L I B E R T E R T I V S. 77 - Digitum

Rr.
L I B E R T E R T I V S. 77
*?i(îVTunônem.Notaautêeft Hune quoque (nammeiüs feruoribusacríoirinjiat) diícereiugagrauíb. plauftris.
f effeînvaccïm "uiiuno ^»/o recens orio y aut nQ^emdmmibus aftm. pere. i. carptim tranfîre prata ^
iÎnniiiitœlirutn,quocotoor- acri fuga.i-curfu veloci ftigien /
be faticata tandem altquando venit ad Aegyptum,& ilHcin îi fîmilij& innare fluuios rapaces.i. praîcipites 01a immiflà V
ifim conuerfaeih franfí; t autem per mare anguitiim qd" Bo fecum rapientes, fed fup.mâgiiiri pafcant eus infa^ltib. va- >
fphoronappe!latumet,nùcHeliçrpontiimnoriiinatur.[Pe- £uis.i.campismagniscarentib.obftaculis,&fec,undú.i.pro- .
llemmedietataiuuenc«] Velquâ peftéànteexcogitaûerat, peflumihaplenanefefatigétinclinâdo ad hauriendûpotû J
vel meditata p inferens,&exercés accipiamus. Hora-Horren vbi.f.efl: mufcus, & vbi eft ripa viridiflima gramine- i,herba l
dàqjcuîtisd'iiuuium njedicamragris:i.infert,exerçet,Nâ& in eanafcente&vbilu.fpelúc2etegant.f.equasafole,& vm
in ip'famedirationeexercitiúeft. [Húcquoqj]i. éthocmalçi bra f a x e a > i . a f a x i s d e f i u a t a |
remoue.[Feruorib,acriorinftat}Tuncelîacriôn Etdiçendo incagrauida»recubét»EtlucoSylarî&c.po^WTp'ijTÔ^ A
îps,ollenduqoéadmodumpoifiteuitari[Grauidopeco!ri3A diligendasiint vt uidelicet yefp'aî &afyliarceantur dicen$ |
prau ido pecore. Náarceo a te dicimus {Sole recens oftoîSta- volitans,f.vermis,autafylus(&eft mafculini generis,c«vo 1 >
iiai.Saluil:.Coriarecés detraila velutiglutinoadh^rercebát, lucris fît feminini,teutones quoq,- mufcas volitantes vocât) '
IPSA aút cHacie&c.jPoftquam de cura patrum eqiiorû lo plurimus.ì.fi'equentiflìmus eli circa lucos Silari illius fluui|
xiixus eièjprofequitflr de cura matrum,adclituru5,8¿ curará Itali« qui veteré Cápaniá a Picétib.diuidit,& circa Albur
torvm'Ordoaúteil. Ipíifup.magiífriarmentorúextenuat. nûLucaniçportù vientem ilicib i.vbi funt plurima ilices
.i tenuia faciunt,macie yolentes.i.voluntarie, & fcientes,& virentes,cui.i.volitanti,eil: Afylo nomen Romanú.i-vocabu >
exdeliberatione,ipfaarmentaquicfoetusconcipiant,atque lo Roman.Graii.i.GrìEci, vertere.f.afonoyolatusyocanties
vbi voluptas iam notaj.i.antea attentata /blicitat. i. procurât çllrum: aut vertere a re quia furorem, quem çftron vocaiit
primos Goncubitus.i.ybiprimù coirecupiuntipiì magillri- aíalib.quíeperfequiturinducit, volitansdicoafper.f.aculeo ^
•f.negant frondes,&arcent fup a frondib, &quatiuijt.i.cô- aut morfu,&fonansacerba.i.acerbe,f.volatu quo tota armé
citant ét f:epe curfu,& fatigant iolè.ì,iEftu folarí,tunc-í.cum ta exterrita diffugiunt lìluis.i,i>er íiluas xther cócuífus mir ^ ;
area.i.locus aridus tritura? frugú aptusgémit.i more geme- gitib.f taurorú,i&í)oum,aut gñaliter omnium armentorum ^
tium premiturgrauiter.i.moleilefrugibUs toniìs,qua:ton- fuerit.i.furoréillorumrefonat,&íiluaífup.percuír»fuerúr, 5
faî.&intercifïiamfunt, non ton lis pro tonde ndis, hoc eli & ripa Tanagri,illiustorrétisLucaniic,lìcci.f in aìllate fup. ^ r
inmediodiecumfruges tonfxflagelliséxcuti folent, S¿ cú fuerit.Iunomeditata.i.exercens,&inferenspcftejm.i.furoré.f3:j|^^^^_
palea;inanes,f.frugib.excufljs, iaélantur. f.adpurgationçm iuuencx.i.iuniorivacca-.Inachia-.i.in quam Io Inachi Argi-'^tiW^P^"
trugum ad ¿çphyrum,i.ventum dulcem,& calidum furgen uorú régis fijia in adulterio cú loue deprehenfa cóuerfa fin ® y
lem.i.fiâtemmollius.&fup.magiftrijfaciunthoc.f.quoddi gitur,exercuitquódá.i.aliqñhorribilesiras.f.fuasin pellicé,
¿íú.hoc eít exienuant fie equas ne yfus fit obtufior. i- hebe- hoc móitro. i eítro quo vacca illá perfequebaiur vfqj in R- '
iior decet aruo genitali, i. folhcalsr matricis, aut vulua;, gvptú- Tu acerbis pecorigrauido vt qux vaccar cuilibetalij (
nimio luxu,i._pp nimiúluxú,hoceílfuperabúdanté pingue quOqj.i.éthunc.f.volitantem,hoccilçilrum,autafiittm,feu >

G E O R G I C O R V M
afnerum nttruofumac tríbulofum, Cutera armcnta.ííunio.. tradeftinatos Carpitur Seru.in expolí done huius vocabulí
ri pafcuntur per herbas virides A. pratis fine cura doma- veícasaBeroaldohis verbis. Vefcú g,d íitoptime inteibgi- "
tíonis,fed tu hortare iam vitulos.i.cum adhuc vituli funt fu mus íi emsorigme, & etymologia diiigéter perfcrutati fiietrer
eos quos formabisad ítudiú.i.exercitiú.&vfum agrefté rimus. Na Velcu ex ve partícula &efca copulatu eft,vt au'^
íi agroru coIédorú.& infille i.inltitue- viá.i.rónem doman dor ett Gell.lib..if.noótiuatticarú,& cú ve partícula tü in-
/ di dú.i.donec,vel quandiu anni íuuenü.i.muencom funt fa tentjone íignificet nò minutioné,ua Veícü vtriufq; diuerfe
ciles.j.flexib]les,& dóciles ad faciédú quod yolumus, 8¿ du lignifica,tionisviácapit,aliter.n.Lucretius velcü falté dicit^
' setas eít mobilis quod ad omnia animalia ét ad hqmiaes fpe ex edédi inté?iqne,aliter Lucilius vefcúappellat cu edendi
/ • ¿lare pót. A.c(vthéasviá domandi) iubneíleprimuceruici Midío.veícúi'taq.idfignificat.qd'in efca,& cibatu appeti-
I cyclos i.circulos laxos, i.folutos nec dure prementes de te^ turs&id qd faítidiofum eft in altero: h^c partícula veintén
Tjr. l ílui viminejVt.f.ceruicesaíTuetashaberet vinculis,dehinc.í. dit,in altero mínuic. Et ita Virg. appellar vefcú papauer ab
f« V . poftmodu,vbi.i.qficollalibera.i.nonablu¿l:antia,feddomi- edédiincéíione,qd'videlicet in cibisadhibeat.vefcas falicú
"i^feif^^S eft vitro fe fubmittentia,aífuerint.i.airuefa frondes,qrri.f.efcis iuuécorú funt accómodatse.Feftus quoq.
\ ¿lafuérint iamferuitio(miredicitSeruLÍtiumcuiaíruetásfit fer-vefcú faftidiosü,fignifícare,&edacé,Prfterea vtaliquid
i jlibertatéeíre,quianihilferuile quodlibensfeceris)¡iunge deinterionb.literis depromamus,vefcusapudPrifcos^ppi»
V i iuuencos pares.i.confentientesac pariter trahentes ^qualiú íillo vfurpabatur,qd'declarat Ouid.in Faftis fie feribens.Vc
vidciicet viriu,ac corporúanimorúquequo ad fieri pór,a- grádíaferra coloni, Quf'malecreueruntvcfcaq;parua voptos.i.aptatosex
ipfis torquib. i.circulis,hoc€fi ex qo quod cant,& vefculi male cura ti, & gráciles oésnuncupant:nampares
circuios perpeffi fint,aut ftatim poftq, circuios depo- queantiqui,ve,fyllabáreiparuaepreponebát,vnde veíouís
( fueriSj&cogekiuencoscóferre i.fimul fcrtegradú,vt5que propufillolouedidus eft,quáuisin alia fignificatione, vc
velociter ingrediantur,quia fecusaltero ducente alter ceffi- inox docebimus,accipia£,& ve gradé fabá,pro minuta voci
taret,atqi rota»inanes i.nönonuftsducanturinis.abillisiä taueriint, &3pud Aufonium veg.'ádes melTeslegimus prc>
f.vbi domiti funt fxpe per terra & fignent veftigia fummo paruis,&a Vari-one fcriptú eft in K.e Ruft.Oues^fiút ue grá
v ^ ^ puluere.i. difcát cglerius incedere: ná qui podere preffi funt des,ac imbecille, in hac fignificatione vt equidem arbitror
altiui figaùt veftigiafirmiufqj inccdút,fed löge tardius,vbi accipit apud Pli. fcribit in 7.Corpore vefcos else,fed exi~
' t aút cekritatéinduerintfirmuudinéindicet pódus,atq: on' mi;s virib.Serui)aútexpofitio,vt,dicáq) fentio,nófolúná
^ quo prement.'Poft.i.poftea vbi_, v t dixi celgres efteóli funt vera efle vi-,fed ét fibiipfi difcors,cú veías falicarüfrondes
X, axis faginus.i.ex fago fa£lus,nitcs.i.laboiás fub valido pode interpretaturficcas,&tenera-s,cumficcum tenerocontra-
'' V* - .re,inftrepitat.i.ftrepituaccrepituvaudúfáciat, &temoa;- rium effe videatur.ExponamusigiturVelcas frondes, vel
, -yíí ^i'-reus.i.fortis &a3rt;municus trahatorbeslúétos i.totafíbi quodefcafunt,&cibariaíuuencoVum,velvtexponít Non.
f... Jp ¡-^ annexas.Interca-i dú illa moliris, carpes pubi i.iuuencis in MaLcellus,quod faftidiofx funt. Commentatoris officiú fue
' V S í domit? i.adhuc domádis nó tm i no folú gramina. i herbas fat diligentius fcitiufq. Virgilianú carmen arbitrari, & fu &
K. ' vulgocreícétes,necfródesfalicuvefcas.i.niinutas,&vluá, hacdiítione vefcú cú vetuftatéredoleat,&eruditionérecQ
) i hcrbá Vila paluftré.i.q m paludib.nafcit.fed carpes fup. ét duá pr^ fe ferat,copiofius difputare,& eruditius. H^c ille.
fruméiafatamanu.ideguminameliora,velprpesmanu Avxarisferuarefacris, aut fcindere terram] In Ro.&in Va
gumma fata nófpotenafcem,h.e,hordea,8¿: farra,aut farra Mediceo lib.Sacros ledE,quodminimedifplicet. [Tu quos i r
giné,nec vacca fetea-quas la p^ererunt,implebút more pa ad ftudiÚ,atqj vfum formabis agreftem.lí n Rom. lib.le^iiru.i.ficut
patribihoc eft m^orib noltns folebát,g, laólis ftu tur.Ad ftudia,fed hoc fignificsto melius,Studium, fincuTadiofi
erant mu!ara^i.vaf3quemulpentur,niueaa cádore. f. re.CIpfisé torquib. aptos[In antiquiífimobb.Oblongo,De
laais,h.e no mulgebis mres,(ed cofumet.i.expedet,tota vbe torquibus legitur.In Longobardico ipfis,& torquib. aptos,
ra.i.tocu lac yberum fuoru in dulces natoj.i. vítulos ad ara- [Et lúdlos temo trahat a:re' ofbes]Inantiquiirmiis,vinäos.
T-kR slabi fínmina Pifs 1 Sin ad helU magis fludium.turmafqueferoces y . . . j. ,.
circa ripas flummum agita Et louis m luco currus agitare volantes. miro vt Mollitacollare fie
i l ' e m í r e S r f S "Primusequilaborefl ánimos, atque arma videre ^unt, [Duns parere lupans ]
ìèraoraiirnm/i^^^^ Beliantumaituofque patiytra¿iuque gementem • Fíemsafperrmiis^idaautein
J fcius^uilNondumhabensab Ferrerotam.& ñabulo frenos audirefonanteis : • S
f S i S u s í S r a T n u T rúm^SulSi^rorir
Nam'^fatemS & P^Hi fonitum ceruicis amare ^SIN ad bella magís, &C. J
raliter dicimus,pro anno, pro campique natantes : «'hiladagriculmram facíunt,,
, »^•''5] i ,.|ienv [AdElíime- Lenibushorrefcuntñabris rum JrnSr cum in multislocisboummuf
t-nci. I-.IIS autem dui- ^ r., fonorem ñus in arando exoleat Ordo
eft fpecies ^ruafuga^rnulaquora tibi magis ad bella, quam ad
^ \ ^'''""'hd^himetasyc^maximacamni furmas.i.aciesferocesf.hoti-
t v - ^ enHiwnr,^^'^- ( h u m a s I e s , a u t f t u d m m e f t p r d a b i . i .
J. --^c vi. h), i.r. ,', ¡i vdutrubras : celericurfu pr«uolare,rotis..f.
S V \ ; incurubcerSne,flumina
r r ^ Alph^a.i.Alphgumfluentum
^ X • Prefiere iam ..

LIBER TER T^ Ì ^ S
^ Î S Î S Â S ^ harena^va/uperudaflevid'
Siympicaagunturcertamina lenta pati, & dum parere lupatis. lurqualisfiip.peruolat ftquilo
Primus labor i.prima exerdtatio equf,eft videreanimos.i.ge denfus-inubilofus & die cum.i.quado ipfg
ftasquianimosbeIIamesindicanr,atqjarmabdlantu.i.daL orisi.regionibus"^^^^^
gorem armomm, & ftrepimm cornuum c amoremqj viroru rea(Ahflegun^cÄn^ v
fnimorebel!ancium,&patibtups.i.tubasmcuruasdareqí(b condeiatus incSt mZS^^^^ <
• nan tes qutb. equites accendi folenc, & ferre ro tarn gemente non diftubt. fed dXrr vIE m íhi ' -í V
tra¿lujktralliti&audireiníhbuIofrenos.fhabenasroná fus )vt quabs ^
tes.i.crepitantes.Tum.i.deinde.f.íiudiumeíégauderemagis, HypefbSreisV&qu^^^^^^^ ,
atOí magis.i.in dies ant in horas magísblandis Jaudib.magí! regiones fe S p S m dujerfas
, ítr f.ecíiorú,&amare.í.afté¿lare3fonitum ceruidsplauf^i. plSuijs,aut« S n í m ví^^^^^^^ í ' l ^
mollue%aIpat. Atque punusf.audiath.c.f.did?depul- Lentia"íÍrS;"^^^
íhs iam a pruno^^ere matns..i.vt.prunu ab vbere matris de- natantium diffluentes v?nto?a n i S t ^ S ^ ^ -
pelbtur, &,abJadatur,&detindicem.f.frenorumquar^dura contremifcuntlenib.i.arquali í
flint capilhis moihbus.i.no afpens ora.f fua exiltcns lá t.ad- tis,& illusefummçd.fupreni>' I
huc im;alidus, f corpore,&iáq, tremens.f.a..imô,ét infcius .f-íonor.tatem^&lr^'E / ^
ic.ui-J-morisviuendi,vndenoheatfiduciam çi,habetexperti, vrgent. .impelluntfu fead Irrmrr^J^ r
quia nihil id facere dubirat qd^ fe bene didicfífe cófidit [ At, deîicet volawrens í trili Aquilo,vu
trienioequusfitniftrueudusdtces.AtadedvbKKpoítaqtiar equusqui fíe vt AquilofupLolat velfudabitadS & ^
ta^tas..quartusannus(ab,^a-aslegunt,fedveritextush maxrnia fpatiaEl^icápi. i! incurulicertamine q?inE ick
.betxtas,necabre;tia nquartuvlqunnumdieyrnoua^tas, fit,&agetore.i.excutietcruentasfpumas,quod fígnüv devnde&anniculos,&bunulos,tnmos,&qu^
êmagnirobóris,atqanimivelïeret.i^rahetS^^^^^^
non vitra procedentes. Annicubíuntmollius educadi,bwii entert,autvaldeeireda.i.vehícula^Bdgica^i.Galli^ Bd-icx.
abla¿fandi,trimi domand.,& mñruedi quadrimi vfibus ap quç inter Sequanam,& Scaldim eli c¿llomolli,,".non rebd' ^ -
plicand.)arceírerit.i.adL.ecaueru,tnb.exa¿lis.i.exp etis,& -b domftis finito, i-permittitotum demum. i.tuncprimum > ^ '
ti-aníadisfup.equusincipiat mox.i.íiatim, carpereid eft car equis fupp domitis tam corpus, f.eorum magnum crefcere
-picmeíSceregyrumideftgeftunynmorep farragine,i.nutrimentoexfarrefaélocraira,i.pinguidixitiá ^ , •
-€ft foni tum faceregradibuscopofitrs,Ideft arce fadis & de- domitis. namque ipfî tollent antedomandiiní.í.p1-ius
center iinuet.i.yolucecin finuaicoll^at arq; incuruet alter domitifuerint,ingentes.i.valdemagnos a'nimos-fi fie
na voIumina,i.infiexiones cruru,& fit fimiles îaboranti-i.fic gine crafsa crefcerent, & ipfi prenif. f.ad domandum neea- ' S r ^
ingrediatur vtlaborans, tum i.demde equus ille ,puocet,i. bunt-i noient pati verbera •ffcuticas,& flagdla, lenta.i. fie- '
laceifat auras cur^us^quafi vdit.eu ipfis contedere ve loci- xibilia,&parere;i.obtemperare, lupatis, ileftfrenisalupi- ^ ^
tate curíus, & volans per a^quora aperta, i. campos patentes ms dentib.de nominatis vocanturque vulpo morfusq; afpeceutanquamliberhabenisponatvix
veftigiafup.infumma ri.duris.i.afperi,&dure tradantibusoraequorum.
av. ^^ciamoris]ptentisCu SednonyllamagisylresinduHriafirmaty dus vtin medio.] Sic paula-
u^tÎrFbmnna latS ei^ caci ñimulos avertere amoris, taurus mouetur ad prx-
.tusficfadlis.[Videndo]Dum ^me bourmfiue eiicuigratiorvJUs equorum. Sed Son v^^^ Asc.
videtur Gerundi] modus à Utque4deo taurosprocul^atquein foia relevant Apta digreffione vim anno-
cLu .q°uodmodo nulhne- ft'Xtusc/axfisfatuy.adpr^fepmfiyua.Jt. S d S . i r q ' e ^
ceüitas cogitjvt in incide. Carpitemm vires paulatim, vritque ridendo ideoque monet a Venere ar-
J^c velut mgenf S da fab Fcemina^nec nemorumpatiturmeminiffe,nec'herb£: cendosferuatoordinequoin
^ " f o t e « » ? « ^ Ulecehris, &f,pefuperi.s ^ S S ' a u Ä - . r s
boantfilua:.] K.efultant,remu ^ornwus inter je fubigitdecernere amantes. loquitur cum boues fintprae-
giunt.Eft autem grçcum ver- afcitur in magnafiUia formofa iuuenca cipueagricolis vfui,qui & la
nalem, habeat o : excepto In- ^ ^nerwus crebris z lauit ater corpora janguis fubtilitas a
•choo,quod tarnen maiores ali Verfaque inobnixos vrgentur cornuavaño
natura induda,
non firmar, ideft roboter
fcribebanr,arpirationé in- fum ?emitu: reboantßlueque.& mamus Olympus . rat magis vires fiue'boum fiterponeces
duabusvocalibus Kr^ a t i rj^n^ ue equorum ficutvfus equo-
&d.cebantincobo,triaenim ^^^rnosAlantesvnafiabulare,fed alter ÌUì eftgratior.i.vtilior,&ac
liabebant nomina in quibus ^ictus abit ,longeque ignotisexulat oris, ceptior quam fup.boum quod
cafibus literam fequeretura.. Multa gemens,ignominiam,plagafque fuperbi quia paucisaccidit, quafi pra
tum hodie recipit afpiratió- ^^ tabula af^eäans regnis excefßc auitis. ^^ induftria auertere. i. amo- ; I
nempxulatj Extta fuum fo- Ergo omnicura vires exercet, & inter ucre prsueniendo Venerem, • I .
ÍSÍo^^ í Ci- Dura meet pernox inñrato faxa cubili, ' ideft rem veneream,& ftimu ^ V
oem.quam è fuis manibus ere tentât jeje,atque iraßi m tornua dijcit byfdâ amorem precedere veptameijeluget.
[Vires exer- uirborisobnixustrunco,ventofquelaceffit neremquefequi,fednonabre ^
SrPernL'ÏL^^^^^ mbus,&fh arfa ad pugn am proludit arena, ' - wfv.^^^^ » (
rir.Li ernix] Modo perfeue- ^ „ - r . non partem, fed film d'-ï«^ _ .f J,
rans. Horat.Pernicis vxor A- ^^"y^bi colleUum robur y virefque receptç, maiores. Nam natura qôî^^. ^
pulí. Pernix autem perfeue- Signamouet,prpcepfqueoblitumferturin hoHem: excitât ad adum, fed adus / ^
ransapernitédotradum eft. FluHus vtin medio cœpit cum albefcere ponto inflammat, & ita fi tis Venus ,< ^ ^
«âuteadavidoria. [Plu- Jldterrasimmanefonaîperfaxa,necipjo fdlicet quia tanta eft vis

G E O R G ì C O R V M
fis niagiftri.f-pecorum,reIe- Monte minor procumUt at ima exafiuatvndíi ciipèrat, & coriiutneliam de-
,,gant. 1. remouent,,aut potius yo^tici^us,nìnamque alte fubieóìat arenam. /eatviaorq^ueeuadat,turpeer
remittunt, &ableganttauros ^ » ¿> 2 ) _ lethomini/mon idem facerec
procul. f. a vaccis, atque in pafcüa foIa.f.a vaccis vacua,poft qÌ &ij fecifleleguntur qui ab Annibale intercluiì fubiu^â
. mócem oppoiitum f.a confpeólu vaccarum,& trans flumina miiTi leguntur Romani. Ergo quia, ii impatienter fert igno..
lau,aut feruâttàuros ciaufos in tus f.in ftabulis ad pra;fepia miniam illatam exercet vires.itfuas omni cura, & ipfe perfatura.i.plena,&ipfosfaturantia,Etenira
proquia/emina,f. nix.i.perfeuerans &quafipernoólans, iacetinWf^a dura
/
vacca, & quia alias carpitvires.f mafculorû,paulatim.i.léta
viamoris,&vrit. i.incendit ánimos ma iu,videndo.i.dûvf.
cubili inftrato.i.non ftrato acquato, led alpero paihis fron-
díbushirfutis.i.fpínoíis,&veprofis&cariceherbaillaacu
q.d.folo afpe(au,trahit, itdúfolumodoaipicitur necpatirur. ta.i.afpera,& tentât, i.experitur fefejideftfemetipfum ata^
^ f.mafculú vttaurummemini/Tenemorumpl» fr5des,nec her difcit irafciincornua.f.fuaobnixus, id eft obnitens , in*
K - bç.f.in pafcuis.lllaquidem.i.certe,au.exceptiuaertparticu- fultansautimpetenstruncoarboris,&laceirit, ideftdifcin-
:,^vtfit,ijla_gujdéülecebris&G.fediilialta-ná • dir,&prouocat idtibus, f.cornuum, ventos, ideft auras, &
Ni^-' ^ proluditjideft facit proludium,&exordium ad pugnam,ars
\ leaionib.venereisfuperbos.f.raurosamâtes.i.amoreiuuen- nafparfafcilicetpedibus.-vndeinBucol.
^ csecapcosdccernere.i.deceriare inter fecornibus,aut decer um cornu petateé'fedthm qui ffargat aremtm '
\, nerecornibus.i.dijudicare,&dignoícere^certamévtriilla Poft.i.jwftea vbi.í.quo tempore,robur colJedlum fupicft &
cedat,docetaút quo illafubigat g,a nó vi,nec imperio,fed vi vires recepta?.i.exercitio non indulgétia qu£e res notatu didedo.
1.dû vi étnefcia,vndedicKluuencaformofa,paícitur gnaeft,ipíemouet figna more videìicet dulcís acprincipis
in magnaíilua,fecura.l.3morú,illi.í.cauri amatesaJternátes. milítís,&ipf«práceps.i.impetuofusf-ércurinhoiíéoblitLi
^ alternatim vim iníerentes,muitavi.i. violéciamiícécprelia i. negligencerpropter paratam vióloriam agentem
crebrisvulnerib.i le erebo vulnerado fanguisater.i. crúor có nio indulgétem.vt ideft quemadmodum(Eft.n.aduerbumi
cretuslauit.i.inhcit,&imbuitcorpora.i.taurotum,&cornua Íimilitudínis cuius prima corripitur ) fludus cum cepit aL
verfa. :i.obuerfainalterucrum cu.m yafto,i.vaideampioge- beícere,i alb.fieri, fup. in medio Ponto, ideft mari tilhítfimitu.i.i.preíiura,vndegemuusnafciroletvrgenruri.impri-
num, ideft volubíIicacemlongius,&exalto,l.mari,hoc eít
muncurin obnixos.i.obnitetes. & obluôlantescaurosfiluç. - vtfiuclus excitatus in medio^ marisleniter paulatimq,- per
' ' ^vaanel^boa^^l.boat_umreferunc,&.nugItumperfonum. aquasdepellitur,quepro,&,vtideftpoftquam volutuliïp.
^ Echo,& Olympus f mos aut ^uis aims vicmus,magnus fup. eíi ad terras fonat immane,ideft immanicer,& nimisimp?^
/ tuofeperfaxa,neqíideft&nonprocumbítnonminoripfo
J » í locareoellates. 1. contendentes deiu- monte,i.xqualisipfi monti,vt vndaima,í.in imo fita,& ex^
\ Mi / v ^ nibus,&fubiea3t,idefterígit,&furfum1a

• , •
E T e RI t Ï^V>S
...í i sibdî^iïHs^eft.Xeaîi sdlim ame omnë^furorefi inftgnîsequamm Galli voçafit. Les fîcuresbiaifl
femncur ^ MtatV" Totniades malis membraabfumpfere,quadriga.]. < ^ijefi t^nTam modo, odor.f.ab
Sed Dei 'fretum illas ducit amor trans Gargara tranfquefònantem, equabus diftiiTus^ attiriir au-
Slie>n?ÌSim/quod ^¡ionium:juperam momesy ^fltm^ V
nbydóciuiutes mcerfluu. continuoque auidis. ybijubdit a fiamma medjdUs j T c S m ^ ^ <
Cum igitui- /H^^'^^^jSjá feremagísiquiavere calor redit offibus y ilU.: vides flip, vt ñeque ff^-iavi- V
dSSfuiStjlhfeprScipi.-:^O Zcphyrunrjhmmpibi^altis, rum.i. ^^orün^n^^^^^
1,. ] Aern«bibusplenus.^eK ventogramd

ceit trahit mead cótemplaadas
adueniat. Nam vtet m primo duimus.ver & «lias, ficut ét res poetico fcrutinio,& huiufnodiinuétioneï cuiufmodi fe
hyems,&autumnus vnu fuerut feçudû rónem hemifphçri,, Orarci in Parnaffoadeptas glonan tur-dicit auté deferta Parr
rrurpefqj podagras] Refpexit ad cura qu« fine pannis,& me naffi.eo g, nullus latinorû poetarû hanc parté;qua de a«rical.
d.cannn.busfordidisnonfit,j:Pott^h^^^^^ turaagereturattigericnecquis^ Gr«corúp¿í : Hefiodû pie.
nedeeaiocut'fit^ndefiinPamaffopficSonéTdSo^^^
bei e receteisj.aquam Ibtim haufta. [Nifi pigram potauermt fcientiarum thefauri cû Phebo, & mu/hre onditi hec nars 5
ilatimcotra hunc morbum,[Stabula ventis] Figyrate.f.ven. deagricultura eft deferta vi^iuuaìiS^^^^^^^ -
tos non perfereatu[ Hyberno Sol.]Contraplag4 meridiana, me freiugis.i. p iu|a pSnaffi mot
% f quoniam feu pfiná e/Te ouium vtil.tatem eam eft nûcveneranda[Incipiés &c.J
y aggeratmeritSmcapelIanim?vtd SsK^^ "goquoord.ne,ppofueratdeouib.log,dicés,egoiná
/ fe mums p3tentcm,FMiíefia Vellera]Un« S S S f ignare, edico.qímai^rum eftfi. maf
M.lefia ciiitas eft Afi^r, vbi t i n g u n K n « o ^ ^ftl'.^ P"bl!copc,pucouis,accufati^eft.i.ouescarpere.i.
4.Milefia Vellera nymph« Carpebant!çic i 7 v ^ W7.%5ul«mollib.i\répcratisafrígore, &
^ a M.lef.,s Ian«fult;ierit.[MagSoau"em tiutent?^^^^^^ ^^¿^.•^fÇ""-dW;J-doneceftpfrôdofa.i.frôdib!plctîa,reduci^
^ Çomparentur. Nam apud mSorS S e mercS^ Snf/.S" a ^ ^umû durá,fubter.f. oucs
% -^^^permutatione conftibat ^Sd & S d c o " filicf KS ' - m a n i p l i s , p manipulis.iüfcifm
ct^rmat cxempi o. [Tyrioç ¡ncoáa rubores] Fi^uraS íuS V'^ tt-'-herbarú.ne glacies frígida ledat pee» molle
ft ^^^ - ti aper«

V L I B E R T E R T I T S. GO
anerturis eorû foli hvberno a ventis.i.habeát fole imcûbenté erit minor.f.in capris § in ouibus^quamuis veliera Mileiìa^/:
&ventúa tergo hoc eiUfeptentrioneà vèto munita fint & q^uas ferunt oues luxtamilefion ionixregionis caput ineotnerid'ei
exporta cóuerfa.i.ad mediú dié.i.ad eú locu in quo ¿ta.i.tiiigédo incoftos habentia Tyrios ruborev.i, liquoretn
fai nobis vi m me -idieitune.f.cû Aquarius frigidus olira.f.in purpureum.mutuent.i.qúalijs mercibus,aut pecunia,fëd mo
ìanuario,aat circitercaJit.i.occidit vtad mediú Marti), hoc re antiquo dicit mutentjmagno.f precio aut aliarû mercium
elfcrcaiquinowliù vernale,tuc.n.foli in meridie ex diremo cumuÌo,hoceilquàuis Milefia veliera in fummo precio fint,
opponitfepcécrioni.&irrorat.i.roréinducitannoextremo. eoqupdeorumlanxmollesadpurpuraraaptiífima?funt,¡ta- ^j
circa principiú Martij,vbi olim erat & pnncipiû anni,prui- memKmoBUioreft vfus in capris, quod probat fequentibps. y
tta;qí inlociscalidisinrorécómutantur.h^c quoq^.i. etianw^ TYRiosTncStì^^ VAR. ^
kxc pecora videlicet caprina erut tuenda.i. protegèda nobis veteribus,CoIoreslegiturr^Med.quidé Rjabqreseiï^ Lier,
nó leuiore.i.minore cura quam.f.oues,nec vfus,idefl: vtîlïtas notatuni antiqua manu. figuìì(uius,tà eli R.ubores,Iegere.
ìkv. YXE NS I oRhincfoboIes:] Detiftorhic foboles'.hinclargìcopiala&is. CifWps feribédum,Ginypij: jÊ^
ilequadrupedibus. Nam homi Uta magis prejjis manabunt vbera mammis. Vfriuola controuerfia eorû qui f
Dun barbam vocamus [Inca- T^c minus interea barbas, incanaque menta , de lana caprina con tendu nt di J
na]Aucem dicit nimium cana. cinyphiÀ tondent birci yfetafqm comanteis : Gentibus,alijslana ,,alijs vìllu^ f
[aiuphijhirci]Ltbyas,3tiu- j./L L .fi. . J -r • r • alijs pilum,ai:iisfetamdicuSatio
c;nyphiE.[M.feris riautisj Vfumjn cañorum, & mtferts velaminanautis. f^na eli molhor villus m
Qui frequenter patiunturpe- Tafcunturverofiluas&fummaLycai, ouibus,villus crifpauspilusi«
ricula. In vfum aût calhorum Horrentefque rubos, & amantes ardua dumos. Ieone,& quibul^am canib. fe- i
idcodiat,&quia deCiHci;s JtaueiüUmemoreírpdeunt intpfla. íuníhuP tadurusadmodum,&rigetpi
poluntur lorica?, &teguntur ^^quetpjj memoresreaeunt m tecta.jmjque lus vt in porco. Pilusautem in
tabulata turrium, ne laâis fa- Dtrcunty &grauido juperantvixvberelmen, ter l'età,8¿¡anamjáedius,vt in
cibus igriispoflìtadh^rere.Et Srgoomni/indio glaciem ,ventofqueniua¡es, equo,cane,homine,acque alijs
&i„ c«ra prode(re r^.oA- ^ueneuy^^^ S e n u X a p t S ^ r i " . -
bus,hoceItinduobuseldnen Tabula'.nec tota,claudes fmilìa bruma y detmiíerisnautisfup.invefamcoaceilithominibugCPa-
, . meiita.i.cooperimenta. & in- ^
Icuntur iiluasJEtpalco«palcqr illa rem dicimus. [Summa tegumentacorporû vero profed,caprx.f.&hirci "pafpunt fil ^^SplniL
LicçijMontis Arcadi!,fpecies pro genere.[Suofq,- du- uas &fumma.i.verticé,&fummitate Lvee-fmótisArcadie^
cuntjEducunt fçtuspropms.&enutriunt: vnde,&educa- &pafcunturrubros.i.vepi-es horrentis.í.aíperos,&birfutos, P'CjtS
tosdicimus[Q¿iommus elfitoi^curarjOrdoell, I-itur omni & dumosamantes.i.>p-petentesardua .Í. loca, hoceft capr* ' ^ ^
^ ; '''' vetos,& glajemjquo egeftas mortalis, non carpunt}}m

; G E A N G I C O R Y M
• wifos quaies fiiat ifliY quos Temperati

£ I B E R QJ^ A R T V SI "" SF
. verter« lacunçlFoiTar ad fíccandosagros pa- Scythi«/upple eft,&qualfter fluuîtjyille qui fuis locis Da
4am ^" o'fiî ; ^ vfque ad imum con- nu bins dicitur, turbidus,& torquens.i.yoluens arenas flauen
^".^'"'-^^íirhoue impexís iaduruit3Stiria.í.gutta,inde fit di. ees,idett flau i coloris, & qua Rhodope mons aut rupes Thragelaat-^wqi^c
» aiUa-Inde eft d!ftiirat,& ftillicidiú. ciçredit.i.furfum.tendit porreÛa, ideftextenta m mediutn
minüciuum^t ûic ^ h^cdicit,De impcxis bar- axem.i.in mediá regionem feptentrionis. Non dico fie u pe-
Senlusai^^reraüuptc ^^ duratur. Au teerte de tedis , & cus,quiapâttorestenentilîicarmentaclaufaftabulis,neqiaiic
H^ILmc înShwridl induruit in modum barbarum. vllx fierb« apparent fupple in campo,aut vlk frondes fupple
arboribus gutta nw, qualitatem aerisobferuan- apparent inarbore,fed terra lacet informis,ideit fineornatu, ^
'C* J ^""r^nrih S ciuerla genera pafttonú in & varietate formarû aggeribus niueis,ideft mue aggeftis eu- <
i ^ ^ P K Ä S ?ft" affiduo mulis,^altogelulate,ideftampliter,&inlongumambitui V
diuedis elle re,, o n ^ ^^ perpetuo frigore horrepte &aff'urgit.i.crefcit fcilicet gefu aut glacies feu nix in leptem
fereconcuffvalw^^^ vlnas,hyems fup.eft illicfemper,&caû\ifpirantes,i^ ,
pecora eue paiceim . „ p^ftores quibus temperatior tes au t flando producétes frigora femper fup. fu nt iHio Tum,
non pafcant,dicitergo.quid.i.ad ideftprsetereafol.ideftradiusfoJUris haud.í.nondifcutit,id. \ ^
eftâmo«et,vmbraspallentes,ideftpaloreminducente-,qui^jÂ
fofi Safcua Librae nupalia qua: & magalia,fed maga- -interdiu non eft caligo mew fed ,palli

s t o K G I € O R V M
îi0cagramec0nfei"t0,quî3 agminatim pafci,& vagari capmt ilHc funt,ex nimiuàqûrs coÎTijpto candore.'polTemus tamen,
cerui, &extanr.i.enïioent,&extra niuesapparent vix fura- & ceruum peeudemdfcere, cum pecus ïîtguidquidanimamus
cornibus, 8¿ ípfí Scythç non agiiant-l venantur,& per- 1mm humana caret effigie •
fequuntur,hos,f.ceruos pautdos.i.naturaliter tímidos cani- -Coafertoqueagmineceruilln Ro.lib.Confeílo legitur.In -,
bus immiírts,&oon agitâthos vllis caífibus- i.retibus,ve pro Mediceo, & ali;somníbusantiquioribus,Conferto[É£pecu- j
vel formidinepenn£E punicea».i,rubricoloris,)qu3ni funibus dum fuluísvelantur corpora fetjsjin R.omJib.Velátur,nume
tenfiaffigunt vt cérui terretí 8c in-neutram partem declinátes ro vnitatis habetur.In altero etiam peruetuíi:o,Velaturjlef?e'.
reâa in caífes inCiciant, fed ipfi obtruncant ferro cominus.i. reerat ; fed altera inde manu.enim iiaperaddita. ^
de propequafi confettamanu,fup.ceruo5 trudentes,í.impel- Ve^vw vt ex noftris ítem literis doólrina corroboretur, <
lentes perore fruftra:quia propellere nequeunt, montem.i. apud Senecam libro De ira teríio,ita reperio;Quod accidere j
iiiuis cumulumoppofitum;^ &cedunt i.occíduntceruosru- ,vides animalibtismutis.ídemin hominedeprehendesjfriuo-
, f dentesgrauiter,& ipfi l«tí reportant eos fupp.cú magno'cla lis turbamur&inanibus. Taurum color rubicundus excitât;
} inore,& ipfi.f.quí hxc faciunt Scytha?,3guntociafecura fub ad umbta-îi aípis exurgit,vrfosleonefquemappa proritat. '
C ) alca terrainfpecubus.i.antrisj&fpeluncis defo(îîs,&aduol- Omnia,qua» natura fert, timida funt, conUernahtur admi-
X.Mere foífis robora, i.truncosarborumcongeíta^i. accumula- nima.Porro&ceruosrubraípenna»afpe¿iuterreri,nonne &
^ vimos.i.arbores íllas.& ipfi Aufoniuscomprobatillis verfibus ^;
s. \ ducutuica^l^íufmodifpecub. anieignem rK)dem.i.tépUS An cumfrittre vagos àt*met-

LIBER T E R T I V S.
- f^^n^eM frequentes,î. frequenter adhibitas,& antelucé illud. f.lac(vnde in Bucolicis.fe M-effi c o p ^
& lotos,., f o n d e s ^ ,odfnulfere>i. mülgendo extrajcere^ie...lu^^^
herbasfalfa-'-^YeSaS gente,&horisdiuriiis. f.admertdetîi iïcvbitermulgeant,&
amant habét,^^ tédut.i.dirtenduntma Exportât fub.i.ante lucem calathis.i.vafcubs vimine.s in qui
b^sfonuamcafeiaccepitillud. fJadis quo^
lenebrisfu.exiiïétib.aut ingruentibusi&folecadente.paftor
v ^ aditoppida.f.vrvédat,vndeinBuc.&ingrata^premeretœ^^
iufculos,& v a W ^ extrema abracapiílrisferratis,i. fus vbl &c.aut fup.paftórestótuigunt.i.refpergunt lac prefe
o s , & p « f i g u t p r i ^ fumfaleparco.i.cóferuatmpautrnodico,&reponunt...reler
ferro ciau m u ^ i ^íormá uát repoStumbyemi.i. ad^yeme aut bybernum tein puMn \
&fupple^rnula^ appel quo hon omnes copiam ladis habent,vnde_per excellentiam ,
îâivnde èft G^ dicuille-Lacmihinon arllatenouum nonfngorcdefit.
„-XTEC tibicuracanumfue- TSiec tibi cura canumfuentpoflrema: fed vnd poít boû^eq'^^^^'^^'ir
IN rit]Liptotes,pro mapa Veloces Sparta catulos y acremque Moloßum caprarüdefcriptioné tráfitad' |
tibicura fit canuni . e o rj T^afce[eropingui', numquamcuflodibusUlis canes, quos dicit curandos & M
S ä Ä - M o l o & u m ] murnurnAmiisfurem^m^ ^ ,
Jn illis velocitas m his íorti- ^utimpacatosatergo horrebis Iberos. elt Nec cura canú fuerit tibi.
ludo sepè etiam curfutimidosagitabis onagros y f.paftori, poftrema.i.minima. .
í-i'.in.'ínH Etcanibus leporemycanibus venaberedamas, & vltimoloco babenda, fed.
cificitcanes.[N0òturixruremj Latratuturbabis agensywonteisque per altos lofl"um i. cañé Epirotfcù aeré
ISoòfis opportum^^^^ .i.ílrenuúad venatu, & cufto • ,
rnigro.Náno¿tisvtiturtépo ' Di fee & odor at amflabulis accendere cedrmn y > ^ ' '
re. Horatius.Quápene vtdi- Çalbaneoqueagitaregraueis nidore chelydros. i qú^pi-S^^^^^^
^eSt^nam ^ ape fub i m mot is prpfepibusy aut mala taäii iu°nunqliâ ho^rebis.i.cú bori à
fu- vocatur. [Iberos j Aba Fiperadelìtuity cplumque exterritafugit : rore expauébis,ilbs cullodib.
aoies;^ferèenim'.Hifpaniom- autleaoaß'uetuscdluberfuccedere,&vmbra, • ' ^ , T ^
ï r ^ S l i c ^ S n S ï ; Ternsacerbaboumypecoriqueadfpergerevirusy
Slauscanû°[S»pe voluta- Fouit humum, cape faxa manu, cape robora paftor y (Ellaútdatiui cafus,ná ficut ^ ^
brisfyluellrib.]Volutabi-a,lo Tollentemque minas, &ßbilia colla tumentem Timeo, & metiìo tijiaduerfi —^
^ei,ce~fuga,imidumcaputab S t S ^ S
circa cS^^^^ Cummed^ nexus,extrempqußagmmacaudp rientem,8e incurfusiuporum
bus poTunt ] bdoratam ila- ' Soluuntur, tardosque trahit finus yltimus orbeis. qui node gfäfladtür, aut nun
bulis] Proodoriferam, & lo- Eft etiamillßmaiusÖalabrisinfiltibus anguis, ^orrebis a tergo.i.per in-
Πf Πn i o " po'pu
nocet,[Agitare] Perièg^.[G!"a -^^f^e notis Ungarn maculo fus granaibus aluum. los Hifpaniç im paca tos. i. imuinidoreÌSerpentibus.
f^^lo- Qui dum amnes vili rumpuniurfontibus, & dum . pacabiles, qui abigei,&fuies
^eremaâent^doterr^^^^^ ! ^ S E Î ^ S Â ^ S
níuiibüs [ChelydrosjC^ npisque haktans inepifcibus atram . t^r babeas. Tu etiam agitabis
dn diai funt quafi cherfydri, fmprobus ingluuiem, ranisque loquacibus explet , . canibus curfus.i;fequendo cú
qa in aquis,& in terns moran Toñquám exf^auftapalus^terr^que ardore dehifcunty «sonagros. ideít afinos lylue
taôtu]Quç,& ueia nocet 6e: e agrify^{p.er¿(ue'fit^, atque externtus '0Ú, damas, & tu agens, i. períe-
pernicioía dum tangít. Vipera 'J^ mihi tum rmlleisfub dio carpere fomnos, quens aptos, i. porcos. fylue-
^^äofnemristibeatiacu^ Ä S i n Ä Ä
tenbus exeunt puUicum m¡ Càmpofitisnouus exuutjs, n^tidasqueluuenta folétfylueílrib. turbabisfup.
trisinteritu,Lucan'.'.Viperei- Foluitur ,aut catulosteäis ,aut ouareliniquens eos ne infeílentfegeté aút pe
coeunt abrupto corpore no-' ^yduus ad Solem, & Unguis micat ore trifulcis. ' cus latratu. f.canú, & premes
di.[Cçlûèxterritafugit]Gau i.cópelles clamore f.tuo cum
deiredtis, \tí\imc¿yaBoiS-cúij.Qnf, quös Latini genios vo-> latratu Canum ad retia.ftenfa.per alios montes ceruú ingeiicant.TFouithumújAmpIexaterrá
é iii quapòflìt latere;[Ti-^ té.i valdemagnû ita cóílat canes perquá vtiles nó negli ^
undú caput abdiditalte] Cui tiínet. Ná vt dicit Plinius,íer-- géter curados eífe odorata &c.]Poíl: vt^iú anima #
petis caput ét fi cû duob. cuafent digitis nihilominus viuit Íiáreéücationé,& cuüodiá congrue docet nocentiú depulfio I
( Agmioacaud|]motus.Et hoc dicit,Cedelerpécé doñee cau né & pcipue ferpentú,qui pecorib.fa?pemoleilifunt.Ordo
dx volubilitas cóquieícat. [Squamea couolueas fublato pe- eíl. Diíce accendere ílabulis cedrú,illá arboré,cuius ét foo-, W
¿tore.ter'^a]idellarre¿tus,qd'ad erxpeflioné generis ferpétis be i.minutiífimisparticulis,qa fcrobina, feu lima, aut ferra \
poíuit. Ahj.n.tédüt toco corpore. Alij erigútur corporis par decidunc,ferpétes fugantur, odoratá.í.odorifeiá,& magnos
^^•L"'^a'ius,i3,tcótétus iter cauda íulcire parias. [Vdovere] odores a fe demitcenté, cuius fuccoillita a carie cóferuá tur»
AIibi,cíiriutinibriferü ver.3rmprobusinfatiabilis [Inglu- diíceagitare.i.profligare,chelydros.i.ferpentes tá in terris, - ß ^
uiè]Vencriscapacicaté.[R;anisloquacibus] Clamofis Loqua quâ inaquis verfari folicos,graues. i.moleilosagitare dico f ^ .
cib.ideo,quiacx honiinib.fadlsc func,vt dicit Ouid. [Afper- nidore,¡dellgraui,S¿ fumofoodore,galbaneo, ideft g^á^^.g. /
que fitiJ.saluli.Qiiodgenus, fitimagis quamaliareaccédit. fruticis in Syris in Amanomonte plunmum nafi:entis:nanr—•
[MihiJCuicunq;,vt,noni]laqu!rquam me node per Altura Aut vipera ferpensvenenatiíTimus vi panens mala, i. noci- ^ ^
ii;c.[Nitidufq; iuuenia]Peil6.n.depofitareditad aítaté pno uaa¿lu,ideíldum tangitur,delituit,ideftoecuItalatuit íepe ^ j ß ^
re.[CatuiosjAbufiuèdicitvNamCauibpropriefuiu carni. íubprasfepibusimmotis,ideftfub quib.fimus,& immundi-- ^ ^
Virg. L i ^

0 g o R î € o ÎV V M
- • «^.•«r^^v^Pi-rÎM facotifpedluho quens.ia'nuoIuensIumiVia fiamma tia. í.oculosignitojf^
MMUAITTIUÇIUSFUGICCELUM.^^^^^^^^^ peri/irritatus,&înfeftus FITI.I.propter fîtim,ataue exerci.
. p ferpens. pblpngas ^ff^etus l^c^ce^^ F arilu.i.vehement! ardore ne libeat. i.nolim lib.eat i-Iibií
e(^o,&ymbraappoíitorij,e^^i?^^ do fitmihiauccuiçiinquealtericarperemollesfomnos.!i.fe
fup.aCuetusafpergerepeç^ curam dormitionemfub dio.i.fub ioue,ideilfubaere,autcç
ierra quâamplesUsell.Q P^^^^'lf ÏÏeSSn it Jo,ne ve iacuiíTet in dopfo. i,in margine nemoris in vmbraT
p,aau\çapç f.pèr herbas,MancineIlu$tamenyulc, necrgfr^apr Tic co.n^
y iCiendo faxum.aut 'içpip^^^.ÎfÇ^S^VreS "ftri,i,ne libeat mihi iam iacMifledorfo. i. fuper cTorfum viue
AiP.4pfamvipera,a.utipiumxQ^ fupinusiaceam per herbasqemoris ne libeat, inquá,iácuifj.coIium,8?faput
iratum,fe,tum.i.tunc,tum.i.quandoipfeGhelydrus.f.nouus. i.mnor
„;tus,& exuui/?. i, väe^pellepofitis, ideft depofita, vnde
( ipfe abdid^ alte,i.piofund? Elegiacus Crudehs ubi ferpens nouus gxuit annos, Forran
f re tentât capptimidum.i.c^ fatadçderemoram , & cum ipfe riitidus iupenta
^ V^pe'^^^.i.reuo u t ^ :i,p.ellicaJanitida,S.'qpua qualem h^buit inmijenta,volui.
tuVarduusadfolem.iJoliexpofítus,^micatídeftfineordx
neperyicesmouetur autnuncmicannum ludum exercec ^
Y ^'^«^«ÌIS^exphcando í^cm^^^^^^ prilinguis trifsulcis-i-iq très Meas fiffisihgceft.núcexerit,
V nunciËferitlinguasiïcutmicantesnuncerigunt,nuncde.
\ ^ pnmuní4igítps,micatdicorelinquensteaiscatulos.i.foí.
i^pp denœ caput quQd^^^^^^^^ Tus fuos,aut oua f.fua,yndefetusViat.Seruius legit non gra
( Ikib C a S i vbiprmniseft baneo,itaqueal., Jegunt graue& h$c de ferpentibus,
^ laltib. CAIADRÍS^^AWÜU^^^^^ fLamoía perore SAS PE voIutabri?puIfosfylueftribusaptosLatratu turba VA
^ S S " S ^ ë - Ä S m b i s agens^n Romanoiibroícripmeíl Lat^^
^ ^ • aluS 'am feu ventrera longum maculofam, feu macula- etitm,Turbab.s plepiorem fentetiareddit.[Galbaneoq; agiîam
S b noafi^^^^^^^ i.quandiu tare graut nidore chely.drosJLege grams,quippe chelydros,
VIU ImnS r .m^^ uS^^^^^^ po fontes & exyeterumí¡brorúteítimonio,& ftrudur^ipfiusco^^
' ' c duVterrSmädent^^^^^^ te. Sa^pe fub immotisprsfep.b,;] In Romano
, pratS,coIit.i.habiut,&frequen^ manufcrmtis.Fodit legif,fed,Fouit,Seruiusagno^^^^^^
4is,autftantes,&ipfeimpro^^ teraliçhabçatexeplariaCPoftquam exh^^^^^^
Hpisexpletatram ingluuiem.i.voracitatem guls.f.ac ven ardoredehifcunt] In Romano libro,in Oblongo, in Longo-
P T Ví''tris¿apacitatemfe4ampifcibus,8franisloquacibus.i.queru bardico,&aIiquÔtalns nomdecenterleguur.Exuft^^^^^^^
^ ÍI > ' lis,vt prius diäü eft, fedpofta palusexhauftaf calore folis, Exhaufta proprie diélum videtur-CExilit m iìccumjln codi
• ' & terrsdehí'rcunt.i.finduatur,&facifcútardore,ipfeexilit. cibus LQngobardicó,atq; et lam m Mediceo. Exijt, habetur.
1 extra paludes,&lacusaçièagna falitin iiccum,&ipfe tor fed^umwisiegtiiter concitaHu? yero mihi yidetur, Exilit.-
MOrborum quoq; te cau- Morbomm qmque te cmßs,
Xria k i f l Ä u ^ ^ ' T.rpisoJteJt,tß^,,
& ftgnA dqcebo,
r b f i ^ s M ^ r
paftoré cas, pc íígna,i..indicía
SufasSmSia S ^l^ius ad fiuimperjedit, ^ hörnda cano Scabies turpis,i.turpis efficiés
uatle^itimurnordine. Nam Œntmagelu; vetcumtonßiillotus^dhdßp '
poft remedia morboiìi, figoa. Sudory&hirfutifectieTuHt corpora vepres.
IrÖWÄ. ' » • ^ i c c U f ^ ' f ' c u . J L e A m
tentat.i.aíficit,&moleftat at^
q"f »«hcit oue? vbi.r quo ties
ÄÄS^Ä
ä"rpus.[Etälciusad viuú per' "Perfundunt , ydisque aries ingurgite villis fideo, i. locú C|pit aut a periifediti
Medullas, &oíra pene- Merfatur, mifusquefecundo defluita amni : deo, i.affixus tranfítad yiuû.i.
Etjpumasmircentargenti, vm^uefulfura^ cumhorridaVîima. i.hyems
ab Horatio fatis licéter diílii lddàsquepiceS)&pingUßsyuguine ceras : ' horrere,hoc eft frigere facies,
, e'tl, Aft.ybj me fefsufpl acriof Scylldmque hçUeborosquegrauesynigrurnqi bitumen, gelu cano.i,pruina àlbicantes
ÄltKÄ f r i f e j ^ ^ l é ^ ^ i rulSÄfe'dÄ
gis pi-uriginécreat. [ Vdifque Qji^^ fi quis ferròpotuit refmdereJummum adhçfit oflìbus,& cum vepres
aries in gurgite villis Merfat] f^lceris os: aliturviiium, viuitque tegendo > hirfuti.i,détati fecuerint, dila
Simonem dicit duce gregis, dedicas adhibere manus ad vulnera pañgr ferauerinç corpora f. ouium '
que ita, & Varrò cómemorat. ' \ ^ ; • magiftri i,penti paftores, ìchuicaùtpartéaliquàlançpa-

LIBER T E R T I V S. ' . . ^
^««irn.'encieneutro.TuttivIIafortudalaború.LvIIamedi- difpliceat.lEtfpuma$mîfcentargen«^^^^^
^ Í fiiïïS nSnia-is pr«rcns.i.efficacior,hoceftcitius, mano libro fcnpcum eftargenti,&fulfura vaia. [Et meliqra
Ä i u Ä s f S ^ ^ ^ ^ deosfedetominapofcensjlnRomanohbro^^^^
licet etiam vei nú tempus habeat, caret morbo: quia olira in Italia,& ét Gallia fuiife perhibetur,imitatus vt Man-^^
Virg. L 3

Ö E 0 R € Ii C é K V M
¿ne!Ius dh:«tucrctíuminíextaOrdoeíl.Necturbo.i.ven- çim ni , Meß guale folet effe in aummno/vtl^^^
Smm exdíuerfó flancium commodo agens liyemem.i.iem- &dedu neci.i.necauKomne genus peçudu.i.fanimalium ci-
SaVé autcalatnicatem grandinis çquore.l.in ^quore.i.ma. curum ppcmuei ideft domefticorum, & om ne genus feran
ait peîïq ^quosSit tam creber .i. crebris rum.i.fyiucftrium qu^ fera funt vt plurimum,& corrupK,la
Landinibus^uam ideft quantum multie peftes pecudú fup. cus.i.pafcua taoo.i.corrupto fucco.Nec via.wditusmortis.i.
fa^t Nec tnoÎbi corripiant ,i. raptim inuadunt fingala cor- ad morcetn, vel quamors ingmebat,& graffabatur erat fi^m-
Dofa,fedi.nuduntr.epentetotaarftiua.iomniapecora^ pîex.i.vniformis,aurnattinlis,&finem
Santiain-eftiuis locis,hac eft vmbrofîs in quibusab çftu pro- nienti,fed vbifiris !gnea.;i.ardentiírima¿ioceft tabes,aut fietiuntur
vmbris aguntque xlUcsm (ppfuit ergo locum pro cuas pgnetranffima ex calore generatala .1. impulfa omni-
^ lo?atis & corripmnt fpem.f.gregis,hoc eft agnos,& hœdos, bus venís ideft per omnes venas,aut ad omnes venas abduxe
&%.f.parentes,& rat.f. a proprio, Snaturali fitu, lioceftcontraxeratmiferos
au?S¡mpropa"ationemaborigine.i.aprimisvfqudfum. artus.i. membra miferorumanimalmm, liquor fluidus,ideft
mï. S quis fupple víderit,(Eft enim zeugmaab infcrtoreab: iuperjuus, & corriiptus, abundabat rurfus, & trahebat om.
( ,SmDorekutvidiffettum.i.tunccumhïcpeftisinciperet^ niaoffacoliapfainfeminutim, ideft per minutas partículas
^^ V aerias i valde altas,hoc eft fummos montes Italiam a Gal morbo, ideft per violentiam morbi, hoc eft ex corruptione
caftella Norica.i. tllyricain aerisfanguis, &fuccusbonusdeiiccabatur,& in tabem con-
' \ til ii^Si coTiTcuIis fi ta. Sc videric au t vidiftet t u n c arua Tí- trahebjtur,fedamittente nacura(qu«quantum poteft ad cô-
\ mani f.flauiilapidis.i.qui in lapidis regione Venecisvidif- feruadonemdmiduorum nititur ) & conante deperditum
K V fet dicötunc,&videitquoque.i.etianinünctanto,i tamlô- fuccum iniraurare cum;nimium fit ipualida non folum'fuc-
V cotennorepoft-i.quamuis tantum tempôns interiapfum fit cum fed venarum enam iuperfluum liquorem, colhgit vnde
\ ïcpecusinftaurari potuiffet,&videai regna paftorum(qui poftomrnaoffarefolutacollabuntur..
etiam tuc'uria,&: fepca regna vocant.vtpòft aliquotmea re- AVT fummas carpentem ignauius herbas] In Romano li- VAS
i gnavidensmiraborariñas)&falcus.i.cápos in quibus falire bro.Segnius/edIgnauiusagnolcitSeri!ius.[£tlerçfolam de- LEC
po'írentpficudesvacántes.i vaftos,& vacuos modo longe,&r cedere noóbjInantiquislibris,Sei:a node led datmomehus.
late isfimpleíciatquoddiaúeft.f.pmorbinonfinguiaíed [Continuo ferro culpam compefcejln Roinano,m Mediceo,
^ vniuerfalcpe corripiat corpora : vnde fequithr, Tempeftàs & quibufdáalijs peruetuftis libris dióf lonuin ordo eft. Con-
pelHlentialis mift:randa,i pe(lima jn.ferens rem di,,'ná mí- tínuo culpam ferro. [Ht lapidis arua Timaurj Non negarmi
• jfêratione,cohorta,i.fimulortaeftquondaavi.fuperioribus iapidis legendû & iapidiam, Veneria:: f»roximá regione appel
' ^ t temporibus hic,idell in dióiis regionibus,morbo,i. infeólio- latam Non tamen reijciédum eft,quod in Romano lib.atquc
ne,& corruptione coeli,ideft aeris,& iplapelìisin canduit,i. etiam in Mediceolegitur,lapygis[Corripuitqi lacusjln Ro-
/ efFerbuic,toto ^ftu,ideíí inc(.ndiofebrium,& morborum au- iiJano,in Mediceo,&autiquis ali;s libris,Coirupit,habetur.
SEKW ^
^ N honore Deum medio] in Scpe in honore deim medio ñans hoßia ad aram > pecus mafla^a ftans in me-
f T dem täU me dignor honore. ^ _ . ' adaram.i-hoc elt parata in ho-
/ [Lanca] ideft vidima. Nam , l^íer cunttames cecidit moribunda mmiflros: „orem deoru vtmadtetur,da
\ non ftat verfus, fi linea uitta ^ut ,ß quam ferro maBauerat ante facerdos, in vialanea .i. faciá in modum
dixens. [ Madaiiqrat ante û- i;npoßtis ardent aitarla fibrisy diadematis aqua vitta- vtrin-
Quia, ut dicit pli niusfecun- ^cvíxfuppofititínguntürfanguinecultri, lineus fuper quem coronximdus
inorbofa cavo non coqui- Summaque ieiuna fanie infufcatur arena. poncbantur]his autem qua? fatur.[Necrefponlàpotett
con- jjwc /pii yimli vulgo moriuntur in herbis, crificaridebebant imponebaa
lultus reddereuates] Colligi ^ . , , . ,, - tur vitt3e(vnde Aen.2.)bi non
enim nifi ex fana uiftima, fu- ^.t dulces animas plena ad prf/epia reddunt. vióìimam expoftulams ditura
non poiìunt. [Suppofiti Hinc canibus blandís rabies venit, & qùatit ^gros
tingutur fanguine culcri j Sic, Suffis anhela Cues, ac faucibus angit obefis.
ÄÄrÄsi herb.
cit, mihi facra parari. Et falfœ
&circum .empora vitcendoautem
Suppofiti,ferien f^täor equus Jontefque auertitur, & pede terram iiea.i.candidiírima,ceciditf£e..
di genus oftendit. Nam inter- Crebra ferit : demiß^ aures : incertus ibidem pe moribunda.i.moriens inter
dum ab inferiori parte, inter- . ^ ^n^ quidem morituris frmdus : aret miniftros .i. Ikcrificulos. cundu
dcluperlcriebatur [Sum- . ^ . / ^ ^ u ^ ra-* ¿tantes,ideftimmorates,& le-
^ nuque ieiuna fame infufcatur Tellis ad taBum trabanti dura refiflit, gnius,feriétes.Autfi lacerdos,
arena] Signatis ufus eftuer. Hxc ante exitium primis dant figna diebus videlicet, facrificulus maóìabis,
nimiumquelibratis.[Vul sin in proceßu ccepit crudefcere morbus : "erat ferro, quà i-aliquam ho-
" X f i r«" aräenees oc„U,a^,

L I B E R T E R T I V g
faedíaputetui'morUutfíctafl^ días peliisaret,&refíftit trabanti exiftensdufa.î.n2î^^
vidor. C viacere folitusin Curuli cercamine. labitur mfelix afpera ad tadum. i. dum qnis attingit ea, quod {¡IniTnta
ihidiorurn.i.certaniinum,quçnonampliusexercebit,iicutô exhauílífuccí,vndenoncutem/edpelJemdixit:namliabenr
feIix»animiiuuenis,autequus vj(äorlabiturinfeIixexiftens vt Iuuen.de Se dixit, deformem pro cute peliem.vnde&
immemor ftudiorum atqueherba?, led prior conilruiäioIi- Pcrfius.Cuteperditur&conrradefeHoratrm epill.Me pin
cet ratïor magis tamen quadratcontextui: fíemmdixeris guem & nitidum benecuratäcute vifes cum riderevoles
cquusinfelix vidorjiara duo funt epitheta fine coniundio- Epicuri degrege Iporcum & f equi morituri dan hscfi^na
»e.Si fic equus victor labiturinl-euximmcmorííudioruin primisdiebusanteexitum.i.mortem &vitïexitum,laoc'eil
atque herbat, iterumtotidemlunc. At fíe,Equusvidlor labi- vbiprimum incipiunclanguere, fimi, fed fi morbus cepit
turinfelixatqueimmemor itudiorum,herbardeerit coniun- erudefcere.i.crudior Srfçi^or fieriin fuccelTu i.cótinua'tio..
¿to genitiuo, nec fa.tis eft quod participiumexiilensfubau- ^ ne,tu vero.i.pcipue,&ad verû túc fup.fi untoculiardétes at
diri poteft vtfitlabiturinfelixexiftensimmemorftudiorú que fpiritusgrauis-i.moIeftus,attra(ausfup.eftaliqñ ab ^e- .
atqueherba?. Quiaergoabbiconfirailiterloquitur,!&fêlix mitualto.i.abaltopea:orefumpto,& Ilia ima.i.mteftmainl ^^R
cum gcnitiuo,conftrUit,maiorqueei^gnificantiadicendo terioratédunt, i.tentáturfinguitu longo LJ^Petraftí-^^^^ ^ ^ ^
infelix ftudiorüm,quam immemor ftudiorum. Nam priore e^ tendunt.i.trahiint ilia longo finguítu.SM¿uís áteiffÍcor- ^ '
modo fignificat infeliciterftuduiffealios equos vincere, cú ruptus,it.i.defluitnarib.&linguaafpera.i.ex nimiaficcitate • -
íáafediífimomorbovincatui^&ipfecquusauercitur.i.afper rigés pmit.i,tétatfaucesobfefías.i.conclufas. &òbftru(aas.J Ji
jiatur ,6¿ indignâtafpicerefontes.i.aquaslympidas,&pu- ^ LINEA dum niueacircundatur infula vitalln Mediceo.in'LF.
ras,&ferit.i.cócutit pedeterrâcrebra.i.crebro aures.f.equi Löngobardico,& quibufdam alijsantiquis libris,LaneaIegi ., JT
ïanguentisdemiflra;funt, quasvaliduserigerefoIebat,&fu- tur,quodagnófcitSeruius.[Intercun¿látcsceciditmoribun
doreftibidé.i.intereadumauresdemittitincertus.i.cuius cá da miniftros,]ín Rom.Iib Magiftros,legítur.[Crebratferit] ]
fiatcúnó eueniat ex calore, aut agitatione,feulabore,&il- InI.ongobardico,Crebroferit.[Etad traólumjInRom.At.
le.íifudoriacertusquidé i.certecftfubequis moritürisfrigi vtfolet.In Longobardico,Et ad traólum.
ínferto latices in- Trofuit înferto latices infundere comit
•
dotem Argiuam iúdlísbobus
\J
P Rofuit
fundere cornu] Non^fera- Leneos :eaviß iaiusrnorienmsvna. iread templa runonis,& fq- •
per,fedaliquando: nam hoc ^ , . / . . _ .. ^ r». lem ni die boues non mueni.. »
folú eft,quod morboliberet, Moxerathoctpfum exmoyFurijsq-, refeät rentur(peftilentia enim qua? * '
aut commouet in furorem - ^rdebant > ipßq-yfuosy iam morte fub^gra , per Attici tranfierat,vniuerfa
£Mox erat hoc ipfum exitio] ('mmélhrapi)Sy erroremq; hoñibusillum) iop^ll^P^r^ï ^^'^«'''íoti^
Ouod faluti eifepütabatur Et h^ r-/P' j i;.^- i „j i ^ " filii,Cleobis,& BitOjmatreciÄki.-^^
hoceft quodpauíopoft diétu. fubeuntes , iugo ad tépla dU'VF^M
rus eft. C^ícfitxq; nocent ar- ^^^^^^ autem duro fumansfub vomere taurus xere. Tum luno probans eoru Ä v
tes.[Furijí^i refedi] Quiaían- Cmádit, & mifium fbumis vomit ore cruorem, reli^ioné.obtulit matri, vt q^ W ^ -A
. ïpÂsr/v.'^ïïss
ca in exitum cóualefcere. [Di? ^^rentem abmngens fraterna morte luuencum, vtile mortalibus, ipfa praefta- ~
jneliora pijs] Per parenthefin ^tque opere in medio defixa relinquit aratra ; ' ret. Altero itaq. die facerdotis
in execrationem hoftium hác jJon vmbrß altor um nemor Um y non mollia po funt filij luuenesrepèrtifunt mortorquetinfaniam.fFumásfub
JS ^ • r ' l i tui. Ex quo probatueft nihil
vomere taurus]Per hoc ollen- Tratamouereammum,nonquíperfaxavolutus cfl^e morte pftantius,qi Herooit
etiam fortes tauros repen- Turior eleöiro campum petit amnis y at ima dotus apudGrçcospIeniirimc
te morboconcidere. Nemo.n. Soluuntur latera y atque Ocuìos flupor vr^et inertes, cômemorat in prirtu hiftoria
gemitusj Vltimum '^eniuir Sa- laboryaut benefaètaiuuant -^ quid vomere terras tur deorum. Abufiue tempia.
• uè ciet modo. Dat,°fignificat, Jnuertißegrauesl atquinon Mafica 'Bacchi Nam ita &puluinariaprore-
Frondibmv&'Viäupafcmturfimplicisherbf. fueuerantplerifq.[^gre]Dif-
uere. [Fraterna morte iuuen- Tô£ula funt fontes liquidi y atque exercita curfu ficulter .[RimanturJ In rimas
cumiConfortisinteritu.Etex FlumiñaX nec fomnos abrumpit curafalubres. tìÌ^^"
affeäudidumeftruftiCi.CMo perbolicos,id eftmanibus.
«ere animum in fuú defideriú Tempore mn alio dwunt regiombusiU^ PRO pyrnnferto] Exagge-ASC.
illicerc[Puriordeâ:ro campú Qu^fìtas ad facrabcfueslumnisy&vns rat poft is quam narrât, laruipetitamnis]Nam
ficuteledrú ìmparibus duBosalta ad donoVta currus. tiam cum nullo medicamine -
defçcatius eft mineris omni. Ergo pgrèraflris terramrimantury&ipfi ouïcXrrpefc^^^^^
SpSor. [Ad t S S infodium fruges y montesque per altos ^eucrant côtra eam inuaiida
ru&Feftumque caput fe ferre Contenta ceruicetràhunt flridentta plauflra. • fuerint.Ordoefti Profuitfcilirecufatiauidlaboi-aut
bene- . . cet alias, hoc eil i n a
. fada iuuant?] Si neutrum morfé repdlit, nec corporis exer- & petìilédjs^utpotms m principio huius peftiktia-intun-
• ciïiùm,nec mentis rcligio.Nam fi generalis eft fententia fe- dere,f.in pecus langues,cornu inferto,idei on 'm^,hoc £
cundum Epicúreos contra religionéeft. Si autem tantum ad eft per cornu iníertum,latices Lenaeos, idelt Bacchicos, noe •
bouemrefertur,hocdicit,tíuiddprodeftiabórefiibaluiíre eft vinumquodlatexdicitur,qdin eo vislatet,öiLena?um, ^
mortal8s?[Atqui non Maffica Bacchi Munera]Vmà:preGÌofa

Q E OR G I c O R V M
fioneíheftparentbefis#

iiatn.&c^dçtî,iQferés,pallida f.tabeefFefta,a^tquLin ^ S r ^ n Ä ?corruptione .lluence, id"
?umagetrsí^egferM.extuIit,cap¡,,t,f.fuimauidu^ S î i S t e h S û ^ ^ ^ ^ ^ ^
&íknguia«,&índiesaltíusíbeaéadditaltius,qu^^
& in horas par ticulanj exceiÇuam expoílulant ) hoceft íh bat.membraoIérÍ3 f^^fr« ^ conficie
a:nnes,&ripçareates.f.^iluaeriscQrmpti& Jbat deinde tempore noniong^i^^^^^^^^^
.i.editiores,iiQCeftomnialocaiiîquîbuspecorapafGifole- moranci.fed ftatimfuhr-m.Pnr,'" i ^
çrçbrismugiabMff.a»rorummorient.um.f.T í^'cbancur etiam inficiebanur.E hec de hWfeíS^^^
jamftragem.i,camulnmproftratorumacmoriénti^m,cater Georgiconadducla voluimns t^tnfcaemsqug in teitium M i
uatim. ideft per cateiHas non per fingala apita, atque ag- • • ^
gerat ideft,accwiîîulat in ipfisltabuiis,quiaçiFerrioequeû V A p f A i c r - T T / - » M ^
prçmultitudine^ipfacadauera dcîapfa.Iideft,quzi>cçide- v / i k i a i ^ ^ c t i o . r #
rant turpi tabodonec, fc.ijicet homines difcunt tegere, fciji- ARD E N TE SQVE fonant rip^L In Rom lib HORR^nrí-rn,,^
cetcadauera homo Ideft inhumare & ascondere fç^^^ fAcfoucis abfordere dflitj^^^^ {
Juas ex conferuatione cadaiierum proyeniret. Nam ncque Qui" et.am inuffos. CContrafto? artu faœH^« edÄ^
vfus.i. vtihtas,erat cp,rf|s. i. pell^by^g quiijuscorla paran- vulgataqua;dam exçmpIariaiegunt,ContSa tus Sed L /
tur,nec quifquampoteftautaMere.«.purgare, v.fçera.i. in Roma.l^^giturmutato etia^ii numero,Contri facer
carnes vndisaatviacerc.^excoqiíere,fiamma.i,igm. Nec artus, * ^ contractos ucer
TL?»;' Ö ^^ ® " A R G V M E N T«V M vberiusexordintquç rotoli ' «
m p'a^^^ i Ä ^ G e o r g i c o n ü b r « . ^ Ä Ä S L y L ^
-P^^m.erii, nulü^reidmUngm,
ideft, notifiçarhoc quarto h- Myblms: apes, alueomm cercatela ¿io fît parandaapibus, & do- * ^ ^
gnaideftapum i qu« regem fridicßi; hiimmejquefalios, cMta dona. S e t ¿ f l S ^
Babent,& italiani & regna) ^x mçdîdnacomparandam,'
aluearanacííísaerij Ideft ex A N T O N I I M A N C Ï N E L L I &modumnafcehdi,ytf.fine
Ô Â - ^ ï ! ! IN.iyAaTV„GEOaGICOK. Ä ' S Ä Ä
Çyblxasid(#opama niella ^ ^^ interquas Arjftei matrénofacient^siîuaiesiuntHyble«
jedes apms ,ñatt0veparanda,repomt; minât, & pandit lucìum Ariin
Sicilia, & teda cerea, ideft Langmntem quoque ftina dQcet,mediçamq; falutem, fiçi ot> demortu3s.l.apes,8¿: fa
alueari|>usearum,que, pro & * rifl'^i Lubtum, matnsquefauorem, quo reparationem dididtjTu
üores qui àìhi iciVictt nà^ Tu^ .i.d^indepádíipatriiam.f.Cai-
n S i Ä t SurydlcenMygUvneuocaulM^^ Ä S S S v a ^ f e «
diíatquAxamínafuntlegeíi ^xamenqueapmm tandem repararedocemur. Z e l i i S i S ^ f p t
da ideft coUigeodavthabeàn cigSjin quas.f. letranfmutaue
tur mella au t reparanda, & indicat faiios huipenteis, ideft rat,& panditj vt. L qualif cr Orpheus reuoaret Euridicem
roeliefluemes donacoelgftia, ideilbeneficiocoeli,autror cóiugem fuam.ab vnda ftygia.i.infernali, quod fecit Threi
Cf lefti colledà • ' CÌafretuscidiara,&nosdcenmrf3ndem,rapaj:arc.i»inftaui
QvA35jede?ápibus,&c-&eptaílíc0rüm cartjbínum Aíancí. rare$xameq.j.fftumapiíira./.cxtíndarum.
vT'

e E o í r G I C O R V M
m/^Sbrnnotimt âfirîj mellisco^leftia dona, Exequar] póetísbcneuolus effe folet, vocatun'n
® i S ; vV &leuem materiam fubleqet&atteq- ycBeroal. m Ser. anaotaau fíe Elbens.Romani antiquuuí
mm faciatauditore- Saneperire,quoniaicitbrç- deos quofda,yt prodeiTent.coIebat.quofdavero neobe^nt,.
^ ^ nSeopus hoc de apibus.& intra paucos verfus placab3nt.CuIoueigitiir,& dijoue amuado nominauiifenc .
poírctcófumi.vfus?fttrans!ationib,addiIatatidummateriá, Veiouéappeüauerunt. demptaatqi detraíaiuuá^
i,e fciendum, vfupra^^^^^^^^^^ X v V Â XV V J X X * tç ai nocendum, qua propter
. M A K O N I S C B O H O Z C O K / è â ï f c f e
\ qÌum'^So^gufto Gallus . , nonisoJio peViiuin, numiní^^
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ I l^^lfñdo,magis quam in:
, , Antemdinueniebaturinfo. » ^ ^ ^ ^ ^ ^ ¿ i Ä ^ ^ M ì iuuando potentem. Et ita felijs;vt,MelIaquedecufllt
fo- ^ ^ » J ,cudumGelh,augor-qm^^^^
ìi)s.[Hanc etiam] Sicut fupe- ì ^ ^ ^ g m l T fcite , &adamurtim. Virg,,
' riores-[Admirandatibi leuiu i J ^ r t ^ ^ Ä ^ ^ maieftateñi peníítauit,-ex-
. ' ( fpectacula rerum ]Audiesex ponemuspotius.Numina latleuibus
rebus digna ftu pore, ^ den tia quam. luiï^nm ., Et
. efle in apibus proceres,& tan I A I ^ I F ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ I I quoniam in Gelh) metionem
A'tacertamina. [Mores] Qiiia i"cidimus,admonendi|until
^^^Màïafta: fu nt, vt Ülum adeo pía- ^SUr^^íS^S^. ^ ^ ^ Icriptoris feótatores , vc
P^^Bluifsemiraberemorem. I A ^'fíudia] vt, tátus amor florum, [Ét «MftftlÄ ROTI W S aerü mdlis cdeñia dona locum ' emendent ni eocapi- difterit
I ^^ alF
" ^ ^
& generádi gloriamellis. [Et
populos] viTbini regum fa- M
p^pauay hanc etiam
tjanc ettam
Mœcenas
Mœcenas
aíbírP
ajpice
ôêRi'auatuit,cum in omnibus
p^ffim codicibus Gellianis,
ì^ r ciesjitacorporaplebis. [Prx- ^fj» partem, ^ hiecverba legantur. In his
* lia dicam] vt,Brumpunt por- ^ P C J Ä ^dmiranda tibi lenium fpeSÌacula re^ dij s quqs placari^oportet vti
tis,c6curriturìetherein alto, e*^^"* rum> malfa nobis, vela frugibus.
Fin tenuilabor, at tenuis non , . . j ' j- ^atis a mouéaníur arúgus, hà
glòria ] Comparatio eft labo- Magnmimosque duces, tQtimque ordine gentiS & rogibus. Mendum eft maris
çf magnam dat gloriam lî Moresj&iiudiay (¿¡rpopulosy &pr§tia dicam . ximum in nouifíimis tribus :
fuerit materia exilis ornata. Jn tenui labor : at tenuis non gloria; fi quem ,, verbis, quod niß etiieíidenditque
vocatus Apollo] aut ftroitacorreximus. Auerrunquafí
poetam Apollinem inuocat, aut quafi deum paftora- cus habetur,& Robigus: ita corrigendum effe cenfemus aulem»NamApono,Nomiusdicitur.
) âioritateeruditilîîmorum, nanque Auerruncus, deuseft,
quimalorumauertendorum caufa colebatur ab auerrucan •
AS C E N S I VS. donominatus, vt docet M. Varrg. in libris de Hngua latina
-
níellis] Admirabiliartificio rem tenuem
auerrúcareautemvocabuloaotiquofigniñcataaerteréatqi
depellere,quam didionem vfurpatLiuiusficíaíbens in 8.
P RoTiNvsaerij
extollit Poeta fie enim de apibus tra¿tat,yt res diuinas & placuit ad auerrucandam deum iam viéèimas €çdiù,&in
& heroicas aptiiîîme inférant, diuinas quidem vt vbi diílu- io. prodigiorum auerrúcandorum caufa fupplicatibnesin
rus eft, effe apibus partem diurnas mentís, &hauftus Aethe biduumfeiiatus decrenit.Cic.äd Att.inepif.ficfcEibvCerre
reosíheroicas quidem,quiaadmiranda tibi leuiúm fpeétacu- hoc omen,inquis dij auerruncent. ÇatO quoque ip re rulliíarerum,
Magnanimosque duces,&e.Ordoeft.O Majcenas caviduitatem inquit,váftitudinemque,calamitates, intemçgo
exequar, ideft executione cçptioperis perfcribam,pro- pcriafque prohibebis,defendas,3uerröcesqj.Et FeíLPácuiatinus,
id eft ftatim,vçlomnino. & quafi porro tenus, ideft, num didumamentiamauerrúcaffent tuam interpretatur ,
ampliter dona cçleftia,ideft beneficio celi,aut in aere colle- i.auertiffent.Auerrúcum itaquedeum Romani colebant,&
éla mellis aeri) ,'^ideft, qd'rore & floribus inaere vt dixit de abeoprecabanturvtpericulaauerrunçaretjhoceftaiïerterec
apibus, colligitur.afpicejfcilicçtfauenter ethane partem fi- amoliret atque propulfaretdegatur ergo apud Gellium, Auer*
^ cu t fup. reliquas afpexifti,q,a ftatim in principio primi bbri runcus,non au tem aruncus,non aút apungus cú nihil fignifim
Mecçnatem nuncupaui't. Afpice inquam, quia ego dica tibí cet&diòìio fitilliterata.Arúcus apud'Pliniú áccipiturpro
I fpedacula rerum leuium,vtpoteapum quas inter animalia villoqui á capellarúméto depédet. Sed hoc,&id genus íex
v J nobis commoda mínitna habentcorpufcula,admiranda,i.di- centa alia quç apudfcriptoresin latinalmgna repenumur
gnaadmiratione,quiaadmirabere morem,quod neccôcubi-r partim obícura, partim deprauata traâianturac enodátm-¿'
^ ÎU indulgent,item quod gege incolumi mens omnib. vna çft nobis vberiori volumine quod quotidie cudimus, & adhuc
atq,- alia multa, & duces in^nanimos qui animas in vulnere fubincude eft,quod detur in tempore, in quo omni ftudio
|inquunt,&mores &ftudia totiusgentis.i.generi$apum viV vigtlantiacontédimuslaboramus enitimur pro viriliparte^
•^th^ delicet qua» more humano inftituta, exercitamenta ha^- delatinîeiinguœ fedatoribus bene mereri. Hascille.
bent,& dicam populos, ideft vulgus apum Se:prasliaquar, V A RI A L E C T I O »
committunmr, quia illis ira modum fupra eft. Tqn E s QJE ex ordine]In Roni.lib.atque etiam in Medi
Laborfupp.erit mihi,fcilicet in tenui, ideft inreexili& mo ceo,legitur abfque; Ex,pra:pofitiua partícula,Toriusqjordifc^
(dica,at.i.Ìedgloria nó fuppleerit tenuis,ideft evilis, &mo ne.Inali)santiquisÌiberis,ex hi^mquoahimaduertfdüef-
^ H ^ , díC3,fiouminal2ua.i.gíoria? humana» inimica.finunt quem fefyna»refinexcluab. vitimisfyllabis in Totius,fi elenio ea,
^^^ »i.aliquem gloriofe dicere, hoc eft fi numina inimica infe- Totiusq; ex ordine gentis,admittatur.Verú ego crediderim»
. \ WOP» »0» obftiteriot,& â Apollo qui deus fuperus eft, & infertum ex Paraphraß, reéteque legi, Dicam ordine»
I Principio,

L I B E R Q j r A R T V S
PTlincipio/edes } Dicit vbi
aiu^r-aponendafunt.in
Trincipio, /^c/«
Ouònequefitventis
flatioquepetenda:
aditusincimpahula ventC
pediunt Ferré domum pabuta,
^^ thymum & emmmeîîa,
qua re fatrs pente , &caqu« ^ "«^Y^cy« j^c^t« ^w«» ^ nequeoues,ve^ vel, hœdi pe
abcûe debét ne nocean t apib. ferre domum pr(ihihent)neque auesyb^diquepetulci tu içui. petuîan tes, laicîu i eu
& eaqug adeiïe.vt poflînt pro ploribus infultent, aut errans huculacampo ¿ta laceiTentes inful ent i. fredeiTe,
commémorât. Satiè Decutiatroremyfurzentesveatteratherbasy quenter iniiliantSorib, &ica
ouoniam lupra ait magnani- aì r ^ ^ a r t • t fcüicet, decuciant roretn auc
, id^oXamlit ^^fi^^^P^^^ neque fup.bucula idgil iuuenniodo,Sedes,iiatioque,
quam ^PinguibusÀflabulisymeropefquealiçqueyolucresy ca,aut iunior bc?s,errans, i pairanslationem
diligenter re- B manibus Trogne pe6lus jìgmta cmentis. fcens vagando, campo.i.per
ormia nam l a t e r , ^ I Í Z ^ ^ ^ ^ Z ^
aizbxppctznáo.vnác 8cme~ Oreferuntydulcern ñidtsimm . basfurgenteséqmbusfciÜcec ^
retricespetulcasdicímus [ Pi£ti terga] Pi¿ia tergaiiabeotes- pabuiaatquefauoscoîligerents,pes,&lacertipióti terga fqua f jÊÊt
fPinguibus itabulis J Plcnisjficut inanes restenues nomina- lentia ideil turpia & immu «daVhoceiì: hab^.e^i^'^^a^çj^a
niusecontrario.fMeropefquejaîisequevolucres^Dicédosaliç ídeíí nia culis diíHníta v ábíin ta íbbulissi^u alueariSus in g
que voiucres", oilendit etiam aues eífe meropeS.Suntautem quibu« ílatíonemfaabenr,víd!áií eíi j apes, pinguibu^ ff
'virídes,&vocanturapiaiirç,quia apescomedunt-CEt manib. plen is Se melle diiientis , & nip-ppes , volucres üía&alia?, M M
I'rogne peiäus íignatacruenrisJÍNomen pofuitpro nomine, volucres qu3e,fc!licetapesdeuoxan.f,& Progne, hoc eft hirun ff m
Nam Philo mela in hirundinemyerfa eil, proqua Prognem do in quam verfa fingitur.:iignatape(3rusV idefì-peäus ha- ^ ^
vel quail fororem poimt,vel quafi earn quiefuerat illius ícele bens fignatum manibus cruentis,fciiicet fanguiue fil.ii quem
ris caufa.Nam ipfa Tereum miferatad deducer,dam fororem. patriepulandum dederat, lup abfintá prngijibus ilabubs • f
fDuicem,nidisitBmicibus eícamjideíl crudelibuspuellisqui Nam huiufniodi valiant omnia late&feruntore,ipras volani
apuui morenutriuniur- te« »' fcilicet apes appoiitorieefcani vel iirefcarn dulcem imps.
ii

G E Ó R G L C O R V M
apesínterímuntrSpiraméta] Cogithiems.eademquecalorLiqmfdßaremittit. ^ÌS^^'^DS^^
£ v n Ì e t S ^equicquammteaiscertaumte^^^ intret^nuia^x^quantumuiscc
cu^ aucem & flores pro cera Spiramela linunt, fucoquey&:flonbus oras núes, &modicas,& expíen t.i.
pofaic quam ex his colligunt jßxplent,colleaumque hac ipfa ad muñera gluten,
fatrnSjEcÄphr?! Sapè etiam effoßs,ß ver a eñ fama, latekis, colica, auc re verafolhohs
gise feruant pice lentiu s Idae ] Sub terra fodere harem, penitusque repert^ ñovu^Sc ipfe ieruant gluten.u
ItlsH^^Ä ^um.Jquecauis,exef¡quea,bo^ fKfStlr.
ad h^c ipfa muñera i. offici
^ ^lireaic : nam pilas quafdam Fnge,foHens circàm,& raras fupennvjce frondeis . hoc eli ab obltruendas nmas
1 ÌS^J^sf^J^VaSSììstr.: Vre foco cancros, dtsmucredejäud,; .i. ,„.colirg,turexar Jíbui
\ dendum eíl apes poífe terras zy4ut vbi odor cosnigrauts,aut vbi concauapulju . piceis in Ida Phrygiaabudan^
^ effodere.[Exleui.rimofacubi- Saxafonant, vocisque offenfarefultat imago. «bus. Apes etigmfodere faepe,
V lialimojAbj: Etleui legunc . ^ 1 u J j íi fania e t vera, quia non eli
^ Vnus tamen lenfuseít.Nam hoc dicit. Quod illarnimioíabo- verifimileapesfodiíTe fub tetra jare. i.íorame aut domu, &
l re pcrficiunt,tuè leui vnge ritnofacubüia circunfouéslimo, hoclatebnsi.caucrnisterra?effoíis.i.íodiedoapertis,&reper
eciani raras frondes fuperinijce.Quod ideo fit ne vel limus tae.f.funt íup.in pumicib.i.lapidibus illis Ipogiofis penitus.i.
crepfft, vel caruerna: aut fols penetren tur , a fri^ore. [Ta- valde & pene intus,cauis.i.cauatis,& in antro arbons exeíg,!.
^ xuoi fínejvenenatam arborem,vt in bucolicis,SicÍuacyrneas á carie aut vetUitate,hoc eíl apcsftrtiimú quidem, ítudm adfugiaat
examina taxos.Melenim pelfimum exinde gignitur. hibent adobítruendasnmasaluéarioruni ,ramen,&ideíí e-
• tRubentescancfos]Odoreenimipfopereunt.Rubencesau~ liam tu vngecubiliarimofaideíthianna, & rimas ac lilluras
' ( tem cuni vruntur, non qúia per naruram fint huiuscoloris. babentía limo leui, ideít molli &iaciiiter leuigabili rouens
[Alte neu crede paludiJNefacilemVgancur[Vocifqueoffen circum ideílin circiiicu,& fuperini]cerarasti:xindes neícili
, fa] íLeíonat Echorcpercuíra,quamapes,vehementer horrere cet deficcatus limus diífoluaturjneu fine,ideíl &non permit
i' manifellum eít, tas,taxum arborem illam in Corfica frequentem & mella deprauátempropius-Lviciniiis
quam fatis fit, aut valde vicine,
A S C E N S I V S. tedis fcilicet aluearium,ncue vre ideít vel ne vras foco idell
^v igni aut in foco ideíl loco vbi ignisfouetur cancros ideítpilPsAautem,feucorticibus,
&c. Docetalueariaconfícere fciculosillosrubétes,fcilicetdum co¿til'unt,ha:cautein vetar
oílendensex qua re & qua forma fieri debeàc Ordo elt, Aút, ne graui odore necentur apes: neu crede ideít cómitte.í. apes
pro í"ed,ipfa aluearia(fi nonfcribendumeílaluana, quod ab paludi alta ideít profundx,ne.f.immergantur peruolanies,cu
aluo formetíficut ab alueo aluearia dicimus,elt cótradio vo. nó poíTint faxa eminétia inijci,aut ne ^raui odore exhalante
cabum in vnam íyllabam.&pronunciandum quafi aluearia) íuffocentur,aütne crede apesfup.illi rocp,vbi eít oílor gra-
.i.domicilia apum,ceu fuerint tibi futa.i.coniiita, 8¿: confuen uis ca;ni.i.luti,aut vbi fonent pulfu.i.ex impulfu aquarum,lado
formata fup.ex cortícib.cauatis,extra¿lis%f.ilignis,feufue- xa concauata pulfu.i.perirapetú,& impulfum aquarum, &
rint texta.i. contexta vimineléto.i. flexibilí,ficutexculmis vbi imago vocis.i. Edio referenseandem vocem quaaecepefrumentaceis
ét fiunt:ex quacümq,- ergo materia formatafue rat, refuìtat.i. repercutitur oifenià-f-^bobítaculoloci concarint,habeácanguílos.i.cóitria:os,3ditus.i.acceírus.Náhyems
ui, quia vtgrauiodoreitaVehemétifonoobtunduntur apes.
cogic.í'.conílringit&cótrahitmellafrigorequod.f.perlatos T ^
aditusíntraret,&calor.f.seíliaus,remittit.i.defiuerefacitea- V A R I A L E C I I O .
dé.f.mellalíquefad:a.i.refoluta,&vtraq; vis, i.violentia aut • , • r- i -r
abudátia tá frigoris quam caloris eíl metuenda pariíbrmiter SVB terra fodere larem]Sunt bbri,tn quibus. Sub terra li T.
apibus,ne,f.iilisofficiat.Nequeill£e,fapes ne quidquam.i.fru In Mediceo, Sub terras. Atqj etiá,Fouere láré,] Exeíaeq; arbo
lira,hoc eil non ab re,ièd fumma ratione linuc.i.obítruúc ce- ris ancro]In libns nónullis manufcriptis legere eil. Arboris
racei tatim.i.cum magno conamine,ficut vbi pro laude cerca aluo.Sed antro perhyperbolem lógemdius vf,acfiguratius.
SERV hyemem folaureus Q^uod fupereß, vbi pul fam hiemem Sol aureus egií Propter hocait fupra. Ette-
hyemseíl,xftatem eífe fub ter continuo faltus y fyluajque peragrant, [Trita mebphylla] Varrò haue
Mr' cubic ^ílas, Turpureasque metuntflores, ^-flumina libant berbam apiaftrum dicit in i.
hu in ai^umentum putealem "Progemem, mciojquejouent;lnnc arte recentes nafcés, [ Matri|iymbala]QuS
^uam , quas aclUte fngidiíTu Excludunt ceras, & mella tenaciaßgmt: in eius tutelafui^., ideo quod
V > ^bi tarn emiffum caueis ad fydera cadi fi'niba funt hemicydis coeb,
I K^reper,flatemUquldamfufpexeris agr.en, rÄ.^Mo/eSÖS
i j Fertíáum traht vento mirubere nubem, Naturali ratione , cuius cauj
r florib.f.ex qüib pnmo'iS'^ ^'^'^'^emplator : aquas dulces fronde a femper là non redditur.Quis enim no
mox-pallos eíficiunt. [ Nelciò ^^^^ hue tu iußos afherge fapores , redept la
qu. dulcedine l^ce ] Q>.adaaì Trita meliphyUa, J Cer fnthaimohde tramen " paulo poft
^ arcana ratioae ¡fautr^r Md. Trinyñn.rJ ^ l ^^'^/'^^»^'i'^ot?/ , dicit,crepitantiaque^rafecu-
^ ^ la tenacia fii^utic. [ dui^cum f^^^y matns quate cymbala circum. r^ Didimo coeb regem pauere
iaucrlirant>jui,nicltamenin '^^^fi^ent medicatis fedibus : ipfc fub antro.
• ^ vnde alt Te- ^"tima more fm fefe inr cunabul/rnndpnt A S C E N S I V S .
nacu,quc M rciupinatis fauis COLIE^ENTRCANP,.! A I ^ ^ . Qy OD fu per eil] Docet re~
^ ^ l •^c'',^-cniiquidii:niafpcxerisaqmen1i>cr vefr^^ Ijqua ad apes pertinentía, quomodoviddiceteducantf«
. templaprjí^o intucrc,nam ccmpus futurú pro DreS^^" medicamentoretinend^ fint ne diuagentiir- Ordo
X ía;caDi.np¿racmoinodo. [ Aquas dukes P ñ ej^irefpidens ad id »Principiofedesapib.&c.vt fit,illudquii
. \ V ^ ^".öcnondtaiemper] dem in principio fadeduelUedvt quod fuperdl, ideít quod
f relinuuni

LIBER Qjy A K T V Sj
T>,. II tn rñ aut quod reftat,pr«cípia,vbí.i,poftquam fol au íi tune vbi emiiTa? funt apes, oborta Fuerit tépeftas nubilofa
rcuquum • gxegit cofpedu fuo hyemé.i.fri àutmirabere nube obícuram trahi vento,cum non fit nubes
l c'^Suu«shvemis,pulsá.i.exa

G E a ' R G I-C o R V M
. - . .. ' VrtH^nnncrepesapum dicit, iiue Rex,fiucImperator,fiueDux,f!ue Confuí, alio^'
mentis Be hauftus Aetherios Vnde nunc re^^^^ ' ñdüchm prx fe ferunt,quod militib. facienu
defcribens.regeshominumgraphice deg^^^^^^ dumetteo quod multi poifunt.quiapolfe videntur. Apteet
gutaintentionequaHon,erus,qu m dicit hofté non hoftes, aut quia plus f^peperfingularitatem
perfcribit.Artificiofíus.n.eíbnmm.misanímaUijm fi^nificamiis, autquiaad totuexercitum hoílilemrefpiciti
hoíum defcribere qu^i in «JJ^' ^ potiifimum, qiiaadalterius fadionis regem/teut enim ;
inter reges ) ^ § - n d i o f f i c u pr^fcr.bit^a am .¡¡^R .egi^^ncolumitatefalus eil, ita fn akerius regis '
íinuntlecaíh-isautmoenibusi^ neceviaoria.Ergo vbiver naaxfudum.Ideoferenitatéelsprodeunt^quod
quu non feceruntM peaant,quiaventusoiÌcitvolatu.,neccófilio,fednatUrslH
& m nono vocaturus eos hr^es [ed ^ ^ ^lis i^peiluntur. Sudum autem df feorfum ab
cularú-n.eft me udit,vnde nuc " ^^^^^^^ ^do, aut fine vdo,vnde & Plautus . Quinitu in paludem is ,
i-int,& difcordia magno "^«¿"'JJ^f^u^ Jxa-itafq. arundinem,qui pertegamifevillam, dum fuduni
tantüla fint illis ^í-^P^Í^^^'^^^^^^^XÍírte^^^^^ S,!rrumpunt portis/alludit ad portas caílrorum,vnde nulin^effit,lUudawteinceffit
^ SnUi tim ineptefuerit fciolus, vtdicatineptediéìaspor
(i inceífoincejris.cumdandicaíu, vti^^^^^ dealueorumrirnulis. Nam fummo artificio res mínimas
^^ ^Tmaximas effort. Alludit etiam ad militum bellicofum ant
liacomffiitEendafere concionem naocr u , expedant doneeeducantur, fed prorumpunt.
I iXa'it'SeSe m^^^^^^ ^P^^ ?uippe,qu/magni, quia reges. Ipfi enim emphafim ha-
I . cufl^a,aut inrhoatiuum verbum , bet. Obnixi.i.obnitentes. Poflemus plura eciam infequente
V ;Stem,imòtotumopusairerre,fedbreuitatilìud«^
ifS rfuosTce^ mentarijsafferantur effe ab diligente interprete atferenda.
^ ¿díiirem tuba^^^^ 6. Aeneid. de N o s a u t e a i ideobreuioresfumus,quodculpamur,a nonnul^
Mifí odoSt lis nimis aperti,&fáciles effe, atque vtmamidfolum fitm
oiia veroTp^ fra nobis vitif. Tvldta autem argutedicuntura con.nTentari,s
Soni":^miuta Eubaium. vá miram'vim depingendi reliquis,è quibus non " " f
^rhm QUI pin^i non potell fonim^^hibet vocabulum fra- terit, vteXIlloSerulanoquoddlauruselíadalIuavela tla-
^ é fKaucum,?. bellicum folatis tub. fon.tum, aut ham,& terrisMinem aduertere proran, v^ ^ ^
' ( miliHsclamoremtremulum, &fubaridamindicat. Coru- fllegoriam reipicit, quaellvfus in ^
Lntpennis,vtmiluesarmis.Naturaauthocomnibusani- l^gelutorisoram. Item pelagoq- volansda^^^
. S b dedit. vt quibus maxime valent minentur, an tequam Traximus quod modo diximus alIufione,& metaphoras con
^'wprelium committant. Sic enim canes dentes,felesvngues, uenienter effecontinuas.
((•fe:;:auri,&arieteseornuaoftentant, & milites hallas fuas vi- » „ T A T C R- T T O
Jk brant: quia vero apes pennis,que alarum funt tibicines,plu- V A R I A ü c a it
i rimú polfent, náfradisillis&penitusimbellesfint. Nóab • tt -k on^c ha
M íe eas explicant, fpiculaq. exacuunt roílris,&c.. Et circa re- Vic tor dare terga coegit ] In omnibusijs libris,quo^ha
-eem quilpe cuius Cura ipfis pr^ecipua eil „quia rege incolu- bere potuimus. Subegit fcriptum ' P^?'
mimlis omnibus vnaelhaniiffioruperefidem', tota itaque git,CPuluerisexiguiiaólucompreffaquiefcent.;in
reipub.falus in regis falute confiftit.Adipfaprstoria.i.taber &antiquis pIeriTquelibris,a"J5Í^""^P'"^/"" tempoielecula
& tentoria regis. Ná prgtoris ell quicunq. in callris ius gitur,vt prf cepta hec magis aiieuerare viaeacur.
DEteriorqaivifus]Peior Feràm vbi du6f ores ade remcauem ambos ;
. T^eteriorqnivifusyeumyneprodigusobfity doré effe digédu,& ^gaa qui
Tcotensfe^^^^^^^^^^ JDedenecL-meliorvacuafmeregnet maula, bus is dignofci oo ffu,deterjo
Sens. Ideo autem regem fo- Mter eritmaculisaurofqualentibusardens: . ítS^dtcenrVeT^^^^^
lum precipitocc^endú, quia (^am duo funt genera)hfcmelhry infignis & ore y ^bu i.poílquam tureu¿caueeoamiffofiiusdiflipamr^
Et rutilisclarusfquammis: illehorridus alter nsacie.i. apugnaper iadum
lentibus3Splendentibus,quod Fí te regum facies y ita corporagentis; di reUs dede nLH oc^^
à fquamis venit, wt, Sqiiamis 'j^mque alif turpes horrent: ceupuluére ab alto ^^^^ fnp. fue^t, auc
Cumi^^^^ . q u i ^ e b i t u r , d 4 r
Squalentem barbam[Terram Mdus. elucent alia, fulgorecorufcant nus bonus, ne ip^e Proj'»"« »
pterpSuTOC pSibiTs'líta Hmpotior foboles ; hinc cfli tempore certo pub.fu^&rei tus priuatíe,&
corpora gutcis I Similib. ideíl Dulcia mellapremes : nec tantum dulciay quantum fine, i.pérmitte vt fup.melior
« ^ s í j í s s s s ^ • i f ^ í ^ s s í f í í i
da [Potior foboles] ad mella. ^^ incerta volanty coloque examina ludunt, fuerat. Bene aur.
procreinda. [C^li tempore Contcmnuntque fauos, CT frigida te£la relinquunt V tem dicitur in aula quae pro-
V certo ] Et cum oriuntur pleia Itiñabitéis ánimos ludo prohibebis inani, prie regia dicitur,licet ,p atrio
I «es,& cum occidunt,! verno ; í / ^ •/ vul^^oaccipiatur . Alter ÍCili-^
I &autuno.[Dulcia mella]NÓ magnusprohibere labor, turegibus alas cet?e^um, hoceílpr?ílantior
^^ cftlupeifíiiúepitheion. Náió ^ripe, non illis quifquam cunñantibu: altum eritardési.corufcás,&refpléf
aicdulcia.quiaetiáfuntamara Ireiteryautcajlris audebit veliere físna.,. • densmaculis fqualentibus, i.
fplendentibusmorefquamma
naTmalafu.'ít" «"""t, rú in pifcibus,auro,i.colorefuluo(dico,inquit) alter. Nam
^ ncnc aute^ d u o f u n t genera,fdIicetregum,hoc.f.de q u o loquitur, viderimameSukedt
è^^^é^^^^^^^^ vinaafper- iicetinfignis,ideíl infign.tus&decoratusore.i. acie.Eft aut
• ^ n,

LIBE K, QJV A R T V 5. GG
' -fli.emâdmorïû bine fup.funt fac¡es.i.fañur«.& formçcorpo &admulfum coniîcîendum ytilia. CAtcum incerta volant ]
rum re2Ú.i.a fup. Knafunt Corpora plebis.i. vulgi hoc eil re- Tangit tertium eiiolandi modum.nam non lolum euolant du
liauarum apum,námqí alie.i.ahque horrét exiltentes turpes, educuntur aut dum ad pugnam exercitatur, fed etiam ad lucen
i velutKCÚ viator arid'us/.delîccationeautiïti, venìtab dum inanem quem prohíbetemonet dicens At.i. led cum.i.
alto PuIuere.i.poilquä permeauit terrà puluerulentá & fpuit quando examina,fapum volat incerta.i.vagabunda,fine cerere
ficco.i.per pulueréfaliue concretum exiccato, terram.i. taratione euolatus, & luduntcçIo.i.inaere,& cotemsmntfa
üuluerem cum faliua,vt dixi concretum,ah>.f.apes elucét.í. uos, & relmauunt tefta fua.f frigida, vtpote ab operations
corufcant fulgore ardétes.i.refplendétesauro.i.fulgoreauri ceffantes na feruetopusredolentq; thymofragrantía mella,
fulgorem imitante,& corpore fup.earum lita fup.funt,parib, tu prohibebisanimos f. apum inltabiles. i. vagos, 8¿ inconcuttis.i.maculis
quafi guttatimiparfis, hec.f.pofterior fobo- ítátes nec ad rem intentos íupple ab ludo inani,necmagnus
Ies eil potior.i.poti' eligéda,tu premes.i.coges hinc.i.ex hac Iabor.i.& no magna difKcultas eft prohibere,proeo quod eft
tjofteriore fobole, certotpe.i. difpofitione celi,mella dulcia prohibédi,tu eripe.i. deme regibus alas, & fup.prohibueris,
nec tätum dulcia quantum,&.i.pariter liquiaa.i.defecata,& quia quifquam.f.de plebe,non audebit ire inter altum.i.euo«
domitura durum fapörem Bacchi.i.acre vinufaciédo.i. mul- lare per aera, aut ve lere figna caftris.i.egredi ad pu"^riam,il- f
ium.hoc eft quç quidé dulcia erant,fed tamen magis liquida, lis.f,regibus cunétantibus ideft,immorantibus m tétìis. ^ ^ ^
te,noneSTcitE^^ cuflos furumyutque auium yC um falce fdtgna priapus,quamuisfa'kSaturno f g
cum folum eífe debere, [Fai- Hellefpontiaci fernet tutela'Priapi. detur appofitorie tutela i q. d. JF
ceikligmJFaóiz defalicequa- r^/è thvmumypinofque ferens de montibus altis> q"» ciiftosifte& tutela Pria- ^ ^
fi in fimulacroligneo. [ Hel- ij. riorum. cui talia curdi. • P' hellefpontiaci.1. ex^ Helle- f
Jefpontiaciferuet mtelaPria- Teäa ferat late circumycui tana curdi. fpóto oriundi, & ilhc funinmpi
] Non dicit Priapum illic Ip/è labore manum duro terat}tpje feraces pere culti, fernet .f. hortos aut
eífe debere, fed pra?cipit tales pigat humo plantas amicos irriget imbres. tales fint vt ièruàri mercan* ^
effe hortos, yt mereantur deu J¡.. equidem extremo ni iam fub fine lahorum tur,!pfe.f.diligens rufticu«,fe-
Jiabere Cuilodem. Hicautem i' ^ • \ ^ rens.i.adaIuearia,dealtismon «
Priapus fuit de Lampafco ci
l^elatrahamyer terrisfejttnem aauertere proram; tibus thymum.i.herbam illam
uitateHellefponti,dequapuI- forßtan y & pingues hortos qu^ cura colendi apibus gratiffimam ,& prxci- •
fus propter virilis membri ma Ornaret ycanerem, biferique rofaria Taßiy pue m montibus natam, quia
men efle hortorum. De hoc Et -virides apionpaytortufque per berbam la,&is,f.cuitalia,i:mella,&eeW^>|B
Horat. Crefceyet in ventrem cacumistnec fera comuntem ra?,funt^ura: feratlatecirciim wk •
Hamfures extra coercer, 'Marcißumy aut flexi Mcuißem vimen acanthi ; te^ßS thymum,& pihos,hoc
ohfcœno ^ ^ n ^ t - / e f t frondes pinorum,ipfe.Jf. ru *
TaUemefquc ederasy&amomes httora myrtos. ^^
jiRtmfortunasvolucres m vertice (trunda Terr^tfixít. num duroIabore,&Ìpfe, fig3t,îdeft àflìgat humòplàìnw ^^
Dicirnrautem prìeefte hortis proptereorum fçcuôditatem, 'r3ces,& irriget.i.fuperfundat>imbr¿stmicos,í.falubreis Atnam
cum alia terra femel creetaliquid hprti nunquam fine que equidenì.i.ego certe ni.i.non nifi ego traham íánl velaci,
frudu funt.[Ipfe thymumjDiligensTufticus, & cultor hor- firn iuxtanauigationisinftituta;portuim,hoc eft fubèxtremo
iOrum.[Irrigetimbres]ideft aquas i u u e n » i ì n e I a b o r u m , & nifi feftinemaduertereterris.i.adterrâpro-
.i« tenuespUnttts fácil,dtfundnur hauRu. ram.i. pofteriorem nauis partem, quod faciunt qui in ftatio-
[Vela trahana, & terris feftinem aduertere proram] lllam al- ne non diu manfuri funt,yt Aen.6.0buertunt pelago proras,
legoriamrefpicicquaeft yftis in primo. \ . ' egoforfi^tam canerem &.i.fim•ulquec^racolendi.l.incolen.'
>4¿«,Ó'/'^•/w»%«///•roywo^•4»^. Item; ' • do,ornarechortbspingues.i.fàrcun'dos,&rofaria.ì;rófoutn
PeUgùque^ voUuida veUpatenti. . copiam alit plantaria,Paefti.i. illius oppidi in Calabria biferi
lPingues.hortos[Fúecúdos{Biferiqi rofariaPeftiJPçftum op- »i.bis quotannis fruélus ferentis quoquefdua: funt voces).i.
piduni eft Gälabria?,in qüO vnoanno bis nafcuur rofa.[Cre- & quomodo intyba gauderent. i. Içta effentrwis potis.i.abjcere
in_ Ventrem cucumis ] In curuaturam. Ideo autem fi fümptis, &imbibitis, & quomodo ripje virides gauderetft
quiperhérbán;i,naní,re¿lus crefcitfi pendeat. Sané hiccu- apio.i. herbaillaviridi, &cucumis,herbailla,tortus.irplificutagilis,
fecundum ido- cata per herbam crefceret in vétrem.i latum ventrem accipe
neos. Nam neoterici huius Gucumeris dixerunt,ficurpuluis ret, nec tacuiifem.i.etiam cecinilfem narciflum.i>herbam il^
puJueris. [ Nec fera comamem Narcifum] Seroflqres ha- lam eiufdem nominis florem ferentem , comantem; i; fron¿
V, • o dentemäutflorentcmfero.i. tarde& vimen acanthi , illius
ni f i &C.3 Admonuit fubitos tumultusat- fruticis fpinofi,fiexi.i.flexibilis,aut reueraflexi in hortis,&
» n n - p r o h i b é d o s , n u n c monet ad mellifica hederas pallentes .i. albas, aut pallere facientes, & myrtos
uoneeiici€aos,öicroceis fiorib. imitandosiáólurusdieref amantesiittor3.i.feIiciternafcentesinlittoribus,quarcin Ve
Imnculam de hortorucultu fubiundurufq; cuiufdam fenis, neris qui nata in mari eft,dicuntur tutela.
S. ^^ ailigetuilm,Ordo eft.Horti halantes.i.fra Q^o QVH modo potius gauderent intvba riuisjFn Longor^lo
croceis.i.aut tenera crociaut ero • baraieo, verfus ita legitur.Quoquemodo pofitisgauderent
fnn.^ '"""'-^"'^•r? apesadfc,&cuftos Intybra fibris,quanqu»ni Fibris,iuperadditum eadem tamen
mmmatqueauium.íimportunarum,cumfalcefalígna.iqui manu,acramentonondiírimiii.
O ^ 'Kamque fub Oebalia memini me turribus altis y diu bello attriti ab Atheniéfi- Û
'Ha,vndedeCaftore VpoT QS^ niger humeñat ñauentia cultaGalefusy bus, & inopiam,timétes viro- 1
^^y^^-rnridißefenei:.. cuipaucarelim ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ S
. uiusâcalabrl^ï qur'° ' ¡¡^gera ruris erant ; nec fertHisilla iuueads. rent,quo faólo cum poft vièto
uitatem labitur TereSam ' pecori opportuna feges, nec commoda Baccho »"iam iuuenes de incertis paren
inqua fe hortos óptimos vi! H iç rar um tarnen in dumis olus, albaque circum "busnati erubefcerent ongidifle
commpmr.ríl^ A U I- r.7;^ L ^ / r ^ wuwi,«.,/* nem fuatn. (nam & Parthenii ^ ^
• r^appellabintur)duce Pha. ^
rant hi qui deOeSlS V K^gi^^ (^q'^^oat opes animis : feraque reuertens lantoodauo ab Hercule na«» • •
rant. Nam vt etiam in terîfo domum dapibus menfas onerabat inemptis . g'J prefetti yeneruntadoppi
Aeneidosdixmius, Lacones Primus rere rofam y atque autumno carpere poma. ^
auáuq^ ^

€ E o R o I C o il V M ^
auilUm haWtauerunt.[GöfV- - "Èt tum triiìls.hyemisetiam nunc frigore faxa alijscoIöHHm eiTciäüm, cuLiT
S i i a r u S n t n ^ riliratem à nemine occupati
tnofum pene ab omnib. cele- ^efiatemincrepitansferani x^phirofque tmoranm , aecculti, illafeges.i.terra non
iratunvEtpertràiitunuangit . eratopportuna. i. accomoda,.
Üiftoriam memoratami Suetopio. Pòrapeiusenim viilis pi- & grata muencis. i.armentis non pecon.f.gregano, nec erat
ratis Caligibus, partim ibidem,partim in Gr£ecia,pat^tiai in commoda Baccho.i. yitibus, tamen ille premens .i. vi confe-
Calabriaagrosdedit. Vnde Lucanus. rens,in dumis.oiusrarum.i.:plantatile,^&
ji»melmsfigeneptrat£ M*¿ne coloni & verbenas.i.herbas.quib.in lacns vti folebant circiim.i.per
Maieautem quidam Coryciunvpf^priurti afferunteiTe no- circuitum oleruvnj& papauer véfcum .i^mmmutum & parmen,cum
üt appellatiuum eius qui more Corvcio hortos ex- uè efcxaccomodum, aut quo vefci poffet aquabai ammis ,
coluit.Ouodetiam Plifìi; tellimonio comprobatur. {Vidifle quiare ipfa nó potui-t opes.i. diuitias &tacultates regú.i.di
( Jenem Ordo eft. Merainividifle,dicimus autem & memini tiífimorú, &ipfe reuertens. i.rediens ex illaagrofterili,drt
^ videre.T,erentius.Meminividere,quo§quiorfum'Pamphilo muñóle ferai.fuprema,luce poft ^ tofádié cultiir? imparfffeillarn
iníomnis![Reli¿li]Deferti,atque contempti.Quis tiueratonerabatmenfas.f.fuasdapib. i. efcis inemptis i.non
\ op.agrum non fperneret nulli reiaptum non viribus, non Ira i emptis,fedex agro/uo colIedis,quia forte moretum,aut al/r
'n3entis,veipafcii;sj]tUröölus]i.planratile.[Vefcumquepa- quod "plàcètita?genusexolerib.&hcrbisconfeeerat.ìptea^
Y -pauer ] t^uQ vefcimur ».^N.ànveft aliùd leth^um quo non Vti- pere.i-carpebat. (Figura hiftori;s apta qua infinitum pro in-
^ » mur. ,Nam,vefca^;falicum frondesaliterdi¿tum eft.fRegum dicatiuopönimus)Primus.rofämyere i.tempore,verno,atq-ue
iequabatopesanimisjßeneanimis, nonpoteftate , qiiiare- carpèbat primus poma autumno.i. tempore autumnali, & Gú
\ gum more cibis non comparatis vtebantur , [ Frigore faica hy,emis,triftis rumperetetiam nunc.i. ipfo punäo temporis
_Rumperet3 Vnuseftenim, vt diximus, ciFeólus & caloris & faxa frigore.i. gelu afperrimo , & frenaret curfusaquarùm.i.
frigoris.[Giacic curfus frenaretaquarum]Mira varietas. Ná' conftringeretaquas currarefolitasglacie»iile tondebat.i.tne-
, fupraait> Concrefc'untfubìtsecurrenti in flumine cruftic. tebatiamiamtumcomam.i.recentemfrondem,autfummita-
{"Aeihtgm ¡ncrepírans feramjTarde venientem,cum ille iam temracanchimollis.i.tencrsr, & eo anno nata; increpicans,!.
S eius carperec fru;im¡aliqñ,fubaltiis turribus Oebali^Ti. la¿tos.i.la¿ la£tis,qiiodeít contrarium mgro, cuius peculiare
.T:aren^;in.|.yrbis g^ferif^b Oebali)s,hQC,eit Laconib.extru epitheton eft albus Galefus. Mar..in ' z,alb.iqj,fuperas oues
%inead:pari^quaGaleiasf:lupi^ille_Calabrieniger.i. .Galefi.ídeópénitusafílrmare,vtpiger,&nonnigeriegattír,
te^autprofundus humeQatrW^^^^ eomac'is qiiodeft^vtaccol^tradunt inftar lacus parum cur
^«?;|íl«acerere,bo-c eft legete,vidi^ Corvcium.i. rentis i.& vbifemins pannos lauant, eftibipagus Galaius
,Ci|ice,hoceft,ex C:oryeo Cilicix oppido pirata Taretin§ cü nuncupatus,&templum appeIlatum S.Mana? de Calalo.
««to ; ; í^rSí^S^paíé
caufáfeoHOs defcripfiflfe vi- , 'Primus Abundare j^Hmantia cogere prejjis re fub antro [Pro qua mercederetur-iilli
"liaJjatque vber- . Mella fattis i tili tilia yatque vberrima pinus : dej ideft gratia, vel labore. [So
.^ma pwíS] lili uberrima jf Quotque in fiore notío pomis fe fertUiS arbos ^^^r^u
.Isiam-per n^wram, & ^Ija», ^ í .^J-/. •• " •'• ••'•-j^- .^teélaVrbis habent ] Nam vt
^i^ius fterdes elle dicuntur . Indueratitatidem autumno matura tenebat. .. , . etiam Donatus dicit , , tragifi
Seras]i^aiores., quod nimise lile etiam feras in verß-im diñulit vimos i cümeft,8e vltracarmenGear-
,4ifficiíLtatiseil.[In verfumjín Eduram pirum , & [pinos iam pruna ferentesy . gicon fi accipiamus pro qua
Tf-m*« ^ roirmry.rJ^S^ÄÄ
tQiftulit^TranftuIit.Nammu Ferum h^c iffe equidem fpatijs difclufus iniquis, defecerunt?fcilicetvt louem,
lajiit pr^poíitionem . [ Edu- Tratereo, atque alvjs poñ commemoranda relinquo. alerent, quem Ops Saturni
^ c ^ ^ r a p i b ^ s >¡ua, lUfpirerJpfi r u ^ ' i ^ g r a y L ' - Ä i
tes] Prunorum arbor vocatur '^ddidit, expediam ; pro quá mercede canoros dedit m monte Crees Did^o,
lpinus,genere mafculmo . Ná Cmetum fonitus iCrepítantiaque ara fecut£y nfeum Saturnus confumeret,
[Spin's Sinuisi ' ^^^^^ P^'^^re fub antro. vt filios omnes folebat. Quod
\ ¿SíeconSia^^^^ ^'^gnifque agitam fublegihus^uum: queinfereuoluunturin^ter-
I mus non pofTe defcrSe num.Ii£}ipitaq;apés xnsfecu
^ r.,Aliis]Gargelium & Marcia'- hyemis memores, cßate laborem tarfonui» loue mellealuifle
Naturas^í^ronZibus pofuU^ vi5iu inuigilant fcedere pa^o , ¡iberos fine vilo concubim .
^ ^ A ídiduauteu! aut dedit, aui agris : pars intra fepta domorum l S0I9 communes natos] Pía- .
• NcreíTc enim ^^raffi Ucrymamy & lentum de cortice gluten, Ti'^'titin
cit ctum ance lubmffe Tarima fauis tìanunt j j V/W fcnpfit,dicitamonreip.
. • » pa.prios [Pro suCüenduZ^ I r eífenihilpríepOneudum.Omquo
merci, canoros ] Or- nesprseterea&vxores,&Übe
-¡aai n.turas apú, ^ Jf^^^purißima melia ros,itanos tanquamcommu-
Hux canoros Curecum foni- Stipant,^ liquido dißendunt nedlare celias "" habere debere, vt chantas
\ y ''"''^'•^re ceuas. fit non libido coiífufa-Quod
V ^ X prsce-
*

LIBER QJV A R T V
fr«b«s,lubentíum«omulrimdi
SffSSl fiii^^
feftinationem pertínens fola. auras &cquos,&corp(ya curát.Sa--
CCecropias] ideft Atheniéfes ^ccipiuntyredduntque-,aliji¡indentiatinzunt «e curare corpus/fi de homi-
WSJ inficus. [Vr"et]p,eríft Uli inter fefe magnavi bracchiatollunt j iro:íí deapibus/tantum cibo
^rand^msoppidacurejficut ^^ y verfantque tenaci forcipeferrum, accipimus [SapórluusjTpfis
ífjf®tuentur, nec in 'Hon aliter(ftparua licet componere mamis) ' í credunt c^loj.i.
cefCrocuquc r^beaté ] SaUn quanque fuo grandmis oppidacura; ks] Fluduantes. >
liiii.air,IqnuacrocQmanit. Ftmiinirefauosy&I>

€ E o R G I q o R V M
ac ordine facíut^attjue fi par- Mane rmntponisinufquam mora: rurfus eafdem » thmo'colkaoàut flore eius
ua licet componere magnis, f^efher vbiipaßukndm decedere fampis , ^Mp«
cio intendunt; ná ßcut Cyclo Fit fonitmymuffantqueorasy ^ limino, circum. i.frondes, aut flores árbutoru,
pü alius fiando maffam cale- 'Pofl,ybiiam ihalamis fecompojuerCy ftletur & íahcesglaucas ideft glauci
dum proportionem muficam vero Multspluma impudente recedunt in Buc.hybl$is"apibus florera
quá I^thagoras ex iiäibus in- longiusyautcredmtc^loaduentantihusEuris: depalta faliíli.&pafcüturcauenillediatuivalius
extinguit tut

I Í B E R Q J Y A R T V S." 5 99
legibus deuouent, & polt ¡¡¡^ cperum cußos, dlum admirantur, Oifines g^ augendor& ditati
^s vitam réfutant. circunñant frernitudenfoißipaniqmfrequemes, do,quamuis tecmínusanguftí
J î â a î ^ â t  Etf,peamllunthurneris;&corporahello j e S S S & S ï
JSeadhumanarnílituta obießanty pulèramquepetuntpervulneta mortem, ¿^.^^^l'^lfes
accedentéjimo m muh^^^^^ ^ ^ ^ ^^ ^^ auflas dicitur.i.deguur apib.ueqi plus,i.& noti
i^^'SJrVmíeTbfSo^ P«- LpIiulatgenus.i.progenies & propagarlo, tnanet immor-.
lata fide íemP^r obleruat.uraoc placuiífe tale l-in perpetuú, 8¿: am auorú numerantur.f ínter apes fi-
adeo.i.ommno^ pra^cipitur datiuü nó cótingit.Pr^terea Aegyptus & ingés Lydia,nec populi Par :
¿eberem.atoreefle£nm^ proaccolis-Legi invetultohbro Hydafpes ve,na Medus^no ;
Ä r ^ n u S a uf^ ?ftHydafpes,"niiï quia ex India ad Medios perting^
Í^S;^3S^Sm^mationéSeruíus legitima ceníet velimuspoctáfentireHyd^eeíle Medi^uoq^fìnu^.
pofitum volunr, quam ^^^^ excedere poífe nomi • gat fine particula ue,vt nó fit hypermeter fic)aut Hydafpes
S Ä Ä t a d Ä ^ v b i d a t i u l ^ i n u,torma Kledius.iadMedos. vlq,pertingéj^ó obíeruan^..ven^ J -
tó & cuftodmt fie rege vt.f, apes. Na rege incolumi. • ' i
reseltincolumis&fanus,menseítoibus vnaa.f^^^^^^ .,/
S ú S l ccurmqr^ remp.augédi.&regíobfequed./edruperefide... çdu^ ;
íurequt&fitvohífecundocurrudatequislor^ diripuem^^^^^
cemetuproabílmeámetu,verúétinh0cquanonianifeíte rege.&ipf^qiieílcollegerat.folu^
datiuám u,reperimus)nec ipí® apes íegnes. ..torpentes, & textus fauorum. Ille,f.rcx lup.eít cuftos.i.œierua
S Uitesf ná Ocia fi tóllas4re Cupidinisartes,feu arcus) ra,fed au(aoritate,& yeneratur ibu f.rege & oes circuílant il, .
FoU úícorpora in Veneré, iíuxuriá& coitu- &,baud. i.non l à M m s M M t d l m n ,
cdunt.i.inlucéproducùtfçtus.f.fuos,nixib.i.partub.&cor gn«^fiqu.fa vim inférât, aut d.bgent.usfco^ ,
porúmolimine,verúipffelcguftt.i.colliguntorenatos.i.fe- ipfç;frequentes.i.codenfa;ltipant.i.araefepiuntrege,&ipiç ,
mé natoru vnda nafcantur& incubádoformétUrapesé fo- attollunr.i.erigunt & portatfçpe regehumens,ob.eólant.i. -
liís&hsrbisfuauibus tamguítu qodoratu lpfç f.apes. (Df freqíienter obijciuncbe lo. i.periculis^bellicis,corporaí. ua
àutperemphafim. q.d.nonalieno laboreadiute , necaliena prorege,& petunt pulebram.i.glonofammortem per vulnc;; \
auftoritate frete,fed vt dicunt per fé,& proprijs virib.)íuf- nera.fufcepta f pro rege,q,laade.Ser Ceitiberis cocedit.neQj
üciunt.i.fufficienterfacíunt,&'conítituútacprocreátregé, quifq;Gallisiuíteabítulerl^Slqulsauth5C0lapernlCl0^^^^^^^ -
qui non nafcitur vermiculus, fed Itatim penníger.& paruos busoculis infpicere velít "^«entÇquonia res Romana ad Mo
quirites.i.ciues qualeserát Quirites.i.Romani fub Quirino, narchiam iam tue redada erar,tpfçqi ^Maro Auguíto voJenn i, * j
j.Romuloquifibi regéconítiiuerút & refigút. i.diligentius rerumadminiftrationê rebnquere ^fualerat mnii melius q,
ígút aulas.i.regiasfuas,&regnacerea.i.incecacóítituta,& yt refp.ab vnoregatur, dúmodo isprincepí bonus iispoeta ,
quibus m€fïiafuntferè cereâ,hoGelt excerífada áutea mu inuitare Romanosad Auftuítiobferuationem,cumetia apes
nita.Apesattiuereét f2pealasinduriscotibüs.i.faxis,& ru doceát optimum effe reipub. Ita tum, vbi vhus Ut rex,ixoc eit •
pib.&dederevIcrö.i.nuncabextremo,fedvipropriaimpul monarcb3,feu folus princeps- . : , -u L^cx»
ííe,aíaiiui.vitá fub fafce.i.oneremellis,& pabuliqd'afferút, V E RvM ipfç folijs natos & fuauibus berbisjln codicibus
íá-tus.i.tá nugnus(vtfmoríantur vitro ^autacclamatióeít ) aliquot mutato numero legas.Ipfa? natc^tol.js.In Rom. vero
amor florum eít fup.apíbus,& tan ta gloría, i.cupido gloria Ipfa? è fol ijs.nó inuenufte. [Erg^ ipfas g,uis angultus termi- :
nellis generaadw^uam obtinér^ fperant in generado mei- nuSÇuijRo.lib.in Mediceo,&abjs omnibus libris,quot quot
íe.Loquitur,vtdixi,fereex affedioneboititoqui gloriecu- habere pocuit,vnoconfenfu.Anguítiterminusçm, legitur.
in ¿. quem hoc loco breuiitfer ^Aetherosdixere; deumnanqueire^er omnes mire á pleriíqj bene interitus .
colligit, vt probet etiam apss Terrafquèytraâufque maris,celumqueprofundumi , dida eit^ quafi interueniei^s^,
partem habere diuinitatii. ; armenta woi Unulomne ferarum^ ^ mixtarumre^um connato
Wamque omnia animaba ex Hmpecu^Syarme^ta,víros,genusomneferarum, ^^^ refoluens,Lucretius:Con
quatuor elementis, tinuo hoc mors eít ilbus quod
ípirituconfiaret«anifeíMeít. fuitanteconnQxio. ^
litum,ab igneferuoré,adíüi- Sideristnnumerum, atpe.altfififcvedere^œlo. naturam fupercedere videntno
fpiritu Ingenium Quod V . raaioraquequam vtapibuscó
qma eíl in apibus ficut etiam in hominibus(namque metuut uéniat cumifint ratipnis expertes ex feda Py tagorica innuic ^
cupiunt,dolent,gaudent,quíe probanturex h."s,que faciút;di e.undem efle fpintum inapibiisatque hominibus,cum fpirimcant.n.colligunt
flores,prsuidétpluuias)fateamur neceífe rus immortalis de corpore in corpus migret, & ex homine
«« eti^ii apes parté haberediuinitatis. Vt aüt hoc exéplis, i. . in pecu s aique e diuerfoprseterea ánimos vbicunq; íi nt eífe
m>usiimilibus cóprobaret,Lucretiú fecutus eít, qui dicit,ea particeps diuinç mentíis,accipereque infufionem eius qui m
qua inter íc probare non poffumus.àfimilibuscôprobanda. omriibuseít deii cú tamen inter philofophos magna fitquçventum
namque docet corporalem eifè,nOn g? eú tenere vel iîio,an deus fitin vniuerfo ipsúanimans,an extrinfecus ipcernerepoirumus,redquodeiusfimilisatq,-aquçeffeduseil,
fumgubernans,nam vt defideloquar,manifeilûefl: fimplicif .
a corporale effe manifeítueít.[Hauílus Aethereos] Diuinos fimumeflredeum,&ante cunda creaca,omnia tamé,cûvbi..
ipiritus[Deumn3nqueire peromnesjlpfeinfexto: Cœlum quefitconferuare:fedpoetacenfetomnium vitádependere
ac terras campofqueliquentes Spiritus intiìsalit. Lucanus : á deo,ab iplboriginem habere,& ad ipfum tédere,nulla_mq;
luppiter eít quodcuque vides,quocunq,- moueris.Hinc pecu- animam interire,quod quátum ad fidem fpedat,erroneúeíl. ^
esjHinc.1. ex deo.ex diuino fpiritu fumut omnia cum nafci Nam fpiritus pecorum cum ipfis extinguitur.Ordo eíl. Qyi
cçperint,vitam,ca»t8rum corpus exquatuor dementis eíl,vc dam,r.philofophi,autrerum indagatores his fignis, i. .fpter
^ximus-LScihcet hue reddiJSine dubio etiam cúdadiífolui, hare figna,autmdudifupp.his fignis prçdidis,& fecuti.i.cô
« redire rurfus in originem iuam necdfeelt-L Locú morti: ] fiderantes hec exempla.i argumenta in approbationê & de-
-perditioni. Nihíleíl.n.quod perire fundituspoífit, cú fit. clarationem rei dixere partem.i.partidpationédiuinx men
79:r

duma.aere qui procul a P u n i o ^
e E o K G I C O R V^M
fcenteiii.udunafc tur.^
p^rinc.p.a viuendi,boceft omnis fpirirus vitales volare in nu
».ex deoaut atq;ruccedereaItocclo.i.ad aliumx^lum propter diftérétiá
, fubtilss.qui^^^ profundi celi iam nunc proaere Politi cum tamé alti & pro
^ Si quandofedemaugMftam fus^^haiftùs
V ideft aluearia. Et proprie rhefauris relina, prius hmjiufparfus aqmrnm . aquarum fparios. i. thefauros
ViAuguftum^ tedum aug^ Ore fo'ueyfumofquemanHpr^tendefequaces. ' ore.f.infpargendohauftusac-
^ V t T h e W ] ideft repofitioni. Taygete fim.l os terrisoJìendùbonePm T p e S tSì^s ap^^^
bus, ac fi diceret apotbecis ^^^ ^ Oceani fp retos pede reppuUt amnes ; gp^j e„ecantur,aut qui fe con
S^oro S fo^ ^«i eadem fidusfugiens vbipifcisaqmfi, linuofubfequátur.cenfuser.
S^^Sa^ic^üicelHt Trifliorhybernasàode^^^^^ " f ^ «
, hoc dicítrípargendoaqua imi /«pw e/2; venenum ^ ^ gerentes pluuiam fe
^ r íímr V?fi??ace emm a Morfibus inj^iranty ^^icula egea relinquunt contineant intraaluearia, de-
^ veJLanimaJ^nnvulnereponunt.
/ S ? p í ¿ S ] L m 3 m p feruata/.abapib.meUa diripias ;non.n.abIa^
i mHirroliiPere. fFumos uiuereomnespermutuntur , namhycmfinedia intereun^
•i^íquacSc^iípe apum perVecutores,vt,Maleeq,- fequacib. A p e s a ú t cogunt.i.congregatacftipat bis.f.quotann^^^^^^
' Wdl. rBÍTgramdo^cogíint foetus] Gemina eft f^cJnditas eft in vere,& autumno/§tus g-'^^'ííP^a.mclla pode«^^^^^
• Sendere meíTeti fi líber. [Taygete fimul os] Taygete vna ex aut eximendi mellis,videhcet fímuU.COcinuo po ftqua Tay-
Pleiadibus feptem,vt au em áiá fupradiximusTbis mei pre gete Pleias.i.vnade Pleiadibus ex ^ ^ &
cipitcolligendum,orientibus Pleiadíbus i.verno.Item cuní ia,& in llcllam verfa, oílendit t^rns oshoneítu. »-Pulch/u
occiduntautumnaIi.f.tépore.[Oceanramnes]Homerieft , necpudibundum vtconforons.qua: mortali nupraleab co
• Amncsautem beneait, quia in motiem dit,aut honeftu.i. pulchrum P^op^erl$titíam. ^
fluminiseiusfluentareditara prommpunt.CAuteadem ri- jn Achilleide,o qüanmm gaudat^
dus]Auftralém pifcem fignifieat^quiaquarum vndáore fu- yñr pulchriorés triftibus,vnde Ihtim ^^^
fcepic.Vnde&aquofíaddidit. Tune enim pifcishicoritur bernas &c.hoceft ad Nonas Maiasquando Virgib^^^^^
quo temwre Pleiades occidunt.[Triftior]vel propter occa iur,& cu ipfa reppulu pede.i. ^onculcauitamnes Ocania.
[[Uis ira moium fupraeíüExceduntmodum.nam cum fuo Autfup.tuctempusmeííiseft^^
interituirafaiatur.[SpicuUc^ca]Breuiaqu?poírunt até- fugiens fiduspifci?acquofi.i.aq^^^^^^
re.[ln vulnere ponanr^Non fuo,fed à fe illato,SÍ Amphibo defcendit exiftens tnftior, "
licosditíUmeft , vt cum Turni iniuria màtré admonuit. bernas.r.quas a vulgoso temporeocc^^^^^^^
quam inferebat.fed non quam inferebant validiores. Item quare occidebínt,aut iterum recfatad
$aI.Iniuriavalidiorum,fcilicetquaminferebantvalidiores, bédádicens;rraeftiljis/tt^^^^ •
^sc. Si quando &c.] Ofteníaapum naturaredit poeta adea- f§jla?f$abapibus inimiCfs,«nfpn|ntmorfibus,yenen^^^^^
rum curam,8? euftodiam,quaí eius operís principalis eft in- vnn inflandi,& relinquunt ípicuU,í.acuIeos, c?c^ breuia,
ftitutiod¿cés.Situ relinques.i,eximes,qn.i, aliqÚ, thefauns &exiliái4 laterepofl^unt afjiíxa in venis-finimicarii, po-
.i.expofitorijs,hoceftaluearibusfedéauguftá-i- quafi augu nuntanimas.!, vitá-sinvulnere,qu^^exempto aculeoíspe
rio cófecrátá regalé, aut anguftá,8¿: mella íeruáta,f.abapib. »ecantur, &uadebenLt apes languida reddi tumolequaci.
p\rc«futurol f. tempore Sindurammetuas hyememparcejqt^efuturo y iDÍum
i d K S S ^ t Contufrsqueanin^osf^r^sni^rabere^^^^^
¿lasli.añiiaas.CSuffirethy- ^ut fu^re thymo y cerafque recidere manes hic aran;eus,retia vero quf far
ino]i.futnigare,vt exinde ini- Quisdubitet^ nam fiUpefauos ignotus adedit , ciunt,faeminino.[Inuiía ívii-
I ne hoc dicit,fi nihil habuerint ímmmilquefedensaliena ad pabulafUcus, puella Lvdia commutata eft,
I in aluearibus vel te toUente, ^ut ajper crabro imparibus fe immifcuit armis : cum dearn lanificio pioüocaf
^ rba^aofiínímur»^^^ durumtine.genusy aut inuifaMinerua fet inferior.- ^^ .
HDUs.apuius minutatiminci- n^r t -, nn ^n SiN duram &C.1 Docetin
famceráminiílra. Steli,ones Pfonbus laxas fuf^endit ar anea cafìes, adfmendo melle difpofitioné A$c.
vero &c. thymi fumo ab eis ^pmagisexhauñ^ fuerintyhocacrius omnes atque prouidentiam adhiben
^'^'^"^^entgeneris lapfi farcire ruinas y dam,&apibusfuccurrendum
ed,^,quisdubitet?q.d.meritonullus,autfuífire,i.íubfumiga
roa.;.coaiiimra.I.Fonbus lufpeodu aranea caffes ] Virgihus re cótra fures £hymo,q.pro velforte legédo eft,ceras ve &c.
^ X . tecidere
«

L I B E R Q ^ V A R T V S. 91
•J • rí'fí'Mi-ecerasínáttes, ivacuasneíllísviíisanimi fis,hoc.i.tantoacriusincumbeat.î.3nïmentûromrieçfarcrrei
•TCCiderc.!-^ Famis,oftendit cur fufficere iüffctk, i.inftaurare,& reparare,feu reficererumas.i.iaítüram,& dâapuc0t(iiwaiH
. lacerta itellacis maculisignotus.Ligno- m generis, lapiî.i. ad iriteraumdecidentis,&rcomplebunt
dicens oam ue • • ^ ^^^ perceptus abapib. cumadoria- foros.i.loca,per qua? inferunr Mella fua,lìcut nautç per foros
bilis,â«rc^rd fauos,& cubilia fup. inferunt mercimonia,hoc eít celias vfquead foros, & texent
riveon-^erie herbarum,autfoliorum conftru- i.conficiétdenuo horrea.i. receptacula mellis fauos videlicet
SfSefeet in aluearibus.blattislilisvermibus pennatis exfloribus.i.foliolis,vtdiótumeít. ^ ^ ^ . . .
' L^ ÍIAI. lQcifu2Ís.í.luGemfugientibus,&intenebris SIN durammetuis hyemem] In codieibusaliquotMetues
anoceao üici ^^^^^^p^-ji^^j-fantibus, & fiicus .i.ve- legitur.CContufosqueanimos,&res miferaberefradas]Sanè Vak>
alutar UM VO IXP^ &ceflitans,immune.i. v¿ró in libro Longobardico; Mirabereprius Iegebatur,mox, LECT,/
ntrïSsoDeris, & fine munerelaboris,ad pabulaalie- fe,íyllaba fecundafuperadditaeft, quod reliqui habent libri.
^^KnXborevtpoceapumcongcíla&parta,autcrabr [AutfufBrethymoJIncodicíb.aliquotantíquííílmis,At,non,vPÍ-nP
aenus 3fper.i.rigid' & immanis hoftis immifcuit Aut leg¿tur,& Subferre,pro Suffire om nino,id corrupte, fed,) ^
ri f .nP.M^lpnis i acuíeis,imparibus.i. longe maioribusquá eiïim.At pleriqueviri nonexpungunr,qua;leaio etiam libri
iXbeant autsenus cíneíc.i. vermis oía exedétis,&ob id eíl Medicei.[Nam fíepefauos ignotusadedit 5teliio]ín Rom. '
Eiexecrabile oa immite fup. adedit fauos aut fedés.fup. lib. Adhaefitcorrupte(vt mea fere opm!o)legirur. Aduerten- . :
P l hiimunisad alienapabularaut aranea '(refpicit ad Arach- dum vero libros omnes legere fubfequentem veríiim per ere- , J ?
népuellam Lydá,vndefeminínoi^titur genere,cûvermicu- ticum pedem primo loco,Stellio, 8¿:Iueifugiscógeíla cubiIia id V
lus araneus dicaturgenere mafculino. Indearaneolusdimi- blattis. [Aut durum tmesegenusjSunt libri admodum vete- I )
nutiuuiuiquo vtitur inxulice.átquevtaraneoli tenuemfor res,ín quibus legatur,autdirum tines genus,íed.durum m,3niau!mus
or/um)araneaigitur.i.Ai^chnepuellaLvdainara gis placet,vtabrodentiú vimjqua-tinearum propria eíl,indi
jieumverfa,íauiía MineraPalladipp xmulacio'né in arte cetquarauisdurum non reiecerimomnimofum epitheton,&
texédi,fuípendit inforibus.i.pro pcft-tis,& introitibiis, atque íjs precipue omnibus aptum,quç damnnm_ inférât. Sané equi
e^reíTibuscaíTcslaJcos.i.retialaxajquxIaxéjfufpenduntur, vt dem in Mediceo libro durú prius ícriptú fuit mox parteprifortmsimplicsnt,
nam tenfaobilant,fcd nooirretiunt tam mçvocalisabrafa,ditum faótum elt [In foribus laxos íufpen- ;
faciluer. quo.i.quantomagisapes fü'erintexhauíle.i.euacua- dit araneacaífes.] Antiqua omnia exemplaria,qua: verfamus, .
tx reeifis fauis,ac cerisinaníbus,&ab animalib.nÓciuisexe- hoc numero legunt. Laxos in foribus íufpendít aranea calTes.'^ ^'*
'i * ' I ' •
íRy. xrItatuíit3 Vit^iongitudo sivero(quQniamcafus apibus quoque noñros bus,Sedvt in 5.1ib;vbi de peíH
V morborumcreatrix. Sic r^. Y. -a.-1 / lentia locutus eít,innuit,homi
in3üC.OLycid2 \mipzvü&- ^it'^t^'^^iOtri^^^ ' nes fere fibisÍJtcáufa morbo- v
nimus. { Alius coIor].i.palli- Quod iam non dubijs poteriscognofcere ftgnis : rñ:nam varijs & vitra modum,^ ^
dus,qma dixit fupra,Ardentes Continuoeñíégrisalms color ; horridayultum ingurgitât ci^bis, pecudes ^ \
auro, & paribus lua corpora ^ ^TrfW • fum rorrnralurp carentum ^ fimphci cibo,
guuis L Fuñera ducunt ] Cum ' Reformat macies . turn corporaiuce carentum ^ falubrifero pom teperatius . -
exequiali.f.potnpa. Et ducere 'Exportant tectís : & tristìa fuñera ducunt: vi¿litant;quia igitur apes neqj
propriefunerumeíl. Perfius, ii^futillf pedibusconnexf adliminapendent: cibo nimio,ñequepotu,neque
Nenoiamtertiaduciturvxor, ^^^ intus cUuftscunamturin edibusomnes, otioaut torpore,morbumcon
[Pedibusconnexaí] Hinc muí- , r , a. c • trahunt, vic etur merito a mor
tidi¿tasapesvoiunt,quodfe- ïgnaueque fame y

c E O R G I € O R V M
- Ai-fAm rplin»». 3 hPc exBortá«- teal's referens,& thjrmum Çecropîum.i.attîciim Sr Centaurea hercu«i.t,pr^terea
aut poft tno^^^^^ bas calidas , ¿íiccas,oleatiagraue.i.grauitermuJtum. Eftecorpora
carentuni ucea^ic^^^^^^ ^^^ a^ellolgricol^ fecerenomen,licet di
nera feiiper( Alludit ad humano^ cere cui agricole fecere nooieaamelJu,atnelli,& forteamcl-
&lauguida?.pendentad^ lusherbalquar cum floremfert,eftfacilís.i.faciIereperibipUcat^,&
condependetes^ ji, cîu^rentibus,Nanq, tollit.i.erigit,& exrollit &excrefcere
. ^mma.qutafî noncoae^ ^ ^ ingentem filuam & .ffoliorum.&cauliumdevnocefpi
autipfe.omnescuaan ur.KU^^^^^ te.i de radice in vno cefpice cotuentaipfe-f. flos eft aureusîi.
hoceft aureicolpris/edpurpurk.i. purpnreuscolorviolae nigr^,hoc
j i u f p i r a s x m i o p ao,e rahunt or=,pallor« l=gunt..,cal|ÌRunl.llum,f,florOT in vallibu»
uenietior ne prupi U ^ tradim refonans murmur toracurua deHuentia,Mellç ilUus fluenti m Gallia, tu ncoq.
\ i s tVluis B.ccho,i.vino,odofato.i.foni, &odorem magnum exhalan-
1 tïm & com no jïmm lèridet, i. ftridoré procul ftaftibus af. te quale eft vêtus amineum de quo prius,funt & amme^ VN
\lferT;Eefluemib,&vtign^ tesfirmiffima yuia,radicesh«msXfior.sauthe^^^^^
- ^'i^SïcmïïonicuobfcurS,&côcauo,forna^ ned.apibus.pabuIa.MnurniT^ntaex t;U!deco¿tione,pIenisca
^ ocSs,&opertis:namclariorfonusedituraboperci^^^ niftris,l.iporieliis,autcalathis ,vafis,l,vimineis.
modo.cúmtaljamorborúíignayiderisegofuadebo incende- v A p T »A T F r T I O
V odores galbaneos.Mncedendogalbanum

L I B E R c x y A R T VS. Uz
- . . ir... ;Mrenrêora.M)ftiadiuerfà,amnisdicodcuex% tüít,&ponit in hac artè,qûâriî'.ndiauras eft Ceni ^
fiuésMcawc i ieptÊ ^ L . • coloratis.i.ni^ris, reparandarum apum. Earn autem artem ex facrificio pro pla-
•'•^frfonï^^^^^^^^^^ caSdisnymphisWitutoinuentamfuolocoâudlordocebit.
ypsoscontraftusllAdfufti; Exiguus primum, atqne ipfos contra^^^
|neiidumtm,&coaretanclu ^ligitur Locus yhunc anguñiquembriceteCU fcera.i.carnes oés,ionfa,i. perbouis
cadàuer. Ç Anguftique rp^yi^tibusque premunìar^lis, & quatuor addunt cufl"a & conmfa, foluuntur.i.
dû Plautum, hase imbrex dici- T um y itulus Urna curuans tam cornua fronte ¿licS per pelle integrá.i.folidá,
mus : Náq; ait^^Fregiftumbn- Qj^^yij^y . fjuic gemina nares, & f}>iritus oris ne fpiritus,aut (iiccus, aut fan- ^
''"""'roíínL ifcefenX Multa reluBanti obfiruitur .plagifqueperempto guisexhalet&ipfi qui hçc fe-
Tunfaperintegrantfoluuntulrifcera'pellem. , '
dunt, vtin horréis cernimus. ^¡^ pofitum in claufo linquunt ,&rameacofiis occlufo loco,&fubijauntco- 7 A
[Multa fragmenta, thymum, caftafquerecentes. ftis.fvituli nepelhs putrefcat, J
Holgeriturjepl^ris primum impellembus yndas, ' ^ S S ^ S Z S Ê J
putrefìunt, [Ramea Iragmetaj ^¿^/^/j rubeant quam prata colonbus, ante ^arptas, hoc.f.quod didú
Der.imisf3da.i.fra|ninara- Garrula quàm t ignis nidum fujpendat hirundo. ellgent.i. fitzephyris impelle
ramale ve-us. [Caí,afq. recen Refluât ;&vifendamodis ammalia miris y i^lhus^^^^^^^ '
tes] Statim carptas [ Zephn is ^^dumprimo, mox & ftridentia pennis, ^ hirundo garrula, fu^
K S t r S r r T ^ ^ifcenturytenuemquemagisymagisaeracarpumy fpendarnidu tigni sd. ad tigna-^^i
íeSÍS^SfiÍ:::.^,] vt^ Donecyytafliuiseff^us nM^^^^ S S n l S Œ > ^ '
pore,bimi yitu!i,,n quo p!uri-_ Ey^^p^^e 1 aut vt neruo pulfante fagitta, mor.f.vituli tepefaólus in oífi-
cuodexcadaüerenafcunuir ~ f? . r ^ ^ ^ ^
i.malta,&g,apesetverm{bUsprocreantur.[Truncapedù] nimaliavifendai.quae poftea .
.f.fine pedibus. Et bene addidit primo.Ná poifea tam pinñas modis exiftentia primo trunca Mum-i.pedi^s carentia^vn
quam pedesaccipiunt.[Pinnis,Miícentur J Interfe pinnarú deapes quídam digas volunt. ( Eft au muhuta^^^^^^ , ^
íaiitaieconueniunt. trunca pedum) & ílridentia mox.i.paulo poft p e n ^
.JE EXIGVVSprimú&c.fExequiturquáprxiibauitmateriam punti.infpirantmagis.&magistenuetnauram. .VITA^^^^^^
dicens.Locusexiguus.hmodícus&anguftusatq.cótraaus nec erupere.i.vteuolauere excorio vitulino.v^^^^
.i.conftrio^us in ipfos vfus. ¡.ad hácipfím vtilitaté vt.f.in eo erumpit.effufis nubibus 2ftuus,qua: fubitae & / "^P^uod^ ^e
bos putrefcat eligituf primú ab his.f. qui apes reparare pra;- rè funt, cum aer purior eas continere non '
tendunr,&ipíi premunt. i.obftringunt hunc.i.locúimbrice fagitta; fup.erumpunt,aut potius emittunt, f u^^eiacuJa^ur
.i.integumento contra imbres tedi angufti,& parietibus ar- ' neruo.i.arco neruis munito pullante.i.impeiiente , n i ai tm
Úis.i.anguftís.f.teélütepidÚtenentibus(Eftaútproceleuma .i.populi illileues.f.infugaconfidentes,ineunt,Nincepta^^^
ticus. in primo loco poncus) &addút quatuor feneftras luce fi'quando.i.aliquando prima praslia-i. prarludiaprxüorum, ,
obliqu3.i.ex obliquo !nfufi,& ínter media non direóìè afpël tunc enim fagittis,quibus multum ^lent,o^iituntur.
¿taaquacuorvétis.f.principahb qiñfortefriííus nôtpemge V A R I A 1. E C T I U- , .
nerent fi exdireóto imrent,Tmn i-demdepoitg, locus fie có THYMVM, cafi3fque virentes] Antiqua omnia eK^^^^
ftitutus edjVitulus curuans sá cornua in fronte bina.i.biéni, quotquot legi,Recentes habent,pro ^¡rentes. Ltrupciciuc
hoceíHpfevituIusbimus, & ita tener&fanguinis acfucci vt n e r u o ] [ n libripliqiiotantiquis,Eripuere, legitur ^
plenus,qua:rit.f.ab his qui apes reparare volu nt, Nares gemi fe£>o fenfu. In aliquot alijs, Enpuere velut, hociusuius, 11^
naf.i.amba:,& pares obftruunt fup.huic.f.vitulo & fpiritus-i. lud vero primum numerofius.
fr^ü" expeSia J ?uUo do hominum expenentia cepit ^ ij^itur ? [ Vit¿ mortalis hócente,
ars per vfum reperta TaJlorUriflausfugiensTeneiatempey norem ] Bene honorem ait,
[Paftor Ariftïusjfiliusfuit A- Umifsis (vt fama) apibùsy morboque yfameque, qu'a arare ammslis psfcere,
' SS^SSÏÏrSî^S^ '' ^ - • - inSncfSnS;
rydicem nymphávxorem Or- Multaquarensyatquehac affatus voceparentem : f^ic rufticit3s. Alibi, [ Non
phei vitiafe voluiifet, 8c illa MaterCyrenei mater,qimgurgitishuius vllusaratro, Dignus bonos.
•fugiens à ferpente fuifl-etocci Ima tenes y quid mepraclara flirpe deorum [Cuftodiafolersjpihgens, &
a ' S & T ^ d u f f t (Stntodo:^.mpeLes,patere^
diojs&cun¿tisapibus,matns fnuifum fatis genuifli ì aut quo tibinojiri perdo vfum laboris íub qua |
auxilium petit. [Extremi am- Tulfus amor ; quid me celumfbtrareiubebas «? augere debueram • [ Felices ] ^
puer. [Mater Cy rene, maten Qsem mihivix frugumy&'pecudum.cufiodiafolers ram,qui habere ammam dicit
Inuidiolum eft nomine paren Omnia tentanti extuderat, te matre relinquo. cunóta crefceniia. ynde & ali>
' ^^^ Quin ave, & ipfa manu felices erne filuas : bi, Aree ager vitio moriens •
'EX^Il^f^ «Tí.
fperatione3it,Ruitqucimpio Vre fata (¿r validam in vites molire bipennem : [Tçdialaudis]Tçd;lùfe ê|anrans
nomine Turnum. [Gur- Tanta mee fi te ceperunt tadia laudis. gor mentis & animi, áéri'Éorguis
huiusjideft Peneiflumi- ' porisinualetudo. ; :
"'s- Llnuilumfatisgenaifti?]Sinatusexdijs,inuifuseftfa- (^vis deus banc muf« &c. Apteingreditur fabuíam Ari- Asc»
tis. ^»Cinô.Aen. Nos tua progenies, coeli quibus annmsar- fta;í,eum.n iuprahum3nas vires videatur inuentú,vt ex vi-
Virg. í* -

€ E o R G X CO R y M
tulo putrefarò generémrapes, merito confugítad diuinas. nobispulfus fup.eft tibi.i.a te,quid.i.ad quidiubebas me foi^
C^xrit ergoa mufîs oinniutn gnaris, & inuentoribus, quis rarecçlum.i.quod reciperet in deorum numerum, ;en indideus
earn arteni primus extuderitMd quod quafi mufa refpo gnácis. eft demonftracio. Ego relinquo i.amittto,quia alicer
derit, incipit narrare quo paélo A.riíl|us apes femel omnes nó rehnquerem , te marre- i- cum tarnen tu mihi mater fis
amiferat, querelasqueapudmatreninymphamdepoftierar, quia demacre nihil abigitur,cQ pa ter Íícpe incertus iîtretiam
cuius tandem confilio Protea deü marínum,& vatem agref- liunc ipfiin honorem morralis vitx. i. quem in ter morca íes
fus hanc artem jtan Jem didicit, l'ed fabulam multis exornat, merui,quem-f.folsrsJ diligens & Iblidíe.i plensartis cuftovt
nympharum defcriptione, & Orphei fabula, nunc ergo dia.i.accunitío frugum,&'pecudum.vix-ì.cum fummadiftìi
Ariftçiiamétadeclarabimus, hocordme O mufa:dicitefup. cuítateextuderat.î.peperat,&parauerat(venit veopinorab
quis deus qms inquam deus ext:udit.i.cum labore & molí- extudo extudi. nam excudo fecundam producir, vt Aen. 6.
mine quafi faepeobtúdendo caput fiium, rcperit nobjs.i.ad Excudentali) ípiranria raolliusïra. Et acudo prçteritûni
vtilitatem noftram,cum deo nullum fitexeícommodíi,hanc antiquum eft cufi,autvt nuncdixinuis.cudi priora longa,ef-
'' artem. f. reparandarum apum ex uitulo vnde. i.a quo, noua fet ergo contra naturan) fi excuderat legarur,quomoiciensyfummaflauum caput exMit vada : P^^ ^"a S^
¿taí pellibusambï:lNebrida* Ft c ÌU - . • na cu honeftiifimismatronis
hib=nces.fedhicv¿naSicuS f tu rnnfruHraexternta tanto apud Romanos decátata;qua:
I eft habitus quam iúeonym- yipfe tibi y tua maxima cura. vero de ornacu vario nymphis
dac, quia multaseas legi- "^^^fli^-^rißfUSyTeneigenitoris adyndàfìi pharûaftVt,adcarminis quo-
r ^ r r ^ - r î t  'e.r.ielemnomine äicH. r a ^ í I S T o t t ^
cm. ïpell busamb,e. [CuráinanenjD.finfaoeTt'ím^^ '^"^^^•D' Vmosdicitur íilua,vnde Drymonymphaaquarum Drvni
dl Doiof '^«l«]Secùdû Donatû hic e ^ d f c S ^wf ^ ^«teml coloÎe,nam xlnthon S
V " ere dÏÎ î ' Sale indicante, MÍfcú" nam i?, '' '«^"^^^igea au tem a canms fuauitate diciwv' •
niauiusautemtaliseftmnym- Ligea.
qArcthai» fonsdulcufluenta «ater medios habet f^äus' PhyUoïotVf^r
U«us, i nyuodoceafohjs, capiédis ná Phyllonfoliondicitur.& d^ ^J..

f.,reot,haiio aút víreo, & peor jpmcat i.ao
1 I B E R faíimulohftupSremí¿di}ibusvttre!s,ideft quibus fedebant m aquis. f. -cthufa vitreicolo.
velox , & ^ ^
' ^ cis.Nádeisdfpugn^cM complacensdicitur,profpicieiisantealiasfo!ores, i.nymrethu
c«n3pUcédo,narf^ phas, exulitcaputflauum, ideív Ílauíscapillis decoratum,
rethufa f/Sf'eiTnter'q^ vnde fumma,& procuLi-longe priuíquam rediret.tutn effet i
;lj„,e. celebro adhucíiib medii reditu/upple inquH. O cyrene fororoon
e. "-^rrabatiiune^ exterrita fruftra tantogemim. quiaipf^ Animus triftrs ex
eíl. At .deft eíl ^ens tibí tua maxima cara ftat Ucrymansad vndam fónet
foaus aiuem ^ n " r j ^ ^ ' S vox eraS tn au- minatim,cmdelem,ideft immitem, quod fignum amentias
íonitrlicetergo^^ eftper impatient.áort^,íicutprius Aeneasamiffaco.uge,
diutceum,vti on v ^ inquit Aen.z.quem non incufauiamei'sfaominumquedeo- ,
e rumque Aut L d ineuerfa vid-rudeUj^r^^^^^^ - j
cai TdeSSa, & dnda colire faturo , ideft abundante Wnis íapientis,etiam ftoicos,&pr^
loca%clredicíthyaii,ideílvir«dihoíe aquarúcolori feinuencarum & Aeneaniveramiffionem coMUgis. ^
neau itidlm,Ideft habentes ventis, verfus defideratu« qui m ^^^^^^ >
qrubuscedatdiíFufam,nitidampercoIlkcandida,qua!iasút ^'"r/íffsn^^^^
fere in locisfrigidionbus.ítem Nefíi,& Spio,& Thalia,& dtco,Cydippeque&flaua Lycor.[Atque iP^y'f^fll^P^ J
Cytnodoce,&Cydippeexíftensvirgo,ideíiadhucintaaa. Afia & De,opeíajau. verfum corrígete vol^^^^^^ J
( k hoc loco vi! go accipimrnona viridioreíEíatetátum, ruat.Atqí Aíia peiopeia,fubIato, gísatnonaduerterunt^^^
licenim Lycorias virgo dicerecur, ficut Paíiphae in BucoL anti^shbdegi,debere,Atqj Ephyreatqí Opis,&Alia JJeio
Vir

G E O R I ¿ Ö R V M
mduntur.xí6T'^'®H/v./,fiU9Vpo T>ocidayVanchàsadolefcuntignihusara. jioro,&aquiscarrofo,&Cy-
Z K t 'fneîa^r OceanolibemUi,aft,fm>dtpfaprecatur y diabiles germant ideihforoîibemLs
ait ] Ouafi nvmpha Oceanumqaepatrem rerum, nymphafque fororesy res dant ordine, fi minillerio
Oceano facrificat. [ Oceanú- Centum qua filuas, centum qua flumina feruant.
que patrem] Secundum Tha. r er liquido ardentem perfudit neniare Feflams ?aftim
mm^usEas^'ÎS^^^^ Ter fiamma ad fummumtemfubueaareluxit : runtma.HÌluviIIis tonfis, id
flumina feruant]/Vutducen- Ominequofimansanimumy fic incipit ipfa. eièquorum villi erat tófi: ijs
Mcpìre dicit aut finituseil autem tergebatmanus,pars.i.
" numerus pro infinito. [Perfudit negare Veftam ] Tdell in quasdam ex eis onerant menfas epulis,& reponunt.i.iterum
^ ¡crnem vinum puriifimum fudit.poft quod quia magis flam ponunt poftquam exhauílafuerantpoculaplena,&ara; ado
• ¿aconualuit bonum, omen òftendit. efcunt.i.augíntur,&incenduntur ignibus.
Hic percuflTa &c.]Docetqúo fufceptusfit m thalamos ma ignis excitât,Pancha;is,x.ex thure Panchaico diftufis,&
ternus Arifteusvtq; expofita querela, eaq; inani intelleda terait,© fili caper carchefia, i.pocula ila grascis
1 noftepulationem Oceano libaba nt. Ordo eft. Mater fu. A ri- cht.i.VHÌi:M^onij ideftLydij, quod bonu eft,&
¥ lliei videlicet Cvrene,percufla mente noua.i.magna aut in- lacrihcemus Oceano,f.deo maiis,& fimul ideft,cum hoc
^ folitaciimfilioi1lätcnusprofperafuiirentomnia,formidine ceree ipfa precatur Ocean um pattern refum,í omnium qu
i habens menté attoniti ,& perçuíTam nouo metu ait. f.ad augefcunt,quia exhumoreproceantur fecundum Th
Arcthufam talia nuncianti.age.adhortantis eft,duc, inquit, & Nymphasfororesinter fe,autétCyrenes, fed potiu
adnosfupra, Arifteum, quia fas eftillicumfitdefanguiae ter fe,quia fic Cyrenes non tacuifl^etvni tot forores
diuú,tan

L I B E R C y A R T V S. 94
homo habet fnfe Ifbidí- Tende : doli circum h.e demum '
Sem, ftultittam fcroc.tate,d^ üpß ego te,medios cum fol accenderti ßusy potuit^remalorû remedium
lûiquçdûineo vigetparsaia p^cori iam grattorvmbrapfty cc/rarerçaufa proprer quá
ua:vicinaeftdmimtau.^p « ^¿y . • ducam^quofeffus ahvndis indu

G E ORG ICO R V M
r Tfi»tt ] Tevere confueuît l4tquehabilis membris venityigor.eH^eçusîngens appctîtus optima dux eft. ad
kam'tunc illfc non erat. Obi- g^^n montis,quo plurima yento . '
cîmus. [Auerfnmà limine Deprenfis olim fiauo tutifima nautís. masmutari, quia decipimur
Paullulum obltquum a lumi- Jntus fe vafli TProteus tegit obice faxi : ipecie redi, donee in formann
Hiciuueneminlatebrisaj.r^ Ì ^ S ^ ^ ^ t ^ ^ Ì ^
Sil alíoquin potuit Ariftç.m Collocat : ipfa procul ne bulls obfcura recejfit. tionem redire cogimur . fed
çd^nofcerelatítantem[[am ra- Iam. raptus, torrens fitientes Sirïus Indos, , latis mperq; philofophati fa-
piluslHicdiftinguendumpro ^rdebat.dœÎo,& medium fol igneuS orhe'm iiïLÏ®^",?-^
ì ^ m i ^ ^ ^ ^ ^ s ] Hauierat,arebantherb.y&cÂafluminaficds ¡íf^ll^líciSí^rSSÍ: ^
^ per quam nimios seftus accipi- Faucibus ad limum radij tepefa6ia coquebant : do iguur eft fup. Cyrene ma-
^ mus. C Sirientes Indos] Popu- Cum Troteus confueta petens è flucìihus antra, Ariltó ait h«c .f. quae di-
UO tentoria fixa Lemanno. SxHltans yrorem late dijpergit amarum. famodonferam, liqui|(um,i.
I Vix deíFeflafenem PaíTuscó Sternunt in fomnp diuerfo in littore pÍTOca. fluencem,&mundum', quo.f.
* ponere,membra,] Auiditatem jpfe^-pelut Habuli cuños in montibus olimy odore ipfa peiduxit, ideftim-
l^tum cito in Proteüm impe- ^uditique lupas acuunt balatibus agni, rolacras gr ouatoperducisfatum
feciíTe dicit, per quod in- Confedit fcopulo medius, numenmque recenjht-, • .tot^m corpus nati, ideft
is yl H A E C ait, 8f liquídum am- ^^x defeíja Jenem pafius componere memora, gor per auram dirfufus aut vébroíÍ2difFünditod3rem,Q¿io
Curn clamore ruit magnoymanicijque iacentem fpírauit illi f. Ariftsofic
totum'&c. ] Poílqúam mater OccupâtlilU fue contra non immemor artisy . , perfufo, & hoc crinibuseom-
SSo ^rtTadtuiSTpt Omiu transformad fefe in gracula rerum, ' ¿ [ l ^ l ' J ¡ L l ^ ^ r r i .
infidias inuadere,&.' cópi-ehen Igneraque,horribiíemqy feram ifluHiumq; liquentem: lium ñeca Proteorefpüeretur
^ dere debeat reddidit eü-aptum aut vtmortalis perciperetur,
j qui eum & vid6at,& capiat, Nam vt vetus erat fuperftitio fe- imbuit capillos eiusgo odore quo deopm imbui folét, Vnde
mideinoü femper, fed dantaxatqñ voiebanc videbantur a Aeaus Aen.i.volensfe.dúabiretjíigníficaredeam, ambroiiç
L ' nií)rtaUbus,vndein Bucoí.Siknus.Soluiceme pueri/atis eft odore capillls fuisdedit,vndedr ibidé. Ambroíieqj comç di-
I potuiífevideri, R.eddit autem ipfum aptum ambroílaherba uinú verticeodoré Spirauere. Atque vigor habits i. vegetas,
l odorífera, &fuauiadmodumqua'dij reftfdireduntur, fed &agilicansdeoqj conueniens. Náincefí"u&agitationecor--
•< communicatione diuini cibi credebantur mortales in deo- porisétdiuiapparerefolent,vnde Aen.z.Et verainceífu parum
confortiumalTumi, vntf-: Aeolus Aen. i.'Tu das epulis tuJtdeavenit.i.acceifit perimbutionéambroiiçmébris.f.Ari
accumbere diuUm.Sanè omnia quae hic habançur figméta,p- ftîçi fpecus.i.antrû ingés eft in latere montis exefi.f.vetullafundiífime
ethnicorum theologis quadrant, Namgpdiui- te aut impetuaquarú(Deantro aút Chironis dicit Statius in
nus ille Homerus Protea dicit coadû ab Agamemnoné.illi, Achilleide,Parsexhaufta manu partem fuaruperat £etas)quo
nec aliter futura praedixiífe,fignificat ^ vates non fui com- i.ad quod fpecus,aut quem fpecum(vrrumque.n.dí)pltirinu
potes,fedadiuinofpiritucoadivera dicant vrde Balaam la- vnda cogitur.i.impellit,vento, & ipfa fcinditfefe.i.feipfani '
tiilìme facrae atteftâturliterç,& de Sibylla ivCiro nofter Aen. in fin' redudos.i. reiîuos ita vt vitra fluere nequeat vníía,vñ
,6..Quin,& regum hiftona Sauleni inuitiï inter prophetas ra-r addit,qu2: fup.vnda eft aut appofitorie,vnda dicòexiftés ila
ptúatteílatur. Per Proteaaut qui-ad mortalem fen fu m refe- tio.i.locus vbiadtpsilatnauistutiffima.f.aperieuloproceU
runt fere veritarem intelligur qua oés Philofòphi in fuis opi larú,& ventoru nantis deprenfis.i.in ipi'd tempeftate m mari
nionibuspefquirunt.varijseludentem figuris.vnde tot funt ofïenfis,& itaoppreflìsolim.i.quo vis t^eDeprédere,dixit,
in ornai fcieatia opiniones inter le quam maxime difcrepan ,p,Deprehédere,ficut Prédsre,pro,Prehéderc.Eil aút deprétesjcum
tamen ventas vericati fimper quadrat, fed ea diuar- dere,aliquem offendere in ipfo fado, vt quialterum in ipfò
fitas,autdifcrepantiaeil!n ingreffu duntaxat qui perléusra- fadoinuehitdeprehenduipfum,feu deprendit ipfum.Vnde
ueritj&vinculismanibufqj, i. toto conamine veris fçigntijs Horat.i. Serm.Deprendimiferum & Fabio vel iudice vinca-,
comprehendendis ftuduerit.tandem eas in propria forma.có Refcimus aûtpoft fadum. Quia ergo nautx in ipfo fado au
prehendet:nam nihil eft ipfa veritate fortius vt in fandisiite daciae.f.quamaudétcçlo túrbido mare ingrédi,a tempellatins
legimus,ipfa tandem femper praeualet atque omnia mon- blis opprimuntur.aptiifime dicunturdeprendi,Proteus regit
Itra errorum,&meadaciorúdeprimir,dequaCic.O magna feintiis.i.in ipfoantro meaioobice.i.obiedione,vafti.i.valde
omnium ingenia.calliditatem foler- ampli faxi. Nyinpha.f.Çyrine, colocat hic.i hoc dido,iuue.
i^ì-o infidiaspXeipfam defendit. De né.f. Ariftaeú.in latebns auerfum a lumine.i.ad ea parie qua
PrL^n. .r r ^ multa la videnmus, addam ex Landino hçc. faxûs, obiedu erat lumini, & ipfa refiftc procul nebulis exivaSauiabAa^
ftens,obfcura, lioceft fepfitfe,¿5ífiliú nebulis,nea Proteo vioredixit
Siinr nm Homerum futura deantur,ficut Aen.i. Vcnus,8¿ Aenam,cú Achate nebulis ob-
. relnaS act?um S Aegvptios daxit.Sitia^.i.llcfla Ardés in ore ca.iis rapidis i. raptim çftâs
puUum deueiiiír¿ Asarnemno^ ardebat.i.ardenter fplendebat celo.i.per celum torrês,i.inul
im rapta Hdcna,Se!5re in Pa rens, Indos.i.populos Indre, íiacnasXex íeítu,&iridiate
Nili olHum delatum il-," OrV^ , Canopicú cum íint fubíoLmi,¿5í ibi igneus.i.ardens & rutilans vt ignis
addudum effe, a l'ró eo co "fm ' ^""«de ad Proreú hauferat.i.expleuerat, medium orbé .i. dimidium curfus mi
reíHniendumcum rebus eius Menelao diurni,hoc eft iam tráfaóluseratmeri

T T Ominisore] Humana, f. Verumy vbinulla fugam repent fallaaay viñus SSSniugis Orphei, quaL
'' X"! vocelNam quis te Juue- j„ ß ß ygdit, atque hominis tandem ore locutus. dum Aritas oppnmere vo- \
„emconfidentiffimenoilras] r^^^ luuenim confidentiffimenoftras Jens paí^crctmÁkw^m^- ~ .
Ä Ä Ä ^ Ä
aûtdicit,Gumoîanoueris,dc- frendensßc fatis orarefoluit;. plieífcribi,& primamprodiafineadueritus
met cam velie, ^ • ^re. Confidens,&confiden- > t
cognofcere[DeumpriEcepta] J^nîe nullius exercent nummis ira: .. Sîn^alâparté accipi folét. <
Proptermatré hocpofuu no. ^a^a lueicommïffa: tibi has mtferamsOrpb^^^^ " fiducrainbonam yconfidimusi J
men. [Grauiterfredens]Guni „aMMÍídm òi méritum pmas > ni fata reßUcmp^ autem ali)s^fidinrus ia nobis;- J
"S^S^^^r s u f ^ i ^ U r m ;
[Magnaluet commilîa tibi],i. ^ lllaquidemydumjefugeret per flumina praceps, S S i . fnuenit,& óbtmetí
mägnomm kdamn tñ ^ ^ fu^am.i. fugicndifacultâtemi
alij.ítibiha/mií^rabiiisOr^' ^tchorus^qMalisDryadumclamorefupremos f ^ S f t ^ ^ ^ S o S :
pheus. ] Non humileaút nu- ; jwplçrimt niohies : fiêrunt Bjjodqpeia arces y bamana.inquit.ò còfidentiffiniendicitTifîpbonem.i.mdi--
^i¿aquéTari%£ai&\hefiMauértia'tetlus mB,&tïiaximàconfidemiâha
^/./.ifl^^v, ».mortis Vltio:; Jpfe caua fqlans ^grum tefludme amorem y S a " Ä p r o < l u i n ^
[Haudquaquafn ob méritum ] ^^ coniiiXyte folo in littore fécum, g ^e» dire noilras domosi
infertlcet majora nó poífit.íMoritura puella ] Merito non cente
viditquippemoritura.[Seruíntemripas]Tenentem,vt,Tan pera.neqjcmquaeif fu^perm^í^^
tas fe/uabas filia fedes] At chorus sqùaUs Dvyadvi]Efgo& aut neq. eft ;
Eurydice Drvas,& bono compendio, eius pretermifit inte- cuiqu am,i.cuiufuis eft fallere te,led tudeUne vcUe.1. caulam
pucr.CRhodopeixarces, Altaq. Pangsea] Rhodope mons eft - Aut tu definevdle fupple fallere me tot moftris, & '
•Thraciï ficu^PangçaCahefi Luortia kus] Quam poftea
Rhefus teauit,& eitVrolepfis ex perfona poetÌTQùo enim debis quenqua.[Sed quçres fi oia nOuit Proteus quo non no
tempore Orpheus fuit, Rhefus rtecdû ret^nabatin Thracia. uitaduentumArifta:i,& fem vincula ab eocon,i.)ciendum'» .
[Hebrus]FluuiusThraciecxeUdi(nrti''.[AàiasÛHthva]Athe aut qúo deus vinci potuu. Verum fcies quod^priu&^iximus
niéfisnympha,quamBoreasinfuUmmatrimonjum'rapuit. Proteadtuinandiptatemafe non habere, vndediÉítimelt.
[Caua telludine] Periphrafis Cvthärae, cuius vfus repertus Quippe tta Neptuno vifum: nec femper diuinadi furore 'raeít
hoc modo, Cum re^^rediés Nïlus in fuos meatus varia in p»,fed tunc tra,cum irá percutit eo quod vincuhs deieçus fijlerris
reliqmffct animaîia,relifta etiam teftudo eft,quar cum pra fe rapiebatiquocirca vt propheticû furóre concipiat,çôputrerafta
effet, & nerui eius temanfiffent exteoti intra cov fuluit mater quç eius mores nouictpfum in vincula côtrahê- •
rium.percuifaa Mercurio fonitutn dédit ex cuius imitatione re,&adóriri,potuitaút Ariftçus &quia iuuenis, & illefer
cythara eilcompofita, [ Aegrum amorem ] Mœftum dece- nex,&quia deorû quoq;ftirpeercatus,quia ,vt dictum eft,,, »
ptum.[Soloinlittore]Deferto,inquofinevxoremorabatur. poftquáambrofiaperfufuserathabilis mébris venit v i g o r . ^
A S C E N S r V S. h nosfecutiprecepta deum .i.deorumi&potiiTimum matris .
Vi RVM vbi nulla fugam]Oitêdit,quomodo Proteus con- venimus.i.acceiiìmushuc.i.in hune locum, vbinuncfimus,
"atta,& pertinaci oppreíHone Ariftçiviftus in forma huma quïfitum.i.ad inquirédum rebus lapfis,i.deperditis.oracuna
redijt,&cdöCaitcurdi) pairißntapeseiusinterijife,qd la.i.deorum confilia,&refponfaper qu.xr'emediú obtineamus.

v., V M^ - -,
irius.Tantfi.i.damtáxathocefFata$fupp.eftAwft»u5^ i>.i\RhodopesmótisThraei>áerunt,&PangaíaaIta.i^^
ett aûc diiiinationib.verburo efFams)vaEes.C Pfoceús intorfíc Thraciaî flerunt(declinatur aût hic Pága:us,& plurali ter hec
(deniqi.i.randemtód hec.f.eiEita,& vçrba Ariftfvquia .f.au- Pangea ricUt;lCmarus,Taygetus,Dindymusi

L I B E R CLV A R T V S.
cria pra^acque rota or- Ssncurnâeft nuiBerushîcpcrfeit/flimus nêpequia eftàb
bislxionci.i.circumuolutioni5autcircumferènt»çquâ impari prìmoiguadrAti«,&im|ja«terim|tìriritresd Coit''
• ' inferos voluit Ixion, ve dicwur^. Aen.co«IHTITyçflto.i. ite- triades.fiuemaùis tríuítatcsdi¿erie,tyxmterfi4fà£0és'ctt^ ' s
I n cìutamamìntcmj Epi- Jamque pecem ref^^^ dsyicir,reipexirfuam,fcilieèc
iJÏZdfmkiré^ ^^dditaq; Eurydice Jupsrasymiebat ad auras amantiffitnam coniugem Eu-
veibi o/igme. non enim facit, Cum fubitaincautum demsntta cepit amantem ^ coniuge iî eam non refpexif-
Kem:eurydicemque fuamiamlucé fub ipfa g î ^ ^ Î ^ S S i T ^
ÎnLrrRefnSrrkd^^^^^ ^^^^^ immitis rupta tyranni iucem furgWe) Sanefecundt'i <
fiîSiÎ^fi^îS^^ Pídera^terquefragorñagnisaudimauernis. Seruiumjiuplexeftdiftmdio,
tus.[TyranmjId^Plutonis, Q m tantus furori en iterum .rudeiia retro
LsaTniufouafilS ^^^^ ^ocant,conditq;.ia$amia numina Jòmnus: iedionem videturapprobare
vmbric reditu Eurydice.Lu. vale;feror ingenü drcmdata node, K f'iííw^
cant.^iaOr^e

G E O R G I G Ó R V M
ftjrlcenfeant^ „olibro,&inahquatali,s.3ub¡toleW.CTerqi
putateû mnefacwdeDuw^^^ amiíTa.fcmcla gniellauditus Auerni.m Mediceo Aucrnis,erat.nune.f.vl«^
- ^ U^^raabrafa ell,vt cum Seruiofentiretk¿liarQuo fk«"
Manesqua numina vocemoueret3lnRom.Iib.legereeft.
tioneaftcer«manes.i.in^ Qüosfletu Manes,qu$ nummavocemouerçt. Namilliam-
. / . f u p e r a ^ ^ ^USADEUNDINONEIÁT,a quibüsduriffimaí conditionisleges
xXmfpaîïyS^
fioneCE>eferti] Afpenin. g^upe fub ama y deferti ad Strymonn vndam Vcnus.i.3ppetituscoeundi &
< Cula-EStrymonautHuuius nulIi,hymençi.i.nouatnuptiç
morabatur, CHaícJideílta- Qualis populea m^rens Vhilomela fub vmbra j ^ S f c f. ctSS^^^^^
lia qnaha ipie commémorât. ^^¡JJQS quaritur fptus; quos durus arator glacies Hyperboreas.í.quefe-
/ Obferuans nido implumes detraxit.at Üla re funt cuca montes Hyper-
genere[Flet "««aemjlugi no. ^ ^ „..fli, late loca quefiibus implet. ^^^^^^ daimeniem niua
descontinuo ttetu.i anai^^ ^^^^ ^^^^^^ ^ ^exere Hymnfiy iem .i.hiuibus teóíum, & arua
[NunTuícn viduSapruinis] Solus Hyperboreos glaciesyTanaiamq; niualem. S R S S í'^ÍuSÍIo^^^^^^^^^^
Uperniuibusplenal^o ^ruaq, Hjph^i^ nunquam viduata prmms fsd.rR^pteo^
> ^nere matres Nupiiali 4. ¿^fir abat y rapt am Eurydicem, atque irrita Ditis ftentibusjquerensi.cóquerés
V 1 S Dona querens. fhretp Ciconum quo muñere matras Eurydkem rapta, atque dona
' internera del Joáurnaque'orgia pacchi,
¿enlacra emulata [ Marmo Difcerptum latos iuuenem ^arfere per agros, !i. frX per
TShía^ S a n T í S aÏÏd ^ ^ quoque marmórea caput a ceruice remlfum munere.i.quo officio quxren-
auod dicit Quid, quia cum ca Garrite cum medio portans Onagrius Hebrus v^dicú Orpheus vitìiperaretiìr
Juteiusadripatndelatúmor. VolueretyEurydicen vox ipfa & frigida linguay Ç J S ' L f p S K m h e o
^ S f l ^ ^ g ^ S ^h miferam Eurydiceny anima fugienteyvocaba^^
Oeasrius Fluuius eíKpater Or ^mydicQn toto referehant flumine rip^. amores applicare fœminas de
pheí de quo Hebrus nafcitur, ^ . r r ^ttatusfing^adamoresju^
vndeeum appellauit Oeagrium. roruin fetranftuliiTe, fparfereiuueriem,f. Orpheum adhuc
Asi» SËPTEW illumJDocet quaîdeinceps Orpheus, vt iuftam iùuenemi&itaamabilem,peragrosdifcerptum late inter lain
fe cenferet animaduerlionem ArilteuSjqui tot malom ca- era deum .i. deorum, & orgia,i.feita a cocitatis celebra ri Ioputérat-Ordoeft.Pephibent.f.poeteaut
hiíWiographi. illu lita Bacchi noaurni,i.no¿tucoliloliticum,|.quadoHebrus
rf.Orpheafìeuiirefeptéméfestotos.i.integrosexordine.i.iì- Oeagrius.idcftex Oeagnopatre Orpheinafcens,aut3b Oi^
ne intermiflìone fub rupeaeria-i. alta ac iuxta vndá.i fluen- pheoOeagrido diftus Oeagnus portans caput.i.Orphei retum,aut
lucum Itrymonis illius fluuij Thracie deferti.f.ab ho uulfum.f.per mulieres,a ceruice marniorea.i. candida, oc tcminibus,cum
letaspaludes facit,qu3sgrues fiabitác,Vndedi reti volueretipfum medio gurgite.i, tlumineHebn vox ip.»,

m
L I B E R QJV A R r V S. 5,7
ÌKÌIPmonilfum)Res enim Quattuor eximiospraßäiüitdvporetamos, ' mîj fecundum D0natifm,&
S í ¿X improüifo veniat, vc depafiumßmma Vycdày
fh ad placandiim numiöi Qiiattuor bis aras alta ad delubradearum dem iuuencasjceruiceintafta
^ Srtincbant. Notandum fa- ConßitHey & facrnmìumlisdemitte cruorerïiy f.à iugo,i. quçnunquam iu-
raelîor fada per Toft > vbi nana fuos aurora oftendentorßus y fummitatem Lycçi. f. montis
iSduftrtam. [ Stridere apes Inferías Orphei Lethfa papauerämittesy Arcadi«,viridis.i.herfaofî,per
itero,&rupti$eJbruereco qüodoftei^itvernameí^t^
v e r b a , & fecunda « j- ^ • / ''^ r r peftatem,q^a'apesltalnwauî
nt coniuSis, &ccrt^^ Tiacatam Eurydicem vitula venerabsre cçfa.^ fandaspriusdocuit.&coniH- .
nunc tantum tertis-C Vuam Haud mora '» continuo matris pr^cepta facesftt: tuens f.didis quatuor aras ad
demittere ramis ] In mor^^y ^¿^delubra venit: monßratasexcitât aras¡ i. iuxta altadelubra.i. templa
íuper aruonim cuku] Primú Pucit y & maña totidem ceruleeviuencas.. corticata funt ) & demitte. i.
Jibrum per hoc/îgnificat, per Tòfiyvbinonafuos auroraindúxeratortus y ex trabe deorfum,iugnlis.i.ex ^
pecora a«tem,tertm,8^quar- mferias Orphei mittit, iUcumque reuifit. anteriwi parte colli cruore fa
iim Oli ia & a pes pecora fune // ' j a it n crum. 1. deabus,&de(ere «pia
feAesfecundum-Ethoc íí^ Corpora boum.f.cum pellibu s
¿\ótMxccgo,\áe\i Geórgica, inlucofrondofo.vt.f.locus iìc
toipfidumCçfarinorictepu Stridere apesvtero y &ruptisefferuerecoïiisy tepidus,& tedusquáléfupra
jet faeit. [Vidorque volentes ¿onfluere., e^ lentis vuam demittereramis. ctiam tuncobferuabatur in fu ^ S
fet Vnum -vitm^ BfeÇupermumùmcultuy nebribus rebus, & facrificijs }
«seil,aliud iotuftitiaf . Naw ^ Wpefdmmusy Cefar dum tnavnusad altüm oftenderiifu^ortos, i. illuxe
vincere virtù tis dljvolenttb* ^ ^ 4 n « ^ ; . • ru tumi ttesOrphei, pro orimperare,
luliitiit. [Viamque Fdrninat Euphratembelloy Vißorquevolenteis^ ph^o¿„fg^ias. i.ïacrificiaqu«
afteáat OlympojPrarparatfi^ TerpöpulQsdatiurayviamqueaffeßatQlympho. manibnsapudioferoscompc
bi diuinos honores.CParthe^ JUQ f^ir^ilium me temporedulm alebat ^ tunt. f.papauera Lethça,i.objnopeji.
Neapohs. qu« ptìmo marthe^nè 'ñuda^ñareméAnSbilis od • ' liuipnem Jriducenti^ Seriiius
ex corpore vnius SyrenisiI- i -.-.M.^C.- dicit agreftia,cumlîntetiam >
liclepulteParthenopeeftap- Carminaqiii lufipajtorumyauäaxqmmeni^^ vefca.i.quibusvefcimur(pof- (
r>ellatâ.[Studijsflorcntéigno- Tityre te patulf cecini fub tegmine fagi. fet Orphi legi in datiuo á no- J
bilis CCI]Ideftartispoeticç, minatiuo Orphés,itcm Orquamociumapp€llauitignobile,nequiddefe
vidcreturar- phciingenitiuoutfîtdiphthongus grzca ficut eus in nomi
îO

g e o R G I C O R V M
- . , . nmpratmaxime exor tionisjgnobilisXdum fir/aut
gctetn-fedeuouifle, «q«® Carfar meretur,qui.f Virgiliuslufitgratiliter, & faciliiìylo
tutomridcntem.armatumreinf^^^^^^ fcripfi,carminaRaftorum.i.Bucolica,&quiaudaxiuuenta.i.
quo circa,& Maro nolter ^ • iuuenili ^tate.qu^ muius pericuii fentiés,& minus mali ex.
Romane memento. Hxt^i e r u ^ andae.or^iTefoiet.cedniteòTityre recubantemfup. ^
S Ä S m ' ä r m ^ ^
pral&tdicens. Arma vimmquecano. cum tamen vw^ tuit, ^ ^ ^
priusexequatvnJe,&armadeícripturu§m7.inquit^M^^^^^ V A R I A L E C T I O
opusmoueo,&c.RefpeduergobelorumabAuguft^^^^^^^ V A R i a L E C T 1 O.
r Ä t e ? oSaTaSudium po¿arum tranquiliitatem eft[Deligéi& infaaatotidem cepuice inuencosi;[^
^ «rat deo odSS vScat'quia vero in laiìdem Augelli cenfet. ; : bardico í pihge, legitnr,quod etiam fupenus ha.buimus eo-
' XriofiuteSneSerequ^
fiunÌS etSviuunt^Ä veío bene feibunt pfim legitur. In Rom. íibro,fermone magis poetico.Quam-
^ S e DoilSmduntaxatnofcu^^^ qiiam,i$^illud venuiledidum lntadaceruiee, quod agno-
, ö Ä u S e g o Virgilius fupp.caneba.ni h^c-f qu^ pr? mana tantum libro Q^pheo, latiftdeclinatu fgiptum eil.
< SSt?¿Lr,^decultuarnorim .quodperfynixefin.accipieiur,^^^^^^
cÌ7um!?tinSrtio,&fubarboribusvtinfecundò^ meniáumthalami.inalijs tanieg^Orphei^per^
n^nSKseSdiceré nuncdeapibusqua etiam pecorai eft,vtgríceo>cUiufmodi illudetiaj^^
eancbL,inquit fupple tue dum C«far.f, Augußusinagnus -
.f.prxtercxteros,fulminatbello.i.vtfulmenproÜej;nitob« §ubfeqtiJtur mde vedus. ^ f ^
ftantes,adEuphraten.f.fluuiumArmeniáemaíorisaltum.u r/^^m?^ Poflhunc
\profundum&ipfe vidor.i.voti compos dat iura,perpop^^^^
J ios volentes i-vltro fe legibus dusfubmittentes-, &afFedat Hoc or#he habenturvjj/bro Longobardico, & iradifpo.
W viam i. iter hoc loco. Olympo.i.coelo , hoc eft ad diuos bo- nendos.e/fenerao no;níVidet,cunvpr2fen
noresC Eft autem datiuus localis, quem nonnulli ódauum da,quQpi5ceptum fw,tordine,cognolci pofl^^ eo ver
vocantcafum,refolubilÍ5Ínaccufatiuummediáteadvehn;) fn,quito,tamperioduni.compleduur..
vtafte¿lat Olympo,i.adOlympum (Olympum autem pra infer,MOrf he$.m.tmtaucìtm

... : : •
SÊÏIVÎI h q n o r à t i m a v r i g r a m -
M A T I C I IN p. V I R G I L I !
COMME'NTARIORVM LIBER PRIM VS.
-¿yiff»^ iM expooendisaudoribus hxc confiderà lus eft jEneis,deriuatû nomé ab Aenea,vtà Théfeis. luuen.
^ ^ ^ M T V ^ dasüttPoeta* vita,Tïtulus operis: Q[uali ^ ^^
tascarminis,Scribénìisiricentiò,Nume

AE N E I D o s.
femperatum,& fôr- - quoque fubmerïïoné tnlkm deflerèco-ereiuri qui & enim
te,vt Xenophon ^e Cyrojeci^ Sum iïllet vi die m Hedore tra¿to,& hic,m Turnodeuido.
lisfuu/ed q ^ a l ^ " ' E m o t e,gomiiere qu, pcctá,vhroprogeíTurufomniant, ni
Augulto ma-na eius mortepuétus,fuiiîelcum «amoperis fiî^em,fed non caftigamepius,mftus,fort.s,reperatus,&c^
vitáhumanam
ne tr3xerit,curpeqi bt a ««aioru honeitis f depingat . .nfancam quar periçulis fubieda eft m pruno vbi
tibus degenerare. Quin adeo naEfi rgia ventorum pi ocelle. Pueritiam quç precepto,
rus eft Serums, nouu rum fcmbs^iultifqi infi! nutatû flageJbs iubiiel^n fecûdo
bonismorrbus,& reip. ^ vb, exàdium Troildcclarat AdoJeicentiâcuius,Salomone
fexto,& fontibus pœnas , ^ ^ ^ tefte,vÍaincertiínmaeft,intertio vbierroremAene^ narra-
Itituit vt Paulo noftro no ^'^na^^^ compendiû.Iuuentam quç pditis iarpe amoribus obruiferimereanrur.Sibiquoqinec^^^^^^
.tur,vtniiibraDidodn 4.Vi>ib?atemqu^ glorie ftudet,vt qui
contubt,quiquehonei^oftu^^^^^^^ T inquintoinanniueriàiio Anchila^celebrantliidos. Sencdi
hçccommunis^^^^^^ ; qui mortis admond-vc qui in ö.defcendit de inferostorúfli
tentio. Sed, & f p e c ^ infërorum có.emplatur ftatum vnde redi,iTe non inepte hn-
. fuiffeplunma?. QP^I»^ ^^^^ gitur animo fi q!.idemnondumicorporeieparato,fedper
^ í^riben^íprim^asreft^^^^ •:,?ontép]ationea&iraâodefcédit,dequa repuichredifpuu
S Ä c r « ^ •pbilelphusprimoep^^
gricola 12 con^ruuco^vu^^ 'J. , „. ^jetiitú qí oés feie libros terminât exitu vic^. Eft n.mrors vltuna b-
mats,íednodecieptxsati,ho^^^^^^ nearerú,vt pamúmo,tePriami,& Heóioiis, vbiinducit,&
«»fequatur. A k ^ Dido multi fuper Pnamo rôguàsfuperHedoremulta,fm .
V S Ä H ^ n c i T e S morteOeuf.,^rertmAnch#,Quartùpidanis,Qu.ntum.
)f¿ré^ demoni ' Palinu.-i,Sextum Caie ï.Quinetiam totu opus morte Turnt
( ir fenis Odyflel hoc claudit in qua fumma eiatAeneç-loria .ani conlummata.
S v i r ä e x S t , i n Ä hoc eft arma çôfecù- Nequeveromjnuseftin7;rebquísííbrisartihci,_, vbividems
W e r 1 i c e t d e o r ù h o i u m q i g r a u i a , m ^ s , & p l u r i m ç h n r c o c i o n ^ ^
ná d in Vl^ffeft-nrcata eft. & adiuá qus in bello Troiano ria bellorum euenta, m.ilerandç ftrages, reru antiqui/,maru
SíídSer & Poecar nío.vt vtráqi cómemorationes. Obleft-orú trepic^ationes^fecuroru neces,
ï tt feíil vno ffdglor ofiu^ eft)hoïe nobis depingat. Quo & ihulta id genus aba tum artificio a, tu difficiba dida vfq;
«iaeilAeneas,AÍkiíi,&Ve g ® inrrbem, . ^ . i « S I ^ ^ Ä
nerisfibus, generPriami.^a EdócmExciimTrQì^ cMemq.fecundus. ^ cladem Troi« narrante.i;
SL'ërat & nateí llüb A fcanii Tertiusâ Troia ve^os canit ^qmre Teneros Aenea, & audiente Didone •
Troia,&Ilioinccfoidétenuit. tj^anibusadtumulum.quintocelebrantHr,honores. ' Q u a r t u s narrat ítem .i.
& vbi colleda manu ad exilm memorai viJehtÈm tartara fextus. cófim'itó duo vulnera.f amo
in Thrygasftaliambelloiamfeptimus armât. ,
çôceffitrindeprodigijsadus DatfimulUene^ßciosoUauusy^^ma. [^^.^ne^bre^ rannfûer^^^^^
^ inDdumperuenit: vndedijs j^amius expugnatnono noua mœmaTrm^ • }ebrâturinQuintof.bbro,m#
^ STnchVçaT^^^^^^^^ ExfonitdecimusT^fcorurn inlittore pu^as. «»bus,f.Anch.fe,ad^
que inde pefte fatigatus ex rñ- Fndecimo B^tuti fuperantur morte CmilU. fup.eius m Sicilia. Sextus me^.
io Penata venitad^Strophadas Flùmus imponit MÍO Turni nece finem. SSìfiX^^^^
inlulas,vbi Harpvis vexatus r . tetartara.i.inrerna. »LPiirau^
dl,inde maritima Grecie pteruedus in Epirû profedus He armat iam beUo.f.fufcepto Itaba.i.Italos,in.i. cotra l lu yga^
lem qui Priami mius,& vates erat hofpino fufceptu«dlab .i-Troianos, Odauus dat Aenex fimul focios.f Arcaoas &
Epuo vemt in Calabria. Illincq.aduerituDiomedisterritus a r m a . f a Vulcanofabricata.Daunius.i.Dauni tìlius, Turnus
nauigauit ad Scylla, & Carybdim aux Aetn» vidnà: funt, expugnat Nono fup.libro,nOua mçnia.Troiç,hocelt niœnu
atq. circuita magna Sicilia tfttre Drepänum veiíit, vbi fm noue Troie, q in primbaduétu códiderat Aeneas. Pecimus
' Poeta perdidit patré:indcvenitad Elifam,q & Dido df, in- exponit pugnasTufcorú.i.Etruícor^vt Mezentij,&locioru
V de ab loue per Mercunú reuocatus in Italia prius tn ad Sici- in lictore.i.ad littus Rutuli qui populi Turni erant fiJperant.
' P«"awiuerfariCi celebrauit.quo peraófo in Ita Vndedmo fup.bb.morte Camillac virgmis bdlatricis, Vltif
ì vlrnr""" appulfusduce Sibylla ad inferos defcédit pa- mus.f.liber imponit finé bello nece.i.perneceTurm in pruno
m r.A.'^"®^^""® f"ûdidicit:indead Italiàà dijspVo- bb.vtrécitâtverficuli làtisprotriti,& expofiti,Aeneasfeptifcò
S 1«"«HiO crforú fuorum annofperans eX Sicilia in Italiam perueá?mrre
Arm.?, n Í T u ^ u s Lauinis ,pcus, & nirelunoneinuidentevétisadLibyamrepulfuseft, vbirefe
P ^ A e n S FnìS"'"' deftinatus,fuppetias tulit.qua dis fodjs difquifiuit qui eà regioné (eneát,cui mater media
nîu^cefllt vïe Palh- ^^ ^^^^ fyIua,edocuitq.Elisá ea regna tenere.nouafq.
> Ital â?ôd dim vibénouâquâm fedesillic locafle,verúiniereadum Aeneashçcamatreinco-
^ fel inaSiam ^áTurTus^ guitadifquirit.Didoq nouàclaftbm appulfamaudieratvenea
cu N Ìz"entTo b " hofteslffe,eá expugnare iuíferat ^ndc Iboneus vir ín ter
Kutuios cú Ca.ndla dTmch ¿,idl T.f ' "^Y primos facundus.quelìum venerat,cú Aeneas feptus a matrc
^ uMaroncmLauinilu ^ nebul,s,nó vifus aáeífet.qui tandem apparens benignoiuíci
ordorciúgellarua.autqui ¿ro^ ^^^ hofpítio,&ab Elifa rogatus Troianorú excidium nar-
sc «^""''^lutSuaíprogdtisapoeureatanturive^ rareparat,quodinfccundoexequitur,vtiUicvidcbimus,

TN LII». PRIMVM P , , V R R G I L 1 1 FCRSMS'
: Aen€i"tandemU^^fememtadoyas. adhucvagámr.&fimulacin-, ^
canto, Vt in hoc loco. Ná pro- Jgnarujque loa y fido comitatus oí chate > uenerint ledes, non dicantur
prie canto Í!gnificat,quia can- fndich matris regnum cognouit Elifa > profugi,fed exules.Sedvtru^ntanda
íunt carmina [ Troia: ] Ouiní'tiam twhula -vyhpm elt.Narn & proíu-
Troia regio eft Ali^, llium ci- Qummammbuipmusyperuenit adyrbemy „ys ledus eft ,quiiam le.des
uitaseft Afia;. Pletumque ta- %/írreptoJquevndis jocios£umclaJjereceptt. ipcauit,vt in Lucano, Proíugi
meii vfurpant poetari& pro ci Hofpitioque vfus Didus per cun6ia benignX) que á gente vetulia Gallorú
'' «itatevd regio4ié,vel prouio. Bxddium Tro^ iujfus narrare parabat. ^^^^^ r / f X ^ f a t í n r "vr
ciamponunt.luuen. Et flam- • ^ Etexul qui adhucvagatur, ve
J^fiam ferroque caderité. in Saluíiio^ Qui n^ullo certo
liam ven¡ffedaerit,cum pau- nit/ittorajH^cciuitas triaba,
lopoft dixerit Antenoreman buit nomina.Nam primum La \
te aduentutn Aeneí fUildaffe ^ ^ uiniú cíi¿ta eft i Lauinio fra- /
, ciuitaté. Cpnftat quidem,fed tre Latini. Poftea Laurentum /
I habka temporum ratione pe- ajauroinuentaa Latmo,dutn '
; que ilio tempore quo^neas moftem ciuitaté augeretjpoíit
•ad Italiam venit, finis efat Ita ea Lauinium a Lauinia vxore
Cuius rei meminit Lucanus eíl,non Lauinia,quia poft ad-
^ ^^G^lljfacertus Limes ab Au ^ uentum ^ne^ Lauinium nodift^rminat
arüa colò- ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ menaccepit.Ergoaut Lauiniú
Pr¡ncipiumaTa^& Varofcblamm. S ^ S S Í
moru'^f P"'"'" quondamgracilimodulatusauena * tora] Laurolauiniumconftat
SbuL L Carmen y

A Ç / H Î P O S,
^hasafe4atíeníus,

L í B E ¿ P R I M V S . joo
- Ttíícítti á pro. i.Lauma Iíttora,aüt potius nó eopulatíue rú nomen accipiunt, &c.Melíus,&verius locu Vir"ilianum
f 5 c90ulatim, vt íitjveuit primus in Italia,8¿: in Lamnalit- declarant verba Imi; ita fcribétis. Aeneas áduerfus tati belli
ft^SñexcidiúTroianújíícut CHRI STVS primus venu m terrorem vt ánimos Aboriginú fibi conciliaret, nec iub eodé
Supatrú,&fpoliauit,nó tñpnmus venitin limbu. Aut iure folum, fed ét nomine omnes efltnt. Latinos vtranque
ï Ancenor quoque m Italia profugus venu, no tn fato,quia gentem appellauit.hoc idé á Strabone in quinto refertur, &
ki3. OÓ céfuerunt Troiatiorum impermper Antenora,led,p lultinus quoque in ^o.ficinquit.Quid Latinos populos qui
Aenei aufpicandû. Itaque nó deoru fauore,profugus faitus ab Aenea coditi vñríEx his manifeíiiflímeapparet cur poeta
3l Antenor vt Aeneas. ^Idus Manutius aíferit Lauina Legé- dixerit,Genus vnde 1 atinum.Nó inficior tamen á Virgilio,
dû idqj in Bibliotheca fummi Pontihciscopertu.[Venit]Pr« Latinus populos appellar!, tanquam ita nuncuparent ante
teritieft téporis,[Littora]Poetico more appellatiuo ppofitio aduenmm Aeneç,cuius rei vel ille verfus argumento fit.Nec
nem detraxit.Multú ille,&arti/icioíe verlum difficile in quo vetus indigetas nomen mutare Latinos, quòd fi verum.i-qd*
&conlbnans,&vocalisabfun>itur,&monofyllafc>úponitur, Liuius Iuftinus,ac S trabo memofant,apparet,n0 Latinos ancófecit,
vtreimoledepmgatiicut Flaccus 0,& prarfiaiu &: te Aeneam fuiffenuhcupatos, fed Aborigines,ac Laurentes,
dulce decus meú.[Altoj Altumared/profundu,g,a fuperfi- quospoltea Aeneaslatinosnuncupauerilipretereaapudfcri
am cies aqua: profunda inulm erigitur a iundo,fed proprie al- ptores idoneos,non memini koiííe,cpyi¿íoresviais nomi- ^ .
' aim df mare in medio,quia corpus íphsricum in medK> fui naimmutarent,idquifquefecupotéritpéfit3re,&fequiqd'
alciuselìjCotaaquanaturalitereftaltiorteira.fVifuperujEr probabiliusiudicabit.H^c ille.Ordoaüteíl.At.i.fedegoca- .
ao non ob demerica,nec in pern iciem(vt dieu Donatus)fed no. i. carmine heroico defer i bo, & id in laudéarma Martis.iv '
ill gloriam,quiaexleuiore danomaius emolumeniú confecu qualia Mars traóìat aut Martis. i.belli per metonymiam qua
tus'eii, nifi. n. Troia decidiifetjnunq^ Roma exorta fuillet. deus pro re cui piceli poni fole^horrentía.i.hórroréincu-
[ViJ\'is(inquitDonatus)eli cum fitaliquid cótra Jeges.i.có tientia. & virum.f.^oeam talia traélare folitum,quiprofu
tralàtum,viautem oítédat nihil tale de íüpens meruiífe Ae- gus fato.i.nó|>|> culpa aut crimé,fed deo itavolétCq, conili '
neamaddit.£SíEusmemoreíunonis ob ii;aJhrgo,nópropter tueratper deíírudiionem Troie tádem Romam extruere,aa i
culpa Aeneas feceruníiupen,fedvtobiequerenturIunoní deftruâio vniusferègeneratioeilalteriu^, venit primus
ojîïniûreginç, purgatur igifur Aeneas, & deformatur luno to,i.per fatum,hoceíi:deorum pra:ordinationé,ab©ris. i.re-'^
aduerfaria[S^uç]i.crudehs,quçperfequitinnocenté , vtqui gionib. Troiíc illíus prouincie, autciuitatis in Phrygia( ná •>
deorúomnium,atqueipfiusétcultoríit.Oneratauteum qd" Ilioaliqñaccipitur, vtqs froiíe nelciat vrbé)fup.ad, aut
inimicitias nulla Aenes culpa fiiíceptasdiutiífime, tenaci- initalíam .i.regionem illa prarclaram in Europam pro.i.aut
terqueretineret, cum pe id quidé ét íi mit« fint inímicitis, vt dixi, copulatim venit primus in ltaliam,& littora lauína.
facere probis conueniat. Hsc latius m quinto fic. lunonis i.tuncfic denominata,&poílea lauinia,multuiHe,&c fcèm
grauis ira,necexacurabile pe¿tus, (^uá ncc longa dies,piecas Seruiú ille vocat, & reuera fin eeo poífet plena eífe conlirunecmicigatvlla.HxcDonatusq,
hdionépoeta-argutifilme aio,(èd metricáinterpGnit,&quia,vtdixi,pondus,g¿ diffi- »
decUrat.Sed caufa fingendi,cum multiplex eífe potuerit,hec cultatem rei ollédit durior Scanfio carminis.Ille igitur.f nomihi
nuncpotiífima vf,quia(fecutus Homerum poeta,)Ioûé bilis acpclarus virquécano,íaélatus íup.eli,muliii.i.abúde, ' l
deotú, & lunonem dearum,lumma ponic.In lunonis quidé & i. fimul,terris(iterum fubtraxit ppofitionem.i.in terris vt ^ i
poteílate funt regna, honoraute(vt Homerus inquit)ab lo- in Thracia,Creta,Sicilia,Africa,& tandcin Italia,& f. Mari >HÌ
ueeft,quia ergoin omnifexu,virpr«pollet nihilqi eli proxi i.prQfundovtdicetibi,Vixècófpeóìu Siculsé tellurisinaltú
mius viro.quam eiufdefexusifçmellaideoRomaniImperij Veladabantla;ti,&c.vt.iviolenciafuperum profuperorfi.f,
loiietnafiertoréaiTerit. Carthaginis autem Romsinprimis deorû( qui tñ bona conferredebebât,cù inferi noceant,fed
,çnnjteZunone,que vtCarihagotandemdeietaeittandéfuc vñrfuperi illiaduerfum^neáfuiíTe quidelunonisfadioct^uiíle
fiiiguur. In gloriam autem pugnantiumeiìidum neerant. aut reueraétfauentés Aenex, fuperi permiferunt
dWeos his aut inis,aut deoru alios alijs iauiile,quia &glo- eum iaftarivrexaduerfitatémaioréslonanacifcatur, vtq:
no umeileosquiaadijstutanturvrciife, & minuscontu. clarior fiat Romana gés, dequadicit. Tante moliserat Romelioluni
ab eo cui potentius numenfòuetviétu cíTc.Czte^ maná condere gentem ) á^obiram memorem lunonis fxux
mm,quia (yt Homerus)ex deorum delcnptipne hominum i.immitis,&implacabilis pro lunonismemoria.autob iram
fnc ' "T'" multa pat memoré,i.vltricé,.& implacabilé aux ignoícere nunâ voluit
tandemr iium conderec vrbem J Donat lunonis ikue. i. vt dixicrudelis aut magna? qus ilatim defe
xÎhf ¿V""^-bdioappetiifet cum conderet dicet. At ego qux diuum incedo Redini, louiíbue Et foror,
Tnnn y profuturos inferret, quod fi & cóiux,& ille fup.paifus rupeiì quoque.i.ét multa, i.multu
S? - • n u s . n e c Albani principes, bello.i.per bellum m Italia geiìum, dû conderet .i. extrueret x
eu WnTr'" """P'^rmfuiifet futurum, nec Cariar Inceri, vrbem, i- oppidura,in I tana,non tñ luo tpe Romam a Ro- /
S n S ^ cumoiiriiam teóìavideret mulusmultopoífcondidit,fed TroiamaulLaurolauiniúíve /
vt d í ^ ? excitauit.Per Aleao(i. runtamen ^a Roma prçcipue fpedaba t,& eius fundamenta /
ûun . ? lat^ Propoficioneautem iila,non lolum qua: di- ¡edt m filio fuo,vult Dlchus de Roma intelligendû,& du in '
comm.n ^ ^ vcitur; ferrer latio.i. inlatiunr(Ellaút datiuuslocalisfrequés apud
ÎaTa^inn^ huncauaorem qué nonnulli Odauû vocát)deos,vnde. i-vt
l i S ' r ^ ? r A Caput carminisab inuocatione S^ru-íeinitá quo ktio,fed cûid in laudé viri qué canere có-
" fiS^^ li¡tuitnócedat,dicemusáquoviro,genus}alú.i.anúcLa
tini vocancurfup d.nominltioné aut côfirmationéLminis
â Nam o tmmarnrç attribuen traxerunt,nam vtranq, genrem.i. Abonginum,& Troianorû
' Latinos appdlauit,aut fi Aborigines pu" quoq appellati fue
rûl. rlfra 4 S ratlatmi.vt femper ita appdlétur,céfuir, & ita ems nominis
niçnia S r a á"¿tor extitit & vñ.f.oniVunt,patres.i.pvinc¡pes,& re^esal-
PofitioneTnJS'^^^^^^^^^ baoï.i.g. m Albacuitateab AlbafuçdeiVominktaregnarût,&
Remi mt:ltorumq,-al orû Romanorum%atre ac
niaRSniç.iaxïéAS .PSennoreshi^-út.JSáauusRomuli Numitor Albaïorûrex
& in eo quod r.,.; ^S'Sem um ncieiciiptione Latij, crac, & eu Alba ab Romanis diruti etur plurimi o u on'ciné
rontaméuihocfecffl^fT'^'^^^^ sinuate recepì, funt, & vnde fup.originé traxfrtt mçnia
tius.quàmquidhSott^^^^^^^ akçRomÇ>nôqd'ab Aeneaextruóía fue?át,fe

AE N E I D O S
«•crA'CT-v ;A. R K H A ^^ V P« libereLatinis.ldem,SoIoLaurenti,aruifq.Lati|iis.idem in-
• \,^,iw;nr Kâ Epicurei dicunt deos hu-
& iplam. propofitione^Ucent Homerus fecit.namque manapeniws non curareCTanta? neja^afi exclamatioeft mi
muocatiom,quod m V roq^^^^^^^ Sntis[Animiscœléftibus] Di,s fupens. Nam apud mferos
hoc melius eft.Lucanus tn f'^f "f J;¿tore vo- conftat efte iraci.indiam,vbi funt funx.
Í demdenarrauit,poft^ '''MvsAmihicaufasmemora &ç.] teaeheroiciquiaresfu
inquo,inquacaufa, Eteftfeptirausòàfus.&cóiselocutio. Callenten d,c muß vtrur» msn,a facra
Dicimus.n.quo telsfi,& eftalia expofitio-namq. luno mul- p,rutapofîTro,4^ diuquefererrans,
'! ta habet numina. Ell Curitis,qua: vtitur curru,& hafta; vt ir mmtes nommum mt^ltorum v,d,t & rrbes.
eft,Hic illius arma,Hic curms fuic.Eft Lucina,que partubus Poeta ergo prius propofuit vt quid lefturi iumus,nolcamus,
pr2Eeft,vtTerent.Iuno Lucina fer opetiv. Eft regina; vt,Qii£B deinde quafi minime potens eaexequi inuocat dicens. Milii
diuum incedoregina.Sunt,& alia èius numina.Meritoergo caufasmemora, q.d.fçioquidem virúinfignépietate, & ardubitat
quod eius laferit numen Aeneas-Ali) tamen dñtle- mismulta paifumob irá Iunonis,at ignoro çaufasiraru, &
parandum efle,vt de odio lunonis non dubitet, quaratauté ita illud quo numinelxfo non accipiâ gñaliter de quocunq;
qd aliudnumécftlçfum.[Quonomine]Ideo trahiturin am numin£,quiapra?mifitrunonéefiel«fam ,fedin lunonetu
biguitaté,& requint in quo lunonis nume la:fitAcneas,quia varia fint numina i. ptátes quibus ad nutum facit, dubitar
in ipfum certa non eranc odia,fed in gencem pp caufas pau- qd in ea Isefum fit,çj) virum bonum ad tot mala impulerit de
A 1Ò poft diccndas.CVoluerecafusJ.i.cafibusvolui.Et eil figura nuare Don.fic.Mulkabinuocationemufçqd'eratfcripturus
Hypallage.quar fit quotiefcunq; verba per contrarili intelli- incepit ,quâ ciidea fitnihillatere oportet: interrogar ergo,
^ guntur. Sicalibi. Dare claffibus au ilros, cum ventis ñaues vt cû nulla m Aenea culpa inueniatur, confirmer lunonisfç
demus.non nauibus ventos.item, Animumq. labantem Im- uitiâ.Hec Don. Nihil mufas lateremnúit auäor dices Aen.
puut. HOC elt Kiìpcl.eiido ijcit labantem. [Infignem pietate 7. Et meminiftis.n.diue &memorarepotettis. Diftx.n.funt
viruinjecuta p3trem,& deos penates fuftulit, & de Troia li- muf2,vel á verbo Wü«,quod eft quxro.funt.n. rerum indaga
i ^ oLendit mento feinaocaifemulam. Nam fi triccs,velaí.^6«quodeft inftruo,& rnfacris initioiuxta qd*
r'Il.fWhM^l"^/u'' didumeft. Georîï.i. Mevero primum dulcesante omnia
fœlcUibusirx Í HIC um non de qualmte iracundia aux mufs. Quarum íaCra fero ingenti perculfus amore Accinianr.

L I B E R P R I M V S.
pu'n.CÄli^Jt^'* ^ < s in_opufcuIo de mufarum muen vt dixi m expu diduiT!.n.eft,qu?a Cxux memorem lu
luit/uit enim m o m n i b ^ . w S fn 5eSs,et in parentis -
& (pedate cum irafcendi caüfa n5 fitates,cumjn cdftäter.
diutius retinebat. Vnde e(f/uperanda oís fortuna feréda eft,Ne i.tanta^
perfequimalebam-CTantg animiscc^leftib.i.habent n e a n i m i c a l e f i e s ^ ^ ^ ^ ^ ^
tuv hic poeta cu d'J leues efl^s foleant, & mii^^^^^ infignem uirtuteodia exercere ualeant?q,d.id per
iepr^hendatur in ei'^q"«'^ fpicere non pSfl-um.Itaque mufa mihi caufes memora.
Í-ft O mijfa.i.dea rerum occultarum inuenti ix,^ aecowri*, if adire labores Impulerítl In Rom.lib.ímpuierat,In- VAR.
di^^Ji mSÍ!^Ä^cieiegitur-Sedenim rehqui 1. L^x.
.^rRBsantiquafuitlvrbsdi- FrhiantiquafuityTyrijtenuerecolonh I^&o^colcul^
V §aaborb2,quodantiqu9 Carthago,ftaliamcontra,Tyherinaquelange j.-Eadé,&indiuerfisgm
Ciuitatesin orbé fiebanti Vel Qa^,^^ opum, ñudijfqm acerrima belli : bus eft obferuatio , vt inagis
ab Vrbo parte aratri, qua mu- vicino fiuem^afculmum fit fi^
ri defignabantur,&antiqui au , uefoemminürefpondeamus,
ttm,Ícíüiuheacúiúuaciiüe Toñhabitacolutfe • vt puta vir,&mulier magna
&cmK7o.i(inosnbnKomx jji^^^yyj^jßif.jjQcregnumdeagentibuseß^^^ ad me venit. Si autem plurali »
condita erat: & eamdeleuerat , - ßnantäam tum tenditque fouetque. numero velim' vti, ad roalcu ^ \
AemiliusScipio.qua^autnuc linumtranfeamusnecefl^eeft, ^
cíí.poñc^iiomiaiseiícon- TrogentemfedemmTroianoaJangumeauci vt,vir&mulierma^niadmc . > f
ditajvndeantiquamaccipe& ^udierat]Tyriasolmqu£verteretarces. venerunt.CSiquafítafinát,]
ad còrnparationcm iftms qu« „. late res:em,belloquefuperbum Qua vacat,& eft ornatus cau
nunceiè&Romaantiquioce ji^ TH,^,^.rfry>n!uprei)arcas l^ofitum.vtq tandem,gen-
[Tyrij tenuere colonijDeeft § Venturum exctdioLiby^:fic t^mMorum, & reliqui,vt,
Amantnanqueantiqui p Epe fdmetuens,veterifque memori»aturmajjeuiy ^ Dixitqi & pliavocediremit.
xegefindixere,quod nosinter c^yi^aquodadTroiampro carisgefferat^rgisy j-ia^., tum]Ex quocófiftit-i-a
polito .pnomineexpnmimus. ^«^r^ irarumSmquedolores. Tyrijscolonis.[Tédiique,to-
Ité,Eftlocus,ItaliamGrai) co- -Hecdura ettam . ^ . / rptjnñum uetque] Figuratedixit-Mp la
gnomine dicunt. deeft quem, Exclderant ammo:manet altamenterepoitum "eanum fouet,fed tédir, & fo
coloni auté dicuntur cultores %idiciumTaridis,ß)retieque iniuria forma, u¿t,vtregnumeírepoirit.0ii
aduen^.&hosdeTyriocóftat 'a.^^nusÌnuifum,&raptiQanymedishonorescijDu

i^E î ^ I t> Ò S ,
Vír«tliun, Benînet,antîquî lì ad lutiònem referásiDiií geßi rynt, al»ERA quod Paris iudicium PJ"» Venere contra IUHÍV. .
T u S S S p e r f o M eft,cum ipfa loquitur nèm,& Pallada dederat,-altera quod Hebe lunoms fiha repu
daraerat,poftquamGanymedespuerTroianus,&Troisrc
?rex SONA poetar intellisendum éft,iicipfè alibi. Mirant gi^ ñl^^sabloue raptusin ems locuni fuffeftuserat.m auadorfa
rSmirantur lulum, Flagrantifq. dei vultus.parté rum fecu nda duplex eft iniuri.a,quia & Hebe prelatus ell m
id fe reSifpTtemTd T qui deum effe nefciebár-CSa- officio pincernç,-& Iunoni,quiáraptuseft ad ftuprú.Ex tunc
îurnial anto^ eft, non epitheton, quç fit quoties pro ergo îuno fem per conata erat gentem f roian^iipenitus de
í , r S nof poniturîquod pot kecum proprio noie,& epi lere,egerruTìe ferens quod ui fatis effet earn ahqn rerum po
fhetÄTpXa] atVi Hercules prior cótra Troianos p«- tituram,ad qS im^pediendum in bello contraTroianosa Grç
iíauk-vnde mSo pnmaprincepsL-cipienda eft.Nam pie- eis gefto fumnia fuit Grçcorum adiutrix, fi forte totam gen "
S u e poea fi°ÄcionLi nominis In part,cipi)s,vel e- tem dekre poffet Carth.gmem et fummoperefouit, yt qua
c S v f vXé4.annis.Significat.n.volubilib.haelice^ Italiçvb.ImperiumtandeconftituedumaTroianis infatis
& n hoc nomine vfus eft, vt prima pro principe p6neret[ad erat maximoincommodo fu turam pr^uiderat. Verum cutn
S ] a d , & apud,aSufat^ funt pr^pofitiones Sed apud, reliquias Troiani generis fupereffe videret,nec eas fans obfi
ftn%erhitófi-nificat,ad,&inl¿^^^^ ftentibus fubmergerepoffet,orauit,vt faltem difpergantur.
Ld auem tum Iuno fupplexhis vocib.vfaeft.EtCicero: De- quia quod inulti videremus fipenitus abolere nequimus.
cem fifcos ad fehatorein quendam relictos.item,ad Marcum diiFerre conamur. Itaq jcu larn poft longos errores accederec
Leccam te habitare velie dixiftilCaris Argis:] illic.n.eâcoli ad portum Italia: a uentoru deo tepeftate exorta iterum m
f. oiUnomä eft. Argos aút in numero fingulari generis neutri Carthagioemredirecompulfisfperansautregnuni fuu illic
eft vt Horat.aptum dicetequis Ar?osditefque Mvcenas.In conftituereaut Romanum qd tuturum norat impedire, bed
Dlurali vero mafculini,ut hi Argi.Céterum deriuario nomi- cú indeauocaretur Aeneas,& intenm fulwrta tempeftate m
his Arí^iuosfacit,non Argos.[Caufx irarum]Nunc Jepteri- Siciliarediret,curauit Iuno,vtc affes coburerentur quibustis
loquit.ralramente]Secreta recondita [Repoílúlaútfyn- in Italiam traijcerentur,ffcd tmaWuit vt yoticomposper id
^ copa eft. uná-n.de medio fyllabá tulit.Sed cum oés fermones fada fit, vt éc fuis votis per id obftitent:na matres, & inuali
V autinte

I RB E R B R I M; V s. TOI
Antigone.jn^ hac de qua ioquombe,aut hic pro ilhc,& currus ilHus htc.
«rindpálem átngentis^^^^^^^^ currusitem quOautbellatrix vtit.aut fimulacrutii ems ve-
E i t u s elt a íoue. eft autjçdu hoc ^ àit.et ipfa dea.i.cum fit deaquafi auaontatediuina.vndem
?Sodi3co,inquoGanymedesd^ vocabulo pondus eft,teiidit.i.ptenditanimos,&fouet,i.ad.
fnterfandafiderafintcoUoca^^^^^^^^ iuuatope;&adiumentotum,iátum.i.tunc,hocettapri^^^^^
i^ví^Oftenditoéshascaufase leal enasao ^ vrbis.&a primaedificatione,hoc.i.hac vrbem effe gen
ífuperillamqus r Znisiniom^ tius mundi fi fata fínát.i.permittat,Qua.i.quaui5 va,aut roe. ^ .
iuo-rlhïCoîLd exprunend^^^ ^ vacat,meo iudicio,licet Sem- ic velu partiada,qua,fed Qui.
îîoftendatexcidium^ fumnumvim hét,q.dnihilprçtermmatIuno,û oua^^^^^^
mifereret,necdefereienntent^ cunq^via,aut allquavIafatafinat.vnde ipfa in 7. Fleâerjb
Sum fuperare non ef- ptimicafus,vt ,& metrum indi cat, &fœmininigeneris,non
îocqaoU&eosaexi^n'ton^^^ Sicescrgo,fíqua>i.aliqua,fata;fedfifatafinent,qua i.aliqu^ ^
ient,quos è manib-f^uiffirno um ^^^^^^^ ^. ratione/icut m Bue. Et fi nonaUqua nocuifles moriniidiVaiTiduisobtereret^^^^^^
tuuseffes.pr^tereaqux Seruius, vacare docet vt gentium,^
locorum,t|dem,non\c vac|tquinaliquidadvter Íncolas,Lyri).i!Tyro,miiri.léu,pi ofe' didefunt de g.b.in Buco icis,late didum
0itenuere.i.poffederùt,&italauselteiusamultitudinein- autftaminafua,fic.i,adtalem exitumrerum.Etip^b^
habitantiú,contra Italiâ.i.ex aduerfo Italia, laus a fi tu,qua^ . f.Iuno Saturm filia mçtuens,id.i:excidium Cf ttegínis per
fiverolunoelegenteáeoqj cumfitcótraltaliáfitaeipluri genus Troianum imminere,&memorbelli uete^
inumofficérepoffet.quiaafenescôtraaffinespugn^refem^ gefti,quod ipfa gefferat prima, i.prçcipue,au tprn^^^
incommodumfuit,&longe,i.longo traduvtfinemullama- .i. iuxtaJroia,?.Argas i.Argiuis.j.Grçcis,car^i.d^^e^^^^^^ i
nuoftiaobfidere poffetcu procul effet ROmanus côtraoftia ^ Troianis inimicarentmecdu i.& no adiiucK caulç iratu #
.i.receptacula fluuiorum,que quafi ora & oftia mariuftim,xj, i-ob quas primu Troianis^irafci Pe*-",^W /
bus.faquas ingurgitât, T^berina.i.per qu« Tyben's üimai^ tunc cum primum Içderet paffa erat,non exçiderat et adhuc J
deflmt.TyberisautemRomamperSuit,vndeCarthagoplu aìo.f.Iunonis,hoceftcumiprenouabatcasirarumundeiu- ^
rimum Romanisobeffc potuit obfidendooftiaJy benna di- dicium Paridis,quod pro Venere contra íunonein,& Pallauesopum.i.fortunaia,Iaus
â fortu riis; & ¿fperríma,laus á na da,feu Mineruam dederat ob mercedem Helenes a Venere ,p
s. & tura,quafi dicat acernma,ftudijs bêHi,lausabarte,& exerci- miff?,manet repoftum.i.repofitum,& releruatum,alta.i.prp -V
usca. tio.HaECtotalausingloriâRômànorumceditiqtiîtaI@èiui- funda,méteflunonis.tradametaphoraavaíisacalijsrepqlaté
delerepotuerút íicut in gloria Aeneae Turnus vbiqj for -fitorijs altis,è quib.repofita non taíacile excidunt vtq in la
tis,& Valens inducit.vt in laudé Athillis Hedonab Homero pçrficie rei minas profunde locantur,&iniuriatormç.i.pul
de qua re fic dicit Hor.Serm.Iib i.Sat.7.Hoc etenim funt oés chritudmis fpretx.i.contépta: a pande g,.Venerem formoli!
iure molelti,quo fortes quib, aduerfum bellum incidit inter fimam ludicauit fup.manet repolla &c.Doii.in Teret.forma
Hedora Priamidem animofum,atqi inter Achillem Ira fuit non á morphe gr#co,fedáformovocabulo latino, quod cali
capitalis.vt vltima diuideret mors,Nô alia ob cám nifi fp vir -dum figni ficat,deducit.eocpfanguiscalidusformofitatepa- _
tus inytroqjfummafuit,duofidifcordiavexetiriertes autfi rit Fabula de indicioparidis notiffmiaeft,dicû't.n.Bellonam f""««*
diíp3rib.beUumincidat,vt Diomedi cum LvceoGlauco,di- ac Martern 9 à nuptijs Thetidis excUifi effent per Mercuriû
Kedatpigriorvltromunerib.miflìs,&c. (^Vná.f.vrbertvdi- pomummifíffejinquofcriptÚ€rat,deturpulchriori,autpulda
lunofert.i.diciturcoluiffemagis omnibus terris>N5 ra- xherrimf càei-gotresfummçdeç,[uno,PalIas, & Venusdc
men earn íolam coluit, fed magis omnib.alijs terris eam vna ea re cótéderét & quf libet pomum védicáret,tádé ad Panm ^
coUiit^vnde potius dixero.Qium vnam lunofertur colpiffe q, in Ida paftor tunc erat retuleröt, qui propofito á fingulis
^íic,q,Iunoferturcoluiffevnañi magis omnibus terris, & prçmiô,à fu none regno,àPalIadefapientia,&a venere puliwcetiam
Samo.i.patria Iunonis,hoc eft in qua nata dí-,poft cherrima puella. Veneri conceffit & pomu adiudicauit,hinc
iubitii.fecuHdo loco habita, & minus culta,àrma,idèft infi ergo irats dea-.qua fabula fignificat Parim plus Veneriii.Iugnia,inius.l.
Iunonis,aut reuera arma quibus cum fit regno- ïuriœ,a regnorum gloriç,ac fapientif ftuduiffe,quocirca re
tutti deaetiam vtitur.Vndein z,huius.HicIunoíi:easfeuífti gnunvTroianuexcidiútulir. EtgenusXTroianum inuifum
' Timoni
»

-AË N B T D O S, ••
' funoni videlicet bft öardanölouis ex Ekdra lutionis pel- de didurus eft hoc in prima Acne«; Per cafus,vam^^ p tor
licefili«m,fed luifoni maximeinuifï erant,pellieu filii,vude difçrimina rerutn tendimus m Latium, fedes^vbifata g,etas
&Herculé perfecutaeft.& Phfyxiim,& Hellemfup.manet Oftendunr,iilicfasregnarefurgere Troia-.Aäiergo fans,er
reooftú & honores.f.quos habuit platus Hebe. Ganymedis rabat per mukös annos,quia per leptem. cirçû oia maria;vn
oueri Troiani,rapti.fab loue ad ftuprum fup. mancnt.potti de acclamai poeta.tantç.i. tam magnç moHs.i.difficultatis&
pro repofti per fvncopam,& harc quafi per paréthefîm dióìa tanti mobminis erat .condere. i.conftruere gentem Romafiot
Et ipfa lunó accenfa fuper his.i.de bis reb.au t accéfa bis nam,vnde q,a tam difficile habeatit oi tum,mnuit poeta Rpf.diâris
lam caufis fup.i. vltra illam prius didam de excidio manorum pftantiam,qvia(^ djcit DonONon fiuut fine ma
Cartha«inis,arcebaM.diftinebat, &amouebatlóge Latió, i. gnolabore magna- q aut diíhculterhunt,difficulter quoque
ab Italia Troas.i.Troianos(propriú ^ abfoluto,ficut &Teu- deftruuntur.eft quoque laus_Aenef,ytin Don.vidimu$.Sar
cri & Dardani dór,eft át accufatiuus pluralis tertie declina, ne non placet quod Datbus dicit nelcille Aeneam quo ágete
i nóíatiuo Troes,cuius Angularis eft Tros Trois,ficut Minos tur,cum manifelle dicat le itabam querere patriam,
Minois.& Heros Herois) iadatos totoítquore.i.perdiuerfa Tynasolim quaíverteretarcesjantiquialiquotbb.cuertc VA
tnaria appofitone^reliquias.i.rcfiduosj&derelióiosDanau retlegunt,quodnonnulbaiuntmaioremprxfeferreconatu. LE
nro D'atiaorum.i.Grecorú, atqi Achilli pro Achillis immiti? Epiphoucma quoqj eft'e.quo didione exornantem deferí- C
i fxui qui in Troilum,& Hedora fa;uit:feparat aút ducem à bere licet,m oratione vel magnihcentiirimum,arbitrai idem Ri
populo.&exercitu, ná Achilles Danaus di qñaliter íumpto Demetrius.Nam aba funr,quajenunciationiíubferuiút,alia
'v®cabulo,

L I B E R P RI MV S. ^^^
Cootí^eruiit aût ifta OTca Caphareum monté Euboea?^ [Aft vtranq; occafionern perdidiire,S^.incidi.fleinfudibriûi Vr f.
«f^olNaccóparat iïngula. Et ne leue eflet quod dixerat Ego, fuperata difçederct, Regem.i.ß perdere no potuí debui í"u¿¿
addiditÍDiu^n^ reginajSic Salluft.Nos autem, hoe eíl P. R. rare Teucrorum regem.Italia-i.ab Italia. Sic alibi Bellûineïs
flncéaojlncedereproprieeftnobiliumperfonarû. [louifq. geret Italia,ergo non poterà t perdere faitédiíiungere ab Ita
Et íbror,& coniux] Phy fier loué ftherem.i.ignem volunt in lia, & lì non oés perírét,faltem id obtineret iuxta vnum Aetejjigijlunonena
veroaeré,&qrâ tenuitatehiec elementa pa neam,cuius ftirpideberifciebatimperium Rom.Quippeve
ria íunt,dixerût efle germana. SedquJa Iuno,hoceftaer,eii: tor fatis. ergo magis debuit vetari MineruafatisGriecorum
îubieâ-us igni.i.Ioui, iure fuperpofi to elemento mariti t ra- Pallasve,quç non eflet tanti meriti,aut ptàtis.Exurere clafsé
ditum nomeneft.Iouéaûtaiuuâdodixerunt,nulla.n. resiïc Côparatiopçnarû-Mineruapotuit naues Grxcorum,&ipfouetoiaquemadmodum
calor.[Totannos]Licenterin iilis fos exurere.vrere eftaliquid Ia:dere incendio, exurereeft pe
locutionibus & accufatiuo vtimur &ablatiuo. Dicimusn. nitiis abolerc incendio, confirmât aût poeta foli Aenea: déri
& tota noi^e îegi,& tota noblem Icgi.Honeítior tamen elo- imperium,cum de ípfo folo laboret luno. illum expirantem. Vrerc
cutioeftperaccuficiuum. [KtquifquamjNon Troianorum, iHa pp vnûpiurimo5perdidit,egoàpiurimisoiFenfavnûab Exure
fsd omniÍJgensralíter.[Pr«terea]Poft^:vt,Pra'tereavidit Italiaarcere non pofíumj&quod augetdolorem oftédit Mi- re
necportitororci Ampliusobieólampaflus tráíirepaludem. neruam minorem deam louisfulmine vtipotuïiret,Scin pœ
sc. Víx ecófpedu&c.JOfté/isirarumcauíísdocetqúoIuno _ nadelióli défenditaudiorem.Siergoiniufte grauiflimumpin
Troianos fxuit, & quid in eos molita eft,dicens qdcû lá tulit fupplicium,multo magis eius foci;. Défendit aût cíajpá
feptimum agereat Troiani in crrorib.annú,&ex Sicilia(quç in amorem rcijciens & vtitur veniali ftatu.Faélum.ri.qd ma Venia
próxima Ítaliíeeft vfq; adeo vt continens aliqñfuiflô perhi- nifeftum eft non purgatur, nifi dicatur non erat fu» mentis, lu ßnr»
beatur)vbi Aeneas patre fepeliueratclafl~em ad Italia appel necfui confili; Aiax,Jéd furoreamoris trahebatur-Ná odad
Jerent.& cum vix in altum vela darent lajti cß. luno çternû, fit per pathos,nô afcribitur homini: Difiecitque rates. Ne fi
&c.ha?c fecum fup.ait.Quç oratio muliebrem aium perquá alicui cotigiflet euadere,haberet nauigandifubfidiu.Euertit
graphice exprimit,niJbiI.n.muIieri moleítius,q, inceptis etiá que a?quora ventis,alieno eft via imperio, nam louis fulmen
prauiscogidefifterc,&cum in oibus doÌeat,raulto magis lu arripuit,&Neptuni imperium,habuit.n,poteftátem in ven- 1
noni dolere potuit,qux diuum regina , & ioror & cóiux Io- tos qui alieno l"ubie¿li funt imperio.illum,emphafin prono! /
uis prafertim,cu Pailas minus oífenfa plura potuit. Ná offen men liabet quafi temerariû, inconfideratum,íacrile"ium pro
fa trá fuit ab Aiace, qui per impatientiam amoris Cafl'andrá phanuni,quí in templo dex virginisantearas in cófpeéiu nu
filiá Priami,&vatem in tempio Palladisoppreflis. Sunt tñ minis regiam làcerdotem intaófá violauit.Petìo'-e quo vul V" T
qui non opprefiam , fed folum madoà tépio obilrudam di- nus omnino letale eifei.'Turbineeorripuit,ná aliter infi

y. T' .-A '^^ÄB H E I T> o S
eft ffem'ifn iti slam tunc fup,cum.i.q5.riíflo í^ruans fub pe- tonitrua exercentur,Inno vt dixf,inferiorem aerem &ideo
^^ore vulnus.'i.fomitem iracundise. quö vUlnefabat seternú.i. iquia fulmina,potiíIimum in media regione fiút,& tíxc ad fu -
iimplábibilemait fup.aútmeditáta eft fequütur,ite préniam aféendunt,ideo Minerua dicitur V^i^ulmÍneiouis
rutrt.i.in animo filó. Me ne.i.nünqüid í2e

I I B E R i* R I M V S. 104
. i ventorum. ab ittiperîtts yifus eft ven venite h».çDo;i.J>er nos autem negocia noftra redlius fieri,
pry áfansfu^'^ vemo^ illic,vtfuperi^hic curr' fuit, ^uam psralio^ doçet granice apud AulGel. Aefopus cap.
To^fub vbi faabeturi^pologusde Cafluaauiculaqua? pullos
„5n tíansferendosdSiiit, donee ipfe dominus meíTts mina-
T o n e r n "yJSpÄSe^^^^^^^^^^ tus ¿atfalcem infegetem fuam m^tere,vtillicquiuis vidercpotdl,huc^uremdeâucam
verba Bei^aîdi in berum.qu
hmufmodifM^t.Geo^raphiomnesícribuntinfulasA^
carpereri prohibemur exi- eíTe numéro feptem,non nouem,quarum nomma h«c fu nt.
SenWfaaa-carc^r^ut e ^ Lipara,Hiera,StrongyIe Didyme,Eriphufa,Ph^
re, di

AÉ N E I D O S,
TEtmuIcere dédit fluÄus, Ss Incme yifnrenHsypibmerfafqueohruepuppes; demonftrát.Itfrfu.ñ.eft,vt dirollete
vento] luftapetitio eít ^ ^ dimrfas.nut dißce corpora ponto. Sü" u uf ^^^
trainimicospetimusiuiiûeft. (Quarum, &c.}Plenaartificij eft,ha:cor3tJo,nihil.n.prc ,
re dedit fludus,& tollere vento]aliud pendet ex aIio,nam ^ termutit luno : quod ad eam rem,quam exorare vult facere
poteít muIcerc,poteft & tollere.i.erigere in tépeílaté [Gés] pofí"ét. C;um.n.poíret imperare,rogat & in beneuolentis fi-
^ Sermo hic,& ñationem fignificat,& familiam, iéd nunc ad gnum proprio nomme compellät,nec fe dominamAeoli,red
vtrunque poteft referri, nam aut ad familiam Aenese, aut ad amicam gerit,captans,pcr hoc{beneuolentiam eius, que pri-
Troianam gentem refertur [TyrrhenumjTyrrhenum mare ma i;s,quialiquid impetrare volunt,captandä,cumoportuni
diítum eít^vel q> Thufciam alluit.i.Tyrrheniam, vel à Tyrre tate,quam captafle innuitur in íuperiori verficulo,vbi diâu
' [ n!snautis,quiieinhocmarepraECipitauerunt. Nanque'hoc eft,Ad quem tum Iuno,quafi tunc cum opdmum erat, dein
V habet fabula Öormientem in littore Liberum patrem pueru de(vt Seruius docet)oftendit quod petit fieri poffe,atquc in
nautas abftuliife.Tyrrbçnosjqui cum elfet experrcdus in na eius à quo petit,efle poteftatc,dicens.[tibidiuum.pater,atq;
ui,quoducerét interrogauit,reiponde,runtilli,quovellet.Li hominum rex.Etmulcerededitfludus,& tollereveuto]0f
her áit.ad Naxum infulam fibi iacratam Sed cû alio vela de- ftenditiuftum effe, quiá contra gentem jnimicam, comra:|,
flc ét nunc luno facit,fcit nanqj fe fatis obfta teUigi poire,q, dici,neauiem prolixior elTet futura oratio.ip«
re non poiTe.fed hoc agit,ut eos arceatabItalia.fSút mihi bis fa occultefibiproponit,quarexcufationiscà potuiifet Aeol"
feptemjno fine róne luno nymphas df fua ptáte retiñere, ip opponere,&illis refpondet,ne vlterius accedi poflì t,&ne^a
fa eft.n.aer,dcquo nubes creantur.ut eft,atque in nubem co ret Aeolus,ventos efle in poteftate fuatprasuenit oitédcs plç
gitur aer.ex nubibus aquar,quas nymphas effe dubiu non eft nam ilium á loue in eos habere poteftatem.[gés] hic non n«
/ Ideoautem nympham Agolo polhcetur, quia uentorum rex mihauit Aeneam,ne reiponderet Aeolus,non audeo in nepo
V efl,quiaqua: mocucreancur.Bencergoeiiuníiturorigoué- tem louis áquo Imperium fumpfí. Speciale igitur fubtraxit
\ torum.fane notant Virgilium eritici,quia marito promittit generale pofuit[inimica]non.dicit fe gentiimmicâ,Çfed gen-
I uxoreTi,quodexcu(àt regiaJicentia,ut Salluft.denasalij,alij tem fibi,quafi inferiores potioremprouocént,qu» res etiáin
I plures habent,fedregeseoamplius.CPr*ftanti corpore nym Aeoloindignationemmoueat,vt;iunopiauxili¡íretu^[mihÍ
J phç]Beneétiftaslaudat,utmaiorfitmDeiopcia pulchritu- q d.reginíe,& louisforori,&cbn¡ugi,quódine3rr6gás vide
/ dinis gloria. Laudabilius eft.n.fuperarel3ud3tos, ut ipfe ad retur,íubtr3xir.[Tyrrhenum]Quocr& facilius cócitátUf,&
y maiorem Aeneçglorism I3ud3t &Turnum.hsrum 3utéqua It3lia» viciniüseft[lliú]q.d.omnesope¡5fuas,fiamifiíret,non
^ tuordecim noía,utquidam uoluntin Georgicisinuenimus. eílétfacultasrecuperadi. Neawtem cxtííjfaret Aeolus,deoiú
[connubio íung3tn]connubium eftiuslegitimi matrimonij câm addit.l:Vi£tosq3penates3nam quanuis di fint,iñquia vi
Et beneconnubjo lungsm dicir,uc hancabalijs íegregaret q 0i,contem'nendi.[Incute vim ventis] Expl-eflìt pathos,proi
regib.fine lege habentur,folent.n.reges inter plures uni p pter quod non cxplicat ré ordine Dixitcrgo,qua? cupiebat:
cipuum dare nomen uxoris [Srcónubio] nu, breuem pofuit fed propter pertui bationemfineordine,quicrat.incute vita
cum naturaliter Iongafit.Nubo,n.undehabetoriginem,lon ventisííubmerfasq^ obrue puppes, &difi;cecorporaponto,
ga eft.Sed eít tropus Sy ltole,qui fit quotiefcunq,-longa cor- quod necefleerat fieri,nauib fubmerfis. Deinde ponere,auc
ripitur fyllaba,metri neceifitatem.Ipfealio locolon^am age diueilàs,vt fi nó poífet prouemre primum,prouenÌ3t fcpofuitutelt,
Hectoris AndromachePyrrhin'connubia'fer.. cûdum.quoniam fparfi neqtjidquamaudere,necadltsliam
uas?Item,Cuiqj loci leges ded]mus,cónubia noftra Reppul- peruenire poterant.[funtmihi]addii munus,vtexplicetar-
, yt.Et,Per cónubia noi^a.Et,Nomadumqipetamconnubia dorcupiditatiseius.&exobliquopullat Venerismun'in Pa
)0 fuppIex.Sciendum m eft,quiaplerúqueincompofitione,vel ridem quae dedit mulierem,quaE iionerst in ptáte fua: vnde
^ deriuatione principalttatis natura corrumpit connubio iun contra luno hic dicitrSuntmihi. nec Helena eét ¿»pria vxor,
gam ítabili propriamq; dicabo. Multa in vnú contulit versij, nec indecreari legitima poteft fobOles,eigoacute dixit:func
qua:Iunopromitcttdicendo.n,connubio,oílendiclec:itimü. niihi.Etconnubioiungam ltabiri,propriamquedicabo, Om
picendo.[ftabiliJlong3m pròmittit concordiam.i.quç diuor nes ve tecum meritispro talibusannos Exig3t,& pulchra fa
tio carsat. Dicendo. [Propriam] Adulteri) remouet fufpicio- ciac te prole parentem. Quarum rerum nullafuitin Helena,
nem.Quod autem adiecit.[Dicabo] Oblequentem C3m fore non enim erat Veneris,ergo non poiuii dare flabilem,nec le
gitiroe

L I B E R P R I M V S. loj
• ^ --rtilocare mchtfc proie paVetitem]Nâ ex legitimo, tes,ne videlicet collega manu Italia inuadant,quia fperauic
corinuâohçcproies feratfperanda,extollïtetiam lunofipauciItaliainuafiiretit,expuifum iri,&diiijce.i.indi
c nrimû a numero bis iêptemjdeinde a qualitate-CPras uerfa rape, & impelle corpora, f. tam nauiú, q. hominum(&
íl^nVorDorelOmaespulcnraj funt, qd'diaccileeft,ip ignominiofecorporaquafi meracorpora cú in nauibus ^
i,,m Dulcherrimarin Paride aut non erant talia, quia ex prçter íimulacra.fit diuinitatis,nec in homlnib.boni animi)
fZh^rioaoa Dóc dici pater, nec legi tima eft proles, ergo Ponto.i. per Pontum,qui in tUa ditione quodammodo. Et fí
ni Ichra Ñdm pulchritudiné hanc nó in corpore ponit, hot feceris bis íeptem.i.quatuordecim nympha;(quas quidá
m honeftate natalium, fie alibi. Nafcetur pulchra Troia- adfíné. 4.Qcorg nommarasvolunt)Pr«ftant< corpore i.ha-
.i^s nriaineCaefar Oftédit autem poeta,debere nos dare ea, bentescorpuspr2ftans,(q.d.g,a nouit ludiciu Pandis Vene ^
IIMAFFNA funt apud nos, vt voto potiamur.Hxc ille. Ordo rifauiffe,propterpr«ítátÍá puell^a Venerepromifl'«)Sunt
Íft Aeofe ^és inimica mihi ñau igat îcquor Tyrrhenum.i.ma mihi.i.ego habeo eas,quarÚ vná, fup.f.Deiopeiam,qu-e pulr
e f u p e r u m . denominatumaTyrrhenoLydorúqui in Etru- cherrima, fup. eft forma, i.formofitate, aut forma corpon^^
t^jm Iienerút g¿:illicfedespofueruntduce.portansIlium. i. (Eftautpulcherrima,nominatiuicalus,&formaablatiui)m
Vniiarn Troiam autgentem fuperbam,?^ Iuxuriofam,quales gá.i.cóiungá tibiftabili. i.firma,&indiflrolubilicónubio,n6
erant Ilienfes aut lliú,quepro&.i.penates viaòs.Vnde He- ad tempüs,quálefuit Paridis cú Helena,& dicabo.i. facrabo
¿or 1 huius Sacra fuosq; tibi commjîndat Troia penates, tibi propriá,cú HeIena,Menelaifuerit,& étDeiphobo Pari
hoc cape fatorum comítes.Bñ aút addit vidtos,ne durum vi- dis, feu Alexandri fratrï,nupferit,vt ipfa exigat.i.ex tra agat,
dea t Acolo contra pena tes deos tépeftatem excitare.Incute hot eft copíete, & ad extremú yíque vita; agat tecú, omneis *
jcit vécis.f.tuis, qui fub imperio tuo fuhtiuim.i.ímperiú,aut annos.f. vitç.protalib. meritis,qua;. f.de memerueris.8f,vt *
ju1rcs,ut iisfreti t'ioléntius exeant: nam uis fubditorum fere faciat te^parenté pulchra prole,quod dulciífimüm eft in main
prîncipeeft,incuteinqu3m,nanq5.patèrdiuum.i.diuoru trimoniobonù.Sanè,quia IUBO eft aer in quo nubes generan ^
Iuppíter,6¿ rex. i- dominus,&redor hominum(Apte loué tur,& nimphîe sût quafi nymbi,aut nubes in fluminaaut ma
deorum patrem,& hominum regem dicit) dedit tibi. i. fecit ria refolutç: ideo Phyfice,Iuno nympharú domina fingitun
tibi potellatem,autconcéflit tibi,& i.fimul mulcere.i.fedàre V A R I A L E C T I O ,
fluáus f.turbatos,& commotos,& toIlére.iíexcitare,& com AvTagediuerfas,& difijcecorpora póto]Ir,antiquÍs om- á
mouere prius tranquillos,uento." i.impétu uentorû,ergo in- nibus exemplaribus de meliore nota, Diuerios legitur virili ^
cute,tianqj potes,& iuftujn eft,quiagés inimica,& obrue.i. genere,ut de Troianis inteIligatur.[Ç)tiarum,quç torma pulobtjolueaq,s,
&arenis, & fepeli puppes fubmerfas.i.prius cherrimaDeiopeiam] In Ro.lib.in Oblongajn Med.&ali
gmmerfasaquis,aut(fi id non datuf propter fata,quod tamen quotaliji;, anticjuis, DeiojpeÌ4,nominandi caíu fcriptum eft, •
prudenter tacet, quia orator no debejdicereeai, qus fibi ob pulchèrrima elocutionis figura . Nam alibi etiam Virgilius
£flepofient)Age.i.impelie puppes diuerfas.i.indiuerfaspar vtiturantiptofi.
^ A Eolus hçc] Subaudi di- Poe. Aeolus hac contra : tuus h regina, quid optes » 'f'^cit turbinis, fed ft
tauimus. C Regina] Inferioris ^^ quodcunque hoc regni, tufceptraylouemque armisfEurufqj Notufq•] Carperfonçreyerentiaeft
,maio- Concilias: tudas epulis accumbereDiuumi Í dinales quatuor venti fu nt,dc ' ^ •> ^
rem meritisappellare,non nò J^mborumque fads, tempeßatümquepotentem. ponit,paulo ^ ¡ ^
mine.Cotratnaioriseftmino- u^^JiL j à i ? r j ^ poft vnum, quem omiferat,
lem nomine tantu vocare,qui \ f ^ ^ didia^^cauum conuerfa cufpidemdntem f^ddit. Stridens aquilone proordooomfi
perindignatione lmpi*Minlatus : atventiyvelut agmine faä;Oy cella. [Procellis] Procella eft: •
corrumpitur,vtin I i.Sagesin Quàdatà porta y ruunt y & terras turbine perflant. uis uentorum cum pluuudii •
ÍÍS^vocat vf Ru^iZVinT mariytotumq; ajedibus imis ^^f' ^ f ^IV^d omnia
legem vocat, vtjRuitqueim- ovt . ; i;- percellatjfinfequitclamorq.
plorans nomineTurnum. Et f^^^^»rujq;^ptusq;rmmtycreberqí procellis uirum]Quiaprxceíferatveii-
, alibi de Ariftaso. Et te crudele -^fricusy&vagos'voluunt adlittoraßuHus. torum íonus, quem & ipfum
hí'¥'t^^'^l^rhorq.virumymdorqsrudentum; chmorem polî^mus dieere,
cu, Tuutn eft deliberare qiMd eUcrorum ex oculis : ponto nox incubât atra ; eft. [ ïeucrorum ex oculis j
Intonuere poli,&crebrismicatÌ7nibusather, Nunquam enim totum coelü
^ p us lignificanius percon. Quod autem dixit diem eripi. È
îeanJnî-'l • ^ Ioco,non ait,hcctmihi impie- ad videntiumoculosretulit,nonad naturam.[Nox incubât] /
Miinerf r - " l i - - ^^implerequs lufleris.Item Noxdidla qüiaoculis noceat. [Incubât] Autem ideodixit f
hocre^nVi i? H-""'îi L quodcunq. quod alienum tempus inuafit. Nam incubare proprie dici- J
i rtinnn c ^ pnyficam rationem : -nam motus aeris tur per vim rem alienam tenere[PolO Axes. i. extrem» par- 1
Vuodciinn tesceli. AetherAetheremhoc locoproaerepofuit, nubes \
ter dSp I ^^rccunde ait ne videatur arrogás,áut latan enim vnde 8c fulmina,aeris iunt,non ictheris, & frequenter \
n e r é v e n t o s . i . rem inane te- Virgilius duoiftaconfundit,[Intentant]Minantur.rÒranii ^
«on n tuS autem ad fuperioraretulit. . ^
pcriori CONS Aeolo,fed Aeolus loui, quafi Tu- A EOL vs HÏC contra]Ponit refponfionem AcolÌ,à Don.ar A S C '
"qu»TTuda«:em r gutiffimededarat,dicens,qúo contra diclaluno-nis^refpoti- '
facisjduplici n rïi^^ΗHoceft,tumedeum derit:nam mutuisbeneficijscertát,cum enim luhodixer'it,
iugio,8£deoñim r- • A e o l u m tenere regnu ventorum,& accepifle ab loue, fatet
deus huemèrrn«"'"'?'^^^^^^ & in Bucolicislegimus, Nec feid Aeolus ab Iunoneobtinuifte,& cu iliapremiÚ pro me
a lunone&ab ^^ ricispromittere,hicfeobnoxium fatetur,vtcui nihil pr^mii
cauúmonté i n C o n u e r f a eufpide debeatur,cum debitum duntaxatperfoluat ,habétaútambo
côpagibusalnû Conr«^r ^"hbi, in latus inqj fen curua rationem loci,& tpis: nam cum modicum mans eflet tranf-
£Agmine]vel imne in re quae facile cedit idui. fretandum,nelongaorationeopportunitatenocendip'erde, '
femuseft:namimS,I!r retybreuiter propofuitluno,fed breuiusrñdet Aeolus. Sed ^ m
coonta petu n t, Mnlrif,,^ .'ignificat,vt,Illi agmine faóto Lao., hxc oía a Donato có pletius audies, cuius verba funt.[ Aeol'
ïtiam exercitûinceTn/"^'''''^^"'agminaf^uafororum, h^c cótra]NÓ cótra volúntate Iunonis,fed contra verba,nó ^
exitusporta df,qua&'"'-^Smen vocamus.[Porta]Omnis emadpra:miarñdet,ne videatur moueii libidine, vt Paris. m
S^i'd.[Turbinei5i vel importati vel expor tari ali Reddit beneuoIá,cú vt dicit difcernendo officia.Tuum eft iu
J M ventoru. Et fciendnm eft,$ qn appellati- bere,meú cóplere iu fla, fas eft licebit facere,etiam fi illiciti
Virg. G iuiferis. '

: ' " "AE K E 1 B O S , '
• îuifens.Rçfponde$ C6ntrâ,velutî ti dícat,etiam fi viâi non fcipere, & captura hejußk. ítua.Nam m mìhi,fupp.dks,8c
iîntîîenates lieebit faceré. Nam mm qui poteftatem iiabet, cófers,aut concilias hoc,quodcunque.í.quídquid regni fup. ^
iubet illícita fiunt licita inferiori. Vel dixit cotra.quia luno eft,tu fup.côfôrs/ceptra.i.mlïgma regaliaq,- pro,& tu conci,
dixic'illum habereimperiumaloue, hicrefpódèchabereab lias, i.cófoederas mihi louem, proeoquodeft mc louirnam^
ipfa lunone & n videatur memor benefíciorum addit, [Tu minores cócihantur maioribus das accumbereíquod plus eít
•fcepcra Touêmqj»tu mihiquodcûquejvultefle Iunonis,quas quam afridere,autaftare; nam accumbfitprincipes menfarú
Iuno iliöà roueaccepíífemeaiorauic, [DasepuUs]Superius epulis)diuum. i- diuorum,&facis me pocentem.i.compoté,
beneficium humanitatis accumulatur,fi cpuiuium cu potìo- pymborû. i. nubium ventis .immixtarum & tempelhtem,
re mifceatur.Tertib fi cum potioribus plurimis,qu3rto ii in . quas.f.excitat, aut fedeat Aeolus,potes,hrc in nome migrai,
ferior perfona non fedear,vt fieri íojet, fed accumbat pofuit & ita geniciuum regit- Vbi. i,yrprimum hsc.fpauca v¿rba,
in fine hocquoddijsdefideratiifimum eft¡. Perfonarum tgi- diftafup.fusruor,ip/eAeolusimpnlurnlatusmontécauíí.f.
tur in ytraq;oratione,rationem habuit.f.Iunonis Aeoli,Tro- aboreantri, &difiecit m latusalterum montem cauû|, quii
Íanorum,penatiú,yi¿torüVeneris,I-ielena:,Parid¡s,&Deio., didumeft, Molemq,- &montes jnfuperaltosImpofuit. aut
tocee ite n loci propter mobilitate Tyrrheni maris,& proxi Impulit. {.impellendo fregit latus,& aperuit montem cauû,
înitatem ItaUx-Ité témporis: nam & Iuno breuiter orauit,& in euius.f.cáuerpis erant venti,ac venti ruunt.i,erúpunt,fup.
Aeolus breuiter refpódit, ne longitudine tempus nocendi ea qua porta fup.eft data.iexitus eft datus,hoc eft quacunq]
'Îubtraherctur,hçc vbi poft vtriufque orationem,cœpitAeo permiitebantexilire(quiaeft ablatiuicaiiis,poniturqjproad
lusiuifacomplere. EmifitplurimosaccontrariosventosjVt uerbioperIocum,daia portanominatiuicafus, reiti verbo
(confli^entibus inter fe lìudtibus regendis nauib, çonfilium eft fubintelleóto) & perfíant terras turbine.i.gyro,ex diuerpon
fuppeteret, & deficiente induftria facilius mergerçtur, fis ventis orto, &omnia cóturbante incubugre mari.f.ven-
&meffis nauibus,corpora difijcerentur, & vt compler¿tur ti.i.alienum occupauere. Vnde incubatores dicuntur Tyran
iiuira,funonis,acceint advioleitii maris,aIíorú quoqj elemé iäi,& Eurus, & Notus,& Afric'us, fvêtus,creberprocellis.i.
torum perturbatio,nánoxeripuitcelumaclucem, vtefl!et crebrasprocellasexcitarefolicus,ruût.i.euertût,vna.i.fimul,
eadé facies maris,&terré,ne cótra mala cófiliumfufcipi pof &q.d. vna vice,aut yna manu,torum.f.mare,& voluútad
\ Jfet,nevefcirentgubernátores in |parcemitterentur.Mitte iittorafluóluSjVaftos.i.valdemagnos.Etclamor virum.i.viro
\ bátur tonitrua,& fulgura,vtmultiplici metu troiani defpe rum,& ftridor. i,ftrepitus,aut fragor rudentum.i.chordarû,
rantes,níhil aliud qua mortéexpeélarenc.Ordoeft. Aeolus, autfunium quibus velaad malos ligabantur,iniequuur.f.im
fup.refpondit,contraha:c-f-priusdi(äaalunone,aut Aeolus petum ventorum ,mireinfequiturdtcit; nam non pra;cedit
^ refpondit hajccontra. i.econtrario,yel ex adueFfo,regina)be itridor rudentú,necmultp poft fequitur,fed quafi in ipfoimß
ne fecundum Seruium dicit, non Q luno, fed ò(regiua quia petu yétorum. Nubes eripjunt fubito ex oculis Teucrorum
minores compellant maiores fuo nomine dignitatis, & maio ."i. Troianorum, á Teucro oriundorum, & celum , & diem
res inferiorem nomine proprio. Vnde prms luno, Aeole,nan i.claritatem diurná,noxatra,i. caligoqualis noita effe folet,
quej&c.Quando auté contra fit,indignationis fignöeft.Vn- incubât Ponto,i:.occupat mare,poIi.iícardines cçlorum,into-
^ de Ariftsûs in 4-Georg.Cyrenemater,Cyrene,g,a matri fuc nuere.i.multuni tonuere,xther.i.aer fuperior,micat.i.refpié
ceffus proprium nome exprgffe tulit & matri fuppreiTit, qd" det,&corufcat, aut nUnc videtur, niicabfconditur,ficutdi-
. patet,quia Arethufa pauló po^ dicit ad eam, & te crudelem gui miéantiú ,crebris ignibus.i.fulgonbus&cornfcationi-
' nomine dicit. tuus labor.i.tua? partes,tuûofficium,fup. eft, bus,8^ omnia, f. elemétaignis,3er,&aqua,cû terra defít,-auc
f^P" explorare.i.indagare,&inquirere,quidoptes.i.optare,&iu omniaquxfiunt,intentänt. j.minántur,autprxtendunt,vi-
¿ere debeas,& fas eft mihi(im9 nefas eftnon) capeffere.i. fu- ris,f.Troianis,mortem praefeotem-irinftantèm,& vrgéntem.
^ T:XtempIo]inico.Eteftau- Extemplò^ene Achilles Theffah s fuit.
Non pp mort.em,fequitur enim, O terqj quaierqí beati, fed Aiax Graîcus,Diomedes Danaus . Multiad excuìationé Aepropter
mortis genus,graueeft,n.fm Hom^perire naufragio, nea: volunt fortiífimú diélum, a qúo eum conftat effepcuiquia
anima ignea eft,&extinguí vf in mari.i,elemento con- fum.[Tydide]yocatiuusgi-^Cu,sèit,fi.n.latinèdìceret,òTytrarioytigneus
eft Ollis vigor [DuplicesJ DHas,fmmörem dida debuit ponere. Oía n, pacronyniicaqua^indesexeunc
antiquúm,Tiani duplicesduas dicebant,vt hoc loco,&bjnos, apud Latinos prima? funt declinationis,vt,S cet
tia deci ina,tione in v^funtdatiuus,&ablatiunsplurales,li^ eft. Et bene elegit cum quib. peri;ffe debuerit ipfe.n.&for-
antiqui oibus vfi ii nt cafibus. Deniq. Cato in Originib. tis eft,&numinu proles. Refteergó his iungitur,in iquibus
?it,5iquesfunt populi.Etdeclinauitques,quÌum,ficut pup- taliafuerunt.j;Sarpedon]Etín vltima poffumusaccétum popes
puppium,[Mœnibusaltis]Propter Pcrgam3,quaîaltiiri- nere,& io penultima;nam Homerus,& Sarpedonisdeclinajm
ma fuerunt,ex quib.oiaalta xdificia, pergama vocanE, fieut uit,8¿: SarpedontÌ5,Vnde &variusaccétuselt.Sarpedonisaúc
U Aefchylusd»cit[Oppetere]Ore terrápetere.i. mori. Poffur antepenúltimahéta€centu,Sarpedontis penultima,fed Sar-
J mus aút fic vti hoc fermone,& vt per ie plenus fit,& recipiat pedontis vfurpauir,naturalis,n.decIinatio eft Sarpedó Sarpe
* adieitionem. Ergo dicimus,&oppetit ,&morteoppetit,fi- donis,vt Memnon Ménonis,Sinon Sinonis, Siaútgenitiuú
Cut & expirât anima expirât. [Fortifllmegentisj Atqui in
grtibuslegimus » fuperlatiuum <
gradum nó nifi genitiuo pluin
dótis miferit,a circúflexo venit, ^ eft in vltima fyllaba no
íatiui,vt Demophoondemophoontis,LycaonLycaonti$,fic ergo

L I 6 E R P R I MV S. . jo^
A g¿ Sàrpeddrttò.fift ¿üt¿fti Sarpedó filius louis & Laodà. Tròia oceiderint. Qui tarnen cum Doh.frigus AeneíefuiíÍe
ie OcciAis a Patrödo[Sjinois]Hoc nomen integrum ad nos dicet,quia in aquis V€rrariti, & inter riubeisac imbreis nihil
^iniit ytiát fuö eil accentu proferendum.Nam fi eilet Iati- à mequidé dánabitur,qui^ tarnen addidit exemplo quod po
J ífltepénultii^á h¿ere accentu, quia fecunda a fine bre tius ad timorem quá ad frigus naturale pertinct, concedcré
^ is ¿ft r Sub vndisjEt fub vndis Iegimus,& fub vndas.Sedíí Serùio,foluuntur ergo frigore Lhorrore,qui & á frigore & i
f ib yndaSiÌGorrepta] tnteilige,fi fub vadis.[Voiuit1variaer timore nafcitur. Ingemit,i.in aiogemit, non px^ morte, fed
podiftindioett .f Fortia corpora ] Hoceft virordm/ortium mortis genus &tendens adfidera palmas du phceis. i. comoroora
'nulla enim eft in mortuis fortitude. plicatas,& compreflTas refert voce,i.eloquitur,^(nam animo
EX TEWPLO Maeç foluuntur frigore &c.]M[irandamofté priiis voluiífe fignificat verbum ingemit,talia.£quaííafequú
dit vim tempeftitis,quar etiam Aeneam mecu concuiTit : fed tur.0"terquequaterqi.i.perfe6le,& confummate,qüÍ3 perfe-
^¿•m ÁER feruac,TO TR/IÊ^OV ipfiim deGOrú,nam eú vltimú tfr- ¿lo feptenario numerofignificáturbeati,queis.i.quibus,con
ritú Ponit quia de ceteris dìftu eft,infequitur clamorqí virA tigit.i. cum diffìcultateà di>,s conceft'um cft(ficut de Polyte
t c Verum Don.incerpretatur frigore,nó timore,fed natutia in i.dicetur,fcd'm Don. qui mortuus eft ante ora parentum,
{ffriwore verba eius sút.[ExtéploAeneaí] Exprima quale & fcdintramçnia nonfubmçnibus. Oppetere.fterram moranimT
& corporis fentit pathos[FrigorejNon pro timoré po dicus,nam ne cadentes vocem viro indignam emitterent,op
fiit-naderoirecureiusvirtutiergofriguis dixit propfieqd" petieruntoreterram eamqj momorderút,vi)de eft & humú
nriebatur no ex cafueuidétiffimíe mortis, fedex totaduerfis femel oremomordit,hoc eft oppetendo terram occidere,&
eux corpöris calore extinxerunt, quia cruciabat animus Vi- necari aiite ora parentum, quafi dulce fit filns pro patria & ^
rifortisouimaluiiref^loriofiusin capooccúbereq.ignobili parétibus,ante eorum confpeólum mon.Vnde Hora. Dulce,
ter influäibus incerir?. [O térque,quaterqüe].i.multifariá. & decorum eft pro patria mon, idquelac^na: mulleres plu-^
rOiiis ante ora] De Polyteex his,qu2 in z.dicünturihtellige r^ma: oftenderunffub mçnibus Troiï, altis.i.adhuc Itan ti,
K o cede Pj^ri-hi in cófpedlu patris occubuit,! Aìtis]q.d?n fbus,& ab occidentibus defenfis O Tydide,^ fy tuie, ideft
Idiiuc ciuitate,ipfe.n. Aeneas non Troia àltà,fed câpos è Diomedes,vel Diomede.fortiifime gentis,panaum pro Da
S ïr0iafuit,reliquit,&infiu(âib-periclitaturu^ Da naorum.i.Grxcorum (habueratcnimcum Aeneacongrefsu . ,
i S S m é gendsjEx ilbad aìiid raptüseíl,exiftimásfe Diomedes'. Vnde didurus eft de Aenca lib. ii.Stet.mus tela f
S c e m , qui I hunc exitú vite fortiarur.ísí-ignobili morte ^alpera contra.Contuhmufq; manus,expertotre^re,quan^^^ ^
exitú vite nó habuerit,fed vir fortis in pelago eflTer montur', terea tales Ida-a culift^st Tena vaos, vitro Inachias veniiiet
té Vitium poets fi'finitis queretis,fJuaus in ter tieni fîet.Séper riofum
ergoíperfe¿hs reliquit querelas: vt Usee dum PardanioAe-
aúrdicitvcmnqi nam Don.idetiam dicit fie, Eruditisauri- P^tuifleeftund^re tua, q.^
busnófatisfacitSerui,interpretatiopindeacvulgaris,&fri ^Pf ^ .
gidiufcula.Elegantius&eruditius Vijfeilí^núcarméinterpre .
tatuseftMacr.quiin i.inSomnium Scíp..^u.tiiféptena
merú efl^e perfe^difllmú docuiflet,deque eius y.i,ac poteftate, iie em telis mongre Día^)campis ^
tnult^ifiíuifletiufiibiúxit,vnde Vir.nulfesdiíc S ' i w S Ä ^
pers,&peromniabeaiosexpnmereyolens,Qterqi quaterqj hafta auiaeminusadortuseft
Jo ver/Ii,Omrhifelicem terqí,quaterqj^iem,qúii,uidemycr ^'"^^^^'^^^"•''ÎS^f^îKokm^ •
quaterqjbeati,quod,çmuluuseft (ytopinor) Silius.fic Icru ! • J ' i . E huic Simoenti,&húc
illud Homert äim terqAiè re'aoiiiitfçribWâ'l^isWçr. i Ä a n ^ proiece-
Jatio ab omnibus yfurpat,vndeHom.ait,Tér beiti Danai,ter
exorabiles,&terc|,qÍaterq,b,ati.H^CÍÍle,Qrdqeil.Níébra, ' f o í S ^ o^ficumarmis
Aene^,vtgemtiuiclfus; p5ctamendâtmi cai)Jièîîé,vtfi.di- ^ vtTfu^^^
catur: Méb?a foluunt Aen?a-.fed fcdm Dpnat ineiîté,meri.us ab hoftibus ^^ Simoen^a^^^^^^^ oppetierant
dicet genitij^i caíüs,vt non abÂçnea.ne iij Aôietyitùpèm, & ueqiie arma ^^eas,vir quidem( vt a
fed a UaturaTolui inteHiga£,folutjntur.extépIo.i.illico^fu- P/« P^^^Ail"induchurtpluf^^^^^ P«"^^'bitopppericuiutn,vtSer.vult.frigore.i.hdfrore
Ppnaet^ n v^liÛ Ä ^"^^^"n^KuÎ' Ì

. . AE-íJ % P O: ^ ;
feriîçîpito ,& pr^ctpítor.M9. puppirn femmmm^^ .uo eaímdatiuum M^^
«SSiÍS^&ISfiüíp^ iét.j;Tris}Latiníjm eft,geúitiuíis.n,pluralis quotiés teri'tyóí.Ted quod vno yerbo velfermone expbcare non pofjn
iii,exit,accufatiuíi plurale in .i$ niitíit,vt pu THnujSjau t circú jopntioneoílédimus,aut ft hoc nolumus par
^oiiçs in unj,exit,ín es niittit,yt patrâ patres.pSaxa laten- ticipiú participio ponim®,red víurpatiuejvt hoc loco fadiú
Itiàjpfopiê'" te!ij.Tpéftate!n[h3Eçaût f^xainter Africa'm Sgr- eíbí^ic'ft hyen^sjHyems duas resfignifïcat,aut tps, apt vub
• diaiamrunt>,qíí3:faxaobhocltaliaras voeát,q? ibi Afri & vétíjerg^ó pro ibì
Roin-fgdus jiniçrunr,& fines imperi; fiinilic eífe yolueririt bumor oîsVyt Luçr,Ex ignijterra,atquç anima Aafcûtur 8: im
ynde^ Dido,l,ittòr^littoribus côtraria fjudfcibus y ndaS im
irecor. C^çarçàSiiennapropitia vocantur£Saxa,^ voçant
b.rivi.hiuúpre.Í.FathiícútjiAbu
abundanierdicitîiuSjVnde&afiatim.Hilicer
enim
f
talimedijs ih flu¿tibusar^s]0rdoeft. QuasTaxa latèntia TAL jiiad^tî gic, }Ètiàho.cparticipium àpprobat Ser-
\ in!ue4iis fjiuòtib. ftaliaras vocant [ Dorfum inimanejEmi- uianam fententïam prius.f. timorefrixiíTe Aeneam,na ideo
pen$,altutn, fecwndpm Homg. [Mari lurnjmojyei
in íummo, df ia^alfe taliajhoc eft quafi inutiJiafutiuii}e,qi òtl timore
yel in placido-[rn breyi? & Syrtesj.í.in breuia Syrtiu^qi^o- ¡captus eífet,fieut fe amencia captum p 0 anuífam coniugem,
I niodo Moléq,- & mótes,[BreúÍ3;)Áiít yn4pfadicic,perqpòf- atteífatnr in î,fic.Quem non incufaui amenshominumaue
/umus y^dere,yel per qu| vadi,vel poti pedjbus ppt.EtSyr- deorumqijg?[Stridensaquilone]Hicquarti venìjprincipalis
fes Syrtium finu? duo lufu pares natnra,impares magnitudi fit mentìo;nam fupraaliorum ìrium meminit.[Procella]pro
ne,Vi Saliiftius dicniLyciosj Hi Trpìi .ad auxili.u ypnerât, ¡cella au tem dicitur vada ventis immixta a procellédo dida.
% OÌOMUO reg? Pandaro Aene^fecutifunt,ynd4&i^ i.ait, ,£Tum prora'auertitjalii legunt, proram,vtfitprocdÌa aueieomituaffluxilie
nouorg. [ Fidum3FideJetn,ytrunq; nómen tit prorara nauis & dat latus:qé fi prora leqendum eli, erit
jd9mfignihçat,[rpliusantcocuI^^^^ p,ora,auértit,proaiieríitur,autauertitfup.fe.SeddilÍPenter
, 4eabbi,Quïqueipiemif?mmayidi,Item., Qui nati cpram,, Seruium,& Donatüm perfpicientgs vocabula,fadIeintdb-
^ ' Í?® r {pPtusjMagna pars ponti. : gent-Donati Verba funt.Iadanti,adhucloquentiintérut nit
Eteft tropusSynecdt>ce,[A yertice] Autapuppiquxvertex ' vis fludus,necpermifitexplicare fdices,quíin Troiaperie-
^ nauis eft,aut ab Aquilone qui fla^ runt;Seinfelièe^,quiainifudibusfitpeÌiturus.rHifummo
^ SSlSSvf^Ì^iro?'"?^''^^^^ inFluilulFludibïsvariomotuveni^tiblsSïerS^
2ifter3Leucafpis,vtin ódibro^^^ tyç,af, dudorç tur tumorefiuduuin,aliï,deprimebantur.rÀbalto3pcriîi'S
daffisQrontem.lTerJfep,us,fiju locorum-Eurum dixitducerein
b i i a m ^ b i d S f ^ e c o g e r e , v n d e p o t u i t r e u o c a r c .
ues finr f â S S o n e S S S S^igMurnauesalienatçfuiuac|teri>,vnaîucbatapicmiiur
ÏSfu nefeeme^h^^^ vbierat AenMs.NuncclfusodariçdVfcribÎtur.E
ristra
ádirníuntSStuftS , quibps particular .ergo AmyCus,& fidus & in eius copfpedu excufatur OroL
ficiSe^ ^ imprudentia,ied vi tempklatisperiejrit.In pupparere.
S S ^ ^ S S ^ S S yt . S S Ì I ; ^ ' e o r u n ! potutfqii
Appare rere autem, viderisyt,ApparetíiQu,5oSí^^^^ ini;spotipresnauigabant^& vnocafuferebantyr. Omnes
ft. f - fus.EthScobfe-batiodHiSS r S ? ìwÌ i »t«mmicum imbrem.ilv^aoîum caufa,acfimihsfor
\ Vd proptermaris ladare^ideft inaniter, ac nequidquáeffutiret talia,quaiír„i:
V îdhiem liauidam &prim^yllaba n a t S t S S J^^uftone-i, vento ilioferitaduerfa.i.ex aduerfo, vt fit nome
/ NatareNaVuisfitÎneadéLdficatS H o adverbio aut feritexiftensaduerfa.i.exaç^^^
/ Tapinofis dt.i.rej maeiS S n S ^ ^ ^ - » diftinguenda autéfunt epithetá,ita vt alterum
/ Virgilius humilitaSIrmoS ante verbum,&alterû poftponatur,quia viti^lbm efletduo
/ Vaftoaddidit^técnm d e S ^P'/beta fineconiundioncmedia vniab vna partead.,ci. &
gentis[Armavirum]BeneSSTuS^ 'o";i^^'e^gít,&fuble^atfludusad fideria,hyperbolicos.i.q. . ,
lurcundarúartiúiíütrléta v^^,^^ ?.l".ffimepót,rem.,quibus.faduerfantibusventis,ftriaisvÎ '
b.gerearmaiubet:Item&alioloS^ If ^ncumbebant,franguntur.f.afcopulis,tum.i.deindeprora
. í'%^g'-;ítíusarma.[TRQIA]d.lFercnti%^6S ^»'P"«»-pars nauis,a proruendisaquis dida,aucrtit,fupp.fe.
m fenfu,& m lyllabis. Nam' cp proS ne a " S v & Ltcf auertitur,& datlatus,f nauis,vndis.i. ¡nvnpaeeitnornen,bretiiseftTro.quandoauSon'^
^"•'"O"saqua..i.globusaquarú,pra"ruptus.f.viventorúáb
pale & dermatio ell,longa eft Tro. vt,SrAenèa fr ¿ imerciíus,íafeouitur cimuloîi impulfu poagno.bi
P^rficus fermo ea,& ñgniñc^, ¿»tiitias.eiffu^ "Sr^^^ ' pendent.i./ufpendûtuivn fummofluxu.i. ma
flno; ynd^dehifcens.i.magnum biatû
i^JnU a ^ q^^'^admodû potuerEruHar're^n^ facit,his.i.ali,s terri iflterfiudu>, .
&á K inferioribus. Quod fi fc'^'""i^i^^^-^^erarenaS.N^ ille,vrget.i.torquer,
&aruperiorib.&amedio,plerunqi &advtruquer^^w- — ' í"P^"aueis,abreptas.í:afe,autabreptLab
peai«aeciequetucocludit.[Ilionciiantiptofiseft,pgenid- rffnS'?'^"-^'?'^°''i"'"-'-^'"^"entêfcopulû,fttp.inma
^ i' ^ ^-Pgenm- rU1tmm9.fiurusa-aliusuétus,aboriéteflás,u!-get.i.imp
tres

I- I B E R p a 1 M V s.
«rcs.Caíasnaues,aíto.í:peíágo,ínBreuía, & lyrteis.i.in Ere- rinain infiliétem,ideoaufemdkif inímiVnm n.
üia vada Syrrium,qasbreuia dnMuiabreuirpaao, hic pt'o perinci«,bentem/edaSSóS^^^^
fundaillicarenofa,.ll.cfcopulofafum,mife,^bile PerLucretium
rese miferab,hsji.mifera^ tfieil^curinilioLucreíianoimberpon^^^^^^^^
ru.s rllidu vadis.í:breuib,illis,atqrcingicaggere,aren^ ti faciliter apparerepoteíé,ficuc&íiic.Nam^^
tar.fquiadidum eft,furitaeftusarenis,vnam fup.nauem/e- qm aliqñ á nautisvíaquam dulcem habeant/cSS aqua
ptimam videlicet,qu^ vehebat Lycios focios.f Padari olim, guttatim intrabat,& ita erat fpecies.imbris,fcd inimiS^
.&Orontem fidumf.Aenexanteoculosipíius.f.Aene^, in- imbercœ]elhs.quiabeiscoIhgitur,amicuseíL&cómodu^
gens pontus.i. valde magna pars ponti,& eft totum pro par omnes ergo accipiunt imbrem iuimicum. i. incommodum.
teferit.i.incutit,in puppim,i.poftenorem parte nauis,a ver &.mo]eftum,&hoccompagibus.i.iun
ripitj&facithuius Abanthis)ve¿lusfup.iHucufq;fuerat,aut tes non modo negligenter, fed ofcitan-tesquoquetranfeunt,
quaveátusjproqua vehebatur,fccundum Seruium.ego tamé Teucrornm,&'genti nomen dedit,arn-faque fixit Troia, vbi
fiuoties falúa fententia,proprius potefthaberi fermo,nol!em Troía.i.Troiana fimpliciter exponunt.Nos tñ Troia.iiTroia
figuratum dici(&fup. eam qua Alethes,virillegrandaeuus. na,in quib.depiéia erat Troia.i.fcrofainterpretamur Mellai.^randis
a?ui,hoceft fenex,lüp.ve¿i;userat,provehebat, aut lam fequentescait.n.Meflfala ad Valeniianum:armain teplis
iirucuíqueve

AE N E I D O S .
afecíílís,sut certe mihí non l?miî0.i.yehemêter irato£Lue- i.mare(eiUutem grarciim vocabulum) niifcerí.i.turbari , &
tis]PerfQlue£Ís.Et hic fermo a pecunia defcédit^antiquorpm confundi,fup.cu magno murmure.i.fonoritate,& fenfít hy©
.n.oé$ pen» pecuniariar fuçnint,[Maturâtefugam]eum ma m_çm,i.tempeihte nymbofamremiíTam.f.cx antris,&cauermrícateri.cum
trâquillitatç difcedite^Quomodo dicimus,ma nis tçrrx: & fea fit íhgna.i.ítate.s^aquas,hoc elt qux prms ife
tura ír¿cundiam tuam.i,mitiga.perniciori}m.n,Troianiseft rer3t,(nam pcipicijs,&prpfundiflimisantrismarisaqua?in
(î mawrent fu»am,hoc eft fi acceierenc.CSaruumqueJvel ma, terçlufç,neq5 fluunt,neq; refluunt,ciî et m ijum/s minor fíac
8num,yt fuperm$,veJ vere faruum ip ventos,quia minat.[for commotio ad iu ndum, vbi glacies t|)e hyberno çongelari fo
te] aç fi diçeret,pocuift"g feét cœJum tenerçî Aeolû vero be- IçO.refufa.i.e^iííra,ficucpriusfueranf ínfula vadis irais,i,
peficioétca,rcerisregnamçruiire.[immania]afperamanu.n, cipitijsbreuium vadorumjqu^inillisloci^funtjquifupfcóantíquibonum
dicebatur,vnde &manedicitur,quid.n-mer- motus grauiter,aut multum,auc potius,vt virum grauemde
Iius?Etpprant¡phrafímmanesinferi>quianonfuntboni[Ve cet,quicommouetur dum bonisiniuriam inferri videt^vndc
ftras Eure domos]irafcentium eft vfi proprio nomine,vt Tç dicetur: Tumpietáte grauem,ac meri"s &c.Etprofpiçiens.
rentius;e:ïO te in priftihum I>aue dedâ-aut qijafi cótra prin- i-porro afpiciens,alto.i.aut ex alto mari^aut inaltutn, aut^
cipem tempeftatis irafcitur.quem primura conftar egreifum- mare,extulit cappt fuum placidum.(Qu£res q^uomo- ~
Quod autemdixir/ffaxa immania?veftrasdomos]de Pfeud« doplacidum,ii grauitercommotus erat,Sed,vtdixi,grauiter
-|o Plauti traóìijm eft. vbi ait, nifi carcerem aliqñ eíFreggritis exponipoteft,proeo quod eft cum gi'auitatedecéti; aut có-
Veftram dQmum,[auIa]irrifioeft;fequitur.n.carçere,& nihil motusfmtin ventps.^placidusrefpedu Aeneae:autpotiflí
' , tam contrarium fi fimpliciter intellígimus,[Claufo]Quiadi nnim placidus, quia dum commotusventis obftateis,piacipiittere
ventos non ipfius eft,fed iubentis.fCarcerg regnet] dú reddit märe; vnde in Buc.cû placidû véîis iiareç mare,pla
Licet career fit, tamen regnum eft Aeoli, harcn.pro affedu cidum ergo,quia mare placaturum,^uis aplaco, nonapla-
• poffidcntisintelligendailint.S vt alibi cum derure loqucrc' ceodeducat)çxt^lit dico fumma vnda,& videtclafsé Aeneie
iur,poft aliquot mea regna videns miraborrarifta^^ (hocdrcxperfonapoetç,quinouitclairem4Çoeçfuiife,auc
/^SÇF INTERE A magno mifceri murmure pontum.emiflamquç Çt,quia Nçptunonotus erat Aeneas,qui è mari oriiidus erat,
t" hyemem fenfit Ñeptunus,Síc.]in figmentis poeticis,quibus P^ui Venus è mari genita fingif,.Vndeipfe ad eá ad finé quin
\ plurinium dgkdàt lvIaro,& tantundem prodeft (nä prpden Urfasoéeft Cytherea meis te fidereregni§, vnde genus ducis
\ tis princip's officium ad vnguçm depingit)autad hiftoriam ^^erui qupfaepe furores compreifi 8c rabiem tantam, cçliálladir,at|t
ad rem Perficani,hiftoriam quidem hic refpicit., que,rnart,sque,quod illic non dîcei'et hoc eft iftic non in-
^ Aeneam in Icaliam veniftç dicit,necab eahorret,quod in duceretur dicere,nifi hic poeta vellet eum poífeclaft^em eífe
' Syrteis incidiflè diciç,verum Phyficä ratio docec qfio Nepit|i Aene£e)difiçdam.i difperfam iadu procellarum,toto asquopus
vétos fugauçrit)portpluuias.n.fedari folét, quocircavis re.i.per totum mare,quodpoft ledationem vencorum çquor
aquarum,qu»perlSeptunum intelligit ventosfedar,atq;ita fiebati&yidetTroasoppreflbsfiuólib.fmarinis,pruinacç:
ISeptumis mareplacatum reddidit,ièd quia,quiE.3dléntétiâ li'i.pr^cipitatione imbriumdeçelo.i.aere. Neçdoli,ôe:irîe
pertinenCjDonatus erudite exequit,quie vero ad fermonem, lunonislatucre.i.çelata; fi^nt fratrem Iunpnïs.f.Neptunum
geruius fane quam diferte,fatis videor inftituto meo fecifte, & fup.ipfe cognolciés dolos,^ iras luponis.vpcat ad fe (qi
< fi pofttE?ònati verba,& Beroaldi in Seru annotationum,or- fignum principantis eft)Eurum Çc Zephyrum.vétos.Cinter.
, dinçm cum facili explanatione fubiunxero.Donati i^aq; ver fe contrarios,& ita mare plurimum turbantes,8¿ fat dehinc.
bafunt.[:interea]Neptuno datur occafio,ne penitusiunonis f,poftaaderanp talia.f. verba, quália fequuntpr ( dehinc hic
iuifa implerérur.£Neclatuere]Fratrem forofis ftupra non la monolvllabum profçrt. Et fecundum mçntem Öonati, qua:
^ febant.ergo voc^tis ventis,oràtionem habuit patheticam,vt mihi placet,non conftrueretur fîc,vt venti fipt vocádi caliis
"«¿"'^ pote commoti animi, abfçilf^m.i.nec CQtinuam,nec compo^ Ne proan,o venti,fed lic,ne proan fidùcia veftri generis.i.g,
fitá.FuÍtbreuis,quiafubuenientisinhoccafu,non eratmul- fiditis in genus veftrumperniciofum; tgnuit yos tanta.i.ianv
taloqui'|;Tantane]Hocgenpsinue(aionis,non habet princi- magna,vt.f.haecaudeatis.Vndefubdit.audetis,fup,nevos vé
pium,Öf crimen exaggerat, oftendens illos non tátum fpam, ti.i. qui nihil nifi venti eftis,& humilib,natalib,ortiaudetis
fedhaereditariam fectaritçmcritatem, quod vitium.quiana iam fine meo numine,id nutu,i volúntate, aut mea audorilurale
eft nop potçft çmendari,Sunt.n.venti,à gigantib. qui tate non annuente,mifcere.i.turbarciam cqelum,& terram,
bellum dijs inferrgaufi funt,fed poenas reddidere-Oftepdit & audetis tollere.i.excitare,^ erigere tantas.i.tam magnas
jgitureòrum eifçcrimep,qupd amiferant,et)á originale fan moles.f, globos aquarù,i.flu(Sìuum,quiadidum eft: ingens a '
guinis.[Generis]qonmaculant filios paterna fceleça,poîluû vertice pót® in puppim ferita Vos dico venti,quos ego, (fup.
tur tamen,fi illafedantur^fiam cœlum]Obfcura breuifque ficpuniam,vtesemplo oib.fitis,aut quid fitt)ile)quod und-.
oracio,& quia iratus çraf,& ad fucctirrendum properabat. ligendum reliquitpcrappfiopifin.i.reticentiamj fecundum
Deniquetranfitabaliorym eIementoruminiuria,a quib. e- Ciceronem,autQbticentiam.,iècundMm Celfum,autinterru
rat alÌGnutn,& venit ad propriam.[Meo]q.d.¡ne contenipto ptionem,fecundum quófdam,'auótore.Quiniiliano, q iratis
I [Venti]abiedçp!Ouuntiandum,vtconuitiumfit,non nomé coHuenientiilimäeft (potiifimwmdumautferçprimunt, ne
\ [ï^"^^ mole, ] Mira piobatio criminis,vt pon folum aftèrat quid indignum viro proboimprecent, aut tp§comminandi
\ verbis,fedipfis a{pedibuslubdat.[Quosego]Duo pronomi dçefi^e ví-,vthíc,namfeqJ"iOíed motos pftat componere flu-
I nacum pondçremaximo];Quos].i;fceleratos,&expeiî']mis d«s, quod verbum Seruius dodeinterpretatur, ièdpilac.i.
> ortos;& qui fimiles intelligi polTunt. [ego.f imperator loci, melius eft componere.i.qj componam,fludus motos.i.exci-
/ & de prioribus dijs non yicifcitur,fed non dínTíEíit eos fíae tatos,

L I ff E R !» K I M V s ; ,0g
Vt m}>es,tridens,bidenshiriimelligâtupuis,efle lib. Ruinam, legitur. vt fit : Videt Nepîatîus w^nreiTn.
i"Qrte.i.perrortem,quï louicçlutn, aut ignis,cum fupsrxore Troas.ceIiqjruinam!secuiustamé Ruim abbS^/f '
íobuenerut.ilIe.ni-ex veiîer,tenet faxa,immania.Kyafta,& val, git.Nam & imbres,& tempeftasea ^ntô t o S S S H ¡
deampla,neccuiquambonum afFeretia,autcedecia,òEure ignibushorrendacoeiitusincubuerant
veftras domos, hoc eíl tenet faxa appofitorie,veílras domos. V E B. V M eíl. quodadnotemus, partehac fuííus, vt cruae
^olus.ergorexveílcr.uaetfemiIíaauIa.i.reg«a,f,faxprum aftruuotu^amplitkvbertimquepempiam'qu S o S
(&idironicos)&regnetcarcereventorumcIauro.i.poftquá . fintánalphábeti, fícutidicere confueueruntGr^ci,2uíaS
occlu/eritcarcercmventorum,q.d.cum ilhctvrannidem,po- nuncuparianimaduertoprimoloco, queperflatum habeaT
tms q, regnu haberet nec m dignos, qui nobili regi fubijciá- Nam hoc nomine femper apud Homerum hvpsrra i fub -
tur,;fed inuetos.Itaq; Neptunus argre feres in fuo regnog,d- dialia intelligutur vbi eiTet Hercei louis ara YndecT/it/A^I
dapterau6tontatemmamgeiium,cotumelijsafficitventos. yilwcdicimusjcum vtrinqueperflaturre cçloiam fereno,ve¿lus per ma 1
git rationem. Mare enim di- yaHas aperit Syrteisy & temperat aguory rw • [Gurru] Non vt quidam
íi^e'nídiS^eV '-i« paite» ^ '
motum, quiatempellaserat. vcluti magno in populo cumfxpe coarta eíi antiquç, quia omnis nominanuncait,
Placat, quiaiam fe- Seditio»fmitque animis ignobile vulgusy tiuuspluralisregitgenítiuum • ^
^riceperant mana. [Colle- famqiiefaíesy& faxa volant, furor arma miniñrati fingularem,& iíofyllabuseíre /
¿tas] Aut nunc collegitac fuga L. ^ / „ rr . „ debet, vt has muf2e,huius mu- /
uitaut antea ventis
colIeOas ^ ¡irn ,pietategrauem^acmermsjtporte virumquem f^: hidoílí,huiusdoóli.ítem :
fugauit.ideltrefoIuu.[Cymo- Confpexere, filent y arre^ifque auribus afiant ¡ à genitiuofingulari datiuus
thoe]Noía deorum plerunque Ule regit diéiis ánimos y & peBora mulcet ; regitur íingularis, vtifofylla-
maiores:vt, Cymothoe-i-cur- Tr of pie tens genitor y cceloque inuettus aperto abfcilfa duorum-Sufpenditca
íus fluófuum CITÒ ví âêwTo FleÔiit equos,curruque volans dat lora fecundo. pita.Et,Libradie,nefidiei fe-xü>jt.[rjitonJ
Deus marinus, ciífet, maior effet nominati-
Neptuui & Salacix des marinas filius, ab aqua faifa di¿lx • uo plurali.[Secundò]Tróìanis obfequéti.Et traóluseíl fermo-
£Annixus]Antiquum eíl, vt cpnnixus, quib. hodie non vti- à fequentibus feruis.i. pediífequis fecundis Vnde & fecun- , %
niur.Dicimusenimadnifus,&cónifus,fed&multaalia vfus dumfortunatamdicimus,quodfecundúnoseíl.i.propenos- / ''
contraanciqaitatemvindicauii:illienimParfi;dicebant,nos A S CE N S I VS. ,
dicimus Peperei. Item nos dicim us Sufcepi", illi autem Suc- Sic ait &c.] Docet quantum potuit Neptunigrauiter Io-, ^ 'y
cepi.: vt Succepitqueignsm foli;s [Leuat.]Leuesac nauiga- cutiau¿toritas,docens idcasterospotentatus poiïe: durnmo- > ^ ^
biles facit:vt,nollrumqueleuesquecunquelaborem. Et-KÍ- db decentem grauitatem teneant: fedpriufquam ordinera , —
re debficBusprudenter poetam prò eau fis, vel tendere, vel ponam, prçmittamDonativerba,qhçcfunt,[Di(aocitius]
corripeue orationem, vt hoc loco periclitantibus Troianis, Eífeótus llatimapparetobiurgationis,8¿:dilataípfna:,utdi-tota
celeritatediciteífeí'ubuentum.Contra.uiquintolibro,, ¿locitiusplacidumfiat mare& omnium elementorum revbinullum
periculumeli, latiusdefcriljitplacantem maria mouetiniuriam.acveluti: haccomparationedaturoccafio,
ì^eptununa Itemin iecun^iolibroyquoniaai imminetperi- vt ollendat cuius meriti,&grauitatis debeat eífe, qui meiculura,vno,verlbait:Qiio
res íumma loco Panthuíqui pren- uitate fua princeps eli . Nam cum ventum eftad furorem, fi

At H E I 3D O S.
äJ aiíákndum T!îe,f.vîr 0raui$,rfigitdiai5.i.ordin^tionç ani inuehebatur, coelo aperto, amotjs.f.niibibw«, flcöit equos.f.
f c f Ä u b r m o d o c û ô l u ç f r a . marinos &voIan§.i.celerimeperCurrenS.curru fccundo.i.
S Ä ^ profpere,&commode cúrrente,dat,f.
Tmaris cSdícaffedatus eít,8í refedit poftquá genítorXNe equis lora. i. habenas ex cono fecundum Seruium, qui vult
E S pater á phyñcis dicitur,íicut in Georg.^-dixit Ocça. do curru,ideft fecundum eum Troiani« obfeq^en, vt fît me-:
^ma- Datfem rerumj^ precipue in mari pater yoca|)pro, taphora a pediffeqais,au(fecwndo)comodo,quia fecundum
fpSni^FO^^^^^^^^^ fluducurrenti.
ÌAV» T ^ Efem Aeneadx ] Nunc De/eßi JÍenecída, qmpróxima limra, curß defa^os afpergine, [ Ac pri-
D Troianialiquando RO- cJnLdm petere\é¡^m^vertmi^ ai oras, X t ^ TsSL^^^^^^^
A ut fecundü quod fuperius di Eßicit obieHu latenm ; qmhus omms a b alto nitur ignis.Excudtt autem efl: »
SLprox?macuífu,Ccur- 4angitHr y inque ßnus Jcindit JeJe -vnda reduäou
fui.Autcontendij^t^r^ atque hinc vdfl^ rupßSygeminique minantw aliquidcuda-
Í Va-mntur 1 AriZofito iti.' In ccßlum fcopuli : quorum fub vertice late mus,ideft fenamus[Achates]
dl ab Italia.[Eft in- ^equora tuta filent ; tum ßluis fcena corufcis Allufit ad nomen.Nam Acha..
feceflülongoJEx Topothefia Befuperyhorrentique dtrum nemus imminet vmbrai t « ^
i i c e Ä aduei^ fiopuüs pendentibus antrumj ^ t ^ X l ^ S ^ S ' ^ ^ L
derstur penitus a veritate di- fntus aquf dulces y viuoqùe feddta faxo, tgm dixi^Ledum eft.n^n na-
f fcederc. ^ifpanienfis Çartha- «m ympharum domus .hic fejfas non vincula ñaues turai, hiítoria Plin. ^ q u i j
V ffiSSÎSïS? Pila Lntyvnco non alliât anchoramo^, î ï î ^ ' ^ Â r ^ â ï î S Î ^ !
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Huc fepterH^eneas coUemsnauibrn omnt cSufcloitjPro vfucepit,vtdi.
prue oroDter nominis
fimili- Ex numero fubit, ac magno Telluris amore ximus fupra.[Rapuitque in to.
' Ä Ä ' V ^ S H : ^g^^opt^apotiumur T^es arena:
I S rS^yulSi^u sS-e^ ^f f^^' ^rmm littore ponunts Ken, verbumfígnificet,ablati.
lÍocus]Sul>audí quem, vt Ai- ^c primt*m ftlicis fcintillam excudit cachâtes , uo vfus eft, fed hoc foluit, auc
perius, Vrbs antiqua fuit. Et Sufcepitque imem folijS i atque arida circum antiqua circa communes prx^
g S S Ä u Ä ^ S n^^riníentadedityrapuitque^fom^^ S S Ä - ^ S n o I
Sterpofitopronomino,fe Tunc Cererem corruptam vndisy (erealiaque arma tacondunturinaluo. ítem:
^ " qu'itur nomen alteriusgene^ Mxpediunt feß rerum y frugefque receptas Sçuafedens fuper arma . Er >
ris medium illud pronomen, £Í íórríre parant ñammis, & frangere faxa. "Pf m
ê proprij nominisgenusfequi- - r J 0 Cice. Quod ilIe in capite aö
F mr,vt Salluft,Eft in carcere locus, quod Tullianum appella- hoftium duçeaccepçraMtemŒt fi fortes tueruis in eo,quem
fur.Ecce proprio iunxit,non appellatiuo.Tullianum.n.pro. nemo fítaufus defenderé, Aut Rapuit, raptim fecit iljmpnum
nomen eft,carcer appellatiuum. Si autem vtraq,- no- mam in fomite, ideft celcriter[In fomite]Fomites Aint aflufnina
appellatiuafuerint licenter cui volumus.refpondemus, lar ex arboribus dum cçduntur excuífa?, diö« quod m opere
rinqj fînusfcindit fefe vnda redudos ] Diuidit fe vndain lì- ocCupaticibus potuque confouentur,At Opihus exultas lam
nusrcduélos i.replicabiles,[Qemïni]Pares,(îmiles; interdu vitesyocari exiftimat fomites . Alij vocan puf^»^ IcintUias
& duos %nifícat.CMinanturjEmittúnt;vt Minafquemuro- qua: ex ferro candenti malleisexcutmntur. diCtar autein ita
rum ingentes.Item:Ifta vfque minatur.[Sub verticè]Hoc eft quia igni funt confotç,pari mòdoaífulf qu^ Iunt íecunbus
circa radices montis, qu;? ad re

LIBER P R I M1V s; lop
DEVIS? iJ DêfcribÎt porfuni in quem fefe rcceperuncTro illic interfîtaiacct, elîîci€portu«i,i;fpeciem pôrtuSjObieàhi,
iani,potiifimum,qui Aenea» tuneconiundierant. Nam cçte exobie¿lione,feu appofîtorielaterû, i.quia duolatera habet
p,ita difperfî erant,vt nefcirgt Aeneas viuerent nec ne,ficut opportune oppofita quibus,f. lateribus omnibus vada.i.im-
& illide ipfodubitabât. Fecitautem aptam digreffionem in pctusaquarum,frangitur.i.fep?j:ai:ur,abalto.i.profundo, feu
defcriptione portus,feu ftatione, vt verofimile fît naues Ae- mediomaris(illic enim profuindû eft)& fcmdita^dmidit fe,
ne2cpotuiflreillicabfcondi,dumnauesllionei,acfociorum,à infínus.i.anguloslittorum redu(3:òfi.i.replicabiles,quianon
Tyri;signepeterentur.Saneaccuratiusadnotandumett,quç progrediuntur aqua?pp Iatera,&quia vafl:ç,i.valdeampiar
naues cum Aenea recepta; fueran t » Donatus dicit feptem, rupes,quçpro.i.fcopuligemini.i.duo faxa aequal^ereminequas
Vir.recepias dicit faiiTe vnam,in qua ipfe Aeneas erat, lia in aquis,minantur.i.minas, hoc elt eminétias fuas extcn-
& tres de faxis,& tres de S3'rtib.ereptas,de quibus videlicet dunt in coelum.i.verfus,aut fi hyperboleeft,inccelum vfquc
diiilumeit,TreisnotusabreptasinfaxalatétiatorquetTreis hinc,&hinc.i.abvtraqueparte,autgeminifcopuliminantur
Eurus abaltoInBreuia, & Syrtes. Sed incidit quxftio'de in cœlum. i.quia tá alte protenduntur,videntur minare feca
Achate, qui hic Aenea: comes'datur,& tum non erat in iilis furos in fufticientes : nam his qui altiflimos fcopulos iufpi'
. nauibus:nâ diÄum eft,Iam validam Ilionei nauemiamfor- ciunt,vñríummítateseorúnutare,&cafumminari,fubquotis
Achate. Vicithyems,&c. vnde aut dicendum eít, non eas rum.f.fcôpulorû vertice,i-fummitatcreflexa,& prominente,
feptem fuiire,quas Donatus cómemorat, aut duos effe Acha- hocert in radice, & pede fcopulorum vbi ab Ímpetu aquarû
tes, alteru que fortéappellat,alterú quem fidum,vt ßntepi- partim exhaufta: funt, ^ vertex fuper incumberevideatur ,
thêta difcretiua, nam vr ille fortis Achatesfuiflein côicatu his quiadradícemfunt,fub vertíceergofcopulorum , filcnt
Ilionei Gyç,Gloanthi,Caici,&Orâtis.Sedaudiamus Dona- îcquoratuta.f.abincurfu ventorú,&,pcellaru,quia ventiac
tú cuius verba funt,[Defeifi]Licetfeffi nitebanturproxímam cedere nequeant,& omnis aquarum impetus pn'ufquam eo
terrà attingere,ne intercaaliquiscafus¡emergeret.[Cótédut] perueniat,frangitur,tum.i.infupervtprçterea fcena.i.vm-
Oftéditcurfusdifficultaté,quem fedì cóplere nitebant maxi- braculum, autinumbratio corufcis filuis, i.habens filuas comequiainaquadifficiliorgreifjseft.pperantibuscursüCEft
rufcas.i.crifpantesímminet.i.incumbit dçfuper , & nemus
in feceft'u] Lociha:cdefcripcio negocio necefiaríaeíKPlacidi atrú vmbrahorrcntí.i.cótremétíleuíagitationeventorú,aut .
( tas.n.fueratpelagiprocreandappcorruptasnaues.Hancpra: borrenti, i.placída,vtfentítSerúíus appofitorieatrum.i.qd" /
bebatobieítuslaterum.Secretum vero proficiebat, q,acauen atrum nemus eft,&quafi antrum imminet fub fronte aduer /
dúeratpp regionesíncognitas.Hocdabatlógitudoleceífus, fa.í.appofita, &hocfcopulíspendétibus.f. ínmoremantri.
Nympharú domus ,aquarú copia prçrtat,Sùt&defenfacula Intus in medio fcopulorú,funt fup.aqus dulces,&fedilia faaduerfusfolé,antrú,&
nemus Tantaq;erat opportunítasloci xo viuo.i.naturali^appofitoriedom" nympharú.i.g, nymphç •
vt naues anchorisnó elfentretinéda?.[Abalto] A marí.míra habítant,aut tam amçnajvt digna fitá i^mphishabitarí.Vila
igitur breuítasque cótíneat omnia neceífaría. Cum auté lo vincula non tenéthic.í.hocloco nauesfeíras,^a fponte tenetcus
cótíneat quafuor partibus,ponít duolatera &ingrefsu tur & vllaanchora.i.ínftrumcntú vñds dentib^quoin terra
quariamdeindepartépofuítjFrontefubaduerfa.Semperaút nófaxofa nauesfefi[as,aut flu¿lu agítatas,nauta?allegánt,nó
loca fic poeta delcribít vt ingredíé$,ficfacit Salluft.C^a: oía alligát fup.eas morfu vnco.i.détemcuruojquí terrádu extra
mutabunt,fi vtrecedés fcribat.Additaútdefcriptíoni, duos hít,erodít,&quodámodo mordet jEneasfubithuíc.i.ad húc
altosfcopulosjVt fíe vñquaq,-lat*¿)fpeót®,ínpelag*appareat löcü,aut portum,feptem naUíbuscolle¿tis,exomni numero ^
ad ing,rcdas ñaues ab Aenea feparatas.Opacitasaút,vt min® & Troesegreiïi magno amore telluris.i. terra: potiuntur arc-'/ '
abexterníscófpícíat,facit.[Septé]Vnaíquáipfeerat,trcsde na optata,i.quam in periculo tanto optauerant,& ponunt,i. (
faxisjtres de Syrtibus,ereptç[Optara]Ciuia cótraria in ptur reponunt ín littoreartUs.f. fuOs tabentes fale .i. afperginea\
battone pelagi viderát,cum nauígia ad ímum vfque deprime quç falfá?,ac Achates víríllefidus(alludíttamenadlapídem> ^
rentur. [ Tabentesfale]Acontrarío.Sal.n.conferuat.Sed in- excudítprifiiú.i.vbí primúiníerramdcfcéderatfcintilláfili- ^
uentus ertcafus, vt tabefcat fale,qd'feruaricöuenit.Aqua,n. cís,i.particulá ignis quç eratin filí^,aut in Henisíílícis,& fu
niaris quamuis falfa,admittít corruptioné.[ Achates] Achates ícepic.í.lente cepít,aút furfum cepit(uis.rt.ignis femperaícé
igné fieri curabat,vt madídas fruges torrcret,vt fic ficcate frá dít)igné folijs f.defíccatís,atq,- dedit ci'rcú aridanutnméta.i.
gi poífent.Nó ergo eft pra:poftera ordinario. Ñeque dixit co cóbuftibilía,ficc3,& rapuít flámá.i-rapidá facit flámájí fomi
querejfedtorrere.Námemirieratd¡xiíre:Omnesaccipíútini- te.i.quç vtdrradícalíter,&originalítereratinfomite,autra
mícúimbré. Ordo elt. Aerfead«.i.Troiani, fub Aenea princí- puit e fom¡te,ho£ eft ín ilio quo ignis fouebat fiámáad fe(&
pe Italiam petétes, & ab eo denom ínatijdefeífi.i.m ultum fef neutro modo eft folçcophanesrnà nó rapuit in fomite,fed eá
iì,& defatigati ex longa cótta ventos,& .pcellas relutìatione q erat in fomite rapuit ad fe)tú i.deídej>Eneada:.f.nó /Çneas
contertdútpeterecurfu.i.percurfum (quo verbooftenditur ¿^víleéminífteriú, feflì rcrú,f^multitudinc,autaduerfitate,
^ feparata fit terra nantis deprehenfis.etiá vt defeífi, currere aut rerú jp reb.ficut felix animi.expcdiunt.i.expedire efferút.
íaciant naués.Sanemallem,curfu ablatiui,quámdatiuí calus Cereré.i.frumentú.aut panem,corrupta vndis, & arma.i.incenfere.-atque
ija non dicam,que próxima curfu)ea fup.litto ftrumenta Cerealia.í.quíbus Ceres.i.frumentú tra¿l3tur,aut
ïa,q fup.eraot proxíma,í.vieíniÍIima, quia nullodifcrímine quibus Ceres.i.panis hr,& parâttorrere.í.deficcareflámis.f.
habito,quç prima occurrerent conftituerant pererc,& vertú ab Achate exceptis,& frágere faxo.i.pinfere,aut mplere quo
ïuradoras.i.extremas regiones Liby3e.í.ad eá parté vbi Car- dámodo, non tamen propríe,quiamolaru víum nóíbabebát. jt . _
thago.Locus eft in longo fecefiTu.í.traótu ad qué licet feccede Ac primú filícís fcin tilla excudit Achates] Antiqui libris, T-CT
4e.í.fe0rsúabaliisincedere,fupp.qué,autdequo!, infulaquç Scilicí,leguntdatinocafu,Etpro,Excudit,Excuírit,habent. V
AS E R V I V S. heneas fcopulám intereaconfcendit:&omn€m
^mn ^iiíhf.c'nffirií?'?^" TrofpeííumUteVelago petit, ^mheafiquern
rum vilibus oíhcijs in- * ¿r j ^ • r i -
gnifiçamus generis eftfoemínini:
yt,SpeculaMifenusab
alta. Speculum autem in quo
\
^
tereffe non debenr , quod I^ñatum vento videaty'Phrygiafque biremes í nosintuemurgeneris eftneu^
bene obíéruat vbique Virgiin
f^víL' r® •
^ut Capyn aut celfis in puppibus arma Caia.
'muim in confpeáu nuüam, tres littore cemos
tri:vt,Iuyeniaîis : Specülú,ci-
• P«"
ait. A t prius Aeneas artes qui- ^ tergo,t*norefque ipjos prtm^m i capita alta ferentes dea t, Et vfus eft hóc genere ^
retur. Nec non Aeneas opera Cornibus arboreis, ñernit¡tumvulgus ; & omnem elocutionís, quo & Terent. *
Et quando ípeculatíoocm fi- (^orporUfundatburnì,numerumcumnamb.^quçt. enim generale eft, plerique
fpecia-
)

AB N E I D O S
Lnes ^¿„¿honusqu^^^^^^^ TmlS^um'
»^^t animumadaiiquoa lu. j-rinacrio,dederatqueaheuntibus beros\ tiiquetradicitur. [Héros] Vir.
diîrâfquadrumo^
l u m q u s r i s . Q i i e m vacat;iumdevnoIoqucbatiu%rBue^^^^^ A b C E JN & l v b.
>ïaueshabcntesremorumordinenigeamîumnalibiTripa ^ • -a • . r • r '
Ci pubes quam Dardana verfu Impdlunt,[[n puppib. arma JEN E A S]POÎ quam cxterorum mimftetia defcripfit, tra.
Gaicnoiiaiiauigantium miütum e» mos puppibus arma re ftat officiu ducis.f. Aene^ qui de ialute focioru quos in fum
li -are vfalibi: Pa?ein orare manu. prafigere puppibus arma „io penculo dereliquefat/olicitus ventufq; ne aut fubmerfi
Frrantes Pafcentes Vt alibi Mille mez Siculis.errant in motu fint aut in manus holtium inciderint,icopulUm conlcendit,
bus a'-ns Re vera enim dum pafcuntur.vagantur.Et in lepa ynde cú ñaues profpiçere non poífet, videret tamen ceruos»
mo de céruo Errabat fiÌuis.rCeruos]Cerui diólis sut -¿m ico» cóuertit fe ad eos cap/endos,vt foci,sreceptis,epulum darei.
«íflár®('videíUcornibus.Sciendum etiam latina nomin4,grç eorumque & animos,8¿:corporareficeret. De quareaudia»
cam pìerunque eiVmologiam recipere.fed cerui -non funi in mus Donatum cuius verba funt.Reliqui igitur feipfos cura-
»rouincia proconfuìari., adqi*am venit Aeneas-Aut ergo fi^ bant. Aeneas autem anxius defalute lociorum, labori non
• âum eRfecundítpoeticum morem, aut ob hoc dicium,quia pepercit, fed altitudinem lcopuli,afcendi r. non ergo tantum
heroicistempon^us vbiqueomnia nafcebantur,vriple. pm ad profpeóiü defcripta akitudo fcapuli,quantum ad laudem
nisferetomnia tellus [Tota] inter totum, & omnç hocin.r Aeneç-Ci^iautiion profpexit vimpelagi,aut de reteaionc
tereiì o? totum'dicimus vnius corporis plenitudiuem, omne
devn'iuerfis dicimus,vtputa Totfiauduoririm hibetfcholafticos
hoc ettplÈoum eftauditoriú fcolalticis.oç auditorium Vhabet
feholallicos.feoiaaudiEoria^ Vfurpant ti) poet$,&: ifta
corporis nó curauit,& vt lalutem fociorum procuraret,nuIlo
viaus;labQre,tantam altitudine cóicendit-. [Prolpicit] Bis
accipe.vt naué nulla profpicit,fed tñ profpicit ceruos. [Gere
bat]Vel tuncprefçns vel portabat Aeneas tela,qux Achates
^ confunduntv vt hoc loco tota pro omnibus pofuu,& contra mtentus igni excitando reliquerat.Nô vidit naucs,fed euen-
. pro toco omnem pofuit,vt elì,Omnemquereuerti per Troia tus ollendit ceruos,quas res non ad venandi voluptatem,lea
S tatius.Bt tOK)£ i u penam ordire nepotes, i. omnes. Plerique ad viólus neceiTitatem.recepta çlhSeptem ergo maiores itraderiuationem
dicùni au t eo quod eft tot totus, vt eft ab eo qd uit, in quib. alimonia» maior eflet copia. Multos demde parcft
quotquoìus^Séd illud notandum,^ in deriuatione mutat uulos interemit, Reprshendunt aute temerarij,g> poetadiplerunque
naiuram:aam cum totnaturaliterbreuiusfitjto- xit.A tergofequuntur,Erroreftmterpretantm.Na tres cer.
tus pro^ucitur » quotus vero fecundumoriginem fuam bre- uos errantes in littore fequebantur armenta, ah; per valles
uis remanet.CAgmen] Agmen propriedicitur ordinata muL à tergo pafcebantur.Itaergolegitur.Profpicit tres ceruos,&
titudo,vt eft ambuiantis exercitus,neque-n,in vnolocoftás, hos fequuntur totaarmenta.A tergo vero totum agmen pa^
• a^-men voeatur,aut fi inuentum fuerit vfurpatum éft , vnde fcitur, Ergoilli errabant,hi pafcebantur, Neque.n.oes errait
bene aiiecic Longu.vtincedentium oftenderet fignificatio- bát,autoéspafcebantur,fed ahj errat,fubie¿tiüculis cius,ali,
né.rCÓÌÌftitJCóntfcdm naturábreuis eft femper, excepto cû fuerant poft ipsú.SimiIis áu té verfus eft,Theftylis,& rapido
f yitcrayeíf,fequiturtunp,n^tantú feífismeíforibus, hoceft,&Theftili5 Item;puppibus,&lçti
báÍnfula,îniuki: Cordpuit;] Autde pbaretia Corripuit,vt
eftcorripithicCubitatMpidysfQxmidinefeiïûAutabAcha
naut2,&c.ideft& pupibus.ipfi quoq. numerigr^cu, dmerfitatemfignificant.Dcerrantib.n.plurahterdixu,depalcen-
te,vteum fecutàm efleper,filentiúintelíigamus,vtiIIolocoj -tibus veroait,àtcrgo,&longum pervallespalcituragme.Er
m go in littore pofitos pluraUterdixit.In vallibus vero, palcit
\ agmen.Hucacceditg)quipafqtur,nonerrat,&quieirat,no
rGerebat]A^E>tucautquaEgerereconfueuerat,[Cornibusar- pafcitm^CHinGportumpetlt3PeranusjBonus ciuis,& t>onu$
ta cÔftititorbis.i.cû vento Aut certe, fcdm fupra didtam figu largitor. [Cadis] Prxtermiftbcadoru numero olledit villico
ram Cormbus arboreis,proCornuûarboreorû. Mpüus tan>é pia [ Onerat]Oftenditur non quantum yolueru larguur tiaeft
vt eu fub«udias.[Tum.vpigus]Bcne vulgus dudloribus in tum,fed quátú Troiani ferrepotuerunt.LAbeutiBusjq.d.piç
teréptis.rMifcet] Perturbat,pircúagit,infequit.[Fródea] Pro ter id,quod manentibusdederat.Diélus,non potaran; m ma
frondoíspofuit,plerunque.n.dumvarietatideciinationisftu ximomerorecibumcapere-Ergoadhibendaconlolatioerati
dent poet«,mutant proprietaiem,nam frondeum eft totu de Verû à pfonaaliena à mçrore,led hçc i iolimdine no reperì?
-, f rondib. vt totus Fródofus vero eft lucus.Hcçt.n.abunder fró bat.Hàc igit fubdit Aeneas,q»unimiprïiaua. mçrore vm
\ dibus,non tamen eft de frodibug totus, vt faxeus,& faxofus. cere poterat.Hic ita fegeriii vt nequefe fatis trifte oliederet
[Quámríepié]Bene definiuitnumerum,neceffitatrs.h.eft hec neàconfolationeillosdeijceret.atqueomnmodoloribusun
v^tiòmó voluptatis,in qua plurarequirutur- [Vi¿lor] Hoc munem.Ne in fua caula omninqaUenus videretun [MulcetJ
• r loco,propQfi6Íefte¿lor,vt eft.Atqi rotis infifteie vidor. [Fu Nam grauilîlme inflidlus mçrpr penitus remoueri non pote
/ dathumi]Perhumû.Etert3dûevbiahterpofitû;vt,Humini. rat. Sumpioautécibo,& vino,mOrehumaniingeni,,ipera'^
/ iens,i.perhumum.rcúnauibus]Cacephatoninfermone,qd' tur animorum ventura relaxarlo. Si au emhaccconiolauo imi.
/ íit fieumparticúlam.H.literaiequaiur.LHinc]Prwinde.Abiíti abalienofit.poííecrefponderiTerentianumillud, Tuli nie iier.
tur.n. aduerbío,more:fuo[PartitjSaluft.aitiProuincias inter fis aliter fenties.Cum autem a íociomalorum poteit attcn^
fe partiuerát. Nam & partio,& partior dicimug.Et eft verbú audiri.Hscille.Quib.addamus quç i.n Serui; deP^erique,
de his, quar cú vtranque recipiant declinationem pro noftra Herog interprecationem annotamt Beroaldus dicens.ífíh^
volûtate.aâiux tamen funt lígnificatjonis,vt puniópunior morofa nimis;Seruij diftinótiQ,Terenty verbaobJcurat,
fabricofabricor,lauolauor,quanquâtentaueritProb. facere exafertisfacitnóaperta,exnitidislordida,exmaniteiasani
ditfere,ntiamintcra(aiuam paffiuamqj fignificationem,vt di bigua:nam modus loquendieftapud eruditos,Vt dicantplecamus,tondeoalterum
tondéor ab altero, fed hoc in aüjs ver riqueomnes,pro vna parteor3tionis,quod diligeçeranimaqbis
dicere non poírumus,vi fabrico fabricor, pafco pafcor:nâ uertit Donatus apudTerentium,íi:çuriofisauribusdempolegimps
Florem departa fali¿fi,&,pafcuntur vero dumos.Sút ftrautt,fcribe^s,quod plerique omnes, pro vna parte oratio-
*tiauté alia verba qus aòliua; declinationis fignitìcationifque ñis dixerunt vcteres,vtplus fatis,ailegatquc illud Na?uuny.
fuíU,vtcedo.Sútqu»pañiuae,vtcedor.Inuenimustaméa¿ii Pleriqueomnesfubiguncfubfuuniiudicium,hoclocution»
* uam declinatipnçm habere paffiu am figniñcationé, vtvapu genus vfurpant locupletiílimifcnptorcs inter quos hauû"i* ,
lo,& córra dçclinationem paffiuam.adiuam habere fignifica bie numeratur Gellius, quiitafcriptum rcliquit i n ^ .
iioaé,vtloquor,Hxc ergo ab illis cautefegregandafuntver- Verfus iftosexGeorgicispleriqueomnesficlegunt.&anoi'
)3Ís[Viíía bonus quîE demde cadis oneraratAceí1:es]Ordo eft, plet-aque omnia vettrum Ittterarttm qu^fita,
Pçmde vina pirçitur,qugE Açeftes deierat^Trinacrio Grsccú VulttmedUm fequmem, ofuem fler/^ve omnes, ^^^^^^

L I B E R P R I M V S. ,ro
AbacOjSrIamincul«c5terunt.rtem,nimisconcifuseft Seru. «ua habentes.Ad hocajútr¡ffpí>ndet(vt Seruius)autin fupesn
explapatione Heroiitti, nec abfolutam expreíTit rem in nó a-iori Libya cereus no citeriore verójin qua Carthago
pgrua figaificatione, audiatur itaque copiofiiTune doces qui sii, non qeefle) & longumagmen. f. ceruorum pafcitur per
lint Heroes Auguiiinusli. ip.de Ciuitate Dei,his verbis,no- valles ß tergo, ftrmm du(äorum,nam du¿lor,&agmen cormé
heroumá lunonedf tra.¿itum,quod grsceluno. Heraap relaHuafunt:nam agmen ab agendo di',agitur.n.fed á duce,
pellatur&ideojoercio g,sfibuseius,fcá'm Gr;5Corufabulas, hoceftabeo ,cuiducédianimusefíedebet,licctagatjduces
Herosfuitnuncupatus, hoc videlicet myfticum lignificante íjuoqj prguij fere funtjadioresaúcfequentes.Quíeri poíTet,
fabula, ® aer lunoni deputetur.vbi voluntcum d^monibus quomodo dicatur fequi,8¿: pafci,fed notum eli,quia pafcenlíeroas
habitare, quonomine appellant aiicuiusriieriti ani- tesineedíit,vnde,&pafci,&infequi,ijdem poflentdici.Aemas
defundorunijídem in /.Inter lun^ gyrum,& nimború, iieas conílitit i.firmauit,& repreflit inceflium hic.i.vbi vidit
acveatorumcacumina,aeriaseiTeanimaSjfed eaanimo,non poftquam ignem excuderat,reli
Minimeprstereundem eft id, quod Martianus Capella tra- «isalijsadhumiliora minifteria deputatis,Aeneam fecutus
die in nuptijs Philologi«. Heroas videlicet ab hera,quaeter- fit,ad quod innuédumadditú eft prmiunvvt. f.in primo in- t
radf eírenuncupatos,irta,curiofointerpretí,fuerantyeftiga greíru,excuderitignem portea Aeneam fecutus fit,ficut
da & enarrand2,nifi forte Seru.exiftimau it fatis Íuperq.,efleí etiam poft refedionem corporis jí nee comes ibit in difquíid
quod tradabat mutilatutri tradere, atque conciíum,cum rendís locis,g,a veyo dicit eti celeresfagittas geftare folitum,
boni tamégrammatici oíficiú fit etymoiogias verborß,fignir poífetidé intelligi hic fidus, q, fuprafortis didtus eft,vt euis
íicataq.,vberfim.explicare.H^cillc.Ordo'aíit eft. Aeneas,con nauis, prius difperfa, fed pofteacolléda, intelligatur, inter
fcendit interea j f. dü aenead|frugesparabant, & cerealib. eas,dequi.b^dictumeft.(Hucfepté Aeneascolledisnauibus,
reb. intendebát,& petit, i.dirigit late i.in latum aut per latu omni.,Ex numerofubit)& fternit. i.profternir, primú ipfos .
omnépiofpeóium.i.totam virtutéprofpiciendi,pelago.i.pe- duólores ferentes capitaalta,cornibusarboreis,i. ramofis tú /
jagus, (yt fit d^tiuusadíocum vt ét Seruius fentit,quiante3 i.deinde,mifcet. i.mixtim perfequitur,aut re veramifcet.vc /
vu!t efi'eaccufatiuicafpsánominatiuo Anteus. Erat.n-An adacies alludat quxca:íodu¿i;oremifcerí,&confundi folét,
teusétvnusex Troianisfunt tñ qu^velipteífeaduerbium , nécin fuo ordinepfiftere, mifeetergo. i. cófiindit vulgusf.
lie vt poftea,qu a? quia compofi ta liíntex pronominibusreti ceruorú,&omnéturbá.i.turbatámiiltitudiné,agens i perfc
«ent quantítatem, hoc eft vitimam corripiunt;nam nomina quens. f eatn telis i.làgittis,inter nemora frondea,pro eo qd"

V gura
"AE.^N È 'I D Ò- S
Äit eerte Sicîîw diètM qut CycÎopes habitjuerût. vt ipfcî enim rutnus,i. nam certe nos náfumas ígaárí.í.ímtnemóresi
Celtf*mal¡i c^^wa h^c hMtant ad Uttora vulgo. . S-ecundum Serumm,vt fítacyrologia.umpropnetas fermoí»oflrumustametiAetoamaceipere:nam&ipfemtert¡oau;
ms,íed meouidiao,íícdiat,vtDidodicet:
mae tlUteatfdms tmmamamonßra Perfirtmus. Non'gnar^ maU,^,fens fuccurrcrcdtfca.
rMeftumque timorem 1 Quod mellos, & foiícitos faciat,vt rgnarus.n.eítmaIorum, quf nunquá eapaíruseíl,no fumus
mots palhdi,& criliis fenwtusCMttcice] 3ihittite,Et eíl tro- ergo ignari.i.nefci;,ante malorum.vna eíl particula. i.malo-
»US Aphxreíis, quomodoteni nere pro contenere. [Forfan] ruprxteruorum,&quç ante hacpaífi fumus O paffi grauio-
Fortalfi,forta(fis>orlÍMn,forte,&fors vnumiíigaificant,fed ra. f.maja.quorum Deus finededu,quiaaliter non dicerent
varie pro metri rations ponuntur. [Olim]Modo tempons fu pafli,led adhuc pati,vnds fubinfert,Deus dabit quoque.i.ét,
turieft rMcm¡niíre3Memiiíi,&genitiuúregit,&accufatiuú. • nisd.malisminusgrauibusfínem.i.exitum,&terminum,ac
DicimâUnim,&roeaiiniraalorum,&memini mala.& mita deh tionem,iìeque in^pauidum firtant rm»*,
f
«

L I B E R 9 K I M V S. ÌLI
* ¥Occr(rfcrtlPlconafroos eíl qui fît quoties adduntur fup inediaIaboraucrant.,Tergòraeode^ t^peyalif detrahebatit
' V fiua vt alibi, Vocenique his auribusiiauii. Tereot . Hts coria.Alij.anteâ totacorpqra apparerent,rei«cabajît^
' «rnlise4metvidi,rCui-ís]Curadi¿laeoq)COrvratdenique & vtplenam properationemolteiidataddit.fv'erubufqj trc-
' o pSit ait:Preinit altú corde dolorem . [Aegcr] Aeger eil mentia figút. [Hoc eil quibus adhuc aliquid Ipiritus tenere-
' ^trims & male vaiens.iEsrotus autem iiueegrotans tantu tur.[AhenaJ Aquam imponebant igni.vt elixam lacei-em car
^nHo male valés.rSpemlL$titiam.Et ell crebu apud Vir. fi- né. Hçc coquédis vifceribus celeritat« prxllat.peniq; epulis
Sía!quxfitqaoti¿ paratis, vires labore, & fame
Spemrulíufmulatypremií altum corde dolorem. pherbápluscibiingerérét',^ :
iKma.Hxc aút figura, &'ver- II^ fe prada accingunt, dapihufp futuris : refedio poilulabat, Hoc aüté
fa vice fit, vt intelligamus ab Tergora diripiunt coflis, & vifcera nudant ; prarfliiitperfuafioconftihi re-
Mll^^xpeá^SSp^- ^-rsinfrufirafecantyveru^^^^^^
«írSiá W ^ ^^^^^^ ^^^ mmiñrant. vt fuauior ánimos appetentiú
pnmum meretur, & palmam Turn viííu reuocant vires \fufique per herbam irritét. Vino aût accelferat gra . I
polì accipit'. [ Pred« J ad prz- Implentur veteris Bacchi, pinguifque ferine. tia,a tpe.qualitate, & quanti- ^
alibi, accin-'unt open. Accin- -^mtjjos longo jocios fermone reqmrunt, implémr veteris Bacchi[Poiláos,n.índuílriosdicimus,vt
Spemq\ metuemq; inter dubu ffeuviuere credant, qua exempta] Fame,& laifi tu-
S S s ^.tSf viro" S S
^ S i Z ^ ^ S d l •Pr^c,pefim^enea,nmcM„sOront„ ^en.érecordatiorociorflquo- /
âos Mulciber Afros. [Dapi- l^unc .Amyci cafum gémit, & crudelia jecnm rum cû de morte incerti efi"ent, /
bafq; futurisJAmbitiofedixit Fata Lyci,fortemq; Qyanyfortemq\ Cloanthum. erant inter fpé vitç, & metuni
Cbfintceruidapesfuture-Ter j / . ^ morns. A enes aut maior pomt
"orai rer«us tergoris,vnde tergora corium fignat,tergu vero uirtus, % neccibu lumpiit, nec diiirm>ulare a perditis potuit,
tergi, vt réplum-téplidoríumjügñat vt Sal. Scilicet quia ter- neceorûcurâ pofuir,quifupereiTe poterât,[Secum]Nà apud
OIS abflinétur. [Vifcera nudatjt] vifcera nó trñ inteílma dici- alios fpem vultu fimulat.Ordoell.Aeneas,fu.refert.i.recirat,
^U5,fed quidquid fub corioeil,vt In Albano Latinis vifcera- & exprimit talia,uoce.i.fetmone uocali,cum alia longe refer
MÚ dabitur.i. caro. Eíl aút nominatiuus fingularis hoc vifcus ret fermone mentali,6¿ ipiè çgerii.faucius.& dolore affedus,
huius vifceri vt Lucr.Vifcus gigni fang.uenq; creari. Sangue ingentib.i.ualde magnis,curís.i.íblicifudinibus, cor eius uré
aûtideo dixi-,quia fanguinisfacit,vt carmen carmiñis.Si.n. tibus,fimulat.i.fingit,(nó.n.oís fimulatio uitiofaeíl,unde &
sà'ïuis diçeret par efipt noîatiu' genitiuo,vt anguis,pinguis. faluator finxit felongius i^)per iimilitudiné indicat & pra: ^
fyeribus]Ecce nomédehis quç in numero fîngulari indccli fefert vultu .i.difpofitione faciei, quauoluntas prodi folet, , ^
»abiliafunt,vt verucprnu, genu.i[Trementia]Palpitantia fpem.f.melioriseuentns,autrerûrecuperandarû,&premie ' j
adhuc. [Ahenalocant] quibus vtebantur non ad elixandas corde.i. in pedlqre, altum i profundum dolorem.llli.f focij^ y *
càrnesJcdad íélauádos.képoicis.n, tpibuscarnenóvefcebá eiusficconfolati,accingûtur.i.apparantfepraEdx,i.ad pra?dá ^ /
tur elixa Huicaût nominimaioresalpirationem dabát. nam parandá,&diripiunt.i. raptim dillrahunt,coílis.f.ceruorum
ahenadiçebanf.[Tunc].i.po,ltâi^^^"^'^"'^'^ryi

,,, • JiÈ ^Ní E I D -O ' S ;
tvd;Lillíüs viri.aùtpopuli Lyci, cum Imiter ^there ßmmoii
f dieijequttur namqi pau- j^efpidçns mare veliuolum, terrafq^ mentes, ¡.crymis ptrfu-
i u Ä S T l ^ Ä • foshabens. Eteitfig/aqu«
ortSm.yeloccaí;umdiei,fed tí taue ilium tales USÍantm peä^re curas ,
iutintelleítui rehnquereyt lacrymis oculos fujfufa nitentes ¿^us animum,moeiU vultum>
uonomnfaexpri ^eternis regis imperas, & fulmine terres ; i l S S r / f Ä ^ u f ^ :
mere, vndeait Horat. m âite ^^^^^^ ^^ commtttere tan,um i b,lacrymíqj decors, tAeter-
Sr^edtre fiTuJ'înr ^id troes patuere , quihus tot fuñera pafßs, „is reg^mperijs, & fulmiûc
\ translat.onc grçcitatfs hocaf- ^erte hinc Plómanos oUm volUentibus anms, _ Terres ad homines nefcientes
ierant diitum . Homerus la. f^^e dnäoresyreuocato a fanguine Teucriy maioriseírepoteliatis^idépoit
puer ^there 'VolUcitusiqu^ te genitor fententia vertitì foecadkSk^^ES!^
ciensj Occonomtam lítamle, ^^^ çquidem occafm Trois>trißeffy rmnas fulmenquodterret j eitquod
SÄ'^^fraiuSie'ira ntu^ ' Solahar, fatis contraria fata rependens, afflet : vt Fulminis aiflaull vé
« Ä S c ^ mnc eadem fortuna viros tot cafibus años ; tis ^ít quod purmt. ^ Vél p^
SionbÄn^nn p!rtemfegni admit auté fulminis late patetíignífícatioíeíl,quodpfaslag^
. SccaSem c S g S j V f c ^ Subaudrfílius vt Aiacis Oilei, vtahte diximus [in teJ.Nipdo
Saduertédum quodperitkme dixit tHltiofô^ contra c alibi pro Íígníficat , yt bemgnuniaccipu in ^
C S ^ ^ ^ u e , ¿.qu£fignificatexitumvxoris.infeIicem eros animum,mentemque bemgnam^ p m T e u w s ^
^^ futnrum:nam fe vtiqie Did^intéremit. Quod aút-Mercuriu Troes p0tuere3Argutnent.um abimpoflibib; vtahbi. Non ea
^ ^ faciat à îoue defluentem ; ad occafüm ddcendere .i. ad ima vis animo,^ eít validius quaa voluntate,pIus.n.çit non poil
terrarum,ollendit amicitias qitidôtn fore,fedminimediütur fe qua nolle.[TroesjErit nommatiuus Tro&Ettecbreuuer
Motemporepermanere.llludétmàthematici dicunt Venere fciendàregulaeit, quia omnia noia ;monofyllabagra5Ca^ç
in Virine pofita mifericordem foeminam nafci, atque ideo in latinum fermonemitranfeunt tertio funttantum declcina-
Vir-iliusfingit in habitu Virgiiiis venatricis Veneré occur- noms, &.tam latiné quam gr^ece deGlmaripojfunt^^^^
riífe fiío, quod & miferícoriem poílea reginam probauit Trois,¿k Troos,Pan Panis,& ^^^
AeLs,¿invenationecumé$permixtiise{t^^^ nosdemoreLycçi.[ObItaliam]NeadItalia^^
mo]QiiÎfummusEtpropriuràçtheriepithetondedit,qiH to orbe pellu ntur. Atquiin ^^icalunt
Sbu^perior ell-ODefpiciens diorfum afpiciens ficut fufpi- quiras et inde pelluntur,ait naque b^
Ï ens.furfumafpiciens. Notandum fané quia fi defpiciens di n^ ECertehmc Romanos Atq.uinuíqua hoc^^^^^^
ierSdiligenterinquiren ilentiumintelligmnis vtiuperiu$de lunoneau^^^^^^
diduc^Ná deduco eltpi-ofequor, diducoV luentib.] volubilibus.Eteirpàrcicipiupro nomme, Volucw
«olûîSuas reriignS^ q"» voIuit^volubIlIsautemqu^voluItur^
ve is volat. vt Ennius.Nauesíeliuolas,^>,&propriediScit.Et voluiintí.r,non voluunt, vt çfl. A^qu^" ^ua py vd^^^^^^
XftI?eaVrocatranslationauiö,&auiim.Legimus.n.Etve Voluit annus.[Foi;ç]Futuroseirc.Etçlt de verb« d ^
lorú pandimus alas & cótra deapib.Nare per çdaté hquidá, [ReuocatoJDicendo reuocato,oftendit italiam^^^^^^^^
cûnatatusnauiùiît,alçveroauiù.£tfciendûeilelTerecipro- ""^f^^rl^AfangumeTeucrO^ucru^
/ castranslationes,& pjtisvnius[laccntes]Autin longumex fuit.Dardanus n.deltalia proftótus f(t, Teuce.
/ pofitas,autpropriú epitheton eltterarrú.nácú carterademé íolentpoetar nominadeprouina)s;viemis,vel P^on^^^
/ Íamobibafunt;fo!áterraítabiliseít.vndei&brutadicuntur. pare, vt, DomitüsPollucis habentsCvllarus, cum caitor
^ Jatos populos]Cum populos numero plurali dicimus, vrbes equorum domitpr fueru.Item Etmanibus ^ '"^f
^ áignificamus cum vero populumvniusmultitudínéciuuatis gnaracruétum proPhiIomela.Itèm DidonemdicuMûo i^
in^elligimus.[Sic]Q£Íd eíl; íicjideít ifta confpiceret[Et libye cum.fit Tyria loci vicinitate.ltem. Quid loquaraut bcyiu u
^ defixitluminaregaHs]Pulchraproeconomia.i.difpofitiocar Nifi cum Phord fuerit. Etfciendum intertabulam.Kar^"minis.Vimperabile.n.fuerat
fi ex abrupto tranfitii faceret,qd mentum hoc eil hiiloriam, hocmtaeiTejquodlabuiaeit ai-
V —^ in nono fecit,atque ea diuerfa penuus dum parte geru n tur,^ ¿ra res contra naturam, fi ue fada', fiüé non íatta vt ^ "
f res tñ excufatur vnOfermone. Atque ea.i.eodem tpe,quod fo phae: Hittoria eil quidquid fecundum naturam dicitur ,
\ lum eil interpofitum.Nunc vero bene tráfi)t,quia mducit Io faaum,fiue non faéìum vt de Phœdra. [Omni duipnej mc-
^ iiem,& de rebus humanis cogicantem,& Africa reipicienté, lius omni quáomnis vt fignificet omni poteltate,i.pace,i^ë -
) ad quam venere Troiani. Vnde honeílus color dt, vt Venus bus.bello.[Pöllicitus?)Pollicemur fponte,rogati pr^J^^/
y / ^ adeat louem timens ne Romana fau Carthagini conceda t,fe mus[QjJe te genitor fententia vei'fit?]Vereciindcagit Ve»^^»
' lix enim euentus fequitur loca qu£ reipexerìt luppitercvnde nec èninrconueniebat,vt aperte contra vxorem ^ger^'%
M ) in lecundo ait. Afpice. nos hoc tantum Et alibi. Acque oculos rnaricum.vnde,& fimiliter refpondet iuppiter,Neq,-m
f Rutulorum reijcic aruis vbi erat futura vigoria. [Tales] de lentia vertit. [Hoc] Hac re[Rependens]Compenlan|P ^^
i-ebus humanis ; [iadantem pecTorecuras] Nunc fecundum iranslatioa pecunia.[Eadem]Similis,qualisab
Stoicos loquitur qui deos dicunt humana curare, incerdum oftendat nec longitudinem tpis prodçïfe Troianis L H
íecundum.Epicureos poetica vtens licencia. [Tríílíor]Com- Ac fi diceret,non regnum requii'imus,fed finem labor^ • ^ ^^^^
paratiuum pofuit pro pofitiup. quando enim triilis eli Ve- ET iam finis erat] Poftquajn mortaIes,quod P^'^^gfjnty
i.

L I ß É R P R I M V s; Iii
ccrant necératreuocandorü fociorum vIJa fpes reIiqoa,apte Atque,pro,& Venus(.f.illioccurrens.inuentaopportunitainducitur
diuinu auxiIiü,quod fuos in neceifitatibus non de ie)triftior.f quam decuit.aut valde iriíh'sCquod & Valla fenftitit:
verú Seruius argute docet ré phyficam eife.&ex vifce tit,1Sam vt cum Landino,íécundum Prifc.fubtriítcm,&paribus
aítrología:,fi¿iionéhanccxceptam;nam dömluppiter rUm triftem dicas,non placet,non.n.parum triftiscéferi po-
Venerem beneuoleafpicit,fignificat ei,qui eos in Horofcope iell,lacrymisoculos fuffufa nitentes) 8c fuffufaoculos niten
hét bonum per mulierem euentum. Donati auté verba funt. tes.i habens oculos,nitentes,fuffufois.i.parum fuperfufos laj[Finis]EpularújVel
fabuIarum,veIlucis.[DefpiciensjIuppi- crymisalloquiturillum.f.Iouem,iadtantem peélore.i.vcrsá
ter ex alto aötns hoíum coníiderabat. Venus aút,arrepta oc- tem tales-i.humanarum rerum curas.alloquiturautem fic,0
caíione,eúaIloquitur.[Triftior, & lacrymis oculos ftiffufa ni .f.iuppiter,hoc eli iuuans pater,& rex magne, qui regis ^ter
iétes,alloquit^enu5]Quáanteaiacrymis.ille.n.ellmaximus nisimperijs,cum mortalia fada pereant,vndein Gcorg.Pedolor,qui
ante vocis exortum lacrymis priccedétib. nuncia- rituraq; regna res hominum,& deumq; pro deorum-a ij le-
^^[ raleslRes piena fubtili artevbi perfonarum non folumj gunt,deorum,vtlìthypermeter verfus, qui hic vitiofus non
fed & rerum hf ratio.Loquitur Venus ad louem fi priuata,fi- . eiTetjquia fyllaba abundans,abfumi poteil per vocalé fequen
liaadpatremjfi publica inferior dea apud fummú deorum. teni,&quiterresreshominum,& deorum fulmine.f.tuo tri
Dicit aur,quod publicum fuit. Concitat fubtilé inuidiam,5> fulco.quodetiamfuperitiment,vndeVenusad Cupidinem, / ^
Juppiter,cuiusfit iufte curare,quid di; quid hoìes agát,omí in hoc primó; Solus nate patris fummi,qui telaTyphoea té- "J
fcrit verum in ^neam iudicium.&innoxium tot tormentis nis, quid Aeneasmeus.f.filius,& tuus nepos,potuit,fup.có iSj
diilìmulàs vexari finat,pra?ponitur ergo publica perfona, & mittere.i.eommereri,^ peccare tantum.i.tam magnum fee- '
fubnedit priuata,apud.n.patrem non potuit cóqueri de di;s lusinte.i.contratei&quidTroespotuerecomriiitterein te
fed apud deorú rege. Dijs aút applicauit xternisregis impe- q.d.nihil.Plusautemeft,non potuifiecommittere,quam córi;s,&
hoibus,fulmine terres.[^ternis]ergo non funt conté- mifiííeíTroes dico,quibus paíllstot fuñera .i. mortes fuoru:
nenda,velutiea,qu£e ad tps funt.q.d.non veniunt di; contra nam vero fimileell neminem fuperílitemefíe,quineminem
fata.CQuidjFríctainnocentiaTroianorumjquaíritnoméde- fuorum in bello Troianoamiferit,cun

AE N E I 0 o s
¿ ' 1 M«« raiifí» Anrenoris Dofiiit exem- s,mu:át cámçtrLos.n.longa eñ>or,brcuisfcoc.quidcm habet
/\plum,cum multi euaferrntTroi^^^^^^^^ Sa uft.pene vbique labospoíuit,quém nullanecéffitas coegit
Capysqui CampaniamjnuU,^^^^^^^ Melius tñ elUemirer^uç-Cficr^s in fceptra repônisjm fe^
quoqiprincipib-p mixtuagno iHyyicospenetrareÇtmsyCitqm intima tutus fedesq; locaret>idetur id Ae-
Uit Achiuis, & exculat Hor.di Liburnorumy&fontem fuperare Tmaui. ^ex debere concedere, non au
quidem excufatii nó vacat.ne It mareprsruptum,^pelagopremit aruafonanti. Ji^/Snut^LiSa^^^^^
nio.n.excuiat mh rem plenam fj^^ tamen ille vrbem Tatauiyjedefque locauit ^^ ¿¿^ „ö ^iferit. cuius verba,
íoír A niènoié D?odTdTlS Teucrorum,&genti nomen dedit,armaque fixit . in principio operis funt, lá pri
rroia:nuncplaÌdaco^
plum. Si regnar proditor, cur l^osytua progeniesyC^li quibus annuls arcem, eíTeXroianos^duob. Aenea An
PIUS vagatur job hoc ante ere '^auibusCinfandum)amißisyvnius obiram tenoreque & venultiiureho-
pSSffe Trodimu\¿queItalis longe difiungimu^ fpiti;,&quia pacisreddéda^q,
HicpietatisLos^ilcnosìnJ^eptr^^^
Quia A.
\ S Ä E prodiditCIIIyiMcospenetraic nuilfe. Cafibusdeindevags A ^
\ finus] Antenor noS rilyricum,nó Liburniam, fed Venetiam Henetiun qui feditionee^Paphlagoni^pu A VPHSí ^n
tenuh^deoautem Vir dicit,Illyricos íínus,quod inde venit
quXmHeiSusrexqiiiVenetUtenuitUcuiusnomineHe
cem rege Philemene,ad W m ^
netiam di¿la«>,pofteri Venetiam nominauerût.[tutus] ideo Alpeisqj 'n

L B È R F R i r M V S : iij
e!íí? AchÌuìs.i.Grecis,Iioc eít è medio inimicorú,potuic peiie in ijSjAeneadasqj meo nome,de nominefingo, &fixitarma
T^-iÌe i penit'inerire:fÍjaüs rllyrícos.i.IllyricK orseangulèias: Troiaquaiì vidncia^m fignum pacifica poiTeffionjs:nos,pro
yVaüe'DOtuirtLiuis.í:abiníidijshoíiiú,&odijsrunonispene genies cuaquibusannuis.i.nutu concedis,arce.i.rublímitaté
• t r i e íftciinare'^na Liburnoiaim.i.iIlorüpopiiIorum,ac mare c^li.prodimur.i.porro damur,aut m manus hoítiú, videlicet
Tonicú Smus autem lonicus, Adriatici maris parseít,cuius & Garthag.tradimur,ob ira,non ob ciiIpam,vnius,non dicit eu
dextera pars lUyriá facir,cui Liburna vicina eft,& potuit fu • ius,intelligit tame lunonem, & hoc nauibus amiílis infandiú
«prarefonteaiTimaui.i.Timauum,fluuium VenecÍ2e,aut fon á.q res ínfanda,&deceíhndaj^icindigna(vtdicatur)eft:n0n
lem i impetuaquarum, qua; efí"u.nduntur,vnde mare prarru- erat tamen,nifi vna amiflTa.vt Seruius rede exponit,atque di
nmm aut proruptum.iM. profluit, per nouem ora .i. magna fiungitur Ionge(quod.n.noftris fit hberis,id nobis fien cenfe
oíiia cúmasno murmure mótis.f.vicin¡,&premit.i.cócutit, mus)quod voluit fignificare ,cü dixit prodimur:atq; igitur,
a r u a f.vicina-pelago.i.abúdátiaaquarú,quafi pelagus.i. ma- pro.i.non dIfiunglmurIonge,orIs.l.regIonlbusextremls:ítareconrtituentIum:fonäcia•c^murmure,&
fonitu erumpen lis.proltahcis, autltalis.Eftfupplehic, huiufmodi honos
titamei.tametfitantusfit¡mDetusaquarum,ilIe,f.Ancenor, pietaiid.qua:debeturpietati,ideltpiocultuiduorum,¡n quo
lefDedu AenesehumiliS, &abiea:us,Iocauithic.i>hocloco, . Aenea? pra?cipue laus eft reponit,ideít reíhtuit,ne fie; ideft , i
' oue dico Cinquit Venus) tá difficili, vrbem Pataui.i.Patauiú^ per exilium,& prohibitionem,nos in fceptra.i. regna amifia, ; . i
Qii^ nuncá Pado, Padua vulgo dicitur,& fedes Teucrorú.i. vtin noua recipiamur,quafi dicat non ^que id fíen Í &hoc
Tróianorum, à Teucrooriundorú, &deditgentinomen.f. dióloquafi dolore,& impatientia vi¿ia,obcicuit Venus.Vn- ^^
:fuú,quiAntenoridasprimúvocauit. Sicut Aeneas, inquit, deíequuur.
/^Lli ] Modo tunc,propter 'Poc.Olli fubrídens hominum fatar-, a tque deorum» ftoriam poIlicetur.[Moresquc
D fequentia,pronomen e. rultu,quocdum,tempeñate'squeferenat, rVn woSFoTm S P a n t ?
Ius n dicit ilU nate • Alias tfi lup. Varee metu Cytherea ; manent immota tuorum tur.Leges autem etiam mores }
Olii iìlt fignificat;Vt,OJli da- • Pata tibi : cernes vrbem,& promißaLauini - dici non dubium eft. ] Ter-
ta M.nia,fuhlmemque feres ad fydera cdi
^Sè dit"rou^ ^agnanmum^enearn:nequémefententiavertit. ue eífet, tnennium diceret.
hs eífe folet cum facit fer¿nii. Hic tibi ífabor enim quando hac té cura remordet: tempora diuifit in fpedem .
Poetarum n.eft,elementorum Longius'^ voluensfatorum arcana mouebo) Sm alíeínó procTdTt l's^^
habuum daren^ BeUumJngensgeretItalia,pop'dòsqueferoces niemque feres^ad fiderac^Ii.
sienàt 1 Hoc verbum de his rontiMètVmoresquevms ,& mceniaponet : Magnanimum Aeneam, Ter- -
•eft,qu^ carent primapofitio- Tertia dum Latió regnantem videritaflas, tia dutii Latioregnantem vi- ^
..m,quodfitinhisq^i^ no- Ternaque tranßerint^l^tulis hybernaßbams. ^l'mbridens hominum A ^ « i
Ä S Ä e m m ^ V , iator,a^ue.deorum[Ponitre-
- non poirumurdicere,nifi forte perfona induatur eius qui po fponfionem Iouis,oftendens ex circultantu,vu tus eius,qua ^ f
• teft v^c tale aliquidiuppiter dicat.Ofcula libauit nat$.]Leui •lisfuturafit,^a vultu feréno , & hilan,beneuola folet reddi .-i
ter teticrit Et fciendumjofeulum religionis eiTeifuaUium volu refponfio,de qua re,vt cajtens,argute difl^ent Donatus.dices ¿i
ptatis. Parce metu] Quoties in caufisarguimur, ante nos pur Olii fubridens, vt Venus lacrymts ainequam Ioqueretur,fi-
Lre debemus!& fic ad alioné defcédert^qí&r hoc loco lup gnificauit dolore internum,& quid diótura eilet: Sic luppipicerfacit,
ante enim obiecìapurgac,& fié venit adpròmif- ter ftatim dpbuithilaritatevultus, &oiculo,& prima part©
fioné Et eft parce metu elocutiovfüaiis.i.diiTtitíehiétiá. quo , oratiomsdemereangoréfiha?: necoportuiteam circuicione
dicimus,parce verbis,parce iniurijs.(Cythérea)Omniaqu3e -deferri [Subrifit] Rifu vtiturj, vt eá exhilararet,fed lubrifit,
apud Grecos « Jiphthongíun habeot apud Latino,sJnE pro. ve maieftatem feruaret ex modeftia: Na faton hoium,& deo
duótumconuercuntur/-u7e>'ct Cithereaf/iíír«&, Medea. Om rúcurpis erat plenus rifus.(Subrifit)Vt partem daretTroiaìiia
autem que dicic Iuppuér,ad foiutionem pertinent ante nOrum cafibus,partem referuaret illis qua? erat promillurus,
•¿iaorum.Ió aut nuncdicir,Parcemetu:quiafuperius dixc- [Vultu,quoc^lum]Tali qualéhabetcu elementa tranquillar.
ratTriftior.(Manentimmota)Qu!adixeratiQiistegenitor [OfculaJSignuni optimúcum beneuolentiamluaojculopufententia
vertit ? EtfimulpertranfitumdogmaStoicorum blicat.[Dehioc]Oftendicfignaiftanon ñ-uítraímlieprxmifoftendit,nullaratione
poifelatamutari-CTuorum) Vel Tro-. fa,qu5 Veneris metus Ieuarent.CParce[Si Inolimi hoc dixiliet,
ianorum,vel Romanorum. ( Fata tibi,:) Non pp te.(Fata.n. abundefuffeceratad demulcédu animu. Reddit.n.lecuram, ,
immobilis ró eft. fed aut vacat tibi,vt,^ui miftt accubantes • 8¿ fe nihil immutati! eifec demqftrat,Dat aut hu^ poeta,per
in cóuiuijs. A ut certe tuta sÚt tibi fata nó tñ pí-opter tefCer- foná regis non patrisi De futuns enim,non nifi Deus loquines
vrbem,) Aut Roma fignificät:quia cumproprietacem de tui-.Ergo Cytherea dixit, & non hlia,& tuorum,non no- .
trahimus,quod magnum eft,fignificamus,vt fi dÌGas,legi:ora-, ftrorúm[Manent tibi tota,-]Hoc fat erat,fed vt fatiaret quod I
toré,necaddasquera,intelIigoCiceronem.EtneIongafitex afierebac.addit immota. Demdeenumerarípeciahter,qdge- \
peétatio.adiecir.CEt promiífa Lauini Moenia ) Aut certe de- neraliter clauierat. Rñdet etiam querimonijs Venens. Nam
4rahe,& ficut multi,& epexegefim facisCCernös vrbem.)Id- cum illa dixiffet; CuCtus ob Itaha terrarum clauditur orbis, ^
eft promifta Lauini menia.(SubIimeqi feresad fydera c?Ii ) hic cernes yrbenuEtad id c?h q.a.a ponitur. Magnanimtim
Propterillud,Celiquibusannuisarcem.Aeneas.n.fecüdum Aenea fubhme .fres ad fiderà c^h.Vtautapertiorem faceret

•AEíN E 1 D O S.
cmaurhominestmprogenuiffefia-anturJilMuu^^ eius futuro regno.remprdet.i.ío^^
ungeudopr^buitnat^i.fiU^,videhcetV^^ v^ensìr^uolueus&repetenslongius.i.perlongumrerum
densa.modice.fedblandearridens,oIli.i.il i, ^ „erendarum tra(äum,raouebo.i.excitabo,autino
Serum,ordo eít,fator hotnmu,atqj na raSnd a, & fecretafatorqm,hoc .elt dicam tibí quid
tunc,& ilio tempore libauit nat^ «f fau de i X Aenea confHtucrunt)hinc inquam gerct Italia
vtruqueexprimendo,nódicemus,&fatdehioc.M>oltq o^ iJSlin iShaÄra in^ensd.vald^^
íaliíaueraí,talia,quaiiafequuntur,quodautediaum^^^ ¿'u bdloS'S^^^^
diííe ofcula,noa Veneri,fcd "^^^Pen'^eta perfo. a ^ ^ e ^ n Ä osfooces.i.aGres^e parum gloria fu imluppiterCvt
arguaífime À Ve S s S e S impium fît humanos fuppedicaf
fatorum non oacris gerit,vnde fe & none viHs í^s quibus ob virtù tem parcct,mores,i. lenus,
fica Cy therijs _di¿ta,parce.i.abftme, & fuperfede^^^^^
.i.átimore.Sunttamequiputent,metu,¿)metuieíre,ledíino wUitu^^^^^
ui ingenium poeta, nondiceret parcemetu^etiam fi verfus en^q^ ^^^^^ ^
paterltur-fata tuorú.f.Troianoru,vt Aene^fi i, » ' & ^f^" ! S" ¿ t'a Lü^vS^^^^^ ¿-i" ,
îiij,c«terorumq. tibi charorum,manenttibi.i.ad tuum co^ hn?eft m
f. mbdum aut placitum immotaa. immutata,^ficut priuse a« . Rutul.s lu badi is. i. poll
^ conftituta. Tu cernes vrbem.fpromiífam afatis,Hocelt Ro- na.i. triahyberna.i.tepo.a tM „^fi „-lennium transferetur
^t&mœniaLauini,proLauini,,qu.prioracôdenttir,fed ^^^
potteriora intendútur,quac aut prima iunt m in te.uione prç in cçlum, led maiuit, v t ar ute ^ ^ Fides quoponifolét,vtdiximusibi,Arma,virumquecano;quau.svlti.
^'l^'Qgi^eì-ea'mum.quam t ^
Srafintinexecutione,& tuferesmagnlnimú Aeneáí hiium Villorías (vt idem rec taO^^^^
tuû fublimé.i.excdfum & gIoriofum,ad fideràcœli, ^a fiet V^
\
deus indiges, neque fnia vertit me, quod tamen piupponit fine eius deceifu.fien non P f
Venus,qrens,q te genitor fentétia vertí t?Hic,icilicet de,quo wus,&c. vt m fequentibusdedarabimus.
A TpuerAicaniu^Pruden ^tpuer^fcmm.cmnmccognomenldo i^iSs^eS^Ï^S^
SIRV. /itereiìtumAenej&ol^ ^dditurilluserat,dum resfietiifHa regno) muocatione. LVoluend^jvo-
lì.f Snamrum r Cui nil^^ Triginta magnos voluendis menfìbus orbes- luoilibus. vt fupra. [Ab fede
Snomen lulo add' turJSecü- Imperio explebit : regnumque à fede Lanini Lauini transferer J Verum elt,
rLfereUlon¿mmÍltari^iet^W^^ S d e S t ì l ^ K ^ ì I
ítaliam ppSSafos ^^^ tercentum totos regnabitur amos bam longam condidit, didtam
a4os cótra Latinum rurnutn Gente fub Heäorea : donec regina facerdos ab omine albas porcç reperti, '
N rdïzenti"mco?fugdS lupa fuluo nutrias tegmmeUtus, iam)Pr^terea.(^rercen.L.>
, que fretû auxilio bella renouaf ¡{pmulus excipietgentem, & Mauortiacondet QÚO CCC. annos dicit cuni
/ fe,quibus Aeneas, Turnusque Moenia, R^manosque fuo de mimine dicet > eá quadringeniis regnaíTe co«
pariterraptifunt.Migraflrepo His ergo nec metas rerum.nectemporapono: iîviï.^^^^^
(tea n Afcanium,8cMe2entm ^ r r j j- • r t plcriptioneait tercetum.i.
bdlà,fedeosfingularicertami Imperium fine finededi.quin afperaluno vfqueadortu vrbis Romç. aie
ne dimicaffe. Et occifo Mezen mare nunc-,terrafque metuycalumque fattgaty nanque, Donec regina lacerto
A fcanium lulumcçptum ConftUain meliusrefert,mecumquefouebit ^os iVIartegrams . Etconllac
y
Ko'n^^reruMnos.senu^^^ » Ä q u S i c
fcebatur.Scíéndúeftaút hunc Sic placitum: venietlujtris labentibus ptas » Alba centifñi annos quib. paprimo
Afcanium di¿tú á Phry Cum domus iAffaraci Vhthiam; clarasque My cenas riter Roma, & Alba regnauc
inde Ilúdiíftumá rege Ilo. vn fubHeótorea) .i.Troiana., lèd
de,& illum Poltea luluni occifo Mezentio,de quibus nómi, debuit dicere Aeneia.Diximus fuperius poetas nomina ex vi
nibus iioc loco dicit.[ At puer Afcanius,cui nunc cognomen cinovfurpáre.(Donec regina facerdos ) Hiftoria hoc habet ¿
lulojAdditur. [ llus eratjAb hac autem hiflioria ita difcedit Amulius,& Numitor fratresfuerút-Amuliusfratreimperio
Virgüms , utaliquibuslocis oltendat non fe per ignoran tiá, pepulit,&filium eius necauit,filiá vero eius Iliá Veltç facer
fed per arte poeticam hoc fecifle,vt ilio loco. Quo magis lu doté fecit, vt fpem fobo lis auferret,à qua fe puniri poffe co-
lia mecum lästerereperta.Eccedixit,oftendit gnouerat.Hanc,vt multidicunt,M,arscópreflrit,vndefunt na
tamen Anchifem ad Italiam perueniffe.Sicautem omnia con ti Remus,& Romus,quos cumatre Amulius pcipitari luflic
^ tra hinc hiltoria helafunt.vt illud vbi didtur Aeneam vidif in Tybcrim.tum,vt quidam dicunt.Iliá fibi Anien fecit vxo
fe Carthaginem, cum confteteam Ix x.an nos ante vrbem Ro ré,vtalit,interquos Horatius,Tyberis,vndeaii,Vxoriusain
> mam condicam . Inter excidium veroTroia::&ortum vrbis nis. Pueri veroexpofitiadVicinâ ripafunt,hosFauftulusre-
Romx,anniinueniunturcccxI.CCognomen lulojSiproprie périt paftor,cuius vxorerat nupermeretrix,AccaLauréiia,
^^^ , loqueretursagnomendicerct,nócognomen,íedmagisadfa- qusefufceptosaluit pueros.Hi poftea auufuum Numitorem
• miliam relpexit.quia omnis gens lulia inde originem ducit. occifo Amulio in regna reuocarunt,quibus dum cüeoaagu-
V Dicunusaute,&nomen mihi elt Cicero, vt Hecyra eil huic Albae videreturimperiurecefferut,& captatisauguríis
1 ^ ^ nomen tabulí,&Ciceronis.vtSaluftius.CuÍ nome obliuio- vrbem condiderunt.Sed Rem us prior fex vultures vidit. Ro-
' > niscondiclera.)t,&Ciceroni,vtCui,Romulocognoméerat. mus poftea duodecim,quíc res bellû creauit quod alter de té
..M ^ Cicerone, vt.Aeneidasque meo nomen de nomine fingo. pore,alter d^e numero cótédit m quo extinótus eft Remus,&
' ^ Melius tamen elt datiuo vti.(Magnos orbes.) Tria funt gene á Romi ndmme Romani appellati. Vt autem pro Romo, Ro
ÈT k ra annorum,aut enim lunarisannuseit xxx.die. u,:,ut folfti- mulus diceretur,bládiméti gratia faftum eíl.quodgaudet di
f f tulisxi,.menlmm,aut (ecunduTuli.umagous,quuenetu. minutione-Quod autemà lupadicunturaliti,fabuiofum fig/
2 müliaqumgentosl,n,.annos,vtinHortenfio.Ethorüa^ mentú elt,adTelandamaudomm Romani generis turpitudi
• ru,quos m Faft^ n.bemus,magnus xi,.mill,a quingétos liiij. nem,nec incon^ukaum eft,nam & meretrices lupas vo^
w c ' HNÎ dic comparatione lu- mus, vnde &lupanaria . Et conftat hoc animal in tutela eflc
V niagnum ol circunuoluiturannu.An- Martis.(Regna)Regisfilia,abufiueaitmorepoetico,vtalibi,
nus aut dKäus quafi anus.i.anulus,qd m le r9deai,vt eft atq; Magnum re|in¿fed enim miferatus amoreni.i.regis fibas Pa
fiphàes
• •
f

L ï B £ R P R I M V S. 114
ÎS"rpaffiafetasCindàdeinde.[fuIuotegmioe]i.peIIeIupç^ dimr.f patri per fucceffione/ed tune verbo
¿urvfebaturmorepartorutn/edhocmultireprchendúícur fuppofitúrmelioreftergoconílruaiofic, puer Afcaniusex- Afcawu
2u trids temine vfus fit,qui gemina ratione refutantur. vd plebit ita,vt cçtera quafi per parenthefim dida habeantur.
âlfitate fabul2e,vel exem^o Iouis,qui caprar nutrias vtitur (Puer igit Afcanius,qui,& Ilus,& Iulus,agnominatus eít ex
S ^ plebit imperio.i.regpado 5o.magnosorbes.f.^^^^^^^ .
fcmnatamconiîat peitilentiam,vndecoUltaoraculadixe jo.annosmenfi
runt.placandos eflTe manes fratris extinûi, ob quam rem fel- transferer regna a fede Lauini pro Lauini, ) de qua re fie het
îacuruliscum fceptro,& corona,& ceteris regni ínfignibus Liuiusin i.Ambigam hicne.(.f. Lauinix filius) fuerit Afca^femper
iuxtafancienté aliquid Romulum ponebatur.vt pa- nius(.f.qui poli morte Aeneç rerum potitus eft)an maior, q
iiterimperareviderentur.vnde eítRerhocum fratreQuirí hic Creuíamatre Ilio meo umi natus,comefqi mdepaternç
nvLS iura dabuntCROmanosque fuo de nomine] perire; non fugse qué lulum eunde,Iulia gens.audorem nois fui nuiicu
lit Romam.fed Romanos- Vrbis.n.illius verúnomen,riemo pat,Is Afcanius vbicunque & quacunq. matre genitus (cer- ,
vd in facrisenunc¡at.Deniquetrib.pl.quidam,vt ait Varrò, te natum Aeneaconítat)abundance Lauinij multitudme,tlo /
ihoc «ornen aufusenunciare,in crucem leuatus eft;$ neIgi rentem iam(vt tum res erânt) atqueopulentavrbem matri,
tiius quidem cum defitu urbis loqueretur.expreffit [nec me feu nouercç reliquit,noua iple Albam fub Albanomoceco JT
' iasrcrum,nectempora pono] Metas,ad terrasretulit,tempo didic,quçabfituporre(ilç indorfovrbis, longa Albaappel- 3
araadannos,Lauinío,n.& ^lhx finem liatuit Romanis aîter- lata: inter Lauiniú,§r Alba longam,coIoniadeduftam 30.fe
îîitatemCQuin] Quinetiam.Minus.n.ert etiam. nam plenum rè interfucreanni,tm tamen opes creuerant,maxime Ecft
quinetiam.vt,Quinetiara hyberno moliris fydere clafsé. trufcis,vt ne morte qmde Aeneç, nec demde inter muliebre
i-Afpe'-aIuno]tol^biliushoc luppiter dicit. [Metu] Vtfu- tutelá,rudimentumq- primum, puenlis regni mouere arma,
nra.umctuens.[terrascaeitmique fatigat]Alibi,abfumptç m aut MezentiusEtrulcifq. aut viliabj accolx,aufi fint.Pax ita ^Ib-la. )
Teucrosvirescoelique marisque [Confilia inmdiusrefer- cóueneratvtEtrufcis,Latinisqiíluuius, Albula,que nucTy f
a-elQaiabello Punico fecundo,Iunoplacata,-aitEunius,cœ berim,vocant finis eifet. HçcLiuius,q,dubuabatvter Alca
pit^uereRomanis[gentemquetogatam]benegentem,quia mus,an Creufç,anLaumif fibusregnauerit,cuius dubij 10
&fexus omnis, 8¿: conditio togavtebatur, fedferuinecco- fi non alia hçc una potuit fuifle,quiafi Lauiniçhlm regna-
3ob!a,neécalceos habebát. Togasautem etiam fœminas ha- reaífirmaret,iá inanitergioriaret domus lulia ab lulo hçr eí)uiíre,cycladum,&
redni vfusoflendit, Recinus autem di- ditarioiure in regnú fucceflífitífi in Creufe,incubatorern U
citur ab eo quod poft tergum rei) citur,quod vulgo Mauorte lum,acq. iniquú fuifle. Verú poeta nofter qui in laude luliç
idicút.fSic placitum)vel fatis,vel mihi nam imperfonaleelt. domus hanc operam aftumpfic,incun¿tanter Creulç hliuaíjíLuftrisiQiünqiiennijs.
Et bene Olyrnpiadibus computant ferit,Lauinij quafi moderatore fuiflfe , 3> quia iufteobtinere
sempora,quianondum erantvel Roma,vel confules.Luftrú non pofíet,derel¡quit, Albamq. condidit,eoq.cumpr«ftaret
autem diótum quod poft quinquennium vnaquçque ciuitas virtute.imperiú tráftulit, ueruntñ fucceífioregum Albanoluftrabatur.(Domus
Afiraraci).i.familiaTroiana> Nam Aftâ- fú,ví ab AfcanioLauinia;deluda, náis Siluiusdiófuseft, v
xacus Capyn genuit,Capys A nchifem, vnde iEneasaudor eo ^ poft morté patris mater de eograuida in filuaAfcaniú
ÏLomanis veneris, ex quib'us Mummius qui Achaiam vicit. Créufç enixa fugiflet,Vnde huius Siluuis Albanú nome. ^
ÌPthiam] Achillis patriâ.(Mvcenas)Agamemnonispatriam tuapofthumaproles.Hic quoq. Afcanio,natuseft filius Syl Y l l
vt A-'amemnoniasqueMycénas. ' uius,à quo cçteri reges Albani,Svluij funt didi.Quocirca fi
® A S C E N S I V S. concedendú eft(quod hic df) AlcaniumCreufç Alba codi- " >
At puer Afcanius,&c.) Profequitur quod inceperat tup- diffejillicq. regnafi!e,dícendum ét erit poft morté illius Afea
«iter hiftoriamtangens vfque ad Augufti tempora. Vnde di niúminoré, Laumiç videlicet filium cú tota prole vfquead
xerat altius & voluens fatorumarcana,&c.QÌi.odquiafacit Romùlù urbis conditoré regnaflfe.Sedopiniones uariasreci , ,
' jnon videtur mihi inftituiiTeres Augufti perfeqùi,licet Do- tat Landinus,cuiusverbafunt. Refert Liuius Albá longam c-j ¿f*
natusid velitjCuius verba funt.at puer,oftéditquodoptabi- nomen fumpfilTeab Alba porca cuius omine codita eft,& à
îeettiî.neç,nonexternum5Îed filium fucceírurum,eofelicio fitu vrbis,qrá in montis iugo,in longitudinéporreda fit, 8¿
rem, qd" non triennio,vt ipfe,fedtrigintaannosfitregnatu- condita efl!e ab Afcanio Aeneç filio.Sed utrumabeoqué ex
j-us.Hic iam tercentum poli triennium yEneç jo. Afcanio,& Creufa in Phrygia,anab alio qué ex Lauinia in Italiagcnue-
3oo.Hedoreç genti datur.Reginaquçquàuisgeminospa- rat,ambigit. Tú ita profequitur. Is Afcanius quacunq.fitrna
yiat,ad vnum Romulumimperiumperuenturumoftendit, trenatus,abundanteLauinij multitudine, Albam condidit,
i&parricidium occultât , &Romanosa Romoappellatum atq. ínterLauiniú,6f Albá, trigintainterfuereanni. Siluius
ari, qui tanta fint fœlicitateregnaturi, vt nullis alienorum deinde regnat Afcaíiij filius cafuquodá in filuis natus.Is^Eaegum
temporumierminisclaudantur,{afpera Iuno)aper- neá Siluiúcreat,inde LatinúSiluiú,a quo aliquot Coloniíc,
te ponít,quod Venus vnius ab iram dixitjergo tantam fœli- dedudíe. Prifci Latini fun t appellati. Manfit deinceps Sílui'
citatem poílicetur, ut acerrima inimica, polito odio,amica oíbuscognomen,Albaex Latino ortus,&ex Alba, Atys,ex
futura fit(Cum domus Aflraraci)extremus cumulus Içtitiç , Aty:Capys,ex Capy,Capetus,ex Capeto,Tybtrinus,qui in
vtqui adtempusvidoreserant, ijs quos vicerantferuituri iraiedu Albulaìfumerfus,noméfuúfluminireliquit,ExTy ,
cffent, quod eft pluíquá Antenorem inter vidores populos berino órit Agrippa,8¿; ex Agrippa Romulus,g, fulmine id* \
confcdiire,& per medios Achiuosprolapfumefi^e. Verùhçc perij t,ex quo eft Auétinus,aquo mós Auétinus(q,ain illofe t^,
«juia in honorem Cçfarisicribebat,aperuitquodin pofterio puItiiseit,noniéfumpfit.)AuentinifiliusProcaseftjquiNuribus
fuiifet fcripturus,nifi mors prçuenilfet.Nam poft mor mitoré creat,&: Amuliú; Amulius Numitoré(cui regnum le- >
ttem Turni léquebantur50 ác3oo.annorúgefta,acdeinceps gatum erat)quiagrandioreflet natu pellit,filiumque interi- ^ «
vfque ad Cçfaris tempora fada.&Cçfarem itaamplificatu- mic,& filiâ ueftalévirginéfacit,q grauidafada, Matré(fiue '
rum Romanumimperium,vt nihil relinqueret quod nóafe qd itacrederer,fíuevtg,adeusaudor culpa; honeftiorefltt) ^ . ,
fubaduni fateret. hfc ille.Ordo eft.at.i.fed Afcanius puer i. patré nùcupac, Eius partu nat' eft Romu us,& Remus. HçC * /y
adhuc itîipubis cui luloadditur nunccognomen.i.g? trahfiit Liu.Dion.aût Halycarnaflèus,refert Afcaniú Creufa; filiú q, J
in cognomen.i.cognationis nomen: nam domus lulia, inde antea Euryleon vocabaE, Albá condidiíTe. Erat Aenea-,& al- /
dida dl.Sanenoritledorinexternisnominibus.i.in princi ter filius,fed ex Lauinia.Hic,Syluius vocabat,qm mater Ilia,
pio didonis cum vocali léquenti, diuifas facere fyllabas, vt metuens priuignúillum.clanculú in filuis alendúcurauerat, vv
luUus triflyllabum,Iaíbn,Iofephus,Iafius,íefus,(':amb® quo tradens illú Thyrenno paftori,qué Latino fciebat fuifiie acce ì- S . ^ -
ique,fed eius eft alia ratio ) Iacobus,Iacynthus,Iolas,Io,8ic. ptú.Mortuo aút Afcanio, cerraban t de regno hic Siluius, & .
in Latinis folere coniungi,vt Tanus,Iulius, luftinus. lutur- lulus Afcarti; filius,fed populus litem diremit, Siluiumq. re- f 4'J
.i)a,Iouinianus.notúetiam eft,&pUeris,latinedici,cui nunc gnareiuflit.Iuloaút,regniloco,facráquandá ptátem attri- ' ' >
,cognomen Iulo,IulHs,& luli.fedad ordínem redeo. Puer er buit.iionoré periculis imperi) vacanté.Quemidem Dionyf. ^
;go Afcanius j a fluuio fic denominatus, cui luloadditur co- icribit in domo luliorum ad fuam vfque atatem duraife.
gnomen nunc,quiaerat Ilus dú res Ilia.i.Ilienfis,hoceft Tro in qua Cacfar mirifice floruit.Regnauit autem Siluius inde ^
ranaftetitregno.i.indignitate,&maieitate regali. Sunt qui triginta annis. Aeneas Siluius 51. Latinus y i. Alba; 40«
.putentordinem efse¡atpuer Afcanius,cui cognomen fupp. Capy.j4' Poft hunc ponit Dionyfius,regnaire Capetum an-
' Virg. P » nos .

A E N ^ ï ^ ^
..s .^tyberimtms. A g r i p p a m h u n c j ^ ^ ^ S ^ S ï ï J î   ^ s  i S S
li,potiit Alladium lyrannica violenta virum.qui Deos pe^Sq; Vegna;videte,quia dixi peritura regna.Dixit pert
teninens,fuIminum,&tonitruumimi«tior^^^^ EegJin^tacuitperLraíveri^^
di cupiebat:verum i m b r í b , & 4 n f u r ä adulatione jíomifít.non ergo deficiamusfratres,fi
tib.& lacu mxta quem habicabat in eius «und^^^ Ss erit terrenís omnib.regnis. Nunc íi finis eft. Deus videt.
cumtötadomoabforptuseit,Auentinusregnauitann^^ S L c X i o s ^ d ordinem reuertimur,qui talis eft.regna-
Trocas Amuiius,quifratni^gnu^»pu.'j^túrhlc.
„os.Eufebiusaic Aícanium^^^^^
n AlbalonW^fubgéteHeaorea.i.Troiana!tercé.
^r.fupra ne,nam Romx fuerunt f^peinterregna,regnabiturdico ta-
Pofthumum Syluium ji-Latinuni A i o a ^ m ? doñeefacerdos, regina.i.regisfilia,videlicetllliaNu- ^
Atymíiue^gyptum 54.Capym5^ Ssfiba'&virgoVeft^abs,|MonialcmnoftrivocantCe^ Vefta
:
S.Agnppam
üS^siipi^iíg
40.Aremulum,quealibiRemulum.vei ^ ^^^ Veft¿,qu:c^eaignispurioris,hoceft flammçeft dica Ics.
vt vidimSsin íiuio.re- & Remurti fratres gemellos(t3m Donaius,quam Seruius pro
S a b b u ^ ^ ^ Romum,\quo Romadeducuur,bládimenti autem
-- ^nnm mPnEéra^^^^ aut turDitcraufet at re'^nabitur er caufa. Romulum vocatum vult Ser-veru mamen, blandimen
|oTueT¿í Sfiu^^^^^^^^^ tafolentefletemporanea^lococongruem.a,nô
lostoii^antegrosfubgcnteHedoiWi.^ inde.i.poft partum Iba^.RomuIiis.alter a gemei
Tlik faTqTbel icofa,vtieu Mart,us iam tum animus in eo erat vt fe facile Martis^^^^^^^^
Shl v?rgoVeftalis, reginaquiaregis,í:Nu«itorisfiliavnica,lin- probaret,tegminefuluo.i.rutilo,quaíileonino lupa:nutrie«
terfedovideliÄtreLaufol grauis,i.pr^gnás,& grauida .i.fuae.àquaprimum nutrituserat (fedargutiífima rem ^
Seda matre.De qua re Liuius ííc.Pro«s,Ñumitorem,atq; rit poeta,nam quota queque lupa fulua eft. at ^eretr ces,vc
Atnuliumprocreít:Numitori,quiiiirpismaximuserat,re. audoreft in Ter. Donatus,fuIuoinducuturamiau,auar tía
gnum vetultum Sylui» gentis iegat.|plus tamen vis potuit, notat^,pp fuluum aun colore)exc,pier.,.extra a ios cap et.
fuam voluntas paíris,aut verecundia ^tatis.Pulfo fratre A- vt extra fortem fraternam,aut extra pericula,& latronu
mulius regnat,iddit fceleri fcelus,Sftirpem fratris virilem in fultus,cum & eorum plurimi latrones fuerint, & codet mœ
lerimit, fratris filis Rhes Sylui« per fpeciem honoris,cum nia Mauortia.í^Romana, qux fe Martern ladet habere audio
Veftalem eam legilfet,perpetua virginitatefpem partus ade- rera,vt Líuius m pra?fatione atteftatur & dicet.i.nucupabit: .
mît.Sed debebaturivt opinor)fatis tantse origo vibis.maxi- Romanos,de fuo nomine,qu(^jn confultationem Aenef dimin;
fecundum deWmopesimperij principium,vtcôpref cur id negatum erat,cum tn didum iît,q, Antenor,genti no
. fa Veftalis,cum geminum partum edidiftet, feu ita rata, feu mé dedit.Ego,inquit,Iuppiter,habet autem emphafin prono
ouiaDeusauaorculpxhoncftioferat,Martem,incertîeftir. men.q.d,fatorumconditor,i5i quires hominum,& deorum
/^S Dis patrem nuncupat.Sed nec dionee homines,aut ipsa,aut a? tern is imperi) s regó,nec pono.i.conftituo,his Romanjis me
* îÎirpem àcrudditaieregiavindicant,Sacerdosvinôtaincu tas.i. términos rerum,quia erit abqn lubuSjimpenum Ocea-
^ ^ ftodiam datur,pueros in profluentéaquammitti iubetiHafC nofamam qui terminer aftris: 8¿ fi dicas Oceanum faite eflç:
ille.qui perfequitur,quomodo gemdli m littore dimiífiráílu terminum imperij,dicemus Romanos etiâ man dommatos.
pa nutriti.donec á Fauftulo reperri,î& Laurentia: educandi Sed fi tuncextremum Oceanum terminum voces,dica ilium
traditi fint,vbi addit.Sunt qui Laurentiam vulgato corpore a na tura,non a fatis pofitum,quod fi maior eiTetmundusrma
lupam vocatam inter paftorcs putentrita locum fabula:,atq; iuS fuiffet louis promiffionem Romanorum impenum .
mÌaculo datum, &c.Sanè priufquam ad ordinem redeam,p Nec dicit se non ponere metas impen;,fed metas rerum, qa
notabotriennium imperi; yEnea?,diligenrerexcogitatum a fem per res plures acquircre poterantRomani,cum quotidie
poeta- Ni cePnarius numerus,qui primus impar & ex primo noua: producantup,& fi non aliud,faltem gloriara augei_e po
mri,atque vnita re conftat,perfeaiinmus habetur,denatius terant.ego igitur,nec pono bis meps rerum,riec m,qb.eas
autem œnfummatiiTimus.vt fupra quem non fit,nifi priores poffideant,ficut Albanis lam terminum ftatui,fed dedi.i.du
repetátur; Itaque ternarium .ffineaf,denarijs binis multipli fòta conderem.imperium finebne(ita.n^tunc erat m lpe,liccat,quorum
priorem,dat Lauinio.pofteriorem Albx, vt ter- que vifum poets,qui fi aliter rení,ífet,noid et ex perlona Io
\ tium per quem infinitum imperiuui innuit, Roma recipiat. uis dixiflet ) nam poeta non mmus Iouem,q le fallidicu ne-
Tres igitur annos regnarepromittit ^neam,decies ter Afea gaífetCvidimus tñ qd Aug.fenti3t)quin.i.qu]net:Iunoalpenium,quia
triguìtaannos,&decies triginta,hoceft trecentö ra.i.inacceffibilis Troianis,& itainiplacabibs(tra¿tu a ipims
annum Albanum duraturum regnum,&fi confimilipropor Se rupib.afperis,queinaccelbbilesfunt,qui veroaditiur) netioncprocedatur,decies,tercentum.i,triamiliaannorumiq-
gant placar: voluntjnculat ergo Iunonem,yt Venus didu-
^ bus infinitum fignificatur impenum Romanos regnaturos, ra in quinto.^ nec longa dies,pietas nec mitigat vliajq iati-
/ qui numerus nondum completus eft cum iam impenum in gat mare metu,q.d.inani,cum fata mouere nequeat.& mare
t Germanos translatum videamus: Verum certiora de prafte- & terras.i.regiones oes hoib.conceiras,& cçlum.i.aerem^ut
ritís,q,defuturisinducunt poetï vatidnia,Nam métituseft reueracœlum,quiaé(fuperosfolîicitat,auccœlumpp-Sp-
# Iuppiter,dicens Imperium fine fine dedi.de qua re D. Augu. lum dixit,nam venti in aere dom,natur,referet.i.reducet,co
s de verbis domini^fer.i^.ita loquitur:habent mutationes re- filia,fiua in mdius.i.in mdioi-em fententïam, quia tandem
, ' gna.Veniet!ille de quo didû eft.& regni eius non erit finis, placabitur, S¿ fouebit mecum. Romanos dominos reruin. 1.
; ' I- Qui hoc regnis terrenis promifepunt,non veritate duóli.fed omnium,& gentem togatam.i.Latinam potiifimum Roma-
X ' ' adulatione mentiti funt. Poeta illorum quidem,induxit Io- nam,q in togts tpe pacis verfan folet. Sic placiium. Confir-
1 uem,&ait de Romanis: His ego nec metas rerum,nec tépo- mat luppiter fata Veneri proniifla,dicens ea deorum placito
\ ra pono,Imperium fine fine dedi,Nó piane ita refpondet ve ítabilita.AdditTroianosnonfolumin Latiorcgnaturos,íed
ritas, regnum hoc quod fine fine tíediíli in terra elt,an uvee etiam Grajcis dominatiiros,quod refpidt ad iìiud,Hoc equi
J ìo?Vtiquein terra.Et fi eflet in coelo,caelum & terra tráfiét. dem occafum Troije, triftesq; rumas Solabar, fatis contraria
^ y ( -ì TranfiéntquiE fecit ipfe Deus, quanto citius quod condidit fata rependens. Nam vbi Venus dixerat fe folatam de occalu
. Romulus? For te fi velimushincexagitare Virgilium,&inful r e g n i T,-oiani per hoc quod nouerat Romanorum oritur^m
^ ) - tare,quare hoc dixerit?in parte tolleretnos,& dicerei nobis. &'iia rependens fata contraria fatis], non quod inter fata "c
/ t &egofcio. Sed quid facercm,qurRomanis verba vendebâ, repugnantia,fedquÍ3refpeétudiuerforum,promittunt con-
^ nifi hac adulatione aliquid promitrerem, quod falfum erat > traria.Nam viuci,& vincere,r^nare,& feruitio premi,qu»
& tamen in hoc cautus fili quando dixi, impenum fine fine dammodo contraria funt. In fatisautcm erat, Troianos in
/ louem ipibrum induxi,qùi hocdiceret,non ex perfona mea. Troia vinci,fed rurfus in Itaba regnare. Cum ergo contenta
V. dixerimfalfa,fedIouiimpofuifaIfitatisperfonà,SicutDeùs fuerit, videri R o m a n u m impenum addit luppiter, etiam m
falfus erat,ita vates mendax erat. Nam vultis noíre,quia Ifta Oraseos vltionem,vt par pari referre videantur
%

I I B E # P R I M V S. 11$
»ihn dulcisVenericontingercpoíTet. Dicit ergócfíc placitü de in fecundo huius Ffrus omnia Iupi>iter Argös aanftulit.
fuP eítdéomm c5c»lio:st3s.i.xuum quoddam,veniet luílris Trigintamagnosvoluedis menßbusorbes] in Iib.Longp..
lïb£tibus.i.lapfu,&fucceirutemporù,qUeIuftris.i.qumqué: bardico,non,Orbes,red,anno^s,fcriptumuenis.Qrbe5 tarnen
mriis,c6pucabantur,cu.i.quádo;aut qua œtate/eu quo suo, noík-i omnes,vc caíhorem lecìionem admittunt. [Et longam
ZmsA&Su.Aeneia,ïbAirâraco^ multa vimuniet Albam]Variat.numerusmh!scodicibusan
tio.f.fubiugabit,Phthiam.i.patriam Achilliseuerforis Troia: tiquis.quatuor vltimiS pMus lolutis in hunc modum. Et
& Mecenas,patriá Agamèmnonis,claras.f.tantaprole,&do longam vi muItamunietAlbam-Cs^ua: mare nunc terrelque
aiinabitur Argis viétis.i.dominiúexercebitin Argos.i.Argí- metum]Veteraquxdam exemplarialegunt : qusmare.quç
uos feu Grçcosvite&fubailos qui nûc vidorcs funt. Vn- lerrafqi metu.multiyulgatamleótionemmagisapprobant.
ImpermmOceanoyfamamquitermmetaflm, ti¿e criilarjSed hoc elfe non po
rinquaUtàL^^^^^^^^^ te(t,quiaiteratíoeftanted.¿to .
nius,adiaudem tendit Augu- Hune tu olim c fio fpolijsOrientishonuflum , , aut ordo pra?poíterus,íi ^
. rea lanïtemplum pa.uiffe fub
obicaapuroat. partim aliqua Camfides,&f^efta,!{em(icumfratreßumms Romulo. Alij volunt per hos,
poilicetur[Pulchra]AUufit,f Iuradahmt:dir£ferro,&compa¡ibuarais Romtilos inteUig,. Veratamç
£ÎU cS^rTnic elt quA ßdens fuper arma, & centum yinäus,ahems pro Agrippa pofitum, qui. lo- /
cít'caius lulius Csf.Caius p- Tofl tergum nodis yfremet horridus ore cruento. rorem Augultj duxit vxoi mi,
iiomeneíbluliusabluloCs- • . „ j- & ^umeo pan ter bella tradaiarvclquod
csefomatris ventre natus eít, vel quod auus eius uit. vnde eft,par te alia dijs,& ventis Agrippa lee un dis- Na :
jn Africa manu propria occiditelephantem,qui Cajíardici- adulanspopulusR.O(aauiauo,triaeiobtulitnomma,vtrum -
tur Penorum linguaTlmperium Oceano,famáqui terminet vellet Quirinus,an Csfar.an Auguftus vocan.Ille nevnum
aftris] Aut ad laudem didum eft , aut certeeft fecundum hi- eligendo partem la:deret qusahud oíferre cupiebat diuerlo
Ítoriam.Reveraenim,&BritánosquiinOcíanofunt,vicit, tempore omnibus víus eft . Et primo Quirinusdiétus ,eft,
poft mortem ems cú ludi fúnebres ab Auguftoeiusadopti inde C«efar,poítea quod &obtinuir Auguftus, ficut Sueto-
*iofiliodirétur,(lelIimeiiodievifaeft.Vndee(l. Ecce Dio- niusprobat,& in Georg.oftendit Vi.rgihus.Nam cúdeGan ^
ésÍ procsífit Csfansaftrum [A magno]Sicut Alexander,fi- gandum vidtona díceret,'qui luxta Gangem funt, quiq. ab
J:Spolijsüriétis]ViaoPhai4iaceMitrhidatísfilió,quire vera pro Agrippa Remum poneret, poetico vfus eft more, nam ..
Íuit in Oriente. CxteruAegyptus in qua Ptolomçum vici t, nomen vicinûfumpfit . Hoc ergo dicit, cum cf périt luhus ; .
inauftrali eft pla^a. [Honuftum] Inter hohuftum,&onera- Ca?farcelum tenere patracis omnibusbellis,iuradabunt Ali "f':!
tum hoc intereft,® Oneratuseftqualicunqueprefll'usponde guftus,& Agrippa. Romulus autem ideo Quirinus diótus v
3re:HonuftusverocuionusípfUmhonorieft,vtfiquishoftiü eft,velg» balta vtebatur,qua Sabinorumlinguacurisdicit, ' ;
¿olia ferat. Sed oneratus àfpirationem noti habet, quia ab Hafta.n.ideft curis telum longum eft, vnde & fecuris quafi
onere venit:honuftus vero quia etiam ab honore defcendit, lemicuris,velquodgra:ce KÒÌPAVOÌ rex dicitur. Conftat auté
retinet afpirationeth. [ Accipiesfecura] Quia poitmortem 'Gra?cos fuifie Romanos, velpropter generis nobilitatem.
Cjefar meruit aram,faftigiû,flaminem,vt Cic.in Phìlip.fHic Mars enim cum fxuit, Gradiuus dicitur, cum tranquillus,
-quoqüePoteít intelligi ficutRomuhjs, fed melius ficut A e- Quininus. Deniqj invrbeduoeius tempia funt,vnú Quirineas,dequofuperius
ait ,'Sublimemqueferes ad fydera cçli ni intra vrbem,quaficuftodis, 0¿: tranquilh, aliud in Appia
MagnanimumAeneami Quoque autem femper ad firn ilitu- via extra vrbem propè portam,quafi bellatoris vel Gradmi.
dinerti poniturivt. Tu quoquelittoribus noftris[ VotisJ Vel [Dirs]Cumapertarfunr.[Compagibus]Ambagés,& compa
ad vota,vel votis vocabitur.[Alpera tunc]ideft csiarem có ges antiqui tantum dicebant,pofteritasadmifit vt etiá comiécrato,
cum Auguilusregnârecçperit,claûfoiamtemplÔ, pago dicatur, ièd non quia varius eife poteft nominatiulis,
pax erit perorbem.- Conftat autem templum hoc ter effe debet etiam declinatio mutati, quemadmodum nec in iftis
claufum. Primum regnante iSluma, item poft bellum Puni- nominibus,arbor,arbos,vomer,vomis,nam & arboris,&yo
«um fecundum, ter tio polt bella Adliaca quç Confecit Augu- meris tantum faci t. Ergo compages compagis.qUqniam còilus,quo
tèmpore pax quidem fuit,quantum ad esteras per- pago vfurpatum eft, compaginis enim nemo penitus dicit
imet geriteSjfed bella flagraueré ciuilia quod ipfe pet tran [Furor impius intus ] Vt fuperius diximus propter bella elfi
tum tangit,dicens. [Furor impius intus] Huius autem ape- uilia,quegefta funt contra Brutum,& Caifium aD Auguiìo,
riendi vefclaudendi templi ratio varia elt,alij dicunt Romii /in Philippis,con tra SextUm Pompeiiim ab Auguito in Sicilo
contraSabinos pugnante,cum in eo eifet vt vìnceretur,ca lia.[S£eua fedes/uper arma]Secundum antiquam licentiam.
iidam aqUam ex eodem loco erupifl^e, qus fugàuit exercitu Scie ndü m tamen hodie in,& fub tantum comunes effe prç-
SabinorumiHinccrgotra¿tutn moré,vtpUgnaturiapei irent poíitionesjCceterum fuper,8¿:fubcer,iamaCcufatiua?funt, íi_
teiiiplum,qUod ineolocofueratconftitutumjquafiadfpem cutclam,&pbll,qua:an.eacommunesfuerunt, nuncin his
|)riftiniauxili,,AlijdicuntTaCitum,&Romulumfadofede mutata natura eít. [Ahenis nodis ]Non centum nodis, fed ^
j re,hoc templum acdificaffe.vnde'&Ianus ipfe duas facitf^ha cathenis,quas circumlocutionefignificauit,quiafunt cathe- (
»et,quafivtoílendatduorUraregumcoitioHem,Vel quodad na? nodi plures.
bellum ituri debeat de paCe cogitare.Eft alia melior ratio qd" Nafcetur pulchra Troianus origine Ca:far] pergit lup- PSs /
ad prçlium iturioptentrèuêrfionem. [Cana fides,& Vetta] piter,perueniens adid, quqd maxime diéliim voluit poeta, J
Subaudis erit.Canam auté fidem dixit,velquod in canis no- non enimÇvt Ikpe iam diximus) conííiiuerataliud dici quá /
minibus iríuenitiir,vel quod ei albo panno inuoliita manu fa dixerit, íédíuislocis fulij, Augufti laudesinferit, vt hic , > ^
quodoftenditucfidemdfebere eilefeçretâ.Vn- in vaticinio íouis. in fextoin piophetia Anchifç,&: in o¿ta- C .
aeHorat.^tálbo ratafidescoliturvelataquepann'o. teUani uò in clypeo Vulcani, itaq'uenon recipituramélióribusfenv \ , ^ -
, verorcligionem,quianullumfacrificium fine Igne eít, vn- tentia I)onati,fentientisconitituifìé res Albanas,&r Roma- -jk^ ^
de&ipla & l3nusinomniblis íicrificijsinuocátur. [VeítaJ ñas vfqj ad Auguítum perfcribere. Donati àutem verba hçc . C JS ^
autem didla vei ^ tîi? èçiaf vt digammos fitadieda , ficut funt.[Pulchra]OpíÍEíia & honeitâ,vt non corporis, fed ori- > ^ i
"^íVer;Ennfetus,Venetus,vel q> varijs veftita fit reb. ipfa .n. ginis.[Iulius]Csíár trahens nomen demifl^um,in tantum au ^
elle dicitur terra quarh ignem habere nódubiü eft, vt ex íEt- tem domitu rum omnes gentes, vt exiítentibus triumphis
pa,Vulca'noquedaturintelligi. [llemocum fratre Qiiirinus eius,pax dehinc,&fides'pérpetua permaneret. [luradabút] 1
íuradabunti[MuIt¡ ficiñtellf:^e'rá völunt,vtfupra diximus. .iúeges RomuliperdUrabunt. Etdeniqueceííura,omnÍ3mf^jiír
poll^p^ilf^^m id placá^cfe'- fratriç manes gefniiii^ona- • • la'fciicititè Cçfari$,cli*itfuroirem.f..& bellandîneceffitaté.
)

AE N E I» D O S
Hîec nie-Bcroaídus afiî inSeruiú dicit fîc. Celeberrimi feri- Sed cú ter clauííírent,& toties fpoHfe patèret, armati in^efp
t ï r i l S S w ^ ^ fumcuítodiebant,moxcuaudirentabaliapartefuos,aTati(>
femfflS^^^^ fugatosfugaarreptacuílodpndeferuerunt.ErantmuptuTi
SSiúhadiévidebis.eadéla"u>tm-, 9»nu Sabini cumextemplophaneprta.magna vistorrentmfca^
• iíngulari pudicitiâ fuerit|dita.atq. vixent.flo tentibus vndiserupu, & puítas cateruashoíhu,aut feruett
rueritq. v^éte,atq. flor^tefilio Cafare p^erea nó ipfe lubus bus vilas,aut vaíta voragine deuoratus ferunt.Hicmosmac
S r E)i¿lator apud Romanos primus hoc noie decoratus íit íani,ianuam m bello .d auxilmm patere.Ha^c líle.Ceteru
di fed S-ipiò Africanus, vtauí^for eíl Plm. cuius verba-hasc Suet.delanoab Augulloclaufo,dicitíie.Ianum Quirinum,
SÚt ex lib.7. Aufpicacius eneíta párete gignan£,iïcut Scipio femel,atque iterum á condita vrbe,ante memoria lúa clausu
À fcicanus,Wior natus. pr¡m ufq. Carfár, a ca^fo matris vtero in multo breuioretepons fpatio terra ; manq. pace parta ter
diáus.Solihus idéfcribes,Plini) verbacorroborat.Hoc in jo claufít- Haecille. Vbi Beroaldus Numa fecundus Romanoru
CO memorandum eíLid quod a Spartia no de Cselarum noie rex Iam templun|,aü infimum Argiletum extruxit, q, índex
refer#»r qûiïn Èlio Veroinìperatore tradidít cúqui primus pacisforet & belli vt apertus inarmis,claufiis m pace.cimta
Cxfár appeUatuslít,hoc nomen eífefortitúab ekpháco,qui tem eífefignificaret. Sémd ab ipfo Numa claiifusfuu^^^^^^^^
lingua Miurorú C^iar dí,in prelio cïfo vel g,a mortua ma- poil primum punicum perfedum bdlum,tertio poft bellum
trécElo véfre.fit natus.vd cu magniscrinib.lit vtero paren Actiacum ab imperatore Celato Augufto,pace,mari.tcrraqi
tiséffufus,velg, oculos cilios habuerit&c. Qn^ veraih parta,quodnoftrç,inc^uitLiuius,çtati,di) dederunt.vtvideéundem,de
decünatione huius noíscampago, & dç noibus remus- aa quod^ alluht Virgilius in ¡Uo verla. Claudentur
Au

f
L I B E Ri P k 1 M V S.
eft fupremum rerum höft4narumvinculü,iac^^
tescunet« m gratiam pacíseár, vndéfequitür)dabúc,iura- facrainterpiratasjcumsNuma Pópilius(vtLiuius )facrariu '
adeges &inmtutadir« porc« belli.iitempli raniiqua? apsrt^ & facerdotés inftituit.^liiac Ennius D fides almaapcapinnis''
bellum fignmcab2mt,cíaudétur ferro ideft ferreis repaguüs, & iufiuraùdum louis,& f}riuis,Iuifciti« confors, tacitumque
& compagibus arctis ideft aráte compingen tibus ( vbi dicit ia i pèiftióre Aumen cuius fimulacrum in Capitolip^vieinum
eir§ porta»daudenturferrojpi'opter repetitionem litere,qua louis pptif^ii Maximi eftin Catonisoratione ) Jviarores,nfi
caninam, & irritatiuam vocUnt,etiam in vocabulis ipfis eft efle voluerunt huius myfteria ; vt reliquorum deorum ftin?
diritas depióta,ficut in illisEnhianis: Poftquá 'ín,operto,nec vulgarifas 5ft,bine Apul.ini^^ Fidei faerata nu
¿ifcordia terra Bdii ferraros poftes.portafque refreg!t,in qui mina, cana.i.firma,& fihcera puraquequalii/olec eífe in ca-
|>us(.vtmquK Flac.inueuiesetiam dileóti meriibrà poeta;: tu- "^nis-i. iti bonis hominibus, Fides.n.quofirmiorfit(.v f
. ricas ignoratur. Swiolattufe 1 W^amMaìacit'ùonmta^ gw alarum ) Aliter.n. volare
poeta,quiaperadi«atdresu. f f . . nonpotuiffet. [Etiamiuflal ^
idefthnter nunciosi paix folet ^oraa volente Deo ; inprimtsreginaquietum ^ Frudum executionis imple-,
fieri.[^ Vt terr»]Propter illud' Accipit ìn Teucros anìmumimentemque benignam. te pofuit[Ponuntferoda Cor!
quodfequitur,H0fpiti0K0^^^ ^ ^ ^ V . dlj Naturaferoxinleuitatem
hibemuraren^[PateanOPi^o ' ; ^ mutaturf Volente Deo] Nam/
pDer iilud^cundtUsobltaham terrarumclauditurörbis,CHo nifi Dci-i-Iouis ,vd Mercuri! iufl'us,tnterceíriífet,naturafenicio
ad hoípwium. [Ne fàcimefcia DidojNOn fui. Nam fi, rox immucari nó potuit,& aa regine partes in fcd'oloco po
fciret ex-t:i^ fuu,multomagrsvetaref,fed:Fati dixit,volun- fuit,correxitdicédo,inprimis.Nàipfafuitlenièda,q vd inci
tatisíOuisficut.fatis!lunonisiñiqaá, Aut certie fati Troiano tare illos poftet,velviolentiä cóprimere. Et qm fierinó pote
rum:,quinon^oate/ed neceritätead Africartvvene^^^ rat,vt eodé téporis pun(ao,ferocitatem ponerent, &àmarét
vtique ignorabat Dido.Illo.n. tpe inuadendarum terrarii cá librauit verba, & nó dixitamár,fed ponüt corda ferocia! Orfueratnauigatm,VtSa1Iuft4usmeminit,faciiittim
mutation doeft Iuppiterfupp|eai::Harcq.fdi(aa funt,demittit.i.deorfedium
quodetiam'e«tufantTrbiani,nOnnosautferroLiby sumittitabalto.fcelogenitú Mais, aut Maia.i.Mercuriú,fi'
cos popularepenate^VétfiWü^ Didoeos liÜ Mais,vt terre Carthaginis, & vtnouearces Canhacinis
adItaJiam tedere.Qäofergo feiugit A%nea;?Sed furoris ilhid pateant Teucris hofpitio.i. in hofpitium,cum tñ nowe arces
>eft,ffon confilij.Na neGfacerdotibu'scredidir^VndeeftyQíuid foleant pauds patere, cum multis inuifa; fint,vnde Dido povot^furencem,
Qurddelubraiùuantf.RemigioalaruinjTran fteareddés rónem,quareiuflerit dafíem Troianá,exurcrediflatto
reciproca,VÉ f^pfa; diximus[Citus3Cú.n.alía fi|na tar- cet Res dura,& regni nouitas me talia cogut Moliri,& late fi
dead-ortus íüos recüitát. Mercuriusdecimood-auo díeXn or nes cuftode tueri ,"ne Dido nefcia fati.i.q nefciuit,quod fato
tuiuoinüenimr.[Poeni]«¿t'T/r/>;'i'eíi-,quafi phosni[Voléte] in Itìliam profugere cóititueret,&yeritafcabeisèxpelli aut
I>co:[Mércuriovelioue[ín priniis]Pr^cipue.InTeucios nefcia fatale eífe Aeneá regna Troianareparaturúaiiquado ^
Teucrisjvtfupradiximusí 3rceret.i:prohiberetTro¡anosfinibus.i.limitibusregnifui,il-
'HAEC ait.]I»oftConfolatioBém Venerismifit luppiter Mer le.[.Mercurius Maia» filius,volatp 3er3,m3gnú.f relpedu ter <
sc. deorum nuncium.3d conciliandos animomortaliü . rse centup.o n.maior elt,remigio.i.fretus auxilio,vt nauesfe^ >
^P^'®cWeí>idbnisáim Trpianisj de quo fic ait Donatus, rüturjin aquis remigioalarum,ac ipfecitus.i.feftinus, aftitit > ' /
l^^^t^&ív^ oris,i.regiónib.extremis,Libys,inea.f.p3rteinqu3 Cartha- ^ v
meoúritai defluitine naufragi in terris aliénis, &in quibus go erat-E tfacit iá iuftaii. mandsta louis.hoceft cóciliát Teulaioíica
re^nabat íunoaliená violétiam paterentur. Procur3 cris,ánimos P^noj ú,& Peni,i,popu]i Punií^ijhoc eft Csriba > "
tur autetn Troianis íecuritas per duos quorü alter auus alter gineníes,ponúc ideít deponunt,Deo.f.Ioue,àu,t Mercurio vo C
^nnis.eit.Nam Maia,MerGuri) öiater,Troiaworumgeneri ne lente.i.in(piraote,&perfuadétecorda íerocia,ilHipqu'n fero. S
Ctetut.üebuiT ergo adeffeótusiMplédos talis micci perfona ciaivndeferus Annibaldi