, dictum ducatum et eius
dominium pleno iure habeatis et eiusdem dux nuncupemini, quandiu, nobis vivente, vobis fuerit
vicecomes, et post mortem etiam nostram donec quindecim annos etatis vestre compleveritis, ut inferius
declaratur. Dictum tamen ducatum cum omnibus supradictis vobis, dicto infanti, concedimus et donamus
in feudum honoratum absque cuiusque prestacione servicii per vos tenendum, salvis infrascriptis,
quamdiu vobis fuerit vicecomes et post mortem etiam nostram donec etatem quindecim annorum
compleveritis, ut prefertur, cum dictis civitatibus, castris, villis, comitatibus, vicecomitatibus, rochis,
fortali-ciis eorumdem, domibus, turribus et aliis quibuscumque iuribus nobis pertinentibus in terminis
dicti ducatus, portubus maris, ripacitis, comitibus, vicecomitibus, comitoribus, varvessoribus et baronibus
seu richis hominibus, militibus, dominabus, civibus, burgensibus, hominibus et feminis, cuiuscumque
status seu preheminencie sint, cristianis, iudeis et sarracenis in predictis civitatibus, villis, vicecomitatu,
castris et locis habitantibus et habitaturis et cum omni cognicione pacis et treuge, mero et mixto imperio
et omnimoda iurisdiccione civili vel criminali, alta vel baxia, cum c salinis, piscacionibus, venacionibus,
mineris, trobis, fluminibus, vectigalibus et aliis exitibus et proventibus quibuscumque, molendinis, furnis,
questiis, subsidiis, adempriviis, serviciis realibus vel personalibus et eorum redempcione, monetatico,
cenis, albergiis, feudis, feudatariis, potestatibus et emparis et cum omnibus aliis iuribus in dicto ducatu,
prout melius ad nos pertinent integro statu ac etiam pleno iure, investientes vos de ducatu eodem et
omnibus aliis supradictis in vosque transferentes dominium predictorum omnium /87/ irrevocabiliter
pleno iure, inducentes vos in possessionem corporalem seu quasi eorumdem, prout melius dici et fieri
potest ad vestram utilitatem. Promittentes nichilominus vobis quod realiter omnium predictorum
possessionem seu quasi vobis trademus seu illi quem ad hoc cum potestate hoc faciendi deputaverimus
loco nostri. Dantes nichilominus et concedentes vobis predicto, per nos deputato seu deputando, liberam
facultatem auctoritate vestra propria seu predicti per nos deputati seu deputandi, adhipiscendi
possessionem seu quasi omnium predictorum ipsamque apprehensam libere retinendi, nos vero interim
constituimus nos vestro nomine possidere et tenere eadem. Et nichilominus ex causa donacionis
huiusmodi cedimus in vosque transferimus omnes acciones reales, personales et mixtas et alias
quascumque nobis competentes in omni-bus supradictis contra quascumque personas vel res racione
eorum, quibus possitis experiri in iudicio vel extra, quemadmodum nos possemus ante donacionem
presentem, ut autem presens donum stet perenniter in convulsum ac firmum, vos pro predictis ad
hominem recipimus manibus comendatum. Dantes vobis potestatem dicti ducatus et pertinenciarum
eiusdem, comendantes vobis castellanias, honores, quos et quas comites, vicecomites seu alii quicumque,
cuiuscumque status seu preheminencie existant, pro nobis tenent infra dictum ducatum. Ffaciemus
insuper vos acquirere per manum illius senioris pro quo tenemus honores, si quos infra dictum ducatum
pro alio tenemus, et in quantum etiam possumus, facimus de presenti. Mandantes nichilominus tenore
presencium universis et singulis comitibus, vicecomitibus, comitoribus, baronibus, varvessoribus,
militibus, civibus, burgensibus et aliis quibuscumque et cuiuscumque status vel condicionis existant, quod
vos exinde pro domino habeant vobisque in omnibus et singulis infra dictum ducatum existentibus, sicut
nobis ante presentem donacionem faciebant et tenebantur, pareant et intendant vobisque propter dictis
prestent homagium ac fidelitatis etiam iuramentum. Nos enim presencium tenore absolvimus omnes et
singulos comites, vicecomites et /87v/ omnes alios supradictos ab omni homagio, dominio et fidelitate
quibus nobis astricti sunt pro predictis. Retinemus tamen nobis quod vos, dictus infans et dux, dare
teneamini et detis nobis potestatem, iratus et paccatus infra decem dies postquam fueritis requisitus,
scilicet pro civitate, baiulia et vicaria tota Gerunde, de civitate Gerunde, pro villa, baiulia et vicaria Bisulduni,
de dicta villa Bisulduni, pro civitate, baiulia et vicaria Minorise, de civitate Minorise, pro villa,
baiulia et vicaria Berge et Berguitani, de villa et castro Berge, pro civitate, baiulia et vicaria Vici, de
civitate Vici, pro villa, baiulia et vicaria Campirotundi et de Regali, de villa Campirotundi, pro
vicecomitatu de Basso et procuracione eius ac Castrofollito, de dicto Castroffollito, pro villa et
procuracione Turricelle de Montegrino, de dicta villa et castro Turricelle de Montegrino, pro villa et
baiulia de Figeriis, de villa de Ffigeriis, hoc adiecto quod nos dictas potestates petere et recipere minime
possimus, nec vos easdem nobis dare teneamini, donec perfeceritis etatem viginti annorum. Nos enim
vobis hoc de presenti concedimus graciose. Retinemus insuper quod in generali curia, que nunc
Perpiniani celebratur, et alias quociens in futurum in Catalonia vel alibi curiam vel parlamentum generale

contingerit celebrari, universitates civitatum, villarum et locorum infra dictum ducatum sitorum, de
mandato nostro vocate vel infuturum voccande, teneantur ad dictam curiam et parlamentum procuratores
suos speciales seu nuncios destinare, sicut tenebantur ante presentem donacionem, vos etiam cum etatem
annorum quindecim excesseritis et non ante ad dictam curiam vel parlamentum generale teneamini modo
simili convenire. Retinemus insuper nobis tocius dicti ducatus regimen et administracionem ac fructuum,
reddittuum et omnium proventum et aliorum quorumcumque emolumentorum per-cepcionem, quos
nostros faciamus donec etatis vestre compleveritis annos quindecim antedictos, illustri tamen regina,
matre vestra, infra dictum tempus superstite /88/ in humanis vel etiam non superstite d nobis tamen non
convolantibus ad vota secunda. Si vero vobis existente infra dictam etatem annorum quindecim dictam
reginam, matrem nostram, debitum contingeret persolvere naturale nobis superviventi-bus et ad secunda
vota convolantibus, tunc, ipso facto, etiam ante quindecim annos etatis vestre, regimen et administracio et
fructuum et aliorum emolumentorum percepcio ad vos seu ad illlum cui regimen vestre persone et
administracionem dicti ducatus comiserimus, pertineat pleno iure ac totaliter devolvatur sic quod
tradicione aliqua non sit opus. In omnem vero casum quo vos etatem dictorum quin-decim annorum
excesseritis ad vos bonorum predictorum administracio et fructuum percepcio pleno iure continue
devolvatur. Retinemus etiam nobis quod quamdiu administracionem, ut premittitur, tenebimus ducatus
predicti, possimus petere, exhigere et habere a comitibus, vicecomitibus et aliis quibuscumque dicti
ducatus armorum exercitum, hostem et cavalcatam et omnia alia servicia et alia quecumque iura que
poteramus exercere et habere in eis ante presentem donacionem. Et etiam in omni casu et eventu
retinemus nobis hostes, exercitus et cavalcatas in hominibus dictarum civitatum, villarum et locorum
omnium predictorum. Premissa itaque omnia et singula, prout supe-rius sunt expressa, vobis dicto infanti
et duci et notario infrascripto pro vobis legitime stipulanti, paciscenti et recipienti, tenere, servare ac
servari facere et nunquam contrafacere vel venire per nos vel alium de iure vel de facto promittimus et
iuramus ad sancta quatuor Evangelia, nostris manibus corporaliter sponte tacta, omnem deffectum, si quis
forsan existeret, in presenti donacione vel racione proprie potestatis vel racione vestre infantibus etatis vel
alias quovis /88v/ modo nostra regia auctoritate, tollentes, sanccientes et ex certa sciencia statuentes
presentem donacionem et alia supra et infra contenta per inde valere ac si vos vestri iuris vel alias etatis
intellectus capacis existeretis, iure seu lege non obstantibus quibuscumque. Nos enim de nostre regie
potestatis plenitudine super dictis deffectibus et aliis quibuscumque qui forsan in premissis existerent de
iure vel alias vobiscum ex certa sciencia dispensamus. Quam dispensacionem dicti iuramenti vinculo confirmamus
et etiam roboramus in vim legis predicta omnia sanccientes. Volumus tamen et presentis serie
statuimus quod presens donacio duret in vobis dicto infante et ducatus ereccio in ducatu predicto,
quamdiu, nobis viventibus, nobis fuerit vicecomes et post mortem etiam nostram donec vos annos
quindecim compleveritis etatis vestre, post mortem vero vestram nobis vobis superstitibus vel
predeffunctis vel etiam in vita vestra nobis vobis predeffunctis, postquam tamen vos dictam etatem
annorum quindecim excesseritis et ad regalem dignitatem ad quam tunc assumendus proculdubio eritis,
assumptus fueritis confestim ducatus predictus, ipso facto, totaliter finiatur, vosque ex tunc non
nominemini nec possitis ducis nomine nuncupari. Quinimo dictus ducatus et omnia et singula supradicta
in statum reducantur pristinum in quo erant ante presentem donacionem et ducatus erreccionem. Nolentes
imposterum quod nos vel vos vel alium successorem nostrum hoc ad consequenciam trahi posse. Cum per
nunc et temporibus per nos supra tatxatis supradicta ex causa duximus statuenda. Predictam autem
donacionem vobis, dicto infanti, facimus tanquam primogenito et ut nobis successuro in regnis et non
aliter, nec per hoc quicquam a corona nostra cui vos vere reputamus unitum etiam nobis /89/ vivo
intendimus separare. Mandantes per hoc presens publicum instrumentum universis et singulis officialibus
et subditis nostris, presentibus et futuris, quod premissa omnia et singula teneant firmiter et observent et
ab aliis inviolabiliter faciant observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant quavis
causa seu etiam racione. Hec igitur omnia et singula supradicta, ut dicta et expressa sunt supra, facimus,
paciscimur et promittimus vobis primogenito nostro et duci sepedicto necnon et notario infrascripto,
tanquam publice persone pro vobis et aliis etiam personis quarum interest et intererit recipienti et
paciscenti ac etiam legittime stipulanti. In huius rey autem perenne testimonium presens publicum instrumentum
fieri iussimus et nostre bulle auree munimine insigniri.
Actum et datum in castro Perpiniani, die vicesima prima ianuarii, anno a nativitate Domini M°
CCC° quinquagesimo primo. Vidit Iaspertus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corcise
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie qui hec laudamus, firmamus et iuramus. Rex Petrus.
Testes huius rei sunt: nobiles Petrus de Fonelleto, vicecomes de Insula de Caneto, Guillelmus
Galcerandi de Rochabertino, Petrus de Montechateno, regens officium procuracionis Cathalonie
generalis, Berengarius de Apilia, camarerius, et Poncius de Sancta Pace et Bernardus de Thous ac
Matheus Mercerii, maiordomus domine regine, milites, Iacobus de Ffaro, Berengarius de Codinachs,
magister racio-nalis, et Iaspertus de Tregurano, consiliarii dicti domini Regis.

Sig+num Mathei Adriani, dicti domini regis scriptoris, secretarii et regia auctoritate notarii publici
per totam terram et dominacionem eiusdem, qui predictis interfuit et hoc scribi fecit et clausit. /89v/
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie qui huic translato a dicto suo originali fideliter sumpto et
cum eodem de verbo ad verbum legittime comprobato, nostram auctoritatem apponimus et decretum
appositum hic per manum fidelis scriptoris nostri Bartholomei de Lauro, notarii infrascripti, in civitate
Barchinone, XIIª die madii, anno a nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo primo, quodquidem
translatum nostro pendenti sigillo iussimus roborari. Examinavit Roma.
Sig+num mei Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici
per totam terram et dominacionem suam, qui hoc translatum a suo originali fideliter sumptum et cum
eodem de verbo ad verbum legitime comprobatum et postmodum auctorizatum et firmatum per dictum
dominum regem, ut supra patet, scribi feci cum litteris rasis et emendatis in linea IX a ubi dicitur «vosque»
et in Xª ubi legitur «hereditatem», et clausi die et anno prefixis.
a. Al marge esquerre, f. 86, clau: l. 21-22; al marge esquerre, f. 87v, clau: línies 1-5, 12-14 i 21-24. Al marge dret, f. 88,
clau: l. 15-18. F. 88v, nota a les dues últimes línies, D. b. Forat de 5 mm, D. c. Al verso, forat de la mateixa mida, D. d. supestite, D.
1351 gener 21. Perpinyà
256
El rei Pere III escull Bernat de Cabrera, conseller i vescomte de Bas, com a tutor del duc de Girona, fins
a l’edat de 15 anys.
[A]. Original perdut.
B. Còpia pergamí, nº 1.638 (638 × 668 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG, escrita per Bertomeu de
Llor, el 12 maig de 1351.
C. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 4v-6.
D. Còpia de B de mit jan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 90-94v.
Com en Bernat de Cabrera fo creat e elegit per lo senyor rey en nudriç del senyor duch e
contenen-s’i moltes coses e moltes provisions.
Hoc est translatum sumptum fideliter a quodam publico instrumento, sigillo magestatis illustrissimi
domini regis et sigillo sere-nissime domine regine Aragonum, eius consortis, inpendenti comunito, non
viciato, nec cancellato, nec in aliqua sui parte suspecto, sed omni vicio et suspicione carente, cuius tenor
dinoscitur esse talis:
«In Dei nomine et eius divina gratia. Si naturaliter parentes de erudicione et custodia filiorum
solliciti debent esse, potissime reges et principes circa suorum filiorum primogenitorum erudicionem et
custodiam debent solerci diligencia vigilare cum negligencia parentum circa custodiam et erudicionem
ipsam, tanquam reprehensilibis, debeat totaliter evitari. Hac itaque consideracione commoti, pateat
universis quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maiori-carum, Sardinie, Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Cerita-nie, prospicientes ab illustri Alionora, regina Aragonum, coniuge nostra
karissima ex Dei insigni, dono prolem desideratam diu a nobis et nostris ffidelibus subditis suscepisse,
scilicet, inclitum infantem Iohannem, karissimum primogenitum nostrum, ducem Gerunde, quem in cuius
viceribus cordis nostri dileccionis amore et benediccionis paterne dulcedine amplectimur toto corde.
Animadvertentes insuper utile et optimum fore ut provideatur dicto infanti, primogenito nostro, potissime
in puerili etate que opportunior est erudicioni et morum informacioni de alumpno et educatore idoneo,
provido et modesto qui mente ingeniosa, honestate vite ac bonis moribus et experta erudicio-ne et
doctrina multipliciter sit edoctus et qui sic ad curam, doctrinam et erudicionem ipsius intendat quod de
dicto infante et duce, dum in tenera etate fuerit, in providendo sibi de nutrice proficua et aliis que sibi
necessaria et opportuna fuerint curam habeat specialem. Et eundem etiam infantem et ducem cum hoc
requisierit eius etas, in bonis instruat moribus et informet quique inter ea que doceri possunt, Deo
propicio, sciat eligere /90v/ meliora, nec totum ex alienis studiis accipiat, sed aliqua et multa bona
inveniat de se ipso ut eundem infantem possit instruere moribus, sapiencia et doctrina que in ipso infante
quem speramus, prestante Domino, post cursum nostre presentis vite regnaturum feliciter in regnis
nostris, comitatibus atque terris, necessaria sunt et pluribus esse poterunt utiles in regimine populorum.
Idcirco ad vestri nobilis et dilecti consiliarii nostri Bernardi de Capraria constantem expertam et
approbatam industriam ac stretivam nobilitatem et fidelitatem precipuam, quam preteritis tem-poribus in
nostris maximis et nostro regio nostreque rei publice statui periculosis negociis que inter alia industria ac
genioso consilio et opera vestris finem optimum habuerunt, nobis utilem hostendistis et quam in dicto
filio nostro et eius utili erudicione, custodia et doctrina speramus utile et proficuum afferre, annuente
Altissimo, incrementum, mentis nostre aciem dirigentes, vos dictum nobilem in alumpnum et educatorem
dicti infantis et ducis eligimus, constituimus, decernimus et etiam ordinamus. Statuentes et decernentes
huius instrumenti publici serie et etiam ordinantes quod idem infans et dux apud vos et sub vestri solerci

custodia atque cura felici, usque quo idem infans et dux etatis sue quintum decimum annum compleverit,
custodiatur, alatur et nutriatur, ita videlicet quod, viventibus nobis et illustri regina predicta, genitrice
infantis et ducis iamdicti, vel eadem regina ab hac luce a substracta, superviventibus nobis ante tamen
quam aliam uxorem ducamus, in utroque istorum casuum, idem infans et dux alatur, nutriatur et moretur
in illa civitate vel loco in quo nos duxerimus ordinandum. Nobis autem de medio sublatis, supervivente
nobis regina prefata, infans idem et dux alatur, nutriatur et moretur in illa civitate vel loco in quo ipsa
regina tenens tamen viduitatem et in regnis et terris nostris tunc habitans, duxerit ordinandum. Nobis vero
et dicta regina, rebus humanis exemptis, vel dicta regina dumtaxat, nobis aliam /91/ uxorem ducentibus,
in utroque istorum casuum, infans idem et dux alatur, nutriatur et moretur in illa civitate vel loco quo vos
dictus nobilis alumpnus et educator infantis et ducis eiusdem provideretis ordinandum. Nobis autem et
dicta regina et vobis dicto nobili ab hoc seculo transmigratis, post decessum nostri et dicte regine et vestri
nobilis antefati, duo nobiles seu milites aut generosi vicarie Gerunde et Bisulduni eligendi per nobiles,
milites et generosos ipsius vicarie aut maiorem partem ipsorum et duo cives civitatis Gerunde eligendi per
universitatem civitatis eiusdem aut maiorem partem ipsius, et duo etiam nobiles seu milites aut generosi
vicarie Bagiarum, Berge et Berguitani, eligendi per nobiles, milites et generosos eiusdem vicarie vel
maiorem ipsorum partem, et duo cives civitatis Minorise per ipsius civitatis universitatem aut ipsius
maiorem partem eligendi, necnon etiam duo nobiles seu milites aut generosi vicarie Ausonie, Vici,
Rivipulli et Rivipullensis, Campirotundi et de Regali, eligendi per nobiles, milites et generosos eiusdem
vicarie vel maiorem ipsorum partem, et duo cives civitatis Vici per ipsius civitatis universitatem vel eius
maiorem partem electi. Omnes predicti duodecim, sicut premittitur, electi seu eligendi vel maior pars
eorum omnibus vero ad hec vocatis possint disponere et ordinare de persona seu personis et loco seu locis
apud quam vel quas seu in quo dictus infans et dux alatur, nutriatur et moretur usque quo dictam etatem
quindecim annorum compleverit, ut est dictum. Intendimus tamen quod si vos dictus nobilis nobis
predecederitis, possimus constituere dicto infanti in alumpnum et educatorem illam personam de qua
nobis visum fuerit expedire. Statuimus insuper, concedimus, decernimus, ordinamus et volumus quod in
casu quo nos et dicta regina predecederemus ipso infante et duce vel dicta regina dumtaxat confestim, in
utroque istorum casuum, nobis aliam uxorem ducentibus, /91v/ absque aliqua tarditate seu mora, vos
dictus nobilis vel alius seu alii eligendus seu eligendi per nos aut duodecim supradictos vel maiorem
partem ipsorum percipiatis et percipere possitis, vestra auctoritate propria per vos vel illos quos vos seu
ipse eligendus seu eligendi inde constitueritis, pro provisione dicti infantis et familie sue omnes redditus,
proventus et iura ducatus predicti. Et etiam quod in illo casu dictus ducatus cum omnibus suis iuribus sit
sub vestri seu dicti aut dictorum electi seu electorum administracione et regimine pleno iure, sic videlicet
quod vos aut electus seu electi predicti teneatis pro dicto infante et duce potenter ducatum predictum
administracionem et regimen eiusdem et in eo et in quibuscumque etiam vicariis, baiulis, procuratoribus,
civitatibus, villis et locis quibuscumque ponatis et ponere possitis pro vestro et dicti electi seu electorum
libito voluntatis procuratores, vicarios, baiulos, collectores reddituum et peytarum seu exaccionum
iudeorum et aliorum quorumcumque, et alios officiales, iudices seu comissarios statuere seu etiam
ordinare et destituere et exercere seu exerceri facere per vos seu dictum electum seu electos et officiales
quos vos aut ipse seu ipsi elegeritis, merum et mixtum imperium et omnem aliam iurisdiccionem altam et
baxiam, paces et treugas, et cognicionem eorum, ac recipere et recipi facere potestates hono-rum et
castrorum que infra dictum ducatum pro dicto infante et duce tenentur seu tenebuntur, et homagia etiam et
sagramenta fidelitatis a baronibus, militibus, civibus et burgensibus et hominibus villarum et locorum et
quibuscumque aliis personis que racione naturalitatis vel feudorum dicto infanti et duci teneantur facere et
prestare, necnon etiam omnes alias regalias et iura dicti ducatus vel ad ipsum ducatum quavis causa
pertinencia et que dictus infans et dux si maior esset, per se /92/ facere et exercere posset, possitis, possit
aut possint libere exercere et que etiam nos poteramus ante donacionem dicto duci per nos factam etiam si
essent maiora et excellenciora superius nominatis. Et, pro maiori premissorum securitate, sanccimus,
statuimus et ordinamus et volumus quod comites, vicecomites, comitores, barones, varvassores, milites et
generosi, cives, burgenses et homines villarum et locorum dicti ducatus nunc de presenti faciant et
prestent et prestare teneantur vobis aut alii seu aliis quos nos, ut princeps, pater et legittimus administrator
dicti infantis et ducis, statuendum seu sta-tuendos in actores et procuratores dicti ducis duxerimus aut iam
statuimus seu ordinavimus ipsius infantis et ducis nomine recipienti seu recipientibus homagium et
fidelitatis iuramentum quorum virtute et religione per firmam et sollempnem stipulacionem promittant
quod omnia predicta et infrascripta attendent et complebunt et quod etiam iuvabunt toto eorum posse
quod premissa et subscripta omnia, prout superius et inferius scripta sunt, omnino et inconcusse
serventur, attendantur et compleantur et exequantur et effectum deducantur et contra ea non facient vel
venient nec aliquem contrafacere vel venire permittent palam vel oculte, de facto consilio seu quovis alio
ingenio sive arte. Et quod vobis seu electo aut electis predictis per nos aut dictos duodecim vel ipsorum
maiorem partem, ut predicitur, suo casu, nomine et vice dicti infantis et ducis et ipsi etiam infanti et duci
erunt boni, ffideles et legales ipsumque infantem et ducem et vos dictum nobilem seu electum aut electos

predictos deffendent contra omnem hominem mundi. Et nichilominus quod vos aut electum seu electos
predictos in tenendo tute personam dicti infantis et ducis et regendo bene et libere per vos vel dictum
electum seu electos et alios quos vos aut ipse vel ipsi suo casu volueritis dictum ducatum pro toto et
eorum posse adiuvabunt et nullum /92v/ impedimentum per se vel interpositam personam palam vel
occulte, de facto vel cum consilio aut quovis alio ingenio sive arte apponent seu prestabunt aut apponi seu
prestari facient per quoscumque. Iniungentes cum hoc eodem instrumento publico, vicem epistole in se
gerenti, comitibus, vicecomitibus, comitoribus, baronibus, militibus, civibus, burgensibus et aliis
supradictis quod vobis dicto nobili seu dictis procuratori seu procuratoribus sacramentum et homagium
faciant antedicta sub forma proxime superius expressata. Quoniam nos cum presenti omnes et singulos
comites, vicecomites, comitores et barones, varvassores, milites, cives, burgenses et alios predictos
absolvimus ab omni homagio, dominio et fidelitate quibus nobis astricti sunt pro predictis vel modo
aliquo obligati. Et ut predicta maiori gaudeant firmitate, tactis per nos sacrosanctis quatuor Evangeliis,
iuramus per Deum et dicta sancta quatuor Evangelia et ipsius virtute iuramenti promittimus vobis, dicto
nobili presenti et recipienti, et notario subscripto, tanquam publice persone, hec a nobis dicti infantis et
ducis ac electi seu electorum et aliorum quorum interest, intererit aut interesse potest et poterit infuturum
nomine stipulanti et recipienti quod non mutabimus nec mutare possimus inter vivos aut in nostra ultima
voluntate quovismodo quominus vos dictus nobilis aut electus seu electi predicti regimen persone dicti
infantis et ducis et etiam dicti ducatus, in dicto casu, habeatis et libere habere et exercere possitis, possit
aut possint per vos vel ipsum aut ipsos vel alios, ut superius dictum est. Sic videlicet quod per
ordinacionem seu dacionem tutoris vel cuiusvis alterius ordinacionis seu administracionis quovis nomine
possit seu valeat nuncupari per nos dicto infanti et duci iamdicti vel imposterum dandi inter vivos vel alia
ultima voluntate, sub quacumque verborum forma ipsa /93/ dacio processerit, semper sit et intelligatur
esse exclusa ab ipsa dacione potestas regendi personam dicti infantis et ducis et ducatum, in dicto casu
vobis, dicto nobili, vel alii electo seu electis superius atributa, quibuscumque verbis derogatoriis etiam de
hiis expressam mencionem facientibus, in ipsa dacione appositis vel apponendis obsistentibus nullo
modo, in tantum quod vos aut alius in dicto casu, ut superius continetur, electus seu electi dicta dacione
aut quavis alia ordinacione per nos facta vel fienda minime absistente possitis, regimen persone dicti
infantis et dicti etiam ducatus in dicto casu libere exercere, et vobis aut alii seu aliis, ut predicitur, electo
seu electis tutor datus vel dandus nullam possit facere inhibicionem, monicionem vel mandatum super
non utendo libere infantis et ducis ac ducatus iamdictorum regimine sepefato, nec etiam idem tutor pro
aliquo crimine seu aliqua accione vel racione possit citare vel quemvis alium processum facere contra vos
dictum nobilem aut alium seu alios in dicto casu electum seu electos, quoniam nos nunc ut ex tunc
eximimus prorsus vos dictum nobilem et alium seu alios, ut dictum est, electum seu electos a
iurisdiccione, districtu et quavis superioritate tutoris dati vel dandi iamdicti. Et de predictis omnibus de
certa sciencia et consulte legem facimus huius serie specialem quam dicti iuramenti virtute promittimus
per firmam et solemnem stipulacionem, hic appositam in posse dicti et subscripti notarii, nunquam
revocare nec contra eam aliquas provisiones facere quovis modo. Quinimo tollentes quascumque leges et
iura comunia municipalia et alia quoscumque deffectus qui et que predictis in totum vel in partem possent
quomodolibet obviare dicti iuramenti vigore, promittitus vobis dicto nobili et dicto notario stipulanti, ut
supra, predicta omnia et singula tenere firmiter et observare et teneri et observari facere et contra ipsa vel
eorum singula non facere vel venire per nos vel interpositam personam quavis racione, iure vel causa, sub
bonorum nostrorum omnium ypotheca. Ad hec, nos, Alionora, Dei gratia regina Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie, et Corsice comitissaque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, antedicta, vestri
dicti nobilis strenuitate et matura circumspeccione prospectis, habentes gratam multicipliter et attemptam
ordinacionem regiam /93v/ antedictam ac de certa sciencia et consulte eidem aderentes in quantum in
nobis est pro predictis dicto domino regi, viro et domino nostro karissimo presenti, gratiarum referimus et
non immerito acciones, necnon omnibus et singulis per eundem dominum regem decretis ordinatis et
concessis consentimus et ea omnia et singula tanquam rite, iuste et utiliter facta firmamus, laudamus et
approbamus. Et pro ipsorum meliore observacione iuramus per Deum et eius sancta quatuor Evangelia,
manibus nostris corporaliter tacta, et dicti iuramenti virtute promittimus vobis, dicto nobili presenti et
dicto notario dicti carissimi filii nostri infantis et ducis, et dicti seu dictorum electi seu electorum et
aliorum quorum potest seu poterit interesse nomine recipienti, quod per nos seu alium circa regimen
persone dicti infantis et ducis et ducatus predicti vobis dicto nobili et suo casu electo seu electis predictis
per nos vel dictos duodecim vel eorum maiorem partem, ut predicitur, comissum non prestabimus seu
apponemus aut prestari seu apponi faciemus seu per-mittemus impedimentum seu obstaculum aliquod per
nos seu alium palam vel occulte, de facto vel consilio, aut quovis alio ingenio aut aliqua racione vel
occasione aut iure alio sive causa, etiam si nos eiusdem infantis et ducis contingeret esse tutricem. Ego
vero, Ber-nardus de Capraria supradictus, quamvis ad tantum portandum onus et honorem inde
insuficientem reputem b et indignum, tamen volendo vestri dicti domini regis et vestri dicte domine regine
precibus, imo verius iussionibus et mandatis expressis, in omnibus obedire ac specialiter annuere in hac

parte, spiritus virtute resumpta, in illo qui assurgit in occurssum timencium et implorancium humiliter
nomen suum, quique clementer in semitis suis gressus hominis perficit fingo anchoram spei mee et huic
tanto honeri imbecilles humeros humiliter submitendo, de presenti regimen persone dicti domini infantis
et ducis et dicti etiam ducatus, in casibus superius et sepius declaratis, recipio ac firma et sollempni
stipulacione interveniente, promitto vobis dicto domino regi presenti, ut principi, patri et legittimo
administratori domini infantis et ducis predicti, et notario supra et infrascripto, tanquam publice persone,
ipsius domini infantis nomine, stipulantibus et recipientibus et tactis per me corporaliter sacrosanctis
quatuor Evangeliis, iuro et homagium facio vobis dicto domino regi ore et manibus comendatum quod
circa regimen persone dicti infantis et ducis ac ducatus iamdicti me habebo legaliter atque bene et quod
nunquam scienter ero in consilio vel auxilio vel /94/ in facto quod dictus dominus infans et dux amitat
vitam vel membrum aliquod vel quod recipiat in personam aliquam lesionem vel iniuriam vel
contumeliam, vel quod idem dominus infans et dux amittat aliquem honorem quem nunc habet vel in
antea possidebit. Et si sciero vel audiero de aliquo qui velit aliquid istorum contra dictum dominum
infantem et ducem facere pro posse, ut non fiat impedimentum, prestabo et si impe-dimentum prestare
nequiero dicto domino infanti et duci, quam cito potero, nunciabo et contra eum, ut potero, dicto domino
infanti et duci auxilium prestabo. Et si contigerit terram aliquam, quam dictus dominus infans et dux
habet vel habebit iniuste vel fortuitu casu amittere, ea recuperare iuvabo et recuperata omni tempore
retinere. Et si scivero ipsum dominum infantem et ducem velle iuste offendere aliquem et inde generaliter
vel specialiter fuero requisitus, meum, sicut potero, prestabo auxilium. Et si aliquid michi de secreto
manifestaverit, idem dominus infans et dux illud sine sui licencia nemini pandam vel quod pandatur
faciam. Et si consilium michi super aliquo facto postulaverit, illud dabo consilium quod michi videbitur
magis expedire et nunquam ex mea persona aliquid faciam scienter quod ad suam iniuriam vel
contumeliam possit quomodolibet pertinere. Nos etiam rex predictus presentis tenore sanccimus, decernimus
et etiam ordi-namus quod idem homagium et fidelitatis sacramentum faciat seu faciant et facere
teneatur seu teneantur ille vel illi qui per nos aut dictos duodecim vel eorum maiorem partem in casu
iamdicto electus seu electi fuerit seu fuerint ad regimen persone dicti infantis et ducis ac ducatus predicti
illis, videlicet persone seu personis que per eosdem duodecim vel eorum maiorem partem electa fuerit seu
electe. In quorum testimonium nos rex predictus nostre magestatis sigillo et nos regina predicta sigillo
nostro hoc instrumentum publicum iussimus inpendenti muniri.
Quod est actum et datum in castro Perpiniani, die vicesima prima ianuarii, anno a nativitate Domini
millesimo trecentesimo quinquagesimo primo. Vidit Iaspertus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predicta firmamus, convalidamus, c laudamus et
iuramus et ex nostre regie potestatis plenitudine eisdem nostram prestamus auctoritatem pariter et
decretum. Rex Petrus.
Signum (signe) Alionore, Dei gratia regine Aragonum, /94v/ Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comitisseque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, que predicta firmamus, convalidamus,
laudamus et iuramus.
Sig+num Bernardi de Capraria predicti qui hec laudo, firmo et iuro et homagium facio.
Testes huius rei sunt: nobiles, Petrus de Fenolleto, vicecomes de Caneto et de Insula, Berengarius
de Apilia et Matheus Mercerii, maiordomus dicte domine regine, miles, Iacobus de Faro, Berengarius de
Codinachs, magister racionalis, et Iaspertus de Tregurano, consiliarii dicti domini regis.
Sig+num Mathei Adriani, dicti domini regis scriptoris secretarii et regia auctoritate notarii publici
per totam terram et dominacionem eiusdem, qui predictis interfuit et hec scribi fecit et clausit.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui, huic translato a dicto suo originali fideliter sumpto
et cum eodem de verbo ad verbum legittime comprobato, nostram auctoritatem apponimus et decretum
appositum hic per manum fidelis scriptoris nostri Bartholomei de Lauro, notarii infrascripti in civitate
Barchinone, duodecima die madii, anno a nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo primo,
quodquidem translatum nostro pendenti sigillo iussimus roborari. Examinavit Roma.
Sig+num mei Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici
per totam terram et dominacionem suam, qui hoc translato a dicto suo originali fideliter sumptum et cum
eodem de verbo ad verbum legittime comprobatum et post modum auctoritzatum et firmatum per dictum
dominum regem, ut supra patet, scribi fecit et clausit in civitate Barchinone, XXVIIª die madii, anno a
nativitate Domini M° CCC° L° primo, cum litteris rasis et emendatis in linea XLVIIIª ubi dicitur «vel
quod», et cum suprapositis in linea Vª ubi scribitur «et doctrina multipliciter sit edoctus et qui sit ad
curam, doctrinam et erudicionem» et in linea XXXVIIª ubi cernitur «per nos» et in linea XLV a ubi
inspiscitur «vitam».
a. Interlineat, D. b. Reputem, sic, C. c. Interlineat, D.

1351 febrer 16. Perpinyà
257
El rei Pere III precisa quin tipus d’apel·lacions poden ser fetes al duc i quines al rei, el qual conserva els
drets d’host i cavalcada, d’acord amb l’usatge «Princeps namque», i especifica que les ciutats i
llocs del ducat de Girona han de ser regides pels oficials reials, i han d’observar-s’hi les
Constitucions Generals de Catalunya, els usatges de Barcelona, així com els privilegis, usatges i
costums que els han estat concedits.
A. Original pergamí, nº 678 (608 × 616 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 8v-10.
C. Còpia A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 95-99v.
Con les appel·lacions fossen fetes al senyor duch en cert cas e en cert cas al senyor rey e con lo
senyor rey se retén hosts e cavalcades e princeps namque e que les universitats dels lochs del duchat
sien apelades en les corts e moltes altres coses. a
Pateat cunctis quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valen-cie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes nuper nos de civitatibus Gerunde,
Vici et Minorise, necnon de villis Bisulduni, Turricelle de Montegrino, de Pals et de Figeriis omnibusque
et singulis castris, villis et locis in vicariis et baiuliis ac procuracionibus Gerunde, Bisulduni, Minorise,
Bagiarum, Berge, Berguitani, Ausonie, Vici, Rivipulli et Rivipullensis, Campirotundi et de Regali,
vicecomitatus de Basso, Turricelle de Montegrino et de Figeriis predictorum unum ducatum erexisse qui
Gerunde nomine appellatur ipsumque comisisse sub certis pactis, formis et condicionibus inclito infanti
Iohanni, precarissimo primogenito nostro ducique Gerunde, prout hec et alia lacius et clarius apparent per
instrumentum publicum, nostra bulla aurea insignitum, per fidelemque secretarium nostrum, Matheum
Adriani, notarium publicum, clausum, datum et actum in castro nostro Perpiniani, vicesima prima die
ianuarii, anno subscripto. Considerantes etiam educacionem dicti ducis et adminis tracionem ipsius
ducatus nobili et dilecto consiliario nostro, Bernardo de Capraria, comendasse sub certis formis, pactis et
condicionibus, de quibus clare constat per instrumentum publicum nostre magestatis sigillo et etiam
sigillo illustris Alionore, regine Aragonum, consortis nostre amantissime subscripte, roboratum et
clausum et factum per dictum notarium, /95v/ die et anno predictis. Animadvertentes insuper in ereccione
et concessione comandaque et educacione predictis quedam verba imposuisse dubia seu obscura que
possent dare duplicem legentibus intellectum, nos igitur aspicientes nostreque mentis aciem dirigentes
quod illius est interpretari cuius est condere presertim cum nos velimus, ut convenit, dispendia litium
equitatis compendio qua possumus industria coartare instrumenta iamdicta et in eis singula contenta
liberaliter amplectentes clarioraque efficere cupientes, tam motu proprio ac propenso et digesto consilio
quam ad supplicacionem iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde et nunciorum per
universitatem dicte civitatis ad culmen nostre regie dignitatis ac de causa specialiter destinatorum, tenore
presentis publici instrumenti firmiter valituri volumus, sanccimus, statuimus et super-addendo
instrumento dicte creacionis ducatus et concessionis de eodem dicto duci facte, ducimus ex certa sciencia
declarandum quod in casu quo prefatam reginam, consortem nostram, contingat decedere et nos ei
supervivere et ad secunda vota convolare, dicto infante Iohanne vitam in humanis ducente, quod a
processibus, sentenciis latis et proferendis per electum seu eligendum ad regimen dicti ducis et ducatus
infra quindecim annos contentos in creacione dicti ducatus et donacione de eodem per nos facte infanti
iamdicto, vel eius officiales contra singulares personas vel ius ipsorum seu causis eorum, tam
criminalibus quam civilibus, possit et debeat primitus ad dictum ducem cum dictam etatem compleverit et
interim ad illum cui regimen et administracio dicti ducis et ducatus spectaverit vel comissa fuerit
inmediate appellari a dicto vero duce cum dictam etatem compleverit et interim ab administratore actore
seu educatore predicto possit ad nos tanquam principem mediate et indubie appellari et per appellacionis
remedium recurssus haberi quamdiu nos /96/ vitam duxerimus in humanis et donec dictus dux ad apicem
dignitatis fuerit assumptus et non alias neque ultra. Quibus iustis appellacionibus teneantur dictus electus
et alii imposterum eligendi ad administracionem et regimen dicti ducatus et ducis eorumque officiales,
dicto durante tempore, indubitanter defferre et apostolos concedere et dare et alia ac aliter facere et
observare, sicut et prout inferior a quo appellatur, ad superiorem facere et observare tenetur iuxta
legittimas sancciones, usaticos Barchinone et Cathalonie constituciones. Premissis preterea racionibus
inducti ad tollendum ambiguitatem quorumdam nos, vo-lentes infrascripta clarius aperire a dicto
instrumento ereccionis et concessionis clausulam immediate sequentem cassandam, irritandam,
removandam, tollendam et anichilandam, ducimus per modum inter-pretacionis et declaracionis, ut
predicitur, cum presenti videlicet et etiam, in omni casu et eventu, retinemus nobis hostes, exercitus et
cavalcatas in hominibus dictarum civitatum et villarum et locorum omnium predictorum. Loco autem
clausule preinserte et retencionis in eadem contente, retinemus nobis et retinere volumus et intendimus
casus contentos et expecificatos expresse in usatico Barchinone incipiente: «Princeps namque», quos

casus et usaticum nobis reser-vamus et expresse intendimus reservare creacione seu ereccione ducatus
predicti, in aliquo non obstante. Addicientes quod per dictum creacionis et ereccionis ducatus
instrumentum et concessionis de eodem dicto nostro primogenito factum, dicto usatico in aliquo derogare
intendimus nullo modo. Preterea quia quamquam in dicto creacionis et donacionis instrumento
contineatur quod nos retinemus ut in generali curia que nunc Perpiniani celebratur et alias quociens in
futurum contigerit celebrari in Cathalonia vel alibi curiam vel generale parlamentum, universitates
civitatum, villarum et locorum infra dictum ducatum sitorum, de mandato nostro vocate vel inffu-turum
/96v/ vocande, teneantur ad dictam curiam procuratores suos seu sindicos destinare nichilominus per
quosdam in dubium revocatur an dicti sindici vocari debeant, prout hactenus vocari consueverunt. Nos,
hoc declarare volentes, decernimus et declaramus ac est intencio nostra et sic volumus quod universitates
predictarum civitatum et locorum vocentur per nos et vocate venire et interesse teneantur in ipsis curia et
parlamento, prout facere tenebantur, ante donacionem et concessionem et ducatus ereccionem
supradictas. Insuper, licet in instrumento comande predicte contineatur quod in casu quo contingeret
dictum nobilem educatorem et administratorem decedere et alium eligere in casibus in dicto comande
instrumento specificatis quod sint de electoribus futuri educatoris ac administratoris duo nobiles seu
milites aut generosi vicarie Gerunde et Bisulduni eligendi per nobiles milites aut generosos ipsius vicarie
aut maiorem partem ipsorum et duo cives civitatis Gerunde eligendi per universitatem civitatis Gerunde
ipsius aut maiorem partem ipsorum, attamen, ut pote racioni conso-num ampliando, statuimus, volumus,
concedimus et huius serie ordi-namus quod, in casibus memoratis, sint et esse possint de electoribus ipsis
quatuor nobiles milites seu generosi et quatuor cives civitatis ipsius, velut capud dicti ducatus, prima ordinacione
in dicta comanda contenta nullatenus obsistente. Declarantes et ex certa sciencia huius serie
statuentes quod per dictum instrumentum creacionis et con-cessionis predictarum, non facimus nec facere
intendimus aliquam separacionem de civitatibus et locis contentis in creacione dicti duca-tus, immo
predicta omnia unimus et unire intendimus pocius per predicta comitatui Barchinone et corone nostre
regie ffaciendoque privilegium quod vim legis habere volumus, sanccimus et etiam ordinamus quod
civitates et loca predicta, contenta in creacione /97/ dicti ducatus, nunquam possint a comitatu Barchinone
et a corona regia separari, imo quod quicumque fuerit rex Aragonum et comes Barchinone habeat esse
dominus civitatum et predictorum locorum civitatesque et loca predicta per regem Aragonum et comitem
Bar-chinone et eius officiales regi habeant seu etiam gubernari. Declaramus, insuper, quod quamquam in
dicto intrumento creacionis et concessionis contineatur quod per nos vel per dictum ducem et eius
successores nunquam hec creacio seu ducatus ereccio valeat ad consequenciam trahi, est tamen nostre
intencionis et volumus ac etiam declaramus quod quoad primogenitum vel successorem in primogenitura
qui proculdubio post dies nostros vel suos aut eius successores assumendus esset in regem Aragonum, sed
non in quemvis alium nobis et eis liceat imposterum similem creacionem ducatus et de eodem
concessionem facere, verbis in dicto instrumento appositis seu aliis quibuscumque obsistentibus nullo
modo, cum pocius creacio et concessio fiende circa talem si forsan fieri contigerit pocius agregacio et
unio quam corone separacio censeretur. Ceterum volumus et huius serie statuimus, sanccimus et perpetuo
etiam ordinamus quod constituciones Cathalonie generales facte et imposterum faciende et usatici
Barchinone habeant observari in locis dicti ducatus et privilegia eis concessa et usus ac consuetudines et
observaciones antique, tam per nos proprio nomine et ut legittimum administratorem quam per electum
iamdictum et imposterum eligendum seu eligendos ad regimen dicti ducis et ducatus, quam per ipsum
ducem et eius officiales, ita quod per dictam crea-cionem nichil comutetur, sed omnia observentur, sicut
observabantur et observari habebant ante dictam creacionem et ac si dicta ducatus ereccio facta non
fuisset. Predictas itaque declaraciones, addiciones et oblaciones /97v/ seu remociones, sancciones et
statuta et alia supradicta facimus et promittimus, sicut melius dici potest et intelligi ad salvum et sincerum
etiam intellectum, volentes et b etiam serie subscripti iuramenti per nos prestiti vigore prefatis nominibus
sta-tuimus, sanccimus et promittimus ac nunc pro tunc etiam ordinamus quod, cum dictus dux ad etatem
pervenerit quod possit regere iuxta tenorem instrumenti dicte creacionis et etiam antequam regat per se,
iurabit, laudabit et firmabit omnia et singula supradicta, sed sufficit predictum ducem omnia et singula
supradicta iurare in dicta civitate Gerunde, tantum tanquam in capite dicti ducatus. Volumus etiam et
decernimus ac statuimus quod nunc de presenti nobilis et dilectus consiliarius noster Bernardus de
Capraria, quem dicti ducis et ducatus administratorem facimus, ut est dictum, et alius vel alii et
quicumque si et qui post eum dicti ducis et ducatus fuerint administratores, in principio sue
administracionis prestent ad sancta Dei Euvangelia iuramentum iuratis et consulibus vel consiliariis
civitatum Gerunde, Vici et Minorise predictarum recipientibus per se et aliis omnibus et singulis personis
dicti ducatus, si presentes fuerint alias notario pro eis stipulanti quod predicta omnia et singula teneant
inviolabiliter et observent, hoc etiam intellecto et declarato expresse quod quicumque qui post dictum
Bernardum de Capraria fuerint educatores dicti ducis et administratores ducatus predicti, in principio sue
administracionis et antequam ea utantur, prestent et prestare teneantur dictum iuramentum in qualibet
predictarum civitatum Gerunde, Vici et Mi-norise, in presencia iuratorum, consiliariorum vel consulum

earumdem. Et ut premissa omnia et singula maiori gaudeant firmitate, tam nomine nostro proprio, quam
etiam tanquam pater et legitimus administrator dicti ducis, primogeniti nostri, iuramus sponte in animam
nostram /98/ per Dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta,
predicta omnia et singula tenere et observare ac teneri et observari facere inviolabiliter, tam per dictum
ducem quam per administratores ducis et ducatus predicti et eorum officiales et in aliquo non contrafacere
vel venire iure aliquo, causa vel etiam racione. Mandantes per presens publicum instrumentum universis
et singulis officialibus et subditis, tam infra dictum ducatum quam alibi sistentibus, presentibus et futuris,
quod premissa et infrascripta omnia et singula que firmari et iurari facimus per dictum nobilem
Bernardum de Capraria, tanquam educatorem ducis et administratorem ducatus predictorum, teneant
firmiter et observent et ab aliis faciant inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem
contravenire permittant, quavis causa seu etiam ratione. Nos, igitur, Alionora, Dei gratia regina
Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comitissaque Barchinone, Rossilionis et
Ceritanie, prospicientes premissa omnia et singula causa iusta previa ad utilitatem dicti nostri dulcissimi
pri-mogeniti et ducis fore facta, ea laudamus, approbamus, ratifficamus et confirmamus ac manibus
nostris ad sancta Dei quatuor Euvangelia iuramus contra predicta vel aliqua ex eisdem numquam facere
vel venire aliqua racione. Ad hec, ego Bernardus de Capraria, educator et administrator supradictus,
attendens supradicta omnia redundare et ad utilitatem dicti domini ducis et perfeccionem premissorum
iamdicto nomine laudans, approbans, ratificans et confirmans omnia et singula supradicta, iuro ea omnia,
nunc ex tunc et ex tunc ut ex nunc, per Dominum Deum et eius quatuor Evangelia, meis manibus
corporaliter tacta, predicta omnia et singula tenere et /98v/ observare et in aliquo non contrafacere vel
venire iure aliquo, causa vel etiam racione. Quinimo prestabo et dabo operam cum effectu et faciam etiam
meum posse, si vixero, quod dictus dominus dux supradicta omnia firmabit et iurabit cum ad etatem
pervenerit supradictam. Hec igitur omnia et singula supradicta, ut dicta et expressa sunt supra, facimus,
paciscimur et promittimus, nos, dicti rex et regina, et ego, Bernardus de Capraria, nominibus sepedictis,
quisque nostrum a se dicta vobis iuratis et probis hominibus presentibus, nomine dicte universitatis,
necnon et notario infrascripto, tanquam publice persone, pro eis et pro aliis universitatibus civitatum Vici
et Minorise et aliarum villarum et locorum dicti ducatus et pro aliis etiam personis omnibus et singulis,
quarum interest et intererit et interesse potest ac poterit infuturum, recipienti et paciscenti ac etiam
legitime stipulanti. Et intendimus ac etiam protestamur quod per hoc instrumentum aut per contenta in eo
non fiat preiudicium aliquod, tacite vel expresse, aliis contentis in instrumentis ereccionis et concessionis
ac educacionis seu comande predictis, de quibus in presentis declaracionis publico instrumento mencio
non sit facta, nec per illa huic, quinimo eadem et istud remanere volumus et intendimus in suo pleno
robore et valore. In quorum omnium testimonium, nos rex et regina predicti, necnon Bernardus de
Capraria, educator seu actor ac administrator iamdictus, ad dictorum iuratorum supplicacionem humilem
et etiam requisicio-nem, mandamus fieri de premissis tot consimilia publica instrumenta, sigillo
magestatis nostri dicti regis et nostre dicte regine ac ducis sigillis munita, scilicet nobis dictis regi et
regine michique dicto Bernardo de Capraria et nostris quibuslibet nominibus sepedictis ac universitati
civitatis pretacte et aliis quorum interfuerit tra-/99/-denda per scriptorem ac notarium infrascriptum.
Actum et datum in camera Timbrorum castri regii Perpiniani, sextadecima die ffebruarii, anno a
nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie qui hec iamdictis nominibus laudamus, iuramus et
firmamus.
Signum c Alionore, Dei gratia regine Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisseque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie que hec laudamus, firmamus et iuramus.
Sig+num Bernardi de Capraria, educatoris ac administratoris predicti, qui iamdicto nomine hec
laudo, firmo et iuro.
Testes huius rei sunt: inclitus infans Raimundus Berengarii, comes Impuriarum, venerabilis Hugo,
Valencie episcopus, cancellarius, Matheus Mercerii, miles, maiordomus domine regine et Iaspertus de
Tregurano, promotor curie ac consiliarii dicti domini regis.
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dictorum domini regis et domine regine sigillaque
tenentis dicti domini ducis pretacti et /99v/ auctoritate dicti domini regis notarii publici per totam terram
et dominacionem suam, qui predictis interfuit et hec de mandato domini regis, domine regine et
educatoris predictorum et ad requisicionem dictorum iuratorum scribi fecit et clausit, cum litteris rasis et
emendatis in linea IIª ubi dicitur «Gerunde, Bisulduni, Minorise, Bagiarum», et in IIIIª ubi scribitur «et»
et in quinta ubi dicitur «in» et in XIª ubi cernitur «sicut» et in XVIª ubi corrigitur «revocatur» et in XXª
ubi inspicitur «ipsius vel ut» et in eadem ubi dicitur «huius serie» et alibi in eadem ubi ponitur
«instrumentum» et in XXIIIª ubi dicitur «seu ducatus ereccio» et in XXVIª ubi legitur «sicut» et
subsequenter in XXVIIª ubi dicitur «observabantur et observari habebant ante dictam creacionem» et in

eadem ubi inseritur «serie subscripti» et in XXXIIª ubi dicitur «civitatum» et in XLIª ubi corrigitur aut et
alibi in eadem ubi cernitur «in eo nomine» et in XLIIIª ubi dicitur «sigillis».
a. Marge esquerre f. 95v, l. 5-9: clau. Marge dret, f. 96, l. 1-3, 11-13: claus. Marge esquerre del mateix foli, l. 10-23: clau,
l. 12 nota en forma de mà i signe de cancel·lació l. 14-19. Marge esquerre, f. 96v, l. 20-23: clau, l. 17, nota en forma de mà. Marge
dret, f. 97, l. 1-3: clau. D’una mà posterior: non quod ducatus Gerunde non possit separari a comitatu Barchinone. Mateix marge del
mateix foli, l. 14-23: clau i nota en forma de mà (l. 14), i d’una mà posterior: non: per hac verba videretur probari quod elapsis X
diebus post recessum principis audiencia principis veniret tollenda, C. b. Repetit, C. c. Signum absent, C.
1351 febrer 21. Perpinyà
258
El rei Pere III confirma que els llocs que formen part del ducat de Girona no poden ésser separats del
comtat de Barcelona sinó que n’han de formar part.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 18v-20.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 103-104.
Que·ls lochs del duchat no·s puguen separar del comtat de Barchinona ans sien d’aquel
comtat.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis, Ceritanie, attendentes nos pridem ex causis iustis et racionabilibus erexisse
ducatum de civitatibus Gerunde, Vici et Minorise et de universis et singulis villis, castris et locis infra
vicarias et baiulias civitatum predictarum constitutis, cuiquidem ducatui inclitum infantem Iohannem,
precarissimum primogenitum nostrum, perfecimus ipsumque inffantem ducem Gerunde decernimus
nominari, ut in instrumento publico nostra bulla aurea comunito clausoque per ffidelem secretarium
nostrum, Matheum Adriani, datum et actum Perpiniani, vicesima prima die ianuarii, anno subscripto, hec
et alia lacius continentur. Attendentes insuper quod racione ereccionis du-catus huiusmodi vel
perfeccionis eidem ducatui facte de persona dicti nostri primogeniti, qui pars nostri corporis esse censetur
et in regnis et terris nostris universis est post nos, Deo propicio, successurus nullum fecimus, nec fecisse
intendimus, nec debet intelligi esse factum preiudicium alicui seu aliquibus privilegiis, concessionibus,
contractibus vel pactis aut retencionibus in eis appositis vel contentis quo vel quibus caveatur quod dicte
civitates Gerunde, Vici vel Minorisse aut alique de villis, castris et locis inter dictum ducatum constitutis,
separari nequeant ullo tempore a comitatu Barchinone cum dictus noster primogenitus succedere debeat,
divina prebente clemencia, tam in regno /103v/ Aragonum et aliis regnis nostris quam comitatu etiam
Barchinone. Eapropter conformantes nos quibuslibet privilegiis et cartis loquentibus de tali materia,
scilicet quod dicte civitates Gerunde, Vici et Minorise aut alique ville, castra et loca constituta intra
dictum ducatum seu dictas vicarias et baiulias Gerunde, Vici et Minorise nequeant separari aliquo modo
ad imperpetuum violarium seu ad tempus a comitatu Barchinone. Quinimo sint et esse debeant perpetuo
illius qui comes fuerit Barchinone, protestamur ante prefatam ereccionem dicti ducatus et in ea ac etiam
volumus, intellegimus et declaramus intencionem nostram talem fuisse et esse in ereccione dicti ducatus
et eleccione ducis eiusdem quod aliquomodo non intelleximus nec adhuc etiam intendimus dictis
privilegiis, concessionibus, con-tractibus aut retenimentis vel pactis in eis appositis aut eorum tenoribus
preiudicium aliquod generari. Quinimo ipsa omnia et singula privilegia, concessiones, contractus,
retenciones et pacta in eis apposita et cartas de hac loquentes materia persistere volumus et statuimus in
eorum viribus efficaciam et valore et intentum nostrum dirigimus et adheremus ipsorum privilegiorum et
cartarum tenoribus nec per aliquem actum abinde descedere a intendimus quovismodo hec omnia
declarantes, ediscentes, firmantes, promitentes in nostra fide regia et paciscentes dictarum civitatum et
locorum universitatibus et singularibus eorumdem, tenore presentis publici instrumenti vicem in hac parte
epistole gerenti in manu et posse scriptoris et notarii infrascripti pro ipsis et omnibus quorum interest et
interesse potest aut poterit infuturum recipientis et paciscentis ac etiam legitime stipulantis. In quorum
omnium testimonium mandamus de /104/ predictis fieri tot quot petierint publica instrumenta nostro
pendenti sigillo munita per scriptorem ac notarium infrascriptum.
Acta et data in camera Timberiorum castri regii Perpiniani, vicesima prima die februarii, anno a
nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus et firmamus.
Testes huius rei sunt: venerabilis in Christo pater, Hugo Valencie episcopus, cancellarius, et
Iacobus de Faro, consiliarii dicti domini regis.
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfuit et hec de mandato ipsius domini regis hec
scribi fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in linea prima ubi dicitur «pridem» et in linea

undecima ubi scribitur «et intentum» et subsequenter in XIIª linea ubi legitur «nostrum» et in XIIIIª linea
ubi inspicitur «etiam».
a. sic, C.
1351 febrer 28. Perpinyà
259
El rei Pere III ordena als síndics de la ciutat de Girona que prestin homenatge i fidelitat al duc de
Girona i al seu procurador Bernat de Cabrera, malgrat les temptatives dels síndics d’evitar-ho, i
que conservin els documents concernents a la creació del ducat i a l’educació del duc.
A. Original pergamí, nº 671 (353 × 629 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 7v-8.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 104v-106v.
Con los síndichs e procuradors de la ciutat de manament del senyor rey feren homanatge e
sagrament de feheltat al noble en Bernat de Cabrera axí con a nodriç del senyor duch.
Noverint universi quod die lune vicesima octava die mensis februarii, anno a nativitate Domini
millesimo CCC° quinquagesimo primo, illustrissimo ac magnifico principe et domino, domino Petro, Dei
gratia rege Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comiteque Barchinone, Rossilionis et
Ceritanie, constituto personaliter cum suo magnifico consilio in camera, scilicet alba sui castri regii
Perpiniani, in presencia, scilicet mei scriptoris, secretarii et notarii ac testium infrascriptorum, venerabilis
Raymundus de Cigiario, Franciscus de Terradis, iurisperitus, et Guillelmus Sunyerii, cives Gerunde, procuratores,
sindici et actores ab universitate civitatis Gerunde, ad infrascripta specialiter ipsi tres insimul
constituti, cum publico ins-trumento, auctoritate et decreto Geraldi de Abbacia, iudicis ordinarii Gerunde,
inibi interveniente, clausoque per Raymundum de Burgaria, notarium publicum substitutum auctoritate
regia a Bernardo de Toylano, publico Gerunde notario, in domo ffratrum minorum Gerunde, die martis,
hora terciarum, intitulata VIII° kalendas marcii, anno ab incarnacione Domini millesimo CCC°
quinquagesimo. Attendentes ipsum dominum regem nuper de civitatibus Gerunde, Vici et Minorise
necnon de villis Bisulluni, Turricelle de Montegrino, de Pals et de Ffigeriis omnibusque et singulis
castris, villis et locis et vicariis et baiuliis et procuracionibus Gerunde, Bisulluni, Bagiarum, Bergue et
Berguitani, Ausonie, Vici, Rivipulli et Rivipullensis, Campirotundi, de Regali, vicecomitatus de Basso,
Turricelle de Montegrino et de Ffigueriis predictorum unum /105/ ducatum erexisse qui Gerunde nomine
appellantur ipsumque concessisse sub certis pactis, formis et condicionibus inclito ac magnifico domino
inffanti Iohanni, dicti domini regis primogenito ac Dei gratia duci Gerunde, prout hec et alia lacius et
clarius apparent et per instrumentum, regia bulla aurea insignitum clausumque per me notarium
infrascriptum, die vicesima prima ianuarii, anno predicto. Considerantes etiam eundem dominum regem
educacionem dicti domini ducis et administracionem ducatus predicti comisisse seu comendasse nobili
viro Bernardo de Cappraria, consiliario prefati domini regis sub certis, scilicet formis, pactis et
condicionibus, de quibus clare constat per publicum instrumentum magestatis dicti domini regis, sigillo et
etiam sigillo serenissime domine regine, dicti domini ducis genitricis, comu -nitum, clausum et factum per
me infrascriptum notarium, die et anno supra proxime dictis. Animadvertentes insuper iamdictum
dominum regem ereccionem et concessionem comandamque et educacionem predictas declarasse seu
interpretasse, tam motu proprio quam ad suplicacionem nunciorum dicte civitatis Gerunde, cum publico
instrumento, iuramento vallato, sigillis dicti domini regis et domine regine prefate munito, dato et acto in
dicto castro Perpiniani, sextadecima die ffebruarii, anno superius in linea prima contento clausoque per
Bartholomeum de Lauro, scriptorem regium sigillaque tenentem dicti domini ducis et notarium.
Aspicientes ulterius universitatem iamdictam et eius singulares pre-fatos sindicos et procurato-res,
pretextu mandati inde per dictum do-minum regem eis facti apud suam regiam magestatem noviter causa
homagii et fidelitatis iuramen-tum infrascripta prestandi et faciendi destinasse, qui ab eodem domino rege
suppliciter pecierunt, ut cui dictum homagium facerent eis /105v/ mandare ipsosque et universitatem
iamdictam ac eius singulares ab omni homagio et fidelitatis iuramento, quibus sibi astricti seu obligati
existerent quovis modo, nisi in casibus in dictis instrumentis et eorum quolibet contentis et retentis, de sui
solita clemencia absolvere dignaretur. Quibus sic recensitis, idem dominus rex in presencia nostri notarii
et testium subscriptorum dictis sindicis et procuratoribus ex certa sciencia iniunxit, precepit et mandavit
ut homagium et fidelitatis iuramentum predicta prestarent dicto domino nobili Bernardo de Cappraria,
tanquam educatori dicti domini ducis et procuratori ac actori per ipsum dominum regem, tanquam patrem
et legitimum administratorem dicti domini ducis, ad hec et alia specialiter destinato pro dicto domino
duce, cum publico instrumento sigillo dicti domini regis inpendenti munito ac de cetero et auctoritate tunc
regentis officium cancellarie dicti domini regis intervenientibus, cuius foro idem dominus rex tunc se
duxit submi-tendum clausoque per me infrascriptum secretarium et notarium, die vicesima prima ianuarii,

anno sepedicto. Et nichilominus absolvit dictos sindicos presentes et prefatam universitatem et eius
singulares ab omni homagio et fide-litatis iuramento quibus dicto domino regi teneantur seu alias
quomodolibet obligati existant nisi in casibus in instrumentis iam-dictis et eorum quibuslibet contentis et
expecificatis. Hiis siquidem omnibus sic peractis, incontinenti dicto domino rege et preexcelsa domina
Alionora, Dei gratia regina Aragonum, eius consorte, parentibus dicti domini ducis, constitutis
personaliter in ca-/106/-mera reginali castri regii, in presencia scilicet mei subscripti secretarii et notarii et
in presencia etiam testium subscriptorum, pre-fati tres sindici, nuncii et procuratores eorum, flexis
genibus, iurarunt per crucem Domini nostri Ihesu Christi et eius sancta quatuor Euvangelia, eorum
manibus corporaliter tacta, in manu et posse dicti nobilis Bernardi de Cappraria inibi, tanquam educatoris
seu actoris predicti, residentis in animas eorum et etiam dicte universitatis et singularium de eadem. Et
dicti iuramenti vigore promiserunt iamdictis nominibus prefato domino duci absenti, necnon et dicto
nobili Bernardo de Cappraria, educatori, procuratori et actori constituto, ut predicitur, per dictum
dominum regem, ut patrem et legitimum administratorem dicti domini inffantis et ducis, presenti et
recipienti nomine et in personam dicti domini ducis quod iidem sindici et actores ac dicta universitas et
eius singulares erunt dicto domino duci et nomine ipsius prefato nobili Bernardo de Cappraria boni,
fideles et legales et observabunt omnia et singula que continentur in fidelitatis sacramento, necnon etiam
quod servabunt omnia et singula b contenta in dictis instrumentis superius designatis, tam ducatus et
donacionis, quam comande seu educacionis inde factarum, quam et etiam declaracionum seu
interpretacionum inde subsequencium et eorum quolibet, de quibus fuerant plurissime informati et
nunquam contravenient seu aliquem contravenire permitent in quantum in eis fuerit quavis causa. Et pro
predictis omnibus et singulis complendis et attendendis ac firmiter etiam observandis et pro non
contravenire dicti /106v/ sindici et procuratores quibus supra nominibus fecerunt omnes tres, alter post
alterum, dicto nobili Bernardo de Cappraria, educatori et procuratori iamdicto nomine et in persona dicti
domini ducis, homagium ore et manibus comendatum iuxta usaticos Barchinone. Quibus omnibus sic
peractis, confestim tam dictus dominus rex mandavit, quam dictus Bernardus de Cappraria quo supra
nomine, quam etiam dicti sindici et procuratores prefatis nominibus pecierunt et requisiverunt me
subscriptum scriptorem et notarium eis et eorum cuilibet ac personis quarum interfuerit, fieri tot quot
voluerint et petierint publica con-similia instrumenta per me subscriptum secretarium et notarium dicti
domini regis, sigillo inpendenti munimine roborata.
Que omnia acta fuerit die et anno supra in prima linea contentis et locis iamdictis, presentibus,
scilicet me subscripto scriptore et notario ac inclito domino inffante Raimundo Berengarii, Dei gratia
comite Impuriarum, dicti domini regis patruo, necnon reverendis dominis, Hugone, divina providencia
Valencie, cancellario, Berengario, Gerunde, episcopis, nobilibus viris, Petro de Ffenolleto, vicecomite de
Caneto et Insula, et Ademario de Mosseto, consiliariis dicti domini regis, testibus ad premissa specialiter
vocatis. Hugo, cancellarius.
Sig+num mei Mathei Adriani, dicti domini regis scriptoris, secretarii et regia auctoritate notarii
publici per totam terram et dominacionem eiusdem, qui predictis interfui et hec scribi feci cum raso et
rescripto in VII a linea ubi dicitur «eundem» et clausi.
a. Marge esquerre, foli 105, línies 12-14 i foli 105v, línies 12-17: clau, C. b. Ratlla obliqua entre singula i contenta de 12
mm, C.
1351 març 12. Perpinyà
260
El rei Pere III declara que l’erecció del ducat de Girona i el jurament d’homenatge i fidelitat que han
prestat els síndics de la ciutat de Girona al rei, com a pare i legítim administrador de l’infant, i a
Bernat de Cabrera, el seu educador, no van contra les llibertats, franqueses, privilegis, costums i
usatges de la ciutat.
A. Original pergamí, nº 536 (328 × 540 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 14-v.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 107-109.
Con lo senyor rey declara e voch que per la ereccion del duchat ne per lo sagrament e
homenatge fet a·n Bernat de Cabrera per los síndichs de Gerona no fos fet prejudici als privilegis e
libertats de la ciutat ans lo senyor rey los confirmava de nou.
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes nos provido et maturo prehabito
consilio nuper noviter ex causa ordinasse et erexisse ducatum de civitatibus Gerunde, Vici et Minorise et
vicariis et baiuliis earum ac universis villis, castris et locis infra ipsas vicarias et baiulias constitutis,
ipsumque ducatum precarissimo infanti Iohanni, primogenito nostro, concessisse, tanquam illi qui post
nos in regnis, comitatibus et terris nostris est inmediate, Deo propicio, successurus et ipsum ducem

Gerunde nominari ordinasse, prout de ordinacione et ereccione ac concessione predictis patet lacius per
instrumentum publicum inde factum bulleque nostre auree munimine a insignitum, die vicesima prima
ianuarii, anno subscripto clausumque per ffidelem scriptorem nostrum, secretarium et regia auctoritate
notarium publicum per totam terram et dominacionem nostram, Matheum Adriani. Con-sideratos insuper
vos iuratos, probos homines ac universitatem dicte civitatis Gerunde de mandato nostro litteratorie vobis
facto sindicos vestros ad nostram presenciam destinasse, videlicet Ffranciscum de Terradis, iurisperitum,
Raymundum de Cigiario, Guillelmum Sunyerii, cives civitatis Gerunde, pro prestandis homagio et
iuramento fidelitatis nobis, ut patri et legitimo administratori dicti ducis, vel alii per nos ad id deputato vel
deputando, necnon animadvertentes dictos sindi-cos dubitasse ac dubitare et timere quod per puram et
simplicem prestacionem dictorum homagii et iuramenti fidelitatis /107v/ vobis dicte civitati Gerunde et
universitati ac singularibus eiusdem ac privilegiis, franchitatibus, libertatibus, immunitatibus, usibus,
usanciis et consuetudinibus vestris preiudicium generaretur, nisi per nos vobis provideretur de remedio
condecenti et precipue quia in instrumen-to ereccionis et concessionis dicti ducatus et in quodam
instrumento declaracionis postea per nos facte circa eiusdem ducatus ordinacionem et ereccionem fit
mencio de questiis, toltis, forciis, subsidiis et aliis multis servitutibus a quibus, ut asseritur, dicta civitas
Gerunde et vos cives et habitatores eiusdem fuistis et estis franchi, liberi et inmunes, de quibus omnibus
sindici vestri memorati ante prestacionem dicti homagii et in ea vestro nomine protestati fuerunt quod per
huiusmodi prestacionem nullum vobis et vestris privilegiis, libertatibus, fran-chitatibus, inmunitatibus,
consuetudinibus et usanciis seu bonis usibus, preiudicium generetur. Idcirco, ad humilem suplicacionem
per dictos sindicos pro parte vestra propterea nobis factam, ad omnem ambiguitatem tollendam et penitus
extirpandam, harum serie declaramus nostre intencionis fuisse et esse dicto ducatui ac dicto duci
atribuisse et concessisse ea que in dicta civitate Gerunde habemus et licite concedere possumus et
debemus et non alia neque ultra, nec per ipsam concessionem, donacionem, ereccionem et ordinacionem
ducatus predicti ac per declaracionem predictam aut etiam per simplicem et puram prestacionem homagii
et iuramenti factam pro vobis et nomine vestro per sindicos supradictos de mandato et volun-tate nostri
nobili et dilecto consiliario nostro, Bernardo de Cappraria, ad hec per nos specialiter deputato aut alias
nolumus nec intendimus dicte civitati aut vobis iuratis, probis hominibus et universitati eiusdem aut
singularibus /108/ ipsius, in vel super predictis inmunitatibus et libertatibus questiarum, toltarum,
forciarum et aliarum libertatum, franchitatum, inmunitatum, privilegiorum, consuetudinum, usanciarum et
bonorum usuum vestrorum et dicte civitatis preiudicium aliquod fieri ullomodo aut etiam generari.
Quinimo, tam nomine proprio re-gio quam ut pater et legitimus administrator precarissimi infantis
Iohannis, primogeniti nostri et ducis predicti, de certa sciencia et consulte, per nos et omnes successores
nostros et per dictum ducem omnesque successores suos ea omnia et singula vobis tenore presentis
confirmamus, laudamus et approbamus ac etiam per dictum ducem et eius educatorem ac dicti ducatus
administratorem laudari et confirmari volumus et mandamus ac inviolabiliter etiam observari et, ut
predicta maiorem obtineant roboris firmitatem, promitimus et iuramus per Dominum Deum et eius sancta
quatuor Euvangelia, corporaliter manibus nostris tacta, nos et dictum ducem omnesque nostros et ipsius
successores tenere et observare inviolabiliter omnia supradicta et non in aliquo contrafacere vel venire.
Mandantes nichilominus tenore presentis procuratoribus, vicariis, baiulis b ceterisque officialibus nostris et
dicti ducis, presentibus et futuris, quod declaracionem ac laudacionem, approbacionem et
confirmacionem nostram huiusmodi firmam habeant, teneant et observent ac faciant inviolabiliter
perpetuo observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant alique racione. Ad hec ego
Bernardus de Cappraria, educator ac administrator supradictus, considerans supradicta omnia redundare
ad utilitatem dicti domini ducis et perfeccionem ducatus eiusdem, nomine iamdicto, ex certa sciencia,
previo mandato dicti domini regis, supradicta omnia et singula laudans et confirmans, convenio et
promito vobis universitati predicte civitatis Gerunde, licet absenti, ac vobis sindicis et procuratoribus
civitatis iamdicte, presentibus, necnon et notario infrascripto, tanquam publice persone, recipienti et
paciscenti pro vobis et etiam aliis personis quarum interest et intere-/108v/-rit, quod predicta omnia et
singula, in quantum in me fuerit, tenebo et observabo et in aliquo non contrafaciam vel veniam iure
aliquo, causa vel etiam racione. Et ut predicta maiori gaudeant firmitate, non vi nec dolo, set sponte iuro
per Dominum Deum et eius sancta quatuor Euvangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia
et singula tenere et observa-re et in aliquo non contrafacere vel venire quavis causa. Hec igitur omnia et
singula supradicta facimus et paciscimur et promitimus nos dictus rex et ego Bernardus de Cappraria,
educator ac administrator iamdictus, uterque nostrum a se, dicta vobis universitati predicte absenti ac
sindicis et procuratoribus presentibus, necnon et notario infrascripto, tanquam publice persone, pro vobis
et eis ac pro aliis etiam personis quarum interest et intererit, recipienti et paciscenti ac etiam legitime
stipulanti. Et volumus et mandamus quod in pre-missorum testimonium fiant inde tot quot ipsi sindici vel
alii, quorum intersit, voluerint et pecierint et nos mandaverimus fieri publica instrumenta eiusdem tenoris
et forme per scriptorem et nuncium infrascriptum, sigillo magestatis nostri dicti regis munimine roborata.

Actum et datum in camera reginali castri regii Perpiniani, XIIª die marcii, anno a nativitate Domini
M° CCC° quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui iamdictis nominibus hec laudamus, firmamus et
iuramus. /109/
Sig+num Bernardi de Cappraria, educatoris et administratoris predicti, qui quo supra nomine hec
laudo, firmo et iuro.
Testes huius rei sunt: nobiles, Petrus de Foneyleto, vicecomes de Caneto et Insule, Guillelmus de
Bellaria, gubernator comitatuum Rossilionis et Ceritanie, et Luppus de Gurrea, camerarius maior,
consiliarii dicti domini regis.
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfuit et hec scribi fecit et clausit cum literis rasis et
emendatis in linea tercia ubi dicitur «regia» et in VIIª linea ubi dicitur «eiusdem ducatus ordinacionem et
ereccionem» et in IXª ubi cernitur «et non alia neque ultra» et in XIª ubi scribitur «per nos specialiter
deputato» et in XVIIIª ubi legitur «nec».
a. Interlineat, C. b. Interlineat, C.
1351 abril 10. Girona
261
El rei Pere III concedeix a la ciutat de Girona que els pregoners de la ciutat puguin portar vara amb
virolla de plata i amb el senyal reial i el de la ciutat.
A. Original pergamí, nº 672 (179 × 363 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 24.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 76v-77.
Que·ls jurats haien verguer ab baston o vergua ab viroya d’argent e ab senyal de Girona.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossillionis et Ceritanie, quia pro parte vestri ffidelium nostrorum iuratorum et proborum
hominum civitatis Gerunde nobis supplicatum extitit, ut cum vos certum nuncium seu certos nuncios
habeatis qui cotidie discurrendo hinc inde tam iuratis et consiliariis civitatis eiusdem qui pro consilio
dicte civitatis necessarii existunt, quam aliis vestri dictorum iuratorum et proborum hominum
nunciaciones faciunt seu etiam mandamenta ad hoc ut dicti nuncii melius cognoscantur sollempniusque
fiant nunciaciones predicte, dicti nuncii vestri virgas seu baculos infrascriptos de nostri licencia portare
possent, vobis concedere dignaremur. Igitur, dicta admissa supplicacione benigne, contemplacione dicte
civitatis quam tanquam menbrum insigne principatus Cathalonie prerogativis fovere tenentur ac vestri
dictorum iuratorum et proborum hominum predictorum, quos inter ceteros nostros subditos ad nostrum
novimus semper ab expecto anelare honorem, tenore presentis, tam nomine nostro proprio quam ut pater
et legittimus administrator incliti infantis Iohannis, primogeniti carissimi et ducis Gerunde, concedimus
vobis dictis iuratis et probis hominibus dicte civitatis, presentibus et futuris, quod omnes nuncii vestri,
quos ad hec ordinandos duxeritis, virgam seu baculum cum virolis argenti signo nostro et signo dicte
civitatis signatis, dum tamen in eis maça non sit, tanquam a nobis de hiis habentes licenciam specialem ex
nunc et inperpetuum defferre valeant et portare. Mandantes per presentem cartam nostram procuratori
nostro Cathalonie, vicariis, baiulis ceterisque officialibus nostris et dicti incliti infantis, presentibus et
futuris, quod presentem concessionem nostram vobis observent et contra ipsam non veniant et aliquem
contravenire permittant aliqua racione. In cuius testimo-/77/-nium presentem cartam nostram fieri et
sigillo nostro pendenti iussimus comuniri.
Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo primo.
Examinavit Rodericus.
1351 abril 10. Girona
262
El rei Pere III prorroga per quinze anys el privilegi atorgat per ell mateix a la ciutat de Girona en què
establia que cap comissari o procurador general de Catalunya pogués, per espai de vint anys a
partir de la data de la concessió del dit privilegi (1339), investigar sobre els crims i els delictes,
misió que havia de romandre de la competència dels oficials ordinaris de la ciutat, a excepció de
les penes derivades del fals monedatge, l’heretgia, el crim de lesa majestat o la sodomia.
A. Original pergamí, nº 673 (232 × 723 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 22-23.

C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 77-79.
Que no puga haver comissaris en la ciutat, batlia ne vegueria de Gerona per XV anys ultra
los XX anys a que·l senyor rey no havia ja a la ciutat atorgat. a
Nos b Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quoddam privilegium per nos civitati Gerunde et civibus
et habitatoribus eiusdem concessum, cuius tenor noscitur esse talis: «Nos Petrus, Dei gratia rex
Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, considerantes pro parte iuratorum et
proborum hominum civitatis Gerunde fuisse reverenter expositum coram nobis quod cum aliqui
comissarii sive delegati, tam a nobis quam a pro-curatore nostro generali vel eius vices gerente, mitantur
frequenter ad dictam civitatem et vicariam eiusdem, videlicet pro inquirendo de criminibus seu delictis c et
pro exhigendis seu levandis terciis, caloniis seu penis peccuniariis quorumquidem comissariorum sive
delegatorum pretextu subditis nostris dicte civitatis et vicarie oppressiones, dampna et gravamina in
personis et bonis eorum diversimode inferuntur dictique subditi nostri inde detrimenta et gravia paciuntur,
ex quibus inquisicionibus nobis seu curie nostre modicum utilitatis provenit et iusticia non subsequitur, ut
deberet. Et propterea fuerit nobis pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum cum instancia
supplicatum, ut providentes debite in premissis dictas inquietaciones probibere et tollere amodo /77v/ de
benignitate solita dignaremur. Nos, supplicacioni huiusmodi tanquam racioni consone inclinati, tenore
presentis carte nostre, ex certa sciencia, per nos et nostros providendum duximus ac etiam ordinandum,
quod aliquis deputatus, comissarius sive delegatus a nobis seu dicto procuratore nostro generali aut eius
vices gerente non possit infra viginti annos a data presencium in antea continue numerandos in civitate et
vicaria predictis in genere vel specie inquirere de aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta crimina seu
delicta punire, nec tercia, calonias seu penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia
quoquomodo exigere, petere seu levare, sed predicta omnia per ordinarios civitatis et vicarie predicte
compleantur et fiant, prout est fieri assuetum. Intendimus tamen, declaramus et ordinamus ac concedimus
quod procurator noster gene-ralis vel eius vices gerens in procuracione Cathalonie ac baiulus d generalis
Cathalonie tantum et non alii possint personaliter, dumtaxat et non aliter se intromittere de predictis et
cognoscere eaque face-re et complere in civitate et vicaria Gerunde, ac etiam quod dictus baiulus
Cathalonie generalis possit in dicta civitate et vicaria eiusdem petere, exhigere iura nostra regia et omnia
alia facere, que ad suum officium spectant, et que auctoritate comissionum suorum officiorum vel alias
facere consuevit et debet. Retinemus tamen quod nos et nostri ac procurator noster generalis eiusque vices
gerens in Cathalonia possimus et possint iudicem et iudices in et super causis feudalibus et
iurisdiccionum nostrarum et eas tangentibus delegare et etiam in casu quo officiales Gerunde essent
suspecti alicui circa predicta, quod in hoc casu possemus aliquem iurisperitum Gerunde et non aliunde
delegare in predictis, in quibus idem officialis diceretur suspectus et non in aliis ad requisicionem tamen
alicuius et non alias. Preterea volumus et concedimus vobis ad imperpetuum, gratis et ex certa sciencia,
per nos et successores nostros, quod nos seu officiales nostri non possimus aliquem civem seu
habitatorem /78/ Gerunde, nec etiam aliquem alium de vicaria Gerunde captum extrahere, nec extrahi
facere de baiulia et vicaria Gerunde pro aliquo crimine vel delicto, nec pro aliqua pena, civili vel
criminali, comissis infra baiuliam et vicariam predictas, nec etiam contra ipsos procedere seu procedi
facere occasione predicta, nisi infra baiuliam et vicariam predictas, tantum per modum predictum, nisi de
criminibus false monete, heresis vel de crimine lese magestatis aut sodomite fuerint inculpati. Et si forte
contra predicta omnia vel aliquod premissorum fieret per nos vel successores nostros aut aliquem alium
auctoritate nostra, nos ea, ex nunc ut ex tunc et ex tunc ut ex nunc, cassamus, irritamus et anullamus et
volumus esse ea nullius valoris ac etiam firmitatis. Promittentes ac etiam iurantes per Deum et eius sancta
quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singula attendere et complere et
non contravenire iure aliquo sive causa. Quocirca, dicto nostro procuratori generali et eius vices
gerentibus ceterisque officiali-bus et locatenentibus eorumdem et subditis nostris ac deputatis,
comissariis, delegatis, deputandis et delegandis, expresse dicimus et mandamus quatinus comissionem
nostram huiusmodi per tempus predictum firmiter observando contra predicta vel aliqua predictorum non
veniant, nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. Nos enim per presentem decernimus
comissiones et delegaciones si que contra provisionem et ordinacionem huiusmodi facte sunt vel fient
infra tempus pretactum per nos vel successores nostros et dictum nostrum generalem procuratorem aut
dictum eius vices gerentem irritas et inanes et eas carere volumus firmitatem. In cuius rey tes-timonium
presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro appendicio comunitam. Datum Barchinone,
octavo idus decembris, anno Domini millesimo trecentesimo tricesimo nono.» Considerantes etiam grata
servicia per iuratos et probos homines dicte civitatis Gerunde nobis /78v/ impensa et innatam fidelitatem
quam ipsi iurati et probi homines ipsius civitatis nobis et inclito infanti Iohanni, karissimo e primogenito
nostro et duci Gerunde, sinceris mentibus habent et semper etiam habuerunt, volentes propterea ipsam
civitatem et universitatem eiusdem favoribus et gratiis ampliare nomine nostro et dicti incliti infantis et
tanquam pater et legittimus administrator eiusdem, dictum privilegium in eo quod perpetuale est,

confirmamus et in eo quod temporale est, ad quindecim annos continuos ultra tempus viginti annorum
predictum prorogandum ducimus ac etiam ampliandum, ita quod, infra dictos quindecim annos post
dictos viginti annos continue et immediate sequentes, aliquis deputatus, comissarius sive delegatus a
nobis vel a dicto infante seu procuratore nostro generali aut eius vices gerente aut alio seu aliis non possit
in civitate et vicaria predictis in genere vel specie inquirere de aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta
crimina seu delicta punire, nec tercia, calonias seu penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis
pertinencia quoquomodo exhigere, petere seu levare, sed predicta omnia per ordinarios civitatis et vicarie
predicte compleantur et fiant, prout est fieri assuetum. Declaracionibus, ordinacionibus et conces-sionibus
de procuratore nostro generali vel eius vices gerente in procuracione Cathalonie ac baiulo generali
Cathalonie expressatis in dicto privilegio, nobis et dicto infanti, salvis per dictum tempus dictorum
quindecim annorum presentis prorogacionis, prout et sicut in dicto privilegio per dictos viginti annos
declaravimus, ordinavimus ac etiam concessimus et alia que nobis retinuimus in eodem, prout in dicto
privilegio lacius continetur. Mandantes procuratori nostro Cathalonie ceterisque officialibus nostris et
dicti infantis et loca-tenentibus eorumdem et subditis nostris et dicti infantis ac deputatis, comissariis
delegatis, deputandis et delegandis, presentibus et futuris, quatenus concessionem nostram huiusmodi
firmiter /79/ observando, contra predicta vel aliquod predictorum non veniant nec aliquem con-travenire
permittant aliqua racione. Nos enim per presentem nominibus predictis decernimus comissiones et
delegaciones si que contra provi-sionem et ordinacionem huiusmodi facta sunt vel fient infra tempus
pretactum per nos dicto privilegio additum et ampliatum, irritas et inanes ac eas carere viribus et effectu.
Promittentes nostra fide regia predicta omnia et singula attendere et complere et non contravenire iure
aliquo sine causa. In cuius rey testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro
apendicio comunitam.
Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo primo.
Examinavit Rodericus.
a. Marge esquerre, foli 77v, línia 14: potestates baiuli generalis, antepenúltima línia : vide i nota en forma de mà. Foli 78,
marge dret: de no traure los pesos de Gerona, C. b. N rubricada. c. delectis, C. d. baiulis, C. e. Interlineat, C.
1351 abril 10. Girona
263
El rei Pere III concedeix la creació de banders per protegir els béns dels habitants i dels ciutadans dins
els límits de la ciutat i de la batllia, amb poder d’imposar multes, la meitat de les quals constituirà
el seu salari.
A. Original pergamí, nº 656 (217 × 475 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 23-v.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 79v-80.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 152-154 (doc. XXI).
Que haja banders en la orta e en la batlia de Gerona en les terres que·ls ciutadans han en la
vegueria e que·ls banders hajen la meytat dels bants e puguen retenir los malfeytors e penyorar. a
Nos b Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, utilitati rey publice civitatis Gerunde et civium et habitatorum eius,
sicut solerciam regie celsitudinis decet intendentes, ad humilem supplicacionem per iuratos et probos
homines dicte civitatis propterea nobis factam, tenore presentis, nomine nostro proprio et tanquam pater
et legittimus administrator incliti infantis Iohannis, primogeniti nostri karissimi et ducis Gerunde,
volumus ac etiam ordinamus quod in terris et possessionibus consistentibus in civitate et baiulia Gerunde
et etiam in terris et possessionibus quibuscumque quas cives et habitatores Gerunde habent ubicumque in
vicaria Gerunde, sint et teneantur perpetuo banderii qui per iuratos civi-/79v/-tatis Gerunde vel maiorem
partem eorum eligantur et nominentur et per baiulum Gerunde ponantur et constituantur per ipsumque
baiulum iuxta volun-tatem dictorum iuratorum tollantur et a banderie officio revocentur. Quiquidem
banderii vineas, ortos, campos, viridaria et terras alias infra civitatem et baiuliam Gerunde consistentes et
etiam terras quas cives et habitatores Gerunde habent in vicaria Gerunde et fructus et expleta eorum
custodiant et ab efrenata malefactorum licencia cohibeant et preservent, invadentesque et dampnifficantes
ipsas terras, campos, vineas, fructus et expleta eorum, si et dum eis invenerint in malefactis, si noluerint
solvere banna, retineant et pignora ab eis capiant et retineant et curie tradant et banna imponenda super
talibus per curiam Gerunde ad ordinacionem dictorum iuratorum recipiant et habeant a transgressoribus
quibuscumque delinquentibus in premissis et pro eisdem penis et bannis, dato quod malefactores
invenerint vel non invenerint in malefactis, execucionem per curiam Gerunde fieri faciant sine dilacione
et mora, taliter quod metu penarum et bannorum invasores et raptores huiusmodi ab illicitis eorum
excessibus puniantur et laboratoribus terrarum et illis quorum dicte terre existunt huiusmodi fructus et

expleta dictarum terrarum, illesi penitus conserventur. Qui etiam banderii predicti pro eorum salario,
labore et in vigilancia quem et quam in predictis et circa predicta facient, medietatem penarum seu
bannorum contra raptores, invasores et dampnificatores predic-torum ad ordinacionem dictorum
iuratorum, ut predicitur, imponendum seu imponendorum habeant, aliam medietatem vicario seu baiulo
Gerunde, prout infra districtum eorum delictum fuerit in premissis fideliter et integriter, deliberent atque
tradant. Declarato tamen quod composiciones inde facere ipsi banderii valeant iuxta bonum arbitrium
eorumdem, et si dubium fuerit aliquem vel aliquos in penas seu banna huiusmodi incidisse, vel non, iudex
ordinarius Gerunde habeat cog-nicionem super hoc, quam summarie et sine scriptis faciat de presenti,
appellacione cuiuscumque super hoc non admissa. Et possint dicti banderii alia facere et exercere que
banderii seu custodes talium sunt facere assueti, ipsi vero banderii, prout est assuetum, in inicio eorum
officii iurent et se et bona sua obligent /80/ in posse curie Gerunde de habendo se bene et legaliter in
eorum officio banderie. Volentes quod si carnicerii Gerunde racione cuiusdam concessionis per nos eis
facte cum carta nostra, data Barchinone, octavo kalendas iunii, anno Domini millesimo trecentesimo
tricesimo nono, de imitendo sua bestiaria in locis cultis absque incursu pene dum tamen satisffaciant
malefacta se opponere et contradicere ad predicta voluerint, baiulus Gerunde, vocatis iuratis et carniceriis
dicte civitatis vel maiori parte eorum, iusticiam faciat super hoc iuratis et carniceriis supradictis summarie
simpliciter et de plano, maliciis et diffugiis retroiectis. Dicti vero banderii et de habitis et receptis per eos
de et pro bannis et penis predictis, anno quolibet compotum reddant et de dicta medietate satisfaciant
vicario et baiulo memoratis, prout ad levatam et collectam eorum pro eorum officiis pertinebit.
Mandantes per presentem procuratori Cathalonie et baiulo Cathalonie generali et vicario et baiulo ac
iudici ordinario Gerunde ceterisque officialibus nostris et dicti incliti infantis, presentibus et futuris,
quatenus concessionem provisionemque huiusmodi firmam habeant perpetuo et observent et non
contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. Per predicta autem vel aliquod
predictorum privilegio almoltaçaffie, per nos noviter dicte civitati et civibus et habitatoribus eius
concesso vel aliis ipsius civitatis privilegiis nolumus preiudicium irrogari, immo ipsa privilegia volumus
in suo robore et valore permanere. In cuius rey testimonium presentem cartam perpetuo valituram inde
fieri iussimus et sigillo nostro regio impendenti munimine roborari.
Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo primo.
Examinavit Roma.
a. Marge esquerre, f. 79v, línies 9-11 i 18-20: claus, C. b. N rubricada, C.
1351 abril 10. Girona
264
El rei Pere III concedeix als jurats i prohoms de Girona que per evitar la pudor i corrupció de l’aire, els
carnissers de la ciutat hagin de matar el seu bestiar dins un lloc recentment construït, situat sobre
la riba de l’Onyar, anomenat “degolador”.
A. Original pergamí, nº 2.169 (173 × 440 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 23v.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 80v-81.
Del degolador de la carniceria.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ad humilem supplicacionem per iuratos et probos homines civitatis
Gerunde nobis factam et ad tollendum ne civitas predicta et eius habitatores corrupcionibus et fetoribus
maculentur, nomine proprio et tanquam pater et legittimus administrator incliti infantis Iohannis,
primogeniti nostri karissimi et ducis Gerunde, presentis serie statuendum ducimus et ad inperpetuum
ordinandum quod totum bestiarium quod carnicerii Gerunde interficient sive occident pro vendendo,
interficiatur per eos in loco vocato degolador in rippa Undaris noviter constructo et ibidem per eos
mundentur carnes et cruor ex interfeccione seu occisione dicti bestiarii proveniens defluat in rivo Undaris
et per eos ipsum degolador iuxta ordinaciones iuratorum dicte civitatis quanto nitidius poterit teneatur,
declarato quod eduli et agni quos cives et habitatores dicte civitatis pro eorum usu et non pro vendendo
interficient seu facient interfici vel occidi et porchi possint interfici et carnes eorum mundari alibi quam in
dicto degoladorio sic tamen quod sanguis vel cruor eorum in conchis vel aliis sollicite colligatur et
corrupcio vel fetor sequi non valeat ac ex eodem et quod tempore quo propter maximas pluviarum vel
aquarum innundaciones dicti carnicerii predictum bestiarium non poterunt ad dictum degolador comode
adducere, ipsi carnicerii possint ipsum in rippa Undaris decollare sive occidere et subtus eorum tabulas
vel alibi in loco cooperto mundare proviso attencius quam incontinenti sanguinem seu cruorem cum palis
vel alias in aqua currenti rivi Undaris proiciant locum in quo sanguis seu cruor defluxerit continue
nitidando. Ordi-namus etiam et statuimus ne ipsi carnicerii in carniceriis vel arinio vel locis aliis dicte

civitatis prohiciant bannas, ossa, capita, pedes vel intesti-/81/-na aut inmundicias alias seu carnium
extremitates, sed huiusmodi talia prohiciant in profundo Undaris vel loco alio et idoneo per iuratos dicte
civitatis ordinando. Volumus tamen quod dicti carnicerii, tam in carniceria interiori quam in carniceria
exteriori ipsius civitatis, possint tenere et vendere seu talliare illas carnes quas voluerint, salvo eo quod
per iuratos dicte civitatis de carnibus iudaycis ovium et caprarum consuetum est ordinari, non obstante
quadam ordinacione per nobilem et dilectum consiliarium nostrum, Petrum de Montecatheno,
procuratorem Cathalonie, in contrarium pridem facta quam revocandam ducimus pro eo quia et
carniceriis et aliis dicte civitatis civibus inutilis est comperta. Mandantes per presentem dicto procuratori
necnon baiulo Gerunde vel eius locumtenenti et mostaçafo et aliis officialibus nostris dicte civitatis,
presentibus et futuris, quod ordinacionem nostram huiusmodi firmiter observando eandem faciant per
dictos carnicerios per imposicionem penarum iuxta ordinacionem dictorum iuratorum et exaccionem
eorum et alias firmiter observari.
Datum Gerunde, sub nostro pendenti sigillo, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo quinquagesimo primo.
Examinavit Rodericus.
1351 abril 10. Girona
El rei Pere III concedeix als jurats i prohoms de la ciutat de Girona l’ofici de mostassaf.
265
A. Original pergamí, nº 705 (664 × 338 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 21v-22.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 80v-84v.
D. Còpia dins Ms. R-416, Biblioteca del Col·legi d’Advocats de Barcelona, f. 157-158 (M. J. Arnall, nº 176).
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 149-152 (doc. XX).
Del mostaçaff e que pot fer e que deu prendra e com se deu elegir e atorgar. a
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, animadvertentes qualiter regali plurimum
competit dignitati circa ea que publicam utilitatem respicere dinoscuntur auctoritatem suam regiam
prestare pariter et assensum, hinc est quod, cum pro parte iuratorum et proborum hominum universitatis
civitatis Gerunde nobis fuerit instantissime supplicatum, ut pro bono statu dicte civitatis ac habitatorum
eiusdem concedere dignaremur quod officium mostaçaffie sit de cetero in civitate iamdicta. Ea propter
nos conspicientes quod huiusmodi officium utilitatem comunem rescipit evidenter, tenore presentis carte
nostre perpetuo valiture nomine nostro proprio et tanquam pater et legitimus amministrator b incliti
infantis Iohannis, karissimi nostri primogeniti ducis Gerunde, concedimus iuratis, probis hominibus ac
universitati dicte civitatis Gerunde quod amodo in civitate ipsa sit mostaçaffus, qui dictum mostaçaffie
officium teneat atque regat sub modo et forma inferius comprehensis quique eligatur de presenti et ex
tunc de cetero anno quolibet in festo Circumcisionis Domini sub hac forma, videlicet quod per iuratos
dicte civitatis eligantur tres probi homines eiusdem civitatis ad officium antedictum, nomine quorum sic
electorum inscriptis nobis, si presentes fuerimus in civitate ipsa, /82/ alias nostro baiulo Cathalonie
generali vel eius locumtenenti in civitate ipsa, presententur per iuratos civitatis iamdicte nosque seu dictus
baiulus generalis, nobis inde absentibus, vel eius locumtenens, unum ex ipsis tribus eligamus et eligere
teneamur ad officium ipsum ac etiam nominare. Statuentes ac etiam ordinantes quod dictus mostaçaffus,
cum electus et nomina-tus fuerit, ut prefertur, sit ipso anno mostaçaffus et teneat penes se originalia
ponderum et mensurarum, tam panis, vini, oley, pannorum et aliorum omnium que venduntur ac vendi
consueverunt sub penso, pondere vel mensura, quodque quilibet mostaçaffus in principio administracionis
eiusdem officii faciat preconitzari per preconem publicum in locis dicte civitatis, in quibus
preconitzaciones fieri sunt solite quod quicumque, homo vel mulier, qui aliqua emat vel vendat ad
pondus, pensum sive mensuram, teneatur, sub certa pena arbitrio dictorum iuratorum apponenda, et infra
certos dies, portare vel mittere pensum, pondus vel mensuram eidem almustasaffo ut cum dictis
originalibus comprobatur c et ad rectitudinem reducantur ob hoc ut omnis fraudis et doli materia evitetur.
Quiquidem mostaçaffus in fine sui officii subsequenti successori in officio suo predicta originalia tradere
teneatur. Dictus vero mostaçaffus sine vicario, baiulo et alio officiali nostro, auctoritate propria sui officii
recognoscat et possit recognocere et iudicare pro veris aut falsis pensa, pondera et mensuras et
delinquentes punire vel eis facere gratiam usque ad decem solidos Barchinone tantum, et infra et etiam
ultra decem solidos cum et de consilio baiuli Gerunde, prout officio uniuscuiusque ipsorum hoc competat,
iuxta tamen formam statutorum bannorum, ordinatorum vel ordinandorum, per iuratos dicte civitatis,
pene tamen /82v/ delin-quencium sub prescripta vel infrascripta forma adquisite vel adquirende, deductis
tamen prius expensis, proinde fiendis, dividantur hoc modo, videlicet quod tercia pars curie nostre, tercia
vero universitati civitatis predicte et tercia dicto mostaçafo pro suo salario et labore, factis tribus equis

partibus, adquirantur. Addicientes quod dicta universitas terciam partem sibi, ut premititur, adquisitam
tam in operibus publicis et aliis rebus comunibus convertere teneatur. Dictus etiam mostaçaffus habeat
seu teneat et habere seu tenere debeat unum vel duos sagiones, qui sibi assistant continue, vel ille qui
ponderabit pro eodem et illud quod sagionibus ipsis vel alteri eorum per ipsum mostaçafum in
execcucione ipsius officii mandatum fuerit exequantur. Teneatur etiam idem mostaçafus in fine anni quo
dictum dimitet officium, reddere racionem et compotum baiulo nostro Gerunde vel eius locumtenenti,
presentibus iuratis dicte civitatis vel illis quos ipsi ad hoc duxerint ordinandos vel deputandos, de
administracione et hiis que receperit et expendiderit de emolumentis ac proventibus officii memorati.
Dictus etiam mostasaffus si occurrerit dubium de aliquibus rebus an sint male, comixte, incamerate vel
false d de et cum consilio iuratorum predicte civitatis cognoscat et determinet supradicta secundum ordinaciones
seu statuta, que per dictos iuratos edita fuerint super eis, et faciat, prout cognitum fuerit,
execucionem publice per plateas et exigat calonias e sive penas et delinquentibus seu trangressoribus, prout
sibi visum fuerit expedire, que tamen calonie in tres partes, sicut continetur superius, dividantur,
distribuantur ac etiam convertantur. Preterea super deffensionibus, questionibus operum portalium,
fenestrarum de spileres, stillicidiorum parietum, mediocrum viarum et aliorum consimilium, idem
mostaçaffus /83/ cognoscat et procedat sumarie et de plano, non recepta inscriptis peticione vel
responsione, set solum racionibus partium verbo auditis, et ea omnia determinet et decidat verbo tantum,
per se vel cum et de consilio, si dubia sibi occurrerint, iuratorum civitatis predicte ac illorum qui preterito
tem-pore, ipsum officium convenerint, a quaquidem cognicione vel decisio-ne nemini liceat appellare et
si fuerit appellatum, ipsis appellacionibus non admissis, dicte cause seu questiones per dictum
mostaçaffum terminentur et etiam exequantur. Nos enim, nominibus predictis, iamdicto mostaçaffo tenore
presentis carte nostre damus et concedimus cognicionem, decisionem, execucionem et exaccionem
omnium pre-dictorum ac etiam universorum et singulorum bannorum, ordinato-rum seu ordinandorum,
per iuratos et probos homines dicte civitatis Gerunde, presentes et futuros, super illis, videlicet rebus
super quibus in civitate Barchinone banna exiguntur ac levantur per mostaçafum eiusdem ac super eisdem
omnibus et singulis eidem potestatem plenariam et liberam facultatem conferimus, ut superius continetur.
Per presentem autem concessionem nolumus preiudicium aliquod generari officio operariorum dicte
civitatis vel privilegiis aut usibus eiusdem, quinimo ipsa officium priviligia et usus in suo volumus robore
permanere, presenti concessione in aliquo non obstante. Volu-mus tamen et declaramus quod quidquid
reperiatur ad ipsorum operariorum officium non pertinere ad dictum mostaçafum et eius officium
pertinere noscatur quatenus tamen sub presenti concessione nostra comprehendi valeat seu includi.
Statuentes nichilominus ac etiam ordinantes quod dictus mostaçaffus et sagiones, qui in officio sibi
assistent, antequam utantur eorum officio, /83v/ teneantur asse-curare ydonee in posse baiuli Gerunde de
tenendo tabulam et alia faciendo que facere teneantur iuxta constituciones celebrium Cathalonie curiarum.
Mandantes per presentem f cartam nostram procuratori nostro Cathalonie, vicario Gerunde et Bisulduni ac
baiulo civitatis eiusdem ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quod huiusmodi
concessionem nostram et omnia et singula supra contenta firma habeant et observent et ab omnibus
faciant inviolabiliter observari et dictum mostaçaffum in predictis vel singulis per modum appellacionis
vel alias non impediant, inquietent vel perturbent in execucione sui officii circa premissa per nos superius
declarata, nec de predictis que iamdicto mostaçaffo per nos commituntur se ali-quatenus intromitant, nisi
si et cum eorum auxilium per dictum mostaçaffum fuerint imploratum. In cuius rey testimonium
presentem cartam inde fieri sigillo nostre magestatis iussimus insignari.
Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petrus, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie.
Testes sunt: Bernardus de Capraria, Galcerandus de Bellopodio, maiordomus, Berengarius,
Gerunde episcopus, Guillemus Galcerandi de Rochabertino, Francischus de Cerviano. /84/
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis, qui de mandato eiusdem domini hec
scribi fecit et clausit cum litteris rasis et emendatis in sexta linea ubi legitur «cum dictis originalibus» et
in quintadecima ubi scribitur «operariorum» et in eadem linea ubi legitur «quod» et in octava decima
linea ubi dicitur «magestatis».
a. Part superior del foli 81v, amb lletra tardana: nota privilegium Mostesaphi; f. 82v clau, línies 14-18, nota al marge
esquerre, l. 3; anotació al marge: lo mostaçaff sia tengut a compte al balle de Gerona o a son lochtinent, presents los jurats de la
dita ciutat on ells hi deputaran. Més avall: operibus; f. 83, al marge dret, anotació de appellacionibus, C. b. aministrator,
C. c. comprobetur, C. d. falsse, C. e. colonias, C. f. Interlineat, C.
1351 abril 10. Girona
266

El rei Pere III concedeix que no sigui aplicable la pena de terç a les persones de la batllia o vegueria de
Girona que estiguin obligades per deute, comanda, fidejussió o obligació, llevat que els creditors
facin rereclam.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 24v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 84-85.
D. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 144-145.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 154-155 (doc. XXII).
Que negun de la ciutat, batlia e vegueria per ben que y sia obligat no caia en pena de terç sinó
de ço de què lo crehedor fassa reraclam.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dum ad grata servicia per vos, iuratos et probos homines civitatis
Gerunde, graciose nobis et predecessoribus nostris in nostris et nostrorum necessitatibus diversimode
exhibita aciem mentis nostre vertimus et ad innatam fidelitatem, quam erga nos et predecessores nostros
et ad inclitum infantem Iohannem, primogenitum nostrum carissimum, ducem Gerunde, sinceris mentibus
habetis et etiam habuistis, nostros occulos dirigimus, dignum arbitramur et consonum racioni ut vos
prosequamur favoribus opportunis, hinc est quod nos, predictis attentis, necnon volentes tollere
vexaciones que /84v/ per officiales nostros in exhigendis et levandis penis infrascriptis inferri
consueverunt, nomine nostro et tanquam pater et legittimus ammi-nistrator dicti ducis, vobis iuratis et
probis hominibus civitatis predicte et eidem civitati et universitati et singularibus eiusdem, necnon
hominibus et personis baiulie et vicarie civitatis iamdicte et cuilibet eorumdem, presentibus et futuris,
concedimus presentis serie in privilegium speciale et perpetuo duraturum quod aliqui de dicta civitate,
baiulia et vicaria eiusdem pro aliquibus debitis, depositis, mutuis, comandis, violariis, censualibus aut
obligacionibus pro quibus nunc vel in futurum sint vel fuerint in et sub quibuscumque penis alicui seu
aliquibus obligati, penas ipsas universaliter vel singulares dicte civitatis, baiulie et vicarie eiusdem
singulariter incurrere non possint vel eam seu eas nobis vel dicto duci aut successoribus nostris vel aliis
exsolvere minime teneantur vel debeant, nisi in casu quo apparuerit creditorem seu creditores de ipsis
debitoribus, comen-datariis, venditoribus, principalibus seu fideiussoribus vel aliis obligatis, ad predicta
retroquerimoniam exposuisse et de ea quantitate tantum de qua ipsa retroquerimonia exposita fuerit curie
Gerundensi. Quasquidem penas universitati dicte civitatis et singularibus ipsius et baiulie et vicarie eius
ex causis premissis huius serie relexandas ducimus ac etiam remitendas, nisi retroclama inde subsequta
fuerint, ut prefertur. Mandantes per hanc eandem procuratori et baiulo generali Cathalonie, necnon et
vicario, baiulo et procuratori fiscali Gerunde et eorum locatenentibus et aliis officialibus /85/ nostris et
dicti ducis, presentibus et futuris, quatenus concessionem nostram huiusmodi firmam habeant a et
observent et non contraveniant vel aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rey testimonium
presentem cartam nostram sigillo magestatis nostre munimine impendenti iussimus insigniri.
Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie.
Testes sunt: Bernardus de Capraria, Galcerandus de Bellopodio, maiordomus, Berengarius,
Gerunde episcopus, Guillelmus Galcerandi de Rochabertino, Ffranciscus de Cerviano.
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis, qui de mandato ipsius hec scribi fecit
et clausit.
a. Interlineat, C.
1351 abril 10. Girona
267
El rei Pere III mana al batlle de mar de Sant Feliu de Guíxols que no imposi més exaccions als
mercaders de Girona o d’altres llocs del regne, sots pena d’una multa de 100 sous.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 169 (185 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 369v-370.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 254-255 (doc. XL).
b. Ed. de la còpia A per M. J. ARNALL I JUAN, J. M. P ONS I GURI, op. cit., t. 1, p. 227-228 i t. 2, làm. 101.
Que·l batle de la mar de Sent Ffeliu de Guíxols sots pena de C sòlidos per cada vegade no
deman noveletats als carregants, ne descarregants mercaderies en lo port de Sent Ffeliu de Guíxols.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli suo baiulo rerum prohibitarum in Sancto Ffelicio Guixollensi
vel eius locumtenenti, qui est et pro tempore fuerit, salutem et gratiam.

Querelosam supplicacionem iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde audivimus
continentem quod vos, dictus baiulus, quasdam insolitas novitates et oppressiones mercatoribus, tam
Gerunde quam aliunde de nostris terris et dominacionibus, facitis et fecistis non permittendo eos de loco
Sancti Ffelicis Guixollensis ferrum, canabum et alias huiusmodi res et merces vetitas abstrahere et ad
Valenciam, Barchinonam, Maioricam et Caucumliberum et alias terras dominacionis nostre adducere et
cum ibi de predictis vel aliis locis terre nostre asportant, retinetis eas nisi portent inde albarana et pro
albaranis et tretis nitimini ab eis habere et exhigere insolitas peccunie quantitates et alia gravamina et
iniurias in hiis que ex vestro habetis officio facere, intulistis, ut asseritur, et infertis, super quibus supplicatum
per eos humiliter fuit nobis ut providemus eisdem de remedio oportuno. Quocirca nos,
supplicacione eorum benigne admissa, tanquam pater et legitimus administrator incliti infantis Iohannis,
primogeniti nostri carissimi et ducis Gerunde, vobis dicimus et man-damus, firmiter iniungentes sub pena
centum solidorum barchinonensium pro vice qualibet qua per vos contrarium factum fuerit, vobis
amittenda et nostro erario aplicanda, quod in mercibus et rebus vetitis huiusmodi et aliis ad disposicionem
et ordinacionem vestri officii spectantibus nullas novas exacciones vel novitates alias faciatis, sed in
eisdem vos habeatis iuxta modum et formam per predecessores vestros in dicto officio actenus
observatam et etiam observatum. Alias vicario et subvicario Gerunde vel eorum locatenentibus,
presentibus et qui pro tempore fuerint, damus tenore presentium firmiter in mandatis quod ad predicta per
vos /370/ servanda per exaccionem dicte pene et alias vos forciet et compellat, maliciis et difugiis non
admissis.
Data Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo primo.
Examinavit Rodericus.
1351 abril 14. Girona
268
El rei Pere III confirma a la ciutat de Girona el privilegi de no alienar els llocs i jurisdiccions del bisbat
de Girona per tal com ha concedit a Bernat de Cabrera i al seu fill els drets que el rei posseïa
sobre el castell i territori de Blanes i d’Argimon, a canvi de la suma de 12.400 lliures pagades per
les viles del ducat de Girona i la vila i vegueria de Cervera.
A. Original pergamí, nº 1.844 (581 × 610 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1538, f. 20-21.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 109v-113v.
Confirmacion que·l senyor rey En Pere féu del privilegi de no alienar los lochs e juridiccions
del bisbat de Gerona e que no y fos fet prejudici per lo emfranchiment de les postats de Blanes e
d’Argimont.
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, animadvertentes nos erexisse ducatum de
civitatibus Gerunde, Vici et Minorisse et villis et vicariis Bergue et Berguitani, Campirotundi et de
Regali, Sancti Petri de Auro, Bisulluni, Turricelle et quibusdam aliis locis, quem ducatum intitulamus
ducatum Gerunde, de quo ducatu providimus inclito inffanti Iohanni, primogenito nostro carissimo, et
eumdem infantem nominamus et intitulari decrevimus ducem Gerunde, attendentes etiam vos, iuratos et
probos homines et universitatem civitatis Gerunde, nostris precibus et honore et pro utilitate et
expedicione nostri firmi propositi ereccioni dicti ducatus et provisioni per nos de eo dicto inclito infanti
Iohanni facte et quibusdam etiam per nos, de et pro ipso ducatu factis, statutis et ordinatis, concessisse, ac
dicto duci seu nobili et dilecto consiliario nostro, Bernardo de Cappraria, per nos, tanquam patrem et
legitimum administratorem dicti ducis, in actorem specialiter constituto, fidelita-tem et homagium
prestitisse, prout hec et alia lacius constant per instrumenta publica inde facta et per cartas et litteras
regias et alia legitima documenta. Considerantes etiam quod nos propter remu-neracionem serviciorum
per nobilem et dilectum consiliarium nostrum, Bernardum de Cappraria, nobis multipliciter impensorum
et pro quibus persone sue proprie periculum non vitavit, cum de aliquo alio eundem Bernardum non possemus
sic comode remunerare, em-/110/-framchimus, diffinimus et remisimus adinperpetuum dicto Bernardo de
Capraria, tunc vicecomiti Capprarie, et suis, perpetuo, potestates, dominia ac iura alia quacumque nobis et
nostris pertinebant et pertinere poterant in castro, villa et terminis de Blanis et in castro de Argimonte et
terminis et pertinenciis eorumdem. Attendentes, inquam, quod vos iurati et probi homines ac universitas
supradicta dictas concessionem et liberacionem et emfranchimentum de dictis potestatibus et iuribus de
dicto Bernardo de Cappraria et suis facta contradixistis et inpugnastis seu contradicere et inpugnare
cominastis pretextu quorumdam privilegiorum per nos et predecessores nostros diversimode civitati
Gerunde et civibus et habitatoribus eiusdem concessorum signanter propter duo privilegia, quorum
alterum con-cessit dicte civitati et probis hominibus et universitate eiusdem serenissimus dominus
Iacobus, rex Aragonum, avus noster memorie recolende. Per quod privilegium dictus dominus rex

Iacobus, per se et suos successores, bona fide, promisit probis hominibus et universitati dicte civitatis,
tam presentibus quam futuris, quod amodo civitatem predictam Gerunde non daret, venderet, permutaret
vel modo aliquo alienaret quantum ad proprietatem adimperpetuum alicui persone extranee vel private,
nisi esset comes Barchinone, immo voluit et concessit in privilegium speciale quod ipsa civitas cum eius
pertinenciis et iuribus universis esset unita dicto comitatui Barchinone essetque et remaneret cum eodem
simul cum vicaria civitatis eiusdem et pertinenciis suis et quod iurisdicciones vicarie civitatis predicte non
venderet, daret, emframchiret vel alicui persone adin-/110v/-perpetuum assignaret ullomodo, immo voluit
quod essent et remanerent semper de dominio civitatis predicte et quod vicarius Gerunde, quicumque
esset imperpetuum, exerceret iurisdiccionem in ipsa vicaria ac etiam faceret exercere, prout hec et alia in
ipso privilegio, dato Barchinone, octavodecimo kalendas madii, anno Domini millesimo CCC°, sigillo
apendicio ipsius domini regis Iacobi comunito, clauso et subscripto per Petrum Marchi, scriptorem dicti
domini regis Iacobi lacius continetur. Alterum vero nos per nos et nostros adinperpetuum concessimus
dicte civitati et universitati eiusdem et legem perpetuam statuimus de eodem et nostra bulla plumbea
inpendenti illud duximus comuniri. Cuius privilegii tenor noscitur esse talis:
«Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
attendentes vicarium Gerunde et Bu-sulduni et Campirotundi ac alios officiales nostros episcopatus
Gerunde non posse facere comode adversus richos homines, barones, nobiles et milites ipsius episcopatus
Gerunde aliquas execuciones que plerumque debent fieri, iusticia exhigente, cum habito respectu ad
potenciam predictorum eorum potencie gentes quas nos habemus in diocesi predicta una cum nostris
officialibus, vocate et congregate per eos, non possint resistere, immo ad obviandum eorum resistencie
habeant gentes aliorum locorum nostrorum extra dictam diocesem et exercitus convocare. Attendentes
etiam comoditatem et utilitatem nostram et locorum nostrorum dicti episcopatus et personarum ibidem
existencium, habito super hiis consilio nobilium virorum et aliorum de consilio nostro, ad comodum et
utilitatem nostram et dominacionis nostre et etiam personarum dictorum locorum nostrorum conservandam,
volentes dictis locis et personis gratiam facere specialem et tanto dispendio nostro et dictorum
locorum et personarum eorumdem providere graciose, /111/ ex certa sciencia, non inducti per aliquos, sed
mera liberalitate nostra, per nos et successores nostros, per pri-vilegium speciale volumus et concedimus
et promitimus firma et legali stipulacione probis hominibus et universitatibus civitatis Gerunde et
locorum predictorum, tam presentibus quam futuris, quod amodo non dabimus, vendemus, permutabimus,
nec inpignorabimus, nec comen-dabimus, nec transportabimus vel modo aliquo alienabimus alicui
persone extranee vel private nec a nostro dominio, regalia et corona et iurisdiccione separabimus
comitatus Gerunde et Bisulluni, nec vicecomitatum de Basso, nec loca predicta que habemus intra dictum
episcopatum Gerunde vel aliquem ex ipsis locis, videlicet civitatem Gerunde, villas Bisulluni,
Campirotundi et de Regali, de Figeriis, de Turricella de Montegrino, castrum de Pals et locum de
Palamors et loca de Quartu et de Palacio, que sunt baiulie Gerunde, et castra et loca de Pontonibus et de
Crexello et de Borrassiano, nec etiam cas-tra de Castilione de Bas et de Castrofollito et de Corniliano, nec
etiam valles de Osorio et de Sancta Cruce d’Orta et de Sancto Danielo de Mamfre. Que valles sunt vicarie
Gerunde, nec etiam iurisdicciones et iura que habemus in dictis comitatibus, vicecomitatu, civitate, villis,
castris et locis predictis et in locis aliis quibuscumque que habemus ac nobis competunt seu comptere
debent seu que adquisiverimus nunc vel infuturum infra episcopatum predictum, nec etiam feuda que
habemus infra dictam diocesem alodiabimus seu emfranchiemus. Immo volumus et concedimus quod
dicti comitatus, vicecomitatus, civitas, ville, castra et valles predicte et alia loca predicta cum
suis vicariis et baiuliis et iurisdiccionibus, iuribus, proprietatibus et integritatibus /111v/ sint semper et
remaneant de dominacione et regalia et corona nostra et civitatis predicte et villarum, castrorum et
locorum predictorum sic quod officiales nostri et successorum nostrorum in regno nostro et comitatu
Barchinone et non alii semper utantur et exerceant atque regant iurisdicciones in dictis vicariis et baiuliis
Gerunde et Bisulluni ac Campirotundi et aliorum locorum predictorum. Promittentes per nos et
successores nostros firma et sollempni stipulacione in posse notarii infrascripti, stipulantis et re-cipientis
pro personis quorum interest vel interesse potest vel poterit infuturum, ac iurantes per Deum et eius
sancta quatuor Euvangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singula attendere et
complere et non contravenire racione minoris etatis vel alia qualibet racione, modo vel causa. Et si forte
nos vel successores nostri contrarium fecerimus de predictis vel aliquo predictorum non valeat, legem
facientes et ex potestate regia sancciantes debere predicta perpetuo observari et non valere nec tenere si
quid contrafactum fuerit in predictis, immo nos, ex nunc ut ex tunc et ex tunc ut ex nunc, ex certa sciencia
cassamus, irritamus et ex regali etiam potestate annulamus quidquid per nos vel successores nostros fuerit
factum contra premissa vel aliquod premissorum. Mandantes per presens privilegium nostrum
procuratoribus nostris et etiam vicariis, baiulis et aliis quibuscumque officialibus nostris, presentibus et
futuris, quod predicta omnia et singula teneant et observent et faciant inviolabiliter observari et non
contrafaciant nec aliquem contravenire permitant aliqua racione vel causa. In cuius rei testimonium huic
nostro privilegio bullam nostram plumbeam iussimus apponendam.

Datum Barchinone, pridie kalendas iulii, anno Domini M° CCC° XXX° nono. Rex Petrus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comitisque
/112/ Barchinone.
Testes sunt: ffrater Sanccius Luppi de Ayerbio, confessor, Garçias de Loriç, consiliarius, Garçias
de Sancto Paulo, rector ecclesie Balagarii, Raimundus de Boyl, thesaurarius, Petrus Iordani de Urries,
consiliarii dicti domini regis.
Sig+num mei Egidii Petri de Buysan, scriptoris domini regis predicti et auctoritate regia notarii
publici per totam terram et dominacionem dicti domini regis, qui de mandato ipsius hec scribi feci cum
litteris rasis et emendatis in linea quarta ubi dicitur “dis-pendio” et alibi in eadem linea ubi dicitur
“eorumdem providere graciose” et clausi loco, die et anno prefixis.»
Considerantes insuper et scientes quod vos, iurati et probi homines et universitas dicte civitatis, ad
nostri instanciam maximam atque preces qui affectabamus omnino quod dicto Bernardo de Cappraria et
suis tantum existeret et sit in premissis condescendentes propter nostri honoris intuitum in hiis nostre
beneplacito voluntatis, firmastis et laudastis dicto Bernardo de Cappraria et nobili Bernardo, eius filio,
vicecomiti Capprarie, et suis perpetuo dictam dominacio-nem concessionemque et emfranchimentum
dictarum potestatum et iurium, ut de ipso firmamento apparet lacius per instrumentum publicum seu
publica instrumenta. Attendentes necnon et recog-noscentes quod vos dicti iurati et probi homines ac
universitas civitatis Gerunde honorem corone regie, indefessis animis, prossequentem ac eidem honori
pro possibilitate opera dantes, una cum universitatibus civitatum et villarum dicti ducatus et ville et
vicarie Cervarie dedistis et concessistis nobis graciose duodecim milia quadringentas libras Barchinone
infra duos annos solvendas et per modum imposicionis sub certis capitulis et formis levandas et
colligendas pro una galea in au-/112v/-xilium armate quam facimus pro adquisicione regni Corsice et
castri de Alguerio regni Sardinie et alias contra Ianovenses nobis rebelles, ut in concessione graciosa per
vos nobis facta lacius continetur. Volentes et tota acie mentis nostre affectantes ne vobis dictis iuratis et
probis hominibus ac universitati dicte civitatis Gerun-de generetur in vestris privilegiis predictis et aliis
preiudicium vel iacturam aut aliqualis diminucio tante vel expresse predictis et aliis privilegiis vestris pro
hiis que nobis graciose et liberis voluntatibus concessistis, igitur gratis et ex certa sciencia, nomine
proprio, per nos et nostros et tanquam pater et legitimus administrator incliti infantis Iohannis predicti,
primogeniti nostri karissimi et ducis Gerunde, et per ipsum inffantem et suos, tenore presentis publici
instrumenti perpetuo valituri, dicta duo privilegia, necnon et alia privilegia, libertates et inmunitates ac
franchitates per nos et predecessores nostros dicte civitati et iuratis, probis hominibus ac universitati
eiusdem, concessas et concessa, laudamus, approbamus et etiam confirmamus. Volentes et expresse ac ex
certa sciencia nominibus predictis adinperpetuum statuentes et declarantes quod dicta privilegia,
libertates, inmunitates et franchitates sint et persistant in sua plenissima firmitate et eisdem vel alicui seu
aliquibus eorum per ereccionem et concessionem dicti ducatus et per firmamentum et concensum et
laudamentum per nos iuratos et probos homines ac universitatem Gerunde seu pro parte vestra factis in
ereccione et concessione dicti ducatus et in dicta donacione et concessione dictarum potestatuum et
iurium castri et ville de Blanis et terminis eorum et castri de Argimonte et terminis eorumdem et pro
concessione dicte adiute dictorum duodecim milium quadringentarum librarum pro una galea, ut
predicitur, nobis factis vel per aliquam in vel pro predictis facta vel secuta, fienda aut sequenda, non fiat
vel paretur vel fieri, /113/ vel parari possit vobis vel vestris vel dicte civitati aut universitati ipsius
preiudicium ullomodo. b Insuper convenimus et promitimus in nostra fide regia per nos et nostros et
dictum inffantem c et suos vobis dictis iuratis et probis hominibus presentibus et universitati dicte civitatis
absenti, necnon et notario infrascripto, tanquam publice persone, pro eis et pro aliis etiam personis
quorum interest et intererit, recipienti et paciscenti ac etiam legitime stipulanti, predicta omnia et singula
rata et firma habere, tenere, perpetuo observare et in aliquo non contrafacere seu venire iure aliquo, causa
vel etiam racione. Et ut predicta omnia maiori gaudeant firmitate, iuramus sponte per Dominum Deum et
eius sancta quatuor Euvangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singula tenere et
observare et in aliquo non contrafacere vel venire quavis causa. Mandantes cum presenti universis et
singulis officialibus nostris et dicti ducis, presentibus et futuris, vel eorum locatenentibus quatinus
contenta in hoc presenti instrumento firma habeant et observent et ab aliis faciant inviolabiliter observari
et non contraveniant seu aliquem contravenire permitant aliqua racione. In cuius rey testimonium presens
publicum instrumentum et privilegium nostre magestatis sigillo inpendenti iussimus roborari.
Datum et actum in domo fratrum minorum dicte civitatis Gerunde, quartadecima die aprilis, anno a
nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo. Examinavit Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec firmamus, concedimus et iuramus nominibus
supradictis. /113v/

Testes huius rei sunt: Vitalis de Blanis, abbas Sancti Ffelicis Gerunde, nobilis Galcerandus de
Bellopodio, maiordomus, Rodericus Didaci, legum doctor et vicecancellarius, et Luppus de Gurrea,
camerarius maior, milites, consiliarii dicti domini regis.
Sig+num Bartholomei de Lauro, scriptoris dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui predictis interfuit et hec scribi fecit et clausit cum literis rasis et
emendatis in prima linea ubi dicitur «tibus» et in eadem ubi scribitur «Turricelle et quibusdam aliis locis»
et in linea IIIIª ubi scri-bitur «etiam» et in Vª linea ubi cernitur «alia» et in XXXIIIª ubi corrigitur
«perpetuo valitura dicta duo».
a. Al marge esquerre, f. 110v, línies 2-5, f. 111v, línies 10-15: clau al marge dret, f. 111, línies 1-4: clau i mena d’ocell,
C. b. Ullomomodo, C. c. Inffatem, C.
1351 abril 15. Girona
269
El rei Pere III mana al batlle de Girona que posi pau entre les bandes rivals de la ciutat i pugui
processar i expulsar del ducat a aquells que no volen conformar-s’hi.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu consevat a l’ACA, Cancelleria, reg. 662, f. 181.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 377-v.
Que·l batle de Gerona rehebuts a assò aquels dels jurats e altres de la ciutat qui li sia viyares
fassa pau entre bandos e bregues de la ciutat e que puga gitar del duchat aquels qui no ho volran
fer e fer altres processes. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro baiulo Gerunde, salutem et gratiam.
Ad audienciam nostram pro parte universitatis civitatis iamdicte noviter est deductum quod, hoste
humani generis instigante, a quibusdam citra temporibus, in civitate iamdicta fuerunt sic graves discordie,
bandositates et odia suscitate inter nonnullos civitatis ipsius quod occasione ipsorum inter b eosdem secuta
fuerunt vulnera plurima, rerum dispendia et homicidia aliqua nonnullorum, sic quod presumitur et
speratur fere ab hominibus civitatis iamdicte, quod in predictis in quibus se iam de civitate pretacta aliqui
de maioribus involuerunt plures alii se involuent, ex quibus possent rei publice civitatis eiusdem de facili
irreparabilia subsequi detrimenta, nisi prebeatur cum tempore tempestatium remedium super eis. Nos
autem qui subiectorum nos-trorum scandala, ut tenemur, conamur pro viribus extirpare ut nostra res
publica in pacis dulcedine conquiescat remediare, fuimus huiusmodi parata discrimina arbitrati quam
propter, tanquam pater et legitimus amministrator incliti infantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri et
ducis Gerunde, vobis dicimus et mandamus quatenus, assumptis ad hec illis ex iuratis dicte civitatis et
aliis civitatis eiusdem si et de quibus vobis videbitur universas discordias, immicicias, rancores et
bandositates, tam ea in quibus vulnera quam in quibus quavis homicidia includuntur, in vel extra
civitatem iamdictam comissa per quoscumque cives seu habitatores civitatis eiusdem, ad concordiam et
pacem vi vel gratis perpetuam reducatis universos et singulos qua-rumlibet partium ex predictis rigide
etiam per capcionem et expulsionem personarum illorum ex ipsis qui recusaverint firmare et facere
dictam pacem a toto ducato Gerunde vel alias, ut vobis videbitur, compellendo atque guidando absentes si
qui fuerint pro predictis /377v/ qui ad pacem et tranquillitatem venire desiderant et affectant. Nos enim
quicquid super predictis et ea tangentibus quoquomodo egeritis et ordinaveritis faciendum, id ratum
habebimus et habemus ubique super eisdem, tenore presencium, plenam conferentes potestatem vices
nostras ducimus comittendas.
Datum Gerunde, quinta decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo CCC° L° primo.
Examinavit Rodericus.
a. D’una mà posterior: vide supra foleo CCCXLVI et supra f. CCCLXXI, C. b. Interlineat, C.
1351 abril 20. Hostalric
270
El rei Pere III mana als seus oficials que no impedeixin als que vulguin canviar peces de plata
barceloneses que estiguin malmeses o no pesin el pes just de fer-ho.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 170 (145 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 370-v.
Que tot hom puga cambiar los barçeloneses d’argent n’acçes no contrestant ordinacions en
contrari feta.

Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dilecto et ffidelibus suis vicario Gerunde et Bisulduni ac baiulo
civitatis eiusdem ceterisque officialibus nostris et eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Cum nos pro bono et utilitate nostre rey publice officialibus civitatis et vicarie predictarum et de
gentium in eisdem, concedendum providerimus ac etiam ordinandum ut, ordinacione quacumque facta in
contrarium non obstante, quivis ex civibus vel habitatoribus ipsius civitatis et vicarie suos possit vendere
et excambiare barchinonenses argenteos quos habeant naccios sive ponderis minus iusti quo et cui
voluerit pro sue libite voluntatis nec ad vendendum seu excambiandum eosdem persone aut numulario
deputato ad hec aliquatenus teneatur. Ideo ad humilem supplicacionem iuratorum et proborum hominum
civitatis iamdicte propterea nobis factam, tanquam pater et legitimus administrator incliti infantis
Iohannis, primogeniti nostri carissimi et ducis Gerunde, vobis et singulis vestrum dicimus et mandamus
quatenus quecumque ex civibus et habitatoribus memoratis vel aliis alieniginis quibuscumque, habentem
barchinonenses predictos, eos excambiare seu vendere quo et cui voluerit et sibi placuerit libere
permitatis, nec cum ad ipsos concambiandum sive vendendum dicto cuilibet deputato in cuius posse
barchinonenses huiusmodi poni, vendi sive excambiari debere nuper extitit ordinatum modo aliquo /370v/
compellatis, ordinacione predicta facta in contrarium quam nos presentibus revocamus, nullatenus
obsistente.
Data in loco de Hostalricho, sub nostro sigillo secreto, vicesima die aprilis, anno a nativitate
Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo.
Examinavit Rodericus.

1351 maig 16. Barcelona
271
El rei Pere III mana al col·lector del morabetí de València que no exigeixi dels ciutadans ni dels mercaders
de Girona que fan negocis amb aquesta ciutat, el morabetí que es paga cada set anys, ja que n’estan
exempts.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 171 (170 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 370v.
Que·l cullidor del morabatín que·s paga al VII any en la ciutat de València no y fassa pagar los
mercaders ne ciutadans de Gerona.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffideli suo collectori morabatini quod in quolibet septennio nobis solvitur per
habitatores, cives et vicinos in civitate Valencie, qui est et pro tempore fuerit, salutem et dileccionem.
Supplicacionem humilem pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde suscepimus
continentem quod, licet cives et habitatores ipsius civitatis Gerunde per privilegia regia eis per predecessores
nostros memorie recolende concessa et per nos etiam confirmata, sint franchi et inmunes a questiis, talliis,
servitutibus et contribucionibus aliis, attamen vos, dictus collector, nitimini compellere et de facto etiam
compulistis, ut asseritur, indebite mercatores et cives Gerunde et factores et procuratores eorum, qui pro
mercibus et rebus ipsorum vendendis et emendis sunt et procurant in civitate Valencie, ad solvendum
morabatinum predictum. Super quibus petierunt per nostram celsitudinem eis de congruenti remedio
provideri. Nos igitur, supplicacione dictorum iuratorum et proborum hominum predicta admissa benigne,
vobis dicimus et mandamus firmiter iniungentes quatenus dictum morabatinum a dictis civibus et
habitatoribus Ge -runde et a factoribus et procuratoribus eorumdem, licet sint et stent in civitate Valencie pro
mercibus et rebus dictorum civium et habitatorum Gerunde vendendis, emendis aut procurandis, ex quo non
sint cives et domiciliati in civitate Valencie, non petatis vel etiam recipiatis et si quid inde recepistis, illud
eisdem restituatis, visis pre-sentibus, indilate et hec minime inmutetis seu etiam differatis.
Data Barchinone, sextadecima die mensis madii, anno a nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo
primo.
Examinavit Rodericus.
1351 juliol 13. Girona
272
Francesc de Cervià ven al rei Pere III la meitat del mer i mixt imperi i de la jurisdicció civil, alta i baixa, de
Bordils, i als jurats de la ciutat de Girona l’altra meitat, que li havia venut el rei el 24 d’agost de 1344
juntament amb la jurisdicció de Cervià i de Púbol, per la suma de 12.504 sous barcelonesos.
A. Original pergamí, nº 650 (512 × 552 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, 222-223v.
Venda e diffinicion feta per lo noble en Ffrancecsh de Cervian al senyor rey quant a la meytat e
als jurats de Gerona quant a l’altre meytat de la juridiccion de Burdils.
In nomine Domini amen. Noverint universi quod nos Ffranciscus de Cerviano, per nos et nostros
heredes et successores quoscumque gratis et ex certa sciencia, vendimus et titulo pure et perfecte vendicionis
cedimus et diffinimus serenissimo principi et dimino, domino nostro Petro, Dei gratia rex Aragonum,
Valencie, Maioricarum, Sardinie, Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie et suis perpetuo
quoad medietatem et vobis venerabilibus Berengario de Riera, Arnaldo Raffardi, Iacobo Marchoni et
Ffrancisco Savaresii, iuratis civitatis Gerunde, anni qui incepit in ianuario anni Domini millesimi trecentesimi
quinquagesimi, nomine dicte civitatis Gerunde, ementibus et eidem civitati et universitati proborum hominum
eiusdem civitatis quoad aliam medietatem, merum et mixtum im-perium ac civilem iurisdiccionem et
quamlibet aliam iurisdiccionem, altam et baxam, citra mortem naturalem loci de Burdillis et parrochie
eiusdem loci. Quam restitucionem, vendicionem et diffinicionem dictorum meri et mixti imperii ac
iurisdiccionis civilis et cuiuslibet alterius iurisdiccionis, alte et baxe, citra mortem naturalem dicti loci et
parrochie de Burdillis, dicto domino regi et suis perpetuo quoad medietatem, et vobis dictis venerabilibus
iuratis dicte civitatis Gerunde et eidem civitati et universitati eiusdem quoad aliam medietatem facimus, prout
melius et plenius predicta nobis spectant et spectare possunt et debent vigore vendicionis per dictum dominum

egem nobis facte, tam de dicta iurisdiccione ac mero et mixto imperio predictis, quam de iurisdiccione et
mero et mixto imperio citra mortem naturalem castri nostri de Cerviano et loci de Pubelo, cum publico
instrumento sigillo plumbeo appendicio comunito, quod fuit actum in castro de Perpiniani ipsius domini regis,
die martis intitulata nono kalendas septembris, anno Domini millesimo trecentesimo quadra-gesimo quarto, et
clausum per Iacobum Conesa, scriptorem domini regis prefati eiusque auctoritate notarium publicum per
totam terram et dominacionem eiusdem, prout in eodem instrumento plenius con-tinetur, et prout melius et
utilius ad bonum et sanum intellectum dicti domini regis et vestrum dictorum iuratorum possit intelligi atque
dici, precio, videlicet duodecim milium quingentorum et quatuor solidorum Barchinone de terno. De quo
precio nobis plenarie satisfecistis ad nostram voluntatem in hunc, videlicet modum quod vos tradidistis nobis
numerando illos sex mille solidos pro quibus fecistis vendicionem venerabili domine Ffrancisce, uxori
venerabilis Guillelmi Senestera, quondam militis, de cena trecentorum triginta trium solidorum et quatuor
denariorum annualium dicti castri nostri de Cerviano et mille quingentos quatuor solidos quos dicta domina
Ffrancisca vobis tradidit et solvit ex precio vendicionis perpetue per vos facte eidem domine Ffrancisce de
/222v/ domo seu stallio quam seu quod nos habere consuevimus in dicto loco de Burdillis et quam sive quod
venerabilis Poncius de Altariba, olim vicarius Gerunde, pro execucione iusticie vendiderat iuratis dicte
civitatis Gerunde, et residuos quinque mille solidos dicte vendicionis per nos dicto domino regi et vobis, ut
premittitur, facte de aliis bonis dicte civitatis Gerunde numerando tradidistis, renunciando excepcioni
peccunie non numerate et dicti precii non habiti et non recepti et doli. Et si amplius nunc valet hec vendicio
valebit ne de cetero a precio prelibato totum illud plus dicto domino regi et vobis dictis venerabilibus iuratis,
nomine dicte civitatis, et eidem civitati damus et remittimus donacione et remissione irre-vocabili inter vivos.
Renunciantes scienter quantum adhuc legi qua deceptis ultra dimidiam iusti precii subvenitur et excepcioni,
doli et metus et accioni in factum et restitucioni in integrum et omni alii iuri in contrarium venienti. Dicti vero
duodecim mille quingenti et quatuor solidi pro precio predictorum per nos dicto domino regi et vobis, nomine
dicte civitatis, ut premittitur, venditorum per nos, ut dictum est, habiti et recepti, cedant nobis et nos ipsos
recepimus insolutum pro rata illorum quadraginta sex milium solidorum dicte monete quos dictus dominus
rex declaravit et mandavit nobis restitui atque solvi pro luycione seu redempcione dicte iurisdiccionis ac meri
et mixti imperii citra mortem naturalem dictorum castri de Cerviano et locorum de Burdillis et de Pubelo,
prout in carta regia inde facta plenius continetur. Constituentes nos predicta que dicto domino regi et vobis,
nomine dicte civitatis, et eidem civitati Gerunde, ut predicitur, vendimus nomine dicti domini regis et vestri et
dicte civitatis Gerunde, possidere vel quasi donec inde corporalem et vacuam acceperit et acceperitis
possessionem vel quasi, quam liceat eidem domino regi vel eius procuratori et vobis, nomine dicte civitatis,
quandocumque volueritis aut voluerit accipere et deinde perpetuo retinere. Hanc vero restitucionem,
vendicionem et diffinicionem predictorum meri et mixti imperii et iurisdiccionis civilis et criminalis, alte et
baxe citra mortem naturalem dicti loci et parrochie de Burdillis, dicto domino regi et vobis dictis
venerabilibus iuratis, nomine dicte civitatis, et eidem facimus, ut est dictum, ad dicti domini regis et dicte
civitatis Gerunde et universitatis eiusdem periculum et fortunam, sic quod de eviccione preciique restitucione
aut aliquo dampno seu interesse predictorum non teneamur ullo modo, nisi tantum de hiis que facto aut
contractibus nostri vel nostrorum eveniant quoquomodo. De quibus tantum tenea-mur et teneri promittimus de
eviccione omnique dampno, missionibus et interesse litis et extra. Pro quibus obligamus nos et omnes heredes
et successores nostros et omnia bona mea, habita et habenda ubique. Et nichilominus in predictis per nos dicto
domino regi et vobis dic-tis venerabilibus iuratis, nomine dicte civitatis, et eidem civitati, ut predicitur,
venditis et in dicta carta dicte nostre empcionis et in om-nibus /223/ promissionibus, eviccione, obligacione et
aliis in ea contentis et nominatis in quantum tangunt vel tangere possunt dictam iurisdiccionem ac merum et
mixtum imperium citra mortem dicti loci et parrochie de Burdillis tantum, damus et cedimus dicto domino regi
et suis quoad medietatem et dicte civitati Gerunde et universitati eiusdem quoad aliam medietatem omnia
iura et loca nostra et omnes voces, vices, raciones et acciones nostras reales et personales et alias quascumque
nobis ibi et inde pertinentes et pertinere debentes quoquomodo, quibus iuribus ut accionibus nostris predictis
possint uti, agere et experiri in iudicio et extra, tam in agendo quam in deffendendo, quam in cunctis aliis
modis contra quascumque personas, prout nos facere poteramus ante huiusmodi instrumenti con-feccionem et
possemus etiam quandocumque. Volentes etiam et mandantes tenore presentis publici instrumenti vicem
epistole gerentis in hac parte universis et singulis hominibus et feminis dicti loci et parrochie de Burdillis ac
aliis quibuscumque personis que de predictis que dicto domino regi et dicte civitati Gerunde, ut premittitur,
ven-dimus, respondere tenentur, quatenus amodo dicto domino regi vel cui voluerit loco sui quoad
medietatem et dicte civitati Gerunde et universitati ac iuratis eiusdem quoad aliam medietatem respondeant et
satisfaciant de emolumentis et iuribus aliis predictorum per nos, ut predicitur, venditorum, prout inde nobis
respondere et satisfacere tenentur et tenerentur etiam quandocumque. Quoniam nos ea omnia per nos, ut

predicitur, vendita in ius dominium et proprietatem dicti domini regis quoad medietatem et in dictam
civitatem et universitatem eiusdem transferimus pleno iure ac constituimus et facimus dictum dominum
regem et suos et dictam civitatem et universitatem eiusdem in eisdem vos dominos et procuratores ut in rem
suam propriam. Et sic promittimus in posse notarii subscripti, tanquam publice persone, predicta omnia et
singula et etiam infrascripta a nobis legittime stipulantis et recipientis, nomine dicti domini regis et suorum et
dicte civitatis et universitatis eiusdem et omnium, quorum intersit et intererit ac etiam sponte iuramus per
Deum et eius b sancta quatuor Evangelia, corporaliter a nobis tacta, predictas vendicionem, res-titucionem et
diffinicionem et omnia alia et singula supradicta, rata, grata et c firma semper habere, tenere et servare ac ea
attendere et complere et nullatenus contrafacere vel venire iure aliquo sive causa.
Actum est hoc et per dictum nobilem Ffranciscum de Cerviano, firmatum, laudatum et iuratum,
Gerunde, die mercurii terciadecima die iulii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo,
vocatis ad hec et presentibus testibus, discreto /223v/ Guillelmo Domenge, iurisperito cive Gerunde, et Poncio
de Bierto, domicello, et Berengario Moragues, cive dicte civitatis Gerunde.
Eg+o Iacobus Comitis, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano, publico
Gerunde notario, qui, premissis una cum prenominatis testibus vocatus, presens interfui, hec scribi feci et
clausi cum supraposito in vicesima quinta linea ubi dicitur «respondere tenentur».
a. Interlineat, B. b. et eius repetit, B. c. Repetit, B.
1351 octubre 21. Perpinyà
273
El rei Pere III concedeix als jurats de Girona que puguin fer enderrocar, amb el consell dels sobreposats, les
cases i altres edificis que molestin l’espai públic, decisió a què no es podrà apel·lar.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 893, f. 12v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 371v.
Que·ls jurats de Gerona puxen fer derrochar les obres dels alberchs e d’altres hedificis qui donen
fuschura a la cosa pública ab conseyl dels sobreposats, satisfet en aquels qui·n pendran don e que no·n
sia rehebuda appel·lacion, ne contradiccion.
Nos a Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice, comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes pro parte vestri iuratorum et proborum hominum civitatis
Gerunde nobis supplicatum fuisse humiliter, quod cum civitas b ipsa in diversis suis partibus et maxime in
magnis publicis ipsius civitatis in tantum ofuscata sit ex coagulacione edificiorum, structurarum seu
envannorum edifficatorum supra diversa loca publica eiusdem civitatis quod vix per eam quis incedens etiam
die claro potest prospicere viam suam et ob hoc ab olim die noctuque insidie neces et vulneri ibi perpetrata
fuerint adhuc perpetrantur etiam aliquando, dignaremur vobis dare licenciam ea edifficia sive structuras tam
domorum quam aliter diruendi seu dirui faciendi et ea et eas reparandi seu reparari faciendi ad vestri arbitrium
et examen ad finem ut nostra civitas pulcritudine edificiorum incrementum suscipiat et spaciositate platea-rum
et vicorum etiam preluceat claritate. Igitur ipsorum supplicacione benigne admissa, tenore presentis tanquam
pater et legitimus admi-nistrator incliti infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi ducisque Gerunde, vobis
dictis iuratis, presentibus et futuris, plenam impartimur licenciam quod quando et ubi vobis visum fuerit quod
dicta edificia sive structuras tam domorum quam alias dicte civitatis que tam obfuscacionem prebeant et usum
rey publice impediant, dirui debeant et per alium modum reparari quo desit ipsa obfuscacio et rei publice usus
non impediatur possit prius satisfacto dampna passuris ea et eas absque contradiccione, impedimento
cuiuscumque omnique appellacione et protestacione, reiectis adhibitis vobiscum operariis civitatis ipsius, cum
quorum consilio hec agantur diruere seu trans-mutare seu dirui facere et ea reparare sei reparari facere ad
vestri arbitrium et examen. Concedentes vobis dictis iuratis et operariis dicte civitatis predicte, presentibus et
futuris, vel maiori parti ex vobis quod de bonis ipsius civitatis possitis et habeatis satisfacere omnibus illis qui
dampna suscipient et dirucione seu mutacione predicta in illo quod vobis vel maiori parti /371v/ ex vobis
videbitur faciendum. Mandantes baiulo et aliis omnibus officialibus, presentibus et qui pro tempore fuerint,
quod quicquid per vos aut maiorem partem ex vobis super predictis declaratum, dictum seu diffinitum fuerit
ilico exequantur, quibusvis appellacionibus nequaquam admissis.
Datum Perpiniani, XXI die octobris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo.
Vidit Iaspertus.
a. N rubricada, B. b. civitatis, B.

1351 novembre 15. Perpinyà
274
El rei Pere III ven als jurats de Girona la jurisdicció de Corçà, la Pera, Sant Sadurní i Cassà de Pelràs i els
seus drets sobre aquests llocs.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 992, f. 160-164v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 119-124v
Venda que fa lo senyor rey als jurats de Gerona de la juridiccion de Corsan, de Sa Pera, de Sent
Sadornín e de Cassan des Pelràs e moltes declaracions aquí fetes. a
In Dei nomine et eius gratia amen. Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum,
Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes nos
olim vendidisse cum instrumento gratie inclito inffanti Raimundi Berenguarii, Impuriarum comiti, patruo
nostro carissimo, iuris diccionem criminalem et aliam quamcumque nobis pertinentem in castro de Monellis et
eius pertinenciis et terminis et etiam potestates et directum et alodiale dominium et aliud quodcumque ius que
nobis pertinebat in castro et loco ac mansione de Alburnis et terminis eius, precio videlicet quadraginta trium
milium solidorum Barchinone de terno, considerantesque quod inter cetera honorem et decorem corone regie
nostre respiciencia sunt infeudaciones, potestates castrorum, villarum et locorum regnorum et terrarum
nostrarum que pro nobis in feudum tenent barones, nobiles, milites et alii subditi nostri. Per quorum
alienaciones vires nostri imperii maxime attenuatas cognoscimus et dictam iurisdiccionem ipsius castri de
Monellis ex quibusdam causis per nos recuperari expediat per nosque ac nostros officiales regios gubernari et
ex hiis et aliis que ad hoc aciem nostre mentis non inmerito induxerunt pro utilitate nostra et incliti infantis
Iohannis, carissimi primogeniti nostri et ducis Gerunde, velimus predictas iurisdiccionem, potestates,
directum et alodiale dominium ac alia supradicta per nos vendita, ut est dictum, luere, redimere et recuperare
ab ipso inffante Raymundo Berenguarii et de presenti peccuniam qua mediante ad redempcionem et
luicionem predictas valeamus procedere non habeamus /119v/ inpromptu et aliunde cum minori incomodo et
dampno nostri et ducis predicti habere peccuniam non possemus ex qua fierent luicio b et redempcio supradicte
quam per vendicionem subscriptam personis declaratis inferius faciendam eorum qualitate et condicione
attentis. Ideo tanquam pater et legitimus administrator incliti inffantis Iohannis, nostri karissimi primogeniti et
ducis predicti, gratis et ex certa sciencia ac consulte per nos et omnes heredes et successores nostros
quoscumque vendimus et ex causa, titulo pure et perfecte vendicionis concedimus et tradimus seu quasi
tradimus vobis Berengario de Riaria, Arnaldo Raffardi, Iacobo Marchoni, Ffrancisco de Savarresio et
Raimundo Tortose, iuratis civitatis Gerunde, nomine et pro parte universitatis dicte civitatis et eidem
universitati et vestris successoribus in officio iuradeschi dicte civitatis, inperpetuum per alodium, liberum
atque franchum, merum imperium quod habemus et habere debemus in castris seu locis de Corçano, de Ça
Pera, de Sancto Saturnino et de Caçano des Pelras et parrochiis, terminis ac pertinenciis ipsorum locorum et
unius cuiusque eorum et etiam mixtum imperium et omnem iurisdiccionem criminalem et civilem, altam et
baxam, et aliam quamcumque que nobis competunt et competant ac competere possunt et debent, possint et
debeant et que nos ac antecessores nostri seu officiales nostri et eorum et ducis predicti consuevimus exercere
quocumque modo, iure, titulo sive causa in dictis castris et locis et eorum quolibet et in parrochiis, terminis et
pertinenciis ipsorum locorum et castrorum et quolibet eorumdem et etiam hostem et cavalcatam ac
quoscumque districtus et omnia alia iura quecumque nobis et dicto duci et nostris successoribus pertinentes et
pertinencia ac pertinere debentes et debencia in dictis castris seu locis /120/ ac parrochiis et inhabitantibus in
eisdem vel ibi declinantibus quoquomodo presentibus et futuris. Hanc itaque vendicionem et ex causa
vendicionis concessionem et tradicionem facimus per nos et omnes heredes et successores nostros
quoscumque prefate universitati et vobis predictis iuratis eiusdem ementibus et recipientibus et vestris
successoribus in dicto officio inperpetuum pure, libere et absolute et sine omni retencione, condicione et
contradiccione nostra et ducis eiusdem ac nostrorum heredum et successorum et sicut melius, utilius et sanius
potest dici et intelligi ad vestrum et vestrorum successorum dicteque universitatis comodum salvamentum,
bonum et sanum et sincerum intellectum. Ita quod de cetero vos dicti iurati ac universitas memorata et successores
vestri in eadem utamini et uti possitis libere et plenarie in predictis castris et locis de Corçano, de Ça
Pera, de Sancto Saturnino, de Caçano des Pelras et in parrochiis, terminis et pertinenciis ipsorum locorum et
castrorum ac parrochiarum mero et mixto imperio ac omni c iurisdiccione, alta et baxia, ac omnibus aliis
supradictis et que nobis ac duci predicto, ut premititur, competunt et competere possunt ac debent et que nos

et dux predictus et antecessores nostri seu officiales nostri et ipsorum ac ducis predicti consuevimus exercere
in eisdem locis et castris ac parrochiis et eorum quolibet ac in terminis et pertinenciis ipsorum et unius
cuiusque eorum contra quascumque personas, videlicet et in quibuscumque personis cuiuscumque legis, status
et condicionis existant in dictis castris et locis ac terminis et pertinenciis suis habitantibus et habitaturis et
contra etiam alios quoscumque et in quibuscumque infra predicta loca et castra et quemlibet eorumdem ac
terminos et parrochias ac pertinencias ipso-rum et unius cuiusque ipsorum delinquentibus vel contrahentibus
quovismodo et prefatum merum et mixtum imperium et omnem etiam iurisdiccionem, altam et baxiam, ac
omnes quoscumque actus ad illa quomodolibet /120v/ pertinentes seu pertinere debentes ac omnia alia
supradicta possitis et valeatis ac successores etiam vestri valeant per quem seu quos vos et ipsi volueritis
libere exercere seu facere exerceri, prout nos et dux predictus et nostri etiam antecessores seu officiales et
ducis prefati poteramus et consuevimus ea inibi exercere seu facere exerceri ante vendicionem et
concessionem presentem, volumus etiam et concedimus vobis dictis emptoribus et dicte universitati et
successoribus vestris in dicto officio iuradeschi quod predictum merum et mixtum imperium et omnem etiam
iurisdiccionem, altam et baxiam, et quoscumque actus ad illa pertinentes vel quomodolibet pertinere debentes,
exerceatis et exercere vos et officiales vestri possitis in dictis locis, castris et pertinenciis et terminis et
hominibus et personis eorumdem, nedum pro casibus presentibus et futuris, sed etiam pro preteritis. Ita quod
non tantum pro comitendis sed etiam pro iam comissis quibuscumque possitis homines et personas dictorum
locorum et etiam quoscumque qui inibi delinquerunt et delinquent, punire et puniri facere, condempnando vel
absolvendo vel transigere et componere cum eisdem, prout vobis vel dictis successoribus vestris visum fuerit
expedire, et prout nos poteramus ante presentem vendicionem et emolumenta inde proveniencia habere et
recipere et vestra facere, et etiam quascumque penas, emparas, banna ac tercia et quascumque alias calonias
tam de tempore preterito quam futuro exhigere et habere et vestras facere ab hominibus et personis locorum,
castrorum et parrochiarum predictarum et terminorum eorum qui in eis inciderunt d et absolucionem vel remissionem a
nobis vel offi- /121/-cialibus nostris inde non habuerunt e vel de cetero inciderint in eisdem, prout nos poteramus
ante hanc vendicionem et concessionem, et ex causa et titulo vendicionis et concessionis huiusmodi
extrahimus predicta omnia et singula que vobis et successoribus vestris inperpetuum vendimus, ut prefertur,
de iure, dominio, posse, possessione et proprietate nostri et dicti ducis et nostrorum heredum et successorum
eademque omnia et singula in vestrum et vestrorum successorum et dicte universitatis ius, dominium, posse,
possessionem et proprietatem mitimus et transferimus irrevocabiliter pleno iure ad habendum, tenendum
omnique tempore pacifice possidendum et ad omnes vestras et vestrorum successorum voluntates inde libere
faciendas sine omni contradiccione et impedimento et retencione quacumque nostri et dicti ducis et heredum
et successorum nostrorum et alterius cuiuscumque persone et promitimus vobis quod nos trademus vel tradi
faciemus vobis vel procuratori vestro aut cui volueritis loco vestri et pro vobis possessionem corporalem seu
quasi vacuam et totaliter expeditam predictorum omnium et singulorum que vobis vendimus et concedimus,
ut est dictum. Et nichilominus damus et concedimus vobis plenam et liberam potestatem quod vestra propria
auctoritate sive licencia, fatica et requisicione nostri et officialium nostrorum et alterius cuius-cumque
persone possitis, quandocumque vobis placuerit, predictam possessionem corporalem seu quasi omnium et
singulorum predicto-rum, que vobis vendimus et concedimus per vos vel per procuratorem vestrum, libere
apprehendere et apprehensam licite retinere et inde facere vestram omnimodam voluntatem et nos interim
donec dictam possessionem corporalem seu quasi vobis vel vestro procuratori tra-diderimus vel tradi
fecerimus aut vos ea apprehenderitis seu receperitis, ut est dictum. Constituimus et fatemur nos predicta
omnia /121v/ et singula que vobis vendimus et concedimus pro vobis et vestris heredibus et successoribus et
vestro et ipsorum nomine possidere seu quasi. Concedentes et dantes vobis et successoribus vestris plenam et
liberam facultatem erigendi in dictis castris et locis et eorum terminis, ubi vos vel vestri successores volueritis
et eligeritis, furchas, ligneas vel lapideas, custellum seu alia patibula quecumque signa mortis aut penam
sanguinis et universaliter quamcumque iurisdiccionem iudicaciam et in eis malefactores quoscumque
quomodolibet delinquentes ponendi et puniendi, et erectas seu erecta mutandi semel et pluries quociens et
quando de vestra et vestrorum successorum processerit voluntate. Possitis etiam vos, dicti iurati et successores
vestri in dicto officio iuradeschi, in dictis castris, parrochiis et locis et terminis eorumdem et in quolibet
eorum comuniter vel divisim ponere, eligere et creare baiulos, iudices, sagiones, scriptores curiarum et alios
officiales, quocumque nomine seu quibuscumque nominibus censeantur, qui predicta omnia et singula que
vobis vendimus et concedimus, pro vobis et nomine vestro exerceant et eos inde remanere et destituere pro
libito voluntatis providemus tamen per nos et dictum ducem et nostros, presentes et futuros, ac statuimus et
ordinamus per pactum inter nos et vos dictos emptores in hac vendicione conventum et actum ad tuicionem
rey publice vicarie Gerunde et dictorum castrorum, locorum et parrochiarum et hominum eorumdem et declinancium
ad eosdem si et quandocumque sonus de viafors inmissus qualitercumque fuerit in dictis castris,

locis et parrochiis vel aliquo seu aliquibus eorum vel in termino seu terminis eorumdem, homines vicarie
Gerunde, presentes pariter et futuri, habeant illuc cum armis occurrere ad sonum dictorum castrorum,
parrochiarum et locorum et terminorum eorumdem /122/ exire et dictus vicarius et curiales Gerunde et alii
officiales regii cum exercitibus et alias quandocumque et quocienscumque casus occurrerit habeant dicta
castra, loca et parrochias et homines eorumdem castrorum, parrochiarum et locorum et terminorum eorum
deffendere et manutenere, sicut ante hanc vendicionem tenebantur et e converso homines dictorum castrorum,
locorum et parrochiarum ad sonum vicarie exeant et homines ipsius vicarie defendant sive faciebant et facere
antea tenebantur et fuerunt assueti. Sed tamen propterea vicarius vel alii officiales nostri curie Gerunde vel
quavis alia persona, nisi vos et vestri successores in officio iuradeschi et officiales nostri, nullum habeant
exercicium iurisdiccionis, compulsionem, exaccionem vel districtum bannorum et penarum vel alium in dictis
locis, castris et parrochiis vel hominibus eorumdem, set ea ad vos et successores vestros in dicto officio
pertineant pleno iure. Preterea ex causa vendicionis et concessionis huiusmodi damus, concedimus et
mandamus vobis et heredibus et successoribus vestris perpetuo omnia iura et loca nostra et dicti ducis
omnesque acciones reales et personales, utiles et directas, ordinarias et extraordinarias atque mixtas et alias
quascumque que nobis et dicto duci nostris competunt et competere possunt et debent in dictis omnibus et
singu-lis que vobis et successoribus vestris perpetuo vendimus et concedimus, ut primititur, contra
quascumque personas et res racione et occasione ipsorum. Quibus siquidem iuribus, locis et accionibus
predictis possitis vos et vestri et quos volueritis uti et experiri agendo, respondendo, defendendo, excipiendo
et replicando et omnia alia et singula faciendo in iudicio et extra iudicium, quecumque et quemadmodum nos
et dictus dux et nostri officiales poteramus ante huiusmodi vendicionem et concessionem et possemus nunc
vel etiam postea quandocumque, nos enim facimus et constituimus vos et vestros in hiis dominos et
procutarores in rem vestram propriam vosque ac dictam universitatem et successores vestros in dicto officio f
iuradeschi in locum et ius /122v/ nostrum et dicti ducis ponimus et statuimus ad faciendum inde nostras libere
voluntates et cum presenti publico instrumento gerente vicem epistole in hac parte mandamus omnibus
militibus, etiam dominabus et aliis universis et singulis hominibus et feminis habitantibus et habitaturis in
dictis castris et locis, parrochiis et terminis et per-tinenciis ipsorum, cuiuscumque legis, status et condicionis
existant, quod nobis et vestris et officialibus vestris respondeant de mero et mixto imperio et omni
iurisdiccione, alta et baxia, et omnibus aliis supradictis que, ut superius est expressum, nobis et dicto duci et
nobis competunt et competere possunt et debeant et competant et competere possint et debeant. Et que nos et
dictus dux et antecessores nostri et officiales nostri et ipsorum consuevimus exercere in dictis locis et castris
et terminis et parrochiis eorumdem vobisque et successoribus vestris et quibus volueritis perpetuo pareant et
obediant super predictis et de iuribus omnium predictorum respondeant et satisfaciant, tanquam vobis et prout
melius et plenius nobis et successoribus nostris et officialibus nostris et eorum consueverunt respondere et
satisfacere, parere et obedire ante vendicionem et concessionem presentem. Mandamus insuper procuratori
nostro Cathalonie, necnon vicariis, baiulis et aliis universis et singulis officialibus vel eorum locatenentibus ac
subditis nostris et dicti ducis, presentibus pariter et futuris, quod de predictis omnibus et singulis que vobis
dictis iuratis et universitati et successoribus vestris perpetuo vendimus et concedimus, ut est dictum, vel
aliquo predictorum se de cetero nullatenus intromitant nec vos aut successores vestros, nec officiales vestros
super predictis vel aliquo predictorum, nec super exerciciis eorumdem perturbent seu aliquatenus inquietent
aut vobis aut successoribus vestris nec officialibus vestris impedimentum seu gravamen aliquod faciant seu
inferent quovismodo, sed quod presentem vendicionem et concessionem nos-tram et omnia /123/ alia et
singula supradicta et infrascripta, prout plenius superius et inferius continetur, firma habeant, teneant et
observent et ab aliis faciant teneri et inviolabiliter perpetuo observari et contra non veniant nec alios
contravenire faciant aut permitant aliqua racione. Pro precio autem omnium et singulorum predictorum que
vobis dictis iuratis et universitati et successoribus vestris perpetuo vendimus et concedimus, dedistis et
solvistis nobis et nos confitemur et recognoscimus a vobis habuisse et recepisse bene et plenarie ad nostre
voluntatis libitum viginti mille solidos Barchinone per nos convertendos in luicione et redempcione
predictarum iurisdiccionis de Monellis et potestatum et directi dominii et alterius iurisdiccionis de Alburnis
per nos, ut predicitur, dicto inclito inffanti Raimundo Berengarii venditarum et quia de dicto precio a vobis
bene paccati sumus atque contenti, renunciamus gratis et ex certa sciencia excepcioni non numerate ac non
recepte et non solute peccunie ac precii predicti non habiti et non recepti et legi qua deceptis ultra dimidiam
iusti precii subvenitur et excepcioni doli, mali et accioni infactum et omni alii iuri, racioni et consuetudini
contra hec repugnantibus quovismodo. Dantes et remitentes per nos et dictum ducem et heredes et successores
nostros, gratis et ex certa sciencia et consulte vobis et heredibus et successoribus vestris ex mera regia
liberalitate, donacione pura propria et irrevocabili inter vivos si quid et quidquid predicta, que vobis et
successoribus vestris vendimus, plus valent vel valebunt aut valere possunt vel poterunt precio antedicto.

Insuper convenimus et promitimus per nos et dictum ducem et heredes et successores nostros vobis et
successoribus vestris quod non move-bimus, nec faciemus, nec etiam inferemus contra vos aut successores
vestros aut dictam universitatem aliquo tempore aliquam questionem, /123v/ peticionem vel demandam, litem
vel controversiam, de iure vel de facto, in iudicio vel extra iudicium, in aut super predictis vel aliquo
predictorum, que vobis et successoribus vestris et dicte universitati vendimus vel racione aut occasione
eorum, nec consenciemus aut permitemus fieri, immo prohibebimus id inferri, promitimus etiam vobis et
successoribus vestris et dicte universitati quod premissa omnia et singula que vobis vendimus et concedimus,
faciemus vos et suc-cessores vestros et dictam universitatem et quos volueritis, habere, tenere et possidere in
pace perpetuo contra cunctas personas et contradictores etiam alios quoscumque et quod tenebimur vobis et
dicte universitati semper de firma et legali eviccione eorum et cuius-libet eorumdem. Et si forsan aliqua vel
alique persone moverent vel facerent contra vos vel dictam universitatem vel successores vestros in dicto
officio aliquo tempore aliquam questionem, peticionem vel demandam, litem vel controversiam, de iure vel
de facto, in iudicio vel extra iudicium, in predictis vel aliquo predictorum, que vobis et dicte universitati
vendimus vel racione aut occasione eorum, convenimus et promitimus vobis quod incontinenti cum inde
fuerimus requisiti, opponemus nos deffensioni vestre et dicte universitatis et successorum vestrorum in
predictis et quod respondebimus et satisfaciemus pro vobis et dicta universitate cuilibet querelanti et quod in
principio litis suscipiemus in nos honus litigii et quod agemus et ducemus causam seu causas nostris propriis
sumptibus a principio usque in finem vel sentenciam que in rem transiverit iudicatam vel vos vel dicta
universitas vel successores vestri in dicto officio iuradeschi in predictis si volueritis, possitis causam seu
causas agere et ducere per vos ipsos aut procuratorem vel procuratores vestros et cum ipso procuratore seu
procuratoribus, advocato seu advocatis, cum quibus elegeritis et volueritis ipsam causam seu causas agere,
ducere et tractare, ita quod de impericia vel necligencia /124/ seu ignorancia eorum per nos vel dictum ducem
aut heredes et successores nostros vobis seu dicte universitati nichil omnino ullo unquam tempore possit obici
vel opponi. Nos enim damus et concedimus vobis et dicte universitati et successoribus vestris in dicto officio
ex pacto necessitatem denunciacionis. Et si vos vel dicta universitas in predictis duxeritis seu elegeritis ipsam
causam seu causas agere vel ducere per vos vel procuratorem aut procuratores vestros, convenimus et
promitimus vobis quod restituemus et solvemus vobis et dicte universitati et successoribus vestris in dicto
officio omnes expensas que circa vel extra litem vel lites predictas fient et quidquid et quantum a vobis et
dicta universitate in predictis evictum fuerit cum omni dampno et interesse que inde vos et dicta universitas
facietis et sustinebitis quoquomodo sive obtineatis in causam ve causas seu etiam subcumbatis, et quod super
predictis omnibus et singulis servabimus vos et dictam uni-versitatem in predictis et bona vestra et illorum
quitios et indempnes et credatur vobis et dicte universitati et sucessoribus vestris in dicto officio in predictis et
super ipsis missionibus, dampnis et interesse proprio iuramento quod, ex nunc pro tunc, vobis et dicte
universitati et successoribus vestris g in dicto officio in hiis deferimus et pro delato volumus id haberi nullo
alio pro bonum genere requisito. Et vos vel dicta universitas vel successores vestri in ea non teneamini ab
aliquibus sentenciis seu gravaminibus vos et dictam universitatem seu successores vestros in ea super
predictis latis ferendis apellare seu provocare et si apellaveritis, non teneamini ipsam apellacionem seu
apellaciones prossequi vel finire. Remitentes vobis et dicte universitati et successo-ribus vestris in ea ex pacto
necessitatem apellandi et apellaciones prossequendi, hanc autem vendicionem facimus vobis dictis iuratis et
dicte universitati nobis hoc pro utilitate nostra et dicti ducis pacientibus, volentibus et consencientibus.
Recognoscentes quod alias aliis personis nisi de nostra voluntate predicta vel aliquod ex predictis vendere non
possemus vel alias alienare, obstantibus privilegiis dicte civitatis per nos et predecessores nostros vobis factis,
firmitatis et iuratis. Que privilegia vo-/124v/-lumus in suo valore et robore permanere et eisdem vel alicui
eorum nolumus preiudicium aliquid per presentem vendicionem vel alias fieri vel etiam generari. Et ut hoc
totum firmius sit, iuramus per Dominum Deum et eius sancta quatuor Euvangelia, manibus nostris
corporaliter tacta, predicta omnia et singula semper habere, tenere, attendere et complere et fideliter observare
et contra ea vel eorum aliquod nunquam venire vel contravenire, permitere vel pati per quemcumque aliquo
iure, causa vel etiam racione. Obligantes proinde vobis et dicte universitati omnia bona nostra et dicti ducis
mobilia et inmobilia, habita et habenda. Renunciantes omni iuri, racioni et consuetudini, premissis
obviantibus quovis modo. Hec igitur omnia supradicta et singula, nos Petrus, Dei gratia rex predictus, per nos
et dictum ducem et omnes heredes et successores nostros quoscumque, facimus, paciscimur, stipulamur,
promitimus, iuramus, convenimus et firmamus vobis dictis iuratis et dicte universitati et successoribus vestris
in dicto officio et notario infrascripto pro vobis et dicta universitate in predictis que vobis vendimus et pro
aliis etiam quibuscumque personis, quorum interest vel intererit aut interesse potest vel poterit in futurum,
legitime stipulanti et recipienti ac etiam paciscenti. In quorum omnium testi-monium et propriam roboris

firmitatem presens publicum instru-mentum inde fieri iussimus et nostri et dicti ducis sigillis pendentibus
muniri.
Quod fuit actum in camera domine regine castri Perpiniani, quintadecima die novembris, anno a
nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo primo. Visa Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, patris et legitimi administratoris dicti ducis qui predicta
omnia et singula facimus, promitimus, iuramus et firmamus.
Testes inde sunt: venerabiles Vitalis de Blanes, abbas Sancti Ffelicis Gerundensis, Matheus Mercerii,
miles, consiliarius et maiordomus domine regine, Guillelmus de Uxio, uxerius, et Raimundus de Empuriis de
camera dicti domini regis.
Sig+num mei Ffrancisci Fuxi, scriptoris secretarii dicti domini regis, et auctoritate regia notarii publici
per totam terram et domi-nacionem eiusdem, qui predictis interfui eaque in hanc formam publicam redigens,
scribi feci cum raso et emendato in linea XXª ubi dicitur «prout nos poteramus» et in XXVIª ubi legitur
«ponendi et puniendi» et in XXIIIIª ubi narratur «vos» et in LIIIª ubi fertur «circa vel extra» et clausi.
a. Marge esquerre, f. 119v, l. 5-16: clau, l. 20 nota en forma de mà, l. 1-4, 8-11 i 15-19: claus. Marge esquerre, f. 120v, l. 7-10:
clau. Mateix marge, f. 121v, l. 1-4, 8-11 i 15-19: claus. D’una mà posterior: Quod possint eligere furcas, lapideas vel ligneas, possint
creare baiulos, C. b. i afegida per una mà poste rior, C. b. Interlineat, C. d. inciderrunt, C. e. habuerunt, C. f. oficio, C. g. Interlineat, C.
1351 novembre 15. Perpinyà
275
El rei Pere III dóna procura a Berenguer de Maià, veguer de Girona i Besalú, perquè entregui en possessió
als jurats la jurisdicció de Corçà, la Pera, Sant Sadurní i Cassà de Pelràs.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 992, f. 165-v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 125-126.
Procuracion que fahia lo senyor rey a·n Berenguer de Mayà, veguer de Girona a metra los jurats
en possession de la juridiccion de Corssan, de Sa Pera, de Sent Sadornín e de Cassan des Pelràs.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes nos, nomine nostro proprio et tanquam patrem legitimum
administratorem incliti inffantis Iohannis, primogeniti nostri karissimi ducisque Gerunde, vendidisse ad
inperpetuum universitati Gerunde et iuratis ipsius civitatis, nomine eiusdem universitatis, iurisdiccionem
civilem et criminalem et merum ac mixtum imperium et aliam quamcumque iurisdiccionem quam habebamus
in locis et parrochiis de Corciano, de Piru, de Sancto Saturnino et de Caciano de Piloraso vicarie Gerunde et
terminorum et pertinenciarum suarum, de qua vendicione melius et lacius constat per instrumentum inde
confectum quintadecima die novembris, anno a nativitate Domini infrascripto, per fidelem scriptorem,
secretarium nostrum, Ffranciscum Fuxi. Volentes et affectantes ipsam vendicionem deduci totaliter ad
effectum, gratis et ex certa sciencia, nomine proprio et tanquam pater et legitimus administrator qui supra,
facimus, constituimus et ordinamus procuratorem nostrum certum et specialem vos, dilectum nostrum
Berengarium de Medalia, vicarium Gerunde et Bisulluni, licet absentem tanquam presentem, ad mitendum et
inducendum iuratos dicte civitatis Gerunde vel procuratorem seu procuratores eorum, nomine et vice
universitatis ipsius civitatis, in possessionem seu quasi dicte iurisdiccionis civilis et criminalis et meri ac mixti
imperii et alterius cuiuscumque iurisdiccionis quam habebamus et habere debebamus nominibus predictis in
dictis locis et parrochiis, terminis et pertinenciis eorumdem et ad mandandum hominibus et personis dictorum
locorum et parrochiarum et pertinenciarum eorumdem /125v/ et aliis etiam qui deliquerint vel convenerint ad
loca ipsa et parrochias et pertinencias eorum quod dictis iuratis et officialibus eorum et aliis quibus iurati
nomine dicte universitatis voluerint, respondeant, pareant et obediant de dictis iurisdiccione civili et criminali,
mixto et mero imperio et aliis per nos dicte universitati et dictis iuratis in et cum dicto instrumento venditis et
ad tradendum eisdem iuratis vel procuratori seu pro-curatoribus eorumdem seu cui ipsi iurati voluerint et
omnia que pro dictis iurisdiccione et mero et mixto imperio et aliis per nos eis venditis vobis tradenda et
deliberanda eisdem videbuntur, et ad faciendum quecumque mandata et exercicia et quoscumque actus et alia
que, qui et prout vobis pro ipsa possessione et eius perfeccione et pro perfeccione eiusdem vendicionis per
nos dictis iuratis et universitati facte videbuntur facienda, exequenda et perficienda, et ad recipiendum et
habendum a dictis iuratis precium viginti milium solidorum Barchinone, pro quo per nos eis fuit facta
vendicio, et ad faciendum inde eisdem apocham seu apochas de recepto, et ad faciendum fieri et firmandum

de et super predictis et quolibet predictorum instru-mentum et instrumenta cum cursibus et clausulis et aliis
necessariis et vestre noticie oportunis et alia omnia et singula in premissis et circa premissa libere faciendum
et exercendum que in predictis et circa predicta necessaria invenerint decencia et modo quolibet oportuna et
que nos nominibus predictis facere possemus, si presentes essemus etiam si talia fuerint que de sui natura
mandatum exhigerent specia-lem. Nos, enim, nominibus predictis, vobis dicto procuratori nostro super
predictis omnibus et singulis et dependentibus seu emergentibus ex eisdem damus et confirmamus plenam et
liberam potestatem et generalem et liberam administracionem. Promitentes vobis dicto pro-curatori nostro et
notario subscripto, tanquam publice persone, nomi-ne omnium quorum interest et intererit, stipulanti et
paciscenti, nos et dictum inclitum inffantem Iohannem, ratum et firmum perpetuo habituros /126/ quidquid
per vos dictum procuratorem nostrum in predictis et circa predicta actum, gestum seu procuratum fuerit quoquomodo
et non contravenire sub bonorum nostrorum et dicti ducis omnia ypotheca. In cuius rey testimonium
presentem fieri iussimus nostro pendenti sigillo munitam.
Datum Perpiniani, quintadecima die novembris, anno Domini millesimo CCC° quinquagesimo primo.
Visa Roma.
1353 març 28. Barcelona
276
El rei Pere III mana als veguers, batlles i altres oficials reials que observin la provisió reial en què es mana
que es declarin totes les investigacions civils i criminals sobre els préstecs en el termini d’un any, ja
que passat aquest temps les obligacions i empares són nul·les.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 178 (120 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 377v-378.
Que·ls officials reyals enfre I any hajen a termenar e declarar totes qüestions per què tenguen
nuyl hom a manleuta, en altre guisa passat l’any les manleutes sien nulles.
Nos a Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ad instanciam et humilem supplicacionem nobis factam per sindicos
universitatum Cathalonie apud locum Villefranche Penitensis noviter congregatorum, sic tenore presencium
ad decennium providerimus, volumus et iubemus quod quisque vicarius, baiulus aut alius ordinarius
civitatum, villarum et locorum nostrorum Cathalonie infra unius anni spacium teneatur declarare et
determinare quamcumque questionem vel demandam criminalem vel civilem pro qua aliquis vel aliqui nunc
manulevati sunt aut alium vel alios quos manulevari opportuerit in futurum, alias, dicto anno transacto,
manuleute et obligaciones facte et propterea faciende sint casse et vane nullamque obtineant roboris
firmitatem et hoc locum habeant in manulevatoribus et fideiussoribus qui sint de civitatibus, villis vel aliis
locis nostris propriis Cathalonie et in eisdem commorantur. Mandantes huius serie dictis /378/ vicariis, baiulis
et aliis ordinariis nostris et eorum assessoribus, presentibus et futuris, ut provisionem nostram hanc firmam
habeant et observent eique contravenire aliquatenus non permitant per decennium supradictum. In cuius rei
testimonium presentem fieri et sigillo nostro secreto iussimus communiri.
Data Barchinone, XXVIIIª die marcii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° L° tercio.
Iacobus vidit.
a. N rubricada, B.
1353 març 28. Barcelona
277
El rei Pere III mana al procurador reial de Catalunya que el seu algutzir no tingui presoners en la seva presó
més de dos dies, ans els torni a les presons comunes, a excepció dels casos d’homicidi, traïció i crims
majors. En aquest cas, ell no pot rebre més que un doble salari, però no el morabetí per la captura.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 179 (150 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 378-v.
Que l’algutzir del procurador general no tenga preses ultra II dies neguns presisses, ans los
remeta a les presons comunes exceptats homenyers e traydors e qui hajen comeses crims majors, ne
encare en aquests cases no·n puga haver, sinó dobla salari de ço que·n’ha la preson comuna e que
no·n’haja morabatín. a

Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, nobili et dilecto consiliario nostro Petro de Montecatheno, procuratori Cathalonie, et
alii cuicumque qui pro tempore dicte procuracionis preerit officio, salutem et dileccionem.
Ad supplicacionem sindicorum universitatum Cathalonie apud Villamfrancham Penitensis noviter
congregatorum, providemus ac etiam ordinamus quod quicumque captus, capiendus vel capiendi de cetero in
posse vestro in aliqua civitate, villa vel loco nostris Cathalonie post duos dies ex quo captus vel capti fuerint
et detenti per alguazirium procuracionis officii antedicti ipsos captum vel captos ad carcellarias communes
dictarum civitatum, villarum seu locorum ilico remitatis, seu per dictum alguazirium remitti faciatis et hoc
nullatenus immutetis, exceptis dumtaxat captis pro homicidiis, prodicionibus vel aliis criminibus maioribus,
qui in posse dicti alguazirii valeant remanere, quo casu idem alguazirius nequeat recipere vel habere, nisi
tantum carcellagium dupplicatum illius salarii, /378v/ quod in aliqua dictarum civitatum, villarum vel
locorum ubi vos constitutus fueritis recipiunt carcellarii et non ultra, nec idem alguazirius morabetinum dicte
capcionis pretextu habeat vel recipiat neque capti racionibus superius expressatis eidem alguazirio dare
amplius teneantur. Quocirca volumus vobisque et dicto alguazirio vestro, presenti et qui pro tempore fueri,
dicimus et mandamus quatenus, provisionem et ordinacionem huiusmodi firmiter observando, contra eam
venire aut ipsam infringere minime presumatis, quam provisionem durare volumus per decem annos
computandos continue a data presencium et non ultra.
Data Barchinone, sub nostro sigillo secreto, XXVIIIª die marcii, anno a nativitate Domini millesimo
CCC° L° tercio.
Iacobus vidit.
a. D’una mà posterior: vide supra f. CCCXXXIII, B.
1353 març 28. Barcelona
278
El rei Pere III estableix que el procurador reial de Catalunya i els seus escrivans lliurin les escriptures de les
investigacions als escrivans de les corts de les ciutats on es faran els processos, en el termi-ni de deu
dies abans de partir de les ciutats i llocs on exerceixen el seu ofici, i que els oficials reials puguin fer
justícia als delictes continguts en els processos.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 180 (135 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 378v-379.
Que·l procurador general e sos escrivans hajen a jaquir les scriptures en aquela ciutat o vila on
faran los processes als escrivans o notaris de les corts e que si dins X dies no tornave lo procurador,
que·ls ordinaris poguessen determenar.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ad supplicacionem sindicorum universitatum civitatum, villarum et
locorum nostrorum Cathalonie apud Villafrancham Penitensis noviter congregatorum, pro utilitate rei publice
statuimus et volumus quod per decem annos a in antea continue numerandos procurator noster Cathalonie et
eius scriptor et scriptores, antequam recedant ab aliqua civitate, villa vel loco in qua vel in quibus steterit
pretextu exercicii officii dicte procuracionis, teneantur in dicta civitate, villa vel loco tradere, deliberare et
dimittere omnes processus inquisicionum per eum inibi factarum scriptori vel scriptoribus curiarum illius
civitatis, ville vel loci. Quodque transactis ex tunc decem diebus, ordinarii sive officiales ipsarum civitatum,
/379/ villarum seu locorum possint procedere et cognoscere ac sentencialiter diffinire crimina et alia contenta
in processibus antedictis, nisi infra decem dies dictus procurator inibi sit reversus, non obstante reservacione
quacumque per dictum procuratorem vel eius locumtenentem inde facta vel de cetero facienda. Excipimus
tamen ab hiis primogenitum nostrum in casu quo uteretur procuracione generali regnorum et terrarum
nostrarum. Mandantes tenore presentis procuratori Cathalonie vel eius locumtenenti, necnon scriptori vel
scriptoribus suis quatenus predicta omnia firmiter ac inviolabiliter observando contra ea non veniant ullo
modo, si de nostra confidunt gratia et mercede. In cuius rey tes-timonium presentem fieri et sigillo nostro
secreto iussimus comuniri.
Data Barchinone, XXVIIIª die marcii, anno a nativitate Domini millesimo CCC°L° tercio.
Iacobus vidit.
a. Interlineat, B.

1353 març 28. Barcelona
279
El rei Pere III mana als síndics de les universitats de Catalunya que no exigeixin o bé disminueixin les penes
de terç degudes a deutes, violaris i censals morts, que no concerneixin els delictes provinents de dites
penes de terç.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 176 (150 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 379-v.
Remission de penes e de terçes per deutes, violaris e censals entrò a XVIII de març de·l’any
MCCCLIII.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, universis et singulis vicariis, baiulis et locatenentibus eorumdem presencium seriem
inspecturis, salutem et dileccionem.
Cum nos ad supplicacionem sindicorum universitatum Cathalonie apud locum Villefranche Penitensis
noviter congregatorum quascumque penas terciorum in quas dicte universitates et earum singulares inciderint
usque in diem presentem pretextu violariorum, censualium /379v/ mortuorum aut debitorum, in quibus
teneantur vel obligati existant predictis universitatibus et earum singularibus et aliis personis regalibus huius
serie graciose remittendas duxerimus ac etiam relegandas. Propterea vobis et cuilibet vestrum dicimus et
mandamus quatenus gratiam nostram huiusmodi eisdem firmiter observando penas quasvis, in quas inciderint
usque in presentem diem racionibus supratactis, ab ipsis universitatibus vel earum singularibus aut bonis
eorum minime exigatis vel exigi et levari aliquatenus permittatis. In huius vero gratia non intendimus relexare
penas ex criminibus decendentes.
Data Barchinone, sub nostro sigillo secreto, XXVIIIª die marcii, anno a nativitate Domini millesimo
CCC° quinquagesimo tercio.
Iacobus vidit.
1353 març 29. Barcelona
280
El rei Pere III mana a Pere Sacosta, batlle general de Catalunya, a súplica dels jurats i prohoms de la ciutat
de Girona, que s’informi sobre si els lleuders de Barcelona, Tortosa, Tamarit i Peníscola cobren lleuda
dels vaixells de la ciutat de Girona que naveguen dins les seves aigües, i amb la finalitat de castigarlos,
en cas que ho fessin.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 181 (180 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Copia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 373.
Comission feta a·n Pere sa Costa, batle general del tort que fan los leuders de Barchinona, de
Tortosa, de Tamarit, de Paníscola.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilecto de consilio nostro Petro Ça Costa, baiulo Cathalonie generali, salutem et
dileccionem.
Ex parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde est nobis simpliciter a intimatum quod licet
lezdarii marium civitatis Barchinone, Dertuse et locorum Tamariti et de Peniscola debeant tenere custodes
sive guardes intra maria dictarum civitatum et locorum pro petendis lezdis assuetis exsolvi pretextu rerum et
mercium transeuncium cum lembis et aliis b vassellis per maria supradicta. Dicti tamen lezdarii seu aliqui pro
eis non curant plerumque petere seu exhigere ius lezde predicte, set post multum temporis cum per dicta
maria lembi seu vasselli aliqui cum mercibus vel rebus aliis faciunt transitum, iidem lezdarii sive alii pro eis
unum pro reliquo capiendo, pignorant de facto res illorum qui ad dictam solvendum lezdam non sunt
occasione dictorum lezdarum non solutarum preterito tempore in aliquo obligati, retinendo penes se res
pignoratas easque distrahendo quamvis re vera nichil pro inde eisdem lezdariis debeatur, quod in hominum
navigancium dicte civitatis Gerunde per dicta maria traseuncium manifestum preiudicium atque dampnum
cernitur proculdubio redundare. Quocirca, supplicato nobis pro parte dictorum iuratorum et proborum
hominum super hoc de iusticie remedio provideri, vobis dicimus, comitimus et mandamus quatenus de
omnibus et singulis supradictis vocatis quorum interest vos veridice informare et certificare curetis et si per
dictam informacionem et certifficacionem constiterit iuratos et probos homines supradictos aut navigantes

civitatis ipsius fore iniuste oppressos seu dampnifficatos in aliquo, id ad statum debitum reducatis et alias
super eisdem exhibeatis et faciatis expeditum iusticie complementum, taliter in hiis vos habendo quod prefati
lezdarii de cetero abstineant a premissis.
Data Barchinone, vicesima nona die marcii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo tercio, sub nostro sigillo secreto.
Iacobus vidit.
a. Interlineat, B. b. Interlineat, B.
1353 abril 4. Barcelona
281
El rei Pere III declara que els jurats i prohoms de la ciutat de Girona poden consentir a la concessió que ha
fet del vescomtat de Bas i de la vall d’Osor al noble Bernat de Cabrera, malgrat l’existència d’un
privilegi de no alienació dels drets reials situats en el bisbat de Girona i malgrat el jurament i
homenatge prestats al duc de Girona, a ell mateix i a Bernat de Cabrera.
A. Original pergamí, nº 685 (223 × 460 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 126v-127.
Declaracion feta per lo senyor rey que·ls jurats e pròmens podien consentir degudament a la
concession que el havia feta al noble en Bernat de Cabrera del vescomtat de Bas e de la Val d’Osor, no
contrestant sagrament e homenatge fets al senyor duch.
Petrus, a Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde, salutem et gratiam.
Cum nos concesserimus et dederimus vicecomitatum de Basso et iurisdiccionem et quodcumque aliud
ius nobis pertinens et pertinentem in valle de Ososio in feudum sub certis condicionibus et pactis nobili et
dilecto consiliario nostro, Bernardo de Capraria, ut in cartis et instrumentis inde factis hec et alia lacius
continentur, velimusque quod dictis donacionibus et concessionibus consensus vester interveniat, ad eo ut non
valeat inposterum contra eas aliquid obiri vel opponi racione cuiusdam privilegii per nos dudum vobis
concessi cum carta nostra bulla plumbea comunita manuque nostra subsignata, data Barchinone, pridie
kalendas iunii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo nono, in quo privilegio concessimus et promisimus
vobis dictis probis hominibus et universitati civitatis Ge-runde et aliorum locorum nostrorum infra
episcopatum Gerundensem consistencium, quod extunc non daremus, venderemus, permutaremus,
inpignoraremus, comendaremus vel modo aliquo alienaremus alicui persone extranee vel private nec a nostris
dominio, regalia et corona ac iurisdiccione separaremus comitatus Gerundensis et Bisulduni, nec
vicecomitatum de Basso, nec loca regia infra episcopatum sita, que sunt in ipso privilegio designata, nec
etiam iurisdicciones et iura que habemus in dictis comitatibus et vicecomitatu, civitate et locis predictis et aliis
quibuscumque que infra ipsum episcopatum haberemus, alodiaremus seu etiam emfranquiremus, prout hec et
alia in dicto privilegio nostro, iuramento nostro firmato, lacius enarrantur, idcirco, tanquam rex et ut pater et
legitimus administrator incliti ac magniffici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi et ducis Gerunde
comitisque Cervarie, tenore presentis carte nostre decernimus et declaramus vos dictos iuratos et probos
homines posse licite consentire donacionibus et concessionibus per nos dicto nobili Bernardo de Capraria
factis de vicecomitatu et iurisdiccione ac iuribus supradictis, obstante fidelitate, sacramento et homagio per
sindicos dicte universitatis civitatis Gerunde dicto duci sive nobis, ut eius patri et legittimo administratori,
sive dicto nobili Bernardo de Capraria, actori nostro, prestitis quod essetis et sitis eidem duci boni, legales et
fideles. Declarantes et decernentes quod vos dicti iurati seu consiliarii et universitas dicte civitatis ac
singulares eiusdem non teneamini, nec teneantur, nec estis aut fueritis astricti racione ffidelitatis sacramenti et
homagii /127/ premissorum quin potueritis et possitis consentire donacionibus predictis. Verumtamen ad
cautelam cum presenti carta nostra vos dictos iuratos et consiliarios et universitatem et singulares universitatis
civitatis predicte absolvimus et absolutos declaramus et decernimus quoad hoc, videlicet quod possitis
predictis donacionibus et concessionibus consentire, non obstantibus fidelitate, sacramento et homagio
supradictis et quibusvis aliis obsistentibus nullo modo. In cuius rey testimonium vobis presentem cartam
nostram fieri iussi-mus sigillis appendiciis nostri et dicti ducis comunitam.
Datum Barchinone, quarta die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo
tercio.
Hugo, cancellarius.
a. P de Petrus rubricada, C.

1353 abril 15. Tarragona
282
El rei Pere III concedeix que els jurats i prohoms de Girona, amb el consell d’un home savi, puguin
contribuir a les despeses dels plets que el bisbe mou contra els ciutadans.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 183 (100 × 285 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 376.
Que·ls jurats, els pròmens de la ciutat de Gerona, de conseyl d’un savi, puxen contribuir en les
despeses dels plets que·l bisba mou contra los ciutadans.
Nos, Petrus, Dei gratia res Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ut calump niosis vexacionibus que per episcopum Gerundensem sua potencia,
ut plurium clamosa insinuacione didicimus, inferuntur sepe et sepius pluribus et diversis de civitate
Gerunde, debite occurratur, vobis, iuratis et probis hominibus dicte civitatis, concedimus cum presenti ut, de
consilio unius periti per vos dictos iuratos eligendi, possitis in expensis per concives vestros et habitatores
dicte civitatis fiendis in causis et litigiis que ducuntur et ducentur amodo per dictos cives et habitatores dicte
civitatis cum dicto episcopo contribuere libe-re et impune. Mandantes vobis, ut pater et legittimus
administrator incliti et magniffici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi ducisque Gerunde, universis
et singulis officialibus nostris vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, quatenus huiusmodi nostram
concessionem firmam habeant et observent et contra non veniant qua-vis causa. In cuius rei testimonium
presentem fieri iussimus nostri sigilli secreti munimine roboratam.
Data Terrachone, quintadecima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo tercio.
Iacobus vidit.
1353 maig 8. València
283
El rei Pere III promet als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que la concessió feta a Bernat de Cabrera
de la jurisdicció del vescomtat de Bas i de la vall d’Osor no representarà cap perjudici per als
privilegis d’aquella ciutat.
A. Original perdut.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 127-v.
Que no sia fet prejudici al privilegi de no alienar per la concession per lo senyor rey feta al noble
en Bernat de Cabrera del vescomtat de Bas e de la Val d’Osor.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, tanquam rex et ut pater et legittimus administrator incliti ac magniffici
infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi et ducis Gerunde comitisque Cervarie, attendentes vos fideles
nostros iuratos et consiliarios civitatis Gerunde et alios de numero octuaginta proborum hominum,
universitatem civitatis Gerunde auctoritate privilegii nostri faciencium, ad preces nostras vobis directas sub
credencia per nos comissa cum littera ffideli scriptori nostro Bartholomeo de Lauro, notario et sigilla tenenti
nostri primogeniti supradicti, consensisse donacionibus et concessionibus per nos factis de vicecomitatu de
Basso et iurisdiccione et quocumque /127v/ alio iure nobis pertinentibus in valle de Osorio nobili et dilecto
consiliario nostro, Bernardo de Capraria, in feudum sub certis condicionibus et pactis contentis in
instrumentis inde confectis, quemquidem consensum ipse nobilis per vos prestari peciit in predictis racione
cuiusdam privilegii per nos dudum vobis concessi cum carta nostra, bulla plumbea comunita manuque nostra
subsignata, data Barchinone, pridie kalendas iulii, anno Domini millesimo CCC° tricesimo nono, in quo
privilegio con-cessimus et promisimus vobis dictis probis hominibus et universitati civitatis Gerunde et
aliorum locorum nostrorum infra episcopatum Gerundensem consistencium, quod extunc non daremus,
venderemus, permutaremus, inpignoraremus, comendaremus vel modo aliquo alienaremus alicui persone
extranee vel private, nec a nostris dominio, regalia et corona ac iurisdiccione separaremus comitatus
Gerundensis et Bisulduni, nec vicecomitatum de Basso, nec loca regia infra ipsum episcopatum sita, que sunt
in ipso privilegio designata, nec etiam iurisdicciones et iura que habemus in dictis comitatibus et
vicecomitatu, civitate et locis predictis et aliis quibuscumque, que infra ipsum episcopatum tunc vel
inposterum haberemus, nec etiam feuda que infra ipsum episcopatum haberemus, alodiaremus seu etiam

emfran-quiremus, prout hec et alia in dicto privilegio nostro et iuramento nostro firmato lacius enarrantur.
Idcirco, tanquam rex, nomine proprio et ut pater et legittimus administrator ipsius ducis, ffatentes et
recognoscentes vobis quod predictum concensum vestrum dedistis et prebuistis dictis donacionibus et
concessionibus per nos dicto nobili factis, ad preces vestras, gratis et ex certa sciencia, dictum privilegium
vobis dictis iuratis et universitati civitatis Gerunde confirmamus et de novo iterum concedimus et nolumus
quod per predictum consensum vel alia in aliis factis vel causis vobis vel dicte universitati preiudicium
aliquod generetur, immo ipsum privilegium in suo robore permaneat perpetue firmitatis et inviolabiliter
perpetuo illud volumus ac precipimus iuxta eius seriem et tenorem in omnibus aliis et per omnia observari. In
cuius rey testimonium presentem cartam nostram sive privilegium vobis fieri iussimus sigillis nostris et dicti
ducis inpendenti comunitam.
Datum Valencie, octava die madii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo tercia.
Hugo, cancellarius.
1353 maig 29. Girona
284
Els jurats de Girona estableixen Berenguer de Roca com a barquer sobre el riu Ter, en virtut d’un privilegi
reial, i fixen les condicions i el preu del passatge.
A. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 229v-233.
Que·n Rocha de la barcha deu tenir servidor en la barcha de la alba entrò a hora de entre can e
lop, so és saber: una persona e si són grans aygües II persones; e que quant farà lo servey I persona no
haja entre anar e tornar en I dia matex sinó maya per persona; e de ciutadan e de totes ses companyes e
sos logaters Iª maya lo jorn; e quant faran lo servey II persones no haja sinó I diner per persona e
moltes altres bones ordinacions fetes sobre la dita barcha. a
Noverint universi quod, cum esset questio, contencio seu con-troversia inter venerabiles Raymundum
Sunyerii, Ffranciscum Sancti Martini, Raymundum Vengui, Bonanatum de Hospitali, Berengarium de
Hospitali et Petrum Torthosa, iuratos civitatis Gerunde anni pre-sentis qui incepit prima die mensis ianuarii
proxime preteriti, nomi-ne dicte civitatis et totius rey publice, ex una parte, et Berengarium de Ruppe,
parrochie de Ffonteagello, ex altera, racione scilicet et occasione salarii dicto Berengario de Ruppe et suis et
quibus voluerit perpetuo debiti et pertinenciis pro transeundo personas et alias res subscriptas in quadam
barcha quam idem Berengarius de Ruppe habet et perpetuo habere ac tenere potest in rivo Ticeris iuxta
civitatem Gerunde vigore stabilimenti de dicta barcha facti predecessoribus dicti Berengarii de Ruppe
quondam, de quo stabilimento constat per quan-dam cartam publicam regiam pergameneam serenissimi
domini Iaco-bi, b dive recordacionis regis Aragonum, ac sigillo eiusdem domini regis apendicio comunitam,
cuiusquidem carte regie tenor de verbo ad ver-bum sequitur in hunc modum:
«Nos Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comes Barchinone,
considerantes Guillelmum de Cigiis, baiulum Cathalonie generalem, auctoritate dicti officii per nos sibi
comissi fecisse stabilimentum et confirmacionem subscripta cum instrumento publico tenoris qui sequitur:
“Noverint universis quod ego, Guillelmus de Cigiis, baiulus Cathalonie generalis, pro domino rege,
attendens et recognoscens quod tu Petrus de Rocha parrochie de Ffonteagello, diocesis Gerundensis, et uxor
tua, Brunessendis, filia quondam et heres Simonis de Rocha et antecessores /230/ vestri habuistis, tenuistis et
possedistis paciffi-ce et quiete a tanto tempore citra quod non est memoria hominum in contrarium, prout
michi dictum fuit et narratum per probos homines et civitatenses civitatis Gerunde, barcham in rivo Ticeris
sub censu, videlicet unius paris caponum annuatim prestando domino regi et tercio, laudismio et foriscapio ac
fatica domino regi cum ipsa barcha alienari contingerit. Cum qua barcha vos habetis et habuistis semper
ademprivium transeundi gentes et alia, prout videbitur et videtur vobis, habendo et recipiendo tamen per vos
pro labore et salario condecencia salaria sive logeria, ita quod nullus alius habuit vel tenuit ibi barcham, nisi
vos et antecessores vestri, prout michi extitit dictum et narratum, et vos nunc de predictis nulla instrumenta
habeatis cum ea amissa fuerint et predicta in obsidione Gerunde Gallicorum, ut parte dicti Petri de Rocha
asseritur coram me, et sic vos dicti coniuges michi instantissime ex parte domini regis suplicaveritis quod
dictam bar-cham vobis et vestris ex parte domini regis laudarem et confirmarem ad imperpetuum, ideo attenta
dicta suplicacione et aliis supradictis, gratis et ex certa sciencia, ex parte domini regis, laudo, approbo et
confirmo et etiam stabilio vobis dictis Petro de Rocha de Ffonteagello et Brunissendi, coniugibus, et vestris
perpetuo dictam barcham, ita quod vos et vestri semper in dicto rivo Ticeris habeatis, teneatis et possideatis

archam iamdictam in pace et secure contra cunctos, sicut eam antecessores vestri ubi habuerunt et tenuerunt
et cum ipsa barcha possitis lucrari et uti ipsa barcha, sicut vos et antecessores vestri ea ibi usi fuistis ac fuerint
recipiendo ydonea salaria, prout est fieri consuetum et ipsam barcham habeatis et teneatis vos et vestri ad
omnes vestras voluntates perpetuo faciendas, salvo tamen in omnibus iure domini regis in terciis, laudismiis
et /230v/ foriscapiis et aliis ad directum dominum pertinere noscuntur. Preterea dabitis vos et vestri domino
regi annuatim pro censu in festo Sancti Michelis unum par caponum. Hoc tamen facio sine iuris preiudicio
alieni et sub dictis condicionibus promito vobis et vestris ex parte domini regis predictam barcham facere,
habere, tenere et possidere in pace et secure contra cunctos in rivo Ticeris iamdicto obligando ad hec vobis et
vestris omnia bona domini regis. Et pro predictis laudamento, firmamento et stabilimento confiteor a vobis
habuisse et recepisse ad utilitatem domini regis centum et viginti solidos Barchinone de terno, renunciando
excepcioni peccunie non numerate. Constituens nichilominus me predicta vestro nomine possidere vel quasi
donec eorum corporalem acceperitis possessionem, quam liceat vobis quando volueritis accipere et deinde
vobis et vestris perpetuo retinere. Et nos predicti Petrus de Rocha et uxor eius, Brunissendis, consencientes
omnibus et singulis supradictis laudamus et firmamus omnia et singula supradicta. Et promittimus vobis dicto
Guillelmo de Cigiis, baiulo, quod dabimus et solvemus annuatim in dicto termino domino regi seu eius
officialibus in Gerunda dictum par caponum et alia predicta attendemus que superius dicta sunt nos debere,
facere obligando ad hec vobis dicto baiulo, nomine domini regis, et notario infrascripto, tanquam publice
persone recipienti et stipulanti, nomine omnium quorum interest vel interesse potest predictam barcham cum
omnibus melioramentis ibi factis et de cetero faciendis. Actum est hoc quinto kalendas ffebruarii, anno
Domini millesimo CCC° quartodecimo. Sig+num Guillelmi de Cigiis, baiuli. Sig+num Petri de Rocha.
Sig+num Brunissendis, eius uxoris, predictorum qui hec firmamus et laudamus. Testes huius rey sunt:
Guillelmus Bayerii, Bartholomeus Riboti et Bernardus Caboti de Gerunda et Berengarius Vilareti, clericus de
Villamarino, et Dalmacius de Amalrico Villemulorum. Eg+o Iacobus Tresforti, notarius publicus substitutus
auctoritate regia a Raymundo Simonis de Toylano, publico Gerunde notario, hec scribi feci et clausi”.
Cumque nunc fuerit a nobis pro parte dicti Petri /231/ Ça Rocha suppliciter postulatum, ut dictum
stabilimentum et confirmacionem ratifficare et confirmare de benignitate regia dignaremur, ea propter ipsa
supplicacione favorabiliter admissa, stabilimentum et confir-macionem predicta laudamus, approbamus,
ratifficamus et perpetuo confirmamus, salvis semper inibi nobis et nostris censu et aliis iuribus supradictis.
Statuentes nichilominus ac etiam declarantes quod nullus alius in dicto rivo Ticeris a parrochia dels
Contastins usque ad pontem maiorem Gerunde barcham aliquam tenere audeat pro gentibus transportandis,
set tu et tui sub dicta forma predictam barcham te-neatis et tenere possitis absque impedimento quocumque.
Mandantes vicario et baiulo Gerunde ceterisque officialibus nostris, presentibus et futuris, quod hanc
concessionem, confirmacionem et declaracionem nostram firmam habeant et observent et faciant
inviolabiliter observari et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rey
testimonium presentem cartam fieri et sigillo nostro appendicio iussimus comuniri. Datum Gerunde, tercio
kalendas augusti, anno Domini millesimo CCC° vicesimo primo. Subscripsit Guillelmus.
Signum (signe reial) Iacobi, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice ac comitis
Barchinonensis. Testes sunt: inclitus infans Alfonsus, predicti domini regis primogenitus, infans Petrus, dicti
domini regis filius, Raymundus, Valencie episcopus et cancellarius, Othonus de Montecatheno, Guillelmus de
Cervilione.
Sig+num Ffrancisci de Bastida, predicti domini regis scriptoris, qui de mandato ipsius hec scribi fecit et
clausit cum litteris rasis et emendatis in linea XII a ubi dicitur “predicti”».
Pro eo specialiter quia a tempore mortalitatis proxime preterite citra dictus Berengarius de Ruppe, ut
dicti venerabiles iurati asserebant, petebat, exhigebat ac habebat pro transeundo in dicta barcha personas et
alias res subscriptas inmoderatum salarium et pro eo etiam quia dictus Berengarius de Ruppe in dicta barcha
pro servicio ipsius barche /231v/ faciendo non stabat per se vel alium in dicta barcha continue, tandem
mediantibus et tractantibus quibusdam bonis personis, dicti venerabiles iurati per se et eorum successores in
dicto officio iura-deschi et Berengarius de Ruppe per se et eorum successores in dicta barcha convenerunt in
et super predictis in modum qui sequitur, videlicet quod dictus Berengarius de Ruppe et eius successores in
dicta barcha perpetuo teneant unam personam aptam et sufficientem in dicta barcha pro servicio ipsius barche
faciendoque persona qualibet die in aurora pro servicio dicte barche faciendo sit in ipsa barcha et inibi stet
continue qualibet die usque ad horam crespusculi. Et in casu quo propter magnam inundacionem aquarum pro
servicio dicte barche faciendo essent necessarie due persone, quod dicti Berengarius de Ruppe et sui in dicta
barcha pro servicio ipsius barche faciendo iuxta formam premissam teneantur ac habeant tenere perpetuo pro
servicio ipsius barche faciendo in ipsa barcha duas personas suficientes. Et quod dicte persone teneantur et
habeant transire personas in dicta barcha transire volentes et res subscriptas ipsarum personarum et quod, dum

servicium ipsius barche fieri poterit per unam personam, dictus Berengarius de Ruppe et sui perpetuo habeant
pro salario cuiuslibet persone in dicta barcha transeuntis unum obolum qualibet vice, set si ipsa persona que in
dicta barcha transiverit redeundo inde transibit ipsa die, quod ipsa persona pro ipsa vice qua inde redeundo
transibit, nichil solvat taliter quod qualibet persona, si voluerit duabus vicibus, scilicet eundo et redeundo inde
transire possit qualibet die pro uno obolo. Et quilibet civis Gerunde eundo ad possessiones suas et inde
redeundo possit transire in dicta barcha cum omni eius /232/ familia et etiam cum omnibus suis logateriis et
sine eis quot vicibus voluerint qualibet die pro obolo dicte monete. Et etiam quod dicti Berengarius de Ruppe
et eius successores in dicta barcha habeant pro qualibet saumata asini vel muli racemorum et grani que
transibitur in dicta barcha unum denarium dicte monete Barchinone b de terno et hoc dum servicium ipsius
barche fieri poterit per unam perso-nam, et etiam habeant pro qualibet duodena bestiarii minuti duos denarios
eiusdem monete et sit secundum magis et minus, excepto quod nichil habeant si aliqua persona c inde transire
voluerit ac transiri faciet unum vel duo animalia minuta et quod in omni casu quo servicium dicte barche fieri
non possit per unam personam solum, set quod in ipso servicio dicte barche fuerint necessarie due persone,
dictus Berengarius de Ruppe et sui habeant pro salario cuiuslibet persone in dicta barcha transeuntis unum
denarium dicte monete Barchinone de terno qualibet vice, set si ipsa persona que in dicta barcha transiverit
redeundo inde transibit ipsa die, quod ipsa persona pro ipsa vice qua inde redeundo transibit, nichil solvat
taliter quod qualibet persona, si voluerit duabus vicibus, scilicet eundo et redeundo, inde transire possit
qualibet die pro uno denario dicte monete Barchinone de terno. Et quilibet civis Gerunde eundo ad
possessiones suas et inde redeundo possit transire in dicta barcha cum omni eius familia et etiam cum
omnibus suis logateriis et sine eis quot vicibus voluerint qualibet die pro uno denario dicte monete
Barchinone de terno et quod dum pro servicio dicte barche faciendo erunt in dicta barcha necessarie due
persone, dicti Berengarius de Ruppe et eius successores in dicta barcha habeant pro qualibet saumata asini vel
/232v/ muli, racemorum et grani que transibitur in dicta barcha duos denarios dicte monete Barchinone de
terno, pro qualibet duodena bestiarii minuti quatuor denarios eiusdem monete et sic secundum magis et
minus, excepto quod nichil inde habeant si aliqua persona inde transire voluerit ac transiri faciet unum vel duo
animalia minuta, declarato et in pactum deducto quod dictus Berengarius de Ruppe vel sui nichil habeant, nec
petere seu habere possint seu presumant de aliquibus infantibus seu personis minoribus octo annis qui seu que
transeant vel transibunt in dicta barcha et quod si aliqua persona onerata sive cum suo onere inde transibit,
quod pro ipso onere quod portet in seu cum persona sua nichil solvat. Et pro predictis omnibus et singulis que,
ut predicitur, per dictum Berengarium de Ruppe et suos successores in dicta barcha fieri attendi et compleri ac
observari debent, attendendis, observandis et complendis, idem Berengarius de Ruppe obligavit etiam sub
pena quinque solidorum dicte monete Barchinone de terno curie Gerunde aplicanda pro qualibet vice qua
dictus Berengarius de Ruppe vel aliquis eius successor in dicta barcha in predictis vel eorum aliquo necligens
fuerit seu remissis vel contra predicta vel eorum aliquod fecerit vel venerit quovismodo aplicanda et dicto
Berengario de Ruppe et suis amittenda, obligavit dictis venerabilibus iuratis et omnibus aliis quorum intersit
et intererit omnia et singula bona sua ubique habita et habenda. Et etiam dictus Berengarius de Ruppe
renunciavit scienter super hiis et infrascriptis omni excepcioni doli et metus et accioni in factum et beneficio
restitucionis in integrum et iuri minoris etatis et omni alii iuri hiis in contrarium venienti. Et etiam dictus
Berengarius de Ruppe iuravit sponte per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, corporaliter a se tacta,
predicta omnia et singula que superius dicta sunt per dictum Berengarium de Ruppe et eius successores /233/
in dicta barcha debere fieri et compleri, attendere et complere ac predicta omnia et singula et etiam
infrascripta rata, grata et firma semper habere, tenere et servare et nullatenus contra vel venire iure aliquo sive
causa. De quibus omnibus et singulis supradictis dicti venerabiles iurati et Berengarius de Ruppe petierunt
sibi et cuilibet eorum et etiam omnibus et singulis aliis personis fieri et tradi unum et plura et tot quot petierint
et habere voluerint simul vel divisim publicum et publica instrumentum et instrumenta per me dictum
Bartholomeum Vives, notarium, ut de rey veritate aparere valeat in eternum.
Que fuerunt acta et per dictos Raymundum Sunyerii, Bonanatum de Hospitali, Berengarium de
Hospitali et Petrum Torthosa, quatuor ex dictis venerabilibus iuratis civitatis Gerunde, firmata et laudata et
per dictum Berengarium de Ruppe firmata, laudata et iurata, ut supe-rius continetur, Gerunde, in manu et
posse mei Bartholomei Vives, notarii infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia et singula et etiam
infrascripta legittime stipulantis et recipientis a dictis venerabilibus iuratis et a dicto Berengario de Ruppe,
nomine omnium quorum intersit et intererit, septima die madii, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo quinquagesimo tercio.
Presentibus testibus venerabilibus Arnaldo Raffardi, Berengario de Sancto Celidonio, maiore diebus,
Berengario de Riera, maiore d die-bus, Raymundus de Cigiario, Bonanato de Tornavellis et Guillelmo de
Castello et Ffrancisco Pabia et Petro Regis, notario, et Fferrario de Seguriollis, mercatore, et Bartholomeo

Corrigiarii et Petro Romey, sabaterio, et pluribus aliis omnibus e civibus Gerunde. Et per dictos venerabiles
Ffranciscum Sancti Martini et Raymundum Vengui, duos ex dictis venerabilibus iuratis dicte civitatis
Gerunde, firmata et laudata, ut superius continetur, in absencia dicti Berengarii de Ruppe, in manu et posse
mei notarii infrascripti, tanquam publice persone, predicta omnia et singula et etiam infrascripta a dictis
venerabilibus Ffrancisco Sancti Martini et Raymundo Vengui, duobus ex dictis venerabilibus iuratis civitatis
Gerunde, legittime stipulantis et recipientis, nomine dicti Berengarii de Ruppe et suorum et omnium quorum
/233v/ intersit et intererit Gerunde, vicesima nona die madii, anno a nativitate Domini predicto millesimo
CCC° quinquagesimo tercio. Presentibus testibus: venerabili Poncio Malarcii, campsore, et Ffrancisco de
Mansooliva et Iohanne de Torrente, scriptoribus Gerunde.
Eg+o Bartholomeus Vives, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, qui premissis una cum prenominatis testibus vocatus interfui, hec scribi feci et clausi
cum suppraposito in VIIª linea ubi dicitur «nisi» et in XIª linea ubi scribitur «facere» et in XXVª linea ubi
legitur «fieri poterit per unam personam dictus Berengarius de Ruppe» et in XXVIIIIª linea ubi ponitur «ipsa
die pro ipsa persona vice qua inde redeundo transibit» et in XXXIIIª linea ubi narratur «omnibus».
a. Al marge esquerre, f. 229v, línies 1 a 3, amb lletra tardana: Rex mandavit ut huiusmodi observetur est in libro vermillo f.
XXXXVIIII°. F. 231, línies 4 a 8, clau i amb lletra tardana: nota loco, ibid., línia 18, subratllada en part, ibid., línia 16 subratllada en
part. F. 232v, línia 18, nota, B. b. interlineat, B. c. Espai de 20 mm, B. d. maior, B. e. Interlineat, B.
1353 juliol 16. València
285
El rei Pere III notifica al notari dels jurats, Ramon de Bruguera, que a canvi del vescomtat de Bas ha donat
al duc de Girona el comtat de Cervera.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 376v.
Que·l senyor rey significa a·n Ramon sa Bruguera, notari dels jurats que en recompensacion del
vescomtat de Bas havia dat al senyor duch lo comtat de Cervera.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro Raymundo de Brugeria, notario ac scriptori iuratorum civitatis
Gerunde, salutem et gratiam.
Scire vos volumus quod nos comitatum Cervarie quem nuper ereximus, dedimus inclito ac magnifico
infanti Iohanni, primogenito nostro karissimo, duci Gerunde comitique Cervarie, in compensacionem et
emendam vicecomitatus de Basso et iurisdiccionis vallis d’Osor quem et quam pridem concessimus et
dedimus, ut scitis, nobili et dilecto consiliario nostro Bernardo de Capraria. Sciatis insuper quod Arnaldus de
Mecina et Antonius Tolrani, sindici et nuncii ville Cervarie, prestiterunt homagium et fidelitatis iuramentum
pro comitatu predicto nobili supradicto, tanquam actori dicti nostri primogeniti, qui siqui-dem nobilis
substituit, nostris consensu et auctoritate intervenientibus, ad recipiendum homagium et iuramentum predicta
ab universitati-bus aliorum locorum comitatus predicti, necnon a richis hominibus, nobilibus, militibus et
feudatariis ac aliis comitatus predicti, dilectum et fideles, Raymundum de Coponibus, militem, consiliarium,
et Ma-theum Adriani, scriptorem secretarium, nostros, prout de premissis clare constat per diversa
instrumenta publica confecta per fidelem scriptorem nostrum Bartholomeum de Lauro, notarium et sigilla
tenentem ducis et comitis supradicti. Hec enim vobis significare mandamus ad instanciam et suplicacionem
dicti nobilis ut inde certitudinem habeatis, vobis mandantes quatenus instrumentum lau-dacionis et
approbacionis factum per iuratos et probos homines civitatis predicte nobili memorato de donacionibus per
nos sibi factis de vicecomitatu et iurisdiccione supradictis tradere non tardetis eidem vel cui voluerit loco sui
cum sit, ut asseritur, extiterit in pactum deductum.
Datum Valencie, sexta decima die iulii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° L° tercio.
Iacobus vidit.
1354 gener 6. Barcelona
286
El rei Pere III atorga en privilegi perpetu als jurats i prohoms de la ciutat de Girona que els comissaris reials
i altres delegats del procurador general de Catalunya, encarregats de les investigacions i de llevar les
multes imposades, no puguin fer-ho sense el requeriment exprés dels jurats i prohoms de la ciutat.
[A]. Original perdut.

B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1896, f. 51-53.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 128-130v.
Privilegi perpetual que no puxa haver comissaris en la ciutat de Gerona sinó a instància dels
jurats e prohòmens de Gerona. a
In Dei nomine. Pateat universis quod olim nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, civitati Gerunde et civibus
ac habitatoribus in eadem concessimus subsequens privilegium cum carta nostra huiusmodi seriey:
«Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum et cetera, attendentes quoddam privilegium per nos civitati
Gerunde et civibus et habitatoribus eiusdem concessum, cuius tenor noscitur esse talis:
“Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Cor-sice comesque Barchinone,
considerantes pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuisse reverenter expositum coram
nobis, quod cum aliqui comissarii sive delegati tam a nobis quam a procuratore nostro generali vel eius vices
gerente mitantur frequenter ad dictam civitatem et vicariam eiusdem, videlicet pro inquirendo de criminibus
seu delictis et pro exigendis seu levandis terciis, caloniis seu penis peccuniariis, quorumquidem
comissariorum sive delegatorum pretextu subditis nostris dicte civitatis et vicarie oppressiones, dampna et
gravamina in personis et bonis eorum diversimode inferuntur dictique subditi nostri inde detrimenta gravia
paciuntur, ex quibus inquisicionibus nobis seu curie nostre modicum utilitatis provenit et iusticia non
subsequitur, ut deberet. Et propterea fuerit nobis pro parte dictorum iuratorum et proborum hominum cum
instantia supplicatum ut providentes debite in premissis dictas inquie-taciones prohibere et tollere a modo de
benegnitate solita dignaremur. Nos, supplicacione huiusmodi tamquam racioni consone inclinati, tenore
presentis carte nostre, ex certa sciencia per nos et nostros providendum duximus ac etiam ordinandum quod
aliquis deputatus comissarius sive delegatus a nobis seu dicto procuratore nostro generali aut eius vices
gerente non possit infra viginti annos b a data presencium in antea continue numerandos in civitate et vicaria
predictis in genere vel speciale inquirere de aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta crimina seu delicta
punire, nec tercia, calonnias seu penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia quoquomodo
exigere, petere seu levare, set predicta omnia per ordi-narios civitatis et vicarie predicte compleantur et fiant,
pro-/128v/-ut est fieri assuetum, intendimus tamen, declaramus et ordinamus ac concedimus quod procurator
noster generalis vel eius vices gerens in procuracione Cathalonie ac baiulus generalis Cathalonie tantum et
non alii possint personaliter dumtaxat et non aliter se intromitere de predictis et cognoscere eaque facere et
complere in civitate et vicaria Gerunde ac etiam quod dictus baiulus Cathalonie generalis possit in dicta
civitate et vicaria eiusdem petere et c exigere iura nostra regia et omnia alia facere que ad suum officium
spectant et auctoritate commisionum suorum officiorum vel alias facere consuevit et debet. Retinemus tamen
quod nos et nostri ac procurator noster generalis eiusque vices gerens in Cathalonia possimus et possint
iudicem et iudices in et super causis feudalibus et iurisdiccionum nostrarum et eas tangentibus delegare et
etiam in casu quo officiales Gerunde essent suspecti alicui circa predicta, quod in hoc casu possemus aliquem
iurisperitum Gerunde et non aliunde delegare in predictis, in quibus idem officialis diceretur suspectus et non
in aliis ad requi-sicionem tamen alicuius et non alias. Preterea volumus et concedimus vobis ad imperpetuum,
gratis et ex certa sciencia, per nos et succes-sores nostros, quod nos seu officiales nostri non possumus
aliquem civem seu habitatorem Gerunde, nec etiam aliquem alium de vicaria Gerunde captum extrahere nec
extrahi facere de baiulia et vicaria Gerunde pro aliquo crimine vel delicto nec pro aliqua pena civili vel
criminali comissis infra baiuliam et vicariam predictas nec etiam contra ipsos procedere seu procedi facere
occasione predicta, nisi infra baiuliam et vicariam predictas tantum per modum predictum, nisi de criminibus
false monete, heresis vel de crimine lese magestatis aut sodomite fuerint inculpati. Et si forte contra predicta
omnia vel aliquod premissorum fieret per nos vel successores nostros aut aliquem alium auctoritate nostra,
nos ea, ex nunc ut ex tunc et ex tunc ut ex nunc, cassamus, irritamus et anullamus et volumus esse ea nullius
valoris ac etiam firmitatis. Promittentes ac etiam iurantes per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus
nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singula attendere et complere et non contravenire iure aliquo sive
causa. Quocirca dicto nostro procuratori generali et eius vices gerentibus ceterisque officialibus et
locatenentibus eorumdem et subditis nostris ac deputatis, comissariis, delegatis, deputandis et delegandis,
expresse dicimus et mandamus quatenus concessionem nostram huiusmodi per tempus predictum firmiter
observando contra predicta vel aliqua predictorum non veniant nec d aliquem contravenire permitant aliqua
racione. Nos enim per presentem decernimus comissiones et delegaciones si que contra provisionem et
ordinacionem huiusmodi facte sunt vel fient infra tempus pretactum per nos seu e successores nostros et
dictum nostrum generalem procuratorem aut dictum eius vices /129/ gerentem irritas et inanes ac eas carrere
volumus firmitate. In cuius rey testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro
appendicio comunitam. Datum Barchinone, octavo idus decembris, anno Domini M° CCC° XXX° nono”.

Considerantes etiam grata servicia per iuratos et probos homines dicte civitatis Gerunde nobis impensa
et innatam fidelitatem quam ipsi iurati et probi homines ipsius civitatis nobis et inclito infanti Iohanni,
karissimo primogenito nostro et duci Gerunde, sinceris mentibus habent et semper habuerunt, volentes
propterea ipsam civitatem et universitatem eiusdem favoribus et gratiis ampliare nostro nomine et dicti incliti
infantis et tanquam pater et legittimus administrator eiusdem, dictum privilegium in eo quod perpetuale est,
confirmamus et in eo quod temporale est, ad quindecim annos ultra tempus viginti annorum predictum
prorogandum ducimus ac etiam ampliandum, ita quod infra quindecim annos post dictos viginti annos
continue et inmediate sequentes, aliquis deputatus, comissarius sive delegatus a nobis vel a dicto infante seu
procuratore nostro generali aut eius vices gerente aut alio seu aliis non possit in civitate et vicaria predictis in
genere vel specie inquirere de aliquibus criminibus seu delictis nec dicta crimina seu delicta punire nec tercia,
calonias seu penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia quoquomodo exigere, petere seu
levare, sed predicta omnia per ordinarios civitatis et vicarie predicte compleantur et fiant, prout est fieri
assuetum, declaracionibus, ordinacionibus et concessionibus de procuratore nostro generali vel eius vices
gerente in procuracione Cathalonie ac baiulo Cathalonie generali expressatis in dicto privilegio nobis et dicto
infanti, salvis per dictum tempus dictorum quindecim annorum presentis prorogacionis, prout et sicut in dicto
privilegio per dictos viginti annos declaramus, ordonamus ac etiam concessimus et alia que nobis retinuimus
in eodem, prout in dicto privilegio lacius continetur. Mandantes procuratori nostro Cathalonie ceterisque
officialibus nostris et dicti infantis et locatenentibus eorumdem et subditis nostris et dicti infantis ac deputatis,
comissariis, delegatis, deputantis et delegandis, presentibus et futuris quatenus concessionem nostram
huiusmodi firmiter observando contra predicta vel aliquid predictorum non veniant nec aliquem contravenire
permittant aliqua racione. Nos enim per presentem nominibus predictis decernimus comissiones et
delegaciones si que contra /129v/ provisionem et ordinacionem huiusmodi facta sunt vel fient infra tempus
pretactum per nos dicto privilegio additum et ampliatum, irritas et inanes ac eas carere viribus et effectu.
Promittentes nos fide regia predicta omnia et singula attendere et complere et non contravenire iure aliquo
sive causa. In cuius rey testimonium presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro appendicio
comunitam. Datum Gerunde, deci-ma die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo
primo».
Et postmodum in Villafrancha Penitensi vobis et toto generali Cathalonie, congregatis singulis
universitatibus civitatum, villarum atque locorum omnium regiorum eiusdem inter quas includitur civitas
supradicta Gerunde concessimus litteram infrascriptam cuius quemlibet universitatum ipsarum unam obtinuit
in hac forma:
«Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, attendentes per sindicos universitatum civitatum et
villarum nostrarum Cathalonie apud locum Villefrancham Penitensem noviter congregatos fuisse nobis
humiliter supplicatum quod, cum iuxta constituciones Cathalonie generales comissarii sive delegati a nobis
vel procuratore nostro Cathalonie pretextu comissionum eis factarum de criminibus vel aliis causis quibus
tenere tabulam minime teneantur et propterea dicti comissarii seu delegati plerumque dictarum comissionum
vigore op-pressiones et iniurias nostris subditis inferant vehementer, dignaremur super hoc dictis
universitatibus et eorum singularibus decens remedium impertiri. Nos, vero supplicacioni huiusmodi
favorabiliter annuentes, tenore presentis sic duximus providendum quod per decem annos proxime venturos et
continue subsequentes aliquis comissarius seu delegatus a nobis vel procuratore Cathalonie nequeat miti,
ordinari seu etiam destinari occasione quorum vis criminum seu delictorum que dici vel nominari possint
comissorum vel comitendorum in civitatibus, villis et locis nostris Cathalonie per quemcumque qui officialis
noster non fuerit, immo de dictis criminibus seu delictis cognoscat vicarius seu baiulus vel eorum locatenentes
et alias ordinarii Cathalonie et alias dictarum civitatum, villarum et locorum cum eorum assessoribus, ut
iusticia suadebit. Quoniam nos cognicione et punicione dictorum criminum et delictorum dictis ordinariis
ducimus huius serie relinquendam, exceptis tamen procuratore Cathalonie et gubernatore Rossilionis et
assessoribus eorumdem ac baiulo Ca-/130/-thalonie generali quibus per nos fieri valeant comissiones
criminum et exces-suum et exceptis etiam causis appellacionum, de quibus nos comissiones facere valeamus
necnon criminibus enormibus et detestabilibus per que appareret seu videretur alicui civitati, ville aut loco ubi
dicta crimina seu excessus essent comissa pericula iminere et excepto si ad alicuius civitatis, ville vel loci aut
gentis aliquam ex eisdem ins-tanciam pretextu dictorum criminum vel delictorum delegari f et miti aliquem vel
aliquos, fuit postulatum, quo casu nos ex nunc delegare valeamus et mittere comissarium vel comissarios,
prout nobis visum fuerit expedire. Mandamus itaque procuratori Cathalonie, necnon gubernatori Rossilionis et
baiulo Cathalonie generali et eorum as-sessoribus, qui nunc sunt et pro tempore fuerint, quod provisionem
nostram huiusmodi firmiter ac inviolabiliter observando contra eam non veniant aliqua racione durante

decennio supradicto. In cuius rey testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo secreto munitam. Datum
Barchinone, vicesima octava die marcii, anno proxime lapso.»
Noviter autem pro parte iuratorum et proborum hominum eiusdem civitatis Gerunde nobis fuit
humiliter supplicatum ut de con-tentis in littera proxime inserta ad imperpetuum privilegium eis condedere de
assueta clemencia dignaremur, quare, consideratis attente serviciis graciosiis et acceptis obsequiis tam nostris
proge-nitoribus bone memorie quam nobis, per cives et habitatores civitatis eiusdem, puro corde ac devocione
sincera prestitis atque factis, quo ad ista merito nos inducunt, tenore presentis privilegii nostri, tanquam pater
et legittimus administrator incliti ac magniffici infantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri ducisque
Gerunde et comitis Cervarie, concedimus iuratis et probis hominibus ac universitatem et singularibus civitatis
pretacte Gerunde et successoribus eorum, qui erunt pro tempore, quod nunquam de cetero aliquis comissarius
seu delegatus a nobis seu dicto infante seu procuratore Cathalonie generali vel eius vices gerente possit
ordinari vel miti seu etiam destinari ad /130v/ civitatem eandem occasione quorumvis criminum seu
delictorum comissorum vel comitendorum et penarum peccuniarum, terciorum et caloniarum in ea per
quemcumque civem vel habitatorem eiusdem qui officialis noster vel dicti ducis non fuerit, que nominari
quomodolibet valeant sive dici, immo de ipsis criminibus seu delictis, terciis, caloniis ac penis peccuniariis
supradictis cognoscat et cognoscere debeat baiulus civitatis ipsius vel locumtenens eiusdem cum iudice
ordinario Gerunde ut iusticia suadebit, quoniam nos cognicione et punicione criminum ac delictorum
huiusmodi ipsis baiulo et iudici ordinario duximus huius serie reliquendam. Excepto dumtaxat procuratore
Cathalonie et eius assessore ac baiulo Cathalonie generali quibus per nos ffieri valeant g comissiones criminum
et excessuum, terciorum, caloniarum et penarum peccuniarum et exceptis etiam causis appel-lacionum, de
quibus nos comissiones facere valeamus necnon enor-mibus criminibus et detestabilibus per que appareret
civitati ipsi Gerunde ubi dicta crimina seu excessus essent comissi pericula iminere, et excepto si ad
instanciam iuratorum et proborum hominum civitatis iamdicte Gerunde vel regentis eandem, pretextu
dictorum criminum vel delictorum delegari et miti aliquem vel aliquos fuerit postulatum, quo casu nos ex tunc
delegare possimus et mittere comissarium vel comissarios, prout nobis visum fuerit expedire. Iurantes per
Deum et eius sancta quatuor Evangelia, nostris manibus corporaliter tacta, predicta attendere et complere et
contra non facere aliqua racione. Mandamus itaque dicto infanti et procuratori ac baiulo Cathalonie generali et
eorum assessoribus, qui nunc sunt et erunt pro tempore, quod privilegium nostrum huiusmodi perpetuo
teneant et observent ac contra non veniant seu aliquem vel aliquos contravenire permittant aliqua racione. In
cuius rey testimonium presentem cartam nostram vobis fieri iussimus nostra bulla plumbea inpendenti
munitam.
Datum Barchinone, sexta die ianuarii, anno a nativitate Domini millesimo quinquagesimo quarto.
Sigilletur.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus, firmamus et iuramus.
Testes sunt: Petrus, episcopus Oscensis, Luppus, comes Lune, Bernardus de Capraria, Olfus /131/ de
Proxida, Raymundus de Rivosico.
Sig+num mei Ffrancisci Fuxi, scriptoris secretarii dicti domini regis qui de mandato eiusdem hec scribi
feci, cum raso et emendato in linea IXª ubi dicitur «generalis Cathalonie» et in Xª ubi continetur «se inter» et
in XIIIª ubi legitur «officiales» et in XVª ubi fertur «procedere» et in XXXVIIª ubi ostenditur «et» et in XLIIª
ubi notatur «proxime lapso» et in eadem ubi expressatur «proxime» et in XLVIIIª ubi innuitur «iarum rerum»
et in LIª ubi narratur «ac baiulo Cathalonie generali» et in eadem ubi legitur «vel» et in ultima linea testium
ubi continetur «Petrus episcopus Oscensis» et clausi.
a. Marge dret, f. 128, línia 14-20: clau i d’una mà posterior: quod erat hoc privilegium temporale, sed infra extenditur ad
perpetuum. Marge esquerre, f. 128v, l. 12-18: clau i d’una mà posterior: de no traure los presos de Gerona. Marge dret, f. 129, l. 6-11:
clau. Al mateix marge, f. 130, l. 1-4: clau i d’una mà posterior: est igitur hodie hoc privilegium perpetuum et est de [...] constituciones
generales. Marge esquerre, f. 130v, l. 1-2 i 5-6 subratllades, l. 8-9, 12-22: clau, C. b. Interlineat, C. c. Interlineat, C. d. ne,
C. e. Interlineat, C. f. Delegarri omès, C. g. ffieri valeant, omès, C.
1354 gener 30. Barcelona
287
El rei Pere III mana al veguer de Girona i Besalú o al seu lloctinent que satisfaci als jurats en la part que els
pertoca de les rendes de la jurisdicció reial que ells havien comprat i sobre la qual tenien una part o la
totalitat de la jurisdicció i dels emoluments, i també que rendeixi comptes als jurats o al seu
procurador dels diners provinents de les rendes que pertocaven als jurats esmentats.
[A]. Original perdut.

B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 373v.
Que·l veguer o son lochtenent e sotsveguer, sots pena de L morabatins, d’or satisfaçen als jurats
dels emoluments de les lurs juridiccions en reten compta als jurats o a lurs procuradors.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilecto et ffidelibus suis, vicario Gerunde et Bisulduni vel eius locumtenenti ac
subvicario dicte civitatis, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum universitatis dicte civitatis fuit nobis expositum reverenter quod, quamquam ipsi
titulo empcionum a nobis, ut asseritur, per eos factarum habeant et habere debeant certam partem in
iurisdiccione et emolumentis seu esdevenimentis eiusdem aliquorum locorum dicte vicarie, necnon in
aliquibus aliis locis vicarie eiusdem, tota iurisdiccio ipsorum locorum et emolumenta seu esdevenimenta
eiusdem ad eos noscatur ac dicitur pertinere. Attamen vos dicti officiales renuitis dictis iuratis seu eorum
procuratori dare et tradere quantitates peccunie eis ex dictis emolumentis seu esdevenimentis iurisdiccionis
huiusmodi pertinentes quod in ipsorum iuratorum dispendium atque dampnum cernitur redundare.
Quapropter, a nobis super hiis pro parte eorum et iusticie remedio implorato, tanquam pater et legittimus
administrator incliti et magnifici inffan-tis Iohannis, primogeniti nostri karissimi, ducis Gerunde et comitis
Cervarie, vobis et utrique vestrum, sub pena quinquaginta morabetinorum auri fisco nostro si contrafeceritis
adquirenda, dicimus et mandamus quatenus vobis constito de premissis prefatis iuratis seu eorum procuratori
vel cui voluerint loco sui, de quantitatibus peccunie eis ex dictis emolumentis seu esdevenimentis
pertinentibus racione iurisdiccionis predicte, tam pro tempore preterito quam futuro, res-pondere curetis et de
ipsis eis computum reddere et reliqua restituere, cessante impedimento quocumque in hiis, taliter vos habentes
quod dicti iurati de cetero dicta de causa non habeant coram nobis querimoniam iterare.
Datum Barchinone, XXXª die ianuarii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo
quinto.
Sigillatum.
1354 febrer 2. Barcelona
288
El rei Pere III redueix de setze diners a deu diners la lleuda dels draps a pagar per cada cent sous de venda.
A. Original lletra reial sobre paper nº 187 (135 × 255 mm) en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 374.
Que no sia pagada leuda de draps en la ciutat de Gerona sinó X diners per centenar. a
Nos b Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quia pro parte universitatis civitatis Gerunde percepimus quod plures, se
nimium reputantes lezdis inmoderatis oppressos que ibidem occasione guerrarum vigencium de presenti inter
nos et Ianuenses, nostros publicos inimicos, ab inmitentibus et vendentibus pannos inibi exsolvuntur, cum pro
centenario solidorum pannorum qui vendentur hodie in Gerunda, solvat sexdecim denarios pro centenario
solidorum, quilibet non civis nec habitator Gerunde aut non ffranchus a lezda cessent expresse ac caveant
pannos defferre, emere seu vendere, alias si lezda huiusmodi minuatur ad civitatem eandem pannorum copiam
delaturi, empturi et etiam vendituri, et nobis proinde humiliter fuerit supplicatum ut super predictis remedium
congruum preberemus. Ideo, dicta supplicacione admissa benigne, tanquam pater et legittimus administrator
incliti ac magnifici inffantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri, ducis Gerunde et comitis Cervarie, dictam
lezdam tenore presencium ad decem denarios reducimus et tornamus ita quod amodo quilibet ex predictis pro
lezda pro centenario solidorum pannorum qui vendentur de cetero in Gerunda ultra decem denarios solvere
non cogatur. Mandantes universis et singulis collectoribus dicte lezde quod reduccionem lezde presentis
observent et teneant inconcusse, ad cuius observacionem ipsos nostri officiales compellant rigide ac districte
si fuerit opportunum.
Data Barchinone, secunda die ffebruarii, anno a nativitate Domi-ni Millesimo CCC° quinquagesimo
quarto.
Sigillatum.
a. Al marge dret, cita tardana: decem denarios pro centenario solidorum pro LIIII, B. b. N rubricada, B.
1354 febrer 2. Barcelona
289

El rei Pere III ordena que els inquisidors de les taules acabin la seva investigació en el temps fixat per les
constitucions de Catalunya, i si no ho fan, que hagin de donar el salari que han rebut als ordinaris.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 374v.
Que·ls inquisidors de les taules asseguren de finir les qüestions enfre lo temps de les constitucions
sinó que haguessen a retra lo salari que·n’haguessen rehebut als ordinaris e que depuys hajen a fenir
les qüestions ab lurs messions e que·ls officials reyals les na puxen forsar.
Nos a Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quod iuxta constituciones Cathalonie generales inquisitores
seu iudices tabularum, quas regii officiales tenere de triennio in triennium, sicut astricti omnes et singulas
questiones atque demandas que contra officiales iamdictos coram ipsis iudicibus proponuntur, determinare
tenentur infra tempus in constitucionibus Cathalonie de hoc loquentibus assignatum quod iudices ipsi
expresse contempnunt facere et complere etiam, recepto per eos salario hac de causa. Cuius occasione, ut
sindici brachii secularis civitatum, villarum atque locorum nostrorum Cathalonie, congregati in nostra
presencia Barchinone, proposuerunt verbotenus generale predictum et tota res publica Cathalonie principatus
dampnum incurrit notabile et lesionem pacitur evidentem. Ideo, dictis sindicis inde nobis supplicantibus
reverenter, huius serie ordinamus quod dicti inquisitores seu iudices, antequam peccuniam taxati eis salarii
pro predictis recipiant, teneantur et habeant assecurari idonee ad cognicionem ordinariorum, ubi dictam
securitatem prestabunt, quod questiones easdem diffinient infra tempus in huiusmodi constitucionibus
expressatum, et si dicti inqui-sitores seu iudices forsitan questiones predictas seu inquisiciones inde fiendas
infra tempus quatuor mensium non diffinient seu decident, ut continetur in constitucionibus antedictis, vel
infra annum a recepcione dicti salarii computandum quod, lapso anno predicto, iidem inquisitores seu iudices
ultra penas in constitucionibus ipsis expressas ordinariis memoratis salarium quod inde receperint, restituere
teneantur ille vel illi, videlicet quorum culpa eedem questiones non fuerint ter-minate, et nichilominus
teneantur questiones decidere et finire predictas eorum sumptibus et expensis. Mandantes per hanc eandem,
tanquam pater et legittimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri,
ducis Gerunde et comitis Cervarie, universis et singulis inquisitoribus et iudicibus sepefatis quod hanc
nostram ordinacionem observent et teneant inconcusse ad quem tenendam et observandam ordinarii antefati
predictos iudices seu inquisitores compellant, si fuerit oportunum, quibus iniungimus cum presenti quod ea
protinus exequantur.
Datum Barchinone, secunda die ffebruarii, anno a nativitate Domini M° CCC° L° quarto. Sigillata.
Sigilletur.
a N rubricada, B.
1354 febrer 3. Barcelona
290
El rei Pere III confirma l’ordinació presa pels jurats de Girona sobre els arnesos i vestits de les dones, ja
acceptat pel seu pare Alfons.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 897, f. 43v-44.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 131-v.
Confirmacion feta per lo senyor rey de les ordinacions de·l’arnès de les dones fetes e fahedores.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quod sicut pro parte universitatis civitatis Gerunde
percepimus tempus ordinacionum que facte fuerunt per iuratos civitatis eiusdem super arnesiis et vestibus
mulierum civitatis ipsius et postea confirmate per bone memorie dominum regem Alfonsum, genitorem
nostrum illustrem, est de proximo lapsurum quodque propetera nobis fuit humiliter supplicatum ut, cum
ordina-/131v/-ciones huiusmodi ad bonum rey publice dirigantur Deoque procul- dubio sint accepte,
dignaremur ordinaciones easdem et alias faciendas super predictis per iuratos civitatis pretacte de benignitate
solita confirmare. Ideo, nos gratanter supplicacioni iamdicte et benigniter annuentes, ordinaciones tam factas
quam de cetero per iuratos civitatis predicte fiendas super vestibus et arnesiis mulierum eiusdem civitatis
Gerunde, tenore presentis, de certa sciencia confirmamus. Mandantes per has easdem baiulo Gerunde,
presenti et qui pro tempore fuerit, quod hanc nostram confirmacionem ratam et firmam habendo eandem

observent et faciant observari cum ordinacionibus antefatis et contra non veniant nec permitant fieri a
quocumque. In cuius rey testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo pendenti munitam.
Datum Barchinone, tercia die ffebroarii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo
quarto. Sigilletur.
1354 febrer 4. Barcelona
291
El rei Pere III, com a administrador de l’infant Joan, duc de Girona i comte de Cervera, demana als jurats i
prohoms de la ciutat de Girona que enviïn síndics al Parlament de Vilafranca del Penedès per poderlos
demanar ajuda i consell en el context de la guerra contra els genovesos i el jutge d’Arborea.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 379v-380.
Que·l senyor rey entés apelar los missatgers de Gerona al parlament de Vilafrancha axí com a
pare e ledegma aministrador del senyor duch.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quamquam in littera nuper vobis fidelibus nostris iuratis et probis
hominibus civitatis Gerunde per nos destinata que continet in effectu ut ad Villafrancham Penitensem vestros
sindicos mitere deberetis ubi indixeramus generale brachio seculari civitatum, villarum atque loco-rum
nostrorum omnium Cathalonie parlamentum racione subsidii, auxilii et consilii nobis dandi pro guerra vigente
inter nos et Ianuenses, publicos hostes nostros, et pro exequcione quam decernimus personaliter facere contre
iudicem /380/ Arboree, nostrum vassallum nobisque rebellum, per inadvertenciam sit omissum, tanquam pater
et legittimus administrator incliti ac magniffici infantis Iohannis, carissimi primo-geniti nostri, ducis Gerunde
et comitis Cervarie. Verum tamen cum presenti vobis, tamquam pater et legitimus administrator qui supra,
recognoscimus et fatemur quod, tanquam pater et legitimus adminis-trator qui supra, vobis tunc scribere
credebamus, volentes quod tantum ipsa littera valeat ac teneat roboris firmitatem ac si omnia verba ipsa in
dicta littera apposita extitissent. In cuius rei testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Datum Barchinone, quarta die ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo CCC°L quarto.
Sigillatum.
1354 maig 10. Cervià
292
Francesc de Cervià reconeix haver rebut dels jurats de Girona 33.496 sous barcelonesos de tern, dipositats a
la taula de canvi de Bonanat d’Hospital, canviador de Girona, d’aquells 46.000 sous que el rei Pere III
havia ordenat pagar-li per la recuperació de la venda de la jurisdicció de les parròquies de Cervià,
Púbol i Bordils i de dotze masos situats a la Pera i Cassà de Pelràs.
A. Original sobre pergamí, nº 1.878 (686 × 846 mm), conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, 223v-229.
Revocacion que féu lo noble en Francesch de Cervian de la juridiccion de Cervian e de Púbel que
li eren estades venudes per part del senyor rey e regonexensa de cert preu que la ciutat li·n paga.
Noverint universi quod nos Ffranciscus de Cerviano, attendentes serenissimum dominum regem,
Petrum, Dei gratia nunc regnantem, patrem et legitimum admistratorem serenissimi domini Iohannis, ipsius
domini regis primogeniti et ducis Gerunde ac comitis Cervarie, ordinasse que secuntur cum quadam littera
patenti papirea tenoris sequentis:
«Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris vicario et subvicario Gerunde et /224/ Bisulduni vel eorum
locatenentibus, salutem et gratiam. Dudum nobili et dilecto nostro Ffrancisco de Cerviano merum et mixtum
imperium et omnem aliam iurisdiccionem altam et baxam, excepta morte naturali, vobis pertinente et
pertinere debente in castris suis, locis et parrochiis de Cerviano, de Pubel et de Bordils eorumque terminis ac
in duodecim casalibus hominum seu pagesiorum suorum quorum sex sunt in parrochia Sancti Issidori de Piru
et alia sex in parrochia Sancti Martini de Caçano de Piloraso, vendidimus cum instrumentis publicis precio
quadraginta mille solidorum, pacto inter alia adiecto quod predicta per nos sibi vendita cum instrumento
gratie ad inperpetuum facte, redimere non possemus in tota vita nobilis memorati, ut in instrumento seu

instrumentis publicis inde factis hec et alia lacius con-tinentur, subsequenter vero cum allegaretur per iuratos
et probos homines civitatis Gerunde predictam vendicionem non potuisse factam fore nec valere,
obsistentibus privilegiis, que a nobis seu predecessoribus nostris se habere dicebat, nos, huiusmodi negocio
recognito, declaramus dictam vendicionem non valere eamque recindi debere et dictum precium necnon sex
mille solidos pro sumptibus fore restituendos nobili antedicto. Cuius declaracionis pretextu vos seu
precessores vestri in dicto officio et iurati civitatis Gerunde et quia medietatem dictarum iurisdiccionis meri et
mixti imperii vendideramus eisdem, obtulistis seu obtulerunt se daturos seu restituros iamdictum precium
prefato nobili, qui ipsum precium recipere recusavit cum propter pactum predictum quod, scilicet, in vita sua
dicte res sibi vendite non possent redimi ab eodem neque ipse dictum precium recipere teneretur, quod nos
iuramus observare et universitatem /224v/ civitatis Gerunde aut alias personas contra illud ullatenus non
audire ut per seriem cartarum quas dictus nobilis a nobis habet noscitur apparere non etiam quia cum idem
nobilis pactum sive gratiam nobis vendentibus et succes soribus nostris fecisset ut post eius obitum possemus
redempcionem facere memoratam, tamen dictum precium sibi non offerebatur per nos neque exprimebatur
quod per dictos iuratos nostro nomine offeretur nec etiam sibi extitit facta fides quod nos medietatem ipsarum
iurisdiccionis, meri et mixti imperii vendidissemus ipsis iuratis precium ei offerentibus antedictum, set vos
nichilominus, deposita per dictos iuratos quadam peccunie quantitate, que dicebatur summam attingere precii
et sump tuum predictorum in posse Bonanati Hospitalis , campsoris dicte civitatis Gerunde ibidem tunc
absentis, ita videlicet, ipsis deposito et consignacione factis, quod ipse campso traderet nobili sepedicto
predictam peccuniam cum eam ille vellet recipere et habere postquam tamen dictas iurisdiccionem, merum et
mixtum imperium et earum possessionem ipsi iudex et subvicarius accepissent, ac deinde dicto deposito
recepto per dictum campsorem et per eum dita facta eidem nobili, tamen absenti, de ipsa summa peccunie sub
dictis tamen modo et forma quibus dicti iurati dictum depositum fecerant penes eum, ad occupacionem et
recuperacionem dictarum iurisdiccionis, meri et mixti imperii processistis realiter et de facto, dicta
recusacione predicti nobilis non obstante et eius racionibus super inde per eum factis minime exauditis /225/
et licet idem nobilis allegaverit dictam nostram declaracionem sibi non obesse nec ipsam nos facere potuisse.
Volens tamen dare locum concordie et materiam litigii evitare, concessit nobis ipsum ad hoc inducentibus
recipere precium sepedictum et cum illud receperit a vendicione discedere sepedicta. Quare nos, attendentes
quod dictus nobilis recipere dictum precium, modo previo sibi per dictos iuratos oblatum, causam probabilem
habuit renuendi cum, propter dictum pactum per nos super dicta redempcione non fienda in eius vita, ut
premittitur, sibi factum cum quia non per nos set per dictos iuratos nec expresso etiam pro nomine nostro
fieret, dicta oblacio facta fuit, tum insuper quia non videbatur ipsam rem venditam ad statum pristinum reduci,
que tempore vendicionis ad nos insolidum pertinebat et cum dicte oblacionis tempore medietatem illius
vendideramus iuratis sepius nominatis, de qua sibi responderi requirebant pluries et instanter. Necnon
attendentes quod consignacio dicti precii depositi non fuit facta eo modo quo de iure fieri debuit, prout ex
forma et tenore ipsius consignacionis quam in quodam processu auttentico nobis exhibito vidimus contineri,
predictum depositum factum per dictos iuratos de dicto precio invenimus in nostro consilio non tenuisse nec
tenere ex causis superius recitatis et sic emparas quascumque si que facte fuerunt in illo per eos qui se dicunt
dicti nobilis creditores non habuisse vires aliquas nec effectum. Quapropter vobis dicimus et expresse
mandamus quatinus, non obstantibus oblacione, deposicione et consignacione predictis, iterum dictum
precium et sex mille solidos sumptuum antedictos seu id quod inde sibi restat ad solvendum quod residuum
comperimus esse triginta tria mille quadringentos nonaginta sex solidos, restituatis et per dictos iuratos
exsolvi et restitui faciatis sibi realiter et de facto intus castrum suum /225v/ de Cerviano, omni empara et
contradiccione cessante, quoniam dictum depositum decrevimus non tenuisse ex causis superius recitatis.
Quamquidem restitucionem et solucionem per vos et dictos iuratos fieri volumus intra sex dies a presentacione
huius in antea computandos dicto tamen nobili restituente instrumentum vendicionis per dilectum
Bernardum de Ulzinellis, thesaurarium nostrum, prius ei facte de dictis mero et mixto imperio ac
iurisdiccione, instrumentum tamen alterius vendicionis per nos de eisdem et de cena quam ibiª recipiebamus
lacius sibi facte penes dictum nobilem quo ad presens remanere volumus cum dictus nobilis nobis ydonee
caverit quod instrumentum proxime nominatum infra quindecim dies nobis restituet nobis eidem de
vendicione dicte cene instrumentum prius facientibus ad partem cum dictam cenam minime redimamus,
necnon restituente omnes alias litteras et cartas que pro inde processerunt de quibus credatur dicti nobilis
iuramento et etiam revocante dictas vendiciones et illis renunciante cum publico instrumento, sicut melius
possit fieri, ad salvamentum iuris nostri pariter atque sui, alias nisi dictam restitucionem precii supradicti seu
eius quod inde restat solvi realiter et de facto in peccunia numerata in-tus dictum castrum suum de Cerviano
feceritis, omni empara, contradiccione et obieccione cessante, quam in hoc casu locum decernimus, ut
premittitur, non habere volumus ubique dicimus et mandamus sub incursu ire et indignacionis nostre et sub

pena amissionis officiorum vestrorum quod dicto nobili restituatis integre et absque diminucione quacumque
totam iurisdiccionem predictam per nos sibi venditam et iuxta seriem et cartarum quas inde habet cum illa
integritate qua erat antequam per vos recuperata seu occupata fuisset et illa ipsum nobilem et suos officiales
uti permitatis libere, paciffice et potenter, sicut ante predictam occupacionem uti consueverat, declaracione
/226/ predicta nullatenus obsistente, nec racionibus positis vel ponendis per iuratos predicte civitatis
obsistentibus ullo modo. Cum non sit iustum dictum nobilem non assequi peccuniam et iurisdiccione privari
ubi autem vos restitucionem dicti precii feceritis iamdicto nobili infra dictos sex dies et intus dictum castrum
suum de Cerviano realiter et de facto, ut superius est expressum, et dicta iurisdiccio per nos sibi vendita eo
casu penes nos seu vos nostro nomine remaneat, volumus quod in recuperacione et retencione ipsius
iurisdiccionis nostre sic civiliter vos gerratis, quod iurisdiccio quam dictus nobilis ante vendicionem
predictam per nos sibi factam habebat in castris et parrochiis supradictis, eidem nobili et suis perpetuo illesa
et in carta remaneat, sicut est racioni consonum et penitus illibata, alias vos penas predictas volumus et
decernimus incurrisse, hec itaque vobis iniungimus, tanquam pater et legitimus administrator incliti ac
magniffici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie. Datum
Barchinone, vicesima septima aprilis, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo quarto.
Poncius vidit.»
Nos, inquam, dictus Ffranciscus de Cerviano, attendentes quod vos venerabilis Guillelmus Sunyerii,
Petrus de Scala, Franciscus Pabia, Raymundus Madirii, Petrus Fferrarii et Guillelmus de Caxanis, iurati
civitatis Gerunde, iuxta formam dicte littere, volendo complere ea que in dicta littera regia sunt provisa,
solvistis seu solvi fecistis nobis in modo subscripto dictos triginta milia quadringentos nonaginta sex solidos
Barchinone de terno ad complementum illorum quadraginta sex milium solidorum Barchinone quos dominus
rex providit et ordi-navit nobis fore solvendos, videlicet quadraginta milia solidos /226v/ pro precio
vendicionis quam idem dominus rex nobis fecit de iuris-diccione civili et criminali, excepta morte naturali, et
mero et mixto imperio, dicto domino regi pertinentibus et pertinere debentibus in castris et parrochiis de
Cerviano, de Pubelo et de Burdilis b eorumque terminis ac in duodecim casatis hominum seu pagesiorum
nostrorum quorum sex sunt in parrochia Sancti Issidori de Piru et alia sex in parrochia Sancti Martini de
Caçiano de Piloraso et de cena castri de Cerviano et sex milia solidorum racione sumptuum et interesse per
nos sustentorum pretextu dicte empcionis quam fecimus. De qua vendicione nobis facta de predictis per
dictum dominum regem constat quodam publico instrumento inde confecto, bulla plumbea inpendenti
comunito, acto in castro Perpiniani, die martis nono kalendas sep-tembris, anno Domini millesimo CCC° XL°
tercio, per Iacobum Conesa, scriptorem domini regis et eius auctoritate notarium publicum per totam terram et
dominacionem domini regis. Et iam antea fuerat ven-dicio nobis facta de mero et mixto imperio et
iurisdiccione predictis per honorabilem Bernardum de Ulzinellis, thesaurarium domini regis, nomine ipsius
domini regis, precio decem milium solidorum Barchinone cum instrumento confecto Barchinone, nonas
madii, anno Domini millesimo CCC° XL° tercio, per Iacobum Conesa, scriptorem domini regis et eius
auctoritate notarium publicum per totam terram et domi-nacionem domini regis.
Qui decem milia solidi fuerunt inclusi in dicto precio dictorum quadraginta milium solidorum, ut patet
in dicta vendicione c pro dictis quadraginta milibus solidis, ut predicitur, facta. Ideoque confitemur et
recognoscimus vobis dictis venerabilibus iuratis, licet absentibus, quod vos dictos triginta tria milia
quadringentos nonaginta sex solidos nobis exsolvisitis et tradidistis et nos a vobis habuimus et recepimus
numerando ad complementum dictorum quadraginta sex milium solidorum in hunc modum: nam Berengarius
Moragues de Gerunda, /227/ procurator vestri dictorum iuratorum, et pro vobis presente et interessente
venerabili Bernardo Bertrandi, subvicario Gerunde, nobis eosdem triginta tria milia quadringentos nonaginta
sex solidos solvit et tradidit sive solvi et tradi fecit per Bonanatum de Hospitali, campsorem Gerunde, seu eius
nomine, in cuius Bonanati posse de dicta peccunie quantitate fuit factum depositum per vos, et quos etiam
triginta tria milia quadringentos nonaginta sex solidos recepimus et vos eos nobis tradi fecistis per dictum
campsorem intus dictum castrum de Cerviano quitios ab omnibus emparis iuxta formam littere regie
preinserte, et ideo renunciando excepcioni peccunie non numerate et non habite et doli. De predictis triginta
tribus milibus quadringentis nonaginta sex solidis facimus vobis dictis venerabilibus iuratis, licet absentibus,
et successoribus vestris in officio iuradeschi et universitati dicte civitatis et omnibus quorum intersit et
interesse possit, bonum finem et firmum pactum de ulterius non petendo et de non conveniendo, sine retentu
quem in ipsis triginta tribus milibus quadringentis nonaginta sex solidis non facimus nec reservamus. Est
tamen certum quod dicta cena nobis remanet pro sex milibus solidis Barchinone qui sunt de numero dictorum
quadraginta sex milium solidorum pro quibus sex milibus solidis ipsa cena non fuit missa et computata. Quam
cenam dominus rex non redimit secundum quod in dicta littera regia lacius ennarratur et nos complendo
provisionem dicti domini regis et eiusdem domini regis mandatum, in presencia notarii subscripti et testium

subscriptorum, restituimus et dedimus dicto venerabili subvicario et dicto Berengario Moragues, procuratori
vestro, dictum instrumentum /227v/ vendicionis nobis facte per dictum venerabilem Bernardum de Ulzinellis,
thesaurarium domini regis, et etiam quamdam cartam regiam, eius sigillo pendenti comunitam, datam
Perpiniani, nono kalendas septembris, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quarto, faciente pro dicta
empcione dicte iurisdiccionis». Item, quandam preconitzacionem factam Gerunde sub certa pena ex parte
domini infantis Iacobi, procuratoris domini regis, die sabbati undecimo kalendas iulii, anno Domini millesimo
CCC° XL° tercio, clausam per Iacobum de Hospitali, scriptorem publicum, auctoritate regia substitutum a
Petro de Sancto Anthonio, tutore testamentario Bernardini, pupilli filli et heredis Bernardi de Cervaria
quondam scriptoris dicte curie, faciente pro dicta empcione dicti domini regis. Item, tres litteras dicti domini
regis et unam dicti domini infantis Iacobi, papireas facientes pro dicta iurisdiccione. Dictum vero
instrumentum vendicionis dicte iurisdiccionis et meri et mixti imperii nobis facte per dictum dominum regem
nobis retinuimus et penes nos est et esse debet iuxta provisionem regiam in dicta littera regia habitam et
insertam racione dicte cene, donec dictus dominus rex nobis fecerit ad partem instrumentum de dicta cena.
Cuius cene precium iam persolvimus quia eam iam recepimus pro sex milibus solidis Barchinone in solutum
pro rata dictorum quadraginta sex milium solidorum Barchinone, ut prefertur. Et nichilominus in pre-sencia et
posse notarii subscripti et in presencia testium subscriptorum iuramus per Deum et eius sancta quatuor
Evangelia, corporaliter tacta, et ipso iuramento et eius religione dicimus et asserimus quod nos aliqua alia
instrumenta vel scripturas que sciamus penes nos vel alterum nostro nomine non habemus vel scimus
facientes vel facientia pro vendicionibus predictis, nisi illa que /228/ supra restituimus preter dictum
instrumentum vendicionis facte per dictum dominum regem quod penes nos remanet et remanere debet, ut
predicitur. Si vero de cetero alias cartas, litteras vel instrumenta pro dictis vendicionibus nobis factas,
facientes vel faciencia, invenerimus vel habuerimus, illas vobis vel successoribus vestris in officio iuradeschi
restituemus et tornabimus postposita omni mora. Et nichilominus cum hoc presenti publico instrumento
revocamus dictas vendiciones nobis de dicta iurisdiccione et mero et mixto imperio factas, primo per dictum
honorabilem Bernardum de Ulzinellis, thesaurarium, et secundario per dictum dominum regem cum dictis
duobus instrumentis et etiam eis renunciamus, salva nobis et intacta dicta cena, prout melius ad salvamentum
iuris domini regis et nostri possit fieri, sic quod nos vel nostri de cetero non possimus habere aliquod ius vel
aliquod exercicium vel accionem vel demandam in dictis iurisdiccionibus et mero et mixto imperio racione
dictarum vendicionum factarum nobis primo, per dictum thesaurarium, et secundario, per dictum dominum
regem, cum dictis duobus instrumentis, ut predicitur. Retinemus tamen nobis d quod per predicta non fiat nobis
vel nostris preiudicium vel derogacio tacite vel expresse iuri nostro quod habemus et habebamus ante dictam
vendicionem in iurisdiccione civili dictorum castrorum de Cerviano et de Pubel nec valeat in possessione vel
proprietate aliquod nobis in eis preiudicium generari, immo ipsum ius dicte iurisdiccionis civilis pro cuius
exercicio erat ante dictam priorem vendicionem erectum custellum in dicto castro de Cerviano et fuit a tanto
tempore citra quod hominum memoria in contrarium non existit nobis et nostris successoribus illesum semper
remaneat et intactum et in eo puncto et statu quibus erat ante quam fieret vendicio supradicta, dictis
renunciacione et revocacione seu aliquibus predictis obsistentibus nullo modo, et hec omnia et singula
facimus, paciscimur et /228v/ firmamus in manu et posse notarii subscripti, tanquam publice persone, nomine
omnium quorum interest et intererit, stipulantis et paciscentis. Et nos dicti Bernardus Bertrandi, subvicarius
Gerunde, et Berengarius Moragues, procurator et pro-curatorio nomine dictorum iuratorum, recognoscimus
vobis dicto nobili Ffrancisco de Cerviano quod vos iuxta mandatum et provisionem domini regis in dicta
littera regia contentum et contenta tradidistis nobis et nos a vobis habuimus et recepimus dictum
instrumentum confectum de vendicione predicta, vobis facta per dictum honorabilem Bernardum de
Ulzinellis, et dictas litteras et scripturas, de quibus per ordinem supra dicitur vos nobis tradidisse.
Renunciando excepcioni ipsius instrumenti et dictarum literrarum et scripturarum non receptarum ac tamen
non consentimus nec consentire intendimus, immo omnino dissencimus retencioni predicte facte supra per
vos dictum nobilem Ffranciscum in quantum ipsa retencio sic fuerit vel esse possit preiudiciale dicto domino
regi, patri et legitimo administratori predicto, et iuratis et civitati et universitati Gerunde.
Que fuerunt acta, firmata et laudata, ut supra dicitur et legitur, in castro de Cerviano, die decima madii,
anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo quarto, presentibus et vocatis me notario subscripto
et testibus, scilicet Poncio de Bierto, filio venerabilis Dalmacii de Bierto, quondam militis, et Petro de
Villafredario, filio venerabilis Bernardi de Villafredario, militis, et discreto Guillelmo Domenge, iurisperito,
et Ffrancisco de Trilea et Iacobo Pabia de Gerunda. Et, predictis peractis et firmatis, nichilominus dictus
subvi-carius ibidem requisivit dictum nobilem Ffranciscum quod compleat et servet omnia ea que in dicta
littera regia continentur et que dominus rex mandavit fieri per eum in littera predicta, protestando alias contra
eum et eius bona cum ipse subvicarius compleverit, ut dixit, eidem nobili omnia ea que dominis rex mandavit

fieri in littera /229/ regia predicta, petens hec in fine premissorum inseri et apponi et sibi de eis omnibus fieri
et tradi publicum instrumentum seu publica ins-trumenta unum vel plura per notarium subscriptum. Et dictus
nobilis Ffranciscus de Cerviano, incontinenti respondens predictis, dixit quod idem nobilis firmavit et fecit, ut
supra patet, omnia ea et singula que dominus rex mandavit et voluit in littera regia predicta, requirendo ipsum
subvicarium quod compleat et faciat eidem nobili omnia ea que dictus dominus rex mandavit fieri et compleri
per eum in littera regia predicta, alias protestatus fuit contra eum et eius bona de iure ipsius nobilis, petens hec
in fine premissorum inseri et apponi et de predictis omnibus et singulis sibi fieri et tradi publicum
instrumentum seu publica instrumenta per notarium subscriptum tot quot et quociens petierit et habere
voluerit et dictus Berengarius Moragues nomine quo supra petiit de predictis fieri et dictis iuratis tradi unum
vel plura publicum seu publica instrumenta per notarium subscriptum.
Que fuerunt acta die, hora, anno et loco quibus supra, presentibus et vocatis me notario subscripto et
testibus supradictis.
Eg+o Raymundus de Brugeria, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Bernardo de Toylano,
publico Gerunde notario, qui premissis una cum dictis testibus vocatus et requisitus interfui, hec scribi feci et
clausi.
a. Interlineat, B. b. et de Burdilis interlineat, B. c. Al marge esquerre solucio emmarcat, B. d. interlineat, B.
1354 maig 28. Roses
293
El rei Pere III permet que els jurats de Girona percebin les rendes i drets de les jurisdiccions de Cervià,
Púbol i de dotze masos servils situats a la Pera i Cassà de Pelràs, ja que encara no ha pagat els diners
corresponents a la meitat del preu de recuperació d’aquestes juris-diccions, que la ciutat li havia
avançat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 188 (245 × 275 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 375.
Que·ls jurats de Gerona prenguen tots los emoluments de les juridiccions de Cervian e de Púbel e
de XII casats de hòmens de sa Pera e de Cassan des Pelràs per semblant quantitat a esguart de VII
mília sòlidos que pagaren més que·l senyor rey en trer les dites juridiccions.
Nos a Petrus Dei gratia res Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes quod vos, iurati civitatis Gerunde, exsolvistis triginta tria
mille quadringentos nonaginta sex solidos in luicione iurisdiccionis civilis et criminalis et meri et mixti
imperii ac mortis naturalis locorum et terminorum de Cerviano et de Pubelo et de duodecim casats hominum
quos nobilis Ffranciscus de Cerviano habet in parrochiis de Piru et de Cerviano et de Pilo Raso, quam
iurisdiccionem et merum et mixtum imperium nos vendideramus nobili Ffrancisco de Cerviano, cuius
iurisdiccionis et meri et mixti imperii medietas pertinet et debetur dicte civitati et universitati ipsius vigore
vendicionis per nos dictis iuratis et universitati predicte facte cum carta nostra, ut in ea plenius continetur.
Attendentes et recognoscentes quod nos debebamus in dicta luicione medietatem b solvere et pactare, et quod
vos, dicti iurati, solvistis dictos triginta tria milia quadringentos nonaginta sex solidos barchinonenses, salvo
quod in eo fuerunt conversi et missi octo mille solidi barchinonenses qui fuerunt habiti per vos habentes a
nobis super hoc cessionem a Guillelmo de Castello, cive Gerunde, de vendicione quam sibi fecistis de
quadringentis quinquaginta solidis barchinonensibus annualibus super redditibus lezde passagii civitatis
Gerunde, propter quos consequendos opportuit iuratos dicte civita-tis ultra quingentos solidos expendere et
pactare. Igitur, tanquam pater et legitimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti
nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, volumus, statuimus et etiam ordinamus quod vos, iurati
civitatis Gerunde, presentes etiam et futuri, colligatis et percipiatis et colligere et percipere possitis proventus,
emolumenta et iura universa que provenerint ex iurisdiccione et mero et mixto imperio predictis dic-torum
locorum et terminorum de Cerviano, de Pubelo et de duodecim casats hominum predictorum pro rata eius
quod in luicione predicta, ut predicitur, exsolvistis, videlicet respectu septem milium quingentorum solidorum
ex octo milibus solidis supradictis et etiam respectu residui usque ad complementum dictorum triginta trium
milium quadringen-torum nonaginta sex solidorum. Mandamus insuper vicario, subvicario Gerunde et aliis
officialibus nostris et dicti infantis Iohannis, pre-sentibus et futuris, quod voluntatem, statutum et
ordinacionem nostram huiusmodi firmam habeant et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire
permitant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo munitam.
Data in loco de Rosis, XXVIII die madii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° L° quarto.

Examinavit Rodericus.
a. N rubricada, B. b. Interlineat, B.
1354 maig 28. Roses
294
El rei Pere III concedeix als jurats de la ciutat de Girona que puguin llevar imposicions sobre el pa, el vi, la
carn i altres aliments, durant tres anys, per permetre’ls pagar dels diners recollits els deutes contrets
per l’esmentada ciutat en raó de les ajudes concedides al rei.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 189 (190 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 375v.
Que·ls jurats de Gerona per pagar los deutes de la Ciutat puxen metra imposicions als ciutadans
en pan, en vin e en carn e en altres coses que lus sia viyares per III anys en la ciutat e en les sues
pertinències e térmens e batlia.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes et scientes quod vos, iurati et probi homines universitatis
civitatis Gerunde, sustinuistis, fecistis et facitis plures, varias et magnas expensas pro graciosis adiutis per vos
nobis factis et pro diversis legacionibus quas pro maiori parte ad nos de mandato nostro fecistis, propter quas
expensas oportuit vos violaria et censualia vendere et alia dampna subire ob que universitas dicte civitatis est
pregravata multimode et in multo, volentes indempnitati vestri uni-versitatis dicte civitatis sicut expedit
providere, igitur vestris super hoc suplicacionibus inclinati, tanquam pater et legitimus administrator incliti ac
magniffici inffantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri, ducis Gerunde et comitis Cervarie, volumus et
vobis, dictis iuratis et successoribus vestris in officio iurarie dicte civitatis, concedimus graciose quod possitis
super pane, vino, carnibus et aliis, de quibus vobis videbitur, imposicionem que vobis videatur in dicta
civitate et eius pertinenciis et terminis ac baiulia imponere et levare et emolu-menta ipsius imposicionis
colligere et habere et in exsolucione censua-lium, violarium et onerum que debet et ad que tenetur et de cetero
tenebitur dicta universita dicte civitatis convertere et pactare, proviso attencius quod in ipsa imposicione non
contribuant nec contribuere teneantur nisi cives et habitatores civitatis iamdicte. Quam imposicionem etiam
possitis imponere, tenere et levare dumtaxat per tres annos proximos iuratorum noticie imponendos pro ipsis
debitis, censualibus, violariis et oneribus persolvendis. Mandantes per presentem baiulo civitatis predicte et
aliis officialibus dicte civitatis ac aliis quibuscumque, presentibus et qui pro tempore fuerint, quod
concessionem nostram huiusmodi firmam habeant et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire
permitant aliqua racione. In quorum testimonium presentem litteram nostram fieri iussimus nostro sigillo
munitam.
Data in loco de Rosis, XXVIII die madii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo quarto.
Examinavit Rodericus.
1355 juny 10. Girona
295
El rei Pere III aprova les condicions negociades entre els jurats de la ciutat de Girona i els síndics de la
universitat de Sant Feliu de Guíxols, concernents a l’estatut de la vila de Sant Feliu que la convertia en
membre i part de la ciutat de Girona, i el gaudiment per part dels seus habitants de les llibertats,
franqueses, usatges i costums dels gironins. Els habitants de Sant Feliu han de pagar a l’abat del lloc
18 lliures barceloneses de tern anuals per la integració de la vila al domini reial.
A. Original pergamí, nº 631 (773 × 528 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd , f. 132-137.
Carta con lo senyor rey uní lo loch de Sent Ffeliu a la ciutat de Gerona e·l’emfranchí e volch que
fos part e membra de la ciutat. a
In nomine Domini amen. Pateat universis, tam presentibus quam futuris, quod nos, Petrus, Dei gratia
Rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie ac Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie,
pater et legitimus aministrator serenissimi ac magnifici inffantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis

Gerunde et comitis Cervarie, attendentesque inter cetera que congruunt excellencie regie dignitatis est ut
regnum ampliet et terras adquirat et perservet ut in sua potencia recipiat incrementum, attendentes etiam et in
acie mentis nostre revoluentes quod villa et locus Sancti Felicis Guixellensis, diocesis Gerundensis, cum suis
habitatoribus et populatoribus et terminis, est in rippa maris absque medio constitutus et situs et in quo est
maris portus tutissimus estque navigacioni aptus et eminens et in quo loco in mari honerantur et exhonerantur
merces civium Gerunde et fere et in maiori parte hominum diocesis Gerundensis, estque locus qui pro guerris
quas nos et predecessores nostri habemus et habuimus sustinet et sustinuit plura dampna. Scientes etiam et
pensantes quod actenus nos et predecessores nostri multum attencius et modis debitis et congruentibus
tractavimus habere dictum locum et villam cum suis terminis et habitatoribus, sic quod esset et sit locus regius
et culmini regio aplicatus et quod regalibus presidiis et libertatibus et favoribus ampliaretur et etiam amplietur
ut ipse locus valeret et valeat et in habitatoribus crescere et ab inimicis nostris et piratis et aliis securius
defendi valeat et tueri propter quod nos, pensantes quod hoc pervenire comode et cum honore non poterant ad
effectum nisi transaccio fieret inter nos et abbatem monasterii Sancti Felicis Guixellensis de iurisdiccione,
/132v/ quam dictum b monasterium Sancti Felicis Guixellensis et eius abbas habere se dicebant et eis
competere asserebant in dicta villa et eius terminis et habitatoribus, tam in civilibus quam in criminalibus et
aliis pre-terquam de criminibus penam mortis et membrorum mutilacionem ex poscentibus, pro qua
iurisdiccione inter nos et predecessores nostros et iuratos civitatis Gerunde, ex una parte, et dictum
monasterium et eius abbatem, ex altera, fuerunt ab antiquo citra tempore diverse questiones et cause et
controversie et lites ducte et multi varii et diversi processus facti, que transaccio cum magno utriusque partis
comodo devenit, permittente Domino, ad effectum, in et pro qua transaccione homines universitatis dicte ville
desiderantes et affectantes omnino de dominio regio esse et nobis nomine quo supra et dicto duci iuxta eorum
possibilitatem in hiis suum auxilium impartiri et fideliter elargiri, promiserunt solvere et se soluturos
constituerunt decem et octo libras Barchinone de terno, annuales et rendibiles, quas pro dicta transaccione c
debent habere dictus abbas et suum monasterium et successores sui in eo annuatim certo termino, ut in
capitulis inter nos, ex una parte, et dictum abbatem de voluntate sui conventus, ex altera, super dicta
transaccione ordinatis et per nos in presenti firmatis lacius continentur, propter quod et alias meruerunt
homines dicte universitatis nostre regalis prehiminencie consequi gratiam et favorem ut gaudeant se feliciter
nostri et ducis iamdicti beneplacita procurasse et condigne retribucionis pro inde gratiam assequantur.
Attendentes quod inter nos, ex una parte, et iuratos et probos homines et universitatem civitatis Gerunde, ex
altera, et sindicos universitatis dicte ville ex parte altera, ordinata, facta et concessa sunt certa capitula
continencia hunc tenorem:
Primerament, que·l loch de Sent Feliu de Guíxols, ab sos térmens et pertinències, sia membra et part de
la ciutat de Gerona e sia justat a la ciutat de Gerona, e tots los habitans e habitadors d’aquella, qui són e per
temps /133/ seran, sien o sien haüts e nomenats ciutadans de la ciutat de Gerona, axí com si en la dita ciutat
personalment habitaven, e sia lo dit loch e sos térmens axí part e membre de la dita ciutat ab tots sos
habitadors presents e esdevenidors, axí com si lo dit loch o sos térmens eren reyalment dins la dita ciutat, e
que haien a empertotstemps los habitadors del dit loch totes libertats e ffrancheses, bons uses e custumes e
altres coses que han et hauran los ciutadans de Gerona e d’aquels e d’aqueles puxen usar axí com a vers
ciutadans de la dita ciutat, e ab la dita ciutat contribuesquen axí com a vera part d’aquela. E que totes aqueles
ffrancheses, privilegiis e libertats et immunitats e bons uses e custumes que han e hauran la ciutat de Gerona
e·ls ciutadans e habitadors d’aquela haien e sien enteses haver lo dit loch de Sent Feliu e habitants en el
presents et esdevenidors, e que no puxen lo dit loch e habitadors d’aquell ésser dats, ne separats, ne remoguts
de la dita ciutat, encara volent consenten la ciutat, ne·ls habitadors de Sent Feliu. Et si contrari s’i fahia per lo
senyor rey o·l senyor duch, o·ls lurs, ne per la ciutat, ne per los habitadors del dit loch de Sent Feliu ne en altra
manera que, si·l senyor rey aytal venda, donacion o alienacion o separacion fahia e no havia revocada, tornada
la cosa en l’estament que d’abans seria dintra un any depuys que·n fos request, en aytal cas, romanga lo dit
loch e sos térmens de la ciutat de Gerona ab tota jurediccion e ab tots drets, la ciutat no haurà consentit en
aytal alienacion et separacion e, si la ciutat haurà consentit en aytal alienacion o sepa-racion, que romanga lo
dit loch de Sent Feliu e sos termes del abbat e del monestir de Sent Feliu ab tota /133v/ juredicció e ab tots
drets romanents los habitadors del dit loch en lurs libertats e ffrancheses e no haguessen a contribuir ab la dita
ciutat, ne fossen tenguts de pagar les XVIII lliures de cens que faran a l’abat per la transaccion de la
jurediccion. Sia però declarat que, si alsguns hòmens propriis e solius de reempson del dit monestir són e
seran habitadors del dit loch, que per estar un any e un dia o més havant en lo dit loch, lo dit monestir no·ls
puxa perdre, mas estant en lo dit loch haien aqueles ffrancheses, libertats que han acustumades e sien tenguts
de contribuir en les contribucions e càrrechs del dit loch.

Ítem, que en lo dit loch de Sent Feliu haia per tots temps batle e jutge e satgs qui usen e regeesquen,
exercesquen en lo dit loch e sos termes tota jurediccion civil e criminal mer e mixt imperi, exceptat mort e
trencament e asolament de membra axí en terra com en mar, los quals batle et jutge et satgs sien mudats
cascum trienni e aien asegurar en lur començament de lur regiment de tenir e tenguen taula, axí com c los altres
officials reyals, en poder del veguer de Gerona en la forma e manera que·s fa en la ciutat de Gerona dels altres
officials de Gerona.
Ítem, que veguer o sotsveguer de Gerona o lochtinent de veguer o jugte de Gerona o la un de·ls puxen,
tota vegade que a els o alsgun de·ls plaurà, anar al dit loch de Sent Ffeliu e aquí enquerer, conèxer e punir tots
crims o exceses dins lo dit loch e sos térmens e fer exercir aquí tota res de jurediccion encara civil, emperò
que els absents de la dita vila e loch lo dit batle e officials de Sent Feliu puxen conèxer e termenar e fenir los
dits crims d o excesses, si termenats e finits no eren, si donchs no eren d’aqueles coses excesses o crims de
què·s fos seguit mort o trencament o afolament de membres, com d’aquels tan solament e en tot cas puxen
conèxer los officials e cort de Gerona.
Ítem, si l’excés o crim era /134/ fet en la mar, lo batle de Gerona, si era en lo dit loch o sos térmens, ne
pogués conèxer e punir en lo dit loch e sos térmens, axí com del veguer és dit encara si era cosa civil.
Ítem, que tota question que sia entre ciutadan e habitador de Gerona, qui verament e reyal tenga son
domicili en Gerona e alguun o alguuns habitadors del dit loch o altres qui en lo dit loch fossen, se haia a
conèxer per los officials reyals de Gerona, però que sia eleccion del dit habitant en Gerona si·ls volrà convenir
a Sent Feliu o en Gerona. Encara que si algun excés serà fet o comès en lo dit loch o ses térmens per algun o
alsguns contra alsgun habitador de Gerona o aquell qui serà habitador de Gerona lo cometrà contra negun
habitant en lo loch de Sent Feliu o altre en lo dit loch de Sent Feliu que d’aquel excés o crim se haia es deia
conèxer, enquerer e punir per los officials reyals de Gerona e no per aquels de Sent Feliu, sals, emperò, que la
cort de Sent Feliu los pogués pendra e tenir preses e remetra a la cort de Gerona.
Ítem, que·ls officials et habitadors en lo dit loch e sos térmens haien a tenir e seguir totes vedes fetes e
ordenades per los officials de Gerona a ordinacion o requesta dels jurats de Gerona, qui són o per tots temps
seran, o en altra manera quant d’açò sien requests.
Ítem, que·ls habitadors dels dits lochs sien tenguts de exir en ost de la ciutat quant la ciutat exirà e no
abans tota via quant ne sien en special requests e no en altra manera, aprés I jorn que la ciutat sia exida e, en
cas que sia guerra en la mar per enamichs del senyor rey, que no sien tenguts de anar en les dites osts.
Ítem, que en lo dit loch e per los habitadors d’aquell e altres se serven e·s seguesquen, e·s hajen a servar
e seguir totes ordinacions, constitucions e altres coses qui·s fassen en les corts o parlament o convocacions
generals, so és que sien los síndichs de les ciutats, viles e lochs reyals de Cathalunya, tot axí com servaran e·s
faran en la ciutat de Gerona declarat que·ls dits habitadors del dit loch en les dites corts, convocacions e
parlaments no són tinguts d’anar ne de trametra cor complex-lus los misatges /134v/ de la ciutat de Gerona
axí com de part o menbra de la ciutat.
Ítem, que sien servats als habitators del dit loch privilegis, ffrancheses e libertats a els fetes per los
abbats del dit monestir, sals les coses damont dites e declarades. Entencion és dels jurats e prohòmens de la
ciutat de Gerona que·l loch de Sent Feliu, axí com a part e menbra de la ciutat, pach e contribuesca en totes
coses e càrrechs qui s’esdevendran d’aquí avant qui·s faran e per ben comun de la ciutat e d’els e per
misatgeries comunes de la ciutat axí com habitadors d’aquela, exceptat, emperò, que si obres o meyloraments
de plasses, de murs, de carrers, de camins, de ponts e d’altres coses se fahien en la dita ciutat, no·y fossen
tenguts de contribuir ne encara si la ciutat reemia hosts en què els no fosen tenguts d’anar ne la ciutat de
Gerona en les lurs obres ne en los lurs osts. Emperò que en la taxacion e tayes qui·s faran als hòmens de Sent
Feliu per les messions e contribucions haien ésser apelats dos jurats de la dita vila o I d’aquels que els hy
ordonaran.»
Igitur, nos dictus rex, per nos et nostros et tamquam pater et legitimus administrator dicti ducis et per
dictum ducem et suos, pros-pecta et provisa super predictis et super contentis in dictis capitulis vehementer et
manifesta et notoria utilitate nostra et dicti ducis, vo-lentes et affectantes prosperum statum et felicem
ampliacionem dicti loci et ville Sancti Felicis Guixellensis, et ut declinantes in ipsum locum facilius
inducantur ad eorum domicilium ibidem constituendum laremque eorum fovendum et tenendum, moti ex
causis premissis et aliis racionibus atque iustis, firmamus, confirmamus et laudamus dicta capitula et quolibet
ipsorum et omnia et singula in eis habita et contenta, sic etiam quod dictus locus et villa Sancti Felicis
Guixellensis cum suis terminis sit de cetero et ad imperpetuum locus regius et sit pars et menbrum civitatis
Gerunde predicte, ac si realiter esset infra dictam civitatem conscitus, et non possit a dicta civitate aliqualiter
separari vel dividi aut tolli ullo modo in totum vel in partem, et homines et populatores dicti loci et ville et
terminorum eius, tam presentes quam futuri, sint et censeantur esse cives et habitatores civitatis Gerunde ac

135/ si realiter et personaliter residerent et populati essent in ipsa civitate Gerunde et ibi tenerent suum
domicilium et larem foverent sintque ipsi homines et habitatores dicte ville et terminorum eius, tam presentes
quam futuri, homines ingenui et liberi, sicut sunt cives et habitatores Gerunde, sintque ffranchi et liberi ac
immunes cum eorum mercibus, rebus et bonis universis ubique per totam terram et dominacionem nostram,
tam per terram quam per mare et tam in regno Aragonum et Valencie et Sardinie ac Corsice ac per insulas sibi
adiacentes et in Cathalonia tota et in quibuslibet eorum locis, ab omni lezda, pedagio, mensuratico,
anchoragio, passagio, gabella, penso, portatico et alia quacumque imposicione seu consuetudine, nova vel
veteri, statuta et statuenda, et alio iure quolibet et servitute reali et personali et mixta, sicut veri cives et
habitatores civitatis Gerunde et sicut sunt et esse debent cives et habitatores Gerunde per privilegia regia
nostra et predecessorum nostrorum facta et concesa dicte civitati et civibus et habitatoribus eiusdem et quod
nominentur et titulentur cives Gerunde et pro talibus haberi et nominari, intitu-lari et reputari volumus ab
omnibus inconcuse et absque cuiuscumque contradiccione habeantque dictus locus et villa Sancti Felicis
Guixellensis et homines et habitatores eius, presentes et futuri, omnia et singula privilegia, libertates,
ffranchitates, ingenuitates, inmunitates, bonus usus et bonas consuetudines quos, quas et que habent et
habebunt et habere debent et debebunt civitas Gerunde iamdicta et cives et habitatores eiusdem et omnia ipsa
privilegia, libertates, immunitates, ingenuitates, usus, consuetudines, usancie tam concesse quam concedende,
concessa et concedenda, nunc et in futurum quecumque et qualitercumque et quociencumque
extendantur ad dictum locum et villam et terminos Sancti Felicis Guixellensis et habitatores eiusdem,
presentes et futuros, ac si ipse aliter ipse /135v/ locus et villa cum suis terminis esset infra dictam civitatem et
habitatores et populatores eiusdem ville et loci f essent in dicta civitate personaliter et realiter populati et
domiciliati et ibidem domicilium tenerent et larem foverent et personaliter residerent. Volumusque et
concedimus et firmamus omnia et singula capitula predicta fieri et perpetuo observari in omnibus et per omnia
a principio usque in finem perfecte et etiam inclusive et nos, nomine nostro proprio, per nos et nostros et
tanquam pater et legitimus administrator qui supra per dictum ducem et suos, presentes pariter et futuros,
promitimus et convenimus vobis, iuratis et probis hominibus dicte civitatis Gerunde et vobis etiam universis
et singulis probis hominibus et universitati dicte ville Sancti Felicis Guixellensis, presentibus pariter et futuris,
et omnibus quorum intersit et intererit et notario subscripto, tanquam publice persone, nomine omnium
quorum interest et potest ac poterit interesse stipulanti et paciscenti ac etiam sponte iuramus per Dominum
Deum et super sancta quatuor Dei Evangelia, corporaliter per nos tacta, quod nos et nostri et dictus dux et sui
predicta omnia et singula capitula et alia omnia et singula predicta rata, grata et firma habebimus, tenebi-mus
et servabimus, attendemus et complebimus et non contraveniemus, infringemus vel revocabimus aliqua
racione sub bonorum etiam nostrorum et dicti ducis omnium ypotheca et sub omni renunciacione iuris pariter
et cautela. Et nichilominus cum hoc presenti publico instrumento ubique perpetuo valituro procuratori
generali nostro Cathalonie et universis et singulis vicariis, iusticiis, iudicibus, paylea-riis, iuratis, consulibus,
lezdariis et pedagiariis regnorum Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice et totius Cathalonie, necnon
universis infra iurisdiccionem nostram et dicti ducis constitutis et aliis ad quos presentes pervenerint, damus
firmiter in mandatis igitur concessionem predictam et dicta capitula et contenta in eis et in quolibet eorum et
omnia et singula predicta firma habeant et observent et dictis hominibus /136/ dicte ville et loci Sancti Felicis
Guixellensis et terminorum eius et eorum bonis et mercibus observent et observari faciant inconcuse
privilegia, libertates et immunitates ac ffranchitates predictas et alia predicta et non contraveniant nec aliquem
contravenire permittant aliqua racione. Et, quia sumus in presenti in felici recessu nostri viagii Sardinie et
ideo in presenti huic instrumento non possumus sigillum regium apponi facere impedenti, ideo promitimus
huic instrumento facere apponi sigillum nostrum regium quam acius comode ad hoc obtulerit se facultas. Et
nos iurati et universitas civitatis Gerunde, scilicet nos Guillelmus Sunyerii, Petrus de Scala, Ffranciscus Pabia,
Raymundus Madirii, Petrus Fferrarii et Guillelmus de Caxanis, iurati civitatis Gerunde istius presentis anni
qui incepit in ianuario proxime preterito, et nos octuaginta dicte civitatis seu maior pars eorum, qui cum dictis
iuratis in presenti anno predicto ex privilegio regio facimus universitatem civitatis Gerunde et pro universitate
et tanquam universitas dicte civitatis fuimus et sumus voce preconia cum anaphilo, more solito, convocati et
congregati in domo ffratrum minorum Gerunde et ibi universitatem dicte civitatis facientes, atten-dentes quod
in predictis vertitur utilitas, comodum et augmentum dicte civitatis et universitatis ipsius consencientes
predictis, firmamus et laudamus omnia et singula predicta et promitimus ea rata et firma habere et non
contravenire aliqua racione, iure vel modo. Et hoc con-sentimus, pasciscimur et firmamus in manu et posse
notarii subscripti, tanquam publice persone nomine omnium quorum interest et inte-rerit stipulantis et
paciscentis. Et nos Nicholaus de Hospitali et Nicholaus de Campis, Arnaldus de Campolongo, Maymonus
Poncii, Guillelmus de Aredo et Petrus Boschi, ville Sancti Felicis Guixellensis procuratores, sindici et actores,
instituti ab universitate ville Sancti Felicis /136v/ Guixellensis que propterea fuit, more solito, in capella

sancti Nicholay, sita in dicta villa, ad sonum squille dicte capelle et voce preconia convocata et congregata, et
habentes ad hec a dicta universitate plenam et liberam potestatem et speciale mandatum cum instrumento
confecto duodecima die madii, anno presenti, per Gespertum Rubey, notarium Sancti Felicis Guixellensis,
attendentes, scientes ac cerciorati quod in predictis vertitur utilitas, comodum et augmentum dicte
universitatis et singularium eiusdem et quod dicta universitas vel eius singulares in predictis lesi vel decepti
vel circumventi aliquatenus non fuerunt, idcirco, nominibus nostris pro-priis et per nos et nostros et nomine
universitatis dicte ville et singularium eius et auctoritate dicte procuracionis et potestatis predic-tis omnibus
consentimus et ea firmamus et laudamus. Et in animas nostras et in animas singularium de dicta universitate
dicte ville iuramus sponte per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, corporaliter tacta, predicta omnia
attendere et complere et rata grata et firma habere et non contravenire aliqua racione, iure vel modo sub
bonorum universitatis dicte ville omnium ypotheca.
Quod fuit actum, firmatum et laudatum et a predictis quibus predicitur iuratum, videlicet, a dicto
serenisimo et magnifico domino rege, patre et legitimo aministratore serenisimi domini ducis predicti,
firmatum, laudatum et iuratum et in mari in portu de Canyeles maiori, in galea Victorie, in qua iamdictus
serenisimus dominus rex erat tunc pro suo felici viagio Sardinie constitutus, die decima, g iunii, anno a
nativitate Domini millesimo CCC° L° quarto, presentibus et vocatis me notario subscripto et testibus scilicet
inclito domino inffante Petro, Rippecurcie et Muntanearum de Prades comite, nobili Petro de Mon-techateno,
procuratore Cathalonie generali, venerabili ffratre Ffrancisco, Dei gratia abbate Sancte Marie de Rosis, et
nobili Poncio de Fonayleto et multis aliis.
Dicti vero iurati et illi octuaginta seu maior pars ipsorum octuaginta qui ex privile-/137/-gio regio
faciunt universitatem civitatis Gerunde, per universitatem h dicte civitatis, voce preconia, ut moris est,
convocati et congregati in domo ffratrum minorum Gerunde et ibidem universitatem civitatis Gerunde ex
privilegio regio facientes, firmarunt et laudarunt predicta vicesima quinta die iunii, anno predicto, presentibus
testibus scilicet: Vitale Marinerii et Bartholomeo Comeles, comorantibus Gerunde. Dicti vero Nicholaus
Hospitali, Nicholaus de Campis, Arnaldus de Campolongo, Maymonus Poncii, Guillelmus de Aredo et Petrus
Boschi, sindici et procuratores et actores universitatis ville Sancti Felicis Guixellensis, laudarunt, firmarunt et
iurarunt predicta, videlicet: dictus Nicholaus de Hospitali in civitate Gerunde, die vicesima iunii, anno
predicto, presentibus et vocatis me notario subscripto et testibus scilicet: venerabilibus Raymundo de
Plicamanibus, vicario, Guillelmo Bayerii et Guillelmo Bernardi de Per-lis, clerico Gerundensi, et dicti
Maymonus Poncii, Arnaldus de Campolongo et Petrus Boschi in civitate Gerunde, die vicesima quinta iunii,
anno predicto, presentibus et vocatis me notario subscripto et testibus scilicet: Ffrancisco de Robore et
Ffrancisco Venguti, como rantibus Gerunde, et dicti Nicholaus de Campis et Guillelmus de Aredo in villa
Sancti Felicis Guixellensis, quartadecima die februarii, anno a nativitate Domini M° CCC° quinquagesimo
quinto, presentibus et vocatis me notario subscripto et testibus scilicet: Gesperto Rubey et Bernardo Favar
ville Sancti Felicis Guixellensis et Bernardo Badoç, capellano monasterii Sancti Felicis Guixelensis.
Eg+o Raymundus de Brugeria, civis Gerunde notarius publicus auctoritate regia per totam terram et
dominacionem illustrisimi domini regis Aragonum notariusque publicus substitutus auctoritate regia a
Bernardo de Toylano, publico Gerunde notario, qui premissis omnibus una cum dictis testibus vocatus et
requisitus interfui, hec scribi feci et clausi.
a. Marge esquerre, f. 132v, d’una mà posterior: que lo loch de Sent Feliu sia membra de la ciutat de Gerona, vide in fo.
CCCLXXX, privilegium regis Petri. Marge dret, f. 133, nota en forma de mà l. 6 i l. 5-8: clau. Marge esquerre, f. 133v, l. 16-23: clau i:
Baiulus Sancti Felicis, absente vicario et subvicario, possit punire delinquentem. Marge dret f. 134, l. 2-4: clau i d’una mà posterior:
nota; l. 12-14 escut de la ciutat de Girona, i d’una mà posterior: ordinacio. Marge esquerre, f. 134v, l. 5-9: clau i d’una mà posterior: en
el libre verd, f. CCCLXXX: contribucio. Marge esquerre, f. 137v, l. 18-21: mena d’estrella de vuit puntes, B. b. dictus, B. c. Sense
abreviatura tra, B. d. crims interlineat, B. e. qui·s faran interlineat, B. f. essent loci, B. g. duodecima, A. h. Sense abreviatura,
B.
1356 febrer 12. Barcelona
296
El rei Pere III concedeix a la universitat de Girona que el fet d’haver-li concedit una ajuda de 24.000 sous
Barcelonesos de tern en el context de la guerra contra els genovesos no comportarà cap perjudici
contra els privilegis i llibertats de la dita ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 380-v.
Que per la ajuda que la ciutat féu al senyor rey en la guerra dels Jenoveses no sia fet prejudici als
privilegis e libertats de la ciutat.

Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quia pro parte vestri proborum hominum universitatis civitatis Gerunde
fuit nobis humiliter intimatum ut, cum ipsa universitas et singula vos eiusdem ex privilegiis, per nos et
predecessores nostros eis indultis, sint franchi, liberi et inmunes ab omnibus peytis, questiis, talliis et aliis
exaccionibus regalibus quibuscumque, et nunc in auxilium armate quam de presenti, permittente Altissimo, in
civitate Barchinone intendimus facere preparari contra Ianuenses, publicos hostes nostros, et quosdam alios
insula Sardinie nobis rebelles, viginti quatuor mille solidos gratanter nobis concesseritis certis terminis
persolvendos et timeatis ne propter huiusmodi concessionem vobis et dictis privilegiis, libertatibus et
immunitatibus preiudicium generetur. Idcirco humilem supplicacionem pro parte vestri propterea nobis
factam, volumus ac vobis huius serie concedimus quod propter presentem donacionem, /380v/ concessionem
nullum vobis aut dicte universitati et ipsius singu-laribus, necnon privilegiis et libertatibus et immunitatibus
quibusvis a per nos seu precessores nostros eidem universitati indultis etiam et concessis, generaliter vel
specialiter, generetur, nec per nos seu quemvis alium ad consequenciam trahi possit. In cuius rei testimonium
presentem fieri iussimus nostro sigillo comunitam.
Datum Barchinone, XVIª die ffebroarii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo
sexto.
Examinavit Rodericus.
a. quibusviis, B.
1356 maig 26. Perpinyà
297
El rei Pere III mana a Bernat Margarit i Pere de Vall que el lloc de Sant Feliu de Guíxols participi en l’ajuda
que li han concedit els jurats de Girona amb motiu de la guerra de Sardenya i Còrsega, ja que la
imposició ha de llevar-se a la ciutat i al port conjuntament i no de manera separada.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 200 (185 × 300 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 380v-381.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 261-262 (doc. XLII).
Que·l loch de Sent Ffeliu pach ab la ciutat e no sia tatxat per si matex. a
Petrus, Dei gratia, rex Aragonum, Valencie, Maioricarum et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis
et Ceritanie, ffidelibus suis Bernardo Margarit et Petro de Valle, scriptori thesaurarie nostre aliisque
comissariis, officialibus et portariis nostris deputatis seu deputandis ad exhigendum quascumque peccunie
quantitates nobis concessas per iuratos et probos homines civitatis Gerunde in favorem guerre Sardinie et
Corsice, salutem et gratiam.
Intimantibus nobis nunciis civitatis Gerunde ad nostram presenciam destinatis percepimus quod, licet
nos locum de Sancto Felice de Guixols, qui emptus fuit per eosdem et per consequens nobis graciose datus,
adiectis certis retencionibus, univerimus, agregaverimus et adiuncxerimus civitati Gerunde ipsumque in
contribucionibus et aliis pro membro ipsius sive parte ipsius civitatis etiam habuerimus et vicum civitatis
Gerunde intitulari fecerimus, et hec ex convencionibus et pactis inter nos et universitatem civitatis iamdicte
factis et initis. Attamen vos, hoc non attento seu inspecto, iamdictum locum de Sancto Felice, qui pars
civitatis est, et pro uno vico eiusdem habetur in talliis et aliis contribucionibus que fieri habent racione
diversarum peccunie quantitatum, nobis per dictam universitatem civitatis iamdicte concessarum /381/ in
auxilium premissorum, taxatis et taxare nitimini separatim et ad partem, de quibus si ita est et non immerito
cogimur admirari. Quare a nobis super hoc iusticie remedio postulato vobis, tanquam pater et legittimus
administrator incliti et magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi ducisque Gerunde et comitis
Cervarie, dicimus et expresse mandamus quatenus iamdictum locum de Sancto Felice separatim taxare
nullatenus presumatis nec ipsum locum seu habitantes in eodem ad solvendum aliquid racione taxa-cionis per
vos facte racione predicta seu alia quavis causa nullatenus agravetis, nam simul et coniunctim cum dicta
universitate contribuere debeat et non per se seu separate, ut superius est expressum. Cum in quibuscumque
exaccionibus regalibus quas fieri opporteat qualicumque racione civitas memorata pro se et pro dicto loco
Sancti Felicis insimul et coniunctim sit solvenda, dum tamen tantum solvat a modo Gerunde civitas quantum
solverent seu contribuerent dicta civitas et locus de Sancto Felice antequam dicta agregacio seu unio esset
facta.

Data in villa Perpiniani, sub nostro sigillo secreto, XXVIª die madii anno a nativitate Domini millesimo
CCC° quinquagesimo sexto.
Visa Roma.
a. Al marge dret, f. 381, una clau abraça les línies 10 a 13, B.
1356 juny 26. Perpinyà
298
El rei Pere III mana al veguer de Girona que doni possessió als jurats i prohoms de la ciutat de Girona de la
jurisdicció de Vilobí, que els havia estat venuda pel dit rei, encara que, poc després, aquest l’havia
tornada a vendre a Ramon Malarç i aquest últim a Pere de Montcada, conseller reial. Abans de
recuperar-la, però, havien d’entregar a l’esmentat Pere de Montcada la quantitat que n’havia pagat a
Ramon Marlarç.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 381-382.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 383v-384.ª
Que la iurisdiccion de Vilaubín se puxa trer del noble en Pere de Montcada.
Petrus, Dei gratia, rex Aragonum, Valencie, Maioricarum et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis
et Ceritanie, ffideli suo Raimundo de Placamanibus, domicello, vicario Gerunde et Bisulduni, salutem et
gratiam.
Cum nos, diu est, vendiderimus iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde nomine universitatis
ipsius civitatis /381v/ ementibus iurisdiccionem loci seu castri de Vilalbino vicarie vobis comisse, prout in
carta nostra inde eis facta nostroque sigillo magestatis comunita que data fuit Gerunde, tercio nonas
decembris, anno Domini millesimo CCC° XL° quinto, hec et alia liquide sunt videnda, que iurisdiccio,
urgente necessitate, Raimundo Malarç, civi Gerunde, vendita per nos fuit certo precio instrumento tamen
gracie inter nos et ipsum interveniente, nuncque idem Raymundus castrum predictum de Vilaubino nobili et
dilecto consiliario nostro Petro de Monthecateno vendiderit cum dicta iurisdiccione sibi in dicto castro
pertinente racione empcionis a nobis inde facta de eadem, in quem plus ius transfere non potuerit neque potest
quam dicto en Malarç cui per nos iurisdiccio fuit vendita antefata, ut superius est expressum. Et propterea
nuncii seu sindici universitatis Gerunde nobis humiliter supplicarunt dictam iurisdiccionem eis tradi iuxta
formam contentam in dicto vendicionis instrumento, offerentes se paratos exsolvere prefato nobili peccuniam
pro qua vendita fuerat iurisdiccio antedicta cum dicto gracie instrumento. Idcirco, eorum supplicacionibus
velut consentaneis racioni annuentes benigne, vobis, tanquam pater et legitimus administrator incliti ac
magnifici inffantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi ducisque Gerunde ac comitis Cervarie, b dicimus et
expresse mandamus quatenus, ipsis iuratis et probis hominibus civitatis Gerunde tradentibus et exsolventibus
dicto nobili prefatam peccunie quantitatem vel de ipsa ditam facientibus dicto nobili in aliquo trapaceto
idoneo et securo sive tabula campsorie c sine aliqua retencione et eam in dicta tabula deponentibus et
cosignantibus, iamdictos iuratos dicte civitatis seu eorum sindicum aut procuratorem, nomine ipsius, in
possessionem dicte iurisdiccionis, d velut a nobis iustam causam habentes immitatis et inducatis iuxta dicte
vendicionis per nos eis facte seriem et tenorem, nisi /382/ aliud iustum et racionabile pro parte dicti nobilis
oppositum fuerit quod obsistat, de quo si oppositum est, vocatis vocandis, de consilio vestri iudicis
cognoscatis et super eis faciatis et decernatis breviter, simpliciter, sumarie et de plano, sola facta veritate
attenta, quod de iure et racione inveneritis faciendum, maliciis et difugiis cessantibus quibuscumque. Quam
nos vobis super hiis et predicta tangentibus seu emergentibus ex eisdem aut conexis cum hac eadem plenarie
comitimus vices nostras.
Datum in villa Perpiniani, sub sigillo e secreto, decima die iunii, anno a nativitate Domini millesimo
CCC° quinquagesimo sexto.
Visa Roma.
a. Un altre títol: Qu·els jurats poguessen trer la jurisdiccion de Vilaubín del noble en Pere de Montcada, C. b. Cersevarie,
B. c. capsorie, B. d. iurediccionis, B. e. repetit, B.
1356 octubre 5. Barcelona
299

El rei Pere III mana al bisbe, veguer i jurats de Girona de proveir, per a la defensa de Sant Feliu de Guíxols,
un nombre de servents i de ballesters proporcional al nombre de galeres enemigues, el finançament
dels quals havia d’anar a compte dels habitants de les vegueries i batllies de Girona i Besalú.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 382-v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 384-v.
a. Ed. de la còpia B per E. GRAHIT I PAPELL, op. cit., p. 262 (doc. XLIII).
Que·l senyor bisba, el veger, els jurats puxen provehir de cert nombra de cirvents al loch de Sent
Ffeliu con en la mar haurà galees de anamichs en que aqueles de les vegeries hi hajen a pagar.
Petrus, Dei gratia, rex Aragonum, Valencie, Maioricarum et Corsi-ce comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, venerabili in Christo Patri Berengario, divina providencia episcopo Gerundensi, ac
iuratis civitatis Gerunde, necnon vicario Gerunde, salutem et dileccionem.
Volentes providere ne exercitus vicarie Gerunde et Bisulduni et civitatis et baiulie Gerunde et Bisulduni
habeant occurrere ad deffendendum a locum Sancti Ffelicis Guixellensis quociens ad maria ipsius loci conve-
/382v/-niunt galee inimicorum, volumus ac vobis dicimus, comittimus et mandamus quatenus per modum
certi numeri clientium et balistariorum provideatur per vos defensioni dicti loci. Quem numerum possitis
crescere et minuere iuxta numerum gallearum inimicorum. Tribuentes, tanquam pater et legitimus
amministrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi ducisque Gerunde et comitis
Cervarie, vobis et maiori parti vestrum plenariam potestatem tatxandi unumquemque locum dictarum
vicariarum et baiuliarum ad solvendum et contribuendum in stipendio dictorum clientium, necnon
compellendi ipsa loca et quilibet eorum ad predicta illis compulsionibus, quibus vobis visum fuerit
faciendum. Dantes vobis potestatem substituendi et omnia alia faciendi que circa predicta utilia fuerint et
vobis visa fuerit b facienda. Nos enim vobis super predictis omnibus et singulis et dependentibus ex eisdem et
ea tangentibus vices nostras comitimus cum presenti.
Datum Barchinone, quinta die octobris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo
sexto.
Visa Roma.
a. defendum, B. b. vobis visa fuerit interlineat, B.
1356 octubre 6. Barcelona
300
El rei Pere III ordena al bisbe i als jurats de Girona, al veguer de Girona i Besalú, i a Bernat Cavaller,
familiar del rei, que facin reparar i fortificar la fortalesa de Palamós per tal de defensar els habitants
dels atacs enemics.
A. Original pergamí, nº 676 (250 × 303 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 137v-138v.
Quel loch de Palamors sia emfortit e mes en fortalici e que ho ordon lo senyor bisba, el veguer, els
jurats de Gerona e·n Bernat Cavaler de Besalun.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie a et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ad hoc ut locus de Palamos quasi totali indigens fortitudine, in maris
litore constitutus, ab inimicorum et piratarum insultibus et expug-nacionibus defendi, Deo propicio, valeat et
tueri et ut etiam homines locorum convicinorum eidem quos quandocumque contingeret ad dictum locum
galeas aut alia vasa marina inimicorum accedere, dimisis eorum negociis, huc usque opportuit occurre pro
defensione ipsius non sine magno dampno ipsorum ab huiusmodi dispendiis amodo preserventur, sic huius
serie ordinamus ac statuimus quod dicti loci fortalicium sive castrum quod iuxta dictum litus antiquitus
constructum est talibus muris, parietibus et aliis construatur, b et reperetur munimentis et vallis latis et
profundis valletur quod per homines loci ipsius et eius baiulie seu termini non solum a modice, set a magno
gallearum seu aliorum vasorum inimicorum numero valeat defensari. Propterea cupientes ut hec nostra
ordinacio debitum et obtatum forciatur efectum de vestri venerabilis in Christo patris Berengarii, divina
providencia Gerundensis episcopi, ac fidelium nostrorum, Raymundi de Plicamanibus, vicarii Gerunde et
Bisulduni, ac iuratorum civitatis Gerunde ac Bernardi Cavalleri, domestici nostri, fide, industria ac legalitate
confisi nos necnon vicarium et iuratos Gerunde, qui pro tempore fuerint, ad presentem ordinacionem exe -
quendam et complendam et compleri et exequi faciendam, cum presenti ducimus deputan-/138/-dos.
Mandantes et comittentes vobis et maiori vestrum parti quod predicta omnia et infrascripta compleatis et

exequamini et compleri et exequi faciatis, prout superius et inferius sunt expressa. Quoniam nos cum presenti
vobis et maiori vestrum parti plenum posse et facultatem plenariam elargimur tatxandi ad subeundum et
faciendum onera sumptum ad predicta necessariorum omnes et singulos, cuiuscumque condicionis existant, et
tam locorum ecclesiasticorum quam aliorum degentes infra vicarias Gerunde et Bisulduni, necnon castlanum
dicti loci de Palamors ipsosque compellendi in personis et bonis ad dandum et solvendum id in quo tatxati
fuerint, prout vobis visum fuerit faciendum. Et si forte castlanus dicti loci contradiceret solvere partem suam
per vos sibi tatxatam in predictis tam per occupacionem reddituum suorum quam per recepcionem proprietatis
sue ad manum regiam, ipsum castlanum ad solvendum id, in quo taxatus fuerit, compellatis. Sanccimus
insuper et etiam ordinamus quod, factis dictis construcione et reparacione ac vallis, quod quivis degens infra
dictas vicarias defensioni dicti loci ex tunc occurrere minime teneatur, nisi in casu quo numerus magnus
galea-rum, videlicet viginti quinque et ultra in maribus dicti loci adessent vel adesse sperarentur, vobis
insuper vel maiori parti vestrum con-cedimus plenum posse substituendi ad predicta illum vel illos ex se ipsis
vel etiam alios, prout vobis visum fuerit. Quibus substitutis, consimilem potestatem conferimus ad predicta et
circa ea qualem cum presenti vobis vel maiori parti vestrum ducimus tribuendam. Nos, enim, tanquam pater et
legitimus administrator incliti ac magnifici inffantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi /138v/ ducisque
Gerunde ac comitis Cervarie, vobis vel maiori parti vestrum et substitutis seu substituendis a vobis super
premisis omnibus et singulis et incidentibus, emergentibus seu dependentibus ex eisdem et eis connexis, cum
presenti plenarie comittimus vices nostras. In cuius rei testimonium presentem fieri iussimus nostro sigillo
pendenti comunitam.
Datum Barchinone, sexta die octobris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo sexto
nostrique regiminis vicesimo primo.
Visa Roma.
a. Sardine, B. b. Sense signe d’abreviació, B.
1356 octubre 12. Barcelona
301
El rei Pere III redimeix de la pena de terç els homes de la universitat de Girona, de la batllia i de l’Hospital
Nou.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 382v-383.
Diffinicion de terçes e penes als hòmens de la ciutat e de la batlia e de·l’espital nou.
Nos Petrus, Dei gratia, rex Aragonum, Valencie, Maioricarum et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, considerantes vos, fideles nostros iuratos et probos homines civitatis Gerunde, in
auxilium presentis guerre quam habemus /383/ cum rege Castelle triginta octo mille solidos Barchinone et
ultra graciose nobis dedisse et etiam concessisse, ideo volentes vos propterea nostri gratia prosequi et favore,
tenore presentis absolvimus, difinimus et remitimus universitati iamdicte civitatis et eius singularibus ac
hominibus baiulie ipsius et Hospitalis Novi eiusdem civitatis omnes et singulas penas terciorum et alias
quascumque peccuniarias in quibus prefata universitas et singulares eiusdem comuniter vel divisim teneatur
modo aliquo vel obligentur nobis qualicumque racione usque ad presentem diem, penas tamen ex criminibus
seu delictis descendentibus dumtaxat exceptis, ita quod de cetero iamdicta universitas aut singulares supradicti
a nobis, nomine predicto vel aliquibus officialibus nostris in causam vel iudicium aut aliter trahi
evocari impeti vel etiam modo aliquo conveniri pro penis iamdictis. Quinimo de eisdem penis facimus prefate
universitati et singularibus supradictis bonum et irrevocabilem finem et remissionem ac pactum de ulterius
non petendo, sicut melius et plenius ad utilitatem et bonum ac sanum intellectum dicte universitatis et
singularium eiusdem possit intelligi sive dici. Mandantes per presentem, tanquam pater et legitimus
administrator incliti ac magnifici inffantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Ge -runde, comitis
Cervarie, vicario et baiulo Gerunde ceterisque officialibus nostris vel eorum locatenentibus, presentibus et
futuris, quatenus remissionem et absolucionem nostram huiusmodi ratam et firmam habeant, teneant et
observent et contra ea non veniant nec aliquem contrafacere seu venire permittant aliqua racione. In cuius rei
testimonium presentem fieri et sigillo nostro iussimus comuniri.
Datum Barchinone, duodecima die octobris, anno a nativitate Domini M° CCC° L° sexto.
Visa Roma.

1357 febrer 19. Sarinyena
302
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona i als seus lloctinents que totes les persones obligades per
deute amb jueus no puguin ser forçades a pagar si, passat un termini de sis anys, els seus creditors no
han fet cap reclamació.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 205 (160 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 384v-385.
Que l’espay dels VI anys age loch en les obligacions dels Juheus, axí con en los deutes si no era fet
clam dins espay de VI anys.
Petrus, Dei gratia, rex Aragonum, Valencie, Maioricarum et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis
et Ceritanie, ffidelibus nostris vicario et baiulio civitatis Gerunde vel eorum locatenentibus, presentibus et
futuris, salutem et gratiam.
In humili peticione nobis reverenter exhibita pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis
Gerunde vidimus contineri quod, licet secundum constituciones Cathalonie generales debita que debentur
iudeis, postquam sex anni a confeccione ipsorum debitorum transacti fuerint, non debeant /385/ peti vel exigi
nec etiam debitores ipsorum ad id teneantur, nisi intra illud tempus iudei ipsi querelam proposuerint de
eisdem. Attamen ob favorem quem ipsi iudei in vestris curiis inveniunt, iudei ipsi petunt plura eorum debita
post lapsum sex annorum predictorum et etiam petunt debita vetera a decem, viginti et triginta annis citra eis
debita, licet intra dictos septem annos suam querelam non proposuerint, ut deberent, et pro hiis gentes faciunt
pignorari et gravari in persona et bonis, posito quod gentes ipse non sint b ad id obligati, set hoc faciunt
pretendendo quod sunt obligaciones curiarum, quodque tales obligaciones non debent intellexiª seu comprehendi
sub nomine debitorum, quamvis re vera sint debita et pro debitis recognita sint deberi. Quare, supplicato
nobis pro parte dictorum iuratorum eis super hiis de iusticie remedio provideri, vobis dicimus et mandamus
quatenus in talibus obligacionibus factis et fiendis et aliis debitis iudeorum observetis dictas constituciones
Cathalonie generales, sic quod aliquis non compellatur ad solvendum ipsa debita, de quibus infra sex annos
querela proposita non fuerit, ut prefertur, et hoc tamen si constituciones ipse solite fuerint in talibus observa-ri
et eas locum habere repereritis dicto casu, quadam provisione per inclitum infantem Petrum, tunc generalem
locumtenentem nostrum, ad instanciam ipsorum iudeorum, ut dicitur, in contrarium facta in aliquo non
obstante.
Data Seranyene, XIXª die ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo
septimo.
Visa Roma.
a. Intellixi, B. b. In persona, A.
1357 febrer 23. Saragossa
303
El rei Pere III mana als oficials reials de la ciutat que no permetin als col·lectors de les lleudes exigir més
que de costum sense haver consultat prèviament els jurats de Girona.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 208 (130 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 385v-386.
Que les leudes no·s leven en Gerona si no d’essò qui és acos-tumat, ne aquels que les leven no y fassen forses no
acostumades. E que·ls jurats sien appel·lats, si als curials hi fayen neguna provision.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilectis et ffidelibus universis et singulis officialibus nostris civitatis Gerunde, ad
quos presentes pervenerint, salutem et dileccionem.
Pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit coram nobis expositum reverenter
quod favateri et alii qui percipiunt et colligunt lezdas grani, fructus, salis, fustium et aliarum rerum in civitate
Gerunde, faciunt et per aliquos vestrum fieri faciunt plures novitates in exaccione lezdarum, accipiendo plus
quam debeant, et inponendo servitutes insolitas et gentes etiam plus debito opprimentes, adeo quod gentes,
que victualia ibi defferunt, dampna inde sepius et gravamina paciuntur. Quare fuit pro parte ipsorum
iuratorum nobis humiliter supplicatum ut eis super hiis dignaremur iusticie remedio providere. /386/ Quorum
supplicacione benigne admissa, vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus firmiter et expresse

quatenus de cetero non permitatis dictas lezdas levari seu exigi, nisi ex hiis de quibus debent exigi et levari,
nec ad instanciam ipsorum favateriorum vel aliorum dictas lezdas colligencium provisiones aliquas faciatis,
nisi, prout fuit antiquitus usitatum, et in eo casu etiam volumus quod iurati ipsi pro habenda ab eis
informacione in talibus fiendis provisionibus sint vocati.
Data Cesarauguste, [vicesima]ª tercia die ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo septimo.
Visa Roma.
a. vicesima, A.
1357 febrer 25. Saragossa
304
El rei Pere III mana al veguer, batlle i altres oficials de la ciutat que no facin sonar les campanes en període
de guerra en cap lloc de la vegueria i revoca el que havia estat disposat anteriorment.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 210 (140 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 385-v.
Que no sia comenat de rapichar los senys en temps d’ost per lo loch de la vegueria e que sien
revocats los establiments que eran stats fets.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus suis vicario et baiulo ceterisque officialibus nostris civitatis et vicarie
Gerunde, salutem et gratiam.
Nostro auditui noviter est relatum quod aliqui, asserentes se habere de subscriptis potestatem a baiulo
nostro Cathalonie generali, fecerunt et faciunt comissionem quibusdam personis parrochiarum vicarie
Gerunde, habilibus ad eundum in exercitus, quod tempore /385v/ exercitus vel appelliti debeant campanas in
ipsis parrochiis propulsare, ad hoc ut in hac propulsacione impediti ab eundo in dictos exercitus se valeant
excusare, quod in preiudicium rei publice cernitur redundare maxime cum ad talia persone senes et inabiles ad
exercitus consuete fuerint assignati. Quare vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus quatenus tales
comissiones in decepcionem rei publice factas nullatenus observetis, quoniam eas tenore presentis tanquam
deceptivas et insolitas revocamus et nichilominus mandamus per hanc eandem dicto baiulo Cathalonie
generali quod de talibus se de cetero nullatenus intromitat quinimo observare permitat ea que in predictis
fuerunt antiquitus solita observari.
Data Cesarauguste, vicesima quinta die ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo septimo.
Visa Roma.
Nostro auditui noviter est relatum quod aliqui, asserentes se habere de subscriptis potestatem a baiulo
nostro Cathalonie generali, fecerunt et faciunt comissionem quibusdam personis parrochiarum vicarie
Gerunde, habilibus ad eundum in exercitus, quod tempore /385v/ exercitus vel appelliti debeant campanas in
ipsis parrochiis propulsare, ad hoc ut in hac propulsacione impediti ab eundo in dictos exercitus se valeant
excusare, quod in preiudicium rei publice cernitur redundare maxime cum ad talia persone senes et inabiles ad
exercitus consuete fuerint assignati. Quare vobis et unicuique vestrum dicimus et mandamus quatenus tales
comissiones in decepcionem rei publice factas nullatenus observetis, quoniam eas tenore presentis tanquam
deceptivas et insolitas revocamus et nichilominus mandamus per hanc eandem dicto baiulo Cathalonie
generali quod de talibus se de cetero nullatenus intromitat quinimo observare permitat ea que in predictis
fuerunt antiquitus solita observari.
Data Cesarauguste, vicesima quinta die ffebruarii, anno a nati-vitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo septimo.
Visa Roma.
1359 juny 16. Barcelona
305
El rei Pere III reconeix haver rebut de Jaume de Monells i Jaume d’Hospital, juristes, 500 lliures
barceloneses de tern que la ciutat de Girona havia promès pagar per la confirmació d’antics privilegis

i altres gràcies atorgades a la dita ciutat, destinades a Guillem Morei, vicealmirall de Catalunya, per
la guerra contra Castella.
A. Original pergamí, nº 666 (276 × 501 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 138v-139v.
Àpoche que féu lo senyor rey de X mília sòlidos que reebé per privilegis atorgats.
Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffatemur et recognoscimus vobis Iacobo de Monells
et Iacobo de Hospitali, iurisperitis civitatis Gerunde, quod habuimus et recepimus a vobis illas quingentas
libras Barchinone quas universitas Gerundensis civitatis nobis exsolvere promiserat et debebat pro aliquibus
privilegiis, gratiis seu promissionibus quas ei et singu-laribus ipsius duximus de novo concedendas et
concedenda. Quasquidem quingentas libras de voluntate et mandato ac provisione nostra ex causa mutui sub
pena tercii dare et exsolvere Guillelmo Morey, vicealmirato nostro Cathalonie, vel in eius absencia uxori sue
in domo sua, vel cui voluerit loco sui, cum sumptibus et expensis, si quos propterea ipsum facere opporteret
usque ad unum mensem continue ac proxime /139/ venturum, promisistis in posse fidelis scriptoris nos-tri ac
notarii publici infrascripti Sancii Sancii de Borch, die hodierna infrascripta sub iuramento et homagio in
manibus nobilis Bernardi de Capraria, consiliarii nostri, prestitis cum submissione fori et aliis cautelis sub
cuius iuramenti et homagii virtute promistis etiam, erat die lune sequenti septimadecima mensis et anni
infrascriptorum et in posse curie et vicarii Barchinone dictam obligacionem facere et firmare sub
condicionibus predictis et in posse officialis episcopi Barchinone cum iuramento et sub pena
excomunicacionis. Quasquidem quingentas libras dictus Guillelmus Morey convertere debet in negociis seu
expedicione seu armate nostre felicis quam de presenti preparari facimus occasione guerre Castelle et quia est
dictis quingentis libris nobis plenarie satisfecistis et a vobis paccati et contenti sumus, renunciando excepcioni
peccunie a vobis non habite et non recepte et doli, facimus vobis presens apoche instrumentum in
testimonium premissorum.
Quod est actum et datum in civitate Barchinone, in litore maris, die sextadecima iunii, anno a nativitate
Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo nono nostrique regni vicesimo quarto. Visa Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec concedimus et firmamus sigillumque nostrum /139v/
impendenti huic apoche instrumento iussimus apponendum.
Testes huius rei sunt: Bernardus de Ulzinellis, miles, thesaurarius et Ffranciscus Rome,
vicecancellarius, legum doctores, consiliarii prefati domini regis.
Sig+num mei Sancii Sancii de Borch, scriptoris domini regis predicti eiusque auctoritate notarii publici
per totam terram et domi-nacionem eiusdem, qui predictis interfui et hec scribi feci cum raso et emendato in
sexta linea ubi dicitur «et aliis cautelis» et in VIIIª linea ubi legitur «in» et in IXª linea ubi continetur «in litore
maris» et clausi.
1359 juny 18. Barcelona
306
El rei Pere III declara que dins la ciutat de Girona no hi haurà taules de carnisseria fora de les dues
carnisseries que ja hi ha construïdes, la carnisseria interior i la carnisseria exterior.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 139v-140v.
Que no haja carniceria ne taules de carniceria sinó en les II carniceries. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, circa utilitatem et comodum civitatis Gerunde et eius singularum debite
intendentes, concedimus tenore presentis privilegii nostri per-petuis temporibus valituri, tanquam pater et
legitimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et
comitis Cervarie, et etiam declaramus quod in civitate ipsa non sint neque possint esse vel fieri ex nostra
concessione regia nec baiuli Cathalonie generalis vel alterius cuiuslibet officialis nostri vel dicti ducis alique
alie carnicerie nec tabule carnicerie ultra illas que iam sunt in duabus carniceriis ipsius civitatis, /140/ quarum
una vocatur interior et altera exterior, nisi cum consensu omnium iura-torum ipsius civitatis qui nunc sunt b et
erunt pro tempore successive. Declarantes eodem nomine quod si deinceps contra huius privilegii tenorem
facte fuerunt cuicumque concessiones carniceriarum tenen-darum in civitate predicta vel de tabulis

earumdem, ille sunt irrite, c vacue et inane nullamque eficaciam habeant neque eas obtinens illis uti valeat
quomodolibet sive possit quoniam nos premisso nomine dictas concessiones sique fiant contra huius privilegii
seriem et tenorem et mentem eius tam per nos quam per quosvis officiales nostros et dicti infantis eas nunc
pro tunc revocamus prefato nomine et etiam irritamus easque volumus carere viribus et effectu. Mandantes
nichilominus sepedicto nomine cum eodem omnibus et singulis offi-cialibus nostris et ducis premissi
eorumque officialum locatenentibus quod servent penitus hoc nostrum privilegium illibatim et contra illud
non veniant neque venire sinant quamplurimum vel permitant si de nostris confidunt gratia et amore et ut
predicta maiori gaudeant firmatate, iuramus dicto nomine per dominum Deum et eius sanc-ta Evangelia,
manibus nostris corporaliter tacta, predicta attendere, complere et observare ac compleri et observari facere et
non contra-venire qualicumque racione vel causa. In cuius rei testimonium hanc fieri et nostre magestatis
sigillo iussimus comuniri.
Datum Barchinone, octavadecima die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo nono nostrique regni vicesimo quarto. Visa Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie.
Testes sunt: reverendus ffrater Iohannes, archiepiscopus, cancellarius, egregius /140v/ Alfonsus
Rippacurcie et Denie comes, nobiles Bernardus de Cappraria, Ausonie comes, Arnaldus de Focibus,
Ffranciscus de Cerviano.
Sig+num Bertrandi Ça Muntada, scriptoris serenissimi domini regis Aragonum, qui de mandato ipsius
premissis interfui eaque scribi fecit et clausit cum raso et emandato in IIIIª line ubi legitur «ultra illas que
iam» et in VIª ubi scriptum est «ille» et in nona ubi dicitur «gaudeant firmitate iuramus».
a. Al marge esquerre, anotat posteriorment per un altre escrivà, f. 139v: Carnicerias, B. b. Interlineat, B. c. irrete, B.
1359 juny 18. Barcelona
307
El rei Pere III atorga als jurats de la facultat de poder fer provisions, estatuts i ordinacions, sense que ell
mateix ni els seus oficials puguin anar-hi en contra o declarar si són o no vàlids.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 140v-141.
Que·ls jurats a puxen fer provisions, estatuts e ordinacions e bants posar e que·l senyor rey ne sos
officials no y puxen prejudicar e puxen declarar qui sera cahüt en los bants o no. b
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quia servicia et grata subsidia per vos iuratos et probos homines ac
universitatem civitatis Gerunde nobis multiplarie prestita et inpensa et presertim in guerris Castelle et
Ianuensium, que nunc vigent, nos invitant merito et inducunt ut opportunis gratiis et favoribus prossequamur,
ideo ad vestri humilis supplicacionis instanciam prop-terea nobis factam, concedimus tenore presentis carte
vim privilegii sencientis, tanquam pater et legittimus administrator incliti et mag-nifici infantis Iohannis,
primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, et etiam declaramus quod provisiones,
ordinacio-nes et statuta facta et fienda ac banna imposita et imponenda in civitate et baiulia Gerunde per vos
iuratos ipsius civitatis, presentes et qui pro tempore fuerint, prout vobis et eis licet potestis ac possunt ea
facere et imponere pretextu concessio-/141/-num nostrarum et pre-decessorum nostrorum et prout etiam per
nos est fieri usitatum, observentur penitus et etiam teneantur et quod per nos vel officiales nostros aut dicti
ducis malle provisiones in contrarium fieri valeant. Quinimo si facte fuerint, nullam obtineant roboris
firmitatem adeo quod per quasvis provisiones vel ordinaciones per nos aut dictos officiales factas vel fiendas
in contrarium privilegiis et concessionibus vobis indultis pro faciendo ipsas ordinaciones et statuta ac
imitendo banna prefata nullatenus derogetur. Adicientes et vobis cum eadem premisso nomine concedentes
quod declarare vos, dicti iurati, pre-sentes pariter et futuri, licite valeatis qui in ipsis bannis inciderint cum de
eo contigerit altercari seu verti in dubium per quemcumque. Mandantes prefato nomine cum presenti baiulo
civitatis premisse, qui nunc est et pro tempore fuerit, quod dicta banna, provisiones et statuta per vos facta et
fienda preconitzari publice faciat in dicta civitate et locis etiam assuetis, cum inde fuerit requisitus, necnon
mandamus eodem nomine ceteris officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, dictorumque
officialium locatenentibus quod hoc nostrum privilegium et omnia et singula in eo contenta observent et
nullatenus contra ea veniant vel quempiam venire sinant, faciant aut presumant qualicumque racione seu
causa sive nostris confiunt gratia et amore, et ut predicta maiori gaudeant firmitate, iuramus dicto nomine per

Dominum Deum et eius sancta Evangelia, manibus nostris corporali-ter tacta, predicta attendere, complere et
observare ac compleri et observari facere et non contravenire qualicumque racione vel causa. In cuius rei
testimonium hanc fieri iussimus et nostre magestatis sigillo etiam insignari.
Datum Barchinone, octavadecima c die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo nono nostrique regni vicesimo quarto. Visa Roma. /141v/
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec concedimus et iuramus.
Sig+num Bertrandi Ça Muntada, scriptoris serenissimi domini regis Aragonum, qui de mandato ipsius
premissis interfui eaque scribi fecit et clausit cum raso et emendato in quinta linea ubi dicitur «est fieri» et in
nona ubi scriptum est «qui nunc est et pro» et in duodecima ubi legitur «et ut supra».
a. u de jurats interlineada, B. b. D’una mà posterior: Vide duo sequentia privilegia i f. 140v, línia 8: nota. en forma de mà. Al
peu del foli, dues cites d’una mà posterior: in libro virmilio, cartis CXVIII est coniugio domine regine Marie super ordinacionibus
iuratorum mandans eas exequi per regios officiales certa sub pena et sine mora i in dicto libro virmilio in cartis LVIII est privilegium
domini regis Iohannis ampliando dictum privilegium ordinandum ad banna armorum et quod iurati possint declarare qui in bannis
armorum incidint et facere restituere arma. Al marge dret, f. 141, l. 8, nota en forma de mà, anotada posteriorment per un altre escrivà:
vide supra f. XCV i: add. I f. CCLXVII et f. CCCXXXI, B. c. va de octavadecima interlineat, B.
1359 juny 18. Barcelona
308
El rei Pere III concedeix a la universitat de la ciutat de Girona que cap ciutadà o habitant de Girona o de la
seva família no puguin ser empresonats pel lloctinent del procurador o d’altres oficials, sinó dins la
presó comuna, i que no hagin de pagar cap altre dret de carcellatge que aquell degut al carceller de
Girona.
A. Original pergamí, nº 630 (220 × 405 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 903, f. 34v-35.
C. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 141v-142v.
D. Còpia de A pergamí n° 653 (299 × 380 mm) conservada a l’AHCG, escrita per Bonanat Nadal, notari públic, substitut de
Jaspert de Campllong, notari públic de Girona, autentificada per Pere Cantó, jutge ordinari de Girona, del 10 de maig de
1376.
Que·ls ciutadans de Gerona ne lurs companyes no estien preses per portant veus de procurador
ne per algutzir reyal ne altres officials sinó en la presó comuna, ne pagen sinó aytal carcelatge con ha lo
carceler de Girona. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, volentes vos, fideles nostros iuratos et probos homines ac universitatem
Gerunde, quos ab experto noscimus ad relevacionem nostrorum one-rum per diversa subsidia nobis inpensa et
mero naturalitatis vinculo promptos esse a molestiis, gravaminibus et oppressionibus relevare, tenore
presentis privilegii nostri, perpetuis temporibus firmiter valituri, concedimus vobis dicte universitati et
singulis de eadem, tanquam pater et legitimus administrator incliti et magnifici infantis Iohannis, primogeniti
nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, quod nunquam aliquis civis vel habitator ipsius civitatis,
nec eorum familie, capti detineri valeant per gerentem vice procuratoris in Cathalonia, nec algutzi-/142/-rium
domus nostre et dicti gerentis vices vel alios officiales nostros et dicti ducis aut comissarios vel alias quasvis
personas qualicumque racione vel causa habeant capi seu debeant, nisi in comuni capcione et ordinaria ipsius
civitatis. Adicientes quod ab ipsis civibus et habitatoribus et eorum familiis tale carcellagium et non maius
aliqualiter habeatur b quale debet et assuevit recipere carcellarius ipsius civitatis. Mandantes predicto nomine
cum eadem prefatis vices gerenti, algutziriis, comissariis et aliis officialibus nostris quod hoc nostrum
observent privilegium inconcusse et contra illud non veniant vel contrafaciant, si iram et indignacionem
nostram cupiunt evitare, et ut predicta maioris firmitatis robore fulciantur, iuramus dicto nomine per
Dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris tacta, premissa omnia tenere et servare ac
teneri et observari facere et nunquam venire contra vel facere quavis racione. In cuius rei testimonium presens
privilegium fieri iussimus nostre magestatis munitum.
Datum Barchinone, octavadecima die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo nono nostrique regni vicesimo quarto. Visa Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maiorice, Sardinie et Corsice
comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec concedimus et iuramus.

Testes sunt: reverendus in Christo Pater Iohannes, archiepiscopus Callari, egregius Alfonsus,
Rippacurcie et Denie, nobiles, Bernardus de Cappraria, Ausonie comites, Artaldus de Cappraria, Ffranciscus
de Cerviano, milites /142v/.
Sig+num Bertrandi Ça Muntada, scriptoris dicti domini regis, qui de ipsius mandato hec scribi fecit et
clausit.
a. Anotat posteriorment per un altre escrivà: vide etiam sequens privilegium, vide in CCCXLVII carte. Al marge esquerre:
probatum cum originali, C. b. Et habeatur, C.
1359 juny 18. Barcelona
309
El rei Pere III declara, a petició dels jurats i dels prohoms de la ciutat de Girona, que l’infant Ferran,
governador reial en les parts cis-marines, o el seu lloctinent o substitut, no pugui exercir el seu ofici
dins la ciutat ni ducat de Girona, atorgant-ho a Berenguer d’Abella o a un altre en tant que
procurador reial especial dins del ducat de Girona.
[A]. Original lletra reial sobre paper nº 231 (135 × 280 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 143v-144.
Que l’Infant en Fferrando governador ne son lochtinent ne portant veus no pot usar en la ciutat
ne ducat de Gerona sinó lo noble en Berenguer Dabaya o altra axí con procurador reyal. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes fore versum in dubium an inclitus infans Fferdinandus,
marchio Dertuse et dominus de Albarrazino, ffrater carissimus et generalis gubernator noster in partibus
cismarinis, uti valeat dicto suo officio per se vel eius substitutum in civitate Gerunde et ipsius baiulia eo quia
in comissione per nos facta dicto infanti b non est subscripta clausula incipiens: «tanquam pater c et legittimus
administrator, et cetera», que in privilegiis, provisionibus et litteris que fiunt pro civitatibus et villis et locis
ducatus Gerunde et comitatus Cervarie /144/ et singularibus earumdem est poni solita iussu nostro, pensantes,
inquam, fuisse per iuratos et probos homines ipsius civitatis Gerunde nobis humiliter supplicatum, ut super eo
dignaremur nostre intencionis propositum declarare. Ideo, tanquam pater et legittimus administrator incliti ac
magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, edicimus huius
serie, decernimus et etiam declaramus quod dictus gubernator vel eius substitutus uti non potest dicto officio
in civitate et baiulia prefatis, set tantum uti potest inibi nobilis et dilectus consiliarius noster, Berengarius de
Apilia, qui specialem procuracionem a nobis obtinet in dicto ducatu vel alius cui similis procuracio facta esset
et ita fieri volumus dicto nomine de certa sciencia et consulte. In cuius rei testimonium hanc fieri iussimus
nostro sigillo munitam.
Data Barchinone, octavadecima die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo nono.
Visa Roma.
a. Al marge esquerre, una clau abraça les línies 9 a 13, f. 143v, B. b. infanto, B. c. Interlineat, B.
1359 juny 19. Barcelona
310
El rei Pere III estableix que els jutges ordinaris de Girona percebin dels violaris, censals morts i altres
deutes la taxa de 10 sous per cada 100, sense sobrepassar la quantitat de 40 sous, sigui quina sigui la
suma total de diners.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 232 (165 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 386-v.
Que·ls jutges de Gerona agen per decret o sentèncie dels violaris, censals e deutes X sòlidos per
milanari e aquesta rahon segons més e menys, mas que no·n puxen aver oltra XL sòlidos per gran que
fos la quantitat. a
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes fuisse nobis pro parte iuratorum et proborum hominum ac universitatis
civitatis Gerunde humili peticione monstratum quod, licet in cons-titucionibus primarum curiarum ville Perpiniani tatxate fuerint certe

peccunie quantitates habende et percipiende per iudices ordinarios et alios decreta ponentes vel etiam /386v/ concedentes, tamen iudex
ordinarius dicte civitatis Gerunde taxacionem prefatam non servans, sed eam excedens indebite et etiam ultra modum ad libitum recipit
de interposicione vel concessione decreti quam facit in iudicia-libus confessionibus violariorum et censualium etiam mortuorum, allegando
quod non tenetur, quoad ipsam taxacionem, servare constituciones prefatas in interposicionibus decreti premissarum iudicialum
con-fessionum, cum non sint decreta, immo sentencie vel ius aut iudiciale mandatum quod in non modicum interesse vel preiudicium
dicte civitatis et eius singularium redundare dicitur manifeste. Et fuerit nobis propterea humiliter supplicatum per iuratos et probos
homines antedictos ut nostre intencionis propositum dignaremur super hiis declarare. Statui-mus presentibus,
tanquam pater et legitimus administrator incliti et magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi,
ducis Gerunde et comitis Cervarie, et etiam declaramus quod dictus ordinarius iudex ipsius civitatis recipiat
pro sentencia sive iussu quam vel quem interponet in vendicionibus violariorum vel censualium aut debitorum
quantitatis mille solidorum decem solidorum et ad istam racionem reci-piat secundum magis et minus, ita tamen quod dictum salarium
quan-titatem quadraginta solidorum non excedat. Mandantes cum hac eadem nomine sepedicto universis et singulis ordinariis dicte
civitatis quod hanc declaracionem observent et nullatenus veniant contra eam. In cuius rey testimonium presentem fieri et nostro sigillo
iussimus comuniri.
Data Barchinone, XIXª die iunii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo nono.
Visa Roma.
a. Anotat posteriorment per un altre escrivà: Ja hi és provehit per constitució quin pot haver pus de XX s. per gran quantitat que
sia e si no són III sols annals, non pot haver sinó X s., B.
1359 juliol 1. Barcelona
311
El rei Pere III, com a pare i legítim administrador de l’infant Joan, confirma als jurats i prohoms de la ciutat
de Girona els tres privilegis precedents sobre les taules de carnisseria, sobre la validesa de les
ordinacions preses pels jurats i sobre les condicions d’empresonament dels ciutadans i habitants de la
ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 903, f. 52-v.
C. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 142v-143v.
Que·l senyor rey entés a fer los III privilegis, so és: I dels bants e ordinacions, ordenar e declarar,
Iª de les carniceries, altre que no esteguessen preses los ciutadans ne les companyes sinó en la carceria
comuna axí con aparà e le degina aministrador. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes iuratis et probis hominibus ac universitati civitatis Gerunde
cum tribus cartis seu privilegiis nostris concessisse in alio eorum, videlicet quod provisiones et ordinaciones
et statuta facta et fienda ac banna imposita et imponenda in civitate et baiulia Ge-rundensi per iuratos ipsius
civitatis, presentes et futuros, prout dictis probis hominibus et eis licet ac possunt ea facere et imponere
pretextu concessionum nostrarum et predecessorum nostrorum, prout etiam per eos est fieri usitatum,
observentur penitus et etiam teneantur et per nos vel officiales nostros aut incliti ac magnifici infantis Iohanni,
primogeniti nostri carrissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, nul-le provisiones in contrarium fieri
valeant, quinimo si facte fuerint, nullam obtineant roboris firmitatem, adeo quod per quasvis provisiones vel
ordinaciones per nos aut dictos officiales factas vel fiendas in contrarium privilegiis et concessionibus eisdem
iuratis et probis hominibus indultis pro faciendo ipsas ordinaciones et statuta ac imponendo banna prefata
nullatenus derogetur, adiecto etiam quod dicti iurati declarare valeant qui in ipsis bannis inciderint cum de eo
contingerit altercari seu verti in dubium per quemcumque et quod de eis fieri habeat publice /143/
preconitzacio per baiulum dicte civitatis si inde extiterit requisitus. Et in alio scilicet quod in civitate ipsa non
sint neque possint esse vel fieri ex concessione nostra regia nec baiuli Cathalonie generalis vel alterius
cuiuslibet officialis nostri vel dicti ducis alique alie carnicerie nec tabulie carnicerie ultra illas que iam sunt in
duabus carniceriis ipsius civitatis, quarum una vocatur interior et altera exterior, nisi cum assensu omnium
iuratorum ipsius civitatis, qui nunc sunt et erunt pro tempore successive et si deinceps contra tenorem dicti
privilegii facte fuerint cuicumque concessiones carni-ceriarum tenendarum in civitate predicta vel de tabulis
earumdem, ille sint irrite, vacue et inanes nullamque eficaciam habeant neque eas obtenetis uti valeat ipsis
quomodolibet sive possit illasque revo-camus et carere nolumus viribus et effectu. Et in alio etiam quod
numquam aliquis civis vel habitator ipsius civitatis, nec eorum familie, capti detineri valeant per gerentem
vices gubernatoris b generalis in Cathalonia nec algutzirium domus nostre et dicti gerentis vices vel alios

officiales nostros et dicti ducis aut comissarios vel alias quasvis personas qualicumque racione vel causa
habeant capi seu debeant, nisi in comuni capcione et ordinaria ipsius civitatis et ab eis tale carcelagium et non
maius aliqualiter habeatur quale debet et assuevit recipere carcerarius ipsius civitatis, ut hec et alia in dictis
cartis sive privilegiis nostris inde ex causis in eis contentis factis, sub data in civitate Barchinone,
octavadecima die iunii, anno infrascripto, seriosius sunt videnda. Et quia in dictis privilegiis, tanquam pater et
legittimus administrator predictus, nos illa fecisse tantum continetur fuitque omissum illa tanquam rex et
princeps fecisse seu concessisse, igitur supplicantibus nobis /143v/ humiliter iuratis et probis hominibus iamdictis
ad tollendum omne dubium quod propterea oriri posset, tenore presentis recognoscimus et declaramus
nostre intencionis fuisse pre-dicta privilegia et concessiones ac provisiones et declaraciones in eisdem
contentas fecisse, tanquam rex et princeps et dominus et ut pater et legitimus administrator memoratus, et per
nos et successores nostros et dictum ducem et eius successores ea decernimus esse facta et concessa. In cuius
rey testimonium presentem fieri et sigillo nostro pendenti iussimus roborari.
Datum Barchinone, prima die iulii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo
nono nostrique regni vicesimo quarto.
Subscripsit Eiximenus.
a. Al marge esquerre anotat per un altre escrivà, fol. 142v: vide precedens, i possint iurati ordinare ac banna imponere, i més
avall: verba prout ac iuxta in privilegiis inserta et iure tenent causa pro quia et non condicionaliter ut extra de V. Al marge dret, anotat
per un altre escrivà, f. 143: no poden ésser detingut en los presos, sinó en la comuna. Dibuix en forma de destral, C. b. gubernatoris
generalis raspat, C.
[1359] setembre 19. Barcelona
312
Els consellers de Barcelona precisen als jurats de Girona que les persones que han estat enrolades pel rei en
la guerra contra Castella així com tots els metges han de pagar les talles que es lleven a la ciutat.
A. Original carta sobre paper, sense nº (295 × 160 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG, I.1.3.7, lligall 1.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 414v.
Certifficacion dels conseylers de Barchinona que aquels que foren emprats per lo senyor rey per
anar en la guerra de Castella e encara tots metges hajen a pagar a totes tayes qui·s fassen en la ciutat.
Senyors. Vostra letra havem reebuda per la qual vós havets pregats que·us certiffiquem ab nostra letra
si aquells aemprats qui són anats al senyor rey per la batayla que entenia a fer ab lo rey de Castella han pagat
en la tayla qui s·és feta e·s leva açí per la ajuda qui s·és feta e·s fa per deffensió de la terra, segons la proferta
de la cort general de Montsó, e encara si hic han pagat metges de feycha ne metges de cirurgia, la qual letra,
senyors, he entesa a la nostra saviesa responem que tots aquells qui són stats aemprats e anats al senyor rey
per la dita rahó e encara metges de feycha a e metges de cirurgia han pagat e contribuït e paguen e
contribuexen b en la dita tayla axí con los altres ciutadans de la dita ciutat. E, si alcunes altres coses senyors
vos plaen, rescrivits nos fiançosament. c
Scrit en Barchelona, a XIX dies del present mes de setembre.
Los consallers e pròmens de la ciutat de Barchelona apparellats a vostre honor.
a. feyca, B. b. e contribuexen interlineat, B. c. Fiensasament, A.
1359 novembre 16. Cervera
313
El rei Pere III mana al veguer, sotsveguer i procurador fiscal de Girona i als seus lloctinents que no percebin
rendes i drets de les jurisdiccions dels llocs que pertanyen a la ciutat de Girona, a excepció del cas en
què ho requereixin els jurats.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 240 (165 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 387-v.
Que·l vaguer, sotsveguer, ne fiscal no prenen res dels emuliments de les juridiccions dels lochs de
la ciutat e que axercesquen les dites juridiccions sots pena de la ira e indignació reyal. a
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice, comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilecto et ffidelibus nostris vicario et subvicario ac procuratori fiscali civitatis
Gerunde, presentibus et qui pro tempore fuerint, seu locatenentibus eorumdem, salutem et dileccionem.

In nostra presencia constituti Narcissus de Sancto Dionisio, legum doctor, et Ffranciscus Pabia, nuncii
et sindici universitatis Gerunde, nobis humiliter intimarunt quod, licet iurisdiccio locorum de Corciano, de Ça
Pera, de Caciaco dez Pelras et de Sancto Saturnino, insolidum, et locorum de Cerviano, de Pubelo, b de
Burdillis, de Iuyano et de Bascanone, pro dimidia dicte civitati pertineat. Verum tamen cum iurisdiccionem
dictorum locorum seu alicuius eorum exercetis, vos emolumenta, iura et esdivenimenta inde proveniencia seu
ea que civitati iamdicte pertinere debent ad manus nostras recepistis, sicut fertur. Quare a nobis super hiis
iusticie remedio implorato, tanquam pater et legitimus administrator incliti et magnifici infantis Iohannis,
primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde ac comitis Cervarie, vobis et vestrum cuilibet dicimus et
mandamus quatenus emolumenta, iura et esdivenimenta c pertinencia eidem civitati in predictis nullatenus
percipiatis, set ea percipi per iuratos dicte civitatis seu per illum vel illos quos voluerint libere permitatis,
ulterius vobis dicto vicario et subvicario et utrique /387v/ vestrum, nomine quo supra, sub ire et indignacionis
nostre incursu, iniungentes quatenus iurisdiccionem locorum predictorum et cuiuslibet ipsorum, cum per
iuratos dicte civitatis fueritis requisiti, exerceatis, omni morosa dilacione cessante.
Data Cervarie, XVIª die novembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo nono.
Petrus, cancellarius.
a. Al marge dret, anotat per un altre escrivà, línies 6 a 8: Corçà, La Pera, Púbol, Cassà y altres lochs, B. b. Anotat amb tinta de
dos colors, B. c. La e de esdevenimenta ratllada, B.
1359 novembre 16. Cervera
314
El rei Pere III mana al veguer, al sotsveguer i al procurador fiscal de Girona i als seus lloctinents que
permetin que la ciutat percebi la part corresponent al rei de les rendes i drets provinents de Cervià,
Bordils, Juià i Bescanó, per tal que l’esmentada ciutat pogués recobrar els diners que havia pagat en
nom del rei Pere, quan van recuperar la jurisdicció dels llocs esmentats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 387v-388.
Que la ciutat, cuy ague la meytat pertenyent al senyor rey en los omoluments d’elcunes
juridiccions de la ciutat per ço que pagà al preu per la part del senyor rey.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dilecto et fidelibus nostris, vicario et subvicario ac procuratori fiscali
civitatis Gerunde, presentibus et futuris, seu locatenentibus eorumdem, salutem et dileccionem.
Cum universitas civitatis Gerunde exsolverit, sicut fertur, partim pro nobis et partim pro se ipsa,
precium iurisdiccionum locorum de Cerviano, de Burdillis, de Iuyano et de Baschanono sub pacto seu
convencione quod ipsa universitas recipiat et recipi facere possit partem nobis pertinentem in emolumentis et
iuribus provenientibus ex iurisdiccionibus antedictis per tantum tempus donec dicte universitati in dimidia
parte dicti precii pro nobis exsoluta, ut prefertur, sit ex dictis emolumentis et iuribus nobis pertinentibus
plenarie satisfactum, idcirco, tanquam pater et legitimus administrator incliti et magnifici infantis Iohannis,
primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde ac comitis Cervarie, vobis dicimus et mandamus quatenus dictam
con-vencionem /388/ in omnibus et per omnia observando et in percepcione emolumentorum et iurium
predictorum dictam universitatem nullatenus perturbetis, set ipsa per eam vel alium eius loco recipi permitatis
iuxta dicte convencionis seriem et tenorem.
Datum Cervarie, XVIª die novembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° L° nono.
Petrus, cancellarius.
1360 octubre 20. Barcelona
315
El rei Pere III mana al veguer, al sotsveguer i al procurador fiscal de Girona i als seus lloctinents que no
intervinguin en les jurisdiccions reials sense manament del rei o acord dels jurats, sots pena de 100
morabatins d’or, i que els escrivans de la cort del veguer no puguin cancel·lar actes concernents a
aquestes jurisdiccions sense l’assentiment previ de les persones designades pels dits jurats.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 245 (155 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 388-v.

Que·l vaguer ne altres sots pena de C morabetins d’or no fassen negunes composicions de neguns
fets de les juridiccions de la ciutat sens als jurats e aquels que els hi deputaran, ne·ls escrivans de la
cort, no·n gosen dempnar neguna scripture.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris, vicario Gerunde et aliis regentibus iurisdicciones per nos iuratis et
universitati civitatis Gerunde venditas, vel eorum loca-tenentibus, salutem et gratiam.
Cum, ut pro parte iuratorum predicte civitatis est nobis expo-situm reverenter, vos seu vestrum aliqui,
non obstantibus nostris mandatis inde vobis factis, dictis iuratis non vocatis, faciatis plures composiciones de
penis, terciis, emparis, bannis et etiam de criminibus, in iurium nostrorum ac dicte a civitatis diminucionem
non modicam et propterea fuerit nobis humiliter suplicatum ut super hiis de congruo dignaremur iusticie
remedio providere. Ideo, suplicacione predicta admissa benigne, tanquam pater et legitimus administrator
incliti et magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, vobis
dicimus et mandamus, sub pena centum morabatinorum auri nostro erario aplicandorum, quatenus quousque a
nobis aliter fuerit ordinatum, ullam /388v/ conposicionem de aliquibus negociis dictas iurisdicciones
tangentibus minime faciatis absque dictorum iuratorum vel illius aut illarum personarum, quas ipsi ad ea
duxerint deputandos, consensu. Mandamus insuper sub eadem pena scriptoribus curiarum vestri, dicti vicarii,
quatenus ad mandatum vestri seu alterius vestrum nullam scripturam de negociis iamdictis dictarum
iurisdiccionum cancellent, nisi cum consensu dictarum persone seu personarum ad ea per dictos iuratos
ordinatarum.
Data Barchinone, XXª die octobris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexagesimo.
Petrus, cancellarius.
a. d no ratllada tocant la paraula civitatis, B.
1360 octubre 29. Barcelona
316
El rei Pere III mana al veguer i als sotsveguers de Girona que observin la jurisdicció de la vila i vall d’Amer
perquè no sigui usurpada per l’abat de Santa Maria d’Amer o per altres persones.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 246 (150 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 388v-389.
Que la juridiccion d’Amer sia conservada e no sia ocupade per altres.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris vicario et subvicario Gerunde, salutem et gratiam.
Pro parte iuratorum civitatis Gerunde fuit nobis expositum reverenter quod, licet nos habuerimus et
habeamus a tanto tempore citra quod memoria hominum in contrarium non existit, in villa et valle de Amerio
omnem iurisdiccionem eamque semper possederimus per vicarios et subvicarios qui hucusque fuerunt in dicta
civitate. Verumtamen nunc abbas de Amerio nititur occupare et etiam usurpare iurisdiccionem antefatam et
quamvis etiam vos fueritis requisiti pluries per procuratorem nostrum fiscalem et per prefatos iuratos de
tenendo nos in possessionem predictam, attamen ob necligenciam et culpam vestram iurisdiccio perditur
prelibata. Quapropter pro parte dictorum iuratorum fuit nobis humiliter supplicatum ut super hiis /389/
dignaremur de opportuno remedio providere. Nos igitur, eorum supplicacioni benigne inclinati volentesque
super hiis, ut convenit, taliter providere quod dicta nostra iurisdiccio penitus servetur illesa, tan-quam pater et
legittimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde
comitisque Cervarie, vobis dicimus et mandamus quatenus ad dictum locum acce-datis et diligenter de
premissis inquiratis e non patiamini iurisdiccio-nem nostram occupari, alias nisi super premissis diligenciam
quam decet curaveritis adhibere, imputabitur absque dubio culpe vestre.
Data Barchinone, XXIXª die octobris, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo sexgesimo.
Visa Roma.
1360 novembre 8. Barcelona
317
El rei Pere mana a Jaume Savila, porter reial, que un cop vistes les lletres inserides en el present document,
atesa la penúria de cereals, no llevi penyores ni imposi penes en perjudici de la ciutat de Girona o dels

seus privilegis per l’empara feta pels batlles de mar de Sant Feliu de Guíxols i Blanes, de tres vaixells
que transportaven gra a València.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 247 (400 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 389-390v.
Manament fet en Jacme sa Vila, porter, que no levàs penyores, ne dempdas penes per tal con los
jurats avien fetes aturar per necessitat de gran per alscunes cochas carragades de gran qui anaven a
Velèncie.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffideli portario nostro, Iacobo Ça Vila, salutem et gratiam.
Licet nuper mandatum fecerimus cum littera tenorem qui sequitur continente:
«Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, ffidelibus nostris iuratis et probis hominibus Gerunde et
aliorum locorum subscriptorum, salutem et gratiam. Hiis diebus proxime preteritis officialibus nostris
subscriptis mandatum nostrum direximus cum littera continencie subsequentis:
“Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, ffidelibus suis baiulis locorum de Sancto Felice de Guixols
et de Blanis, salutem et gratiam. Intimantibus nobis nunciis civitatis Valencie a in nostri presencia constitutis,
percepimus quod vos, pretendentes esse indigenciam frumenti in dictis locis, fecistis detrimentum b in portubus
ipsorum c locorum ne ab ipsis recederent tres coche, quarum unius est ductor seu patronus Bernardus Andree,
alius Petrus Almugaverii et alius /389v/ n’Albertinus, frumento onerate, que per Bernardum Oliverii, civem
Barchinone, qui dictum bladum iuratis dicte civitatis Valencie vendiderat, non est diu fuerunt nauleate, causa
deferendi ad dictam civitatem dictum bladum, ut per dictos nuncios et Bernardum Oliverii fuimus veridice
informati. Queque propter maris intemperiem seu fortunam in dictis portubus appulerunt, de quibus, si ita est,
cogimur admirari. Nam destenimenta et inhibiciones solum ad nos et non ad vos seu alios officiales nostros
pertinere totaliter dinoscuntur. Quare a nobis super hoc iusticie remedio postulato, tanquam rex et ut pater et
legitimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et
comitis Cervarie, vobis et utrique vestrum dicimus et expresse mandamus quatenus, visis presentibus,
iamdictas cochas apud dictum regnum Valencie navigari libere permitatis, obstaculo quolibet quiescente,
hocque non mutetis seu etiam diferatis. Cum nos volentes sucurrere prefato regno et eius incolis, quod propter
guerram vigentem inter nos et regem Castelle, magis victualibus indiget quam partes huiusmodi provincie, sic
cum presenti duxerimus providendum. Alioquin si propter deffectum dicti frumenti incolis dicti regni modo
aliquo periculum eveniret illud et non inmerito imputabitur culpe vestre vosque nichilominus, tanquam
mandatorum nostrorum transgressores, merito puniemus.
Data Barchinone, XXIIIª die octobris, anno subscripto.”
Verum cum detencio dicti grani duarum cocharum, scilicet Bernardi Andree et Petri Almugaveri, per
vos iuratos et probos homines Gerunde seu d /390/ vestri e instanciam dicatur esse factam. Propterea tanquam
pater et legittimus administrator qui supra, vobis et aliis ad quos huiusmodi spectet negocium, dicimus et
mandamus expresse ac de certa sciencia, sub pena quingentorum morabatinorum auri a vobis et bonis vestris
illorum, videlicet qui huiusmodi nostris mandatis subsecundare f contempserint, habendorum et nostro erario g
aplican-dorum, quatenus dictum granum et duas cochas predictas in quibus vehitur seu vehebatur apud dictam
civitatem Valencie abire et navigare libere permittatis. Et si dictum granum partemve ipsius discarricari
fecistis illud carricari seu reponi in dictis cochis faciatis aut permittatis confestim, omni obstaculo quiescente.
Alias per presentem iniungimus sub pena nostre gratie h et mercedis baiulis dictorum civitatis et locorum quod
adversus illos, qui hinc nostro mandato repugnaverint, procedant ad exaccionem dicte pene et capcionem
etiam personarum suarum eosque ad nos i mitant sub fida custodia correccionem debitam pro tali inobediencia
recepturos. Et si forte dicti baiuli circa hec exequenda hostenderint se remissos, per hanc eandem mandamus
et comitimus fideli portario nostro Iacobo Ça Vila quod, tam super exigendis dictis penis quam dictis baiulis
et aliis contradictoribus capiendis et ad nos adducendis, hoc nostrum mandatum solicite ac fideliter exequatur
et si j eidem portario forsan super hoc, quod tamen non credimus, resistencia ingeratur, mandamus sibi quod
sono emisso recursum habeat ad vicarium Gerunde vel eius locumtenentem qui cum exercitibus et alias contra
resistenciam ingerentes procedat fortiter et districte.
Data Barchinone, XXVIIIª die octobris, anno subscripto.»
Tamen auditis ra-/390v/-cionibus nunciorum Gerunde et etiam Valencie in nostra curia presencium,
volumus et vobis mandamus quod de predictis vos minime intromitatis. Immo si qua pignora proinde fecistis
contra universitatem civitatis Gerunde aut aliquos singulares ipsius universitatis seu alios, illa restituatis
eisdem, mora qualibet quiescente. Nichilominus k volumus quod per litteram preinsertam aut aliqua de
contentis in ea privilegiis, libertatibus et inmunitatibus dicte civitatis Gerunde preiudicium nullum fiat nec

eisdem quomodolibet derogetur. Hec itaque, tanquam pater et legitimus administrator qui supra facimus et
mandamus.
Data Barchinone, VIIIª die novembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexsagesimo.
Visa Roma.
a. Valecie, B. b. detenimentum, A. c. dictorum, A. d. Repetit al final del f . 389v i a principi del 390, B. e. Abreviatura
omesa , B. f. obsecundare, A. g. Interlineat posteriorment, B. h. Interlineat posteriorment, B. i. Interlineat posteriorment,
B. j. Interlineat posteriorment, B. k. nec nimus, A.
1360 novembre 12. Barcelona
318
El rei Pere III mana al veguer i al sotsveguer que exerceixin la jurisdicció de Vilobí en nom del rei i de la
ciutat de Girona, meitat per meitat, i que la ciutat recuperi aquesta població del poder de Gastó de
Montcada, reservant-se el rei la carta de gràcia.
A. Original lletra reial sobre paper nº 248 (145 × 250 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 390v-391v.
Manament que al senyor rey féu al veguer e sotsveguer que axerçissen la juridiccion de Vilaubín,
mig a mig, per lo senyor rey e per la ciutat, que la ciutat reame d’en Gaston de Montcade, però que·l
senyor rey agués carta de gràcia.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sar-dinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilecto nostro vicario Gerunde et Bisulduni, necnon subvicario Gerunde et utrique
eorum, presentibus et qui fuerint pro tempore, salutem et dileccionem.
Quia nos ad suplicacionem fidelium nostrorum iuratorum civi-tatis Gerunde, quibus et eorum
successoribus in dicto iuracie officio vendicionem perpetuam certo precio fecimus cum publico instrumento
nostre magestatis sigillo comunito, acto Gerunde, tercio nonas decem-bris, anno Domini millesimo CCC°
quadragesimo quinto, clauso per Franciscum Fuxi, con-/391/-dam scriptorem nostrum et auctoritate regia
notarium publicum per totam terram et dominacionem nostram, de medietate iurisdiccionis infrascripte una
cum aliis iurisdiccionibus, in ipso instrumento contentis, iurisdiccionem civilem, si qua nobis competebat in
castro de Vilaubino et eius terminis, necnon merum et mixtum imperium omnemque iurisdiccionem altam et
baxam et quamcumque aliam nobis in dicto castro et eius terminis pertinentem seu pertinere debentem, morte
naturali dumtaxat, excepta quam olim, interveniente instrumento a gratie triginta annorum, vendiderimus
Raymundo Malarcii, civi Gerunde, domino tunc dicti castri, precio quatuor mille solidorum Barchinone, cum
publico instrumento, pendenti nostro sigillo munito, dato seu acto Barchinone, octavo idus iulii, anno Domini
millesimo CCC° quadragesimo tercio clausoque per fidelem nunc secretarium nostrum, Iacobum Conesa,
notarium publi-cum auctoritate nostra, redimimus seu luimus pro simili quantitate seu precio a nobili et
dilecta nostra Sibilia, uxore nobilis et dilecti consiliarii nostri, Petri de Monthecateno condam, tutrice data et
assig-nata per dictum eius virum nobili et dilecto nostro Gastoni, filio adulto dictorum coniugum, que, ut
tutrix, predicta causa perpetue empcionis per dictum condam nobilem eius maritum postmodum facte de dicto
castro de Vilaubino a Raymundo Malarcii, filio et herede dicti Raymundi Malarcii condam, ipsam
iurisdiccionem b tenebat et possi-debat, prout in instrumento de dicta redempcione seu luicione inde facto
/391v/ die et anno subscriptis per fidelem scriptorem nostrum, Guillelmum de Letone, et auctoritate nostra
notarium publicum lacius continetur. De quaquidem quantitate seu precio, scilicet dictorum quatuor milium
solidorum, ipsi iurati duos mille in ipsa luicione seu redempcione exsolverunt. Idcirco volentes ut vendicio eis
facta obtineat effectum et prefata iurisdiccio pretextu vendicionis per nos eisdem, ut predicitur, facte
exerceatur per nos et ipsos medio per medium ac pro indiviso, prout decet vobis et utrique vestrum, tanquam
pater et legitimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primoge-niti nostri carissimi, ducis
Gerunde comitisque Cervarie, dicimus et expresse mandamus quatenus servando in omnibus dictum
vendicionis instrumentum iuratis predictis et eorum successoribus in dicto iuracie officio, et inducendo
eosdem pro nobis in possessionem dicte iuris-diccionis utamini et exerceatis incontinenti pro nobis et ipsis in
dicto castro de Vilaubino et eius terminis iurisdiccione predicta iuxta eorum vendicionis instrumenti seriem
pleniorem et prout ad nos et ipsos quovis modo melius et plenius pertinet et spectat, intendimus tamen et
volumus quod, antequam prefatos iuratos inducatis in possessionem memorate iurisdiccionis, nec ea utamini,
pro ipsis faciant nobis ins-trumentum gratie, quod quandocumque nos ad opus nostri tantum et dicti ducis
nomine non tamen pro faciendo alicui vendicionem vel alienacionem aliqua de eadem voluerimus redimere
iamdictam iurisdiccionem quod id facere possimus, dando prenominatis iuratis duos mille solidos supradictos.

Data Barchinone, XIIª die novembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexsagesimo. Petrus
cancellarius.
a. instro abreviatura omesa, B. b. iurediccionem, B.
1360 desembre 10. Barcelona
319
El rei Pere III concedeix a la ciutat de Girona que els deutes siguin inscrits dins els llibres de les corts del
veguer i del batlle de Girona i Besalú, sots pena de terç, conforme als privilegis atorgats el 1284 pel
rei Pere II i el 1320 pel rei Jaume II.
A. Original pergamí, nº 695 (361 × 514 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 147-148v.
C. Còpia del segle XVI dins Ms. R-416, Biblioteca del Col·legi d’Advocats de Barcelona, f. 38v-40 (M. J. Arnall, nº 38).
Ítem que de les obligacions de la cort no sia presa escusa de pagà sinó àpoches per testimonis de
present. a
Nos b Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis Ge-runde
fuisse nobis humiliter demostratum quod illustris dominus Petrus, Aragonum rex memorie recolende, abavus
noster, dudum suo privilegio speciali concessit civibus civitatis Gerunde, quod ipsi et quilibet ipsorum utantur
et uti possint usaticis Barchinone et con-suetudinibus ac bonis usibus, que cives Barchinone in ipsa civitate
habere et consueverunt et debent, prout hec et alia in dicto privilegio dato et acto in dicta civitate Gerunde,
octavo kalendas februarii, anno Domini millesimo ducentesimo LXXX tercio, plenius continetur. c Nuncque
pro eorumdem iuratorum et proborum hominum parte fuit nobis humiliter supplicatum, ut quandam
provisionem seu declara-cionem per illustrissimum dominum regem Alfonsum, recordacionis eximie patrem
nostrum, tempore quo fungebatur generalis procuracio-nis officio, ut primogenitus serenissimi domini regis
Iacobi, inclite memorie patris sui avique nostri, civibus Barchinone concessam, cuiusquidem provisionis seu
declaracionis tenor sequitur in hunc modum:
«Infans Alfonsus, illustrissimi domini regis Aragonum primo genitus eiusque generalis procurator ac
comes Urgellensis, dilecto et fideli nostro vicario Barchinone et Vallensi ac baiulo Barchinone vel eorum
locatenentibus, presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et dileccionem.
Ad nostrum pervenit auditum quod a dicto domino rege, genitore nostro, receptetis litteram sub hac
forma /147v/:
“Iacobus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, dilecto et fideli nostris vicario Barchinone et Vallensi ac
baiulo Barchinone vel eorum locatenentibus, presentibus et qui pro tempore fuerint, salutem et dileccionem.
Noveritis ad audienciam nostram pervenisse quod super solucione debitorum et quantitatum peccunie
scriptarum sub pena tercii in libris predictarum curiarum vicarie et d baiulie ab aliquo tempore citra opponuntur
excepciones et dilaciones quam plurime in detrimentum ac dispendium subditorum et terciorum ac iurium
nostrorum non modicam lesionem, cumque nos huic subditorum et iurium nostrorum indempnitati e providere
velimus, eapropter vobis firmiter et expresse dicimus et mandamus quatinus solliciter caveatis ne super
solucione dictorum debitorum et dictarum peccunie quan-titatum sub pena tercii usque nunc scriptarum vel in
posterum scribendorum excepcionem aliquam nisi solucionis ac satisfaccionis aliquatenus admittatis, quinimo
condicto inter partes termino aut per vos prefixo seu alias adveniente solucionis tempore facto primitus
retroclamo seu secunda querela omni appellacione, excepcione et excusacione preterquam predictis solucionis
et satisfaccionis penitus retroiectis compulsione solucionis dictorum debitorum et quantitatum peccunie et
terciorum nostrorum, tam in personis quam bonis protinus et indilate fieri fortiter faciatis, igitur in hiis taliter
vos habere curetis ne deinceps contra presens mandatum nostrum subditi afficiantur seu molestentur et quod
iura nostra nequeant deperiri. Datum Terrachone, XVIII kalendas februarii, anno Domini millesimo CCC°
vicesimo.”
Est tamen nunc ex parte plurimorum creditorum, quibus sunt scripte sub pena tercii in libris
predictarum curiarum vicarie et baiulie alique peccunie quantitates, humiliter propositum coram nobis quod
adhuc eorum indempnitati nos est provisum, eo quia debitores f obligati indifferenter opponunt solucionis et
satisfaccionis excepciones quas se asserunt probaturos ubi et etiam in probacione defficiant, petunt
pronunciari se plene probasse et si contra eos pronuncietur, appellant semel et secundo ut saltem tres summas
seu pronunciaciones contra-rias habeant reportare antequam compellantur ad solucionem predictam quod
redundat in detrimentum ad dispendium dictorum debitorum ac subditorum domini regis ac iurium eiusdem
non modicam lesionem. Nos itaque, ad supplicacionem dictorum cre-/148/-ditorum ac consiliariorum civitatis

predicte, volentes quod per lites frustratorias subditi regii non afficiantur et ut cavillacionibus, dilacionibus
obvietur equitate pensata sic duximus providendum, quod si debitores qui dictam solucionis aut satisfaccionis
excepcionem opponunt, de eo promptam g fidem faciant per apocham vel apochas de soluto seu per publicum
instrumentum incontinenti vel infra breves dies vestro arbitrio prefigendos nullatenus solucionem facere
compellantur. Si autem non per apochas seu apochas de soluto, set per testes dictam excepcionem asserant se
velle probare, quia moram de solucionis causa videntur eam opponere, cum no, sit verisimile debitores, sic
sub pena tercii obligatas velle solvere, quin apocham recipiant vel publicum instrumentum compellantur
statim condicio inter partes termino aut per vos prefixo seu alias adveniente solucionis termino facto primitus,
ut in dicta littera domini regis premittitur, retroclamo antequam ad probandum per testes dictam excepcionem
admittantur solvere quan-titatem ad quam, ut predicitur, se sub pena tercii obligarunt, recepta tamen per vos
ydonea caucione a creditoribus, quibus fiet solucio quod si debitores dictam excepcionem probaverint, possint
quantitatem solutam recuperare et absque lite dictaque solucione facta dictos debitores ad probandum, si
probare voluerint, admittatis, propterea vobis dicimus et mandamus quatinus, in debitis seu quantitatibus
scriptis iam seu inposterum scribendis sub pena tercii in libris dictarum curiarum vicarie et baiulie, mandatum
domini regis predictum ac provisionem nostram inviolabiliter observetis. Non tamen in premissis eos
debitores intelligimus comprehendi inter quos et eorum creditores pendet nunc lis seu questio de eisdem super
quibus est per nos literatorie iam provisum. Datum Barchinone, quinto kalendas madii, anno Domini
millesimo CCC° XX°.» Iamdictis civibus Gerunde, tam intra dictam civitatem quam extra in tota vicaria
eiusdem et in vicaria etiam Bisulduni, observari facere de nostra benignitate regia dignaremur. Nos vero,
supplicacioni ipsorum iuratorum et proborum hominum in hac parte favorabiliter inclinati, tanquam pater et
legittimus amministrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primo geniti nostri carissimi, ducis Gerunde
comitisque Cervarie, volumus ac de certa sciencia providemus quod amodo in curiis vicarii et baiuli predicte
civitatis Gerunde et eius vicarie ac etiam in villa et vicaria Bisulduni in omnibus et singulis /148v/ debitis seu
quantitatibus iam scriptis et inposterum sub pena tercii scribendis in libris dictarum curiarum vicarii et baiuli
Gerunde, necnon in libris curiarum vicarii et baiuli Bisulduni quibusvis personis, cuiuscumque legis, status
vel condicionis existant, mandatum et provisio regia supra tacta in omnibus et per omnia iuxta modum et
formam in preinserta provisione contentam inviolabiliter amodo observentur, prout melius et plenius superius
continetur. Mandantes, tanquam pater et legittimus am-ministrator qui supra, vicario et baiulo dicte civitatis
Gerunde, h necnon vicario et baiulo Bisulduni, qui nunc sunt et pro tempore erunt, et locatenentibus eorumdem
firmiter cum presenti quatenus provisionem et declaracionem prescriptam observent amodo in curiis
antedictis et faciant firmiter ab omnibus observari et non contraveniant nec ali-quem seu aliquos contravenire
faciant, consenciant vel permittant aliqua racione, sicut de nostra confidunt gratia vel amore. In cuius rey
testimonio presentem cartam nostram fieri iussimus nostre maiestatis sigillo inpendenti munitam.
Datum Barchinone, decima die decembris, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
sexagesimo nostrique regni vicesimo quinto.
Visa Roma.
a. Anotat posteriorment per un altre escrivà: Privilegium scripture tercii, B. b. N rubricada, B. c. S’hi fa referència al
document nº 8 d’aquesta edició , B. d. Interlineat, B. e. indepnitati, B. f. sint ratllat, B. g. promtam, B. h. Ab omnibus
observari cancel·lat, B.
1362 octubre 22. Girona
320
El rei Pere el Cerimoniós ordena que els homes de la batllia i vegueria de Girona que habitin en llocs de
difícil defensa, es refugiïn, en temps de guerra, a Girona i participin sempre en el finançament de les
muralles de la ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 145-147.
Que·ls hòmens de la batlia e vegueria de Gerona poblats en lochs no deffensibles se hajen a metra
en temps de guerra a Gerona. E quels dits hòmens hajen a pagar tostemps en les forses de la ciutat.
In Christi nomine. Noverint universi quod Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quia ex comissio ab alto
nobis regali officio circa subditorum nostrorum quietem cura pervigili tenemur intendere et ipsorum tutelam
totis viribus procurare, igitur attendentes quod civitas Gerunde fuit ab antiquo capud et fronteria episcopatus
Gerundensis et reffugium ac tutela locorum ipsius episcopatus et est de se civitatis insignis, notabilis et

antiqua, quodque ipsa guerrarum tempore salvamente fierent alia convicinia loca salva, pro tanto, ad hec
debitum habentes respectum tuicionique et deffensioni et salvamento, tam ipsius civitatis quam locorum
baiulie et vicarie Gerunde et habitancium in eisdem sollicite intendentes presertim quia peccuniis exigentibus
guerrarum discrimina et concursus gencium vigent undique et totus mundus est positus in maligno, nomine
nostro proprio et tanquam pater et legittimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, primogeniti
nostri carissimi, ducis Gerunde comitisque Cervarie, per nos et heredes ac successores nostros et dicti nostri
/145v/ primogeniti ac nostra perpetua et stabili ordinacione sanccimus et statuimus et per statutum et
sanccionem ac legem paccionatam inviolabiliter ordinamus pro bono et utilitate nostra ac nostre rey publice et
terre nostre et specialiter dictarum civitatis ac locorum baiulie et vicarie Gerunde et habitancium in eisdem,
quod ammodo perpetuis temporibus omnes et singuli habi-tatores nunc et in futurum, quorumcumque
locorum et parrochiarum vicarie ac baiulie Gerunde, ubi non sunt castra et fortalicia in quibus tempore guerre
ipsi habitatores salvari possent comode ac deffendi ab inimicorum incursibus, in quibus tamen locis et
parrochiis et habitatoribus eorumdem nos habemus omnem iurisdiccionem, hostem et cavalcatam et de ipsis
pacem et guerram facimus, tempore guerre se recolligant et recolligere habeant in dictam civitatem Gerunde
ipsaque civitas et habitatores eiusdem illos tales cum omnibus eorum bonis recolligere teneantur, prout cives
et habitatores dicte civitatis in eadem se recolligere poterunt ac tueri. Et quia dignum est et iuri consonum ut
qui sentit comodum onus sentire debeat et econtra, propterea statuimus et ordinamus perpetuo eadem racione
inducti ut dicti homines et habitatores presentes et posteri dictorum locorum et parrochiarum, qui se in dictam
civitatem recolligent et recolligere debent et tenentur, ut predicitur, teneantur operari vel solvere et
contribuere in omnibus a et singulis sumptibus, missionibus et expensis factis ab uno anno citra et inposterum
faciendis in muris, turribus et aliis fortaliciis civitatis predicte sive muri antiqui repararentur sive fiant de novo
alii muri seu fortalicia quecumque, prout dicta con-tribucio secundum magis et minus est et erit racionabiliter
facienda. Retinemus tamen nobis et nostris successoribus in eternum quod si nobis et ipsis nostris
successoribus tempore guerre visum fuerit magis fore expediens seu necessarium dictos homines in totum vel
in partem debere recolligi seu per nos et successores iure nostro exercitus et cavalcate ac pacis et guerre
debere duci ad alia loca, quod hoc sit nobis et dictis nostris successoribus licitum ordinacione ac statuto
predictis, obsistentibus nullo modo dictis tamen ordinacione et statu-to quo ad alia perpetuo in suo robore
permansuris. Predictas itaque ordinacionem, statutum et sanccionem facimus nos dictus /146/ rex iamdictis b
nominibus, per nos et dictum nostrum primogenitum et successores nostros et suos, gratis et de certa sciencia
et consulte ac mente deliberata ad c bonum utilitatem et comodum regie corone nostre et successorum
nostrorum regum Aragonum et pro tuicione, restau-racione et deffensione dicte civitatis et locorum baiulie et
vicarie et habitancium in eisdem et rey publice dictarum civitatis, baiulie et vicarie et habitancium in eisdem,
presencium et futurorum, sicud melius et sincerius potest dici et intellegi ad bonum et sanum inte-llectum et
omni fraude sublata. Volentes et concedentes vobis fidelibus nostris, vobis Francischus de Sancto Celidonio,
Ffrancischus de Tri-lea, Arnaldo de Vilagran, iuratis dicte civitatis presentibus, et toti universitati eiusdem
civitatis et notario infrascripto, ut publice per-sone, hec a nobis nomine vestro et omnium illorum quorum
interest, interit ac interesse potest et poterit, stipulanti, recipienti et paciscenti ac iuramus per Deum et super
sanctam crucem eius et sancta IIII or Evangelia, corporaliter a nobis tacta, per nos et omnes successores
nostros, ut premittitur, quod nos et ipsi vestri successores perpetuo tenebimus et observabimus ac teneri et
observari mandabimus et faciemus cum effectu ordinacionem, statutum et sanccionem huiusmodi et ea in
totum vel in partem non revocabimus, nec ei derogabimus directe vel indirecte, nec quicquam faciemus aut
fieri permittemus vel consenciemus tacite vel expresse per quod eisdem ordinacioni, statuto et sanccioni et
legi paccionate preiudicium generetur. Et, si forsan aliquo tempore scienter quod tamen facere non
intendimus, sicud nec possumus aut debemus, cum esset contra proprium iuramentum et legem paccionatam,
sicud premittitur, per nos factam vel ignoranter fieret aliqua provisio vel mandatum verbo aut scriptis quod
dictis ordinacio, statuto et sanccioni videretur in aliquo novertari, provisionem ipsam vel mandatum
quecumque vel quodcumque sit aut fuerit et sub quavis expressione verborum ex nunc pro tunc revocamus et
anullamus et decernimus non valere illique non pereri disponimus. Volumus et mandamus per dictam
civitatem aut per officiales nostros et successorum nostrorum ac si provisio ipsa contraria facta nullo tempore
extitisset et in seu pro non obtemperando tali provisioni vel ut iniuste et indebite facte, vos dicti iurati /146v/
et probi homines, presentes et posteri, vel officiales nostri et successorum nostrorum aliquam penam vel
notam in obediencie minime incuratis, cum pocius teneamini obedire huic nostro primo mandato, provisioni
et ordinacioni vestre salubriter et racionabiliter ac consulte facte et corporali iuramento vallate quam
cuicumque alteri provisioni, si que fieret in huius preiudicium et iniuriam manifestam. Mandantes firmiter sub
optetum benediccionis paterne dicto nostro primogenito aliisque offi-cialibus nostris et suis sub incursu ire et
indignacionis nostre et sub pena mille morabatinorum auri a quolibet contrafacciente haben-dorum, de quibus

nobis medietas et dicte civitati alia medietas ad-quirantur, quatenus predictas ordinacionem, statutum et
sanccionem ac legem paccionatam et omnia alia supra contenta firma habeant et observent ac dictos homines
locorum et parrochiarum predictarum ad recolligendum in dictam civitatem tempore guerre, necnon ad
contribuendum in dictus sumptibus murorum, turrium et fortaliciorum, prout superius distingitur, compellant
et distringant et contra premissa vel aliquod eorumdem non faciant vel attemptent. Ad hec nos Bernardus de
Cappraria et Olfo de Proxida, camerlengus, Thomas de Marciano et Ffrancischus Sa Garriga, milites, et
Iacobus de Faro ac Petrus de Prato, consiliarii dicti domini regis, qui predictis presentes et consencientes ac
consulentes fuimus, promittimus et iuramus per Dominum Deum et eius sancta IIII or Evangelia, corporaliter a
nobis tacta, contra predicta quantum in nobis erit non venire, facere vel consentire, set pocius opem et operam
dare quod ea incomutabiliter observentur.
Quod est actum in domo fratrum minorum Gerunde, die vicesima secunda octobris, anno a nativitate
millesimo trecentesimo sexsagesimo secundo regnique nostri dicti regis vicesimo septimo. Petrus,
cancellarius.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus, concedimus et firmamus atque iuramus
presensque instrumentum publicum bulla nostra plumbea comuniri iubemus.
Sig+num Bernardi de Cappraria. Sig+num Olfi de Proxida. Sig+num Thome de Marciano. Sig+num
Ffrancischi Ça Garriga. Sig+num Iacobi de Faro. Sig+num Petri de Prato, predictorum qui predicta firmamus
et contra non facere promittimus et iuramus.
Testes huius rey sunt: Iohannes Geraldi, legum doctor, Iaspertus de Campolongo, de officio thesaurarie
domini regis, et Bernardus de Cantalupis, notarius Gerunde. /147/
Sig+num mei Iacobi Conesa, sacretarii dicti domini regis eiusque auctoritate notarii publici per totam
terram et dominacionem eiusdem, qui premissis interfui eaque de ipsius domini regis mandato scribi feci et
clausi et corrigitur in XIIIª linea ubi dicunt «licitum ordinacione ac statuto predictis obsistentibus nullo modo
dictis tamen ordinacione et statuto quo ad alia perpetuo in suo robore».
a. omibus, B. b. s de iamdictis interlineada, B. c. d interlineada, B.
1363 març 7. Montsó
321
El rei Pere III mana al jutge ordinari i als altres oficials que facin pagar, sots pena de 100 morabatins d’or,
als ciutadans que no vulguin continuar essent considerats ciutadans de la vegueria, en particular en
Capdeferro, la part que els correspon, abans que renunciïn a les franqueses i llibertats de la ciutat o
canviïn de domicili, i que es procedeixi sense procés.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 269 (205 × 290 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 392-v.
Que·ls ciutadans qui s’exiran da la ciutat agen a pegar lur part als càrrechs de la ciutat e que y
sia prossehït sens plet.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffideli nostro iudici ordinario ceterisque officialibus civitatis Gerunde, qui nunc sunt
vel qui pro tempore fuerint, seu locatenentibus eorumdem, salutem et gratiam.
In humili suplicacione nobis reverenter oblata pro parte iuratorum et proborum hominum civitatis
eiusdem vidimus contineri quod temporibus transactis plures homines liberi et franchi populati prope
civitatem antedictam et intra vicariam ipsius recepti fuerunt per iuratos dicte civitatis, qui tunc erant, in cives
et habitatores eiusdem sub pactis et condicionibus quod dicti homines gauderent et uti et gaudere possent
omnibus franchitatibus et privilegiis dicte civitatis, quibus alii cives et habitatores ipsius gaudebant quodque
ipsi homines persolverent et contribuerent et subportare habuerunt onera dicte civitatis, prout alii cives et
habitatores predicti habebant et tenebant subportare, cumque dicti homines vel aliqui ex eis inter quos fuit
quidam notatus en Cap de Ferre, parrochie de Villablarexio, videntes dictam civitatem et singulares eiusdem
valde oneratos et oneratam censualibus, violariis et aliis pluribus debitis et oneribus, renunciantes incolatui,
libertatibus et franchitatibus dicte civitatis, sua domicilia transtulerint extra civitatem iamdictam et iurati dicte
civitatis ea videntes requirant et requisiverint pluries officiales nostros dicte civi-tatis ut ipsum en Cap de
Ferre et alios supradictos iure remediis com-pellant ad solvendum iuratis predictis certas peccunie
quantitates, contingentes eos solvere pro debitis et oneribus ipsius ad que tenebantur et tenentur antequam
incolatui, libertatibus et franquitatibus dicte civitatis renunciassent et eorum domicilia transportassent, dic-

tique officiales sint et fuerint negligentes et dicti homines maliciose perdifugia resucent et recusaverint
solvere dictis iuratis ea ad que tenentur occasione predicta dictaque civitas et singulares eiusdem extiterint et
sint valde dampnificati pro predictis, et propterea suplicaverint nobis eis super hiis de opportuno remedio
provideri. Idcirco nos eorum supplicacione admissa benigne, vobis dicimus et mandamus sub pena centum
morabatinorum nostro erario aplican-dorum quatenus dictum en Cap de Ferre et alios, qui nunc vel infuturum
dicte civitati, ut predicitur, obligati existunt et existent, compellatis iuris remediis ad solvendum dictis iuratis
ipsius civitatis, qui nunc sunt et qui pro tempore fuerint, partem eos racione premissa solvere contingentem,
procedendo /391v/ in predictis simpliciter et de plano, sine lite et strepitu iudicii et figura, sola facti veritate
attenta, maliciis et difugiis omnibus retroiectis.
Data in villa Montissoni, septima die marcii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexsagesimo
tercio.
Visa Roma.
1363 octubre 10. Barcelona
322
Els procuradors del rei Pere III Berenguer de Relat, Pere Sacosta i Bernat d’Olzinelles venen als jurats i
prohoms de Girona l’alta i baixa justícia de la vila i vall d’Amer pel preu de 10.000 sous barcelonesos
de tern, a fi de finançar les despeses de la guerra contra Castella.
A. Original perdut.
B. Còpia de finals del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 148v-153.
La venda de la juridicció de la vila e val d’Amer. a
In b Dei nomine. Pateat universis presentem seriem inspecturis quod nos Bernardus de Ulzinellis, miles
legumque doctor, thesaurarius, Petrus Sacosta, baiulus Cathalonie generalis, et Berengarius de Relato,
thesaurarius domine regine, procuratores ad subscripta et alia specialiter constituti a serenissimo ac magnifico
principe et domino, domino Petro, Dei gratia rege Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comiteque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, tam nomine proprio quam ut patre et legittimo administratore
incliti ac magnifici domini infantis Iohannis, eius primogeniti, ducis Gerunde et comitis Cervarie, necnon ab
illustrissima domina Alionora, /149/ regina Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitissaque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dicti domini regis consorte, de qua procuracione plene
constat per publicum instrumentum sive cartam ipsorum dominorum regis et regine, sigillis inpendentibus
comunitam, actum et datum in villa Montissoni, vicesima septima die marcii, anno subscripto, et clausum per
discretum Iacobum Conesa, ipsius domini regis scriptorem, secretarium ac notarium publicum per totam
terram et dominacionem ipsius domini regis, considerantes prefatum dominum regem magnam equitum et
peditum comitivam stipendiasse pro resistendo pravis et iniquis conatibus regis Castelle, publici hostis sui,
qui suos non modicos, tam per terram quam per mare, facit apparatus ad invadendum et occupandum ultra
iam per ipsum invasa, capta et occupata regnos Aragonie et Valencie ac Cathalonie principatum, si poterit,
quod Deus avertat. Ad quorum solucionem magnas peccunie quantitates necessarias esse novimus quasque
oportet nos causa exacta diligencia celeriter procurare. Ideo, gratis et ex certa sciencia, vice et nomine
dictorum dominorum regis et regine et ex dicta plenissima potestate per ipsos ad hec et alia nobis data,
concessa et atributa ac per ipsos et eorum heredes et successores quoscumque, vendimus et ex causa et titulo
vendicionis concedimus vobis iuratis et probis hominibus ac toti universitati civitatis Gerunde et vestris
successoribus ac cui sive quibus volueritis, perpetuo, per liberum et franchum alodium, merum et mixtum
imperium omnemque iurisdiccionem, altam et baxiam, civilem et criminalem seu mixtam et exercicium
earumdem, cuiuscumque nature aut speciey existant, et quocumque nomine de iure et usu patrie aut de iure
canonico vel civili seu de facto valeant nuncupari, que prefato domino regi, tanquam regi et principi
Cathalonie ac patri et legittimo administratori incliti ac magnifici domini infantis Iohannis, eius primogeniti et
generalis gubernatoris ducisque Gerunde et comitis Cervarie, seu alias quomodolibet pertineant et pertinere
possint et debeant qualicumque racione in villa, loco et valle de Amerio ac parrochiis de Sancto Genesio ac de
Sancto Iuliano de Loreto ac de Sancto Michaele de Amerio et de Sancto Clemente de Amerio, terminis et
pertinenciis earumdem sitis intra diocesem Gerundensem et vicariam Gerunde ac in hominibus et mulieribus
quibuscumque intra dictum locum ac parrochias supradictas et earum terminis et pertinenciis, habitantibus et
habitaturis ac in aliis quibusvis c personis, tam extraneis /149v/ quam privatis, cuiuscumque legis, condicionis
et status existant, delinquentibus quovismodo in eisdem et sive persone ille sint universitates sive singulares et
sive fuerint christiani, iudei vel sarraceni sive alii quorumcumque alio genere hominum vel mulierum de iure

vel de facto nuncupentur et tam nostri dominii quam alterius cuiusvis dominacionis existant, et hoc
intellegatur sive dicte persone delinquant in caminis sive viis publicis aut alibi in quacumque parte dictorum
loci et ville ac parrochiarum predictarum et terminorum earumdem delinquerint sive in aliis partibus
quibusvis ipsorum terminorum et territoriorum eorumdem nulla excepta, ita quod amodo vicarius et
subvicarius Gerunde, qui nunc sunt vel pro d tempore fuerint, vice et nomine vestri dictorum iuratorum et
universitatis dicte civitatis Gerunde, et locatenentes eorumdem, de consilio alicuius iudicis per vos assignandi
ex speciali comissione, quam per vos dictos iuratos nomine dicte universitatis eis, scilicet vicario et subvicario
ac iudici et cuilibet eorum fieri volumus perpetuo, coniunctim vel divisim, pretextu huiusmodi vendicionis
possint libere et imperpetue in dictis loco et parrochiis ac terminis et pertinenciis earumdem ac in quibuscumque
partibus voluerint, dictis mero et mixto imperio ac omni alia iurisdiccione, alta et baxia, maiori
vel minori ac civili vel criminali aut mixta quocumque nomine de iure vel de facto nuncupetur usibus seu
usanciis et consuetudinibus eorumdem, uti quibus dictus dominus rex aut iidemmet vicarius et subvicarius pro
dicto domino rege aut suis, antiquis temporibus et retroactis, uti consueverant et debebant ipsasque totales
iurisdicciones e libere exercere ne crimina seu excessus aut delicta remaneant, sicut nec debent, ullatenus
impunita. Nos enim ad omnis dubitacionis materiam sublevandam volumus et concedimus, nominibus quibus
supra, quod vos, dicti iurati, qui nunc estis vel pro tempore fueritis, in civitate Gerunde possitis unum vel
plures iudices in predictis per vos ipsos eligere, assignare et deputare, de cuius consilio iidem vicarius et
subvicarius cognoscere et procedere habeant in predictis et aliis quibusvis intra predictas villam et vallem et
parrochias comitendis et ut de mero et mixto imperio et totali iurisdiccione, ut predicitur, vobis vendita
omnibus et singulis notorie patefiant, volumus et concedimus auctoritate preinserte nobis tradite potestatis et
ex pacto inter /150/ nos et vos inhito et comprehenso, quod vos, dicti iurati, nomine dicte universitatis civitatis
Gerunde, possitis et licite valeatis si volueritis erigere et erigi ac construi facere per quemcumque malueritis
semel et pluries et quocienscumque volueritis, perpetuo, furchas, costella, partitas et alia signa lapidea vel
fustea, merum et mixtum imperium et omnimodam iurisdiccionem, ut pretangitur, denotancia et significancia
et in illis et alias iidem vicarius et subvicarius, nomine vestro et dicte universitatis, possint et valeant
malefactores, criminosos et alios culpabiles ultimo suplicio condempnare, fustigare, cruce signare,
encarcerare, nares, pedes et alia membra auferre et privare et relegatos exulare, bona delinquencium in
casibus quibus possit fieri de iure comuni aut municipali aut alias confiscare ac vobis dictis iuratis universitati
aplicare et quovis alio punicionis et f condempnacionis genere punire, prout eisdem vicario et subvicario et
eorum iudicibus ac assessoribus quos similiter in omnibus et singulis assignare et deputare possitis, ad nostri
libitum voluntatis visum fuerit faciendum iuxta criminum, delictorum et excessum qualitatem et prout
quecumque et quevis persona notabilis seu alia habens in villis, castris seu locis merum et mixtum imperium
ac omnem aliam omnimodam iurisdiccionem possint de iure comuni usanciis et consueverunt facere et etiam
exercere absque aliquam apellacione, provocacione, suplicacione aut recursu iudiciali que vel qui nisi ad ipsos
vicarium vel subvicarium dumtaxat minime habeantur nec ipse etiam dominus rex habeat in aliquo casuum
predictorum aliquam cognicionem seu potestatem aliqualem, immo predicta omnia et singula in vos dictos
iuratos, nomine dicte universitatis, et vestros ac ipsius successores ac dictos vicarium et subvicarium
predictam iurisdiccionem pro vobis, ut pretangitur, exercentes, transferimus testimonio presentis publici
instrumenti. Volumus tamen quod dicti vicarius et subvicarius teneantur de iuribus et emolumentis ex dicta
iurisdiccione proventuris capibrevium et capibrevia facere separata, de quibus vobis prefatis iuratis, nomine
dicte universitatis, teneantur integraliter respondere, retento salario per nos eisdem pretatxando. Declarantes
in presenti vendicione intelligi et comprehendi nedum futura crimina, excessus et delicta, set etiam iam
comissa in valle, loco et parrochiis ac terminis et pertinenciis superius denotatis, dum modo illa non sint per
summam aut composicionem finita seu etiam terminata, exceptis tamen criminibus per homines dicte ville de
Amerio /150v/ comissis et perpetratis racione resistencie, violencie et invasionis per ipsos dudum factarum
contra officiales domini regis et dicte civitatis Gerunde et eorum sagiones et alios de quibus iamdiu est
inquisitum extunc et contra ipsos iam processum ad banniendum et alias cum nos illorum criminum cognicio
et punicio ad inclitum ac magnificum dominum infantem Iohannem, prefati domini regis pri-mogenitum ac
eius generalem gubernatorem in omnibus et singulis regnis et terris ipsius ducemque Gerunde et comitem
Cervarie, ex pacto inter nos et vos dictos iuratos et probos homines ac universitatem civitatis Gerunde inito et
compreenso, et ex certa sciencia, ducimus reservandas ut omnis intricacio et altercacio omnisque questionis
materia inter ipsum dominum regem ac eius officiales et vos dictos iuratos et universitatem dicte civitatis
totaliter extollatur. Quibusquidem officialibus dictorum dominorum regis et ducis, nisi prefatis vicario et
subvicario Gerunde et dicto iudici quem in hiis vos duxeritis eligendum dumtaxat, ex parte dicti domini regis,
damus cum hac eadem firmiter in mandatis ne de aliqua iurisdiccione premissorum seu exercicio eorumdem
in predictis villa seu loco de Amerio ac valle eiusdem, necnon in parrochiis, terminis et pertinenciis

earumdem ac hominibus et mulieribus christianis, iudeis vel sarracenis, cuiuscumque legis, ritus, secte, sexus,
status aut g condicionis existant, etiam si sint persone extranee delinquentibus aut quavis crimina, excessus vel
delicta comitentibus in dictis villa, parrochiis, terminis et pertinenciis, caminis seu viis publicis vel
ubicumque intra ipsos locum, parrochias et earum terminos, territoria et pertinencias, sint nec possint nec
debent tanquam de re aliena et in alios transacta, ut vobis dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati
predicte de iure et de facto pertinente se minime intromitant, set solum modo iidem vicarius et subvicarius qui
in principio eorum regiminis sacramentum et homagium vobis et aliis futuris iuratis prestare teneantur de
exercendo dictam iurisdiccionem pro eisdem iuratis legaliter atque bene, h sicut pro dicto domino rege facere
consueverant usque quod et de omnibus emolumentis et iuribus universis vobis dictis iuratis respondeant et
satisfaciant integre et complete sub virtute iuramenti et homagii predictorum. Hanc siquidem vendicionem et
ex causa vendicionis concessione de predictis mero et mixto imperio ac omnimoda alia et totali iurisdiccione,
alta et baxia, civili et criminali et exercicio earumdem et de omnibus aliis supradictis facimus, nomine et
auctoritate quibus supra, vobis dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati Gerunde et vestris
successoribus ad inperpetuum, sicud melius dici potest /151/ et in-telligi, ad salvamentum et bonum
intellectum vestri et vestrorum, et absque et quocumque inpedimento dicti domini regis et suorum et alterius
cuiuscumque persone ad omnes vestras vestrorumque voluntates inde libere faciendas et absque omni dicti
domini regis et dicti sui domini primogeniti et suorum vinculo et retentu. Extrahentes, nominibus quibus
supra, predicta supra omnia et singula que vobis auctoritate predicta vendimus de iure, posse, tenencia et
dominio dicti domini regis et suorum eademque in vestrum vestrorumque ius, dominium et posse
transferimus, vice et nominibus quibus supra, et inmittimus irrevocabiliter vosque dictos iuratos ac
universitatem predictam seu pro vobis et, vestro nomine, Guillelmum de Pulcroloco, nuncium et concivem
vestrum, presentem et pro vobis predicta omnia accipientem per tradicionem huiusmodi publici instrumenti,
in possessionem omnium premissorum inducimus corporalem vel quasi ad habendum, tenendum et
possidendum paciffice et quiete predicta omnia et singula et ad omnes vestras, ut pretangitur, faciendas libere
voluntates. Conferentes vobis dictis iuratis ac toti universitati predicte, necnon dicto Guillelmo de Pulcroloco,
vestro nuncio speciali, cum hoc presenti publico instrumento licenciam et plenariam potestatem, quod ipsam
possessionem corporalem vel quasi possitis et licite valeatis per vos vel vestros procuratores aut sindicos et
nuncios speciales vestra propria auctoritate ac sine dicti domini regis ac domini ducis, eius primogeniti,
suplicacione, monicione et requisicione ac mandato, quandocumque et qualitercumque volueritis, voluntatibus
vel invitis aut de iure vel facto contradicentibus aut resistentibus hominibus et mulieribus dictorum loci et
parrochiarum predictorum terminorum et pertinenciarum eorumdem vel aliis quibuscumque absque metu et
pena aliqua civili et criminali, accipere et apprehendere et eam apprehensam licite retinere. Quoniam nos,
nominibus quibus supra, donec ipsam corporalem possessionem vel quasi inde adepti fueritis, confitemur et
constituimus nos, nominibus quibus supra, predicta omnia et singula que vobis supra vendimus pro vobis et
vestro nomine precario possidere vel quasi quo usque eandem plenarie et potenter possessionem
apprehenderitis corporalem ad vestram, ut premittitur, voluntatem et absque contradiccione et impedimento
alicuius et ex causa huiusmodi vendicionis, nominibus quibus supra, damus et concedimus ac cedimus vobis
dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati dicte civitatis et eorum successoribus ac cui sive quibus
volueritis perpetuo omnia iura et loca dicto domino regi pertinencia et pertinenere debencia voces et acciones
ipsius reales et personales, utiles et directas, sive etiam mixtas et alias quascumque et quaslibet, que dictis
domino regi et suis pertinent et pertinere debent et possent in predictis que vobis supra vendimus et contra
quascumque personas et res racione eorum /151v/ quibus mero et mixto imperio ac omni alia iurisdiccione
civili et criminali ac omnibus aliis supradictis, necnon iuribus, locis, vocibus et accionibus prefati domini
regis predictis possitis vos dicti iurati et probi homines ac universitas predicta et vestri ac quos volueritis
perpetuo uti, agere et experiri agendo, respondendo, deffendendo, excipiendo, replicando et triplicando et
omnia alia faciendo in iudicio et extra iudicium et in curia et extra curiam quemadmodum idem dominus rex
facere posset ante huiusmodi vendicionem et iurium cessionem. Nos enim, vice et nomine dicti domini regis,
de certa sciencia et ex pacto, constituimus vos dictos iuratos et probos homines ac totam universitatem et suos
in et super predictis omnibus et singulis, que vobis supra vendimus, dominos et procuratores ut in rem
vestram propiam ad faciendum inde vestras in omnibus libere voluntates. Pro precio autem huiusmodi
vendicionis confitemur nos a vobis habuisse et recepisse decem mille solidos Barchinone i quos ego dictus
Bernardus de Ulzinellis, thesaurarius, qui supra, nomine dicti domini regis, recepi in manibus meis ipsosque
distribui in persolvendo stipendia quorumdam militum qui cura deffensionem regni Aragonum apud
frontariam Castelle laborabant. Et ideo renunciamus excepcioni dicte peccunie non habite et non recepte et
precium supradictum nobis, nominibus quibus supra, non fuisse solutum et doli, mali et in factum accioni ac
legi sive iuri que seu quod subvenit deceptis ultra dimidiam iusti precii et omni alii iuri, racioni et

consuetudini contra hec repugnantibus. Et si forte predicta que vobis vendimus, nominibus quibus supra, plus
modo valent aut de cetero valebunt precio memorato totum id quicquid et quantum fuerit et existat, damus et
vobis remittimus cum presenti vice et nomine dicti domini regis donacione pura, perfecta et irre-vocabili inter
vivos. Promittentes quisque nostrum insolidum, nomini-bus quibus supra, vobis dictis iuratis et probis
hominibus ac toti universitati predicte quod predicta omnia et singula que vobis supra vendimus, faciemus vos
et vestros et quos volueritis habere, tenere ac in sana pace possidere contra omnes personas singulares vel
universitatem facientes, nulla excepta, et tenebimur vice et nomine dicti domini regis vobis et vestris de
predictis omnibus semper de firma et legali eviccione vendicionis predicte per hunc videlicet modum. Quod si
forte ullo unquam tempore vobis vel vestris supradictis, que vobis vendimus, fieret vel moveretur questio
aliqua, peticio seu demanda per aliquem seu aliquos in totum scilicet vel in parte, de iure vel de facto, seu
alias incontinenti promittimus vobis quibus supra nos eisdem pro vobis opponere et deffensionem vestri et
vestrorum recipere et respondere pro vobis et vestris cuilibet querelanti seu querelantibus /152/ et suscipere in
nos in personam dicti domini regis onus litigii sive questionis et causam seu causas, quas inde contigerit
provenire et ducemus et tractabimus nos et nostri, vice et nomine dicti domini regis, aut per procuratores
regios duci et tractari faciemus ipsam causam seu causas nostris seu ipsius domini regis propriis sumptibus et
expensis a principio litis usque ad finem. Volumus tamen quod sit in eleccione vestri dictorum iuratorum et
universitatis j et vestrorum verum volueritis causam vel causas predictas ducere et tractare per vos ipsos aut
nobis, nominibus quibus supra, seu dicto domino regi vel suis predicta dominacione ut easdem nos seu ipse
dominus rex tractemus seu tractari faciamus per aliquem interpositam personam. In quoquidem casu si vos vel
vestri successores eligeritis causam seu causas predictas ducere et tractare per vos ipsos possitis absque
denunciacione nobis seu dicto domino regi aut domino duci fienda facere si velitis. Nos enim, nunc pro tunc
et tunc pro nunc, nominibus quibus supra, remittimus vobis et vestris per pactum expressum necessitatem
denunciacionis apellacionis omnium premis-sorum et in utroque casuum predictorum si quid a vobis vel
vestris de predictis, que vobis et vestris, nomine quo supra, vendimus, evictum fuerit seu ablatum iuste vel
iniuste per iudices impericiam seu dolum aut alias totum id et quantum fuerit, promittimus, nominibus quibus
supra, vobis et vestris restituere et etiam emendare cum inde fuerimus requisiti simul, videlicet cum omnibus
dampnis, missionibus et expensis circa litem et pro lite, in iudicio vel extra, factis et fiendis sive obtineatis in
causa sive etiam subcumbatis. Super quibus dampnis, missionibus et expensis vobis et vestris tradatur solo
simplici iura-mento vestri et vestrorum nullo alio probacionum genere cui expresse et ex certa sciencia
renunciamus petito seu etiam requisito. Volen-tes et concedentes vobis per pactum expressum quod per ipsum
dominum regem vel eius heredes seu successores non possit obici, excipi, allegari aut dici, quod per culpam
vel procuratoris seu advocati vestri vel per inprudenciam seu necligenciam alicuius iudicis aut apellacionis,
provocacionis seu reclamacionis omisse a vobis aliquid evictum fuerit de predictis seu in causa
subcumbueritis ante dicta. Et pro predictis omnibus et singulis complendis, tenendis, attendendis et
complendis et observandis, et pro eviccione et securitate premissorum obligamus, nominibus quibus supra,
vobis dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati et vestris et ipsorum successoribus omnia et singula
bona et iura prefati domini regis, mobilia et inmobilia, habita et habenda. Renunciantes quantum ad hec omni
iuri, racioni et consuetudini contra hec repugnantibus. Iurantes in animam dicti domini regis cuius
procuratores sumus ex potestate in dicto procuratorio nobis data /152v/ et atributa per Dominum Deum et eius
sancta Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia et singu-la tenere, attendere et complere
ac inviolabiliter observare et non contrafacere vel venire aliquo iure, causa vel etiam racione. Mandantes per
hanc eandem, nominibus quibus supra, hominibus et mulieribus dictorum loci, vallis, parrochiarum,
terminorum et pertinenciarum earumdem, necnon omnibus et singulis habitantibus et habitaturis in eisdem,
cuiuscumque legis, preheminencie, status aut condicionis existant, sub pena quingentorum morabatinorum
auri curie regie apli-candorum, a quolibet ipsorum exhigendorum et habendorum tociens quociens contra
predicta vel subscripta in aliquo fecerint aut venerint, quatinus vobis dictis iuratis et dicte universitati ac dictis
vicario et subvicario civitatis Gerunde, necnon illi iudici seu iudicibus qui per vos in exercendo predicta
fuerint assignati et non aliis quibusvis officialibus, comissariis aut subditis nostris pareant, obediant et satisfaciant,
prout prefato domino regi a dicto domino duci seu eorum officialibus in exercendo iurisdicciones
predictas, retroactis temporibus, melius et plenius parere, obedire et satisfacere consueverant et etiam
tenebantur. Hec igitur omnia et singula supradicta, ut superius con-tinetur, facimus, paciscimur et
promittimus, nominibus quibus supra, vobis dictis iuratis et probis hominibus ac vestris successoribus
perpetuo in manu et posse notarii infrascripti, tanquam publice persone, hec a nobis pro vobis et omnibus aliis
personis quarum interest et intererit et interesse potest ac poterit, legittime stipulantis, paciscentis et
recipientis.

Actum est hoc in civitate Barchinone, decima die octobris, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo sexsagesimo tercio.
Sig+num Bernardi de Ulzinellis. Sig+num Petri Ça Costa. Sig+ num Berengarii de Relato,
procuratorum et venditorum predictorum, qui hec, nominibus supra, laudamus, firmamus et iuramus.
Testes fuerunt presentes ad predicta: venerabiles Petrus de Marginibus, scriptor porcionis, Iaspertus de
Campolongo, sub-thesaurarius, Periconus de Plano de thesauraria dicti domini regis, Petrus de Ulzinellis,
rector Sancti Mathei, Petrus Natalis et Geraldus de Villatorta, subexpensor domini ducis, cives Barchinone.
Sig+num Bertrandi de Pinos, prefati domini regis scriptoris ac eius auctoritate notarii publici per totam
terram et dominacionem ipsius, qui predictis /153/ omnibus presens interfuit eaque scribi fecit in duobus
menbranis sive pergameneis aquapiscis, affixis atque adiunctis in quibus includuntur sive sunt sexsaginta duo
linee ultra lineas testium et signi dicti notarii in quorum altero, videlicet primo pergameneo sunt quadraginta
linee, quarum prima linea incipit: «In Dei nomine» et finit: «domino», ultima vero linea dicti primi
pergamenei incipit «ipsius» et finit «ac omnibus», secundi vero pergamenei linea incipit: «aliis supradictis» et
finit: «iudicium», ultima namque dicti secundi pergamenei linea incipit: «Sig+num Bernardi de Ulzinellis» et
finit: «et iuramus». Constat vero de litteris rasis et emendatis in linea XXIIIIª dicti primi pergamenei ubi
dicitur «valle» et in linea XXXª eiusdem pergamenei ubi legitur «vobis et aliis futuris iuratis» et in ultima
linea dicti pergamenei ubi continetur «vendimus». Inquam constat de litteris rasis et emendatis in dicto
secundo pergameneo in linea, videlicet secunda ubi narratur «sset», et in linea XIª eiusdem pergamenei ubi
raditur «non» et in linea XVª dicti secundi pergamenei ubi comparitur «brevitis». Insuper constat de
supraposito in linea prima huiusmodi clausure ubi liquide est additum «due» et clausit.
a. Marge esquerre, f. 149v, l. 6-12: clau. Marge dret, f. 150; l. 1-3 i 8-12: clau. Marge esquerre, f. 151v, l. 10: nota en forma de
mà i part de la l. 11 subratllada, B. b. I rubricada, B. c. vis interlineat, B. d. pro raspat, B. e. iuredicciones, B. f. Interlineat,
B. g. t de aut interlineada, B. h. bone, B. i. mille solidos Barchinone subratllat, B. j. ti de universitatis interlineat, B.
1365 febrer 11. Tortosa
323
El rei Pere III mana que el veguer i el sotsveguer de Girona hagin de respondre davant dels jurats de la
ciutat de Girona de les rendes i drets de les jurisdiccions de certs llocs de la vegueria venuts a la
ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 285 (185 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 392v.
Que al veguer e sotveguer agen a respondra als jurats de Gerona dels omuluments de les
jurediccions dels lochs de la ciutat; en altre manera que·l bayle lo·l na forç ab penes e en altres
maneres.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilecto et fidelibus nostris vicario Gerunde et Bisulduni et subvicario Gerunde vel
eorum locatenentibus, salutem et dileccionem.
Exponentibus nobis sindicis dicte civitatis percipimus quod vos contra mentem vendicionum per nos
universitati civitatis eiusdem factarum de certis iurisdiccionibus aliquorum locorum intra dictam vicariam
situatorum, respondere contradicitis universitati eidem, de iuribus et emolumentis que ad manus vestras
pervenerunt, exercendo pro ipsa universitate iurisdicciones easdem in ipsius universitatis, sicut asseritur,
preiudicium atque dampnum. Quapropter supplicato nobis provideri super hiis de remedio condecenti,
tanquam pater et legitimus administrator incliti et magnifici infantis Iohannis, primogeniti nostri carissimi,
ducis Gerunde comitisque Cervarie, vobis dicimus et mandamus quatenus iuxta convenciones et pacta super
predictis habita inter nos et universitatem iamdictam respondeatis universitati eidem seu cui voluerit de
omnibus et singulis emolumentis ac iuribus sibi ex causa premissa pertinentibus, nunc et in futurum,
quocienscumque per ipsam universitatem seu eius iuratos fueritis requisiti, alias per presentem, nomine quo
supra, mandamus baiulo civitatis iamdicte quod vos per imposicionem penarum et alia iuris remedia, quibus
decet, ad premissa compellat et distringat fortiter, alio nostro mandato minime expectato.
Data Dertuse, XIª die ffebroarii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexsagesimo quinto.
Visa Roma.
1367 juliol 1. Barcelona
324

L’infant Joan mana al veguer, al sotsveguer i al batlle de Girona o als seus lloctinents que obliguin a pagar
la contribució de la talla als nombrosos habitants que han rebut tonsura però no ordes majors, i que
ho fan servir com a pretext per no haver-la de pagar.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 393.
Contra los coronat. a
Infans Iohannes, serenissimi domini regis primogenitus eiusque regnorum et terrarum generalis
gubernator, dux Gerunde et comes Cervarie, ffidelibus suis, vicario et baiulo civitatis Gerunde vel eorum
locatenentibus, salutem et gratiam.
Intimante nobis fideli nostro Bernardo Sebriani, iurisperito Gerunde, nuncio ad nostram presenciam pro
subscriptis in parte per civitatem Gerunde noviter destinato, percepimus quod nonnulli et diversi ex
habitatoribus dicte civitatis tonsuram habentes, fingentes se esse clericos, quamquam non fuerint in sacris
ordinibus constituti, quinymo laycaliter incedant et eorum negocia gerant, sicut meri layci excusando
contribucionem et alia onera dicte civitatis. Quando com-pelluntur per collectores talliarum dicte civitatis ad
officialem episcopi seu alios iudices ecclesiasticos eorum habent recursum, pretendendo ipsos ad
contribuendum in predictis cum dicta universitate minime se teneri quod nedum in preiudicium dicte civitatis
verius in derrisionem iurium et iurediccionis regie atque nostre noscitur procul dubio redundare. Quare,
supplicato b nobis super hiis de iusticie reme-dio provideri, vobis et utrique vestrum dicimus et mandamus
quatenus in solvendo et contribuendo in predictis compellatis et distringatis omnes illos qui tatxati fuerint et
consueverint contribuere in eisdem. Et si pro hiis aliquis ipsorum regressum suum habuerit ad aliquem
iudicem ecclesiasticum, mox ipso facto sit acomiadatus a terra dicti domini regis atque nostra, velut inimicus
suus atque noster. Et si deinde intra dominium regium atque nostrum inveniretur quod capia-tur, quo capto et
bene custodito, sub fida custodia eundem nobis ubicumque fuerimus remittere procuretis, sumptibus tamen
illius qui talia allegaverit vel ad iudicem ecclesiasticum suum recursum habuerit pro premissis, taliter super
hiis vos habendo quod de diligencia comendari valeatis et non de negligencia reprehendi.
Datum Barchinone, prima die iulii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° sexagesimo septimo.
Primogenitus.
a. Al marge esquerre, anotat posteriorment per un altre escrivà: remedium contra coronats qui tallias solvere recusant,
B. b. quare supplicato subratllat, B.
1377 abril 29. Girona
325
L’infant Joan confirma la sentència per la qual els pagesos foranis han de pagar 100 sous per foc per la
construcció de les muralles de la ciutat i valida els diferents capítols del document.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 394v-399v.
Confirmacion de la sentència dels pageses forans per la qual pagaren C sòlidos per foch per la
obra del mur de la ciutat i forma dade de pagar per avant en aquella. a
Pateat universis quod nos, infans Iohannes, serenissimi domini regis primogenitus, ac in omnibus regnis
et terris suis generalis locumtenens, dux Gerunde et comes Cervarie, humili supplicacione proborum
hominum universitatum locorum et parrochiarum vicarie et baiulie forensis civitatis Gerunde instructi, quod
ipsi erant vel sunt nimis collactizati vel ultra racionis debitum talliati in contribucione murorum civitatis
ipsius et in solucione salarii quod datur capitaneo eiusdem dum inibi per iamdictum dominum regem seu nos
ordinatur teneri quodque sentencia quedam inter iuratos dicte civitatis ex una parte, et probos homines in
iamdictis locis et parrochiis degentes vel eorum iuratos ex altera parte, premissorum respectu arbitraliter lata
et confirmacio per nos facta de illa loquendo cum nostri reverencia non comprehendunt seu ligant eos, nec
sunt alicuius efficacie seu valoris. Quorum siquidem sentencie et confirmacionis nostre inde secute tenor
dinoscitur esse talis: «Nos infans Iohannes, et cetera, viso quodam publico instrumento huius seriei: “In
nomine Domini et eius gratia amen. Noverint universi quod in presencia mei Bonanati Natalis, notarii, et
testium subscriptorum ad hec specialiter vocatorum, venerabiles Petrus de Prato, Ffranciscus de Sancto
Dionisio, Bernardus Cipriani, iurisperiti, et Ffranciscus Adroverii, cives Gerunde, procuratores sindici et
actores ad subscripta specialiter peragenda legitime constituti ab honorabilibus iuratis et universitate civitatis
Gerunde seu a maiori et saniori parte illarum quadraginta quinque personarum, de consilio dicte civitatis que

seu XXXI a ex ipsis, ex ducali concessione eidem civitati indulta, faciunt et representant universitatem dicte
civitatis, prout de huiusmodi procuracione et actoria constat per instrumentum inde confectum in domo
fratrum minorum Gerunde, die martis qui fuit octava dies iunii, anno a nativitate Domini infrascripto Mº
CCCLXX° sexto, in posse mei dicti et infrascripti notarii ex una parte, et venerabiles Petrus Vilana,
licenciatus in decretis, presbiter de capitulo, Philippus de Palacio, rector hospitalis ecclesie Gerundensis,
Guillelmus Parahini, parrochie de Cilrano et Ffranciscus Straderii, parrochie de Ffornellis vicarie Gerunde,
habentes potestatem ad infrascripta specialiter facienda a iuratis et triginta sindicis parrochiarum vicarie et
baiulie Gerunde extra eandem civitatem existencium, prout de huiusmodi potestate constat per instrumentum
inde confectum Gerunde, anno a nativitate Domini predicto, in posse Raymundi de Parietealto, notarii
Gerunde ex parte altera, nominibus memoratis habito inter se, ut dixerunt, pluries super infrascriptis diligenti
collo-quio et tractatu, gratis et ex certa sciencia, pro evitandis et extirpandis questionibus, contradiccionibus,
controversiis, odiis et rancoribus que erant esseque per amplius sperabantur inter partes predictas, racio-ne
videlicet et occasione eius quod iurati dicte civitatis Gerunde, nomine et vice universitatis eiusdem, petebant
seu etiam petere, exi-gere conabantur ab universitatibus parrochiarum vicarie et baiulie pre-dictarum, tam
racione contribucionis operum menium et vallorum novorum ipsius /395/ civitatis quam racione sumptuum,
missionum et expensarum quos et quas universitas iamdicte civitatis facere et sustinere oportuit pro ipsis
operibus menium et vallorum predictorum et aliis fortaliciis eorumdem et ipsorum occasione usque quaque
con-venerunt adinvicem super predictis questionibus, contradiccionibus, controversiis, odiis et rancoribus et
per modum pacti firmiter et perpetuo valituri amicabiliter et concorditer fecerunt ac etiam ordi-narunt capitula
infrascripta per partes predictas, nominibus iamdictis, et earum utraque tenenda et perpetuo firmiter et
inviolabiliter observanda. Quorum siquidem capitulorum tenor talis est:
«Com murs e fortalicis sien tuïció e defensió, restauració e salvament de tota la cosa pública e per rahó
dels murs nous de la ciutat de Gerona despeses e messions per aquells e per rahó e occasió d’aquells fetes e
faedores sien stades e ésser se sperassen diverses contradiccions, contrasts e dissencions en iudici e fore judici
entre la ciutat de Gerona d’una part e les batlia e vageria de Gerona d’altre, emperamor d’açò, les dites parts e
quescuna d’aquelles volents litigis, dissencions e contrasts esquivar, pau e tranquil·litat entre ells procurar e
radicar, e la virtut de quescuna de les dites parts per fortificar aquella, unir e ajustar, per ço que per les coses
següents de la dita ciutat de Gerona, la qual és cap e special protecció e restauració de les dites batlia e
vageria e encare de tot lo bisbat de Gerona sie fortificade e defesa per honor, reverència e augmentació de la
corona reyal e per profit e bé de la cosa pública, faeren et ordinaren, fermaren e juraren la concòrdia,
convinençes, avinences, pactes, ordinacions e capítols següents, los e les quals se haien per les dites parts e
quescuna e singulars d’aquelles attendre e servar per si e per lurs successors perpetualment e contra aquells e
aquelles jamés res no fer o contravenir en judici o fore judici per alcun dret o rahó.
Primerament, b que·ls hòmens forans de les dites batlia e vageria de Gerona sien tenguts e hajen a pagar
als dits honrats en Pere des Prat, Ffrancesch de Sent Dionís, Bernat Cebrià e Ffrancesch Adrover o a qui ells
volran per nom de tota la dita ciutat per les messions e despeses profitosament o necessàrie fetes en e per les
obres, enfortiments e defensions dels murs nous e valls d’aquells de la dita ciutat de Gerona o per rahó o
occasió d’aquells fins e tro al die present, que compta hom V dies de deembre en l’any de la nativitat de
nostre Senyor MCCCLXXVI, unum c sol e dos diners Barcelonesos per quescun foch de les dites batlia e
vegeria habitans fore la dita ciutat, revals, suburbis e burchs d’aquella en la forma següent: so és, que quant de
tota la universal despesa profitosament e necessàrie feta e quantitats de diners en e per les obres dels dits murs
nous e valls e defensions e enfortiments d’aquells e per rahon e occasió d’aquells ministrades e despeses
convendrà e sie tengut pagar a quescun dels fochs de la dita ciutat, revalls, /395v/ burchs e suburbis d’aquella
III sols bar-celonesos, que quescun dels fochs forans de les dites batlia e vageria pach e sie tengut de pagar I
sou e II diners de la dita moneda. En los quals fochs forans sien enteses e compreses tots aquells ciutadans
forans qui·s són fets ciutadans ab carta o menys de carta, exceptats los originaris de la dita ciutat qui habiten o
habitaran fora la dita ciutat, los quals originaris hajen anar e sien de la contribució de la dita ciutat.
Ítem, que per part de la dita ciutat sie dat leyal e just compte a aquells qui seran en açò elegits per
mossèn lo bisbe e son capítol de Gerona e hòmens forans de les dites vegeria e batlia o havents poder en açò
d’una part e los dits honrats en Pere des Prat, Ffrancesch de Sent Danís, Bernat Cebrià e Ffrancesch Adrover
per nom de la dita ciutat de l’altre part, segons que en lo següent pus prop capítol serà contengut, de totes e
sengles messions e despeses fetes en e per les obres dels dits murs nous e vals e defensions e enfortiments
d’aquells tro al die present. E tots aquells qui les dites messions e despeses hajen fetes, administrades o lurs
hereus per part de la dita ciutat e aquells que·ls dits comptes han o hauran ordinats, facen segrament e
homenatge e que bé e leyalment donen los dits comptes. E que tot ço qui en aquells és e serà contengut, és
realment e de fet despès e administrat, e que en los dits comptes no ha frau ne maximació, lo qual segrament

se haje a fer en poder del honrat official de mossèn lo bisbe o son lochtinent. E, si aquell o aquells qui les
dites despeses e massions han ministrades e fetes per les dites obres o lurs hereus no bestaven a satisfacció
d’açò que tornar haurien per resta o mala amministració en culpa o negligència lur, que la dita ciutat fos
tenguda aquella cosa restituir per ço, car per la dita ciutat hi foren deputats, e noresmenys que·ls demont dits
IIII en lo present capítol per part de la dita ciutat nomanats o altra persona per nom d’ells e de la dita ciutat
haien e sien tenguts dar per scrit leyalment als elegits per part de les dites batlia e vageria de Gerona tot ço e
quant sie haüt, pagat e levat en e per les dites obres dels dits murs nous o per rahon e occasió d’ells també per
la dita ciutat, clergues, juheus de Gerona e per les hòmens forans e per barre com en altre manera per
qualsevol rahó e persones, del die que foren començats los dits murs nous tro al die de vuy, per ço que, viste
la reebuda e la despesa universal, puxe ésser declarat què resta a deure en e per les messions daquèn fetes.
Ítem, que per los dits comptes impugnar, justificar, liquidar, declarar, concordar, finar, e les quantitats
d’aquelles tremanar e pronunciar sien elegides quatre persones, ço és /396/ una elegide per mossèn lo bisbe e
capítol de la Seu e altre per los hòmens forans de les dites batlia e vegeria, e havets poder en açò qui sien de la
part de les dites batlia e vegeria, e II persones elegides per los dits honrats en Pere des Prat, Ffrancesch de
Sent Danís, Bernat Cebrià e Ffrancesch Adrover, qui sien per part de la dita ciutat. Les quals quatre persones
ensems o III d’aquelles haien poder per nom de les dites ciutat, batlia e vageria los dits comptes concordar
con totes e sengles quantitats, messions e despeses dequèn en qualque manera fetes moderar, e si a ells serà
vist faedor, diminuir, defalcar o en tot o partida reebre, tatxar, pronunciar e declarar per via de dret e de
iusticia o per via de amigable composició, axí e per la forma que a les dites IIII persones ensemps o a III
d’aquelles serà vist faedor. E, si cas ere que les di-tes IIII persones dels dits comptes, messions e despeses per
los dits murs nous o per rahó e occasió d’aquells fetes concordar e iustificar ensemps o III d’aquells no
poguessen, sie lavors per les dites IIII persones ensemps elegide una persona comuna d’aquel loch, que a ells
serà vist faedor, qui puxa los dits IIII o III concordar en e sobre les coses o duptes de què seran discordants, e
si la dita terça persona concordar no·ls porà, que ab les dues persones de les dites IIII puxa en les dites
qüestions e duptes pronunciar e aquells declarar tantes vagades quantes serà a ells vist faedor, e que les dites
IIII persones a açò elegides el dit terçer hajen a jurar sobre los sants Evangelis en poder del dit official de
mossèn lo bisbe o son lochtinent que bé e leyalment se hauran en los dits comptes a impugnar e justificar, tota
amor e favor desordonades foragitades.
Ítem, que totes e sengles quantitats de moneda que·ls dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria o
alcun o alcuns d’aquells hajen pagades a la dita ciutat per rahó e occasió dels dits murs nous, valls,
enfortiments e defensions d’aquells e obres en e per aquells fetes és assaber, aquells XXIIII sous que hajen
pagats per quescun foch e XVIII diners quescun més e per quescun foch çert temps passat e encare tota
quantitat que sie haüda de les penyores venudes dels dits hòmens forans per rahó de les dites obres o per
qualsevol altre rahó sien sta-des pagades, sien deduïdes, defalcades e preses en compte als dits hòmens forans
de les dites batlia e vegeria de la quantitat que pa-gar deuran o sian tenguts pagar del temps passat per les
dites obres dels dits murs nous, valls, fortalicis demont dits e per rahó e occa-sió d’aquells. Les quals
deduccions sien fetes e declarades per les damont dites IIII persones o III d’aquelles qui seran elegides segons
la forma e manera del /396v/ terç capítol qui comensa: “ítem, que per los dits comptes impugnar et cetera.”
La qual declaració feta, se haje per quescuna de les dites parts tenir e servar en per tostemps. Et no- resmenys
que la barra no sie posade ne cuyleta per rahon de les dites obres si doncs no·s fahia de consentiment de les
dites parts. És entès encara que tot ço que·ls dits hòmens forans hajen pagat en la dita barra del die que fo
posade tro al die de vuy sie comptat e deduït als dits hòmens forans axí per la forma que diran, conexeran e
declararan les dites IIII persones elegides per vigor del precedent e pus prop capítol o les III d’aqueles. De la
qual barre sien deduïdes les messions que·s són fetes per haver les concessions d’aquella e ço qui és stat dat al
pont nou e a camins adobar.
Ítem, que los dits III sous per quescun foch de la dita ciutat, ravals, burchs e suburbis d’aquella e los
dits I sou e II diners per quescun foch dels hòmens forans de les dites batlia e vegeria se hajen a pagar e·s
paguen segons lo nombre dels fochs qui són o seran lo die que·ls presents capítols per les dites parts seran
complidament fermats e iurats e per aquells térmens e pagues que les dites IIII persones elegides conexeran e
ordinaran e no en altre guisa, les quals IIII persones o III d’aquells proveesquen que·l dit nombre de focs de
quescuna part sie dat leyalment, tota frau cessant, e que per res de II o de molts fochs no sie fet I. Encare
proveesquen e declaren les dites IIII persones o III d’aquelles que·ls dits hòmens forans de les dites batlia e
vageria no sien tenguts de pagar res si a ells o a III d·els serà vist faedor per lo temps passat e esdevenidor e
per les obres fetes e faedores per los hòmens del spital de Sent Johan de Jehrusalem o altres qualsevol
persones qui per privilegi o en altre manera no sien tenguts contribuir en les obres dels dits murs. E
noresmenys proveesquen que la dita contribució se pach per quescuna de les dites parts e per quescuns fochs,

no contrestants pobrees o impotiències d’aquelles, axí emperò que la una parròquia no sie tengude de pagar
per l’altra ne en açò sie obligade.
Ítem, que per rahó de les obres faedores en los murs nous de Gerona, torres e valls e altres fortalicis e
defensions d’aquells e despe-ses e messions per aquells faedores d’açí avant tro a perfecció d’aquels, ço és
que sien meses e posats en cims e defenents de torres, valls, berbacanes e altres fortalicis a aquels pertanyents
necessaris o útils, los dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria de Gerona, paguen e sien tenguts de
pagar a la dita ciutat en la forma següent: so és, que quant quescun foch de la dita ciutat, revals, burchs e suburbis
d’aquella sie tengut pagar e paguen en les dites obres, messions e despeses daquèn faedores III sous
barcelonesos que quescun foch dels dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria paguen e sien tenguts de
/396bis/ pagar I sou de la dita moneda. En los quals fochs forans sien enteses e compreses tots aquels
ciutadans forans qui sien fets ciutadans ab carta o menys, exceptats los originaris de la dita ciutat qui habiten
o habitaran fora la dita ciutat, los quals originaris hajen anar e sien de contribució de la dita ciutat.
Ítem, que en les obres que d’açí avant se faran o·s convendran fer en los dits murs nous de Gerona o
fortalicis d’aquells sie elegide una persona per lo dit senyor bisbe e capítol o, en absència del dit bisbe, per
son vicari e capítol o, la seu vagant, per lo vicari o vicaris, la dita seu vagant e·l dit capítol e una altra persona
per los hòmens forans de les dites batlia e vegeria o havents poder en açò qui sien per la part dels dits hòmens
forans de les dites batlia o vegeria, e per los honrats jurats de la dita ciutat altres II persones: les quals IIII
persones, quescunes per la sua part, reeben e sien reebadores, aministradores e despenadores de totes les
quantitats que·s levaran e·s culiran per les dites obres faedores dels dits murs nous, e totes IIII ensemps ab los
obrers dels dits murs e obres d’aquells faedores, vegen e regoneguen les dites obres. E les dites IIII persones
sàpien e saber hajen e regonèxer totes e sengles despeses que per les dites obres faedores se faran e aquelles
scriven e façen scriure quescun jorn, setmana, mes, any o anys per ço que de la recepte, dade e despesa puxe
quescun e sie tengut de retre bo e leyal compte e aquestes IIII persones puxen ésser revocades e altres posades
axí com a d aquells qui les hi posaren plaurà e aytantes vegades com lurs plaurà.
Ítem, que tanbén per la dita ciutat com per los dits hòmens forans de les dites batlia e vageria de Gerona
sien pagades les dites quantitats, ço és per quescun foch de la dita ciutat, revals, burchs e suburbis d’aquella
III sous e per quescun dels hòmens forans I sou per les dites obres faedores en los dits murs nous de la dita ciutat, torres e
vals e altres fortalicis e defensions d’aquells, segons lo nombre dels fochs qui seran en temps que les dites
obres se faran. Car, per morts comunes e naturals o per guerres o altres rahons, se porie fort diminuir lo
nombre dels fochs de quescuna part. E en e sobre les coses contengudes en lo present capítol haien poder de
provehir les dites IIII persones o III d’aqueles, segons la forma e poder a ells dat per les obres pessades, e·n lo
quint capítol dessús dit qui comensa: “ítem, que los dits III sous per quescun foch, et cetera”.
Ítem, que la moneda havedora per les obres esdevenidores de quescuna de les dites parts per res no
puxa ésser convertida, commutade, despesa o alienade en altres uses sinó en les dites obres.
Ítem, que una parròquia, vila o loch de les dites batlia e vegeria no sie obligade o obligat per altre, ne
tengut a pagar en la dita contribució sinó solament quescuna /396bis v/ parròquia, vila o loch segons lo
nombre dels fochs d’aquella o d’aquell.
Ítem, que tot ço que la ciutat haurà d’aquí avant per lo temps passat e esdevenidor per rahó e occasió de
les dites obres, ço és de la vila e val d’Amer e d’altres qualssevol lochs o persones de les dites batlia e vageria
de Gerona ultra aquells e aquelles que·ls presents capítols hauran fermats o han dat poder de fermar, sie pres
en compte e sie comptat per la part de les dites batlia e vegeria, axí com si ab ells havien ensemps fermat.
Ítem, que, pus los dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria haien pagat per les obres fetes dels
dits murs nous e messions e despeses daquèn fetes ço que les dites IIII persones elegides per vigor del dit
terçer capítol o III d’aquells hauran declarat, sien quitis e franchs de totes les dites obres, messions e despeses
fetes tro al die de vuy. E la dita ciutat o aquells qui poder han o hauran per aquells sien tenguts en aquell cas e
temps fer als dits hòmens forans e a lur béns fin general de les coses passades e àpocha final de reebuda.
Ítem, que en temps de guerra e de reculleta, los jurats de la dita ciutat haien e sien tenguts de reculir
dins los dits murs los dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria e lurs mullers, infans e família ab lurs
béns mobles e bestiar, donans a ells posades e habitacions convinents, segons la condició de la dita ciutat e
sens paga.
Ítem, que per les coses demont o deval contengudes o alcuna d’aquelles no sie fet o engenrat de present
o en esdevenidor prejudici alcun a la libertat o immunitat de la esgléya ne a hòmens d’aquella ne encare als
dits hòmens forans de les dites batlia e vegeria de Gerona o a alcun d’aquells ne puxa ésser tret a
conseqüència o servitut ne per açò sien pus strets o obligats en altres obres o coses esdevenidores, mas
quescuna de les dites parts sie e romangue en se libertat, dret e franquesa en què ere ans dels presents capítols,

axí que per los presents capítols o alcuna cosa en ells contenguda o per los actes qui per aquels se seguiran no
sie crescut, minuat, o interunput dret a la una ne a l’altra part.
Ítem, que si en los presents capítols hauran alcuna repugnació o contrariació en substància o
significació o·y aperprà alcuna cosa scura o no bé clara o y occorrerà alcun dupte o dubtes que tota vegade
puxen aquels concordar, clarificar e declarar les dites IIII persones elegides per los dits mossèn lo bisbe e
capítol e hòmens forans de les dites batlia e vageria o havets poder d’aquells en Pere des Prat, Ffrancesch de
Sent Danís, Bernat Cebrià e Ffrancesch Adrover per vigor del terçer capítol qui comensa: “Ítem, que per los
dits comptes impugnar, et cetera”.
Ítem, que dels presents capítols e de quescun d’aquels se façen aytantes cartes públiques com quescuna
de les dites parts e singulars d’aquelles volran e demanaran a messió de quescuna dels dites parts e singulars
d’aquelles qui les demanaran.
Que siquidem capitula et /397/ omnia et singula in eis contenta pluries et pluries insimul et ad partem
etiam, me presente notario infrascripto, per dictas partes ruminata et inter se concordata et de eorum voluntate
et mandato per me eundem notarium de verbo ad verbum lecta fuerunt, firmata, laudata pariterque iurata,
scilicet per dictos venerabiles Petrum de Prato, Bernardum Cipriani et Ffranciscum Adroverii, nominibus
prefatis ex una parte, et per dictos venerabiles Petrum Vilana et Philippum de Palacio, nominibus memoratis
ex parte altera, in civitate Gerunde, scilicet intus palacium episcopale eiusdem civitatis, die veneris que fuit
quinta dies decembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC LXX° sexto, vocatis ad hec et presentibus
testibus venerabilibus Bernardo de Monterotundo, Arnaldo de Monterotundo, domicellis, et discretis Petro
Arnaldi et Petro Boneti, clericis beneficiatis ecclesie Gerundensis, et pluribus aliis in multitudine copiosa. De
quibus omnibus et singulis supradictis dicte partes nominibus sepedictis pecierunt fieri et utrique parti tradi
unum et plura publicum et publica instrumentum et instrumenta et tot quot ac quando, quociens et prout inde
pecierint et habere voluerint per me notarium supra et infrascriptum. Post modum vero die mercurii que fuit
decima dies dicti mensis decembris, anno a nativitate Domini predicto, dictus venerabilis Ffranciscus de
Sancto Dionisio, nomine iamdicto ex una parte, et dicti Ffranciscus Straderii et Guillelmus Perayini, nomibus
iamdictis, ex parte altera, firmarunt et laudarunt et iurarunt capitula preinserta per me iamdictum et
infrascriptum notarium de verbo ad verbum coram ipsis lecta intus hospicium quod dictus venerabilis Petrus
Vilana inhabitat in civitate Gerunde predicta, vocatis ad hec et presentibus testibus venerabili et discretis
Bernardo Malarcii, iurisperito, et Ffrancisco Cors, clerico benificiato in ecclesia Gerundensi. Que fuerunt acta
et per dictas partes nominibus sepedic-tis, ut pretangitur, firmata, laudata et iurata locis, diebus et anno
predictis, vocatis ad hec et presentibus me notario et testibus superius nominatis».
Subsequenter vero videlicet die lune que fuit XXIIIª dies ffebruarii, anno a nativitate Domini
MCCCLXX° septimo, in presencia mei dicti Bonanati Natalis, notarii, et testium subscriptorum ad hec
specialiter vocatorum, venerabiles Bernardus de Campis, canonicus Sedis, Ffranciscus de Sancto Dionisio,
iurisperitus, Petrus Ça Badia, mercator, cives Gerunde et Ffranciscus de Parietealto, parrochie de Lorano
vicarie Gerunde, electi, scilicet dictus Bernardus de Campis pro parte reverendi domini episcopi et capituli
Gerundensis et dicti Ffranciscus de Sancto Dionisio et Petrus Ça Badia pro parte dicte civitatis et dictus
Ffranciscus de Parietealto pro parte hominum forencium dictorum baiulie et vicarie ad impugnandum,
iustifican-dum, liquidandum, declarandum, concordandum, assumendum et finandum compota omnium
missionum et expensarum factarum in et pro operibus menium et vallorum predictorum dicte civitatis ipsaque
compota concordandum et alias omnes quantitates missionum et ex-pensarum inde qualitercumque factarum
moderandum, diminuendum et defalcandum, taxandum, pronunciandum et declarandum, prout et
quemadmodum continetur in capitulis superius insertis. Constituti personaliter intus dictum hospicium dicti
venerabilis Petri Vilane, vigore postestatis, ut /397v/ dixerunt, eis super hiis attribute, processerunt ad
pronunciandum, taxandum e et declarandum super premissis, ut sequitur in hunc modum:
«En nom de Déu sie amén. Nós Bernat des Camps, canonge de la seu, Ffrancesch de Sent Danís, savi
en dret, e f Pere Ça Badia, mercader, ciutadans de Gerona, Ffrancesch de Peradalte de la parròquia de Loran,
elegits, ço és jo dit Bernat des Camps per mossèn lo bisbe e capítol de la seu, e nós dits Ffrancesch de Sent
Danís e Pere Ça Badia per part de la dita ciutat de Gerona, e yo dit Ffrancesch de Peradalta de part de les
batlia e vegeria de Gerona a impugnar, justificar, liquidar, declarar, concordar, assummar et finar los comptes
dats per part de la dita ciutat demont dita per rahó de les messions e despeses fetes per les obres dels murs
nous e valls e altres fortalicis de la dita ciutat e aquells termenar e pronunciar, segons que appar en lo terç
capítol dels capítols fets e concordats entre los elegits per part de la dita ciutat e los elegits per part de les dites
batlia e vegeria. Lo qual capítol comença: “ítem que per los dits comptes impugnar, et cetera”, vists e
diligentment regoneguts e examinats tots los comptes de les reebudes e despeses fetes per part de la ciutat de
qualsevol persones e per qualsevol manera de totes e qualsevol quantitats de moneda per rahó de les dites

obres e per occasió d’aquelles fins al die de vuy, vistes encare, regonegudes e atteses totes e sengles coses que
veure regonèxer e attendre devien, segons tenor dels dits capítols, e impugnats, justificats, liquidats, declarats,
concordats, assumats e finats aquells ledegmament segons que·s pertany hajen trobat segons tenor dels dits
comptes los prohòmens forans de les dites batlia e vegeria deure, tornar e pagar a la dita ciutat per la part a
ells pertanyent a pagar en les dites obres, segon la avinença en los dits capítols contenguda, molt major
quantitat de moneda de XIII mille lliures barchinonenses. Emperò per tal car en los dits comptes se pogueren
fer alscuns duptes los quals pogueren fer triga e messions a quescuna de les parts si nosaltres no·ns
avenguéssem e per ço, car lo senyor duch, qui per si matex e encare per nom seu, mossèn Pere dez Pla,
conseller e promovedor de la cort del dit senyor, e d’alscuns altres de casa d’aquell senyor, és entrevengut en
açò havem concordat aytant com havem pogut per via de iustícia e de amicable composició, haüt primerament
de les coses deval scrites colloqui e assentiment ab en Pere dez Coll de Stanyol, d’en Pere Lorens e d’en
Guillem Perayin de Celrà, d’en Bernat Teyada de Sent Martí Veyll, d’en Ramon Puig de Palol d’Onyar e d’en
Ffrancesch Strader de Ffornels havem mitigade la dita quantitat e pronunciam, tatxam et declaram en la forma
qui·s seguex:
Primerament, que quescuna parròquia de les dites batlia e vegeria de Gerona pach e haje a pagar de
present per quescun foch, axí pobre com rich, no gardade pobrea ne impotència d’alcun segons que·s contén
en lo quint capítol dels dits capítols fets e fermats entre les dites ciutat e batlia e vageria, oltra les quantitats
que ja són stades pagades per aquells o en altra manera per qualsevol persones o per qualsevol rahon en /398/
e per rahó de les dites obres fins al jorn de vuy que compte hom XXIII dies del mes de ffebrer, pach e sie
tengut de pagar a la dita ciutat C sòlidos barcelonesos per quescun dels dits fochs quitis. E ultra açò que sien
tenguts e haien a fer compliment a·n Guillem Spital, mercader de Gerona, a D florins d’or d’aquella major
quantitat que li devien dar per nom de la ciutat en lo mes de janer prop passat. E per ço car la ciutat d’equestes
quantitats fa grans interesses, no serie raonable que speràs haver les dites quantitats e que sostengués tan
grans dampnatges, pronunciam, concordam e de-claram que de continent com per part de la dita ciutat serà
request, quescuna parròquia sie tengude de pagar la quantitat que·ls en pertanyerà a pagar, segons la forma
dessús dita, o hajen de present fer vendes de violaris a vide de II persones a rahó de M sòlidos annals per VII
mille sous de preu ab cartes de gràcia per totes les dites quantitats a aquella o aquelles persones que·l dit
Guillem Spital, qui en açò és assignat per part de la ciutat, volrà ne dirà. E per vendre los dits violaris hajen a
fer e consentir quescuna parròquia e loch procurador e síndich havent plen poder de fer totes seguretats que en
contractes de violaris sien acustumades de fer ab obligacions e confessions judicials, però que·ls dits
interesses dels dits violaris no començen a córrer a les dites parròquies tro a la festa de sent Pere e sent Feliu
prop vinent. Encare més concordam e declaram que per quescuna parròquia sien elegides certes persones qui
aquestes quantitats comptesquen entre los habitadors de quescuna parròquia a lur bon arbitre, com no sie rahó
que aytant pagàs lo pobre com lo rich, però que una parròquia no sie tenguda de comportar la pobrea o lo
defaliment de l’altre.
Ítem, que la dita ciutat o havents poder per aquella, fetes les seguretats demont dites per les dites
parròquies e quescuna d’aquelles, façe e sie tengude de fer als dits hòmens forans e a lurs béns fi general de
les coses passades e àpocha final de reebuda.
Ítem, que quescuna parròquia e loch de les dites batlia e vegeria de Gerona sie tengude de approhar,
loar, ratificar e confirmar la present pronunciació, tatxa e declaració g e los capítols ja fets e fermats entre les
dites ciutat e batlia e vegeria e dar compliment a les coses dessús dites. Retenem nos enperò que, per virtut del
poder a nós donat, puxam declarar, enterpretar e concordar tots duptes qui en açò o en altres coses dependents
d’açò poguéssem entrevenir. E açò pronunciam, tatxam e declaram per quescuna de les parts ésser servador e
tenedor. E en açò aytant com sàpien condempnació, condempnam e aytant com saben absolució, absolem
quescuna part”.
Lata, facta et publicata fuit hec pronunciacio, taxacio et decla-racio per dictos venerabiles Bernardum
de Campis, Ffranciscum de Sancto Dionisio, Petrum Ça Badia et Ffranciscum de Parietealto et de eorum
mandato lecta per me dictum Bonanatum Natalis, notarium, die et anno et loco supra proxime dictis,
presentibus dictis Petro de Colle de Stagneolo, Petro Laurencii, Guillelmo Parahini de Cilrano, Bernardo
Tayade sancti Martini Veteris, Raymundo de Podio /398v/ de Palaciolo de Undare et Ffrancisco Straderii de
Ffornellis et vocatis ad hec et presentibus testibus honorabilibus Petro de Plano, milite consiliario et
promotore negociorum curie domini ducis, Petro Vilane, licenciato in decretis presbitero de capitulo et
officiali domini episcopi Gerundensis, Iacobo de Podio, scriptore dicti domini ducis, Ffrancisco Adroverii et
Bernardo Ferrarii, draperio, civibus Gerunde et pluribus aliis in multitudine affluenti. De quibus omnibus et
singulis supradictis dicti venerabiles Bernardus de Campis, Ffranciscus de Sancto Dionisio, Petrus Ça Badia
et Ffranciscus de Parietealto mandarunt fieri et utrique parti tradi instrumentum et instrumenta unum et plura

et tot quot ac quando, quociens et prout inde pecierit et habere voluerit per me notarium sepedictum, vocatis
ad hec et presentibus testibus superius proxime nominatis. Que fuerunt acta locis, diebus et annis predictis,
vocatis ad ea et presentibus testibus superius nominatis et me notario supra et infrascripto. Ego h Bonanatus
Natalis, notarius publicus substitutus auctoritate regia a Iasperto de Campolongo, publico Gerunde notario,
premissis omnibus et singulis vocatus et requisitus una cum prenominatis testibus interfui hecque in hanc
publicam formam redigens scripsi et clausi, cum raso in linea LIIIª ubi dicitur “en que ere”. Ideo, ad humilem
supplicacionem pro parte vestri iuratorum et universitatis civitatis Gerunde propterea nobis factam pro
sedandis questionibus et controversiis que inter vos et dictos homines forenses pro premissis seu aliquo
premissorum sequi possent et pro bono statu et tranquillo pacifico vestri et dictorum hominum forensium
preinsertum instrumentum et omnia et singula in eo contenta laudamus, approbamus, ratificamus et
confirmamus iuxta eius seriem et tenorem, supplentes ex nostre plenitudine po-testatis omnem et
quemcumque defectum qui in predictis intervenerit vel esse possit quavis causa seu racione. Hoc proviso
quod pro dictis C solidis quos quilibet focus parrochiarum dictarum vicarie et baiulie habet, ut predicitur,
solvere, sint homines ipsarum parrochiarum quitii et immunes a solucione seu contribucione eius quod per
ipsos restabat ad solvendum racione partis eos solvere contingentis in quibusvis salariis et missionibus
quorumcumque capitaneorum, qui in dicta civitate actenus steterunt, cum ita in tractatu dictarum
declaracionis, taxacionis et pronunciacionis actum et in pactum deductum extiterit inter partes predictas.
Mandantes vicario et baiulo Gerunde eorumque locatenentibus ac etiam universis et singulis officialibus dicti
domini regis atque nostris, presentibus et futuris, quatenus predicta omnia et singula teneant et observent
tenerique et servari faciant et non contraveniant seu aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius
rei testimonium presentem fieri et sigillo nostro pendenti iussimus comuniri. Datum Gerunde, XXIIIª die
ffebruarii, anno a nativitate Domini M° CCC° LXX° septimo. Iacobus, vicecancellarius».
Fecimus ipsam sentenciam et declaracionem de illa, ut pretangitur, per nos factam semel et pluries,
auditis dictis iuratis memorate civitatis et iuratis in qua dictarum vicarie et baiulie forensis ac eorum advocatis
in nostro con-/399/-silio discuti et diligentissime recenseri. Et demum allegato utrique per iamdictas partes
mature et plenarie de iure ipsarum attentisque attendendis ac die subscripta determinacioni predictorum
legitime designata partibusque prefatis, videlicet pro civitate Gerunde, Guillelmo Sunyerii, Raymundo de
Boxols, Ffrancisco Iaubert et Bartholomeo Tort, iuratis anni presentis, una cum qui-busdam aliis civitatis
eiusdem, et pro parte locorum et parrochiarum superius contentarum, Petro Monerii loci de Burdillis, Petro
Ermengaudi loci de Toylano et Petro Baiuli loci de Villavenut, iuratis dictorum locorum et parrochiarum, et
pluribus aliis eorumdem locorum et parrochiarum in nostra presencia constitutis ac sacrosanctis Evangelis et
cruce Domini ante nostrum conspectum adhibitis ut de vultu Dei omnipotentis iudicium nostrum prodeat et
oculi nostri videant equi-tatem huius sentencie nostre tenore arbitralem sentenciam preinsertam et
confirmacionem per nos factam de ipsa tenere et valere decernimus easque confirmamus et approbamus
tenerique et servari perpetuo ac execucioni debite demandari debere eiusdem serie senten-cialiter declaramus
et ordinamus, neutram verum tamen partium predictarum in expensis condempnando ex causa seu
racionabiliter providendo quod per fideles Bertrandum de Pinos, prothonotarium et sigilla nostra tenentem, et
Guillelmum Olomarii, nostre curie auditorem, consiliarios nostros, quibus super hoc vices nostras plene cum
presenti committimus, ordinentur certi termini sive dies. In quorum quolibet homines dictarum vicarie et
baiulie forenses certam partem dictorum C solidorum exsolvendorum per unumquemque ipsorum usque ad
completam solucionem illorum exsolvere debeant et etiam teneantur. Mandantes per eandem vicario et baiulio
Gerunde ceterisque officialibus regiis sive nostris, presentibus et futuris, necnon hominibus dictorum locorum
atque parrochiarum quatenus presentem sentenciam et declaracionem nostram teneant firmiter et observent et
contra non veniant seu attemptent aliqua racione. Lata fuit et lecta sentencia seu declaracio presens in aula
palacii episcopalis dicte civitatis Gerunde, die mercurii vicesima nona mensis aprilis, anno a nativitate
Domini M°CCCLXX° septimo, presentibus pro testibus: Raymundo de Iuyano, milite, consiliario et
promotore, Bartholomeo de Salellis, Galcerando de Ortigiis, Iacobo de Podio et Bernardo de Ripullo,
scriptoribus dicti domini ducis. Iacobus, vicecancellarius.
Signum (signe) infantis Iohannis, serenissimi domini regis pri-mogeniti ac in omnibus regnis e terris
suis generalis locumtenentis, ducis Gerunde et comitis Cervarie, qui hanc sentenciam sive declaracionem
tulimus et huic instrumento sigillum nostrum iussimus appendendum. /399v/ Primogenitus.
Signum i Petri de Tarraga, secretarii dicti domini ducis et aucto-ritate prefati domini regis, notarii
publici per tota terram et domi-nacionem suam, qui predictis interfuit eaque de mandato eiusdem domini
ducis scribi fecit cum raso et correcto in tricesima secunda linea ubi legitur «diran», in sexagesima «baiulie et
vicarie», et in septuagesima secunda «quantitates» et clausit.

a. F. 394v: dibuix d’una torre, al marge esquerre; f. 395 nota en forma de mà, al marge esquerre, l. 14, B. b. Al marge dret:
hic incipiunt capitula, B. c. Sic, B. d. a interlineada, B. e. Taxandum interlineat, B. f. e, B. g. tatxa e declaració, sobre raspat,
B. h. Sense signum, B. i. Sense signum, B.
1377 setembre 3. Barcelona
326
El rei Pere III prohibeix als seus algutzirs i als de l’infant Joan exigir sumes de diners de les ciutats, en
perjudici d’aquelles.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 394.
C. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 400.
Que l’alguatzir no prene cap sous.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilectis alguatziriis nostris et nostri carissimi primogeniti, qui nunc sunt et erunt pro
tempore, vel locatenentibus eorumdem, salutem et dileccio-nem.
In curiis generalibus quas nunc catalanis celebramus in civitate Barchinone fuit pro parte civitatis
Gerunde nobis expositum in gra-vamen quod, cum nos vel noster primogenitus sumus in dicta civitate
Gerunde, vos seu aliqui vestrum intromittitis, vos ex specialibus comissionibus que inde vobis fiunt aliquibus
questionibus civilibus que sunt inter partes et inde vultis habere capsous non obstante quo illi inter quos dicte
cause ducuntur, non sint de domo nostra, nec alias curtesani, quod in preiudicium dicte civitatis et dampnum
singularium eiusdem cernitur redundare. Quocirca supplicato nobis super hiis de remedio iusticie provideri,
vobis et vestrum cuilibet dicimus et man-damus quatenus amodo dictos capsous minime petatis seu exhigatis
cum nec id facere debeatis, nisi tantum ab illis qui de foro officii vestri sunt.
Datum Barchinone, tercia die septembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° LXX° septimo.
Bernardus de Valle.
1377 setembre 3. Barcelona
327
El rei Pere III estableix que cap persona que ocupi el càrrec d’algutzir no gosi tenir dones al bordell sots
pena de perdre el seu càrrec, ni emportar-se per força carn, peix o qualsevol altra vitualla sense la
voluntat d’aquells que les venguin, sots pena de perdre la mà.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 400-v.
Que negun de·l’offici del algatzir no gos tenir fembre al bordel, ne·s gos pendre per força carn ne
peix, ne altres vituales, sens voluntat d’aquels qui les vendran sots pena de perdre la man.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, supplicato nobis humiliter in modum gravaminis per universa brachia generalis curie
quam celebramus incolis Catalonie principatus, ut cum ministri seu servitores officii algaziriatus nostri et
carissimi primogeniti nostri sepe sibi approprient publicas et quasdam alias mulieres accipiantque agentibus
viccinalia et alia violenter de quibus penam non subeunt quam deberent, dignaremur super hiis debitis
providere. Tenore pre-sentis huiusmodi, suplicacione admissa benigne, ordinamus et providemus quod nullus
ex officiis supradictis audeat sub pena privacionis officii tenere in prostribulo /400v/ meretrices nec proprium
facere de eisdem, nec audeat etiam sub pena amissionis manus carnes seu victualia recipere violenter. Et si
qui eorum adversus predicta fecerint ordinari locorum possint inde inquirere et eos capere et ad carcerem
alguazirii ducere indilate, sed inquisicionem quam de predictis fecerint nobis, cum perfecta fuerit, remittant
qui inde eos, prout dictum est superius, puniamus. In cuius rei testimonium hanc fieri et sigillo nostro
iussimus comuniri.
Datum Barchinone, tercia die septembris, anno a nativitate Domini M° CCC° LXX° septimo.
Bernardus de Valle.
1377 setembre 3. Barcelona
328

El rei Pere III mana als algutzirs seus i del seu primogènit, que no s’entremetin en els fets civils o criminals,
sinó només en els relatius als domèstics del rei o del duc, i que no tinguin cadira o audiència tret del
palau o posada dels senyors esmentats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 400v.
Que l’algatzir no·s puxe entrametre de negun fets civils o cri-minals sinò solament dels
domestichs del senyor rei o del senyor duch, en tenir sehie o audiència sinò en lo palau o posade dels
dits senyors.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, dilectis et fidelibus ayguazariis nostris et carissimi primogeniti nostri et eorum
locatenentibus, presentibus et futuris, salutem et dileccionem.
In generalibus curiis quas celebramus catalanis fuit nobis per universa brachia curiarum earumdem
reverenter propositum in gravamen quod a modico tempore citra vos in civitatibus, villis et locis in quibus nos
et dictum nostrum primogenitum adesse seu residere contigit, tenetis cunctis diebus non feriatis certam sedem
et in certo loco, videlicet in hospicio seu habitacione ubi tenetur capcio officii supradicti et intromittitis vos
generaliter de omnibus factis civilibus et criminalibus et de cunctis personis, licet de factis solum
domesticorum nostrorum et dicti nostri primogeniti et advenarum nos intromittere deberetis. Quare fuit nobis
humiliter supplicatum ut cum premissa sint quid novum vergetis in oppressionem et vexacionem nostrorum
subditorum, dignaremur providere super hiis de remedio congruenti. Nos vero, supplicacione huiusmodi
suscepta benigne, vobis dicimus et mandamus quatenus nisi de domesticis nostris et dicti primogeniti nostri et
etiam de extraneis de cetero minime cognoscatis nec teneatis sedem nostram extra palacium seu abitacionem
nostram et ipsius primogeniti nostri, servantes in omnibus et per omnia ordinacionem per nos super dicto
algazariatus officio factam et etiam constituciones Cathalonie generales.
Datum Barchinone, tercia die septembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC°LXX° septimo.
Bernardus de Valle.
1377 setembre 3. Barcelona
329
El rei Pere III prohibeix als seus domèstics o als de l’infant Joan que s’instal·lin per força en les ciutats o
viles, i mana als cònsols o administradors dels llocs on s’han d’allotjar que se n’ocupin.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 401.
Que los domèstichs del senyor rey o del senyor duch no·s puxen pendre posades per força en la
ciutat, sinó en los hostals.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quoniam per brachia prelatorum, baronum et militum civitatumque,
villarum et locorum Cathalonie principatus fuit nobis in curiis quas celebramus catalanis reverenter
propositum in gravamen quod officiales et domestici nostri et incliti ac magnifici infantis Iohannis, carissimi
primogeniti et generalis locumtenentis nostri, ducis Gerunde et comitis a Cervarie, et alii etiam qui nostro et
dicti ducis secuntur curiam, cum ad civitates, villas et loca predicta eos contingit declarare, intrant violenter
hospicia clericorum, civium et habitatorum civitatum, villarum et locorum eorumdem et in hospiciis ipsis
habitant contra voluntatem eorum quorum sunt, dampnum etiam in ipsis hospiciis et in raubis et bonis quorum
sunt seu qui in eis habitant ac in personis eorum vituperia et gravamina inferentes que multi mali et scandali
possent esse occasio atque causa. Ob quod fuit nobis per dicta brachia humiliter supplicatum ut de benignitate
solita dignaremur super hiis congruum remedium adhibere. Nos vero, suplicacione huiusmodi suscepta
benigne, sic huius serie ordinandum ducimus ac etiam providendum, videlicet quod de cetero consules seu alii
administratores civitatum villarumque et locorum predictorum cum nos seu dictum ducem contigerit inibi
adesse, assignent pausatas in hostaleriis dictis officialibus et domesticis nostris et dicti ducis et aliis nostram
et suam sequentibus curiam, ut prefertur, et illos qui in dictis hostaleriis recipi non poterunt, collocent per
habitaciones singularium quibus de recep-cione dictorum hospicium satisfaccionem si eam voluerint fieri,
faciant condecentem nec super hiis illi quorum dicti habitatores b fuerint, nostris et dicti ducis alguatziriis, nec
aliis quibusvis nisi solum dictis consulibus et administratoribus obedire ullatenus teneatur. Mandantes per
eandem de certa sciencia et expresse predictis alguazariis ceterisque universis et singulis officialibus nostris et

dicti ducis et eorum locatenentibus et aliis ad quos spectet, presentibus et futuris, quatenus ordinacionem et
provisionem nostram huiusmodi firmiter observent et contra non veniant quavis causa. In cuius rei
testimonium hanc fieri et sigillo nostro iussimus comuniri.
Datum Barchinone, tercia die septembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° LXX° septimo.
Bernardus de Valle.
a. comittis, B. b. dicte obitatores, B.
1377 setembre 3. Barcelona
330
El rei Pere III ordena que els assumptes que arriben a l’audiència del rei o de l’infant segueixin la forma
assenyalada en les constitucions de Catalunya.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 401v.
Que en los fets qui vénen en audièncias del senyor rey e del senyor duch, sie seguide la forma
dade en les constitucions de Cathalunya.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quoniam in generali curia quam celebramus cathalanis fuit nobis per
brachia prelatorum, baronum et militum civitatumque et villarum, nobis reverenter expositum in gravamen
quod propter audiencias que tenentur continue in civitatibus et locis in quibus contingit nos et carissimum
primogenitum nostrum esse, sequitur magnum dampnum rei publice civitatum et locorum nostrorum cum
omnia facta civilia veniant in audiencias supradictas et per consequens cessant curie vicariorum ac baiuliorum
civitatum et villarum predictarum solvunturque ex inde advocatis maiora salaria quam solverentur si in curiis
dictorum vicariorum et baiuliorum expedirentur negocia supradicta, nec maiorem expedicionem ipsa negocia
in dictis audienciis suscipiunt quam in curiis supradictis propter supplicaciones que de et super sentenciis latis
inibi offeruntur. Et ob hoc fuit nobis humiliter suppli-catum ut super hiis dignaremur remedium congruum
impertiri. Id-circo, supplicacione ista admissa benigne, volumus et providemus quod constituciones
Cathalonie super predictis edite observentur. Mandantes cancellariis et vicecancellariis nostris et dicti
primogeniti et aliis regentibus audiencias supra dictas seu ad quos hoc spectet, presentibus et futuris, quatenus
dictas constituciones firmiter observent et contra non veniant quavis causa.
Datum Barchinone, tercia die septembris, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
septuagesimo septimo.
Bernardus de Valle.
1378 maig 26. Barcelona
331
El rei Pere III declara nul·la i sense validesa la sentència dictada recentment que anul·la les franqueses de la
ciutat concernents a quèsties, toltes, forces, serveis i préstecs forçats.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 393v.
Declaració feta que no val la sentència dada qui anul·lava lo privilegi de la ciutat per lo qual la
ciutat és francha de qüestes, toltes, forçes, serveys e préstichs forçats.
Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, licet super eo quia iurati et probi homines civitatis Gerunde nitebantur se
ac universitatem et singulares civitatis eiusdem excusare a prestacione subsidii quod ab eis petebamus in
auxilium matrimonii inclite infan-tisse Iohanne, comitisse Impuriarum, carissime nate nostre, pretendentes
iidem iurati et probi homines se ac universitatem et singulares ipsos ad dictum subsidium prestandum non
teneri, immo a fore ab eo franchos et immunes vigore cuiusdem privilegii per dominum Ia-cobum, recolende
memorie regem Aragonum, avum nostrum, cum carta sua bulla plumbea impendenti munita, data Barchinone,
octavo kalendas iunii, anno Domini M CCC XV, dictis universitati et singularibus concessi, per quod
universitatem et singulares ipsos emfranquivit ac liberos et immunes fuisse et esse voluit imperpetuum ab
omnibus et singulis questiis, toltis, forciis, peccuniariis serviciis, mutuis, prestitis et adempriviis, forciatis,
prout in dicto privilegio lacius est contentum, lata fuerunt anno proxime lapso in consilio nostro sentencia per

quam declaratum extitit dictum privilegium non comprehendere casum presentem. Quinimo dictam
universitatem et eius singulares teneri nobis subvenire in dicto casu et aliis similibus, ipso privilegio non
obstante, quia tamen in dicta sentencia, et processu inde habito non intervenit pro parte dicte civitatis persona
aliqua potestatem ad id habetis, supplicato nobis humiliter in curiis quas nunc celebramus catalanis per
Ffranciscum Adroerii, sindicum per dictam universitatem ad predictas curias missum, predicta pro gravamine
proponente, ut super predictis dignaremur de remedio iusticie providere. Declaramus huius serie dictam
sentenciam ex causa seu defectu predicto hoc est quia pars legittime ad eam nomine dicte civitatis non
intervenit, ut predicitur, non fuit audita fuisse et esse nullam nullius existere efficacie seu momenti.
Mandantes per eandem universis et singulis officialibus nostris et eorum locatenentibus, presentibus et futuris,
quatenus declaracionem nostram huiusmodi firmiter observent ac observari faciant et contra non veniant
quavis causa. In cuius rei testimonium hanc fieri et sigillo nostro iussimus comuniri.
Datum Barchinone, XXVI die madii, anno a nativitate Domini M° CCC LXX octavo.
Bernardus de Valle.
a. imo, B.
1379 octubre 3. Barcelona
332
El rei Pere III mana al veguer i al batlle de Girona o als seus lloctinents que, amb consell dels jurats de la
ciutat, actuïn per pacificar els bàndols que existeixen entre els ciutadans.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 401v-402.
Que·ls officials ab conseyl dels jurats provehissen a pacifficar bandos qui eren entre ciutadans de
la ciutat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris, vicario et baiulo /402/ Gerunde vel eorum locatenentibus, salutem
et gratiam.
Dum comodam pacis diligenter attendimus et discordiarum incomoda meditamur ad supputandas in
nostros subditos discordias et dissensiones quaslibet evellendas ac pacis bonum quod in se bona continet
universa diffundendum difusius et efficacius propagandum eo promptius operam impendimus quoad in regalis
officii necessitas a propensius nos obligat et experiencia edocet quod nisi pacis in tempore non bene colitur
actor pacis, sane nostro displicenter auditui noviter est deductum quod inter omnes maiores et potenciores
cives dicte civitatis paucis exclusis inter quos vigere deberent pacis amenitas et mutue dileccionis plenitudo
oriuntur et suscitantur, malorum instigante principe, dissensiones, bandositates et odia que nisi de oportuno
occurratur remedio, gravia quidem sunt animarum et corporum dispendia paritura potissime cum omnes fere
dicte civitatis incole in hiis partem facere et huius feriri morbi contagio sperentur. Quodque iam hiis diebus
arma ceperant ad quorum actum prosilissent non absque periculo nimis gravi, nisi vos id prohibuissetis qui
circa hec interposuistis, ut didicimus, laudabiliter partes vestras de quo estis merito comendandi. Quamobrem
cupientes ac volentes omnino huiusmodi periculis et discriminibus salubriter occurrere, dicimus et mandamus
vobis de certa sciencia et expresse sub pena nostre gratie et mercedis quatenus studeatis et procuretis solicite
una cum iuratis civitatis predicte et sine eis zizaniam huiusmodi prorsus evellere et inter dictos cives et
habitatores predicte civitatis pacis propagare dulcedinem et concordiam instaurare, adhibendo super hiis una
cum dictis iuratis illas vias, modos et formas, quibus vobis et eis expedien-tibus videantur, ac cogendo et
distringendo per imposiciones et exacciones penarum bonorumque distracciones et etiam per capciones
personarum ac expulsiones et bannimenta earumdem et alia etiam remedia forciora de quibus et prout nobis
cum dictis iuratis videbitur, omni excepcione, iuris firma et appellacione remotis, omnes et singulos si qui
fuerint, renuentes seu recusantes vestris in hoc et dictorum iuratorum obedire ordinacionibus, provisionibus et
mandatis, taliter in hiis vos habendo omni timore, odio et favore postponitis quod, extincta predicta discordia
et dispensione qualibet relegata, dicti cives et habitatores pacis et concordie gaudeant ubertate vosque propter
divine retribucionibus premium mereamini comendari laudibus et nostris foveri gratia et mercede.
Datum Barchinone, tercia die octobris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° LXX° nono.
Rex Petrus.
a. repetit, B.
333

1382 juny 30. Algesires
El rei Pere III mana al batlle i al jutge ordinari de Girona o als seus lloctinents que, sots pena de 200
morabatins d’or, facin pagar a tothom qui degui a la ciutat la seva contribució a les talles dins un
termini de deu dies.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 399v.
Que tot hom de la ciutat qui dega res per tayllas hajen a pagar ço que deuen dins X dies.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris, baiulo et iudici ordinario civitatis Gerunde vel eorum loca-tenentibus,
presentibus et futuris, salutem et gratiam.
Ad humilem supplicacionem nobis factam per ffidelem nostrum Bernardum des Bach, in decretis
licenciatum, nuncium per universitatem dicte civitatis ad nos missum, vobis dicimus et mandamus de certa
sciencia et expresse et sub pena ducentorum morabatinorum auri nostro erario applicandorum, quatenus ad
peticionem iuratorum Gerunde aut procuratoris vel sindici eorum, tam per imposiciones penarum,
distracciones bonorum, capciones personarum quam alia remedia oportuna, quascumque personas debere
repereritis eidem civitati aliquas peccunie quantitates racione talliarum vel colleccionis earum aut racione
alicuius administracionis rerum et bonorum ipsius civitatis vel alias qualitercumque compellatis fortiter et
districte et super hiis deduccionem, compensacionem aut alicuius generis excepcionem nullatenus admittatis,
nisi excepcionem solucionis que infra decem dies per fidedignos testes probari habeat aut publicum instrumentum.
a Cum nos sit in favorem dicte civitatis que ut fidedigna relacione percepimus ex talibus
compensacionibus et deduccionibus et aliis excepcionibus dampna plurima passa fuit, sic fieri provideri-mus
et velimus.
Datum Algezire, sub sigillo secreto, XXXª die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
octuagesimo secundo.
Ferdinandus, cancellarius.
a. interlineat, B.
1383 agost 12. Montsó
334
El rei Pere III permet que la universitat de Girona adopti ordinacions amb un quòrum de 41 persones de les
80 que formaven el Consell i fixen la majoria en 22, per tal de fer front a l’absència dels consellers.
A. Original sobre pergamí, nº 463 (257 × 536 mm), conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 941, f. 220v.
C. Còpia de finals del s. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 153v-154v.
a. Ed. de la còpia B per F. VALLS I TABERNER, loc. cit., p. 155-156 (doc. XXIII).
Declaració del privilegi dels LXXX. a
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, dudum circa bonum et tranquillum statum rei publice civitatis Gerunde
solicite intendentes concessimus gratiose iuratis et probis hominibus civitatis predicte quod dicti iurati, annis
singulis in festo circumcisionis Domini, possint eligere octaginta personas civitatis ipsius magis sufficientes et
discretas eorum sano arbitrio que in omnibus universitatem civitatis predicte faciant ac etiam representent, sic
quod pro quibuscumque negociis dicte civitatis totam ipsius universitatem congregari non oporteat, prout erat
antea fieri assuetum, sed quod ipse persone universitatem, ut predicitur, facientes seu earum maior pars
iuratos eligere valeant et simul cum dictis iuratis alia omnia facere que omnes de dicta civitate et universitate
ipsius possent agere pariter congregati, prout hec et alia in quadam carta, sigillo nostro appendicio comunita,
data Perpiniani, idus marcii, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto, seriosius continentur.
Nunc autem sindici civitatis pretacte in curia nostra presentes expo-suerunt humiliter coram nobis quod,
electis anno quolibet in dicto festo per dictos iuratos predictis octuaginta personis ad faciendam universitatem
predictam, eedem persone seu multociens maior pars ipsarum usque ad numerum quadraginta unius negocia
ipsius universitatis comunia faciunt et exercent hoc modo, videlicet quod, congregata maiore parte predicta
capiente, ut pretangitur, numerum quadraginta unius, si maior pars ipsorum ut, puta, viginti due persone sint
in unum concordes, illud habeatur pro firma ac si omnes dicte octuaginta persone seu maior par ipsarum
concordarent unanimiter super eo. Sed quia in dubium revocatur, antedicte quadraginta una persone possunt

dici revera maior pars dictarum octuaginta personarum cum ad ipsam maiorem partem sint necessarie, ut
asseritur, per nonnullos saltem due partes dictarum octuaginta personarum. Et ubi dicte quadraginta una
persone maiorem partem fecerunt universitatis pretacte an concordata et acta non per omnes ipsas quadraginta
unam personas, sed ad minus per viginti duas, tanquam maiorem partem earum, obtinere possint roboris
firmitatem. Supplicarunt nobis humi-liter sindici antedicti ut super premissis dignaremur nostre intencionis
propositum declarare quapropter nos dicte supplicacioni tanquam racioni consone favorabiliter annuentes, et
attento quod plures ex illis qui ad faciendum dictam universitatem anno quolibet eliguntur, sunt mercatores et
alii qui pro suis peragendis negociis habent necessario et frequenter civitatem predictam exire in tantum quod
dicte octua-ginta persone seu due partes eorum possent vix vel quasi nunquam aliqualiter congregari,
reputamus etiam quod ammodo impossibile dictas quadraginta unam personas in omnibus quatumcumque
neces-sariis et utilibus semper esse concordes. Tenore presentis ex premissis inducti et quia sumus fidedignis
relatibus informati quod sic fuit et est in civitate iamdicta fieri usitatum, tollentes dubia supradicta,
declaramus nostram intencionem fuisse et nunc esse ac volumus et etiam providemus quod dicte quadraginta
una persone sint sufficiens numerus ad maiorem partem dictarum octuaginta et per consequens universitatis
predicte, quodque omnia et singula que eedem quadraginta una persone vel maior pars ipsarum usque ad
dictum numerum viginti duarum personarum fecerunt et concordarunt temporibus retrolapsis et de cetero
concordabunt et facient, nomine universitatis predicte valeant et tantam obtineant roboris firmitatem ac si per
totam universitatem congregatam solemni facta essent ac etiam concordata. Mandantes per hanc eandem
primogenito nostro carissimo ac generali gubernatori in regnis nostris et terris eiusque vices gerentibus,
necnon vicario, subvicario, baiulo et iudici ordinario Gerunde ceterisque officialibus nostris et eorum
locatenentibus, /154v/ presentibus et futuris, quatenus declaracionem et provisionem nostram huiusmodi et
omnia alia et singula supradicta ad nostri beneplacitum tantum duraturo, rata, grata et firma habeant, teneant
et observent et non contraveniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium
hanc fieri et sigillo nostro appendicio iussimus comuniri.
Datum in villa Montissoni, duodecima die augusti, anno a nativitate Domini M° CCC° LXXX° tercio.
Raymundus, cancellarius.
a. Marge esquerre, f. 153v d’una mà posterior: que est supra en f. LXXI i in li-bro virmilio in cartis LV est privilegium regis
Ioannis cum insercione unius privilegii, C.
1384 setembre 16. Vilafranca del Penedès
335
El rei Pere III confirma la recuperació de la jurisdiccíó de Viladasens i de Fellines i les clàusules que
converteixen aquestes poblacions en carrers i membres de la ciutat de Girona.
A. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 155-157.
Reempçó de les juridiccions de Viladasens e de Fallines.
In Dei nomine. Pateat universis quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum,
Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, supplicato nobis humiliter pro parte
universitatum hominum parrochiarum de Viladasens et de Ffallines, vicarie Gerunde, ut dictas parrochias ac
merum et mixtum imperium et iurisdiccionem a civilem et criminalem et aliam quamlibet hostem etiam et
cavalcatam et alia iura per nostrum carissimum primogenitum nobili Ffrancisco de Perilionibus, quondam, seu
Cons-tancie, eius uxori, aut Iohanni Gasso, de domo dicti nostri primogeniti, certo precio medio gracie
instrumento vendita in eisdem luere seu redimere ac nostro reintegrare patrimonio dignaremur, prospectoque
supplicacionem hanc fore racionabilem atque iustam, maxime quia dicti homines se obtulerunt dictum
precium soluturos visisque ac diligenter recognitis capitulis super huiusmodi redempcione ac ipsius pretextu
pariter et effectu ordinatis, quorum series sic se habet:
«Capítols fets sobre le reemsó, faedora per lo senyor rey, de les parròquies de Viladasens et de Fallines,
situades en la vegeria de Gerona e mer e mixt imperi e tota juredicció civil e criminal, host e cavalcada e
altres drets d’aquelles, venuts per lo senyor duch per cert preu, mijançant carta de gràcia, a mossèn Ffrancesch
de Perellós e a medona Constança, sa muller, ho en Johan Gassó.
Primerament, que·l senyor rey darà obra ab acabament a la dita reemsó e de present reembrà e
reintegrarà a son patrimoni e del senyor duch les dites parròquies, mer e mixt imperi e tota juredicció civil e
criminal, host e cavalcada e altres drets d’aquelles, los hòmens de les dites parròquies paguants lo preu per
què les dites coses són stades venudes.

Ítem, lo dit senyor darà obra ab acabament que·lls dits hòmens se puguen ajustar, una veguada e moltes,
per fer sindicats o pro-curacions bastants a procurar e haver la moneda necessàrie per paguar lo dit preu e
messions daquèn fahedores, e si·s volran, puxen fer talles e imposar entre si quints, delmes, reedelmes e altres
exaccions e vende aquells e aquelles, e encara censals morts e violariis e posar sises o imposicions.
Ítem, que per complir la dita obra lo dit senyor farà forts manaments al veguer de Gerona que
personalment vaia la on los dits hòmens se volran o és acustumat ajustar per fer los dits sindicats o
procuracions, los quals se fermen en presència del dit veguer.
Ítem, per que·lls dits hòmens no sien maltractats per fer les dites coses per lo comprador o per aquell
qui té les jurediccions, parròquies e drets demunt dits, lo dit senyor rey farà forts manaments al dit ve-guer
qui, abans que pertesqua de les dites parròquies, se assegur d’aquell qui té les dites /155v/ coses o del batle o
altre officiall seu ab segrament e homenatge e obligacions de penes que no·ls maltractarà en res ne empetxarà
en alcuna manera la dita reemçó, ne farà revocar, ne empetxar los dits sindicats e procuracions ne altres coses
demunt dites.
Ítem, que, si·l dit comprador o aquell qui té les dites coses no volrà fer la dita prometensa e obligació,
lo dit veguer prengua a sa mà les dites parròquies, jurediccions e altres drets desús dits, donada taula segura
de cambi dins Barchinona del preu demunt dit, lo qual mostrarà per àpoques o en altra manera legítimament
haver paguat, la qual taula sia donada dins deu dies aprés següents. E és lo dit preniment de jurediccions e
drets desús dits assats iust e rahonable, pus les dites obligació o prometença no volrà fer com la dita taula
segura sie vera satisfacció, majorment car les àpoques qui han del dit preu s’an a veura e a ragonèxer per lo
mestre racional, appel·lat lo treserer del senyor rey, e s’an semblantment a regonèxer los diners dels dits preus
en què·s són comvertits. E axí·s féu en temps del senyor rey N’Amfós, germà del senyor rey En Jacme, lo
derrer, qui havia fetes moltes alienacions de son patrimoni.
Ítem, que·ll dit senyor rey de les dites parròquies, jurediccions e drets d’aquelles fa carrer de la dita
ciutat de Gerona, axí que la dita ciutat ne sie liurada pacíffica possessió e que·ls dits hòmens fassen segrament
e homenatge a la dita ciutat e als jurats d’aquella o a síndich lur ab poder bastant, però que·l mer imperi
regesca lo veguer o sots- veguer de Gerona o son lochtinent e los emoluments qui del dit exercici del dit mer e
mixt imperi exiran sien del dit senyor rey e que d’aquest regiment sie dictat contracte ferm en tal manera que·l
dit senyor o sos successors no pusquen fer alscunes transportacions ne alienacions qualsevol sien e a
nomenar-se pusquen per alcun cars o manera. E, en cars que·s faés lo contrari e dins sis meses lo dit senyor o
succeïdors seus, stants d’eçà mar certifficats per exhibició de la present carta, non havia revoquat e tornat al
primer stament, sia ipso facto adquisit e goanyat lo dit mer imperi e regimén e exercici de juredicció a la dita
ciutat sens altre metiment de possessió. Però si de fet lo dit senyor o succeïdors b seus ne liuraven en manaven
liurar pocessió, que, en aquell cars, no sperat alcun temp, mas, feta le dita certifficació per exhibició de la
present carte, hajen loc los dits /156/ goanyament e adquisició a la dita ciutat, si de continent le dite revocació
no·s feyen o tornament al primer stament, et que tota l’altre juredicció civil e criminal sie regida e exercida
per batle qui sie mès ara de present e aprés temps de trienni en trienni per lo senyor rey e succeydors seus, lo
qual batle sie e haje ésser habitant de les dites parròquies o de la d’aquelles si sufficient però hi serà trobat, e
que lo batle qui serà en lo dit loch tostemps haja e sie tengut assegurar e tenir taule, segons que per veguer de
Gerona qui, ans de la venda feta de les dites coses, regie le dite juredicció és acustumat assegurar e tenir le
dita taule i haja encara e sie tengut enpertostemps lo dit batle exercir e regir la dita juredicció a consel del
jutge ordinari e ab l’escrivà del veguer de Gerona, segons que·l dit veguer ha acustumat de exercir aquella en
e de se vegueria. E que lo dit jutge haia a consellar lo dit batle e fer lo exercici a son offici pertanyent sens tot
altre salari, sinó ab aquell que reseb del dit veguer e altres acustumats e leguts de reebra per jutge ordinari de
Gerona, declarat que·l dit jutge haje a menar los plets e fer les conexences de les qüestions dins la dita ciutat e
ab lo dit scrivà si donchs per les parts no era raquest que les fayés dins les dites parròquies. E que lo dit
veguer, stant personalment dins les dites parròquies, pugua exercir la dita juredicció e usar d’aquella, però que
tots los emoluments qui exiran del dit exercici de juredicció per man del dit batle, deduïts salaris del dit batle
e messions degudes, sien dats e liurats a les dites universitats ho a lur síndich en pagua del dit preu e messions
que per la dita reempsó seran fetes tant longament entrò que daquèn hajen cobrats los dits preu e messions e
aprés sien del senyor rey e tot asse·s demana a fi que·lls dits hòmens sien segurs en l’esdevenidor de no ésser
transportats. És entès, emperò, que·lls dits hòmens romaguen e sien tenguts a host e cavalcada al senyor rey e
a sos succeïdors, axí com ans de la dita venda e transportació érem e vuy hi sum tenguts.
Ítem, que·l dit senyor rey proveesca e man ab ça letra que per lo mestre racional de la sua cort, appel·lat
tresorer, a qui lo dit senyor de ço de plen poder, sie deligentment regonegut si lo dit preu és stat paguat de tot
cor diu-ce que àpoques se·n mostraran de mayor quantitat que ab veritat no és stada paguada e si és estat
paguat en diners e en cauteles e quines o quals cauteles declarat que, en tot cars, ne sien foregitades cauteles

cessionàries o comprades o mo -gubellades o simulades. Encara, quines /156v/ forces, que e quins torts e
execucions són estades fetes als dits hòmens per lo dit comprador o officials seus. E que sie vist que·l dit
comprador ho haje a pendre en compte del dit preu e que ho haien a retre a aquell o a aquells dels quals ho
hauran havut injustament.
Ítem, que sie feta provisió per lo senyor rey que·l dit mer imperi sie e haja ésser exercit per los
ordinaris, ço és dits veguers e jutge e que per comissaris e altres persones per qualsevol nom fossen
nomenades, no pugua ésser exercit lo dit mer imperi, sinó per los dits ordinaris. E, si lo contrari se fehia, que
ipso facto lo dit exercici fos guanyat e adquisit a la dita ciutat.
Ítem, que·l dit senyor rey remeta a les dits parròquies e hòmens d’aquelles e cascun d·els e a béns lurs
totes penes civils e criminals, encara que sien devellants de propris crims en què sien tenguts entrò al die de
vuy, exceptades penes de mort e de mutilació o tranquament de membre.
Ítem, que marcha jamés no puxa ésser feta ne jutgada a raquesta de qualsevol persones per la cort de
Gerona contra les dites parròquies ho habitadors d’aquelles, ans, si·l batle de les dites parròquies, dins los vint
dies de la requeste de la marcha, no haurà feta justícia al clamant o clamants, lo veguer de Gerona, passats los
vint dies, puxe fer la execució qui serà raquesta ésser feta contra los deutors o obliguats dins les dites
parròquies sens tot embarch.
Ítem, que·lls dits hòmens ho alcun d’aquelles no puguen ésser tatxats per la dita ciutat sinó per
messions comunes. E si tots los ciutadans e habitadors d’aquella ciutat no·y eren tatxats ne aytempoch los dits
hòmens o alcun d’aquells puxen ésser tatxats sinó eugalment atteses les fecultats lurs e dels altres ciutadans e
habitadors dessús dits. E que tota veguada que hagen ésser tatxats, segons que és dit, los jurats de la dita ciutat
hi hajen appel·lar dos hòmens de les dites parròquies eligidors per aquells, a coneguda dels quals jurats consentints
los dits dos hòmens, hajen ésser tatxats e no en altre manera. E que tots juren que bé e leyament s’i
hauran.
Ítem, que les dites parròquies e los dits hòmens e cascun d·els e béns lurs sien deffesses per la dita
ciutat, axí com a carrer e ciutadans d’aquella ciutat.
Ítem, que·ll senyor duch ferm totes e sengles coses dessús dites.
Ítem, que totes provisions, cartes e letres, qui devallen dels presents capítols o fassen en alcuna manera
per les dites coses, sien liurades franqueses de dret de segell, axí en la cort del senyor rey com del senyor
duch».
Reputantes capitula supradicta et unum quodque ipsorum esse racionabilia decencia atque iusta, tenore
presentis luycioni seu re-dempcioni pretacte volentes, ut convenit, dare locum ac promittentes eandem
efficaciter nos facturos sub capitulis preinsertis, eadem capitula et quelibet /157/ eorum ac omnia et singula in
eis contenta firmamus, concedimus et laudamus ac teneri et irrefragabiliter observari promittimus in nostra
bona fide regia et iuramus per Domi-num Deum et eius sancta quatuor Evangelia, corporaliter per nos tacta, in
posse notarii infrascripti, tanquam publice persone, hec a nobis nomine dictarum universitatum et earum
singularium et omnium aliorum etiam quorum interest et intererit, stipulantis et legitime paciscentis.
Mandantes dicto nostro primogenito et in regnis et terris nostris generali gubernatori et post nos, Deo
propicio, successori eiusque vices gerenti in Cathalonia, vicario, subvicario et iudici ordinario Gerunde
ceterisque officialibus nostris et eorum locatenentibus, presentibus et futuris, quatenus capitula supradicta et
quodlibet ipsorum et omnia et singula in eis contenta teneant firmiter et observent et non contraveniant nec
aliquem contravenire permittant aliqua racione, dictusque noster primogenitus eadem omnia firmet et laudet,
medio iuramento, incontinenti cum ab ipso fuerit postulatum.
Quod est datum et actum in monasterio fratrum minorum Villefranche Penitensis, sextadecima die
septembris, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo octuagesimo quarto regnique nostri
quadragesimo nono. Rex Petrus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec firmamus, concedimus et iuramus.
Testes qui presentes fuerunt sunt: Bernardus de Furtiano, sororius et camerlengus, nobilis Berengarius
de Apilia, maiordomus, milites, Petrus de Vallo, thesaurarius, consiliarii dicti domini regis, et Berengarius
Vallossera, secretarius domine regine.
Sig+num mei Bartholomei de Avellaneda, secretarii dicti domini regis et eius auctoritate notarii publici
per totam terram et dominacionem eiusdem, qui premissis interfui hecque scribi feci et clausi, corrigitur
autem in lineis tercia «prospectoque et ibi», in eadem linea «que» et XXXIIIIª «hòmens haien».
a. Pres, B. b. Succeïdor, B.

1385 abril 19. Vilafranca del Penedès
336
El rei Pere III confirma un capítol de la cort de Montsó pres el 1376, segons el qual els capitans establerts
per ell en les ciutats, viles i llocs de Catalunya, no tenen dret a demanar-los salari.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 154-v
Ítem que capitan que·l senyor rey meta no prena salari.
Hoc est translatum sumptum fideliter a quodam capitulo ex capitulis factis et editis in generali curia per
illustrissimum dominum regem, anno a nativitate Domini M° CCC° LXX° sexto, in villa Montissoni
celebrata, scriptis et contentis in quodam quaterno per-gameneo. De quibus capitulis extat publicum
instrumentum, sigillo prefati domini regis impendenti munitum, clausum et subsignatum per Bartholomeum
de Avellaneta, locumtenentem prothonotarii ipsius domini regis et ipsius auctoritate notarium publicum per
totam terram et dominacionem eiusdem. Cuiusquidem capituli tenor cum responsione eiusdem per dictum
dominum regem facta dinoscitur esse talis:
«Ítem, com per alguns capitans posats per vós, senyor, en les ciutats, viles e lochs vostres de
Cathalunya sien stats demanats e haüts grans salaris e fetes grans extorcions, injúrias e vaxacions als pobles
en diverses maneres, anant regna solta e sens tot fre en lurs affers, per ço con no havien a tenir taula e
entremetent-se de affers e de coses a què lur offici no·s’estenie com però l’endemés de les ciutats e viles
vostres fossen assats ben proveydes e contentes de lurs ordinaris e dels caps que ja havien en lurs lochs, e no
sia justa cosa, senyor, que·los pobles haien a pagar per força los salaris dels capitans que vós, senyor, posats
en los lochs, que·us plàcia, senyor, provehir e ordonar que d’aquí avant en les ciutats, viles e lochs de
Cathalunya, com cars de guerra fos o·s’esperàs, no posets capitans a salari, massió ne a càrrech lur, com vós,
senyor, per justícia ne per rahó parlant ab reverència de la Vostra Altea, no degats fer pagar aquells, axí com
no us fets, los altres officials vostres a vostres pobles per força. Plau al senyor rey.»
Sig+num a Ffrancisci Fusterii, auctoritate regia notarii publici Barchinone, testis.
Sig+num a Iacobi Rosselli, notarii publici Barchinone, testis.
Sig+num a /154v/ Berengarii de Pau, militis vicarii Barchinone et Vallensis, qui huic translato ab
originali suo predicto non viciato, nec cancellato, fideliter sumpto et cum eodem legitime comprobato ex parte
dicti domini regis et auctoritate officii quo fungimur auctoritatem impendimus et decretum ut huiusmodi
translato tanquam originali suo in iudicio et extra fides ab omnibus impendatur apositum manu mei
Berengarii de Villafrancha, auctoritate regia notarii publici Barchinone, in cuius posse dictus venerabilis
vicarius, infirmante dis -creto Ffrancisco Formosii, connotario meo et scriba curie dicti vicarii, hanc firmam
fecit, XIXª die aprilis, anno a nativitate Domini M°CCC°LXXX° quinto, presentibus testibus, Iacobo Baroni
et Petro Basterii, scriptoribus Barchinone. Et ideo ego dictus notarius hec scripsi et hoc meum hic aposui
signum. a
Sig+num a Andree Figera, auctoritate regia notarii publici Bar-chinone, qui hoc translatum sumptum
fideliter a suo originali et cum eodem veridice comprobatum scribi fecit et postmodum autoritzatum per
venerabilem vicarium Barchinone, ut supra patet, clausit nona-decima die aprilis, anno a nativitate Domini
millesimo CCC° LXXX° quinto.
a. Sense signum , B.
1385 maig 31. Girona
337
Els jurats de Girona, atès que un antic costum establia que els qui aprovisionaven la ciutat no podien ser
marcats ni emparats ni detinguts, en perjudici de la ciutat, els seus habitants i la comunitat jueva,
estableixen quines vitualles, quantitats i tràmits permetran gaudir de l’esmentat privilegi i en quins
casos i persones no serà aplicat. També s’atorga permís als jueus per vendre la carn degollada
sobrant en les carnisseries cristianes de la ciutat. Finalment estableixen que el privilegi que mana que
cap ciutadà de Girona no pugui ésser empresonat per deutes amb jueus, no ha de comprendre els
ciutadans forans, que no paguen totes les taxes.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 425-427.
Que qui aportarà vituales a a la ciutat no puga ésser penyorat ne marcat y que·s compren vitualles
y quada suma de gra.

Noverint universi quod die et anno infrascriptis, in presencia mei Guillermi de Donç, notarii, et testium
subscriptorum ad hec specialiter vocatorum, venerabiles Ludovicus Strucii, Petrus Guillermi Sunyerii,
Bernardi Lemena, Guillermus Guich, Guillermus Banyils et Petrus Serir, iurati civitatis Gerunde huius anni
qui incepit in ianuario proxime preterito, existentes ac personaliter constituti intus hospicium venerabilis et
discreti Ffrancisci de Sancto Dionisio, iurisperiti et civis Gerunde, dixerunt et exposuerunt ibidem quod, cum
in dicta civitate fuerit et sit consuetudo antigua quod venientes ad dictam civitatem cum victualibus non
possint in personis vel bonis pro aliquibus debitis capi, pignorari b vel marchari et in hoc fiant et comittantur
diversi fraudes, redundantes in maximum fraudem et preiudicium civium et habitancium dicte civitatis et
etiam aliame iudeorum ipsius civitatis et singularum eiusdem, propterea ipsi venerabiles iurati volentes ipsis
fraudibus obviare, auctoritate privilegii regii dicte civitati et iuratis eiusdem indulti, pro bono publico dicte
civitatis et civium et habitatorum eiusdem fecerunt super observacione dicte consuetudinis quandam
ordinacionem et declaracionem in modum qui sequitur:
«Com sia usança e custum e ús antich de la dita ciutat que null hom qui aport vitualla a la dita ciutat no
puixa en persona ne en béns ésser pres, aturat, marchat ne penyorat e en açò se fassan e·s cometen diverses
fraus, los quals redundan en gran damnatge e prejudici dels ciutadans e habitadors de la dita ciutat e de la
aljama dels Juheus de Gerona e dels singulars d’aquella, per ço los dits jurats, volents a aquests fraus obviar
per auctoritat de lur offici, ordonen e declaran que tothom qui meta e aport a la dita ciutat una quartera de
forment o més, o una migera d’ordi o de mill o de melcha o més, o una quartera de faves o de ciurons o de
lenties o de fasols o més, o una migera de sèguel o més, o una bóta de vin o més, o mija copa de oli o més, o
dos pareys de gallines o de capons o més, o tres pareys de polls o més, o una somada de rayins o més, o I
parey d’oques o més, o enfre tots los dits explets quantitat de una migera o de qualsevol altres vitualles,
carnatges o cassa tro a quantitat de valor de V sous o més, en les quals emperò vitualles no sien enteses ne
compreses lenya ne carbon, aquestes aytals persones, qui aportaran e metran a la dita ciutat de les dites
vitualles en la quantitat demunt dita o en major, no puixen ésser /425v/ aquell dia que les aportaran ne
lendemà prises, aturats, marchats ne penyorats en persones ne en béns per qualsevol deutes ne obligacions,
ans a aquells sia observat lo dit ús, custum e usança. Emperò declarem que aquell dia que aportaran la dita
vitualla o l’endeman hajen aquella a vendra públi-cament en la dita ciutat o donar aquella sens fenta si per
donar le·ych meten. És entès, emperò, que les dites vitualles que vendran en la dita ciutat hajan a vendre
públicament, ço és lo gran e·ls legums en la plaça del gran, el oli en la plaça de l’oli e les galiines, capons e
oques en la plassa de les galiines e los rayms en la plassa dels rayms o per los carrers de la ciutat públicament,
ço és lo dia que le·ych me- tran o l’endeman, en altra manera que no·s posquessen alegrar de la dita usança e
custuma, exceptats mercaders qui tenguen o vullen tenir en la dita ciutat botiga o barrachs de les dites
vitualles o alcuna d’aquelles e traginers qui a loguer portaran gran a la dita ciutat e en la dita valor e encara
aquells qui ab multitut de carnelatge vendran en la dita ciutat. Los quals, posat que les dites vitualles no venen
lo dia vel endeman que les hiy hauran meses no puxen ésser aturats, marchats ne penyorats, ans a aquells
aytals sia observat lo dit ús e custum, ells emperò tinents botiga o barracha o en altra manera venent
públicament de les dites vitualles o alcuna d’aquelles en la dita ciutat. Ítem, declaren que en les dites vitualles
no sien enteses, ne compreses vitualles mercantívols ne speciayeres si donchs no les portaven per vendra en la
dita ciutat e aquelles en la dita ciutat venien en tot o en partida tenent botiga o en altra manera públicament en
la dita ciutat, e en aquests cas aquests aytals no puixen ésser aturats, preses, marchats ne penyorats, posat que
no les venessen lo dia que les hiy metrien ne l’endeman, ans a aquells sia observat lo dit ús e custum, ells
tenent o venent les dites vitualles mercantívols e speciaries en la dita ciutat.
Ítem, declaren que per quescuna quantitat damunt taxada de les dites vitualles sia observat lo dit ús e
custum a una persona tan-solament e a una bèstia que men. Tots altes emperò qui no aporten ne meten a la
dita ciutat de les dites vitualles on portaran e no·n portaran en tanta quantitat que damunt és dita e declarada,
puixen ésser preses, aturades, marchats e penyorats en persona e en béns, segons forma de les obligacions que
fetes haurà e dels jutjaments de les marques daquèn jutjades, no contrestant lo dit ús e custuma, com açò
declaren e ordonan per utilitat e ben públic de la dita ciutat e dels ciutadans e habitadors d’aquella e de la
aljama dels /426/ juheus de Gerona e singulars d’aquella.»
Preterea dicti venerabiles iurati, habentes de et super infrascriptis plenariam potestatem ab universitate
dicte civitatis, scilicet ab illis octuaginta personis seu maiore parte earum, que ex privilegio regio eidem
civitati indulto faciunt et representant universitatem dicte civitatis, convocatis et congregatis, voce preconia,
in domo fratrum minorum Gerunde, cum instrumento inde confecto undecima die mensis aprilis proximi
preteriti, in posse mei Guillermi de Donç, notarii infrascripti, auctoritate privilegii regii eidem civitati indulti
pro bono publico dicte civitatis et civium et habitatorum Gerunde, tam chris -tianorum quam iudeorum, habito
super hiis colloquio et tractatu cum diversis probis hominibus et advocatis dicte civitatis, fecerunt super

infrascriptis in presencia mei dicti Guillermi de Donç, notarii, et tes-tium subscriptorum ad hec specialiter
vocatorum, ordinaciones et declaraciones sequentes perpetuo duraturas in modum qui sequitur:
«Los honrats jurats de la ciutat de Gerona, havents de les coses devall scrites plen poder del consell de
la dita ciutat ajustat en lo user de la casa dels frares menors de Gerona, ab charta feta a XI del mes de abril
prop passat en poder den Guillem de Donç, notari de Gerona, e per auctoritat del privilegi per lo senyor rey a
la dita ciutat atorgat per bé públic de la dita ciutat e dels ciutadans e habitadors d’aquella, també christians
com juheus, haüt sobre açò col·loqui, deliberació e acort ab diverses pròmens e advocats de la dita ciutat, fan
les ordinacions e declaracions següents perpetualment duradores:
Ordonen e declaren los dits honrats jurats que·ls juheus de la dita ciutat, presents e esdevenidors,
puixen d’aquí avant enpertostemps sens alcuna veda e empatxament, lo qual a ells per la dita ciutat o a
requesta de la dita ciutat o jurats d’aquella, no·ls puixa a ésser fet en alcuna manera e sens incorriment de
alcuna pena a ordinació de la dita ciutat o jurats d’aquella imposada, fer vendra en la carniceria comuna de la
dita ciutat, per aquells carnissers chrestians que·ls dits juheus se volran, totes carns de moltó, bou e vadell qui
sien degollades per juheu, les quals no isquen juhïgues ab què les dites carns sien bones e covinents, e encara
puixen fer vendra a chrestian en la dita carniceria comuna de la dita ciutat tots quarters detràs e denants de
totes carns juhïgues qui sien de moltó, bou e vadell, qui sien bones e sufficients a coneixença del mostassaf de
la dita ciutat, qui ara és o per temps serà.
Ítem, com per privilegi reyal a la dita ciutat atorgat e expressa /426v/ conivença en temps passat feta
entre la dita ciutat e l’aljama dels juheus de Gerona, que neguns chrestians, hòmens o fembres, habitadors o
ciutedans de Gerona, ne hòmens propris d’aquells, ne hòmens del spital nou de Gerona un que sien, no puixen
ésser preses ne detenguts, preses per neguns deutes, obligacions o confessions o altres qualssevol contractes
de Juheus, posat que fossen obligats en persona, segons que en la charta de la dita conivença largament és
contengut, los dits honrats jurats, per squivar frau e per major decla-ració del dits privilegis e conivença,
ordonen que en los dits privilegis, conivença e franquesa no sien, ne puixen ésser enteses ne compreses
aquells ciutedans forans, los quals no paguen en totes taxes comunes de la dita ciutat, axí com los altres
ciutedans e, posat que paguen tots anys cosa certa a la dita ciutat mas en los dits privilegi, conivença e
franquesa sien enteses e compreses tots ciutedans e habitators de la dita ciutat tenent lur domicili en la dita
ciutat e encara tots ciutedans originaris e encara més tots ciutedans forans, un que stiguen, qui paguen en totes
tayes comunes de la dita ciutat axí com los altres ciutedans d’aquella e tots hòmens propris dels dits ciutedans
e habi-tadors de la dita ciutat e hòmens propris del spital nou, segons forma e tenor de la dita conivença. E açò
volen e ordonen los dits honrats jurats per auctoritat del poder demontdit per bé públic de la dita ciutat e
ciutedans e habitadors d’aquella ésser perpetualment observat.»
De quibus omnibus et singulis supradictis dicti venerabiles iurati pecierunt et requisiverunt fieri et tradi
eis unum et plura publicum et publica instrumentum et instrumenta per me dictum notarium.
Que fuerunt acta Gerunde et per dictos venerabiles iuratos firmata, laudata et declarata, prout superius
continetur, die tricesima prima madii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo octua-gesimo quinto,
presentibus testibus, venerabili Raymundo de Boxolls, expensore inclite domine ducisse, Ioanne Durban,
comorante in parrochia de Sarriano, et Guillermo Cot, virgerio civitatis Gerunde.
Eg+o Petrus Pinos, notarius publicus auctoritate regia substitutus a Iasperto de Campolongo, publico
civitatis, baiulie et vicarie Gerunde suarumque pertinenciarum notario, hec de notis receptis per Guillelmum
de Donç, si-/427/-milibus auctoritate et substitucione notarium publicum a civitate Gerunde, nunc absentem,
scribi feci et clausi cum suppraposito in linea XIIª ubi dicitur «o més» et cum raso et emendato in linea
quadraginta ubi dicitur «més».
a. vituuales, B. b. pignerari, B.
1386 juny 7. Barcelona
338
El rei Pere III erigeix Cassà de la Selva en carrer, braç i membre de Girona i atorga als seus habitants els
mateixos privilegis i drets que gaudeixen els ciutadans de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 947, f. 173v-177.
C. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 157v-161.
Que·l loch de Cassan sia carrer, bras e membre de Gerona.

In Dei nomine. Universis et singulis pateat evidenter quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum,
Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, provide cogitantes
qualiter regie congruit magestati ut qui ab universali eius dominio alienata repperit illa reintegret ipsi dominio
universo, nam quanti maius ipsa regia dignitas in sua potencia incrementum recipit tanto forcius invalesit eius
excellencie altitudo, et attendentes quomodo dudum locus de Caciano de Silva, vicarie Gerunde, fuerat a
nostro inmediate segreguatus dominio et per predecessores nostros in ius et dominium nobilis Gastonis de
Montecatheno aut predecessorum suorum translatus, non sine grandi detrimento et preiudicio regni nostri, et
postea redactus per nos ad culmen universale nostre regie dignitatis et reintegratus patrimonio nostro et dicte
vicarie Gerunde, iusticia suadente, quodque ex tunc semper fuit et est nostra intencio dictum locum esse et
perpetuo remanere sub nostro et successorum nostrorum dominio et incorporatum patrimonio nostro semper
exis-tere inseparabiliter et affixum ac parie compassientes hominibus dicti loci et habitatoribus eiusdem, qui a
tempore transportacionis cura multas oppressiones et varias extorciones ac quam plurima dampna hucusque
passi fuere ipsius transportacionis pretextu, volentesque dictis hominibus et civitati predicte que dicto loco per
magna tempora extitit viduata de uberioris gratie incremento, remuneracionem facere aliqualem proposuimus
denique ex premissis et aliis inducti dictum locum de Caciano cum suis terminis et pertinenciis universis
erigere, /158/ facere et creare vicum, partem et membrum civitatis Gerunde predicte pro cuius siquidem vici,
partis et membri ereccione fuerunt nobis oblata pro parte vestri fidelium nostrorum iuratorum et probo-rum
hominum et universitatis civitatis predicte et sindicorum universitatis dicti loci de Caciano certa capitula
quorum et responsionum per nos factarum super ipsis tenor sequitur in hunc modum:
«Primerament, que·l loch de Cassà de la Selva ab sos térmens e pertinències sie carrer, part e membre
de la ciutat de Gerona e sie unit e ajustat a la dita ciutat e que los habitants e habitadors del dit loch, qui ara
són o per temps seran, sien haüts e nomenats per vers ciutadans de la dita ciutat, axí pròpriament com si en la
dita ciutat personalment habitaven ho nats en aquella eren, e que lo dit loch ab tots sos térmens e pertinències
sie part e membra de la dita ciutat axí com si lo dit loch ab tots los dits térmens e pertinències era reyalment
encorporat dins lurs murs de la dita ciutat: plau al senyor rey.
Ítem, que los abitadors presents e esdevenidors del dit loch de Cassà enpertostemps haien totes libertats
e franqueses, bons usos e custums e altres drets e preheminències que han e hauran los ciutadans de la dita
ciutat e d’aquells e d’aquellas puxen usar axí com a vers ciutadans de la ciutat de Gerona e ab le dita ciutat
contribuesquen e fassen axí com a vera part d’aquella, e que totes aqueles franqueses, privilegis, libertats e
immunitats e bons usos e custums que han e hauran los habitants e ciutadans de la dita ciutat haien e sien
enteses haver lo loch de Cassà dessús dit e·ls habitadors presents e es-devenidors d’aquell e de sos térmens e
pertinències: plau al senyor rey. Sens, emperò, prejudici dels senyors directes ecclesiàstichs e seglars qui vuy
han hòmens e fembres e reemçó de aquells en lo dit loch de Cassà e térmens ho parròquia d’aquell, als quals
sie saul tot lur dret que han en los dits hòmens e fembres e en los mases e bordes de aquells.
Ítem, que lo dit loch de Cassà, juredicció, térmens e pertinències d’aquell no puxen jamés d’aquí avant
en tot ho en partida ésser dats, venuts, empenyorats, alienats ne en alcuna altre qualsevol manera transportats
ne remoguts o separats de la dita ciutat e cors d’aquella, encara volent e consentent la dita ciutat ne·ls
habitadors del dit loch de Cassà, ans sien enpertostemps part e membra de la dita ciutat, e a·quella aunits,
conjuncts e ajustats axí com quescun membre deu ésser ajustat, junt e aunit a son cors natural e vertader e que
si lo contrari per lo senyor rey o lo senyor duch o per lurs succehïdors era fet ni assajat que encontinent, ço és,
ara per lavors e levors per ara, lo dit loch de Cassà ab tots sos térmens e pertinències e ab tota juredicció, mer
/158v/ e mixti imperi, host e cavalcada e fruyts e emo-luments d’aquí davallants e provinents fos e sie de la
dita ciutat e prop patrimoni d’aquella: plau al senyor rey.
Ítem, que en lo dit loch de Cassà haja enpertostemps batle, jutge e saig qui usen e regesquen e
exercesquen en lo dit loch e térmens d’aquell tota juredicció civil e criminal, mer et mixt imperi, exceptat
mort e trencament e affolament de membres. Los quals batle, jutge e saigs sien mudats quescun trienni e hajen
assegurar en lo comen-çament de lur regiment de tenir e tenguen taula e altres coses fassen, juren, asseguren e
prometen axí e segons que han acustumat de ffer los officials reyals de la dita ciutat, le qual seguratat façen e
haien a ffer en poder del dit veguer de Gerona o de son lochtinent: plau al senyor rey.
Ítem, que veguer e sotsveguer e lochtinent lur e jutge ordinari de Gerona e quescun d·els puxen, tote
veguada que a ells plaurà, anar al dit loch de Cassà e aquí enquerir, conèxer, jutjar, sentenciar e punir tots
crims e excesses dins lo dit loch de Cassà e sos térmens e fer e exercir tot acte de juredicció, civil e criminal,
axí pròpriament com fan e han acustumat de ffer en la ciutat e cort reyal de Gerona e veguerie d’aquella,
emperò, ells absents del dit loch de Cassà, los dits batle e jutge del dit loch puxen conèxer, termenar e finir los dits crims e
excesses si termenats e finits no eran, si donchs no eran crimes e excesses de què·s fos seguida mort o trenquement o

affolament de membres ja dessús exceptats, dels quals haien a conèxer los officials de la cort reyal de Gerona
axí com dit és: plau al senyor rey.
Ítem, que si serà appel·lat dels officials dessús dits, qui ara són ho per temps seran, o alcun d·els de
qualsevol sentències o greuges o per qualsevol altre rahó, que les dites appel·lacions se haien interposar e fer
al jutge de les appel·lacions general de la dita ciutat, qui per temps serà, e davant lo dit jutge de les
appel·lacions general de la dita ciutat, qui per temps serà, haien les parts proseguir e fenir les appel·lacions
dessús dites, segons que los ciutadans e habitadors de Gerona fan e han acustumat de fer: plau al senyor rey.
Ítem, que la universitat del dit loch de Cassà, ara e d’açí avant pertostemps, pugua metra e constituir en
lo dit loch e térmens e parròquia d’aquell, per via de donació, venda o stabliment feedora o feedor a vida de
persona o persones o a cert temps o en altre manera segons que·lli serà vist feedor notari públich e aquell
matex notari a o altri en scrivà de la cort reyall del dit loch, lo qual emperò notari e scrivà haja o hajen
auctoritat reyal e tengua regesca e exercesca lo dit notari la notaria pública del dit loch en los térmens e
parròquie d’aquell, e lo dit scrivà la scrivenie de la dita cort bé e leyalment per nom de la dita universitat, e
que per la dita scrivenie de la cort haje tenir e tengua lo scrivà d’aquella taula en la fi de quescun trienni dins
la ciutat de Gerona, segons que han acustumat los scrivans /159/ de les corts dels altres lochs reyals situats en
la veguerie e bisbat de Gerona. Lo senyor rey dóna ara de present les dits notaria e scrivenie a·n Guillem
Ponç, lochtinent de prothonotari seu, a vida d’aquell Guillem. E aprés mort del dit Guillem, plau al senyor rey
que sien enpertostemps de la dita universitat, qui puxe fer lavors axí e segons que·s conté en lo dit capítol.
Ítem, que le maytat dels emoluments provinents per rahó de la juredicció, mer e mixt imperi del dit loch
de Cassà e térmens d’aquell, sie per XV anys primers vinents de la dita universitat e assò en supportació e
ajuda de la reemçó de la dita juredicció e altres càrrechs per aquella sostenguts: plau al senyor rey que la
maytat dels dits fruyts sien de la dita universitat per decem annos primers vinents e no plus, però que dins
aquests X anys la dita universitat de la dita sua meytat dels fruyts pach la maytat del salari que·l dit senyor rey
tatxarà al batle del dit loch per cascun any.
Ítem, que tote qüestió qui sie entre ciutadà ho habitador de Gerona, qui verament e reyal tengua son
domicili en Gerona o alcun ho alcuns habitadors del dit loch de Cassà ho térmens d’aquell, se haja a conèxer
per los officials reyalls de la ciutat de Gerona dessús dita, però que sie elecció del dit habitant de Gerona si·ls
volrà convenir dins lo dit loch de Cassà e davant officials d’aquell o en la dita ciutat e davant officials
d’aquella: plau al senyor rey.
Ítem, que si alcun excés o delicte serà comès o fet en lo dit loch de Cassà o térmens d’aquell per alcun
ho alcunes contra alcun habitador de la dita ciutat o si alcun ciutadan ho habitador de la dita ciutat lo farà o·l
cometrà contra alcun habitador del dit loch de Cassà o térmens d’aquell, que d’aquell excés o delicte e crim se
haia e·s dege conèxer, enquerir e punir per los officials reyals de la dita ciutat e no per aquells del dit loch de
Cassà, salvat, emperò, que la cort del dit loch de Cassà pugua e dege pendre e tenir presos los dits aytals
malsfeytós e aquells, bé guardats, remetrà a la cort reyal de Gerona: plau al senyor rey, emperò, que aquell qui
tendrà offici de presó o de carceller sie tengut de assegurar per lo dit offici ab fermances.
Ítem, que·lls officials e habitadors del dit loch de Cassà e térmens d’aquell, presents e esdevenidors,
haien tenir e seguir e complir totes vedes e totes altres qualsevol ordinacions fetes e feedores per los jurats de
Gerona, qui per temps seran, totes e quantes veguades ne seran requests per los officials de la dita ciutat a
raquesta e ordinació dels dits jurats: plau al senyor rey, pus axí se·n són /159v/ convenguts entre ells.
Ítem, que·ls habitadors del dit loch de Cassà e térmens d’aquell sien tenguts de exir e anar en host e en
cavalcada b ab la dita ciutat e seguir lo panon de la dita ciutat tote veguada que la dita ciutat exirà, si requests
ne seran, e no abans ne en altre manera, a la qual host e cavalcada hajen exir e partir encontinent aprés un jorn
que·l dit panó de la ciutat serà exit, exceptats, emperò, aquells singulars del dit loch qui hajen privilegi o
privilegis entichs de no ésser tenguts exir e anar a les dites host e cavalcada, dels quals priviligis se puguen
alegrar no constrastant les coses en lo present capítol contengudes: plau al senyor rey.
Ítem, que en lo dit loch de Cassà e per los habitadors d’aquel se serven e·s seguesquen e·s haien a servar
e complir totes ordinacions, constitucions e altres coses fetes e qui per avant se faran en les corts o parlaments
o convocacions generals, ço és, en què seran comvoquats los síndichs de les ciutats, viles e lochs reyals de
Cathalunya tot axí com se servaran e·s servaran en la dita ciutat de Gerona, declerant emperò, que los dits
habitadors del dit loch de Cassà no sien tenguts de anar ni trametra a les dites corts ni convocacions, car la
dita ciutat, de la qual són part e membre, hi trametrà per si o per ells, segons que és acustumat: plau al senyor
rey.
Ítem, que·l dit loc de Cassà ab tots sos térmens e pertinències, axí com a part e membre e carrer de la
dita ciutat, pach e contribuescha e en totes talles, questes e altres qualsevol contribucions e càrrechs qui d’aquí
avant s’esdevendran e·s feran per ben comú ho necessitat de la dita ciutat e dels mateys e per missetgeries

comunes de la dita ciutat, emperò que en la tatxeció e talles qui·s faran als habitadors del dit loch de Cassà e
térmens d’aquell sien appel·lats tota hora que·s faran un síndich ho dos, si dos n’i volran, del dit loch per los
habitadors dessús dits a venra e rahonar, davant aquell o aquells qui les dites talles faran, les fecultats he
poder dels habitadors dessús dits: plau al senyor rey, pus axí se’n avenguts entre ells.
Ítem, que la universitat del dit loch de Cassà e·lls singulars d’aquella o la major partida de ells façen e
elegesquen e fer e elegir puxen per deffensió d·els e del dit loch, quescun ayn en la feste de Ninou, dos ho tres
jurats ab aquell poder e per semblant manera e forma que·s fa en la dita ciutat de Gerona e en altres lochs
reyals de la vegueria de Gerona, on ha batlie e se elegexen jurats: plau al senyor rey.
Ítem, que per les coses en los precedents capítols e quescun d·els contengudes o alguna d’aquelles no
sie ne pugua ésser fet o engendrat prejudici algú o derogació, /160/ calladament ne expressa als priviligis,
usos e custums de la dita ciutat de Gerona ne als privilegis e franqueses de la universitat o singulars del dit
loch de Cassà, ans sien e romanguen en lur force e valor e lus sien confermats per lo senyor rey: plau al dit
senyor rey.»
Igitur, nos dictus rex, per nos et nostros, prospecta et previssa super predictis et super contentis in dictis
capitulis magna et notoria utilitate nostra et totius regni nostri, ac volentes et affectantes statum felicem dicti
loci et terminorum suorum et ut declinantes in ipsum locum facilius inducantur ad eorum domicilium
transferendum et fovendum ibidem, tenore presentis publici instrumenti moti ex causis premissis et aliis
racionabilibus atque iustis, de certa sciencia et consulte laudamus, concedimus et firmamus dicta capitula et
quodli-bet eorumdem ac omnia et singula in eis contenta. Volentes, statuentes ac etiam providentes ac vobis
dictis iuratis, sindicis et probis homi-nibus ac universitatibus dictorum civ itatis et loci perpetuo concedentes
quod dictus locus cum suis terminis universis sit de cetero locus regius ac pars et membrum civitatis predicte
et pro parte et membro eiusdem nominetur, habeatur et reputetur, prout et ac si realiter esset intra dictam
civitatem incorporatus et constitutus, nec possit de cetero in toto vel in parte a dicta civitate et eius corpore
aliqualiter separari, dividi sive tolli, immo homines et habitatores dicti loci et termino-rum eis, tam presentes
quam futuri, sicut perpetuo et censeantur, nominentur et reputentur cives et habitatores civitatis Gerunde, ac si
realiter et personaliter residerent et populati essent in ipsa civitate Gerunde et ibi tenerent suum domicilium et
continuum larem foverent sintque franchi et liberi ac immunes cum eorum mercibus, rebus et bonis universis
ubique per totam terram et dominacionem nostram, tam per terram quam per mare et tam in regnis Aragonum
et Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice ac per insulis sibi adiacentes quam in Cathalonia tota et in
quibuslibet eorum locis, ab omni lezda, pedagio, mensuratico, anchoragio, passagio, gabella, penso, portatico
et alia quacumque imposicione seu consuetudine nova vel veteri, statuta et statuenda et alio iure quolibet et ab
omni servitute reali, personali etiam et mixta, tanquam veri cives et habitatores civitatis Gerunde et sicut sunt
et esse debent cives et habitatores eiusdem per privilegia c regia nostra et predecessorum nostrorum facta et
concessa dicte civitati et civibus et habitatoribus eiusdem et quod nominentur et intitulentur cives Gerunde et
pro talibus haberi et nominari, intitulari et reputari eos volumus ab omnibus inconcusse et absque
cuiuscumque contradiccione habeantque dictus locus et homines et habitatores eiusdem, presentes et futuri,
omnia et singula /160v/ privilegia, c libertates, franquitates, ingenuitates, inmunitates, bonos usus et bonas
consuetudines quos, quas et que habent et habebunt et habere debent et debebunt civitas Gerunde iamdicta et
cives et habitatores eiusdem et omnia ipsa privilegia, c libertates, franquitates, inmunitates, ingenuitates, usus,
consuetudines, usancie, tam concesse quam concedende, concessa et concedenda nunc et in futurum
quocumque et qualitercumque et quocienscumque civitati predicte et civibus et habitatoribus eius extendantur
ad dictum locum et terminos de Caciano et ad habitatores eiusdem, presentes et futuros, ac si ipse locus cum
suis terminis et habitatores et populatores eiusdem loci essent in dicta civitate personaliter et realiter populati
et domiciliati et ibidem domicilium tenerent et continuum larem foverent ac personaliter residerent,
concedimus insuper et volumus omnia et singula capitula supradicta et quecumque in eis ac quolibet ipsorum
contenta fieri et perpetuo observari in omnibus et per omnia a principio usque ad finem perfecte etiam
inconcusse. Et per nos et nostros, presentes pariter et futuros, promittimus et convenimus vobis iuratis et
probis hominibus et universitatibus dictorum civitatis et loci et terminorum eiusdem, presentibus et futuris, et
omnibus quorum intersit et intererit et notario subscripto, tanquam publice persone, nomine omnium quorum
interest et potest ac in futurum poterit interesse, stipulanti, paciscenti et recipienti ac etiam sponte iuramus per
Dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, corporaliter per nos tacta, quod nos et nostri predicta
omnia et singula capitula et alia omnia et singula predicta rata, grata et firma habebimus, tenebimus et
servabimus, attendemus et complebimus et non contra-veniemus, infringimus vel revocabimus aliqua racione
sub bonorum etiam nostrorum omnium ypotheca et sub omni renunciacione iuris pariter et cautela. Et cum
hoc eodem instrumento vicem gerenti epistole in hac parte mandamus de certa sciencia et expresse inclito ac
magnifico primogenito futuroque successori nostro, carissimo infanti Iohanni, duci Gerunde et comiti

Cervarie et generali gubernatori in regnis et terris nostris sub paterne benediccionis obtentu eiusque vices
gerentibus, necnon vicario et baiulo Gerunde ceterisque d uni-versis et singulis officialibus et subditis nostris
citra et ultra mare constitutis et dictorum officialium locatenentibus, presentibus et futuris, sub pena duorum
milium morabatinorum auri de bonis cuiuslibet contrafacientis, si et quociens contrafactum fuerit habendorum
et etiam nostre gratie et mercedis quatenus preinserta capitula et concessionem nostram huiusmodi et
omnia et singula in ipsis capitulis et quolibet ipsorum ac in presenti instrumento contenta teneant et observent
incomutabiliter observarique faciant per quoscumque et non contraveniant nec aliquem contravernire
permittant iure aliquo, racione vel causa. Volentes et iubentes de hiis fieri et tam vobis iuratis, probis
hominibus et universitati civitatis Gerunde quam sindicis et universitati loci de Cassa antedictis tradi unum et
plura instrumenta publica, bulla nostra plumbea /161/ inpendenti comunita.
Actum est hoc Barchinone, nona die iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
octuagesimo sexto regnique nostri quinquagesimo primo. Rex Petrus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus, concedimus, firmamus et iuramus.
Testes sunt qui fuerunt ad premissa presentes: nobiles, Hugo de Angularia, camerlengus, Berengarius
de Apilia, maiordomus, milites, et Guillelmus Poncii, locumtenens prothonotarii dicti domini regis, ac
Bartholomeus Lunes, civis Barchinone.
Sig+num mei Petri Maruny, prefati domini regis scriptoris eiusque auctoritate per totam terram et
dominacionem suam notarii publici, qui premissis interfui et ea de mandato eiusdem scribi feci et clausi.
Corrigitur autem in lineis XVIIª «lochtinent», XXIª «de Cassà ara e d’açí avant per tostemps», XLIXª «etiam»
et alibi in eadem linea ubi legitur «nostra et predecessorum».
a. notarii, C. b. canalcada, C. c. priviligia, C. d. offi no ratllat, C.
1386 juliol 26. Barcelona
339
El rei Pere III confirma la recuperació de la jurisdicció de les parròquies de Canet, Montcal, Adri, Biert i
Montbó i les clàusules que en fan carrers i membres de la ciutat de Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 161v-163v.
Reempçó de les juridiccions de les parròquies de Canet, de Montcal, d’Adri, de Biert e de
Montbó.
In a Dei nomine. Pateat universis quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum,
Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes pro parte vestri fidelium
nostrorum iuratorum universitatis civitatis Gerunde, proborum hominum ac universitatum parrochiarum de
Caneto, de Montcal, d’Adri, de Biert e de Montbo de vicaria et infra vicariam Gerunde sistencium, fuisse
nobis reverenter oblata capitula que sequntur:
«Molt alt e molt excel·lent senyor. Los hòmens e universitats dels lochs e parròquies de Canet, de
Moncal, d’Adri, de Biert et de Montbó, de la vegueria e dins la veguerie de Gerona constituïdes, les quals e
les jurediccions, hosts e cavalcada e altres drets d’aquells foren em-penyorats en temps passat per mill treens
florins a·n Bernat Margarit, ciutadà de Gerona, e despuys són estats transportats en lo vescomte de
Rochabertí, qui aquelles vuy té, desigants tornar a vostra dolce senyorie e del senyor duch de Gerona,
primogènit vostre, offeren a vós, senyor, que ells, de lur pròpria moneda, paguaran lo preu de la dita reempçó,
ço és los dits mil treents florins axí emperò e no en altra manera que vós, senyor, si vostre mercè és, los
atorguets e compliscats los capítols següents:
Primerament, qu’ells lochs e parròquies de Canet, de Montcal, d’Adri, de Biert et de Montbó, situats en
la veguerie de Gerona ab sos térmens e pertinències e cascun d’aquells sien carrer, part e membre de la ciutat
de Gerona e sien units e ajustats a la dita ciutat e que·lls habitans e habitadors dels dits lochs e de cascuns
d’aquells, qui ara són e per temps seran, sien haüts e nomenats per vers ciutadans de la dita ciutat axí
pròpiement b /162/ com si en la ciutat habitaven personalment ho nats en aquella eren, e que les dits lochs e
parròquies e cascú d’aquells ab tots ses térmens e pertinències sien part e membre de la dita ciutat, axí com
los dits lochs ab tots los dits térmens e pertinències eren reyalment encorporats dins los murs de la dita ciutat.
Ítem, que los habitadors, presents e esdevenidors, dels dits lochs e quescun d’aquell empertostemps
haien totes libertats e franqueses, bons usos e custums e altres drets e preheminències que han e hauran los
ciutedans de la dita ciutat, e d’aquells e d’aquelles puxen usar axí com a vers ciutadans de la dita ciutat de

Gerona, e ab la dita ciutat contribuesquen e facen axí com a vera part d’aquella, e que totes aquelles
franqueses, privilegis, libertats e inmunitats e bons usos e custums que han e hauran los habitants e ciutedans
de la dita ciutat, haien e sien enteses havers les dites parròquies e lochs, e·lls habitadors presents e
esdevenidors d’aquells e cascun d’aquells e de sos térmens e pertinències.
Ítem, que·ls dits lochs e parròquies, jurediccions, térmens e pertinències d’aquells ne alcun ho alscuns
d’aquells o d’aquelles no puxen jamés d’equí avant en tot ho en partide ésser dats, venuts, empenyorats,
alienats ne en alcuna altre qualsevol manera transportats ne remoguts ho separats de la ciutat e cors d’aquella,
encara volent ho consintent la dita ciutat ne·ls habitadors dels dits lochs o parròquies ne sien enpertotstemps
part e membre de la dita ciutat e a aquella units e ajustats axí com cascun membre deu ésser ajustat, junt e unit
a son cors natural e vertader e que si lo contrari per vós, senyor, e per lo senyor duch o per vostres successors
era fet ne assajat que enquontinent, ço és ara per ladons e lavors per ara, los dits lochs e parròquies ab tots
sons térmens e pertinències e ab tota iuredicció, mer e mixt imperi, host e cavalcada, fruyts e emoluments
daquèn davallants e provinents, fossen e sien de la dita ciutat e propri patrimoni d’aquella.
Ítem, que veguer ho sotsveguer e /162v/ lochtinent lurs e jutge ordinari de Gerona e cascun d·els
exercesquen e haien exercit tota juredicció, civil e criminal, mer e mixt imperi e tota altre qualsevol iuredicció
alta e baxa dels dits lochs e parròquies, axí com fan e han acustumat de fer comunament en e dels altres lochs
e parròquies de la vegeria de Gerona e axí com ja en temps passat era acustumat de fer, e axí matex lo jutge
de les appel·lacions generals de la dita ciutat, qui ara és e per temps serà, encars qu·y entrevinguen
appel·lacions, puxa he haja en los dits lochs e parròquies e fora aquelles devesir e termanar les causes e
qüestions qui per via de appel·lació vendran davant ell e en altra manera plenàriement son offici exercir, axí
com fa e ha acustumat de fer en e dels altres lochs de la veguaria de Gerona.
Ítem, que·ls habitadors dels dits lochs e parròquies e térmens d’aquells e cascun d’aquells sien tenguts
de exir e anar en host e cavalcada ab la dita ciutat e seguir lo pannó de la dita ciutat, tota veguada que la dita
ciutat exirà e no abans, ne en altre manera, a la qual host e cavalcada hajen exir e partir encontinent aprés un
jorn que·l dit pannó de la dita ciutat serà exit, exceptats, emperò, aquells singulars dels dits lochs qui hajen
privilegis antichs de no ésser tengut exir e anar a les dites hosts e cavalcades, dels quals privilegis se puxen
alegrar, no contrestants les coses en lo present capítol contengudes.
Ítem, que·ls dits lochs e parròquies ab tots sos termes e perti-nències e cascun d’aquells, axí con a part e
membre e carrer de la dita ciutat, paguen e contribuesquen en totes talles, questes e altres qualsevol
contribucions e càrrechs qui d’equí avant s’esdevendran, e·s faran per ben comun o necessitat de la dita ciutat
e d’ells matexes e encara per missatgeries comunes de la dita ciutat, emperò que en la tatxació e talles qui·s
faran als habitadors dels dits lochs e térmens d’aquells sien appel·lats tota hora que·s farà un síndich o dos, si
dos n’i volran, dels dits lochs per los habitadors dessús dits a veura e rahonar davant aquell o aquells qui les
dites talles faran /163/ les facultats e poder dels habitadors dessús dits.
Ítem, que per les coses e los dits capítols e quescun d’aquells contengudes o alcunes d’aquelles no sie
ne puxe ésser fet ne engenrat prejudici alcun o derogació calladament ne expresse als privilegis, uses o
costums de la dita ciutat de Gerona ne als privilegis e franqueses de la universitat o singulars dels dits lochs e
parròquies, ans sien e romanguen en lurs forçe e valor e lurs sien confirmats per vós senyor.»
Tenore presentis publici instrumenti, visis, recognitis ac intellectis ad plenum capitulis preinsertis et
quolibet eorumdem, de iure nostro plenarie informati, acceptantes donum per vos dictos homines et
universitates in eisdem capitulis liberaliter nobis oblatum, ipsa capitula et unum quodque ipsorum ac omnia et
singula contenta in eis iuxta qui seriem pleniorem acque vigore seu pretextu ipsorum conventa, firmata et acta
sunt et erunt deinceps inter vos ac iuratos, probos homines civitatis Gerunde, laudamus, concedimus et
firmamus de certa sciencia et consulte et in nostra bona fide regia promittimus vobis dictis hominibus ac
universitatibus et singularibus vestrum licet absentibus, necnon iuramus per Dominum Deum et eius sancta
quatuor Evangelia, corporaliter manibus nostris tacta, in posse nostri secretarii et notarii infrascripti, ut
publice persone, hec a nobis sti-pulantis et recipientis nomine vestri et omnium aliorum quorum intersit vel
possit ac poterit interesse, quod eadem capitula et contenta in eis et quolibet eorum et alia omnia supradicta
tenebimus et observabimus, attendemus et complebimus cum effectu et nil in contrarium faciemus nec
promittemus per aliquem fieri iure aliquo, racione vel causa. Pro quibus omnibus tenendis firmiter et
complendis ac pro omnibus expensis, dampnis et interesse si que ob moram seu deffectu eorum opporteret vos
vel vestros facere vel subire, obligamus vobis et vestris dicto secretario et notario, ut supra, stipulanti omnia
bona nostra, habita et habenda, et cum hoc eodem instrumento vicem gerenti epistole in hac parte mandamus
de certa sciencia et expresse inclito et magniffico infanti Iohanni, primogenito nostro carissimo et generali
gubernatori in regnis nostris et terris, eiusque vices gerentibus et aliis universis et singulis officialibus /163v/
nostris et subditis et dictorum officialium locatenentibus, presentibus et futuris, quatenus preinserta capitula et

concessionem nostram huiusmodi et omnia et singula in ipsis capitulis ac in presenti instrumento contenta
servent tenaciter et contra non veniant aliqua racione. Intelleguatur tamen quod per predicta vel aliqua de
eisdem preiudicium nullum fiat nec possit ullatenus fieri illis quorum estis homines proprii et solidi et
vassalli, quando pocius ius eorum in tantum remaneat penitus et illesum, capitulis et instrumento presentibus
obstantibus nullomodo. Volentes et iubentes de hiis fieri ac vobis tradi unum c et plura publica instrumenta
nostro sigillo appendicio comunita.
Quod est actum in civitate Barchinone, die vicesima sexta iulii, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo octuagesimo sexto regnique nostri quinquagesimo primo. Rex Petrus.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonun, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus, concedimus et firmamus pariter et
iuramus.
Testes sunt: honorabiles Ffranciscus Munionis, miles algutzirius, Nicolaus Moratoni, capellanus domini
regis, et Iohannes Calloç, thesaurarius domine regine.
Sig+num mei Bartholomei Sirvent, secretarii domini regis predic-ti et auctoritate ipsius notarii publici
per totam terram et dominacionem suam, qui premissis interfui eaque de mandato eiusdem scribi feci et
clausi, corrigitur autem in lineis nona «partida ésser» et in XVIIIª «desusdits».
a. I rubricada, B. b. prop corregit amb tinta més marró , B. c. unum omès, B.
1386 novembre 19. Girona
340
L’infant Joan, duc de Girona i de Cervera, ordena que d’ara en endavant un clavari de les imposicions hagi
de pagar les pensions dels censals i dels violaris dels ingressos de les imposicions.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1691, f. 139v-141.
C. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 165v-167.
Que·l clavari de les imposicions pach los censals e violaris segons la ordinació davall scrita.
Pateat universis presentem seriem inspecturis, quod nos infans Iohannes, serenissimi domini regis
primogenitus eiusque regnorum et terrarum generalis gubernator, dux Gerunde et comes Cervarie, scientes et
attendentes quod dudum nobis existentibus in civitate Gerunde certas provisiones et ordinationes fecimus tam
super reduc-cione violariorum que vos probi homines et universitas dicte civitatis annuatim prestare
tenebamini et tenemini in censualia mortua quam super distribucione peccunie que ex imposicionibus ipsius
civitatis et earum preciis provenit et proveniet et inter alias prealiis quandam fecimus ordinacionem, videlicet
quod tota peccunia ex ipsis imposicionibus et preciis earum proveniens convertatur et distribuatur in
persolvendis, luendis et redimendis censualibus et violariis et eorum pensionibus et in exsolvendis salariis
iuratorum, advocatorum, nota-riorum seu scriptorum clavarii, procuratoris et virgarii dicte civitatis et non in
aliis usibus quibuscumque. Attendentes, etiam, quod ali-quociens aliqui nituntur infringere dictam nostram
ordinacionem et super hoc a curia dicti domini regis genitoris nostri atque nostra diversas litteras prefate
nostre ordinacioni repugnantes impetrarunt, et cum nos velimus et cupiamus ipsam ordinacionem nostram
tan-quam necessariam et proficuam toti rei publice dicte civitatis absque diminicione et interpretacione
aliquali totaliter observari nam, prout ab experto novimus, si contrarium fieret, plurima scandala atque damna
irreparabilia dicte civitati et rei publice eiusdem proculdubio sequerentur, et nos ex debito officii ab alto nobis
comissi teneamur in quantum possimus ipsa damna et scandala evitare et sedare et bonum rei publice
conservare, igitur ad humilem supplicacionem pro parte vestri fidelium nostrum iuratorum et proborum
hominum dicte civitatis nobis facta, tenore presentis specialis privilegii dicte civitati et universitati eiusdem ad
imperpetuum et cunctis temporibus valituri, gratis et consulte per nos et nostros heredes et successores,
presentes atque futuros, promittimus vobis iuratis et probis hominibus ac toti universitati eiusdem civitatis,
presentibus et futuris, ac etiam sponte iuramus per Dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manu
nostri corporaliter tacta, quod nos et nostri heredes et successores dictam ordinacionem nostram tenebimus et
observabimus et teneri et observari faciemus et nunquam ipsam revocabimus nec alias in aliquo
contrafaciemus aliqua racione, ita quod de cetero ipsos nos vel nostri heredes vel successores, proprio motu
vel ad partis instancia etiam si pars fisci regii atque nostri hoc requireret aliqua de causa quantumcumque
ingenti vel fortiori in dictis imposicionibus vel preciis earumdem non tangemus nec tangi faciemus nec
consenciemus vel promittemus in eis tangi nec eas emparabimus, sequestrabimus /166/ nec emparari vel
sequestrari faciemus in totum scilicet vel in parte, nec alias in ipsis modo aliquo tangi nec aliquid aliud

faciemus, mandabimus nec fieri vel mandari faciemus quin possint ipse im-posiciones vel eorum precia in
alios usus converti preterquam in usibus supradictis in quibus converti debent, ut superius est expressum, nec
litteras aliquas seu provisiones mandabimus vel concedemus in contrarium premissorum, immo dictam
nostram ordinacionem tene-bimus et observabimus et teneri et observari faciemus per quos-cumque taliter
quod ipse imposiciones seu precia eorum in persolvendis dictis censualibus et violariis et eorum pensionibus
et in solvendis salariis iuratorum, advocatorum, notariorum seu scriptorum, procu-ratoris, clavarii et virgarii
dicte civitatis et non in aliis usibus convertantur. Et, si forte contra premissa vel aliquod premissorum aliqua
mandamenta, provisiones vel litteras empetrate fuerint vel de cetero impetrarentur, volumus et precipimus et
per presens privi-legium ordinamus et declaramus quod talia mandamenta littere seu provisiones contra
huiusmodi nostram ordinacionem et privilegium facientia seu facientes, tam facta scilicet quam fienda, sint
cassa, vana et nullius efficacie seu valoris nec vos nec aliqui officiales regii atque nostri, presentes vel futuri,
teneamini vel teneantur ipsa mandamenta, litteras seu provisiones in contrarium premissorum facientes seu
tangentes observare nec ipsis litteris seu mandamentis modo aliquo obedire, etiam si ipsa mandamenta penalia
fuerint et posito etiam quod in ipsis litteris seu provisionibus poneretur seu adiungeretur quod mandamenta
ipsa observarentur, dictis nostris ordinacioni-bus et presenti privilegio obsistentibus nullomodo, aut etiam si
alia quecumque verba quantumcumque forciora et presenti nostre ordinacioni et privilegio derogatoria in ipsis
litteris seu provisionibus ponerentur, quoniam nos, exnunc ut extunc et extunc ut exnunc, ipsa talia
mandamenta, provisiones et litteras in contrarium premissorum faciencia seu facientes revocamus et
anullamus et provocatis et nullis penitus haberi volumus eaque locum non habere decernimus et mandamus.
Preterea, ut melius huiusmodi nostra ordinacio et pri-vilegium observetur, volumus et ordinamus et per
privilegium preci-pimus et mandamus quod, si aliquis vel aliqui presentaverit seu presentaverint aliquas
provisiones seu litteras contra huiusmodi privilegium redundantes seu facientes vel ipsis litteris et
provisionibus uterentur, quod talis persona que ipsas litteras seu provisiones presentaverit aut ipsis utetur,
quociens hoc fecerit, incidat et incidi volumus in penam mille florenorum auri adquirenda ut infra nisi
incontinenti facta sibi fide de presenti privilegio revocaverit et anu-llaverit quecumque fecerit et processerit
seu fieri et procedi fecerit contra seriem et tenorem presentis privilegii et ordinacionis cuius pene tociens
quociens comittatur, adquiratur medietas nobis et nostre curie et alia medietas universitati dicte civitatis et
nichilominus ultra dictam penam talis presentans seu ille qui contra huiusmodi nostrum preceptum et
privilegium fecerit amittat totum debitum et totum illud ius /166v/ quod peteret a dicta civitate et sit eidem
civitati et universitati eiusdem totaliter adquisitum.
Item, per huiusmodi nostrum privilegium volumus et ordinamus ac precipimus et mandamus quod
vicarius, subvicarius, baiulus, iudex ordinarius et alii officiales dicte civitatis et vicarie eiusdem in principio
eorum regiminis, antequam utantur eorum officiis etiamque ante-quam administrantur ad ipsa officia, habeant
prestare iuramentum et homagium in posse illius seu illorum qui securitatem eorum recep-turi sunt quod
huiusmodi nostram ordinacionem et privilegium tene-bunt et observabunt ad unguem et in aliquo non
contravenient aliqua racione et quod non obedient aliquibus litteris vel mandamentis in-contrarium dicte
nostre ordinacionis emanatis seu emanandis sub quacumque verborum forma et quantumcumque forciora et
derogatoria fuerint.
Item, quod levatores et emptores dictarum imposicionum, presentes et futuri, teneantur et habeant
prestare iuramentum et homagium in posse a baiuli dicte civitatis, qui nunc est vel pro tempore fuerit, quod
dictas peccunias et precia ex dictis imposicionibus proveniencia et provenientes tradent et exsolvent integre et
sine aliqua diminucione clavario ipsarum imposicionum, qui nunc est et pro tempore fuerit et non alii.
Quiquidem clavarius ipsas peccunias convertat et convertere teneatur in usibus supradictis et non aliis usibus,
ut est dictum, et quod non obedient aliquibus litteris, provi-sionibus seu mandatis regiis atque nostris
incontrarium premissorum factis seu fiendis ullomodo. Et, si dicti levatores vel emptores dictarum
imposicionum aliquid ex dictis imposicionibus contra huiusmodi nostrum privilegium exsolverint, volumus et
mandamus ac etiam de-claramus amittant quicquid ex ipsis imposicionibus exsolverint et in alios usus
converterint preterquam in usibus supradictis et quod illud tale eis in compotum vel solutum minime
admittatur, nec admitti valeat ullomodo et nichilominus ultra hoc incidant in penam predictam mille
florenorum nobis et nostre curie quociens contrafecerint ad-quirendorum.
Item, per huiusmodi nostrum privilegium volumus et ordinamus ac etiam precipimus et mandamus
quod quicumque nuncii vel sindici de cetero mittentur per iuratos vel universitatem dicte civitatis ad dictum
dominum regem vel ad nos seu successores nostros vel ad alios quoscumque incontinenti cum electi fuerint
teneantur prestare iuramentum et homagium in posse baiuli dicte civitatis, qui nunc est et pro tempore fuerit,
quod non impetrabunt a curia dicti domini regis aut nostra nec ab aliqua alia persona de hiis potestatem
habente vel habitura aliquam provisionem facientem seu tangentem contra huiusmodi privilegium et

ordinacionem nostram, nec quod salarium sue missagerie eis augmentetur et si, contra hoc fecerint directe vel
indirecte, amittant totum eorum salarium et ius quod eis pertineret et deberetur per dictam civitatem racione
premissa et nichilominus incidant in penam predictam adquirenda, ut supra. Denique ad corro-boracionem
presentis nostri privilegii providemus et ordinamus etiam-que precipimus et mandamus vobis iuratis dicte
civitatis, presentibus et futuris, etiam sub pena mille florenorum auri a vobis quociens presenti nostro precepto
non perveritis quod anno quolibet perpetuo in die Circumcisionis Domini seu illa die qua iurati /167/ dicte
civitatis de novo eligentur, congregato ipsius civitatis consilio, presens nostrum privilegium per notarium seu
scriptorem vestrum legi de verbo ad verbum faciatis in eodem consilio, quo lecto, vos et omnes et singuli de
dicto consilio sub pena predicta quam vobis et eis et unicuique vestrum et eorum imponimus cum presenti
teneamini et teneantur prestare iuramentum de tenendo et observando omnia et singula supradicta et de non
contrafaciendo vel veniendo aliqua racione iure modo vel causa et nichilominus si et quocienscumque per
iuratos dicte civitatis, qui nunc sunt vel pro tempore fuerint, ordinabimus quod omnes singulares dicte
civitatis, scilicet tam illi qui sunt vel erunt de consilio quam illi qui non sunt nec erunt de consilio, teneantur
et habeant sub pena predicta prestare simile iuramentum quociens inde fuerint requisiti. Mandantes per
presens privilegium vices gerenti gubernatoris in Cathalonia necnon et quibuscumque algatziriis, capi-taneis,
vicariis, subvicariis, baiulis, iudicibus, assessoribus, iuratis, consiliariis, portariis aliisque officialibus et
subditis dicti domini regis atque nostris, presentibus et futuris, sub pena mille morabatinorum auri a bonis
cuiuslibet ipsorum contrafacientis pro qualibet vice exhigendorum et habendorum et nostro fisco
aplicandorum, quod presens nostrum privilegium et omnia et singula supradicta teneant et observent firmiter
et ad unguem et in aliquo non contraveniant aliqua racione. Nos enim ipsis officialibus, tam presentibus quam
futuris, omnimodam potestatem contrarium premissorum faciendi per presens nostrum privilegium
abdicamus, tollimus et etiam revocamus. Insuper promittimus vobis dictis iuratis et probis hominibus dicte
civitatis, presentibus et futuris, in nostra bona fide et vigore iuramenti predicti per nos prestiti in manu et
posse notarii infrascripti stipulantis pro vobis et aliis etiam personis quarum interest et intererit in futurum
huiusmodi nostrum privilegium et ordinacionem ac omnia alia et singula supradicta rata, grata et firma
semper habere, tenere et servare et nunquam revocare nec contrafacere vel venire aliquo iure modo vel causa
ac etiam racione. In cuius rei testimonium presens publicum instrumentum seu privilegium fieri et nostro
sigillo pendenti iussimus comuniri.
Quod est datum et actum Gerunde, nonadecima die novembris, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo octuagesimo sexto.
Signum + infantis Iohannis, serenissimi domini regis primogeniti eiusque regnorum et terrarum
generalis gubernatoris, ducis Gerunde comitisque Cervarie, qui predicta omnia et singula firmamus,
promittimus et iuramus. Primogenitus.
Testes qui sunt presentes ad predicta sunt: nobilis Gasto de Montecatheno, camerlengus, Garsias Luppi
de Sesse, maiordomus, milites, et Petrus Ça Costa, scriptor porcionis et consiliarius dicti domini ducis. /167v/
Sig+num mei Iohannis Martini de Leytago, scriptoris domini ducis notariique publici auctoritate regia
per totam terram dominacionem illustrissimi domini regis Aragonum, qui predictis interfui eaque scribi feci et
clausi cum litteris rasis et aptatis in VIIª linea b ubi legitur «manu nostri corporaliter tacta» et in XVIIIª ubi
dicitur «ordinacionis cuius pene» et in XXXIIIIª ubi panditur «aliquo».
a. Interlineat, C. b. lenea, C.
1387 gener 4. Girona
341
L’infant Joan, governador general del regne, duc de Girona i comte de Cervera, confirma la recuperació de
la jurisdicció de la parròquia de Cartellà i les clàusules que en fan carrer i membre de la ciutat de
Girona.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 164-165.
Reempçó de la jurisdicció de la parròquia de Cartellà.
In Dei nomine. Pateat universis quod nos infans Iohannes, serenissimi domini regis primogenitus
eiusque regnorum et terrarum generalis gubernator, dux Gerunde et comes Cervarie, attendentes pro parte
vestri ffidelium proborum hominum parrochie de Cartiliano, vicarie Gerunde, fuisse nobis reverenter oblata
capitula que sequntur: «Molt alt et molt excel·lent senyor. Los hòmens e universitat del loch e parròquia de
Cartallà, de la vegueria e dins la vagueria de Gerona constituïda, la qual e les iurisdiccions, host e cavalcade e

altres drets d’aquella, foren empenyorats en temps passat per CCCXXVII florins e mig a madona Constança
de Perellós e depuys són estats transportats e·n mossèn Roger de Munchade, qui aquells vuy té desigants
tornar a vostra alta senyora offeren a vós, senyor, que ells de lur pròpria moneda pagaran lo preu de la dita
reemçó, ço és los dits CCCXXVII florins e mig, axí emperò e no en altre manere que vós, senyor, si a vostre
mercer els los atorguets e compliscats los capítols següents:
Primerament, que·l dit loch e parròquia de Cartallà, situat en la vegueria de Gerona ab sos térmens e
pertinències, sia carrer, part e membre de la ciutat de Gerona e que la dita parròquia sia unida e ajustada a la
dita ciutat e que·lls habitants e habitadors de la dita parròquia e cascun d’aquels, qui ara són e per temps seran,
sien haüts e nomenats per vers ciutadans de la dita ciutat, axí pròpriament con si en la ciutat habitaven
personalment o nats en aquella eren. E que la dita parròquia ab tots sos térmens e pertinències sia part e
menbre de la dita ciutat, axí com a si la dita parròquia ab tots ses térmens e pertinències era reyalment
encorporade dins los murs de la dita ciutat.
Ítem, que los habitadors presents e esdevenidors de la dita parròquia e cascun d’aquells empertostemps
haien totes libertats e franqueses, bons uses e custumes e altres drets e preheminències que han e hauran los
ciutadans de la dita ciutat e d’aquells e d’aquelles puxen usar axí com a vers ciutadans de la dita b ciutat de
Gerona, e ab la dita ciutat contribuesquen e façen axí con a vera part d’aquella e que totes aquelles franqueses,
privilegis, libertats, inmunitats e bons uses e custumes que han e hauran los habitants e ciutadans de la dita
ciutat haja e sia entesa haver la dita parròquia e loch els habitadors presents e esdevenidors e de sos térmens e
pertinències.
Ítem, que la dita parròquia, juredicció, térmens e pertinències d’aquelle ne algun o alscuns d’aquells no
puxa jamés d’aquí avant en tot o en partida ésser dada, venuda, empenyorada, alienada ne en alcuna altre
qualsevol manera transportada ne remoguda o sepa-rada de la dita ciutat e cors d’aquella encara volent o
consintent la dita ciutat, ne·ls habitadors de la dita parròquia, ans sia enpertotstemps part e membre de la dita
ciutat e aquella unida e ajustada axí com cascun menbre deu ésser ajustat, junt e unit a son cors natural e
vertader. E que si lo contrari, senyor, per vós o per vostres successors era fet ne assajat qu·encontinent, ço és
ara per ladons e lavors per ara, la dita parròquia ab tots sos térmens e pertinències e ab tota juredicció, mer e
mixt imperi, host e cavalcada, fruyts e emoluments d’aquella davallants e provinents fos e sia de la dita /164v/
ciutat e proprii patrimoni d’aquella.
Ítem, que vaguer o sotsveguer e lochtinents lurs e jutge ordinari de Gerona e cascun d·els exercesquen e
haien exercir tota juredicció civil e criminal, mer e mixt imperi e tota altre qualsevol juredicció alta e baxa de
la dita parròquia, axí com fan e han acustumat de fer contínuament en e d’altres lochs e parròquies de la
vageria de Gerona, e axí com ja en temps passat era acustumat de ffer. E axí matex, lo jutge de les
appel·lacions general de la dita ciutat, qui ara és e per temps serà, en cars que·y entrevenguen appel·lacions,
puxa e haja en lo dit loch e parròquia e fora aquella decisir e termenar les causes e qüestions qui per via de
appel·lació vendran devant ell e en altre manera plenàriement son offici axercir, axí com fa e ha acustumat de
fer en e dels altres lochs de la vegueria de Gerona.
Ítem, que·lls habitadors de la dita parròquia e térmens d’aquella sien tenguts de exir e anar en host e
cavalcada ab la dita ciutat e seguir lo penó de la dita ciutat tota vegada que la dita ciutat exirà e no abans ne en
altre manera. A la qual host e cavalcada haien exir e partir encontinent aprés un jorn que·l dit penon de la dita
ciutat serà exit, exceptats, emperò, aquells singulars dels dits lochs qui haien privilegi o privilegis antichs de
no ésser tenguts exir e anar a les dites hosts e cavalcades dels quals privilegis se puxen alegrar, no
contrestants les coses en lo present capítol contengudes.
Ítem, que la dita parròquia ab tots sos térmens e pertinències, axí com a part e membre e carrer de la
dita ciutat, paga e contribuesque en totes talles, questes e altres qualsevol contribucions e càrrechs, que d’aquí
avant s·esdevendran, e·s faran per bé comun o necessitat de la dita ciutat e de la dita parròquia e encare per
missatgeries comunes de la dita ciutat, emperò que lla tatxació e talles qui·s faran als habitadors de la dita
parròquia sien appellats tota hora que·s faran I síndich o II, si II n’i volran, de la dita parròquia per los
habitadors dessús dits a veure e a rahonar devant aquell o aquelles qui les dites talles faran les facultats e
poder dels habitadors dessús dits.
Ítem, que per les coses e los dits capítols e cascun d’aquells contengudes o alcuna d’aquelles no sia ne
puxe ésser fet ne engenrat prejudici alcun o derogació calladament ni expressa als privilegis, uses o costums
de la dita ciutat de Gerona, ne als privilegis e franqueses de la universitat o singulars de la dita parròquia ans
sien e romanguen en lur força e valor e los sien confirmats per vós, senyor.»
Tenore presentis publici instrumenti, visis, recognitis ac intellectis ad plenum capitulis preinsertis et
quolibet eorumdem, de iure nostro plenarie informati, acceptantes donum per vos dictos homines et
universitatem in eisdem capitulis liberaliter nobis oblatum, ipsa capitula et unum quodque ipsorum ac omnia

et singula contenta in eis iuxta sui seriem pleniorem, ad que vigore seu pretextu ipsorum conventa, firmata et
acta sunt et erunt deinceps predictis et iuri nostro non contraria inter vos dictam universitatem ac iuratos et
probos homines civitatis Gerunde, laudamus, concedimus et firmamus de certa sciencia et consulte et in
nostra bona fide regia promittimus vobis dictis hominibus ac universitati et singularibus vestrum licet
absentibus, necnon iuramus per dominum Deum et eius sancta quatuor /165/ Evangelia, corporaliter manibus
nostris tacta, in posse notarii infrascripti, ut publice persone, hec a nobis stipulantis et recipientis nomine
vestri et omnium aliorum quorum intersit vel possit ac poterit interesse, quod eadem capitula et contenta in eis
et quolibet eorum et alia omnia supradicta tenebimus et observabimus, attende-mus et complebimus cum
effectu et nil in contrarium faciemus nec permittemus per aliquem fieri iure aliquo, racione vel causa. Pro
quibus omnibus tenendis firmiter et complendis ac pro omnibus expensis, dampnis et interesse, si que ob
moram seu deffectu eorum opporteret vos vel vestros facere vel subire, obligamus vobis et vestris et dicto
subscripto notario, ut supra stipulanti, omnia bona nostra habita et habenda et cum hoc eodem instrumento
vicem gerenti epistole in hac parte, mandamus de certa sciencia et expresse gerenti vices nostras in
Cathalonia, vicario et baiulo civitatis Gerunde ceterisque universis et singulis officialibus et subditis dicti
domini regis atque nostris et dictorum officialium locatenentibus, presentibus et futuris, quatenus preinserta
capitula et concessionem nostram huius-modi et omnia et singula in ipsis capitulis contenta ac etiam in
presenti instrumento contenta servent tenaciter et contra non veniant aliqua racione. Intellegatur tamen quod
per predicta vel aliqua de eisdem preiudicium nullum fiat, nec possit ullatenus fieri illis quorum estis homines
proprii et solidi et vassalli, quin pocius ius eorum intactum remaneat penitus et illesum, capitulis et
instrumento presentibus obstantibus nullomodo. Volentes et iubentes de hiis fieri ac vobis tradi unum et plura
publica instrumenta, nostro sigillo appendicio comunita.
Quod est actum in civitate Barchinone, quarta die ianuarii, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo octuagesimo septimo.
Signum (signe) Infantis Iohannis, serenissimi domini regis primogeniti eiusque regnorum et terrarum
generalis gubernatoris, ducis Gerunde et comitis Cervarie, qui hec laudamus, concedimus et firmamus pariter
et iuramus.
Testes sunt qui presentes ad predicta fuerunt: nobiles, Eymericus de Cintillis, camerlengus, Garcias
Luppi de Sesse, milites et maiordomus, Bernardus Margariti, camerarius, et Bernardus de Ionquerio,
secretarius dicti domini ducis.
Sig+num mei Iohannis Martini, scriptoris dicti domini ducis, notarii publici auctoritate regia per totam
terram et dominacionem illustrissimi domini regis Aragonum, qui predictis interfui eaque scribi feci et clausi
cum raso et aptato in presenti subscripcione mea ubi panditur «dicti» et in linea testium ubi legitur
«Eymericus».
a. interlineat, B. b. interlineat, B.
1388 desembre 31. Montsó
342
El rei Joan I mana als lleuders de Tamarit que observin les franqueses dels ciutadans de Girona i dels
habitants de Sant Feliu de Guíxols, i que aquests hi puguin fer valer tots els seus privilegis.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 402v-403.
Que als ciutadans de Gerona e als habitadors de la vila de Sent Ffeliu de Guíxols sie observade la
franquesa de la leuda de Tamarit. E aquí los conten que poden usar e alienar de tots privilegis,
libertats, uses, franqueses e costumes que usen cells de Barcelona. a
Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, b Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris lezdariis castri seu loci de Tamarito et aliis ad quos
spectet, salutem et gratiam.
Per nuncios civitatis Gerunde in curiis generalibus quas in presencia celebramus in villa Montissoni
existentes, nobis expositum extitit reverenter quod quamvis vobis fuerint presentate, mediante publico
instrumento nobis exhibito et ostenso, due littere a curia nostra dum eramus in minoribus constituti inpetrate,
que date fuerunt Terracone, XXª die marcii, anno a nativitate Domini milesimo CCC° octuagesimo secundo,
altera quarum continebat in effectu quod cum cives et habitatores dicte civitatis ex privilegio regio eidem
civitati indulte possent et deberent essentque soliti uti et gaudere quibuscumque privilegiis, libertatibus,

usibus, franquitatibus et consuetudinibus quibus utuntur et soliti sunt gaudere civitas Barchinone ac cives et
habitatores eiusdem et inter ceteras consuetudines per serenissimum dominum Petrum, recolende memorie
Aragonum et Sicilie regem, universis civibus et habitatoribus dicte civitatis Barchinone concessas, approbatas
et confirmatas, ac in quodam publico instrumento, bulla plumbea eiusdem domini regis in filis croceis et
virmiliis de sirico inpendenti insignito contentas et expressatas, quod fuit datum Barchinone, tercio idus
ianuarii, anno Domini M CC LXXX° tercio et clausum per Petrum de Sancto Clemente, predicti domini regis
scriptorem, sic quoddam capitulum seu consuetudo de quo seu qua in nostra cancellaria tunc facta extitit
prompta fides huiusmodi seriey:
«Item, concedimus capitulum quod aliquis lezdarius non pignoret aliquem civem Barchinone pro lezda
fallita vel non soluta nisi illum qui lezdam ipsam debuisset solvisse dum tamen in faticam iuris non invenerit
dictus lezdarius in curia sub cuius posse tenetur respondere ille qui lezda debuerit capitulum seu
consuetudinem Barchinone supe-rius ac in dicta littera insertum et contenta et eodem sub adieccione certe
pene tenetis et observetis irrefregabiliter cum effectu habitatoribus ville Sancti Ffelicis Guixollensis, civibus
dicti civitatis Gerunde, prout melius tenere et observare civibus et habitatoribus Barchinone tene-bamini, ut
est assuetum.» Et altera habebat in effectu quod dicti cives et habitatores Barchinone, naves aut ligna alçata
habentes seu alias fustas qui non sit remis abiles sive abilia vel que non possint cum remis navigari sine velis
seu velo sint ex parte cum omnibus que in ipsis navibus, lignis et aliis fustis pretactis aportent libere excepti a
prestacione lezde et passagii /403/ Tamariti undecumque vadant seu veniant, et hoc c pretextu cuiusdam
arbitralis sentencie per serenissimum dominum Iacobum, recolende memorie regem Aragonum, late inter
universitatem dicte civitatis Barchinone et Guillelma de Claramonte, quondam, ut in quodam instrumento
publico ex ipsa sentencia arbitrali confecto, dato Barchinone, XIIII° kalendas septembris, anno Domini M°
CC° XL tercio. De quo et eius tenore tunc et nunc in nostra cancellaria legitima facta extitit fides quam
sumam et contenta in ea eisdem habitatoribus ville Sancti Felicis Guixollensis civibusque dicte civitatis
Gerunde sub incursu certe pene teneretis et observeretis irrefregabiliter cum effectu iuxta ipsius sentencie d
seriem et tenorem, sicut et prout eandem civibus et habitatoribus Barchinone melius tenere et observare
tenemini et est fieri assuetum, prout in dictis litteris lacius et seriosius ista sunt videnda. Vos vero contenta in
litteris ipsis in dictorum civium civitatis Gerunde pretacte et habitatorum dicte ville Sancti Ffelicis predicti
civiumque dicte civitatis Gerunde damnum non modicum et evidens detrimentum servare, ut dicitur, minime
curavistis mandata nostra in neclectum, ducendo penasque predictas incurrere non vetendo. Quocirca,
supplicato nobis eis super hiis de condecenti remedio providere, vobis dicimus et districte precipiendo
mandamus quod sub ire et indignacionis nostre ac quingentorum florenorum auri pene incursu, presertim,
cum constet nobis per legitima documenta in nostra cancellaria exhibita et hostensa, cives civitatis Gerunde
posse et debere uti et gaudere quibuscumque privi-legiis, libertatibus, usibus, franquitatibus et
consuetudinibus quibus utuntur et soliti sunt gaudere civitas Barchinone ac cives et habitatores eiusdem,
quodque etiam habitatores ville Sancti Ffelicis pretacti sunt cives civitatis Gerunde prefate quatenus
privilegia, sentenciam et alia superius in littera presenti contenta firmiter observetis nec cives eosdem contra
tenorem privilegiorum capituli et finem predictarum aliquatenus molestetis, quinimo, si quod per vos
incontrarium premis-sorum hactenus extiterit attentatum, id ad statum reducatis pristinum et primevum, alias
autem cum nolimus sicuti nec debemus subditos nostros contra iusticiam per quospiam ullatenus agravari et
de iure comuni vis vim liceat repulsare vicario et subvicario civitatis Gerunde baiuloque dicte ville Sancti
Ffelicis et aliis universis officialibus nos-tris et eorum locatenentibus, presentibus et futuris, ad quos presentes
pervenerint, concedimus facultatem et licenciam etiam elargimur quod absque alicuius pene incursu, si quid
per vos contrarium premisso-rum extiterit factum, contra vos et habitatores quoscumque castri seu loci de
Tamarito et ipsorum bona et vestra ad repignorandum et repignorari faciendum procedere valeant libere et
impune ultra exac-cionem pene predicte quam de bonis vestris proculdubio exhigi faciemus.
Datum in villa Montissoni, XXXI die decembris, anno a nativitate Domini M CCC L XXX VIIII°.
Rex Iohannes. e
a. Al marge esquerre, d’una mà posterior: vide privilegium hic mentionatum in foleo 8 huius libri, B. b. Trident afegit sobre la
l de Valencie, B. c. H rubricada, B. d. sentecie, B. e. Al peu de l’acta : Aquesta provisió per aquest mateix rey és confirmada ab
inserta de la mateixa e és dada a Montsó a XXVI de maig any mil CCC LXXX VIIII° (in comuni XIIII), B.
1389 febrer 10. Barcelona
343

El batlle general de Catalunya, Pere Sacosta, procurador especial del rei, fa registrar l’acta de la venda feta
als jurats i prohoms de la ciutat de Girona de la jurisdicció de les parròquies de Bordils, Juià, Cervià
de Ter, Púbol, Vilobí, Bescanó, Medinyà, Campllong, Orriols, Madremanya, Aiguaviva i Riudellots de
la Selva.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 167v-171.
Venda de les jurediccions de les parròquias de Burdils, de Juyan, de Servià, de Púbel, de Vilaubí,
de Bescanó, de Medinyà, de Camplonch, de Orriols, de Medremanya, d’Aygaviva e de Ridelots de la
Selva.
Noverint universi quod cum coram honorabili Petro Ça Costa, domini regis consiliario ac eius baiulo
Cathalonie generali, comparuit Guillelmus Cot, virgarius, procurator constitutus a venerabilibus Iohanne de
Riaria, Bernardo de Citgiario iuniore, Iohanne de Vineolis, Ffrancisco Beuda et Petro Stanyol, iuratis civitatis
Gerunde anni presentis qui incepit in prima die mensis ianuarii proxime lapsi, cum publico instrumento
confecto Gerunde, quarta die ffebroarii anno a nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo nono, inferius
denotato, dicens et asserens, procuratorio nomine predicto, quod cum in scri-bania officii baiulie Cathalonie
generalis, videlicet per Guillelmum de Letone, scriptorem domini regis et dicti officii baiulie Cathalonie
generalis, fuerit receptum, diu est, quoddam instrumentum vendicionis facte per ipsum venerabilem baiulum
generalem iuratis et probis hominibus ac toti universitati dicte civitatis Gerunde et successoribus suis aut cui
vellent perpetuo per liberum et franchum alodium, merum et mixtum imperium omnemque iurediccionem
altam et baxiam, ci-vilem et criminalem seu mixtam et exercitum earumdem, cuiuscumque nature aut speciey
existant et quocumque nomine de iure et usu patrie aut de iure canonico vel civili seu de facto valeant
nuncupari que prefato domino regi, tanquam regi et principi Cathalonie, pertinebant et pertinere poterant et
debebant qualicumque racione in locis et parrochiis infrascriptis, videlicet de Bordils, de Iuyano, de Cerviano,
de Pubelo, de Vilalbino, de Beschanone, de Mediyano, de Camplonch, de Orriollis, de Madramanya, de
Ayguaviva, de Riudalots et de Silva, terminis et pertinenciis earumdem parrochiarum sive locorum sitis infra
diocesem Gerundensem et vicariam Gerunde, prout hec et alia melius et plenius in dicto instrumento contineri
debent et explicari. Et, licet a nota dicti instrumenti factum et traditum fuerit dicte universitati dictum
instrumentum in formam publicam, attamen ip-sum instrumentum nullatenus inveniri potest, ideo prefatus
Guillelmus Cot, procurator qui supra, supplicaverit dicto venerabili baiulo generali ipsumque instanter
requisiverit quod ex dicta nota dicti instrumenti per notarium et scriptorem dicti sui officii dictum
instrumentum faceret reparari obquod dictum venerabilem baiulum generalem ad instanciam prenominati
Guillelmi Cot, procuratoris predicti, antedictam reparacionem fieri petentis habita, super predictis prius
collacione et plena et deligenti deliberacione. Attendens dictum Guillelmum Cot, procuratorem predictum,
iurasse in animam iuratorum predictorum in posse generalis predicti ad sancta Dei quatuor Evangelia, eius
manibus corporaliter tacta, se seu dictos eius principales non habere dictum instrumentum nec invenire
potuisse quamvis diligenter per dic-tos iuratos fuisse perquisitum nec fecisse quominus ipsum non habe-rent
mandasse michi Guillelmo de Letone, notario et scriptori dicti sui officii, quod dictum instrumentum reparare
sive aliud ex nota eiusdem abstrahere instrumentum /168/, idcirco ego Guillelmus de Letone, notarius et
scriba predictus, mandati supradicti vigore ante-dictum instrumentum assumendo et translatando seu
translatari faciendo a dicta eius nota reparari et de novo aliud feci instrumentum sub hac forma:
«In Dei nomine. Pateat universis quod ego Petrus Ça Costa, consiliarius domini regis eiusque baiulus
Catalonie generalis, procurator ad subscripta et alia specialiter constitutus a serenissimo ac magniffico
principe et domino, domino Petro, Dei gratia rege Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, cum publico instrumento sive carta, pendenti sigillo ipsius
domini regis munita, cuius tenor sic se habet:
“Noverint universi quod nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes pro parte universitatis hominum civitatis
Gerunde fuisse nobis humiliter supplicatum ut, cum dicta universitas non potuerit habere obtatum de
assignacione quam super decimis episcopatus Gerundensis per dominum sumum pontificem nobis concessis
eidem universitati, fecerimus de illis viginti quinque mille solidis barchinonensibus quos, ex causa mutui, ipsa
universitas nobis dedit, dignaremur de solita clemencia dictam quantitatem eidem universitati super aliqua
iurediccione per modum vendicionis assecurare. Igitur, dicte supplicacioni tanquam iuste condescendentes
benigne ut rex et tanquam pater et legitimus administrator incliti et magniffici infantis Iohannis, primogeniti
nostri carissimi, ducis Gerunde comitisque Cervarie, facimus, constituimus ac etiam ordinamus nostrum et
dicti ducis certum et specialem procuratorem vos fidelem consiliarium nostrum Petrum Ça Costa, baiulum

Cathalonie generalem, ad venden-dum ad imperpetuum pro nobis et nomine iamdicte universitati dicte
civitatis pro ipsa peccunie quantitate merum et mixtum imperium ac omnimodam aliam iurediccionem altam
et baxiam nobis infra vica-riam Gerunde super quovis loco et locis qualitercumque pertinentem, cuius
iurediccionis valor ascendat usque ad quantitatem superius ex-pressatam et ad faciendum ac firmandum dicte
universitati ipsius iurediccionis instrumenta vendicionum cum obligacione et eviccione bonorum nostrorum
ipsamque universitatem seu eius sindicum aut procuratorem in possessione seu quasi dicte iurediccionis
ponendum et etiam inducendum necnon cartam seu litteram cum qua pro nobis dicta quantitas eidem
universitati debetur recuperandum et recipiendum, loco precii dicte iurediccionis, et inde apocham seu
apochas facien-dum etiam et firmandum et demum omnia alia et singula in predictis et circa predicta
faciendum, firmandum et promittendum nomine antedicto que in premissis et circa ea necessaria fuerint et
quomodolibet opportuna et que nos possemus facere personaliter constituti, etiam si maiora et graviora fuerint
superius expressatis, nos enim vobis super predictis omnibus et singulis et aliis quibuscumque in premissis et
circa premissa necessariis et opportunis vel ex eis dependentibus seu emergentibus quoquomodo nomine quo
supra, tradimus et comittimus liberam et generalem administracionem et plenarie vices nostras. Promittentes
et convenientes vobis in bona fide regia et etiam notario infrascripto, nomine vestro et omnium illorum
quorum interest et interesse potest et poterit infuturum legitime stipulanti et etiam recipienti, et sponte
iurantes in animam nostram per dictum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter
tacta, habere rata, grata et firma atque valida omnia et singula que gesseri-tis, conveneritis et promiseritis ac
feceritis in premissis et racione premissorum eaque servabimus /168v/ et complebimus ac servari et compleri
inviolabiliter faciemus. Et, si expedierit et dicte universitati placuerit, ea omnia et singula laudabimus,
approbabimus, ratifficabi-mus et confirmabimus cum carta vel sine carta nostro iuramento vallatis et ulterius
faciemus predicta omnia, prout per vos gesta, conventa, premissa et facta fuerint valida perpetuo remanere
sub nostrorum omnium obligacione bonorum. Volumus tamen et expresse retinemus quod semper vicarius
Gerunde, qui nunc et pro tempore fuerit, possit et habeat nomine dicte universitatis ipsam iurediccionem
exercere, et idem vicarius de emolumentis dicte iurediccionis, satisfacto sibi ut racionis fuerit in laboribus
inde per eum sustinendis, iamdicte universitati teneatur integre respondere. Quod fuit datum et actum in villa
Cervarie, die nonadecima decembris, anno a nativitate Domini millesimo CCC° quinquagesimo nono
regnique nostri vicesimo quarto. Petrus, cancellarius. Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum,
Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predicta
firmamus, promittimus et iuramus et hic nostrum sigillum impendenti apponi mandamus. Testes huius rei
sunt: nobilis Ugo, vicecomes Cardone, domicellus Iacobus Lena, de consilio, et Petrus Guillelmi Cathalani,
uxerius armorum domini regis. Sig+num Ffrancisci Castilionis, serenissimi domini regis scriptoris et eius
auctoritate notarii publici per totam terram et dominacionem suam, qui de eiusdem domini regis mandato
predicta scribi feci et clausi cum raso et correcto in quarta a linea “Cathalonie generale”, et in nona linea “nos
enim” et in linea firme “domini regis Barchinone, Rossilionis”, et in presenti clausura scrip-toris “et eius
auctoritate”.»
Idcirco, auctoritate dicte procuracionis nomine proprio domini regis et ut patris et legitimi
administratoris incliti ac magnifici domini infantis Iohannis eius primogeniti, ducis Gerunde et comitis
Cervarie, gratis et ex certa sciencia per ipsos dominos regem et ducem et eorum heredes et successores
quoscumque vendo et ex causa et titulo vendicionis concedo vobis iuratis et probis hominibus ac toti universitati
civitatis Gerunde, licet absentibus, et vestris successoribus aut cui sive quibus volueritis, perpetuo per
liberum et franchum alodium, merum et mixtum imperium omnemque iurediccionem altam et baxiam,
civilem et criminalem seu mixtam et exercicium earumdem, cuiuscumque nature aut speciey existant et
quocumque nomine de iure et usu patrie aut de iure canonico vel civili seu de facto valeant nuncupari, que
prefato domino regi tanquam regi et principi Ca-thalonie ac patri et legitimo administratori incliti ac
magniffici domini infantis Iohannis, eius primogeniti et generalis gubernatoris ducisque Gerunde et comitis
Cervarie, seu alias quomodolibet pertineant et pertinere possunt et debeant qualicumque racione in locis et
parrochiis infrascriptis, videlicet de Bordils, de Iuyano, de Cerviano, de Pubelo, de Vilalbino, de Beschanone,
de Medinyano, de Camplonch, de Orriols, de Madremanya, de Ayguaviva, de Riudalots et de Silva terminis et
solucionibus earumdem parrochiarum sive locorum sitis intra diocesem Gerundensem et vicariam Gerunde ac
in hominibus et mulieribus quibuscumque intra dicta loca seu parrochias supradictas et earum terminos et
pertinencias habitantibus et habitaturis, ac in aliis qui-buscumque personis, tam extraneis quam privatis,
cuiuscumque legis, condicionis et status existant, delinquentibus quovismodo in eisdem et sive persone ille
sint universitates sive singulares et sive fuerint christiani, iudei vel serraceni sive alii quorumcumque genere
hominum vel mulierum de iure vel de facto nuncupentur et tam ipsorum dominorum dominii quam alterius
cuiusvis dominacionis existant. Et hoc intelligantur sive dicte persone delincant in caminis sive in viis

publicis aut alibi in quacumque parte dictorum locorum seu par-rochiarum et terminorum earumdem
delinquerint sive in aliis partibus quibusvis ipsorum terminorum et territoriorum eorumdem nulla excepta. In
hac vero vendicione non intelligitur, immo ab ea eicio et excludo, medietatem totius iurediccionis /169/
aliquorum ex dictis locis seu parrochiis, scilicet de Bordils, de Iuyano, de Cerviano, de Pubolo, de Vilalbino
et de Beschanone quia iam cum alio publico instrumento pro parte dicti domini regis vobis vendita fuerunt per
dictum dominum regem, prout lacius in eo continetur in publico instrumento inde confecto per Ffranciscum
Fuxa, scriptorem iamdicti domini regis et notarium publicum per totam terram et dominacionem domini regis,
in hospicio sacristie Gerunde situato prope sedem dicte civitatis Gerunde, tercio nonas decembris, anno
Domini millesimo CCC° quadragesimo quinto. Ita quod amodo vicarius et subvicarius Gerunde, qui nunc sunt
vel pro tempore fuerint, vice et nomine vestri, dictorum iuratorum et universitatis dicte civitatis Gerunde et
locatenentes eorumdem, de consilio alicuius iudicis per vos assignandi ex speciali comissione quam per vos
dictos iuratos, nomine dicte universitatis eis, scilicet vicario et subvicario ac iudici et cuilibet eorum fieri volo,
nomine quo supra, perpetuo coniunctim vel divisim, pretextu huiusmodi vendicionis, possint libere et impune
in dictis locis sive parrochiis ac terminis et pertinenciis earumdem ac in quibuscumque partibus eorum
voluerint dictis mero et mixto imperio ac omni alia iurediccione, alta et baxia, maiori vel minori ac civili vel
criminali aut mixta et alia, quocumque nomine, de iure vel de facto, vel de usibus seu usaticis ac
consuetudinibus eorumdem nuncupentur, uti, quibus dictus dominus rex aut iidem et vicarius et subvicarius
pro dicto domino rege aut suis antiquis temporibus et retroactis uti consueverant et debebant ac poterant
ipsasque totales iuredicciones libere exercere crimina seu excessus aut delicta remaneant, sicut nec debet
ullatenus impunita. Ego enim, ad omnem dubitacionis materiam sublevandam, volo et concedo, nominibus
quibus supra, quod vos dicti iurati, qui nunc estis vel pro tempore fuerint, in civitate Gerunde possitis unum
vel plures iudices in predictis per vos ipsos eligere, assignare et deputare, de cuius consilio iidem vicarius et
subvicarius cognoscere et exercere habeat in predictis et aliis quibusvis intra predicta loca seu parrochias
comittendis et ipsum iudicem ac ipsos iudices revocare et amovere. Et, ut de mero et mixto imperio et totali
iurediccione, ut predicitur, vobis vendita omnibus et singulis notorie patefiant, volo et concedo, auctoritate
preinserte michi tradite potestatis et ex pacto inter me nomine quo supra et vos inito et comprehenso, quod
vos dicti iurati nomine dicte universitatis civitatis Gerunde possitis et licite valeatis si volueritis erigere et
erigi ac construi facere per quemcumque malueritis semel et pluries et quociens cumque volueritis et tenere
perpetuo furchas, custella, partitas et alia signa lapidea vel fustea, merum et mixtum imperium et omnimodam
iurediccionem, ut pretangitur, denotancia et significancia et in illis et alias iidem vicarius et subvicarius,
nomine vestro et dicte universitatis, possint et valeant malefactores, criminosos et alios culpabiles ultimo
supplicio condemnare, fustigare, crucesignare, encarcerare, aures, pedes et alia membra auferre et privare et
relegatos exulare bona delinquencium in casibus quibus possit fieri de iure comuni aut municipali aut alias
confiscare ac vobis dictis iuratis et universitati applicare et quovis alio punicionis et condempnacionis genere
punire, prout eisdem vicario et subvicario et eorum iudicibus ac assessoribus quos similiter in omnibus et
singulis assignare et deputare ac amovere possitis ad vestri libitum voluntatis visum fuerit /169v/ faciendum,
iuxta criminum, delictorum, excessuum qualitatem et prout quemcumque et quevis persona notabilis seu alia
habens in villis, castris seu locis merum et mixtum imperium ac omnem aliam omnimodam iurediccionem
possint de iure comuni et usaticis et consueverunt facere et etiam exercere absque aliqua appelacione,
provocacione, supplicacione aut recursu iudiciali vel alio que vel qui nisi ad ipsos vicarium vel sub-vicarium
dumtatxat minime habeant, nec ipse etiam dominus rex vel dux vel sui habeant in aliquo casuum predictorum
aliquam cog-nicionem seu potestatem aliquam, immo predicta omnia et singula in vos dictos iuratos, nomine
dicte universitatis, et vestros ac ipsius successores ac dictos vicarium et subvicarium predictam iurediccionem
pro vobis, ut pretangitur, exercentes nomine quo supra transfero testimonio presentis publici instrumenti.
Volo tamen quod dictus vicarius et subvicarius teneatur de iuribus et emolumentis ex dicta iurediccione
proventuris capibrevium et capibrevia facere separata de quibus vobis prefatis iuratis, nomine dicte
universitatis, teneantur integraliter b respondere, retento salario per vos eisdem pretaxando, declarans, nomine
quo supra, in presenti vendicione intelligi et com-prehendi nedum futura crimina, excessus et delicta set etiam
iam comissa in locis sive parrochiis ac terminis et pertinenciis superius denotatis dummodo illa non sint per
sentenciam aut composicionem finita seu etiam terminata. Ego enim officialibus dictorum dominorum regis et
ducis nisi prefatis vicario et subvicario Gerunde et dicto iudici quem in hiis vos duxeritis eligendum dumtaxat
ex parte dicti domini regis dono cum hac eadem firmiter in mandatis ne de aliqua iurediccione premissorum
seu exercio eorumdem in predictis locis seu parrochiis, terminis et pertinenciis earumdem et in hominibus et
mulieribus christianis, iudeis vel sarracenis aut aliis cuiuscumque legis, ritus, secte, sexus, status aut
condicionis existant, etiam si sint persone extranee, delinquentibus aut quevis crimina, excessus vel delicta
comittentibus in dictis locis seu parrochiis, terminis et per-tinenciis, caminis seu viis publicis vel ubicumque

inter ipsa loca seu parrochias et earum terminos, territoria et pertinencias sint non possint nec debeant
tanquam de re aliena et in alios transacta ut vobis dictis iuratis et probis hominibus et toti universitati predicte
de iure et de facto pertinente se minime intromittant et solummodo idem vicarius et subvicarius in principio
eorum regiminis sacramentum et homagium vobis et aliis futuris iuratis prestare tenenatur de exercendo
dictam iurediccionem pro eisdem iuratis et universitate legaliter atque bene sint pro dicto domino rege, patre
et legitimo administratori qui supra facere consueverant et debebant usquequamque et de omnibus
emolumentis et iuribus universis inde proventibus vobis dictis iuratis respondeant et satisfaciant integre et
complete sub virtute iuramenti et homagii predictorum. Hanc siquidem vendicionem et ex causa vendicionis
concessionem de predictis mero et mixto imperio ac omnimoda alia et totali iurediccione alta et baxia, civili et
criminali et alio exercio earumdem et de omnibus aliis supradictis facio, nominibus et auctoritate quibus
supra, vobis dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati Gerunde et vestris successoribus ad
imperpetuum, sicut melius dici potest et intelligi ad salvamentum et bonum intellectum vestri et vestrorum et
absque omni et quocumque impedimento dicti domini regis et domini ducis et suorum et alterius cuiuscumque
persone ad omnes vestras vestrorumque voluntates inde libere faciendas et absque omni dicti domini regis et
dicti sui domini primogeniti et suorum vincula et /170/ retentu. Et extraho, nominibus quibus supra, predicta
omnia et singula, que vobis auctoritate predicta supra vendo, de iure, posse, tenencia et dominio dicti domini
regis et suorum eademque in vestrum vestrorumque ius, dominium et posse transfero, vice et nomine quibus
supra, et inmito irrevocabiliter vosque, dictos iuratos et universitatem predictam seu pro vobis et vestro
nomine venerabilem Iohannem Geraldi, legum doctore, sindicum sive nuncium et concivem vestrum
presentem et pro nobis predicta omnia accipientem, per tradicionem huiusmodi publici instrumenti in possessionem
omnium premissorum induco corporalem vel quasi ad habendum, tenendum et possidendum
paciffice et quiete predicta omnia et singula et ad omnes vestras, ut pretangitur, faciendas libere voluntates.
Et, tenore huius publici instrumenti continentis vice epistole in hac parte, comitto et mando, nomine quo
supra, vicario et subvicario Gerunde, qui sunt et pro tempore fuerint, et utrique eorum insolidum quod vos,
dictos iuratos vel quem seu quos loco vestri volueritis, in realem possessionem predictorum, que vobis supra
vendo et concedo, inducant realiter et de facto si et cum per vos inde fuerint requisiti. Confitens vobis dictis
iuratis ac toti universitati predicte, necnon dicto Iohanne Geraldi, vestro nuncio seu sindico speciali, cum hoc
publico instrumento licenciam et plenariam potestatem quod ipsam possessionem corporalem vel quasi
possitis et licite valeatis per vos et vestros procuratores aut sindicos et nuncios speciales vestra propria
auctoritate ac sine dicti domini regis ac domini ducis, eius primogeniti, supplicacione, monicione et
requisicione ac mandato quandocumque et qualitercumque volueritis, volentibus vel invitis aut de iure vel
facto contradicentibus aut resistentibus hominibus et mulieribus dictorum locorum sive parrochiarum
predictarum termi-norum et pertinenciarum earumdem vel aliis quibuscumque, absque metu et pena aliqua
civili et criminali accipere et apprehendre eamque apprehensam licite retinere. Enim ego, nominibus quibus
supra, donec ipsam corporalem possessionem vel quasi inde adepti fueritis, confiteor et constituo me,
nominibus quibus supra, predicta omnia et singula, que vobis supra vendo, pro vobis et vestro precario
nomine possidere vel quasi quousque eandem plenarie et potenter possessionem appre-henderitis corporalem
vel quasi ad vestram, ut premittitur, voluntatem et absque contradiccione et impedimento alicuius. Et ex causa
huiusmodi vendicionis, nominibus quo supra, dono et concedo vobis, dictis iuratis et probis hominibus ac toti
universitati dicte civitatis et eorum successoribus aut cui sive quibus volueritis, perpetuo omnia iura et loca
dicto domino regi predictis nominibus pertinencia et pertinere debencia voces et acciones ipsius reales et
personales, utiles et directas sive etiam mixtas et alias quascumque et quaslibet que dictis domino regi eisdem
nominibus et dicto domino duci et suis pertineant et pertinere debent et possunt in predictis que vobis supra
vendo et contra quascumque personas et res racione eorum, quibus mero et mixto imperio et omni alia
iurediccione civili et criminali ac omni-bus aliis supradictis necnon iuribus, locis, vocibus et accionibus
prefati domini regis /170v/ predictis possitis vos dicti iurati et probi homines ac universitas supradicta et vestri
ac quos volueritis perpetuo uti, agere et experiri, agendo, respondendo, deffendendo, excipiendo, replican-do
et triplicando et omnia alia faciendo in iudicio et extra iudicium et in curia et extra curiam quecumque et
quemadmodum idem dictus rex, quibus supra nominibus, facere posset ante huiusmodi vendicionem et iurium
cessionem. Ego enim vice et nomine dicti domini regis de certa sciencia et ex pacto constituo vos, dictos
iuratos et probos homines ac totam universitatem et suos, in et super predictis omnibus et singulis que vobis
supra vendo veros dominos et procuratores ut in rem vestram propriam ad faciendum inde vestras in omnibus
libere voluntates. Pro precio autem huiusmodi vendicionis solvistis viginti quinque mille solidos
barchinonenses in hunc videlicet modum quod ipsos penes vos retinuistis de voluntate dicti domini regis in
solutum consimilis peccunie quantitatis vobis per dictum dominum regem debite, racione in preinserta carta
regie procuracionis contenta et expressata, super quibus renuncio excepcioni peccunie non recepte et non

habite per modum predictum et doli, mali et in factum accioni ac legi sive iuri que seu quod subvenit deceptis
ultra dimidiam iusti precii et omni alii iuri racioni et consuetudini contra hec repugnantibus. Et, si forte
predicta que predictis nominibus vobis vendo plus modo valent aut de cetero valebunt precio memorato,
totum id quicquid et quantum fuerit et existat dono et vobis remitto cum presenti vice et nomine dicti domini
regis predictis nominibus donacione pura, perfecta et irrevocabili inter vivos. Promittens, nominibus quibus
supra, vobis dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati predicte quod predicta omnia et singula que
vobis supra vendo facient dictus dominus rex et dominus dux et sui vos et vestros et quos volueritis habere,
tenere ac in sana pace possidere perpetuo contra omnes personas singulares vel universitatem facientes et alias
nulla excepta et tenebor vice et nomine dicti domini regis patris et legitimi administratoris qui supra vobis et
vestris de predictis omnibus semper de firma et legali eviccione vendicionis predicte per hunc videlicet
modum quod, si forte ullo unquam tempore vobis vel vestris super predictis que vobis vendo fieret vel
moveretur questio aliqua, peticio vel demanda per aliquem seu aliquos in totum scilicet vel in parte, de iure
vel de facto seu alias incontinenti promitto, nominibus quibus supra, dictum dominum regem et dominum
ducem et suos et me eiusdem nominibus pro vobis opponere deffensioni vestri et vestro-rum et respondere pro
vobis et vestris cuilibet querelanti seu querelantibus et suscipere in me in personam dicti domini regis onus
letigii sive questionis et causam seu causas quas inde contigerit provenire et ducere et tractare aut per
procuratores regios duci et tractari facere ipsam causam seu causas dicti domini regis, iamdictis nominibus,
propriis sumptibus et expenssis a principio litis usque ad, finem. Volo tamen, nomine quo supra, quod sit in
eleccione vestri dictorum iuratorum et universitatis et vestrorum utrum volueritis causam vel causas predictas
ducere et tractare per vos ipsos aut me, nominibus quibus supra, seu dicto domino regi vel suis predicta
denunciare aut easdem ego seu ipse dominus rex tractemus seu tractari faciamus per aliquam interpositam
personam. In quo quidem casu, si vos vel vestri successores elegeritis causam seu causas predictas ducere et
tractare per vos ipsos, possitis absque denunciacione mei seu dicto domino regi aut domino duci fienda facere,
si velitis, /171/ ego enim, nunc pro tunc et tunc pro nunc, casuum nominibus quibus supra, remitto vobis et
vestris per pactum expressum necessitatem denunciacionis, appellacionis omnium premissorum et in utroque
casuum predictorum si quid a vobis vel vestris de predictis que vobis et vestris nomine quo supra vendo
evictum fuerit seu ablatum iuste vel iniuste per iudices impericiam seu dolum aut alias totum id quidquid et
quantum fuerit, promitto, nominibus quibus supra, vobis et vestris restituere et etiam emendare cum inde
fuero requisitus simul, videlicet cum omnibus dampnis, missionibus et expensis circa litem et pro lite et
iudicio et extra factis et fiendis sive obtineatis in causa sive etiam subcumbitis, super quibus dampnis,
missionibus et expensis vobis et vestris credatur solo simplici iure vestri et vestrorum nullo alio probacionum
genere cui expresse et ex certa sciencia renuncio petito seu etiam requisito nichilominus nomine quo supra.
Volens et concedens vobis per pactum expressum quod per ipsum dominum regem vel dominum ducem vel
eorum heredes seu successores non possit obiti, excipi, allegari aut dici quod per culpam procuratoris seu
advocati vestri vel imprudenciam seu negligenciam alicuius iudicis aut appellacionis, provocacionis seu
reclamacionis emisse a vobis aliquod evictum fuerit de predictis seu in causa succubueritis antedicta. Et, pro
predictis omnibus et singulis complendis, tenendis, attendendis et observandis et pro eviccione et securitate
premissorum, obligo, nominibus quibus supra, vos dictis iuratis et probis hominibus ac toti universitati et
vestris et ipsorum successoribus omnia et singula bona et iura prefati domini regis et dicti domini ducis
mobilia et inmobilia habita et habenda, renuncians quantum ad hec nomine et auctoritate predictis omni iuri,
racioni et consuetudini contra hec repugnantibus. Iurans in animam dicti domini regis patris et legitimi
administratoris qui supra cuius procurator existo ex potestate in dicto procurationis mei data et attributa per
dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus meis corporaliter tacta, predicta omnia et singula
tenere, attendere et complere ac inviolabiliter observare et non con-trafacere vel venire aliquo iure, causa vel
etiam racione. Mandans per hanc eandem, nominibus quibus supra, hominibus et mulieribus dicto-rum
locorum seu parrochiarum, terminorum et pertinenciarum ea-rumdem necnon omnibus et singulis habitantibus
et habitaturis in eisdem cuiuscumque legis, preheminencie, status aut condicionis exis-tant, sub pena
quingentorum morabatinorum auri curie regie applican-dorum a quolibet ipsorum exhigendorum et
habendorum tociens quociens contra predicta vel infrascripta in aliquo fecerint aut venerint, quatenus vobis
dictis iuratis et dicte universitati ac dictis vicario et subvicario civitatis Gerunde necnon illi iudici seu
iudicibus qui per vos in exercendo predicta fuerint assignati et non aliis quibusvis officialibus, comissariis aut
subditis dicti domini regis pareant, obe-diant et satisfaciant, prout prefato domino regi ac dicto domino duci
seu eorum officialibus in exercendo iuredicciones predictas, retroactis temporibus, melius et plenius parere,
obedire et satisfacere consueverint et etiam tenebantur. Hec igitur omnia et singula supradicta, ut su-perius
continentur, facio, paciscor et promitto, nominibus quibus supra, vobis dictis iuratis et probis hominibus et
vestris successori-bus perpetuo in manu et posse notarii infrascripti, tanquam publice persone, hec a me pro

vobis et omnibus /171v/ aliis personis quarum interest et intererit et interesse potest ac poterit legitime
stipulantis, paciscentis et recipientis.
Actum est hoc in civitate Barchinone, vicesima sexta die novem-bris, anno a nativitate Domini
millesimo trecentesimo sexagesimo quinto.
Sig+num Petri Ça Costa predicti qui hoc nominibus prelibetis laudo, concedo, firmo et iuro.
Testes huius rei sunt: Raymundus de Vineis de Serratexio, Guillemus Torro et Iohannes de Planis alias
cognominatus Ledo, habitatores Barchinone. Ffacta fuit autem presens reparacio instrumenti predicti de
mandato dicti venerabilis Petri Ça Costa, baiuli generalis supradicti, et ad instanciam dicti Guillelmi Cot,
procuratoris iamdicti, die mercurii decima die mensis ffebroarii, anno a nativitate Domini millesimo
trecentesimo octuagesimo nono, per me Guillelmum de Letone, notarium et scribam predictum, presentibus
testibus venerabili Iohanne Ça Costa, Petro Roma, notario, et Guillelmo de Roges, porterio dicti baiuli
generalis, civibus Barchinone.
Sig+num mei Guillelmi de Letone, scriptoris domini regis et officii baiulie Cathalonie generalis ac
ipsius domini auctoritate notarii publici per totam terram et dominacionem eiusdem, qui hoc instrumentum, ut
predicitur, reparatum de mandato dicti baiuli generalis scribi feci et cum suprapositis in lineis XLVIIª ubi
dicitur «pretangitur» et in XLVIIIª ubi continetur «etiam» et in LXIª ubi expressatur «et impedimento» et in
LXVIª ubi enarratur «dominum» clausi.
a. quata, B. b. intregraliter, B.
1389 març 20. Montsó
344
El rei Joan I mana al veguer i al sotsveguer de Girona que facin composició i remissió als jurats de Girona, i
responguin davant seu dels emoluments provinents de les jurisdiccions de les par-ròquies de Bordils,
Cervià de Ter, Juià i Bescanó.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservat en el Llibre Verd , f. 171v-172.
Que·l veguer e el sotsveguer puguen fer composició e remisió de consentiment dels jurats o del
jutge per ells assignador en les parròquies de Burdils, de Cervià, de Juyan e de Baschanó.
Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencie a Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris, vicario et subvicario Gerunde, salutem et gratiam.
Pro parte fidelium nostrorum iuratorum et proborum hominum civitatis Gerunde fuit expositum coram
nobis quod, licet ipsi emerint a domino rege, patre meo memorie recolende, omnem iurisdiccionem altam et
baxiam locorum de Burdillis, de Cerviano, de Iuyano et de Baschanone sub tali condicione et pacto quod vos
regeretis et exerceretis /172/ inibi omnem iurediccionem, merum et mixtum imperium, nomine universitatis
predicte et iuratorum eiusdem, de et cum consilio cuiusdam iudicis per dictos iuratos eligendi et quod de
omnibus emolumentis responderetis dicte universitati et non alii, prout hec et alia in instrumento vendicionis
inde facte seriosius enarratur, vos tamen hesitatis facere composiciones et remissiones de criminibus ex
quibus pena mortis vel membrorum mutilacio posset sequi, ex quo exercicium iurediccionis predicte
debilitatur et emolumenta inde proventura penitus minuntur in eiusdem civitatis dampnum non modicum et
preiudicium manifestum. Quare, a nobis super hiis iusticie subsidio humiliter postulato, vobis dicimus et
mandamus quatenus cum casus acciderit et vobis visum fuerit expedire de consensu iuratorum seu iudicis ad
hec per eos assignandi, composiciones et remissiones de dictis criminibus faciatis et de emolumentis inde
proventuris respondeatis dicte civitati et iuratis, prout respondere tenemini iuxta vendicionis instrumentum b
predictum, de quo nobis facta extitit promta fides seriem et tenorem.
Datum in villa Montissoni, XXª die marcii, anno a nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo
nono. Rex Iohannes.
a. Forca al damunt de la l, B. b. instrumenti, B.
1390 agost 2. Barcelona
345
El rei Joan I confirma un privilegi atorgat pel rei Pere, el seu pare, als jurats i prohoms de la ciutat de
Girona, que ordenava que els algutzirs no empresonessin cap ciutadà o habitant de Girona o familiar

sinó en la presó comuna de la ciutat, i que no exigissin dels presoners més que la quantitat que rebia el
carceller, per dret de carcellatge, ja que els esmentats oficials ho incomplien i exigien encara un
morabatí, contra les disposicions del privilegi esmentat i en detriment dels privilegis i costums de la
ciutat.
[A]. Original perdut.
B. Còpia pergamí nº 445 (417 × 592 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG, per Miquel Gili, notari públic, el 9
de febrer de 1400, a Saragossa.
B. Còpia de B de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 420v-422.
Que·ls algutzirs no prenen morabatim dels ciutedans de Gerona ni carcellatge sinó axí com lo
carceller e que hagen tenir preson en la preson comuna de la ciutat de Gerona. a
Hoc b est translatum bene et fideliter sumptum a quodam registro illustrissimi domini regis Iohannis,
memorie recolende, gratiarum IX° intitulato, cuius privilegii in eodem registrati et per dictum dominum
regem civitati Gerunde concessi, cuiusquidem privilegii tenor sequitur in hunc modum:
Nos Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, attendentes illustrissimum dominum Petrum, regem Aragonum,
genitorem nostrum memorie recolende, concessisse vobis ffidelibus nostris iuratis et probis hominibus ac
universitati civitatis Gerunde et singularibus ipsius quoddam privilegium sub forma sequenti:
“Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, volentes vos, ffideles nostros iuratos et probos homines ac universitatem
Gerunde, quos ab experto noscimus ad relevacionem nostrorum onerum per diversa subsidia nobis impensa ex
mero naturalitatis vinculo promptos esse a molestiis, gravaminibus et oppressionibus relevare, tenore
presentis privilegii nostri, perpetuis temporibus firmiter valituri, concedimus vobis dicte universitati et
singulis de eadem, tamquam pater et legittimus administrator incliti et magniffici infantis Iohannis,
primogeniti nostri carissimi, ducis Gerunde et comitis Cervarie, quod nunquam aliquis civis vel habitator
ipsius civitatis, nec eorum familie capi, detineri valeant per gerentem vices procuratoris in Cathalonie, nec
alguatzirium domus nostre et dicti gerentis vices vel alios officiales nostros et dicti ducis aut comissarios vel
alias quasvis personas, qualicumque racione vel causa habeant capi seu debeant, nisi in comuni capcione et
ordinaria ipsius civitatis. Adiicientes quod ab ipsis civibus et habitatoribus et eorum familiis tale carcellagium
non maius aliqualiter habeatur, quale debet et assuevit recipere carcellarius ipsius civitatis. Mandantes
predicto nomine cum eadem preffatis /421/ vices gerenti, algutziriis, comissariis et aliis officialibus nostris
quod hoc nostrum observent privilegium inconcusse et contra illud non veniant vel contrafaciant, si iram et
indignacionem nostram cupiunt evitare, et ut predicta maioris fir-mitate robore fulciantur, iuramus, dicto
nomine, per Dominum Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris tacta, premissa omnia tenere
et observare ac teneri et observari facere et nunquam venire contra vel facere quavis causa. In cuius rei
testimonium presens privilegium fieri iussimus nostre maiestatis sigillo munitum.
Datum Barchinone, octavadecima die c iunii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo
quinquagesimo nono nostrique regni vicesimo quarto. Visa Roma.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec concedimus et iuramus.
Testes sunt: reverendus in Christo pater, Iohannes, archiepiscopus Callari, egregius Alfonsus,
Rippacurcie et Denie, nobilis Bernardus de Cappraria, Ausone, vicecomites, Arnaldus de Cappraria,
Ffranciscus de Cerviano, milites.
Sig+num Bertrandi Ça Muntada, scriptoris dicti domini regis, qui de ipsius mandato hec scribi fecit et
clausit.”
Attendentes etiam pro parte vestri dictorum iuratorum fuisse nobis expositum querelose quod, licet
preinsertum privilegium nostris algutziriis et incliti infantis Martini, carissimi fratris et generalis gubernatoris
nostri, et eius vices gerentis, extiterit presentatum ipsique fuerint requisiti ut illud iuxta eius tenorem
observarent tenerique et observari per illos de officio dictorum alguatziriorum facerent, verum tamen
alguatzirii ipsi et illi de dicto officio in damnum evidens et preiudicium rei publice ipsius civitatis et
habitancium in eadem ac preinserti privilegii lesionem contenta in ipso privilegio servare contradixerunt et
contra ipsius mentem venientes, exhigendo a dictis civibus et habitatoribus ipsius civitatis et eorum familiis
non solum carcellagium comuni carcerario solvi solitum, immo morabatinum et illis de dicto officio salarium
per captos in dicto officio eis exsolvi, seu etiam dari assuetum, necnon guardas quas illi de dicto officio
faciunt dictis civibus in dicta carceraria comuni et ordinaria captis. Quare supplicaciones per dictos iuratos et
probos homines super istis nobis reverenter /421v/ porrectas favorabiliter amplectentes volentesque preinserto
privilegio ob affeccione quam erga dictam gerimus universitatem adherere, declarando et interpretando

dictum privilegium, concedimus et volumus quod custodes seu illi qui sunt vel erunt de cetero de dicto officio
alguaziriorum, presencium et futurorum, tam in tenendo captos cives et habitatores dicte civitatis et eorum
familiis quam in habendo et petendo aliquod ius seu salarium pro custodiendo illos in carcere comuni
quodque dicti algutzirii morabatinum a dictis captis seu qui amodo capientur, minime recipiant, petant,
exhigant seu recipiant. Nos autem dictis alguatziriis et omnibus illis de officio suo, presentibus et futuris,
faciendi contrarium tenoris preinserti privilegii et huiusmodi declaraciones, interpretaciones ac concessiones
nostre tollimus omnimodam potestatem. Mandantes per presentem dictis alguatziriis et omnibus illis de eorum
officio, necnon aliis officialibus nostris, presentibus et futuris, et eorum locatenentibus quatenus preinsertum
privilegium et hanc nostram declaracionem, interpretacionem et concessionem vobis dictis iuratis et probis
homi-nibus et toti universitati et singularibus de eadem et eorum familiis teneant et observent tenerique et
observari faciant et non contraveniant nec aliquem contravenire permitant aliqua racione, si iram et in-dignacionem
nostram cupiunt evitare. In cuius rei testimonium hanc fieri et sigillo nostro pendenti iussimus
comuniri.
Datum Barchinone, secunda die augusti, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo nonagesimo
regnique nostri tercii d . Petrus Ça Calm.
Signum (signe reial) Martini, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui huic translato a dicto regestro abstracto fideliter
auctoritatem nostram interponimus et decretum appositum hic manu fidelis scriptoris nostri, Romei de
Casanova, IXª ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo, et ad maiorem corroboracionem
nostram impendenti sigillum iussimus apponendum. Ma-tias, vicecancellarius.
Sig+num mei Michaelis Egidii, auctoritate regia notarii publici per totam terram /422/ et dominacionem
illustrissimi domini regis Aragonum, qui hoc translatum a predicto registro abstractum et cum eodem de
verbo ad verbum legitime comprobatum scripsi et clausi in civitate Cesarauguste die nona ffebruarii, anno a
nativitate Domini millesimo quadragentesimo, constat autem de raso et correcto in lineis XVIIIª ubi scribitur
«carceraria», et in XXI ubi dicitur «inserti».
a. D’una mà posterior, al peu del foli 420v: És la confirmació del dit privilegi en lo libre Vermell, cartes CXXXVIIIº, B. b. H
rubricada amb un ocell, B. c. Die interlineat, B. d. Tercii interlineat, B.
1390 agost 16. Barcelona
346
El rei Joan I confirma un privilegi del seu pare atorgat als jurats de Girona en què prorrogava per quinze
anys un altre privilegi precedent atorgat per ell mateix a la ciutat, en el qual establia que cap
comissari o procurador general de Catalunya no pogués, en el període de vint anys a partir de la data
de la concessió del privilegi (1339), investigar sobre els crims i delictes. Aquesta missió continuarà
essent competència dels oficials ordinaris de la ciutat, a excepció de les penes relacionades amb
falsificació de moneda, heretgia, crim de lesa magestat o sodomia.
A. Original pergamí nº 461 (620 × 598 mm), en altre temps segellat, conservat a l’AHCG.
B. Registre matriu del document conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 1899, f. 21-26.
C. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 416-v (inacabada).
Privilegi que negun comissari no usàs en Gerona per XX anys e és perpetual que negun ciutadà o
habitador de Gerona no puga ésser tret de la batlia e vegueria de Gerona per crims.
Nos, Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, considerantes pro parte vestri iuratorum et proborum hominum civitatis
Gerunde nobis fuisse humiliter supplicatum quod cum illustrissimus dominus Petrus, Dei gratia rex
Aragonum, genitor noster recolende a memorie recolende, vobis concesserit quoddam privilegium huiusmodi
tenore:
«In Dei nomine. Pateat universis quod olim nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, civitati Gerunde et civibus
et habitatoribus in eadem concessimus subsequens privilegium cum carta nostra huiusmodi seriey:
“Petrus, Dei gratia rex Aragonum, et cetera, attendentes quoddam privilegium per nos civitati Gerunde
et civibus et habitatoribus eiusdem concessum, cuius tenor noscitur esse talis:
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
considerantes pro parte iuratorum ac proborum hominum civitatis Gerunde fuisse reverenter expositum coram
nobis, quod cum aliqui comissarii sive delegati, tam a nobis quam a procuratore nostro generali vel eius vices
gerenti, mitantur frequenter ad dictam civitatem et vicariam eius, vicelicet pro inquirendo de criminibus seu

delictis et pro exhigendis seu levandis terciis, caloniis seu penis peccuniariis. Quorumquidem comissariorum
sive delegatorum pretextu subditis nostris dicte civitatis et vicarie oppressiones, dampna et gravamina in
personis et bonis diversimode inferuntur dictique subditi nostri inde detrimenta gravia paciuntur, ex quibus
inquisicionibus nobis seu curie nostre modicum utilitatis provenit et iusticia non subsequitur, ut deberet. Et
propterea fuerit nobis pro parte dictorum iuratorum ac proborum hominum cum ins-tancia suplicatum ut providentes
debite in premissis, dictas inquie-taciones prohibere et tollere a modo de benignitate solita
dignaremur. Nos, suplicacioni huiusmodi tanquam racioni consone inclinati, tenore presentis carte nostre, ex
certa sciencia per nos et nostros providendum duximus ac etiam ordinandum quod aliquis deputatus,
comissarius sive delegatus a nobis seu dicto procuratore nostro generali aut eius vices gerente infra viginti
annos a data presencium in antea continue numerandos in civitate et vicaria predictis, in generale vel speciale
inquirere de aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta crimina seu delicta punire, nec tercia, calomias seu
penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia quoquomodo exhigere, petere seu levare, sed
predicta omnia per ordinarios b civitatis et vicarie predicte compleantur et fiant, prout est fieri assuetum.
Intendimus tamen, declaramus et ordinamus ac concedimus quod procurator noster generalis vel eius vices
gerens in procuracione Cathalonie ac baiulus generalis Cathalonie tantum et non alii possint personaliter
dumtaxat et non aliter se intromittere de predictis et cognoscere eaque facere et complere in civitate et vicaria
Gerunde /416v/ ac etiam quod dictus baiulus Cathalonie generalis possit in dicta civitate et vicaria eiusdem
petere et exhigere iura nostra regia et omnia alia facere que ad suum oficium spectant, et auctoritate
comissionum suorum oficiorum vel alias facere consuevit et debet. Retinemus tamen quod nos et nostri ac
procurator noster generalis eiusque vices gerens in Cathalonia possimus et possint iudicem sue iudices in et
super causis feudalibus et iurisdiccionum nostrarum et eas tangentibus delegare et etiam in casu quo oficiales
Gerunde essent suspecti alicui circa predicta, quod in hoc casu possemus aliquem iurisperitum Gerunde et non
aliunde delegare in predictis, in quibus idem oficialis diceretur suspectus et non in aliis ad requisicionem
tamen alicuius et non alias. Preterea volumus et concedimus vobis ad imperpetuum, gratis et ex certa sciencia,
per nos et successores nostros, quod nos seu oficiales nostri non possimus aliquem civem seu habitatorem
Gerunde nec etiam aliquem alium de vicaria Gerunde captum extrahere nec extrahi facere de baiulia et vicaria
Gerunde pro aliquo crimine vel delicto, nec pro aliqua pena civili vel criminali comissis infra baiuliam et
vicariam predictas, nec etiam contra ipsos procedere seu procedi facere occasione predicta, nisi infra baiuliam
et vicariam predictam tantum per modum predictum, nisi de criminibus fase monete, heresis vel de crimine
lese magestatis aut sodomite fuerint inculpati. Et si forte contra predicta omnia vel aliquod premissorum fieret
per nos vel successores nostros aut aliquem alium auctoritate nostra, nos ea nunc ut ex tunc et ex tunc ut ex
nunc cassamus, irritamus et anullamus et volumus esse ea nullius valoris ac etiam firmitatis. Promittentes ac
etiam iurantes per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris corporaliter tacta, predicta omnia
et singula attendere et complere et non contravenire iure aliquo sive causa. Quocirca c dicto nostro procuratori
generali et eius vices gerentibus ceterisque officialibus et locatenentibus eorumdem et subditis nostris ac
deputatis, comissariis, delegatis, deputandis et delegandis expresse dicimus et mandamus quatenus
concessionem nostram huiusmodi per tempus predictum firmiter observando contra predicta vel aliqua
predictorum non veniant nec aliquem contravenire permittant aliqua racione. Nos enim per presentem
decernimus comissiones et delegaciones si que contra provisionem et ordinacionem huiusmodi facte sunt vel
fient infra tempus pretactum per nos seu successores nostros et dictum nostrum generalem procuratorem aut
dictum eius vices gerentem, irritas et inanes et eas carere volumus firmitate. In cuius rei testimonium
presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro appendicio munitam. Datum Barchinone, octavo
idus decembris, anno a nativitate Domini millesimo trescentesimo tricesimo nono.»
Considerantes etiam grata servicia per iuratos et probos homines dicte civitatis Gerunde nobis impensa
et in antea fidelitatem quam ipsi iurati et probi homines ipsius civitatis nobis et inclito infanti Iohanni,
carissimo primogenito nostro et duci Gerunde, sinceris mentibus habent et semper habuerunt, volentes
propterea ipsam civitatem et universitatem eiusdem favoribus et gratiis ampliare nostro nomine et dicti incliti
infantis et tanquam pater et legittimus administrator eiusdem dictum privilegium, in eo quod perpetuale est,
confirmamus et in eo quod temporale est, ad quindecim annos ultra tempus viginti annorum predictum
prorogandum ducimus ac etiam ampliandum, ita quod infra quindecim annos post dictos viginti annos
continue et immediate sequentes aliquis deputatus, comissarius sive delegatus a nobis vel a dicto infante seu
procuratore nostro generali aut eius vices gerente aut alio seu aliis non possit in civitate et vicaria predictis in
genere vel specie inquirere de aliquibus criminibus seu delictis, nec dicta crimina seu delicta punire, nec
tercia, calonias seu penas peccuniarias in eisdem civitate et locis nobis pertinencia quoquomodo exigere,
petere seu levare, sed predicta omnia per ordinarios civitatis et vicarie predicte compleantur et fiant, prout est
fieri assuetum, declaracionibus, ordinacionibus et concessionibus de procuratore nostro generali vel eius vices

gerente in procuracione Cathalonie ac baiulo Cathalonie generali expressatis in dicto privilegio nobis et dicto
infanti, salvis per dictum tempus dictorum quindecim annorum presentis prorogacionis, prout et sicut in dicto
privilegio per dictos viginti annos, declaramus et ordinamus ac etiam concessimus et alia que nobis
retinuimus in eodem, prout in dicto privilegio lacius continetur. Mandantes procuratori nostro Cathalonie
ceterisque officia-libus nostris et dicti infantis et locatenentibus eorumdem et subditis nostris et dicti infantis
ac deputatis, comissariis, delegatis, deputandis et delegandis, presentibus et futuris, quatenus concessionem
nostram huiusmodi firmiter observando contra predicta vel aliquod predictorum non veniant nec aliquem
contravenire permittant aliqua racione. Nos enim per presentem, nominibus predictis, decernimus comissiones
et delegaciones si que contra provisionem et ordinacionem huiusmodi facta sint vel fient intra tempus
pretactum per nos dicto privilegio additum et ampliatum irritas et inanes ac eas carere viribus et efectu.
Promittentes nostre fide regia predicta omnia et singula attendere et complere et non contravenire iure aliquo
sive causa. In cuius rei testimonio presentem cartam nostram inde fieri iussimus sigillo nostro appendicio
munitam. Datum Gerunde, decima die aprilis, anno a nativitate Domini millesimo trescentesimo
quinquagesimo primo.”
Et postmodum in Villafrancha Penitensi nobis et toto generali Cathalonie congregatis singulis
universitatibus civitatum, villarum atque locorum omnium regiorum eiusdem inter quas includitur civitas
supradicta Gerunde, concessimus litteram infrascriptam cuius quemlibet universitatum nostrarum unam
obtinuit in hac forma:
“Nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum et cetera, attendentes per sindicos universitatum, civitatum et
villarum nostrarum Cathalonie apud locum Villefranche Penitensis noviter congregatos fuisse nobis humiliter
supplicatum quod cum iuxta constituciones Cathalonie generales comissarii sive delegati a nobis vel
procuratore nostro Cathalonie pretextu comissionum eis factarum de criminibus vel aliis causis quibus tenere
tabulam minime teneantur, et propterea dicti comissarii seu delegati plerumque dictarum comissionum vigore
oppressiones, iniurias nostris subditis inferant vehementer, dignaremur super hoc dictis universitatibus et
eorum singularibus decens remedium impartiri. Nos vero, supplicacione huiusmodi favorabiliter annuentes,
tenore presentis sic duximus providendum quod per decem annos proxime venturos et continue subsequentes
aliquis comissarius, sub-delegatus a nobis vel procuratore Cathalonie nequeat mitti, ordinari seu etiam
destinari occasione quorumvis criminum seu delictorum que dici vel nominari possint comissorum vel
comittendorum, in civitatis, villis et locis nostris Cathalonie per quemcumque qui officialis noster non fuerit,
immo de dictis criminibus seu delictis cognoscat vicarius seu baiulus vel eorum locumtenente et alii ordinarii
Cathalonie et alias dictarum civitatum, villarum et locorum cum eorum assessoribus ut iusticia suadebit,
quoniam nos cognicionem et punicionem dictorum criminum et delictorum dictis ordinariis ducimus
huiusmodi serie relinquendam, exceptis tamen procuratore Cathalonie et gubernatore Rossilionis et
assessoribus eorumdem ac baiulo Cathalonie generali quibus per nos fieri valeant comissiones criminum
excessuum et exceptis etiam causis appellacionum de quibus nos comissiones facere valeamus, necnon
criminibus enormibus et detestabilibus per que appareret seu videbitur alicui civitati, ville aut loco ubi dicta
crimina seu excessus essent comissa pericula iminere et excepto si ad alicuius civitatis, ville aut vel loci aut
regentis aliquam ex eisdem instanciam pretextu dictorum criminum vel delictorum delegari et mitti aliquem
vel aliquos fuerit postulatum quo casu non extunc, delegare valeamus et mittere comissarium vel comissarios,
prout nobis visum fuerit expedire. Mandamus itaque procuratori Cathalonie, necnon gubernatori Rossilionis et
baiulo Cathalonie generali et eorum assessoribus, qui nunc sunt et pro tempore fuerint, quod provisionem
nostram huius-modi firmiter ac inviolabiliter observando, contra ea non veniant aliqua racione durante
decennio supradicto. In cuius rei testimonium pre-sentem fieri iussimus nostro sigillo secreto munitam.
Datum Barchinone, vicesima octava die marcii, anno proxime lapso.»
Noviter autem pro parte iuratorum et proborum hominum eiusdem civitatis Gerunde nobis fuit
humiliter supplicatum ut de contentis in littera proxime inserta ad imperpetuum privilegium eis concedere de
assueta clemencia dignaremur. Quare consideratis attentis serviciis graciosis et acceptis obsequiis tam nostris
pro-genitoribus bone memorie quam nobis per cives et habitatores civitatis eiusdem puro corde ac devocione
sincera prestitis atque factis que ad ista merito nos inducunt, tenore presentis privilegii nostri tanquam pater et
legittimus administrator incliti ac magnifici infantis Iohannis, carissimi primogeniti nostri ducisque Gerunde
et comitis Cervarie, concedimus iuratis et probis hominibus ac universitati et singularibus civitatis predicte
Gerunde et successoribus eorum, qui erunt pro tempore, quod nunquam de cetero aliquis comissarius seu
delegatus a nobis seu dicto infante seu procuratore Cathalonie generali vel eius vices gerente possit ordinari
vel mitti seu etiam destinari ac civitatem eandem occasione quorumvis criminum seu delictorum comissorum
vel comittendorum et penarum peccuniarorum, terciorum et caloniarum in ea per quemcumque civem vel
habitatorem eiusdem qui officialis noster vel dicti ducis non fuerit qui nominari quemlibet valeat sive dici,

immo de ipsis criminibus seu delictis terciis, caloniis baiulo et iudici ordinario duximus huius serie
reliquendam, excepto dumtaxat procuratore Cathalonie et eius assessore ac baiulo Cathalonie generali quibus
per nos comissiones criminum, excessuum, terciorum, calo-niarum et penarum peccuniarium et exceptis etiam
causis appellacionum de quibus nos comissiones facere valeamus, necnon enormibus criminibus et
detestabilibus per que appareret civitati ipsi Gerunde ubi dicta crimina seu excessus essent comissi pericula
iminere, et excepto si ad instanciam iuratorum et proborum hominum civitatis iamdicte Gerunde vel
regencium eandem pretextu criminum vel delictorum delegari et mitti aliquem vel aliquos fuerit postulatum,
quo casu nos extunc delegare possimus et mittere comissarium vel comissarios, prout nobis visum fuerit
expedire. Iurantes per Deum et eius sancta quatuor Evangelia, nostris manibus corporaliter tacta, predicta
attendere et complere et contra non facere aliqua racione. Mandamus itaque dicto infanti et procuratori ac
baiulo Cathalonie generali et eorum assessoribus, qui nunc sunt et erunt pro tempore, quod privilegium
nostrum huiusmodi perpetuo teneant et observent ac contra non veniant nec aliquem vel aliquos contravenire
permittant aliqua racione. In cuius rei testimonium presentem cartam vobis fieri iussimus nostra bulla
plumbea impendenti munitam.
Datum Barchinone, sexta die ianuarii, anno a nativitate Domini millesimo trescentesimo
quinquagesimo quarto. Sigilletur.
Signum (signe reial) Petri, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui hec laudamus, firmamus et iuramus.
Testes sunt: Petrus, episcopus Oscencis, Luppus, comes Lune, Bernardus de Capraria, Olfus de
Proxida, Raymundus de Rivosicho.
Sig+num Ffrancisci Fuxi, scriptoris, secretarii dicti domini regis, qui de mandato eiusdem hec scribi
feci cum raso et emendato in linea IXª ubi dicitur “generalis Cathalonie” et in Xª ubi continetur “se intro” et
in XIIIª ubi legitur “officiales” et in XVª ubi fertur “procedere” et in XXXVIIª ubi hostenditur “et” et in XLIIª
ubi notatur “proxime lapso” et in eadem ubi expressatur “proxime” et in XLVIIIª ubi invenitur “earum et ex”
et LIª ubi narratur “ac baiulo Cathalonie generali” et in eadem ubi legitur “vel” et in ultima linea testium ubi
continetur “Petrus Oscensis” et clausi.»
Et nos preinsertum privilegium ignorantes contra ipsius tenorem seu mentem, comissionem fecerimus
et constituerimus ac eligerimus Bartholomeum Jauberti de scribania nostra receptorem terciorum et bannorum
ex penis terciorum, querimoniarum et retroquerimoniarum quovismodo dependencium. Qui receptor valeat
exigere et habere dicta tercia et banna quorum recepcio expectabat vicario seu baiulo Gerunde et per ipsos seu
alterum eorum, sicut utrique ipsorum officio per-tinebat, erat exigi et levari assuetum, dignaremur iddem
privilegium et omnia in eo contenta confirmare et dictum receptorem penitus de benignitate regia revocare,
necnon aliter super predictis providere, ut inferius continetur. Nos vero dicte supplicacioni annuentes benigne,
dictum privilegium et omnia et singula in eo contenta laudamus et confirmamus et dictum exactorem et
receptorem, tanquam noviter et contra mentem dicti privilegii creatum et ordinatum maxime cum in posse
resignaverit nostro penitus, annullamus in quantum atamen tangit civitatem et baiuliam Gerunde et non alias
nec aliter ullo modo. Promittentes vobis dictis iuratis et probis hominibus, presentibus et futuris, in nostra
bona fide regia quod a modo non creabimus, deputabimus nec eligemus in dicta civitate et eius baiulia
aliquem tercerium qui dicta tercia et banna aut alias penas recipiat, exigat sive levet, immo ordinarii dicte
civitatis et nullus alius illa exigere, recipere et habere possit, sicut hactenus est fieri usitatum. Si vero per
igno-ranciam seu importunitatem petencium infuturum aliquis tercerius eligeretur in predictis, nolumus quod
talis ad tale officium factus seu electus in preiudicium predicti privilegii et huiusmodi nove concessionis
admittatur, quin pocius ab eodem in dicta tamen civitate et baiulia repellatur nullusque subditus noster de
aliquo sibi racione predicta teneatur respondere. Mandantes per eandem inclito infanti Martino duci
Montisalbi, carissimo fratri et gubernatori nostro generali et gubernatori Cathalonie, ceterisque universis et
singulis officialibus et subditis nostris et ipsorum officialium locatenentibus, presentibus et futuris, quod
confirmacionem et concessionem nostras huius-modi ac omnia et singula supradicta teneant firmiter et
observent tenerique et observari faciant et non contraveniant nec aliquem con-travenire permittant aliqua
racione. In cuius rei testimonium hanc fieri et sigillo nostro pendenti iussimus comuniri.
Datum Barchinone, sextadecima die augusti, anno a nativitate Domini millesimo trescentesimo
nonagesimo regnique nostri quarto.
Petrus Ça Calm.
a. Subratllat amb puntets i després ratllat, C. b. odinarios, C. c. En el Llibre Verd, el document s’acaba en aquest punt, C.
347

1392 gener 18. Barcelona
El rei Joan I concedeix als jurats de Girona que la jurisdicció de la ciutat es regeixi sigui pel veguer sigui pel
sotsveguer o pel lloctinent del veguer, però que aquests oficials reials no puguin fer composicions
sense l’acord dels dirigents de la ciutat als quals han de prestar jurament i homenatge.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de finals del S. XIV conservada en el Llibre Verd, f. 172-v
Que·ls jurats puxen comanar les juridiccions de la ciutat, les quals se deuen regir per vaguer e
sotsvaguer, vullen se al vaguer vullen se al sots vaguer o a lochtinent de vaguer. E que no puxen fer
composicions sens consentiment dels jurats e que d’açò haien a fer sagrament e homenatge.
Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencieª, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris iuratis civitatis Gerunde, presentibus et futuris, salutem
et gratiam.
Quia dudum pro parte regia fuerunt vendite iuratis et toti universitati civitatis eiusdem iurisdicciones
nonnullorum locorum et parrochiarum vicarie et baiulie Gerunde sub condicione et retencione quod vicarius
et subvicarius Gerunde existentes pro tempore, vice et nomine iuratorum et universitatis civitatis predicte et
locatenentes eo-rumdem de consilio alicuius iudicis per ipsos iuratos assig-/172v/-nandi, ex speciali comissione
per ipsos iuratos nomine dicte universitatis eisdem vicario et subvicario ac iudici et eorum cuilibet perpetuo
coniunctim vel divisim facienda in ipsis locis et parrochiis omnimodam iurisdiccionem, civilem et
criminalem, altam et baxiam, et quamcumque aliam exercerent et quod iidem vicarius et subvicarius
tenerentur de iuribus et emolumentis ex dictis iurisdiccionibus proventuris capibrevium facere separatum, de
quibus vobis dictis iuratis nomine universitatis predicte integraliter respondere, retento salario per vos eisdem
tatxando, quodque de hiis et aliis in principio eorum regiminis iuramentum et homagium vobis dictis iuratis
tenerentur prestare, prout in instrumentis ipsarum vendicionum lacius continetur, tenore presentis, ad
supplicacionem humilem factam nobis pro parte vestri dictorum iuratorum et universitatis iamdicte,
concedimus vobis dictis iuratis, presentibus et futuris, quod ipsas iurisdicciones regendas et exercendas
vicario vel subvicario Gerunde pro tempore existenti aut ipsius vicarii locatenenti, scilicet illi quem malueritis
eligere et qui vobis, nomine dicte civitatis, et nulli alii de omnibus b iuribus et emolumentis ex ipsis
iurisdiccionibus provenientibus teneatur integre respondere, quociens vobis videbitur comittere valeatis.
Cuisiquidem ad hec per vos dictos iuratos, ut premittitur, eligendo per hanc eandem mandamus de certa
sciencia et expresse ac sub pena mille florenorum auri de bonis suis tociens quociens contrafecerit
irrimissibiliter ha-bendorum et nostro applicandorum erario, quod de aliquibus factis seu negociis dictas
iurisdicciones tangentibus nullam composicionem faciat absque vestri dictorum iuratorum aut illius vel
illarum per-sonarum, quas ad hec deputaveritis voluntate et expresso consensu quodque de ipsis iuribus et
emolumentis nichil recipiat, nisi tantum salarium per vos dictos iuratos eidem taxandum et quod, antequam ad
ipsarum iurisdiccionum exercicium admittatur, prestet vobis dictis iuratis et successoribus vestris in officio
iuradeschi civitatis predicte iuramentum et homagium de tenendo et servando ad unguem omnia et singula
supradicta et de non contraveniendo aliqua racione, inhi-bentes expresse sub dicta pena scriptoribus curie
vicarii et baiuli civitatis eiusdem ne aliqua scriptura negociorum dictarum iuris-diccionum absque vestri
dictorum iuratorum aut illius aut illarum personarum, quas ad hec duxeritis deputandas voluntate et consensu
audeant cancellare, quibus omnibus supradictis ad cautelam contrarium faciendi huius serie omnimodam
tollimus potestatem.
Datum Barchinone, XVIIIª die ianuarii, anno a nativitate Domini millesimo trecentesimo nonagesimo
secundo, sub nostro sigillo secreto.
Petrus Ça Calm.
a. I rubricada, B. b. Interlineat, B.
1393 juliol 23. Tortosa
348
El rei Joan confirma un privilegi del seu pare atorgat als jurats i prohoms de Girona segons el qual cap
persona de la ciutat no podia ser extradida de la batllia o la vegueria de Girona, hagués comès el
delicte que fos.
A. Original lletra reial sobre paper nº 395 (260 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de principis del S. XV conservada en el Llibre Verd , f. 420.

Que neguna persona de Gerona no puga ésser treta de la batlia e vegueria de Gerona per crims.
Nos Iohannes, Dei gratia rex Aragonum, Valencie et Maiorice, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, quodvis dudum serenissimus dominus rex Petrus, recolende memorie
genitor noster, cum eius littera, data Dertuse, vicesima die ianuarii, anno a nativitate Domini M° CCC°
octuagesimo tercio, providerit et concesserit iuratis ac universitati civitatis Gerunde ipsiusque singularibus et
aliis quibuscumque, qui aliquas iurisdicciones, infra baiuliam et vicariam dicte civitatis sistentes, a dicto
domino rege, genitore nostro, vel a nobis tunc eius primogenito, emerunt vel extunc emerent instrumento
gratie mediante possent delictibus et causis cognoscere omnesque actus iurisdiccionales et processus facere et
exercere intus civitatem predictam vel terminos eiusdem, ut in dicta littera seriosius explicatur. Tamen quia
sicut pro parte vestri fidelium nostrorum iuratorum dicte civitatis qui, nomine ipsius civitatis, diversas
iurisdicciones obtinetis et possidetis infra vicariam et baiuliam eiusdem civitatis titulo empcionum per vos et
predecessores vestros, tam a dicto domino, genitore nostro, quam a nobis, quam ab aliis habentibus causam et
ius a dicto domino, genitore nostro, et a nobis inde factarum, fuit nobis reverenter expositum vos hesitatis si
vigore dictarum empcionum et concessionum predictarum licet vobis cri-minosos vel alios iurisdiccionum
vestrarum capere et captos tenere in civitate predicta et eos inibi plectere seu punire, huiusmodi dubium
submoventes presentis serie declaramus nostre fuisse ac esse intencio-nis et etiam ad cautelam concedimus
vobis dictis iuratis et probis hominibus dicte civitatis, presentibus et futuris, quod omnes et singulas personas
que sunt vel imposterum erunt delate de aliquibus criminibus infra iurisdicciones vestras vobis, instrumento
gratie mediante, venditas vel earum alteram comissis vel alias dictarum vestrarum iurisdiccionum pro debito
ad capcionem obligatos possitis infra dictam civitatem et terminos eiusdem capere et iam captas infra dictas
vestras iurisdiccionis de locis ipsarum iurisdiccionum ad civitatem predictam ducere seu duci facere. Et intus
illam in quibusvis hospiciis vel in cercellaria comuni Gerunde tenere seu teneri facere captas donec dictas
iurisdicciones quas, instrumento gratie mediante, vendidimus aut vendemus, duxerimus luendas seu etiam
redimendas. Et si contigerit de consilio vestrorum iudicum dictos delatos supponere questionibus et torquere
seu torqueri facere per quasvis personas volueritis, quociens aut prout per vestros iudices fuerit declaratum
aliosque actus et processus iurisdiccionales et iurisdiccionis exercicia libere facere et etiam exercere et illos
quos carcerario regio comiseritis, idem carcerarius teneatur legaliter ac sollicite pro carcellagio seu salario
solito, sicut illos qui per officiales nostros sibi comittunt custodire ac tradere vobis quando per vos fuerint
postulati seu petiti et ipsos captos vel aliquem eorum dictus carcerarius non habeat nec etiam audeat tradere
vicario, subvicario, baiulo, subbaiulo dicte civitatis vel alii cuicumque persone sine vestri licencia et
permissu. Mandantes predictis et aliis quibuscumque officialibus nostris, pre-sentibus et futuris, sub pena
mille florenorum auri de bonis cuiuslibet eorum contrafacientis nostro erario aplicandorum, quatenus de dictis
captis se nullatenus intromittant nec super execucione huiusmodi nostris provisionibus seu concessionibus
aliquod impedimentum con-tradiccionem vel obstaculum faciant vel opponant, immo super observacione et
execucione premissorum nobis prestent consilium, auxilium et favorem quociens ac prout inde fuerint
requisiti. In cuius rei testimonium hanc fieri et nostro sigillo secreto iussimus comuniri.
Datum Dertuse, XXIIIª die iulii, anno a nativitate Domini M° CCC° XC° tercio. Andreas Salvatoris.
Rex Iohannes.
1400 octubre 26. Barcelona
349
El rei Martí I confirma els cinquanta-sis capítols que descriuen les condicions de la recuperació de les
jurisdiccions reials en altre temps alienades.
[A]. Original perdut.
B. Registre matriu conservat a l’ACA, Cancelleria, reg. 2296, f. 109v-133.
C. Còpia de principis del s. XV, conservada en el Llibre Verd, f. 233v-252v.
Capítols fets sobre les reemences de les juridiccions reyals per lo senyor rey En Martín.
In nomine Domini. Pateat universis quod nos Martinus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, visis et recognitis ac
plenarie intellectis quibusdam capitulis, ordinacionibus et provisionibus factis, inhitis, conventis et
concordatis super luycionibus, redempcionibus et recuperacionibus fiendis de aliquibus parrochiis, villis,
castris et locis infra vicarias et baiulias civitatis Gerunde, Campirotundi et Bisulduni, diocesis Gerundensis
sistentibus, dudum a corona et patrimonio regio separatis, positis et latissime reseratis in quodam instrumento
per nobilem Raymundum Alamanni de Cervilione, milÍtem, camerlengum, gubernatorem Cathalonie

generalem, et Petrum de Sancto Martino, legum doctorem, consiliarios nostros dilectos, ut procuratores ad ea
et alia per nos specialiter deputatos et constitutos, et per dilectos et fideles nostros, Andream Urgellesii,
licenciatum in decretis, presbiterum de capitulo Ecclesie Gerundensis, vicarium generalem in spiritualibus et
temporalibus ac etiam officialem reverendi in Christo Patris, domini cardinalis Gerundensis, Arnaldum de
Gurbo, canonicum de /234/ capitulo eiusdem ecclesie pro parte ipsius capituli et per fideles nostros,
Bernardum de Rexacho, Iohannem Madir, Narcissum Alberti, Petrum Planelli et Petrum Collelli, iuratos
civitatis Gerunde anni presentis infrascriptos, in posse fidelis nostri Guillelmi Cili, auctoritate regia per totam
terram et dominacionem nostram notarii publici, facto, firmato et iurato, prout idem Guillelmus vive vocis
oraculo asseruit coram nobis et exinde facta extitit prompta fides per scedam seu notam propriam originalem
et principalem ipsius instrumenti, que est continencie subsequentis:
«In nomine Sancte et Individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti amen. Noverint universis
quod Raymundus Alamanni de Cervilione, miles, consiliarius et camerlengus illustrissimi principis et domini,
domini Martini, Dei gratia regis Aragonum, et pro eodem domino gubernator generalis Cathalonie, et Petrus
de Sancto Martino, legum doctor, ipsius domini regis consiliarius, procuratores insimul et etiam insolidum
constituti legittime et ordinati a prefato domino rege cum carta eius sigillo pendenti munita tenoris sequentis:
“In Dei nomine. Pateat universis quod nos Martinus, Dei gratia rex Aragonum, Valencie, Maioricarum,
Sardinie et Corsice comesque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, videntes quod vix aut raro proveniret
nostra res publica in augmentum vixque portum quietis concupitum teneret neque habunde nostra necessitas
expleretur, quod non minus nobis quam nostris subditis credimus opportunum si grandis pars nostri
patrimonii in diversas partes et in personas varias vendicionum quidem seu aliarum alienacionum titulis
transportata per redempcionum beneficia et alias vias utiles ad nostrum dulce et suave imperium non reducitur
indilate, usque hic a et cum super infrascriptis diversi fuissent tractatus habiti diversaque formata capitula et
alia quidem multa, retrolapsis temporibus, subsequta que ad propriam et finalem conclusionem eorumdem
tendere noscebantur et illa nequiverint supervenientibus aliquibus inopinatis casibus deduci quomodolibet ad
effectum nuncque ad ea consequenda feliciter tempus habile nostris quodam modo obtutibus se presentet,
tenore presentis publici ins-trumenti ubique valituri, revocantes et de certa sciencia pro revocatis haberi
volentes quoscumque procuratores per nos seu quosvis alios quomodocumque et quemlibet usque nunc
constitutos, excepta procuracione per nos facta dilecto consiliario et promotori negociorum curie nostre,
Nicholao Moratonis, archidiacono de Himinyana, quam quo ad luendum seu redimendum predicta alienata
seu a nostro patrimonio separata et alias ad habendum, nanciscendum et retinendum possessionem eorumdem
et omnia alia ex eis deppendencia faciendum in sua volumus primaria virtute et efficacia remanere, ffacimus,
constituimus et ordinamus certos et speciales procuratores nostros et ad infrascripta generales vos, nobilem
dilectum camerlengum nostrum, Raymundum Alamannum de Cervilione, militem, gubernatorem Cathalonie,
et Petrum de Sancto Martino, legum doctorem civitatis Gerunde, consiliarios nostros, quos equidem novimus
circa nostra comoda et servicia cordialiter promptis animis et mentibus solitis anelare, licet absentes tanquam
presentes et utrumque vestrum insolidum, ita quod non fiat pocior condicio negocium primittus seu alias
occupantis, sed quod per unum vestrum inceptum fuerit per alium mediari prossequi valeat et finiri ad
indagandum, videndum, examinandum et recognoscendum pro nobis et nomine nostro que nam castra, ville,
loca, iurisdicciones et alie res, bona, redditus sive iura vendita et alias quomodolibet de nostro patrimonio
alienata fuerunt, temporibus retrolapsis, intra vicarias et vicarias Gerundensis et Bisulduni ac Campirotundi
atque diocesis Gerundensis et quibus personis quibusve preciis ac quibus titulis et peccunie quantitatibus et
quomodo fuerunt dicta precia exsoluta, et super predictorum reduccione seu reintegracione dicto nostro
patrimonio facienda cum illis universitatibus et aliis personis quas dictum quomodolibet tanget negocium
tractandum, capitulandum, concordandum et finiendum et huiusmodi tractatus, pacta et alia supradicta
faciendum et firmandum et illa que iam super eis facta sunt vel alias concordata in totum vel in partem seu
alias, prout vobis videbitur prossequendum, finiendum ac firmandum cum et sub illis novis vel aliis
obligacionibus, promis -sionibus, stipulacionibus, iuramento et aliis validacionibus, clausulis, stabilitatibus et
cautelis de quibus vobis seu alteri vestrum videbitur faciendum. Item, ad luendum seu redimendum pro nobis
et nomine nostro, simul vel divisim, et alias illis viis, modis et formis, quibus vobis seu alteri vestrum
videbitur expedire, quascumque villas, iuris -dicciones, castra, loca, redditus et iura predicta, et precia
detentoribus sive possessoribus eorumdem offerendum et tradendum vel in tabula seu in posse illius persone
quam possitis in istis pro taulerio seu depositario deputari /234v/ vel alibi in loco tuto utique deponendum sub
illis pactis, formis et condicionibus, quibus vobis seu alteri vestrum videbitur faciendum, et dictum taulerium
seu depositarium servari indempnem promittendum et recipiendum possessionem corporalem vel quasi
omnium et singulorum superius contentorum seu eorum que redemeritis vel alias habueritis ex predictis, et
qualibet instrumenta ac titulos eorumdem petendum, recipiendum, recuperandum et habendum et insuper

equirendum quascumque universitates et per-sonas detinentes aut possidentes iurisdicciones et alia supradicta
vel aliqua ex eisdem ut instrumenta vendicionum, transportacionum vel alienacionum et alios et singulos
titulos quos et que habeant de predictis seu quibus ea se asserant possidere, exhibeant et hostendant legittime
coram vobis seu altero vestrum, prout per vos pariter seu divisim verbo, littera vel nuncio aut voce preconis
seu alias extiterint requisiti. Item, ad petendum, exigendum, requirendum, recipiendum et habendum pro
nobis et nomine nostro quoscumque fructus et emolumenta per iamdictos possessores sive detentores vel
aliquem seu aliquos ex ipsis seu quibusvis aliis pro eis vel eorum nomine de premissis seu eorum aliquo
indebite habitos quomodolibet seu extortos ac habita seu extorta et etiam dampna seu deterioraciones et
quevis alia nocumenta eisdem seu alias eorumdem facta seu alias quomodoli-bet irrogata, et pro premissis et
quolibet eorumdem quascumque universitates seu personas que ad ea prestanda, restituenda seu reddenda
modo aliquo teneantur et in iudicio et alibi, si vobis videbitur conveniendum et reconveniendum et alias
protestandum et etiam requirendum, et propterea in earum personis et bonis exequciones fortes et regidas
faciendum et quecumque, uiquam, privilegia, liber-tates, gratias et inmunitates ac promissiones et pacta, tam
temporalia quam perpetua, universitatibus et personis singularibus que se rede-merint seu contribuent
quomodolibet in redempcionibus supradictis pro nobis et nomine nostro concedendum. Nos enim iamdictas
pro-missiones et pacta et alia supradicta et omnia et singula, que fuerint in eisdem quomodolibet expressata,
nunc pro tunc, cum premissa facta seu indulta per vos seu alterum vestrum fuerint et tunc pro nunc, laudamus,
approbamus, ratifficamus et perpetuo confirmamus eisque damus robur efficax, plenarium et eternum, et
nichilominus ea cum cartis nostris sive publicis instrumentis mox cum nobis supplicatum fuerit, laudabimus,
approbabimus et ratifficabimus iuxta eorum series inconcusse, et ad premissa omnia et singula vel illa que ex
eis que vobis seu vestrum alteri videbuntur, procuratorem et procuratores, unum vel plures substituendum
eosque destituendum ac officium procuracionis huiusmodi in vos resumendum, et ab eisdem de gestis seu
alias quomodolibet factis, compotum verum et legittimum audien-dum et racionum reliqua recipiendum, et
pro premissis omnibus et singulis et aliis deppendentibus, emergentibus seu connexis eisdem, tam eisdem
substitutis quam aliis quibuslibet, ex predictis quecumque opportuna instrumenta, tam apocarum,
diffinicionum, absolucionum et remissionum quam alterius nature cuiusvis, faciendum et firman-dum, et
generaliter omnia alia et singula in premissis et circa ea pro nobis et nomine nostro faciendum et liberaliter
exercendum quecumque fuerint utilia, necessaria vel etiam opportuna, et que nos possemus, si essemus
personaliter constituti, etiam si talia forent que de iure vel de facto seu alias mandatum exigerent speciale.
Nos enim comi-ttimus vobis dictis procuratoribus nostris et utrique vestrum in solidum aut substituendo vel
substituendis a vobis in et super predictis omnibus et singulis et deppendentibus, emergentibus seu connexis
eisdem vices nostras plenarie cum presenti ac liberam et generalem administracionem cum plenissima
facultate, et relevando vos dictos procuratores nostros et utrumque vestrum nec substituendum vel
substituendos a vobis ab omni onere satisdandi de iudicato solvendo et ratihabicione, promitti-mus vobis et
notario scriptori nostro infrascripto, tanquam publice persone, hec a nobis nomine nostro et aliorum quorum
interest vel poterit interesse, stipulanti et recipienti, nos habere ratum, gratum et firmum perpetuo quicquid
per vos dictos procuratores nostros seu alterum vestrum aut subsituendum vel substituendos a vobis in
premissis et circa ea vel aliquo ex eisdem pro nobis et nomine nostro procuratum, promissum, concordatum,
tractatum, prossequtum ac finitum firmatumque vel alias quomodolibet actum sive gestum et nullo tempore
revocare sub bonorum nostrorum omnium ypotheca.
Quod est actum et datum, sub nostro sigillo pendenti, Barchinone, undecima die iunii, anno a nativitate
Domini millesimo quadringentesimo regnique nostri quinto. Matias, vicecancellarius.
Signum (signe reial) Martini, Dei gratia regis Aragonum, /235/ Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predicta concedimus et firmamus. Rex Martinus.
Testes sunt: Petrus de Turrillis, consiliarius, et Galcerandus de Sancto Minato, armarum uxerius dicti
domini regis.
Sig+num Anthonii de Fonte, scriptoris dicti domini regis regiaque auctoritate notarii publici per totam
terram et dominacionem suam, qui de eius mandato hec scribi fecit et clausit cum rasis et emendatis in lineis
VIª «cordialiter» et alibi in eadem «tis», VIIIª «predictorum», Xª «aliis», XIª «dictum taulerium seu
depositarium», XIIª «servari indempnem promittendum et recipiendum possessionem», XIIIª «ea se», XVª
«III», XVIIIª «nobis suplicatum», XXª «omnia alia ceterum», constat de raso et correcto in linea XXIIIIª
«nostrum omnium ypotheca».
Quod est actum et datum sub nostro sigillo pendenti et ego Andreas Urgellesii, licenciatus in decretis
presbiter de capitulo ecclesie Gerundensis, ut vicarius generalis in spiritualibus et temporalibus ac etiam
officialis reverendissimi in Christo Patris domini Berengarii, divina providencia sacrosancte Romane ecclesie
tituli sancti Clementis, presbiteri cardinalis administratoris dicte ecclesie Gerundensis, et ego Arnaldus de

Gurbo, canonicus, et ego etiam dictus Andreas Urgellesii, presbiter de capitulo eiusdem Gerundensis ecclesie,
electi ab eodem b honorabili capitulo ad tractandum et concordandum ipsa capitula nomine et pro parte ipsius
capituli, et nos Bernardus de Rexacho, Iohannes Madir, Narcissus Alberti, Petrus Planelli et Petrus Collelli,
iurati civitatis Gerunde anni presentis, in quo non sunt nisi quinque iurati in dicta civitate, scientes et
attendentes quod inter nos omnes predictos, scilicet per nos dictos Raymundum Alamanni de Cervilione et
Petrum de Sancto Martino, tanquam procuratores et nomine procuratorio preffati domini regis, auctoritate et
ex potestate per ipsum dominum regem nobis in preinserto instrumento attributis, parte ex una et per me
dictum Andream Urgellesii, tanquam vicarium gene-ralem et officialem premissum, nomine domini cardinalis
prelibate ecclesie Gerundensis administratoris predicti, ex parte altera, et per nos dictos Arnaldum de Gurbo et
Andream Urgellesii nomine et pro parte totius collegii capituli iamdicte ecclesie Gerundensis, ac etiam
nominibus nostris propriis, ex parte altera, et per nos prenominatos iuratos civitatis Gerunde predicte parte, ex
altera, de et super felici expedicione tam luicionum, redempcionum et reduccionum sive rein-tegracionum
patrimonio regio fiendarum de iurisdiccionibus et aliis iuribus regiis venditis et alienatis hucusque quam
aliorum in ins-trumento procuratorio regio preinserto contentorum, fuisse ordinata et tractata ac finaliter
conclusa et insimul concordata, salvis dumtaxat exceptis et retentis quod nos dictus vicarius et officialis et
Arnaldus de Gurbo, nominibus predictis et alias per predicta vel infrascripta aut deppendencia seu emergencia
ex eisdem non intendimus tacite vel expresse ad vindictam seu efusionem sanguinis alicui vel aliquibus
quovismodo infligendam, sed dumtaxat pro bono rey publice et in augmentum corone regie et hominum
ecclesie et diocesis Gerundensis iuriumque conservacione capitula que sequntur:
«En nom de nostre senyor Ihesu Christ e de la humil Verge gloriosa e misericordiosa Sancta Maria,
mare sua. Capítols tractats e concordats entre els noble mossèn Ramon Alamany de Cervelló, conseller e
camerlench del molt alt senyor rey En Martín e, per lo dit senyor, governador general de Cathalunya e
l’onorable micer Pere de Sant Martí, doctor en leys e conseller del dit senyor, procuradors per lo dit senyor a
les coses dejús scrites e altres contituïts ab carta feta en Barchinona, en poder d’En Anthoni Font, notari
públich per tota la senyoria del dit senyor, a XI dies de juny, l’any de la nativitat de nostre Senyor M CCCC,
e·l molt reverend Pare en Christ, lo senyor en Berenguer, per la divinal clemència, prevera, cardenal e
administrador de la esgleya de Gerona, o per ell e en nom seu, mossèn Andreu Urgellès, official e vicari del
dit cardenal, e·ls honorables mossèn Bernat Descamps e mossèn Arnau de Gurb, canonges, per l’onorable
capítol de la Seu, e los jurats de la ciutat de Gerona de la altra, sobre les luïcions e reempçons faedores de les
jurediccions reyals, e encara de qualsevol castells, viles, lochs, rendes e altres qualsevol drets, les quals o
quals sien stats alienats o alienades per los senyors reys passats e per altres qualsevol persones en nom lur en
les vegarias e batlies /235v/ de Gerona, de Besulú e de Campradon e de tot lo bisbat de Gerona reintegradores
inseparablement al dit senyor rey e a la sua senyoria e exercici dels vaguers e batles demont dits segons que·s
segueix:
I. Primerament, és convengut entre les dites parts que sien reemudes les iurediccions alienades,
venudes e empenyorades dels lochs dejús scrits e reintegrades al dit senyor e a sa senyoria reyal e al exercici
dels dits veguers e batles dejús scrits en la forma que eren abans que fossen vanudes o alienades, és a ssaber:
Corçà, Sant Sadorní, Púbol, Ça Pera, Pedrinyà, Caçà dez Pelràs, Fflaçà, Mollet, Sant Martí Veyll, Orriols,
Sant Andreu dez Vilar, Ridavits, Ça Mota, Ridellots de la Creu, Ravors, Sant Andreu de Sterria, Sant Madir,
Sarrià, Roffí, Taylà, Salt, Palau, Montiribi, Palol d’Onyar, Vilastna, Brunyola, Sant Martí ça Presa, Sant
Dalmay, Vilaubí, Salige, la vila d’Amer, Sant Climent d’Amer, Sant Genís, Sant Miquel, Sant Julià dez Loret,
Sant Julià dez Lor, veynat de Cabanyes, Santa Cília ça Carcera, Sobrerocha, Sant Steva de Lémena, Sant
Daniel, Granoyers, la vall d’Éstoles, la terra de mossèn Gelabert de Cruyles o de son hereu, ço és: Peratallada,
Reiancors, Sclanyà, Bagur, Torrent, Sant Sabrià dez Ays, Sant Sabrià dez Ladó, Santa Palaya, Santa Àgata e
altres lochs del dit noble, Monells, de don Johan d’Empúries, Palau de la Tor, ab sos térmens, Caçà de la
Selva, Lagostera e Caulès, e tots los altres lochs e parròquies alienats e alienades en les batlies e vegaries de
Gerona, de Besulú, de Campradon e de tot lo bisbat de Gerona, les quals reemçons de les dites jurediccions
ensemps o departidament haian e degen ésser fetes per los dits mossèn Ramon e micer Pere o per la un d’ells,
los quals a fer aquellas són per lo dit senyor rey deputats e ordonats a total conaguda e ordinació de VIII
persones e no sens aquellas, ço és: dues per part del dit senyor rey, e dues per part de la esgleya, e dues per
part dels jurats de la dita ciutat, e dues per los pageses dels dits lochs e parròquies de les dites vega-ries e
batlies qui reemuts se són o·s reembran e en les dites luïcions contribuiran. Les quals VIII persones o maior
partida d’aquellas façen exeguesquen les coses qui són ordonades per ells ésser fetes e exaguides segons que
és contengut a avant en los presents capítols, e que fassen sagrament e homenatge, és a ssaber: les dues per
part del senyor rey e les dues per part dels jurats e les dues per part dels pageses en poder del vaguer o batle

de Gerona, e les dues per part de la esgleya hagen a fer sagrament en poder del dit bisbe o de son vicari e en si
reeba sentència de vet que bé e leyalment se hauran en fer tot ço que dessús e dejús en los presents capítols és
contengut en quant ells tota e encara spatxar les dites reempçons, deposada tota amor, temor e affecció. E
d’açò obliguen los lechs en poder dels dits officials e los clergues en poder del dit bisbe o vicari les personas e
lurs béns. És entès emperò que, en cas que·ls pageses no hagen elegides e notifficades als dits procuradors o al
un d’ells dins VIII dies aprés que públicament ab veu de crida feta en la ciutat de Gerona seran requests, que
les VI, ço és: les dues per part del senyor rey e les dues per part de la esgleya e les dues per part dels jurats, o
la major partida d’aquells, hagen o puguen fer e exeguir tot ço e quant en los presents capítols és contengut, e
que les dites VIII personas, aprés que elegides seran, no pusquen ésser revocades per los constituents ne altres
en alguna manera durant les dites luïcions aytant com entrevenir hi volran. E són les dites VIII persones, ço
és, per part del senyor rey: En Pere des Vern e Pere Terrades, ciutedans de Gerona, e per part de la esgleya:
N’Arnau de Gurb, canonge, e micer Andreu Urgellers, licenciat en decrets, de capítol de la Seu, e, per part
dels jurats: En Bernart de Rexach e Johan Madir, ciutedans de Gerona. /236/ E com les dites luycions e
reempçons de les jurediccions demunt dites no puxen haver aquella bona e final conclusió que·s pertany, si
donchs lo dit senyor e altre per ell no fan peu d’alguna certa o gran quantitat ab la qual lo preu de les dites
jurediccions se puxa pagar, e ja per aquesta rahó se haja lonch de temps per moltes personas traballat e no s·i
puxa ésser dat recapta algú tro açí per part del senyor rey ne en altre manera, e ara alguns servidors del dit
senyor, per lur leyaltat e gran naturalesa, cobesaiants que·l dit senyor cobra les dites jure-diccions e altres
coses de son patrimoni alienades, les quals són micer Guillem Sant Martí, doctor en leys, e En Ffrancesch
Santceloni, ciutedà de Gerona, qui·s són proferts e·s proferen al dit senyor e als dits noble, mossèn Ramon
Alamany de Cervelló e micer Pere de Sant Martí, doctor en leys, en nom del dit senyor, e axí com a
procuradors seus prestar cinch mília florins d’or d’Aragó o fer peu d’aquells de present, los quals servesquen
en fer les luïcions e reempçons de les jurediccions damont dites, ço és d’aquellas qui són en les vegaries e
batlies de Gerona, de Besulú, de Campradon e de tot lo bisbat de Gerona, e encare de assegurar, per obs dels
affers de les dites luycions e spetxament d’a-quelles, taula de cambi en la dita ciutat de Gerona en la forma
dejús scrita e sots les condicions, pactes e conivença, formas e maneras devall següents. La qual taula
assegurada, lo dit En Ffrancesch Sant Saloni e la dita seguretat ferà per dos mília marchs d’argent en poder
dels officials dels quals se pertany, segons forma de les constitucions de Cathalunya. La qual taula, però, sia
ordonada e la dita seguretat feta precisament per lo fet de les reempçons e luïcions e altres coses deppendents
e devellants d’aquelles e no per altres negocis, axí que·l dit Ffrancesch Santceloni en la dita taula algunes
dites no puxa fer axí com a cambiador ne reeba algun depòsit o fer altres actes ne ésser cambiador sinó aytant
com serà necessari per lo fet de les ditas luïcions e reempçons.
a. Usque hoc, al marge dret, C.
II. Ítem, que en la dita taula de cambi, axí com dit és, asseguradora per lo dit Ffrancesch Santceloni,
sien posades totes monedes provinents, axí del preu e préstech dels cinch mília florins qui·s’ha a fer per los
dits micer Guillem Sant Martí e Ffrancesch Santceloni per fer les dites luïcions com de qualsevol subsidis e
profertes qui ja sien fetes o d’aquí avant se feran per les universitats e hòmens de les dites vegaries, batlies e
bisbat de Gerona en qualsevol manera vel alias. E, si per ventura no·s deran o no poran dar comptants e
s’hauran a fer obligacions e seguretats, que aquelles dressen e sien fetes totes al dit Ffrancesch Santceloni, qui
les dites monedes reeba e tenga en la dita taula per ço que·s puguen convertir en les dites luïcions qui per los
procuradors e altres en nom del senyor rey se feran, ab voluntat però e ordinació de les dites VIII persones, o
de la major partida d’aquelles, en la forma demont dita, e no sens elles; en aytal manera que, quant per les
dites VIII persones, o major partida d’aquelles, segons demont és contengut, serà ordonat de ésser feta luïció
o reempçó de alguna o algunes jurediccions d’algun detenidor o possehïdor d’aquelles, e per les dites VIII
persones o major parti-da d’aquelles ab carta pública o ab alberà signat de mans pròpries d’aquelles, si scriure
sabran, e si no podien o no sabien scriure, que y façen sotsscriure lur consentiment per mà d’algun notari
públich, serà dit o notifficat al dit Ffrancesch Santceloni, e no en altra manera, lo dit Ffrancesch Santceloni
faça dita o pagament de la quantitat del preu o preus qui a ordinació de les VIII persones dessús dites o de la
major partida d’aquelles serà offerta per lo dit procurador a açò constituït en nom del senyor rey al detenidor o
possehïdor de les dites jurediccions. La qual dita o pagament faça segons que per los dessús dites VIII
persones o maior partida d’aquelles, present lo dit procurador qui ferà la dita offerta, li serà ordonat, la qual
dita o pagament haja a fer a cert temps o purament, segons que a les dessús dites VIII personas o la major
partida d’aquelles serà vist faedor. És entès, emperò, que·l dit Ffrancesch Santceloni no puxa ésser forçat per
les dites VIII persones o major partida d’aquelles /236v/ no en altra qualsevol manera de fer dita alguna sinó
de les monedes qui per les universitats e hòmens de les vegaries e batlies del dit bisbat de Gerona o per altres

qualsevol, per rahó de les dites luïcions vel alias, seran stades posades en la dita taula e reintegrant ell abans
de totes coses dels dits sinch mília florins, dels quals ell e lo dit micer Guillem de Sant Martí fan peu e lo qual
de present sens tot nuja deven convertir en les dites luïcions a conaxença de les dites VIII persones o la maior
partida d’aquellas, segons demont és contengut. Declarat, emperò, que si feta la dita offerta o offertes de
moneda per lo dit procurador del senyor rey en la forma demont dita a qualsevol persona qui per qualsevol
títol tindrà o possehirà alguna o algunes de les dites jurediccions reemadores, aquella o aquelles persones a la
qual o a les quals seran offertes recusaran per qualsevol rahó o manera de pendra la dita quantitat e per la dita
recusació la dita o dites qui sien feta o fetes no hauran loch, axí que·l dit Ffrancesch ne la hagués a pagar a
aquell a qui feta seria, que, en aytal cars, la dita quantitat romanga en la dita taula a disposició e ordinació de
les dites VIII persones o major partida d’aquellas, axí com era abans. E que·l dit senyor rey e·l dit seu
procurador o altra per ell o en qualsevol altre manera aquella no puxen reebra en algun cars, com sia cert que
no és del dit senyor posat que aquell a qui seria feta la dita offerta volgués e consentís que la dita moneda fos
liurada al dit senyor o al dit seu procurador o altre per ell, no contrestant que les dites offertes foçen stades
fetes en nom del dit senyor rey o de son procurador. E, si per ventura lo dit Ffrancesch Santceloni moria o per
algun altre cars defallia ésser cambiador e tauler demon dit, que, feta a ell o a qui·s pertangués en nom seu ans
de totes coses plena reintegració dels dits sinch mília florins e altres drets a ell pertanyents per rahó de la dita
taula, que les monedes qui restarien en son poder, axí com a cambiador dessús dit, e totes les altres qui a ell en
nom de la dita taula, fossen assegurades o en altre manera se pertanguessen, se hagen a posar, conservar e
distribuir per alguna ydònea e sufficient persona per lo dit senyor constituïdora de e ab volentat de les dites
VIII persones o major partida d’aquelles, la qual persona faça e do semblant seguretat que lo dit Ffrancesch
Santceloni hauria feta e sia tenguda fer totes aquelles coses que·l dit Ffrancesch Santceloni és tengut fer
segons los presens capítols.
III. Ítem, que·l dit Ffrancesch Santceloni, de voluntat, manament e ordinació del senyor rey, faça
sagrament e homenatge en poder del noble mossèn Ramon Alamany o de son algutzir o d’aquell official que·l
dit noble volrà, per virtut del qual promete e·s’oblich a micer Guillem Sant Martí, doctor en leys, e
universitats e singulars de les dites batlies e vegaries que de les monedes qui, per rahó de les dites luïcions e
reempçons en la dita taula e en poder seu se poseran o per via de les dites obligacions o en altra manera a man
sua pervendran, les quals en la dita taula haia e sia tengut posar res per manament del dit senyor rey o de la
senyora reyna o d’altres qualsevol officials seus o d’altra qualsevol persona ne en altra manera no derà al dit
senyor rey, ne a son primogènit, ne a la senyora reyna, en nom seu, ne encare en nom del dit primogènit ne a
lurs tresorers, procuradors, reebadors o altres officials ne altres qualsevol persones per ells o alguns d’ells no
degen res despendra, derà o convertirà, sinó en les luïcions e reempçons dessús dites e messions daquèn
necessàries a conaxen-ça e ordinació dels VIII persones demont dites o de la major partida d’aquellas e ab
carta o alberan lur faedor e signador en la forma dessús dita, encara per los dits senyor o senyora e primogènit
o qualsevol officials lurs, havents daquèn poder o no, lus fos menat lo contrari, los quals senyor e senyora, ço
és la dita senyora en nom seu propri e axí com a procurador del dit primogènit jureran als sants quatre
Evangelis que per si ne per sos tresorers o per qualsevol officials lurs o altres persones públicament o
amagada directa o indirecta algun manament, empera, prechs o monicions al dit cambiador ne a les dites VIII
personas o altres qui en açò hagen a caber o algun d’ells no feran o fer feran o permetran ésser fetes en
contrari /237/ de les coses dessús dites e dejús scrites ne alguna pena corporal o pecuniària lus poseran o posar
feran o permetran, e encars que·n fassen, volen ara per lavors que sien haüts per casses, irrites e nul·les e que
no hagen alguna fermetat, efficàcia o valor, prometens los dits senyor e senyora en los dits noms, en virtut del
dit sagrament als dits micer Guillem de Sant Martí e a·n Ffrancesch de Santceloni e als lochs e parròquies e
universitats e singulars d’aquelles e a les dites VIII persones e a tots altres dels quals se pertanga, que per no
obeir los manaments, empa-res e altres provisions en contrari de les coses dessús dites e dejús scrites, si algú
o alguns se·n fayen, les quals e los quals obeir segons dit és, no poden ne deven alguna força o destret,
compulsió, cominació o exequció contra ells o alcun d’ells en persones o en béns no feran e fer feran,
meneran o permetran ésser feta per alguns officials lurs ordinaris, domèstichs o delegats o altres qualsevol
persones per qualsevol títol, comissió o poder que dit se puga, ans si per algú o alguns d’ells era feta o
assajada de continent o feran tot cessar que a lur audiència pervenga sens tota dilació e cessant tota
contradicció, faent lurs restituir tots dampnatges, messions e interessers que·n haguessen fets e sostengudes ho
feran tot tornar e reduhir al primer e degut stament.
E, si per ventura per qualsevol cars o manera algun dels dits officials del dit senyor o senyora o
primogènit, ordinaris, domèstichs o delegats o altres qualsevol personas per manaments dels dits senyor o
senyora o primogènit o de lurs succehïdors o per lur propri moviment o auctoritat de lurs officis, poders,

manaments o en altra manera de fet o de dit no contrestants les coses dessús dites eren tan gosats que
presomissen procehir o res fer o exequir per rahó de les coses dessús dites o dejús scrites contra los dits micer
Guillem, Ffrancesch Santceloni e les dites VIII persones o altres qui en açò hagen a caber o alguna d’aquella
o d’aquelles o lurs béns e majorment si volien pendre res o occupar de la moneda de la dita taula o qui en
aquella seria posada o de les obligacions al dit Ffrancesch Santceloni faedores o en altra manera assejaven fer
res en contrari de les dites coses, que en aquell cas los dits officials, domèstichs, ordinaris o delegats,
comissaris, procuradors o altres qualsevol personas les dites coses faents o attentants, per quin títol o
auctoritat se vulla ho fassen, sien haüdes per privades persones, e que·ls dits bisbe e capítol, ciutat de Gerona
e jurats d’aquella, lochs e parròquies de les dites vegarias e batlies e universitats e singulars d’aquells e·l dit
Ffrancesch Santcelo-ni e les dites VIII persones e cascú d’aquells e d’aquelles e altres aderents a ells puguen
ensemps e departidament als dits officials, procuradors e comissaris e a totes altres persones qui ab ells o sens
ells volguessen les coses dessús dites fer o attentar, contrestar ab armes e en tota altra manera deffendra e
prohibir, e les dites coses no ésser fetes o attentades ne a aquelles ésser contrafet en alguna manera. E que la
dita deffenció e contrast e prohibició legudament puguen fer e res que per rahó d’aquella faessen no lus puga
ésser imputat a resistència, crim o delicte algun per gran scàndel, mal o dempnatge, que se’n seguís ne·l dit
senyor rey o la senyora reyna o primogènit lur o altres officials lurs, ne altres en nom lur o de·l un d’ells de
qualse-vol dignitat, condició o preheminència sien, ne per qualsevol nom o títol se nomenen se’n puguen
entremetra ne fer ne contra la dita ciutat, jurats, lochs o parròquies o universitats e singulars d’aquella o
d’aquelles, Ffrancesch Santceloni o VIII personas dessús dites o altres a ells adherents o algun o alguns d’ells,
en universal ne en singular, o béns lurs o d’algun d’ells algun procés, inquisició o punició peccuniària ne
corporal ne infligir alguna pena, ans ne sien de tot en tot quitis e inmunes. /237v/
V. Ítem, que·l dit senyor e encara la senyora reyna e lur primogènit, bisbe e officials seus e capítol e
jurats e lo dit micer Guillem de Sant Martí e los procuradors de les universitats dels lochs e parròquies de les
dites batlias e vegaries prometran e jureran que per si o per altres directament o indirecta, pública o amagada
no absolran o absolra feran o permetran a les VIII persones elegidores, segons dit és, lo homenatge e
sagrament per elles faedor ne sentència de vet, segons la forma ordonada atràs en lo primer capítol, ne als dits
Ffrancesch Santceloni, jurats, universitats e singulars ne a officials reyals los sagraments e homenatges per
ells faedors, segons forma dels presents capítols e per observació d’aquells ne alcun consentiment hi deran o
manament en contrari d’açò que ells han a tenir e servar lus feran, ans en fer la dita absolució e altres coses
dessús dites se tolen e·s’abdican a cautela tot poder, declarant e ordonant lo dit senyor, consintents açò los dits
micer Guillem e Ffrancesch Santceloni e les dites VIII personas, que, en cas que ell o la senyora reyna o lur
primogènit o los bisbe e capítol o qualsevol officials del dit senyor rey e del dit bisbe fahien les dites
absolucions, que aytals absolucions e tot ço que feran en contrari de les coses demont dites lo dit senyor vol e
ordona de present ésser nul·les e no haver alguna efficàcia o valor, e per axò les dites VIII persones,
Ffrancesch Santceloni o altres dessús nomenats no sien ne puxen ésser absolts, ans si lo contrari fahien los
demont nomenats o alcuns d’ells fossen bares e traydors segons fur d’Aragó e constitucions de Cathalunya e
daquèn no·s puxen scondir et cetera, ans per sol monstrament d’açò ne sien convençuts.
VI. Ítem, los dits senyor e senyora e lur primogènit prometran e juraran ut supra que ells per si ne per
sos officials, ordinaris, domèstichs o delegats ne forçeran o destrenyeran o forçar o destrenyr feran en
persones o en béns algunes universitats e singulars de les dites batlies e vegaries ne encare del bisbat de
Gerona de dar o pagar a ells e a lurs tresorers o a altre, en nom e per part lur, alcuna o alcunes quantitats de
diners qui al dit Ffrancesch Santceloni per les dessús dites rahons sien obligades, e·s degen obligar, ans
franchament e quítia per lo dit Ffrancesch o qui ell volrà permetran ésser haüdes, collides e reebudes e meses
e posades en la dita taula. E encara que feran fer promptament tota vegada que per lo dit Ffrancesch ne seran
supplicats per les dites obligacions exequcions axí com per deutes fischals, e menaran ara per lavors et
econtra al governador de Cathalunya e a son portantveus, veguers, sotveguers, batles e jutges de Gerona e de
les altres viles e lochs del dit bisbat e a tots altres officials lurs, presents e esdevenidors, que les dites
exequcions façen sens tota dilació e excepció, prometens los dits senyor e senyora en los noms que demont e
jurants ut supra que de aquelles e sobre aquelles no feran o permetran ésser fets alguns elongaments,
sobrecehïments o guiatges per rahó de armades, stols e altres coses, per forts ne-cessàries, urgents o extrems
que sien, ne aquells o aquelles si per qualque cars eren feta o fetes permetran ésser servats ne d’aquells ésser
usat en alguna manera ne, aprés que la moneda d’aquelles serà per lo dit Ffrancesch reebuda e posada en la
dita taula, en aquella no toqueran o tocar feran o permetran, ans les gequiran distribuir a ordinació de les dites
VIII persones o de la maior partida d’aquellas, e en altra manera ésser fet e complit per lo dit Ffrancesch ab

ordinació de les demont dites VIII persones o maior partida d’aquellas, ço qui dessús e dejús en los presents
capítols se contén en tot ço que ells toca. /238/
VII. Ítem, los veguers e sotsveguers, batles e jutges demont dits e loctinents d’aquells qui are són o per
temps seran, en virtut del dit sagrament e homenatge qui per ells se hage a ffer en poder dels jurats o cònsols
cascun en lo cap de lur vegaria o batlia o del un dels dits jurats o cònsols en nom de tots per auctoritat del
senyor rey prometen e·s’obligeren fer les dites exequcions e complir totes altres coses en e per la forma
demont dita. E, en cars que·ls dits officials a coneguda de les dites VIII persones o maior partida d’aquellas no
contrestant lo dit homenatge eran necligents o no volien fer les dites exequcions ne complir totes e sengles
coses en los presents capítols contengudes, encontinent ipso facto sien privades de lurs officis e haüts per
privades persones e inàbils de tenir officis reyals enpertostemps e no resmenys encórregan ipso facto cascú
pena de dos mília florins d’or d’Aragó, gonyadors la meytat al dit senyor e l’altra meytat a la taula dessús dita
convertidora en les dites luïcions; e que·l dit senyor rey, a suplicació de les VIII persones dessús dites o de la
major partida d’aquellas, n’i mut altres qui hagen fer semblant seguretat e exequtar les dites coses. E, en cas
que·ls dits noble mossèn Ramon Alamany e micer Pere Sant Martí o I d’ells per mort o renunciació o
revocació o per altre empatxament perpetual deffelran ésser procuradors o pro-curador dessús dits, que·l dit
senyor haje dipputar, assignar o tremetre per exequció dels dits affers aquella o aquellas persones e no altres
de les quals serà suplicat per les dites VIII persones o la major partida d’aquelles. E que los dits mossèn
Ramon e micer Pere no puguen substituir en aquests fets sens voluntat de les VIII persones o major partida
d’aquelles. E si lo contra fahien, que en los dits affers no fossen admeses ne les procuracions, comissions o
poders d’aquells que·s deputarien, assignarien o trametrien no haguessen alcuna força, efficàcia o valor.
VIII. Ítem, los dits senyor e senyora en los noms que damont prometran e jureran ut supra que no
revocaran algun poder per ells ja dat o qui d’aquí avant se derà sobre les coses dessús e dejús scrites als dits
noble mossèn Ramon Alamany e micer Pere Sant Martí e substituït o substituïts d’ells o del un d’ells e a les
VIII persones qui en aquest fet seran ordonades o altres qui per falta e deffelliment o en loch d’ells hi seran
depputats o ordonats, segons forma dels presents capítols, ans si mester serà e per les dites VIII persones o
maior parti-da d’aquelles ne seran supplicats per bé dels dits affers e expedició d’aquells lus deran més avant
poder e lus feran totes provisions qui sien necessàries a profit e compliment dels fets de les dites luïcions, més
avant per virtut del dit sagrament prometran que ab algunes cartes, letres o provisions per lur propri moviment
o a suplicació de algun o d’alguns no feran ne maneran res de fet o de dit perquè los procuradors dessús dits,
les dites VIII persones o alguna d’aquelles, ne·l dit Ffrancesch Santceloni o d’altres a les dites luïcions o
negocis d’aquelles per los dits senyor o per los dits bisbe, vicari, seu e capítol e jurats e per les universitats
dels lochs e parròquies de les batlies e vegaries de Gerona o maior partida de aquells ordonades e ordonadores,
depputades e depputadores, sien en alguna manera empetxades en res d’açò que per los dits affers
hagen a fer o exagir en tal manera que lagui o destorb se·n puxa seguir als dits affers de les dites luïcions e
actes d’aquelles o coses daquèn deppendents, emergents e incidents ne d’aquelles s’entrameten ni res qui per
los dessús nomenats serà fet promès e ordonat, revoqueran, ans de fet o remetran tot als dits procuradors e
altres qui sien depputats a les dites luïcions e actes d’aquelles en la forma dessús e dejús scrita ne aytempoch
algunes monedes qui per qualsevol universitats o singulars de les dites ciutat, batlies, vegaries e bisbat /238v/
deran, offeran o assegureran o hauran ja dades, offertes o assegurades en ajuda o subsidi de les dites luïcions e
reempçons o en altres coses qui sien dades, deputades o assignades no reebran o reebre per lurs tresorers o per
altre en nom lur o d’altres feran o permetran ne aquells qui tenguts hi seran o alcuns per ells a composició o
tractaments admetran, ne per lurs tresorers o altres officials, domèstichs, ordinaris o delegats admetra
permetran ne alguna audiència, loch o consentiment hi deran ne dar feran ne per aquelles ne en altre manera
feran alcuna absolució, diffinició, remissió o relaxació o gràcia ne algun alongament, sobrecehïment o guiatge
a les dites universitats o singulars o altres qui tenguts o obligats hi sien o seran, ans ara per lavors et econtra
volen e consenten que de totes les dites coses hagen a finar ab los dits procuradors e ab les dites VIII persones
o la major partida d’aquelles e ab altres a les coses dessús dites e dejús scrites deputats e depputades, axí com
a aquelles se pertanyerà, segons forma e tenor dels presents capítols, sens que los dits senyor e senyora en
noms que dessús, ne lurs tresorers o altres per ells no se’n puguen entrametra sots virtut del dit sagrament.
VIIII. E, per major fermetat e corroboració de les dites coses, és convengut que·ls dits senyor e
senyora, en los noms que damont, façen fer sagrament e homenatge a lurs tresorers, qui ara són e per temps
seran e cascun d’ells, de tenir e complir les coses en lo prop precedent capítol e altres dessús e dejús
contengudes e cascuna de aquelles ajustat a açò que, si los hòmens poblats en les jurediccions que en la forma

contenguda en los presents capítols lavors seran reemudes, se efforçeran e volran scusar de no pagar e
contribuir ço qui lurs pertanyerà en la contribució de les dites luïcions e reemçons a conaguda de les VIII
persones o de la major partida d’aquellas, e per la dita rahó havien recors als dits senyor e senyora e lur
primogènit e lurs tresorers o officials e daquèn volien composar ab ells o alcun d’ells a obtenir d’ells remissió,
privilegis, gràcies, elongaments, sobre-cehïments o altres concessions en contrari, que·ls dits senyor e senyora
en nom lur propri e de lur primogènit per virtut del dit sagrament e·ls dits tresorers o regents les tresoreries e
dels dits sagrament e homenatges prometen les dites coses no fer ne dar-hi loch, audiència o consentiment e,
si ho fan e algunes ne ixen e apparien, que sien nul·les e de neguna efficàcia e valor ne sien tengudes,
obehïdes ne observades ne algunes exequcions fetes per rahó de la dita contribució o faedores en res sien
empatxades.
X. Ítem, lo dit senyor atorga, ordona, vol e consent als dits bisbe, capítol, jurats, cònsols, lochs e
parròquies e universitats e singulars d’aquells e d’aquelles que per ço que les dites luïcions e reempçons mils
e pus copiosament e profitosa se puxen fer que totes monedas provinents de qualsevol restitucions qui·s hagen
e·s degen fer per los detenidors o possehïdors de les dites jurediccions per extorsions o altres exaccions o en
altre qualsevol manera no degudes que hagen fetes per occasió o color de les dites jurediccions als sotmesos
d’aquelles o en prejudici dels drets, preheminències e regalies del dit senyor per les dites luïcions o per rahó
d’aquelles o de·l abús o exercici fet per los detenidors o possehïdors d’aquelles o altres en nom lur, hagen
ésser donades e liurades al dit Ffrancesch Santceloni qui aquellas hage posar e metra en la dita taula e tenirlos
en aquella per convertir en les luïcions demont dites a ordinació de les VIII persones dessús dites o de la
major partida d’aquelles, prometent lo dit senyor e encara la senyora reyna en lo dit seu propri nom e del dit
lur primogènit, en virtut del sagrament que dessús, que en les dites monedes no tocaran o tocar feran o
permetran ne de o per aquelles, aquells qui tenguts o obligats hi sien en alguna composició o avinença
admetran, ne per aquelles o en altre manera, absolució, diffinició, remissió, relaxació en tot o en partida,
gràcia, sobrecehïment, alongament o guiatge feran, ans les dites monedes per lo dit Ffrancesch Santceloni
reebra premetran, franchament permetra e posar aquelles en la dita taula sens tot empetxament que en açò no
feran ne puguen o degen fer sots virtut del dit sagrament; e d’açò /239/ façen fer als dits tresorers semblant
homenatge, que daçús en los presens capítols és contengut.
Jutges
XI. Ítem, que, si al jutge o jutges a les coses dessús e dejús scrites, delegats o delegadors per lo dit
senyor rey e per sos procuradors serà vist que alguns detenidors o possehïdors de les dites jurediccions que
tendran o possehiran hagen e degen donar caucions ydòneas de tornar e restituir al dit senyor o a altres als
quals pertanyerà axí per ço qui·s troberà que sien tenguts per abús, extorsions, vexacions o exaccions que
hajen fetes als sotsmesos de les dites jurediccions e diminució de proprietats d’aquelles o que no fossen stats
pagats realment en peccúnia nombrada los preus per los quals tindran les dites jurediccions com per qualsevol
altre rahó per occasió de les dites jurediccions, que abans que sien pagats la dita caució haje ésser reebuda bé
e bestantment e ab bones fermançes e ben pagadores e fàcils a convenir, a coneguda dels dits jutge o jutges; e
que en açò lo dit senyor o altres qui per ell sien o entrevenguen en los dits affers no puguen res fluxar,
comportar o fer algun blandiment; e que los dits jutges o comissaris juren als sants quatre evangelis de Déu
que sobre les cosas dessús dites se hauran bé e leyalment en quant per justícia se puxa fer segons lur bona
consciència. Encare és entès que, per ço que les coses demont dites hagen millor exequció e acabament, que
les dites VIII persones o major partida de aquelles ab los dits procurador o procuradors o substituït o
substituïts d’ells o de·l un d’ells o altres havents poder del dit senyor sobra aquelles e sens aquells puga fer
instància per lo dit senyor que la dita caució sia feta e prestada; e que de fer e prestar la dita instància hagen
plen poder del dit senyor; e que totes les quantitats de moneda que hauran tornar e restituir per les dites rahons
se hagen a posar en la dita taula convertidores en les dites luïcions e reempçons, segons que en los presents
capítols és contengut.
XII. Ítem, és convengut que·l dit Ffrancesch Santceloni sia tengut e obligat de retre compte e rahó en
poder de les dites VIII persones o major partida d’aquelles tota vegada que lus serà vist faedor, e no en poder
de racional ne de neguna altre persona de totes les monedes qui en la dita taula se poseran; e que les dites VIII
persones o major partida d’aquelles, hajen potestat de exeminar e diffinir los dits comptes e fer quitança e
perpetual fin e diffinició al dit Ffrancesch Santceloni e sos béns; e que tota la moneda qui sobraria en la dita
taula de qualsevol profertes, dons, subsidis, faedors per los lochs e parròquies de les dites batlies, vegaries e

isbat, universitat e singulars d’aquellas, encare de tots altres emoluments de les dites restitucions e
exequcions o altres pertanyents al dit senyor, segons dit és, e en altre manera, les quals en la dita taula se han
a posar, restituïts e pagats emperò complidament al dit Ffrancesch Santceloni los dits cinch mília florins e
pagades totes messions e salaris e, fetes totes les demont dites luïcions e reempçons de les dites jurediccions
speci-fficadament o generalment compreses, segons que en los presents capítols és contengut, sia del dit
senyor rey entegrament, e lo dit senyor o son tresorer pusquen haver en aquell cas e no abans aquelles del dit
Ffrancesch Santceloni e fer-ne ses voluntats e lo dit Ffrancesch Santceloni sens tot contrast hi hage a
respondre en la forma dessús dita.
De elecció de les VI persones
XIII. Ítem, que, si de les VIII persones elegidores, segons que dassús se contén, fallia alguna o algunes
per mort o malaltia o absència o renunciació o altre qualsevol empetxament, /239v/ que en loch d’aquella o
d’aquelles ne sien elegides o substituïdes altres o altre, ço és per aquells o aquellas qui elegits e constituïts
havian aquells en loch d’ells quals, la dita substitució serà feta durant però la dita malatia, absència o
empatxament e no en altre manera. Les quals persones, qui en los dits casos o en algun d’aquells seran
elegides o posades o seran substituïdes, hagen semblant poder que aquelles qui ja seran elegides aytant com
durerà la absència, malaltia o empatxament d’aquells en loch dels quals hi serien posades e elegides e façen
sem-blant sagrament, homenatge e seguretat. És entès, emperò, e declarat que, si en algun dels cases demont
dits deffellien de les dites vuyt persones algunes o alguna, qui aquellas qui romandrien tro altre o altres hi
fossen posades e meses en loch d’aquelles, que en aquest entrevall de temps les dites persones romanents o la
maior part d’aquelles hagen poder de fer totes les dites coses en los presents capí-tols contengudes, axí com si
per les dites VIII persones era concor-dablement fet.
De no separar los lochs de la corona
XIIII. Ítem, que·l dit senyor, volent satisfer per sa gràcia e merçè a la naturalesa dels dits bisbe e
capítol e de la dita ciutat e habita-dors d’aquella universitat, de les viles, lochs e parròquies de les dites batlies
e vegaries e singulars d’aquelles del bisbat de Gerona e de los altres qui en los fets de les dites luïcions al dit
senyor serviran e·n aquelles ajuderan e contribuiran, e·s reembran ratifficant e con-firmant tots privilegis e
concessions sobre les coses dejús scrites ja fets e fetes, atorgats e atorgades als dits bisbe e capítol e homes
lurs e a la dita ciutat, viles, batlies e vegaries habitadors d’aquelles ara de nou per si e per sos succehïdors, no
derogant o perjudicant als dits privilegis ne faent novació a aquells alguna, ans aquells corrobo-rant e
confirmant, atorch als dits bisbe e capítol qui en les dites luïcions per servey del dit senyor e altres rahons
dessús dites e dejús scrites donen tot loch e favor e encara a la dita ciutat e universitat d’aquella e a tots lochs
e parròquies dessús nomenats e nomenades e a tots altres lochs e parròquies de les dites batlies e vegaries e
bisbat e singulars d’aquells qui en les dites luïcions e contribucions ajuderan, contribuiran e pagaran. E
daquèn privilegi perpetual, inmutable e irrevocable ferà per interès del dit bisbe e capítol e singulars d’aquells
e d’aquelles que los dits lochs e parròquies alienades, reemuts e reemadores en virtut dels presents capítols e
aquells qui en les dites reempçons e luïcions contribuiran e juredicció d’aquells e d’aquelles altes e baxes e
mers e mixts imperis civils e criminals, e altres qualsevol e a la senyoria del dit senyor reintegradors e
reintegradores sien perpetualment units e unides e ajustats e ajustades e d’aquells e d’aquelles sia fet membra
indivisible e inseparable de la sua corona reyal e del principat de Cathalunya e ciutat de Barchinona axí com
és vuy la dita ciutat. E prometa e convenga lo dit senyor ab lo dit privilegi e en virtut d’aquell per si e per sos
succehïdors, e fa daquèn perpetual ley paccionada ab los dits bisbe e capítol e ab les dites ciutats, viles, lochs
e parròquies e universitats e singulars d’aquelles perpetualment duradora que jamés ell e·ls dits seus
succehïdors per ells o altres havents poder d’ells los dits lochs e parròquies axí aquells qui vuy són sots
senyoria del dit senyor e en exercici de vaguer e batle de Gerona ne los altres dessús nomenats
specifficadement o en general qui·s deven reembra aprés que reemuts seran e a man reyal reduïts ne los altres
qui ja són reemuts e en les presents reemçons, axí com dit és, contribuiran e als presents capítols se uniran ne
les dites jurediccions altes e baxes, mers e mixts imperis civils e criminals, o alguna d’aquelles en tot o en
/240/ partida per alguna rahó o manera o per qualsevol cas per fort, urgent o extrem que sien, encare que
fossen per deffensó o restauració de sos regnes o terres o per novelles conquestes o per passatges, armades o
stols que faés o li convengués fer ne per maridatges ne per heretat o per dotar fills o filles, per coronacions o
festes o solennitats que faés o li convengués fer o per cambra de la senyora reyna o d’altres mullers del dit
senyor o de sos succehïdors ne de sos o de lurs infants ne per qualsevol donació voluntària o necessària que

ell e·ls dits succehïdors seus volguessen ho haguessen fer a la dita reyna o altres mullers lurs o a fills o a filles
e per altres qualsevol cars o per altra manera que dir, cogitar o ymaginar o esdevenir ne per altres qualsevol
cases maiors o menors dels seus nomenats se puxa no devesiran, separaran o departiran de lur dignitat reyal,
principat de Cathalunya e comtat de Barchinona, dels quals seran fets, segons dit és, membra ne aquellas o
alguna d’aquelles a alguna persona o persones ecclesiàstiques o seglars cors o collegi de qualsevol ley,
stament, dignitat a , condició o preeminència sien, encara que sien fills o filles del dit senyor o de sos
succehïdors o altres qualsevol vendran, deran, enfeuderan, cambiaran, permuteran ne obligaran per via de
penyora o de recenes ne per via de erecció de castells o baronia o per qualsevol altra seguretat metran, o
liureran generalment o special ne en alguna altra forma o manera transposteran o alieneran en tot o en partida,
ans per tostemps lo dit senyor e sos succehïdors reys d’Aragó e comtes de Barchinona les retendran a lurs
pròpries persones, jurediccions e senyories e aquelles lexeran al exercici dels veguers e batles de Gerona, de
Busulú, de Campradon e altres officials reyals de tot lo bisbat, ço és quescun en sa juredicció e no de neguna
altre persona; e d’açò e altres coses en lo dit privilegi contenidores tenir e complir ferà lo dit senyor vot a Déu
e a madona Santa Maria, patrona de la Seu de Gerona, e ho jurerà sobra la creu de nostra Senyor e los sants
quatre Evangelis.
a. repetit, C.
Sia nul·les e irrites qualsevol provisions
XV. E si per ventura lo dit senyor o son primogènit o sos succehïdors o officials seus o lurs o alguns
altres havents poder del dit senyor o del primogènit o dels dits succehïdors seus en nom e per part lur per
propri moviment del dit senyor o primogènit o dels dits succehïdors seus o per instigació o importunitat de
alguna o algunes persones scientment o ignorant o per qualsevol cas o manera o necessitat dels demont
nomenats o altres non nomenats per grans, extrems o greus que fossen e majors o menors qui dir, pensar o
cogitar o sdevenir-se puguen, assajaven fer, deyen, manaven o cominaven o de fet o per obra fayen alcuna
cosa contrària, prejudicial o derogatòria als presents capítols o algun d’aquells o al privilegi demont dit o a les
coses en aquell contengudes e contenidores o a la observància d’aquells e d’aquellas en tot o en partida,
directament o indirecta o de paraula o en scrits o ab cartes, privilegis o letres o en altre qualsevol manera, vol
lo dit senyor, ordona e mana ab lo dit privilegi e en virtut de la demont dita ley paccionada en negun temps
revocable que encontinent ipso facto totes vendes, donacions impigneracions, infeudacions e qualsevol altres
alienacions per lo dit senyor o sos succehïdors o altres per ells faedores en tot ço e quant seria fet, dit, attentat
o assejat, provehït o ordonat en la forma e manera dessús dites o altres qualsevol que dir o pensar se puxen,
sien cassos, irrites, vanes e nul·les e no hagen ne puxen haver alcuna força, valor o efficàcia, no contrestants
qualsevol paraules aytan derogatòries com fer se puguen qui en aquelles se posassen per les quals ne en altre
manera se poguessen abilitar e haver alcuna fermetat en juhí e fora juhí ne /240v/ en lo dit juhí puguen ésser
produydes o mostrades e menys admeses, encare que fos en l’audiència o consistori del dit senyor rey o de sos
succehïdors o davant altre jutge o official del dit senyor o altres ecclesiàstichs o seglars de qualsevol condició,
dignitat o stament sien, ne per aquells o aquelles o per altres títols qualsevol per grans o per bastants que sien,
puga ésser ganyat o adquisit dret a alguna persona ne res als havents o obtinents aquells no puxa ésser jutjat o
donat en los dits juhís en alguna manera ne fet o engenrat, jutjat o declarat algun prejudici als presents
capítols ne al dit privilegi o coses en aquell contengudes o contenidores en proprietat o en possessió ne en
alguna manera façen fe en los dits juhís, ans per sol mostrament dels presents capítols o del dit privilegi sien
repel·lits e del tot foragitats o remogudes totes condiccions, opposicions o excepcions dilatòries o
peremptòries e altres qui posar se poguessen en contrari, axí com a nul·les, invàlides e fetes contra les regalies
e drets del dit senyor e en dampnatge e interès de la esgleya e de la ciutat demont a dita, viles, lochs e
parròquies demont dites de la cosa pública e singulars d’aquells e d’aquelles e contra los vot, sagrament, ley
paccionada, promissions, covinençes, renunciacions e altres coses dessús e dejús contengudes e per lo dit
senyor rey fetas e atorgades. E que·l dit senyor ne son primogènit ne sos succehïdors per plenitud de poder lur
ordonat e absolut ne per qualsevol causa per fort e urgent o extrem que sia de les demunt contengudes o altres
qualsevol sien de dret e de fet, res en contrari dels presents capítols o del dit privilegi o d’algunes coses en
aquells contengudes o con-tenidores ab cartes, letres, auctoritas ne decrets ne en qualsevol altre manera ab
algunes paraules derogatòries o altres qualquesien en scrits o sens scrits, ne en qualsevol altra manera puguen
suplir ne en aquells dispensar, ans lo dit senyor ara per lavors e lavors per ara ne tol e·n abdica tot poder a si e
a son primogènit e a sos succehïdors e sopleix en aquesta part per validació o fortifficació del present privilegi
e dispensa ab tota plenitud de son reyal poder, aytanta com haver-na pot absoluta o ordonada en e sobra tot
defelliment qui en los dits capítols e privilegi o coses en aquells contengudes e contenidores, pogués

entrevanir o ésser notat de dret o de fet o en altre qualsevol manera. Manant al governador general de
Cathalunya e portantveus d’aquell, veguer, sotvaguer, batle de Gerona e a tots altres officials del dit senyor e
de sos succehïdors, presents e esdevenidors, e a lurs loctinents sots la fe e naturalesa que són o seran tenguts
al dit senyor e a sos succehïdors e a tots sotmesos lurs e sots pena de mort que los presents capítols e lo dit
privilegi e les coses contengudes e contenidores en aquells e cascun d’ells tenguen e observen e tenir e
observar façen inviolablement e no·y contrafaçen e venguen per al-guna manera o rahó.
a. demon, C.
En cas lo senyor rey face alienació de alguna de les jurediccions fa donació de aquelles al bisbe e capítol e a
la ciutat
XVI. E per ço que a totes e qualsevol persones de qualque ley, condició, dignitat e preeminència sien,
ecclesiàstiques e seglars, volents per algun títol dels demont contenguts o altres qui dir se puguen haver o
adquirir del dit senyor o de sos succehïdors tots o alguns dels demont dits lochs o parròquies o jurediccions
civils o criminals, altes e baxes, o mers o mixts imperis qui·s reembran e al dit senyor e a sa senyoria seran
reintegrades o algun dels dits lochs o parròquies o jurediccions qui vuy són del senyor rey e encara aquelles
qui eren de la dita ciutat e ara són del dit senyor sia tolta tota sperança e confiança de poder-ne haver o
adquirir alguna o algunes per algun títol o manera, per importunitat o suggesció o qualsevol cars, ans encare
d’açò affer sia tolta al dit senyor e a son primogènit e a sos succehïdors ab son voler tota possibilitat e facultat
que·l dit senyor en cas que ell o son pri-mogènit o sos succehïdors per alguna rahó o cars per fort, necessari o
extrem que sien dels dessús contenguts o altres, dave, venia, em-faudave o empenyorave o en qual-/241/sevol
altre manera alienave o transportave los dits lochs, parròquies e jurediccions o alguna d’aquells o
d’aquelles en tot o en partida a qualsevol persona o persones de qualsevol ley, condició o stament sien,
universitats, cors o col·legi ara per lavors et econverso, és a saber tentost que de les dites vendes, donacions,
enfeudacions, empenyoraments e altres transportacions se parlàs e·s tractàs entre lo dit senyor o son
primogènit o sos succehïdors o altres persones per ells en tal manera que·l dit senyor o sos succe-hïdors als
dits perlaments o tractaments donassen loch o consentiment e metien en obra per si o per altres directament o
indirecta, pú-blicament o amagada, tentost en aquell punt fa e ferma de present venda e per títol de venda pura
e perfecta atorga als dits bisbe e capítol o a la dignitat episcopal e ciutat e universitat d’aquella e a les universitats
de les viles e dels dits lochs e parròquies de les batlies e vegaries de Gerona, qui en les dites luïcions
hauran contribuït e als procuradors de aquells en nom de les dites universitats per indivís entre·l dit bisbe e sa
dignitat e capítol, d’una part, e la dita ciutat, de l’altre, e les dites universitats dels lochs e parròquies de les
dites batlia e vegaries, de l’altre, de totes e sengles viles, lochs, castells, parròquies, universitats e singulars
persones e de totes e sengles ju-rediccions, altes e baxes, civils e criminals, mers e mixts imperis e de tots
altres drets per rahó de qualsevol de les dites jurediccions provinents, dels quals serà feta e tractada alienació,
segons que demont és dit. La qual venda lo dit senyor rey fa a ara per lavors et econverso en alou fin franch,
sens tota condició e retenció ab carta de gràcia e açò per preu de decem florins d’or d’Aragó per cascun foch,
segons lo nombre del general de cascun dels lochs, viles, castells, parròquies, universitats e singulars de la
alienació dels quals serà feta on seran haüts tractaments o parlaments donant en açò loch, segons que dit és.
Los quals deu florins per cascun foch donen en paga al dit senyor de present en e per lo dit preu, la qual
quantitat, com a present no sia certa, sia haüda açí per expressada e, com certa serà, lo dit senyor ara per
lavors et converso ne ferma àpoca, renunciant a excepció et cetera. E que, si més val la dita venda, tot aquell
més lo dit senyor remet als dits bisbe, capítol e ciutat, viles e universitats dels lochs de les batlies e vegaries
dessús dits et cetera. E ara de present per lavors et econverso ut supra per rahó de la dita venda metrà en
possessió e per son procurador bastant metra ferà los dits bisbe, capítol e ciutat e universitats dels lochs e
parròquies de les dites batlies e vegaries o lurs procuradors, ycònoms o síndichs de tots los dessús nomenats
viles, castells, lochs e parròquies e jurediccions d’aquells e d’aquelles, altes e baxes, civils e criminals, mers e
mixts imperis, és a ssaber d’aquelles que·l dit senyor té en sa senyoria e exercici dels dits veguers e batles de
present e de les altres de continent que sien reemudes e a sa senyoria reintegrades. E entretant, tro que la dita
possessió per lo dit senyor o procurador seu bastant sia als dits bisbe, capítol e ciutat, viles o a lurs
procuradors o de les dites universitats de les dites batlies e vegaries o procuradors lurs dada e liurada e per
elles reebuda, lo dit senyor constitueix los dits lochs, parròquies e jure-diccions e cascú e cascuna d’aquells e
d’aquelles e altres coses demont dites e cascuna d’aquelles per nom precari dels dits bisbe, capítol e ciutat e
universitats de les dites batlies e vegaries procuradors lurs possehir vel quasi ara per lavors e lavors per ara e
ínterim. És entès emperò que, axí com demunt en lo present capítol és contengut, que·l dit senyor per si e per
sos succehïdors ara de present fa venda als dits bisbe e capítol e dignitat episcopal e a la dita ciutat e

universitat d’aquella e a les universitats dels dits lochs e parròquies de la batlia e vegaria de Gerona e als
procuradors d’aquells en nom de les dites universitats de tots los dits lochs e parròquies qui huy són en
senyoria del dit senyor e exercici dels dits veguer e batle de Gerona e de totes altres qui d’aquí avant seran
reemudes e integrades al dit senyor e de totes jurediccions d’aquelles e de cascuna d’aquelles altes e baxes,
civils /241v/ e criminals, mers e mixts imperis, en alou fi e franch sens tota condició e retenció en lo cars e
punt damont expressats que semblantment ferà venda als dits bisbe e capítol e dignitat episcopal e a la vila de
Busulun e universitat d’aquella e als lochs e parròquias dins la vegaria e batlia de la dita vila constituïts e als
procuradors d’aquells e d’aquellas largament e bastant, segons demont és expressat, e per semblant a la vila
de Campradon e a les viles de Ffigueres, de Torroella de Montgrí e als procuradors dels lochs e viles en la
vegaria e batlies e baronia d’aquellas e de cascuna d’aquellas constituïts en e per la forma demont recitada e largament
contenguda. E que en cascuna de les dites vendes de las dites batlies e vegaries sia entesa l’esgleya, ço és que
deguen b e·s dressen als dits bisba e capítol e dignitat episcopal, segons demont en aquella qui’s dressa al dit
bisbe e capítol e a la dita ciutat de Gerona e universitat d’aquella com sie rahonable e profitós per ço com
totes les dites vegaries e batlies són dins lo bisbat constituïdes.
a. Interlineat, C. b. u suscrit, C.
XVII. És emperò entès que·l dit senyor e primogènit e succe-hïdors lurs pusquen recobrar e reintegrar a
la senyoria reyal, per vigor de la dita carta de gràcia, aquells e aquell lochs, viles, castells, parròquies,
universitats e singulars persones qui per rahó de la dita venda seran plenàriament pervenguts o pervengut als
dits bisbe e capítol, ciutat e universitats e parròquies dessús dites o a lurs procu-radors, ycònoms o síndichs,
satisfet emperò a ells per indivís abans de totes coses e feta plenària paga en peccúnia nombrada dels dits X
florins per foch d’aquells e d’aquell loch, viles, castells, parròquies, universitats o persones singulars que
recobraran a la dita senyoria reyal; e que per la dita recoperació sia feta ipso facto perpetual e inseparable unió
a la dita senyoria reyal de tot quant sia recobrat, segons forma del privilegi dessús dit e segons que eren abans
que la dita venda hagués perpetual perfecció e que altra qualsevol alienació no se’n puscha fer ne d’aquella
tractar ho parlar, donant-hi loch per los dits senyor o primogènit o succehïdors; en altra manera, que la dita
venda ara per lavors hage altre vegada loch per lo dit preu e segons la forma dessúsdita. E açò hage loch totes
e sengles vegades que per los dits senyor primogènit e succehïdors lurs o altres havents poder d’ells fos la dita
alienació feta e tractada de fer.
XVIII. Volent e atorgant lo dit senyor, en virtut de la dita venda e per rahó d’aquella, que los dits bisbe
e capítol e succehïdors lurs e la dita ciutat e universitat d’aquella e les dites universitats de les dites batlies,
vegaries e procuradors lurs perpetualment posseesquen, tenguen, regesquen e exercesquen per indivís, segons
dit és, los dits lochs, parròquies e jurediccions e cascun e cascuna d’aquelles per si e per sos procuradors,
batles, saigs e altres officials, plenàriament pacíffica e poderosa, segons que al dit senyor e a sos officials pus
plenament se pertany he ha acustumat pertanyr, axí dins la dita ciutat de Gerona com en altres qualsevol dels
dits lochs de les dites bat-lies e vegaries punint tots malfeytors e aquells condempnant e absolvent e usant de
tota juredicció alta e baixa, civilment e criminal largament o, si a ells o als dits lurs procuradors e officials
serà ben vist, puguen los dits crims remetra e pardonar graciosament e migençant peccúnia, la qual e tota altra
qui pervenga de qualsevol emoluments de les dites jurediccions civilment o criminal en virtut de la dita
venda, sia per indivís entre los dits bisbe e capítol d’una part e la dita ciutat del altre e les dites universitats
dels lochs e par-ròquies de les dites batlies e vegaries e lurs /242/ procuradors d’altre pròpria a fer-ne totes
lurs voluntats. Manant lo dit senyor a tots e sengles sotsmesos dels dits lochs e parròquies e jurediccions e de
cas-cú d’ells sots la fe e naturalesa que li són e seran tenguts que, per rahó de la dita venda o coses en aquelles
contengudes e contenidores e de l’exercici e regiment d’aquelles, responen, obeesquen e satisfacen als dits
bisbe e capítol e ciutat e universitat d’aquella e a les universitats de les viles, lochs e parròquies de les dites
batlies e vegaries e a lurs procuradors, batles e officials de tot ço e quant al dit senyor per rahó d’aquellas són
o seran o eran tenguts respondre e obeyr, e que daquèn lus faça sagrament de feeltat ara per lavors ut supra
tantost de present. E que·l dit senyor en la forma que ferà de la dita venda ara per lavors et econverso los
absolga de tot sagrament e homenatge, fe, naturalesa e vassallatge que fossen o sien lavors a ell o a son
primogènit o a sos succehïdors tenguts ells obeynts al dit bisbe, capítol e ciutat, viles e a les dites universitats
de les dites batlies e vegaries e a lurs procuradors, síndichs e officials en la forma que damont se conté. E que
aquesta venda ab liurament de possessió e altres coses dessús e dejús scrites sia feta e fermada per lo dit
senyor als dits bisbe, capí-tol e ciutat, viles e universitats de les dites batlies e vegaries e a lurs procuradors
per nom d’aquelles ensemps ab lo dit privilegi o ab carta a part en aquella manera que la volran largament e
bastant, ab evicció e sagrament e ab totes clàusules, obligacions, renunciacions necessàries e opportunes,

prometent lo dit senyor ab lo dit privilegi e ab la dita venda e en virtut de cadahun d’aquells e de les
seguretats, promissions e obligacions en aquell e en aquella en los presents capítols con-tengudes e
contenidores que la dita venda e tot ço que·s contendrà en aquella per si e per sos succehïdors tendrà, complirà
e observarà e no·y contraferà e vendrà per alguna rahó, forma o manera ne encare los dits bisbe e capítol e
ciutat e universitat d’aquella ne les universitats de les dites viles, lochs e parròquies de les dites batlies e
vegaries ne lurs procuradors, batles o officials en la dita venda o en la possessió de les coses ab aquella
venudes perturberà o pertuberan ne perturbar ferà o feran en alguna manera, ans aquelles lurs jaquirà o
jaquiran haver, tener en pau, possehir perpetualment sens tota contradicció, embarch o contrast. E noresmenys
soplesca ab plenitud de son reyal poder tot deffelliment qui en la dita venda e coses en aquella contenidores
pogués entrevenir o ésser notat de dret o de fet o en alguna altre manera, volent lo dit senyor, menant e
ordonant per major fermetat e seguretat de la dita venda e per ço que la observança d’aquella per preterició de
temps no puga ésser interrumpida a e manant encara als hòmens poblats e pobladors en les dites viles, lochs e
parròquies dessús contengudes e nomenades sots la dita fe e naturalesa ut supra que·l dit sagrament de feeltat
per ells faedor per rahó de la dita venda, segons que dessús se contén, renovellen e façen de nou axí com
aquells qui fet l’auran com altres qui lavors hi seran qui fet no·l’haguessen en la forma demont dita de deu en
deu anys per tostemps, comptant del jorn que la dita carta de venda serà feta si e quant ne sien requests per los
dits bisbe e capítol e jurats de la ciutat e procuradors de les universitats dels dits lochs e parròquies de les dites
batlies e vegaries o major partida d’aquelles, e que per lo dit renovellament de sagrament de feeltat o fahïment
de nou d’aquell a les coses dessús dites e dejús scrites no puga ésser fet algun prejudici, notació o derogació,
ans per aquells sien confermades e ratifficades e aquelles se’n cresca més avant força e valor, ne encare per
pessament de temps, és a saber si·l dit sagrament de feeltat no·s fahie e en los dits térmens, ço és de X en X
anys per ignorància, necligència o en altra manera e passave /242v/ més temps ne fos en alcun cas fet o
engenrat prejudici, ans s’agués a ffer, tota vegada que fos request per los dits bisbe, capítol e ciutat e
procuradors de les universitats de les batlies e vegaries demont dites o major partida d’aquelles, ne lus pogués
ésser tret a conseqüència e que los officials reyals a raquesta lur o del un d’ells totes dilacions e excepcions
remogudes hagen a destrenyr per imposicion de penes peccuniàries e corporals e exequció d’aquellas tots e
sengles hòmens dels dits lochs e parròquies fer e prestar lo dit sagrament de feeltat en la forma dessús dita, o
los dits bisbe, capítol e ciutat e procuradors si més ho volran, en virtut e poder de les jurediccions qui per la
dita venda lus seran adquisides, puguen forçar per si e per sos procuradors e officials los dits hòmens a fer lo
dit sagrament de feeltat, axí com dessús se conté.
a. Interrumpuda, C.
Lo senyor rey ha posats en salvagarda lo bisbe, capítol e la ciutat, viles e lochs
XVIIII. Ítem, per major fermetat, força e corroboració dels presents capítols e del dessús dit privilegi e
de las coses en aquell contengudes e contenidores, lo dit senyor, attenent que los dits capítols e privilegis e les
coses en aquells contengudes e contenidores són e tornen en profit, augmentació e honor de la sua corona e de
les sues regalies e preheminències e interers, conservació e bon stament e profit dels dits bisbe e capítol e
hòmens lurs e dels drets de la sgleya e de la cosa pública de les dites ciutat, viles, lochs e parròquies de la
batlies e vegaries demont dites, pose e contitueix ara de present totes les coses per ell fetes e fermades,
atorgades e ordonades e provehïdes, axí ab los presents capítols e ab lo dit privilegi e ab cartes, letres e
provisions qui d’aquells procehiran en sa special protecció e salvaguarda. E noresmenys com, jassia segons
dret de la terra e per diverses e specials privilegis los dits bisbe e capítol, béns, hòmens e drets lurs, presents e
esdevenidors, e encare la dita ciutat e singulars d’aquella e lurs béns, e viles, lochs e parròquies demont dites
e singulars d’aquelles e lurs béns sien constituïts en pau e en treva, declara lo dit senyor ab plenitud de son
poder e·n altre manera vol e mana e ordona per les rahons dessús dites que contra tots aquell o aquells qui per
títol de venda, donació o transportació o alguns dels dessús nomenats o altres qualsevol volrà e s’esforçerà ab
lo dit senyor o en altre manera haver o adquirir del dit senyor rey o de sos succehïdors o per altra qualsevol
títol o forma que dir se puga, alguns dels lochs, parròquies o jurediccions dessús dites, e encara tots aquells
officials, ordinaris, comissaris o delegats o altres havents en alguna manera poder d’açò del dit senyor o de
sos succehïdors, los quals lo dit senyor vol, mana e ordona que en lo dit cas no sien haüts per officials, ans per
persones privades qui contrafaian no sien haguts per oficials e que sia procehït contra ells ayran gitats per pau
e treva a res en contrari de les dites coses per lo dit senyor o per altres dessús nomenats o en altra manera
fahien o exequien e contra tots fautors, conselladors e ajudadors lurs sia procehït, axí en aquella manera e ab
aquelles penes que és procehït contra gitats de pau e de treva e per aquella publicats, e encara axí com contra
enemichs públichs e acuydats del dit senyor cometants crim de lesa magestat vinents contra ses regalies e

prehe-minències e aquellas naffrant e diminuent e contra la esgleya e sos hòmens e la cosa pública de la dita
ciutat, batlies e vegaries demont dites e de tot lo principat de Cathalunya e en dampnatge d’aquell; e
noresmenys sien ipso facto cahüts cascun en pena de II M florins d’or d’Aragó, en la qual pena lo dit senyor
ara per lavors los condampne confiscant per aquella lurs persones e béns, axí com notoris delin-qüents e
colpables en les coses dessús dites. La qual pena e lo preu o preus que·ls dits compradors e altres volents
haver e obtenir los dits lochs e parròquies e jurediccions o alcun o alcuna d’aquells o d’aquelles o altres
quantitats qui per aquells al dit senyor seran dades o assignades sien al dit bisbe, capítol e ciutat e a les dites
universitats de les viles e dels lochs e parròquies de les dites batlies, vegaries e procuradors lurs per nom
d’aquells e d’aquelles ara per lavors adquirits, terçs per terçs per indivís ut supra e daquèn sia feta prompta e
reyal execució, axí com de drets fiscals és acustumat e·s deu fer. /243/
C.
De exercitu
a. qui contrafaian no sien hagues per oficials e que sia procehït contra ells axiran gitats per pau e treva, afegit al marge esquerre,
XX. Ítem, per tal que les coses demont dites sien mils tengudes e observades e sia per aquelles fet tot
esforç que res no s’i puga fer en contrari, lo dit senyor ab lo dit privilegi e en virtut d’aquell atorch a la dita
ciutat e a tots altres lochs e parròquies de les batlies e vegaries dessús nomenats e nomenades ja reemuts e
reemadors e altres qui en açò contribuiran e als singulars d’aquells e d’aquelles que tota vegada que·s volran
ensemps o departidament o en un temps e diverses e successivament en aquell loch o lochs que·s volran per
mà de universitats o de singulars o d’osts los quals, per aquest fet puguen entre ells menar e inidir en aquella
manera que·s volran e en tota altre qu’ils serà vist faedor, puguen per pròpria auctoritat lur e sens pena e no
demenada o sperada alcuna vènia o licència del dit senyor o d’altre official seu o de qualsevol altra persona e
ab officials reyals o sens e sens tota pena e denunciació e no sperat alcun spay de dies ajustar-se ab armes e
sens armes e deffendre e mantenir lo dit privilegi e les coses en aquell contengudes e contenidores e altres al
dit bisbe, capítol e a la dita ciutat, viles, lochs e parròquies atorgats e atorgades ab los presents capítols contra
tot ço qui en contrari del dit privilegi e de totes coses en aquell contenidores fos fet e en alguna manera
attentat ne·ls presents capítols aytant com toquen lo dit privilegi o coses contengudes o contenidores en
aquells. E sobra les dites coses e encara sobra tota deffenssió a e offensió que puguen fer contra tots los
contrafaents dessús dits encara que fossen, segons dit és, officials e familiars, procuradors o comissaris del dit
senyor e de la senyora reyna o de lur primogènit o succehïdors lurs, e contra tots fauctors, ajudadors e
conselladors d’aquells o a ells adherents e lurs béns sobra aquelles; e encara sobra totes altres coses tocants lo
dit fet e coses deppendents o emergents d’aquellas fer totes ordinacions entre ells restrenyaments e capítols, e
encara bossa, contribució e talle per haver e soldejar companyes d’armes, de cavall e de peu, e altres coses per
fer la dita deffensió o offensió e mantenir e efforçar aquellas a honor del dit senyor rey e creximent de sa
corona, en tal manera que·ls dits lochs, parròquies e jurediccions ja reemuts e reemudes e aquells o aquelles
qui·s reembran e en açò contribuiran o ajuderan, no puguen, axí com dit és, ésser seperats o divises de la dita
corona reyal ne del exercici dels dits veguers e batles, ço és d’aquell d’ells a qui·s pertanyerà, ne per algun
altra ésser haüts, obtenguts o possahïts per alguns dels dessús dits títols e en altra qualsevol manera. Retengut
emperò e declarat que per açò no sia ne puga ésser fet o engenrat prejudici a la venda dessús contenguda qui·s
fa ara per lavors als dits bisbe e capítol e ciutats, viles e universitats dels dits lochs e parròquies de les dites
batlies e vegaries en cas que·l senyor rey fos lo contrari, axí com demont és pus largament contengut.
a. sic, C.
Que totes persones pusquen contradir e defendre ab armes contra aquells qui pendran possessió de lochs e
jurediccions.
XXI. E, si per ventura alcuna o alcunes persones de qualsevol ley, dignitat o condició o stament sien
per algun dels títols demont dits o en altre manera eren ten gosats que contra les regalies del dit senyor e les
prometençes e covinençes dessús dites o en prejudici dels dits bisbe e capítol e de les dites ciutat, viles, batlies
e vegaries e de les universitats d’aquelles e dels singulars d’aquells o d’aquelles e de lurs títols e interesses
volien e·s’esforçaven de haver e obtenir los dits lochs, parròquies e jurediccions e alcuna d’aquelles en tot o
en partida en la forma demont dita o altre qualsevol o entrar en possessió o reebra o haver aquella, vol lo dit
senyor, ordona e mana a la dita ciutat, viles, lochs e parròquies dessús dites e cascuna d’aquellas e singulars
lurs que, ultra açò que dessús és dit, per propri interès del dit senyor e de ses regalies e preheminències e per
los altres sguarts dessús dits, de continent que a lur notícia pervendrà alcuna o alcunes persones per los títols e

ahons demont dites o altres qualsevol voler, haver e obtenir los /243v/ dits lochs, parròquies o jurediccions o
alcun o alcunas d’aquelles en tot o en partida o daquèn entrar en possessió, axí com dit és, per si mateix o ab
officials del dit senyor, domèstichs o ordinaris o altres persones qualsevol ab procuració, comissió o altres
poders del dit senyor o de son primogènit o de sos succehïdors qui fossen fets o fetes, atorgats o atorgades en
favor e per exequció d’algunes donacions, vendes, enfeudacions o impignoracions o altres qualsevol
transportacions o alienacions o altres contractes o provisions fets o fetes o atorgades en prejudici o derogació
dels presents capítols e privilegis e coses en aquelles contengudes e contenidores, que encontinent ipso facto
la dita ciutat, viles, els dits hòmens dels dits lochs e parròquies de les dites batlies e vegaries e singulars
d’aquelles pusquen ab armes, axí com dit és, e en tota altra manera deffendre, mantenir, prohibir e vedar
poderosament e ab tot lur esforç que les coses demont dites no s’assagen a ffer ne·s façen esvahint, offenent e
dampnifficant los dessús nomenats e tots aquells qui farien lo con-trari de les coses dessús dites o del dit
privilegi o dels presents capítols o coses en aquells contengudes e contenidores e tots fautors, con-selladors e
ajudadors lurs e cascun d’ells e lurs béns, axí com anamichs e acuydats del dit senyor rey e cometents crim de
lesa magestat e vinents contra lo dit senyor e ses regalies e l’esgleya e la cosa pública e de la dita ciutat, viles,
batlies e vegaries abans e aprés del contracte fet e abans e aprés de la possessió ja presa o prenadora. E que
totes penes contengudes en les contitucions de pau e de treva e en la covinença feta entre los senyor rey En
Jacme, de bona memòria, e·l bisbe de Gerona haguen loch e sien servades contra ells e lurs béns e·y sie
protehït cum tota pace, axí com si pròpriament e legíttima e ab degut procés eren gitats de pau e de treva. E
los dits bisbe, capí-tol e veguer de Gerona e altres veguers e batles demont dits, presents e esdevenidors,
puxen e hagen invocar e ajustar los comunes contra ells, axí com gitats de pau e de treva e anamichs del dit
senyor rey e de la cosa pública. E que açò s’hage a ffer aytantes vegades quantes per la forma e manera
demont dites o altres qualsevol al dit privilegi e al presents capítols serà contrafet o prejudicat e tant e ten
longament, tro que tot ço qui seria fet, procehït e enantat, sia tornat tot al primer e degut stamens e los dits
bisbe e capítol e ciutat, viles, els dits hòmens dels dits lochs e parròquies de les batlies e vegaries dessús dites,
sien plenàriament restituïts e satisfets a conaxença dels dits bisbe e capítol e dels jurats qui lavors serien de la
dita ciutat, viles e dels procuradors dels dits lochs e parròquies de les dites batlies e vegaries o de les persones
que elles hi deputarien e ordonarien en tot ço, e quant fossen stats leses e prejudicats en e per rahó de les coses
demont dites o alguna d’aquelles o en tot ço que en universal o en singular ne hauran perdut o serien
dampnifficats e en totes messions e despeses e interessers per ells o algun d’ells fets o sostenguts per la dita
rahó en qualsevol manera, axí en actes judiciaris, plets, cartes, officials e scrivans, advocats, com en traure
osts, soldejar companyes de cavall e de peu, segons que les dites messions seran tatxades o moderades per los
dits bisbe e capítol e jurats e procuradors demont dits o aquells que ells hi deputeran. Los quals lo dit senyor
de present fa e assigna conaxedores e jutges de les dites coses e per ell e per sos succehïdors lus en dóne plen
poder e lus encomane ses veus tota apel·lació, pro-notació remogudes e que la dita conaxença puga ésser feta
summà-riament e sens tots scrits e preces. E volent e consintent lo dit senyor e encara manant a la dita ciutat,
viles, lochs e parròquies e universitats e singulars d’aquells e d’aquelles e de cascun d’ells e d’eles e a lurs
ajudadors e conselladors que la dita deffensió e offensió façen e puguen fer contra los dits compradors e
occupadors /244/ e lurs ajudadors, fautors e conselladors on que sien trobats en lurs persones e béns en los
dits lochs e parròquies qui serien occupats o occupades e haüts e haüdes per alguns dels títols dessús dits o
dels quals haurian usur-pada o presa o volrien pendra e usurpar possession e encare en los castells e lochs,
cases e possessions e béns qualsevol mobles e inmobles on se vulla sien, constituïts als dits compradors,
occupadors, deffe-nedors e mantenidors, conselladors e ajudadors lurs, encare que sien officials, domèstichs o
ordinaris del senyor rey o altres persones havents del poder, procuració o comissió sobre·ls dits fets posat,
encare que los dits castells, lochs, cases o possessions fossen per lo dit senyor rey preses, reebuts e constituïts
en sa salvaguarda e protecció e que en aquells fossen posats panons reyals, encare que per fer la dita deffensió
e offensió en la forma dessús dita ne per algun mal o demp -natge que·s seguesca contra aquells que·s feran les
dites occupació e detenció o volrien pendra de les dites possessions, no puga ésser dit o allegat ne imputat a la
dita ciutat, viles e altres lochs e parròquies dessús dites o singulars d’aquells o d’aquelles o altres qui ab ells hi
seran que per aquells o aquelles fos fet res contra los usatges Auc-toritate e rogatu, Simili modo, e contra
altres usatges, constitucions o drets comuns o municipals de la terra o la pensa o declaracions, observançes o
usances d’aquells, ans lo dit senyor per profit, aug-mentació e interès de sa corona e de ses regalies e per
conservació e bon stament de la cosa pública de les dites ciutat, viles, batlies e vegaries damont dites e dels
habitadors d’aquelles, declara e ordona e notiffica e publica a tot hom generalment les dites deffensió o
offensió en la forma dessús e dejús scrita deurà e poder ésser feta e fetes per los dessús nomenats ensemps o
departidament, legudament e sens demenar vènia ne pena encórrer, declarant més avant que los officials seus,
domèstichs o ordinaris o altres havents procuració, poder o comissió del sobredit fet sien haüdes en aquell cas

per privades persones e lur poder ordinari o de les dites comissions o procuracions o altre quasevol quant és
açò sien nul·les e ara per lavors los revo-ca e anul·la de tot e declarant no poder haver, ans los ret del tot
inàbils e que la dita deffensió e offensió puguen e hajan loch d’ésser fetes contra ells en persones e béns, axí
com contra los altres privats, e que açò no pogués ésser imputat als dessús dits qui feran la dita deffensió o
offensió a crim de lesa magestat en lo primer cap o en lo segon ne en algun altre crim o delicta en alguna
manera.
De homagio vicarii
XXII. Ítem, és convengut que, per ço que les dites deffensió o offensió en tot cas necessàriament se
hage a ffer e no s’i puga fer alguna falta, blandiment o comport e favor per amor o temor d’algun o d’elguns,
que tots e sengles hòmens dels dits lochs e parròquies de les batlies e vegaries demunt dites qui ara són
reemuts o d’aquí avant se reembran hagen e sien tenguts fer ben e leyalment e sens tota triga e postposada tota
amor, favor e tamor, la dita deffensió e offensió tota vegada que loch haia e que, aprés deu dies que ab veu de
crida per lo vaguer o lochtinent, sotsvaguer de la dita ciutat seran raquests, exiran e seguiran la bandera de la
dita ciutat per fer la dita deffensió e offensió sots pena de L sous a cascun per cascuna vegada que contraferà,
gonyadors la terça part al senyor rey e l’altra terça part al bisbe e capítol e l’altra terça part a la dita ciutat. E
que lo dit veguer e lochtinent e sotsvaguer, sots los sagrament e homnenatge per ells faedors, sien tenguts de
fer la dita /244v/ crida tota hora que per part dels dits bisbe e capítol o jurats o maior partida d’aquells serà
raquest.
Del jurament e homenatge prestadors per los jurats
XXIII. Ítem, és convengut que los jurats de Gerona, presents e esdevenidors, axí com a jurats e en nom
lur propri, hagen a ffer sagrament e homenatge en poder del vaguer o sotsvaguer o batle de Gerona que les
dites deffensió e offensió durant lur regiment de ju-radesch feran de fet en quant en ells serà ab los dits lochs e
par-ròquies e singulars d’aquelles e sens elles, segons forma de les presents capítols, e que los jurats qui ara
són hagen de present a ffer los dits sagrament e homenatge e los altres qui per temps seran cascuns anys, ans
que usen de l’offici de juradesch, aquells sien tenguts fer segons forma dessús dita e semblantment sia entès
dels jurats de la vila de Besalun, de Campradon e de Ffigueres e de Torroella de Montgrí ab los lochs e
parròquies dins les vegaries e batlies d’aquelles constituïts e tots los altres de tot lo bisbat, ço és saber cascun
en poder de lurs officials.
Que lo senyor rey no absolrà los juraments de homenatges
XXIIII. Ítem, los dit senyor e senyora, en nom que demont, prometran e convendran, en virtut del
sagrament dessús per ells fet e de les altres seguretats dessús e dejús contengudes, per si e per sos succehïdors
que jamés als dits jurats de la ciutat ne de les viles dessús dites lo dessús dit homenatge no a absolran ne alguna
de les penes en los presents capítols contengudes remetran ne alongaran per propri moviment lur o
supplicació o raquesta d’aquells qui fet lo hauran ne en qualsevol altre manera, ans feran totes provisions e
manaments necessàries que sien observats e res no feran en contrari e, si ho fahien que tot ço que farien contra
ço que dit és sie nul·la e de neguna valor, e que los dits homenatges e penes sien e romanguen en lur força e
valor e que·ls dits jurats de la dita ciutat e viles dessús dites per absolució que·l dit senyor primogènit o sos
succehïdors lurs faessen del dit homenatge e per altres atorgaments o provisions no sien absolts d’aquells, ans
romanguen en aquell stament e obligació que seran abans de la dita absolució o obteniment dels dits
atorgaments e provisions dessús dites ne d’aquelles tals absolucions en aquell cas fetes contra los presents
capítols puguen usar en juhy e fora juhy.
a. Interlineat, C.
Remissio punicionis criminum
XXV. Oltra açò, lo dit senyor vol e atorga a la dita ciutat, viles, lochs e parròquies dessús dites e
singulars lurs, presents e esdevenidors, e a cascun d’ells a tots altres qui ab ells e sens ells la dita deffen-sió e
offensió feran que de morts, naffres, farides, tales, combatiments, endorrocaments, talaments, cremaments,
afollaments o altres qualsevol scàndels, inconvenients o dempnatges qui per rahó de la dita deffensió e
offensió o coses deppendents o emergents d’aquellas se fassen per los dessús dits ab hosts o en altre manera,

en singular o en general, e ab officials o sens ells, e en persones e béns dels compradors o altres qui volrien
per qualsevol títol haver los dits lochs, parròquies o jure-diccions o alcun o alcuna d’aquells o d’aquelles, o
dels officials qui ab ells hi serien de lurs fautors, conselladors o ajudadors, no sien en res tenguts, ne lo dit
senyor ne son primogènit ne sos succehïdors, o officials lurs lus ho puguen imputar a resistència, mala fe,
crim, errada o delicte algun, ne encare puguen fer alcuna inquisició, pro-cés o anontament, o punició,
inquietació, molestació ne infligir o haver o exigir alcuna pena corporal o peccuniària, ans lo dit senyor
per si e per son primogènit e per sos succehïdors los n’a per quitis, inmunes e franchs, axí com aquells qui
legíttimament e de deuta /245/ e per honor e creximent de sa corona e de ses regalies e de son propri interès
han e poden fer la dita deffensió e offensió faent-ne a ells ara per lavors a sobrehabundant cautela, jatsia per
les rahons dessús dites no fos necessari, remissió e relaxació bastans e guiants-los en la fe reyal sua e de sos
succehïdors largament, e complida de totes e sengles coses dessús dites per tal que per aquelles o altres en lo
present capítol scrites o alguna d’aquellas no puguen ésser preses, arrestats, aturats o detenguts en persones ne
en béns ne feta contra ells o lurs béns alguna demanda civilment o criminal o en altra qualsevol manera ne
infligida alguna pena imputant tots los crims, scàndols, dampnatges e inconvenients demont dits als dits
compradors e occupadors, conselladors e ajudadors lurs, axí com a donants causa o occasió a les dites coses, e
noresmenys los dits senyor e senyora, en nom que demont de present prometen e juran que, en cas que les
coses o crims demont dits per les dites deffensió e offensió se cometessen per los demont nomenats o alguns
d’ells o altres qualsevol, qu’els se’n feran remissió larga e bastant segons la qualitat del fet e que·l crim
requerrà e necessari serà. Vol encare lo dit senyor, ordona, diu e mana als dessús nomenats que la dita
deffensió e offensió façen en la forma e manera dessús dita, posat que menament o manaments en contrari
haguessen del dit senyor rey o de son primogènit o de sos succehïdors o governadors o officials lurs, los quals
no obeïssen ne sien tenguts obeyr, manant lo dit senyor ab lo present privilegi a tots e sengles governadors e
portantveus d’aquells, batles, veguers, jurats, cònsols e pròmens de qualsevol ciutats e lochs de Cathalunya
que a la dita ciutat, viles, lochs e parròquies, universitats e singulars d’aquellas en fer la dita deffensió e
offensió donen tot consell, favor e ajuda e aquells ab ells ensemps fassen e que res en contrari no fassen o
diguen, posat que del dit senyor o primogènit o de sos succehïdors o de officials lurs haguessen manaments en
contrari per forts que fossen e ab pena e sens pena; e encara que, si per la dita rahó eren menades e indites
hosts per venir contra la dita ciutat de Gerona, lochs e parròquies e singulars d’aquells o d’aquellas o algun
d’ells o d’elles que per aquells no·s moguen ne·y venguen ne moure no venir sien tenguts, ans lo dit senyor
per se e per sos succehïdors remet tota host e cavalcada, pau e guerra e tota acció e drets d’aquella a totes e
sengles universitats de ciutats, viles e lochs reyals de Cathalunya, aytant com toque la dita deffensió e
offensió e aquelles nunc pro tunc et econverso ne fa franques, quitis e inmunes.
De iuramento et homagia omnium officialium
XXVI. Ítem, que de voluntat e manament del dit senyor los vaguers, sotveguers, batles, sotbayles a e
jutges ordinaris de Gerona, de Besalun, de Campradon, de Ffigueres e de les altres viles e lochs del dit bisbat
e lochtinents d’aquells presents hagen a ffer de present e aquells qui per temps seran, en lo començament de
lur offici e abans que a aquells puguen ésser admeses o reebuts, sagrament en poder del dit bisbe o de son
vicari e homenatge en poder dels jurats o cònsols de la ciutat e viles on per rahó de lur offici assegureran de
ésser personalment ab la dita ciutat, viles e lochs e parròquies de les vegaries e batlies demont dites e donar a
aquelles tota favor e endrès e ajuda en fer la dita deffensió e offensió en totes e sengles coses qui a lur offici
pertanguen, no sperat sobra açò algun manament, e que d’açò no stiguen per manament que haguessen en
contrari del dit senyor o de sos succehïdors, primogènit o officials o altres daquèn havents poder per forts o
per urgents que fossen e sots qualsevol paraules aytan derogatòries com fer se puga, car lo dit senyor ab lo dit
privilegi ara per lavors e econtra revoca tots los dits manaments e declara tots los dits manaments e totes altres
provisions qui fossen en contrari ésser nul·les e freturants de tota força, efficàcia o valor /245v/.
a. Interlineat, C.
Pro execucione exercituum
XXVII. Ítem, en virtut dels dits sagrament e homenatge faedors per los officials demont nomenats en
la forma e manera demont dites, los dits officials prometran e convendran que deran tota diligència e cura e
encara feran ab acabament aytant com en ells serà que les hosts de les dites ciutat e viles, lochs e parròquies
demont dites is-quen e vagen fer la dita deffensió e offensió tota vegada que sien raquests e en aquell loch o
lochs que necessari serà o a ells serà vist faedor contra los compradors o occupadors o volents obtenir alcun o

alcuns dels dits lochs, parròquies e jurediccions e contra tots officials del dit senyor rey, primogènit e de sos
succehïdors qui en açò sien haüts per privades persones, axí com dit és, e contra tots e sengles fautors,
conselladors e ajudadors d’aquells; e que d’açò no stiguen per manament del dit senyor o de sos succehïdors,
primogènit et cetera, axí com demont en lo prop precedent capítol és contengut.
XXVIII. Ítem, és convengut que la dita ciutat, viles e lochs e parròquies dessús nomenades e altres de
les dites vegaries, batlies reemudes o d’aquí avant reemadores per ells o per lurs síndichs e procuradors
havents a açò poder e dels singulars d’aquells prometen e convenguen en juhy en poder del dit bisbe e de son
vicari per interès de la sgleya e hòmens d’aquella e béns d’aquells e altres esguards dessús dits, de tenir,
servar e complir en tot e per tot les coses contengudes e contenidores en lo dessús dit privilegi e en los
presents capítols en quant toquen les dites ciutat, viles, batlies, vegaries e singulars d’aquelles e béns lurs e
que, per major seguretat d’açò, fetes degudes monicions, reeben sentència de entredit en les dites universitats
e cascuna d’aquelles e singulars d’aquelles, lo qual hi sia servat tota vegada que contra les dites coses
contengudes en lo dit privilegi e presents capítols e cascuna d’aquelles sia fet e tant e ten longament tro les
dites coses sien reintegrades e retornades al primer e degut stament e per aquells qui contraferan se’n sia
seguida plenària satisfacció a aquells que·s pertanyerà.
De sentencia excomunicacionis
XXVIIII. Ítem, per semblant manera los dits vaguers, sotsvaguers, batles e jutges de Gerona e viles
demont dites e encara los jurats de la dita ciutat e de les dites viles qui vuy són, e los altres qui per temps
seran, quant en los dits officis o regiment d’aquells entreran e abans que sien admeses, ne d’aquells puguen
usar ultra los sagrament e homenatge que han a ffer, segons que dessús se conté, e sens lesió e prejudici
d’aquells, ans aquells ratifficant e confermant prometran, e s’obligaran judicialment en poder dels dits bisbe e
de son vicari, presents e esdevenidor, o en falta del bisbe per mort d’aquell en poder dels vicari o vicaris per
lo capítol elegits, sede vacante, per interès de la sgleya e altres sguarts dessús dits, que dins VI dies aprés que
per los dits bisbe o vicari personalment ab letra públicament en la truna de la Seu de Gerona en dicmenge o ab
les dites letres posaderes o fermadores en les portes de la sgleya de la Seu de Gerona hauran fet e dada obra
ab acabament que les hosts de les dites ciutat, viles, lochs e parròquies demont dites vagen e isquen per fer la
dita deffensió e offensió, segons que demont és dit. E que los dits officials o aquell o aquells d’ells qui la dita
host regiran ne licenciaran algun singular d’aquells qui iran e feran en les dites hosts sens volentat e
consentiment dels jurats qui seran presents en aquelles o de l’un d’ells e sens volentat e consentiment dels
procuradors de les universitats de les dites bat-lies e vegaries o de l’un d’ells si n’haurà e encare que tendran,
compliran e serveran en tot e per tot lo dit privilegi els presents /246/ capítols e les coses en aquells
contengudes e contenidores, en quant toquen ells e cascun d’ells e que per major seguretat d’açò reeben en
ells e cascun d’ells, fetes degudes monicions, sentència de vet, la qual sia per los dits bisbe o vicari o official
seu donada e promulgada en ells e cascun d’ells, tota vegada que per ells o algun d’ells serà contrafet, a les
dites coses, de la qual no puguen ésser absolts tro les dites coses en què seria contrafet sien reintegrades e
tornades per ells al primer e degut stament e d’aquells se sia seguida plenària e íntegra satisfacció a aquells
que·s pertanyerà.
XXX. Ítem, per major validació, fermetat e seguretat de totes les coses dessús dites que·l dit senyor rey
vulla e don son exprés consentiment e semblantment les universitats de les ciutat de Gerona, viles e dels lochs
e parròquies de les vegaries e batlies demont dites per lurs síndichs havents plen poder a les dites coses,
consenten e vullen que mossèn l’archabisbe de Terragona o son vicari en lo primer provincial consili que
tendrà ordon o statuesch a que tots los dessús dits privilegi e capítols e les coses en aquells contengudes e
con-tenidores sien per tothom generalment tengudes e observades, e contra aquelles no façen per alguna rahó
sots pena de vet, la qual sia en lo dit consili per ells en scrit promulgada contra qualsevol de qualsevol ley,
condició o stament sia qui contra les coses dessús dites feran e que contra los dits contrafaents sia servada la
constitució de Terragona, cessant lo offici divinal en tots lochs on sien, axí com contra raptors e occupadors
de béns e drets ecclesiàstichs, com lo dit privilegi e les coses contengudes en aquell e en los presents capítols
toquen molt interès dels dits bisbe e capítol e d’altres prelats e persones eccle-siàstiques del bisbat de Gerona
e de lurs hòmens e béns, e que la dita constitució sia contra ells servada tant e ten longament tro tot ço que
hauran fet contra lo dit privilegi o capítols e coses en aquells contengudes e contenidores hagen revocades e
ho hagen tot reduït e tornat al primer e degut stament e encara pagats e restituïts a aquells que·s pertanyerà
tots dampnatges, interessers e messions e despeses e que en e per les dites coses contra aquells qui contreferan
o vendran puga e dege ésser servat l’orda del procehïment de la constitució de Terragona, exceptat emperò

que en la sentència de vet e constitució de Terragona no sien enteses les persones dels dits senyor e senyora,
primogènit e lurs succehïdors. E, com lo dit consili general o provincial se dilat per lonch temps tenir e
celebrar o en l’endemig tro atant que la dita sentència de vet per lo dit archabisbe o son vicari fos promulgada
e la dita constitució en lo dit consili declarada, se poria seguir algun prejudici al dit privilegi e a les altres
coses en los dits capítols contengudes per que aforagitar tot scrúpol de adversitat qui en l’endemig seguir o
esdevenir hi pogués e per corroboració del dit privilegi e de totes les altres coses en los dits capítols
contengudes, la universitat de la dita ciutat e singulars d’aquella consintran, e de fet consent, que lo official
del bisbe o administrator del dit bisbat de present derà e promulgarà sentència de entredit en les dites universitats
e de vet en los singulars d’aquelles, ara per lavors et econverso, si en alguna manera contra lo dit
privilegi feran o attempteran e les coses en aquell e en los dits capítols contengudes no servaran. E que les
dites sentències no puxen ésser revocades ne prorogades ni alguns dels demont dits puxen ésser absolts tro
atant que ço que contrafet serie fos e sia tornat al primer e degut stament e satisfet plenàriament e íntegre al
dit privilegi e a les altres coses en los dits capítols contengudes, e tro al dit temps que la dita constitució per lo
dit ar-chabisbe o son vicari en lo dit consili general o provincial sia stada declarada segons /246v/ que demont
és contengut.
XXXI. Ítem, per tal que totes les coses dessús dites sien en memòria retengudes e algun en açò ne puga
ignorància pretendra o al·legar, que los jurats de Gerona, presents e aquells qui per temps seran, abans que
puguen usar del dit juradesch, juren als sants IIII Evangelis en poder del dit bisbe o de son vicari que cad·any
en los dies de la fira de sant Pere, sant Ffeliu de la dita ciutat de Gerona per los lochs acustumats feran ab veu
de crida publicar los dessús dits capítols e coses en aquells contengudes aytant com toquen lo privilegi reyal
de no alienar et cetera, e axí mateix los jurats de les viles de Besalun, de Campradon e altres demont dites en
los dies de lurs fires.
XXXII. Ítem, és convengut que lo dit privilegi e los dits capítols e les coses qui en aquells se contenen
e·s contendran sien corroborades e confirmades per major validació d’aquelles en les primeres Corts generals
o particulars de Cathalunya qui·s celebreran per lo dit senyor rey a tots sos regnes e terres e al principat de
Cathalunya e daquèn sia fet e stablit acte de Cort perpetualment observador, axí com a ley paccionada de la
terra.
XXXIII. Ítem, que, si algunes de les jurediccions antigas o anti-gament venudes o encare de les dessús
nomenades o alguna d’aquellas dels lochs, de les batlies, vegaries e bisbat de Gerona restaven que no fossen
reemudes, que en aquell cas lo bisbe e capítol e los jurats de Gerona, presents e esdevenidors, e les
universitats de les ciutat, viles, lochs e parròquies de les dites batlies e vegaries o lurs síndichs, procuradors
qui reemuts serien, les dites reempçons puguen fer per vigor de la carta de gràcia al dit senyor e a sos
predecessores feta per los detenidors o possehïdors de les dites jurediccions. De la qual carta de gràcia lo dit
senyor, ara per lavors et econverso, don tot loch e poder als dit bisbe e capítol e jurats, universitats, lochs e
parròquies demont dites ab carta sua, la qual no·s puga revocar. Les quals jurediccions, quant reemudes seran,
sien unides e ajustades a la corona reyal e al comtat de Barchinona, axí com les altres demont dites, e sien
compreses e enteses en los presents capítols e en los privilegis e libertats d’aquells; e que d’aquells e
d’aquelles se pugan alegrar axí com les altres dels dits lochs e parròquies dessús contenguts e contengudes;
ells emperò ajustant a la quantitat de la present reempçó aquellas quantitats de diners per les quals les dites
jurediccions se reembran e contribuiran en açò, a coneguda de les dites VIII persones o de la major partida
d’aquelles, e que açò que deran o contribuiran sia posat en la dita taula de cambi e, en defelliment de la dita
taula, en alguna altra taula de cambi o loch segur a coneguda de les dites VIII persones e a , en defelliment
d’aquellas, dels dits bisbe e capítol e jurats de Gerona e universitats de les viles, lochs e parròquies demont
dites.
a. Interlineat, C.
XXXIIII. Ítem, que totes les viles, castells, lochs e parròquies dessús dites e altres qualsevol e·ncara
singulars persones qui contribuiran en les luïcions de les jurediccions dessús dites sien /247r/ units, ajustats e
compreses en los presents capítols, privilegis e libertats e aquellas hajan e sien tenguts servar, tenir e complir,
però que la dita contribució hagen a ffer e pagar a conaguda e disposició dels dits procuradors del senyor rey
o d’ell un d’ells e de les VIII persones o de la major partida d’aquellas e que ço que pagaran, deran o
prometran per les dites luïcions sia posat en la dita taula e, en defelliment d’aquella, sien posats segons forma
en los pus prop precedent capítol contenguda.

XXXV. Ítem, que, si don alcun se ferà per lo principat de Cathalunya en Corts generals o particulars o
en parlament qui en tot o en partida se haja a convertir en reemença de jurediccions alienades, que en aquell
cas sie pres en compta en paga pro rata d’açò que en les dites corts serà dat o profert per la dita rahó al dit
senyor o a sos succehïdors de la part qui·n pertanyerà pagar a la dita ciutat, viles, lochs e parròquies de les
dites vegaries, batlies e bisbat de Gerona e altres qui en açò hagen lavors contribuït tot ço que aparrà ells o
algun d’ells haver dat e pagat o promès e obligat en aquestes reempçons e luïcions qui are·s feran o ja són
fetes.
De officio tercerii penitus sublato
XXXVI. Ítem, que·l dit senyor atorch als hòmens de las batlies e vegaries demont dites faent-lus-ne
special e perpetual privilegi que·l offici de tercer o cullidor de penas, calònies o terces, lo qual per lo dit
senyor és stat algun temps ha passat ordonat en la cort reyal de Gerona, sia del tot revocat e que d’aquí avant
aquell qui vuy lo té o substituïts seus no pusquen usar ne altre aprés aytempoch lo puxa obtenir jamés ne
exercir, ans tot ço qui ara pertany al dit offici e és exercit per aquell qui·l té o son substituït se hage fer e
exercir d’aquí avant per tostemps per los officials ordinaris de la dita batlia e vegaria e no altres per qualsevol
nom o títol sien o fossen apellats, axí com era acustumat abans que·l dit senyor hagués fet e constituït lo dit
offici ne d’aquell provehït o se’n fos fet.
XXXVII. Ítem, que per alguna offerta, prometença o contribució atorgada o atorgadora o faedores per
la dita ciutat, viles e altres lochs e parròquies de las dites batlies e vegaries e bisbat e singulars d’aquelles,
vulles que sien de la sgleya o altres o per altres coses en los presents capítols dessús e dejús contengudes, no
sia ne puxa ésser fet o engenrat als dit bisbe e capítol, ciutat, viles, lochs e parròquies, universitats o singulars
d’aquells o d’aquelles ne a lurs privilegis, libertats, uses o bons custums, pactes e covinençes algun privilegi, lesió,
novació o derogació, tàcitament o expressa, ans ells e daquèn d’ells en gene-ral o en singular sien e
romanguen sobre·ls dits privilegis, libertats, uses o bons custums, pactes e covinençes en aquell dret e
integritat que ara són e eren abans de les dites offertes, promitençes e altres coses dessús dites sens tota lesió.
E lo dit senyor aquells e tots altres privilegis, uses e libertats, pactes e covinençes lus conferm en tal manera
que res que per les coses dessús dites e dejús scrites façen d’aquí avant no eus puga ésser tret a conseqüència.
XXXVIII. Ítem, que totes e sengles universitats e singulars de les dites ciutat, viles, lochs e parrò-
/247v/-quies de les vegaries e batlies demont dites qui hagen contribuït o contribuiran o assegureran contribuir
en la dita reemença hagen alongament totes penes e usures cessants a dos anys lavors aprés sagüents de tots e
sengles deutes deguts a juheus o christians, los quals però sien de lochs qui en la present reemçó no
contribuesquen en la forma e manera que·s puga mils e pus largament dictar a profit dels dits hòmens. Emperò
que en lo dit alongament no sien enteses censals ne violaris ne cartes de comandes pures ne diners de loguer
de sanch ne deutes d’axovar ne arrendaments o compres de rendes, ne censes. Lo qual alongament comens a
córrer del dia que la offerta e seguretat hauran feta e que negun creador directament o indirecta no gos ne
puxa haver recors en alguna manera en neguna cort o corts ecclesiàstiques o seglars durant lo dit alongament
per convenir principal algun o fermança o fermançes d’aquell; e, si ho ferà, que encórrega en pena de
cinch·cents sous barcelonesos, gonyadors la meytat a la cort del senyor rey a qui·s pertanyerà la exequció e
l’altre meytat a aquell contra qui·s faria la exequció.
De non pignorando aratoria et arma
XXXIX. Ítem, que d’aquí avant per algun deuta de christià o juheu o per alguna quantitat en la qual
algun habitador de les universitats de les batlies o vegaries demont dites sien e seran tenguts a qualsevol
persones per rahon de deutes o obligacions ne encare per rahó de penes degudes a la part o al fich ne encare
per rahó de penes peccuniàries devellants de crim, no puguen als dessús dits ésser pe-nyorats bous, bèsties
aregues, aradres ne axades, fangas, destrals, podedores, ne altres ahïnes destinades o ordonades a cultivació o
laboració de la terra ne a reculliments de fruyts ne negunes armes, arnesos o qui sien per deffensió e offensió
de les persones, ciutat, viles o lochs dessús dits o singulars d’aquells, com sia gran prejudici e interès de la
cosa pública e contra leys e constitucions de la terra. E d’açò façe lo dit senyor privilegi perpetual als dits
hòmens de les dites batlies e vegaries e a cascun d’ells, manant al governador general de Catha-lunya e als
portantsveus d’aquell e als vaguer e sotsvaguer, batle e sotbatle de Gerona e a lurs loctinents e a tots e sengles

altres officials, majors e manors, presents e esdevenidors, que lo dit privilegi serven sots pena de mil florins
d’or a cascun e per cascuna vegada que per ells al dit privilegi o coses en aquell contengudes serie contrafet e
noresmenys lo dit senyor ab lo dit privilegi tol e abdica als dits officials tot poder de fer lo contrari.
De marchis a
XXXX. Ítem, que·l dit senyor per si e per sos succehïdors atorch e façe privilegi perpetual a les dites
ciutat, viles, lochs e parròquies de las ditas batlies e vegaries e bisbat qui contribuiran en la dita reemença e
ajuda dels dits privilegis e a les universitats d’aquells e d’aquellas e a lurs singulars, presents e esdevenidors,
que, en virtut de qualsevol marchas e represàlies o licències de penyorar atorgada e atorgadora a instància de
qualsevol persona e per qualsevol rahó per lo dit senyor o succehïdors d’aquell o per officials, presents e
esdevenidors, contra les dites universitats e sotsmesos de les vegaries e batlies demont dites per actes de
universitats o singulars d’aque-llas e ensemps o departidament, les dites universitats o singulars les uns per
altres ne en qualsevol altre manera no puguen ésser marchats, penyorats, arrestats, detenguts o empatxats en
qualque loch que /248/ sien en persones o en béns per alguns officials e per altres persones als quals la dita
marcha e licència sien o seran atorgades, ans daquèn sien franchs e quitis perpetualment e aquellas no
contrestants puguen per totes les ciutats, viles e lochs del dit senyor anar, star, marchadejar, negociar e
retornar ab tots lurs béns, robes e mercaderies en fe del dit senyor e de sos succehïdors e de lur guiatge, lo
qual ab lo dit privilegi lus atorch salvament e segura, si dons les dites universitats e singulars qui per rahó de
les dites marques e represàlies serien detenguts, pe-nyorats o arrestats expressament en los deutes o contractes
per los quals les dites marchas serien jutjades o les dites licències de penyorar atorgades no eren obligades o
obligats, axí com a principals e per nom de fermançes.
a. A l’esquerra, en lletra més gran i en majúscules: marques, C.
Licencia vendendi censualia
XXXXI. Ítem, que·l dit senyor atorch a totes les dites universitats e cascuna d’aquellas de les viles,
lochs e parròquies de les vegaries, batlies e bisbat de Gerona qui en les dites luïcions o reemçons contribuiran
que, per rahó d’aquellas o d’açò que per aquellas offerran o deran al dit senyor e encara per totes messions,
despeses e interessers que hagen a ffer o dar per manlevar o haver la moneda per les vies dejús scrites, puguen
vendra censals e violaris, reedelmes, dotzens, quintens, vintens e totes altres talles e contribucions
peccuniàrias o de parts de fruyts entre ells statuir e ordonar e fer e exigir e aquells e aquelles vendra o
arrendar segons que a ells o a la major partida d’aquells dels dits lochs e parròquies e universitats d’aquells o
d’a-quelles parrà e serà vist faedor.
XXXXII. Ítem, que·l dit senyor coman e don plen poder als dits ju-rats e cònsols de les viles demont dites e a les universitats dels
dits lochs e parròquies de les dites batlies e vegaries o a lurs procura-dors presents e qui per temps seran que,
en cas que en les dites viles, lochs e parròquies de les batlies e vegaries demont dites o alcuna d’aquelles, ço
és entre los habitadors d’aquells hage discòrdia, qüestió e controvèrsia per rahó o occasió de les dites vendas
de censals morts e violaris, reedelmes, dotzens o altres coses contengudes en lo pus prop precedent capítol o
coses deppendents o emergents d’aque-llas, hagen plen poder del dit senyor cascú en sa universitat, de diputar
e assignar sobre les qüestions o altres coses dessús dites, una o moltes persones dels dits lochs e altres qui
hagen plen poder de declarar, decisir o determenar, appellades les parts e aquelles oydes de nua paraula sens
tots scrits e tota apel·lació, excepció e contradicció remoguda. E que los vaguers, sotvaguers, batles e sotbatles
e jutges a lurs lochs, presents e esdevenidors, a simpla raquesta o denunciació de les dits VIII persones o de la
major partida d’aquelles e jurats e procuradors dessús dits a açò elegidors hagen e sien tenguts de exequir
encontinent, no admesas algunes rahons en contrari, tot ço e quant per les dites VIII persones o de la major
partida d’aquelles sobre les dites coses o alguna d’aquelles serà pronunciat, fet, manat e ordonat.
XXXXIII. Ítem, que·l dit senyor fa graciosa remissió a la univer-sitat de les ciutat, viles, lochs e
perròquies de les dites batlies e vegaries de tot lo dit bisbat qui·s reembran e als /248v/ singulars d’aquells e
d’aquelles e a cascun d’ells e ab tots altres, vulles que sien reemuts o no, qui al dit privilegi e presents capítols
se uniran e en les dites luïcions e reempçons contribuiran e ajuderan o contribuït e ajudat hi hauran, de totes
penes civils e encare criminals, peccuniàries e corporals, devellants de qualsevol crims, delictes o fets dels
quals no sia seguida mort o motilació de membra largament fins al die que hauran feta la dita offerta e aquella

assegurada, exceptats bares, traydors, ladres famosos, trancadors de camins, falçadors de moneda, eretges,
sodomites e qui hagen comès crim de lesa magestat.
De coronació a
XXXXIIII. Ítem, com les universitats e singulars de les dites ciutat, viles e parròquies de les vegaries e
batlies demont dites se dupten que, non contrestants los privilegis, libertats que han e les remissions e altres
gràcies, les quals lo dit senyor per sa gran liberalitat e benignitat fa a les dites universitats e singulars
d’aquelles, que encare per anant no·ls fossen demenades altres coses, axí per coronació del dit senyor com de
la dita senyora reyna com per maridatges com encare en altre manera, per ço a foragitar aquest dupte del
coratge de tots los demont dits e per tal com liberalment vénen e ajuden e de fet contribueixen en les dites
luïcions e reempçons, lo dit senyor per sa mercè remet e graciosament relexa a totes les universitats e cascuna
d’aquelles e a lurs singulars e cascun d’ells, qui en les dites luïcions e reempçons contribuïren e hagen
contribuït de totes les vegaries e batlies demont dites e explicades e bisbat de Gerona totes e sengles accions,
qüestions, peticions e demandes qui per los dits senyor e senyora o lur primogènit o officials lurs o altre
qualsevol, en nom e per part lur, lus poguessen ésser fetes en juhí e fora juhí, axí per rahó de les dites
coronacions e maridatges, com encara per qualsevol altres rahons que dir ne ymaginar se puxen tro al present
die, no contrestants qualsevol obli-gacions o seguretats qui ja sien fetes o d’aquí avant se faessen per los dits
coronacions o maridatges o altres qualsevol coses dessús dites, ans ara per lavors lo dit senyor aquelles, si
algunes ni ha, absol e ha per casses e nul·les. És entès emperò que per lo present capítol e remissió no sia
derogat ne prejudicat a les demunt dites ciutat, viles, lochs e parròquies o singulars d’aquelles qui no sien
tengudes per dret o per privilegis o en altra manera pagar en les dites coronacions e maridatges.
a. Corona amb tres branques a la dreta, C.
XXXXV. Ítem, és convengut entre lo dit senyor rey o sos pro-curadors, d’una part, e lo dit bisbe e
vicari e lo capítol de la dita Seu de la altra, e encara lo dit En Ffrancesch Santceloni de la part altre que, quant
convendrà de reembra les jurediccions dels lochs de les quals lo dit bisbe o administrador les ha compradres o
altres qual-sevol que ell tenga e posseesca qui sien stades del patrimoni del dit senyor e les quals se puxen e·s
deven reembra, que·l preu o preus que·s’hauran a pagar o posar en la forma o manera demont en los presents
dits capítols recitada en la taula del dit Ffrancesch Santceloni o lo dit En Ffrancesch haurà a ffer dita d’aquells
que quant a , vulles per via de dita, vulles per via de depòsit, lo qual hi sia fet o posat, lo dit En Ffrancesch
Santceloni haurà a pagar la quantitat dels dits preu o preus en e per la forma ja a ell en los precedents capítols
dada e limitada, que aquella lo dit En Ffrancesch hage e sia tengut pagar e posar en la tresoraria de la dita Seu
on stiga per los dits bisbe o administrador o per son vicari o per lo capítol de la dita Seu e no en altre loch ne a
altra persona o persones, havent lo dit En Ffrancesch Santceloni e recobrant per tuïció sua aquella cautela
que·s /249/ pertenyerà d’aquells que haver la deie e seran tenguts de fer-la-li; e si lo dit en Ffrancesch
Santceloni lo contrari fahie, que no·li fos pres en compte.
a. Repetit, C.
XXXXVI. Ítem, per tolra tota sospita de totes maneres qui·s poguessen tenir e de tot als qui·s pogués
fer per lo dit senyor o sos officials o altres per ells per qui directament o indirecta volguessen forçar o
calumpniar alguna o algunes de les persones qui en les coses dessús dites han a caber e entrevenir que
haguessen a consentir o a fer res qui fos contra los presents capítols o algun d’ells o la pensa o intenció
d’aquells, atorga lo dit senyor e encare promet e convé als dits bisbe e capítol, ciutat, viles e altres lochs e
parròquies dessús dites, sots virtut del sagrament per ell faedor axí com dit és, que per si o per sos officials de
qualsevol grau, ley, condició o stament sien, sie que sien ordinaris, domèstichs o delegats o altres persones
havents daquèn poder d’ell o d’altre per ell en alguna manera durants los fets de les dites luïcions no
enquerran ne puguen enquerir contra lo dit Ffrancesch Santceloni e micer Guillem de Sant Martí o les dites
VIII personas o algun d’ells per algun crim, excés o delicte dels quals ells o algun d’ells fossen tro al dia de
vuy delats o acusats o denunciats o haguessen comès o perpetrat en alguna manera ne per aquells algun procés
o anantament contra ells o algun d’ells feran en persones o béns lurs ne aquells pendran, arresteran o
detendran en alguna manera, però que, en cas que los dits Ffrancesch e micer Guillem o VIII persones d’aquí
avant durants los dits affers fehien o comatien algun crim o delicte, que·ls officials ordinaris ab consell de II
juristes covinents e no sospitosos a la part del fisch ne puguen inquirir e conèxer e fer justícia dels demont dits
segons mèrits de les inquisicions e qualitat dels crims que cometrien. Axí mateix, lo dit senyor e la dita
senyora reyna en los dits noms prometen e juren ut supra que ells o alcuns d’ells o officials lurs o persones

dessús specifficades per alguns affers o per qualque cas per gran ardiu o greu que sia, o per alguna rahó o
occasió que dir o imaginar se puguen, los dits Ffrancesch e micer Guillem o les dites VIII persones o alguna
d’aquelles judicialment o en altre manera no apelleran o citeran ab letres, missatges o en altre manera
personalment fora la ciutat de Gerona ne ab aquella los dits Ffrancesch Santceloni e micer Guillem o VIII
persones o alcuns d’ells o d’eles pregaran, amonesteran ne aquells ab penas o comi-nacions d’aquelles o ab
altres maneras maneran que isquen ne vagen en algun loch fora la dita ciutat; e, si lo contrari de les coses en
lo present capítol contengudes se assejave e·s fahia, que fos nul·la cas e va e que los dits Ffrancesch e micer
Guillem e VIII persones o alguna d’elles les dites coses no fossen tengudes obeir, ans lo dit senyor e senyora
en los dits noms sots virtut del dit sagrament, encontinent que a lur audiència pervenga, ho hagen tot de fet
revocar e tornar-ho tot al primer e degut stament faent fer de tot ço qui fet o assejat se seria en contrari plenera
e deguda satisfacció.
XXXXVII. Ítem, és convengut que, per alguns actes contraris o per no usar dels presents privilegis o
per algun cas qui de fet o de dret per culpa, ignorància, imperícia o necligència dels dits bisbe, capítol, ciutat,
viles, lochs e parròquies de les batlies, vegaries e bisbat de Gerona, universitats e singulars d’aquells e
d’aquellas o algun d’ell o d’elles o per altra cas qualsevol, los privilegis dessús dits ne los presents capítols o
alguns d’ells o coses en aquelles contengudes /249v/ no sien leses o prejudicades o puguen ésser dits
interrumputs, novats o revocats en alguna manera posat que de dret comun, canònich o civil o dret municipal
de la terra e per regalia o preheminència del dit senyor o privilegi de son fisch e per qualsevol altre manera fos
ordonat e statuït lo contrari, ans los dits privilegis, capítols e altres coses dessús dites e cascuna d’aquelles
enpertostemps aquelles qui són perpetuals e les altres qui són temporals, segons que dureran, sien, stiguen e
romanguen en lur plena força e valor, e axí com a ley paccionada e en virtut d’aquella sien servades e per les
maneres dessús dites o altres qui dir o pensar se puguen no sien leses, infringides, revocades, anul·lades ne en
alguna forma prejudicades.
XXXXVIII. Ítem, com en moltes partides de tots los presents capítols e gran res en la major partida de
aquells lla on se anomena la esgleya se anomén bisbe o vicari seu e al present no.y hage bisbe sinó
administrador, ço és lo cardenal qui·s nomena cardenal e ad-ministrador de la sgleya de Gerona que, posat que
s’i diga e·s nomén bisbe, que·y sia entès, axí com si posat e nomenat hi era, e que en res no puxa prejudicar ne
en alguna manera ésser tret a consaqüència per lo senyor rey ne per altres qualsevol a qui·s pertangue o d’aquí
fo interès ne, per aquesta rahó, excepció alguna de dit ne de fet hi puxa ésser dita, posada o allegada e menys
admesa per la qual los dits capítols ne algun d’ells poguessen ésser invalidats, deteriorats, viciats ne anul·lats,
ans perpetualment romanguen en lur força e valor, axí pròpriament com si en cascun dels dits capítols lla on
és dit, scrit o nomenat bisbe era scrit o nomenat administrador et contra.
De iuramento cancellarii e aliorum officialium curie domini regis
XXXXVIIII. Ítem, que los canceller, vicicanceller o regent cancellaria, camerlenchs e tresorers,
prothonotaris, secretaris e lochtinents d’aquells presents e esdevenidors o dels dits senyor rey o reyna en noms
dessús dits juren als sants IIII evangelis que feran de tot lur poder ab los dits senyor e senyora que tenguen e
observen los presents capítols e cascun d’ells e coses en aquells contengudes e que res en contrari d’aquells o
d’aquelles ab letres, provisions, manaments o en altre manera no façen ne·ls dits canceller, vici-canceller o
regent cancellaria, prothonotaris, secretaris e lurs lochtinents alguna provisió o letra contrària no signen ne
spatxen, e axí mateix juren los prothonotaris dels dits senyor rey e reyna e lurs lochtinents e secretaris que
aquellas no spatxen o segellen.
Que interpretacio istorum capitulorum pertineat VIII° personis
L. Ítem, que, si sobre los dits capítols o per rahó d’aquells o algun d’ells o coses en aquells
contengudes o daquèn devellants exien o emergien alguns duptes, obscuritats o contrasts entre les parts dessús
dites o alguna o algunes d’aquelles per qualsevol rahó, que en aquell cas se hagen a declarar, interpretar o
corregir per les dites VIII persones o major partida d’aquelles, les quals hagen plen poder de fer la dita
declaració, interpretació e correcció.
LI. Ítem, com per part d’En Pere Sunyer, per rahó de la juredicció de Çalrà, e per Na Narcissa, filla
d’En Pere Scala, quòndam, per rahó de la juredicció de Sant Julià de Rames, les quals jurediccions /250/ són a

man del senyor rey e axercici del veguer de Gerona sia preposat e request que deven cobrar los preus per los
quals affermen haver comprades les dites jurediccions, e sobre los encartaments fets de les dites compras és
convengut que sobra les dites proposicions e requestes sia feta justícia simplament e de plan sola veritat attesa
a conaxença de les VIII persones damunt dites o major partida d’a-quelles de e ab consell dels jutges o I
d’aquells constituïts en los actes de les dites luïcions, e que·l dit cambiador hage complir ço que per ells serà
declarat sobre les dites coses.
Specialitas vallis Corniliani
LII. Ítem, per ço con les universitats dels castell, vall e terme de Cornellà e singulars d’aquells, axí
com a ferms, vertaders e leyals vassalls, no contrestant diverses vegades se sien reemuts e dats sots senyoria
de la corona reyal per lur gran senceritat de naturalesa, la qual han entre·ls altres vessalls e sotsmesos del
senyor rey singularment demostrada, són venguts e vénen liberalment e francha a contribuir e pagar en les
presents luïcions e reempçons de les jurediccions faedores, axí com aquells qui tostemps desigen e cobeegen
romandre e ésser a units inseparablement a la dita corona reyal, és convengut que·l dit senyor havent sguard al
natural vessallatge dels hòmens dels dits castell, vall e terme de Cornellà, lo aprou, ratiffich e conferm als
hòmens de les dites universitats dels dits castell, vall e terme e a cascun d’ells, tots e sengles privilegis,
libertats, franquitats, inmunitats e grà-cies e uses e bons costums dats, consentits, atorgats e atorgades, axí per
los senyors reys En Pere, pare, e En Johan, frare del dit senyor d’alta recordació, com per lo dit senyor ara
regnant e altres prede-cessors seus, e que d’aquells e d’aquelles se puguen alegrar; noresmenys tenguen,
regesquen, en nom del senyor rey, tota juredicció civil e criminal en lo dit castell de Cornellà e terme d’aquell
e vall, exceptats tots crims de què·s meresqués mort o motilació de membres e prenguen tots los emoluments
de la dita juredicció; dels quals emoluments, deduïts salaris, messions e despeses e altres càrrechs per exercir
la dita juredicció provinents e faedores, los pertesquen e·s destribuesquen. E la elecció e creació dels officials
del castell e terme e de la vall dessús dits e totes les altres coses demont dites façen, usen e exegesquen,
segons e per la forma que en los dits privilegis, libertats, franqueses e inmunitats e gràcies és pus largament
contengut e segons que usa-ven e havien acustumat de usar e fer en los dits castell e vall e terme de Cornellà
abans que·s fossen dats a la dita ciutat de Gerona. E axí mateix que s’alegren e·s puguen alegrar de totes
aquellas gràcies, privilegis e libertats e franqueses per qualsevol rahon dats, fets e consentits e dades, fetes e
consentides per la dita ciutat de Gerona als dits castell, vall e terme de Cornellà e als habitants e habitadors
d’aquells, sens tota contradicció e embarch que no lus puxe ésser feta, ne posada en alguna manera.
LIII. Ítem, com en los presents capítols en diversos lochs sia feta expressa menció de VIII persones, ço
és: dues per part del senyor rey, dues per part de la esgleya, dues per part dels iurats e dues per part dels
pagesos o de la major partida d’aquells, e, jatsia que los pagesos requests ab veu de crida no hagen curat
elegir dues persones per lur part e complir, fer e executar les coses a ells e als altres dessús dits fer
pertanyents, contengudes en los presents capítols, és convengut per spetxament dels presents negocis que les
dites VI persones, ço és: dues per part del senyor rey, dues per part de la sgleya e dues per part dels jurats, o
major partida /250v/ d’aquelles VI, pusquen fer e exequir totes o sengles coses que les VIII persones o major
partida d’aquelles devien e havien poder de fer e exequir per virtut dels presents capítols.
LIIII. Ítem, que·ls capítols, privilegis e altres coses dessús contengudes sien fermats e jurats per lo
senyor rey e per la senyora reyna en los noms dessús dits e segellats ab lurs segells, franchs e quitis de tot dret
de segell e juren per Déu e per los sants IIII Evangelis de tenir e servar perpetualment aquells e cascun d’ells e
les coses en aquells contengudes e cascuna d’aquellas, e contra aquells o aquelles no fer o venir ne permetra
ésser contrafet o vengut en alguna manera.
LV. Ítem, que dels presents capítols e cascun d’aquells sien fetes cartes públiques, letres, provisions e
altres scriptures, segons que a aquelles se pertanyerà, segellades ab segell del dit senyor rey e rey-na en los
dessús dits noms dictadores largament e bastant, a conaguda de dos juristes en açò elegidors per les dites VIII
persones o major partida d’aquelles a tot profit e avantatge d’ells e de tots los altres que toquen, franques de
tot dret de segell.
De tatxandis salariis
LVI. Ítem, com los dits procuradors e les dites VI persones, cambiador, tractadors, instigadors, jutges e
altres persones sien enter-vengudes en los dits negocis dels presents capítols e hajan daquí avant entrevenir

laboriosament e ab gran diligència, e no convenga que ab lurs pròpries messions hagen trebellar en los dits
affers qui són molt carragoses, plàcia al dit senyor que de gràcies e salaris comunes e moderats vulla provehir
als dits procuradors e a cascun d’ells per esguard dels treballs que han sostenguts e sostendran en los dits
affers, donant poder als dits procuradors e cascun d’ells insolidum de tatxar salaris a les dits VI persones e
cambiador e atorgar a les dites VI persones o major partida d’aquelles potestat de constituir e taxar salaris e
fer donar messions a lur conaxença a jutges, officials, scrivans, porters, missatgés, saigs e totes altres persones
qui per expedició de les dites luïcions hauran a trebellar e ja han trebellat.»
Idcirco, nos, dicti Raymundus Alamanni de Cervilione et Petrus de Sancto Martino, nominibus quibus
supra, dicta capitula preinserta et omnia et singula in eis et eorum quolibet contenta et expressata laudamus,
approbamus, concedimus et firmamus atque iuramus. Et nos, Andreas Urgellesii, vicarius et officialis,
Arnaldus de Gurbo, canonicus, et etiam ego dictus Andreas, presbiter de capitulo, et, ut electi predicti in
quantum in nobis est, Bernardus de Rexacho, Iohannes Madir, Narcissus Alberti, Petrus Planell et Petrus
Collelli, iurati omnes superius nominati, nominibus iamdictis, ipsa eadem capitula supradicta et omnia et
singula in eis et eorum quolibet con-tenta, salva quo ad nos predictos clericos et alios superius nominatos
protestacione per nos superius facta super sanguinis vindictam, lau-damus, approbamus, concedimus et
firmamus. Mandantes et requi-rentes, nominibus iamdictis, de hiis omnibus et singulis capitulis recipi et
confici instrumentum publicum unum et plura ac tot quot et quociens petitum seu petita fuerint per notarium
hic presentem.
Actum est hoc Gerunde, die sabbati secunda mensis octobris, anno a nativitate Domini millesimo
quadringentesimo.
Sig+na Raymundi Alamanni de Cervilione et Petri de Sancto Martino. Sig+num Andree /251/ de
Urgellesii, vicarii generalis et officialis diocesani. Sig+na Arnaldi de Gurbo, canonici et eiusdem Andree
Urgellesii, presbiteri de capitulo. Si+gna Bernardi de Rexacho, Iohannis Madirii, Narcissi Alberti, Petri
Planelli et Petri Collelli, iuratorum civitatis Gerunde predictorum, qui nominibus predictis hec concedimus et
firmamus.
Testes: venerabiles Raymundus de la Via, Iohannes de Valle, in legibus licenciati, et Philipus de
Palacio, rector hospitalis ecclesie Gerundensis, et Arnaldus Roura, civis Barchinone. Et de firma dicti
venerabilis Andree Urgellesii, vicarii et officialis predicti, sunt testes dicti Philipus de Palacio et Arnaldus
Roura. Et de firma dicti venerabilis Arnaldi de Gurbo, canonici, sunt testes, venerabiles Petrus Grimau,
locumtenens vicarii, et Ffranciscus Oliba, scriptor Gerunde.
Tenore presentis publici instrumenti capitula supra inserta et unum quodque ipsorum ac ordinaciones et provisiones predictas et
quamlibet earumdem ac omnia et singula in eis contenta, ad suplicacionem per humilem propterea nobis factam,
laudamus, approbamus, ratiffi-camus, concedimus et firmamus de certa sciencia et expresse ac in nostra bona
fide regia promittimus et etiam sponte iuramus in animam nostram per Dominum Deum et eius sancta quatuor
Evangelia, manibus nostris tacta, in posse fidelis secretarii et notarii infrascripti, ut publice persone, hec a
nobis legittime stipulantis et recipientis, nomine illorum quorum interest vel potest aut poterit interesse, quod
eadem capitula, ordinaciones et provisiones et alia omnia et singula in eis et quolibet eorum contenta
tenebimus et observabimus, at-tendemus et complebimus cum effectu et nil in contrarium faciemus aut
permittemus per aliquem fieri palam vel occulte, directe vel indirecte, aut alias quovismodo, aliquo iure, causa
vel etiam racione. Mandantes cum hoc eodem publico instrumento vicem epistole in hac parte gerenti sub
paterne benediccionis obtentu illustrissimo Martino, Dei gratia regi Sicilie et ducatum Athenarum et
Neopatrie duci, primogenito nostro carissimo, et in dictis nostris regnis et terris post dies nostras felici, Deo
propicio, successori, necnon aliis in dictis regnis et terris nobis et sibi amodo successuris ut omnia et singula
supradicta firmiter observando contra ea vel aliquod eorumdem non veniant, faciant vel attendent aut fieri
faciant, consenciant vel permittant verbo vel facto seu alio quovismodo, denique si diceretur vel aliqualiter
posset dici quod in casibus memoratis vel aliquibus ex eis deffeceret vel ommissa esset aliqua iuris vel facti
solennitas aut impingerentur alia quevis per que deffectus aliquis videretur notari aut nullitas vel vicium poni
quacumque racione, occasione aut titulo sive causa de nostre regie plenitudine potestatis ipsum deffectum,
nullitatem vel vicium presente auctoritate suplemus et damus universis et singulis hic con-tentis omnem
roboris firmitatem, hec quoque universis et singulis officialibus et subditis nostris et aliis, presentibus et
futuris, et ipsorum locatenentibus, cuiusvis gradus, dignitatis, status aut condicionis exis-tant tenenda,
servanda perpetuoque complenda, ut superius lacius est contentum, indicimus et iniungimus sub pena decem
milium florenorum auri et alias sub debito naturalitatis et fidei quibus tenentur nostre culmini magestatis. In
cuius rei testimonium presentem cartam sive publicum instrumentum fieri et sigillo magestatis nostre
impendenti iussimus comuniri.

Quod fuit datum et actum in maiori palacio regio civitatis Barchinone, vicesima sexta die octobris,
anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo regnique nostri quinto. Matias, vicecancellarius. /251v/
Signum (signe reial) Martini, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, qui predicta laudamus, firmanus et iuramus. Rex Mar-tinus.
Testes sunt qui ad predicta fuerunt presentes: nobilis Ludovicus de Apilia, Petrus de Turrillis,
camerarius maior, milites, et Iohannes de Plano, legum doctor, consiliarii et Georgius de Planella de
thesauraria domini regis predicti.
Signum (signe) Marie, Dei gratia regine Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice
comitisseque Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, procuratricis generalis illustrissimi principis Martini, Dei
gratia regis Sicilie et ducatuum Athenarum et Nehopatrie, ducis primogeniti dicti domini regis viri et domini
nostri carissimi atque nostri, ut de procuracione huiusmodi liquet clare publico instrumento facto per fidelem
nostrum Raymundum de Cumbis, consiliarium et prothonotarium domini regis viri et domini nostri predicti in
civitate Siracusie, vicesima die novembris, anno ab incarnacione Domini millesimo trecentesimo nonagesimo
sexto, quinte indiccionis regnique dicti regis sexto. Que dicto nomine predicta omnia et singula lau-damus,
concedimus et firmamus et promittimus et etiam iuramus in animam dicti filii a nostri per Dominum Deum et
eius sancta quatuor Evangelia, manibus nostris tacta, quod principalis noster predictus predicta capitula et
omnia et singula contenta in eis tenebit et obser-vabit et contra ea vel aliquod eorumdem non faciet vel veniet
aut permittet per aliquem fieri palam vel occulte, directe vel indirecte, aut alias quovismodo. Quam firmam
facimus in manu et posse Guillelmi Poncii, secretarii et notarii infrascripti, die sexta novembris, anno a
nativitate Domini millesimo quadringentesimo, presentibus testibus, egregio viro Iacobo de Prades, ammirato
regni Sicilie, Galcerando de Sancto Minato, armarum uxerio, militibus, consiliariis domini regis predicti et ad
corroboracionem maiorem sigillum nostrum apponi iussimus inpendenti. Bernardus Michael.
Sig+num Guillelmi Poncii, secretarii serenissimi domini regis Aragonum supradicti, auctoritate regia
notarii publici per totam terram et dominacionem suam, qui predictorum dominorum regis et regine mandato
premissis interfuit hocque instrumentum seu perga-meneam et cartam scribi fecit et clausit, in quinque
pergameneis iunctis sive sutis cum membranis pergameneis quatuor, in quorum primo pergameneo sunt
CXXXVI linee, quarum prima incipit «In nomine Domini», et finit «redempcionibus et re et ultima eiusdem
pergameni incipit «ixen e apparien» et finit «iurats, cònsols lochs». In secundo vero sunt CXVIII linee,
quarum prima incipit «e parròquies e universitats» et finit «jurediccions per extor» et ultima eiusdem
pergameni incipit «o a ells adherents» et finit «e de peu e altres». In tercio quoque sunt CVIII linee, quarum
prima incipit «coses per fer la dita deffensió» et finit «axí com dit és» et ultima eiusdem pergameni incipit
«pusquen usar» et finit «e vegeria e no altres». In quarto quidem sunt XCVIII linee, quarum prima incipit
«per qualsevol nom o títol» et finit «e altres lochs» et ultima eiusdem pergameni incipit «de valle» et finit «et
de firma dicti». In quinto denique et ultimo pergameno sunt XI linee, quarum prima incipit «venerabilis
Arnaldi de Gurbo» et finit «earumdem ac» /252/ et ultima nondum completa incipit «regio civitatis» et finit
«nostri quinto. Matias, vicecancellarius», cum litteris rasis in primo pergameno in lineis XXIIIª in eisdem
quomodolibet expressata nunc pro tunc tum premissa facta seu indulta per vos seu alterum vestrum fuerint et
tunc pro nunc laudamus, approbamus, rarifficamus et perpetuo». XXXXVª: «venudas o alienades». LIIIª:
«deposada». LXVIIª: «d’aquelles en la forma demont dita e no sens elles en aytal manera que quant per les
dites VIII persones o maior partida d’aquellas, segons demont és contengut, serà ordenat de ésser feta luïció o
reempçó de alguna o algunes jurediccions d’algun detenidor o possehïdor». LXXVIIIª: «lo dit senyor».
LXXXIIª: «o d’altra qualsevol persona, ne en altra manera no derà al dit senyor rey ne a son primogènit ne a
la senyora reyna en nom seu ne encara en nom del dit». CIIª: «presents capítols». CVIIIª: «o reebudes o
mesas». CXIª: «de les dites» e CXXXVIª: «ordona, vol e consent». Et in secundo pergameno in lineis XXVIª:
«dits seus». LXVª: «parròquies e jurediccions e cascú e cascuna de aquells e d’aquelles e altres coses demunt
di-tes e cascuna d’aquellas». XCVª: «prejudici» et CXVIª: «o». Et in tercio pergameno, in lineis XXXVª:
«dita ciutat». LXXIIIª: «per lo capítol elegits». LXXVIª: «jurats» et Cª: «alguna altra». Et in quarto
pergameno in lineis XVIIª: «e esdevenidors contra les dites universitats e sotsmeses de les vegaries e batlies
demunt dites per actes de universitats o singulars d’aquelles e ensemps o departidament les dites universitats o
singulars los uns per altres ne en qualsevol altre manera no puxen». XXVIIIIª: «d’aquelles e jurats e
procuradors dessús dits a açò elegidors hagen e sien tenguts de exequir encontinent, no admesas algunes
rahons en contrari, tot ço e quant per les dits VIII persones o de la major partida d’aquellas sobre les dites
coses o alguna d’aquellas serà pronunciat, fet, manat e ordonat. Ítem, que·l dit senyor fa graciosa remissió a la
universitat de les». LIª: «segons». LVIª: «al primer e degut stament» et LIXª: «privilegis, capítols». Et in
quinto et ultimo per-gameno in linea VIª: «et terris nobis et sibi a modo», et in secunda linea: «firme dicte
domine regine nostri carissimi atque nostri».

a. viri barrat, C.
1403 novembre 7. València
350
El rei Martí I confirma una provisió del seu pare Pere el Cerimoniós per la qual manava als seus oficials que
constrenyessin els deutors de la ciutat i que no admetessin cap excepció o compensació que no hagués
estat provada per un acte públic en un termini de 10 dies.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 422v-423.
Quod fiat execucio contra debitores civitatis et talliarum non admissa iure firma nec obstante
excepcione compensacionis nec alia, nisi de soluto quod habeat probari infra decem dies.
Martinus, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris vicario, subvicario, baiulo et iudici ordinario Gerunde
vel eorum locatenentibus, presentibus et futuris, salutem et gratiam. Dudum serenissimus dominus Petrus,
memorie recolende genitor noster, ad supplicacionem pro parte universitatis civitatis Gerunde sibi humiliter
factam, fecit de et super infrascriptis quandam provisionem, cum eius litera tenoris sequentis:
«Petrus, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque Barchinone,
Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris baiulo ac iudici ordinario civitatis Gerunde vel eorum
locatenentibus, presentibus et futuris, salutem et gratiam. Ad humilem supplicacionem nobis factam per
fidelem nostrum Bernardum des Bach, in decretis licenciatum, nuncium per universitatem dicte civitatis ad
nos missum, vobis dicimus et mandamus, de certa sciencia et expresse et sub pena ducentorum
morabetinorum auri nostro erario applicandorum, quatenus ad peticionem iuratorum Gerunde aut procuratoris
vel sindici eorum, tam per imposiciones penarum, distracciones bonorum, capciones personarum
quam alia remedia oportuna, quascumque personas debere reperitis eidem civitati aliquas peccu-nie
quantitates racione talliarum vel colleccionis earum aut racione alicuius aministracionis rerum et bonorum
ipsius civitatis vel alias qualitercumque compellatis fortiter et districte et super his deduccionem,
compensacionem aut alicuius generis excepcionem nullatenus admit-tatis, a nisi excepcionem solucionis que
infra decem dies per fidedignos testes probari habeat aut publicum instrumentum. Cum nos sit in favorem
dicte civitatis que, ut fidedigna relacione percepimus, ex talibus compensacionibus et deduccionibus et aliis
excepcionibus dampna plurima passa fuit, sic fieri providerimus et velimus.
Datum Algezira, sub nostro sigillo secreto, XXXª die iunii, anno a nativitate Domini M° CCC°
octuagesimo secundo. Ferdinandus, cancellarius.»
Nunc autem pro parte fidelium nostrorum iuratorum et proborum hominum dicte civitatis fuit nobis
humiliter supplicatum ut dictam provisionem, per dictum genitorem nostrum factam, laudare et appro-bare,
ratificare et confirmare de nostra solita clemencia dignaremur, necnon de novo provisionem facere
infrascriptam. Nos igitur, dicta supplicacione benigne admissa, tenore presentis, laudantes, approbantes,
ratifficantes et confirmantes dictam provisionem per dictum genitorem nostrum factam, et omnia et singula in
ea contenta, necnon omnes alias provisiones ad instanciam iuratorum, presencium et preteritorum, civitatis
predicte super predictis obtentas, /423/ vobis et vestrum cuilibet dicimus et de certa sciencia expresse
mandamus etiam sub pena mille florenorum auri nostro erario applicandorum et a vobis et bonis vestris si
contrafeceritis irrevocabiliter habendorum, quatenus ad peticionem seu requisicionem iuratorum dicte civitatis
aut procu-ratores, sindici vel clavarii ipsorum compellatis fortiter et districte quascumque personas quas
debere reperitis dicte civitati nunc vel etiam in futurum aliquas peccunie quantitates, tam racione talliarum vel
colleccionis earum preteritarum, presencium et futurarum, quam racione restarum preciorum imposicionum,
quam racione clavarie sindicatuum aut alicuius administracionis rerum et bonorum ipsius civitatis vel aliorum
quorumvis debitorum que dicte civitati debeantur vel debebuntur nunc vel etiam in futurum vel alias
qualitercumque et hoc, tam per imposiciones penarum, distracciones bonorum, capsio-nes personarum, quam
alia remedia opportuna, quibusvis litteris, provisionibus seu mandatis per quoscumque in oppositum
impetratis, sub quacumque expressione verborum conceptis, quas huius serie revocamus, obsistentibus nullo
modo. Et super his nullam iuris firmam nec aliquam deduccionem, compensacionem vel retencionem aut
alicuius generis excepcionem aliquatenus admittatis, nisi dumtaxat excepcionem solucionis que infra decem
dies per testes fidedignos probari habeat aut publicum instrumentum quia sic de certa sciencia precipimus fieri
in favorem rei publice dicte civitatis que tantis debitis et oneribus obligata et onerata existat.

Datum, sub nostro sigillo secreto, Valencie, septima die novembris, anno a nativitate Domini millesimo
quadragentesimo tercio.
Narcissus Canyellis, regens cancellariam. b
a. Interlineat, B. b. Fol. 423, línies 15-20: clau i nota en forma de mà, l. 19, B.
1403 novembre 12. València
351
El rei Martí I atorga als jurats de Girona que en cap cas es puguin fer compensacions o apel·lacions pel que
fa a la talla o impostos directes.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 423v-424.
Que talles de la ciutat no·s pusquen fer compensacions ne apellacions.
Martinus, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, Rossilionis et Ceritanie, ffidelibus nostris iuratis civitatis Gerunde, presentibus et futuris, salutem
et gratiam.
Rei publice civitatis predicte, quantum est nobis possibile como-ditatibus, intendentes, provisiones illas
concedimus quas ipsi noscimus oportunas, audito siquidem relacionibus nonnullorum, quod cives et
habitatores civitatis predicte quam plurimi a talliis, que facte fuerunt et fiunt in civitate eadem, se appellant
dietim, asserunt namque ac dicunt se immoderate tallias fuisse et esse vel affirmant se debere vel posse talem
talliam compensare et penes se propterea retinere et id faciunt ex eo ad minus ut possint differre et impedire
solucionem ad tempus, non actento quod res publica interim deperiret vel incurreret irreparabilia fortassis
incomoda et quod missiones, quas fieri oporte-ret, propterea ad maiores summas ascenderent, quam tallie
memorate et actento quod usus est pessimus quod a talliis quis valeat appella-re et quod talis appellacio
admittatur presertim in populosis civitatibus atque locis ubi si talis introduceretur abusus fere omnis vel pars
maxima appellarent, maturo super hiis et digesto consilio habito, providimus huius tenore moti debite ex
premissis quod nemo ex civibus et habitatoribus supradictis audeat vel presumat racione immoderate
taxacionis a seu tallie aut dependencium et emergencium ex eisdem ad nostram audienciam regiam vel
officiales nostros aut alios modo aliquo appellare, nec compensacionem aliquam allegare, nec aliquis
officialis noster, aut alius quivis, appellaciones vel compensaciones huiusmodi nomine nostro aut alias
recipiat seu admittat recipereve b seu admittere permittat a quoque quinimo ipsi appellantes qui iam
appellaverunt seu etiam appellabunt, remittantur per officiales predictos et recurrere habeant ad vos seu illos
qui pro tempore dicto c nostro officio presidebunt, qui, congregato solito more magno consilio civi-tatis ipsius
et in vestri et eius presencia seu maioris partis vestri et eorum, positis modo verbo per appellantes predictos
eorum querelis, opposicionibus, allegacionibus et quibusvis racionibus sive causis eisque auditis ad plenum
habitaque inter vos d et dictum consilium seu partem maiorem illa delliberacione iustissima qualem decet III
iuramenti per vos et dictum consilium prestiti in introitu vestri regiminis et eorum, decernatis et determinetis
quod per puram cons-tanciam repertum fuerit faciendum, procedendo in eis breviter, simpliciter, summarie et
de plano sine strepitu iudicii et figura, nudo verbo sine strepitis, /424/ sola facti veritate attenta, et illud quod
verbo decretum per vos et dictum consilium seu maiorem partem vestrum et eorum fuerit, ut est dictum
superius, nudo verbo, maliciis et diffugiis omnibus pretermissis et appellacione quacumque servetur. Nos
enim, vobis et consilio seu maiori parti in et super predictis omnibus et singulis cum dependentibus et
emergentibus ex eisdem eisque adhe-rentibus et connexis, comittimus cum presenti plenarie vices nostras
vicario, baiulo ac iudici ordinario civitatis predicte et aliis officialibus et subditis nostris, presentibus et
futuris, et eorum cuiuslibet ad quos spectet et presentes pervenerint expresse, sub pena quingentorum florenorum
auri de Aragonia a bonis cuiuslibet contrafacientis irre-missibiliter habendorum, ac de certa sciencia
nostra mandantes quod tenendo in omnibus nostram provisionem presentem quicquid vos et dictum consilium
seu maior pars decreveritis et terminaveritis in predictis, observent et faciant observari ad unguem omni
appellacione ac aliis quibusvis excepcionibus et diffugiis postpositis et remotis, ve-rum si aliqui ex
appellantibus supradictis allegaverint seu etiam allegabunt legittime se ex concessionibus regiis aut alias ab
onere dictarum talliarum esse debere gratiose exemptos, volumus quod appe-llaciones istorum per nostros
officiales aut alios, ad quos pertineat, plenissime admittantur remittanturque ad nostram audienciam re-giam
vel illuc quo per eosdem fuerit appellatum illic per iusticiam decidendo.
Datum sub nostro sigillo secreto, Valencie, XII a die novembris, anno a nativitate Domini
quadrincentesimo tercio.

Narcissus de Canyellis, regens cancellariam.
a. taxaciocionis, B. b. Interlineat sic, B. c. Interlineat, B. d. Interlineat, B.
1413 juliol 24. Barcelona
352
El rei Ferran I estableix que les imposicions han de ser llevades sobre tota persona que comerciï en el radi
d’una llegua, sigui quin sigui el seu estatus, sots pena d’una multa que havien de pagar aquells que ho
contravinguessin.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XV conservada en el Llibre Verd, f. 424v.
C. Còpia de mitjan S. XV conservada en el Llibre Vermell, f. 85.
a. Ed. de la còpia B per Lluís BATLLE I PRATS, «Diplomatario Gerundense de Fernando I», dins Actas y comunicaciones del
IV Congreso de Historia de la Corona de Aragón, Mallorca 25 de septiembre-2 de octubre de 1955, II, Madrid, 1970, p.
649-650.
Privilegi fet en favor de les imposicions, vectigals e altres drets de la ciutat de Gerona.
Nos Fferdinandus, Dei gratia regis Aragonum, Valencie, Maioricarum, Sardinie et Corsice comesque
Barchinone, dux Athenarum et Neopatrie ac etiam comes Rossilionis et Ceritanie, circa utilitatem et
comodum universitatis civitatis Gerunde que pro serviciis nostrorum predecessorum regum Aragonum
illustrium damna et missiones varias est perpessa et propterea importabilibus honeribus imposicionum per
dictos predecessores nostros illustres dicte civitati concessarum est oppressa, et sunt iura imposita ex quibus
solvi habent onera supradicta in certis locis dicte civitatis exhigi et levari ordinata, ut convenit, intendentes
volentesque eorum indemnitati possetenus obviare cum alias, attentis fraudulentis modis, qui servantur per
nonnullos in subscriptis iura et vectigalia ex quibus dicte civitati onera persolvuntur ad nichilum de facile
devenirent, tenore presentis su-plicantes nobis humiliter pro subscriptis ffideli nostro Ffrancisco de Sancto
Celidonio, sindico sive nuncio dicte civitatis, destinato ad curiam quam Cathalanis celebramus, volumus ac
etiam statuimus quod aliquis, cuiuscumque condicionis fuerit vel status, qui ad iura et imposiciones in dicta
civitate imposita, tam racione imposicionum vectigalium quam mercantium, solvenda modo aliquo teneatur.
Quique dictam civitatem intrabit seu intrare disposuerit, non audeat seu presumat iter facere cum dictis eius
bonis et rebus pro quibus solvi debeat ius aliquod, propter statutum, per aquam seu rivos aut devia alia loca
seu itinera circumcirca dictam civitatem per unam leucam, quin intret palam et publice per itinera regia solita
dictam civitatem intrare, statutumque seu ordinatum ius solvat. Quicumque autem contrafecerit penam seu
penas super his impositas seu impo-nendas per iuratos dicte civitatis, presentes seu futuros, se noverit
incurrisse. Quas penas iidem iurati per se seu collectores aut arrenda-tores dictorum vectigalium et
imposicionum possint a contrafacientibus exhigere et levare et eos et eorum animalia arrestare et mittere intra
dictam civitatem pro execucione fienda, alia nostri seu officialium nostrorum non expectata licencia seu
permissu.
Mandamus igitur serie cum eadem inclito et magnifico inffanti Alffonso, primogenito nostro carissimo
ac in omnibus regnis et terris nostris, Deo propicio, successori, necnon iniungimus eius vices gerenti
Cathalonie, vicario et baiulo Gerunde ceterisque officialibus et subditis nostris ad quos spectet, presentibus et
futuris, de certa sciencia et expresse, sub pena mille florenorum de bonis cuiuslibet contrafacientis
habendorum, quatenus huiusmodi nostram licenciam et ordinacionem quam ex causis predictis et pro
exequcione concessionum seu licen-ciarum imponendi et colligendi ipsas imposiciones et vectigalia eis datas
ac utilitate publica dicte civitatis facimus, teneantur firmiter et observent tenerique et observari inviolabiliter
faciant et non contra-veniant aliquo iure, causa vel racione, quinimo assistant super predictis omnibus ipsis
iuratis seu clavario et collectoribus, presentibus et qui fuerint pro tempore, ope, auxilio et favore publicarique
faciant presentem nostram litteram seu concessionem per loca solita voce preconis cum inde fuerint requisiti
ne de his aliquis ignoranciam valeant allegare. In cuius rei testimonium presentem vobis fieri et sigillo nostro
iussimus comuniri.
Datum Barchinone, XXIIIIª die iulii, anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo
terciodecimo. De Gualbis, vicecancellarius.
Ego Didacus, gratia illustrissimi regis scriptor ac tenens claves sui archivii regii Barchinone, presens
translatum a quodam registro serenissimi domini Ffernandi, bone memorie regis Aragonum, gratiarum
intitulato, in dicto archivio recondito, sumpsi et cum eodem legaliter comprobavi et, ut fides plenior
impendatur, hec mea manu scripsi in testimonium premissorum.

1424 agost 31. Barcelona
353
El rei Alfons IV mana als algutzirs i altres oficials reials que detinguin tot vaixell que transporti gra i
productes alimentaris i n’obliguin el patró a descarregar la càrrega on els jurats vulguin, pel bon
aprovisionament de la ciutat.
A. Original lletra reial sobre paper, nº 457 (220 × 295 mm), en altre temps segellada, conservada a l’AHCG.
B. Còpia de A de mitjan S. XV conservada en el Llibre Verd, f. 403v.
a. Ed. de la còpia B per L. BATLLE I PRATS, «Diplomatario Gerundense de Alfonso el Magnánimo», dins Anales del Instituto
de Estudios Gerundenses (Girona), XI (1956-1957), p. 35 (doc. 10).
Provisió sobre vitualles que a instància dels jurats pusquen ésser emparats tots navilis portants
forment e altres vitualles.
N’Alfonso, per la gràcia de Déu rey d’Aragó, de Sicília, de Valèn-cia, de Mallorques, de Sardenya e de
Còrsega, comte de Barchinona, duch de Attenes e de Neopàtria e encara comte de Rosselló e de Cerdanya, als
feels nostres tots e sengles algotzirs e altres qualsevol officials e porters nostres, on se vulla dins nostra
senyoria constituïts, qui de les coses dejús scrites seran raquests e a lurs loctinents, salut e gràcia.
Com sia molt expedient e necessari per pus opulent provisió de forment de la ciutat de Gerona e dels
singulars de aquella, los quals ne sofferen algun detriment e penúria dar tota via e manera que la dita ciutat
hage habundància de forment e altres vitualles, a vosaltres e a cascun de vós dehïm e manam de certa sciència
e expressament, sots incorriment de nostra ira e indignació, que tota vegada que per part dels jurats de la dita
ciutat o altres en nom lur ne serets raquests o algun de vosaltres ne serà raquest, arrestets e emparets a tots
navilis e altres qualsevulla fustes qui porten vitualles en qualsevulla parts de les nostres mars sien constituïdes
e forçets los patrons e altres con-duydors de les dites fustes, axí per imposició de penes, com en altra manera,
que descarreguen les dites vitualles lla on los dits jurats volran e ordonaran. E per exequtar les dites coses,
pujarets en lahüts, bargantins e altres fustes e totes altres coses farets e exequtarets que los dits jurats o altres
per ells vos requerran, per manera que la dita ciutat habunde en forments e altres vitualles. E açò per res no
mudets o dilatets com nós vullam de certa sciència que no contrestant qualsevol letres, provisions e
ordinacions per nós o altres qualsevol en contrari fetes, axí·s faça.
Dada en Barchinona, sots nostre segell secret, lo darrer dia d’agost, l’any de la nativitat de nostre
Senyor M CCCC XXIIII. Rex Alfonsus.
a. Escrit amb tinta de dos colors diferents, C.
1424 setembre 6. Maella
354
La reina Maria, esposa d’Alfons IV, dóna a la ciutat de Girona la seva meitat dels drets sobre els
aiguadeixos del Ter.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XV conservada en el Llibre Verd , f. 405.
Donació que la senyora reyna féu a la ciutat de la mitat del dit aygaleix.
In Dei nomine. Pateat universis quod nos Maria, Dei gratia regina Aragonum, Sicilie, Valencie et
Maioricarum, Sardinie et Corsice, comitissa Barchinone, ducissa Athenarum et Neopatrie ac etiam comitissa
Rossillionis et Ceritanie, locumtenens generalis illustrissimi domini regis, viri et domini nostri carissimi,
dampno et sumptibus que civitati et suburbiis ac territorio Gerunde obveniunt pretextu rivorum in cursus
Ticeris, Undaris et Guelli secus civitatem eandem fluencium quorumdam aquarum pluvialium multitudine
turgent allu-vies nilque operis humani obicitur rippis corrosis in civitatem eandem vastando terras insultant
eis versis in sabulum magnam eiusdem civi-tatis partem dirrui verissimiliter formidatur pro compasciente
affectu in aliquale auxilium impensarum per dictam civitatem et habitatores ipsius fiendarum circa opus
construendum ad dictorum rivorum impetus propulsandos, medietatem terrarum et possessionum que ex
alluvione huiusmodi regio patrimonio adquiri seu applicari contigit usque quaque vocatum vulgariter
aygualeix dicte civitatis, et vobis dictis iuratis et probis hominibus ipsius nomine huius serie ducimus
concedendam, ita quod ipsam medietatem comuniter et pro indivi-so cum dicto domino rege habeatis, teneatis
et possideatis ipsiusque civitatis utilitatibus aplicetis ad vendendum et stabiliendum et quovis titulo quo
melius in comodum cedat civitatis eiusdem ad tempus vel ad perpetuum alienandum. Et ex causa donacionis
et concessionis huiusmodi damus, cedimus et mandamus civitati eidem et vobis eius nomine imperpetuum

omnia iura omnesque acciones reales et perso-nales, utiles et directas, varias sive mixtas, ordinarias et
extraordi-narias ac alias quascumque dicto domini regi pertinencia et pertinentes et pertinere debencia et
debentes in predictis que vobis concedimus et contra quascumque personas et res racione et occasione eorum.
Quibus iuribus et accionibus supradictis possit dicta civitas vosque et vestri successores in officio vestro,
ipsius civitatis nomine, possitis uti et experiri et omnia alia facere in iudicio et extra quecumque et
quemadmodum dictus dominus rex facere poterat ante presentem concessionem et donacionem. Nos enim
facimus et constituimus vos dictos iuratos et probos homines nomine civitatis iamdicte veros do-minos et
procuratores, ut in rem propriam ipsius civitatis, ad comodum et utilitatem ipsius. Mandantes per hanc
eandem gubernatori et baiulo generali Cathalonie, necnon vicario subvicario, baiulo, subbaiulo et iudici
ordinario Gerunde ceterisque universis et singulis officialibus regiis ad quos spectet quatenus donacionem et
concessionem nostras huiusmodi et alia supradicta rata habeant, teneant et observent tenerique et observari
faciant et non contraveniant quavis causa. In cuius rei testimonium presentem fieri iussimus regio comuni
sigillo inpendenti munitam.
Datum Maelle, sexta die septembris, anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo
quarto regnique dicti domini regis octavo.
Signum (signe reial) Marie, Dei gratia regine Aragonum, Sicilie, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice comitisse Barchinone, ducisse Athenarum et Neopatrie ac etiam comitisse Rossilionis et Ceri-tanie
locumtenentis generalis illustrissimi domini regis, viri et domini nostri carissimi.
La Regina.
Testes sunt: Ffranciscus, patriarcha Ierosolimitensis, Iohannes de Luna, Philippus de Castro, Bernardus
de Crudiliis, maiordomus, et Berengarius de Hostalricho, camerlengus.
Sig+num mei Guillelmi Bernardi de Brugada, dicte domine regine prothonotarii regiaque auctoritate
per totam terram et dominacionem illustrissimi domini regis Aragonum, qui mandato dicte domine regine hec
scribi feci et clausi cum litteris in raso positis in lineis VIIª ubi rescribitur «pertinencia et pertinentes» et in Vª
«usque quaque».
1424 novembre 7. Barcelona
El rei Alfons IV dóna als jurats de Girona la seva meitat dels drets sobre els aiguadeixos del Ter.
355
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan S. XV conservada en el Llibre Verd , f. 404v.
Donació feta per lo senyor rey a la ciutat de la maytat de l’aygualeix del riu de Ter. a
In Dei nomine. Pateat universis quod nos Alfonsus, Dei gratia rex Aragonum, Sicilie, b Valencie,
Maioricarum, Sardinie et Corsice, comes Barchinone, dux Athenarum et Neopatrie ac etiam comes
Rossilionis et Ceritanie, dampno et sumptibus qui civitati et suburbiis ac territorio Gerunde obveniunt
pretextu rivorum in cursus Ticeris, Undaris et Guelli secus civitatem eandem fluencium quorum dum aquarum
pluvialium multitudine turgent alluvies, nil operis humani obicitur ripis corrosis, que civitatem eandem
vastando terras insultant quibus versis in sabulum magnam eiusdem civitatis partem dirrui verissimiliter
formidatur, pro compasciente affectu in aliquale auxilium expensarum per dictam civitatem et habitatores
ipsius fiendarum circa opus construendum ad dictorum rivorum impetus propulsandos, illam medietatem
restantem nobis ex terris et possessionibus quam ex alluvione huiusmodi regio patrimonio adquiri seu
applicari contigit usque quaque vocatum vulgariter aygualeix dicte civitatis quos nunc est hac vice, vobis
dictis iuratis et probis hominibus ipsius nomine cum de alia medietate per illustrissimam reginam consortem
et tunc locumtenentem nostram generalem donacio et gratia facta fuerit vobis, huius serie ducimus
concedendam, ita quod medietatem restantem habeatis, teneatis et possideatis ipsiusque civitatis utilitatibus
aplicetis ad vendendum et stabiliendum et quovis titulo quo melius in comodum cedat civitati eidem ad
tempus vel ad perpetuum alienandum. Et ex causa donacionis et concessionis huiusmodi damus, cedimus et
man-damus civitati eidem et vobis eius nomine imperpetuum omnia iura omnesque acciones reales et
personales, utiles et directas, varias sive mixtas, ordinarias et extraordinarias, et alias quascumque nobis
pertinencia et pertinentes et pertinere debencia et debentes in predictis que vobis concedimus et contra
quascumque personas et res racione et occasione eorum. Quibus iuribus et accionibus supradictis possit dicta
civitas vosque et vestri successores in officio vestro, ipsius civitatis nomine, possitis uti et experiri et omnia
alia c facere in iudicio et extra quecumque et quemadmodum nos facere poteramus ante presentem
concessionem et donacionem. Nos enim facimus et consti-tuimus vos dictos iuratos et probos homines

nomine civitatis iamdicte veros dominos et procuratores, ut in rem propriam ipsius civitatis, ad comodum et
utilitatem ipsius. Mandantes per hanc eandem gubernatori et baiulo generali Cathalonie, necnon vicario et
subvicario, baiulo, subbaiulo et iudici ordinario Gerunde ceterisque universis et singulis officialibus nostris ad quos
spectet quatenus donacionem et concessionem nostras huiusmodi et alia supradicta rata habeant, teneant et
observent tenerique et observari faciant et non contraveniant quavis causa. In cuius rei testimonium presentem
fieri iussimus nostro sigillo comuni inpendenti munitam.
Datum Barchinone, die septima novembris, anno a nativitate Domini millesimo CCCC° vicesimo
quarto regnique nostri nono.
Signum (signe reial) Alfonsi, Dei gratia regis Aragonum, Sicilie, Valencie, Maioricarum, Sardinie et
Corsice, comitis Barchinone, ducis Athenarum et Neopatrie ac eciam comitis Rossilionis et Ceritanie. Rex
Alfonsus.
Testes sunt: Ffranciscus patriarcha Ierosolimitensis, Iohannes, episcopus Tirasone, Iohannes
Raymundus Foch, comes Cardone, Raymundus de Perilionibus, vicecomes de Roda, et Guillelmus Raymundus
de Montecatheno.
Sig+num mei Ffrancisci Axalo, scriptoris domini regis predicti eiusque auctoritate notarii publici per
totam terram et dominacionem suam, qui loco et vice honorabilis Ffrancisci Darinyon, eiusdem domini regis
secretarii mandatum propria sua manu inferius apponentis aliisque impliciti negociis hec scribi feci et clausi,
corrigitur autem in lineis III «que» et alibi in eadem «pro com», IIIIª «ex» Vª «dicte civitatis quos nunc est
hac vice», VIª «ita quod», et Xª «nomine, possitis uti» et XVIª «nostris».
B.
a. Al marge esquerre, d’una mà posterior: Libre Vermell, 143, B. b. Interlineat, B. c. Segueix un espai en blanc de 10 mm,
1433 abril 29. Girona
356
Els jurats de Girona confirmen l’ordinació precedent i hi afegeixen el referent als grans de cànem, lli i altres
cereals com la civada, l’espelta i els llobins.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de mitjan s. XV conservada en el Llibre Verd , f. 427.
Que en la ordinacion de les vitualles és estat e és entès gran de cànem, lin e altres.
Noverint universi quod die mercurii vicesimanona die mensis aprilis, anno a nativitate Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, honorabiles Petrus de Scala, Guillermus de Pulcroloco, Ioannes
Scuderii et Ffranciscus Respart, iurati hoc anno civitatis Gerunde, suis aliis coniuratis inde absentibus, vigore
et auctoritate privilegiorum regiorum ipsi civitati concessorum, fecerunt ordinacionem sequentem:
Los honorables jurats de la ciutat de Gerona, per tal com d’antich per lurs predecessors en virtut de
privilegis reyals a la dita ciutat atorgats, fou feta ordinació sobre la usança, costum e ús antich observats en la
dita ciutat que tothom qui aport vitualles en la ciutat en persona, ne en béns, no puixa ésser marchat, pres,
aturat, ne penyorat, e axí appar largament en una ordinació, la qual fou publicada en la dita ciutat a XXVIIII°
d’agost de l’any mil CCC L XXX set, aprovants e confermants la dita antiga ordinació. A major declaració e
clarificació d’aquella, ordonen que en vitualles és stat e és entès gran de cànem e gran de lin e avena, speuta e
lobins, legum e gra de tota altra tenor e sement, axí que tothom qui ha portat e portarà en la dita ciutat dels
dits grans e sements en la quantitat o mesura en la dita antiga ordinació expressada, no sia poscut ne puscha
ésser marchat, pres, aturat, ne penyorat en alguna /427v/ manera com sien vitualles e sots vitualles són
encloses e compreses.
Ffacta fuit predicta ordinacio per dictos honorabiles iuratos personaliter existentes in aula domus nove
logie civitatis Gerunde, die et anno predictis, presentibus et ad predicta vocatis, me Michaele Petri, notario
publico et testibus Iacobo Mironi et Anthonio Noguerii, virgariis honobilium iuratorum Gerunde.ª
a. Al final de l’acta: In pratica vide in libro VIII° Michaelis Petri, foleo X° et in VI° Nicolai Roca iunioris XXVII septembris.
1489 febrer 15. Barcelona
357
L’infant Enric ordena i declara que els jurats de Girona siguin els protectors, pel que fa a l’ordre temporal,
del monestir de Santa Clara.
[A]. Original perdut.

B. Còpia de finals del s. XV conservada en el Llibre Verd , f. 427v-429v.
Protectorado del convento de santa Clara a favor de lo jurados.
Nos infans Enricus, Aragonum et Sicilie, dux Sogurbii, comes Emporiorum, et cetera locumtenens
generalis serenissimi domini regis, domini nostri, observandissimi in principatu Cathalonie, regno Maioricarum
et insulis ei adiacentibus, quamvis deceat regie dignitati et seu nobis eius nomine in requie
securitate et pacis amenitate confovere singulariter singulos et generaliter universos infra ipsius domini regis
imperii facientes incolatum personas tamen et religiosas sorores, abbatissam monialesque monasterii sancte
Clare extra muros civitatis Gerunde cum bonis et iuribus suis preceteris ab omni tenemur offensa et
gravamine, violencia et inquietudine preservare defensionis clipeo specialis ac etiam gratiis et favoribus
decorare. In quo monasterio divinum officium continue magna cum devocione et sanctimonia celebratur cum
itaque plus timeri soleant que specialiter imperantur quam que generaliter iniunguntur. Cum presenti ponimus,
recipimus et constituimus abbatissam monialesque dicti monasterii dictumque monasterium et universa et
singula bona iura et res illius necnon administratores generales protectores, procuratores et gubernatores illius
et constitutos seu substitutos ab ipsis, fratres religiosos, presbi-teros, scolares, advocatos, me-/428/-dicos,
phisicos, cirurgicos, apo- thecarios, notarios, operarios, emptores, pastores, servitores, donatos, nuncios,
acaptatores, bacinerios, hortolanum, acaptatores foraneos et acaptatores sive bacinerios in qualibet civitate et
villa insigni et unum in qualibet villa, loco et parrochia minima ad faciendum questum deputatos et eorum
bona, uxores, filios et familias ipsorum sub pretectione, salvaguardia nostra et speciali custodia et guidatico ac
comanda, ita quod nullus decetero confidens de regia et nostra gra-tia vel amore audeat seu presumat per se
vel alium palam quomodolibet vel occulte vos dictas abbatissam et conventum necnon etiam pro-curatores et
administratores, negotiorum gestores et familiam vestros et bona eorumdem et cuiuslibet ipsorum invadere,
ledere, capere, damnificare, iniuriari, offendere, dettinere, arrestare, marchare vel pignorare culpa, crimine vel
debitis alienis, nisi in eisdem debitis principaliter fueritis aut fuerint vel fideiussorio nomine obligati, nec
etiam in his casibus, nisi in quantum ius et ratio fieri hoc permittant, nec vobis vel eis in personis et bonis
malum facere vel inferre aut iniuriam, offensam vel violentiam aliquatenus irrogare palam vel occulte seu
alias quomodocumque, et ad clariorem huiusmodi nostre protectionis notificacionem serie ad presenti
iniungimus officialibus regiis infrascriptis quod in summitatibus dicti monasterii Sancte Clare et alibi ubi
opportuerit, apponant, propria auctoritate, pennones regios semel et pluries ad eorum libitum voluntatis et
quoniam, ut didicimus, moniales predicte pro observantia eorum voti et religionis nil possident in bonis seu
iuribus quinimo redditus, censualia et alia iura que antequam ipse moniales observantie ingresse fuissent in
dicto monas-terio in quo immisse, collocate et introducte fuerunt post expulsionem regio mandato per
ministrum fratrum minorum factam, de aliis monialibus que in dicto monasterio morabantur que profanabant
mo-nasterium ipsum in manibus et posse dictorum nostrorum iuratorum dicte civitatis Gerunde nomine dicte
civitatis absque aliqua rettentio-ne renunciarunt cum omni iurium et actionum earum translatione, mittentes in
manibus et posse dictorum iuratorum omnia instrumenta, scripturas et documenta pro eis et dicto monasterio
facientia et hanc translactionem iidem iurati acceptarunt et licet sic facta sint, dicti iurati deliberarunt redditus
/428v/ predictos procurare, administrare et in necessitatibus dicti monasterii et monialium et non in usus alios
distribuere seu distribui facere et etiam ea que in futurum ob Dei reverentiam et dicti monasterii devotionem
dabitur eisdem monialibus acceptare et distribuere, ut prefertur, susceperuntque dicti iurati per se et suos
successores onus protectionis, administrationis et gubernacionis dicti monasterii et quoniam ab aliquibus
fortasse posset revocari in dubium an de dictis redditibus, censualibus, iuribus necnon legatis et
successionibus factis et faciendis dicto monasterio debeant dictis iuratis, ut protectoribus prefatis vel eorum
procuratoribus et administratoribus electis et eligendis, satisfacere, solvere et respondere. Nos, confisi
admodmum de dictis iuratis, volumus, providemus, ordi-namus, declaramus atque precipimus quod de
universis et singulis censibus, censualibus, redditibus, fructibus, legatis, successionibus et iuribus
quibuscumque dicto monasterio Sancte Clare debitis et de-bendis et que eidem monasterio fiunt ac prestantur
fiebantque et prestabantur ante dictarum monialium expulsionem per quascumque universitates, corpora,
collegia et singulares personas satisfiat, solvatur et respondeatur dictis iuratis et eorum successoribus
perpetuo, ut protectoribus dicti monasterii et procuratoribus et administratoribus per eos ad hec deputatis et
deputandis sine aliquibus impedimento, obstaculo et contradiccione et necminus ut administratores,
protectores, procuratores, officiales, servitores, nuncii, donati ac ceteri quivis ministri predicti monasterii
prenominati, qui nunc sunt et pro tempore fuerint infra Cathalonie principatum, ad exequtionem servitii
dictarum monialium ardentius animentur, eis et eorum cuilibet concedimus quod sint franqui, quitii et exempti
et eos francos, quitios et exemptos facimus et esse volumus et invenimus ab omni prestacione et solucione
barre, pontagii et barche pro quibus nil infra dictum Cathalonie principatum solvere teneantur et quod non

possint marchari crimine vel delictis alienis. Mandantes per hanc eandem gubernatori seu vi-ces gerenti
ipsius, requirentes et rogantes archiepiscopos, episcopos, abbates, priores et comandatores et collegia
quecumque aliosque prelatos et personas ecclesiasticas quascumque ac etiam iniungentes ducibus,
marchionibus, comitibus, vicecomitibus, baronibus, richis hominibus, nobilibus et generosis infra dictum
principatum constitutis, vicariis, baiulis, consiliariis, paciariis, iuratis, /429/ consulibus et procuratoribus
ceterisque universis et singulis officialibus et subditis regiis dictorumque officialium locumtenentibus,
presentibus et futuris, sub gratis et mercedis regis atque nostre obtentu penaque florenorum auri duorum mille
de bonis cuiuslibet contrafacientis irremissibiliter exigendorum regiisque applicandorum erariis, quatenus
protectionem, custodiam, comandam et guidaticum et mandatum et ordinationem de solvendo et respondendo
de dictis redditibus et iuribus dictis iuratis protectoribus dicti monasterii et aliis per eos electis et eligendis
gra-tiasque, franquitates nostras predictas aliaque omnia prefata firmi-ter observando et observari faciendo
dictis procuratoribus et dicti monasterii protectoribus, officialibus et bacineriis, acaptatoribus et ministris
preexpressis et eorum familiaribus, prout ad eorum singulos pertineat et spectet, prestent opem, operam,
auxilium, consilium et favorem si quando et quotiens fuerint requisiti seu eorum alter fuerit requisitus, necnon
eosdem manuteneant et deffendant preserventque et faciant preservari a gravaminibus, iniuriis, molestiis,
violenciis, oppressionibus et tediis quibuscumque, necnon de dictis redditibus et iuribus dictis iuratis pro
tenoribus et aliis per eos ad hec electis et eligendis, si et ubi fuerit necessarium remediis et compulsionibus
promptis et expeditis ac iuridicis responderi et satisfieri faciant et si requisiti fuerint per loca solita, voce
preconia, populum eis submissum congregare faciant ad audiendum indulgentias dicto monasterio concessas
et concedendas, volumus tamen quod postquam aliquis, qui ad dicti monasterii servitium fuerit modo aliquo
deputatus, ostenderit certificacionem dictorum iuratorum eorumque officii sigillo sigillatam eidem
certificationi fides indubia ab omnibus impendatur eidemque dicti monasterii privilegia concessiones et gratie
habeant penitus observari. Quicumque autem ausu temerario ductus cum ira, protec-tionem, custodiam,
comandam, guidaticum, ordinationem, mandatum gratiasque huiusmodi in totum vel in partem venire
presumpserit iram et indignationem regiam et nostram dictamque penam et ultra alias penas contra presentem
regiam et vestram protectionem, franquitatem, guidaticum, mandatum, ordinacionem et gratias infringentes
appositas se noverit absque remedio incurrisse damno, iniuria ac gravamine illatis primo et plenarie restitutis
ac satisfactis. Iniungentes etiam dicto gubernatori seu vices gerenti, vicariis, baiulis et /429v/ aliis officialibus
supradictis et eorum cuilibet quod hanc proteccionem et custodiam, comandam et guidaticum huiusmodi et
alia omnia et singula per nos hic ordinata, concessa et indulta, voce preconia, in locis assuetis iurisdiccionum
eis comissarum faciant publicari si quando et quotiens inde fuerint requisiti et pennones regales in locis et
domibus dicti monasterii et alibi, ubi oportuerit, apponi faciant vexilla et arma regia in signum protectionis
nostre huiusmodi ne inde per aliquos ignorantia valeat allegari. Adiicimus tamen quod ipsi et quilibet ex eis
eisdem casibus et causis in penam proteccionis huiusmodi censeantur incurrisse in qua quicumque ipsos vel
eos offendentes inciderent, ipso facto, ut utrumque equalitas observetur. In cuius rei testimonium presentem
fieri et regii sigilli appensione iussimus communiri.
Datum Barcinone, die quintodecimo mensis ffebruarii, anno a nativitate Domini millesimo
quadringentesimo octuagesimonono regno-rumque dicti domini regis, videlicet Sicilie anno vicesimosecundo,
Castelle et Legionis sextodecimo, Aragonum vero et aliorum anno undecimo.
El Infante.
Vidit Monffort, regis thesaurarius. Vidit Ffranciscus Franc, pro fisci advocatus.
Dominus Infans, locumtenens generalis, mandavit michi Ioanni Mallen et viderunt eam Monfort, regis
thesaurarius, et Ffranciscus Franc, pro fisci advocatus.
1493 setembre 25. Perpinyà
358
El rei Ferran I mana als jurats de Girona, com a seguretat donada al rei de França, de lloar la pau que
acaba de signar amb ell, de fer-la conèixer dins la ciutat i de no oposar-s’hi.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del S. XVI conservada en el Llibre Verd, f. 415v.
a. Ed. de la còpia B per L. BATLLE I PRATS, «El rey católico y la ciudad de Girona», dins Anales del Instituto de Estudios
Gerundenses, VII (1952), p. 69 (doc. 51).
b. Íd., «El rey católico y la ciudad de Girona», dins IV Congrés d’Història de la Corona d’Aragó, Mallorca 1955, II,
Barcelona, 1970, p. 649-650.

Littera domini regis Ferdinandi Dei gratia Castelle et Aragonum regis recepta per iuratos
Gerunde prima octobris anno a nativitate Domini M CCCC XC III, quod universitas Gerunde laudaret
pacem regis Francie.
A los amados y fieles nuestros, los jurados de la ciudad de Gerona.
El Rey.
Amados y fieles nuestros. Entre nos y el rey de Francia han sido fechas y juradas pazes y alianças
perpetuas, de amigo de amigo y enemigo de enemigo, conformes con las pazes y alianças antigas, el cual,
conpliendo lo assentado y capitulado con nosotros, muy liberalmente y con mucho amos nos ha entragado
nuestros contados de Rossellón y Cerdana. Por ende vos encargamos y mandamos que guardéys y fagáys
guardar les dichas pazes, en todo y por todo, e les fagáys preconar en essa ciudad, con el pregón que aquí va
ordenado, porque a todos sea notorio e nadie ose venir contra ellas. Otrosí porque, por virtud de la
capitulación de la dita paz e alianzas, somos obligados a dar a dicho rey de Francia seguridades de ciertas
ciudades de nues-tros reynos, una de las quales es essa, vos encargamos e mandamos que luego en recibiendo
esta, juntados en consejo, fagáys e otorguéys ante un notario apostólico la dicha seguritad, de la forma que va
aquí, sin quitar ni anader en ella cosa alguna; la qual, scrita en pergamino y signada del dicho notario, con el
sello dessa ciudad, nos embiaréys las más presto que pudiéreis, porque se cumpla lo que tenemos prometido y
capitulado y no fagáys lo contrario si nos desseáys servir.
Dada en el Castillo de la villa de Perpinán a XXV de setiembre ano mil CCCCLXXXXIII.
Yo lo Rey.
1496 agost 1. Roma
359
El papa Innocent confirma, mitjançant una butlla, l’estatus del convent de Santa Clara de Girona,
antigament anomenat de Sant Damià, i recorda la protecció que hi han d’oferir els jurats de Girona.
A. Fals de principis del s. XVI conservat en el Llibre Verd, f. 430-431.
Bula pro monasterio sancte Clare, antigament de Sant Damià.
Innocentius episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam apostolice sedis de super
iniunctum servitutis officium continue mentem nostram excitat et inducit ut arca ea, que pro statu prospero
singulorum monasteriorum presertim feminei sexus, in quibus prudentes virgines sub religionis observantia
perpetuaque clau-sura altissimo famulantur pro tutu conspicimus ac per que monas-teriorum ipsorum
reparationibus et conservacionibus personarumque huiusmodi necessarie subventionis consulitur, operosis
studiis intendamus hanc pro parte carissimi in Christo filii nostri Ffernandi, Castelle et Legionis regis illustris,
nobis nuper exhibita petitio con-tinebat: «Quod cum nuper in monasterio Sancti Damiani Gerundensis ordinis
Sancte Clare illius tunc moniales pretermissa regulari observantia Deique timore postposito non absque
sinistro exemplo et plurimorum scandalo dissolutam vitam durerent tunc minister provincialis provincie
Aragonum ordinis fratrum minorum eisdem monialibus inde amotis prefato rege ac carissima in Christo filia
Elisabeth etiam Castelle et Legionis regina illustra, id affectantibus et requirentibus moniales monasterii de
Gandia dicti ordinis Valentinensis diocesis ad ipsum monasterium Sancti Damiani ordinaria auctoritate
transtulit in quo sub cura eorumdem fratrum minorum regularis observantie ac perpetuis clausura et
mendicitate vitam ducunt regularem.» Cum autem, sicut eadem petitio subiungebat ad ipsum monasterium
Sancti Damiani, pertineant certi fructus annuales quos dilecte in Christo filie abbatissa et conventus eiusdem
monasterii Sancti Damiani, obstantibus earum regularibus institutis in particulari vel comuni, habere vel
percipere nequeunt et si huiusmodi fructus ad usum fabrice sive sacristie dicti monasterii Sancti Damiani
quod in suis structuris detrimentum patitur ac tam in se quam in suis officinis reparatione et conservatione
indiget, necnon sustentacionem et alias necessitates predictarum ac pro tempore existencium eiusdem
monasterii Sancti Damiani abbatisse et monialium ac conventus conveterentur statuereturque et ordinaretur
quod iurati civitatis Gerundensis pro tempore existentes fructus, redditus et proventus predictos per eos in
/430v/ fabricam ac reparationem et conservationem indiget, necnon sustentacionem et alias necessitates
huiusmodi et non alias distribuendos et convertendos perpetuis et futuris temporibus exigere et levare
deberent profecto dictum monasterium Sancti Damiani commodius repararetur et conservaretur ac abbatisse
et conventus predictarum statui plurium consuleretur ipsumque monasterium Sancti Damiani et in eo
observantur regularis huiusmodi ac numerus monialium admodum sustineret incrementum populique dicte
civitatis ad illud de novo propensius augeretur. Quare pro parte regis predicti nobis fuit humiliter supplicatum
quod iurati prefati fructus, redditus et proventus huiusmodi per eos in fabricam et reparationem ac con-

servationem et sustentationem ac alias necessitates predictas et non alios usus distribuendos et convertendos
perpetuis futuris temporibus exigere et levare debeant, statuere et ordinare aliasque in premissis oportune
providere de benignitate apostolica dignaremur, nos igitur qui religionis observantiam ubique vigere et augeri
summis desideramus affectibus ac operarias manus, prout possimus, impartimur huiusmodi supplicacionibus
inclinati quod iurati prefati fructus, redditus et proventus huiusmodi qui quadraginta quinque ducatos auri de
camera secundum communem extimacionem valorem annuum non excedunt, perpetuis futuris temporibus
exigere et levare debeant ac in fabricam et reparacionem conservationem que et sustentationem ac alias necessitates
antedictas et non alios usus etiam magis pios sub interminatione eterne maledictionis ac
excommunicacionis sentencia quam contrafaciendo eo ipso incurrant convertere teneantur, auctoritate
apostolica tenore presentium statuimus et ordinamus, non obstantibus cons-titucionibus et ordinacionibus
apostolicis ac statutis et consuetudini-bus monasterii Sancti Damiani et ordinis predictorum iuramento
confirmacione apostolica vel quavis firmitate alia roboratis contrariis quibuscumque. Nulli ergo omnino
hominum liceat hanc paginam vestri statuti et ordinationis infringere vel ei usu temerario contrarie, si quis
autem hoc attemptare presumpserit indignacionem omnipoten-tis Dei et beatorum Petri et Pauli, apostolorum
eiusdem, noverit incursurum.
/431/ Datum Rome apud Sanctum Petrum, anno incarnacionis Domini millesimo quadringentesimo
nonogesimo sexto, kalendas augusti, pontifficii nostri anno sexto.
1533 setembre 16 i desembre 15. Girona
360
Els jurats de Girona, després de deliberació del Consell, prenen diverses decisions respecte als impostos, la
manera com els clavaris han de portar els comptes, el mostassaf i la funció de l’escrivà del consell.
[A]. Original perdut.
B. Còpia de principis del s. XVI conservada en el Llibre Verd, f. 431-434.
Ordinacions de iurats e adjuncts.
Los honorables a jurats de la ciutat de Gerona e adjuncts a ells associats per lo consell general de la dita ciutat, celebrat a XVII de
janer prop passat, vista la deliberatió del dit consell e la comissió e potestat per aquell als dits jurats e adjuncts, donada acerca de les
coses dejús scrites, haguts entre ells sobre açò diversos col·loquis en virtut de la dita potestat per lo bé y útil de la dita ciutat y bona
administratió dels béns y peccúnies de aquella, fan les del·liberations e ordinations següents d’aquí al devant tenidores e observadores,
com se segueix:
E primerament, ordonen que tots los emoluments qui entren en dita ciutat a dispositió del jurats de
aquella com són los drets de la flecca, de les barres, dels pesos y mesures, composicions de mostessafs, o lo
que de dits mostessafs proceeix, censos que reba la ciutat, foriscapis y altres qualsevol peccúnies en qualsevol
manera sguardants e pertanyents a la dita ciutat, hagen ésser rebudes per lo clavari dels jurats axí que, ni per
consignations, ni cessions, ni altrament, altre persona los puga rebre ni sien ben pagades, si no eren pagades a
dit clavari a fi que de tot lo que pertany a la ciutat se tingue compte de la entrada y de la exida perquè en tot
temps se’n pugue haver rahó /431v/
Més, ordonen que sie fet un libre de tres o quatre mans o més de paper nombrat, lo qual sie intitulat
“libre dels comptes y diffinitions de la claveria de jurats”, en lo qual en lo principi d’ell sien continuats los
drets pertanyents a dita clavaria, tots los ciutadans forans y aprés los censos que reb la ciutat cada hun
particularment y les canalars dels stabliments com se reben, y lo salari de continuar-ho sia pagat de dita
clavaria y axí mateix dels censals y cartes ordinaris que fa dita clavaria particularment cada hun per si a fi
que, entrant novament los jurats ab poca inspectió, puguen ésser informats de la entrada y exida ordinària de
dita clavaria ab sol dit libre.
Més, ordonen que al dar dels comptes que darà dit clavari cascun any, axí com dóne los comptes
copiats per a difinir-los-hi en hun cohern de paper que·ls copie y continue un any tras altre, y los hoydors dels
comptes li fassen la diffinitió continuada en dit libre aprés de tots comptes a fi que ab hun libre mateix se
tròpien consentius los comptes de cascun clavari per son any hi puguen los jurats veure las restes que seran
stats tornadors o cobradors dits clavaris y com are lus prenen en compte alguna cosa per dits comptes no serà
més despesa per dita clavaria, salvo fer lo libre plegat y acabat hun libre se’n façe altre en la mateixa manera
y axí, de libre en libre, hi servirà a que los jurats ne hajen en alguna notaria y sien més sol·lícits en fer cobrar
lo que seria degut o per restes o altrament y lo mateix del que·s seria pagat lo que ara no·s pot veure axí per lo
treball que·s té de trobar-ho.

Més, ordonen que los comptes de la clavaria de las imposicions y dels dos hospitals y de Sancta Clara y
botigue stiguen ab lo mateix orde ab libres per si cascuna administratió y açò per les restpectes dessús dits a fi
que de tota cosa hajen clara notícia los jurats y los ròssechs qui·s faran, stiguen més apuntats y sien sol·licitats
que no són en cobrar-se que van de una diffinició en altre y passats quatre o cinq anys hixen de me-/432/mòria
y no se’n parle més, lo que cessaria, stant los comptes diffunts en dit libre per axò dedicat perquè ab
poc treball s·i trobaran y seran vists per los jurats tota hora que·ls vullen mirar y dar-se ha millor diligèntia.
Més, ordonen que lo clavari dels jurats pac com acostume las despeses de la professó de Corpus y de la
de·l’Àngel Custodi e les antorxes a cascú dels jurats, una quascun any com és de costume y no més y als altres
als quals se n’acostumen de dar, les quals antorxes no puguen passar los pes de vuyt liures cascuna y la sera
que dóne a Nostra Dona de fabrer y la palma y que de la reste tinguen libertat los jurats a soles de poder
despendre en usos y utilitat de la ciutat fins a quantitat de tres liures, ultra la qual no puguen dits jurats a soles
despendre ni lo clavari per lur ordinació pagar ni pagant li pugue ésser admès en sos comptes per los hoydors
de comptes, ans fent lo contrari dits oydors hi sien tenguts restituir-ho a la ciutat de lurs béns propris y ultra
açò cayguen en pena de deu liures applicadora a la dita ciutat, y dit clavari hage mal pagat.
Més, per no levar ni alimitar tant los jurats en lo despendre, ordonen que tota volta que s’hage fer de
dita resta de clavaria alguna despesa qui excedís la summa de sexanta sous fins en sis liures, se hage de fer per
dits jurats ab consell de nou prohòmens en què sien de quascun stament, tant de lurs com de altres, y ab la major part de
aquells que la puguen fer y de cinq liures ensús, no la puguen fer sens del·liberació del consell general
altrament pagant-la b dit clavari per ordinació no li puxe ésser pres en compte, ans fent-ho hi fossen tenguts los
hoïdors de béns propris, sots la pena prop dita no desobligat lo dit clavari.
/432v/
Més, ordonen que los jurats per ells mateixos ni ab consell de prohòmens no puguen les pecúnies
dedicades en usos certs convertir-las ni per préstich ni altrament en altres usos, sinó ab exprés consentiment
del consell general y si·n foran, que no·ls pugue ésser pres en compte per los hoydors de comptes sots dita
pena, y ells dits jurats resten obligats a tal administratió en la quantitat que haurien convertida en altres usos
d·els a què la cosa seria dedicada los qui tal farian restant-ne indempnes los qui ab acte se monstraria haver-hi
dessentit.
Més, ordonen que si la ciutat se pretendrà ésser debitora a alguna persona ab què lo dèbit sia incert y
no·s monstre ab acte auctèntic hi·s demanarà en algun any en lo qual lo tal creador serà jurat o en los jurats
tindrà pare, sogre, germà o cunyat o viceversa, no pugue ésser pagat en dit any lo dit deute, entès emperò que,
si ere dèbit cert y clar sens ningun contrari, que ab consell de nou prohòmens lo puguen pagar per lo que és
rahó cada hun sia pagat del que li és degut, entès també que lo deute passàs de cinquanta sous per quant fins a
la dita summa és la voluntat de dit consell los jurats ne tinguen la libertat essent líquit com és dit lo deute.
Més, ordonen que si algú deurà a la ciutat per arrendament ho per altres interessos que face a dita ciutat,
que los jurats qui ara són y per temps seran, no li puguen fer gràtia de dit deute en tot ho en part sens
consentiment del consell general ni pactar algus foriscapis deguts, sens lo consentiment de dit consell, ni
altres foriscapis incerts puguen pactar ni concordar sens consell y del·liberatió de nou pròmens en los quals
haja tant de un stament com de altre o la major part d’els y que en dits prohòmens no pugue haver pare, sogre,
germà ni cunyat, e viceversa, de aquell al qual interès com en coses pròpries moltes voltes se reba engan.
Més, per quant ab complacènties algunes voltes lo clavari dels jurats bestrau en dita clavaria y axí
segons los jurats resta dita clavaria alguns anys molt enderrer /433/ y cobrador dit clavari, per ço ordonen que
dit clavari no pugue fer bestreta alguna ni ésser cobrador quiscun any, tant compresa la resta de l’any abans
com ab la despès en dit any que darà los comptes més de quinze liures si ja la dita bestreta no·s monstrave
ésser feta ab consentiment y voluntat del consell general y altrament si la farà no li sia passat en compte, ans
passat l’any, los hoydors de comptes cayguessen en la susdita pena y la tal diffinitió fos haguda per nul·la y
com si no fos feta.
Més, ordonen que qualsevol assignations o consignations que fassen los jurats, qui ara són e per temps
seran, venints en part o en tot contra las presents ordinaction, sien hagudes per nul·les y axí com a no fetes y
lo clavari no les pugue admetre ni debitors alguns pagar, sots la pena demont dita.
Més, com la ciutat moltes voltes hage fetes diverses obres, tant en la casa del consell de la ciutat com a
Ter y en los portals, y haje despès en moltes monitions per a dites obres y li hajen restat algunes portalades y
altres coses de dites monitions, les quals se són dades ho venudes sen mostrar-se’n cosa alguna a utilitat de
dita ciutat ni monstrar-se en comptes alguns haver-se’n rebut res, per ço ordonen que los jurats, qui ara són o
per temps seran, no puguen dar, vendre, ni alienar cosa alguna moble de dita ciutat sens del·liberatió y consell
de persones eletes per lo consell, tant de hun stament com de altre, y lo que de dites coses mobles procehirà
apparega en lo manual corrent de la ciutat ab acte de dita venda y que haje de rebre lo clavari de la ciutat y no

altre y tenir-ho en los comptes de dita clavaria a ffi que en sdevenidor se pugue haver rahó de dits mobles y
del procehït d’aquells.
Més, perquè se·s vist ab speriència que tenint la ciutat de dites monitions prestant-les los jurats se són
alienades y no·s són cobrades ny·s trobe rahó de aquelles /433v/ la ciutat ne ha rebuda, si mena per ço abdican
y tolen als jurats, qui ara són y per temps seran, de prestar cosa alguna de la ciutat a persona alguna si ja no la
prestaven stimada per persones expertes en dita casa y abaste ab obligatió de tornar-la en aquella valor e
equivalència que la haurien presa, com no parega rahonable la comunitat deure perdre ab los particulars de
aquella.
Facte fuerunt dicte ordinaciones per honorabiles dominos Fransciscum Sebastianum de Terrades, Narcissum
Nato, Petrum Novell, Petrum Moner et Laurentium Domènech, iuratos anni presentis civitatis Gerunde et
honorabile Ypolito Moler, eorum consocio a dicta civitate absente, et honorabilem Petrum Franciscum de
Sancto Celodonio, Raphaelem Carol, Michaelem Samsó, Ioannem Raphaelem Bac, Iohannem Bahurt,
maiorem diebus, Narcissum Ferran, Petrum Cerdà, Iacobum Martí et Narcissum Amat, consiliarios de
consilio dicte civitatis, per consilium generale ipsius civitatis dictis dominis iuratis associatos intra domum
consilii dicte civitatis existentes, die decima sexta mensis septembris, anno a nativitate Domini millesimo
quingentesimo tricesimo tercio.
Contra lo mostassaf
Los honorables jurats de la ciutat de Gerona e adjuncts a ells associats per lo consell general de la dita
ciutat, celebrat a XVII de janer prop passat, considerants que per ells són stades fetes algunes ordinacions,
havents sguart a la bona administratió de les peccúnies y emoluments de la dita ciutat y clavaria de jurats de
aquella y altres coses en dites ordinacions contengudes, les quals ordinations no /434/ sols apparen utiloses
més enchara molt necessàries per al bon govern de la dita ciutat, per ço are de nou ajustant a aquelles,
ordonen que, attès y considerat que lo mostassaf de la dita ciutat ha de dar compte y respondre a la dita ciutat
de la terça part dels emoluments y guanys rebuts per rahó de dit offici, la qual terça part moltes voltes y las
més, acostumen de composar los jurats y fer-ne complacèntia a lur coneguda y voluntat a dan de dita ciutat,
per ço per provehir a dits abusos, ordonen que los jurats, qui are són y per temps seran, no puguen ni·ls sia
permès composar, relexar ni en alguna manera enfranquir la dita terça part de dits emoluments pertanyent a la
dita ciutat, a mancho de set liures y deu sous per cascun any de dit offici com per la part així se sia praticat, y
si faran lo contrari dita composició sia haguda per nul·la y així com si no ere stada fete y puice lo mostaçaff
qui a mancho se apactarà ésser demanat de com-te y en lo demés que·s trobarà ésser tornadors resten obligats
ab ell y sens ell los jurats qui tal composició haurian feta restants-ne indemnes los qui·s monstraria haver-hi
dissentit.
Que no·s pugan fer desliberations, ordinations ne actes alguns com a jurats en poder de notari o notaris
sinó en poder de·l’scrivà de consell o de son substituït.
Perquè valria poc haver fetes ordinations si no eren observades, per so y altrament los dits jurats y
adjuncts ordonen que los jurats, presents y esdevenidors, no puguen fer desliberations, ordinations ne actes
alguns com a jurats ni per rahó del dit offici de juradesch en poder de notari o notaris alguns sinó sols en
poder del scrivà del consell de la dita ciutat o de sos substituïts, com tal sia la mente e intenció del dit consell
y de bon orde, així fer-se degue com dit scrivà sia en açò depputat y tingue libres particulars a hon los dits
actes se continuen ab degut orde y stil.
Més, per observació de las dites altres ordinations ordonen que lo dit scrivà del consell ne substituïts
seus, presents ni sdevenidors, no deguen ni puguen rebre ni testificar actes alguns qui fossen vists fer o venir
en alguna cosa, contre les dites ordinations o altres fetes y fehedores per lo consell general o alguna d’ellas en
tot ni en part per molt que per los dits jurats, presents ni sdevenidors, li fos instat ni request, abdicant-los
expressament des d’ara tota potestat de fer dites coses als dits scrivà e substituïts seus presents y sdevenidors.
Facte fuerunt dicte ordinationes per honorabiles dominos Franciscum Sebastianum de Terrades,
Narcissum Nato, Ypolitum Moler, Petrum Novell, Petrum Moner /434v/ et Laurencium Domanech, iuratos
anno presenti civitatis Gerunde et honorabiles Raphaelem Carol, Ioannem Raphaelem Bas, Narcissum Ferran,
Petrum Cerda, Iacobum Marti, Michaelem Spital et Narcissum Amat, consiliarios de consilio dicte civitatis,
per consilium generale ipsius civitatis, dictis dominis iuratis associatos, intus domum consilii dicte civitatis
exis-tentes, die quintadecima, mensis decembris, anno a nativitate Domini millesimo quingentesimo tricesimo
tercio, presentibus me Petro Garbi, notario publico Gerunde et scriba consilii eiusdem civitatis, substituto in
locum et propter absentiam venerabilis et discreti Michaelis Garbi, connotarii mei et scribe ipsius consilii pro

nunc a dicta civitate absentis, et testibus, scilicet Raymundo Mut et Ioanne Mascaros, virgariis dictorum
honorabilium iuratorum Gerunde.
a. ables de honorables, sobreescrit interlineat, B. b. lo, B. c. Al marge esquerre Santa Clara, subratllat, B.

A
Abadia, Bernat d’ [Abbacia, Bernardus de]. 23
Abadia, Guerau d’ [Abbacia, Geraldus de]. 24, 25, 28, 33, 259
Abadia, Guillem d’ [Abbacia, Guillem de]. 132, 133
Abella, Berenguer d’ [Apilia, Berengarius de]. 255, 256, 309, 335, 338
Abella, Lluís d’ [Apilia, Ludovicus de]. 349
Abraham. [Abramo]. 242
Adam, Berenguer [Adam, Berenga-rius]. 24, 25, 26, 28
Adam, Bernat [Adam, Bernardus]. 28
Adrià, Mateu [Adriani, Matheus]. 249, 255, 256, 257, 258, 259, 260
Adroer, Francesc [Adroerii, Franciscus]. 325
Aguilar, Jaume d’ [Aguilario, Jacobus de]. 186
Agustí, Francesc [Agustini, Franciscus]. 129
Agustí, Guillem [Augustini, Guillelmus]. 20
Aixaló, Francesc [Axalo, Francesc]. 354, 355
Albert [Albertus]. 317
Albert, Ponç [Alberti, Poncius]. 1
Albert Narcís [Alberti, Narcissus]. 349
Albert, Ramon [Alberti, Raimundus; Alberti, Raymundus]. 24, 249
Alemany, Francesc d’ [Alamanni, Franciscus de]. 76
Alentorn, Guillem d’ [Alentorn, Guillelmus de]. 16
Alfons de Ribagorça i Dénia [Alfonsus]. 306, 308, 345
Alfons d’Urgell [Alfonsus]. 31, 55
Alfons I de Catalunya-Aragó [Alfon-sus]. 2
Alfons II de Catalunya-Aragó [Alfonsus]. 10, 11, 16, 15, 31, 55, 77
Alfons III de Catalunya-Aragó [Alfonsus]. 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98,
99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 124, 125,
126, 127, 128, 129, 130, 131, 135, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 196, 222, 224, 244, 290, 319
Alfons IV de Catalunya-Aragó [Alfonsus]. 353, 355
Alfons, infant, fill de Jaume I [Alfonsus]. 8
Alfons, infant, fill de Jaume II [Alfonsus]. 50, 55, 56, 60, 64, 67, 72, 75, 284
Alfons, infant, fill de Martí I [Alfonsus]. 352
Alfons, infant, fill de Pere III [Alfonsus]. 285
Alió, Arnau [Alio, Arnaldus]. 132, 133
Almogàver, Pere [Almugaverii, Petrus]. 317
Alós, Jaume d’ [Alosio, Iacobus de]. 195
Alou, Bernat d’ [Alodio, Bernardus de]. 25
Alta-riba, Roderic Dídac d’ [Altariba, Rodericus Didaci de]. 248
Amalric, Dalmau [Amalricus, Dalmacius]. 284
Amat, Narcís [Amat, Narcissus]. 360
Ançà, Pelegrí [Ançano, Peregrinus]. 150
Andreu, Bernat [Andree, Bernardus]. 317
Anglesola, Bernat d’ [Angularia, Bernardus de]. 16
Anglesola, Guillem d’ [Angularia, Guillelmus de]. 16, 17, 19, 31, 64, 72, 75, 145
Anglesola, Hug d’ [Angularia, Hugo de]. 339
Anglesola, Ramon d’ [Angularia, Raimundus de; Angularia, Raymundus de]. 10, 16
Aragó, Jaume d’ [Iacobus de Aragonia]. 157
Aragó, Napoleó d’ [Neapoleonus de Aragonia]. 181
Aragó, Sanç d’ [Aragonia, Sanccius de]. 79
Argelaguers, Berenguer d’ [Argilageriis, Berengarius de]. 31, 55, 145
Arnau [Arnaldus]. 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 129
Arnau Roger I de Pallars [Arnaldus de Roger, comte de Pallars]. 10
Arnau, arquebisbe de Tarragona [Arnaldus]. 135, 197
Arnau, batlle [Arnaldus]. 30
Arnau, bisbe de Girona [Arnaldus]. 132, 133, 138
Arnau, Pere [Arnaldi, Petrus]. 327
Arnau, vicecanceller [Arnaldus]. 213, 220, 239, 240, 243, 244
Aro, Guillem d’ [Aredo, Guillelmus de]. 295
Artau, Ferrer [Artalli, Ferrarius]. 25
Assagra, Pere Roderic d’ [Assagra, Petrus Roderici de]. 135
Atorell [Atorella]. 5

Aulina, Ponç d’ [Aulina, Poncius de]. 253
Avellaneda, Bartomeu d’ [Avellaneda, Bertomeu de; Avellaneta, Bertomeu de]. 335, 336
Aversó, Bernat d’ [Averso, Bernardus de]. 6, 21, 22, 23, 135
Ayerbe, Sanç Llop d’ [Ayerbe, Sanccius Luppi de]. 135, 150, 202, 268
B
Bac, Joan Rafael [Bac, Ioannes Raphael]. 360
Bader, Monton de [Baderius, Monton de]. 76
Badós, Bernat [Badoç, Bernardus]. 295
Banyils, Guillem [Banyils, Guillelmus]. 337
Banyoles, Andreu [Banyoles, Andreu]. 249
Banyoles, Bernat de [Balneolis, Ber-nardus de; Banyoles, Bernardus; Bayneolis, Bernardus de]. 7, 16, 24, 28, 31, 55, 77,
79, 132, 133, 145
Banyoles, Ramon de [Balneolis, Raymundus de]. 132, 133
Barber, Simó [Barber, Simonis]. 25
Bardi, societat dels [Bardi, societas]. 159
Baró, Jaume [Baroni, Iacobus]. 337
Bartó, Bernat [Barthoni, Bernardus]. 162, 236, 240, 249, 253
Bas, Bernat de [Bas, Bernardus de; Basso, Bernardus de]. 127, 132, 133, 162
Bas, Guillem de [Basso, Guillelmus de]. 24
Basset, Jaume [Basseti, Iacobus]. 16
Bassia, Guillem de [Bassia, Guillel-mus de]. 2
Baster, Pere [Basterii, Petrus]. 336
Bastida, Francesc de [Bastida, Fran-ciscus de]. 64, 72, 75, 145
Batlle, Pere [Baiuli, Petrus]. 325
Baürt, Joan [Bahurt, Iohannes]. 360
Bayer, Guillem [Bayerii, Guillelmus]. 204, 250, 254, 286, 295
Begudà, Pere Berenguer [Beguda, Petro Berengarii]. 16
Bellera, Guillem de [Bellaria, Guillelmus de]. 260
Bell-lloc, Guillem de [Pulcroloco, Guillelmus de]. 324, 358
Bell-lloc, Jaume de [Belloch, Iacobus de; Pulcroloco, Iacobus de]. 24, 25, 31, 55, 145, 249
Bell-lloc, Pere de [Pulcroloco, Petrus de]. 72
Bellpuig, Galceran de [Bello Podio, Galcerandus de]. 248, 265, 266, 268
Berenguer, Agustí [Berengarii, Augus-tino]. 249
Berenguer, arquebisbe de Tarragona [Berengarius]. 2
Berenguer, bisbe de Barcelona [Berengarius]. 5
Berenguer, bisbe de Girona [Berengarius]. 265, 266
Berenguer, canonge de Vic [Berengarius]. 1
Bernat [Bernardus]. 5, 215, 216, 217, 218
Bertran, Arnau [Bertrandi, Arnaldus]. 9
Bertran, Bernat [Bertrandi, Bernardus]. 292
Bertran, Pere [Bertrandi, Petrus]. 31, 55, 145
Besers, Joan de [Beseriis, Iohannes de]. 15
Beuda, Francesc [Beuda, Francis-cus]. 343
Biert, Dalmau de [Bierto, Dalmacius de]. 292
Biert, Ponç de [Bierto, Poncius de]. 272, 292
Biscarra, Domènec de [Biscarra, Dominicus de]. 150
Biure, Andreu [Biure, Andreu]. 159
Blanes, Vidal de [Blanis, Vitalis de]. 268, 274
Boïl, Francesc de [Boyl, Franciscus de]. 268
Boïl, Ramon de [Boyl, Raymundus de]. 201
Bonanat, abat de Santes Creus [Bonanatus]. 18
Bonastre, Pere de [Bonastre, Petrus de]. 8
Bonet, Pere [Boneti, Petrus]. 326
Bordils, Bernat de [Burdillis, Bernar-dus de]. 132, 133, 162, 253
Bordils, Bonanat de [Burdillis, Bonanatus de]. 49, 71, 132, 133
Bosc, Pere [Boschi, Petrus]. 295
Botenac, Pere Arnau de [Botenach, Petrus Arnaldi de]. 8
Boter, Bernat [Boterii, Bernardus]. 132, 133
Box, Arnau [Boxo, Arnaldus]. 16

Boxols, Ramon [Boxolls, Raymundus]. 326, 337
Bru, Guillem [Bruni, Guillelmus]. 30, 77, 109
Bruguera, Ramon de [Brugeria, Raymundus de]. 219, 221, 259, 285, 292, 295
Burguès, Guillem [Burgesii, Guillelmus Petri]. 16
Burguès, Pere [Burgesii, Petrus]. 16
Burguet, Bernat [Burgeti, Bernardus]. 16
Busquets, Guillem de [Buschetis, Guillelmus de]. 249
Buxio, Guillem de [Buxio, Guillelmus de]. 24
Buysan, Gil Pere de [Buysan, Egidius Petri de]. 135, 201, 268
C
Cabanelles, Pere de [Cabanellis, Petrus de]. 24
Cabot, Bernat [Caboti, Bernardus]. 228, 284
Cabrenys, Bernat Hug de [Cabrenz, Bernardus Hugonis de]. 8
Cabrera, Arnau de [Cabrera, Arnaldus de]. 345
Cabrera, Artau de [Cabrera, Artaldus de]. 239, 240, 243, 244, 308
Cabrera, Bernat de [Capraria, Bernardus de]. 16
Cabrera, Bernat de [Cabrera, Ber-nardus de, Bernardus, vicecomes Caprarie]. 145, 256, 257, 259, 260, 265, 266, 268,
281, 283, 285, 286, 306, 308, 320, 346
Caldes, Ramon de [Calidis, Raimundus de]. 2
Callós, Joan [Calloç, Iohannes]. 339
Calonge, Guillem de [Colonico, Guillelmus de]. 16
Calvet, Jaume [Calbeti, Iacobus; Calveti, Iacobus]. 79, 135, 249
Calvet, Ramon [Calveti, Raimundus]. 24, 30, 41, 132, 133
Campdorà, Pere de [Campodorano, Petrus de]. 132, 133
Campllong, Arnau [Campllong, Arnaldus]. 132, 133, 162, 295
Campllong, Jaspert [Campolongo, Iaspertus]. 320, 337
Campllong, Nicolau de [Campolongo, Nicholaus de]. 249
Camps, Bernat de [Campis, Bernardus de]. 132, 133
Camps, Francesc de [Campis, Franciscus de]. 132, 133
Camps, Nicolau de [Campis, Nicholaus de]. 295
Canelles, Bertran de [Canellis, Bertrandus de]. 18
Canelles, Galceran de [Canellis, Galcerandus de]. 16
Canet, Ferrer de [Caneto, Ferrarius de]. 246
Cànoves, Jaume de [Canoves, Iacobus de]. 16
Cantallops, Bernat de [Cantalupis, Bernardus de]. 320
Canyelles, Narcís [Canyellis Narcissus]. 350, 352
Caparó, Bonanat [Caparoni, Bonanatus]. 218
Capdeferro [Cap de Ferre]. 321
Cardona, Hug de [Hugo, vicecomes Cardona]. 343
Cardona, Joan Ramon Folc de [Iohannes Raymundus Folch, comes Cardone]. 354, 355
Cardona, Ramon Folc de [Raimundus Fulchonis, vicecomes Cardone]. 5, 9, 16
Cardonets, Pere de [Cardonetis, Petrus de]. 96, 154, 155, 178, 253
Carol, Rafael [Carol, Raphael]. 360
Carrera, Berenguer [Carrera, Berenguer]. 218
Casanova, Romeu de [Casanova, Romeus de]. 345
Caselles, Galceran de [Casellis, Galcerandus de]. 162
Castellar, Bernat de [Castellario, Bernardus de]. 93
Castellnou, Dalmau de [Castronovo, Dalmacius de]. 55
Castellnou, Guillem de [Castrinovi, Guillelmus de]. 8
Castellnou, Jaspert, de [Castrono- vo, Iaspertus, vicecomes de]. 17, 20
Castelló, Berenguer de [Castello, Berenguer de]. 187, 188
Castelló, Francesc [Castiolionis, Franciscus]. 343
Castelló, Guillem de [Castello, Gui-llelmus de]. 49, 204, 284, 293
Castellvell de Pallars, Guillem de [Castroveteri de Paylars, Guillelmus de]. 16
Català, Pere Guillem [Cathalani, Petrus Guillelmi]. 343
Catllarí, Pere de [Castlarino, Petrus de]. 13
Cavaller, Bernat [Cavalleri, Bernardus]. 300
Cebrià, Bernat [Cipriani, Bernardus; Sebriani, Bernardus]. 324, 326
Centelles, Bernat de [Scintillis, Bernardus de]. 18

Cerdà, Pere [Cerda, Petrus]. 360
Cervelló, Guerau de [Cervilione, Geraldus de]. 16
Cervelló, Guillem de [Cervilione, Guillelmus de]. 99, 284
Cervelló, Ramon Alemany de [Cervilione, Raymundus Alamanni de]. 349
Cervera, Bernat [Cervaria, Bernardus]. 253, 292
Cervera, Pere Arnau de [Cervaria, Petrus Arnaldi de]. 16
Cervià, Francesc de [Cerviani, Franciscus; Cerviano, Franciscus de]. 238, 239, 240, 246, 249, 250, 265, 266, 272, 292,
293, 306, 308, 345
Cervià, Francesca de [Francisca, uxor Francisci de Cerviano]. 272
Cervià, Guerau de [Cerviano, Ge-raldus de]. 50
Cervià, Guillem Pere [Cerviani, Guillemus Petri].132, 133
Cirer, Guillem de [Cirerio, Gui-llemus de]. 132, 133
Cirera, Berenguer de [Ciraria, Beren-guer de]. 16
Claramunt, Guillema de [Claramonte, Guillema de]. 340
Codinacs, Berenguer de [Codinachs, Berengarius de; Cudinachs, Berengarius de]. 246, 255, 256
Coll, Guillem de [Cole, Guillelmus de; Colle, Guillelmus de]. 16, 149
Coll, Llorenç de [Colle, Laurencius de]. 159
Coll, Pere de [Coll, Pere de]. 326
Collell, Pere [Collelli, Petrus]. 349
Colomer, Ramon de [Columbario, Raymundus de]. 132, 133
Colomers, Pere de [Columbariis, Petrus de]. 253
Comelles, Bartomeu [Comeles, Bertomeu]. 295
Comes, Bernat de [Cumbis, Bernar-dus de]. 15
Comte, Jaume [Comitis, Iacobus]. 149, 221, 272
Comte, Pere [Comitis, Petrus]. 16
Conesa, Jaume [Conesa, Iacobus]. 272, 292, 318, 320, 322
Copons, Ramon de [Coponibus, Raymundus de]. 285
Cornell, Pere [Cornelii, Petrus]. 17
Cornell, Ramon [Cornelii, Raimundus; Cornelii, Raymundus]. 55, 235
Corral, Berenguer de [Cortilio, Berenguer de]. 16
Corretger, Arnau [Corretger, Arnau]. 9
Corretger, Bartomeu [Corretger, Bertomeu]. 284
Cors, Francesc [Cors, Franciscus]. 326
Corsaví, Arnau de [Curçavi, Arnaldus de]. 8, 17
Cot, Guillem [Cot, Guillelmus]. 337, 343
Creixell, Dalmau de [Crexello, Dalmacius de]. 3, 4, 39
Creixell, Guillem de [Crexello, Guillelmus de]. 4
Creixell, Joan [Crexelli, Iohannes]. 159
Cruïlles, Bernat de [Crudiliis, Bernardus de]. 29, 53
Cruïlles, Gelabert de [Crudiliis, Guilabertus de; Cruÿles, Gilabertus de]. 109, 220, 238, 239, 240
Cruïlles, Gelabert de [Crudiliis, Guilabertus de]. 350
Cruïlles, Jofre Gelabert de [Crudi-liis, Iaufridus Gilaberti de]. 145, 181
Cunills, Ramon de [Cunibus, Ray-mundus de]. 349
D
Daurats, Bernat de [Daurats, Ber-nardus de]. 15
Desbac, Bernat [Bach, Bernardus des]. 333, 350.
Descamps, Bernat [Camps, Bernat des]. 326
Despens, Pere [Despens, Petrus]. 135, 197
Déu, Guillem de [Deo, Guillelmus de]. 25, 28
Dídac [Didacus]. 352
Dídac, Roderic [Didaci, Rodericus]. 79, 81, 82, 84, 128, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 142, 143, 144, 161, 163, 164, 165,
166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 182, 183, 247, 248, 262, 264, 268, 269,
293, 294, 295
Domènec [Dominicus]. 146, 147, 148, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 207, 208
Domènec, Llorenç [Domenech, Laurentius]. 360
Domenge, Guillem [Domenge, Gui-llelmus]. 272, 292
Donç, Guillem de [Donç, Guillermus de; Donç, Guillelmus de]. 337, 339

Dufort, Guillem [Dufortis, Guillelmus]. 3, 4
Durban, Joan de [Durban, Ioannis de]. 337
Dusay, Guillem Pere [Dusay, Guillelmus Petrus]. 16
E
Eimeric, Ramon [Eymerici, Raimundo]. 16
Elionor, esposa d’Alfons III de Catalunya-Aragó. 85, 157
Elionor, esposa de Pere III de Catalunya-Aragó. 255, 256, 257
Enric, infant, fill de Ferran II de Catalunya-Aragó [Enricus, infans Aragonum]. 357
Entença, Bernat Guillem d’ [Entença, Bernardus Guillelmi de]. 17
Entença, Guillem d’ [Entença, Guillelmus de]. 16, 20
Erill, Arnau d’ [Erillo, Arnaldus de]. 248
Ermengol X d’Urgell [Ermengaudus, comes Urgelli]. 16, 20
Ermengol [Hermengaudus]. 3
Ermengol, Francesc [Ermengaudi, Franciscus]. 186
Ermengol, Pere d’ [Ermengaudi, Petrus de]. 326
Escala, Bernat d’ [Scala, Bernardus de]. 46, 49, 132, 133
Escala, Narcisa [Narcissa, filia d’en Pere Scala]. 349
Escala, Pere d’ [Scala, Petrus de]. 253, 292, 295, 349, 356
Escrivà, Guillem d’ [Scribe, Guillel-mus de]. 16
Escrivà, Guillema [Guillelma, uxor quondam Petri Scribe]. 46
Escrivà, Pere [Scribe, Petrus]. 46
Escuder, Joan [Scuderii, Ioannes]. 356
Esplugues, Bernat d’ [Speluncis, Bernardus de]. 159
Espolla, Berenguer d’ [Spodolia, Berengarius de]. 132, 133
Esquerrer Guillem [Esquerrerii, Guillelmus]. 36
Estanyol, Pere [Stanyol, Petrus; Stanyoll, Petrus]. 253, 343
Esteve, Bernat [Stephani, Bernardus]. 3, 4
Estrader, Francesc [Straderii, Bernardus]. 326
Estruç, Bernat [Strucii, Bernardus; Estruç, Bernardus]. 24, 25, 127, 132, 133
Estruç, Lluís [Strucii, Ludovicus]. 337
F
Fàbrega, Arnau de [Fabrica, Arnaldus de]. 149
Falcó, Guillem [Falchusi, Guillelmus]. 1
Falguera, Pere [Falgera, Petrus]. 25
Falouti. 1
Far, Jaume de [Faro, Iacobus de]. 220, 249, 255, 256, 258, 321
Far, Riambau de [Faro, Riambaldus de]. 41, 44
Favar, Bernat de [Favar, Bernardo de]. 295
Fellines, Guillem de [Fallinis, Guillelmus de]. 131
Fenollet, Hug de [Fonoylleto, Hugo de]. 246
Fenollet, Pere de [Fonolleto, Petrus de]. 255, 256, 259, 260
Fenollet, Ponç de [Fonayleto, Poncius de]. 295
Ferran [Ferdinandus]. 333, 350
Ferran II de Catalunya-Aragó [Ferdinandus]. 352, 358
Ferran, infant, fill de Jaume I de Catalunya-Aragó [Ferrandus, in-fans Aragonum]. 5
Ferran, Narcís [Ferran, Narcissus]. 360
Ferrer, Andreu [Ferrer, Andreas]. 132, 133
Ferrer, Arnau [Ferrer, Arnaldus]. 186
Ferrer, Bernat [Ferrarii, Bernardus]. 326
Ferrer, bisbe de Barcelona [Ferrarius]. 197
Ferrer, bisbe de Lleida [Ferrarius]. 135
Ferrer, Guillem [Ferrarii, Guillelmus]. 132, 133
Ferrer, Jaume [Ferrarii, Iacobus]. 219, 221
Ferrer, Pere [Ferrarii, Petrus]. 132, 133, 292, 295

Ferrer, Ramon [Ferrarii, Raymundus]. 250
Ferriol, Francesc de [Ferriol, Fran-ciscus de]. 70
Figuera, Andreu [Figuera, Andreas]. 24, 50, 71
Foces, Arnau de [Focibus, Arnaldus de]. 306
Foces, Tomàs Pere de [Focibus, Thomas Petri de]. 248
Foix, Francesc [Fuxi, Franciscum]. 235, 246, 274, 275, 286
Foixà, Berenguer [Fuxani, Berenguer]. 218
Foixà, Bernat de [Foxano, Bernardus de]. 5
Foixà, Francesc [Fuxa, Franciscus]. 318, 343
Folcrà, Jaspert [Folcrandi, Iaçpertus]. 24, 132, 133
Font, Antoni [Font, Antonius]. 349
Font, Bernat de [Fonte, Bernardus de]. 55, 72
Font, Jaume de [Fonte, Iacobus de]. 132, 133
Formós, Francesc [Formosii, Franciscus]. 336
Forn, jutge. 1
Fornells, Guillem de [Fornillis, Guillelmus de]. 132, 133
Fort, Guillem [Fortis, Guillelmus]. 132, 133
Fortià, Bernat de [Furtiano, Bernardus de]. 335
Fraga, Guillem de [Fraga, Guillelmus de]. 16
Franc, Francesc [Franc, Franciscus]. 357
Francesc, abat Santa Maria de Roses [Franciscus]. 295
Francesc, patriarca de Jerusalem [Franciscus]. 354, 355
Frederic III, rei de Sicília [Fredericus]. 15
Fuià, Ramon [Fuyani, Raymundus]. 132, 133
Fuster, Francesc [Fusterii, Franciscus]. 336
G
Galliners, Guillem de [Gallinariis, Guillelmus de]. 153
Galliners, Ramon de [Gallineriis, Raimundus de]. 16
Garbí, Miquel [Garbi, Michael]. 360
Garbí, Pere [Garbi, Petrus]. 360
Garcia, Gonçal [Garsie, Gondissalbus]. 197
Garidell, Ramon [Garidelli, Raimundus]. 16
Gasset, Pere [Gasseti, Petrus]. 6
Gassó, Joan [Gasso, Iohannes]. 335
Gastó, bisbe de Girona [Gasto]. 113, 122
Gaver, Berenguer de [Gaver, Beren-guer de]. 16
Gelats, Ramon de [Gelatz, Raimun-dus de]. 24
Gener, escrivà [Ianuarius]. 3
Gener, Fèlix [Generii, Felix]. 132, 133
Gener, Guillem [Ianuarii, Guillelmus]. 16
Gerard, Romeu [Gerardi, Romeus]. 16
Gil, Guillem [Gili, Guillelmus]. 349
Gil, Miquel [Egidii, Michael]. 218, 345
Gironella, Ramon de [Gerundella, Raimundus de]. 3, 4
Gironès, Francesc [Geronesii, Franciscus]. 63
Gironès, Guillem Pere [Gerones, Guillemus Petri]. 132, 133
Godall, Ramon de [Godello, Raymundus de]. 238, 239, 240, 245
Gomis, Roderic [Gomiç, Rodericus]. 5
Gonçal, Pere [Gundisalvi, Petrus]. 85
Gorrea, Llop de [Gorre, Luppus de]. 135, 197, 260, 268
Granell, Guillem [Granelli, Guillelmus]. 253
Grimau, Pere [Grimau, Petrus]. 349
Gual, Assalit de [Gual, Assalitus de]. 5
Gualbes, vicecanceller [Gualbis]. 352
Guanolons, Arnau [Guanolons, Arnaldus]. 16
Guarnau, Ramon de [Guarnallo, Raimundus de]. 46, 99, 100
Guerau [Geraldi]. 49
Guerau, Bernarda [Bernarda, mater Petri Geraldi]. 9

Guerau, Joan [Geraldi, Iohannes]. 320
Guerau, Pere [Geraldi, Petrus; Geralli, Petrus]. 9, 25, 27, 28
Guerau, Sibil·la [Sibilla, uxor Petri Geraldi]. 9
Guic, Guillem [Guich, Guillelmus]. 249, 337
Guillem [Guillelmus]. 48, 51, 52, 53, 54
Guillem, bisbe de Vic [Guillelmus]. 3, 4
Guillem, escrivà [Guillelmus]. 5
Guillema, esposa de Pere, germà de Jaume II [Guillelma, uxor Petri, germà del rei Jaume II]. 16
Guimerosa, Ramon [Guimerosa, Raimundus]. 253
Gurb, Arnau de [Gurb, Arnaldus de]. 349
H
Hispà, Nicolau [Yspani, Nicholaus]. 132, 133
Hocto. 1
Hospital, Berenguer d’ [Hospitali, Berengarius de]. 285
Hospital, Bernat d’ [Hospitalis, Bernardus de]. 132, 133
Hospital, Bonanat d’ [Hospitali, Bonanatus de]. 282, 290
Hospital, Guillem [Spital, Guillem]. 326
Hospital, Jaume d’ [Hospitali, Iaco-bus de; Hospitalis, Iacobus de]. 253, 292, 305
Hospital, Miquel [Spital, Michael]. 360
Hospital, Nicolau d’ [Hospitali, Nicholaus de]. 295
Hug I de Pallars [Hugo de Mataplana, comes Pallariensis]. 16
Hug IV d’Empúries [Ugo, comes Impuriarum]. 3, 4
Hug, bisbe de València [Hugo]. 241, 242, 244, 247, 249, 250, 251, 257, 258, 259, 281, 283
I
Innocenci, papa [Innocentius]. 360
J
Jabert, Francesc [Jalberti, Franciscus]. 326
Jabert, Guillem [Jalberti, Guillelmus]. 132, 133
Jaspert [Iaspertus]. 252, 255, 256, 273
Jaume d’Urgell i d’Àger [Iacobus, co-mes Urgell et vicecomes Agerensis]. 145, 207, 208, 214, 215, 252
Jaume I de Catalunya-Aragó [Iacobus]. 5, 7
Jaume II de Catalunya-Aragó [Iacobus]. 11, 12, 17, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 15, 15, 16, 16, 17, 18, 18, 19, 20, 21, 22, 23,
26, 2931, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63,
64, 65, 66, 67, 68, 69, 72, 75, 76, 79, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107,
108, 109, 111, 112, 135, 145, 153, 17, 182, 190, 197, 198, 202, 204, 268, 276, 277, 278, 279, 280, 282, 284, 285, 319,
325, 342
Jaume III de Mallorca [Iacobus]. 237, 250
Jaume, infant, fill de Jaume II de Catalunya-Aragó. 31, 55
Joan [Iohannes]. 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196
Joan II d’Empúries [Impuriis, Iohannes de]. 349
Joan II de Catalunya-Aragó [Iohannes]. 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348
Joan, arquebisbe de Calataiud [Iohannes]. 306, 308
Joan, arquebisbe de Càller [Iohannes]. 345
Joan, bisbe de Tarassona [Iohannes]. 354, 355
Joan, infant, fill de Pere III de Catalunya-Aragó [Iohannes]. 255, 256, 257, 258, 259, 260, 262, 263, 264, 265, 266, 268,
269, 270, 273, 274, 275, 281, 282, 283, 285, 286, 288, 289, 291, 293, 294, 295, 297, 298, 299, 300, 301, 306, 307,
308, 309, 310, 311, 312, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 323, 327, 330, 340, 341, 343
Joana d’Empúries [Iohanna, comitissa Impuriarum]. 325
Jofre, Bonanat [Ioffredis, Bonanatus]. 253
Josa, Guillem Ramon de [Josa, Guillelmus Raimundus de]. 10
Juià, Ramon de [Iuyano, Raymun-dus de]. 238, 239, 240, 246, 326

L
Lena, Jaume [Lena, Iacobus]. 343
Lillet, Ferrer de [Lilleto, Ferrarius de]. 43, 102, 135, 162, 177, 204, 253
Llabià, Pere de [Libiano, Petrus de]. 29
Llac, Bernat de [Lachu, Bernardus de]. 132, 133
Llampaies, Bernat de [Lampadiis, Bernardus de]. 132, 133
Llança, Conrad [Lanceam, Conradus]. 15
Llatzeria, Berenguer de [Laceria, Be-rengarius de]. 153
Llatzeria, Guillem de [Laceria, Guillelmus de]. 16, 63
Lledó, Ferrer de [Letone, Ferrarius de]. 132, 133
Lledó, Guillem de [Letone, Guillel-mus de]. 318, 343
Lledó, Joan (Planes, Joan de) [Planis, Iohannes de, alias Ledo]. 343
Lledó, Pere de [Letone, Petrus de]. 16, 55, 145
Llémena, Bernat [Lemena, Bernardus]. 338
Llerç, Arnau de [Llerç, Arnaldus de]. 4
Llor, Arnau de [Llor, Arnaldus de]. 150, 160
Llor, Bartomeu de [Llor, Bertomeu de]. 256, 257, 258, 259, 260, 265, 266, 268, 283, 285
Llorenç, Pere de [Lorens, Petrus de]. 326
Lloris, Garcia de [Loriç, Garçias de]. 197, 201, 268
Llunes, Bartomeu [Lunes, Bertomeu]. 338
Lluquès, Guillem [Luquesii, Guillelmus]. 49
Lull, Jaume [Lulli, Iacobus]. 16
Luna, Llop de [Luppus comes Lune]. 286
M
Maça de Vergua, Blai [Maça de Vergua, Blasius]. 150, 181
Macip, Albert [Macip, Albertus]. 1
Màgens, Pere de [Marginibus, Petrus de]. 322
Maià, Berenguer de [Medalia, Berengarius de]. 275
Malarç, Bernat [Malarcii, Bernardus]. 328
Malarç, Ponç [Malarcii, Poncius]. 132, 133, 284
Malarç, Ramon [Malarç, Raimundus; Malarcii, Raimundus; Malarcii, Raymundus]. 28, 132, 133, 238, 239, 240, 246,
298, 318
Malgaulí d’Empúries [Malgaulinus, comes Impuriarum]. 31
Mallén, Joan [Mallen, Ioannes]. 357
Malloll, Berenguer [Mayolli, Berengarius]. 16
Malloll, Pere [Mayolli, Petrus]. 16
Marc, Pere [Marci, Petrus]. 16, 17, 36
Marcià, Tomàs de [Marciano, Tho-mas de]. 320
Marcó, Jaume [Marchoni, Iacobus]. 132, 133, 272, 274
Marcó, Pere [Marconi, Petrus]. 25, 28, 31, 55
Margarit, Bernat [Margariti, Ber-nardus]. 132, 133, 166, 254, 297, 339
Margarit, Francesc [Margariti, Fran-ciscus]. 132, 133
Maria, esposa d’Alfons IV de Catalunya-Aragó [Maria, regina Aragonum]. 354
Mariner, Vidal [Marinerii, Vitalis]. 297
Marquès, Pere [Marchesii, Petrus]. 8, 10
Marquès, Salvador [Merquesii, Salvatoris]. 159
Marquet, Miquel [Marcheti, Michael]. 16
Martí I de Catalunya-Aragó [Mar-tinus]. 349, 350, 351
Martí, Jaume [Marti, Iacobus]. 360
Maruny, Pere [Maruny, Petrus]. 338
Mascarós, Joan [Mascaros, Ioannes]. 360
Masoliva, Francesc de [Mansooliva, Franciscus de]. 284
Massanet, Pere [Massaneti, Petrus]. 49
Matalí, Berenguer [Mathalini, Beren-garius]. 253
Maties, vicecanceller [Matias]. 345
Mediona, Asbert de [Mediona, Asbertus de]. 18
Medir, Joan [Madir, Iohannes]. 349

Medir, Ramon [Madirii, Raymundus]. 292, 295
Menorca, Berenguer de [Minorissa, Berengarius]. 224
Mercer, Mateu [Mercerii, Matheus]. 255, 256, 257, 274
Miàs, Berenguer de [Miars, Beren-guer de]. 218
Millars, Arnau de [Millars, Arnaldus de]. 159
Miquel, Bernat [Michel, Bernardus; Michellis, Bernardus]. 46, 349
Miquel, Guillem [Michellis, Guillelmus]. 246
Miralles, Arnau de [Miralles, Arnaldus de]. 16
Miró, Jaume [Mironi, Iacobus]. 357
Mitjavila, Jaume de [Mediavilla, Iacobus de]. 132, 133
Moler, Hipòlit [Moler, Ypolitus]. 360
Molló, Arnau de [Moyono, Arnaldus de]. 28
Monell, Berenguer de [Monello, Be-rengarius de]. 30, 35, 49
Monells, Jaume de [Monells, Iacobus de]. 305
Monells, Ramon de [Munellis, Raimundus de]. 2
Moner, Pere de [Moner, Petrus; Monerii, Petrus de]. 326, 360
Montbou, Berenguer de [Montebo-vino, Berengarius de]. 199
Montcada i Castellvell, Guillema de [Guillelma, uxor infantis Petri, dominaque Montishatani et Castri Veteris]. 18
Montcada, Gastó de [Montecatheno, Gasto de]. 338, 340
Montcada, Guillem de [Montecateno, Guillelmus de; Montecatheno, Guillelmus de]. 3, 4, 5, 16, 64, 72, 75, 145
Montcada, Guillem Ramon de [Montecatheno, Guillelmus Raymundus de]. 354, 355
Montcada, Ot de [Montecatheno, Otho de; Montecatheno, Othonys de]. 72, 77, 79, 181, 284
Montcada, Pere de [Montecatheno, Petrus de; Montiscatheni et Castri Veteris, Petrus dominus]. 12, 13, 235, 255, 264,
277, 295, 298, 318
Montcada, Ramon de [Montechateno, Raimundus de]. 1
Montcada, Roger de [Monchade, Roger de]. 341
Montcada, Sibil·la de [Sibillia, uxor Petri de Montecatheno]. 318
Montfort [Montfort]. 357
Montjuïc, Jaume de [Monteiudayco, Iacobus de]. 18
Montoliu, Berenguer de [Monte Olivo, Berengarius de]. 101
Mont-rodon, Arnau de [Montrodon, Arnaldus de]. 326
Mont-rodon, Bernat de [Monterotundo, Bernardus de]. 326
Moragues, Berenguer [Moragues, Berengarius]. 272, 292
Morató, Nicolau [Moratonis, Nicholaus; Meratoni, Nicolaus]. 339, 349
Morei, Guillem [Morey, Guillelmus]. 305
Morell, Pere [Morelli, Petrus]. 218
Morera, Arnau de [Moraria, Arnaldus de]. 246
Morera, Romeu de [Moraria, Romeus de]. 16
Moris, Pascasi de [Moris, Paschasius de]. 68
Moros, Joan Roderic de [Moros, Iohannes Roderici de]. 150
Mosset, Ademar de [Mosseto, Ademar de]. 235, 259
Munió, Francesc [Munionis, Franciscus]. 339
Munió, Joan Ferran [Munionis, Io-hannes Ferdinandi]. 135, 246
Mur, Acardet de [Mur, Acardetus de]. 16
Mur, Simó de [Muro, Simon de]. 248
Mut, Pere [Muti, Petrus]. 30
Mut, Ramon [Mut, Raymundus]. 360
N
Nadal, Bernat [Natalis, Bernardus]. 16, 46
Nadal, Bonanada [Bonanata, uxor Bernardus Natalis]. 46
Nadal, Bonanat [Natalis, Bonanatus]. 326
Nadal, Pere [Natalis, Petrus]. 16, 322
Nagera, Galceran [Nagera, Galcerandus]. 16
Nató, Narcís [Nato, Narcissus]. 360
Nicolau, Bonanat [Nicholay, Bonanatus]. 16
Noguer, Antoni [Noguer, Antonius]. 356
Novell, Pere [Novell, Petrus]. 360
Noves, Bernat [Noves, Bernardus]. 159

O
Oliba, Francesc [Oliba, Franciscus]. 349
Oliver, Bernat [Oliverii, Bernardus]. 317
Olives, Ramon [Olivis, Raimundus]. 9
Oller, Berenguer [Ollarii, Berengarius]. 25
Oloç, Arnau d’ [Oloç, Arnaldus de]. 16
Olomar, Guillem [Ollomarii, Guillelmus; Olomarii, Guillelmus]. 16, 326
Olzet, Bernat [Olçeto, Bernardus]. 47, 49
Olzet, Bertran d’ [Oltçeto, Bertrandus de]. 16
Olzinelles, Bernat d’ [Olzinellis, Bernardus de; Ulzinellis, Bertrandus de]. 135, 292, 305, 322
Olzinelles, Pere d’ [Ulzinellis, Petrus de]. 322
Orriols, Bernat d’ [Urriols, Bernardus de]. 76
Ortigues, Galceran d’ [Ortigiis, Galcerandus de]. 326
P
Pabia, Francesc [Pabia, Franciscus]. 284, 292, 295, 313
Pabia, Jaume [Pabia, Iacobus]. 132, 133, 292
Palau, Felip de [Palacio, Philipus de]. 324, 349
Palau, Pere [Palau, Petrus]. 28
Palau, Ramon de [Palacio, Raimundus de]. 4, 28, 76
Pallarès, Bernat [Payares, Bernardus]. 15
Palol, Buciomundo de [Palaciolo, Buciomundo de]. 25
Palol, Pau de [Palaciolo, Paulus de]. 9
Paraí, Guillem [Parahini, Guillelmus; Perayin, Guillem]. 326
Parer, Francesc [Parerii, Franciscus]. 253
Parer, Jaume [Pererii, Iacobus]. 15
Pau, Berenguer de [Pau, Berengarius de]. 336
Peironet, Bernat [Peyronet, Bernat]. 16
Pelegrí, Pere [Palegrini, Petrus; Peregrini, Petrus]. 25, 28, 132, 133
Pellicer, Pere [Pellicerii, Petrus]. 159
Pera, Bernat de [Petra, Bernardus de]. 166, 176
Pera, Bonanat de [Petra, Bonanatus de]. 16, 197, 208
Peradalta, Francesc de [Peradalta, Francesch de]. 326
Peradalta, Ramon de [Parietealto, Raymundus de]. 326
Peratallada, Bernat de [Perataillada, Bernardus de]. 8
Pere [Petrus]. 141
Pere I d’Empúries [Petrus, comes Rippecurcie et Muntanearum de Prades; Petrus, comes Rippacurcie et Impuriarum;
Petrus, comes Rippacurcie]. 64, 75, 76, 121, 129, 130, 181, 295, 302
Pere I de Catalunya-Aragó [Petrus]. 3, 4, 8, 14, 31, 55, 69
Pere II de Catalunya-Aragó [Petrus]. 120
Pere III de Catalunya-Aragó [Petrus]. 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149,
150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172,
173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195,
196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218,
220, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243,
244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266,
267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 285, 286, 287, 288, 289, 290,
291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 313, 314,
315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 325, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 339, 342,
345, 346, 349, 350
Pere, Arnau [Pere, Arnaldus]. 1
Pere, arquebisbe de Saragossa [Petrus]. 79, 135
Pere, bisbe de Girona [Petrus]. 113
Pere, bisbe d’Osca [Petrus]. 286
Pere, canceller [Petrus]. 313, 314, 315, 318

Pere, infant primogènit, fill d’Alfons III de Catalunya-Aragó [Petrus, primogenitus regis]. 99, 129
Pere, infant, fill de Jaume I de Catalunya-Aragó [Petrus, infans Aragonum]. 7, 44, 72
Pere, infant, fill de Jaume II de Catalalunya-Aragó [Petrus]. 18, 284
Pere, Miquel [Petri, Michael]. 145, 356
Pere, Ponç [Petri, Poncius]. 25
Pere, prevere [Petrus]. 1
Pere, sagristà de Vic [Petrus]. 3, 4
Perellós, Constança de [Perellos, Constança de]. 335, 341
Perellós, Francesc de [Perilionibus, Franciscus de]. 335
Perellós, Ramon de [Perilionibus, Raymundus de]. 354, 355
Perer, Francesc de [Pirario, Fran-ciscus de]. 253
Perles, Guillem Bernat de [Perlis, Guillelmus Bernardi de]. 295
Perpinyà, Arnau de [Perpinyà, Arnaldus de]. 132, 133
Pina, Ferran Pere de [Pina, Ferran-dus, Petrus de]. 5
Pinelles, Bernat Guillem de [Pinellis, Bernardus Guillelmi de]. 16
Pinós, Bertran de [Pinos, Bertrandus de]. 322, 326
Pinós, Pere [Pinos, Petrus]. 337
Pinyol, Bernat [Pinyol, Bernardo]. 16
Pla, Joan de [Plano, Iohannes de]. 350
Pla, Pericó de [Plano, Periconus de]. 322
Planell, Pere [Planelli, Petrus]. 349
Planella, Jordi de [Planella, Georgibus de]. 349
Planes, Joan de, àlies Lledó [Planis, Iohannes de, alias Ledo]. 343
Plegamans, Ramon de [Plicamanibus, Raimundus de; Placamanibus, Raimundus de]. 295, 298, 300
Ponç [Poncius]. 292
Ponç Hug d’Empúries [Poncius Hugonis, comes Impuriarum]. 10, 16
Ponç, bisbe de Barcelona [Poncius]. 31, 55, 72, 145
Ponç, Guillem [Poncii, Guillelmus]. 338, 349
Ponç, Maimó [Poncii, Maymonus]. 116, 295
Pontós, Dalmau de [Pontonibus, Dal-macius de]. 31, 55, 145
Portaigüera, Pere de [Porta Aquaria, Petrus de; Portageria, Petrus de]. 25
Portell, Bernat Guillem de [Portello, Bernardus Guillelmi de; Portella, Bernardus Guillelmi de]. 24, 25, 28
Portella, Jaume [Portella, Iacobus]. 16
Prades, Jaume de [Prades, Iacobus de]. 349
Prat, Pere de [Prato, Petrus de]. 24, 25, 27, 28, 320, 326
Prat, Ramon de [Prato, Raimundus de]. 109
Pròixida, Olf de [Proxida, Olfus de]. 320
Provincial, Guillem [Provincialis, Guillelmus]. 9
Provincial, Ramon [Provincialis, Raimundus]. 46, 71, 132, 133
Puig, Arnau de [Puig, Arnau de]. 132, 133
Puig, Bartomeu de [Puig, Bartolo-meus de]. 181, 197
Puig, Bernat de [Podio, Bernardus de]. 150
Puig, Esteve de [Podio, Stephanus de]. 16, 135
Puig, Guilem [Podio, Guilelmus]. 71
Puig, Jaume [Podio, Iacobus]. 326
Puig, Ramon de [Podio, Raymundus de; Puig, Ramon]. 132, 133, 178, 326
Puigmoradell, Bernat de [Podio Moradello, Bernardus de]. 132, 133
Pyaini, Guillem [Pyaini, Guillelmus]. 326
Q
Queixàs, Guillem de [Caxanis, Gui-llelmus de]. 290, 293
Quer, Guillem de [Querio, Guillelmus de]. 28, 30, 46, 77
Queralt, Pere de [Queralto, Petrus de]. 3, 16, 20, 55, 72, 145
Querol, Ramon de [Querolio, Raimundus de]. 116
R
Rafart, Arnau [Raffard, Arnaldus]. 132, 133, 272, 274, 284

Rajadell, Berenguer de [Raiadello, Berenguer]. 16
Ramada, Berenguer [Ramada, Berengarius]. 132, 133
Ramada, Pere [Ramada, Petrus]. 132, 133
Ramon [Raymundus]. 145
Ramon Berenguer de Prades [Raymundus Berengarii, comes Montanearum de Prades]. 197
Ramon Berenguer I d’Empúries [Raimundus Berengarii, comes Impuriarum; Raymundus Berengarii]. 247, 256, 258, 274
Ramon Berenguer, infant, fill de Jaume II de Catalunya-Aragó [Raimundus Berengarii]. 72
Ramon I d’Empúries [Empuriis, Raimundus de; Impuriarum, Raimundus de]. 129, 272
Ramon, abat de Sant Feliu de Guíxols [Raymundus]. 132, 133
Ramon, bisbe de Girona [Raimundus]. 2
Ramon, bisbe de València [Raimundus; Raymundus]. 18, 64, 72, 75, 145, 181, 284, 334
Ramon, bisbe de Vic [Raimundus]. 1
Ramon, comte de Barcelona [Raimundus]. 1
Ramon, Pere [Raimundi, Petrus]. 1
Rau, Pere [Rau, Petrus]. 76
Rec, Tortosa de [Rech, Tortosa de]. 176
Reig, Pere [Regis, Petrus]. 284
Reixac, Bernat de [Rexacho, Ber-nardus de]. 349
Relat, Berenguer de [Relato, Berengarius de]. 322
Renall, Berenguer [Renalli, Berengarius]. 132, 133
Renau, Berenguer [Renaldi, Berenga-rius]. 31, 46, 53, 55, 69, 77, 79, 145
Renau, Ramon [Renaldi, Raimundus]. 88
Requesens, Arnau de [Rechesen, Arnaldus de]. 3, 4
Respart, Francesc [Respart, Franciscus]. 356
Ribelles, Ponç de [Ripellis, Poncius de]. 16
Ribelles, Ramon de [Ripellis, Raymundus de]. 197
Ribera, Arnau de [Riparia, Arnaldus de]. 9
Ribot, Bartomeu [Ribot, Bertolomeus]. 284
Ribot, Bernat [Riboti, Bernardus]. 46, 49
Ricard, Ramon [Ricardi, Raimundus]. 16
Riera, Arnau de [Rieria, Arnaldus de]. 204
Riera, Guillem de [Riaria, Guillelmus de]. 46
Ripoll, Bernat de [Ripullo, Bernardus de]. 327
Ripoll, Mateu de [Ripullo, Matheus de]. 16
Riuclar, Bernat de [Rivoclaro, Bernardus de]. 132, 133
Riuxac, Guillem de [Riuxiaco, Guillelmus de]. 15
Roca, Berenguer de [Ruppe, Berenga-rius de; Rocha, Berengarius de]. 285
Roca, Brunissenda de [Brunissendis, uxor Petri de Rocha]. 284
Roca, Pere de [Rocha, Petri de]. 284
Roca, Simó de [Rocha, Simo de]. 284
Rocabertí, Dalmau de [Rochabertino, Dalmacius de]. 16, 31, 55, 145
Rocabertí, Guerau de [Rochabertino, Geraldus de]. 55
Rocabertí, Guillem Galceran de [Rochabertino, Guillelmus Galcerandi de]. 255, 265, 266
Rocabertí, Jofre, de [Rochabertino, Iofredus de; Gaufridus, vicecomes Rochabertino]. 2, 3, 4, 185
Rodona, Ramon [Rotundi, Raimundo]. 16
Roges, Guillem de [Roges, Guillemus de]. 343
Roig, Jaspert [Rubey, Gespertus]. 295
Roma [Roma], 254, 256, 258, 260, 261, 263, 265, 266, 267, 268, 270, 271, 274, 275, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303,
304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 316, 317, 319, 321, 323
Roma, Francesc [Roma, Franciscus]. 305
Roma, Pere [Roma, Petrus]. 343
Romeu [Romeus]. 110
Romeu, Bartomeu [Romeu, Ber-tolomeus]. 16
Romeu, Pere [Romey, Petrus]. 284
Ros, Berenguer [Ros, Berengarius]. 209
Ros, Margarit [Russi, Margaritus]. 30
Ros, Pere [Russi, Petru]. 76
Rossell, Jaume [Rosselli, Iacobus]. 336
Roure, Arnau de [Roura, Arnaldus de]. 349
Roure, Francesc de [Robore, Fran-ciscus de]. 295
Rovira, Guillem [Rovira, Guillelmus]. 25
Rovira, Ramon [Ruvira, Raimundus]. 16

Rovirola, Arnau de [Rovirola, Arnaldus de]. 9
S
Sabadia, Pere [Sabadia, Petrus]. 325
Sabater, Bernat [Sabaterii, Bernardus]. 219, 221
Sabater, Jaume [Iacobus, filius Bernardus Sabaterii]. 219, 221
Sacalm, Pere [Ça Calm, Petrus]. 345, 347
Sacosta, Joan [Ça Costa, Iohannes]. 343
Sacosta, Pere [Ça Costa, Petrus, Sacosta, Petrus]. 280, 340, 343
Sagarriga, Francesc [Sa Garriga, Francischus]. 321
Sala, Guillem de [Sala, Guillelmus de]. 5
Salcés, Felip de [Saluceriis, Philipus de]. 16
Salelles, Bartomeu de [Salelles, Bertolomeus de]. 326
Sallefort, Miró de [Salleforis, Miro de]. 16
Samsó, Bernat [Sampsonis, Bernardus]. 24, 132, 133
Samsó, Miquel [Samso, Michael]. 360
Samuntada, Bertran [Ça Muntada, Bertrandus]. 296, 305, 345
Sanç [Sançius]. 55
Sanç, bisbe de Sogorb [Sanccius]. 181
Sanç, bisbe de Tarassona [Sanccius]. 246, 248
Sanç de Borc, Sanç [Sancii de Borch, Sancius]. 305
Santacoloma, Pere de [Sancta Co-lumba, Petrus de]. 162
Santaeugènia, Bernat de [Sancta Eugenia, Bernardus de]. 5
Santantoni, Pere de [Sancto Anthonio, Petrus de]. 292
Santapau, Ponç de [Sancta Pace, Poncius de]. 8, 16, 255
Santceloni, Berenguer de [Sancto Celidonio, Berengarius de]. 46, 49, 50, 253, 284
Santceloni, Francesc de [Santo Celidonio, Franciscus de]. 321, 350, 353
Santceloni, Pere Francesc de [Sancto Celidonio, Petrus Franciscus de]. 360
Santcliment Pere de [Sancto Clemente, Petrus de]. 76, 84, 342
Santcliment, Ramon de [Sancto Clemencio, Raimundus de]. 16
Santdionís, Francesc de [Sanc- to Dionisio, Franciscus de]. 326, 337
Santdionís, Narcís de [Sancto Dionisio, Narcissus de]. 313
Santfeliu, Francesc de [Sancto Felice, Franciscus de]. 31, 55, 145
Santmartí, Francesc [Sancti Martini, Franciscus]. 284
Santmartí, Guillem de [Sancto Martino, Guillelmus de]. 24, 71, 132, 133
Santmartí, Pere de [Sancto Martino, Petrus de]. 349
Santmedir, Ramon de [Sancto Emeterio, Raymundus de]. 132, 133
Santpol, Garcia de [Sancto Paulo, Garçias de]. 201, 268
Santvicenç, Berenguer de [Sancto Vincencio, Berengarius de]. 16, 18
Santvicenç, Guillem de [Sancto Vincencio, Guillelmus de]. 8
Saragossa, Pere [Cesarauguste, Petrus]. 78, 80
Sarriera, Berenguer I de [Riera, Berengarius de]. 132, 133, 162
Sarriera, Berenguer II de [Riera, Berengarius de]. 272, 274, 284
Sarriera, Joan de [Riaria, Ioannes de]. 343
Sassala, Francesc [Sa Sala, Franciscus; Ça Sala, Franciscus]. 222, 223, 244
Savarrés, Francesc de [Savaresii, Franciscus; Savaresio, Franciscus de]. 272, 274
Savila, Jaume [Ça Vila, Iacobus]. 317
Segurioles, Ferrer de [Seguriollis, Ferrarius de]. 284
Senesterra, Francesca de [Francisca, uxor Guillelmi de Senesterra]. 272
Senesterra, Guillem de [Senesterra, Guillelmus de]. 273
Senesterra, Ramon de [Senesterra, Raimundus de]. 181, 182, 197, 198, 199, 238, 239, 240
Sentmenat, Galceran de [Sancto Minato, Galcerandus de]. 349
Serer, Pere [Serir, Petrus]. 337
Serià, Bernat de [Seriano, Bernardus de]. 16
Serra, Guillem de [Serra, Guillelmus de]. 16
Serra, Pere de [Serra, Petrus de; Serra, Petrus]. 132, 133, 249, 253
Serradell, Bernat de [Serradello, Bernardus de]. 31, 55, 145
Sessa, Garcia Llop de [Sesse, Garsias Luppi de]. 340
Sifre, Alfons [Siffredi, Alfonsus]. 49, 162, 249
Simó, Francesc [Simonis, Franciscus]. 132, 133

Sirvent, Bartomeu [Sirvent, Bertolomeus]. 339
Sirvent, Guillem [Sirvent, Guillelmus]. 135
Sitges, Guillem de [Cigiis, Guillelmus de]. 30, 282
Sitjar, Bernat de [Cigiario, Bernardus de; Ciyario, Bernardus de]. 132, 133, 162, 343
Sitjar, Martí de [Cigiario, Martino de]. 16, 31, 55, 145
Sitjar, Ramon de [Cigiario, Raimun-dus de; Cigiario, Raymundus de]. 77, 79, 132, 133, 162, 259, 260, 285
Socarrats, Guillem de [Socharrats, Guillelmus de]. 12, 13
Subirats, Guillem de [Subirats, Guillelmus de]. 16, 24
Sunyer, Arnau de [Sunyerii, Arnaldus de]. 76
Sunyer, Berenguer [Sunerii, Berengarius]. 50
Sunyer, Guillem [Sunearii, Guillelmus; Sunyerii, Guillelmus]. 24, 25, 71, 132, 133, 253, 259, 260, 292, 295, 326
Sunyer, Margarit [Sunyerii, Margaritus]. 15
Sunyer, Pere [Sunyer, Pere]. 349
Sunyer, Pere Guillem [Sunyerii, Petrus Guillermi]. 337
Sunyer, Ramon [Sunyerii, Ramon]. 284
T
Taialà, Bernat de [Toylano, Bernardus de]. 132, 133, 149, 219, 221, 249, 259, 272, 292, 295
Taialà, Ramon de [Toylano, Raimundus de]. 16, 18, 24, 27, 68
Taialà, Ramon Simó de [Toylano, Raimundus Simonis de]. 24, 25, 28, 30, 46, 49, 71, 284
Tallada, Bernat [Teyada, Bernardus]. 325
Tàrrega, Pere de [Tarraga, Petrus de]. 326
Terrades, Arnau de [Terrades, Arnaldus de]. 24
Terrades, Berenguer de [Terradis, Berengarius de]. 9
Terrades, Francesc de [Terradis, Franciscus de]. 132, 133, 259, 260
Terrades, Francesc Sebastià de [Terrades, Franciscus Sebastiani de]. 360
Terrades, Pere de [Terrades, Petrus]. 349
Terreny, Bernat [Terreni, Bernardus]. 159
Tissó, Antic [Ticionis, Antic]. 16
Tornavells, Bonanat de [Tornavellis, Bonanatus de]. 24, 28, 132, 133, 253, 284
Torradella, Pere de [Turredella, Petrus de]. 2
Torrelles, Pere de [Turrillis, Petrus de]. 349
Torrent, Bernat de [Torrente, Bernar-dus de]. 197
Torrent, Joan de [Torrente, Iohannes de]. 283
Torró, Guillem [Torro, Guillemus]. 343
Torroella, Jaume de [Turrucelle, Iacobus de]. 28
Tort, Bartomeu [Tort, Bertolomeus]. 326
Tortosa de Queixans, Ramon [Tortosa de Quexanis, Ramon]. 132, 133
Tortosa, Pere [Torthosa, Petrus]. 284
Tortosa, Ramon [Tortose, Raimundu]. 274
Tous, Bernat de [Thous, Bernardus de]. 255
Tregurà, Jaspert de [Tregurano, Iaspertus de]. 255, 256, 257
Tresfort, Jaume [Tresforti, Iacobus]. 24, 25, 71, 284
Trilla, Francesc de [Trilea, Franciscus de]. 292, 320
Trilla, Pere de [Trilia, Petrus de; Trilea, Petrus de]. 24, 25, 30, 46, 132, 133
Truiàs, Jaume [Truyas, Iacobus]. 46, 49, 71, 132, 133
Turell, Bernat [Turelli, Bernardus]. 54, 59
U
Uixò, Guillem d’ [Uxio, Guillelmus de]. 274
Urgell, Andreu [Urgell, Andreas]. 350
Urríes, Pere Jordà d’ [Urries, Petrus Iordani de]. 201, 268
V
Vall, Bernat de [Valle, Bernardus de]. 327, 328, 329, 330, 331
Vall, Bertran de [Valle, Bertrandus de; Vallo, Bertrandus de]. 79, 181, 197

Vall, Joan de [Valle, Iohannes de]. 349
Vall, Pere de [Valle, Petrus de; Vallo, Petrus de]. 297, 335
Vall-llossera, Berenguer [Vallossera, Berengarius]. 335
Vallmoll, Bernat de [Vallemolli, Bernardo de]. 16
Vallseca, Guillem de [Vallesicca, Gui-llelmus de]. 18
Venguí, Ramon [Vengui, Raymundus]. 284
Vengut, Francesc [Venguti, Franciscus]. 295
Venrell, Guillem [Venrelli, Guillelmus]. 132, 133
Verdera, Jaume [Verdera, Iacobus]. 132, 133
Vern, Nicolau de [Vernu, Nicholaus de]. 132, 133
Vern, Pere de [Vern, Pere de]. 349
Vernet, Asbert de [Vernet, Asbertus de]. 16, 18
Via, Eimeric de la [Via, Eymericus de la]. 238, 239, 240, 246, 249
Via, Ramon de la [Via, Raymundus de la]. 349
Viader, Ramon [Viaderii, Raimundus]. 46, 253
Vicenç, Guillem [Vincencii, Guillelmus]. 46
Vidal, Bernat [Vidal, Bernardus]. 28
Vila, Guillem de [Villa, Guillelmus de]. 145
Vilafranca, Berenguer de [Villafrancha, Berengarius de]. 336
Vilafranca, Ferrer de [Villafrancha, Ferrarius de]. 15, 16
Vilafranca, Galceran de [Villafrancha, Galcerandus de]. 16
Vilafranca, Pere de [Villafrancha, Petrus de]. 16
Vilafreser, Bernat de [Villafredario, Bernardus de]. 290
Vilafreser, Pere de [Villafredario, Petrus de]. 292
Vilagran, Arnau de [Vilagran, Arnal-dus de]. 320
Vilamur, Ramon de [Raimundus, vicecomes de Vilamuro]. 16
Vilanna, Pere [Vilana, Petrus]. 326
Vilanova, Ramon de [Villanova, Raimundus de]. 16
Vilar, Pere de [Vilario, Petrus de]. 16
Vilardebò, Pere de [Vilardebono, Petrus de]. 18
Vilardell, Pere de [Villardello, Petrus de]. 132, 133
Vilaret, Berenguer [Vilareti, Berengarius]. 284
Vilatorta, Guerau de [Vilatorta, Geral-dus de]. 322
Vinyes de Serrateix, Ramon de [Vineis de Serratexio, Raymundus de]. 343
Vinyoles, Joan de [Vineolis, Iohannes de]. 343
Vivers, Arnau de [Vivers, Arnaldus de]. 132, 133, 162
Vives, Bartomeu [Vives, Bertolomeus]. 249, 284
X
Xammar, Ramon [Xatmarii, Raimundus]. 39, 40, 42
Xèrica, Jaume de [Xerica, Iacobus de]. 38
Ximénez de Urrea, Joan de [Urrea, Iohannes Examino de]. 181

Índex de notaris
A
Adam, Berenguer [Ade, Berengarius]. 24, 25, 26, 27, 28
Adrià, Mateu [Adriani, Matheus]. 255, 256, 259
Aixaló, Francesc [Axalo, Franciscus]. 354, 355
Alberg, Pere d’ [Alibergo, Petrus de]. 1
Alta-riba, Roderic Dídac d’ [Altariba, Rodericus Didaci de]. 248
Avellaneda, Bartomeu d’ [Avellaneda, Bartholomeus de]. 335
Ayreis, Pere d’ [Ayreis, Petrus de]. 1
B
Bartó, Bernat [Barthoni, Bernardus]. 162
Bassa, Guillem de [Bassa, Guillelmus de]. 2
Bastida, Francesc de [Bastida, Fran-ciscus de]. 64, 72, 75, 145
Berenguer [Berengarius]. 1
Besers, Joan de [Beseriis, Iohannes de]. 15
Biscarra, Domènec de [Biscarra, Dominicus de]. 150
Bonastre, Pere de [Bonastre, Petrus de]. 8
Bruguera, Ramon de [Brugeria, Raymundus de]. 219, 221, 285, 292, 295
Burguès, Besalú [Burguesii, Bisullu-nus; Burguesii, Bisullensus]. 5, 9
Buysan, Gil Pere de [Buysan, Egidius Petri de]. 201, 268
C
Campllong, Jaspert de [Campolongo, Iaspertus de]. 337
Cantallops, Bernat de [Cantalupis, Bernardus de]. 320
Castelló, Francesc [Castilionis, Fran-ciscus]. 343
Comes, Bernat de [Cumbis, Bernar-dus de]. 15
Comte, Jaume [Comitis, Iacobus]. 149, 272
Conesa, Jaume [Conesa, Iacobus]. 320
D
Donç, Guillem de [Donç, Guillelmus de]. 337
E
Esplugues, Bernat d’ [Speluncis, Bernardus de]. 159
Esteve, Bernat [Stephani, Bernardus]. 3, 4
F
Figuera, Andreu [Figera, Andreas]. 336
Foix, Francesc [Fuxi, Franciscus]. 235, 246, 274, 286, 343, 346
Font, Antoni [Font, Antonius]. 349
Font, Bernat de [Fonte, Bernardus de]. 55, 72
Formós, Francesc [Formosii, Franciscus]. 336
G
Gil, Guillem [Gili, Guillelmus]. 349
Gil, Miquel [Egidii, Michael]. 345

L
Lledó, Guillem de [Letone, Guillel-mus de]. 343
Lledó, Pere de [Letone, Petrus de]. 55
Llor, Bartomeu de [Lauro, Bartholomeus de]. 255, 256, 257, 258, 260, 265, 266, 268
M
Marquès, Pere [Marchesii, Petrus]. 10
Martí, Joan [Martini, Iohannes]. 341
Martí de Leytago, Joan [Martini de Leytago, Iohannes]. 340
Maruny, Pere [Maruny, Petrus]. 339
Massanet, Pere [Massaneti, Petrus]. 49
Millars, Arnau de [Millariis, Arnaldus de]. 159
P
Pallarès, Bernat [Payares, Bernardus]. 15
Pinós, Bertran de [Pinos, Bertrandus de]. 322
Pinós, Pere [Pinos, Petrus]. 337
Ponç, Guillem [Poncii, Guillelmus]. 349
Puig, Bartomeu de [Podio, Bartholo-meus de]. 181
Puig, Bernat de [Podio, Bernardus de]. 135
Puig, Esteve de [Podio, Stephanus de]. 16
Q
Quer, Guillem de [Querio, Guillelmus de]. 28, 30, 46, 77
R
Roig, Jaspert [Arubey, Gespertus]. 295
Roma, Pere [Roma, Petrus]. 343
S
Sala, Guillem de [Sala, Guillelmus de]. 5
Samuntada, Bertran [Ça Muntada, Bertrandus]. 306, 307, 308, 345
Sanç de Borc, Sanç [Sancii de Borch, Sancius]. 305
Santcliment, Pere de [Sancto Clemente, Petrus de]. 342
Serradell, Bernat de [Serradello, Bernardus de]. 31, 55
Simó, Francesc [Simonis, Franciscus]. 132, 133
Sirvent, Bartomeu [Sirvent, Bertolomeus]. 339
Sunyer, Margarit [Sunyerii, Margaritus]. 15
T
Taialà, Bernat de [Toylano, Bernardus de; Toylano, Bernardus]. 77, 132, 133, 149, 219, 221, 249, 272, 284, 292, 295
Taialà, Ramon de [Toylano, Raimun-dus de]. 9, 24, 27
Taialà, Ramon Simó de [Toylano, Raimundus Simonis de]. 1, 24, 25, 28, 30, 46, 49, 71, 284
Tàrrega, Pere de [Tarraga, Petrus de]. 325
Torrent, Bernat de [Torrente, Bernar-dus de]. 197

Tresfort, Jaume [Tresforti, Iacobus]. 1, 24, 25, 71, 284
V
Vall, Bertran de [Vallo, Bertrandus de]. 79
Vila, Guillem de [Villa, Guillelmus de].145
Vilafranca, Berenguer de [Villafran-cha, Berengarius de]. 337
Vilardebò, Pere de [Vilardebono, Petrus de]. 18
Vives, Bartomeu [Vives, Bartholomeus]. 249, 284

A
Adri (Canet d’Adri). 340
Àger, vescomtat d’. 31, 55, 145, 252
Aiguamúrcia, monestir de Santes Creus. 36, 79
Albarrasí. 38, 181, 309
Albons. 76, 274
Algesira. Vegeu Alzira
Alguer, l’. 268
Almeria. 23
Alzira. 332
Amer. 316, 322, 349
Amer, Sant Climent. 322, 349
Apúlia. 15
Aragó, regne d’. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36,
37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69,
72, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103,
104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 124, 125, 126, 128, 129, 130,
131, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155,
156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178,
179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201,
202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 220, 222, 223, 224, 225, 226,
227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249,
250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272,
273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295,
296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318,
319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347,
348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355
Argimon, castell d’ (Riudarenes). 268
Atenes, ducat d’. 352, 353, 354, 355
B
Bages, vegueria de. 256
Balaguer. 201
Banyoles. 162
Barcelona. 3, 4, 5, 12, 13, 14, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 27, 31, 32, 33, 34, 37, 38, 39, 40, 41, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 69, 70,
72, 73, 74, 75, 76, 78, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 114, 115, 127, 128, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174,
175, 176, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 222, 224,
225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 250, 251, 271, 277, 278, 279, 280,
281, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 299, 300, 301, 302, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 315, 316, 317, 318,
319, 322, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 331, 332, 336, 338, 339, 343, 345, 346, 349, 352, 353, 354, 355, 357
Barcelona, vegueria i comtat de. 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 28, 29, 31,
32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65,
66, 67, 68, 69, 70, 72, 73, 74, 75, 76, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99,
100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 124,
125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149,
150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172,
173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195,
196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218,
220, 222, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244,
245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267,
268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 288, 289, 290, 291,
292, 293, 294, 295, 296, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315,
316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 328, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 341, 342,
345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356
Barcelonès, camí (Girona). 249
Barroca, la (Sant Aniol de Finestres). 349
Bas (la Vall d’en Bas). 201, 268
Bas, vescomtat de. 256, 257, 270, 283, 285
Bàscara, Orriols. 349

Begur. 134, 349
Begur, Esclanyà. 134, 349
Berga. 16, 255, 256, 268
Berguedà, vegueria de. 255, 256, 268
Besalú. 16, 24, 40, 41, 42, 44, 58, 59, 61, 63, 92, 96, 100, 104, 107, 109, 116, 120, 123, 124, 129, 134, 141, 153, 154, 165,
171, 181, 182, 183, 184, 195, 197, 201, 220, 234, 230, 237, 238, 246, 250, 255, 256, 257, 265, 268, 275, 281, 298,
299, 300, 318, 319, 323, 349
Bescanó. 238, 240, 246, 251, 314, 343, 344, 349
Bescanó, Estanyol. 326
Bescanó, Vilanna. 349
Bestracà. 220, 238, 240
Biert (Canet d’Adri). 339
Bordils. 238, 246, 250, 272, 292, 314, 343, 344
Borrassà. 201, 268
Borrassà, Creixell. 201, 205, 268
Brunyola. 134, 349
C
Cabanes (Sant Gregori). 349
Cadireta superior (Girona). 2
Calataiud. 308
Caldes de Malavella. 77, 79, 149
Calonge. 20, 238,
Cambrils. 55
Camprodon. 201, 255, 256, 257, 268, 349
Canet d’Adri. 339
Canet d’Adri, Adri. 339
Canet d’Adri, Biert. 339
Canet d’Adri, Montbó. 339
Canet, vescomtat de. 25, 260
Cànoves. 205
Càpua. 15
Cardona. 5, 10, 16, 355
Carlat, vescomtat de. 135
Carme, convent del (Girona). 167, 249
Cartellà (Sant Gregori). 341
Cassà de la Selva. 37, 77, 79, 86, 149, 338, 349
Cassà de Pelràs (Corçà). 246, 250, 274, 275, 292, 313, 349
Castella, regne de. 301, 307, 317, 359
Castellfollit de la Roca. 201, 255, 268
Castelló de Borriana. Vegeu Castelló de la Plana
Castelló de la Plana. 150, 151, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 166
Castell-Platja d’Aro, Fenals. 20
Castellvell. 18
Catalunya, Principat de. 15, 16, 30, 31, 43, 55, 76, 99, 102, 108, 124, 130, 135, 140, 150, 162, 171, 177, 185, 191, 197,
203, 204, 207, 208, 210, 211, 215, 216, 217, 218, 220, 222, 223, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 245, 254, 262, 263,
264, 266, 267, 276, 279, 280, 281, 286, 287, 291, 293, 296, 302, 307, 310, 313, 324, 330, 333, 338, 345, 348, 351,
354, 359
Caulès (Vidreres). 349
Cavallers, plaça dels (Girona). 9
Celrà. 132, 133, 326
Cerdanya, comtat de. 73, 135, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256,
257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279,
280, 281, 282, 283, 284, 285, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303,
304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 327,
329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355,
358
Cervelló. 142
Cervera. 16, 281, 285, 286, 287, 288, 289, 291, 292, 293, 294, 295, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 306, 307, 308, 309, 310,
311, 312, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 322, 323, 324, 326, 330, 338, 340, 341, 343, 345, 346

Cervià de Ter. 238, 239, 249, 272, 292, 293, 313, 314, 343, 344
Conflent, comtat de. 135
Corbera. 142
Corçà. 274, 275, 313, 349
Corçà, Cassà de Pelràs. 246, 250, 274, 275, 292, 313, 349
Cornellà del Terri. 39, 201, 268, 349
Cornellà del Terri, Ravós del Terri. 349
Cornellà del Terri, Sant Andreu del Terri. 349
Còrsega, regne de. 19, 20, 21, 22, 23, 26, 276, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50,
51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 72, 75, 76, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 86, 87, 88,
89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 115, 116,
117, 118, 119, 120, 121, 123, 124, 125, 126, 129, 130, 131, 134, 135, 136, 137, 138, 139,140, 141, 142, 143, 144, 145,
146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168,
169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191,
192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214,
215, 216, 217, 218, 220, 222, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240,
241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263,
264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286,
287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309,
310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 327, 329, 330, 331, 332, 333, 334,
335, 336, 337, 338, 339, 342, 343, 344, 345, 346, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355
Cotlliure. 267
Creixell (Borrassà). 201, 205, 268
Cruïlles, Santa Àgata del Coll. 349
D
Daroca. 23, 135, 163, 164, 165, 166, 167
Dénia, comtat de. 308
Domeny (Sant Gregori). 349
E
Empúries, comtat d’. 3, 16, 31, 55, 76, 101, 121, 129, 130, 181, 248, 325
Esclanyà (Begur). 134, 349
Estanyol (Bescanó). 326
F
Fellines (Viladasens). 335
Fenals (Castell-Platja d’Aro). 20
Figueres. 201, 255, 256, 268
Fitor (Forallac). 20
Flaçà. 349
Fontajau (Girona). 284
Forallac, Fitor. 20
Forallac, Peratallada. 109, 134, 349
Forallac, Sant Climent de Peralta. 44, 53, 109
Forallac, Santa Susanna de Peralta. 44, 53
Fornells de la Selva. 326
França, regne de. 31, 55, 131, 358
Fred, pont (Girona). 2
G
Galligants, riu. 249
Gandesa. 159, 160, 161

Girona, areny de. 16
Girona, burg de Sant Pere de Galligants. 166
Girona, Cadireta superior. 2
Girona, camí Barcelonès. 249
Girona, convent de Sant Francesc d’Assís. 71, 149, 221
Girona, convent de Santa Clara. 357, 358
Girona, convent del Carme. 167, 249
Girona, escorxador. 264
Girona, església de Sant Feliu. 25, 122
Girona, església de Sant Martí Sacosta. 122
Girona, església de Sant Nicolau. 122
Girona, església de Santa Eulàlia Sacosta. 122
Girona, església de Santa Susanna. 122
Girona, font de l’Hospital Nou. 249
Girona, Fontajau. 284
Girona, Gironella. 2
Girona, Hospital Nou. 46
Girona, Montilivi. 349
Girona, Palau-sacosta. 201, 349
Girona, Pedret. 2
Girona, plaça dels Cavallers. 9
Girona, pont de fusta del Mercadal. 249
Girona, pont del Terri. 179
Girona, pont Fred. 2
Girona, pont Major. 179
Girona, rec Monar. 68, 180
Girona, Sant Daniel. 2
Girona, Santa Maria de la Seu. 246
Gironella (Girona). 2
Granada. 21
Granollers. 142, 349
Güell, riu. 354, 355
H
Hospital Nou (Girona). 46
Hospital Nou, font de l’ (Girona). 249
Hostalric. 25, 270
Hostoles, vall d’. 349
I
Igualada. 159
Illa, vescomtat d’. 256, 260
J
Jonquera, la. 185
Juià. 238, 246, 251, 314, 343, 344
L
Llagostera. 77, 79, 349
Lleida. 11, 16, 59, 60, 61, 80, 100, 101, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 164, 252
Llinars del Vallès. 142

M
Maella, 354
Maià de Montcal. 132, 133
Major, pont (Girona). 179
Mallorca, regne de. 5, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 185, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238,
239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261,
262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284,
285, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309,
310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 327, 329, 330, 331, 332, 333, 334,
335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 357
Medinyà (Sant Julià de Ramis). 40
Mediona. 159
Menorca. 16, 255, 256, 257, 262, 268
Mercadal, pont de fusta del (Girona). 249
Messina. 15
Monar, rec (Girona). 68, 180
Monells. 16, 121, 124, 129, 130
Montblanc. 16, 79, 117, 118, 119, 120, 121, 135, 142, 162
Montbó (Canet d’Adri). 340
Montcada. 142
Montilivi (Girona). 349
Montornès del Vallès. 142
Montpeller. 3, 4, 5, 7
Montsó. 11, 135, 321, 322, 334, 342, 344
Mota, la (Palol de Revardit). 349
Múrcia, regne de. 16, 17, 18
N
Neopàtria, ducat de. 352, 353, 354, 355
O
Omeladès, vescomtat d’. 135
Onyar, riu. 354, 355
Orriols (Bàscara). 349
Osca. 286
Osona, comtat d’. 1, 3, 255, 256, 257, 308
Osor. 1, 43
Osor, Sant Miquel de Maifré. 1, 43, 201, 268, 349
Osor, Santa Creu d’Horta. 1, 43, 201, 268
Osor, vall d’. 201, 268, 283
P
Palafolls, Sant Genís. 322, 349
Palafrugell. 134
Palamós. 20, 144, 201, 222, 223, 244, 268, 300
Palamós, Vila-romà. 20
Palau-sacosta (Girona). 201, 349
Palau-sator. 63, 124, 181, 182, 197, 199, 238, 349
Palerm. 15
Pallars, comtat de. 10, 16
Palol de Revardit, la Mota. 349
Palol de Revardit, Riudellots de la Creu. 349
Palol d’Onyar (Quart). 326, 349

Pals. 201, 255, 268
Paret-rufí. Vegeu Domeny
Pedret (Girona). 2
Pedrinyà (la Pera). 349
Peníscola. 280
Pera, la. 246, 274, 275, 292, 293, 313, 349
Pera, la, Pedrinyà. 349
Pera, la, Púbol. 238, 246, 250, 251, 272, 292, 293, 313, 343, 349
Peratallada (Forallac). 109, 134, 349
Perpinyà. 241, 242, 243, 243, 244, 254, 255, 257, 258, 259, 260, 273, 297, 298, 310, 358
Pont de Molins. 185
Pontós. 201, 204
Prades, comtat de. 295
Provença. 2
Púbol (la Pera). 238, 246, 250, 251, 272, 292, 293, 313, 343, 349
Q
Quart. 201
Quart, Palol d’Onyar. 326, 349
R
Ravós del Terri (Cornellà del Terri). 349
Real, la. 20, 255, 256, 257, 268
Regencós. 134, 349
Ribargorça, vescomtat de. 72, 75, 76, 10, 121, 129, 130, 181, 295, 308
Ripoll. 255, 256, 257
Ripollès, vegueria de. 255, 256, 257
Riudarenes, castell d’Argimon. 268
Riudellots de la Creu (Palol de Revardit). 349
Riudevits. 349
Roca del Vallès, la. 142
Roma. 15, 359
Roses. 293, 294, 295
Rosselló, comtat de. 73, 135, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255,
256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278,
279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302,
303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325,
327, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354,
355, 358
S
Salitja (Vilobí d’Onyar). 349
Salt. 30, 349
Sant Andreu del Terri (Cornellà del Terri). 349
Sant Andreu, vilar de (Vilademuls). 349
Sant Aniol de Finestres, la Barroca. 349
Sant Aniol de Finestres, Sant Esteve de Llémena. 349
Sant Cebrià de Lledó (Sant Sadurní de l’Heura). 349
Sant Cebrià dels Alls (Sant Sadurní de l’Heura). 44, 53, 109, 349
Sant Climent (Amer). 322, 349
Sant Climent de Peralta (Forallac). 44, 53, 109
Sant Daniel (Girona). 2
Sant Daniel de Maifré. Vegeu Sant Miquel de Maifré
Sant Esteve de Llémena (Sant Aniol de Finestres). 349
Sant Feliu de Guíxols. 83, 84, 86, 88, 116, 132, 133, 144, 195, 196, 222, 244, 295, 297, 299, 317, 342

Sant Feliu, església de (Girona). 25, 122
Sant Francesc d’Assís, convent de (Girona). 71, 149, 221
Sant Genís (Palafolls). 322, 349
Sant Gregori, Cabanes. 349
Sant Gregori, Cartellà. 341
Sant Gregori, Domeny. 349
Sant Gregori, Sant Medir. 349
Sant Gregori, Taialà. 349
Sant Joan de Mollet. 349
Sant Julià de Ramis. 349
Sant Julià de Ramis, Medinyà. 40
Sant Julià del Llor. 322, 349
Sant Martí de Llémena. Santa Cecília de les Serres. 349
Sant Martí Sacosta, església de (Girona). 122
Sant Martí Vell. 326, 349
Sant Medir (Sant Gregori). 349
Sant Miquel de Maifré (Osor). 1, 43, 201, 268, 349
Sant Nicolau, església de (Girona). 122
Sant Pere d’Auira. 268
Sant Pere de Galligants, burg de (Girona). 166
Sant Sadurní de l’Heura. 274, 275, 313, 349
Sant Sadurní de l’Heura, Sant Cebrià de Lledó. 349
Sant Sadurní de l’Heura, Sant Cebrià dels Alls. 44, 53, 109, 349
Sant Sadurní de l’Heura, Santa Pellaia. 349
Santa Àgata del Coll (Cruïlles). 349
Santa Cecília de les Serres (Sant Martí de Llémena). 349
Santa Clara, convent de (Girona). 357, 358
Santa Creu d’Horta (Osor). 1, 43, 201, 268
Santa Eulàlia Sacosta, església de (Girona). 122
Santa Maria de la Seu (Girona). 246
Santa Pellaia (Sant Sadurní de l’Heura). 349
Santa Susanna de Peralta (Forallac). 44, 53
Santa Susanna, església de (Girona). 122
Santes Creus, monestir (Aiguamúrcia). 36, 79
Saragossa. 79, 135, 145, 181, 182, 207, 208, 209, 303, 304
Sardenya, regne de. 19, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50, 51,
52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 72, 75, 76, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 86, 87, 88, 89,
90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 115, 116, 117,
118, 119, 120, 121, 123, 124, 125, 126, 129, 130, 131, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145,
146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168,
169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191,
192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214,
215, 216, 217, 218, 220, 222, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240,
241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263,
264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286,
287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309,
310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 327, 329, 330, 331, 332, 333, 334,
335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355
Sarrià de Ter. 349
Serinyana. 302
Sicília, regne de. 357
Sobre-roca. Vegeu la Barroca
Sogorb. 181
T
Taialà (Sant Gregori). 349
Tamarit (Tarragona). 280, 342
Tarassona. 248, 257, 354, 355
Tarragona. 2, 47, 68, 87, 88, 89, 135, 144, 197, 222, 223, 244, 282, 319
Tarragona, Tamarit. 280, 342

Tàrrega. 16
Ter, riu. 249, 354, 355
Terol. 123, 124, 125
Terrassa. 18
Terri, pont del (Girona). 179
Torrent. 349
Torroella de Montgrí. 144, 201, 222, 223, 244, 255
Tortosa. 16, 57, 58, 61, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 116, 222, 223, 280, 309, 348
U
Uncastillo. 58
Urgell. 7, 31, 55, 56, 70, 72, 145, 252
V
València, regne de. 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 27, 29, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39,
40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 72, 75, 76, 78,
79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107,
108, 109, 110, 111, 112, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 124, 125, 126, 129, 130, 131, 134, 135, 136, 137,
138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160,
161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183,
184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206,
207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 220, 222, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232,
233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255,
256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278,
279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301,
302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324,
325, 327, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 340, 341, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353,
354, 355, 356, 357
València. 26, 29, 32, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 111, 112, 129, 130, 145, 146, 147, 148, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183,
184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 220, 283, 350, 351
Vall d’en Bas, la, Bas. 201, 268
Vallès, vegueria de. 15, 159, 319, 336
Vallespir, vescomtat de. 135
Vall-llobrega. 20
Venècia. 15
Vic. 255, 256, 257, 258
Vidreres, Caulès. 349
Vilabertran, monestir de. 50
Vilablareix. 321
Viladasens. 335
Viladasens, Fellines. 335
Vilademuls, Vilamarí. 20, 284
Vilademuls, vilar de Sant Andreu. 349
Vilafranca del Penedès. 16, 18, 276, 277, 278, 279, 285, 291, 335, 336, 346
Vilamarí (Vilademuls). 20, 284
Vilanna (Bescanó). 349
Vila-romà (Palamós). 20
Vilobí d’Onyar. 16, 238, 246, 298, 318, 343, 349
Vilobí d’Onyar, Salitja. 349
X
Xàtiva. 110,
Xèrica. 38
Xixona. 48

Índex del cartulari
REGISTRE DELS PRIVILEGIS, CARTES E LETRES E ESCRIPTURES DE LA CIUTAT DE GERONA
Primerament són registrats los privilegis e cartes reyals qui són pergamín e comensen en I carta.
Puys són registrades les cartes qui no són reyals e són en pergamín e comensen en CLXXIII cartes.
Puys són registrades les letres del senyor rey en Jacme e comensen en CCLII cartes
Puys les letres del senyor rey n’Amfós e comensen en CCLXXXIII cartes
Puys les letres del senyor rey en Pere e comensen en C
Puys letres de ciutats e altres qui no són reyals e comense en cartes
RÚBRIQUES DELS PRIVILEGIS E CARTES REYALS QUI SÓN EN PERGAMÍN
I. D’alcunes franchees fetes als homes de les parròchies de Sent Pere d’Osor e de Senta Crou e de Sen
Daniel de Manfre: en I carte.
II. De la franchea de les intesties dels ciutadans de Gerona entre certs térmens habitants: en II cartes.
III. A quals escriptures sia haüda fe: en III cartes.
De no donar alongament entre creedors e deutors: en aquest matex privilegi e en aquexa matexa carta.
IIII. De malefeta feta en béns o en corses de ciutadans de Gerona: en III cartes.
De la vegeria de Gerona: en aquest matex privilegi e carta.
V. De la franchea primera de leuda, peatge e alcunes altres coses: en VI cartes.
VI. D’aque·ls qui han posseyt per espay de .XL. ayns: en VII cartes.
VII. De fer segurtat per deutes de drapers: en VII cartes.
VIII. De contribucions a fer en serveys veynals: en VIII cartes en lo privilegi que recapta en Proensal e
apeles comunament privilegi d’en Proensal.
De forsar los cuylidors de les tayles: en aquel matex privilegi e carta.
De retre compte per los dits cuylidors: en aquel matex privilegi e carta.
De sagrament a fer per los dits cuylidors: en aquel matex privilegi e carta.
De posar bans: en aquel matex privilegi e carta.
Que tots comunament vajen en les hosts de la ciutat: en aquel matex privilegi e carta.
Que negun official no reeba servey per emfranchiment d’ost: en aquel matex privilegi e carta.
Qual quantitat se pac per morabatín censal: en aquel matex privilegi e carta.
De la fira de la ciutat: en aquel matex privilegi e carta.
Que·ls ciutadans de Gerona pugen usar dels usatges de Barchinona e custums e bons uses de
Barchinona: en aquel matex privilegi e carta.
De paraules injurioses: en aquel matex privilegi e carta.
De contribucion a fer en tayles per los habitans en la ciutat qui no són de tayla per possessions que
hajen comprades dins los térmens de·l’hostatge de la ciutat: en aquel matex privilegi e carta, en IX
cartes.
De segurtat a fer sobra deunuciacion d’obra novela: en aquel matex privilegi e carta, en IX cartes.
De inquisicion: en aquel matex privilegi e carta, en IX cartes.
De posar a torment: en aquel matex privilegi e carta, en IX car-tes.
Dels jueus per quins dies no gosen exir fora·l cal en la festa de Pascha: en aquel matex privilegi e carta,
en IX cartes.
Que negun jueu no puga forsar crestian a fermar o pledejar en son poder per possessions qui per el se
tengen: en aquel matex privilegi e carta, en IX cartes.
De contribuions a fer per los jueus en les obres a defferiment de la ciutat: en aquel matex privilegi e
carta, en IX cartes.
Que sia servat als ciutadans de Gerona lo capítol atorgat en privilegi general de la cort de Barchinone
sobre·l fet del bovatge: en aquel matex privilegi e carta, en IX cartes.
De la eleccion dels jurats de la ciutat de Gerona: en aquel matex privilegi e carta, en IX cartes.
Que negun coronat o portan hàbit clerical no tenga offici per lo senyor rey: en aquel matex privilegi e
carta, en IX cartes.
IX. Que negun ciutadan no pac per ters o foriscapi reyal, sinó a rahon de X sòlidos per C: en X cartes.
De hom estrayn qui deia res a ciutadans de Gerona e qui haia fet excés en la vegeria o robat ciutadans:
en aquel matex privilegi e carta.
X. De la confirmacion e concession del privilegi dels foriscapis reyals: en XI cartes.
XI. De la venda del bovatge: en XII cartes.

XII. Que la ciutat de Gerona no sia donada, venuda, escamiada o alienada a negun, si no era comte de
Barchinona: en XIX cartes.
Que la ciutat de Gerona ab ses pertinències e drets sia unida al comtat de Barchinona: en aquel matex
privilegi e carta.
Que les juridiccions de la vegeria no sien venudes, donades ni emfranchides: en aquel matex privilegi e
carta.
XIII. Que jutge ordinari de Gerona no puga reebre, ne tenir violaris: en XIX cartes.
XIIII. De la juridiccion de Palamors e d’alcunes parròchies aquí vehïnes: en XX cartes.
XV. De la franchea de qüestes, serveys, préstits, ademprius forsats e leudes, peatges, mesuratges e alcunes
altres coses per lo regna d’Aragó e de València e per tota Cathalunya: en XXII cartes.
XVI. De elegir sobreposats en obres públiques: en XXV cartes.
Altre privilegi dels dits sobreposats en LXVI cartes. 1
XVII. Que leuders, peatgers e officials reyals serven la franchea atorgada a la ciutat sobre leuda, peatge et
alcunes altres coses: en XXV cartes.
XVIII. Confirmacion del senyor Infant n’Amfós del privilegi de la dita franchea: en XXVI cartes.
XIX. De la franchea de leuda, peatge e alcunes altres coses per lo Regna de Sardeyna e de Còrsega e de les
yles d’aquel: en XXIX cartes.
XX. Que vidre ne cenra no·s fassa en la ciutat, vegueria ne bisbat de Gerona: en XXXII cartes. 2
XXI. Declaracion que dret apelat moraxifat s’entén en la franche: en XXXII cartes.
XXII. Confirmacion del senyor infant n’Amfós del privilegi de la franchea de leuda, peatge e altres coses per
lo Regne de Sardeyna e de Còrsega: en XXXIII cartes.
XXIII. Que·ls officials reyals en lo Regne de Sardeyna e de Còrsega serven la dita franchea: en XXXVII
cartes.
XXIIII. De parayria a fer en la ciutat e loc a donar a aquella: en XLIII cartes.
XXV. De molre blat e froment a pes: en XLIII cartes.
XXVI. De salari de jutge ordinari e delegat: en XLIIII cartes.
XXVII. Que qüestions de juridiccions qui sien de la vegeria de Gerona se menen en la ciutat o vegaria damont
dita: en XLIIII cartes. 3
XXVIII. Que·ls officials reyals en l’entrament de lur offici juren que no reeben, ne hajen diners, ne servey
d’aquels que substituyran o a qui comanaran son loc: en XLV cartes.
XXIX. Que·ls officials hajen fe a les letres testimonials dels conseylers de Barchinona sobre les lurs usances
de què·s deuen alegar los ciutadans de Gerona: en XLVI cartes. 4
XXX. Confirmacion feta per lo senyor en Pere de la venda del bovatge: en XLIX cartes.
XXXI. Confirmacion del senyor rey en Pere de la franchea de la leuda: en LIII cartes.
XXXII. Que no sia fet prejudici a prelats, barons, nobles, ciutats, viles, ne a altres, per so cor foren apelats e
anaren davant lo senyor rey a Casteylon de Burriana: en LIX cartes.
XXXIII. Revocacion de la donació feta a·n Senesterra de la juridiccion de Palau de la Tor: en LXI cartes.
Que·l 5 batle de Gerona haja a metre e remoura quant serà request per los jurats I sag covinent que sia
deputat als jurats: en LXIII cartes.
Revocacion de la concession que·l senyor rey habia feta a·n Senesterra de la juridiccion de Palau de la
Tor e aquela conferma a la ciutat: en LXIIII cartes.
Privilegi e ley perpetual que·l senyor rey no puga res vendra, dar o en altre temps o per totstemps
alienar en lo bisbat de Gerona: en LXV cartes.
Addicion e declaration feta al privilegi de les obres que no sia presa ferma de dret, ne alqunes
exceptions e que encontinent lo batle haja exeguir so que pronunciaran los obrers: en LXVI cartes.
Item, 6 altra privilegi és en CCCLXXI.
Que enfre espay de XX ayns pus prop vinents no puga haver negun jutge, comissari o delegat ne
levador de terçes ne de penes enfre la ciutat e batlia e vegueria, ans se haja a fer per los ordinaris,
exceptat procurador general o portantveus del batle general de Cathalunya e que·l senyor rey a
empertostemps atorga que no puga trer negun préstits fora la ciutat e vegerie, sinó en certs cases: en
LXVII cartes.
Que les fires de la ciutat sien XV jorns ans del ram: en cartes LXVIII.
Procuracion que féu lo senyor rey a·n Bernat Barthon de vendra rendes reyals de la ciutat e bisbat per
rehembra juridiccions venudes: en LXIX.
Que·l senyor rey regonexia e volia que per les vendes de les juridiccions que havia fetes per la
exequcion de·l’alt En Jacme de Maylorcha ne fos fet prejudici als privilegis e francheses de la ciutat,
prometent en fe reyal que les trauria: en LXX.
Que nuyl hom sots pena de cap a perdra no fassa matrimoni ab neguna donzela o fila de ciutadan de
Gerona, sinó ab volentat de pare si n’ha, sinó ab volentat de mare, e si no ha pare ne mare, ab volentat

de II dels pus prohïsmes amichs o d’aquel qui la governerà, et la donzela perdrà la heretat de pare e de
mare: en LXX.
Que LXXX persones fassen conseyl general e que puxen elegir jurats e fer so que tany a universitat.
De fer segurtat per deutes de drapers.
Que les fires de Gerona sien e començen lo primer diluns de la segona setmana de coresma e duren XV
dies següents: en LXXII.
Atorgament que·n Bernat Barthon, procurador del senyor rey, féu als jurats que·ls arenys e espays de la
ciutat fossen deputats a ús publich de la ciutat e que no s’i puguen fer alberchs ne altres hedificis: en
LXXIII.
Quels jurats hajen verguer ab baston o vergua ab viroya d’argent e ab senyal de Gerona: en LXXV.
Que no puga haver comissaris en la ciutat, batlia ne vegueria de Gerona per XV anys ultra los XX anys
aquel senyor rey no havia ja a la ciutat atorgat: LXXVI.
Que haja banders en la orta e en la batlia de Gerona en les terres que·ls ciutadans han en la vegueria e
que·ls banders hajen la meytat dels bants e puguen retenir les malfeytors e penyorar: en LXXIX
Del degolador de la carniceria: en LXXX.
Del mostaçaff e què pot fer et què deu prendra e com se deu elegir e atorgar: en LXXXI.
Que negun de la ciutat, batlia e vegueria per ben que y sia obligat no caia en pena de terç sinó de ço de
què lo creedor fassa reraclam: en LXXXIIII.
Novela ereccion del duchat de Gerona e con lo molt alt senor en Johan, primogènit del senyor rey en
Pere, fo creat duch de Gerona. 7
Com en Bernat de Cabrera fo creat e elegit per lo senyor rey en nudriç del senyor duch e contenen-s’i
moltes coses e moltes provisions: en XC.
Com les appel·lacions fossen fetes al senyor duch en cert cas e en cert cas al senyor rey e con lo senyor
rey se retén hosts e cavalcades e princeps namque e que les universitats dels lochs del duchat sien
apelades en les corts e moltes altres coses: en XCV cartes e en alscunes altres cartes següents.
Que·ls lochs del duchat no·s puguen separar del comtat de Barchinona ans sien d’aquel comtat: en C.
Con los síndichs e procuradors de la ciutat de manament del senyor rey faheren homanatge e sagrament
de feheltat al noble en Bernat de Cabrera axí con a nodriç del senyor duch: en CI.
Con lo senyor rey declara e voch que per la erecció del duchat ne per lo saguiment e home i fet an
Bernat de Cabrera per los síndichs de Gerona no fos fet prejudici als privilegis e libertats de la ciutat
ans lo senyor rey los confirmava de nou: en CIII.
Confirmacion que·l senyor rey en Pere féu del privilegi de no alienar los lochs e jurisdiccions del bisbat
de Gerona e que no·y fos fet prejudici per lo emfranchiment de les postats de Blanes e d’Argimont:
CVI.
Que per les vendes de jurisdiccions fetes per la exeqution de·l’alt en Jacme de Mayorcha no sia fet
prejudici als privilegis, francheses e libertats de la ciutat ans les prometi a trer: en CXII.
Que·l senyor rey revoca per justícia la venda que havia feta al noble en Ffrancesch de Cervian de la
jurisdiccion de Cervian e de Burdils e de Púbol e de XII casats de La Pera e de Cassan de Pelràs: en
CXII.
Que no sia fet prejudici als privilegis de la ciutat per la venda que·l senyor rey a feta a la ciutat de la
meytat de la jurisdiccion de Cervian, de Vilaubin, de Burdills, de Púbel, de Juyan e de Baschanon: en
CXIII.
Con lo senyor infant n’Amfós qui puys fo rey e pare d’aquest senyor rey en Pere, atorga e vol que per
la donacion de X mília sòlidos que la ciutat li havia feta per lo seu benaventurat viatge de Sardenya, no
fos fet prejudici a la ciutat en los privilegis e libertats: en CXIIII.
Venda feta per lo senyor rey a la ciutat de la meytat de les juridiccions de Cervian, de Vilaubin, de
Burdils, de Púbel, de Juyan e de Baschanon e de XII casats de hòmens de Sa Pera e de Cassan des
Pelràs e que·l veguer e no altre regescha la juridiccion e que·n fassa sagrament e ho jur en poder dels jurats e altres
coses: en CXV.
Venda que fa lo senyor rey als jurats de Gerona de la jurisdiccion de Corsan, de Sa Pera, de Sent
Sadornín e de Cassan des Pelràs e moltes declaracions aquí fetes: en CXIX.
Procuracion que fahia lo senyor rey an Berenguer de Mayà, veguer de Gerona, a metra los jurats en
possession de la dita jurisdiccion: en CXXV.
Declaracion feta per lo senyor rey que·ls jurats e pròmens podien consentir degudament a la concession
que el havia feta al noble en Bernat de Cabrera del vescomtat de Bas e de la Val d’Osor, no contrestant
sagrament e homenatge fets al senyor duch: en CXXVI.
Que no sia fet prejudici al privilegi de no alienar per la concession per lo senyor rey feta al noble en
Bernat de Cabrera del vescomtat de Bas e de la Val d’Osor: en CXXVII.
Privilegi perpetual que no puxa haver comissaris en la ciutat de Gerona sinó a instància dels jurats e
prohòmens de Gerona: en CXXVIII.
Confirmacion feta per lo senyor rey de les ordinacions de·l’arnès de les dones fetes e fahedores: en
CXXXI.
Con lo loch de Sent Ffeliu fo unit e fo fet part e membra de la ciutat de Gerona: en CXXXII.

Que·l loch de Palamors sia emfortit: en CXXXVII.
Àpoche que féu lo senyor rey de X mília sòlidos que reebé per privilegis atorgats: en CXXXVIII.
Que no haja carniceria ne taules de carniceria sinó en les II carniceries: 8 en, CXXXIX.
Que·ls jurats puxen fer provisions, estatuts e ordinacions e bants posar e que·l senyor rey ne sos
officials no y puxen prejudicar e puxen declarar què serà cahut en los bants o no: en CXL.
Que·ls ciutadans de Gerona ne lurs companyes no estien preses per portantveus de procurador ne per
algutzir reyal ne altres officials sinó en la presó comuna, ne pagen sinó aytal carcelatge con ha lo
carceler de Gerona: en CXLI.
Que·l senyor rey entès a fer los III privilegis, so és: I dels bants e ordinacions, ordenar e declarar, Ia de
les carniceries, altre que no esteguessen preses los ciutadans ne les companyes sinó en la carceria
comuna axí com aparà e le degina aministrador: en CXLII.
Que l’Infant en Fferrando governador, ne son lochtinent, ne portant-veus, no pot usar en la ciutat ne ducat de Gerona
sinó lo noble en Berenguer Dabaya o altra axí com procurador reyal: CXLIII.
Que negun ciutadan de Gerona per ben que y sia obligat no pach terç ne penes sinó a reraclam de
creadors: en CXLIIII.
Que·ls hòmens de la batllia e vegueria de Gerona poblats en lochs no deffensibles se hajen a metra en
temps de guerra a Gerona. E que·ls dits hòmens hajen a pagar tostemps en les forses de la ciutat: en
CXLV.
Que de les obligacions de la cort no sia presa escusa de pagà sinó àpoches per testimonis de present: en
CXLVII.
La venda de la juridiccion de la vila e val d’Amer: en CXLVIII.
Confirmació e reformació per lo senyor duch feta del privilegi dels LXXX qui fan conseyl e universitat
en la ciutat: en cartas LXXI.
Declaració feta per lo senyor rey del dit privilegi dels LXXX que XLI persona sien maior partida dels
LXXX e que façen universitat: en CLIII carta.
Que·ls capitans que·l senyor rey posa no prenen salari: en CLIIII.
Recepció dels jurediccions de Viladasens e de Ffalines: CLV.
Ítem, que·ls jurats puxen comanar les jurediccions de la ciutat, vullen se a veger, vullen se a sotsvager e
que no puxen fer composicions sens consentiment dels jurats, e d’açò haien a ffer sagrament e
homanatge: en CLXXII.
Privilegi novel an lo qual n’a ansertat I vey que nagun ciutadà ne lus companyas no sia tangut de
paguar sinó quersalatge acostumat ni gonords: an: CCCLXXIIII quartes. (vide I infra fol. CCCXC).
Que·l loch de Caçan sia carrer, bras e membre de Gerona: en cartes CLVII.
Reempçó de les jurediccions de les parròquies de Canet, de Moncal, d’Adrí, de Biert e de Montbò: en
cartes CLXI.
Que·l clavari de les imposicions pach los censals e violaris segons la ordinació devall scrita: en cartes
CLXV.
Venda de les jurediccions de les parròquies de Bordils, de Juyà, de Cervià, de Púbol, de Vilaubí, de
Beschanó, de Madinyà, de Camplonch, d’Orriols, de Matremanya, d’Agaviva e de Ridellots: en cartes
CLXVII.
Que·l veguer e sotveguer puguen fer composició e remissió de consentiment dels jurats o del jutge per
ells assignador en les parròquies de Bordils, de Cervià, de Juyà e de Beschanó: en cartes: CLXXI.
RÚBRIQUES DE LES CARTES QUI NO SÓN REYALS E SÓN EN PERGAMÍN
I. De les franchees atorgades per lo rey de Sicília als Cathalans e primerament de la treta de froment e
d’ordi: en CLXXIII cartes. 9
Que·ls cathalans pugen elegir cònsol en Sicília: en aquest matex privilegi e carta.
Que·ls ciutadans de Barchinona sien franchs de lurs mercaderies e robes en Sicília: en aquel matex
privilegi e carta.
II. Absolucion feta per madona Guilleuma de Moncada de sagrament e homenatge e feeltat feta a ela: en
CLXXIX cartes.
III. La ordinacion e taxacion feta sobre·l salaris dels notaris e escrivans: en CLXXXI cartes.
IIII. Manament fet a·n Berenguer Adam, escrivan de la cort, qui tengés tres escrivans covinens a regir
l’escrivania de la cort axí com havia atorgat que y eren mester: en CLXXXIIII cartes.
V. Les covinençes fetes entre·ls síndics de la ciutat e en Berenguer Adam, notari de la cort, sobre les
taxacions dels salaris et de les escriptures de la cort: en CLXXXVIII cartes.
La forma del sagrament que deuen fer los escrivans de la cort, en les dues covinençes: en CLXXXIX
cartes.
VI. De quals coses no·s dóna salari a jutge ordinari: en CXCI cartes.

VII. Fforma de metra comanador en l’espital nou: en CXCII cartes.
VIII. Les covinençes fetes entre·ls jurats e n’Amfós Siffre sobre·ls archs e la obra que·l dit Amfós ha feta en
la plassa e pati de·l’areyn en la frontera del seu holberch: en CXCV cartes.
IX. Que no sien fetes tayes comuns préstits sens consentiment dels jurats e dels conseylers: en CXCVII
cartes.
Que no sien trameses missatgers al senyor rey ne a altre sens consentiment dels jurats e dels conseylers:
en aquela matexa escriptura e carta.
X. Sindicat fet per la universitat a soplegar al senyor rey que revoc les donacions fetes al noble N’Ot de
Moncada e totes altres alienacions fetes en prejudici de la ciutat: en CXCVIII.
XI. Suplicacion feta ab carta pública al senyor rey per los síndics de la ciutat que revoc les donacions fetes
al dit noble n’Ot: en CC cartes.
XII. Composicion feta entre·l’abat de Sent Ffeliu de Guíxols e·ls jurats de la ciutat per no pagar dret de
mesuratge de gra: en CCIII cartes. 10
XIII. Ítem la dita composicion romanssada en CCVII cartes.
XIIII. Carta de la fira novela: en CCXI cartes.
Que·ls 11 jurats no pugen haver per lur salari ne per faenes de juradesch sinó LX sòlidos quescun e sie
franch d’un comun si se’n leva en l’any que seran jurats e que no hajen sinó I avocat qui prena CC
sòlidos de salari e no pus: en CCXV cartes.
Que I de man major, altre de migana, altre de menor sien tots anys elegits en lo jorn de Ninou per
rehebedors de compta dels jurats passats e de tot hom que haja res rehebut de la ciutat: en CCXVI.
Que·ls jurats l’any que·s farà comun o taya en la ciutat de Gerona hajen tan solament LX sòlidos e sien
franchs d·un comun e no sien franchs de taya: en CCVII.
Carta antiga que féu en Pere Gerau que aquels que courien lur pan en los seus forns qui són prop la
plaça dels Cavalers hi puxan coura sens puja caçoles, panades, formatgades, flahons e tortels e
d’alscunes altres coses: CCVXVIII.
Emformacion dels coces de la leuda de la ciutat de Gerona e que XXX coçes fan migera e con se leva
leuda per los leuders en la dita ciutat: en CCXVIIII.
Venda e diffinicion feta per lo noble en Ffrancecsh de Cervian al senyor rey quant a la meytat e als
jurats de Gerona quant a l’altre meytat de la jurisdiccion de Burdils: en CCXXII.
Revocacion que féu lo noble en Francesch de Cervian de la jurisdicció de Cervian e de Púbel que li
eren estades venudes per part del senyor rey e regonexensa de cert preu que la ciutat li·n paga: en
CCXXIII.
Que·n Rocha de la barcha deu tenir servidor en la barcha de la alba entre cau e los, so és saber: una
persona e si són grans aygües II persones e que quant farà lo servey I persona no haja entre anar e
tornar en I dia matex sinó maya per persona; e de ciutadan e de totes ses companyes e sos logaters Ia
maya lo jorn; e quant faran lo servey II persones no haja sinó I diner per persona e moltes altres bones
ordinacions fetes sobre la dita barcha: en CXXIX.
Capítols fets sobre les reemences de les juridiccions reyals per lo senyor rey en Martín: en cartes
CCXXXIII.
RÚBRIQUES DE LES LETRES DEL SENYOR REY EN JACME
I. Que no sia feta inquisicion general en la ciutat de Gerona sens especial manament del senyor rey: en
CCLV cartes.
II. D’axò matex: en aquexa matexa carta.
III. Que aquels qui per I ayn o més hauran fet contínua residència en Gerona, no sien demanats per aquels
qui dien que són lurs, ans sien haüts per ciutadans: en CCLV cartes.
IIII. De contribucion a fer per los franchs o privilegiats: en CCLVI cartes.
V. Con deu hom enantar en aquels qui dien alcun habitador de Gerona ésser lur, e requeren que isca de la
ciutat: en CCLVI cartes.
VI. De contribucion a fer per los franchs: en CCLVII cartes.
VII. Que en la Cort Reyal de Gerona sien tenguts tres escrivans covinens: en CCLVII cartes.
VIII. Correccion, ordinacion e taxacion sobre·ls salaris de les cartes: en CCLVIII cartes.
IX. Que aquel qui perdrà·l plet, sia condempnat a aquel qui·l goaynarà en les despeses: en CCLVIIII cartes.
X. Comission feta a·n Berenguer des Monel sobre les leudes de Gerona: en CCLVIIII cartes.
XI. De la juridiccion del loc de Cassan: en CCLX cartes.
XII. Que·ls compradors de les leudes no prenen més que no és acustumat: en CCLI cartes.
XIII. Que·l privilegi de la franchea sia servat a Albarrasín: en CCLXI cartes.
XIIII. De la juridiccion del castel de Corneylan: en CCLXII cartes.
XV. De la juridiccion de Medinyan: en CCLXII cartes.
XVI. De·l’ús de la juridiccion dels locs de la vegueria de Gerona: en CCLXIII.

XVII. Del la juridiccion de Cruyles e de Perataylada: en CCLXIII cartes.
XVIII. Que informacion sia reebuda en Gerona sobre l’ús d’un privilegi d’Osor: en CCLXIIII cartes.
XVIIII. Que dels comptes de la vegueria de Gerona sia donat trelat a informacion de·l’ús de juridiccion: en
CCLXIIII cartes.
XX. De la juridiccion de la parròchia de Sent Clement de Peralta e del loc de Senta Susanna de Peralta e de
la parròchia de Sent Cebrian des s’Ays: en CCLXV cartes.
XXI. De ordinació a fer de no trer viandes en temps de carestia: en CCLXV cartes.
XXII. De dret d’almoxerifat: en CCLXVI cartes.
XXIIII 12 . b Els jurats de la ciutat de Gerona sien apelat en totes qüestions e plets tocans la juridiccion de la vegeria
de Gerona: en CCLXVII cartes.
XXIII. a Manament al noble Guerau de Cervian que trameta lo rescrit papal al senyor rey, impetrat per el, contra
en Berenguer Senceloni: en CCLXVI cartes.
XXV. Que porcs no sien tenguts en la ciutat, sinó encloses e amagats: en CCLVII cartes. 13
XXVI. Comission feta a·n Berenguer Renau que acabàs la inquisicion que havia comensada sobre la
occupacion quel noble en Bernat de Cruyles havia feta de la juridiccion de Sent Cibrian des s’Ays, e de
Sent Clement de Peralta e de Senta Susanna de Peralta: en CCLXVIII cartes.
XXVII. Que en l’escrivania de la cort de Gerona sien tenguts covinens e sufficiens escrivans, e que no porten
corona, ne reeban salari oltra la taxacion: en CCLXVIII cartes. 14
XXVIII. Que·l batle de Cambrils serva los privilegis de la franchea de Gerona: en CCLXIX cartes.
XXIX. Que obligacions se pugen fer ab sagrament, salvant en contrats de préstit e depòsit e comanda: en
CCLXIX cartes.
XXX. Que manament sia fet als notaris que en contrats de préstit e depòsit e comanda tan solament serven la
ordinacion de no metre sagrament, e que no la estenen a altres cases: en CCLXX cartes.
XXXI. Que l’escrivania de la cort sia regida per notari covinent e sufficient a coneguda del veguer e del batle e
dels jurats: en CCLXXI cartes.
Que negun altre si no·l dit notari o son substituyt no escrisca en los libres de les obligacions, fermes,
empares, manleutes: en aque-xa matexa letra e carta.
XXXII. Que·ls habitadors de la ciutat havens corona e no altres majors órdens sien forsats a contribuir en les
tayles e comuns de la ciutat per lurs béns patrimonials e per altres no ecclesiàstics: en CCLXXI cartes.
XXXIII. Que no sia vedat a negun d’obligar-se ab sagrament, salvant de préstit e depòsit e comanda: en
CCLXXII cartes.
XXXIIII. Que·l batle ne·ls compradors del monar no usen mal del tayl de la orta: en CCLXXIIII cartes.
XXXV. De la juridiccion del loc o forsa de Palau de la Tor: en CCLXXIIII cartes.
XXXVI. Que no desplaurà al senyor rey si la ciutat de Gerona se deffén contra Barchinona, qui diu que aquels
qui la són trobats, han aquí a respondre: en CCLXXV cartes.
XXXVII. Que aquels qui dien si ésser franchs, sien forsats a contribuyr en los serveys veynals: en CCLXXVI
cartes.
XXXVIII. Que la eleccion dels jurats se fassa, axí com és acustumat, no contrastan letra en contrari empetrada: en
CCLXXVII cartes.
XXXIX. Que les constitucions de pau e treva han loc en lo comtat d’Empúries e per tota Cathalunya: en
CCLXXIX cartes. 15
Que·ls 16 peses de la ciutat sien axí com antigament és acustumat e que no y sia feta noveletat: en cartes
CCLXXX.
RÚBRIQUES DE LES LETRES DEL SENYOR REI N’AMFÓS
I. Que negun no sia pres per obligacion feta sots pena de terç, ne en altre manera per deute de jueu: en
CCLXXXIII cartes.
II. Que tots los ciutadans sien destrets de pagar tayles e altres contribucions, no reebuda ferma de dret, ne
esperada conexensa de jutge: en CCLXXXIII cartes.
III. Que·ls jutges ordinaris ne reeben salaris no acustumats antigament per plets de ciutadans, ni per
sentències, ni de diners qui·s posen en poder de la cort per satisfer als creedors, ni dels plets de les
inquisicions: 17 en CCLXXXIIII.
Que negun qui regesca offici per prelat o per noble o sia de lur casa no tenga offici per lo senyor rey: en
aquela matexa letra e carta en CCLXXXIIII. 18
IIII. Que tots leuders, peatgers e officials del senyor rey serven la franchea de la ciutat de Gerona: en
CCLXXXIIII cartes.
V. Letra de la senyora regina Elienor, muyler del senyor rey n’Amfós, a tots batles, leuders, peatgers e
officials de sos locs que serven la franchea: en CCLXXXV cartes.
VI. Que·l senyor rey no entén a fer alienacion, concession, ne transportacion de la juridiccion de Sen Feliu
de Guíxols: en CCLXXXV cartes.

VII. Quel veguer ús plenerament la juridiccion de Sen Feliu de Guíxols, axí com és acustumat: en
CCLXXXVI cartes.
VIII. Que·l senyor rey és en aquel enteniment que d’abans de no alienar la juridicció de Sen Feliu de
Guíxols, ne res fer en minva dels privilegis de la ciutat: en CCLXXXVI cartes.
IX. Que pusquen ésser elets en jurats aquels qui en lur juventut han haüda corona, sens sagurtat a fer, no
contrastan la ordinacion en contrari feta: en CCLXXXVII cartes.
X. Que·l senyor rey en alienar la juridiccion de Sent Feliu, ne en altres coses qui tornassen a minva de la
ciutat, no entén res a fer, ab l’abat de Sen Feliu, ne ab altre: en CCLXXXVIII cartes.
XI. Que vidre, ne cenre no·s fassa en la vegueria, ne en lo bisbat e que totes licències fetes o faedores sobre assò sien revocades: en
CCL.
XII. Que taffuraria no·s tenga en la ciutat, ne en la batlia: en CCLXXXIX cartes.
XIII. Que cols que seran femades de rodor, se venen a part: CCLXXXXIX cartes.
XIIII. Que la fira de Gerona sia lo primer jorn d’agost axí com antigament era: CCXC cartes.
XV. Revocacion de la concession feta a·n Bernat de Castelar de vendre los béns que la cort fa vendre per
execucion de justícia, e que·s venen axí com és acustumat: en CCXC cartes.
XVI. Que·l carceler no haja carcelatge d’aquels que el no guarda ne estan a son peril: 19 en CCXCI cartes.
Que·ls pobres no pagen carcelatge ne sien per assò aturats: en aquesta matexa letra e carta.
XVII. Revocacion de la concession feta an Pere Cardonet de regonèxer e senyar los peses e mesures: en
CCXCII cartes.
XVIII. Que crestian no sia pres deute de jueu, si ben fes obligat a pena de terç el libre de la cort: en CCXCII
cartes. 20
XIX. Que aquels per colpa dels quals les hosts exiran, sien forsats a pagar les messions e dampnatges: en
CCXCII cartes.
XX. Declaracion e confirmacion de les delegacions fetes per lo veguer e batle per concession del tenent loc
de procurador, can en Ramon de Gornau fo remogut del jutgat: en CCXCIII cartes.
XXI. Revocacion de la comission feta a·n Ramon de Gornau sobre tots fets de juridiccion: en CCXCIIII
cartes.
XXII. Que no sia feta restitucion de la mula del sobrecoch del molt alt infant en Pere, comte de Ribacursa e
d’Empúries, qui fo morta en Gerona: en CCXCIIII cartes.
XXIII. Que quascun sia forsat de tener condret en la sua part lo mur e les torres e tancar portals e forats del
mur e tornar denteyls: en CCXCV cartes. 21
XXIIII. Revocacion de totes gràcies fetes a cavalers o a altres de certs saygs a entrar en lurs castels e térmens e
que tots hi entren, axí con d’abans: en CCXCV cartes.
XXV. Que·ls bans ordinats e ordinadors per los jurats sien servats: en CCXCVI cartes. 22
XXVI. Que res no sia pres per composicion, ne en altre manera per los officials reyals, entrò que sia satisfet al
creedor o injuriat: en CCXCVI cartes.
XXVII. De la juridiccion de Sent Cibrian des s’Ays: en CCXCVII cartes.
XXVIII. Que·l bisba fassa abstener aquels qui han corona, que no usurpen la juridiccion del senyor rey: en
CCXCVIIII cartes.
XXIX. Que no sia feta exaccion injusta, ne noveletat per lo batle o son loctenent en demanar V sols de peatge,
con va a ver cases, holberchs o en altres coses: en CCXCVIIII.
XXX. Revocacion de la pena posada de no trer peres en les cases dels jueus en la setmana santa: en CCC
cartes.
XXXI. Que les ordinacions fetes sobre l’arnès de les dones sien servades: en CCC cartes.
XXXII. Que novel mesuratge no sia levat a Sent Ffeliu de Guíxols per l’abat: en CCCI cartes.
XXXIII. Que clergues conjugats no sien reebuts a officis públics sens segurtat, exceptats aquels qui són
elegidors en jurats de la ciutat: en CCCII cartes. 23
XXXIV. Que·l veguer enderroch les forques ficades el loc de Monels e que recobre la juridiccion: en CCCIIII. 24
XXXV. Que en la vegueria de Gerona no pugen ésser sinó XXX saygs: en CCCIIII cartes. 25
XXXVI. Que·l veguer ús de juridiccion en los lochs de Palau de la Tor e de Monels e en alcuns altres locs: en
CCCV cartes.
XXXVII. Que·l veguer fassa revocar totes vedes fetes per qualsquequals de no trer viandes de qualsque locs: en
CCCV cartes.
XXXVIII. Que·l batle forç alcuns ciutadans de pagar so que deuen, per rahon de froment a els liurat per los jurats,
segons la ordinació feta per els: en CCCVI cartes.
XXXIX. Que·l veguer enderroch les forques del loc de Monels e tots altres senyals de juridiccion aquí posats per
los officials del compte d’Empúries e que el ús aquí de juridiccion: en CCCVI cartes.
XL. Revocacion de la concession feta al compte d’Empúries de la juridiccion del loc de Monels e que
d’aquella ús lo veguer de Gerona: en CCCVII cartes.

XLI. Que tots singulars de la ciutat sien forsats a pagar les tayles no reebuda ferma de dret ne conexensa
espada: en CCCVII carta.
XLII. Que·ls officials reyals sens volentat dels jurats no donen licència a negun de trer vianda de la vegueria e
batlia: en CCCVIII cartes.
XLIII. Que en los vals sots lo castel de Sobra Porta no sia fet forn ne altra obra et revocacion de concession
qui·n’era feta a·n’Estanyet: en CCCVIII cartes.
RÚBRIQUES DE LES LETRES DEL SENYOR REY EN PERE
I. De la juridiccion de Peratayada, de Cruyles, de Regencós, de Sclaynà, de Begur, de Palafrugel e de
Bruynola: en CCCXI cartes.
II. Que les fembres públiques estigen a Senta Eulàlia: en CCCXI cartes. 26
III. Que sacrilegi no sia demanat a lec qui nafre clergue muylerat: en CCCXII cartes.
IIII. De tolre armes a clergues qui vajen de nits: en CCCXII cartes. 27
V. Que no sia fet embarch als ciutadans que no pugen molre dins la ciutat o de fora, la on se vuylen, axí
com és acustumat: en CCCXIII cartes. 28
VI. Que·ls saygs no usen de lur offici mentre tengen taula: en CCCVIII cartes.
VII. Que·ls carnicers, ne ciutadans de Gerona no pagen passatge de bestiar per los térmens dels castels de
Moncada, de Cerveylon, de Corbera, de Montornès, de sa Rocha, ne del loc de Linars: en CCCXIIII
cartes. 29
VIII. Que les vedes fetes per los jurats de no trer viandes sien servades e que·ls officials no·n pugen fer fin,
ne donar licència sens volontat dels jurats: en CCCXVI cartes.
IX. Que·l port de Sent Feliu de Guíxols sia, axí com és acustumat, no contrastan neguna veda feta en
CCCXVI cartes.
X. Que·ls jurats ab lo batle e ab l’aministrador de les rendes del senyor rey pugen posar barra per los pons
e carreres públiques a adobar: en CCCXVI cartes.
XI. Que·l veguer ne·l sotsveguer no requiren fora la ciutat aquels qui són sots manleuta sens coneguda de
jutge: en CCCXVIII cartes.
XII. Que·l veguer proceesca ensems ab lo jutge ordinari e no a·l’altra jutge en totes inquisicions faedores per
son offici: en CCCXIX cartes.
XIII. Que·l batle puga destrènyer los jueus aprés I mes que·l cuylidor dels subsidis reyals haja comensat a
destrènyer aquels, o en cas que·l cuylidor hagés haüt la meytat o més dels dits subsidis: en CCCXX
cartes.
XIIII. Que·ls portals públics del Call no sien tancats per destrènyer los jueus: en CCCXXI cartes.
Ítem que·ls jueus no gosen obrar en dicmenge, ne en altres festes en loc públich: en CCCXXII cartes.
XV. Que la franchea de la leuda sia servada a Casteylon de Burriana: en CCCXXIII cartes.
XVI. Que la franchea de la leuda sia servada en lo regna de Serdenya e de Còrsega e per tots altres locs de la
senyoria del rey d’Aragon: en CCCXXIII cartes.
XVII. Que·n’Arnau de Lor, aministrador general de les rendes del senyor rey, no pos pena sens coneguda de
jutge: en CCCXXIIII cartes. 30
XVIII. Que·l veguer ús de jurisdiccion en los locs on és acustumat, no contrastan alcunes cartes o letres en
contrari fetes: en CCCXXIV cartes.
XIX. Que no sia feta veda de trer cavals o rossins d’esta terra qui no sien covinens a portar armes, si doncs
no valien més de XV libres: en CCCXXV.
XX. Que tot hom puxa trer aur e argent en moneda o en pesses o en altre figura de la terra del senyor rey: en
CCCXXVI cartes.
XXI. Que·l jutge, el batle dejen pendre segurtat dels clerges o de lurs companyes qui han licència 31 del
senyor rey que puxen portar armes: en CCCXXVII. 32
XXII. Que·n Bernat sa Pera no deman bovatge als habitadors del burg de Sent Pere de Galigant: en
CCCXXVIII cartes.
XXIII. Que aquels qui han holbercs en gir los passés o vies per què hom va de la ciutat al Carmen e al burg de
Galigant, pagen segons que seran tatxats a ops de la reparacion d’aquels: en CCCXXIX cartes.
XXIIII. Que·ls officials pagen a jutges e avocats e a escrivans so qui·ls serà degut per faenes del senyor rey: en
CCCXXIX cartes.
XXV. Que·l jutge de la vegueria sia jutge de les appel·lacions del jutge de la batlia, el jutge de la batlia
d’aquel de la vegueria e que tengen taula: en CCCXXX cartes.
XXVI. Que guiatges qui sien contra les constitucions de pau e treva no sien servats per los officials: en
CCCXXX cartes.
XXVII. Que·ls officials no obeesquen a letres qui venguen contra juridic-cion o contra les constitucions de pau e treva: en CCCXXXI
cartes.
XXVIII. Que jutge delegat no puga avocar en negoci on haia sotsdelegat, pus haia comensat de conèxer del dit
negoci: en CCCXXXI cartes.

XXIX. Quels feudaters del senyor rey no fassen valença a negun noble, ne a altres contra·ls quals lo veguer
farà execucion: en CCCXXXII.
XXX. Que jutge, ne savi qui regesca juridiccion general no gos avocar contre·ls sotsmeses a la sua
jurisdiccion: en CCCXXXII.
XXXI. Que·ls officials haien fe a les letres testimonials dels jurats de Gerona: en CCCXXXIII cartes.
XXXII. Que en Tortosa de Rech sia tengut per ciutadan: en CCCXXXIII cartes.
XXXIII. Que hom puga trer balestes, lances, fusta, cèu e altres coses fora la batlia: en CCCXXXIII cartes.
XXXIIII. Que aquels qui deuen a jueu, sien tenguts a coneguda de jutge ordinari per en Cardonet o per son
loctenent: en CCCXXXIIII cartes.
XXXV. Que·ls officials no obeesquen a letres qui sien contre juridiccion ne contra·ls privilegis de la ciutat: en
CCCXXXIIII cartes.
XXXVI. Que aquels qui deuen diners de la barra del pont Major e del pont de Stèrria sien forssats a pagar: en
CCCXXXV cartes.
XXXVII. Que·ls jurats ab lo batle ensems pugen elegir quascun any II drapers que pugen fer ordinacions sobre·ls
draps: en CCCXXXV cartes. 33
XXXVIII. Que negun comissari no deman penes, ne terces a aquel de la ciutat, ne de la vegueria ne faça
inquisicions contra crims: en CCCXXXVI cartes. 34
XXXIX. Revocacion de la donacion feta a·n Senesterra de la juridiccion de Palau de la Tor: en CCCXXXVI
cartes.
XL. 35 Que·ls officials del senyor rey no prenen res de mals faytors ne de deutors en tro la part qui haurà pres
dan o a qui serà degut sia satisfeta: en CCCXXXVII cartes.
XLI. Que bandegats per lo veguer de Gerona no sien sostenguts en altres lochs del senyor rey abans hi sien
bandegats: en CCCXXXVIII cartes. 36
XLII. Que·l senyor rey certiffiqua los jurats que el no atorgarà, ne darà, ne vendrà la juridiccion de Sen Ffeliu
de Guíxols, ans vol que la usen los officials de Gerona: en CCCXXXVIII cartes. 37
XLIII. Que·l senyor rey mana al veguer de Gerona que ús de juridiccion al loch de Sent Ffeliu: en
CCCXXXVIII cartes. 38
XLIIII. Que·ls jurats de Gerona haien ésser apel·lats en tots plets e qüestions que sien de jurisdiccion de la
vegueria o batlia de Gerona si no que no vayla: en CCCXXXVIIII cartes.
XLV. Que·ls homes de la esgleya haien anar a son de pau e que·l veguer d’aquel son e en altre manera ús ab
els no contrestan privilegi del senyor rey N’Amfós: en CCCXXXIX.
XLVI. Que en Senesterra no ús de juridiccion criminal, ne d’altra qui pertanga a la cort del senyor rey, a Palau
de la Tor. Com lo senyor rey revoca concession que·n’hagés feta: en CCCXL cartes.
XLVII. Que·l veguer ús de la jurisdiccion criminal e d’altra a Palau de la Tor, per so con lo senyor rey revoca
la concession d·en Senesterra: en CCCXL cartes.
XLVIII. Confirmacion dels privilegis de les obres e dels sobreposats e revocacion d’una letra que·l senyor rey
havia feta contra los dits privilegis: en CCCXLI cartes.
XLIX. Que per la donació de XX mília sòlidos que la ciutat de Gerona ha feta al senyor rey en ajuda de la
compra de Cànoves e de reembre Pontós e Borrassà e Crexel no sia fet prejudici als privilegis de la
ciutat de Gerona: en CCCXLII cartes.
L. Que·ls jutges de Gerona no prenen dels depòsits II sòlidos per libra ans serven la provision que y féu lo
senyor rey N’Amfós e que en Berenguer des Castell e altres jutges quen hajen haüt contra tenor de la
dita provision o tornen: en CCCLXII.
LI. Que·l procurador fiscal tots dissaptes entre regonèxer les presices els faça anantar als officials de
justícia per tal que no sien en la preson agreviats e si no o fan que sia encontinent significat al senyor
rey: en CCCXLIII cartes.
LII. Que·l bisba, el capítol no puxen haver sinó II avocats que avoquen per els en los fets toquants los drets
e juridiccion del senyor rey: en [...] cartes.
LIII. Que nuyl hom de Gerona no sia penyorat, ne mercat per altre per res en què no fos obligat principal o
fermansa, si no en cas que injustícia fos trobada en los officials de Gerona: en CCCXLIIII cartes. 39
LIIII. En quina forma deuen ésser preses los barchinoneses d’argent: en CCCLXVI cartes.
LV. Que sots certa pena lo batle haja fer estar triades les cols fimades de fems de rodor, de les altres cols: en
cartes CCCXLVII.
LVI. Que·ls carnicers no puxen metra bestiar en possession de nagun no contrastant que·n’haguessen
privilegi: en cartes CCCXLVII.
LVII. Que·ls escrivans del senyor rey e del procurador general del hajen a pendra aytals salari de les
inquisicions, com los escrivans dels lochs on se fan les inquisicions: en CCCXLVIII cartes.
LVIII. Que·ls escrivans de les corts no·s desesquen dels originals dels processes de les inquisicions: en cartes
CCCXLVIII.
LIX. Que les diffinicions fetes per lo senyor rey de crims e de excesses sien observades no contrastant que·l
senyor hagués menat ab crida que a el s’aguessen a mostrar: en cartes CCCXLVIII.

LX. Que·ls presices qui no son encolpatz de crim qui requira mort natural o civil o trenquament de membra
s·ajen a dar a manleuta covinent: en cartes CCCXILVIIII.
Que·ls 40 officials reyals de Gerona puxen dar licència de marchar e penyorar contra altres sotmeses a
officials reyals qui sien trobats en fadiga de justícia, no contrestant ordinacion que·l senyor rey n’avia
feta encontrari: en CCCXLX.
Que·ls officials de Gerona en defaliment de justícia d’altres officials usen axí com d’abans: en CCCL.
Que puxa haver seny en la ciutat de Gerona per son de viafors e per ajustar conseyl: en CCCLI.
Que sia presa informacion sobre los decrets qu·en Berenguer des Castel jutga demanava e que·s servàs
axí com era antigament usat: en CCCLI.
Que·l procurador fischal requira que·ls officials reyals sien diligents en demanar les drets e juridiccions
del senyor rey e que·ls inquisidors de la taula ponesquen aquels officials qui no ho feran: en CCCLI.
Que no sien stablides plaçes, ne patis en deformacion de la ciutat: en CCCLII.
Que negun official ne altre no guos obrar en places, arenys, ne lochs públics sens autoritat del batle o
aministrador del senyor rey e dels iurats: en CCCLII.
Que no·s leu leuda per lo vescomta de Rochabertín a Pont de Molins que·s levava a la Jonchera: en
CCCLIII.
Que·n Bonanat sa Pera no·y enquira en Gerona contra tenor dels privilegis dels comissaris e que sia
revocat, ço que y ha fet: en CCCLIII.
Que en la cort reyal de Gerona haja II jutges, un en la batlia, altre en la vegueria: en CCCLIIII.
Que nuyl hom no empatxa les bèsties qui duran molra lo gran dels ciutadans fora lo monar de Gerona:
en CCCLIIII.
Que·ls jurats e prohòmens de Gerona donen conseyl e ajuda als officialls reyals sobra la juridiccion de
Bestrachan e de les parròchies vehïnables: en CCCLV.
Que alscuns saigs qui eren gitats de·l’offici per los inquisidors de la taula e eren tornats en los officis,
ne fossen remoguts: en CCCLV.
Que no contrestant la inibicion general tot hom puxa carregar e descarregar al port de Sent Ffeliu: en
CCCLV. 41
Que·l batle destrenga aquels qui deuran a les tayes e non prenga ferma de dret, dilacion, ne plet, ne
conexensa: en CCCLVII.
Que tota manleuta sia cassa qui no sia requesta dins V anys: en CCCLVII.
Que passatge no·s leu en lo regna de València: en CCCLVIII.
Que fos presa informacion de la leuda dels draps con se pagava en Gerona e fos tramesa al senyor rey:
en CCCLVIII.
Que corredors de Gerona sien persones bones e leyals e no diffamades per frau ne hajen feta cession e
que si·ls officials reyals ne meten d’aytals que·n sien punits els e les fermances e sien tenguts en ço que
serà tengut lo corredor: en CCCLVIIII.
Que·ls jurats ab auctoritat del batle puxen fer ordinacions sobra la fira de Gerona: en CCCLVIIII. 42
Que aquels a·qui·l senyor rey ha feta venda de juridiccions no puxen sostenir bandejats, so és a
Cervian, ne a Burdils, ne a Púbel, ne a Colonia, ne a Juyan, ne a Vilaubín, ne a Baschanon, e provision
si fan contra: en CCCLVIIII.
Que·ls officials reyals certificats per en Bernat Barthon que hagués pasat o consignat lo preu per què·l
senyor rey ha venudes alcunes juridiccions, les cobrassen: en CCCLX.
Que Juheus no puxen ésser saigs ne corredors en Gerona: en CCCLXI.
Que·ls officials reyals sots pena de C morabatins no donen licència e nuyl hom contra les ordinacions
dels jurats e si o fahien que no valgués: en CCCLXI. 43
Que no sien demanades les penes ans que·l deuta e que nuyl hom non sia pres sinó axí com sien les
constitucions generals o uses de la ciutat e que·l senyor rey remetia tots terçes e penes: en CCCLXI. 44
Que les companyes del senyor rey no reheben per força albergades e que dones maridades, vídues ne
donzeles majorment jóvens no sien forsades de rehebra neguns hostes e que si·ls hostals no basten lo
batle ab I dels jurats 45 hi provehescha de posades: en CCCLXII.
Que·ls porters reyals no prenen sinó V sòlidos per jorn de salari: en CCCLXIII.
Que negun no estia pres en la preson de·l’agutzir sinó II dies enfre los quals sia presa la confessió puys
sia remès a la preson comuna, e que dur X anys: en CCCLXIII.
Que sia sobresegut en les penes de les imposicions: en CCCLXIIII.
Que·ls hòmens de Juyan són certificats de la venda feta per lo senyor rey als jurats de la meytat de la
jurisdiccion de Juyan e manament que·n sia respost a els: en CCCLXIIII.
Que tot hom no contrestant ordinacions contràries puxa carregar e descarregar al port de Sent Ffeliu: en
CCCLXVI.
Que·ls escrivans del senyor rey e del procurador e de la gover-nacion reheben aytal salari con
l’escrivan de la cort de Gerona: en CCCLXVII.

Que·l noble en Ffrancesch de Cervian ne aquels, a qui·l senyor rey havia venudes juridiccions, no
fassen tort als sotsmeses a les dites iurisdiccions: en CCCLXVIII.
Que·l batle de la mar de Sent Ffeliu de Guíxols sots pena de C sòlidos per cade vegade no deman
noveletats als carregants, ne descarregants mercaderies en lo port de Sent Ffeliu de Guíxols: en
CCCLXIX.
Que tot hom puga cambiar los barçeloneses d’argent n’acçés no contrestant ordinacions en contrari
feta: en CCCLXI. 46
Que·l cullidor del morabatín que·s paga al VII any en la ciutat de València no y fassa pagar los
mercaders ne ciutadans de Gerona: en CCCLXX.
Que·ls jurats de Gerona puxen fer derrochar les obres dels alberchs e d’altres hedificis qui donen
fuschura a la cosa pública ab conseyl dels sobreposats, satisfet en aquels qui·n pendran don e que non
sia rehebuda appel·lacion, ne contradiccion: en CCCLXII. 47
Que no sien sostenguts bandejats en los lochs en què·l senyor rey ha venudes les juridiccions ans sien
remeses als officials de Gerona: en CCCLXXI. 48
Que·l batle general ab II pròmens de la ciutat fassa ordinacions en la ciutat per les guerres dels cavalers
e generoses, que no·n fassen scàndol ne dan en la ciutat sots pena de cors e de béns en la primera carta
de: CCCLXXII. 49
Commission feta a·n Pere sa Costa, batlle general, del tort que han los leuders de Barchinona, de
Tortosa, de Tamarit, de Paníscola en la segona carta de: CCCLXXII.
Que·l veguer o son lochtenent e sotsveguer, sots pena de L morabatins d’or, satisfaçen als jurats dels
emoluments de les lurs juridiccions en reten comta als jurats o a lurs procuradors en la segona carta de:
CCCLXXIII.
Que no sia pagada leuda de draps en la ciutat de Gerona sinó X diners per centenar: en CCCLXXIIII.
Que·ls inquisidors de les taules asseguren de finir les qüestions enfre lo temps de les constitucions sinó
que haguessen a retra lo salari que·n’haguessen rehebut als ordinaris e que depuys hajen a fenir les
qüestions ab lurs messions e que·ls officials reyals les ne puxen forçar: en CCCLXXIIII. 50
Que·ls jurats de Gerona prenguen tots los emoluments de les juridiccions de Cervian e de Púbel e de
XII casats d’òmens de La Pera e de Caçan des Pelràs per semblant quantitat a esguart de VII mília
sòlidos que pagaren més que·l senyor rey en trer les dites juridiccions: en CCCLXXV.
Que·ls jurats de Gerona per pagar los deutes de la ciutat puxen metra imposicions als ciutadans en pan,
en vin e en carn e en altres coses que lus sia viyares per III anys en la ciutat e en les sues pertinències e
térmens e batlia: en CCCLXXV.
Que·ls jurats, els pròmens de la ciutat de Gerona, de conseyl d’un savi, puxen contribuir en les despeses
dels plets que·l bisba mou contre los ciutadans: en CCCLXXVI.
Que·l senyor rey significa a·n Ramon sa Bruguera, notari dels jurats, que en recompensacion del
vescomtat de Bas havia dat al senyor duch lo comtat de Cervera: en CCCLXXVI.
Que·l batle de Gerona rehebuts a assò aquels dels jurats e altres de la ciutat que li sia viyares fassa pau
entre bandos e bregues de la ciutat e que puga gitar del duchat aquels que no ho volran fer e fer altres
processes: en CCCLXXVII.
Que·ls officials reyals enfre I any haien a termenar e declarar totes qüestions per què tenguen nuyl hom
a manleuta, en altre guisa passat l’any les manleutes sien nulles: en CCCLXXVII. 51
Que l’algutzir del procurador general no tenga preses ultra II dies neguns presisses, ans los remeta a les
presons comunes exceptats homenyers e trahïdors e qui hajen comeses crims majors, ne encara en
aquests cases non puga haver, sinó dobla salari de ço que·n’ha la preson comuna e que no·n’haia
morabatín: en CCCLXXVIII.
Que·l procurador general e sos escrivans hajen a jaquir les scrip-tures en aquella ciutat o vila on faran
los processes als escrivans o notaris de les corts e que si dins X dies no tornave lo procurador, que·ls
ordinaris poguessen determenar: en CCCLXXVIII.
Remission de penes e de terçes o deutes, violaris e censals entrò a XVIII de març de·l’any MCCCLIII:
en CCCLXXIX.
Que·l senyor rey entés apelar los missatgers de Gerona al parlament de Vilafrancha axí com a pare e
ledegma aministrador del senyor duch: en CCCLXXIX.
Que per la ajuda que la ciutat féu al senyor rey en la guerra dels Jenoveses no sia fet prejudici als
privilegis e libertats de la ciutat: en CCCLXXX.
Que·l loch de Sent Ffeliu pach ab la ciutat e no sia tatxat per si matex: en CCCLXXX. 52
Que la jurisdiccion de Vilaubín se puxa trer del noble en Pere de Montcada: en CCCLXXXI.
Que·l senyor bisba, el veger, els jurats puxen provehir de cert nombra de cirvents al loch de Sent Ffeliu
con en la mar haurà galees de anamichs en què aqueles de les vegaries hi hajen a pagar: en
CCCLXXXII. 53
Diffinicion de terçes e penes als hòmens de la ciutat e de la batlia e de·l’espital nou: en CCCLXXXII.
Carta con lo senyor rey uní lo loch de Sent Ffeliu a la ciutat de Gerona e·l’emfranchí e volch que fos
part e membra de la ciutat: en CXXXII. 54

Que·l loch de Palamors sia emfortit en més en fortalície que ho ordon lo senyor bisba, el veger, els
jurats de Gerona, en Bernat Cavaler de Besalun: en CXXXVII. 55
Que·ls jurats poguessen trer la juridiccion de Vilaubín del noble en Pere de Montcade: en
CCCLXXXIII.
Que·l bisba, els jurats e al veger de Gerona poguessen provehir de cert nombre de cirvents e de
balesters a deffendra al loch de sent Ffeliu en temps de galeas, e que·y pegassen los homes de les
vegeries e batlies de Gerona e de Baselun: en CCCLXXXIIII.
Que l’espay dels VI anys age loch en les obligacions dels Juheus, axí com en los deutes si no era fet
clam dins espay de VI anys: en CCCLXXXIIII.
Que no sia comenat de rapichar los senys en temps d’ost per lo loch de la vageria e que sien revocats
los establiments que eran stats fets: en CCCLXXXV. 56
Que les leudes no·s leven en Gerona si no d’essò que és acostumat, ne aquels que les leven no·y fassen
forses no acostumades. E que·ls jurats sien appel·lats, si als curials hi fayen neguna provision: en
CCCLXXXV.
Que·ls jutges de Gerona agen per decret o sentèncie dels violaris, censals e deutes X sòlidos per
milanari e aquesta rahon segons més e menys, mas que no·n puxen aver oltra XL sòlidos per gran que
fos la quantitat: en CCCLXXXVI.
Que·l vaguer, sotsveguer, ne fiscal no prenen res dels emuluments de les juridiccions dels lochs de la
ciutat e que axercesquen les dites juridiccions sots pena de la ira e indignació reyal: en CCCLXXXVII.
Que la ciutat, cuy agué la meytat pertenyent al senyor rey en los emuluments d’elcunes juridiccions de
la ciutat per ço que pagà al preu per la part del senyor rey: en CCCLXXXVII.
Que·l vaguer ne altres sots pena de C morabetins d’or no fassen negunes composicions de neguns fets
de les jurisdiccions de la ciutat sens als jurats e aquels que els hi deputaran, ne·ls escrivans de la cort,
non gosen dempnar neguna scripture: en CCCLXXXVIII.
Que la juridiccion d’Amer sia conservada e no sia ocupade per altres: en CCCLXXXVIII.
Manament fet en Jacme sa Vila, porter, que no levàs penyores, ne dempdas penas per tal con los jurats
avien fetes aturar per necessitat de gran per alscunes cochas carreguades de gran qui anaven a Velèncie:
en CCCLXXXVIIII.
Manament que al senyor rey féu al veguer e sotsveguer que axercissen la juridiccion de Vilaubín mig a
mig per lo senyor rey e per la ciutat, que la ciutat reame d’en Gaston de Montcade, però que·l senyor
rey agués carta de gràcia: en CCCXC.
Que·ls ciutadans qui s’exiran de la ciutat agen a pegar lur part als càrrechs de la ciutat e que·y sia
prossehït sens plet: en CCCXCII.
Que al veguer e sotveguer agen a respondra als jurats de Gerona dels emuluments de les jurediccions
dels lochs de la ciutat, en altre manera que·l bayle lo·l na forç ab penes e en altres maneres: en
CCCXCII.
Que·ls coronats de la ciutat de Gerona no constituïts en sacres órdens qui per les tayles e contribucions
de la dita ciutat en què seran tatxat hauran recorriment al for ecclesiàstich de no pagar e contribuir sien
acomadats del regna axí com enemichs del senyor rey: en CCCLXXXXIII. 57
Que la sentència dada contra lo privilegi de la ciutat per lo qual la ciutat és francha de questes, toltes,
forçes, serveys e préstichs forçats, és nulla e revocada: en CCCLXXXXIII.
Que l’alguatzir no prene cap sous: en CCCLXXXXVIIII.
La sentència dels pageses dels C sous per foch e com deven contribuir en les obres dels murs los
hòmens dels batlla e vegueria de Gerona: en CCCXCIIII cartes. 58
Provisió que tot hom haie a pagar les tayes e que·l batle haie a fer la execució e que compensació no lus
sie presa sots pena de CC florins: en CCCXCVIIII.
Que l’algatzir del senyor rey ne del senyor duch ne prene cap sous: CCCC.
Que negun de l’offici del algatzir no gos tenir fembre al bordel, ne pendre per força carn ne peis, ne
altres vitualles: en CCCC.
Que l’algatzir no·s puxe entremetra de neguns fets civils o criminals, si no dels domèstichs del senyor
rey o del senyor duch, ne tenir se hie o audiència: en CCCC.
Que los domèstichs del senyor rey o del senyor duch nos puxen pendre posades per força: en CCCCI.
RÚBRIQUES DE LES LETRES DE CIUTATS E ALTRES QUI NO SÓN REYALS
I. Que no·s deu pagar passatge de bestiar per los térmens del Castel de Monchada: en CCCCVIII cartes.
II. En qual manera contribuexen en Barchinona en tayles los franquers, els procuradors dels órdens, els
coronats, els officials, els escrivans: en CCCCVIIII cartes.
III. Que clerges muylerats, ne vidous, ne menestrals no s’entenen en la sentència de vet posada per lo joch:
en CCCCV cartes.
IV. En qual forma contribuexen en Barchinona en tayles veynals cavalers e muylers de cavalers, sien
vídues o no, e missers en leys, e phísichs, e cirúrgics, e maestres en medicina: en CCCCXI cartes.

V. Que·ls ciutadans de Gerona no s’entenen en la sentència donada per complir la ordinació dels
testamens: en CCCCXII cartes.
VI. Que deu per robes de son offici o de son mester deu estar pres tro haja pagat: en CCCCXII cartes. 59
Quals coses són vehïnals e quals reyals e con pagen a Barchelona privilegiats e franchers: en
CCCCXIII cartes.
Letra d’En Ffrancesch ça Sala, batle general, que serven la provision del senyor rey al port de Sent
Ffeliu: en CCCCXIIII.
Certifficacion dels conseylers de Barchinona qui aquels qui foren emprats per el senyor rey per anar en
la gerra de Castella, e encara tots metges hajen a pagar totes tayes qu·es fassen en la ciutat: en
CCCCXIIII.
La donació feta per lo senyor rey a la ciutat de la maytat de l’aygualeix del riu de Ter: en cartes
CCCCIIII.
La donació que la senyora reyna féu a la ciutat de l’altra maytat del dit aygaleix: en cartes CCCCV.
La provisió de les vitualles e que los jurats pusquen fer arrestar tots navilis carregats de forment e altres
vitualles: en cartes CCCCIII.
De los capítols de les reempçons de les jurediccions: en carta CCXXXIII.
Privilegi que negun comissari no usàs en Gerona per XX anys e és perpetual que negun ciutedà e
habitador de Gerona no puga ésser tret de la batlia e vegueria de Gerona per crims: en carta
CCCCXXII.
Que sia feta exequció contra deutors de talles no admesa ferma de dret: en carta CCCCXXII.
Que per talles de la ciutat no·s pusquen fer compensacions ne appellacions: en carta CCCCXXIII.
Que negun qui drets o imposicions sia tengut de pagar en Gerona, posat que no vulla passar per
Gerona, ans per camins desinats per spay de una leuga luny de la ciutat e haia a pagar e los drets e les
penes, axí com si passaven per la ciutat: en carta CCCCXXIIII.
La letra com lo senyor rey scriu e mana ésser publicada la pau de França e que la ciutat lou e jur la dita
pau: cartes CCCCXV.
Sobre lo guiatge de vituualles: en CCCCXXV.
Degollador de carns: fol. LXXXI.
1. Referència d’un escrivà posterior.
2. D’una mà posterior: CCLXXXVIIII cartes i en el marge dret, en una figura mig humana, mig animal, es repeteix la
mateixa rúbrica amb non a sota.
3. D’una mà posterior, en el marge dret, una figura animal.
4. D’una mà posterior.
5. A partir d’aquesta rúbrica, el nou escrivà no les ha numerades més.
6. D’una mà posterior.
7. Al marge dret, d’una mà posterior: Ducat.
8. D’una mà posterior: sens voluntat de tots los jurats.
9. La foliació ha estat corregida posteriorment.
10. D’una mà posterior altra provision en CCLXXII cartes.
11. A partir d’aquesta rúbrica, l’escrivà no les ha numerades més.
12. Les rúbriques 23 i 24 estan invertides respecte a l’ordre del cartulari.
13. Al marge dret, en una figura indefinible i d’una mà posterior, hi ha escrit: porcs.
14. Al marge dret, d’una mà posterior: cort reyal scrivans.
15. Al marge esquerre nota en forma de mà.
16. Rúbrica no numerada.
17. Al marge esquerre, d’una mà posterior: jutge, salari.
18. Al marge dret, d’una mà posterior: nota repetit.
19. D’una mà posterior: e que los pobres no paguen carcellatge. Al marge dret, dos grillons i la cita carsalatge.
20. Al marge dret, perfil de jueu i al marge esquerre nota en forma de mà.
21. Sota el text, dibuix d’una torre.
22. D’una mà posterior: pro victualibus.
23. Al marge dret, un cap tonsurat i cita d’una mà posterior: clergues.
24. Al marge dret, d’una mà posterior: Monels.
25. Al marge dret, d’una mà posterior: sags.
26. Al marge dret, d’una mà posterior: monar.
27. Al marge dret, un cap tonsurat i cita d’una mà posterior: clerge.
28. Al marge dret, d’una mà posterior: monar.
29. Al marge dret, d’una mà posterior: Nota in favorem carniceriorum Gerunde.
30. Al marge dret, d’una mà posterior: batle general...
31. En el cartulari, el terme és concessió.
32. Al marge dret, un cap tonsurat, d’una mà posterior: clerge.
33. Al marge dret, d’una mà posterior: de draps.
34. Al marge dret, d’una mà posterior: comissari, penes.
35. A partir d’aquesta rúbrica, un nou escrivà relleva l’anterior.
36. Al marge dret, d’una mà posterior: «...»
37. Al marge dret, d’una mà posterior: S. Feliu.
38. Al marge dret, d’una mà posterior: S. Feliu.
39. Al marge esquerre, d’una mà posterior, emmarcat: franquesa...
40. A partir d’aquesta rúbrica, un nou escrivà relleva l’anterior: les rúbriques no es numeren més.

41. Al marge esquerre, d’una mà posterior: S. Feliu.
42. Al marge dret, d’una mà posterior: de officio iuratorum.
43. Al marge dret, una nota i d’una mà posterior: si sit contra ordinaciones iurato-rum.
44. Al marge dret, d’una mà posterior: de capcione personarum.
45. Interlineat.
46. Oblit d’una desena per part de l’escrivà.
47. En comptes de CCCLXXI.
48. Interlineat: iam est supra.
49. Al marge dret, d’una mà posterior: per bàndols de cavallers.
50. Al marge dret, d’una mà posterior: de iudicibus tabule.
51. Al marge dret, d’una mà posterior: de manuleuta.
52. Foliació en un requadre ornamentat.
53. Al marge dret, d’una mà posterior: S. Feliu.
54. Al marge dret, d’una mà posterior: S. Feliu.
55. Foliació en un requadre ornamentat.
56. Al marge dret, d’una mà posterior: de repicadors.
57. Al marge esquerre, perfil de tonsurat. Al marge dret, d’una mà posterior: non contra cleriquos.
58. Al marge dret, d’una mà posterior: la vegaria ha de contribuir a les obres de mur.
59. A partir d’aquesta rúbrica, el nou escrivà no les ha numerades més.

Relació de documents segons la leva disposició
en el Llibre Verd
Edició Cartulari
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
1
2
3
4
5
7
6 i
8
110
9
10
116
117
118
93
11
12
94
13
14
119
120
121
95
44
1144, gener, 21, s.l.
1190, abril, Girona.
1206, juny, 5, Barcelona.
1206, juny, 5, Barcelona.
1232, abril, 4, Barcelona.
1271, setembre, 7, Girona.
1272, maig, 14, Girona.
1284, gener, 25, Girona.
1284, maig, 29, Girona.
1286, maro, 19, Girona.
1289, novembre, 20, Lleida,
1293, maig, 5, Barcelona.
1293, maig, 5, Barcelona.
1293, maig, 11, Barcelona.
1296, abril, 3, Palerm.
1300, febrer, 4, Barcelona.
1300, abril, 14, Barcelona.
1303, maro, 7, Vilafranca del Penedés.
1305, juliol, 25, Barcelona.
1305, juliol, 27, Barcelona.
1309, juny, 8, Barcelona.
1309, juny, 9, Barcelona.
1310, juliol, 6, Daroca.
1311, desembre, 10, Girona.

700 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
Edició Cartulari
25 96 1312, febrer, 18, Girona.
26 122 1312, maro, 20, Valencia.
27 123 1312, juny, 30, Barcelona.
28 97 1312, juliol, 14, Girona.
29 132 1313, desembre, 31, Valencia.
30 98 1315, gener, 29, Girona.
31 15 1315, maig, 25, Barcelona.
32 124 1315, maig, 27, Barcelona.
33 16 1315, maig, 28, Barcelona.
34 17 1315, octubre, 4, Barcelona.
35 125 1316, maro, 24, Santes Creus.
36 126 1316, maro, 24, Santes Creus.
37 127 1317, febrer, 28, Barcelona.
38 128 1317, febrer, 28, Barcelona.
39 129 1317, febrer, 28, Barcelona.
40 130 1317, febrer, 28, Barcelona.
41 131 1317, febrer, 28, Barcelona.
42 134 1318, setembre, 18, Girona.
43 133 1318, setembre, 30, Girona.
44 135 1318, setembre, 30, Girona.
45 136 1318, octubre, 4, Girona.
46 99 1319, gener, 8, Girona.
47 155 1320, gener, 28, Tarragona.
48 137 1321, maro, 4, Girona.
49 100 1321, abril, 23, Girona.
50 138 1321, juliol, 15, Girona.
51 139 1321, agost, 16, Girona.
52 140 1321, agost, 16, Girona.
53 141 1321, agost, 17, Girona.
54 142 1321, agost, 17, Girona.
55 18 1321, desembre, 7, Girona.
56 143 1321, desembre, 7, Girona.
57 145 1322, gener, 19, Tortosa.
58 144 1322, gener, 29, Tortosa.
59 146 1322, maig, 11, Lleida.
60 147 1322, maig, 12, Lleida.
61 148 1322, maig, 12, Lleida.
62 149 1322, juliol, 5, Barcelona.
63 150 1322, setembre, 13, Barcelona.
64 19 1322, setembre, 20, Barcelona.
65 20 1322, octubre, 1, Barcelona.
66 21 1322, octubre, 1, Barcelona.
67 152 1322, octubre, 1, Barcelona.
68 151 1322, novembre, 26, Tarragona.
69 153 1323, abril, 17, Barcelona.
70 59 1323, maig, 2, Barcelona.
71 101 1324, gener, 14, Girona.
72 22 1324, maro, 11, Barcelona.
73 346 1325, abril, 17, Barcelona.

Edició Carttdari
LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533) 701
74 347 1325 (?), setembre, 11, Barcelona.
75 23 1327, febrer, 28, Barcelona.
76 154 1327, abril, 22, Barcelona.
77 102 1327, desembre, 10, Girona.
78 156 1328, gener, 20, Barcelona.
79 103 1328, gener, 22, Girona.
80 157 1328, juny, 7, Lleida.
81 158 1329, setembre, 2, Valéncia.
82 159 1329, setembre, 3, Valéncia.
83 161 1329, octubre, 21, Valéncia.
84 162 1329, octubre, 21, Valéncia.
85 160 1330, octubre, 30, Valéncia.
86 163 1330, gener, 6, Valéncia.
87 164 1330, febrer, 23, Tarragona.
88 165 1330, febrer, 24, Tarragona.
89 166 1330, febrer, 25, Tarragona.
90 167 1330, abril, 24, Barcelona.
91 168 1330, abril, 24, Barcelona.
92 169 1330, abril, 24, Barcelona.
93 170 1330, abril, 24, Barcelona.
94 171 1330, abril, 24, Barcelona.
95 24 1330, abril, 26, Barcelona.
96 172 1330, abril, 26, Barcelona.
97 173 1330, abril, 26, Barcelona.
98 174 1330, abril, 30, Barcelona.
99 175 1330, maig, 9, Barcelona.
100 176 1330, juny, 1, Lleida.
101 177 1330, juny, 1, Lleida.
102 178 1331, setembre, 3, Tortosa.
103 25 1331, setembre, 4, Tortosa.
104 26 1331, setembre, 4, Tortosa.
105 27 1331, setembre, 4, Tortosa.
106 179 1331, setembre, 4, Tortosa.
107 180 1331, setembre, 5, Tortosa.
108 181 1331, setembre, 7, Tortosa.
109 182 1331, setembre, 18, Tortosa.
110 28 1332, maig, 13, Xátiva.
111 183 1332, juliol, 31, Valéncia.
112 184 1332, novembre, 20, Valéncia.
113 348 1332, desembre, 17, Girona.
114 349 1332, desembre, 23, Barcelona.
115 185 1333, maro, 26, Barcelona.
116 187 1333, maro, 29, Barcelona.
117 29 1333, juny, 17, Montblanc.
118 186 1333, juny, 17, Montblanc.
119 196 1333, juliol, 15, Montblanc.
120 188 1333, juliol, 16, Montblanc.
121 189 1333, agost, 23, Montblanc.
122 350 1333, octubre, 10, Girona.

702 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
Edició Carudari
123 190 1334, maro, 11, Terol.
124 191 1334, maro, 11, Terol.
125 192 1334, maro, 11, Terol.
126 197 1334, maro, 11, Terol.
127 351 1334, maro, 13, Barcelona.
128 193 1334, setembre, 23, Barcelona.
129 194 1335, abril, 18, Valéncia.
130 195 1335, abril, 20, Valéncia.
131 197bis 133[5], s.d., s.l.
132 104 1335, novembre, 4, Girona.
133 105 1335, novembre, 4, Girona.
134 198 1336, juny, 9, Lleida.
135 30 1336, juny, 10, Lleida.
136 199 1336, juny, 19, Lleida.
137 200 1336, juny, 19, Lleida.
138 201 1336, juny, 19, Lleida.
139 202 1336, juny, 19, Lleida.
140 203 1336, juny, 19, Lleida.
141 242 1336, juny, 19, Lleida.
142 204 1336, juny, 28, Lleida.
143 205 1336, juny, 29, Lleida.
144 206 1336, juliol, 3, Lleida.
145 31 1336, octubre, 15, Valéncia.
146 213 1336, octubre, 15, Valéncia.
147 261 1336, novembre, 16, Valéncia.
148 264 1336, desembre, 16, Valéncia.
149 107 1337, gener, 1, Girona.
150 32 1337, febrer, 22, Castelló de la Plana.
151 207 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
152 208 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
153 209 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
154 210 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
155 211 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
156 265 1337, maro, 19, Castelló de la Plana.
157 212 1337, maro, 20, Castelló de la Plana.
158 268 1337, maro, 20, Castelló de la Plana.
159 357 1337, maig, 25, Gandesa.
160 214 1337, juny, 15, Gandesa.
161 215 1337, juny, 15, Gandesa.
162 106 1337, agost, 6, Girona.
163 216 1337, setembre, 18, Daroca.
164 217 1337, setembre, 20, Daroca.
165 218 1337, octubre, 7, Daroca.
166 219 1337, octubre, 27, Daroca.
167 220 1337, octubre, 27, Daroca.
168 221 1338, abril, 23, Barcelona.
169 222 1338, abril, 27, Barcelona.
170 223 1338, abril, 27, Barcelona.
171 224 1338, abril, 28, Barcelona.

Edició Cartidari
LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533) 703
172 225 1338, abril, 28, Barcelona.
173 226 1338, abril, 28, Barcelona.
174 227 1338, abril, 28, Barcelona.
175 228 1338, abril, 29, Barcelona.
176 229 1338, abril, 29, Barcelona.
177 230 1338, setembre, 30, Valéncia.
178 231 1338, setembre, 30, Valéncia.
179 233 1338, setembre, 30, Valéncia.
180 269 1338, setembre, 30, Valéncia.
181 33 1338, octubre, 1, Valéncia.
182 236 1338, octubre, 1, Valéncia.
183 232 1338, octubre, 13, Valéncia.
184 234 1338, octubre, 17, Valéncia.
185 266 1338, octubre, 21, Valéncia.
186 235 1338, octubre, 26, Valéncia.
187 247 1339, gener, 29, Valéncia.
188 262 1339, febrer, 2, Valéncia.
189 263 1339, febrer, 2, Valéncia.
190 237 1339, febrer, 2, Valéncia.
191 248 1339, febrer, 3, Valéncia.
192 34 1339, febrer, 4, Valéncia.
193 238 1339, febrer, 4, Valéncia.
194 249 1339, febrer, 4, Valéncia.
195 240 1339, febrer, 22, Valéncia.
196 239 1339, maro, 1, Valéncia.
197 35 1339, juny, 19, Barcelona.
198 243 1339, juny, 21, Barcelona.
199 244 1339, juny, 21, Barcelona.
200 241 1339, juny, 29, Barcelona.
201 36 1339, juny, 30, Barcelona.
202 37 1339, juliol, 11, Barcelona.
203 38 1339, desembre, 6, Barcelona.
204 245 i 250 1339, desembre, 8, Barcelona.
205 246 1339, desembre, 13, Barcelona.
206 352 1339, desembre, 15, Barcelona.
207 259 1340, maig, 7, Saragossa.
208 267 1340, maig, 7, Saragossa.
209 260 1340, agost, 17, Saragossa.
210 251 1340, agost, 22, Barcelona.
211 252 1340, octubre, 13, Barcelona.
212 253 1340, octubre, 31, Barcelona.
213 254 1340, desembre, 5, Barcelona.
214 255 1340, desembre, 13, Barcelona.
215 256 1340, desembre, 13, Barcelona.
216 257 1340, desembre, 13, Barcelona.
217 258 1340, desembre, 13, Barcelona.
218 271 1340, desembre, 13, Barcelona.
219 108 1341, gener, 1, Girona.
220 270 1341, febrer, 20, Valéncia.

704
Edició Cartidari
LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
221 109 1342, gener, 1, Girona.
222 272 1342, juny, 7, Barcelona.
223 353 1342, juny, 26, Girona.
224 273 1342, juliol, 30, Barcelona.
225 275 1344, abril, 12, Barcelona.
226 283 1344, abril, 12, Barcelona.
227 284 1344, abril, 12, Barcelona.
228 285 1344, abril, 12, Barcelona.
229 286 1344, abril, 12, Barcelona.
230 274 1344, abril, 12, Barcelona.
231 276 1344, abril, 25, Barcelona.
232 277 1344, abril, 25, Barcelona.
233 278 1344, abril, 25, Barcelona.
234 282 1344, abril, 25, Barcelona.
235 39 1344, abril, 30, Barcelona.
236 40 1344, octubre, 29, Barcelona.
237 41 i 56 1344, octubre, 29, Barcelona.
238 279 i 291 1344, octubre, 29, Barcelona.
239 296 1344, octubre, 29, Barcelona.
240 280 1344, octubre, 30, Barcelona.
241 43 1345, maro, 5, Perpinyá.
242 281 1345, maro, 17, Perpinyá.
243 42 1345, maig, 20, Perpinyá.
244 289 1345, maig, 26, Perpinyá.
245 287 1345, setembre, 22, Perpinyá.
246 64 1345, desembre, 3, Girona.
247 288 1345, desembre, 3, Girona.
248 45 1345, desembre, 7, Girona.
249 46 1345, desembre, 8, Girona.
250 57 1346, febrer, 12, Barcelona.
251 58 1346, febrer, 13, Barcelona.
252 290 1346, setembre, 18, Lleida.
253 111 1346, desembre, 1, Girona.
254 297 1349, agost, 25, Valéncia.
255 53 1351, gener, 21, Perpinyá.
256 54 1351, gener, 21, Perpinyá.
257 55 1351, febrer, 16, Perpinyá.
258 60 1351, febrer, 21, Perpinyá.
259 61 1351, febrer, 21, Perpinyá.
260 62 1351, maro, 12, Perpinyá.
261 47 1351, abril, 10, Girona.
262 48 1351, abril, 10, Girona.
263 49 1351, abril, 10, Girona.
264 50 1351, abril, 10, Girona.
265 51 1351, abril, 10, Girona.
266 52 i 79 1351, abril, 10, Girona.
267 292 1351, abril, 10, Girona.
268 63 1351, abril, 14, Girona.
269 306 1351, abril, 15, Girona.

Edició Cartulari
270
271
272
LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
293
294
112
1351, abril, 20, Hostalric.
1351, maig, 16, Barcelona.
1351, juliol, 13, Girona.
273 295 1351, octubre, 21, Perpinyá.
274 65 1351, novembre, 15, Perpinyá.
275 66 1351, novembre, 15, Perpinyá.
276 307 1353, maro, 28, Barcelona.
277 308 1353, maro, 28, Barcelona.
278 309 1353, maro, 28, Barcelona.
279 310 1353, mai-9, 28, Barcelona.
280 298 1353, maro, 28, Barcelona.
281 67 1353, abril, 4, Barcelona.
282 304 1353, abril, 15, Tarragona.
283 68 1353, maig, 8, Valencia.
284 114 1353, maig, 29, Girona.
285 305 1353, juliol, 165, Valencia.
286 69 1354, gener, 6, Barcelona.
287 299 1354, gener, 30, Barcelona.
288 300 1354, febrer, 2, Barcelona.
289 301 1354, febrer, 2, Barcelona.
290 70 1354, febrer, 3, Barcelona.
291 311 1354, febrer, 4, Barcelona.
292 113 1354, maig, 10, Cerviá de Ter.
293 302 1354, maig, 28, Roses.
294 303 1354, maig, 28, Roses.
295 71 1355, juny, 25, Girona.
296 312 1356, febrer, 12, Barcelona.
297 313 1356, maig, 26, Perpinyá.
298 314 i 317 1356, juny, 10, Perpinyá.
299 315 i 318 1356, octubre, 5, Barcelona.
300 72 1356, octubre, 6, Barcelona.
301 316 1356, octubre, 12, Barcelona.
302 319 1357, febrer, 19, Serinyana.
303 321 1357, febrer, 23, Saragossa.
304 320 1357, febrer, 25, Saragossa.
305 73 1359, juny, 16, Barcelona.
306 74 1359, juny, 18, Barcelona.
307 75 1359, juny, 18, Barcelona.
308 76 1359, juny, 18, Barcelona.
309 78 1359, juny, 18, Barcelona.
310 322 1359, juny, 19, Barcelona.
311 77 1359, juliol, 1, Barcelona.
312 354 1359, setembre, 19, Barcelona.
313 323 1359, novembre, 16, Cervera.
314 324 1359, novembre, 16, Cervera.
315 325 1360, octubre, 20, Barcelona.
316 326 1360, octubre, 29, Barcelona.
317 327 1360, novembre, 8, Barcelona.
318 328 1360, novembre, 12, Barcelona.
705

706 LLIBRE VERD DE LA CIUTAT DE GIRONA (1144-1533)
Edició Carttdari
319 81 1360, desembre, 10, Barcelona.
320 80 1362, octubre, 22, Girona.
321 329 1363, maro, 7, Montsó.
322 82 1363, octubre, 10, Barcelona.
323 330 1365, febrer, 11, Tortosa.
324 331 1367, juliol, 1, Barcelona.
325 333 i 336 1377, setembre, 3, Barcelona.
326 337 1377, setembre, 3, Barcelona.
327 338 1377, setembre, 3, Barcelona.
328 339 1377, setembre, 3, Barcelona.
329 340 1377, setembre, 3, Barcelona.
330 334 1377, abril, 29, Girona.
331 332 1378, maig, 26, Barcelona.
332 341 1379, octubre, 3, Barcelona.
333 335 1382, juny, 30, Alzira.
334 83 1383, agost, 12, Montsó.
335 85 1384, setembre, 16, Vilafranca del Penedés.
336 84 1385, abril, 19, Barcelona.
337 363 1385, maig, 31, Girona.
338 86 1386, juny, 7, Barcelona.
339 87 1386, juliol, 26, Barcelona.
340 89 1386, novembre, 19, Girona.
341 88 1387, gener, 4, Girona.
342 342 1388, desembre, 31, Montsó.
343 90 1389, febrer, 10, Barcelona.
344 91 1389, maro, 20, Montsó.
345 356 1390, agost, 16, Barcelona.
346 92 1392, gener, 18, Barcelona.
347 358 1393, juliol, 23, Tortosa.
348 359 1400, febrer, 9, Saragossa.
349 115 1400, octubre, 26, Barcelona.
350 360 1403, novembre, 7, Valencia.
351 361 1403, novembre, 12, Valencia.
352 362 1413, juliol, 24, Barcelona.
353 343 1424, agost, 31, Barcelona.
354 345 1424, setembre, 6, Maella
355 344 1424, novembre, 7, Barcelona.
356 364 1433, abril, 29, Girona.
357 365 1489, febrer, 15, Barcelona.
358 355 1493, setembre, 25, Perpinyá.
359 366 1496, agost, 1, Roma.
360 367 1533, setembre, 16, Girona.

Ajuntarnen!VAe Girona
Col•lecció Documents
de l'Arxiu municipal 1_