t. I (PL 144)

PATROLOGIiE
CURSUS GOMPl.l^TUS,
SI':U ItlKLlOHlKi.A INH l'KSAI,IS, IMKC.Ka. DMIOK.MIS. CO.M.MC.UA, OKCONOMICA .
m\u\ ss. y\nm bi^cioRwi scsyriMiiJMoiiE KccLESiisricoiui.
.«IVU LArlNdHUM, SIVU (iU ,»',(;(> IU)!U,
()//( AH .r.\0 AI'OSTl>l ICO Al> jKTATEM I N N OCIiN T 1 1 III i AN
N . liUi) fllU LATINIS,
KT AUCUSCILIl FLOUr.NTINI l'li,w;'0/t.l iANN. 1l".'.l) ;•;/' ULTUA flW tillAiClS fl.OIIU lillU NT:
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNHM QVM liXSHTDKL MO.MJMtNTOKllM CATHOLIC.i; TKALiri lOMS rliK OLllMtKCI.M l'KIUIU
lOCCLKSCE S/IXULA,
Ili» I * I.I.1TI(INHS »CCIIIl,\rlSSlll»S, INTKIl 8K CIIS1(H1K NONNULLIS COUK.IBllS UANUSCllllTIS CiiI,Lat«.S, HstHJUAM DII.HJKN-
Tlill CASTICAT» ; lilSSliHTATlONIIlUS, CUMMKNI A UIIS VAItUSQUK LliCTIONIllUS CONTINKNTKII ll.l.USTllATA ; ilWNlhllS
01'KI1IB11S lOST AM1'I.ISS1M,\S KUITIONKS (JU« TlUbUS NOVISSIMIS SCCULIS llKliKNTIIH AIISIILII I AS , liKTKCTIS
»11CTA ; INIill.llillS OUUINAIUIS VKL KTI.VJl »NA1.VT1C18, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVK A IICI ()I1K.S Al.lCUJll^
»10111 N 1 I SULSKUIIKNTIUUS, UONATA ; CAITHILIS IN I IIA irSUM TKXTUM lUTE DlSroSlTIS, NKCNON KT TITIILIS
SINGII.AIUIW I'AC1NAIIUM MAlUilNKM Sll I'KI1UIUKM U ISTINGIIKNTIBUS SUUJKCTAMUUK MA TKlll aU SIGNin-
CANTIUUS, AUOUNATA; OIM-.IUBUS CUM blinus, TUU AI'0CI\VI'II1S, ALIQUA VKHO AUCrOlUTATK IN
OIUilNK Ali TIUIUTIONKU KCCLESUSTICiM l'OLl.KNTIIiUS, AMll.lFICA r » ;
BIICKNTIS ET QIIAUIHGINT.V INIilClBUS SIIB OMM BKSI'ECIU, SCILICKT, AI.PIHIIKTICO , CUllONOl.OlilCO, ANALVTIC.O,
ANALOI.ICO, STATISTICO, SVNTIIKTICO, KTC, 01'EIIA, KES ET ACCTOKES EXIIIUKNTIUUS, ITA IIT NON SOI.UM
STUUIOSO, SEI» NECOTUS IMPLICATO, KT Sl KOUTE SINT, 1'IC1US ETIaM ET IMrKIUTlS l'ATE,VNT OMNKS
SS. I'AT11ES, L1ICUI'LEIATA ; SEU Plt/liSlCllHM UUOBUS ISIMENSIS ET CENKIIAI.IBUS INIUCUIUS, ALTEIIU
SCII.ICKT KhJKC.M, QUO CONSULTO, QUIUQUIU NON SOLUM TALIS TALISVE l'ATKU, VKUUM ETIAM
UNCSUUlSQUt 'I'AT11UM, ABSQUE UI.LA EXCKPTIONK, IN QllOliLlUKT TIIKMA SCIUI'SKB1T, UNO
INTUITU CONSllClAlUU; ALTKIIO SLKIPI Ultii; SACK/ii, KX QUO I.ECTOIU COH-
1'ElllllE SIT OUVUIM QUINAH l'ATUKS ET IN QllUlUS 01'EUUM SUOUIIU LOCIS
SlNGULOs SINGUI.OUIIU I.IDIIOUUM SCU1I'TUU* VKIISIIS, A 1'UIMO GKNESEOs
USQIIE AU NdVlSSlMUU AIOCAHI'SIS, COUMKNTATl SINT ;
gplllO ACCUllATISSIUA, CETEHISQUK OMNIBUS FACILE ANTEIONENU» , Sl rEUrKNDANTUU Cll AUaCTKIUIU NlTlUlTJkS,
CllAUT.t QIIAI.ITAS, INTKGUITAS TEXTUS, COUIIECTIONIS rEUFECTIO, 01'EUUU UECilSOIlUM TUM VaUIETAS
TIU NIIUKltllS, lOUUA VOI.UMINUU PEUQUAM COMMOUA SIUIQUK IN TOTO UATUOl.dGl.li UECUUSU CONSTiNTKIl
SlUILIS, lUKTIl EXlGlUTiS, 1'U,CSEUT1UQUE ISTA COLLECITO UNA, METIIOlllCi ET tllUONOLOGlC»,
SKICKNTOUIIU FUAGUKNTOUUM OIUSCULOUUUQUE IIACTENUS IIIC II.LIC SPaUSOUUU, VEL CTIAM
INEDITOItUM, I'U1U11M AUTKM IN NOSTUA BlBLIOTllECA , KX orKUlBUS ET MSS. iU OUNES
.tTATKS, l.licns. I.INGIIAS I OUMASQUE 1'KUTINkN! lUUS . COAUUNATOUIIM,
IT KX INNUUKUIS OUEUIUUS TUAUITIONKU CATIIOLICASI COMLANTIUUS, OIUS UNICUM MIRAUlLITEll EFIIClEhTlUM.
SEUIES LATINA
IN yUA l'«ODEUNT PATRh^S, DOCroiiES SCUIPTOUESQUIi ECCLESI;E LATIN^
A TLKTULL1A.no AD INNOCENTIUM III.
AGGIIB AWTE i.-V. rilG NE.
itibtioiliccte clcrl iipiivcrsic,
SIVB CUUSUUM tOMPI.iiTOUUM IN SINGULOS SCIENTI* ECCLESUSTICJi UAUUii BblTUUB.
I-ATKOI.OGIA. »U INSTAK IPSIUS ECCLESl*, IN DUAS 1'AUTES DIVIUITUR. ALIAM NEUIE LATINAM, ALIAM GKAICO-LATINAII.
AMB,4; 1'AMES JAM INTEGUE EXAUATJi SUNT. LATINA, ^i^SS VOLUMINIUUS MOLE SUA STANS, 1 USfRANCIS VENIT : GK*;C*
UUILICI EllfHIINE TVUIS UANUATA KST. 1'IllOlt GUA.CUM TEXTUM UNi CUU VEUSIONK LATINA LATEUALl COMILK-
CTITIIR, ET lOi TOMOS IN 109 VOI.UMINIBUS, 1'1!0 rltlMA SEUIE, NON KXCKUIT. 1'OSTEUIOU VEUSIONEM LATINAM TANTUM
EXlllllKT, lUEliQUK INTUi 55 VOl.UUlNi llKTINETUlt . SECUNUA SEUIES GUA.CO-LATINA AD6C VOLUMINA TANTUU ATTIN-
CIT; Ul M IIUJUS VERSIO MEUE LAT1Na29 VOLUUINIUUS EST ABSOI.UTA. UNUMQUOUQUE VOLUMKN GUiECO-LATlNUM 8,
UMlMQUiMiQCE HKItE LiTINUM 5 FUiNClS SOLUMUOUO EMITUU : UTUOUIQUE VEUO, UT 1'UKTll UUJ.US UKNKFICIO
tUllAlUU tMl'T()U, COLLKCTlllNEU INTEGUAM, SIVE LATINAM, SIVE GU.4iCAM COUUAUET NKCKSSK KUIT; SECUS KNIH
CIIJUSQUE Vdl.UMlNIS AMUI.ITUUINEU NECNON ET UIFFICIII.TATKS ViUlA 1'UKTIi *;QUABUNT IDEO, Sl QUISTANTUM EMAT
LICET INTKGUK, S1.D SEOBSIM, COLLECTIONEM GI1*;C0-LAT1NAU, VEL KAMDEM E\ GU.tCO l.ATINE VEUSAM, TUU QUOUQUL
VOLUMEN PUO 9 VI. L l'UO FUANCIS SOLUM OUTINEUIT. 1ST.€ CONUITIONKS lOSTKUlOUl PATTU)L0G1/E LATIN* SEUIEI,
TATUES AB INNOCENTIO 111 AD CONCILIUM TKIUKNTINUM EXIUUENTl, AllLlCABUNTUIt. PATltOl.OGIA QU.t MANLSCBirTli
iN ItlULIOIIIECIS OUBIS UMVKUSl QUIESCENTIBUS CONSIADIT, NKCNON PATUOLdl.lA OiUENTALIS, CONDITIONIUUS SPK-
CIALlUUSSUUJltlENTUU, ET l.\ TESIPOUE SUO aNNUNT1AUUNTUU,SI TEMUUS EAS TVPIS UANUANDl NOBIb NON DEFUtlUT.
P.XTnOLOGlAi. L.iTlN.E TOMUS CXLIV.
S. LLIKU-; DA.MIAMS.
I':x(:i]|)I':hatuk kt venit apud j.-f. migne, kditokkm,
IN VIA DIC.TA TinUMjl), OLIM l)-\MnoiiiK. I'U0I'L iOKTAM LUTLTI.-t PAKISIOKIM VCLCO
Utytth ^OMI^ATAM, StU /'L7r/-i!/OA7/;Oi;6h, NUM; VEWO IMTKA MOLMIA LAKliliN.V.
ISG-i

AVIS IMPOHTANT.
I>'apris unc aeslol"! proviileiitiollps qiii r^gisscnl le nionde, rarpmenl les (fuvres au-dessiis de l'onIinaire se foiit
S3IU conlradicUi>iis plu^ on niDJiis IVirles el nnniljreiises. Lcs Alclicrs CiilliolUiues ne [louvaienl guere ecliaiiper a ce
csctiel divlii de lciir ulllile. TaiiliM (m a niti leiir exislence nu leur iiiiporlance; laiilnlnn a dil qu'ils rlaieiil fprin6s
on qirils allaieiil lclre. l eiieri'laiit ils [loursuivent leur carricre depiiis 27 ans, ct les proiiuctioiis qui eii snrlent
devieniienl de pius en [lUis graves ct soigniJes : aussi parait-il cerlain qu'a moins d'evenenu'nls qiraucune prudence
huniaine ne saiirail prevoir ni einpccher, cesAleliers iie sc fermeront que quand la Hibliotheque du Clcrqi! sera
terminie en ses 2,000 volunies iii-4°. Le passe [larait un sOr garant de ravenir, pour ce qu'ii y a a es|i^'rerou i
rraiiidre. Cependaiil. p:irmi les lalomiiies auxquclles ils se sont trouviSs cn butle, il en esl deux qui onl 6ie rontiniielleinenl
repiliici, parcc qu'rtaiil plus capilales, leur efTel entrainail plus de consequeiices. De pelils et iguare.i:
cniicurrciils se soiililouc acliarnes, par leur corrcspondance ou leiirs vovageurs, & repeier parlont que iios liditions
iV|aient nial corrigiies el mal imprimees. Ne pouvanl altaquer lc foiid dcs Ouvrages, qui, poiir la pliiiiart, ne sont
que lcs chels-d'0'uvre dii Callioiicisnie recoiinus pour lels dans lous les lcnips et ilaiis tous les pa.vs, il lallail hien
se rejeter sur la forme daiis ce qu'elle a de plus sericux , la correction et rimpressioii ; en elfel, ies chcl's-d'a'uvre
menie irauraienl qu'iine deiiii-valeur, si le texlc en etail inexact ou illisiljle.
II est tr6s-viai que, dans le prim ipe, iin siicces iuoui daiis les fasles de la Typograpliie a.vanl force rEditeiir de
recoiirir aui; m^caiiiqiins, alin de niariher [ilus ri|udenieiil etde doiiner les ouvrages a iuoindre prix, qiiatre volumes
du doubie Cours iCEcrilurc sainle cl ile Tlicoloijie lurent tiresavec la correcliou insuffisunle donnee dans les iinpriiiieries
a presque tout ce qui s'edile; il esl vrai aussi qu'uii ccrlain nonibre d'aulres voliunes, appartcnant ii diverses
l'ui)lications, furent imprlnifts ou trop noir ou tro[) blanc. Mais , dcpuis ces temps eloignes, les mecaniqiies oiit
cede le Iravail aux presses ;\ bras, et 1'impressioii qui en sorl, sans etie dii luse. atlendu que le liixe jurerwl dans
des ouvrages d'une telle nalure, est [larfailemeiil coiivenable soiis tous les rapports. Ouaiil a la correction, il cst
de fail qirclle ira jamais 6le portee si loin daiis aucune 6dition ancieniie on contemporaine. Etcommeiil en serait-il
autrcmenl , apres loutes les peiiies et toiites les diSiieiises que nous subissoiis pour arriver ii purger nos epreuvcs de
toutes faules? L'habiUide, eii Ijpographie, meme dans les meillenres maisons, est de iie corriger que deux ipreuves
et d'en conft-rer uue troisitmc avec la seconde, sans avoir priparii en rien le manuscrilde 1'auleur.
Dans les Alelicrs CiillioHqiics la dilference est presque iiicommensurable. Au moven de correcteurs blanchis sous
le harnais et dnnl le coup d'a'il l.vpogiapliique esl saus pitie pour les fautes, on coniniencc par preparer la cn|iie d'un
bout a rautre sans cn excepler uii seul niol. On lit ensuite en premif^re epreuve avec la copie aiiisi priparee. On lit
eii seioiide de la nieiiie maiiiere, mais en collalionnant avec la preniieie. On fait la mfeme ctiose eii lierce, en eollationnaiil
avec la seconde. Oii agit de nienie en quarle, en collalioniianl avec la licrce. Dn renouvelle l:i mcme operalioii
en quinle, eii collalionnant avec la quarte. ("es collalionnemenls ont pour bul de voir si auciiiie des fauies
sigiialees au bureau par MM. les correcteuis, sur la marge des epreuves, n'a echappe a MJl. Ics coriigeurs siir le
marbre et le nielal. Apres ces ciiiq leclures enliferss contrnlees l'uiie par Taulre, el en dehors de la pre|iaratiuu
ei-dessus meiiuonnie.vient uiie ruvisinn, ei souveiitil en vieiil deux ou trois; puis Pon cliclie. I.e clicliage n[iire, [lar
coiiseqiicnl la purel6 du le\te se trouvaiit immobilisie, on fail, avec la copie, une nouvelle lecluie d'un boiit de ri5preiivft
^ 1'aulre, on se livre ii iiue noiivelle rivisioii, et le lirage n':irrive qii'apresces innombrables precanlions.
Aussi .v a t il ^ Monlrouge des eorrccleurs de toutes les iialions el eii phis grand nombre qiie daiis vlngi-cinq
Imiiriniei-ies de Paris reunies ! Aussi eucr.re, la correclion y coiile-l-elle aiitan; que la composiiion, laiidis qu'a"iilcurs
elle ne coflle que le dixiime ! Aus-:! enfiii, biin que rasscrliou puisse paraitre lemcraire, rexacUlude obiemie par
laul de frais ct de soins, fail-elle que la pliiiiart des Eilitions des Aleliers Cn(to/»/HPS laissent bien loin derrifere elles
celles nieme lies cilibres liiniJdicUiis Mabilloii et Moiillaucon et des cilcbres Jisuiles Petaii et Sirinond. yue Ton
compare, en ellet, ii'importe quelles feiiilles de leuis edilions avcc celles des nolres qui leur correspondeut, eii grec
coiiime eii laliii, oii se convaincra que riiivraiscmblable esl une realilc
I)'ailleur?, ces savants imiuenls, plus priSoccupis du sens des texles que de la parlie typographique et n'etant
poiut correctPurs de profession, lisaient, nou ce que porlaienl les ipreuves, mais ce qui devait s'y troiiver, leur
haiile inlelligence siipplianl aux fautcs de ridilion. De [jIus Ics Itinidictiiis, conime les Jfouiles, opuraieiit presque
toujours siir des nianuscrils, cause perpituelle de la multiplicite des fautes, pendaut que les Aleliers Callioliques,
doiil le propre est surloiil de ressusiiter la Tradition, n'operent le pliis soiivent que siir des imprimis.
Le !!. P. De Buch, Jisuite llollinidisle de Bruxelles, nuus icrivait, il y a quelqiie lemps, n'avoir pu Irouver en
dix-huit mois d'etude, i(/it' setile fuiile daiis nolre Piilrologie luline. M. Denziiiger, professeur de Thiologie a rUiiiversile
de Wuiv.bourg, et M. Ileissmaim, Vicaire Giniralde la inenie ville, iious mandaient, ii la dale du lOjuillet,
iravoir pii ig:i!emeui surprpiuire unc seule jaule, soit riaiis le latin soil dans le grcc de notie double Falroloqie. Eulin,
Son Eniiiience le cardinal Pitra, BinidicUu de Solesme, et M. Bonetly, direcleur des Anmlcs ile phUosopliie ciiritieiine,
mis au difl de nous couvaincre d'iine seule erreur lypograpliique, ont ile forcis d'avouer quc iious iravions
giiere trop prisumi de nolre parfaile correction. Daiis le Clerge su iroi.vent de bons lalinisles et de bons hedinisles,
el, cc qui est plus rare, des hommes Ires-positifs et Ires-pratiqiies, eb bien ! nous leur promellons une prime de 10
centimes parcli ique faute veiilable quils dicouvriroiit dans n'imporle lequel de ros volumes, surtout d.ms les grecs.
Malgri ce qui pricede, 1'Edileur des Cours coniplels, seiitant de plus eii plus 1'imporlance et mcme la nicessite
d'une correcliiin parfaile pour qu'un oiivraga soit verilablement utile el estiinable, se livre depuis plus d'un an, et
esl resolii de se livrer jiisqu'ii la fin a uue o[iiralion longue, piiiible et coOleuse, savolr, la rivision eniiere et
univcrselle de ses iunombrables clicbis. Ainsi cliacun de ses volumes, au fur et a niesure qu'il les reniel sous pressc,
esl corrigi mot pour inol duii bout ii Tautre. Quaraiite hommcs y soiit ou y seront occupis peiidant 10 ans, el une
somme (|iii ne sauiait elie moindre d'un demi million de francs csl consacree ii cel im|Joitant conlrole. l)e celte
maiiiere. les 1'ublicatioiis des A(e/icrs Ca//io/i()i«s, qui dejii se distinguaient enlre toutes, par la superioiiti de leur
correciimi, iraiiront de rivales, sous ce rapport, dans aucun temps ui daiis aucun pays; car quel est rediteiir qui
pouirait cl vouilrait se livrer ATUES COLP ii des travaux si giganlesques et d'iin [irix si exorbitant? 11 faut
ceites eire b.eri iiinitru d'une voiaiion divine a cet ellet, pour ne reciiler ni devanl la peiiie ni devant la dipensc,
surlnut lorsqiie 1'Eiirope savante [iroclame que jamais voluines iront el6 edilis avec lant d'exactitiide que ceux de
la liiblioll.eijue universclle clu Clerqe. I.e preseut voiume est du iiombre de ccux rivisis, et toiis ceux qui le seroiit
k raveiiir porteroiil cetle iiote. Iji consiiqucncc, pour juger les productions des Aleliers Callioliques soiis le rapport
de la correctloii, il nc faudra prendre que ceux qui porteront en lele Tavis ici Irace. Nous ne reroniiaissoiis que cetle
^dition Pt celles qui suivront sur iios planches de niilal aiiisi corrigees. Oii croyait aulrefois que la stiiiotypie
ininiobilisaii les fautes, alteiidu qu'iin clichi de mital n'est poiii.l ilaslitiue; pas du loiit, il iiitroriiiil la perleclion,
car on :i Irinivi le moyeii de le corriger jiisqu'ii extinction de fautes. L'Hibreu a ite revu par M Dracli, lo Gruc
p:ir des Grers, le l.allii n lc rraiicais par les premiers correclenrs de la capilale en ces langiies.
Noiis avoDs la cnn^olalion de pniivoir linir cet aris par les rillexions suivantes : Enfin, nolre etemiile a fini par
ibianler les grandes publiialuins en llalie, en Allemagne, en Belgique et en 1'rance, par les Cimons ijreis de lloiiir.
le Gcrilil ile Na[ilcs, lo Suinl Tliomas de Parme, V Encyclopeilie rcHyicuse de Municli , le recueil iles 'decUiriilions des
rihs de liriixelles, les BulUmdistes, le Swircz et le Spicileyc dc Paris. Jusqu'iii, on iravait sii riimprimer que des
oiivraiies de courie haleine. Les iii-t", oii s'eugloutissent les in-folio, faisaient peur, ct on ii'osait y lonrher, [lar
crainte de se iio.ver dans ces abiuies sans fond et .saiis rives; mais on a fiiii par se risquer a noiis imiler. Bien pliis,
snu^ iMire impulsioii, d'aulres Editeurs se pripareiil, sous siotre [latronage el notre direclion, a:i Bullaiic uiiiversel,
a iiiie Ilisloire ginirale des Coiui.es, aiix Decisions de loules les Congr^gatioiis, ii une liioijraphie ei a iiiie Slistoirt
uiiiverselle etc, etc. Malheureusemeiit, la plupart des Mitions dijii faites ou qui se lont. soni san» autoriti, parce
qu'riles soiit sans eiaclitude; la correction scmlile eii avoir 6l6 faiie par des aveuglcs, soit qii'on ii'en ail (las senli
la graviii. soil quoii ait reculd ilevaul les frais; mais patienrel uue reproduction cuiTecle surgira bienlt^lt. ne
77847
filt-cc qu'i la luniicre des ecoles qui sc sont failes ou qui sa leront ciicofC.

TRADITIO CATIIOLICA.
SMCVLVM XI. ANNUS 1072.
S. PETRI DAMIANI
S. U. E. CARDINALIS
EPISCOPI OSTIENSIS. ORDINIS S. BENEDICTI. E CONGREGATIONE FONTIS-AVELLAN*.
OPERA OMNIA,
COLLECTA PRIMUM AC ARGUMENTIS ET NOTATIONIBUS ILLUSTRATA
STUDIO AC LABORE
DOMNI CONSTAINTmi CAJETANI
SYRACUSANI,
ABBATIS SANCTI «ARONTIS CONGREGATIONIS CASINENSIS.
S. PETRI DAMIANI OPUSCULA NONNULLA
Ab eminentissimo cardinale KZ.ilO
BECENS EDITA.
TOMUS PRKJR.
iwjrmiMHiiiiM -
VENEUNT DUO VOLLMIIVA IV FUAKCIS flALLICIS.
EXCUDEBATOH ET VEN'IT APIII) J.-l». MIGNH:, KDITOREM,
f'""'''- ''0'^TAM I,IJTI;T1^ PAIllSIOnilM
WLSH.H VULCO
MO.MIMAIA.M, bLU Vtlir-MU^^IIiOLCt:, NUNC VEKO IMItA MOKNIA I'AK1S1NA.
'" iyi\.rr,T^NJul'>,'V','{u' 'iJl'!^^';'^,!;^^
I8G7

TRADITIO CATHOLICA.
S.ECULVM XI. ANNUS 1072.
ELENCHUS
AUCTORU?J[ ET OPERUM QUI IN H03 T02IO CXLIV CONTINSHTUR,
SANCTUS PETRUS DAMIANUS, SANCT^ ECCLESIJE IIOMAN^ CARDINALIS
Epistolffl.
PnOLEGOMENA.
Operim tomus seu pars I.
Additio ad tomum 1 Operum S. Petri Damiani.
•
Col. 205
Donatio fncta S. Petro Damiano ab episcopo Faventino. 497
Concordia slatuta a S. Petro Darniano inter eremum Gamugni ct
inter monaslerium de Acereta. 500
OpERUM TOMUS SEU 1'ARS II.
Sormones. - 601
Vitae sanctorum. 925
Parisiis. — Ex Ty^iis i.-V. MIGNE.

AI) f)PKRA
SAINCTI PETIII DAMIAIVI
PROLEGOMENA.
ADMONITIO TYPOGRAPIII VENETI
I. Ciim cx Veiiciis piiilis iiiiilia Eeclesix Palium
Opera in Iiiceni liacicnns edita sint, et alia prope-
dicni siiiledenila, opera; prelium diixi aliqiia e nico
ctiam lypograpliio publici juris faccre ; priiiHiinqiie
divi Petii Damiaiii scripta delcgi, fortasse sacrarum
liltcrariiiu sludiosis graliora, uipote doctissiuii di-
scrtissiiiiique viri, (|ui sa.'C!ili sui facile piinceps jiire
sil censemlus. Oiiinium piiiuus, qui non alisqiic cura
• etsudore li;ec sancti Petri Opera in unum quasi cor-
pns collegeril, cl iu quatnor distribuerit volumina,
fuil vir clarissiuuis D. Coiistantiiiiis Cajeianuse Sy-
racusa , abbas congrcgaiionis Casiiicnsis ordinis
~S. Benedicli, qiii Rouiain ad hunc laborcm acrius
proinovenduni a Clemenic VIU sumuio ponlificecst
accersitus, ut lestalur Pauliis papa V, P. M. sua in
cpislola, qu;c e Romana,ul)i taiiluin cxstal, editioiie,
iiic eiliiljclur. Qualuor ha;c volumiiia, scu poiius
lunii, iicwi iisdeui lypis ac tenipore liiceni aspexere.
Prior eiiini tomus, qui Epislolarum libros ocio com-
piectitiir, editus fuit anno IGOo ex Aloysii Zanctti
lypograpbia. Aiiiio iiide 1608 prodiit alier typis
Guillclnii Faccioli, ac Sermones de sanctis, sanctorutn-
que Ilislorias comprebendit. Tertius vero Mascardi
prelis anno 1015 impressus fuit in quo Moralia,
Theotogica, ac diversorum argumenlorum Opuscula
coiiliiiientur. Ac dcnique poslremus anno lantum
1640 juris publici fiiit factus parilcr Ronuc, siciit ct
tres alii, ac pias qiidsdam ornliones, et diversi gcneris
tneira et rliytlimos piofert alque Uibano Vlll pont.
iiiax. ab ipso Cajelano inscriptus fuit. Anno 1010
loiiius prinuis, qui epislolas conlinet, cx ofllcina
Nivelliana Luteiiie Parisiorum in lucem prodiit
apud Scbastianuiii Cramoisy, sub quarli fornia.
Aiino 10-23 Lugdiiiii tres prinii tomi in folio impressi
fueriint, de qiia edilione loquitur Labbeus toin. II,
pag. 201. Atuniversa S. Petri Opera quatiior lomis
di>tincta Parisiis apiid Caroliim Cliostilaiu anno
16i2 ediia fucrunt : etdemuin iisdciii forma ct loco
l\-.iHoi. CXIJV.
EOmONIS ANM MDCCXLIU.
A apud iEgydiuni Tompere auno 1063 denuo iccusa.
II. M barum editionum tioriiiani piiblicani lucem
aspicit et mca, qua; omniiim judicio eo aGCiiraiioi
crii.quo eicx utraqiie, Roniana iienipc et.Parisieiisi,
conficietur, et plures insnper additiones suscipiel.
Eniinvero, iil singulalim deunoqiioque loino loqiiar,
post Cajetaiiiad Pauliim V, P. M epistolani, iit supra
dictuin cst, ac ejiisdem poiitificis lespoiisionem, ex-
Iiibetur Disscrlaiio viri lunge celebcriinii Guidonis
Graiidii De instituto Camalditlensi S. 1'etri Dainiai,],
Lucae vnlgata aiino 1707, typls Marescandoli , cuiii
aliis tribus Dissertntionibus Cainnidulensibus; inde-
que Commentnrius pra^vius ad Vitnm S. Petri Da-
jniani conciiinains a Godffrido Hciiscbenio S. J. ct
jam in Februario Bollandiano ediiiis, uiia cuiii ad-
B nolationibus ejusdem ad ipsiiis S. Pctri Vitam a
S. Joaniie Laiidcnsi conscriptain. Mox seipiitnr jpsa
Vita ; ct postea series teslimoiiioriim lum veierun!,
cum receniiorum auclorum coucinne collccia a Ca-
jelano. Quo loco obiier animadvcrlo S. Pctruni Ba-
viiani, ceque aiqiie Damianum posse apiicllari, iit
Sirinondus in ejus Anlirrelliico I, p. ii, cap. 6, ad-
versiis Petrnm Aiirelium pioprgnai. Deinum episin-
1» ipsae saneli Palris apparent, quse eunidem leucnt
ordinem, quein illis dedit Cajelanus, furtassc qiiif,
sic Jispoiitas invenit in mss. codicibus, ciim lamcn
fateiulum sit tcmporum rationein iii iis miuiine ob-
servari. Pars cpislolic 12, lib. i, pag. 6, ad Alexan-
druni JI script*, non seiiiel lucem aspexit sub cu-
jiisdam opusculi litulo De correctione ejmcopi el pnna\
C et pnrcipue apud Goldastiiui in lom. 11 (ahns III),
pag. 42, De monarchia imperii , ut adnotat cl. Joanins
Albertiis Fabricius in Bibliolheca Lntina mcdia; cl
infiinK atatis, edita Hamburgi anno 173

S. rETRUS DAMl.VNLS S. R. E. C.\RD1NAUS.
..iliini. OiiainiiuiriiiKC ex iisilcin cpislolis , iil- A i^. /ii /'«'o S. .V/ro/fti liio f! Dccoinbris.
polc prolixioros, vci iiiajmis inoincnli , in loiniini
tiTUiiin icjccl;c fiieiunl siil) upuiculontm iioiniiic ;
;iU;inien, ne coiifiisionoin lin;o scinolio iiigcrcrcl, ail
li)o;\sna, nl)i exsUirc (lol)oionl,pramonenlnilccluris,
cl iiiiligilaliir lociis ulii e;is qiisr;inl. Poslrcin;! epi-
slol;i, 1111.-11» niorienli cniJam D. Pctrus conscripsil,
Ecclesia cti;iminini iii Rilunli Romano pro lerlia ora-
lione in niorieiilium aiiim;c commciulalionc nliiiii-,
ul auiinadvertnnt Gavaiitns iu Rubr. Missfilis, el Rre-
viiirii Romctni scct. 9, cap. 5, nuni. i, el IJaniasl-
iliis iii Comiiieulinio ad Rilunl. Roman. Cajctaiiiis
caiii eiliilit inilio toiiii lerlii Operiiin ; ac iii Nivcl-
liaiia cilitione cpislolariim Damiani dcsiilcralnr,
quia tertins laiulaliis toimis publica lucc iioiuliiin
tiiiic (loiirttiis fiierat. Notulac ct oliscrvatinncs C;ije- B
lani ailjioiiintnr, docla; ac vcram et orlliodovaiM
doctriiiam sapienlcs, cpiidquid in opposilnni lihteret
Gaspar Zieglerus in Sidirolizo ecclesiaslico , edilo
\Yilembcrg;e aiino 1C7-2 ; cap. 2, a § 7 us(Hic ad
8 IC, nt«cril)it Armellinus in Ribliollieca Casineiisi,
pag. 125, ad C;ijolani Elogium.
111. l;i*eoundo auiem tomo primiim locunitencnt
scriiiones, qni tainen non omiies Petriim Daniiani
auoioreTii lialicnt ; qiia in re certe Cajclanns, vir
celeroqnin eriidiiione pr.cstaiitissimus, el de Da-
iniaiii Opcruiii oecononiia optiine raerilus, valdelial-
luoiuatus est : eteniin novemdecini ej iis Nicolao
Clinvvallensi nionacho, el divi Bcrnardi abbalis
noiario, se» anianuensi, utpote suo vero legitimoque
IC. Iii ViyiHa Naliviliilis Domini die 21 cjiisdcm.
Ili qiiatuor |)osirenii scrniones inscruiitiir operibiif
divi Bcriiardi iii antiqiiis cditionibiis; qiioriiin pri-
iinis, iiempc ille S. Marlini, iiiinquam ascribi pnto-
r:it Pctro Damiani, scd liomiiii G:illo qiii se prodit
liisce verbis : Clemenlia diviniUiliii et regib-tis c.l re.gno
noslro providil misericoritiler, clc.
17./» Nalivilnlc Domini. Cajclaiins liiiiic nostri
Pctri Damiaiii scTmoncin noii liiissc agnovit, cui ta-
iiicii tribiiendiis csscl ignoravit ; iiiliiloininiis dnbio
procul Nioolao Clar;rvallcnsi csl adjiidicaniliis.
18. In fesio S. Sleplimii, dic 2C Soplemliris. F.t
liic inier Bernardiiios sernioncs aliqiiando ruit ro-
ccnsitiis.
19. In Dedicalione ccclesia-. Qiii inter eilitos in
lioc tomo priinuni locuiii tcnct.
lli, inqiiam, serinoiies ad Nicol.ium spcctanl, qiii,
irtscribit llabilloiiius iii secunda parte Pra'fiilionis
in loino III Operum divi Rernnrdi, ex Arrcmareiisi
Clanvvallensis moiiaclr.is factiis a divo Bernardo ut
noiarius adhibilns fiiit. Saiicti viri bcnevolciiliu
fruebatiir, aliisqiie doclrina et sanciitale conspionis,
cl pnecipiie Pctro Venerabili Cliiiiiaci abliati cli;i-
rus erat ; niiserabilitcr tamenabordine dcfecit, qiiain
dcreotionem aii nnqiiam serio eniendavcrit V. cl.
M:ibill«iiiiis aliiqiie dnbitant : nihilominus sat claris
argumcntis animadvcrtit doctiss. iilartene iii /'/a'-
fal. lom. I Collecl. Veter. Scriptor. et Monutn. ip-
si«n ad .\rreinavcnse pristiniim coenobiiim suuiii ic-
aiiclorisuiilrestitiieiidi.,Eiiseriesscrinoiium Nicolai . C vasnm luisse, ac indc inultum ibi coiillasse iionicn.
1. Scriiio iii feslo S. Renedicli iibbalis, die 21
Martii.
2. In Adveniu Domini, de beata Maria, qni in fe-
sto Annunlialionis ejnsdeiu Virginis collocatns cst,
liic 23 ejusdcm mensis
5. In Nalivilate S. Joannis BapiislK, die 2.4 Jii-
i. In fesio S. Peiri ad Vincula qni absohite de
S. Petro inscriplns est, 29 ejusdem meiisis.
5. De SS. Aposlolis Pelro el Paulo, codein die.
G. De S. Maria M agdalena {V\>i 22 Julii.
7. De Assumplione beaue Marice Virginis die 25
Augusli.
8. De S. Viciore die I Septenibris. Circa quem ta-
iiien obscrvaiidum est, paragraphum priinum, qui D ciliset Posscvinus.
incipit ; Ilic ille magnus, desinitque redolere, siiper-
additiim fuisse ab aliqno fortasse amaiiuciisi ; nain
iste S. Victoris sermo, iii Biblioilieca veierum Pa-
irumordinis Cislerciensis, ubi hujusNicolai scrino-
iics exsiant, incipit a secundo lanluin paragraplio,
iiempe ab illis vcrbis : Ad manum est, etc.
9. /n NaiiviUiie B. V. .Vdiiii', die 8 ejusdem.
10. /» Exallalione S. Cntcis dic 14 ejusdem.
H. In feslo SS. angelorum, cui titulus est De
S. Micliaele arcliamjclo, die 29 ejusdem.
12. In festo Oinniitm Sanclorum, die 1 Novembris.
13. In festo S. Martini, die 11 ejusdem.
14. In festo S. Andrea: dic 50 cjusdcm.
cl principuiii, episcopornm ac summorum eiiaiii
pontificiim aiiimos dcvinxisse. Pra;ter lios scrmo-
nes exslal Nicolai Episiolarttm liber in Bibliollieca
SS. Patruin editionis Lugdunensis anno 1G77, toui.
XXI, pag. 517, et alias Nicolai biiias cpislolas iiiniquam
editas piolulit V. cl. Baluzius tom. 11 .^liscel-
laneontm.
IV. Sed nt ad sermones Damiaiii reveiiamur,
plures jaiii cditi fuerant a Surio, iiiter qiios eiiuir.e-
rat Vossins, pag. 118 De liisloricis L«(inis,seriiioiics
de SS. Elcuchadio, Beiiedicto, Gcorgk), Maroo, Vi-
lidc cl Valeiia, Aiilhimo, Apollinare, Cassiano, Fi-
dele, NicolaOjBarbatiano, Odilone, Mauro, Koinnaldo,
Rodulpho, et Doniinico Loricato. Al pliires alios rc-
Porro sub Pelri Dainiani iiomine sermones quinqne
in Oralionem Doininicam vnlgiivit cl. Daelierius
toni. VIII S/)ic)7

\z PROLEGOMENA. — EDITORIS VE.NETl ADMOMTIO. iii
exscripta, ciii iii pr;csenli editionc stibnectinms ad- \ Pncter ca argiiincnia qiia; saiictiis iwster scripinr
iiotatioiies V. cl. AndrcM Dusclicnii, iil exstaiit in
Jatidata Dibliolheca Cluniacensi, et alias rcccntcs
anonymi viri, a qiio eas el scqiientes inca ciira iin-
in medium profert circa qiiMslioncm eur S. Paiilu.s
aposlolus ad dcxtcram, ad Lcvam autein S. IVtius
collocalur, alia videri possunt apud Molanum iii
peiravi, ciini jam liujus tomi editio valde profccis- Ilistor. sacrar. Imaginum, II, iC); 111,24; Allatium
set. Sequjiur Historia seu Viia S. Maun cpiscopi De conseiisu utiiusque Ecclesia;, lih. i, c. (i; Macros
Caesenatis, cuin iiotis cl. V. Joanriis Bollandi cx fratrcs in //("ero/e.tifo ad vocem Bulla ; Vagiiim ad
loino II Januarii. Tertio S. Itoinunldi Viln, jam sue- aiiiium 49, n. 5; Pjpebrociiium in Paralipomeiiis ad
pius excusa, sed niodo prodil cuni nolis cjusdem Propila-um ad Acla SS. Maii, etc. Qiiadragesimuin
anonymi. Qiiarto Vila; sanciorum liodulphiel Domi- lcrliiim disserit de laude Flagelloruiii el discipHiia-.
nici Loriculi, quibus subjiciuntur ipsins anoiiymi Jacobiis Boileau Galliis iii IHstoria flagellantium,
adnotationes. Quiiito, Passio SS. Florce et Luciilai Latine primum Parisiis aiino 1700 edita, deiiidc
cum notis eruditiss. Guillelmi Cuperi, quac exsiaiit
in tomo VII Julii BoUandiani. Verum animadverteii-
etiara Gallice, cap. 7, ncgai aiite Petriim noslrum
Damianum in Ecclesia morein viguisse poeiiiieiiti;c
dum liic est, capitis postrenli, qiiod de eorum cor- causa seipsuin flagris co. cidendi. Verum cuin
porum translatione agit, noii fuisse indubitatum au- B ronio ad anniini I05(!, n. S, tom. XI, si liu
B.;-
ctorem Petruni Damiani, cum iii eo ingens anacbro-
iiismus depreliendatiir. Videatur liac super re Cn-
peri Commentarius in laudato tomo Bollandiano.
Dcmum bubelur postremo in loco Exposilio visionum
SS. Mariani lecloris et Jacobi diaconi ab ipso Petio
Damiaiii, dum prioris S. Crucis Fontis-.Avellaiia:
iiiiiiierefungerelur,conscripta, quam Surius tomolll
suaj CoUeciionis inseruit, el Cajelanus exlra lociim
suum edidit.
VL Terliiis tomus sexaginta diversorum argu-
ir.entorum Opuscula profert. lii bis quarlum esl Dis-
ceplatio sijnodalis de poMificis eleclione, aiino '.0U2
inissa ad concilium Osboricnse, vnlgo di Osbori in
Alemaiiiiia, a quo Alexandri 1! P. M. electio confirmaia
fuit, atqueCadalouGpseudo-pontifex rejeclus. Golda-
stusilludetiamexbibetint. II (al. III) Monarchia iin-
perii, pag. 45. Sextum esl liber qiii appellatur Gra-
lissiinus, et de institulionibus ecclesiaslicis agit.
Lucem priinum aspexit Colonia; anno 1556, in vo-
liiiniiie quodam in 8, ubi el sermones de excellenua
S. Joannis Baplislai (qui in li:ic nostra editioiic in
loin. 11, pag. 116, collocati cernuntur) una ciim li-
bro S. Prosperi Ds vita conlemplaliva paritcr inscrii
fuere. Itcrum etiam in Belgio fuit cxcusuin hoc
opiiscnlum cuiii aliis ejusdem argnmcnli libris.
Octavum agit de parenleUc gradibus, el de gradibus
consanguinitulis. Videsis Bencdicti Picteti Historiam
luntarioe Hageliationis ciini auctorein cognoscere
non velimus, propagatorein tamen fuisse, et adver-
sus inipiignanles propiignatorem, profecto non cst
dubitandum. Demum qiiiiKniagcsiniiim seciindum
de bono religiosi stalus scriiionem li;ibet. Circa boc-
cc opusculum ubi de variorum aiiimantiiim iropo-
logia disseritur, legi possiiiit Physiologium Epiphanii
Coiistantis in Cypro episcopi, lom. U Oper. et opu-
sculiim De bestiis, quod iiiier opera Hiigonis de S.
Victore locum habet tom. il, quanqiiainV)liiis iiu-
goni de Folietto sit tribiiendiiin. Hoc Damiani opu-
scuhim imiialus est Ilugo, quisqiiis sit, miiliaqiie ab
ipso excerpsit.
VII. Poslremus denique toinus , ncmpe qnarius,
oraliones , precesve, hymnos, lecliones, missas, respon-
tiones, .-itquc carmina primo loco coinplcctiliir.
liymnoriim aliquot dociissimus ac ven. cardinalis
Thomasius clcricus regulaiis in Ilynmario ad c;i[ccm
sui Psalterii publira luce deiiuo doiiavit. Iude
scquiiiitur Collecianea in Vetus Teslainentum c.x
cpistoiis opusculisque Petri Damiani a nioiiacho
ejus discipulo excerjita, et ad Dainianiim divi Peiri
cx fratrc ncpolem missa, ab queni ad eodeni S. Pc--
tro opuscuhim 47 esi in.scriptiim. Cl. Gramiiiis iii
sua Dissertatione, qua; bic exhibetur, cap. 1, n. 5,
Damianum S. R. E. cardinalem a S. Gregorio Vll
P. M. creatum fuisse satiscruditc probare coiiten-
sacuii XI , pag. 636 et seqq. Undecimum nuiicudit. Ultimo loco liegulam Canonicorum Rcijulurium
jiatiir Domiiius vobiscum, qiiia in eo de dicta parti- Pctri ^ de Honestis e Ravenna inserere placiiit Caie
cula, et de alia Jube, domne, benedicere tractalionein
eruditissiine inslituit. Primoeditum est aniio 1549,
apud Joannem Cochleum in Spcculo antiqua: devo-
(io»is ciiromissam, Moguntise in fol. pag. 145. Inde
cuin eodcm Cochleo' Venetiis anno 1572 in 8, pag.
98. Atipie iterum iiiter auctores De diviiiis officiis
Rumae 1591 iii fol. De Bonifacii papaj IV Decietn,
quod ad calcem opusculi vicesimi octavi collocatum
iiivisitur, videsis Franciscum Hallier circa fincm
cjiis operis, cui titulus est : Defensio ecclesiasticui
Ilierarchia: , Parisiis apiid Carohim Morellum an-
110 1032 in 4, ubi ad pag. 781 longum siiper boc l)c-
Ciclo cxhibet judicium. Tricesimum quintum opu-
sciilum de picturls principum aposlolorum pertractat.
tano, ulpote quaj ab aliquibus divo Pciro Damiani
fuit adjudicata. Ipsorum nominis, patria: ac Imniilis
subscriptionis Petri peccatoris xqiiivocatio crrandi
occasionem facile praibere potuil. Vcruin iicino iioii
vdiel nunquam ad Pelruni Daiiiiani, scd ad altcrum
dc Honestis pertinere soluminodo possc, cum regu-
la ipsa ad Paschalein JI,P. M. inseripla sit. qiiiqiie
Pascbalis vicesimo septimo aiino posl Pctri Damiani
obitum (quiannol072 conligit) ad Ecclesia; call.o-
lic;c reginien fiiit evectus, ainio scilicct 1009.
VIII. Tabulas tuni locorum sacra; Scriptura;, tiiiTi
materiarum, qiia; in Parisiensi cdilione rcjecla;
repcriuntur in postremo tomo , opcr.TC pretiiiin diixi
du;is in parlcs dividere , ila ut (quod in noii Icvd

15 S. PETRLIS DAMIANUS S. R. E. CAUDINALIS. tO
commuiluiii tilii ceilet) posl secuniluin toinmn f.icile A Q"* i" liibliotliecis fois.iii latcnl, coiiferrcnt ; nov;i,
adinveiiies qiise ad duos priorcs tonios spectanl, el si quai forcnt, pioduccict, cl aiictioribus oliserva-
poii quartiim qiiaj ad diios posierioie. En , icclor lionihus noiisque dilarct. Faleor eiiiin iionnulla d

17
rROLfciGOMENA. — DK INSTITUTO CAMALDLL.
GUIDONIS GRANDII
CBEMONENglS ^BBATIS ORDINIS SA.NCTI BENEDICTI, CAMALDCLENSIS CONGREGATIONIS,
DISSERTATIO
DE S. PETRl DAMIANl ET AVELLANITARUM INSTITUTO CAMALDULEiNSI.
CAPUT PRIMUM.
Scojius, argHmentum et oCca-iio scribendi.
SvNOPSiS. - Varii scriploriini fines : ex his qnis
aiiclori proposiiiis? Nnm. l. Ejnsdem in Petniiii
Diunianuni (iiliieia. 2. Q\irt'Slionis monienluni.
5. Petri Daniiani elogiuni. 4. Avellaiiitaruni gloria
ex l;Mila saiicloruin, ai(i;ic episcopoVum copia, ct
(ariliiiaiilnis ex eodem inonasterio assniiiplis.
5. Jacolii Ladercliii conaliis ad oinnes A.velianitas
al) orilinc Cainaldulensi abslrajiendos. 6. A nobis
(^jiis refulalionein jusie, ncccssario, ae modeste
snscipiendam; ibid. Dealiis, (luae prodierunt
advcrsiis Ladereliium ap(dogiis.
DISSERTATIO.
I. Qui viios sanctitate, doclrina, rebusve aliis pra;-
daie geslis insignes, vel familix, vel patrix', vel
ordiiii suo vindicare conanlur, diversis impelli ad
Biribendum studiis eonsueveriuit : plerique iiimiruiK»
ad ostentatioiiem gloria;, nonnulli veritatis amore,
pancissimi nedificationis gratia id in se negotii susci-
piuut. Ego veio, ut priinorum vanilatcm decliiBare
pro viribus satago, ita zelum aliorum .'Einnlari, ac
denique posteriorum friictum picesenti dissertatione
consequi, summo animi ardore, desidero. Pelruw
scilicei Damianum, el Avellanitas ca;ieros Canial-
dulensis inslituli fuisse, adversus argninenla Jacobi
Laderchii, congregationis Romani Oratorii presby-
leri, ac nuperrimi Vita; ejnsdem Petri Daixiani
scriptoris, ostendere in votis liabeo, tum ne qua
ex parle veritati pra'judicium fiai, tum niaiiinie, ut
Camabliilenses nostri tantorum Patriuii, alqne an;e-
cessorum se filios, ac successores agnoscere per-
gani, neqiie se ab illorum iinitatione sejungcre
audeant, quil)us communem, vel monasticam, rel
eremiticam disciplinam ab eodem sanclissimn Paire
Romualdo acceptani se derivasse gloriaiilur. Neqiie
eiiim miniis ad nos, qiiain ad veieres Avellaniias
pcninere videtiir gravis illa Petri Damiani adnio-
nitio, qua Opiisc. suum 13 De ordiiie, el faculta-
li!;ns Fontis Avellani S. doctor concliidit, videlicet
Pudeat vos ab illorum nobililale fieri vivendo dege-
ueres, qni facti estis habilaculo successores.
II. llunc praisenli ilisserlationi scopnni pnelixum
vulo, alque in buiie tolam ejusdein Iractalionis
sericm uiiice dirigendam spero, si cieis favere voiis,
el tenues conatus obsecundare, calamumqiie sibi
consecratum regere non dedignabitur idem ipse
dui pra;cipnuin liicnbrationi liuic aigumenium pra;-
, : ,
A
bct, B. Petrus Damiani, praecipuum ordiiiis nostri
liiinen, el ornamentum : qiiemadmodnm, cjiis aris
biimiliter advohilus, enixe deprecor. Nec cnim ,
iiisi proevia ejus patrocinii hivocaiioiie, ciijiis pi\e-
sentiain toties niibi propitiam sensi, ad lioc seri-
plionis genus animum appuli ; nec nisl e|usdem
aiispiciis, tot inter varias occupaliones ab linjiis-
modi sludiis maxime alienas, otiumqne diligeiiliori'
haruin rerum indagini opportunnm miiiime relin-
qncnles, apologiam hanc utcunque contexere, et ad
umbilicum tandcm perducere ine posse eonlido.
Pra)sertim cum ad quarlam hanc sladii milii pro-
positi partem, viribus ex praecedenli cursii pene
confectis, accedam, quam propterea ex integro
deciirrere, lotamque perficere vix speraveriin, nisi
B cjiisdem, cujus caiisa agiiur, S. doctoris auxilium
ila jacentem animuni erigat, vigorem leiiovel,
nervos restauret, niitanlem pedcni confirmet, ut
ad optalam metain faeili et expedito grcssii per-
lingam.
III. Nj vero quis proposilam controversiam lcvio-
ris fortasse momeiiii, ac niinimi poiidcris csse
arhilretur, qnod miniis illi perspccta siiit Petri
iiostri Daiuiani exiinia in Ecclesiam iiierila, ejiisqiie
antccessonim ac successorum, qui iusigne Fonlis
Avellaiii coenobium, atque hinc pendeiilia monasteria,
nec non celeberrimam Sitriic ei-cmum
aliasque cognatas solitudines illuslrarunl (omnes
eiiim pariter hsec qua;stio langit, eademqne siiign-
lorum «st raiio) prxclara; dotes a-lerna niemori»
C digiuu summisqne laiidibiis efferemhe; ideo breveni
in primis, ac veliili perfnnctoriam horum pariter,
ct illius ideain pnemittendain censeo : lectoreuv
niliiloiiiinus , pro pleniori Petri Dainiani nolitia,
remittens ad doctissimos, el piissimos cardinales
Baroiiiiim el Bellarmiiium, aliosqiie ecclesiastico.s
scriptores, initio tomi I Operum ejusdein egregii
doctoris a Conslanlino abhale Cajetano adductos,
apnd quos freqiientissima ejns elogia occurrnni,
nieritis lanien longe inferiora; quernadinodnni, ci
ad nberiorcm Avellanitarum (Silriensium qiioqnc,
et siniilium, quoruin permistas, atqne invicem iiisu-
liili coinmiinione confusas laudes haudquaqiiaia
distiiigno) cogniiionem snffitiet eruditi viri Ludo-
vici Jtcobilli ircs tomos de SS. Unibrice prideni
editos lcgendos proponere; iicc cniiii iniogiani
,

S. PETRUS D.VMIANUS S. R. E. CARDINALIS. 20
ipsorum liisUniam consciiljciulam iii me recipio, A D.Tiniamis Iiic siibsciiiitn& loijiuii' anno 1087, a[r.kl
soil eorum, ei Camaldnlensium institiili cogiialio-
iicm duiilaxal domonslrandam assuino.
IV, Fiiit sane B. Pelnis Damiaiii vii' sni sicculi
loiige doclissimus, saiiclimonia et auctorilate prae-
ilitus sifignlari; ciijus si eloqueniiani spectes, Gre-
giirio proximnm : si zeliim considcrcs, parem llie-
ronymo ; si vitx' ausloriialem ac dilataiuUc ercmiiicaj
disciplime stiidiiiiu allcndas, siiuileiu Roiniialdo
nierilo dixeiis. Qiiem e solitiulinis lalebris ad
Roiiiaiiam purpiiram, et Osliensis Ecclei.i;c priuci-
palum sola virtus evcxit, spectatissiina priidoutia
(tiQicilliiiiis poiilinciis legatlonihiis olienndis adino-
vil; pioliaia linmililas e sumnio dignitatis fastigio
ad eieiiii sqiialoreni reduxit. Cujiis douiqne encouiia
Ugliellum tom. YII iii Append. tnni 111 aj ep:sc.
Floront.) et Cuilmtimlus episcopiis Avcrsanus (quem
alii Sigismnndum nominanl, el Trillieiiiiiis qiiiilom
inouaclium S. Crucis Leiifridi crcilidit, Arnoldiis
autem Wion S. Crucis Fontis .\vellaui fuisse scribil,
ac Trilliemiiim Kquivoco moiiasterii iinmine ilece-
pium piilat, Jacobillus vero ex ccsuobio Lciifridiano
ad Avellanense, fama sanctiialis B. Lodul|ilii ille-
cium, transisse cnntcndit, electum voro cardinalom
ox bililiotlieca Palruni iii Oporibus scriploiiim s;b-
culi XI, pag. 4C9, toin. XVII, et apiid rglielliiin in
episcopis Aversanis et Guillelmum Cavenm Ilist.
liiter. ad an. 1060 conslat) ac demuni Cebiosus
cpiscopusCaesenas(qui cx.Avellanae coenobio Roinam
is solus igiiorare poiest, qui ejus Vitam, Opusciila, B yocatus, ibidem abbas S. Alexii, lum cpiscopus, ac
Miraoula non legerit : qiii lol per ipsum prsclare
ad diviuum culluni promovcndum iiisliluta, alqiie
ab universa Ecdesii recepla, nou espeiiderit : qui
deniquo uoii audiorit, qiianlo in prelio apiul oiiiues
Homanos pontifices, quibuscum, et aniequos vixil,
liabitiis fiieril; ex qnibiis Alexandri II oiaculum
referrc suflicia!, qui in litlcris ad Galliariim pirc-
sules boc de illo vivenle magnilicum edidit lestiiiio-
iiiuin : 1 Talein vobis virum desiinare curavinms,
qiio niinirura, post nos, m;ijor in Romana Ecclesia
aucioritas noii babelur : Pelrum videlicet Daniia-
iiiim Osiiensein episcopum, qui nimiriim, el nostor
est oculus, el apostoIicK sedis immobile firma-
inenlum.
cardinalis, nec non Dalmati;c, et ScIavoni;e logaiiis
a Gregorio VII est conslilulus, ox Ughello, Jacobillo,
ct Ciacouio) qiiibus quasi qiialiior purpiireis gemmis
Avelhinensis crucis di;idema illuslratiir.
Vi. Tot igitar, ac tauins viros, jurene ex aliio
Camalduleiisium expunxorit Jacobus Ladercbiiis
{Viliv S. Pelii Diimititii loiu. 1, lil). i, cap. 8) hac
quaria dissertationedisquiienduni est; qiioJ quidem
citra ejus oirensionem aggrcJi me posse conteiulo :
an ct sperare liceai, ignoro; quantuiuviseiiim causac
nicaj seqiiilati satis confidam, non milii lamcn usqiic
adeo blaiidiri veliin, ut me ab illo miiius habenduiii,
qnam pro Iiominis ausiin coiisueluJine pollicoii.
Quo res cunque caJat, luilii abiiiiJe sufficiet, qiiod
V. Quod attinet ad reliquos Petri Damiani con- '-' jusl;e in primis caus;e defensionem susceperi
cellitas, ejusdeinque instiluti sectalores, tol ac tales
ii iiiimerautiir, nl prodigio simile sit, poluisse omnes
ab uno illo Avellancnsi asceterioprodire : nec facile
aliud (si unum, vel aUerum ex primariis ordinuja
capitibus excipias) mouasierium reperire erit, quod
tatn illusiribus sanctimonia, et dignitate ecclesia-
stica viris fuerit insignituin. Namsiipra quadraginla
luoiiachos ha;e una solitudo ad coelestein patriam
iransmisit, quoruni nomina inler sanclorum, ac
beatorum lastos, postororura veueratinni sunt con-
secrala ; totidcinqiie circiter variarum urbiuin cpi-
scopi cx ejus clausiris assumpli recensentur : e
qiiilins quatuor iii S. R. E. cardinalium scnatiira.
et nccessario susccpcrim , et inlra inculpala; tutola;
limiies mc coniinuerim, quos etsi excederem, ejus
provocaiioiii dandum esset, qui prior iiullaqiie in re a
nostris lacessilus, ordinem oirondit, Petrum Daiiiia-
niim, integramquesanciorumcohorlem ex ejusFastis
delerc, atque eradere, adooque piaecipnam ejiis glo-
riam subveriere, ac dccus omiie pcssiiudare conatiis.
QiioJquidempr;vjudiciuin, utnos, dobila iiioderaliouc
seivata, tolcravimiis; ila a.'quiiiii fuerit, illiim pari
jure modoque nobiscum agcre, iicc giavalim forro,
quod Camaldulense Petri Damiaui inslitiitiim, pra;-
senli dissertatione, tum propriis argumonlis as-
trucre, luiii a singulis ejus scrupiilis, olijeclisque
pro siiis mcriiis, cooptaii nuiiieraiitiir, neinpo is, „ viiidicare niiamur, ut sarla , leciaque sil
tle qiio pi;ccipiie loquiunir, Pelriis Dantintii Ostiensis
episcopiis, et Damianus ex Rodolinda sorore S. do-
cloris iicpos (ciijus ipsc incininil tom. 1, lib. ii,
cp. II, cl lib. VI, episl. 5, 2, 22, 29, ac toin. IV,
cariniiie 219, ad (|ueni inscripla sunt Collectauea
ex opcriliiis Potri Damiani, ejus Operum toni. IV,
ciijiis ct meiiiiiiit S. Brunus episcopus Signinus iii
Coiniiiciit. supor Isaiaiii : fuisse aiileiii a Gregorio VII
iii aviiiiciili iiioiiioriaiii, cardinalein crealuin, palcl
cx Rogerio sciiplore Vila; S. Aiiselini Liicensis
episcopi, iit nutat Conslautimis Cajelanus prxl. in
dd. Collectanea , et confirmatur ex insirumento
concordiae iiiler pr;epositum ccclesia; Florentina;,
et abbalom S. Miuiatis, cui inicr alios cardinales
religioiiis gloria qu;iB in Petro Damiano, ojiiS'|'.ie
scctatoribus celcberrimis polissimum emicat, utqtie
lol illuslrium scriplorum, qui nobiscum seuliuiil,
summoninique etiam ponlificum (qiios c. 6, niini. 19,
cilabimus) ac sacra; Rituum congrcgationis, (pix
Pelri Damiani ad diem 22 Febriuirii, ac Doininioi
Loricati ejus discipuli ad 11 Oclobris, officia ordiiii
iioslio rccitanda indulsit, prudentissiinum 'udicium,
uiio eodemque operc propiigncmns.
VII. Et quamvis dum lisec siib prelo cssent, bre-
vis apologia llalico soimone scripla piodicri!, pro
S. Pelio Damiaiio, adversum eumdeiii Ladcicliiiiiu
Camalduleiisibiis vindicando, aucloro Philipiio M.nia
M.icohiaieia ereuiita Cam.ildulensi congrigatiouis

21
PKOLEGOMENA. — DE INSTiTlJTO CAMALOLL.
Mi)iiiif r.oionac, qiii se piiiiiiiiii oinniiim Pclii Da- A Uii' illnm noblli sliipc progeiiiliim ,'iti]iie icligiosuin
iiiiani vindiccm, p;ig. 9, aibilialus est (qiiasi unus
ipse, CKteris coiisopitis, ad oriiiiiis loliiis propii-
gnationem evigil;issci) qiiod ignoraret, liaiic ab aliis
proviiiciam duiliim occiipatam , ex quibiis auctor
Dialogi Sejanum iiiter ct Riiflrmuni id lepidc, sed
iiervose jam pra;sliiit; iit iiibil dicani de piaeseiiti
Oisscrlatioiie lunc ediiioni proxima, quseque si aut
Iribus folioiis (iit Macbiarelli Apologia) comprebeudi
poiuisset, aiit reliquas, quibus conjungenda erat,
noii exspeciassel, utique auctoris biijus non opciam
modo, scd votum, et cogilationem prseveiiire dc-
buerat , quamvis , inquam , Maccbiarelli Apologia
nosiram banc disserlalionem prsecesscrii, seque ac
Scjaiii ct Uufiiiii Dialogiis jajn cilaliis, iiibiloininiis
fuissc. De eo exslat elogium bujuscemodi : Aiiiio
1000, coeptum est wdificium eremi Avellnna'. suli
Catria a Candulpho, sive Ludul|iho, simpliciter ca-
pella et casula ad Ariaiiorum scctam fugiendam.
Verum eninivero cum Ariana pesiis , qiiai Eocle-
siam Chrisli annum circiier 320 iabefaclare cffipil,
janipridem ante annum millesimiim exstiiicta fiie-
ril, nos eam sedificaiionem loiige antc lempora
sancti Patris RomuaUli factam fuisse nihil amb!~
gimiis. »
\\. Tiim sic proseqiiitiir : « Porro Ludulpliiis,
sive persecuiores fugiens , sive percgrinalionera
cum qiiodam suo fido sorio obiens.ubiciinque per
silvas et valles locum ercmiticae vit;B idoneum in-
hauil iia argumcnlum cxbaustiim video, ut mca! B venirct, dubius erat an ibi sisterel el peregriiianJi
pariter hicubrationi iclicius locus non sit , licet
iiiiilla fiilura sinl iiiilii cum illo, el cum pra;diclo
dialogista, necessaria conimunia, in ejusdem siqiii-
(lcm causaj prxsidio laboraniibus non possunt non
cadem occuriere argumenia, ex iisdem sedibus
deducla , esedemqiie rationes ex iisdem foniibus
derivatse. Quod qiiidem veritatis indiciiim pr;«sumi
dehet, plures enim, qui e diversis loii.goqi.ie iutcr-
v^llo dissitis rigionibus sciibeiites. sua invicem
studia nmi comniiinicaverint, non posseiit simul in
iisdem ferme priiicipiis convenire, nisi veritalis
uiiitas, et constantia, qiia; simili ubique voce loqiii-
lur, senientiariim verborunique consensuiii ab IHo-
fineni faceret. Cum vero nullibi viam obfirmare
posse videretur, contigii illum per Apennini jiiga
iter facientem, ad locum quemdam amoenum ar-
cuata; vallis, qiiae sila est inter densissimas silvas
inter iiiontem Catri.Tet Coriii, descendere. Ubi diini
sisteret, pliis solilo laboris ilinere faligaliis, ad
fonteni, qui pluriinus ad radiccs Avellanarum ar-
borum scaturiebal, et sunipto cibo. cum iioiinih'1
somiii capere cospisset, vox coelitiis ad illiim biijiis-
modi facta esl : Ludulpbe, hic tibi habitalio paiata,
jam tandem labori ilineris parce. Qui surgcjis, Deo
gralias agens, capollam et casubiiii, ut dicliim esi,
iiiibi ad honorem sancti Aiidrc» aposloli piiiimm
niiii quolibet cxtorqucret.
CAPUT n.
posuit, inditumque loco est iionieii Fonlis Avcllaiil
^ a fonle memorato, usqiic in bodiernum dicm. Porro
Arelliinensis eremi exordium, ei iiisiituiio a S. P.
RomuaUlo dependens.
Liidulpbns, aliqiiandiu degens qiiasi incognitus, a
pastoribus prodiius est, et ad episcopalem caibe-
SvNOpsis. — Avellanae origo ex Fortunio, niim. 1 et
2. In ejiis narralionem animadvorsio, 3. Moiiasle-
(Iram Eugiibin;e Ecclesise, in ciijiis dicecesi locus
est, allractus deinde omnino inviius. Qiiamobrem
riiim Avellaiue circa amuiiii Christi millesimiiin
iiisLitulu;n oslenditiir, i. An B. Ludulpbiis loci
aiiclor Arianos fiigerel ? 5. S. Romualdum, etiam
Mabilloiiii leslimonro, apud Avellanam babilasse,
U. Ejiis habilationem apiid Catriam de Silria
creniiis sua Avellana, ob freqiienliam discipiiloriiia
iii celebre coenobium versa, quod propler aucioris
iiicrcdibilem coliiniba! siiiiplicitatem, tiiiilo ordiiiis
Columba! insigniuiin, ilUim vel usque ad tcmpora
e\poneinlam non csse, 7. Ex ipsiiis Fortiiiiii priiicipiis
AveUaii;ie iiislituiionem D. RomuaUlo tribueiulam,
8. ThomsB Minii in eaindem senteiiiiam
siilfragiiiin, 9. Luilovici .lacobilli aucloritate iiiem
Daiiibis pocta; Elrusci relimiit, i elc.
III. lii qua narratione primo advcrlendum occiirril
niniis inconsulte a Fortunio veliii iiuUibiiim siip-
coiiUruialur, 10. llem Jiilii Ambrosii Liiceiilii calpoiii qiioil Avellanensis ereiiii institulio S. Romualdi
ciilo e:ideni veritas niuiiitur, 11. Certior aiini
leiniioribiis longe anterior fueril, ex quo epigraphe
delenniiKitio, ,...„, qiio ,,..„ Iiaic ..„.,. coiiligerint,
.o„...... 12
I. INunc
aliiiis repele
dreae (nunc S. Crucis) Fontis Avellanse, ubi Petrus
Daniianus, quemadmodum in ejus Vila ab Joaiine
ipsius discipulo ac faiiiiliari edila, cap. 4, narraliir,
nionasticuin schema iiuluit, institutio. Fortunius
iioster Hist. Camald., parte ii, lib. v, cap. 5, de ca
sic loquitur : « Qui de origine venerabilis eremi,
seu coenobii Sanctse Crucis Avellanoe mentioncm
faciunt, hi rem Ludulpbo, sive Candulpho ascribiiiit,

2'
S. PETUUS DAMIANUS S. H. E. CAIiDlNALIS 2.i
s.icraiii Avcllaii;d Uoimini reveia conslniciam fuis- A VI. Seciiiiilo, iii cadeiii Fortiinii narratione oli-
se, nec ad Arianonini sajcula ejiis inslilulionem
rcfcrri possi^, conslal Uim ex ipso B. Ludiilplio il-
lius eremi fund.itore. qiii anno 1009 ad Eiigiiliinmn
episcopatmn rapius est, illiiiue aiino 1012 nnntium
remitlens ail suani erenium reversus legiiur, ubi
sanetissime obiit die 20 Januarii 10i7; tum ex
cjusdem Ludiilplii discipulis, Juliano, qiii ereniuni
iii absentia Ludulphi ab anno 1009 ad 1012 rexil,
eideniqiie in episcopalu Eiiguliino succcdcns, die 7
Maii 1032 c vivis excessii ; B. Ciiidone Aretino, qui
anno 1022 suiim dc niusica Synlagina noviini Tlico-
diildo Aretino cpiscopo dedicavii, el anno 1030 a
B. Ludul|)lio iii coadjntorem, seu vicarium suum
est cooptatus, cui eliam anno 1047 in prioraiu suc-
servandum est prsctcrinissam ah ipso fuisse insi-
sigliom circunistanliam, qiiam alii scriplores ex-
prcssc noiant, neinpe Ludulplium limic ipsiusnict
S. 1\ Bomnaldi fuisse discipnlum, ei al) ipso ereiui-
Iic;c disciplina» legihus ciuditum; imo in ipsnmcl
solitiidiiie, apiid Catriam Ludulplii ope cxcilala'
S. P. Bomualdum commorassc, ut nanal Petrus
ipsc Daiuiauus in Vita S. Bomualdi cap. 19, ibi :
« Aliquaudo autem vir sanctus non longe mansit a
Calria; t qui locus de habitatione apud Avellanam
cxponitur a variis auctorihus, quos inter Ludovicus
Jacobillus de sanctis Umbrix^ ac Joaiines Mabillo-
nius prsfaiione ad s;tculum VI Bcnedictinum, ubi de
Avcllanensi coenobio lisec habet : t Sub annum
cessit, usqiiedum anno 1050, die 17 Maii, Deum B Cliristi millesiinum constriii coeplnm cst, nempc in
adiit; B. Forti ercmita, qiii :inno 1030 se Liidulpho
discipulum oblulil, et die 9 Maii 1040, ex hac luce
inigravit, ut ejus lumiili vetus inscriplio in cathe-
drali Eugiibina lestalur. Ut omitlam graves scri-
plores conlcndere Pelruni Damianum, quinqnage-
sinio post Avellanensis eremi instituiionem anno,
se inibi divino servitio mancipasse ; qiiod utique
falsum essel, nisi circa aiiiiim Christi inillcsimnm a
B. Ludulpho posila venerabilis illius soliludinis ini-
tla supponerenlur.
V. Inlerim qnid sibi volueril clogii illius auctor,
eiim dixit Ludulphum ad Arianorum sectam fugiendam
sacellum illiid apnd Fontem Avellaiiae constru-
xisse, liaud facile est divinare, nisi dicamus aliquas
Umbria, dioecesi Eugubiiia, ad radices Montis Ca-
Iri», ubi iiidem S. Bomualdus secessum habuil. »
Ut alios minoris nominis, Portesanum, Crucettuui,
etc, pra^tercam.
VIL Quanquam vix teslibns opus est , ubi res
ipsa loquitur, lum ex Avellanilarum inslituli cum
Bomualdinis legibus convenientia, de qua infra
uberius, tum quia aliler quam de Avellana; solilu-
dine illa Calriensis habitalio Bomiialdi exponi ne-
fjuit; opinio siquidem Fortunii , parte vii, lib. i,
cap. 11, locnni illum de eremo Sitri;c interpreianlis,
pugnare videtur cum Petri Damiani auctoritate, qni
in Vila S. Bomiialdi, cap. 49, ila rcferl Bomualdum
ad Sitriae soliliidineiii habilandam divertisse.
Arianorum reliquias, et lum forlasse residuas, aut ^ quasi ibidcm anlea commoralus non essct, sed lo-
denuo cxcilaias fuisse (ut nostro eliam sseculo hsc
impietas renovata esl in Anglia polissimum, el Po-
lonia per varios sectarios, Fanslum Socimim, Joannim
Crellium, Brcnniom , Enicdiniim , Smalciiim ,
Schilchsingium, Oslorodum, el Christophorum San-
dium), nam de Arianis veliit exslantibns loqui vide-
tiir Petrus Damiani tom. IH, opiisc. vi, cap. 22, ihi :
t Al conlra, Ariani, qui advcrsns Spiritus saneti
divinitatem manifesta prorsus impietate coiinigiint,
ad calholicam fidcm redeunles in malo accepli or-
dinis persistere dignitate non possunl. Credunt
eiiim, sicnl eorura sacrilega professio nianifesiai,
quod Pater crealor sit, Filius crealura; Spiriium
vero sanctum creaturam creaturse danmabiliier as-
severant. > Sed et Arianonim meminit nl suo tem-
pore existeTillum anonymus encoiiiiastcs Henrici IV,
queni ex tomo I Colleclionis Frecheri addiicil Pa-
piiis anno 1058, n. 5, aiit dcnique nisi clausulam
lianc ita interpreiemur, ul significet, Ludulplium
divino cultiii dcdilum, ut se ab Ariana siipersti-
lione, a qua maxiine abborrebat, alienum ostende-
rel, illo saccllo divinos Chrislo honores, dobitam-
que S. Andreae cjus aposlolo vencrationein testatum
esse. Quanqiiam opera; prcliiim non est ut in illiiis
iuscriptionis expositionc immoreinur, cum adeo
obscura; fidei sit ul a nemine propterea illam indi-
cari, aut coinmendari vidcam, pra;lerquain a For-
luiiio. et his, qui ab illo acceperunl.
cuiffl ipsum tunc suis discipulis rcplere aggredere-
tw. Ecce Damiani verba : < Postmodum vero Bo-
mualdus, cum Appenninum desereret , monlem Si-
trioe habitatiirus ascendit. Cavendiim aulem suni-
raopere est ne quis, cum audierit quia vir sanctus
tot loca mutaverit, pii operis pondus vitio levitaiis
ascribat. Ha;c namqiie mutationum ejus caiisa
procul dubio fuerat, qiiia ad venerabilem virum,
ubicunqiie degcret, lurha hominum pene iniinmera-
bilis conciirrebat. Batio ergo poscebal ul, cuni
unius loci spatium plenum habitaloribus cerneret,
illic priore constilulo , ad replcndum mox aliud
festinaret. i Quod si Bomualdus dudum in Silria
ercmiim condiderat, cum ad Catriam raorabatiir,
ul docet Fortiinius, hx'c nova in Sitriam excursio
non fuisset iiovx locoriim mutationi, scd veterum
discipulorum visilationi ascrihenda , neqiie hac
Damiani excusatione opiis erat , neque adducla
freqnenti;c discipulorum causa proposilo ipso con-
gruerel. Habilatio igitiir apiid Catriam , non de
Sitria, qua; inde duolius niilliaribus ad Saxiferrali
oppidiin^ rccedil, sed de Fontis Avellana; soliludine,
qujc Catria" monlis latcri penilus adh;i;ret, cerlis-
sime cst intelligenda.
VIII. Nec duliitandum piilo, Fortuiiium ipsum id
exprcsse concessurum, iiisi illiiis Arianonim fiigae
Liidulpho ascripta; pra;concepta opinio, AvclIanK
insliinlioncm ad lenipora Bomualilo anleriora rcfo-

23
PROLEGOMENA. — DE INSTITUTO CAMALDUL.
leiulam esse, persuasisset ; indcquc Romualdi liabi- A zione di quanto lio delio, cioc, clic il B. Lodolfo
talionem apud Catiiam, de Avellanensi soliludine,
dudum ab aliis monacliis occiipata, inlelligcndam
iion esse, scd ad cremum Silrise detoiquendain,
f;\lso arbitratus cssct. Nam is aliunde fatolur, Ro-
mualdi s:t;ciiIo cxstructa ccBnobia ejusdein discipliiia
pntissimum meriiissc, ait eniin part. i lib. i, cap.
83 : « Porro taiil;i fuit dc sanclissimo Roniualdo in
loia Europa opiiiio, nt vel nulluin siii teiiiporis coe-
nobiuni, niilla ercmi solitudo, niilla dcnique rcligio-
sariim personarum congrcgatio usquani gentiuin
fuerii, qua; aut Roinualdum magistniin, et pairem
iion babuerit, aiit coiisilium, missis legalionibus,
non flagitaveril ab illo, qualiler conversari in saora
miliiia deberet, el qualiler diabolicis impugnatio-
fiisse discepolo dcl P. S. Roniua!:lo, e clie vivesse
coii i sui disccpoli sotto lale protezione, si vede
cliiaramente nella persona di Pictro Damiano, per
quanto afrcrma il P. F. Paolo Morigia nella siia
isloria dclle Rcligioni, dicendo, cbe Pictro Damiano
fu inonaco C:iinaldolensc : el il niedemo teneva pa-
pa Pio V il cbc viene confermalo dall' cssere slato
delto Pietro Damiano .Tbbate, e superiore in piii
monaslerii dell' ordine Camaldolese, come si dirt»
iiella sua Vita. » De qno et nos cap. C nonnuUa di-
cturi sunius.
X. Idipsiim coiifirmat Ludovicus Jacobillus de
SS. Unibria; toin. 111, pag. 524, diccns : « Molti
veniiero a far penilenxa, e si aggregarono alla loro
iiibiis resislere posset. j Quod prsescrtim de Avclla- B conipagiiia, fabricandovi un niiuiasiero pcr molii
nciisi eremo, et quidem poliori jure, aflirmare dc-
biierat, quDe neduin Romualdi teinpore, sed in ipsa
llalia, inio in Umbria sub ipsius S. Patris oculis
construeta est, nec nisi ab ipso vitoe cremiticae m:>-
gno restaiiratorc Ronnialdo congriias ercmilice vi-
veiidi legcs iicciperc polerat.
IX. Ilinc Thonias Minius monaclius noster in sua
Ilisioi-ia Camaldulensi, qua; in bibliotbeca Angelo-
nini Floreniis nis. servaiur, ubi Forlunium (iion-
niillis duntaxat locis correctis, et quibusdam ejiis
omissionibus supplelis) vcrbalim italice reddit, ut
jam dissert. i, cap. 1, niim. 6, monuimiis, Avella-
nensis pariter ccenobii fiindationeiu, quam ex For-
tunio supra, num. i, adduximus, sic iiiterprclalur,
monaci, i quali il B. Lodolfo vi vcsti circa ranno'
mille di N. S. e con facolta di papa Silvestro II.
iiistitiil la congregazione di Fonte Avelbina, dellw
aiico dolla Colomba, sotlo la rcgola di S. Beneiletlo,
con alcune coslituzioni di S. Romualdo abbate, il
quale sin dairanno 953, aveva fondalo T ordine
Cainaldolese per i suoi monaci, et ereiniii, e viveva
in qnesto tempo, i elc. Ibicc ibi, quibiis similia et
alibi tradidit, qiiemadmodiim et ipsum Petnim Da-
iniani iiiter Camaldulenscs alumnos absoluie re-
poiiit, proeseriiin tom. II, ad diem 13 Julii in Vita S.
Romualdi, pag. 52.
XI. In eamdem sententiam afferrc jiivat qiiae re-
verendissimus abbas Jiiliiis Ambrosiiis Liiccntiiis
atqiie restituit, iit Rudiilphum Roinualdi fuisse di- C Cisterciensis, sacra; congr. Iiidicis consultor ad lioc
scipulum, ab eoqiie vitae eremiticae praeceptis iinbulum
tradat : ait cniin lib. viii, cap. 1 : « Colero,
cbe fanno menzione dell' origine del venerabil cre-
mo, oggi Badia, di S. Croce dell' Avellana, vogliono,
clie ne fosse autore il B. Lodolfo, altrimenti Can-
dolfo, uumo dotato di singolare innocenza, il (juale
mediante le sue sante operazioiii, fu fatto vescovo
d' Agiibbio r anno trentesimo della fondazione d' esso
oremo, ma non faiino memoria nissuna d' onde egli
fusse : solamente dicoiio, essere stato di nobile stir-
pe, ereligioso ;
producendo quesia memoria. L'aiino
mille si principio 1' edificio dell' eremo dell' Avel-
l;ina solto Catria da Candolfo, overo Lodolfo, con
semplice capella, e Casipola, per fuggire la setta
dclli Ariani. Nel qual tempo, non solo iii Italia, ina D Luceiitiiis.
quasi per liilta rEiiropa, era celebrc la fama della
santita del noslio P. S. Romualdo (ancora viventc)
c de' suoi discepoli, e non e punto da dubilare, anzi
teugo per fermo, che Lodolfo ancor lui fosse suo
diicepolo, e cbe non solo fuggisse la persecuzione
della setta, ma clie andasse, a giiisa del maestro
suo S. Romualdo (anzi con sua benedizionc, e coii-
seiitimento, come un altro S. Gio. Gualberlo) cer-
caiido luoglii solitarii, e rcmoti da ogiii strcpilo
socoiaresco, per ([uivi fermarvisi col siio conipagno,
ed altri tirare al servizio di Dio, perclii; in loro eia
iiii ardenle dcsiJcrio della salutc dcll' aniine, > etc.
Ilsc Miniiis, ipii et infia addit: i E pcr corrobora-
propositum ficripsit iii libio inscripto ; FuUjor Ful-
gimi, etc. ; Romae, anno 1703, adeoque post Ladcr-
cbiani Operis editionem imprcsso : ibi eiiim in
notis posl Elogium xviii, pag. 102, lia;c babet
1 Sub Lodiilphi magistcrio ejiis schola a plurimis
freqiienlari coepta est, adveniente Joannis episcopi
Eugubiiii placito, aniio 976. El qira; riidi piinium
opere initia sunipsil, approbanle deiiide Silvestro
II, Romano pontifice, iii caput, et priiicipem nomi-
natissimae corgregalionis S. Crncis de Avellana ex-
crevit sub regiila sancti Cassinalis Benedicti, certis
additis constitutionibiis , quas partiin diclavil S.
Romualdus CaiiiaUlulensium primiis abbas, par-
tim conscripsit ipse Lodiilplius. » Hacteniis abbas
XII. C;cierum si ad certiores calciilos Avclbuue
exordia delieaiit revocari, qiiandoquidera Ludulphiis
aiino 1009 ad Eugiibinam calhedram cst assiimplus,
oporlet eos, qui trigesimo post sacioc illius solitu-
diiiis conslructionem aiino ad episcopale iiiunus
ipsiiui voc;itiim fiiisse arbitr;intur, .id anniim 979
ejiismodi fuii(l;itioneiii retrahere, id (iiiod propius
alicsl ab anno 976 per Ludovicuiii J;icobilliini, et
abbatem Liicentium supra relatum expresso. Unde
qui anno millesimo Avellanensem eremiim condi-
tam volunt, aut de ipsius Kdificio ad certiorem ere-
nii, aiit coenobii formam postmodiiin rcdacto intel-
ligeiidi siint, aul dc cpoclia non Dr;ccise delermi-
:

27 S. PETRUS DAMIANUS S. R. E. CARDI.NALIS.
iiata, 6ed prKierpropler duiilaxai circuniscripla, A •!• Agc ilaqiie piimo qiiic niagis geiicLalia siiiit
enittl iiiliMpietaiuli. F.ilcii(lurn tamen, usqiic ad
C/.iiiiim 089 et 990 Ludiilpliuni sine certa regula,
hiii;plici diiclu spiriliis sui, discipulos silii adjiiiitlos
rexisse : tiinc enim dunlaxal aptid Cati iaiii S. Ro-
inualdusliabilavit, a qiio S.P. Beiiedicti legiilainLu-
dulpliiis accppil, siimilqiie perfectani ercmiticoe vilae
iiormam, et saliiberrinias iuslitiitioncs didicit, ad
qiias deinceps aluninos suos exigcvcl. Ciim enim
anno 995 Classensi alibati.-e proelcctiis fiierit Ro-
nuialdus, idqiie (ex Yita cap. 22) ante quinqiien-
iiiiim, adeoqne anno 990, illi fucrit divinitiis a S.
ApoUinari revelaluin, quod contigit Romiialdo apud
Ciitriam commoraiilc, (cx Vil.c cap. 19) oporlftl, ut
aiino 989 ad Catria: montcm cuin Liidiilpho, et so-
comparcmiis. Roimialdi iiislitutuin coeiioliitii a;, ali
eremitica; vila; coujunclionc compreliciidi, dissert.
I, capilc i, probavimus, atquc idcirco S. P.ilicm
plcrisque in locis coenoliia eremis proxima coiisli-
liiisse, et ulramqiic sub uiio reclore, lam sociali.';,
qiiam solilari;c disciplinie familiam collocasse : uiide
in ejus Vila cap. 50 doccmur, quod < pr;cce|)il ab-
bali , ut in eremuiu secedens per toiam liebdomadam
in cclla consisteret, diebus vero Doniinicis
fraiies ad moiiasterium veniens visitarel. > Jani el
apud .\vclh'.iiae solitudiiiem claustrum erigi ciiravil
Damianiis pro liis, qui ccenobilice vivcre inallent,
aique, CK usu inonasleriorum, procesbioiieb in sii-
lemniiatibus agere giuderent, ut ipse leslatur toiii.
ciis Romnaldus cousisieret, et anno 990 moiiilns ab B 11!, opiisc. xiv, ilii : c Claustrum quoque jnxia cc-
eodem sanclo ApoUiiiari inde discedcret, Classcnsi
ccBiiobio propiiis accedens, dum pnfifecturam illius
sibi iliviiiiius destinatam exspcctaret.
CAPLT in.
Avcltanilaruw, et Camaldulensium inslilmi compa-
ratio.
clesiam conslrni hac intentione censuinius, iii si
quem adliiic inolila monaslerialis ordinis consiic-
tudo delcctal, habcal ubi in prsecipuis fcstivilalibiis
solcmniler ex niore pioccdal : cui el proccssioiii
crucem argentcam satis idoneam procuravimus. i
De qiiilnis inonacliis prope ccclesiam coenobitice vi-
Sv.NOPsis. — Capitis liiijus proposilum. Num. 1 Erenii
et coenobii apud Avellanam conjunclio. 2. Monachoruin
el cremilarum, atqiie inclusorum iiistiluiuni
Avellanoe viguii. 3. Eremitis obedienlia,
ventibus meniinit eliaiii opusc. xv, cap. 7, iibi de
Servis ait : < Nonnulli qiioqiie ad audiendas psalterii
vigilias inalurius surgunt, cuin liis videlicet
tani apiid Avellanitas, qnam Camaldulenses, iu- frairibus, qui apud ccclesiam conunorantur. »
culcala. i, Specialis utriusque insliluti comparatio.
5. Quid absiiiienlia, ei jejuniuin, bidiiana
IIL Et cum Ires veliiti religiosorum species Ca-
quoque, ei Iriduana, apud B. Rodulphnm Cainalmaldiilense institutum, Romualdi nulu, coniplcciadulensem
priorcm, et apud Petruin Damianum tur, ncmpe coenobitas, et ercmiias aiierlos, aiqiie
signilicent. 6. Quo temporejejuniimi cx Ronmaldi
reclusos anacborctas, ut jam loro cilalo declaravi-
pr;cscripto ab Avcllaneiisibus, el Camalduleiisibus
observaretur. 7. Pcr tres octavas ab utrisque re- C mus. patct profetlo, hos ipsos apud Avellanai Foii-
laxabatnr abstiiieiitia. 8. Quae jcjiinii disciplin;»
Paschali lempore. 9. Quid reliquo aiini cursu apud
uirosque iii usu esset. 10. De observatione utriusque
Quadragesini.x>. II et 12. De Sabbati Saiicli
et vigiliai Nalivitatis Domini consiieludinc. 13.
De lancibus ad panis pondus mctienduni in cellis
Camaldulensium , et Avellanitarum. 14. Libra;
panis a S. Benedicto prujscripise nieusura ex his
ilhistrata. 15.
I. Ne quis autem pulet, niere arbitraria scripto-
rum imaginalione niti, quod B. Lodulphus, nl ca-
pite prsecedenti exposuimus, sub disciplina S. Ro-
inualdi meruerit, ab eoque eremitice vivendi legulas
Avellanitis suis tradendas, acccperil : juval prsesenti
capile ulrumque institutum conferre, quo nempe
indiibii discipiili S. Romualdi, priiniqiie Camaldu-
lcnses ex nna parte, ex alia vero B. Ludulphi, ac
Petri Damiani scctatores, nimirum veteres Avella-
nil;c, usi sunt ; quo staiiin constabit, ab una eadenique
radice, nempe D. Romualdo eremitarum omnium
duce, hoset illos pariter propagalos. Et quain-
vis lioc ipsum ex disscrtatione 1 satis eliiceat, ubi
praisertim cap. i, num. 8 et 21, aique alibi passim
ostendiinus, D. Romualdi iiistitulum apud Avellana;
foiilein, ajqne ac apiid sacrain Cainalduli ereinum,
exacle obscrvalum : lioc loco tamcn id spccialius
erit cx Petri Dainiani, el B. Rodulplii, aliisque ino-
nuinenlis, non loiiga quidein, et accurata paniuin
enuuieraiionc, scd brevi saltcni pr;ccipuorura cano-
uuin spcciuiiiic, dcmonslraiiduin.
tein Pelri Damiani tempoie vixisse ;
iinde opusc. xv,
cap, 18 tios tres gradus enumerat, diim ait : < lii
ipsis antem cellulis nunquain loquantur alicui , nisi
forte aut omnino niorentur inclusi, aut etiam sinl
juxla moiiasterium constituti. » Neinpe ab eremiiis
aperiis sileiitium in cella servari pr;¥cipicns, siciis
quam cum penitus leclusi vivunt, qui se iiiviseii-
tibiis colloqui in ipsa cella non prohibenlur, autcum
inler coenobitas degiint, quos tam rigidi censiira
silentii non astringit. Et sane monachos insirnit
Petrus Damiani opusculo xiii, quod est De perfectioue
monachorum, ubi et de diversis monasicrii olficiis
disputat : eremitas instituit opnsculis xiv et xv,
onines jejiiniorum, aliarumque dislrictionum regulas
" aperle disponens : Reclusos dirigit, tiiiii lib. vi,
epist. 50, qu;e est ad Theuzoncin, variis coriiin
cxcmplis adductis, ut Martiui Sloracis, < qiii j.iui
per tria luslra non prodiil, > Lupi, < qui se pio
Kierna liberlate i propria; cellae < carceri inclusit, »
Leonis, et aliorum ; tum opusculo 9 docens, sidi-
larios in divinis ofliciis, et sacris mysteriis cele-
brandis, formulas ab Ecclesia usurpatas : Dominns
vobiscum. Jube domne benedicere, etc, lieet alios
pr;esenles supponere videanlur, immutare non pos-
so : qiiod opusculum < Leoni amore superuK; liber-
tatis incluso » inscribitiir ; ut opusciilum xv, i Stc-
phano amore supern» charitatis inchiso > niincii-
palur, qucm ex eo laudat, quia i inoiiastcrialcm

2'J 1'ROLEGOMEiNA. — DE INSTITUTO CAMALDUL' S5
Iflliliiilineiii ftigieiis, niox fervido splriai, cclhilx s« A li^c alind qiiiil addtUir, peifecliim iejiiiiiiim. [sive.
carcei"ilib:is angiisliis incliisisset. t
IV. Raisiis qiieinadnioduiii priccipiias siix sollici-
tiidinis parles eo direxit Romualdus, ul ereniilas,
olim suo ipsoriim arbitrio viventcs ad salutaris obo-
dienti» jnguin revocaret, nec sine prajlati jussione,
aiil conseiisu, magna quaniumvis opera sibi ad me-
ritiiui profutura sperarent, ul disser. i , cap. 5,
niiii!. 6 el seqq. cxplicuitnus : ita nihil inagis, quain
liaiic ipsam obedientioe virtnteni eremitis inculcat
Petriis Damiani, de qua opiisc. xv, cap. 18 b.TC ba-
bet : t Illud plane summopere est cavendum, ne sub
colore qiiis eromilicae vitoe, jiigum detrectet obe-
dieniia; ; imo tanto se arctiori obedientiifi lege
toiislringal, quanlo banc institutioiiein superexce-
ul habel opusc. xv, cap. 6, in Ereiiio Jcjuniiiin) noii-
vocatur. » Itaque idem soiiat apud Rodulpluim ahs-
Imentia; nomen, quod apiid Daniiaiium jejnnii per-
fecti, sive ercmiiici vocabulum : iibi vero piilmen-
tiim quodvis, unica rcleclione servatn. amitlilur, a
Rodulpbo simplex jejunium, a Pelro Dauiiani unica
refeclio nuncupatur. Rursus qtdnque dierum per
liebdomadam jejunium apiid Petriim Dainiaiii ideiu
sonat, qiiod triduana, et biduana abstinentia peiies
Rodulpbiim ; iiani, ut iiiqiiil Pauliis Jiistinianus in
Regula vitae eremiticse cap. 27 : « Ridiiana, et tri-
duana tunc vocabanlur jejunia, cum feria seciinda,
terlia, el quarta, et postea sexta feria, et Sabbaio
in pane, et aqua jejunabaiit : ut priornm scilicct
dere coenobitarum regulam non iguorat. Obedieniia " triuin dierum triduana, sequentium vero duoruii
quippe, et bona nostra commendat, et negligeiitiae
offcnsas excusat. Ut ergo nostra sit remotio, vel af-
fliciio friictuosa, salutifer:e sit semper obcdientiaj
bale coiidita : et quoscunque boni operis vita nostra
rauios expandat, in radice semper obedieiiti;e ne-
cesse est coalescat. » Qiiae plane consona suiit B.
Rodiilphi prioris Camaldulensis nionitis, iii constitut.
aiini 1080, cap. 40, sic loqueniis : « Hoecvirtus so-
litariis valde necessaria est, ut quo duriorera du-
ciint vitam, eo pleniorem observent obedienliam.
Qiiidam namque, sub obteutu sanctioris vitae, jugiim
recusant obedieiuiae : putant cnim se lege obedien-
di solutos, eo quod arciiori ereniitic.Te vita; studio
se norunt astrictos. Sed ibi certe major debet esse
ohediendi observantia ubi fervienlior, et austerior
ost vivendi cultiira. »
V. Sed, iilad spocialia descendamus, coiiferalur,
obsecro, Romualdi, priscoruinque Camalduieusium
disciplina, cum Pelri Daniiani, veterumqiie Avella-
iiiiariim vivendi forma; ac depiehendenius, ita al-
leri penilus convenire, ut pene eodeiii calamo, certe
eodem spiritu, dictata utraque videatur : et si qua
intersit differentia, illam adeo teniiem esse, ut vix
iiiier ejusdem individiise congregaiionis diversa mo-
iiasleria levius discrimen noiari q.ueat, nec inajor
pio diversitaie locorum. possil observari consensio.
Loiigiim esset singula prosequi : nos summa reruna
capita pcrcurremus, quoe cuin totidein pene verbis
biduana diceretiir abstinentia. t Qua; qiiidem mo-
nuisse eportuit, ne ex diversilate soni verboruni,
sensuum quandoque varietas argueretur.
VII. Nunc quo anni tempore Iiaec tridui, bidui-
que, seu quinqiie perbebdomadam dierum absliiicn-
tia (cx dictis dissert. i, cap. 3, num. 3, ab ipsomct
Romualdo cunctis eremiticfe suae disciplimc secta-
toribus prsfixa) apud Avcllanitas obtiuerel, ex Pe-
tri Daniiani opiisc. xiv et xv, cap. 6, discaiiiiis :
« Ali Idibus, inquil, Septembiis, usqiie ad Kesur-
rectionem Dominicain, quinqiie per bebdoinadam
diebus tenctur bic ex more jejunium. » Qiiaiuliu
veio id observareiit Camaldulenses, docet B. Ro-
_ dulpbus prior in constitut. cit., cap. H, iibi ail :
'
« A principio luajoris Quadragesima!, iisque iu Pa-
schalein solemiiitaiem, per singulas hebdomadas iii-
duaiia, et biduana in bac ereino .servari solet absti-
nenlia. » Qui el cap. 14 siibdit : t A solemnitate B.
Martiiii, usque ad Nativitatem Salvatoris, qiiadra-
gesimalis fit observantia, siciit iii niajori Quadrage-
sima praemissa est. > Et in Constitiitioiiibus anni
1085 : i In bis, inquit, pr;edictis Quadriigesimis,
quinque dies in pane, et aqiia, et sale, mos est jeju-
nare. » Ilaipie propius ctiain, quain Canialdiilciises,
accedebant Avellaiiiloe in lioc proposito ad D. Ro-
mualdi iiistitutiim, dum peifectum creuiiticum jeju-
niuin a S. Patre (ex ejus Vita cap.9) iii quiuque lie-
bdomadae dies per triduaiiasetbiduanas distributuiii.
invicem sibi respondere constiterit, haud difficili t» neduin in utraque Quadragesima (ut iioslri) obser-
iiegoiio de CKteris lector conjiciet, quae saltem sen-
su conveniunt; etquidemab abstinentiac, seu jejuiiii
disciplina, quae iuter eremiticas consuetudines prs-
cipuaesi, iiiitium ducemus; sed priino terminorum
deriiiilioiies utrinque allatas audiamus, tum reliqua
ex ordiiie prosequemur.
VI. Ait crgo B. Rodulphusquartus Camaldulen-
siuiu prior in constilutioiiibus anni 1080, cap. 11 :
i .\!)stinentia in boc loco tunc dicitur, cum nihil
praeler panein, et aquam aut (si cui placet) salis
adjeciionem, edenlibus ministratur, » Pelrus autem
Daiuiaiii opusc. xiv, De ordine eremitarum Fontis
Avellani, imiuit : i Jejunare autem illos dicimus,
qui iraiicm cum sale, el aqua pt;rcipiunt ; ubi praeter
vabant, sed amplius per duos menscs ante fcstum
S. Marlini, et deincepsab octava Nativiiatis Doiniiii
(quam quidem a jejuiiio exemptam voluere, ut infra
patebit) ad initium majoris Quadragesimac, scilicet
omnino ab Idibus Septembris usque ad Pasclia 1)0-
tnini, abstinentiae hiijus rigori siippouebantur.
VIII. Tres porro Octavse, Resurrectionis, ct Na-
talis Doinini, ac Pentecostes, et bae quidem sol;;',
lam apud Avellanitas, quam Camaldulenses, a coiu-
muni abstinentia, el jejiinio eremilico eximebantur :
de primis euim ila scribit Petrus Damiani opusc. xiv
ct XV, cap. 5 : « Tres autem solummodo octava; per
annum ita celebrantur, ut jejunaie hic nemo coga-
lur, id cst Doniinicss Resurreclionis, ct sancl* Peii-

'A S. PETRUS DAMLVNUS S. R. E. CARDINALIS. 3-2
tocoslcs, alqiii; Natalis Domini ; qiianquam iii octa- A usqiie ail Idus Scptembris, tertia, et quiiita feria
vis Penteiosics, et ecclesiaslica tradiiio, ci Patrum
(Irceriiat aiictorilas {pro quatuor iioiipe temporibus)
jcjiinaiKJiini, in reliiiiiis veio octavis quanimlibet
feslivilatiiin , ccclesiasliciim quidem, prout regiila-
ris 01(1(1 postulat, leneoius ofriciiini, tcnoiem vero
coiiiiieli j(V|iiiiii iion inulaimis. j De seciiiidis vero
B. Rodiil|iliiis prior in Constil. anni 1085, sic tradii
: < Mos est per unamquamque hebdomadam,
aljs(|iie octava Natalis Domini, cjusque Resiirre-
ciioiiis, et Pentccosles, in pano, et aqua, ei sale je-
jiiiiare : etaliam nnllain octavam sic cclebrare, nisi
!ias tres, qnas siipra bic modo dixinius. » Et iii aliis
Constitut. anni 1080, cap. 12, ba;c habel : < In Pa-
scliali vero liebdomada, non solum relaxatur absti-
bina refeciio iii die tenelur, reliqiiis vero quatiior
dicbiis jejunium cx morc servclur. » Cui sic coiiso-
natB. Rodulpliiis loco cit., cap. 15 : « Deinccpsaii-
tem (ab orlavii Pciilccosles) iis(|uein feslivilaiem S.
Joannis, qiiatuor diebns in hebdoinada depiitalis ab-
slineiitia;, tertia feria siiiipliciter jejuiiaiiir, qniiila
vero gcminalur refeclio. De CTlero iisque Idiis Se-
pleiubris eadein qiiatuor dieruin scrvalur^abstinciitia,
tcrtia clquiiita feria gemiiia; refectioni dcpiilatis. »
XI. Ciim igitiir ejiisiiiodi obliiicrcl apiiil Avcllr.iu-
las, alqiie Camaldulenses pcr totiimanni ciirriciiliiiu
.eremitica; absiineiili* a S. Romnaldn institiiue d s-
tribulio, pari nioderationis tcnore iitrobiipie ob-
servato, qiia districiioiie duplicis Qiiadiagcsinise
iienlia, scd etiani jejiinium solvitur. In Pentecosle B ciirsum lam hi, quam illi peragere consucvciiiit, vi-
cadeiii observari debent, qiise in Pascbali solemni-
late commemoraia sunt, excepto quod jejunia (pia-
iiior lemporiim in hac licbdomada, sexla feiia abs-
liiieiiii:cdepiilala, ritu Ecclcsiastico simplicilcr ob-
seiveiiliir. » Et mox cap. 15 : i Die quoque insius
Nativilalis jcjiiiiium solviliir, csetcrisvero dicbiis 'ler
loiaiii Octavam sola abstinentia relaxatiir. »
IX. Riirsus, toto Paschali tenipore qualuor per
licbdomadam diebus duntaxal, tumapud Avellanam,
tum apiid Cainaldulum, jejunii censura servabatur,
lcrtia, et qiiint.i feria, prieter Dominicum diein, ge-
niiiise rcfectioni deputalis. Unde Pctrus Damiani
locis supra cilatisait : i Ab Oclavis nempe Domi-
nic:c Resurreciioiiis, usque ad diem sanctura Pen-
dcamiis. De S. Romualdi discipiilis lcgimus in cjiis
Vita, cap. 9, qiiod : « In diiabus anni Qiiadragcsi-
mis, non solum ipse {Romualdus) scd pleiique siii
discipidi , lotiiis liebdoinada; solili erant conliiiii.irc
jcjiiiiiiim. » Idipsiim de nonnullis siio teniporc Ca-
nialdiilensibusereniiiis teslatiir B. Rodul|dius prior
in Constiiuiionibus anni 1083, et Petrus Daiuiaiii de
Avellanitis, opusciilo xiv, sic loquitiir : t Dc diiabiis
illisQuadragesimis, quacvelJNatalemDomini, vcl san-
ctiim Pascba praecedunl, licelego taceam, vos tamcii
scitis, quia nonnulli liic siint, qui absquediebiis Do-
minicis, duplex illud Quadragesimale spatiiim toiuin
jcjuiiando transcurrere solent, exccptis Iribus so-
lemnilatibus, S.videlicet Andrea;, et S. Bcnedicti, et
•tccosles, qiiatuor dies per hebdomadam jejuiiatis ; ^ Anniintiatione Dominica. n Et opusc. xv, cap. C:
praeicr Doniinicum vero diem, de cujus reverentia
nulliis addubitat, tertia feria, et quinta feria his in
(lie reficitis. > Sabbati laincn jejuniiim non pcrfc-
cliini, sed simplex eral, iinica iieiiipe refectione cir-
cumscriptiim, sed vino, et pulmento ereniilis per-
misso, etcnim Damianus opusc. xv, cap. 15 :
« Non gravc videatur fiatri ctiani Sabbato refcctionem
ad nonam iioram usque diflerre : ut semel qiii-
dein ipso die reficiatur, sed tamen vinum, atque
piilinentum percipere ex liujus nostrae iiistiliitionis
iiidulgcniia non vetetur. » Quod ipsiini B. Rodul-
phus prior iii Conslitut. cit., cap. 12, sic brcvius
exprimit : < Poslmodum vero {ab octava Pasclialis)
tribus in hebdomada diebus (nempe fcria secunda,
quarla, et sexta) usque Pentecosten repetitur absli-
neiiiia ;
Sabbata vero simplici ji^junio deputantur.»
X..)am aboclava Pentecostes, usque ad Nativila-
tciii S. Joannis Baptisla; quatuor quideni solis die-
biis iibstineniia, scu perfectum jejiiniiim ulrobique
in iisii fuerat, sed pr;clerca feria tertia simplici je-
junio cousccrabatur, qiia: deinccp^ a festo S. Joan-
nis, usi|ue ad Idus Septembris gemiiia: relectioni
nddicla crai, piorsus ut Paschali tenipore coiisue-
visse notavimus. Eii Pclrl Damianivciba opusc. xiv
Ct XV, cap. G : < Ab octava vero Pcnlecostes, usque
ad Nativitatem B. Jt;.niii», terlia (piidcm feria piil-
iiicntiim fiatribus bora nona tribuitiir, quiiila vcro
fcria rcfcctio itcratur. Porro a fcstivitate S. Juannis
« Duabus auiem illis Qiiadragcsimis, qiia; vel Natalc
Domini, vd sanclum Pasclia praiceduiit, noiiniiUi
fratres hic sunt, qiii totam hcbdomadani jejiinando
transcurrunt, et qiiotidic, exccptis diebus Domini-
cis, in pane et aqua vivunl. »
XII. Reliqui aulem, qui tam rigidi jejiinii coiiti-
niiationem ferre iion poteraiit, sola tiiduaiia, ct bi-
diiana abstincntia contenti, « olera, vel (piodciinqne
liqiiamen » feria quinia, el Dominicisdiebiis utrius-
([iie Quadragesimae ad refectionem addcbant : a pi-
scibus lamcn, et vino, solemnioribiis quibiisdain
diebus exceptis, (um Avellanitoe, tum Camaldulcnscs
omnes pariter abstinebant. De primis ciiiin iiiquit
Pctrus Damiani tum opusc. xiv, tum xv, cap. 6 .
I lii prjedictis diiabus Quadragesimis consiietudo tc-
nuit, ut neque moiiacliis, neqiie laicis viiii, vel eiiam
piscis perceptio concedatur, exceptis his quaiiior
festivilaiibus, saocti scilicct Andreae, el C. Benedi-
cii, etDomiiiica Palmarum, elCoeiia Domini, quibi.s
niiniriim sacratissimis diebus pisccs, et vinuin, ex-
cellcnlium solemnitatum lalitia invilaiite, perci
piunt. » De secundis autem B. Rodiilpbns prior in
Constil. anni 1085, inquil : « Mos esl in binis Qua-
dragesimis pisces nullateuus edere, vel vLmim bi-
berc, nisiin solemnitaie S. Aiidrcae, ct saucti Bene-
dicii, et sanclK Mari.c, et Domiuica in Palmis, si
aliquaex partc Dominus traiismiserit, el iii C(Ena
Domini. » Similiierque in aliis Constitutionibus

35 PROLEGOMEiNA. - DE INSTITUTO CAMALDUL. 8i
aiijii 1080, c.ip. 11, ail: « Yiniim quoque posl ini- A Slalini Uoinu.ildus fiagiliiall pie compaliens, coiilimii
Quadr.igesiinae in.ignse, ac eliam Advenlus Do- suetse mensuia! quadram paximatii siipeiaddidit, et
niiiii non datiir nisi in Doniiiiica Palnianim, el feslis
declaralis, el in Coena Doinini in festivilatibns B.
MaiiiC, sancliiiiieBenedicti. !
XIII. Speciaiiin tamen iii Sabh.^ito sancto et vigi-
lia Naialis Dominioblaborcs chori, vinuin et panem
largiori inensura«suniere ulriusque loci iiistilutio
permiitebat : sic eiiiin opusc. xiv et xv, cap. 0,
loquilur de suis Avellanitis Damianus : « In Sab-
baio aiitem sancto, nec non et vigilia Nalivitatis
Doiniiii, ui labor ecclesiasiici relevetur ofTicii, totum
paiiem qiii voluerint, comednnt, alium veio cibuin
sive laiei, sive nionachi, penitus iion adniittiint. i
sic labenti jam frairi, ne oinnino deficeret, miseri-
cordiciB manum letcndii, > etc, ut letjimns in Ko-
mualdi Vita cap. 8.
XV. Obitcr aiitem notari juvat, ex Damiaiii loco
panlo anlea laudalo eriii posse praecisam panis mon-
siiram a S. P. Benedicto cap. 39 Regiilie pra-scri-
ptam ibi : < Panis libra una prnpeusa sufliciat in die,
sive Hiia sit refeciio, sive prandii, et coena;. > Quod
quidem libra; pondus simnl cum mensura hemina!
vini, idem S. Benedictus B. Mauro in Gallias di-
misso consignavil, ut narrat Faustus in ejus Vita
apud Surium : sed elCassinenses mo/iachi, Lonfo-
Ei R. Rodiilphus prior de Camaldulensibus eremitis bardorum incursionem fugientes, idem poiidus et
sic statuit loco proxime cilato cap. 11 : . Sabbatiim fi proxime cilato cap
,„e,isuram secum Romam asporiaruiu, ex Leon
veio {snnctum) sacri baptismi abstinentia; deputari
dcbel, sed pro labore ofBcii sequentis Pascb», bis-
coctiis panis, cum sobria perceplione vini , polest
fralribus indiilgeri; i et mox cap. 14, ail : i In vi-
gilia vcro Domiiiica3 Nativitatis idem observaiidnm
est, quod in Sabbato sancto diximus observari. »
XIV. Ideo autem tolum panem integrum Damianus
tf.qut, ac Rodulphus speciatim notant praevio Re-
surrectionis, el Natalis Doininici die duiilaxat per-
missum, qnia caeteris jejunii diebus quinque taiitum
panis octantes, certa mensura, pra^fixoque pondere
libratos, unicss suae refeclioni impendebant. Unde
Pelrus Damiani opusc. xv, cap. 8, ait : « Panis au-
Osliensi in Chronico inonlis Cassini, lib. i, cap. 2,
Reginonel. i. Chron. Sigeberto ad annum Cbristi
596. Nec «on monacbi a Theodcmaro Cassinensi
abbale niissi ad Caroliim Magnum in Gallias, nio-
nastic* disciplin;fi instaurandoe causa, pondus 4 li-
braruni, meiisurasque praudii, et coen:e secuin de-
lulerunl. Licet autem in Aqiiisgranensi concilio
can. 57 decisum fuerit, . Ut libra panis 30 solidis
pcr 12 denarios meiiaiur, » dum lainen eorumdem
solidorum pondus non innotescit, a;que iii obscuro
remanet vetusta ilJa inonastici panis meiisura. At ex
pracmisso Petri Damiani textu, hoc saliein elicitur,
ejus tempore quinque hujiismodi libras ovis aiis
tem eadeni in eremo, quae elin monasterio est men- ,.„,„ 24 a^qnali pondere correspondisse •
cuni eniiu
sura; hac tamcn discretione servata, ut in diebus

53 S. I>ETl\l]S DAMIANUS S. U. E. CAUDliNALlS. U
sovTinnli* pieliuin iilris(iue iticiilcalum. 17. Alia A 'um .ipud Ciiinaliluliiui, luin aputl Avellanam cou-
S. niMiiu.ilili iuonila liis, el illis coimimuia. 18.
suevcraiil; iieqiiu illa duntaxat, qu:c coiiiiiiuni ali
1. Ueli(iiiosvetenJin Avellanitariim mores, et cor-
icsponilenies cremitaruin Camaldulensium consue-
luilines lioc capitc proscfiuemur ; illudquc anle
(inmia nolabimus, usuiii viiii primo pcnilus iilrisque
ignoium, niox sobria mcnsura (extia dics abslinen-
tiic, seu pcrfeclo jcjiinio dicalos, dc quibiis su-
jira) pcrmissum. Dc S. Uomualdi apud Sitriam
discipidis tcslalur ipsc Damianus in ejus Vila cap.
61, quod I Viniim ibi ncmo novcrat, iiec si etiam
{jrav ssimani qiiis a-gritudinein paterelur. i Mox
M B. Uodulpho Camaldulensi pviorc in constil. aniii
5080, cap. 23 sancitum legitur : i Viniim quidcm ab
ercniitis alienum esse cognoscitur, sedquia defectio.
omiiibiis jejunio cxcipiuiilur, scci illa cliain, qu^c
gcminam ex Ecclesia! piKceplo rcfeciioiiem non
proliibenl, ut se liabel vigilia Epipliaiiia;, iice !ion
SS. Philippi, et Jacolii apostoloriini. Unde U. Uo-
diilphus prior in constit. cit. cap. 17, inqiiit : < Vi-
gili^c sanclorum, qiiSR in Ecclesia stalulic siiiit, el
Epiplianiorum quoquc, alque sajictorum Philippi, el
Jacobi, liccl in usu s.^cculariuin non liabeaiilur, in
liac ereiiio (Camaldulonsi) abstiiieiitix dcputanihc
sunl. II Et Pcirus Damiani loui. J, lib. vi, ep. 35 ad
suae congrcgationis erciniias de octo vigiliaruin jc-
junio scribciis, ciim alias commcndans, tiim ilhis
Epiphaiiix, et SS. Philippi, ct Jacobi specialius in-
€l nostri lcmporis, ac natune debilitas id omniiio B culcat, dicens : i Epiphaiiiaruin quoqiic vigilias, ob
iion patitur, raro quidem, et sobrie hujusmodi po- inagniludinem solemnilatis, in qiia videliccl lot iii
liim pcrcipere solent, ulqui neQiicunt cum Joaiine unum sacramcnia concurrunt,digiiuinesljejiinare; i
abstemiani frugalitatem scrvare, vel cum Timotlico
sobria parciiaie ulantur. » Et Pclrus Daniiaiuis
congregaiionis suse inslituta recenseiis, liiin opiisc.
xiv, nuni. 15, cnp. C sic pariier nabct : « A vino au-
lem, ut iiosiis, aliquaiito tcmpore continuimiis, iia
iit neque laici, nequc exirinsccus venientcs, vcl
etiam in Pasclia Domini, aliquid hie procter aquam
biberent : ncque vinum hic, nisi pro saciificio halieretur.
Sed quoniam ct hic niaiientcs coeperuut
a-^roiantcs dericere, el quidam ad eremiim transire
cupienics, hujus rigorisobservantiam penitusabhor-
rere : rratcrna", sive, ul verius dicain, communi im-
el infra : « Ende et illud graviter fcrimus, quia ple-
rique fratres, dum jojiiiiare iu bcatoruiii apostolorum
Philippi, et Jacolji vigiliis perhorrcscuni, so-
lemnitaleiu Pentecostes in excusatioiiem suaj dissolulionis
opponunt, dicentes : non dcberc quemquam
sub jejunionim lunc censura conslringi, cum lein-
pus dictet, paschalibus potiiisgaudiis epiilari. i Quod
variis postuiodum rationibus, cl cxcmplis S. doclor
confulat.
IV. Al si vigili* perfecto panis et aqiia; jejmiio
cansecrabantur, vicissim fcsti dies ab onini luin
abstinentia, tum simplici jejunio lereciionis unius a
beciiraaiiilispcnsatorie condcscendenlcs indulsiinus, Q Paschate usque ad Idiis Sepleinbris, exiniebantiir;
ut \iiium hic, servalo sobrietatis moderamine, bibe-
rctiir : ut qiiod cum Joannc non possumus ex toio
rerniquerc, sf.Ucm cum Tiniolheo Pauli discipiilo
sludeamus infirmo stomacho sobrie, et humiliier
niinisirare; et qui prorsus abslemii esse iion possii-
n.iis, esse saliein sobrii studcanius. »
U. Ne qiiis vero niirelur, olim el laicos ipsos
spud AveUanam a vino abslinuisse, quandoquidcm
et ad ipsos faniulos, tiiin ibi, tum apud Uonuialdinos,
jejiiiiii ceiisura cxporrigidKitiir; nain iii Vila S. Uo-
mualdi cap. 04, postquain districlam discipuloriim
Silvise vivendi rationem descripsisscl Damiamis,
lixc siibdit : « Sed cur ego de monaehis loqiior,
cuni et ipsi nionachovum fainuli, ipsi quoque custo-
:ib Idibus vero Septembris ad Pasclia, sola panis et
aqux abstineniia vacabant, sed unica; tamen refc-
ctioni, praecipuis quibusdam solemnitatibiis excc-
ptis, deputabantur ; ail enim B. Uodulphiis prioriii
constit. anni 1080 cap. 15: « lii festivitatibus vero,
quac a Pascha usque ad hunc lerminum ( Iduiim
Septembris) occiiiruiit, et alistineniia remitii, et
jejuiiium solct absolvi. Post Idiis Seplcinbris usque
ad Quadragesimam, qiia; iiifra hoc spalium acciilunt
festivitates, abstinenliam qiiidam lelaxant, jcjuniuiii
vero minimc solvunt. » Et Peirus Daniiani opusc. xv,
cap. 6: < Iii fcstivitalibus duodecim lcciioiium,

S7 PROLEGOiMENA. - DE IiSSTITlJTO CAMALDUL. :,S
(tr;ieci|mis feslivilalibiis, qiiac ob revercnliam digrii- a
lalis, niiKaii iioii possimt. i Cui coiisoiiat B. Ro-
c.
( il. cap. 52 et 38 confirmat. De Avellanilis autem
eanidem disciplinam tradit Pelrus Damianus opiisc.
XIV el XV, cap, II, dicens : « Illud etiam non iiii-
nima pars poenitentiae est, quod omni tempore, sive
cesiale, sive liiemc, non calceis, iion ocreis utuniar
iii cellulis, sed nudis semper criiribus et pedibus
consuetudo est permanere, exceptis liis, qui gravi
iiioleslia iiifirmitatis urgentur. »
VII. Iii inetanoeis aiitein, palniatis, disciplinis,
aliisiiue piis liujusmodi exerciliis quantus utrobiqiie
fervor esset, intelligimus ex Rodulplio priore iii
coiistitulioiiibus anni 108S de suis Camaldulensiiius
sic loqiieiiie : « Nam quis digne narrare valeat ea, "
quse hujus ereini fratres per omne leinpus solent
agerc, bonorum scilicet operuin ; id est icliis sco-
parum, discurrenies lacrymas, iiinuinerabiles meta-
iioaas, cordium suspiria, continuam psalmoili;im,
orationum inslantiam, sacras vigilias ? i elc. El ex
Pelro Damiani opusc. xiv de Avellanitis sic scri-
bente : t In caiteris antein spiritualis exercitii slii-
diis, qiioR sit coiiiinui fervoris instantia, quse solli-
citiido, qiiam vigil, et operosa frequentia, linieo
dicere lioc lamen niilii liceat, quia tanla esl di-
ligetiiia in flexioiiibiis genuiim, iii disciplinis scopa-
ruiii, et CKleris lnijusmodi, i elc. Speciatim veio
quaiila fuerit in volunlariis verberalionibus, lum
publice iu capitulo suscipicndis, tum privaiim ih
cellula sibimet inferendis; utriusqiie eremi consen-
sio, explicari vix potest. Eiiimvero ex ejnsdem
Petri Damiani epistolis, et opusciilis niliil magis re-
lucet, quam disciplinse (ut vocan!) consiietudo, fer-
vidis ejus admonitionibus, sanctorumqiio discipu-
lorum suorum, in primis vero Dominici Loricati, et
Rodulphi Eugubini episcopi (dc qiiibus lib. i, epist.
ad Alexandrum II fusius agit) exemplis stabilita,
dilatataetadversusobtreclatoresquoslibet vindicala.
Camaldulensibus vero hanc pariier in usu fuisse pa-
tet, tum ex Vita S. Romualdi cap. 58, ubi B. Guido
< jiissus fiierat a priore nescio quol scopas acci-
pere; i el cap. G-iubi vel i ipsi nionachorum fannili
19 , ubi habetur, quod eremitai Camalduleiises
« omni Doininico die in capitulo convenientes, pra;-
niissa exliorlationo fralerna, se invicem debent ac-
ciisare charitative :
poslremo coninuini confessioriO
pF;ieinissa, verberuni ictus super iiuda incmbra siis-
cipiunl, non lam causa cruciandi corpora, cum sibi
graviora in celliilis snpplicia infiiganl, qiiam sliniio
divinse passionis, el humiliiatis exempla sectandi,
ad confusionem illius, qui est rex stiperbia; ; » et de
priore Canialdiilensis eiemi sic statiiit cap. 53: < In
capltulo cum fratribus s«pe conveiiiat, et pneniissis
metanoeis, suos confiiealur excessiis, iit ipse a viiiis
fial emendalus, et aliis emeiulaiioiiis forniam osien-
dat. I Cui non dissimile esl Petri Dainiaiii iiionilum
ad Avellanae priorem opusc. xv, cap. 51, ubi ait :
« Aut nunquam, aut raro capitulum ciini fiatribus
cclebretur, qiio missa metanoea, te non acciises. »
VIII. Ejusinodi porro exercilia utiisque non ex
impeno indicebaiilur, sed ciijiisvis arbitrio relinqiii
consueverant. Nain de suis Avellaiiiiis ait Dainiaiius
opusc. XV, cap. 18 : < Super metanoeis veio, disci-
plinis, alque palmatis, sive etiam brachiis cxlen-
dendis iii orationibus, cseterisqiie saiicti fcrvoris
exeiciliis, nulla fralrem lcgo constriiigimus, qiiin
potius siiM coniniitlenda provisionis aibitiio judi-
camus. Suiit enim, qiiibus horum aliqiioe non coiive-
iiiunl ; atque ideo tutum videtur, atque liberius, ut
in talibus magis optio proponalur, quam definitiva
regulaesententia praescribalur. » De Camaldulensibus
vero idem Rodulphus loco cit. cap. 35, sic scribit :
« In metanoeia vero, et palniatis, vel scoparum icli-
bus, aliisque similibus obsequiis, vel operibiis, seii
artificiis, quisque debet exerceri, prout faculias iii-
lerit.vel iitiliias siiaserit, seu diviiia iiispiraveritgi.'.-
tia : in talibus eniin volunlaria suadeturoblatio, non
coactio iinpoiiitur ; unusqiiisqiie in hac parie siias ine-
tiaturvires, computet sumptus, moderetur afreclus. »
IX. Quse vero eremitis iilriusque coiigvcgatioiiis
commtmi lege praescripta erant, eadein iiihiloii.inus,
deliiliorum respectu, discreta dispensatione pro sii-
peiioris arbitrio temperabaiitur : occulie nihloiiii-
nus, etclam cseteris, ne reccpiam plerisque solitariis
diseiplinam paucorum exemplis labefa&tar.i el iii dc-

S. PETRUS DAMIANUS S. H. E. C.AllDiNALlS. 40
siielinrmem paiilalim .ibirc coiuingcrcl. Aiidialtir A psalmis, limr iliiiliu- : 7»; Deiim falrem iiigcni-
Damiamis opiisc. XV, cap. 16 : < Si umis, aut for- tuni, Tc FiHiiin iiuigenitiaii, Te Siiiritunt sane:uni pa-
lasse plures imligenl, quoil ii, qui incolumcs siiiil,
necesse iion habenl. clam viilelicct, el occiilte sic
infimiis pia exhibeaiur buiiianiias, ul valenles, sinc
iiiviilia; srmmlo, ii) sui rigoiis pcrmaneaiU disci-
plina : ncqiie enim neccsse est, quod uni casus ii-
rogat, illico regulare omiiibus fnU. i Ciii B. Roilnl-
phus sic consnnal in consi. anni 1080, cap. 30 :
I Debililius auleni, el leuerioribus si qiia dispeiisa-
tio iii alimeiuis, aul vcsiibus iieccssaria sii, sapieii-
ler et caulc licri debel, nlila indigenlibus cxhibea-
tur pia discreiio, ne inde forlioribus noxia gcnerc-
nam specialis, vel siiigularis coiices-
lur dissobuio :
sio non debel irahi ad consequentiam cKierorum.ne
racletum, sanctam et individuam Triiiilatem, lolo cordc
et ore confitemur, laudamus alque benedicimus, libi
gloria in saxula. Amen. Domine Dcui,in adjutoriuiii
meum inlende, Domine ad adjuvandum me festina ;
Confnndanlur et revereanlur inimici mei, qui quwrunl
iinimam mcain. Adjutor meus, et liberalor mcns
esto, Domine, ne tardaveris. Gluria Pnlri, el FiHo, cl
Spiriiui sanclo. Quo fiiiilo, rnrsiis dicilur : Ad-
julorium nostrum in nomine Domini. llicc igilur
per quiuqiicnos psalmos altcnialim semper addun-
tur, donec psalleriiim, cmn tribus Doruinicalibus,
nec noii et tolius hebdomad;c canlicis, cxplcalur.
His eliam non iiegleclis, qua: in (iiie psalicrii vidiMi-
de unius, vel paucorum indiilgeniia nasealur plurl- B lur adjecla , videlicct : Te Deum iaudamus; Nunc
niorum enormilas. i dimittis servum tuum; duobus Symbolis; Gloria iii
X. Non minor in disciplina psallendi coiiscnsio excclsis Deo; 1'ater nosler, cum fide callwlica ;
nilriusqiie familiae observari potesl. Duplex illispsal- poslremo Liianiai cum oraiiotiibus hxc oir.nia con-
modia in usu erat, privala, et publica. llla duobus suelo fine concludunt. i
psalieriis conlinebalur, quorum alterum pro vivis cuin
adjeciionibus noimullis, quas S. RouiualJus appoui
jusseral, quolidie recilabant, alterum pro defunclis,
quandoqiie lolum, qiiaiidoque ex parle.singulis diebus
singuli iu suis cellulis persolvebant; ailcnimD. Ro
dulphus in constit. aiini 1080, cap. 55 : « Duo ila-
que psalieria cum adjecliouibus suis (hae quid es-
sentex Damiano infra intelligemus) per ulramque
Ouadragcsimam quisque fraler per singulos dies per-
solvat : in aliis vero leniporibus, unuin pro >ivis
XF. Prailerea ex institulione ejusdcm Pelri Da-
miaiii, D. Marise virginis Oflicium, vel iu choro
communiter, vel unusipiisque privaliin in sua cella,
quotidie recitabant ulriusque loci seclatores, vi.
colligitur ex ejusdem Damiani Vita c^ip. 15, el ex
epist.52libri vi, ubi el monasierium S. Vinceuiii di-
viniius .".fnictuni narrai, ob intermissum B. Maria;
virgiiiis quoiidianum Oiricium.ab ipso instiiulum, rcc
nisi post peractam neglectihujus pensi pceniieiitiam,
et scriam consuetudinis hiijus deinceps inviolabili-
debet celebrare psalterium, pro defunctis autein lo- (] ter observandae promissionem, pristiuae tranquillitaii
tum, aut dimidiuin, vel ad minus leriiam partein. i
Pelrusaulcm Damianus opusc. xiv, sic babcl : < De
psalmodia vero consueliido esl, ul cum duo fratres
gimul commorantur iii cella, duo iicrsolvant iu die
(psalteria, unum pro vivis, alterum pro defuuclis. Et
•ilhid quidem qiiod est vivorum cum illis dicilur ad-
(lilamentis, qu» B. Romualdus apposuit :
quod vero
coenobium redditum fuisse asscverai ; atque hoc
ipsuin diurnuin horarum B. Yirginis pensiim, ad nos
haercditatis noniine transmissum , bodiedum 6b-
tinet, de quo constilulioncs monachorum Camaldii-
lensium sub Pio V, cap. 18, sic babent : i Illu I
ante oculos noslros poiiere Patres slatueiuut, iii-
iiiirum eos omnes professos morlaliter piccare, qui
pro defunctis cum novem lectionibus dicitur, tribus nun legitime impediti, ofliciuin tain iiisiiis Doniini,
niinirum per quiiiquagenos psalmos. Qui auleni so-
liis moialiir, psalterium quidem vivorum tolum per
singulos dies adimplei; defunctorum auicm sive iiie-
(lium, sive totum, juxta qiiod virium possibililas ad-
.ministral. i Quae oinuia repetil opusc. xv, cap. 9
.duntaxat iiberius explicans additamcnta illa B. Ro-
quaiii nialris ejus, vel iii lolum, vel in parieni scicfl-
ter dicere omiiluiu : hoc est enini contra vetercm,
et laudabileni consueludiiiem, lam eremitarum,
quam monachornm nostra; congregaiionis, qiii senr-
per utrumque officium persolvere, et devote cele-
brare conaii suiil. i Hajc Patres noslii, non qiiidem
iniiabli, sive adjecliones, ut Rodiilpbus appellal, D novam hujus oiieris obligationein inipoiienles, sed
.psalterio vivoruni coujungendas : ait cnini : « Illud
.(inidem (psalleriiim) qiiod est vivorum, cum illis di-

41
posse per noslri ordiiiis piwl.ilos fonstiiiiil, ab illo A
iion itoin : sic eiiiin liabel in liiill. : Ei si a iumino,
§ 70 : I Ae (niod iili ex prafalis monacliis, qiii atleo
monasleriorum suonim oliiciis occiipati, elc., dummodo
in sacris iion sinl ordinilnis consliliiti, licct
profossionem emiserint; lamen ad persolvcndiiipi
lotum integruin Officiiim divinum minime teneaii-
lur, sed eoru;ii prselaii, liabita suppositorum suoruin
consideralione (nllra Officium B. Mariic virginis, ad
quod obligati reinaneant) juxta dispetisationem eis
trailitam, si eoriim aniniabiis expedire videbitiir,
aliqnid dicendiim injnnganl qiiod cuin animi alacri-
lalc valcaiit adiiiipleri. i
XII. Iiisiiper debiia erga propris congregationis
difiinclos pielas, tam apud Camaldulenses, quam
Avellanitas paribus excrcitiis cniiebat ; ait eiiim B
DamiaBus, opiisc. xiv et xv, cap. 12 : « Ciini fiater
(luispiam es noslris obierit, qiii viilelicel iiobiscuin
(legiint, pro co unusquisqiie septcni dies j junal,
sepleni discipliiias ciim millenis scoparum iclibiis
accipit, scptingeiitas metanoeas facit, tiiginta iii-
siiper psalteiia ex inore decautat, et unusqiiisqiie
saccrdos septcm missas illi pro siia persoua pcr-
solvit, salvo eo, qiiod conlinuis quoque trigin;a
diebus pro eo missarum soleninia in convenlu coin-
Miiniter celebrantur. » Rodnlpbus aiitem in constil.
aiiiii 1080, cap. 3,5, noii admodum diversa deceriiit,
diiin picCcipit, qiiod : < Pro migratione cujuscunqiie
fratris in eremo, vel in Fonle bono defuncti, iri-
giiila psalteria, vel missas debet unusqiiisquc pcrsolvere
; pro Lis vero, qui per alia loca congrt^ga- C
lioiiis obieriiit, tria psalteriii vel missae ab unoquoqiie
dicenda siint ; in meUiiKPis vero, palmalis. vel
scoparuin iclibus aliisque siinilibusobsequiis, quis-
(pie debet, proul facultas tulerit, exerceri. »
XIII. Psalmodioe vero publicje usus idem pro-
fccto, iion modo apud u'ramque hanc Roniualdi
fainiliara, sed apud oinnes monaclios fiiil, ut liinc
nulla specialis eonsensio reluceat. Niliilominus lioc
saltem observare licet, quod ui Roniualdus, refc-
reute Damiano in ejiis Viia cap. 9 : « Vigilias lemperate,
et cum magiia discreiione faciendas maxime
suadcbat, ne cui fortasse contingeret, ut sopori
pcraciis nocturnis officiis, consentiret : » quia vide-
licet « ejusmodi soranum vir sanciiis in taniuin ha-
,
PMOLOGOiiENA. — Uli !? Unde, ei lom. I, lib. vi, cp. 17, ait :
I Non canonein solvit qiii psallciis iiocie reiloriiiit. >
XIV. De silentii censiira, utpote erciuitarum piopri,),
non cst ipiod addain : tanliim audiatur Ro-
dulplius Camaldiilensis prior in conslil. auiii 1080,
cap. 21, sic proecipienlis : « Exeunies de eellis, ct
ad ipsas redeuntes, silendi censuise debent coliibcri :
In oiatorio, et in refectorio regiila sdeiitii oiiiiii
leinpore inlinerala scrvetur. « Cui consonat B. Pc-
Iriis Damiani, liim opusc. xiv, tum xv, cap. 11 et
18;« lii capilnlo, in orati^rio, iii refcctorio regiila-
reiii coiisuetudiiiem non posipouaul, ut ciim liospi-
libiis non loquanlur; aiqiie ideo a -cetlulis usqiie ad
ecclisiam sive venientes, sivc redeuntes a censiira
silcntii non receilant. >
XV. Sed et qiiies omnisque vagationis tuga iilrnis-
qiic ereini seclatoiibiis pari sediilit.ile injuiigi;ur,
a Uodiilpho qiiidein loe. cil.,cap. 32, illis verliis :
« Viiiiiiu quoque vagatioiiis, ei inst;ibililatis laliier
fiigiat, iit iioii solum exterius, cuin Diiia, filia Jacob,
iiOii facile discurrat ; sed eliam iii ipsa cclJa staliilis
fixiisque pcrmaneat: possel enini intr.i eaindem
cellam, tanquain ciijiisdam inipulsii Verliiinni, v;i-
galionisque spirilu tota die circuire. > A Peuo Da-
miano autem, opiisr. xii, cap. 24 : « llliid non ine-
diocriler displicct , quod eliam ijisis saiieiissiniis
ereraitis quidiini videnliir admisli, qiios idem pesti-
ferae vagalionis morbus e.vagitat, et (si dicere liceal)
quasi Verlumnus , qiioJdaiii scilicet dLiinioniorum
geniis, vexat. Vertumiii siipiiilem apud anliipios di-
ccbantiir dacmones, qiiorum inslinclii honiinci iii
vertigiiie posili reddehiinlur inslabiles. i Lt opusc.
XV, cap. 18 : « Poiiat aiitem (creiiiila) juxta se
qusque sihi suiit fainiliarius iiecessaria, ne cuni
usiiin liorum r.eccssilas postiilal, ipse ad exhibeiidum
sild frequeniiiis surgal. Tiiiitopere qiiippe vagaiio
est vitanda, iit iiec per ipsain cclliilaiii sp.itiari ina-
iiiler liceat. »
XVi. Ut \ero facilius in cella quiescere assucscant
soliiarii, lioc aureo monilo illos Rodiilpiiiis loc. cii.,
rap. 3l', confirmare conatur : < Pr.elerea, slu !e;il
solilarius in cell;i jngeni, et coiilinuain .se iilitalein
neiidi , possil ei habii lio cellae dulcestere. Nam
sicut inquieto et inslahli monacho, inslar carceiis,
pcBiia ergastiili alDiclionis maleriam praislat ; it.i
quieto et perseveranti, siiavitatis refrigeriiim, si-
lcniium beatitudiiiis, tanquam poriionein exliiLet pa-
radisi. » Quod i lem asseruerat Damianns, opiisc. xii,
cap. 25 : « lluc accedil, qiioJ iis, qiii vilam siiam
sii!) hac iiiconslaiitia inulationis altornant, co fit
vila remolioiiis austerior, quo iiiolila vagandi cou-
suetudine retraliunlur, ita ul eremilica disliic:io
gravissima! diflicullali, cella ipsa illis videaliir hnr-
rori. Consueliido enim fjcil monacho cellnlam dnl-
cem, vagalio videri facit horribilem. Vagnntibiis
celliila carcer est, pcrmancnliljiis sii;ivecubiciiluin. i

?S S. rETRUS DAMIANUS S. R. E, CAUDINAMS M
XVII. Kiirsiis, riiieirailinoiliim Uoiiiii;ili!iis , cx A "l''i'Sf|iie instiliili coiivfiniciiliaiu oslciuliiut :ili|ii
XVIll. Dcniqiic qiiidqiiid bealissimus Romualdiis
ereniitas suos ad ejus ccllam iii cremo Camaldulcnsi
ulriusqiic fa:iiill;c cuuslitiitiuncs, utpolc siiiillibiis,
aul paruiu diversis pncceplis circnmscriptas, iiiKj
lotidem pleruinque vcrbis, ct iisdeni foru.iilis exaia-
t;is, eudciii diclante spirilii conccplas , atqiie ab
eodeiii Romualdi fouie derivatas fuisse coninioii-
slraiit. Iliiic iioii immerilo parem aiictoriialcm ulra-
deiii Romualdi, qu;B Pctri Damiani inslitiitio, ex
Liidovico Thomassiiio. 9. Ipsc Pctrus Damiauus
cjiismudi allinitalcm tcslaUir. 10. Ilospitii, ct siiCfr:i^iorum
commiinio interCamaldiileiiscs et Avel-
III. Similiter idciii Damiaiiiis loin. I, lili. vi,
episl. 26, ut modesliam iii feminariiin coiloqiuis
Marino inonacho palrucli suocominendcl, excinpliim
laiutas vclustissiiiiis teniporibus iniia. 11. Avella- B. Romualdi, qiii discipiiliini iiimi;e curiositalis pruiiitariiiu
babitiis colore ct foriiia Camaldulcnsium
vestibus simillinius. 12. lidcm cingulo, ul iiostri,
iitebanliir. ibid. Pctriis D;iiiiiani potiori adliiic juie
denlcr redarguii, iili ob oculos ponit, ac paiilo post,
iit ad sobrictatem servaiulani, ct liypocrisiiii fii-
qiiani c;clcri .\vcllaniia;, ad CamalJulensciii orgiendam cumdeiii exciiet, subdit : < iSec ineptus
iliiieni spcclaic oslendiliir 13.
applices > hoc est noii otiose audias, scd scrin iii-
1. Qiia; duobus prxcedciitibiis capitibus cursim
lendns < quod s;cpe siiis discipiilis vir Doniini Ro-
didibata siinl circa nostroruin Camaldulensium atque
Avilhiiiiuuiiiii velcrum vivcndi morcni , abiiude
miialdiis aiebat : Fraires, iiiquil, ciim in qiiorum-
libel convenlu reficili.», intoiiiis ad cilm.ni csetcris.

45 PROLOGOMENA. — DE INSTITUTO CAMALDLL. 46
iii ipso refeclionis iiiiiio paicilc; el cuni j;im iilis ex A vel coslcra, qnx iinjiis ercini usibns vitlenlur coiilra-
])arle salisfactuin fuerit, vos iiiclioale, qnaleniis et
hypocrisis noiam possiiis evadere, el sobrielalis re-
giilam sine oneiisione servarc. « El eodem lib. vi,
cpisl. 30, art Tlienzonem ereniitam, narrat ralionibus
seposiiis atl anctoriiaiem S. Romualdi se confugisse,
ut iiuentnm evinceret : « Tanilem , inquit, cum
in areio positi, miiltipliciuni objectionum vallaremur
angTistiis, ubi ratiociuaiidi copia siippctere desiii, ad
sanctorum mox exempla confugimus, ul illis saltein
flJes liabeatnr, qmirum auctorilas ad probationem
ciijiiscuiiqiie negotii inciinctanter adniittilur. Ciim-
qiio siiper qiiodam disceptationis artieulo S, Ro-
niiialdiis in tesliinonium diicereiur, > eic.
IV. Vicissim vero Damiaiii auctorilas in Camal-
lia, eaqiie breviter descripsimns iii liac pagina, pr;E-
lermiltaiiliir, quoniani, ut ipsi videlis, prreciptia
siiiil lixc, et aretiora ; alque in liac eremo piimitns
obscrvata qiiam ipsa Regiila fuisset descripta. Sed
reliqua oiniiia, quae liiijiis ereini usibiis convenion-
lia, et similia, et qnaliter docet nos in cclliila, et
deforis permanere, nec iioii intus resistere, et vii-
lules acqiiirere, et discrelionem in omiiibns scmper
retinere, debeinus jiigiler, Cliristo adjuvaute, obser-
vare, et nunqiiam S. Romualdi et c.icieroruin no-
slrornm antecessorum pium usnm derelinqiiere. >
VI. Enimvero lianc « eremilicam rcgiilam, i do
qua Rodiilplius loquitiir, aliam csse non posse, prai-
ter illam Petri Damiani, qnain Pauliis Jiistiniiiius
diilensiuin siatiitis sspiiis iiivocatur. Sic in consli- jj post conslitutiones suas edendam censuil, colligilur
tutioiie, quam Placidus cremi Camalduleiisis prior,
et Martinus cjiisdeni eremi provisor, uiiico post B.
Rodnlpluim soeculo, promnlgaruiit.silcntiidisciprma,
ejnsqiie necessitas confirmata legitiir.qiiia.inqiiinnt,
« Petriis Damiaiiusait : Eremitac ofTicium est jejiiiiio
silenlioque qiiiescere. » Et in cremitica regiila, qiiam
Paiilus Justiiiianiis edidit, lum cap. 47, verbis jam
disscrt. 1, cap. i, nuni. 14, adductis, « Petri Damia-
ni » auctoritas circa disciplinani snscipiendorum
sscculariiim in eremo proponilur; liiin alibi passim,
ut circa prioris eremi qualilates aliaqiie miilta, ad
cjiisdein « Petri Damiani « sanctiones provocatur,
cuin insnper < ereiniiicam regulam Petri Damiani »
ex integro edere, ei regulae eieinitic* S. Romualdi
primo, qiiia illa ipsa esl, qua; « de lancibiis liaben-
dis in cella ad panis mensuram ponderandam, » lo-
quitur opiisc. xv, cap. 8, ciijus texluin superius
adduximiis cap. 3, nuiii. 14. Ideiii colligitur seciindo,
ex quo illa ipsa sit, quw « Sabbati jejuiiium, » extra
Quadragesimas, semper tani a;staie, quam liieine,
propter imbecilles relaxandum iiukilget, ae simplici
lefcctioni ciim pulmenlo, ei viiio deputandum, quod
ipsuin intelligi voliiit Rodulpbiis ca formula : i De
die Sabbati manducare ad n^ensam ; » aiteiiimin
conslit. aiini 1080, cap. 20 : s Ad mensam vero om-
nibus diebus geminae refectionis, aut siniplicis, »
nimirum non perfecti « .iejiiiiii cornniiiniter refi-
ciuni fratres; » nain diobus abslincniia; panis et
siinul conjungcre, eodcmque complecti volumine, q aqiiai singuli in cellis suis, . niidis pedibus super
idein Justiiiianus non dnbitaverit, caiteris licet Ca pavimento sedeiiles libriiniqiie sacra; leelioiiis in-
maldulensibus constitulioiiibus Rodulphi, Placidi,
Glierardi, Marlini oninino poslposilis, quasi nimi-
ruiii inielligeret, in solis Peiri Damiani inslitiitis,
qiiidqiiid iii oiniiiuin PP. nnslrorum sanctionibus
continetur, lanqiiam iii suo foiile, melius, el uberius
repeiiri; nec salis perfeclani ratiis suam, ex S. Ro-
niualdi traditionibiis, el antecessorum omniuin scri-
plis; vel per manus Iraductis consuetiidinibiis col-
lecnm, regulam eremiticam, nisi Petri Daniiani co-
giiato libello « De siub congregationis inslitutis »
Iractanti copiilarelur, a quo niajorem, ct Iiiceni, et
firmitatem aeciperet.
V. Imo ipsamet « Pelri Damiani ereniitica regii-
lueiites, > reficiebanlur, ul ibidein Rodulpiius ail ;
ait enim Damiaiius diclo opusculo xv, cap. 15 :
« Credimus ununiquemque fratrem in ccllula com-
moranteni, nisi omnino a'grotus sit, ita ut deciini-
batquidem in lectulo, toto anui te-i-poie, srve xsv.ite
videlicet, sive hicme, tribus per hebdomadam
diebiis jejunare in pane el aqua eum Dei adjutorio
facillime posse, el qiioniam Sabbalo jejiinaie cano-
nicse tradilionis aulheniieum est, iion gravc videa-
tur fratri eiiam Sabbato rerectioiiem ad noiiam horam
usque differre, ui semel quidem ipso die refl-
ciatur, sed lamen vinum atque piilmentuni perci-
peie cx biijus nostrae institulionis indulgenlia iion
la . iii eremo Camaldulensi sola ad observandum D veietur. Et hoc quidem aslate, nam ab Idibus Sealiquaiidiii
proposita exstitit, videlicet usque diim ptembris, usqiie ad Paschale gaudiu ui, qualiior per
R. Rodiilphus prior siias ederet constitutiones. Qii hebdomadam diebus noverit jeiiiiiandiim; sed et si
biis tamen non propterea ejiis vis penitiis abrogala aliquando tanta debilitas accideril, Iiiberno eliain
est, sert iiiio, vel altero diintaxat articulo excepto, tcnipore die Sabbaii, aul legumiuibus infiisis, aiit
iii reliqiiis adliuc expresse approbata niansit ab eo- berbarum radicibus, sive eliain poiiiis, solituin lidem
Rodiilpho, qiii in constitiitionibus anni 108S, cebit aliquanlisper teniperare jejuiiium : ita tamen,
sic ait : « Unusquisque frater lauces iii celia habet, iit si unum qiiodlibet horiim suniat, aliud, nisi verse
ciiiii quibus peiisat tres panes, quos accipit omiies necessitatis causa diclaverit, non adjiciat. Postremo
(lies Dominicos ct quinta feria. Et alia niulla his lainen, propter pusillanimes, si lioc iiecessiias om-
fratribus necessaria, qiiae oiiinia priideiiti lecli/rierenimopoposccrit, quce lieripermissa est in astate,e.aiiiiiica
regiila salis deinoiistrat. Sed praecaveiidiiin dein Sabbalorum discretio servetur in bieme. i Hanc
cst ne per hoc qiiod illa dicil, de die Sabbali iiian- crgodiiiitaxal Sabbatorum lam geniralem remissiodiicare
ad iviensam, qiiia niiiiqiiam a.os liic fi';',, i!cm ir. sacr, cremo noii recipiendam Rodulplnis

i' B. rETRUS DA.\ilANL.S S. U. E. CARDliNAUS.
slaliiil, iilpole ojiis coiisuoliiiliiii (•oiiti',ii'i:iin, t|iii|)pe x\ tiili^iiftnl i!c gra/iilrs aiisliiiilcs, ct fa!saieiil ilcs
oiiiiiaxat 1 Pascliali icii:pore, > ut coiislat ex ejus
coiislit. piioribiis cap. 1"2, qiias siipra rcluliiiius
cap. 5, mim. 9,
< ei iii oclavis sanctorum, etdtcbus
plilelioloiiiia;, > aut t ob accessum aliciijus cclcbris
persoiix, > sivc < extiaordinarii lalioris inluilii, cl
in Sabbalis ulramque Qiiadragesiniam pra;ccilen-
libus, > poierat Sabbati abstinentia relaxari, cx eius
«-onstiiui. cilat., cap. 16.
Vll. lilein etiam tcrlio ostenditiir, e\ quo erenii-
liia rcgula, de qua loqiiitur Rodiilpluis, tcnipore
ipoO iiiler Camalduicnsis eremi fundalioiiem, et
Uouiiiplii aMatem medio cumposila erat, ibi : « lii
liac eremo priniiliis a saiiciis viris fucrunt liiBC nb-
tlioses fort cMiaor(ii;i:iires. >
IX. Sed ci doctissirniis Ludovicus Tliomassiinis
iii veteri et nova Ecclcsfs; disciplina De bencficiis
parl. I, lib. iii, cap. 25, niim. 7, idem fiiisse Uomiiakli,
ac Pelii Damiani insli'ulnm imlicat; nam
post iiarralam ercmiljc;c viuc leslilnlionem, et cuiii
Bencdiclina regiilacoiijunclionem aRoiItualdo in lla-
lia prseripiie faclam, ait coiilra lioc inslituliini olila-
tianles a Pctro Damiann conipressos cp. H, lib. »l<
ubi profeclo sc et siios pr*sertim tiielnr a cnjnsdam
alibnlis inipiignalinne, qiii conqiicstus eral, quod
nionacbum e.v suo monasterio egressiini, contra S.
Bciie;lieti rcgiibim reccpisset : « Succciisctis eniin, >
, e .1 . NT ,1 inqiiit, < ac nos coiuiuerentes argnitis qiiia iion de-
....... . ... " buimus veslros monaclios in eremo contra li. P.
seivaia, quain ipsa regiila fiiiss;'t desciipta. > Nulla n . . r. r.
.lutem, nisi l'elri Daniiani ereniilarum regnla diclo
lenipore exarata esi, ciijus quideni noiiliani li;ib(a-
mus, itaqiie liKC ipsa esl, qnrc Canialdulenses apiid
ereniiias in usii eateims fucrat, et deinceps, iii liis,
qiise vctiisliori-iiis ereuii illius usibus noii contrai-
renl, observanda adliuc a Rodiilplio pioponilur.
Quarto deniqne doctriii;x! ipsae « de cell;B sequoslr.a-
tione, de conversatione extra cellani, dcvirlutiim
acquisilione, de discretione pr.nclali, » qii:i; inibi
continere assenintnr, reipsa in opusculo Pctri Da-
mi.ini occiirruni, ut legeiitibiis patel. Qiiaie oniaiiiio
ronicitnr Rodiilphi tenipore ipsain Pelri D.-k^niani
regiilam in sacra Camaldiilcnsi cremo, perinde ac in
AvellansR solitiidine, receptam fuisse ;ilqiie ex inle-
gro pene o! servatam.
Vlll. Jure igiiur inoiiioque idem Camaldiileiisiiiin
et Avellaiiitariiin inslitiituni a S. P. Ronuiaido pio-
fectum liaberi debet, uiide vir eriiditissimus Ludo-
viciis Ellies Du Pin, in Nova Bildioibeca auciorum
ecclesiaslicornm tom. VUl, part. ii, s;iDCuIi xi Ec-
clesiiE, cap. ii, § 10, postqiiam ordinis Camaliln-
lensis riindalioiiem a Uomualdo faclain descripsil,
ait aliam specialein congregaiioiiem ereiBitarum
< cjusdem generis » a Petro Dainiano institutani.
En iiilegra aucloris verba : < II sc mit {Uomiialdus)
sous la conduile d'un sainl ermile, nomiii(i Marin,
qiii demeurail dans le pays de Veiiise, etembrassa
la vie (iremilique, qiril retablit en Occiilenl. Leiir
Rostri Benedicti proecepia suscipere. > Osteiidit au-
lem sanclissiimim legislatoiem nostrum vagatioui
duiitaxal ex iino in aliinl coeiiobium occurrere vo-
luisse; iion probibere aiitein, iiiio omnes bortari, ul
ex ccenoliitica ad peifcciiorcm ercmit;'.rum vi;am sc
Iraiisferaiit. Qiiare adeo coincidit Rdmiiabli et Da-
miaiii iiistiliilum, ut uniiis defensio, alleriiis pariter
apologia censeaiur. Ecce Tbomassini vcrlia loco
cil. : < Scripsil Uomiialdi vitam Petnis Damianus,
scripsit et apologiam, confcslim eniin liis an;ichore-
lis siHiimse ad perfeclionis columen eluLlantibusobireclari
coppium esl, qiiod semitam tenerent, quam
iion pr.-cmonsirasset, iion tenuisset B. Benedicliis,
qiiodqne siio coetui aggregarent inonasleriorum B.
C Benedicli descrlores. Ilis ora obtiirabat Pelrus Da-
inianus hoc responso : Caveri a B. Benediclo, ne ab-
b;iles alii alioriim monnchos admitterenl, dum ro-
giiili sibi inutuo esseiit (Caveai, > iiiqiiil reg., cap.
61, < abbas ne aliqiiaiido de noio uionasterio inonachum
ad habitandiim suscipiat, siiie conscnsii
ablatis siii) : sed priores aiiachoretarum ex prolii-
bilione non iniplicari. >
X. Porro hanc ipsam communis instiiuli soric-
laiem, ne ipse qiiidem Pelrus Damiaiius intcrse, ct
S. Romiialdi discipulos iiilercessisse difliteiur; eiiim-
vcro in prologo Vita: ejiisdem sancti Patris Romualdi,
utscab egregiis, qui superstites erani, sancii viri
discipiilis compulsum ad ejus gesta cominemoranda
iustitut irtitait pas de vivre seuls daiis des solitudes. sigiiificet, < multorum, iiiquit , fiatriini precicomme
lcs anciens crmites, inais de dcineurer plu- " bus, et gerinana cbariiate devinctus, quod de prae-
sieurs ensemble dans iin meine endroit, sepaies dcs
aiurcs homnies, et dans dcs cellnles particulieres,
soiis la conduitcd'un iiieine supijricur, en praliquant
la meinc regle. Ccs sorles de monasleres s'appe-
l;iieni ancieiincment laiires. Saint Uomiiald en (Jia-
Llit uii ties-grand nnmbie en llalie. Un des pliis fa-
incux fut celui qui fui baii sur rAppeniiin, proclie
, daiis iin lieu qiii leur fut doiiiic par im
bumnie appel(; Mandol, d'ou Tordre a pris le nom
ile Canialdole. Saint Uomualde vecul cent ans apres
sa profes...ion rcligieuse, cl vit soii ordreflorissant.
rierrc Damieii instiiua aussi une cspcce de congre-
i;ali(;n iriTiiiilcs (!e iiJiJiiic genre. Ccs criiiilcs pra-
dicto mirabili viro abegregiis ejus discipulis didici,
aggrediar, Deo auciore, describere; t Mmiriim codom
religionis foedcre se iHis conjunctiim conside-
rans, qiio < germani el fratres > ab eodcm palre
progeuiii dcbcnt invicem quibusdam amoris, et cha-
rilalis vinculis alligari.
XI. Reciproce vero a nostris Camaldulensibus
Avellanila; ipsi ul < fraties, i habiii, et taiiquam
cognata3siirpis a Uoniualdo, velui a communi irun-
co propagatx , germina considcraii sunt, ctiam
y>oslquain ab cremitica disciplina ad coeiiobiiicam
conversalionem lran>l;ili siiiil, aiquc ubi a primscva
S. UomiuiKli, Petiiqiie Damiani inslilulione jam

m rnOLEGOMENA. — DELNSTiTUTO CAMALDL'L. 50
(losciveraiil.coiilra cjiisicm Pclri Damiani moniliim, A pl-icel i]noJ, cum lialjitiis Caiii:ilJiilciisiu:n a ca^leiis
(juo illos opiisciib xiv, siib (inem gravjssime incre-
pavcrat : « Non itaqiie ail moiiasteiialem laxitudincm
alj ereinitica vos liljealdislrictioiiedescendere, <
iii lioe, in(|uam, pariier slatii AvellaiiilLe, qiiasi ger-
iiian:c cliaritatis i oinmiiiiione nobis coiijiincti, per-
iiide ae iiionaclii VallisuiiibiossR a S. Joaniie Gual-
l.erlo D. Uomualdi discipiilo iristiluti, eodem ho-
S;)ilii jiire in nostris moiiasleriis in refectorio su-
scipi, ejnsque congregaiionis defuncloruni animse
pariijus Chrisiianac pietatis siiffragiis expiari con-
suevcriint; iiam in constiliitionibiis aniio 12S3, a
B. Martino III geiierali editis, lib. iii, cap. 23, sic
pisecipitur : « Siatuimus, ul fratres nostii ordinis,
monasticarum congregationum veslibiis (eliam a
man.TcIiorum montis Virgiiiis, et niontis Oliveii
allio colore pariter utcntium amictu) lioc prsecipiio
discrimine dislinguatiir, quod non soUituiii , alqiie
ab humeris utrinque libere demissiim scapulare no-
stri deferant, sed sub pectore laneo cingiilo colligant,
qiiod, post expediiissiniam nodi complicationem, iii
binas toenias ab anteriori partc pendcntes excurril
Avcllaniliae pariter siniili cingiilo pirocingi qiiondani
consuevisse depreliendiintur. Nam cum Petriis Da-
niianns , et Albizo ejus comes, Tlieuzoncm creniit;im
Florentise convenientes, ab eodeni dure liabiti, ac
tandem posl miilla jiirgia ejecli sunt, per eingulum
Vallunibrosani, et sanctae crucis Fontis Avcllanse, anibos apprebensos fiiisse, lestatiir idein Damianiis»
qiiasi uno charitatis officio, nionachi cum monacliis, B lih. vi, ep. 30 : « Tandem, inquit, per semicin-
tonversi ciim conversis liilariter, ei beiilgne susci-
piantiir a noslri ordinis prffilatis et subditis univer-
sis. » Et rursiis anno 1372, die 27 Maii.in capitulo
generali, qiiod cclebratiini est in monasterio S. Mi-
cliaelis in Burgo Pisariini, praesidente Joaiine III,
gencrali, dccretum est, « nt monachi Vallisumbrossa,
el S. crucis de Avcllana, tam in eremo qiiam in
inonasteriis ordinis recipiantur in choro, et refc-
ctorio, ac si essenl ordiiiis Camaldulensis, et eo-
riinulem isrdinum brevia, » id est dipiycbee, frairiim
defunctorum noniina indicanles, « per brevifi;rariiini
or.linis deferantur, i etc. Actiim manii Leoiiardi
oliiii Francisci.de Caslilione Aretino notai ii et scri-
tias correpti violenter excludimur. » Itaqiie nulla
eial Avellanitaruin et Cainaldulensium indumenti
undc et nulla vit?e, nulla instituti, nulla professionis
pariter differentia ceniieiida.
XIII. Quidqiiid tamen sit de aliis Fontis Avellani
alumnis, certe iii Pelro Damiano potior loiige quam
iii caeteris, ralio relucet, ciir ad Camablulensem or-
dinem, sive ad D. Komualdi institutiiin pertinere
censendus sit; vel primo qiiia immediate ab ipso
S. P. Romualdo {aiil corte medianiibiis ejus disci-
pulis) eremiticK vilas rudiiiieiitis, qu;e postmodiim iii
alios erogavit, instrucliis fuerit. Uiide revereiulis-
simus abbas D. Secundiis Laiicelloliis Olivetanus iu
li:e depiilati, ex arcliivii Camaldulensis libro R. 18, suae congregatioiiis Ilistoria lib. ii, cap 22, de Pelro
80, ejiisqiie indice § Statula , pai iium. 9. C Damiano ait : i Audiit in re inonaslica Romualdiim
Quaie miilto magis, diim prisliiiam adbnc eremi- Camaldulensium insiitutorem , et primo Fonteni
ticse vit;ie forniam, ad quam, ex Romiialdi pr;cceptis, Avellanam habitavit, ubi cuin magiia monachorum,
per B. Petruni Damianum Avellanitoe instituti fus-
rant, sequebantur, pro similis disciplina! consorti-
bus liaberi apud Camalduleiises merebantur.
XII. Idque eo niagis, ex qiio Avellanitarum veterum
habitus, el colores et foriiia, cum Canialdu-
lensium Iiabitu penitiis conveniret. Enimvero , iit
(iisserl. iii, cip. 2, num. 9 et 10 ostendimiis , alhus
ciAor monasticis eoruni veslibiis coiiveniens ex aii-
tii|iiis moiiiiinentis aliisque probis aucloribus dedu-
citur, ipsomet Pctro Dainiaiio, loin. I, lib. vi, episl.
14, Maiiiardum abbatem moiieiite, ne alhum inona-
cboriim amictiim, ulpoie vilem, despicerei, exemplo
vel eremitarum freqiieiitia niultos aniios e.\traxit,
tum Stepbanus IX purpuratoruin collegio aggre-
gavit; > vel secundo quia reipsa in Camaldiilensi
eremo ali(|uandiu et ipse vixerit, ex conjecturis
dissert. iii, cap. 2, num. 8, adduclis; qiiibiis accedit,
quod Aiitoiiius Maria Boniiccius, Epheiner. Euchar.
tom. I, ad diem 22 Februarii expresse asserit Pe-
triim Damianum cardiiialilias dignilali nuiiliiim
remittere voluisse, « ut ad suam eremu n Canialdu-
lensem rediret. » Unde iiim anle, tum post abdi-
catam purpuram , probabile esl illum in ereiiio
Camaldulensi versatuin esse; vel deniqiio lertio.
Cbristi, qiii se « vcste alha » illudi ab Herode passus ^ ^i"'''' '" 8'''* monasteriis a S. P. Romuabio a:(lili-
est, ut dissert. iii cit., cap. 2, num. 7, nolavimus;
nec iion Petro R:cor;laio, Silvestro .Maiirclyco
Paiilo Morigia, Constanlino Cajetaiio, ei eliiouisla
Benediclino apud eiimdem in prolegomenis, tom. I,
oper. B. Pclri Damiani, de Avellanitarum tuiiica,
scapulari, et cnciilla penilus alba testimonium fe-
rcntibiis; adeo ut jnxla cilatiim Morigiam , Hist.
relig., cap. K8, ex abiisu duntaxat posteriornm tem-
poriiiii iiidiictiim fiierit coeruleiim pallium, quo nu-
peiriuie cucuIIk loco utebantur. Qiiod confirmat,
velerem ipsorum babituni oliin noslro Camaldulensi
affiiiem, suisqiie oninibus partihus lam coloie qiiam
foruia corrcsoondentcm (irorsus fuisse; iiiio addcrc
,
calis, vel ad regularem obseivantiam composilis,
viiam siiam Damianus traduxerit. Qnod, quia loii-
giori traclalioue indiget, ad seqiieiitis capilis argu-
mciilum reservabitur.
CAPUT VI.
B. Pelrus Damianus inler S. Romuntdi diicipulos,
alque in ejusdem monasteriis pottssimum vixit.
SvNOPsis. — De Avellanensi et Poiiiposiano nioiiaslerio,
in quibus Petrus DaiiiianMs vixit, reiuis-
sive. Nuiii. l. Iii monasterio S. Vinceiitii de Pelr.i
pcrlusa RomuaKlus cuni discipulis habitut. 2-.
Ibideni Pelriis Da 'ianiis Vitani S. Uomualdi
sciipsit. 5. Ex Viia Pctri Daniiani conslal iliiinii
ad coeiiobiuni S. Vincentii conslitisse. 4. idem
habilus in nioiiasterio, atqiie iii Avellaiieiisi de-
, ; ,

gciililius, G. Caiidiili , ct allii eoldris ilifrcrcnlia.
ibid. Riiisiis ad 1 lcm iiioii;isleiiuiii rcliiis l).imi;i-
iiiis iiiillimr. 6. Aliis viiilnis iliiilcm liabilat,
cjiisque slalula ibiileni reiipiunliii'. 7. Sevcrissime
iliviniliis piinilur illiid coenobiuin , ob violalain
Damiani (lecreloniiu ojiservanliani. 8. Damiani
erga idem inoiiasterium timor, ei solliciliido.
9. Diulissiinc ibideni coiivcisaiiir. 10. S. Salvatoris
coeiiobium iii Periisino terrilorio a S. Romualdo
conslMKluin. ciii pr.vfnit Pclrns Damianus.
11. Eremiis moiiiis Prcgii a S. Romuaido
priiDiini, deinde a Daiiiiaiio iiilialiilaliir. 12. De
aliis liicis 4' Romualdo constriiclis , in qnibus
Daiiiianiis et ejns discipiili vixcriiiil. 13. B. Doiniiiiciis
Loricalus suli Dainiani inagistcrio vivens,
|iri(ir ercmi Sitri;e a S. Romualdo coiislriictLB faclns
esl. 14. Iilcm ad ereiiinin moiitis Suaviciiii,
i|uam Pclrus Daini;iniis fund;ivciat , moili pioxi-
iiius sc recepit. 15. Silriciises a Petro D;iiiiiaiio,
lanqiiam proprii aliiiniii, cninmeinonintur. 16. B.
Leo Siirioe redusus, Pelri Damiaiii magisier.
)7)/(/. Pelius Damianus Classense iiostruin iiiona-
slcriiim iiicoluil. 17. Proposili noslrl ex inoiitimentis
concliisio. 18. Mullorum sciiiiloriini, et
iriiini si norum pontificum aiictoiit;;s jiro noslra
seiitciilia. 19. Avcll.inila; oiniies, cuiii ipsorum
loeiiobio, in Cainaldiilensiiini jiis transieruni. 20.
I. Niliil magis evincit Pclruin DamiJiium sub Ro-
nnnildi meruisse disciplina atque inler ejus asscclas
niiiiicrari debere, quam locoriim, quibus ille prsefuii,
aut in qiiibus est diutissime convcrsatus, mox
institncnda consideratio: hiiic eniin patebit, iion
aliuil qiiani S. Roinualdi instituluiii sequi p tuisse,
ctijiis inler discipulos quotidie vivebat, eoruraque
vivcnJi consuetudini se conformabat. Et qiiidem de
Fo:itis Avcllanao cocnobio, qiiod freqiieiiiiiis incoluit,
s. rETras d.vmian US S. R. E. CaRDINALIS. S-)
niliil est qiiod '-' repelamus, cnm satis nuilla de ilio nionaslerii » significalio alio delorqucri , quam iit
liaclemis dicta siiit, qnae negotium hoc plane confi-
ciunt, diiin i^jus institulionem a S. Roinualdo deri-
vatam evidciuer osienduni. Sed neqiie de Ponipo-
siano nionaslerio, ubi ferme biennium expendit
Damianns, juxta cjus Yitani ab Joaiine S. viri disci-
liulo conscriplam, cap. 6, quidpiam hic loqueniur,
ne magis ambignis cxemplis ambigiiam Iianc con-
irnversiam dirimere velie videamur : tamelsi cx
diciis dissert. i, cap. i, nuni. 8, pag. 70, satis inno-
liiei it, ad Ronuialli normam, eremiiicse cum ciBno-
Lilica viia coiijiinctionein ibi invaluisse , et ad pra-
\im, illo ipso Daiiii;ini tempore, fuissc redactam siib
S. Ciiidone, qui ex moiiacho coenohii nostri S. Se-
vcri, Poiiiposianiis abbas efTeclus est.
II. Inilium autem ducemus a niQnaslcrio S. Vin-
renlii de Pelra Pertiisa, quod in Urbinaii terrilorio,
8 passniim millibus Uibino distans olim surgebat,
nunc ejiis;leni iirbis canoiiicis addictum rcliquias
(liiiitaxal piistin:ie inagniliidinis ostendat. Ilic S. Ro-
inn;ildu;ii coiisedissc, alqiie Iiuic ipsi coeiiobio ere-
niiiin ailjiinxisse, narrat Daniianus in Vila S. Ro-
nuialdi, cap. 43 : « In Pelrannm monlem, noii longe
videlicei a nionasterio S. Vincentii , quod juxla
Candilianum consliliilnm est fluvium , Romualdus
(lemigravit. Volcns aulem locuiii a'I eremum f;icien-
(lamidonenminvenire, prjcccpilcuidam prcsbylero, >
elc. et, cap. 57, mcininit BB. Gaiidentii ci neranli,
lini in eodem S. Vincenlii coeiiobio iub D. Rouiualdi
A magisierio vixeranl, aiipie in ejusilem moiiasterii
coemetcrio p;iriler siiiit tuinulali; ciimque eoruni
alter, iicnipe Gaiideiilius, revocatam sibi a Romnaldo,
ob Tedaldi siiggcslioneni, abstinenti;e pridein coii -
cess.-e liceiiliain iiidigne fereiis, ad liigelberlnm de-
fccisset, proindeqiie in « pr;cvaricalione iiiobcdienli;e
vilani fiiiisse » videretiir, «" Roniiialdiis oralioiicin
pro co ficri penilus iiilerdixil , licet in coemelerio
B. Viiicciilii, jiixla corpus Berardi venerabilis viri,
qui ;eque Romualdi disciptilus fuerat, i appnni iiian-
(lasset : verum ob visioneni, iioii qiiidem Bor.irdo,
ul Macchiarellus noster puiat iii siia Aiiologia, p;ig.
22 (nam e.\ pro.xiine allatis Damiani verbis, loioqiic
roniexlu, erat ille pr;cmortuiis), sed altcri ciiidam
monacho ad utrinsipie sepulcrum oraiili, atquc a
R dcnlium dolore lilieralo, oslensam , « Roimiahlus
illico praiccpit fralribiis ut jani Gaudenlio fratoriiam
eliarilalem imocnderenl, atqiie pro eo ciiixiiis ora-
rcni. I
III. In hoc igiturnionasierioS. Vinceniii, adeoque
inler superstites Romiialdi disclpiilos versatus est
Pclrus Damianus, iino eo loci Vilain ipsDui S. Ro-
imialdi descripsit, nl nolavit Fortunius llist. Caiiial.
parl. 11, 1. V, cap. C ; alque aperte coHigitur cx inilio
citati capiiis 57 Vilae S. Patris, iibi Dniiii;inns sic
loquitur : t Aliiis fraler Gaudentius noinine, abbatis
viilelicet hujiis monasterii S. Vincentii Paier. I-Jum
enim proxime antea talis monaslerii nulla mentio
pnccesserai, sed ferine de gestis apud Silriaiii scmiio
eraf, non potest oslensivi illius pronominis < hiijiis
de cirnobio sibi piVTsenle, iibi videlicet actii scri-
bebat, intilligi sanctiis doctor voluerit : adeo u'.
In hos San-Viiiceiitiaiios monaclios cadat illusire
Egregii cognomcntiim , quo S. Palris discipiilos
cohoneslavit in cjus Vil;e prooemio, ibi : « Miilioriim
fratrum precibiis et germana cbaritate dcviiictns,
qiiod (k prxdiclo mirabili viro ab egrcgiis cjus di-
scipiilis didici, aggrcdiar, Deo anclore, dcscribere. »
Unde in niiiicupatoria cditionis RomaniB aiini 1656
Vita; S. Romnaldi a Petro Damiano descriplse, sic
Romualdum ipsuni auclor alloqiiitiir : « Poslquam
ilie, n nempe Damianus, « mores tuos cuni vcslibiis
liii ordinis indiiit, in S. Vincenlii monaslcrio degeiis,
-^ iibi tu ( Romualde ) sanctissime vixer;is, aliiqiie
ex liia disciplina viri sanclimoiiia vilse percelebres
dieiii exlreinuni clauseraiit, cum iiiibi animadver-
teret eximiariini virtiilum vestigia non leviter im-
pressa, ipsiqiie parieles vits lu« bealie suavissinios
spiriliis illi ;illlarunl, adjecit animum, ut facta tua
heroica piiblicis monumentis consignarel, » etc.
IV. Sed et in Petri Damiaiii vita, ab Joaiiiie ejiis
discipulo scripla , bis ad pi:cdicluin S. Vincenlii
cjeiobium se contiilisse dicilur; semel qiiideni pri-
mis sui Ijrocinii annis, ul , cap. 5, narratur his
verbis:i Diim hic (Petrus Damiani) esset aliqiiando
cum suo profeclurus magistro, niollioreiii scapiilarem
indiiere atque piilchrioiein ipiam affeciaiel,
equiim ascendere jiissus est. Rogare ilaque iiiagi-

iiOIJiCOlHi.NA. - DE IlNSTITUTO C.\MALni'L. u
siniin siibuiissis ccupit inccibiis, iie sibi lioc dii;iia- A iicliiim FroiUoiicin de JifloiciiUa vocalMiloiwm iiilcr
leUir prajciperc, qnod ipse niminni, velnl inilecciis,
abliorreiet. Magistcr vero cjus prccibus acquicsccre
iiolebat, ne vilipeiuleie vi

S. PETUUS DAMIAMJS S. 11. E. CAfiniNALiS. rc,
prue voliipiaiis impalioniiain fiangmil. » Uiule 11- A l)ium aniore vir samlus arilebai, iil illiiil prac cxie-
(liiel, qii; m severe Pciri Damiani slaUila iii lioc S.
Vincenlii coenoliio cuslodienrfa, ei quam non le-
iiierc, ei inipiinc violanda csso, Dens ipse, lerriliili
erga liuiic nionaolnuu iillione, nionstraverit.
VIII. S('(l el inlegniiu illiul ideiii ccenoliiiiin, nb
iiilerniissam, qiiain Daniianiis indiiiicral, qiiolidinni
li. Mari;c Virginis oHicii consnetiiilinein, gravissima
Deiis aniiii:i(lversi()iie corripuil, nnde endcni loco sic
proscqiiilur S. doclor : < Dicani el aliiid, quod in
pr;cfalo conligit mnnaslerio. Slalulum erat, atque
jam per triciinium firc scrvaliim, iit cnm horis ca-
nonicis B. MariiC scmper Virginis ollicia diccren-
tiir. Eral aiitcni inler cos Gnzo, liabitu nionaclius,
leprolisc qiiiilem vilai, sed dicacis et accnralai fa-
ris lionifacio diici enixiiis coniinendanduin siisccpe-
ril, ut constat ex lib. vii, ep. d.'5, iilii liccc liabet
i De monastcrio aiitcm S. Viiicentii excellcnruun
veslrani pi\T omnibns, et siiper oiiinia rogo, nt iUiid
spi^ci;>.litor diligas. Pra;dia, qii;c ab invasoribiis deti-
nenlur, lcgali sibi jiire restituas, et a cunctis inor-
talibiis prolectionis tu;c sciilo dcfeiulas : iii hoc igi-
tur monaslerio evidenter app;;real, si apiid veslr;i!
celsitiidinis aures mnjns aliqnid iinpctrare mca lni-
niilit;is valcal. » Nuiiqiiam profeclo paieni snllicitii-
dineiii de ipsa suoe professionis sede, Avellaneiisi
niiiiirum eremo, niinqiiani de ullo ex lol monasie-
riis, ah ipso speciatim ereclis, similem curam
oslendit, ac de pnelaiidaio S. Vincentii coenobio,
cmidi;e. Hic coepit comiueri, salis superqiie surticeie H qiiod Romiialdiis pr;cclaris suis instilnlis, suoruin-
qiiod sanclus prnccipit Bencdictns, nec nova^ adin-
ventionis pondus debere siiperponi, nec nos esse
aniiquis Pairihus sanciiores : qui videlicct Ii.tc sii-
jierslitiosa ac snpervacanea judicaiites, psalleKdi
iiobis ineiain, onineniqiie vivcndi regulam pnerixc-
riint : jiac s;ine debere nos esse conteiitos, ne ab
illa incaiilius dcclitiantes, per anfractus et invia
(lucamur erronei. Qiiid plura? Conlra negtnaiia
iiiundi pr.icliari visiis est, et coiifecil : ad hoc uimirum
Iratres versula machinatione pellexit, ut s«-
lltas beala; Maria; laudes nlieriiis non oCferrent. Sed
oli divinum jiidiciiim a nostriie praviinlis intiiitii iion
dorniilaiis! Mox enim adversus pra;f;iluin ninnasle-
liiim tot adversilaluni grandines, tot iindi(|iie hello-
qiie discipulornm reliqiiiis consecraverat.
X. Deiiiqne longissimo teiiipore, ac diiiliiis fiirle
qiiam alibi, in pr;edicto monaslerio conversatiim
fuisse Daiiiianum, colligi posse videliir ex casii Ar-
diiiiii, qiiciii decem annoruin spatio promisscc eidem
Damiano conversionis votuin diirerentein, sancliqiie
Tiri assiduas inslantias eludenlem, jiislo Dei judicio
piiiiiUiin narral lib. v, episl. 16 : < Dicain, iiiquil,
qiiod siipcr non dissiinili reniipcrapud iios accidisse
cogiiosciliir. Vir quidam Ardiiinus nomine, famos;»
pnideiitia: gencro clariis, divitiis opiilenliis, cerla
mihi devolionc spoponderat, quod si ante iion pos-
sei, saliem expleto decennio, ad monasieriuin B,
Viiicenlii, quod videlicetin Urbinati constiliitum esl
aiqiie connicinum exoria; sunl teiiipestaics, *^ lerrilorio , inonachiciim suscepluriis habilum de-
iii ipsis qiiotidie monachis minaces gladii necis exi-
iniii intcntarenl. Fiunt undique deprsedationcs at-
qne rapiiut;; conflagrantur cum segelilins arca»
liiiniliares, ac servi saneli loci crudeliter truciilan-
tiir : et non jaiii imago inortis, sed niors ipsa grassatiir;
aileo ut toedcrei jam monaclios vivere, dum
ncqnaqnam possent in procinclu cerlaminis ainicimi
qiiieti susc professionis officium cnslodire. Non par-
vis expcnsis ad Teuionum partes imperalor expcli-
liir, pragniatic;e sanctioncs ciim sigillis impcriali-
Inis advehuntur; sed tantumdem esl; in omnibus
(jiiippe studiis non friictiis, sed labor supervacuns. »
Tiiin siibdii, iil suis prnesertim raouiiis, monachi
(liviiiam ullionem agnosceiiles, culpam humiliier
cxiii:ivciiiii, sicqiie procella omnis sedata fuerit :
< Taiulcin, iiiqnit, ad cor redeuiil, pavimento se
liuinililcr sleriiunt, ac percepta poBnitentia, niiii-
quam se de cretero nrgleciuros solila Genitricis Dci
pr.Tcconia nnanimiier pollicentiir. Mox itaqiie ul fa-
icar, iia post coriiscos, atque toiiitrna lanta ciEli
serenitas rediil, ut exiunc usqiie liodie fratres ju-
cundoe pacis olio pcrfruantnr; ac de Scyll.-ca vora-
gine se ilelaios ad porium, giibernanle Filio Virgi-
iiis, gralnlciiliir; » ac deiuuin sic concludit : < Qui
crgo f:icile seiiioruin siiorum slalula convelhiiit,
ista considcreiit : ct ne divini furoris siiper eos gla-
diiis vciiiat, iioii sine c;iiisa formident. »
IX. Tanlo prx'torca crga lioc S. Vinceiilii coeno-
; .
'
clinaret. Tandeni termino condicta; paclionis exacio,
cum ego huic assiduus exaclor insislerem, ille inde
cedendo, hlandiendo verbis qiiidem honum omiie
promilieret , ipsius autem conversionis effectuin
quibusdam tergiversationibus prolelarct ; rcclor
qiioque jam dicti monasterii illiiis favebat votis,
dissuadebalque converti, cnjus niniirum pernecessa-
riis suslenlabalur auxiliis. Iiilerea languore corporis
irruente decuhuit, » etc. Sed de monasterio S. Viii-
conlii jam satis.
XI. Ad S. Salvatoris de monte Acnto Periisini
terrilorii coenohium iranseamus, quod Ludovicus
Jacohillus de SS. Umbriae tom. II asseril a S. P
Romualdo xdificatuin; etsi vcro postmoduiii loin. tll
illud idem sub ordine Cislerciensi aiino 1008 cun-
slriictum scribat : paiet iinpressionis crrore coiiti-
gisse, ut Cisterciensi pro CamaUlutensi subrogare-
tur; cnimvero iie quidem natus aiino 1008 essii po-
terai S. Rohertus alibas Cisterciensiiiin Paler, adeo
non tuiic pro Cislerciensibus illiul mona terinin fnn-
dari poleral; inio alibi dunlaxal aiino 15'Ji illnd
Cistercicnsibus concessum auclor faictnr ; qiiod qui-
dein ab anno 1504 iii Coinmendam a Julio III con-
cessuin, ad maniis Galcatii Gahriolis Faneiisis per-
venil, qui anno 1542, auniienle Clemeiite VII, Ca-
inaldulensiiim crcniitariim Coronensi congieg:ilioiii
abbatiam hanc resignavil, apud cosdeni, Pciri Fa-
ncnsis noininc assuutplo, nionachuni induens, ubi
:

5T PKOLEGOME?< V,
egregiis sanclimoniac liUilis floriiit. Ilaqiie in linc
eliani cosnobio, quoil el priileni Cainaldulcnsinin
juris fuit, et nunc eliani ad eorumdern proprielatem
rediil, •ssepius conversalus est Pelrus Daniianus,
iit notal Jacobillus citalus : inio ejnsdem ablias ali-
qnando exstilil, nl ex tom. lOpenim S. doctoris
lii). VI, ep. 50 colligitur, ubi sic ait : « In Perusino
monasterio, Saiicli videlieet Salvatoris, cui nuper
61 ipscpr;efui, quidam monaclius paiilo anle fuerat,
nomine Gniuizo, » elc.
XII. Iiisuper in eodem Perusino lerrilorio ad mon-
lem Pregiiim liahilavit Damianiis in ereiuo S. Vin-
centii, qiiam S. P. Ronnialdusin possessione Rai-
nerii marcliionis fuudaverat, ut ex cap. 59 ejus Vitae
iu fiue , et sequenti iO colligitur, confirmatque Cos-
imis de Arena in Serie Ducum Etruriae parie i, pag. r> doctorem videlicet, et dominnm meiiin. > Postnio-
183, eanideinque inler loca a S. Komualdo acdificata
recenset Jacobillus de SS. Umbriic tom. II aique ab
eodem Petro Damiano, nedum inhabilatam, sed ad
luajorem cellarum copiam, et servorum Dei fre-
qiienliam promolam fuisse narrat in Damiani Vila
Joauues discipulus, cap. 7, ibi : « Pervenil- igitur
ad montem Pregium, in teriilorio Perusino, ibique
alia {prceler ea nimirum quce jam exstabanl) erenii-
tarum fnndavit habitacula, nlii videlicet cellulam
qnaiiidam invenit, in qiia B. Romualdum qiiondani
iiiansisse ferebant. >
XIII. Addil porro Jacobillus, Damianum exiude
Porusiam profectum, et in bospilio Camaldnlensi,
qiiod apiid ecclesiam S. MallhKi iii Cainpo horti,
iiiinc PP. S. Fraucisci concesso, aliquandiu liabi-
lasse; imo et alias iii monasterio S. Gisimindi apud
Marsianuni in nionte Regio ordinis Camaldulensis,
iiiji S. P. Romnaldus habilaverat, couversatiiin esse
pariter Petrum Damianum, non uiio in loco fatelur.
Sed et in ereino Serrse Sauctae scu Serrae Sancio-
riim apud montem Appenninum in regione Tadiiii
di(rcesis Nucerin* S. doctorem vixisse, asserit, cum
S. Joaiine Laudensi ejus discipiilo, ubi pridem S.
Roiuualdus et S. Facuiidinus episcopus habitaverant.
llemque vel ipsemet Petrus Damianus, vel cerle
S. Dominicus Loricalus ejus discipnlus, versati sunt
in eremo Lnceoli, quam S. Romualdns (post urbis
iilius velustissimae vastationein ab Othone III, sub nuin utique pertinuisse; unde mutua probatur loco-
annum 996, imperatam, eo quod partes Crescenlii ruin Rouuialdi, ac Petri Damiani communio, et nio-
Romaui consulis sequeretui), eodcni Jacobillo tesle, D nachorum ex Iiis in illa, ac vicissim, promiscuus
ad restaurandam anliquam loci religionem , con-
stinxerat alque in deeem et octo cidlas distinxe-
rat ; ubi posiquam Dominiciis loricatus « snb
niagislerio sancli viri Joannis, qiii dicebatur de
Monle Feretri, per plurimos vixil aniios, > inquit
Petrus Damiani lih. i, ep. 19, se ejusdem PeUi Damiani
directioni subdidit : « Longe vero post, ma-
gistro proebente consensum, dignatus esl vir sanctus
piacdictus niihi misero, el qnem ipse suscipere di-
gnaretur, indigno, mira se prorsus huniilitate coin-
mittere, et sicut abbati monachum subjugare. Cui
nimiruin proeslitit, non accepit; et qnem susceperam
velul in subjeclione clientcm, gaudco me iu schola
DE {^[STITDTO CAMALDVL. ;;a
A Cbiifti vere pliilosoplioruin perce|iisso doctoiein. »
Quod certe fieri noii poterat, si nligionc, et insli-
Into , habiluque a Petro Damiaiio Dominicus Ro-
nuialdi sectalorum alumnus distasset.
XIV. Postqiiam vero in proxiina cum Damiano
cella Doininieiis Loricalus sub ejiis disciplina dege-
rnt : iinde lib. vi, cp. 50, de ipso sic ait : i Sed cur
ego sanctos commemorando viros, diversa passim
loca perliistro? quandoqnidem inlra linien, et pr;B
nianibus teiieo, ad cnjus digne effeivnda prajcoiiia
iinpar viribns iion assurgo ; certe cclliilis allrinseciis
constitutis, solo Basilicaj mediantis inicrsliiio, cgo,
ille(|ue dividiinur, ciijiis si virtntibus enumerandis
invigilo, ante dies elahitur, quani scribcndi male-
ria deficere posse vidcatur. Dominicum dico ,
duiii, inquam, prior S. MariaB Sitri;c factus cst, qii;e
nolissima eremus a S. P. Romualdo conslrucia ex
ejns Vita cap. 49, ubi etiam « per septem fere annos
inclusus maiisit, et silentium conlinuiim inviolabi-
liter teniiit t (ex eadem \'ita cap. 52) qiiicque a
saiiclissimis ejus discipulis referla laudaiur ab eo-
deiii Petro Damiano ibidem cap. G4 : « Taliter autom
in Siiria vivebalur, ac si ex siniililiidine non solum
noniinis, sed etiam operis, altera denuo INitria vide-
retur. ... aureiim Romualdi s;icculum
qnod etsi tormenta perseciitorum non novcrat
spontaneo tamen martyrio iioii carebal ! anreum,
inqnam, sseculum, qiiod inler montium ac silvarniii
feras tol coelestis Jerusalem cives alebal!> lliijus
Q ergo monasterii, sive ereiiii prior factus est Doiui
nicus Loricaius, ut conslat ex tilulo episloke 3i,
lib. VI : «Ad Dominicuin Loricatum priorem S. Ma-
riae Sitriae, ejusipie eremitas; > atqiie tunc eliain a
Peiri Dainiaiii nnUi, et magisterio, eiim ipse, tiiin
ejiis subdili pendebant, ut ex ejusdem epistote iiiitio
colligilur, tibi sic babcl Dainianus : « Scripsislis
niibi, dileclissiini, qiiia tanlus perversorum ac vio-
lentorum hominnm vos livor infestat, quod nisi
vobis ego raplim celeiiterque succnrram , vos loco
ceditis, aliumque vobis, qui rapinis bis alqiie mole-
stiis non sit obnoviiis, providebitis. »
XV. Quare patel Silriensium curam ad Damia-
transitus : ut certe ex Sitria Dominicus Loricatus
biennio ante niortem recessit, et ad eremum montis
Suavicini (nunc Frontalis) se contnlit, qu3B ab ipso
Petro Damiani fundata erat, ut ipse iradii tom. lil,
opiisc. XV, cap. 6 : « In illa Erenio, inquit, quam,
auclore Deo, in latere Suavicinii montis ipsi coii-
siruximus, » ibideinqiie spiritum Deo reddidit, pri-
niuni iii sua cella sepullus, dein, Petri Daniiani
jussu, in capilulo post nonum diem tuinulatus, ut
lib. i, ep. 19, ad Alexandrum refert ipse Peirus Da-
niianus; qui pariler nunc illic indiscriminatim liabi-
labat, deqne supradiclo Sitria; monaslerio, velul ad
se attincnte, pluribus in locis mentionoiii ingerit,,
,

^'^ S. PETUUS DAMIANUS S. R. E. CAltDliNALlS. CO
iiiioex tieiMisSiliioiisiiiinciemi.lis.aUniecolloqiiiis A el qiia abiiiidaiiler nuiiis, ci clememoi- oxliiliite,
ab coJcin relalis, fiC(|iiciilius forlasse, qiiaiii iiilor
Avellaiiiias, versatuinsc esse apud Koniuabli discipii-
los.eoniinquesuccossorcsin Silria, indicare videlor.
XVI. Cerle loin. III, opiisc. xiii, caii. 22, de lioc
Silrire nionaslerio, laiiqiiani de propiio, sic loqiiiliir
sanctiis doclor : t llabemiis deniqiio seiicin in iiioiia-
sleiio, scilicet Silria>, vocabulo .Mainardiini, qiieni
scilicot adliuc paliidaliiiii cuni ailinoHuissein , iil
innnaobus fierel, t elc. ITinc Leonis Silriin, alionini-
qiic cjiisdcni loci orcniitarum excnipla, lanqiiam do-
nieslica, Tbeiizoiii Florentino ereiiiiiic propoiiit ad
cjus siiperbiani conipriinendam toin. 1, lib. vi, cp. 50 :
« Utinain, iiiqnit, pnesens adesses, et quid in liis
silvis ab ignolis, alqiie dcspcctis agatiir, ociilo jinli-
ul lie riiiiia siii loci, vel liabiiaiioiiis cxcidiu noii
necessc sit Irepidare. Prosit igiliir illi lain .Trdui
monlis siibii>-se fasiigiiim, i ctc. Sed ct gloriari po-
tosl idem Classonse coenobinni, qnod apiid se tanliiiii
vinini, quanliis cst Polriis Daniianiis, cxcopcrit;
ciiimvcro cpist. I, lib. vii, apud nioiiaslcriiiin Classis
se inansisse nolal Ileiirioo impcraloii scribcns :
< Redcal ad memoriani doinini niei rogis, qiila ciini
apiid inonasleriuin Classis a vobis discossiirns es-
seni, > et ilcruni lib. vi, ep. 26 : « Ad Maiiniiin
suum patriielcm nioiKiebiiin Classcnscm,» liinc adliuc
Noviliuin, qiiai incipil : « Rudis lyro facilo iii prinia
belli congressione prosteniitiir, > clc. Tcstalur sc
illi propriis maiiibus liabilum moiiaslicum iii Clas-
canie porpondeies ! tainen ut sc, si fonassis incsl, B scnsi coenobio iinposuisse : < Pi;csorlim ciiin ct ipse
liiinor arroganti;c deprimat, vel brevitcr aliquid lc
de illoruin conversationibus erndire iion pigcat, tetc.
Tiim de Marlino Storace disscrens : « Qucmdam,
inqiiit, babemns iii cellula rusticiim idiotain, » elc.
Tuin ad LeonemSitrioelransiens : « Veniani, inqiiit,
I ad dominnin Lconcm , el vere Leoneni, > cujiis se
consiliis sa>pe nsuin indical, itideniqiie Lupiim inclu-
suiii, et Petnim cremitam ejusdem Siiriensis eremi
coiiimeinorat. Nec dubium est pi;cdicliim Leoiiem
fiiisse Petri Daniiani polissimum dircctorem; nani
loin. III, opiisc. XI, illum sic alloqiiitur, iii libelli,
qiiem Iiuic cremitae inscribit, nuncupatoria : « Te
noii qualemciinqiie complicem, vel ainicum, sed te
patiein, te doclorcni, te niagislniin, et dominum
libi monacbicum Iradidcrim babitiini, iion siiie oaiisa
me a consultutionibus tuis dilllloor ;ibsohituni ; i
ubi ct se alias conversatum fuisse salis iniiuil, iil
cum ail : « lii eodeni plaiie Classcnsi coeiinbio, quod
nunc incolis, ictatc nosira (neinpe diini ibi dcgercl)
quidam monacbus vicem prioris obtinuil, > clc. Et
ciica finem sc Classensiiiiii consoiiio, el coiisiielii-
diiic usum sigiiiMeat, duin ila coiicludit : i Omiics
autom sanclos fratrcs monasterii tiii mca vioe saliita
cbarissimos autem milii fiatrcs Boiiiniim cl Poiriim,
si solilo more videris aliqiiaiido excelsiiis caiiore,
hoc disticlion,meonomine,in eoriiin manibiis pono,»
elc. Id quod magnam familiariiatem bos iiiler et
saiictum doctorcm interccssisse profecto indical; iit
eleciiiin niibi pr.-c ciinctis pcne mortalibus liabeo. nibil addain de mulua comniigralione et Classonsiiim
Et quid ampliiis dicani? quandoquidein meuin te
angciuin esse constitui, ut in dubiis rebus qiiodoun-

fil
PUOLEGOMENA.
ger.eriilcm nomiiiis liujiis significaiioiiem, disseii. i,
c;i|). 2, niim. 21, explicatiim?
XIX. Hiiic merilissiine lol exlerorum scriptoriiiii
Cdnsensu Petrus Damiaiii Camalilulensis est habitiis,
ei appellalus, e quibus hoc loco receiisere sulficiat
Gabriclem Pennoltiim ah ipso P. Lailerchio cilaliim;
Luilovicimi Jacobilliim ile SS. 1'mbria!; Paiilum
Jlorigiam, in Histor. Relijiionnni cap. 58; Cornelimn
a I.apide in Apoc. cap. 3; Slailinum Baroniiim in
Yita (iiiiiupie Fratrnm Polonorum niarlyrum ; Joan-
neni Pauliini Portesaiiuni in Vila S. Tlieobakli;
Jo.iniicin Pelriim Crescentium in Prsesidlo Romano
lil). I, pait. II, narrat. 2; Stpphannm Demalevicium
iii Vila S. Boguniili cap. 28; Secunilum Laiicellolum
Hist. Olivft., lib. II, cap. 22; Ludovicum Tomasi-
iiiim de Btn.fic. part. i, lib. iii, cap. 25; Ludovicum
Dii Pin Biijlioth. Eccles. lom. VHI, part. ii, cap. U,
§ 10; Anlonium Mariam Bonuccium Ephem. Eucliar.,
die 22 Februarii; Augusliiium Liibin in Nolitia
abbatiaium Italiie , lilt. A; poniilices niaximo
Piuiii V, Gregorium XV, ct Urbaiium YIIl, quornm
diio postreini Petiiim Damiaiium decus et gtoriam
CimuihluUiws ordiim appellaruiit in snis diplomati-
bus a D. Andrea Yalleniamiio abbale noslro citalis,
tiiin iii Pelri ejiisdem Yila in tabiilas cum aliis
SS. ordiiiis elogiis digesta, liiin iii scrnione de S. Do-
miitico Loricato, pag. 84. Priinus vero, ut Raclius
iiOoler in Descriptione sacr;e ercmi cap. 19, et in
Yita ejusdem Petri Damiani pag. 50, et Tboinas Mi-
liiiis ilislor. Camald. lib. viii, cap 1, testantur, adeo
persiiasuni haliebat Damianum Camaldulensis insti-
'iiti fiiisse, et Avellaneiisein abbaiiain dudum in
ordiiie noslro (loruisse, ut eamdein eidem ordini
restitiiere, post commissam Joanni Baptistse Nova-
riensi generali apostolicam ejiis monasterii visitatio-
iiem dic 22 Decemhr. 1568 decreverit; quod et
p rfeiit aliis Diplomatibus die 1 ac 10 et 14 De-
crmliris 1509.
XX. Uiide vei ex hoc ipso, qiiodjam Camaldu-
lenses in loua a S. Petio Damiano, aliisque ejus
cotigregalionis illuslribus viris, inbabitala jani pleiie
siiccesserint, illoruinque omnia jura ad nos Iraiisie-
rinl, Petrnm ipsiiin Damianum, ejusqne discipulos,
ac successoies non incongrueiii nostrorum catalogis
recipiendos quis existiniaverit ; .id nos eoriim cul-
Iiini , eorum gloriam pertinere, ne teniporalinm
diintaxai bonorum hxreditalem adiisse videamur,
ac quse potiora snnt primo occupantibus dimisisse.
Qu3e observaiio an perjocum, an serio adjici me-
riterit, quisque pro arbilrio dijudicel. Similem ego
viii gravissiiiii et doclissimi Joannis .Mabilloiiii in
me.liiini afieram ex ejns prsefatione ad toni. 1 Hislo-
riae monastica;, quie noslro proposito adamiissini
congruit, sic igitur habel : < Qua; hactenus dixi, mo-
nastici ordinis (dicamus nos Cainaldnlensis Ordinis)
per illa lempora uniiatem probant, cui regulariiin
diversitas nullo modo praRscribebat. Quamobrem in
sccerneiidis sanctis, aut illustribus viris, qui S. Be-
iiedicti regul.im (seu D. iSoimiaUli disciplinam ) se-
DE INSTITUTO CAMALDUL.
A ciili sunt; aut iii distinguendis moitasteriis, (iu:e
eidem regubc ab origine sulijecta fuere, scrupulo-
sior, aut morosior niiiiime fiiero : certus utrorum-
qiie notiiiam ad nostram pcriinere historiam; tum,
quia unus, ut dixi, oinnium ordo erat ; tiim qiiia,
ctsi diversi tum fuisseiit ordinis, oninibiis illis nto-
nasteriis ad ordinem iiostrum Iranslatis, ad cosdcm
pertinet honos, quibiis pervenit hoereditas ; aKpie.
aileo miitila essel, atipie imperfecta ordinis iioslii
historia, si illoriini monaslerioriim .ic nionacborum
commcmorationein pra;termitleremus. Qiiod
quidem non solitm inagno bislori;i! iioslra; detrimeii-
lo fieret, sed etiani ingrati aniini vitio nobis vcrte-
retur. Nos porro Iiac in re morem sequimnr Cliri-
slian.-B Ecclesise; quse viros sanclos el illuslfes
rj Veteris Testamenli sibi ascribit, propterea qitod
«na sit ulriusqne Testamenti Ecclesia. Ob eamlcn»
causam anliqniores monachos, iil patres noslros,
sustipimus, » eie.
C.^PUT VII.
Prxc.pua Ladcrcliii arguntenla con[ulanliir.
SvNOPSis. — Commissa a Ladercbio congregalinnis,
et ordinis confiisio. Niiiii. I. An ex regiila S. I5enedicti
probetur Avellanitariim, et C;intaldiileii-
siiiin cog-iiatio. 2. An ex identitate Coiistiliitioniiin.
3. Hanim diversitatein probare nitiliir Ladercltins.
4. Pliires coiigiegaiinnes, diversis cnnslJtutionlbiis,
eodem siib ordine militanl. 5. Ilein
plura ejiisdem ordinis monasleria. 6. Aigumenlo
Ladercliii, nec monachi et eremilse Camaldulenses
ad eumdem ordincm spcitarent. 7. Diversje
subinde coiislitiiliniies, tuin pro('rcmiiis, liini pro
monacliis ejiisdem coiigregalionis prnpositoe. 8.
G Diversas nnii fiiisse Avellanitanim, et Camaldulensium
coiislitiitiones. 9. Gratis id iieg iii a Ladercbio,
qiii utrasiiue ito;i legcrit. 10. Siepiiis lii
Avellanilaium regiila, qiiam iii Canialduleiisiiim
constitiitionibiis, iioiniialdinn cilari. 11. Cur non
omiiia expresse ad Rontii;iblutn referal Damianiis.
12. Ladercbii observalio et anlilogia. 13. Etsi pio
Avellanitis speciales esseiit Dainiani consiitiuiones
, commiinein lamen Roiitiialdi eremiticam
disciplinam coiicernerc potnisse. 14. Non modo
aliqiia, sed omiiia ad Romualdi inslitutioiiem attinentia
a Dainiaiio piobari. 15. Discipiilos S. Rontualdi
an veluti ad se nibil attineiiles Daniianus
nominet. 16.
L Jani vero Ladercbii arguinenta, quibus hanc
seiitentiam oppugnare nisus est, audianius. Ait crgo
lib. I, cap. 8, n. 6 : « Prsetereunduni taiiien non
pulamus, nonnullos, stellas manentes in ordiiie, et
" ciirsu siio, iiimirum congregationes Camaldulensem,
ct Avellancnsem inoidinate in nnain connare cona-
los : qiiamvis ipsis ignoscendum arbiliemnr, quia
scilicel germana charitas, et soeietas, qnain Doin',-
iius dedit inler Avellanenseni, et Camaldulensem
faniiliain, dccepit eos, quoseerte nteliiis faciein coe-
li, et terra; probare rogamus. Iiiicr hos recensetiir
Gabriel Pennottus supra relatus, a quo FontisAvel-
lanai eremiia; passim Camaldulenses nuncupantiir,
el alii. > Ubi sane, in ipso controversiae limine, in
ipsa qnwstionis propositione insigniler ballucinatus
videUir auctor; neque enim « congregaiioncs Camaldiilensem,
el Avellanensem inordinare iii unam
conflare conaniur, > duni S. Pelrum Damiaui Ca-
Ri

G3 S. rF/rULS DAMIA.NUS S. R. E. CAKDl.NALIS.
inaliluleiisciii assorimiis :seJ utnimqnc poliiis, idesl a vivis operilius Ifgiuir, eliniu apiciliiis ira liium, ad
Camnlduteiiscm in spcciali acceplione, qiioe solos curiim qiii nobis in loco hoc sucoessuri smii,
sacne eremi Eirnri.x ereinitas coinplectitur (juxia notitiam traiisPcralur : qua!cnus, etsi non coniigcril
(listinciiomMii alilii expositam),etyli'e//unf«sem a B.
Loilulplio S. KomiiaKIi discipiilo instilulain, alqiie a
Pelro Daiiiiaiii ina\ime ilhistratam; qiiemadmodum
cl Coroiienscm, et Tuurineitsem, et Galticam, ct iio-
strniii S. Miclmelis iliirani monasticam faiiiiliam,
in unum ordinem a Uomiialdo institiitum redegimus,
qiiem latioii significatione Ciimaldiitciiscm, ex nolii-
lissimoac ccleberrimo omniiim loco sumpta denomi-
natione, appcllamus, ex his quoe dissert. i, cap. 2,
notavimus. Idipie ex illa ipsa « germana ciiaritate,
quam Dominiis deJit inter Avellanensem, et Caiiial-
dulcnsem faiiiiliani, i jure optimo factum esse osten-
eos ad aliiora consccndere, eaindem saltem vivemli
regulam, quam vos lenuisse didicerinl, et ipsi stii-
deant fideliler obscrvare; nl qui Iiabilaiionis fueriiii
siicccssores, sint nihilominiis et convcrsalionis
Ircrcdes.) Ex qiio constat ante h:ec lempora Avclla-
neiiscs eremilas ccrlas non habuisse conslitiilionos,
ct poliiis morilius, quam Icgibus dediictos fuisse ad
obcdioiulum fidei in omnibus; non est crgo, quod cx
constilutionibus prohctiir coiilra uiiitatein congrega-
tiomiiii islariim, duin ncc ista, iicc illa ipsas Iiabuit;
imo dicendiim ainbas jiiste ante Deuiii incessisse
in omnihus mandatis et jiistificationibus Domiiii,
ditur; non cnim alio, quam ejusdem inslituti vincu- B quas illas dofuerat S. Romualdiis, sine quciela, ct
lo, eademque S. P. Romualdi discipliiuBORmulaiione
sociale foediis utriusque faniili;c eoHsistere poterat,
qiiale iiiier nos, et alias monasticas congregationes
ab ordine nostro piorsus independeiiXcs, non inter-
cossil.
11. Proscqiiitur autem aiictor noster num. 7:
I llanc vero unitatem ex identitate reguloe non pre-
bari liquido apparel ; nam si ex eo quod eadera S.
P. Deiieilicti regula ab utraque congregatione custo-
diebaliir nimis, unain tantummodo fuissc conjicilur ;
igitur et Cistercieiisium, et Cluniaccnsium, et Val-
lumbrosanoriim, et Silvestrinoriim congregationes ,
qiia^ omnes eaimlem S. P. Benedicli regiilam p-ofi-
teiitur, non plures, sed iir.a tantummodo erit congr
tali paclo ambas processisse in diebiis siiis
IV. Qiiani reponsionem sic conrutaudam aggrediliir
scquenli niim. 9, dicens : i Sed cuin ab iino nia-
gistro Avellanensem et Camaldiilensem siiiiiil fa-
niiliam volumus, cur priina ab alia legibiis eo^pit
Tivere, non traditionihus conienta ? Nam anno lO^iO
vcl circiler, a Pelro noslro Damiani insiitiitioncs
sii.T! congregalioiiis iiiscriptsD perhibenlur, vel tuliiis
aniio 1071 vel 1072, nam cx ipsiiis vcibis, iiiorti
proximum illas scripsisse, apcrle colligiliir: diiia
all(i(piens in prioratus oflicio siios succcssores (Ecce,
dicit, fratres mei, fiii quod eslis, et emensiis suim
qiiod transitis : pr;ieslo vohis sunt qii;c deserui-,
propinquum est quo perveni), et aniio cenlesimo
gatio. Q;io nihil ahsurdius dici potest. » Al nemo in ^ siipra millesimum, et ultra, regulam eremiiicam,
aiiimum induxit, ut ex sola BenedictinM rcgulse pro-
fessione Foiitem Avellanaj ad Camaldiilenshim in-
.siiiutum periinere deducerel : nisi forteillud aliiijide
qiiis adjicerel, aut saliem supponerel, Avellanilas
eiemiticam insiiper vitam coluisse, cujiisad Benedi-
ciins regiilse canones conjunctio solum S. P. Romualdum
auctorem, et institutorem agnoscit, quemadmodum
dissert. i , cap. 5, num. 10, observavi-
nuis. Qua raiione patet nullara esse ab Avellanitis
ad CKieros monachos, quos recenset Laderchias,
dediiciionem.
111. Pergit tamen num. 8 : « Mimis, inquit, ex
identilate constitiitionum conslat non prohari talcm
uiiitateiii, per qiias constitiiliones unaqu;cque con-
gregatio differt ab alia, sicut stella a slella; nam si,
cum Augiistino Foriuiiio, S. Romualdum constilu-
liones iioii edidisse fatemiir, ei suisCamaldiilensibiis
iioii tradidisse, igitur non est eadein ciim Avella-
nensi Camaldulensis congregatio; nam illa, iiti vi-
debitur, proprias inslitutioiies habiiit, secus isla.
Quid diccmus ad hoec ? Respoiidcbimus sane san-
ctum Romualdiim nullas deuisse constitiitiones, sed
iiec ullas habiiisse, non soluin CamahluleiiscS; sed
nec Avelhinenses. Et Iioc ex ipso Petro Damiaiii,
(lui in opusc- De ordiiie eremitariim Fontis Avellani
liicc Iiabet, ageiis de aax congrcgationis insiitutis.
(Voly autem, fratres rnei, dc vestra; conversationis
ordine pauca pcrstriiigcre, ut qiiod in vestiis nunc
aiiclore Augustino Foriunio, proimilgavit R. P.
Rodiilphiis eremi Camahlulensis prior, coiiseiitieiite
Ilelemperto episcopo Arelino. Et ad quid perdiiio
ha;c nova; Rodulphi reguhe, si ex tmic tantum teiiiporis
illam nionumentis Petrus N. Dainiani manda-
veral? sl, ut supponitiir, camilem ipsam, qii:iui
babuerunt ex ore saiicli Romuahli Camaldiileii.scs,
et Avelhineiises quoqiie acceperunl ? i H;cc ille.
V. In qiiihus primo dissimulari non dehet scri-
ptorem hunc in prob;mda congreg^ationum Avellan^c
ct Camahluli ( nempe sacrae erenii Etriiria;) disiiii-
ciiBue, iiiaaeiu operam ludere, ciim id in qiia.'stio-
iiem minime cadat, sed tantum, an utrai[iie ad
eumdem ordiiiem a S. Romualdo institutum, qiiem
Camaldulensem dicimiis, perlineat ? Fucuin ilaqiie
lectoribiis facit, dum anxie iiiqiiirit, aii ulraqiie, an
neulra eodem tcmpore scriptis constitulionihus
vixerit, et an siiperlluo labore Camalduli consuelu-
dines B. Rodulphiif scripscrit, postquam Avellamn
instilutioncs S. Pelrus Damiani diclaver;il? Qiiasi
vero hinc ordinis unitas peiideal; cum iiimis evi-
dcns sit tam inultas passiin occiirrere tjusdem
ordinis congregaiiones, qu:i! non iisdem, nec eodem
tempore scriplis inslitulionibus utantiir : qiiemad-
iiioihim ali;c siint Capuccinoriim , alix- miiioruni
ohservantiiim, aliae conveniiialium lcges, quamvis
siib codfim S. Francisci ordine militaiilium; aliie
pariler C;irniolitaruiii, qiios Calcealos iiuiicupaiil.

C; PROLEGOMENA. — DE INSTITUTO CAMALDUL. CO
alia; ExcalccalDruin consliltilioiies ; ilcni aliae Niidi-
peilum Auguslinieiisium, ali;B congrcgalionuiii vete-
ris Ereinilani instituti scquacium consuetuiliiies : iit
nihil (le inonastico, niliil de ipso Canialdulensi
oriline adjiciani, in quo alii sunl coenohilarnni, alii
eremitarum sacrae eremi EtruriK, alii congrega-
tionis moniis Corona;, alii denique Taurinensium,
alii Galloruni eremiiarum vivendi mores, lamelsi
cumdcni omnes communein Pairem Komualdum,
suasque convcrsalionis magistruin agnoscant, eoileni-
que Canialdulensiiim cognomine glorientur.
VI. Secnndo, cuin ex dictis dissert. i, c. 2, niim.
41, oninia pridcm monasteria, qiiasi tnlidein cnn-
grcgaiiones, alis se invicein independentia consi-
siereiit, congrunm erat profeclo, ut singiila suis
coiislitiitionilius scriptis nterentur, qiiales ex muliis
niss. comniemorat Martcne de aniiquis monachorum
rililjus, puta Corbeienses, Divionenses, Tullen-
ses, Coinpciulienses, Laudunenses, Lyrenses, etc,
quarcqnid mirum, si Camaldiilensis eremiis pioprias
li ibuit consiietudines, itemqueproprias Fontis Avel-
laiue solitudo servaret, primo quidein ex sola Iradi-
tione per Roinualduin acceplas, deinde scriptis
expositas, priino quidein a Petro Damiani pro
Avellanitis, aliquanlo aiitem serius a B. Rodulpho
pro Camaldulensibus ? Etsi enim omnes quoad siib-
stantiam convenirent, pro legionum tainen diversi-
tate, poterat iii circumstantiis quidpiam occurrere,
quod varie accominodandum esset locis, tcniporilius versas quandoque constiiuliones legionibus illis con-
alque personis. Quod el in nostro casu polissimuiB gnicntes habere el servare consuevisse. Sic idem
evenisse constat, nam ipse Daniianus opusc. xv C Maitinus 111, qiii anno 1254, iit reinlinius, omiiinm
latetiir, noii extra ereinum, in qua degebat, se moiiachorum conslitutioncs compilavit, jain anno
coiistitutiones suas extendere : « Nec tam, quid ab 1248, pro solo cu'nobio S. Malhise Muiani pcculia-
eremitis fieri delicat, generali deflnitioiie prsescri-
biniHS, qiiain quid iii Iiac erenio fiat, cum loco, tiwn
personse specialiter intimamus. » Similiterqne B.
Rodiilphi statuta non ultra sacram eremuni, et
annexiira Foiitisboni coenobinm, suani viin exerce-
baiit, dicente Lnca Hispano Histor. Roninald. lib. r,
cap. 12 : « Nam illa, qua; apud Rodulphum est, siib-
jeclionis coiisiitulio ulira Foniisboni Iiahitatores
nonexlenditur. t Nihil eigo cogebat, ul unius ioci
coiistitiitioiies ad alterius loci noiitiam deveiiireut, Placidi stalula , tuin Gherardi coiistitutioncs , hinc
nBiluni ntqiice in unoproinulgarentur, in alio staliin Paub Justiniaiii regiilii vitje eremitic;c , ac denium
]ecep;oe, inilii degentes coniinuo obligarent.
quae sab Clemenle X proiiierunt corumdem eremi--
VIL Tertio, si qiia esset Laderchiani argumenti l^ tariim Elruii;c in Itegiilain S. Beneditti declariitio-
vis, jeqiie probaret Cauialduleiises coenobitas, neqiii-
deni primisillis qiiinque sieculis, quibus sociali foe-
deie cum eremiiis sacrs ereini Etrurise conjiinctis-
simi, snb eodem generali priore vixeruiit, ad ipsiim-
niet Camaldulensem ordinem pertiiiuisse ; naiii ere-
initis quidem primas constituiiones I!. Rodulphiis
piior, fatenle Laderchio, proposnit : coenohitLe vero
usque ad Martinum 111 absqiie ullis scriplis coiisiie-
tudinibiis peculiaribiis, snla S. Beuedicti regnlse ob-
servalione reienla , vota siia Domiuo reddideriint,
leste Fortunio Histor. Camald. part. i, lib. ii, cap.
40, uhi de Martino 111 hcc habei: < In generali coii-
cifo apiid sacraiv ercinum anno 1254 cclebralo,
A piimas Patribus proniulgavit conslitutioues , quiljus
OMinis vere ccenohiticie iiistiluendai vit» rationeni ,
lam quoad diviiia, qiiain qiioad iiiores, elc, qnin-
qiie libris coiii|dexiis esi. » Itaque hic dici posset
ciim Laderchio : « Igitur noii est eadeni ciim cremi-
tarnni Camahhilensinm congregatione Cainaldulcnsis
moiiachoruin congiegatio , nain illa, uti visuin est ,
proprias iiislilutioiies babuit (a leiiipore B. Rodni-
phi, usque ad 1254) seciis isla :Quid diceiniis ad
hxc? t Paritcr cum eoiiein Laderchiu dici posscl :
« Sod ciiiii ab iino magislro eremitariiin , et nioiin-
choruni Camaldnlensium , simiil familiam voluimis,
cur prima ab alia legibns coepit vivere , nou tradi-
tionibiis contcnta? El ad quid perditio hjjc iiova;B.
Marlini 111 regnhc, si ex tunc lanlum teniporis illam
B moiiunicntis B. Rodulphus mandaverat? Si , iit supponitur,
eaindem ipsam, qnani habnerunl ex oie S.
Romiialdi eieiiiii*, et monachi qiioque acceperiiiit. >
Et tainen noii modo ad eumdem ordinem , sed ad
eamdein tunc indivisam , etiam quoad exlremum
rcgiiiieii, congiegationem , coenobil;e pariter , atque
ercmitae Cainaldiilenses pertinebant.
Ylll. At ne in diverso vitae genere, qnod hi, ei
illi suh unius licct congrcgalionis reginiine viveiiles
sequehaiitur, aliquam argumenli disparitalem cavil-
lari quis possit, quarto observahiiiius , in eadein-
mct coiigregaiioue, ac sub eodeni gcnerali, nec noii
in ejiisilem disciplinai gcnere, niililantia loca , di-
rcs conslitulioncs addiilerat , qua? legi possunt apud
Foriuiiium, llist. Caniald. pari. ii, lib. iii , cap. 5.
Lno iioiare jiivat eosdem ipsos religiosos, iisdem-
ff,ue locis agentes, pro varia teinporuni coiiditione,
suas consliuilionos passim innovare. Sic B. Roilnl-
plius , post priinas conslituliones, alterani deiiide
iniiiorein vivendi regulain snis eremitis proposnit, ut
paietex Fortnnio lib. i, cap. 65 priime pariis Histo-
riaruin Cainaldiilensiiiin • ciii successere postmodum
i;es, quibus jain ntunliir ;
qiiemadiiiodum el coiisti-
tiitioiiiijus [iionachoruni aB. Martino IH concinnalis,
alia; siib Oclaviano iinperatore , ali;e siib gencr;ili
Bonaventiira Ptoloimco, ali.a; sub Gallio cardiiiali ,
ali;e sub Pio V, noiimilke etiam sub Cleinenle YIII
adjcctae sunl. llt niiiil addam de ipsomet Petio D;.-
niiiiuo, qni congregationis sua; Avellanensis iiisti-
tiila bis conscripsissc deprehcndilur . niininiiii
upii.sc. xiv et XV, an non vero hic pariter lociim lia-
bcret Laderchiana exclamatio, ex inconsulto simu-
laloqiie Jiiii* prodiloris zelo iinitala : Ut ijuid ijeyiii-
tio li.rc? Quaiidoqiiidem pro eremilis, pro moii.ichis
Camaldulensibus, pro ipsis .\vcllaniiis sufricientes

67 S. PETRUS DAMIANUS S. R. E. CARDINALIS. 63
\ivciidi legcs inoiiumeiilis jam li-adiuc fuer.inl. T;im A seil illa paiica (liiiU;ixat, qu:V! cxpresse ad ipsum
uoii iliversiis igiliii- iiinc argiii polesl ab Avcllanilanim
ortliiic onlo C.imaliluleiisis, qiiaai noii ipsiiiiel
Caiiialidilenses a Camalilnlensiljns, el Avellaniuc ah
Avcllaiiilis diversi pn^banlnr.
IX. Soil qiiiiilo (lemuin respondco, clsi alias pro
Avollaiii Fonlis aliiinnis conslilnliones edideril Pc-
iriis Daiiiiaiii , alias Uodulphiis pro Camaldnlensi-
l)iis, noii lameii diversas, iicc iii subslanlialibus
dib.sidenlcs, imo ulrasque pariler a Romualdi insli-
liuione derivatas, qiieiuadmodnm fiise cap. 3 et 4
si:pra oslcndimns : qiiare ex Dainiaiii et Rodulplii
coiisiitiitionibus, iioii diversitas sed idenlilas insti-
luti Avellanensiiim ct Camalilulensium demonstra-
Roinualiliiin refcruiitur : id plane ostenderel, mullo
niinns ercmil:is nc nioiiaclins Camaklulenses siib
(^jusdcm S. Pairis Romiialdi, vcl olim militasse, vel
iiiinc niilitare vcxilli:»; enimvcro iii ipsorum consli-
tulionibus vix totics Romualdiim citari deprelieiidcs,
(|uolics iii Avellanilaiuni lcgibus a l>clio Dainiano
dcscriptis : iieinpe iii his qiiidein, qiiater aiit quiii-
quies Romualdi menlioiiem e\prcssam Damiaiiiis
iiigerit; iii illonim vero noiinullis seniel, alquc iteruiii
; in aliis ne scmel qnideni Roinnaldi nomcn
aiiditur; ipiare si Ludcrchii jiidicio siandiim esset,
nec oniiiis Cam:ildiilensiiiiii disciplina a D. Romiialdo
penderet, nec lanqnani niagislri ct.insiitiitoiis prai-
liir. Idipie proeserlim obtinel, ex qiio amplins e.TE- ccpla, sed ut cujusdam peenli:iris sancti consilia et
dcm S. Pclri Damiiini constiliiliones in sacra Ca- B seiiteiili:e, qua^llbet Romualdi iiisliUila ab eiemilis
iiialdnlciisi eieino lecepla; fneraiit, ac rcguke viiii
Quod
ipsiim poiiori jure de S. P. Ro;iiualdo vero eiemiiarum
Occideniis antesignano ceiisendum esi, < qui
aiile omiies (iil nolat B. Paiilus Jusiiiiianus iu
pra;falioiie su;c regula;) eremitice vivendi regiilas,
ct insti;ntiuiies, iion scriptis, sed suo vivendi cxem-
plo, suisqiie docuinentis cl adinonitionibns, co;T;la-
iicis suis Iradidii, ct posteris omnibus dereliquit,
Christuni foriasse Doniinum imilatus, qui, qiiod
ipse faciendo, acdoceiido instituit, noii scriptis ira-
didit, sed aliis posl se scribenda rcliquit. ) Qiiare
patel nibil obsuuc qnominus ex Romualdi proces-
sisse disciplina coiislitnlioncs Pctii Daniiani dican-
lur, etsi noii on nia S. Roiinialdi propria fiierint, sed
ipsa diinlaxat ex D. Benedicli et antiipioruin Pa-
Irnm inslitiilis collecta melhodus, cjnsdemqiie ad
nionaclios facta amdicaiio, propria Romualdi fueril.

6'.» PROLECOJIENA. — DE INSTITIJTO CAMALDLL. 70
:'iiqiiibiis lanliiiii eximiis nioiiilis ab eodeiii S. Palre A de Pclro Daniiaiii sie liabcl : < Ibi.Ieni cliaiu lo-
IncuplelaU, qii;ie ad ipsiim expresse referre voliiil
Daiiiiaiiiis, ail iii.njoreni illis aiiclorilalem concilian-
(lain, ciiin c;elera veleriim PP. consiieluilinibiis con-
scerala jani essent, alqiie seinel (in Vila S. Ro-
nniaUli cap. 8 el 9) eoriim oiiiiiium fonlcm iiulicas-
scl, exqno Roiinialilus eatleni iii occicleiilaliiini, quos
iiisiruere aeLTCSsus esl, ercniilanim usiini Irailii-
xerat.
XIIL Pcrgil voro LaJercIiiiis eoilem cap. 8, cital.
niini. 11 : < El Pelriis ipse de sii;e congregalioiiis
iiislilnlis scribcns ail Stcplianiiin monacliiiiii, Iioc
insinual, iliini dixit (nec lam qnid ab ereiiiiiis ficri
debeat , generali derinitione prscscribiinus, qiiani
qiiod iii liac erenio fial, tiiin de loco, liim de persona.
qiiciis de discielione prxlati (el nos approbainiis
dicil , qiiod snis srepe discipiilis B. Roinnaldns
dixisse perbibctnr, duin approbat igiliir Iioe uiuiin ,
quod suis discipnlis dicebal S. Roniualdiis, et CTle-
ra pauca, qme dislingiiit sigiianter, oiiines instiiu-
tioiies iion fiieriinl S. Roinualdi , ut dixiuiHs; iicc
dicere debiieral Roiiiualduin Iiajc docuisse suos di-
scipulos, isios iit ad se oinnino iion pertinenies no-
niinaiis, si ei)riiiii se inagisterio siibjecisset : eo nia-
gis, qiioil tiinc tcnipoiis videbanl qiianiiiliiriini ex
illis, a quibiis el egiegia lanti Patris gesla, qiise
scriptis iiiaiidavit, se diilicisse f;iteliir. Et infra di-
ecns quod supra reluliinus, videlicet (iion oiniiia
biijiis iiistitiitionis prieeepta niiiiiUiiis nos describi-
.specialiler inlimamiis) : Peculiares itaque siii loci B mus, sed iiiulla, qiia; et passim iiobis occurruul, ex
fiieriiiitiiistitiitiones ill;e qiias scripsil, noii comniiiiies
quibiislibet siib B. Roinualdi disciplina (iegcntibiis;
nain in lali casn dicere potiiis debiiisset, qiiod onine
id inlimaret, quod et a suo loco, ct a ciinclis ere-
uiiiis Romiialdi sectatoribiis custodieliatnr, iiec sui
loci speciales poierat niuncupare regiilas, qiias aliis
locis coniperiebat esse coininuiies. > Lbi observaii-
diiiii est bci iptoiem liune Iiaud salis sibi conslare,
diini snpra veibis iiiim. i, relatis mirabaliir Kodiil-
pbiiin iiovas ereiniiieas constitiitiones pro Cam;;blii-
lensibiis adornasse, cuni illas jam Petrus Dan;iaiins
tauto antea nioiiiimentis tradiderat, nunc veio no-
biscum fatclur Damiaiii regubis pro sola Avellanensi
cremo conseriptas, adeoqne locum fuisse aliis con-
studio prxtermisiinns : quidquid eniin in B. Beiie-
dicli regiila, qiiidquid in iustitutis, sive in collatio-
tnibus P.itriim est dieluin , Iiiiie compelere discijdinse
perpendimiis, laiiien in iiiiiiin Iiic cuncta colligere,
siipeidiiuin jiidicainus) aperlt iiinuit se specialessiii
Idci edidisse institutiones, non signanter a Roiiniil-
do lantuin acceplas, fed regiike S. Beiiedicti, Pa-
Ijuni instiliitionibiis et priBcipue ereiiii, qiiain cole-
bat, sanriis cousueludinibus el mornniTs iuiiixiis. »
Qiiod, iiiqiiam, bic siibdit, ex parte jam in superio-
ribiis confutatiiin esl, nee repeiere vaeat qii;e lotles
supr;i clarissiiiie ostendinius : ex parte vero f;icileiii,
el abviam respoiisiouem babet, observando D;iiiii;i-
iii«ii,loco per Ladercliiiiiiicitaio, nequaqiiani iiiniie opusc. xv, eap.
18. Qu,'e eiiiin alia erat biijusmodi ereinilira insii-
lutio, nisi qii» a B. Roinualdo tunc reciiis iiislaii-
iniiiies ordiiiis coiisiieludiiies, nonnulla eliain com- ratavigebal? Nani etsi ab antiquis Orientis Palribus
prclienderent personis illius loci duntaxat aecoiii-
iiiod;ita,rcgioiiiconveiiieiitia, atqueusu recepta : seu
quia, elsi penitus illic, pra;ler conimuneui vivendi
morem, prsescribereni, co ipso laineii, quod ab eo
pra;lato propoiiebaiitur, qiii particiilari eidein loco
pi«erat, nnn oiiinibiis ;iliis ad euindem ordinein
speclaiiti, utique (al viin obligaiidi qiiod atliiict)
speciales evadere debiieraiit, nec vcluii gencrales,
oinnibusqiie coiniiiunes liaberi poteraiit, piopter
specialem pra;cipientis auctorilateni, certisque pei-
sonarum, ac locoriun liniitibus reslriclam jiirisdi-
eiioiiein.
XY. Qiiod vcro sulxlit La;'crcbius iiuui. 12, iibi
compluraad haiic disciplinam pertinentia Roiniialdiis
fnerit iinitatiis, ad eerliorem tainen melhoiluiii, per-
fectainque regulariter vivendi iiormani, oiniiia revo-
eavit, et in Iiis occidentalibus pla^is primiis ad
praxiu) reduxit : diceiite Paulo Jiistiniano iii pi\ef.
sua; regukc eremiiicae : « Vita vero eieniitica in
occidentali Eeclesia sectalorein forte aliqiiem, insti-
tiitorein aiitem nullum habebat; primiis autcni iu ea
aiictor, et insiituior fuit vir omiii sanctitate conspi-
cinis, atqiie per omnia admirabilissiinus beatissiniiis
Romiialdiis, t etc.
XVI. (^«leriim an d'scipiilos S. Boniiialdi , velut
ad se niiniiiie auineiiics iin::;!r.ct i>.iiiiianiis, ut La-

71 S. TETRUS DAMIAMJS S. R. E. CARDINALIS.
(ieicliiiis cavillaiur, jani iilibi olisi-ivaviinus, pr;Bsci-- A disse asserai) nicmini me liim Roma! degentcm al>
tiiii cap. 5, num. 10 eicap. 6, nuin. 3. Nam in prooe-
11110 Viui! S. Uoiiiualdi illos siios fralres appcllat,
eoruiniiue prcoibus ailductum se asserit, gennana
cli;nilate iirgente, ail S. Patris gesta lilteris consi-
piuiniia. Quod si iil non senipcr cxpresse repetil,
fiuoties (lediscipulis S. Roniualdi iiienlionem ingeril,
cl (iiiitl vir sanctissimus discipulos suos docerel, re-
ferre sal;igit : iioii proplcrea iilos veliii a se alienos
cninnieniorare censeiidiis cst ; nisi dicanius, evange-
listas se a Clirisli disciplina alicnos pronunliarc,
quolies enariaiit parabolas, (luas dixU Jesus disci-
pitlis siiis.aut nisi asseranius euiudem Petruin Da-
inianum etiam a S. Benedicti disciplina se alicmim
facerc, duin S. Benedicii discipulos noniinat loiii.
cjiisdem aucioris oro aiidivisse, diim invicem de liac
ipsa conlroversia colloqiiercmur, qiiod e.\ omnibus
argiimeiitis, qua; pro noslra sentcniia alTerunlur,
uniini boc sibi niaxi;niim, pra; ca;leris, npgolium fa-
cesseret, licct cjiis vi a pniconcepia seiitentia se di-
ninveri non paleietur.
II. Sic igiliir prnpoiiit, alqiie enodare Ladcrcliiiis
aggrediliir ejiismodi dinicullatem iiiini. 13 : i Diies
Roniiialdiim cremiiin Sitii;\; fuiiilasse, iii qiia (lein-
fcps fuit Dominicus Loricaliis, Daiiiiaiii discipiiliis;
siib conslitulioiiibus eigo RoiiuiaUli, iilpotc in ereino
ab lioc fundata. « Ciii ergo aigiiiiiento sic sialiin
respondet : < Scd negalur consequens ex siipra alla-
lis, qiiod Romiialiliis conslitiitioiies non de.lil (sed
II, serm. 8,nec se illis expresse conjungit, cosque B laceiite lingua, ct pr.-edicanle vita) docuit, cl licct
prflpterca ut ad se oniiiino non pertiiieiitcs, Ladercbii
jiidicio, conimeniorat. Sed quomodo Romualdi
discipulos, velut ad se niinime atlinentes nominaro
Daniiaiius poteiat? eos iieinpe, qiiibiiscum freqiien-
lissiiiie viveliat, ul lolo cap. 6 oslensuni esl, quoruin
cliaiii inagislerio et directioiie ulebaliir, ul respectu
B. Leoiiis Sitriensis cap. cil., nuin. lCex D;iiiiiaiio
probavimus; qui tamen Leo, ex codcin D;imiaiio lib.
vi, cp. 17 : c Jani per septuagiiita fere aiiiios in
nioiiaslico liabilii degebat : i adeoqiie Roiiiuald*
\ivenle, el sub ejiis auspiciis, ereniitica; viia; tiio-
cinium posiierat, inler ejus discipulos apiid Sitii;im
superstiles, oninium forlasse anliquissimiis.
CAPUT VIII.
Jieliqua a Laderchio objecta discuiiunlnr.
^TNOPSis. — Quodnam argumenliim Ladercbium
niaxime preinat. iSiiin. 1. Ul ilbid solvere niiatur
auctor. 2. Solutionis inipiignalio. 3. Ad ordiiiis
sui fiindaiioneni, Romualdoiiecessariam nonfiiisse
instilulionum propriarum seriplioiiem. Ibid. Duo
alia Ladercbii dicla conliitantur. 4. Ulterior eva-
sio primarii aigunienli a Ladercbio teniata. 5.
Classense toenobium cur Canialdulensi eremo cu- ereiiiiticse viioe iiistauratorem, sed velut peculiarein
pulatiim fuerit? 6. De aliis monasterioruni uiiioiiibiis
iiitra eumdem ordinem. 7. Alia Ladercbii cavillatio
rerutaiur. 8. Inslantia rursus alia adversarii
coiitra nosiram seiitenliam, falso niteiissup-
bujiis, vel illius loci pr;tcepiorem nobis exhibeat
num denique, quod hiinc reruiii slalum obtiiuiisse
asseveret, iisqucdiiin Camabliileiisescoiisiitulionibiis
posito. 9. Diiplex disparitas, ad boc proposilum suis conscribendis animiim applicuerunl. Ai cniui
a Ladercbio adducta, impugnatnr. 10. DuaJ al.;e
Ladercbii objecliones. 11. Primae illariim solulio.
12. Secuiidse confutatio. 15. Ultimum Ladercliii
argumentuin diluitur. 14.
qiia; nionsira lisec suiil rerum el seiiicniiariiiii ? De
primojam cap. pra^ced. nuin. 12, diximus cuinPaiilo
Jusliiiiano Romualduni ulique coi slitiiliones suas
L T;iin pulenli luce vis veritalis irradiat, ul iii scriplis iion proibdisse, Chrisli ipsius Di)miiii noslri
ociilos ciiam se fugieiitium incuriat : ideo Lader- " exemplo : « Qui, qiiod ipse faciendo ac docendo
cbiuin nostrum laieie iieqiiaquain poluit, unum ex
priecipuis argumenlis , quibus Camaldulense Pclri
Damiani instilutiim probari solel, ex eo pelitum,
quoil S. Doniiniciis Loricaius Sitrise prior, ojusdem
Peiri Damiaiii discipiiliis fuerit, qucmadmodum et
iioscap. 6, iiiim. Hdemonstravimus. NuIIum ilaque
iioii movet lapidein scriploriiostcr, ui boc swx cau-
B;e pr;i'judiciuiii aiiiolialur, atipie in oninem se vcr-
sal paricin, iilobicem liunc sibi niolcstissinuim pro-
tcr.il. iNam usque ab aiiiio IG99 qiio tempore vil;c
S. Pelri Dainiani colligciid;c inciiinbebat L;idercliius
(licet iu liujiis operis aniio 17U2 editi pra;r:ilio:;e, se
ad ejiis luciibratioiicm tres mciiscs diinlaxal iniiicn-
*-*
mulla sub regiila S. Beiiedicti fiiiidaverit loci ; t;imen
qiKt; iii iis siipra regiilani ciistodiebanUir, ab
ipso magislro, exeiiiplo poiius, quain verbo, vel si
vcrbo, verbo lamen constilulionibiis cerlis non al-
ligato, jiibebanliir, ut ab abbate, non ab institulore
novK rcguloe, sed potiiis ut a peciiliari illiiis, vel
islius loci piMcepiore et magisiro. Qiiod utiqiie per-
iluravit, iisqucquo ducli spiritii Romualdi, coiistilii-
tiones ejus Camaldulenses apicibus tradideruiil; et
Pelriis ilem suas dedii, ex quibiis utique ab Avel-
laneiisi distinguilur Camaldulensis congregatio, uti
sul) regiila S. Beiiedicli Cislercienses, Climiacenscs,
Valluinbrosanoe congrcgaliones separanlur ad invi-
ccm. j llaec ille.
III. In qiiibiis, quid prius, quid magis adinirer,
ambigcre nie f;iteor; niiin scilicct, qiiod Sitricnsem
eremiim a S. Romiialdo fundalam, cjiisqiie liabita-
lores ad ordinem Camaldiileiisem perlinere inficia-
liir, qnia S. Paier constitutiones siias scripiis non
exaravil; niim quod euindem S. Palreni , noii veliil
iiistituil, non scriptis trailidit, sed aliis posl so
scribendis reliquit ; t sed nec M:igiiiis Antoniiis ab-
bas, tot monacborum Paier, ullam regiilam , aiit
iiisiilutioneiii scripio mandavil, at \hx s»x exeiii-
plis, et documcntis in ejiis dis(;ipuloium menle al-
lius iiiiprcssis, sectatores suos abiinde eriidivil, ul
auctorest Alban.^xsius : « Est ciiim, iiiqiiii, monachis
suflicions caraclcr ad asceticam Antoiiii vila. i
Qiiod ipsum de Bomualdo diei poiesl, qiii omniiim
occideiitaliiiin ciemiiarum Palris, et iiislituioris li-
tuliiiii suo vivcnui cxemplo, suisqiie moiiitis salubcr-
riniis pronieruii, uL disseil. 1, cap. 5 probavimiis,
el qiiciii Damianiis ipse iii ejiis Vila cap. 9 asseruit
;

73 ri\OLEGOIiIENA. — DK INSTlTUTO CAMAI.nUI.. 74
niliiloniinns : i vivcnili ivgiihmi rnnclis singiilaris \ CaiiiaMHleiisi cjus toiigregaliohi Iraililiiiii f;iii. N;im
vilx secialoril)iis |ii'aifixisso, > qnaiii in ipsa ejns
adinirabili llisioria reliiceiiicni accci»iinii&, unde el
B. Uodiilplius in coiislil. ffiiiii I0S5 priiiios Ganiat-
diilensis ercnii iiicofas noliisdescribit, < jngiler ve-
nerabilis Roniualdi viiam atque doctriiiam com-
memoranles. > Oniillo quod nec S. Joaniies Gual-
berius Vallumbrosaniie faniilisB , nec S. Roberlns
abbas Cislereicnsibns scriplas consiitiiiiones rcli-
qneruiit, nec S. Stepbanns Grandiinonlensium Paier
ifvslitutiones suas scripto consignavit; quas ab
e>ns (liscipulis olim collectas, et in Gallicum idioma
nnper conversas, apiid Angustinum Mercier auno
1704 impressas audiviinus. Unde palel, nibil om-
nino refcrre, quod constilutiones suas Roniualdus
non scripseril ad monaslcrium Sitrioe ab ejiis B ejiis magisterio subjecil. >
ordine secernendum , qua ralione Camaldulensis
qiioqne eremus esset similiter abjudicanda, cuin
neque ibi Romualdus uHani regulam scripseril, nec
iisquain omnino peculiares suae disciplinae canones
exarasse depreliendalur.
IV. De secundovero, hoc est an Romualdus, velut
unius privatse domnsmagisterSitriensibuspraefuerit,
au potius ut communis omninm eoenobiarcba, et
eremitlc» disciplinoe iiistitutor babcretur, videnda
sunl quae dissert. i, cap. 5, num. 14, contra boc
ipsum Ladercbii edatum , expresse observavimus,
B«que lioc loco fruslra suiil repcleiida. De tertio
demum quid addam, nisi quod eiusmodi observa-
iiova cerie isla iradiiio superfliia erai, si ex innc
tanlum leinporis lociis idein Ix^alisiiiii iiislit;lciris
l>r;ncepla recepisset, cum Videlicet wt abbns ci pra^-
fiiit. Sicut igitiir e\ lioc co:!Stat, Cainahli;kiises
nuiicnpari iion potiiis.se monaclms,. vel lempore Ro-
miribli, vel pnsl ejiis felicissiniiKii obfluiii, usqiie ad
siiiinulietiini aniiimi 1138 in ccenobiitCFasseiisi de-
geniles; ila p:ui nioilo, nrc Caiiiaidiifensein vocari
posse Dominicuin Loricatuiii ex eo tanliim, qiiod
liteiit in ere.ino Silrio! a Roniiialdo fiinilala, arbf-
Iramur, sed poliiis Avellanensis congiegationi-, iit-
pole discipiilnm Pelri Dainia.ii, qui euin peculiari"
biis siils InstFtnlionibiis, a CamalJiilcnsiiini (iit vjde-
nins) distiiTCtis inforinavit, cuin seipsum Dominicus
VI. Quae plarje eonciilunt ex dictis^ dissert. { de
diipbci CainaKliilensis nominis arceplione,- qiiam ilfi
eap. 11, nuin. 21 dtslimimiis, el Ladeicbiiis passJiii
confundil; neqiie eiiiin aliiid evimit aibbieta obscr-
valio, iiibi i|iio(l a conyi-cgaiione sacra^ eiemp Ca-
maidulensis diii sejuiiclnm manscrit CbisSiense cce-'
Hobium, qiieinadni(jdniii et tot aba loca a S. P. Ho-
mualdo aJilificala , quo iiiniirum lempore sirgtila
nionasteria lotideiii eoiiijiegationes inviceni indepciv-
deiites, lieei ejustlem inslitnii, consiiiu^dianl, ut
totiesinonurmus;^ at non probat, ad eumdem Gamatduknsem
ordinem, quatemis loca oinnia, qttae P,
Roniualdi acceperant disciplinam, coniplectitnr, retione
videatur inferre Ladercbius, nos nequaquain feiendum non esse iilem Classense monaslerinm.
» Romualdo, scd ab iis qiii ejus constilutiones G Niminim in boc insigni aseeterio piimordia mie
scriptis Iradiderunt, originem ducere? quod esscl
Insigne patriarcbae elogium Romuaklo eripere, il-
ludque in Rodulpbum transferre ; nec solum Ro-
mualdus e religiosarum raniili;iruin fundatoribus,
bae raiione, exsularetr scd et Joanues Gualberlus,
et Robertus, el Steplianus, et omne.s ferme monasti-
carnii)' propaginuni instilutores, q,iii pariter niliil
scrijHis tradiderunt, eorumque loeo, ipsorum disci-
puli, ei successores, qiiolquot slatuta aliqiia o^rdines
suos conccrnentia condiderunt, reponendi essent,
ac pro Vallumbrosanorum , Cisterci€iisium , ant
respeetive Grandimontensium patriarcbis babendi
esscni. Quotl est oppido perridicukim.
V. Prosequitur autemLaderebins num. 14: « Prae-
coiiversionis posiierat Romualdus , eideni bieniw
pra-fuisse legitiir,- succejsoresque babuisse Ardefe-
duiii, et Boiiuin suos discipulos, teslatur Foiiunin9
Uisl. Cam., part. ii, lib. i, cap. 15. Ejusqne lieci
dimisso regi..iine , se Romnaldus aileo sollicilinii
prsebnit, ut cum Veiieti cujusdam abbntis SiMiunlac»
invasione fcedatum nobibssimuin cuenobium inau-
disset : n Illuc protinus ire miles Cbristi iinpigor
sliiduit, diversisque modis ex eo nionaslerium pnr-
gare teiHavit , iit referl Damianus iii Vita, cap. 41,
At iUud iilem Ctassense coenobiuin Cainaldulonsf
crcino S. Paler iion copulaveral : (|tiid niiruin igitiir,
si Gnalterius Ravennatnin aicbiepisoopiis cjiismodi
niiionem inire voluit? Exstat apud Fortiiniiim ioco
ter qnam quod constitiitiones Romualdi, vcl vjva D cii., lib. ii, cap. 17, iniegrnm unioiiis diplonia, cx
vocis oraculo, vol deiude apicibns traditas, non re-
eeperunt omnia loca, vel (\ux fundasse, vel qiiibus
pr;efuisse narratur ; unde ad suam congregalionem
Gamaldulensein non pertinere eos, qiii in ipsis, vol
cremis, vel inonasteriis fueiuiit , evidenter colligi-
uuis aliis praetermissis, ex eo quod lieet Classensi
monasterio pritfuisse ex jiissione, tam iinperaloris
Otbonis, qiiam ipsius sancti Apollinaris infallibili-
lor babeaiitur : iiibiloininus idem nionastcriuin, cui
pra;fuit sanctus Romualdus, noiinisi aniio cenlo-
siino irigosimo octavo post millesimum, centiim vi-
delicet el amplius aniios post ejiisdein Roinualdi
decessum, ab arcbiepiscopo Ravennaie Gualicrio
Patrol. CXLIV.
qnu palet Arcliiepiscopuin Azoiii C;imal(liilcnsis
eroini prioii Classense iiionasloriuiii ciiiii siiisomni-
biis pertinentiis commisisse, noii (piasi ab uno ad
alium ordinem iUud transferendo, sed ut uborioribiis
obscrvanliae friictibus per ejns alumiios refloresce-
ret , ac majora virtutum increnienta suscipcroi :
« Ad reformandam (verba snnt Diploinaiis) et coii-
servandain leligionem, i et iiilra : « Solo iiiliiitii,
et caiisa refuriiiandoe rcbgionis. » iSec sane iiliaiii
moiKicborum distraclioncin, aiit babilus innovalio-
iieni propterea iii Classensi coeiiobio ob ejusmodi
iinionis cxsecutioneni, loginuis inlercessisse.
VII. Et vero, si qnae dissert. i, c/ip. ^, num. 14,
3

--; S. PETiU S DAMIANUS S. U. E. CAROIN.M.IS. 70
,le moiwslcrio V.illiscasln ((i.iod S. P. KomiiaKlus A l:'"''»'" '""«c ,
anlificaverai, atii.ic .ibi iiiorialilatis su:c spolium " "
cxucrai) post ">liO a.mos ili.inaxat sac.-a^ erc.iii locis
asgregato, docuinius, lu.c rcfcraiilur, quacve ibiilcm
iium. -25, de variis coenobiis o.-dinis alic.ijus, i.i pc-
culiarem cjusdci.i ordiuis co.igrcgalio.ie.n coiivc-
nicir.ibus , gcnerali.n observavi.nus , noslro buic
proposito appliceiilur : palcbit ulique , lam niliil
obstarc uuioucs cjusinodi moiiaslerioruin, Camaldii-
lciisi eorumdem iiistil.ilo, ctiain ad tempora uiiiDiics
lias pr;ccedentia , relalo, qi.a.ii ii..lla piorsus dilli-
ci.llas in eo occ.irril, q.iod ipsiiiict Gamaldulenses
ca-nobitiv priino i.ovc.n locor.i.n, dci.idc septcnulc-
ciin muiiasteriorum congrcgationein collcgcrinl, c.ii
subindc aliis ordinis coei.obiis agg.-egaiis, S. Mi-
el illum i\»\s fccciil, pcii.Klc Ca-
n.ald.ilensis i..sriluii soclato.cm utruiiKiue indica-
bit.
IX. Doininici igilur Loiicali iicgolio sic coiifcclo,
ad alia sese arnia convcrtit Ladercliii.s, i.t nosl.ain
doclri.iani o,.pugiicl. « Dcmui.i, i;i(piil niiin. IG, q.io-
n.odo strcn..issiini.m l.umi'.ilalis p.olessorcm Petriim
IN. Damiani ercbiiisse cei.scbinuis, magistrum, a qiit»
toln.n, quod didicc.at, si.a Fo..lis A\(lla..a! congic
gatio ebiberat, nullain de co, in sciibcmlis cjus iu-
stitutionibiis, ii.einoriam facicndo , pi;icsortiiii cuin
ipsuin lain mirilice cobicril, ipsiiisipicmet vitam con-
scripserit? t Ai pat t id falsu..i esse, nain e,\ sape
dictis , Pelrus Damianiis in utraqiie regiila, (pia;
opusc. XIV el XV coi.tinet.i.-, saipius S. Ro.mialdi
ciiaclis congrcgatio coaluit : nec ta.nen quis pra-- B iiieiiiionem injicit , quod et siipra ideminet Lader-
lemlere ausit eadem cce.iobia ad instii..t.im Ca-
maldulciisc, vcl ante Lconis X te.npora, quibus liMC
congregaiio pcrfecte coaluil, pcriinuisse; tametsi,
ut Fortunius loq..ili.r part. i, lib. ui, cap. 1, adeo
velcris co..iinuiiionis ple.-aque oldila videri iioteraiit,
p.-istii.ai..q..elibcrtatem resuinerc, atque ad nativam
i..drpendc!iiiain paulatim rediie .litebantur : « Ul
tot essent quodammodo in rdigione Camaldulensi
corpora, ijuot dclmissent, jure suimno, jn u.iico cor-
pore consiste.e me.nbra. »
VUI. Sed ai.dia.nus quid num. 15 subdal Lader-
chius. ( Practc.ea, inquil, licctad.nittalur, (luodfuerit
in eremo Sitria; Dominicus, et ([uod eadem eremiis
ad Camaldulenses , non ad Avellanenses pertinuit.
lioc tamen deducitur, nisi q.iod olim iiiter G agnoscendam cviiicat.
CamalJulei.ses fuerit ; nam cum se Peiro subdidit,
non semper i.. eremo Silria; vixit, iino (teste eo;lcm
Pctro) modo in Avcllanensi, solo Basilicse niediantis
interstitio, ab illo divisus, modo ab i^iso renmtus,
modo juxta monasterium Conjiii.ctuli cellulam ha-
buit, etconfin.iatur ex eo, quod noii in eremo Si-
lri;e defunctus est, et sepulius, sed polius in loco,
qui ad pioefaiam eremum iiullo pacto perlinuisse
repcritur. > Itaque modo iie Petrum Damiaiium Ca-
nialdulensein fateatur, Domiiiicum Loricatum ejiis
discipulum Cainaldulensium qiiasi transfugam nobis
obtrudit liic aiictor, vcruiii iiiani opera, ac supervaciio
conatu laboral : siquidt;m cap. 6, nuin. U,
ostciidimus Doiiiinicum Loiicatum sub Damiani ma-
gistcrio vixisse, duiii Sitriam inliabiiarei, iion post-
qiiam a Sitria reccssil, ut palct ex episto a 31 li-
bri VI , qnam Damianus ad Do.ni.iic.i.ii S Mari;c
Sitria; prior^m scripsit ; ipsemcl Petrus Daniiani
Siirienses, vchit siios commemorat, ut ex opusc. xiii,
cap. 22, ibi : '. llabcmiis denique seiicm in momisle-
r.o Silri;e, > etc., ostendi loco cil., nuiii. IC, iibi
ctiain notavi frcqiiciillssimu.ii apud Sitrienscs vixisse
ciuiidc.n Daiiiiaii.iiii, ac Lconis crcmit:\; spiriliialcm
filiimi, ct discipiibim fiiissc; adeoque potiiis Pelrimi
Damiani ex Avellaiiita Camaldiilensem faciuni, quain
Domiiiicuin Loricatum ex Ca.naldi.le.isi ad Avclbinitas
se reccpissc, asscrcie Aiiciordebucrat. Quan-
(luam, ul loties diiiiinus, sive Sitriensem, sivc Avcl-
clii.is l;oc ipso cap., nu.ii. 10, airimadvcncrat illis
verbis : < Et licet venim sii, nonnulla S. Koinualdi
monila iii suis constilulionibus, cl alibi Pelruin iii-
seruisse, » elc. ut retulimus cap. pra-ccd., num. 10,
ul mirum sit, lani citoex liiijus memoria scriptoris,
{[ux aiite quinque paragrapbos eiiimtiaverat, dilabi
potnisse. Unde patct , telum lioc iiiibcllc siiie ictii
pioisus concidere : quod ct iiullius per se loboris
csset. etiamsi nusipiam Romualdi Damianus mcmi-
nisset, c...n el res ipsa per se loipiatur, ipsaipie
utriusqiie instiiuti comparatione cap. 5, 4 et 5 f:ici.i,
veritas hsec eliicescal : el exemplum B. Ludulpbi
Avellaiioe instituloiis, ciijiis pariier misquam mcnii-
nil, nullani prsetensie mentionis necessilalcm csse
X. Quia vero hanc ipsain parilalem sibi op|ioiiendam
Laderchius pracvidcral, sic illain eodein miinero
propimere, atque clcvare, duplici excogitaio discri-
niiiie, niiitur. < At nec de Lodulpbo (iiiquics) ut
supponitur coiigrcgaliouis AveIlaiia;iiislilutoi'e, ineii-
tionem fecit. Sed simlle non adii.iitim..s, nec eiiiin
fcqualis pondcris erat a..ctorilas Lodulphi, sicul el
Rou.uabli jam a S. Scde apostolica i.iier sanclos
rclati; vel dicenduin, propter illos, qui adliuc viviim
Lodulphum , dum Pctrus N, Damiani insliliilioiies
Avellanae cdidil, faciunt ; merito de Lodulpho si-
biisse, quia niuiis iiicoiigiuiiin judicavit laudare ho-
ininem anle niorlem (i.ain Lodiilplmm ipsum usq.ie
ad annum quadragesimuin septiinum supra niille-
simuin vixisse, et Petruin quaJiagcsimo secuiido
anno supra inillesim.im instiiutio..es ipsas scripsisse
censcnt). » llsec ille; at neutra disparitas subsisterc
dcprehenditur : c.im cnim lolics.iii suis operibus,
alipie in ipsis conslilutioiiibus op.isculi xv, cap. 14,
Petrus Da.niani de C. Domiiiico Loricalo vcrba fa-
ciat : ilidemque saipe coimiiemoret alios vivcntes,
Lconcni Prezenscm, Mainardum, Martiiium Stora-
cem, Lupum, Leonein Si;ri;E, clc, qiii iion majons
erant aucloritatis ac fain;T;, qiiam B. Liidulphiis
loci inslilutor : quique adlmc in hiimanis agebanl,
non potcrat sanctus doctor a Liid.ilphi me.itioiie
iiijicieiida, sive ob minorcni ejiis a.iclorila;em , sive
quod adbiic s.iperstcs vivercl, dctc.rcri ; pi:L'sci li.ii

77 rnOLKGO.MruN.V. - DL INSriTtlTO ('.AM.\LDIJL. "8
niiii eo.lciii opiisc. xv, cai). iS, oflicacius osso vivo- ,\ tiiiiis, qiii iii (^iiiialdnlc si crcmo cominoratiir , vii
niiii,(|ii,iiii iiiorluoium oxeniiiliuiu ail aiilinos colior-
laiulos, arbitrarelur : i EHicacius, iiuiiiil, iiioderiio-
n.iiii coliorlaiiliir exempia, qiiam veterum : el iiiagn:»;
coiifiisioiiis pmJor esl^ si cuiii sariclis viris iii iiiia
sinnil xiatc viveiiies, in recla: convcrsalionis sliKlio
eis iii ali(|uo iioii repeiiaiiliir ;cqii:tles. »
XI. Diio iiisuper lela iii iiostram senleiiliam oiim.
17 Ladorcliiiis ooiUoiquet :alteriini ex qiio UoinuaU
(liiiii iiuiiqiiain apiid Avc laiiam conslilisse iii ojiis
\iia Damiaiiiis asscral : aitoruni, quod Cainaldu-
loiisos, vohil ad se iiiillaloiius attinenies coniinemo-
ral. Lii priiiiuni : < Sc>l el ab ipsa, iiiqiiil, S. Ro-
iiiiialdi Vila. quam, iit ilixiinus, Pelriis IS. Dainiani
scrip^it, facilo coiijici polesl, Roniualduin ipsuin
niinqiiaiii Foiitis AvollaiiU! ereniiim adiisse. Kani fi qiiemhbct sacr;o Camaldulonsis oioiiii iiicolam pci-
cuiii miilia tam dislincto reforat loca iii ipso Moiiie
Calri;e, (pi;o circuivil dileoHis ille Altissiini, saliciis
iii moiitibiis, Iransilioiis colles ; niinqiiam lamoii
Foiitis .\vcllan;e mcntioneiu facit, ciim taineii liiijiis-
niodi voc;ibidiiin loci, qiiein ipse colebai, ciijii.sqiic
lain froipioiiter in siiis scriptis ineniiiiit, euin laloie
noii poliiissomaiiifestuni sil. j En vero socundiim :
« Cui i;indoin addendum vidotur, quod in Cainablu-
lensieiemo comnioranles, tanquam ad se niliil oni-
nino pcriincntes, comniemoral, utvidere est iii cpisl.
29, lib. VI Epistolarum : qiiad ccrte iioii facit, cuiii
a I sc pcrtinontiuni eremitarum momrnit, nani eos
sigiiaiitcr siios dicit, ul cx Epistolis ejusdciii 5-1 el
5C, lib. VI, colligiiur. >
scit : possuiit oiiim unius coiigrcgaiionis monastoria
XII. Aperla est laiiien ad niruinqiie responsio : ad ^ akei i coiigrcgaiioni ejusdem ordinis copulari, quoin-
primiim quideiii, qiiod i Loca illa in ip.^o Moiite
Catria;, quiucirciiivit Romualdus, » ipsaminet .Avol-
laiia; soliludinem indicaiit , nbi commaratus cst
S. Paler ex c;q). 19 Vii;c, ut cap. 2, num. G ct 7,
ostdiidinuis. Quod si etiam Ladercliio daremus, Ro-
mualdiim, iion quidein apud Avollanain , sed apud
Sitriain duntaxal coiistitisse; an exinde oslenderei,
noii poiuisse Ludulphuin Avellana; conditorem, Ro-
mualili eremiticis instiiutionibus imbui , et ad ejiis
disciplinain, quam vel in Sitria, vel alibi a S. Patre
didicissot, suos alitiiinosexigcre?Nec cerlein Polonia
Uomualdus uHo teinpore liabitavil ; nunqiiid igitur
SS. ejus discipiilorum Joannis, et Benedicti secta-
lores, qui apud Casimirilan;iin eremuin sanctimo-
iiia fl(;riicro, ad Romualdi iiistiliiliim niiniis perti-
nere jiidicabuntur?
XIII. Ad aherum pariter, negamus Cauiabluleiises
a Daiiiiano, vchit ad se niliil aiiineiiles, sigiiilicari;
n;mi co ipso quod Sitrionses ad sc speciare indicat,
ut probavimus, Camalduleiisos utiquc sibi cognatos
asscrit, iiain bi voro a Rojnualdo instituti fueraiil
ac proplorea geiierali Camahlulensium vocaluilo
coinpielionduntur. Qiiod si de Cainaldiileiisibus iii
spociali signilicatione accoplis , lioc est do saci;o
ereiiii Camaldulonsis iiicohs Laderchiiis loqiiilur,
iiego hos ipsos a D.imiano vehit aliciios comiiiemo-
r;ii i, iiaiii Marlimiin Camalduleiiscin in cilala cp. 20,
lib. VI, sio lanluni describit : « Domiiius pkiiio Mar-
,
vidclicct (livcisis virtiitibiis ailornatiis, el piu'oiiiiio
jiigibiis lacryiiiaruin fl;ieiilis irrigiins , milii rclu it
quod n;irro. i Qiiid, qiiicso, iii liis vcrbis roliiccl
iiiule Marliniis a Damiano extranous indicetiir? Sed
es!o quidpiain discriminis iiiler Cainaldiilciisiiiin
ct Avoll.uiit;iruiii iiioiitioiicm a Dainiano faoi;im ,
aJveisiiiiiis aciitissimus dcproliendal : hoc lalo ad
suinmuin erit, qiiod siibditos a non siibdilisdiscor-
nat, quod uiiiiis congregalioiiis aluniiios ab aliimiiis
altorius coi grcgationis cjusdoiii ordinis dislingiiat;
iioqiic i;iii:ii alilor magis Daiiiiaiio afrnios dici po;o-
raiit Avcll;iiiit;c, aut Sitrionscs pr;i; Cainalduloiisi-
biis, qiiain co nindo, quo niilii iinigis alliiics siiiit
alii Caiii;d;liileuses nionaclii, qiiam eremila; : el -.ni
liiiere iiiagis ahi ejiisdeni coiigrcg;ilioiiis croniitu-
vi.lentur, qii;im Coroiienscs , qiiain hioiiachi , qiiiiiii
aliariim (•jusdein Cainaldulensis ordiiiis congrcg;i-
tionum aliimni.
XIV. Lliiiiiiirii ('cniiitlc, ac pe.cniptoriiim aigumcntum,
iiiiin. 18, proniovct Laderchius his vcibi., •
« lnsu|ier inoiKichos de Avcllaiia suo tenipore iiniios
coiigrogatioiii Camalduleiisis fatotur Ariioldiis Wioii,
crgo piiiis scp;iiati oraiit ab invicem : alioqiiin su-
poifiuiim er;it, ot vaniiiii jain uiiila conjuiij^erc. >
Voruiii ha;c iiislantia ox dicti» liie supra , niini. U,
occasiono unionis coenobii Classeiisis , et ex oLsor-
\aiis dissert. i, cap. 2 , num. 25 , manifeste evaiie-
admodiini iioslris diobus iegi;e colsitu-Jinis Cosnii III,
inagiii ducis Einiiiie iuiignis pielas, cclebcrrimiiiii
bonlSolatii coenohiura, qiiod a Cisiercieiisibus ludis
monachis administrabatur, Trappensibus ejusdoiii
ordiiiis soiitaiiis, quos ex G;dlia in Etruriam iiiuiiili-
centissimus ao religiosissimns princops addiici vo-
luil, copuhiniliim curavil; sio eiiini Piiis V poiil.
inax. Avellanense monastcriuin, quod siib Roniualdi
cremitica disciplina, Petri Daniiani toniporibus, (lo-
ruisse porsuasum habebat, diidum vero a pristini
lervoris obseivanlia desciverat ^ CaiiialdHlonsiiini
generali visitandum comiiiisil, ac deiiiqiie coiigrc-
gationi iioslrse penilus addixii (ut paulo ante, For-
tuiiio teste Ilisi. Caiiial., pait. i, lib. iii, c;ip. 27.
« Exstiiictioiiem conTeiitualiiim Cainaldulonsium Ib-
ccral idein pontifex , sacerdotiis ooruin eoiigioga-
tioiii adjudicatis). t Quo noslroruin moiiachoruiii
opera, vetus instilulum, ac prima;va loci religio ro-
stauraretur.
Coiistare igitiir arbitror e.X haclemis dicti-,
millain viin P. Laderoliii objectis residuani esse ad-
vorsus scntciitiam quam pr;cseiiti Dissert;itioiie siiis
nionieiilis slabilire coiiali suiiiiis. Et corle loiige v;i-
Irdiora posseiit argiiiiieiita coiitr;i v;irias ejiis ;issor-
tiones iii h;ic ipsa Ilistoria (iit do ca;ieris Liicubiatio-
iiibus ejiis nomiiie posdnodiim editis, intejfyii, la-
ccaiii) occnrrentcs, intorqiierc; sed ttini iie susccpi;o
dofoiisioiiis limitos iraiisili;imas, aggrcssoris pcrs;;-
,

79 S. rKTIlUS D\MI.\NUS S. R. E. CAUI)LN.\L1S. 80
am iniiiiciitcs; lnm iic :iclmi) ;i£;crc vcllc viilcanim-, A QiioJ iil pcrfccliiis. ad l.iiili P:ilris gloiiaiii, ciijiis
euin Sejaiii i:l R;ifiiii Dialogiis Niagiia ex paiic liaiic
Bialcriani c»Ii:iiiscril, netpie nobis id inciimlial ne-
golii, III siiigiilas Ladcrcliii sciilciUias ail c.vanicn
revoceniiis, liac ciira perqiiain lilienlcr siipciscilc-
I Hnas, aliisquc , (]uos noslcr auclor parilcr Uitessi-
»it, auiiic olw ni:igis, quani iios , abiiiiiliinl , cain
solJiciliuliiicin iiJlio rclinqncniiis. liiio ol) casdcm
raiioiics, dc veniislo Lailerc!ii:iiii siyli tliaractcre
uHiii liic adnoialilniHS, de quo saiis eril, liim pr:vdi-
elnm dialogiiiii cnnsiilcrc, liiin jndicimn (ibidem re-
liiliini) aiidoris diaiii erndilormn Galli:e, iii Operis
tailcrcliii rcceiisione f:icla diar. 5i, an. 1704, alicii-
jlere : iil iicce.sse iion sit , cnin tciiiporis dispeiidio,
ad ista iios di^rcdi, aiit caiiideiii iiicmleiii repclilis
et nos sludiosissinii suiniis, asscqiii possit , pricter
ea, qii:i; aiiclor Dialogi Scj:imim inlcr el Unnmini
adnolavil, seqiicntia p:irilcr, qii:B ad nos magis pcr-
liucul, ipsi cxpcndcnda propniierc visiiin fiiii.
IL Ac prinio, circa nnnicrniii fi:iiriim B. rclri
Damiani , jiire a Sejaiio Ladcrcliiiim rcprclicndi
alUrmamus, ncdiim ea raiione, qiiam ilii addiictaiii
legere qiiisque potcrii, qiiod iiciiipc Fraicr ille, a
qiio Peirns iiostcr lam diire lialiHus esl, anteqiiam
in alterius fratris D^jiniaiii aivldprcsliyteri curain
incidcret, csse iion potuit Marimis ille (qucm rcli-
giosum fuisse idcin Scjanus cmn miillis aliis scripio-
ribiis ccnsuit, iios veio faicum, id csl srccnlarem
oliiisse arbilraninr, ex circiimstantiis cjiis moriis a
ictllius liiiidcic. Ainicoriim l:iincn volis aliquid lar- C Pelro Damiani lib. ll, cp. 1 i, narratis) qui timoraliis
gieiites, noiiniilla, qua; iios propins respiciunl, alipie spiriin, ac D. M. V. obsc(|uiis adco mancipalus ab
a ptsefato dialogisla vel niimis acciirale expcnsa, vcl
tfi iniegro pia;ierii)issa aiiimadverttniiis pcr niodiiin
appendicis, snpplcre non gravabinuir, (iuaiidii iion
niagis opportuiiam Veritatis illuslMiidx oce.isioiiem
>iibi iios liabiiuros speramijs.
APPENDIX
JSoimullas Animadvcrsioiics in llisloriiim Pelri Damiaiii
a Laderck.o descriplani cpmpleciens.
ipso sancto doclore describitur, iil morieiis ab illa
visitari morueril; uiidc conseiiuens est, ut Ires sal-
lein fratres Pelro noslro Damiani assignari debcant,
non duo tantiim, irt asserit L;ulercliiiis lib. i, eap. 2,
iiuin. 1, dicens : i Hnc certiim iiobis iniioiiiit, duos
neinpc fralres btibuissc, Dainianiim videliccl, cl
Mariiium, qiiorum ipsc meminit lib. ii Epistobiriiin,
epist. M ad Desiderium. > ISnn ea, inqiiam, dniiiaxal
Sysopsis. — Enores noiiiiulli, ad perfecliorcm Yila;
1'clri Damiaiii editionem oblinenilam , iii L:idcrcbiaiia
bisloria nolanilL Num. l. Nuiiicriim Iraratioiie
refcllimr li:cc assertio Lydcrcliii, sed ainplius,
quia, si verba cxpcndantur Jo:iiiiiis scriploris
Irum B. Pelri Damiani a Ladercliio perpeiani dc- Vila; Pctri nosiri Daniiani , ab codcni Ladcrcbio
lerminatiini essc. 2. Circa iiistiliiluin D. Clara; allala cap. 3, mim. 5, facite conslabit, saliem qu.a-
Laderchins fiilliiiir. 3. llem circa S. Pclri Coclestini
regiilam decipitnr. i
luor fratres Pctri fuisse; ait
Aibizonem
euim Joanncs saiicli
sociiim B.
Petri Damiani abbatem Tbeuzouis fiiisse falso C pastoris discipulus in e]us Vita c:vp. 1 qiiod Pctrns
,
tradit. 5, .Mia; liiillucinalioiies cinca S. Joaiinem
Giuilbertum, et Allionem episcopum Floreiiiiiiuiii.
6. Auniis mortis S. Duminici Loricali icciiiis delerminandus.
7 et 8. Diniciiltatum quarmnibim
iioster, < utroqiie immaliire orbatiis pareiito, fralern;B
currc rcliclus esl, et iinus ipsoruin, qiii atrox
inter cxleros boneslis moribus pncditos siib ovina
propositio, et soliiiio. 9 el 10. S. Jo:iiiiicn) L:iii- pelle latebat, fraudulenta minc pictate pro patcina
densein cuiii Joaiine ViUcPetri Damiani scriptore,
male confuiidi. 11. lllum posl uiinuni 1070 ad
Eugubinani calliedram vocalimi. Ibid. E Icm.
viee. euin silii educaudum snscepit, atqiie iliiin sibi
coboeredem adoptaie se fiiigii, dir.T,- velut empiitinin
Pctio Dainiaiii lii prioralu immediaie sncccssisse,
ideoqiie ab boc Joaniie distingiii, uipote (|iii cx
obedieniia Liprajidi prioris Vilain Damiaiil descripsit.
12. Eadem Vila post morteni ,S. Joannis
Laudcnsis exarala oslenditnr. 13. Alia utriusiiue
Joannis discrimina. li. Conclusio. 15.
seivituii addicit : cui socia conjux li:crcb:il , qiiae
nuliis pietalis visceribiis ab illiiis s:cviiia diffcreliat. i
Si enim dnos fraircs liabiiissct Petriis noslcr, iiiiipie
coFum unus, qui priino eum alenduin susccpil, iiun
I. Ul Pctruin Damianiim velut Camaldulcnsis in-
stituli seetatoiem agnoscimus, ac S. P. Roniualdi
atrox iuler caleros, sed ulrox jira; alio vcl atrocior
aitero describeretur; inlicai ergo Vit;i; Pclri Da-
miani seriplor, prseicr liuiic fratrem, ciijns ciirai
imiiatorem prxcipuuni suspicimus,. ita sumina crga Petrus comniissns esi, alios cliam tuin siipcrsiitcs,
illuni devoiione afficiinur, ejusque veiieralioiicm pro- D imo ct pra;sciilcs fiiisse, scd iiiter lios couipuiamlus
inoveri siinimopere gaudemus. Magnam idcirco a
nobis graliam iiiiissel Ladcrchiiis, si cl eoniinodioie
slylo egrcgii luijiis docloris Viiam discribcre css l
aggressiis, el ab omiii filsitatis n;icvo camdem rcpiir-
gasset. Veruin , iit ca rcrum csl bumanarum condi-
lio, qy\x primis Dunqiiani conatibiis absobit;c peife-
clionis asseqiiendae soriem , vel spem reliiiqiicre
solel, sed miilla seinpor ciiris seciiiidis eiiiciidaiiila
commiltil, ila iio,i iiiiriim, si Laderchius ipsc, pi'iin;e
huic liislurix suu: cdilioiii iion admodmn lidciis,
alier.^m se c\liiliiiiirur.rebbyler videtur; iiaiii,
nl rcfcrt Ladeicliius pag. 22 ; < Abfueral is aliqiiol
annos a palria, ad quani revcrsus Peiri frairis ii:ise-
ratus xrumnas, patcrno tacius aniure , mox illiiin
cxemit de iniserabili scrviiulc, iiovis indiiit vcsii-
meiitis, et ad scliolam iiiisii, i elc, qnod utiipie ab
initio piissiniiis archiprcsliyicr exscciitus essci, si
coruin adfuissei; ergo si Damiano arcbiprcsbyicro
fnitrem illuui uxoralum, a qiio tam immaiiiter Pe-
Irus habitns cst, coiijimgamiis, et diios saltein alios,
(juibiis liiinc comparavit Jnaniics Vilaa scriplor, diim
iiiter Civteros linneslis moribus jirivditos alrocem nmi-
ciipavit, qiios fiiissc pulo, altcrmn qiiidem Marinmii

,>:i
:i saiielo (ioclore l.iuJaluii) , alleruui vcro paulo
riKijdieui n:\Ui ipso Pclro, qui Cielcris l'ralril)U8 iiivi-
ileus, qiierelis suis in causa fuil, cur maler ipsum
INiriim imiiialurc olilaclatuin iinpie (lesereret, nar-
raiiie id eolem Jonnne scriplore Vitae sancli viri,
ejusque iliscipnlo apuJ Lailereliiimi pag. 17 : i Cuin
eiiim uiius lilieroriim, qiii tunc jam granJiusculiis
aJiJevcrat, coiiqucstiis exclamaret : Proli piidor
ecee jam tot suiiius, ul iii liac domo vix capimur, «
cic. Quatuor profecto fratres, eerie plures duolius,
liabiiisse Pelriim Damiani, fateri iiecesse eiit.
III. SecunJo insignis est, ut oplime Sejanus eliam
aniinailvcrtii, liallucinatio eorum, qiios Ladereliius
boiia lide sociilus est lib. i. cap. 14, num. 5, tradens
S. Clarani virginem .^ssisialem, D. Francisci soro-
reiii, regukB S. Petri Damiani nomeu dedisse, quia
a Gregorio IX tiim ipsa, tuin ejus soiorcs ordinis S.
Damiaiii appellantiir :
!
PUOLEGOMENA. - DE INSTmjTO CAMALDIJL 82
enimvero ili de ordiiie inoiia-
sterii S. Ijiiiiiiiiui Marlijris prope Assisiiim exslrueli
seriiio csl, iinn i!e inslitiilioiiibiis S. Petri Domiuiu,
iii perspiciiiim esl (^x Biillis a Wadiiigo relatis ad
fiiieiii loini I et li Aiinaliiim Winorum. Vcrissimiini
esl lameii, moiiialcs S. Clara' per duodecim salleni
aiiiios, iieinpe ab aiino 1212 ad 1224 (nonnullas
etiam iisque ad 1239, ut oslendit Wailingus loco ci-
laio, ct conlirmat Jaeobilliis tom. III) rcgiilam S. P.
BineJicli, et ordinem monasliciim prolessas ; nec
desuiit qui ad Camalduleiise iiisiilutum illas per id
lempus refcrendas esse arbiirentiir, non quiJem ob
regulam S. Petri Damiani , cui iiomen dederini, sed
ob constituliones CainalJuIenses, qiias illis obser-
vanJas pia'scripserat cardinalis noster Hugoliniis,
qiii (jiixta Jacobilliim) cx abbale monaslerii S. Sil-
vcslri de Monie Siibasio, a S. Patre Romualdo con-
striicti, ct siib ordine Camalduleiisi tunc eiiam vigen-
tis, ad piirpuram fuerat evocatus ; et cerie videntur
ClarissK ex Camaldulensiiini imitatione inclusionis
legein per id tempus servasse, uiidc idem cardinalis
Ilngolinus, poslea Gregorius IX, earum privilegiis,
Wailiiigo tcste in Apologetico de Monaeliatu S. Fraii-
cisci, sect. C, § 5, niim. 9, hanc clausiilam inseriam
voliiit : < Ordo monasticus, qui seciiiidum Deum , et
beali IJeiiedicli regulani, al,iue instilutionem moiiia-
liiiin hNci.usAniiM s. damuki assisutis, institulusesse
dignoscitur. » Qiiare ex D. Clarae familia, ejnsikni
Ciegorii IX jussu, B. Pacifica , et B. Balbina, ejus
noisiiiiis inter Damianistas prima, ad cocnobium Ca-
maldulensiiim monialiiim S. Maria: Vallis Glori;e
(i|iio I siib abbatis S. Silvestri de Monte Subasio
jiirisd:ciione florebat) reformandum sunt deslinal;o,
ul Ja(obilliis ostendit.
IV. Tertio lapsiim similiter Ladercbium Sejaniis
oslenJil, circa D. Pelri Coelestini institiitum; liunc
enim, ejiisque sectatores sub Petri Daiuiani rcgula
ni:llaleiiiis milit3sse,quanivis vulgiis C^rleslinos cuni
Aveilanitis aliqiiando coiifudaril._ Observandum aii-
lem, pr;eler confusionis biijus ralioiiem cx Papc-
bvoi hio a Sejano allatam, potuisse seqtiivoce .Tppcl-
i.'.iionis origincm ex eo penderc (iuod .\vellaiiil;e.
A ul ex Moiigia supra observavimiispag. 61 et Dis-
sert. III, pag. II, c.Teriilco palliolo uierentiir : qiii
color, cum apuj llalos cwleslis appelleliir, ansain
ignarae plebi offerre potuit, iil nostri Avellaniiie
Ccelesiini primum nunciipari inciperent , deinde
ipsimet veri Coelesliiii pro Avellanilis accipi , et
veluti a Petro Damiano ct i;tsi propagati forenl
ejiisqiie Regiilam serpicrentitr , Oidinis S. Damiani
vocari a nonniillis consiieveriiit.
V. Quarto circa Tbeuzoiiem Ereiiiitam sieJuin
falliiur Laderehiiis, qiioJ illiim Florciili» ciim Pe-
tro Damiaiio collociilum negel, conlra B:irouii scn-
lenliam, a Sejano optiiue vinJicalani, scJ insiiper
animadversione digiiiim esl, falsiiin esse qiiod Al-
bizo Pelri Damiani comes, fuerit cjiisdem Tlieiizonii
B abbas, ui noster hisloricus, Sejano consenlicnlc,
lib. iii cap. 5, niim. 9, asseruit. Enim vero niillus
Alliizo abbas inonasterio S. Mariae Floreiitia; pra'-
fuit,sedTlieuronis lemporePetrus eratabbaiia; illius
prajfeclus, ui docent monumenta a Puccincllo ad-
ducta in ejusdem coenobii Chronicis anno 1664
ediiis ; et sane verba Pelri Damiani iii epist. 30,
lib. VI, ad Theuzonem, sive in opusc. li nil lale
signilicani : i Vix demiim, inquit, lanqiiam inipor-
tune capilis hominesadmissi sumus (Damianus enim
Biilii tunc Albizo adhajrebat), intenli aulem, et non
mediocriler avidi aedilicationis documenta suscipere
protinus in ipso mutua! collatinnis cxordio coacli
siimiis jurgiosis quibusdam contentionibus deser-
vire, i elc. Ubi patet de se, el Albizone, tanquam
^ ilineris socio, et colloquii consorte , non tanqiiam
Theuznnis ipsius pr.ielato loqui ; et cum infra addit :
« Erant (piippe inter se, et abbatcm lui inonasterii
non ferenda simultas, et inveierata discordia. Ille
igitur, utpote virtutis, ac simplicis animi , sponsio-
nibiis suis cuncta dignse satisfaclioiiis, et liuniilitalis
jiira transcendil, et iios (id est ipsum Petrum Da-
mianiim, et Albizonem comitcm) scquestri fuederis
inlcr se et le exseculores insliluit. Veruin nos diim
alienis amicitiis inoonsiilie consuliinus, » etc. Per-
spicHum videtur, abbatem Theuzonis divcrsum esse
ab utroque pacis inter ipsos conciliandaj fcquestro,
Damiano videlicet , ct Albizone. Ui iiihil addam.
quod Albizo isle non abbas, seJ eremita fuerat, ui
_ patet ex opiisc. xii tomi III ad ipsum Albizonem
venerabilein eremitam , et Pctruin monachum di-
recto, ubi illum « imitandum Ereinitica! conversa-
' lionis exemplum , » sicut hiinc « teretem furmaut
coe;:obitarum, i appellat Damianus.
VI. Quiiuo, qiioJ ail Laderchius eoJem cap. 5,
niim. G et 7, S. Joannem Gualbertum anno 1003 iii
S. Minialis coenobio monachum induisse, ciileiiiqiie
Tlieiizoiiem ercmilam Siinoniaci abbatis Lberli, et
episcopi Atbonis proclamalionem publicam aiiiio
1007 siiasissc, qno.bpie Atlio hujus nomiiiis pri-
iiuis HilJebrando Floreiitino episcopo antcccsserit
iJ plaiic commentilium est, ac lalsis fundamentis
iiiiitur, ut paletex noslra dissert. ii, cap. 4, a iiuiii.
4 et deinceps; praesertim cum iion anie annuni 1020
: ,

8:, S. PETRUS DAMIANUS S. \\. E. CARDINMJS.
celliilnin siinm cn-milic.iiii ingrossiis fiierii TIicmizd, A scnpnin scilicel Engnliiiiuni ossc
iit niini. 13, iliid , pioliaviinns ; iii'C idoo lanicn
ilcccrnere libcl, ;in occasionc conlrovcrsi;i! Florcii-
lini clcri circi Polriim Ticiiicnscni cpiscopum Sl-
inoiiiacnm, Pclri Damiaiii ciiin Tli:Mizone eremila
rollo iiiiani conligcril : nci|ne aii ciim S. Joanni^
Giiallicrli monacliis ea occasione , aiil alias dc-
cerlaveril Daniianus, illosve lib. viii cp. 11 car-
pscril , ciirios^iis disi|iiirere jiivat. Quidqiiid ca de
le sit senliondiim, alii iiuliceni; nos inlerim Pc-
Iriim Damianiim a Didaci Franclii calumniis liic,
01 alibi vindicatiim fiiissc, Ladci':liii) gratulaniiir.
Ml. Sexio diligeiiiius cxpendi mcrctur, an vcie
anno iOGl S. Doniinicns Loricatus obiisse diccndiis
sit,utlib. II, cap. Si,aiiiim. 2, et lib. iii.cap. 1, niim.
fnncliiin, > clr.
SnpiTCst crgo , iit Doininici Lnricali obitns aiino
lOGG ailcoipic S. Roliilpbi im.rs anno 1007 cvc-
iiisse dicattir; iinde inacliina illa, qna lib. iii, cap.
5, iiiim. 12, Ladcrcbins probaro nititnr , cpisln-
lam Damiani ad Tlieiizoncnl scriplam cssc anto
coniroversiam dc simonia Pctri Papiensis Florcii-
tini episcopi cxortam, qiiia inibi Dominici Lori-
caii, velut snperstitis iiicntio occurral , concidere
videliir.
IX. Scio positioni biiic obstare posse, qiiod Ro-
diilpliiis, codom Damiaro lestc, i aiite fere scpteiiniuni
(adooiiiie, in liac bypolliesi , aiino 10G0)ad
creiimm veniens, babiliiin monasticM profcssionis
accrpcrat. I Cum laincii 1'gliclbis in episcopis Eiigu-
li, Ladercbiiis cum Daionio asseruil. Eiiim vero R binis tcsictur, Rodulpbiini aniio 1059 synodo Ro-
cuin narret Petnis Damianns lib. i, episl. 19, Do-
iniiiicnm pridic Idns Octobris morti cessisse, si id
aimo 1061 coniigissct, quo cycliis solis erat 6, adeo-
que liilcra Dominicalis in veiere calendario illi
rcspondens crat G. iitiqiie die Dominico in coclum
migrassel, liltera cniiii Uxc ipsimet diei 11 Octo-
bris apposita deprebeiiililur ; el noniis depositionis
dies, nempe22 cjnsdem mensis, dies liinai seu feria
scciinda fnissct, qua; littera A consignalur : quoruin
ulrumqne falsum est; Dominicum enim dic Sabbaii
ab biimanis e.\cessisse teslatur sanctus doclor loc.
cit., his verbis : « Sexla igitiir feria per conlinuiiia
diem vix dcsiit vel modnlandis psalmis insislere,
vel corrigiarnm se ictibiis flagellare. Nocle vero
mana> Nicol. II papse subscriptiim veperiri, et anno
I0G2 iii bnlla Alcxandri II pro Ecclesia Fornsem-
pionicnsi, nicnlionein occurrcre lliigoiiis Engiibini
episcopi, qiiem noii inimediaic, sed post Maynanlum
aniio 1061 (yt ipsi videtiii) elecliim, Rodiilpbo siic-
cessisse arbitraliir. At niniis cvidcns cst.Alcxan-
dri U tcmpore, adcoque post annuin lOCl, Rodul-
pbuni ex liac liice migrasso; qiiid si igitiir dopra-
vatam esse lioc loco dicam Eiigiibinornni pioesuliini
seriem apiid Uglicllum, non miiiiis qiiani pauloante,
ubi Liidnlphum clcctiim aniio 1012 succcssorem
assignat? Porro, cum ijeiiiie apiid Baronium, ncqiio
apiid Labbajum occnrral Rodnlpbi Eiigubini cpiscopi,
tanquani anno 10o9, Roniana; synodo subscribeii-
sopore deposito, siiscepit aniidotum, deinde ca>pit ^ li'=i memoria : sed neqiic apud Ugliclliim in biilla
angustiari , el de stoniaclii dolore graviter con-
qiieri. Post dcciirsnm itaqiic noctnriue synaxis olfi-
cium, post matutinos liymnos, ciim prima jam bora
sibi a fratribiis (pii aderant canlarclur, sanclniB
Dco spiritiim reddidil. » Et diom depositionis no-
nimi, Dominicnm fiiisso testaliir : i llos aiilem, in-
quil,ipso die Dominico, (|iio eiemiim ingressi siimiis,
sanctnm corpiis inde siiblatum reverenter, nt di-
gniim eral, in capitiilcrsepclivimns, el cum noniis
essei depositionis ejiis dios, praidiclum corpiis sa-
iiiim, illibaiumque reperinins. »
VIII. Undc perspiciie patet, vcl ad aniinm 1060,
vel ad lOOG, Doniinici Lnricaii inortem esse refc-
renilain, iit invicem Ii.t; circnnislannje iob;cieaiil,
ncmpo iit dies 14 Octobris Sabbato, ol dies 22 Dn-
niinic;c dici cnnveiiiat. Sed anno lOiiO id aliiinde
conliiigere non pniuil; iiaiii B. Roilulpbi episcopi
Kngubini iiiors, ([iwc (D;iiiiiano leste) iiniio sei|neiiti
posl oliiliiin Dominici Loricati conligil die26Jiin'i,
iii aiiniim lOGl incidisset, qiio lemporc iiondi>iM
Nicolaiis II pniil. max. e vivis excessoral, ciijiis
mors dic 5 Jiilii coiiligil,et monse Oclobiis Alexan-
der II ost in Rdniniiiim pnnliliicm ( onsocraliis ;
ei tanicii Aloxandii II jaiiidiidum logiianlis lcmpnio
Rodiilpliiim obiisso paUH ex dicla I):iiiii;ini epislola,
in qiia ciimdcm poniificem sic allo(piiiiir : « Vobis
itaqiie nuper egressns, ciiin Florentin.Ti luliis moenia
siibii, (uiniiiis mibi iiiox ropeniinus occiinii, ciii
Alcxaiidri II, qiiain iiisertain alieri llonorii III dalre
li Kal. Junii aniio 1221 rofcit liic auctor tom. II Do.
Episcp. Forosoinpr. expiessns babeatnr annus 10(2
vel alius; imo Iimc iiot;i diinlaxal ibi habealiir :
« Actiim est, lioc incnseMaii, die vero 10, indiction;;
13, • qua; indictio iiec aniio pi;Te.licto 1062 nec
iilli aniio pnntilicatus Alexaiidri II respondere po-
lest, sed annis taniiim 1060 et 1075 cnngruit, in-
tcr quos biijiis pontificis sedcs cadil ; consenl.t-
iieiiin profeclo non vidcliir, ut ob inccrla liicc mii-
mimoiita ab Ugliollo rclala, ratiociiiii nostri siipc-
rius adducti evidentiam abjiciamus, el vim dissimii-
lcmus.
X. Veruni, admissis Ugbelli moniimeniis. apposiie
componi li;iec conlroversia foriasse polcril, si Ilii-
goncin, qucni pnst .Miynardiini annn 1062 Eiigii-
biiirE prKfuisse Ecclesi;e jiixta biillam Alexandri II
ab Ughello indicalain, pro nnnc concedore possu-
miis, immodinlum noslri Rndidpbi anlcccssnrcm,
iinii vero scciiiidiim siiccessorem ciusdcni fiiissc
:issoramiis : adeo iil posl;inniiin I0C2 Rodiilpliiis
liic ad Engiibinam callioilram prnniniiis fiierit ,
piil;i aiino 1063 vel 106 i, ct iisipic ad Jiiiiiuni aiiiii
IOG7siipcrvixerit,Doiniiiicn, ant alio pise>iileilli siic-
codonto; quaiiqiiani ego potiiis crcdi^lcrim, biillani
illaiii Alexandri II ad anniim 1070 pertincrc, qni
indiclioncS consignabaliir: uiide v iii x commulalo,
indiciio 15 ab Amanucnsibiiscirecia fueiii.qn.x jam

PKOij:coMt:N.\. - i)E iNSTnuro camaldul. 8G
iriiid Uo'lieltiiin iii lioc irnili)iiialc logiuir; ailco iil A oliiciiiiii apiul Avcllaiian) niiiiislrassc (lcmoiislral^iu-
IlMgo, post Mayiiaidimi, Koiliilplio jain aiino 1067
nioriiio, siicceJere in liiigubiiio cpiscopatu optime
poliicvit. QuoJ aiitem auno 1059 Rotliilphus Romanae
synoilo siibsciiptus legatur, siipiidcm id vcrum sil,
dc alio prscdecessore Rodulplio (aut Reginaldo, aul
Raynerio, aliove simili nomine per litteram R inci-
picnle, nuncupalo cpiscopa; cjiisniodi enim subscri-
ptio, ut fieri solei, iia forlasse exprcssa fiiit : Ecjo
li. EugubhiKS episcopus,a\([\\(i Rodulplii nomiiiis in-
terpreiationi aiisani prjcbere debuil, ut ex subscri-
plione W. Uumanal. Episc, eidem Romanoe synodo
anni 1039 facta,ipsemet Ughelluslom. l.pag.SOi.in-
terpretatus erat Wiltdivus, et mox in Appendice ejusdem
tomi pag. 419 ex Pctro Damiano corrigendum
llicnticimi transaetionis ciijiisdam instriimentum in
archivio Ciassensi capsiila 94, niim. G7 , qiiod si.;
habel : « In nomine Doinini : Toiiiporibiis domni
Grcgorii siimini pontificis, anno ab iiicarnationc Do-
miui nostri Jcsii Cliristi millesimo octuagesimo qiiar-
to, regiianle Ilenrico, filio fnioiidam Ilenrici impe-
raloris, indiciione scplima Engiibio. Ego in Dci iio-
miiie Tlicbaldiis, filius qiiondam Pagaiii de Nartia-
niila, rcfiitationem, et transactionem,et defiiiitionem
facio ecclesiaj S. Crucis Fontis Aveliani , et libl
Joanni (de Laudo) priori, tuisqiie successoribus iii
perpetuiim, id est de ipsa ecclesia saiicti Apollina-
ris, posita in INaitianiila , > etc. Idemqiie patcl cx
aliis ejus solatis monumenlis, atqiie ex cjusdem S.
csseVVfrfo, aniiiiadverlil) iiilelligi faciie potiiit. Nec ^ Jnaniiis Laudensis Ilistoria, ex qiiibiis ilem liqiiel,
(leeriinl argiinieiUa, quae liaiic conjecturam confir-
inciil, prinio ex liis quse supra, de anno niortis
S. Rodulpbi , cxpendimus , secundo ex cpist. 2,
lib. IV Pctri Damiani 0(/ R. Episcopum Eugubimm,
quem aliiim fiiisse a iiostro Rodulpbo constare videlur;
qiiia episcopus iIleR...non admodum PeiroDa-
miano propiiius videbatiir, ciijiis ecclesiam ecclesia-
stico interdicto siibjccerat; unde illum ita humilis
deprecatur: « Obsecramus igitiir, dilectissime, inter-
dictum nosirae Ecclesia; onicium reddite, et non so-
lum"illam possessiunculam, quoe vestrae procul du-
bio dicecesis est, sed et qiiidquid habemus, vestra
aiictoritate, defcndite, « etc. At noster RoJulphus
Peirum Damianum, ut patrem suum etiam post
iion 50 aiiiios illiiin in episcopatu vixisse, scd iino
diiniaxai aiino, aiil paiicis insiipcr niensibus, ncqiic
aiino M16, sed IIOG, Deiim adiisse , ut Ugliclbis
etiam confirmal.
XII. Porro eiimdcin Joannem Laudensem, ncdiim
Laderchiiis ipse lib. ni, cap. 27, num. 2, fatetiir
Petfo Damiani immediate in prioralu Avellanse suc-
cessisse, verum id habet etiam anclor Viiaa ipsius
Joannis, cujiis fragmcntiim refert Conslanlinus Ca-
jetaniis iiiitio tomi II (iperiim B. Petri D.imiani : le-
staiiir enim qiiod post n.orlein sancti doctoris,
I Fratrcs inspirali a Doinino concorJiter, et niia-
iiimiter sanctuiN viriim Joannem de Laiido in prio-
re;n pra^cipiium elegeriint : ut sicHt sancto patci
episcopalem CQiisecralioncm, scmper susp«xilrejus C Petro Dafniano in saiictiiate, et sapieiitia consimilis
nutu, et consilio cunrta decernebat; ei in eremo
magis, quam in ecclesiae suae palatio vivens, < Ec-
clesiani deputabat hospiiium , soliiudinis autem
celliilam habiiaculum decernebat, » ut narrat ipse
Pelriis Damiani, qui et infra addit : i Me vim iii-
gereiite coactus , ecclesiam, qiiam dimiscrat voio,
retinebat oCTicio : in eremo lamen perseverantiiis ha-
bitiibat. • Quare verosimiliter Petri Damiani eccle-
siam interdicto non suhjecisset, antequam ab ipso
raiionem iiitelligeret, cur illam passusesseta Fo-
rosemproniensi episcopo consecrari. Aliiis ergo cpi-
scopiis R. . . ante nostrum Rodulphum Eiigubina!
pnrfiiit ccclesiae, aiqiie is potuit Romana; syiiodo
siib Nicolao 11 siibscribere.
erai, ila ei in prioraiu succederet. > Cum vero ioannes
scriptor Vit* Petri Damiani faleatiir se monachum
esse siib Liprandi prioris obedientia con-
stitutum, ejiisque, et alioriim seiiioruin Fonlis Avcl-
laiia; jiissii, ad eain liisloriam coUigcndani fiiisse,
compulsuni (ait eniin iii prooemio : « Doiniio Li^.
prando priori, et coeteris senioribus eremi Foiiiia
Avellanaj , Joannes. Opus mirabile, Patres , quod
sanctitati^vcslra! placuit meai injungere parvitati...
Al qiiia non proesumo vestro quidqiiam abnegare
imperio... Petri Damiani meriiis, ad ciijiis vos acta
exaraiida meam obedienliam provocatis, » )elc. Evi-
dens iiiiqiie remanet, euindem esse non posse Joaiinem
hnnc Vitae Damiani scriptorem ciim illo Liu-
XI. Srpiiino circa Joannem Petri Damiaiii di- dcnsi Eugubino episcopo, qui post Damiani ejusdem
-«cipiiliim , ejiisqne Vitnc scriptorein , non levis est
LaJercliii halliicinalio, dum illiim cum S. Joanne
Laudensi Eiigubino episcopo lili. vi, cap. 28, confuii-
dit : idcmqiie asserenili tiim Machiarello nostro, tum
aui tori Diarii Gallici, prxbiiit occasionem : qua in
re, licet aiictor Dialogi satis hisloricum nostriim
coiifiitaverit , argiimenlis lameii est iisiis qiipc ad
,
liomincm (iit dici solct) noii nd judicium , .inlenlo
probando condiiciint. Eiiiiiivero iion anno 107G qiiem
Ladercbins cx Ferrario dcterminal, seJ lo ge posl,
neinpe anno 1103, iil liabel Ughelliis, Joanncni Laii-
denscm Eiigubinam catlicdram ascendisse conslat :
vcl ex eo, quod aniio lOSi euiiidem Joaniieni prioiis
obituni , slatiin AvellanK prior, et mox episcopus
factus est, nunquam vero siniplex monacbus vixit,
ut alioriim pia'ceptis esset obnoxius.
XIII. SeJ et liiculeniiiis idein demonstralur, ex
quo Vita hoec Petri Damiani post amium- IHO ,
adeoque longe post moriem S. Jbannis Laudensis,
qua; 1106, ut dixiinus , coiiligit, certissime scripla
fnerit : tantniTi abest, ut ipsimet .Joanni Lamfensi
tribui debeat. Enimvero Liprandi prioris tempus iJ
clarc cvincit, qiioJ in catalogo priorum Avellanae,
juxta cjusdem moiiasterii monumeiita composito, ad
praedictiiin annum 1110 coiisignaliir. Joannes si-
iiuidem LauJcnsis, ut notavimiis, immeJiate Pctro

y; s. ri:TUL;s da.miams S. R. E. CARDINALIS. 88
l>,uiii:iiio siibiogaliis lcgliir : liiiio vi-io .iiiiii) II; '>
\ riin hiincnlo , ailvcrsiis laoi niidlijiliois discriiiiinis
:i
GODEFRIDI HENSCHENII S. J.
DE B. PETBO DAMIANO
COMMENTARIUS PRJIVIUS.
§L
tremiis snnclce Critcis Foniis Avellnm m iliacesi
F.iiiinbxim ordini Camnliluleiisi niljniicta. Illius
insliluinm, incremcnlnm ; monnclii sancli sub B.
l'clro Dnminno.
I. Ingnviuin, sive Ignviinn, Uiiibri;c cjs Apeiini-
niim oppidiim iii ipsis inoiiliiini radicibus, Cu}s;iri
I. 1 Bclli oiviiis, Ciceroni I. vii, ad Alticnin cpisl.
15, Silin Italico I. viii, aliisqiie anlii|iiis scriploiibtis
iiotiiiii, boilie Fugnbiuin, llalis Cubbio cl Aijubio
iicitiir :

80 I-UOLECOMKNA. — DK S. riiT 110 DAMIANO HENSCHEISII COMMENT. 90
("pcra I!. Pclii D.imiani. Pelrarclia 1. ii, dc Vila
Sdlitaria, Iract. iii, cap. 17, < qiiielissiniain iiidiyeint
solilu liiiein in ll.'tli:c inedio, ad sinistniin Apenniiii
latus,(;iise velusadliiic FoiiiisAvellanxnoineii seiva-
bal, t dnin is sa'CiiIo xiv scribeicl; iiuiic canique
saiie m Crucis liluluiii gerere observat Angiistiiiiis
Florentiniis 1. v llisldiix Ciiinaldulensis , c. 7,
eainque sanctie Cruc's noinenelationeiii assiiiiipl;iin
ob scxtaifeiix' jejunium, teinpoie B. Petri Daiiiiai)i
ibidcin cceptuin.
2. IIoc Fonlis Avctlaiii eremiturium, iit iioniujlii
appellanl, circa an. Cliiisti niillcsiiiiiiiii, i.ut paulo
aiite tradiiiir exslructum a i|uoilaiii Lodnlplio Ges-
soiiis filio, qui in episcopuin Eugnliinuin eledus,
iiltro isli lioiiori cessit : qiiem laineii ex ereino illa
Foiitis Avellaiii adiniseruiit Jiilianus, TliecibaliUis, B lempore uiebantur : iisque, ut qui post se illic
seii Tcdaldiis, S. Rodulplius, Maynardiis : qiiorui»
leinporibus vixit B. Petnis Daiiiianus, et qiiidein, si
primus excipiatur, poslquain nionasticam disciplinani
iii illa crcmo aniplexus esl : qui aliquain sibi etiam
cjiisdfiin Ecclcsioe curam impositain fuisse scribit
Episl. li, 1. I, ad Alexan Iruin II ponlificem liis ver-
bis : « Qiiod Eugubina Ecdesia, quac niibi duduni a
vcslris decesscribus esl conimissa, iiuiic pioli d«Ior,
est oinniiio €oiifusa,et veliit area, qux pedibiis c»t-
culcatiir, abjecta ; peccatis ineis id exig 'nlibus de-
puto. » Idein epist. 8, 1. iv, htec Meynardo episcopo
Eugubino mandat : « Inslaura, venerabilis frater,
Kcclesia; luae prsdia, prodige saecularibiis iradita :
revoca diversi generis oniainenla nocenter exposita :
el saltem insignia quajque vel optiina restitiiantur,
qiia; pr;eIalioiiis,(lua! leiiipoie graviier suspiramus
ablaia. > Mxc ille prosollicitudiiie ejus Ecclesiae sibi
commissai. At librorura a se conscriplorum judices,
ac quasi censores, constituit S. RodidiJium episcopum
Eugubinum el Tlieodosiiim Seiiogalliensem,
cu,us etiam dioecesis er.emo Fontis Avellani vicina
est versus mare Adrialicum. Exstat epislola ad
illos I. IV, n. 11. De episcopis Eugubinis et Seno-
galliensibus consule Ilaliam sacram Uglielli.
3. Qiiiiiam praifueriiit buic eremo Foiiiis Avellaiii
aiile D. Damiaiium Priores (ila Moderatores appella-
bantur) iiecdum legimus. Ipse beatus Petrus,
opusc. XXXIV, c. 6 : « Iii hae, inquit, ereino Fonlis
Avellani, ubi nunc babito, priorquidam fuerat, no-
niine Joannes; » el opusc. xv, c. 28, docet ([ualis
debeat cligi prior inier eiemilas, et quomodo electus
debeai prioratus offuio fuiigi ; qui tainen iiifra in
Vila eiiam abbas, ct magisier nuncupatiir. A inorte
B. Petri rexit Ere;i;ilas illos prior Liprandus, cui
Vitam iliius inseripsil Joaones, et ipse dein, ut iiifra
dicetur, prior Fonlis 4i)e//oHi conslitulus, actaiidein
Eugubinus cre&lus episcopus. Qiio forsaii modosiipra
menioraii episcopi Eugiildni cx Prioribus Foiitis
Avellani sunl pb^riqiie assuinpli.
4. Prseerat eliam B. Peirus, ul supiennis mode-
ralor, aliis per diversa loea aggregalis diseipiilis,
iit in cap. 7 Viia: dicilur, ei ibi qiduque ab eo
txstrticta moiiasteiia, sive eremiiaruin liabiiaculii,
A rcfiTiiiiliir : qii;B ciiiii allis (piibiisdain iii iiiiam
C();ilueriiiit coiigi'cg;iiioiieiii, ciijus capiit fuit erenius
saiictic Ciiicis Fontis AvcIIani : alque ila moiiaste-
rium snnrl(i> Mariiv ad portas olim urbis Faventina!,
iiiiiic nifleiiibiis incbisum, in qiio B. Pctrus dicin
extrciTmm vitie clausit, ordinis monnctiorum iongre-
g lilem
opusciilo XV, ante cilalo de siia; congregationis
insiituiis c. 16 discretionein debilium in prioris siii
arbilrio ponendam docet, in cxeniplum disciplina S,
Roniiialdi adducta, et iiifra in Vila, n. 19, dieitiir ad
nionlem Pregium « iiiveiiisse celliilam, iii qiia B,
Roinualdum quondam niansisse ferebant, > ibique
I erciiiilarum fundasse liabilaciila. i
5. De possessionibiis huic (sreino piociiratis agil
B. Pelriis opusculo xiv. « Iii hoc loco, iiKiuii, (pij
Fons Avcllani dicitur, pleniinqiie vigimi, plus
miniis,monacliiperceIlulas, sive in assignata (uique
obedientia, degimiis, ut oinnes simul ciiiii coii-
versis, et famulis tricenariiim numerum, aut vix,
" aut breviter excedamus. » Ac dein vivendi regiih^
exposila, ista subdit, succcssorem in regiminci
substituendum alloquens : < Utaulem ad h;cc obser^
vanda iiulliis excusalioni paleat locus.juxta id quoil
exigiiiiali loci huinilis coinpelebat , stiiduiinua
eolenus possessioiics acqiiirere, iit pr;cdictum fra^
Iruiii numeruin possis, nisi exercendi ciira dcfucrit,
sustentare. Libroruni quoque nuincrqni iion niiiii-.
inuin dereliquiiiius, ut fraUibus iioslris, qiii pru
iiobis orare digiieiitur, niedilaiidi copiain pi;ebcre-
nius. Bibliolbocaiu oiiinium Veteris, et Novi Testa-f
nieiiti voluiniiuim, licetcursiin, el per lioenon cjaclo
vobis eiiieiularo curaviiiiiis. Ex passioiiibus qiioqiie
bi^;itoruiii inarivnim, ex liomiliis saiictoruiii Pi-:

ni
tiiim, (^v roiiiinoiilariis all
seiilciilias i;x|ioiieiiliiiiii, Grcgorii scilicct, Aiiibrosii,
Aiigiistini, llicroiiyini, Prospcri, T!ei!;p, Uciiiii;ii
eli:ini, el Anial;irii, insiiper cl llaiiiionis, aliiiie
Pascliasii, (liviiia gralia noslris albesccnlclaboriliiis,
plnies libros liabclis, (|iiibiis vacare poleslis : nt
sanclie aiiiiiue vcslra> noii soluni oralione crcscanl,
scil ct lcelionc pingncseant. Ex qnibus iiiiiiirum co-
(iicil)us noiiniillos pro noslra possibilitale corrcxi-
nins : ul iii sacrae disciplinx sludiis intelligcnlia.'
vobis ailitum paiulercmus.
G. < Clauslriim (|uoquc justa ccclcsiam conslrui
hac inteniioiie censuimus, ut, si quem adliiic iiioliia
monastciialls ordiiiis consiietudo deledat, lialicat,
nbi in priecipuis fcslivitaiibus solciiniier ex niore
S. PKTUUS PAMIANUS S. U. K. CARniNAM?. '12
;oricas s:icr;c Scripliir;i.> \ Aclis S. Hodiil,ilii JtiiicU lcgitnr, cst S. Doiiiiiiiciis
LoricalHS, et ipse B. Pctri Daniiaui discipnlus (a-
cUis, iiti islis ibiilem verbis testatnr : « Loiigc vcio
posl, niagistro pricbciiic conscnsum, digiiains cst
vir sancliis pr:cdietiis niibi misero, el qiiem ipse
siiscipere dignaretiir indigno, mira se prorsus bumi-
lilate coininitlcrc, ct sicnl abbati monacliiim snbjii-
garc : ciii nimiriim pi:Tstitit, iion ;iccepil. Kt (incm
snsccpcram veliit in sulijcclione clientcm, gandco
mc iii scbola Clirisii vere pliilosopbnm pcrccpis^e
doctorem. Tola quippe viia ejns, prye.licitio, ci
aslilieatio, doclrina erat, el disciplina. » H;cc ibi
de S. Dominico Loricato, ciijus iialalis ineidil
iii 14 Octobiis.
8. Tertiiis discipnlns sanclisadscriptiisest Jtiniiiics
procedat : ciii et processioni crucem argeiileam |( Lamlensis , illiistri familia apiid Insubres Lainle
salis idoneam procuravimus. Ejusdeni qnoque intcii-
tionis stiidio, imbecillitati fragilium consnlcntcs,
ctiain tintinnabula alqne bccbinia, diversaqne di-
vin;c domiis ulensilia comparavimiis. Calices quoqiic
duos argenleos imlcberrime dcaiiratos bae vobis
ratione providimus, iil, cmn sacra Dominici cor-
poris el sanguiiiis mjsleria viiltis aecipere, slannum,
vil vilius qiiodciinque melallum vestris labiis
neqiiidquam nccessc sit adliibere. Conspicna niliilo»
minus sacrosancto altari tcgmina, et cclcbrandis
missarum solcmiiiis preliosacontulimus ornamenta.
Ua;c oir.nia, fralres, uos lion sinelaborequKsivimus,
ui vobis laboris impendia lollcremus, tantoqne libe-
rins se vester animus ad alta snstollercl, quaiito
Pouipeia oriundns, qiii, ut Acla cjiis babciil, « l;inli
viri fama comperta, excmplo cjns aiiimaliis , tonfn-
gil ad ipsiiin, el elongavit se a mundo fiigiens, et tle
tcrra propria, et cognalione rccedens, vcnit iii ter-
ram, quam ei Dominus revelavil, ct vciieiabili P;itii
Pctro Damiani priori erenii , el devotoriim Fralriiin
niagistro, se obtulil hiimiliter, genibiis flexis rogans
inslanicr, ui ipsum siib discipliiia sacrx regiibe bca-
tissimi Pairis Benedicli suscipercl in discipidnm el
fraireni , ad Regi Cbristo perpeluo serviendum. At
vero reverendus Dei sacerdos Petrus Damiaiii vidciis
Joaiiiiis simplicem animi pnrilatem, fcrvorem spiii-
liis , obedientioc pronipliludinem , et verum miinJi
contemptnminipso, ipsum benigne reccpit. i Bcaius
niinus liunc ad providenda sibi infima rei familiaris C Pelriis hiiic inscripsil opiisculum xliv, De deceni
inopia non gravaret. » llactenus B. Pelrus, qui
ep. 2, lib. III, evocatus ab archiepiscopo Ravennate
Gebebardo, excusat se ob inopiam suorum, qiiibns
lirovidere debebat : t PiKcipisli mihi, inqiiii, tlile-
clissinie Pater, et domine, et prKcipienilo niandasti,
nt ad le vcnirem sed ego paiiperculnm lucnm ad
rcgendnm suscipiens, qni prins per memelipsnm
solninmoiio panper exstiti, nunc per lot paiiper
cffectns siini, quot regeiidos accepi. Perpemlo igitnr,
cl qiiale sit plnriinos rcgere, ct pra;hen;l;B ncccssi-
latis stipendia non Iiabere. » Ila^c B. Petrns, qiii in
Cbronico Gualdensi, cirra annnm 152-3 conscriplo
apiid Cajet;inum, habelur liiijus ercmitorii sciiiciiv
Crncis jiixla Foiitem Avellaiicc construclor, qnod de
jEgypti plagis , et Dccalogo , atqifc ita all(iqnitur:
« Dilcctissimo fratri Joanni, jam nonLaudensi, idco-
qne laudabili viro, Petrus peccator monacbus iiater-
na; dilectionis affectum. Coniempsisti nnper , fili ,
Pbara'inem, et superbi rcgis, ac opprimeniis yEgypii
simnl abominatus cs serviintcm : necessc est ergo
nunc, ut gradiens per dcsertnm , miilla tcntalioniim
geiiera siibeas, sitis, ac famis inopiam perfeias , cl
sic pcr airnmnosa pericula , diversaiqiie calamitatis
angusliasad terram rcpromissionis atiingas. » Plnra
istbic, el in prologo ei capitcultimo, legi possnni {\c
singulari B. Petri erga hunc discipnluin affi^cln cba-
rilalis, ()uem anctor Vilse S. Joannis islis cxprimil
verbis : « Dna; vcro columna! lucid;c fratriini Ercmi
primacreniiticaivilaifundationeaccipibandquaqnam D Foniis Avcllana; reverendns prior Peiriis, et clericus
potesl.
7. liitcr viros de cremo illa hene meritos fnit
S. Rodulj^lms ejtis discipnlus, dein, ut diximus,
episcopns Fiigiibinns, cnjns Yilam a se scriptam B.
Petriis (iii avit Alcxandro !I poiitifici, ct ha'c snb
initinm iiarrat : < .\iite fcre scptcnninm ille lioihil-
jilius ciiin malrc, el (Inohns fratrihns se panlispcr
aMaie pia:ccdeiitibns, servis dnntaxat libcrtale do-
nalis, taslrum suiim iiicxpugnaliili miinitioiic valla-
tuin, mihi cum omnibiis, (pi;e sni juris eianl, pr;c-
«iiis coiilul.l, atqne ad crennim veiiiens, liabilnin
monasliciie professionis acccpit. » II;cc ibi. Coliinr
S. Uotlulphus i^ Junii. .\llcr vero, ciijns Nita cum
Dei Joaniics , sicut duo Scrapbim diviiia cliaiit:ilc
innamniati , corde , et ore jiigiter Deuiii aliissimum
collaiidaliant, et fratrum menles, ct corda , et ora
ad Dci limorem el fr:iterii:im charitatem aceende-
banl. (piam honum, et qiiam jucundiim crat, tales
fraircs babitare in nnuni '. » De eodein S. Joaiine
in Chronico Gualdcnsi hnec Icgiiniiir : t In eodein si-
quidcni cremitorio iiiter alios sanclos priores mo-
n:iclios , scrviis Dci dominus Joannes Lainlcnsis
nmlta vigiiit saneiitate, ct diira poeniteiitia, et;ibsii-
iicntia , infia illas silvas condensas , ei piicriipta
moniiiim, corpiis suuni castigavit. Qiii postmoilum
de prioralu sanctce Crucis in cpiscopuin Eiigubiiium

93 PROLEGOMENA. - DE S. PETUO DAMIANO IIENSCIIENII COMMi.NT. 9i
assumplusin n.nlla sanctilalc vixit, ct obiil. . Dics A deuntes apid monasiciinni Accrcta^ piinin mansioi.e
illins natalis assignaliir 7 Sept.
§ II-
Pflii Uinuiiiiii luciibraliones. Vila ejus edila. Dics
uiitalis. ,
t 9. Opeia B. Pctii Damiani non sine ecclesiastica-
ii.ni lincrai-iim ilctriinenlo intcneliris varie disjccla
jacnissc , » teslis est Panliis V poiitifex niaxiimis in
Uievi ad Conslanlinnin Cajctannm inonacl.iini l!e-
ncdctinnm nionaslcrii Calanensis S. Nicolai do
Arciia, cnjiis « laborc etdiligentia cx imiliis biblio-
iliccis coiiqnisila ea cl collccla fuissc asscrit. » Al
varios ejiisdcniB. Petri traclatns mss. jam aiite ex-
ccrpscrat cx biblioibecis Casinensi, Capranica, tum
canonicorum ecclcsi;ie S. Petri, alipie alterius coeno-
l.ospilarcmiir; ibidcni i.on solum istinl , sed ct alia
qiiaHlaii., quse iniraculo liuicsnbderc cuiabinius, nos
addiscerccontigit, rcfcrcntibiis eailem qiiibnsdam
ejnsdem .nonastcrii fratrilii.s, nec non ct pr.TiIicl.i;
eremi , qni tunc illo coi.vcneranl. » Ex adjnnctis
.iiiraculis aliqnod sibi relalum n. 24 asseril a fralre,
dum cum eoilem a sitva reiliissel. Aliiid iinm. 27 et
28 nairat, proiil is , ciii ilbid bencficium collaliim
erat, factus moiiaclins, « loliim nobis, inqiiil, iildi-
gcssiimis, ex ordinc cnarravit. • lla n. 42 dicturus
sum, quod majoribus ii.ois coi.disi ipiilis lefcrenlibus
audivi. Al « quse convcrsioncm cjus pr.x'cesserunt, »
ait n. 2, se « relatu ciijiisdani ipsius piopiiiqiii , viri
gravis, et bonesti, aiidivisse : » al « partem cx qiio-
bii Itali^B, Abiysins Lipomamis episeopiis priino Vc- B dam condiscipulornm meorum, ii.quit, qui cjiis con-
ronensis, dein Bergomei.sis, ac curaral lyiiis Roiiia-
nis an. 1560 vulgaii, qiiarla pai te tomi oclavi Vila
ruin sanclorum priscornm Palriim. Margariniis itcin
Bigna;us varias ejusdem B. Peiri cpistulas adj.inxit
in auc;iorc cdiiionc Bibliotl.cc:c vclciuni Patniin.
Caidiiialis Baroiiius ad an. 1047, niiin. 15, ait ,
I singulis fcrine annis dicen 'a cssc, • qnomoflo t B.
Petius ninlliplici noniinc illis tcmporibiis perdilissi-
niis Ecclcsia; catholicae profuerit, cmi. ad ccclesia-
slica ncgotiu subeunda vocatns sa^pe ex eremo fuit, »
ac passim ejus ep. aliaqiie opusciila , e codicibus
niss. proferl. At Cajelanus omi.ia ejusdcm opera
nnileipiaquo collecla ii. tres lomos dislinxit, quoriim
tiibernio anle me familiaribns iiihicseie, parlem eo-
riim , qii» relalnriis sum , me ex ipsiiis Pctri ore
suscepisscmemini. » Et ..iiiii. 18 : « S»pc, inqiiit ,
nobis referre solebat. » Alia etiam ex ejnsdcm B.
Pctri opiisciilis excerpsit; ila n. 10 : i Et qiiidcin
ipscmet tam l.oc, ii.quil, qiiam aliud , qiiod de ejus
abjectione recenter naii snpcrius retuli, suis opuscu-
lis cxarando inseriiit. » Qiia; c. 7. de Ecclcsia Me-
diolanensi reconciliata narranliir, « in libro ciii vo-
cabulum, Aclus Mediolani, luculenler cxprimi, » ait
qiue eisdcm passim verbis servaiis dcscripsit. Eodeiii
inodo, qiise dc inslitulione Fonlis Avellani n. 10, tra-
diintur, licet coran. auctor, et conspexerit, cl obsei--
primus coiitiiict cpistolarum libros octo , secundus varit, tamen ex opiisc. xiv et xv dcsumpia sunt.
varios sonnoi.os, ei saiictorum bislorias, tertius de- G u \jgi,ellns lom. 1. Itali;e sacrx in episcopis Eu
niqiie illustria de variis arguinenlis opuscula sexa-
ginta. Qu33 oini.ia dein novo stiidio, ac labore reco-
g!ii;a, auctaquc iii Galliis p.-odicrunt.
10. Pr*posila l.is opcribus est Vila B. Petri I>a-
n.iani ex duolus coilicibus .iiss. Ravennate, cl Fa-
veniiiio cdita , ac in lerlia Surii editione leciisa :
(piam el nos bic damus in capita inore nostro di->-
tinclam, et nolis et ad marginem, rcrumque gesta-
run. breviariis illiislralam. Auclarcn. opinaniur S.
Joannein Laiideiiseni, dein piiorem ejiisdcm ereiiii,
ac postea episcopum Eiigiibinuiii, iit supra diximiis.
Ipse nomcn siiiim prodit in Vil;io inscriptione , ac
niox in prologo ait, se i tanto Patri, licet in exlie-
niis pene teniporibiis , individuum comitem iiiluo-
sisse. » Ipsc eniin S. Joanncs, utin ejus Vita legitur,
« faii.a liiiiti viri comperta, » qiiandoliicj cum li-
cciitia Doniini papje cardinalatus gloriam deseruit
et in eremo Foiitis Avellansc se recliisil , cxemplc)
cjiis animalus, confugil ad ipsuni. » Qiii in ipsiiis S.
Pctri Viia posi.iuain c. 8 ejiis ail erenium narravit
reililu.n, i.ioxnun.. 42, (|iia; ;igial) co vidcat .efcrt
« Vi .\ neiDpe, iiiquit, et ilcii., Iioc qiiidem ipse pi;i;-
sens agnovi, » Dcmuin individiius ad mortcin iisqiie
permansil ccnies, cinn illc, iiiim. 49, « cxilus sui
borain appropinqiiare cognoscens, extcniplo nobis ,
inqiiit, lectiilo circuiiistantibiis, i.iatiitin;ile ofricinin
peiagerejnssil, » et niim. 21, « postqnam, ait, illius
sepulturam Faveniioc celebrassemus , indcquo rc-
, :
gnbinis, S. Joanitem Laudensem cocjnoinenlo Gram-
miiiicum appellal , ob slyli scilicct elcgantiam , et
gravitatem , quse fere supra a;vi illius consuetudi-
iiem est in liac Viia expressa. llic ergo diligciis ve-
ritatisculior, florenti calamo res a B. Petro gcstas,
niox ab obitn ejus descriptas , dicavit Liprando
priori ejus successori : qiii Ariprandiis forsan aliis
esi, cui B. Peirus inscripsil opnsculum xi.v et xlvi,
quod ullimuin ita exorditur : « Exigis , dileclissin.e
fili, ut tibi aliquid scribam, et, qui n.e dictante fre-
quenler aliis scriptitas, ul tibi quoque aliqnid sc.i-
l).aiur, iiiiploras; » eique, ep. 19, legritudinum sua-
rum seriem exponit. Qua; sub finem de apparitione
B. Pelii anno 1080 facta habentur , ab alio qiiopiam
vidontiir postea adjuncta, ul ibidcm observamus ,
appeiuliccin inscribirnus.
12. Alii soec. dccinio sexto ejnsdein B. Petri Acia
siio stylo exoinarunl.a C;ijetaiio cuin edilione Ro-
niana cpistolarum siinul excusi , sed poslea iii edi-
lione Lugdiinensi omissi,

95 S. rKTRUS DAMIAMUS S
exsliiiil 1. I Viroriiiii iiliislriiim oriliMis Pr;rilic:ilo- A
iiim. Flaniii.iiis cliiim varias Yilas P.ilriim otcl. l'r:i'-
(licaloriiiii aLi-anilio e(lilaseoiiscri|)sil, lU S. Alberli
iMagiii, ViiiciMilii Valoiiliiii, Jacobi Veiicti , Maiiiicii
Paiinoiiii, Veiiliiviiii Bergameiisis , el Jacobi Ale-
inaiini ; qiianilamcn cx lialico Laiine expre.ssit. Eodem
nioclDScriitsisse sc Vitasqiialuor sanctissimoruin
palronoruin urliis Favcntiiix , in prologo Viloe D.
Petii Damiani liis verbis lcslalur : < Magna soleo
Yoluplate affici, viri Faventini, quotics repclo, quam
grala, el qnani jiicunila vobis obtingal opera , qiiam
in (loscribendis Vilis Sancloriim, qui a vobis rcligio-
sissime coluiitur, praistire coepi, tanlaquidem aiiiini
alacritale, quanta noii lacile proestari a quoquani
veslri amantissimo qiieat. lloc autem animadverti rcddidisse, Iraduiil Joanncs iii Vila ii. i9, et ;dii
in dcscripla niiper a nie B. Terentii confessoris, qiii B cum scciiti. Ob hanc tamen Cathcdra; solciniiiiaicm
milii primiis oblatiis csl , ac B. Sabini episiopi , ct
inartyris vila. Qiiarc cuin a vobisduoruni, qui ailbiic
reslabaiit, snnctorum similem a nie operam exspe-
ciari audirem , putavi mc debere eodem studio cj:-
spectationi vcstrx, ac desiderio respondeie. Igiiur
B. Petri Damiani , et S. .lEmiliani , quos episcopale
rastigiiiin ciim sanctitalc illustres fecit , duobus ,
qiios dixi, prioribiis adjeci, iit spectalum jain , iii
lallor, anioicm erga vos rreuiii, et volunlalem vobis
per oinnia (quae a nie praeslari possinl) gratificandi,
manirestioribus qiioiidie iiidiciis experianiini. i IIa;c
,
Flamiiiius. Coluntiir meinorati alii cum B. Petro
urbis FavenliiiM prolectores, Terentius 30 Julii, Sabiniis,
iii\Q Saviinis, 1 Dec., jEmilianus 6 Novemb.
ail ciijiis ms. Vitam auctor dicitiir Joannes Antoniiis ^'
lina', qure ex Viia ejiis tum rccitari solebant, allegai.
Cum ipsis Favcnlinis ei nos .\cla (|usdein 23 Febr.
damus quo die ejiis obitiim ; refcnint Calvisius ad
aunum 1072, el Scliniidius in Diario historico : qiiod
Flaminiiis Favenlinm Ecctesice presbyler, quem
Leander Albortus virum liiteratiim appellal. Vitani
P. Peiri ita coiicludit : < Denium in sepiilcro mar-
niorco locariiiit corpiis , ubi usque in liodieriium
dicin muliis prodigiissanctum anlistitem suuin Deiis
.illiislrem,ac veneraliilem populo facit. Ciijus spectaia
magiiis documenlis mira sanctilate atque facundia ,
quanlum siJiis in Ecclesia Dei exstiterit, qui ea, qu;e
tle illoconipendiose descripsiinus, quique luciilenlos,
jic saliiberrimos illius sermones legerinl, testari , ni
fallor, abunde poterunt. Beatns autein Petrus circa
annnm Christi inillcsiMiiim ei oclogesimum dicm
suum obiit, magnus Faventii'.:i; urbis prolector , ct
custos. > iLec ibi. De anno obitus D. Petri infra
pgenius.
15- Apiid C;ijelanum alia extal i B. Petri DaMiiani
Vita, cx AiigustinO Fortunio monacbo Congrcga-
.tionis Camaldulensis libro quiiito Hisloriarum Ca-
jMaliliilensiiim, et pailis pnstcrioris a capileG iisqiie
ail li. > Priorein partem libris tribus cdidit auclor
suli nomiiic Augiistini Florontiiii anno 1575, inagiio
(liici Etruri:c dicalain. Siib cakcni liiijus Vil;e relala
appiirilione B. Pctri , qiiaiii in .\ppeiiilicem rejcci-
niiis, b;ec addiiiitiir : < Dealiis vero Pelriis exiiide
(id est ab anno 1080) ab onini Ecclcsia pro sanclo
lialiiiiis , ct iiiler coelicobis rcccptiis esl. > Alia
Piiisdcm B. Petri Vita cx llieionyini Rubei bist. R:i-
veniiale collecla esl a Jacobo .Mosamlro , cdilaquc
. U. E. CARDINALIS. SC
lomo VII de Vitis sanctorum iii Supplemcnto ad Suriiim,
et apud Lipelonm recusa. Cajetanus cx eodcm
Riibeo eamdcMi Vilam, sed alio ordine dispositam ,
cum prx^cedCMtibiis auctoribus vulgavit. Qii.ic ciim
OMinia aut ex vila priore a Joaiine descripta sinl,
aiil ex aliis antiqiiis aiictoribus , de qiiibus in-
fra agemus, cxcerpta exstenlque sscpius lypis im-
pressa, Itic omiilimus, rejcclis nonnullis in notas,
ct sequentes §§. Eamdeni Vilam llaliee lib. de Sait-
ctis ac Bealis Camaldiilensibusedidil Silvaniis Raz-
rius abbas Camaldnlcnsis : quam potissimiiin pr;c-
fatiir se ex Riibeo translulisse.
M. Beatum Petrum Damianum die annivcrsaria
cailiedroe S. Pelri apostoli spiriliim Domino
Faventini veiieraiionem B. Pctri in dicm pioximiim
23 Febr. rejiciunt, quo die Ferr:iriiis in Cai:ilogo
gencrali isla habel : < Favenli;c iii yEmilia S. Pclri
Damiani episcopi Osliensis, ejiis urbis prolectoris. i
Longiori encomio eumdem celebral in Catalogo SS.
Iialiai, ac sancti tiliilo eliam ornal, licel nondiim in
sancloriim niimerum relatuni esse rateatiir. Cum Fer-
rario sanctiim appellat Jacobilhis de Sanctis , ac
Be:itis Umbriae ad 23 Febr. ad qiiem diem et ipse
aliquam Vitam ejus Itabet, el coli apud Faventiiios
asserit, atque antiquas lectiones mss. Ecclesice Favcn-
tamen apud Baronium , ciijus tcstimonio nituntiir,
non legeiant. Al 22 Febr. qiio die morliium esse
(liximus, inscripsere eumdem Baliiighomiiis noster
Kal. Mariano, Ghiniiis Nalal. sancl. canonicorum ,
Wion, Dorganius, Menardus, Bucelinus, Mariyroht-
giis Beiiediolinis, ac Surius, nar;cus, aliiqiie cjiis
Vitam dedere.
§ 111.
B. Petri animns reverens erga S. Denedictnm , biijus
regulam , et ordiitem. Alius ab eo 1'elrus de lloiiestis.
Cognomen Damiani.
15. Ca;terum Benedictini jure optimo assiiitiiint
etiam ciilliim, ac veiieralioiiem B. Pelri Damiani ,
iiipotc qui saiictissimum palriarcham Bencdicliim
solemni tultu proseculus est , in ejiisque dic natali
liac dc causa slrictum Quadragesima! jcjunium possc
aliquantuliim rclaxari prxscripsit opusc. xiv do or-
dine et rogiila ercmi Foittis Avellani. < In diialiiis,
inquit, Qiiadragesiiiiis, qiia: vel Natalem Doiiiini
vel sanctum Pascha pra;ccdunt, consuetudo leiiuit ,
ut nequc monachis , neqiie laicis , viiii , vel etiani
pisris perceptio concedalur. Pulmentiim qiioqiie in
eisdcm Quadragosiinis nunquam sil praclcr iiitum ,
nisi Iiis qiiaiuor fesliviiatibus, scilicet B. Andrca;,
ct S. Cenedicti, ct in Dominica Palmarum, ct Cccna
Doinini, qiiibus nimirum sacratissiinis diebiis pisccs
cl viniim cum gratiarum aclione peroipiunliir. >
lino t iioiinullos > ail < duplcx illiid quadragesiinalc
spaliiiin absiiue diebiis Domiiiicis loluni jojiinando
,

97 PUOLEGOMENA. — DE S. PETRO DAMl.VNO IIENSCHEN» COMMENT. 08
peragcrc solere , cxccplis iribiis solcmnilalibus , A possibililas adiniiiislral. lloraruni auiem psainiodia
sancii videlicel AiidrCLie, el S. Bcncdicli, el Aniinntialionis
Doiiiinicse. > Esl eremiis illa dicata S. An-
drew , nndc ct monasieriiim S. A)idrece de Avellana
dici lcgilur .ipud Atigustiniim Florcntinum, eilalimi
a Wione lib. ii Ligiii vita; cap. 9. Al S. Dcncdictiim
in congiegatione ercmi Fontis .Avcllani patronum co-
liicrunt, non ul cocnobitse , vcrum ul anacliorel;c
sive ercniits; , qiioriim vitaiii perrcctiorem , qnam
cociiobitarum, csse docci pluribus B. Petrus l):imia-luis,
I. VI, cp. 12, ex ipsis S. Beiiedicti vcrbis. « Hxc
ilaque, inquit, noslra non &uiit, sed ciusdem Patris
noslri verba : Secundum, inquit, genus est aiiaclio-
rclaruiii, id est, eremitarum : lioruin qiii non con-
versionis fcrvore novitio, sed moiiasterii probalione
caiionica omnino, sicut fit in nioiiasterio, ita liic per
ordincm nibiloniiiius adimpletur. t Ac paulo infc-
rius : « Uegulare est, inquit, monastcriis, nl lii,
qui in via dirigiintur, foris non coniedant, si eo die
spcrant reverti :cui vidclicet observantiae illiid ctlain
apud nos additur, nt sivc ipso, sive alio die fiieril
quis cgressus, jejunus senipcr ad eremnm revcrta-
tnr. > Quin etiain B. Pctrus , ut in Vila lcgitur
nnm. 43, < lianc » Eicmi sii;c i iiormain observalio-
iiis in ntimiiitlis monasteiiis, pia devotione ample-
eientibus , exeilando institiiii , el insigne Casini
nioiitis coeiiobiuni inler regularia iiiaiidata slaluil >
noniiiilla < conscribenda. i Qnx prsclaie eonfirniat
Lco Marsicanus, el ipse cpiscopus Ostiensis lib. iii
didiceninl contra diabolum , niultorum solatio jam B Cliroiiici Casinensis, eap. 21, bis vcrbis : . Porio
docti, pugiiare : et beiie instructi fratcrna ex acie ad
singiilarcni pugnain cieini, seciiri jain sine consola-
tione alterius , sola manu , vel bracliio contra vitia
carnis, vel cogilalioniim, Deo adxilianle, suflioiuiit
pugnare. » Hivc ex cap. 1 Uegiil;» S. Benedieti B. Pc-
Irus, ciijus et isia suiit in eadeni cpislola : i IIoc
practerea novimus, qui;i B. Benedicliis ereiiii cultor
exstitit, et lioc certe nos oplavil esse, quod fiiit,
sed.... dispensative constituil prius nionasterialis
vit.TB planilicin, ut illic disciplinae flagoHis attrili , et
excrciliis probati, jain facilius cremi cnnsceiidamus
ad arceni. Hoc itaqiie Bcnedictus, quod ct beatiis
fecerat Paiilns. Agamus [«yafiof] siquidem erat Apo
stoliis, liomines lamen ad conjiigiiim provocabat.
U nusqtiisque , inqiiiens, uxoreni aceipiat, et unaqute- G
qiie virwn suum hubeal.... (1 Cor. vii, 2). Paiilo post
tainen dicit : Votoomnes homines esse sicut meipsum
(Ibid., 7). Aliud vero volcbat Aposlolus , et aliud
pra'cipiebat. Volebat iios, sicul ipse erat , coelibes
esse, propter excellens videlicet vernaniis piidicilioe
meritum, sed volebat inire conjngiiini , quia fragili-
latis noslife periculum limebat.... Ita B. Benediclus,
quanquam propensius velit nos esse, qiiod eral, boc
est ereini sectatores; tolerabilius tamen ducit nos
infirmos ac debiles in irionaslerii portii vel ignobi-
liter vivere , qiiam in tenipesluo.sa naufragi miindi
voragine deperirc. » .Ac tandem ila conebidit : « Ul
ergo Fraires ad eremuin de monasieiiali vita con-
scendanl, el nos Iiortari, el nos dcbemiis cuni clia- ,
rilale suscipere, ut iion veliit liosles a beato viro
scbisiiiatica, quod absit, aversione discedere, sed ut
revera discipnli videainiir et illi invicem unaniniiler
consentire. >
16. Ilactenus in illa sua ep. B. Pelrus, qui prxter
consueta monaslerioriiin S. Beiiedicii exercitia, ira-
dil opiisc. XIV iii sua ereiiio Foniis Avellani, alia
qiiamplurima, et loiige cxccllentiora obscrvari. Iia
€ De psalmodia , iiiquil, consuctiido est, ul cum diio
fraires simul coninioraiilur iii cclla, duo persolvant
in die psalteria , uiium pro vivis, akeriim pro iiior-
tuis.... Qiii aiilem solcs nioraliir, psalleriiim qiiidem
vivoruni totiim pcr singiilos dies adiiiipleat; defun-
cloriiin sive medium, sivc lotuiii, juxla quod viriiim
I
'
doinnus Pelrus Damianus ad inonasicrium veniciis,
cum verbo pariler el exemplo ad Dei serxiliuin
qiioscuiique posset , fervenicr accendercl; laiidcm
perinissioiie abbaiis Desiderii ab omiii coiigregatioi.e
obtinuit volunlaria oblalioiie in reniissioncm pecca-
lornin oiiiniuni , iit sexla feria pcr totuni arniim
pane , et aqua conteiiti , disciplinam singuli facia
coiifessioiie percipereiit, insiipcr el iriduaniim jrjii-
nium in capiie Quadragcsimae per an. singnlos age-
rciit. I Fuit Desiderius ablias S. B. E cardinalis, ac
dein pontifex Romanns Yiclor III appellaliis, qiieiii
ssepius invisit B. Pcirus, et plures cpisl. opiiscula-
que eidcin scripsit. Ejus apiid Casinenses succcssoii
Oderisio dicavil Leo Cbronicoii Casincnse.
17. Florebat co tenipore proe ca^teris in Gallia
coenobiis Cluiiiacense sec. di cimo exsiructum , uii
diximus, 15 Jaiiu. ad Vitam B. Bernonis primi Ab-
batis, cui successerunt Odo, Aymardus, Majolus ,
Odilo , Hugo , viri sanciilate illustres. De accessu
B. Pelri Damiani ad monasterium Cluniacense in
Iractalu miraculorum S. Hiigonis ab anclore coa-ta-
neo scripto, isla in Biblioilieca Cliiniacensi, col. idO,
n.irraiitur : « Teinpore qiiodam necesse fuit sancio
viro pro tueiidis filiis ad Ecclesiaiii matrem rcciir-
rere, ct Romanoe sedis patrociiiium advocare. Qiia-
proplcr urbis illius rcfugium peieiis, magno labore
et difliculiate a latere avulsuin domnuni Pelriim ,
Uosiieiisem videlicet episcopum , eognomenlo Dai-
mianuin, obtinuil, ut sibi daretur pro magiio Peljro
prxlialurus, et adversarios proslralunis mirabili siia
priidentia atque facundia. Eral namqiaie vir ille ab-
siincnlia; singularis usu , el ferreorum vinculonim
nexu uiidique sic attritus, ut vix possel invenrri mo-
dus , quo ejiis corporis imbecillilas foverelur, ad
equilandi oniis grave utcunqiie lolerandum. Et qiiia
levi plerumque scandalo oflendi poteral, necesse liabebat
saepe aliqua satisfactione placari. Ad quam
rein venerabilis Hiigo ila se incliiiabat , ut ejiis ani'mum
reformaret ad Iranquillitatcm, ac si alter Mai-,
liniis essel, qui niliil putarel iiulignum, qued Iiunii-
litas agendiim suaderet. Cum ergo venisset Clunia-
ciim, alier ille Gregorius per eloqiientia: uberlatein,
non tamen per aposlolicx viia; a;qualitatcm , vidis-

99 S PF.TIUJS DA.MIAiSlJS S. l\. E. CARDliNALIS. 100
seliidc liiiiii;inil;ilL'iii cl ili.sei|iliiiaiii , viig.iiiKim; cl .\ Ci;iconius in Gesiis siiiiiinoruin poiitillenm etS. U. K.
baciiliiiii eontiirisscl, cuipil luurei-c, ac sliipero, qiia-
lilor saiicli esse, aul saiicUis insliliil.oi(s liabere pos-
seiil, ;iiii laiiris :ibiiiiilareiil boiiis : et niismn iiiio-
iiioilo iion s;iii(li esse pusseut, aul pei-iie , (|iii tani
tlevdle siistiiierenl laiii gi;ive poii.lus laboiis , et
ciistoiliain nionastic;e iliscipliiix. Aliiiiiaiulo saiie jii-
dieabal ciboriiin copiain, aliqiiaiido iiiiralialiir liaiic
jcjiinaiilibiis deesse gratiain, quain illos li;ilieie viile-
bat. Vcrnnilainen si lieri possct, siciit ipse dicebat,
ut udaque virlus obedieiitix el abslineiUi;u sociare-
inr in eis , liim piblecto apostolica; iiihil deruturuni
perrectioiii. ,
18. I Qna de re conveiiicus (lommini .Alibaleni
obsecrabat , ul a sagiiiiine duabus salicin feriis se
suspcndereiil, qui In ca;teris l;ini peifccli esseiit, ut li assiimpsit: sed ille se Petrum peccnloreni moniiclium,
aiiaclioretis niliii deberent. Cui venerandus Hugo ,
discrctioiiis custos egregiusrSi, inqiiil, Paier cliaris-
sime, vullis nobis augere coronam inercedis pcr ad-
diiamenliim jejunii, tentale prius nobiscum pondiis
laboris , vel pcr oclo dierum spatiuni , ct dcinceps
ajsrniiabilis, qiiid adjicicndnm ccnsere debeatis. INam
quandiu non gustaverilis puliiicnluiii , iiescire pote-
rilis, quoil exigat condinientnm salis, et si non adhi-
bueritis saltem miiiimiim digitum veslrum , neqiia-
qiiam judicaro dc onere fralerno diserte, ac digiie
valebitis. Qiiibus ille auditis, sentiens fascis hujus-
modi gravitalem suis viribus importabilem, cessavit
a petilione ingravandi poiideris, et seiiietipsum cflo-
pit repercutere, iinde alios ferire voluit, qiiia sagil-
lam ad eos siiie suo vulnere nequivit dirigere :
inlel-
ligeiis magnum esse pensum illud, ac dcbere sufficere,
quod apprehendere ipse non posset , qui in lanto vi-
debatur stare virlulum culmine. Erudilus itaqiic
pniesnl multo erudilior rediit quam vcnil, magnuin-
que thesaurum fugienda; inanis gloriae, et capessendai
Yei';ic humililalis seciim reportavit. i Uxc ex Historia
miraculorum S. Hugonis abbaiis Cluiiiacensis , qiio
pelenie Vitaiu S. Odilonis a se coiiscriptam csse
tcstatiir B. Pctrus, ita illam cxorsus : « Hugo Clu-
iiiacensis monasterii rcctor, et spiritalis mililiu! ilux,
ac piKcipuus iiiformator, lioc iiiilii laboris iiijunxit,
ut Vil;im B. O.lilonis, decessoris videlicct sui, proprio
stylo succincte perslriiigerem, et ex his qna; in an-
lerioribus paginis lalius reperiebanlur esse diffusa,
utiliora qu;eqiie, magisque nccessaria, brevi compeii-
dio dellorarem. »
19. Ikcc de S. Beiiedicto, ejusquc reguta, et ordiiic
_ paucis fuere allingend;!, qiiod noiiniilli B. Petriiiii ab
eiemo Foniis Avcllani iraiistulerint ad Poriucnses
rocnobilas diirccsis Uaveniiatis, el ab institiito ana-
cliorclico S. Benedicli ad legiibim Clcricoiuni , sive
caiioiiicorum regnlarium : qnibus eliain coiislitiitio-
nes, et rcctc vivendi decrela pr;cscripsisse voluiit,
,ct regiilnin Damuimim pcrperam appellant. De liae
Portiiensium Caiionieoriiin Coiigiegatioiie lcgendiis
Gabrii^l Pennoltns p;ir. ii llistori;e ord. clcricorinn
canoiiicoruni c. -47, iibi , n. i, varios liiijus crroris
assertores cnunierat , qiiorum seiilcntiam sccutus
cardiiniliuni, iii Steiibaiio X res geslas B Pctri Da-
iiiiani , ct alterins Petri de lloneslis conlnndit , ab
UghelIoiiise£unda cditionc eiiienilatus, siiblalis cliaiii
insignibiis domiis de llonestis, iii quibiis ruber h'o
staiis, ct erectus iii area alba, piiieam iiiitem anr.^ain
aiiterioribus peilibiis ipi:isi manibiis siisliiicl. Arnol-
dus Wion , qiiasi oiiiniiiiii seiilenlias couciliaturiis
lib. II, cap. 9, ita cxorditur : « 9;iiiflus Peiriis de
lloneslis, cognomeiilo Damianus et Pcccator, nobilis
Bavennas, monachus momislcrii S. Andre;c ereiiii
de Aiellaiia, ordiiiis S. Benedicli congregalionis Co-
tiiiiib;e, » etc. Vernm atius est Peirus Daii.ianus, de
qiioagiinus, aliiis Petrns de Houcstis, iilcripie Ka-
veniiam patiiam liabuil, uteique Peccaloiis uomcii
iste Petrum peccatorem clericum snbscribere epislolis
soiebat. Uterque prior fuil, ille monachorum erenii
Eontis Avetlani iii dioccesi Engiibina, isle clcr!coriiin
seu canonicorum regularium, in ceclesia Portuensi
15. Maria; iii agro B:iveiinale, quibus et coiislilutiones
piu'scripsit, a Puscule H puulifue, 10 liul. Junu.,
intliciione x , an. 1116, approbalas. Moitniis (leiii-
qnc cst Petrus de Ilonestis in siio Portueiisi cdcnobio
an. 1119, iil cst post obitiiin B. Pctri D;iiiiiaiii aniiio
qiiadragiiilaseptem. Epitaptiiuin Petri de lloneslis,
ejiisque ad Pasclialem papam epislol;iiii, ac liujiis
responsiim, et monasteria varia liuic coiigrcgalioni
Portueiisi adjuncta recensel antc menioratus Peiinol-
tus, qui Petruin dc Iloucstis eti:im Beatuni appellat,
^ mortuumqiie ait4 Kal. Jutii : at i Kal. Aprillsexcu-
dil Ugtiettus, quod suo lempore exainiiiabitur.
20. UndcB. Petro cognomen Dumiani accesseril,
variant auctores. Ci;icoiiiiis, Bcllarniinus, cuin aliis
iionnullis Damiuni filium appcllanl. Forluiiius aliiqi.e
a iiominc fralris D.imiani, cujus opera studiis libera-
tibus imbutus est, illud sibi vocabulum assiimpsisse
niatunt, et forsan hac de caiisa Pctriis D;iiiiiaiii,
non Dainianusab aliqnibus sciibitur. At Pidriis Da-
iiiianus, nisi passiin aberreiit codices qiiani exactis-
sinie csciisi, appellatiir a Leoiic Maisicano et auctore
antiqiio miraculorum S. Iliigonis siipra rclalis : in
Viia Siepliani X [lapa; iii cpistolis Alexandri II poii-
lilicis ; seculi deiii HelinaiKlus, Anloniiiiis, Liponi;i-
iiiis, Beigomeiisis, Bicordatiis, Bolcvvinchiis, anoiiy-
mus Beuedictiiius congreg:ilioiiis S. Jiislinae et an-
oiiymiis Foiiiis Avellani in leslimoiiiis a Cajelai.o
ante opera B. Pelri excusis.
§IV.
Acta priorit B. Petri Diimiuni, item upud poniifues
Greijorinm VI, Clementem 11, Leonem IX, Yiclo-
rem II, Stejilianum IX, Nicoliiuin II ; eiiscopntut
ejus Ostiensis, ilignitas cardniiditia. Scliisma I.'e-
tietticii anlipapK ejus opcru snblulum.
21. « Petruin Daiiiiamim exsliiisse doclorem exi-
miiiin, ac reip. Clirisliaiiai ct apostolic;c Sedis iio-
bilem partem, » leslalus est Pyiilus V, in iiiemorato
Brevi ad Coiistaiiliiuim C;ijeiaiiUin. Natus is est Ba-
veiina', forsan tirta aii. Ctirisli nongcntesiinuin otto-

101
PROLEGOMKNA. — DE S. PRTRO DAMIANO IIEN^CIIENII COMMENT. 102
gcsiinm;) oclavum iiifi:i relalo ejiisobilii palcliil. Al
priinis adoIcscHnlix aniiis pdieos pascerc ilebiiil ,
cliain grnndiiisculus factus : lilleris poslea imbuliis,
cl sdidiis riberiilibus, dcin scienlia excellens, alios
eriidivisse liaclilui' nuin. 7. Ereinilicam laiulcni vilani
capcssens, apud Fonleni Avellanuui inonaslicis iii-
dutiis cst vcsiihus. Cuinqiie « ledioni saci';c sedula
inedilalione v.icarct, lanta divinariim Scriptuiaruni
sciciilia claruissc j dicitiir nuin. 17, « qiianta s; quod illa epistola diligeiiter pixstat
cciido, qiia coiicionando exacio, ad ereutiim Fonlis B niiititque iiiia liiteras iinperatoris iii itiiiere acce-
Avellaiii reversus est ; atqiiealiqua illic qiiiete frui-
lus ad cclebre S. Vinceutii monasieriiiin ahlegalus
cst. Iii lioc coenohio B. Petrum Daiiiiaiium scripsisse
Vitain S. Roiniialdi circ. an. lerlium decimum, posl-
qiiambic cxcesserat c vivis, asserit idein Rubeus.
Vit;im S. Romualdi edidimus 7 fehr., ct liunc aiiiio
1027 mortuum csse dixiinus. Hiiic deciinus lerliiis
ah obilu illius anniis convenit in anno Clirisli 1040,
etreruin a B. Petro gestarum cpocliain clironologi-
cani firiiiat, ab Augiistino Forlunio, eliani cx Chro-
nicis quibusdam m:i]orihus ubservalam.
22. Crealus dein creiiii Foiitis Avellani prior est,
cuin aliqiiandiii rcbus tcmporalibiis procurandis
fuisset pr;iefeclus. Ul Ravenuani veiiirel, iiiviliiliis ab
arcliiepiscopo Ravennate Gebeb;irdo (esl liic 16
Febriiarii anno lOii mortuiis, el iii iiionasterio
Pomposiano sepultiis),rescripsit episiolain siipra a
iioliis indicatam, i(ua excusat, cuiii jaiii |>rior alios
regere, eoruinque iiecessitati coiisulerc cogatur, se
ad euiii facilc venire iion posse. Quye ante dictuni
aiiiiimi 1044 contigcriinl. IIoc aule m aiino poslqiiain
liessiinul pseiidopontilices Ecclesi:iin Romaiiam iii-
vasissciit , suhlaio scliisma;e , legitiiuiis pontifei
crcauis est Grcgorius VI, ad qiiem e.\siant iiiitio U-
bri hin;e U. Petri epistoLe ; iii prlore se aiidita ejw.s
elettiime exbilaraliiui ostendit, ct si>eiare Ecclcsiaiii
Dci per eiiiii, sordihiis expnrgatis, pri&liiniin coiisc-
ciituiain decorem. Baroniiis reUita ea epist. ad an.
1044, niiin. 8, ilc B. Pelro addit : i Taiitii ist;i non
nisi legilime electo papa digiia esso, uiplane, si de-
sinlalia, i>la siitriciaiil ad dciiioiistr;inilani ejiisdeii
caiioiiicain clectiouein oniiii ex p;ute pufissiinain.
INoii cuini ejusmodi fiiil Petpiis Damiani,. qiii vellet
h;BC scrihens lurpiler aduhiri pontifiei. : ii;iin frx
Kstiianszelo ecclesiaslic;* discipliii;e,iieiin.iii parccru
iiovil, quiii acerbissiiiie argiieril, qiieiiicuiKpio sciiet
cidcin adversanlein. ( Wxc Baronius , qni ad ;u!.
1046, niiin.5, ail, eiimdcm « Gregorium VI, excin-
plo S. Gregorii Naziaiizcni, qiii ob pacem coiiCili.aii-
dani Ecclesia! sponte se abdicavii , eodem ipsum
animo, cade.iKpie virtiite pontincia sede sponte ces-
sisse. t
23. Huic successil Svidgerus Bambergensis epi-
A
scopiis, ac Clcmens II dictus,iii ipsa Natiilis Doiiiini
dic25 Decemhris consccralus : qui niox lleiiricum
iinperatoicm filiiini Coiiradi Salici, cjiisqiie coiijii-
gein Agnelem iiilcr missarum solemnia coronavii.
Baroiiiiis aniio 1047, miiii. 13;« Ad ipsiim Cleineii-
tciii, inqiiit, Petiiis Daniiaiii, cremi iiicola celehris
iioiiiiiiis tiim saiictilale, luiii cliain doc;riiia, scri-
psisseiepciiuirepislolain, cuus hoc cst cxordium :
< Noverit B.atitudo vestra , excelleiuissimc domine,
qiiia doiniiiiis inviclissiiiuis iiiiperalor noii seniel,
sed s;ppe, mihi pra;cepit, et si dice e audeo, rogare
digniitusest, ut ad vos veiiirem , et qiiic iii Eccle-
siis iioslranim partium agerenuir, qu;ieqiie mihi iie-
ptas, eirogai, ut ad se scrihal utrum iter suscc-
ptum sihi prosequendum censeat.
24. ClemeiisII, eodem aiino, 7 IdusO.t. cxslinclo,
poslqiiam Ecclesia a Benedicto, tertio sedeiii Roina-
iiam invadeiile, fuissec aliqiiandiii alTlicta, cicaUis
est Dainasus II, anno 1048, cui iiitra priinuin sedi»
inensem vita fuiicto , tandem uhi quiuque nieiises
sedes vaciisset, successit S. Leo papalX, aiilcBriino
dicliis, episcopiis TuUensis in Belgica prinia. Iliiic
scripsit B. Petrus conlra inalevolos ohtrcclaiores.
At Leo remisit praeclaram epistobim, in qiia viri saii-
cU y.elum laudat, atque inconliiientiam clericoruiii
delestalur, et piiniendam rescrihlt, ac verbis islis
concludil : « Fili charissime, ineiiarraliiliter gaii-
C dco, qiiia exemplo conversiilionis iiistruis, qiiidqiiid
oralO'ia facultate docuisti. Plusest eiiiiii opeie do-
cere quam voce. Quapropler, auctore Deo, p:ilinam
obtinchis victori*, et cnin Dei, et Virginis (ilii) l;e-
taberis in ca^lesti maiisione, el lot mercedihus eris
cuinulatus, quot ereptis per te a diaboli laqiieis fue-
ris con^itipatiis, el qnodammodo coron^iliis. > llec
S. Lco qui coiitra Simoniatos conciliiim Boiii;iiiiim
an. 1049 celebiavit, ciijus decretum laiidat B. Pelrus
Damianus opusc. vi, eap. 33. Qu;e aHtoiii ejiisdem
Leonis exstat epislola 10 ad Aiiximanos, qiia posl
obiiuin episcopi expilalores donionmi episcopaliiim
vedarguit, recensetur inler epistolas B. Pciri Da-
niiaiii' lih. v num. 6, et siib nomine pontificis ah eo
sciipta asseritur. Mortuus esl S. Leo papa aniio
10o4 dic 19 Apvilis, virtutiini et iiiiraciiloriiin laude
i.iisignis, uti eum lahuhe Marlyrologii Bo.maiii de-
pr;edicant. Successil Geheliardus Aisietensis in Gerinaiiia
episcopus, delu Victorll dicliis, annosequentc
1055, Idihus Aprilis iii Coeua Doiiiini consccralus :
iii ciiiiis inanibus Uenricus imperalor aniio seqiiente
lOoft, 3 Noiias Octob. tradidit Deo spiriliim. Esl d
ip e Viclor papa proxinio aii. 1057 Florciiti;c defun-
tlu.28 jiilii. Ilepeiiiiiitur uii;b B. Petri litlera! ad
VicUiicm aiiiariore animo, sed zelo I.esaj jnsliti;e
ex;i;sluante, scriptis pro quodaui illuslri viro s,rKJ-
liato ei injuste vexato.
25. Eodciii anno 1057, Fridcricv» e.\ abbiilc Catt-
ncnsi cl cardinale presbytero inviltis crcal^is cs,l
,

m s. pt;TRUS oamiaMjs s. r. k. CAnniNAiJS. 104
pniitircx 2 .\iigitsli, ac SlOiiliaims aitpelluliir, iioniis ,\ cl nomanis ptiieiviihiis ali(|iiot, noclu ciim arm:ilo-
viilgo cliciliir, qui revera (lecimiis oensendiis, ciim
Slephanus Zacliaii:c snceessor aniio 752 ('onslilnliis,
liocl pauciilos sohiin ilios in ea dignilatc vixerit ,
ponlifex legiliinns fueiit , ob siicoessorcm itiilom
Stepli.iniini perperam oinissus. Sub lioc poiilifice B.
Pelriis, obcdiciilia; pr(vce\)lo coactiis, ul iiifra Acta
habent, Ostiensis Eoclesiic ordinaliis esl episcopiis :
oiijiis opiscopalns qnia cardinalium decano, a ipio
suinmus pimiifex consecraiur Iribiii solcl, intcr S.
R. K. cardiiiales B. Pctriis cliam nierilo nnineialnr,
licel hiijns dignilalis menlio non fi.il iii cjiis Vila,
aut tiiin vivcntiiim poiilificum epistolis; iieipie se-
niei ipse B. Polriis cartlinalcin in siiis hiciibrationi-
bus appellel. Exslat ejiis episl. I hb. ii :ul Xenern-
riim lurbis ccolesiam iina pervadiinl, et Joaiinem
Velilerrensem episcopmn , Miiioiiini posiea cogno-
iniii:ilniii, pap:iiii oonsliliiiinl, IVnedloli illi iniptisilu
iioinine. Qnod ciim Pelriis D;iini:inns, vir vid.le leli-
giosus, ( qiieiii eo lempore &lephannsp:ipa ab ereiiio
cxtraoiom, iii Osiicnsi Ecclesia episcopnm feccrai)
conipeiissei, iina ciiin cardinalibus lesisleie ac le-
clainare cwpit, alqne anallicmalizare. Scd bi lanicn
oiiines lerrore conipiilsi, per vaiia looa fiigiTc. »
Scripsit B. Petrus episl. 4, lib. v,de dioli Benedioli
schismale, siib hac inscriptioiic : Dvmno II. revcren-
dissimo nrcliiepiscopo Pelrus peccutor momicltus, de-
bitce subjectionis obsequium. Cajctaniis niissani opi-
natiir Henrico nrchiepiscopo Havennnti , el agi
biles episcopos Lnleramnsis Eccleiia: cardinnles : ad K scliismateCadaloi anlipnp(v. Inscripsit Uenricoopiise.
qiiam annotat C;ijelaniis, colligi eiim fuisse cpisco-
punt cardinalem ob hicc verba inserta : « iSos ila-
qiie, fralres niei, ut e( nie vobis aiidentcr interse-
ram, nos, inqnam, qiii lanqiiam seplem siimiis ooiili
super lapidem unum, qiii slellarum portamiis ima-
giiiem, ipii angclorum lenenuis per aiiiiiintialioiiis
onioinm dignilatem, videamiis.splcndeamns, ctverba
vila; popiilis, noii solum vocibiis, sed cl nioribiis
nniitiemus. > Hsec ibi. Clariora indicia cx ejns ope-
ribus mox dabimus. Berlhohlus Constantieiisis, ab
Oiioiie episcopo Osliensi, dein Urbaiio II [lapa, aniio
108i, consecratiis presbyier, appellal Peirum Da-
miani pia' memorin; cardinnlem episcopum in Appen-
dice Chronici Hcrmanni Contracti, ad an. 1100,
viconlra Simoniacos, cum noviter sncerdjtium siace-
jiisset aimo 1051. Sed in Appendioe, seii cap. 59,
dolet id a se faclum, cum « ne lcnucm qnidem soiii-
tillam soliitionis exculpere poliiit. > Unde iioii vi-
delnr ei poslniodum favisse, aul amiciiiain coiiser-
vasse. At de schismale Benedicli, non Cadaloi, agi
clareindicat hisverbis: i Hucaccedii, iitquiapioe menioriae
Stcphaiius papa, congregalis inira Eoclesi; m
episcopis.civibusquc Romanis, clero ct popiilo, hoc
subdistiictianathematisexGommnnicatione slaiueral,
ui, si eum de Iioc inundo niigrare contingeret, aiile-
quain Hildebrandiis Ecclesi:c Bomaiix siibdiaconus,
qui cum commnni onrntum consilio miitebalur, ab
imperalrice rediret , papam nulhis cligeret, scdes
deducta. Scculi auctor Vilai S. Joaiinis Laudensis ^ apostolica usque ad illius rediliim intacla vacarct. i
cjus discipuli, Franciscus Pclrarcha, Joanncs Tri^ Cum ergo nildebrandus, qiii postea fuil papa Gre-
llieminus, Aloysius Lipoinanus, aliiquc. Al cardin»-
lis Baronius ad .tnnos 1057, num 19, plurihus ex.ponit
Ecclesise Roinan;c formam illius temporis, seeuiidum
quani primum cardinalinin episcoporum siatiiit Ostien-
seni : ei Auguslinus Fortunius in Yita a Cajetano
edita ait . « Stcphanum pisicii-
tibus, cl lerribiliter analheniatizanlibus, iiooiiirno
lempore, cuin annatorum liirbis undique liiiiiiiltiian-
tiliHS, et fiirenlihiis, inthroiiizaliis est. • Qii;i', rcli-
quis omissis, indicant de anle indicaio schisinale
agi.
27. Cum Benedictiis psoudopapa et si hismaiiotis
iii concilio Sutrino condcmiiatus, oniniqiie saoerdo-
lali oiricio privaius esset, ct Nicolaiis a clero, popu-
loque Romano digno hnnove suscepliis, et pontilex
solemni coionaiione mense Jan. anni 1059 inaiigu-

lOS PROLEGOMENA. — DE S. PETRl DAMIANO IIENSCriENII COMMENT. 10(5
raiiis; mox eo;!ein an. haljilum Romse conciliuni
ccntum et iredecim episcopornm, in quo Berengarius
liaeresim alijuravit, consiitiitio de electitme Ro-
mani ponlificis edita.et deeretum contra Sinionia-
008 faclum, ciijus meminit B. Petrus opus»". xxx,
cap. 1. Qui dein ad Mediolanenses, a Nicolao papa
niissus, Ecclesiam illam a iabe diiplici liberavil, qux
iii Vila c. 7 referunlur, quonim meminerunt Alexan-
dri li, qui ^'icolao successcrat, legati in constitu-
lioiiibus an. 1067 clero populoqnc Mediolanensi
pra:scriplis, ubi h;i'c prudenter inserla sunt : « Quia
itaque per confratrem nostrum dominum Peirum
Ostiensem episeopum, reverenda; sanctitatis viruni,
quxdam sunt olim iii hac urbe correcla, non opus
est ea, vel pnt;terilas lites omnibus notas, repli-
care. t Qua; legitur lib. vii, cpist. 9, eam scripsit
B. Ptflrus noinine Nicolai papaj ad Aniiam Jaroslai
Rnssornm regis filiam, reginam Gallire atque Hen-
vici primi uxorem , cujus pieiatem et in pauperes
beneiiceutiam laudat nc suadet, utvirum suuni regem
ad rempublicam juste administrandam, Eccle-
siam protegeiidam, aliaque pietaiis opera inflaimnet:
lilios quoqiie suos, quibus ipsa imbuta est nioribus,
institnat. Mortiius esl Ilenricus rex an. lOGO, cui
Pliilippus primus adhuc puer successit. Quod olim
iilem pontifex curarat rea^dificari jiixta Florenliani
monaslerium S. Felicitatis, nuinivit privilegia iv
l.lus Jan., indiclione 13, Florentia; dato, id cslaiino
1060,qiii lamen Roma; numerabatur ab Anniintialio-
nis fesio, et inscribitur in diclo privilegio an. 1059, scriptis lilteris B. Pelrus inonuit, scelcris magiiiuiciii
ciim aliis quaiuor episcopis subscribit Pelms ^ diiie ante oculos proposita, et nisi resipiscat, diviiuc
percalor monachus, is est, de qiio agimus, Damia- iiltionis propinqiium fiilmen miniiaiiir. Siint ex cp.
nus.
§ V
Schisnia Cadatoi pseudopnpce per B. Pelrum reslinclum
: ejus nd eremum Foiilis Avellani redilns. Leqalio
ad Cluniacenses , arcliiepiscopos Gatliw, et
Henriium regeni sub Atexnndro II pnpa.
28. Cum, Nicolao II orhis^^Christiani habenas mo-
(leraiile, Ecclesia Dei majori tranquillitate et felici-
lale frui cBepisset, eidem gratulatur B. Petrus epist.
7, lib. I, alque una pro Anconilanis, qui a catholica
coniiniinione summoti fiieranl, oral, ut infelices lio-
miiies a moriis KteriiBe periciilo eripiantur. Eidem
Nicolao poniifici inscripsit opiisculuiii xvii De coelicuris vibrala desMviat, tanlummodo Romana Ecelebatu
sacerdoium, ipsumquc horlatur, ul, poslpnsilo sia p.ropri.-e p
oiuni humano respectii, ailversus hujusmodi, apodignitatis
apicem per tc re|iaraia cori-
«tolico zelo succensus, insurgal, neque poleiites, qiii
Ecclesiam turpitiidine coiuquineiit, revereatiir. Sed
vel potissimum apud hunc poniincem id egil B. Pe-
iriis, ut siiii oniis episcopale doponere permitlerel.
Exsiai ea dc re epist. 8, 1. i , ad euindein Nicolaum
(lapam et Ilildebrandum S. R. E. cardinalein. Ex-
sial eiiam opusciiliim xix, eidem ponlifici dicatiim,
l)e abdicatioiie episcopatiis : in cujus prologo intcr
aliascaiisas banc allegat : « Ciim siib sancto ponti-
licatii veslro jucniula pace universalis Ecclcsia po-
lialur, canis nieis et grandicva; jamjam seiiecttiti
requies non negetur. » Ac t:intleni magna animi mo
dcslia libellum huiiccapito 11 ila coneludit : i llo-
PATao! .
CXLIV.
A rum igiliiraliorumqne Patrum auctoritatc siilliili;!*-,
cpiscopami siinul, el monasteriis in sanciis nianibus
vcstris irretractabililer abrenuniio, omncquo
jus a me movenda: imposlcrum qiiajstioiiis ac r.-^pc-
litionis abscindo. Et qiiia pro innumeris pcccalis
ineis non siim dignus in ecclcsiastica dignilate pcr-
sistcre , det mihi divina misericordia pcr sancias
orationes vesiras, venerabilis Pater , co ipso vita;
quod restat, in luctu et poenilcniia permanere....
Omnipotens Deus, qui incomprchensjliil; dispensa-
lionis sii.-ft consilio, et me ab obtinendi rcgimiiiis
ambitione dejecit , et vos ad ecclesiaslici cnlmiiiis
sumnia provcxit, sancto cordi vestro, cujus esi in-
habitator, inspiret lalia milii per sacras litteras
niandata dirigere quas nieis votis meisouc valeant
B desideriis concordare. i
29. Ha^c egit B. Petrus pro abdicalione eiiiscopa-
tus, ircc tamen voii sui compos factus est , forsaii
ob Nicolai pontificis niortei;). Obiit is sub finem
Julii an. 1061, cui posl duos men.ses interregni
successit Aiiselmus episcopiis Liicensis, a cardina»
libus circa Kal. Oct. Icgitime cleclus, et Alexander
II appellatus. Fuerat is coines B. Pelri Damiani iii
celebri ad Mediolanenses legatione, eumque opiisc.
(piod Aclus Mediolani indigitavit ,
pruiienlia ac san-
etiiate conspicuum fuisse testatur. Conlra liunc pon-
tificera, novo schisniale conflalo, Cadalous episco-
piis Parmcnsis 28 Octob. pseudopapa consiiiiiiiis
est, assumpto Honorii il nomine : quem binis ad cirii
20 et 21 I. primi. Quoniam vero cognovcrat, causaiii
Cadaloi ab asseclis Henrici regis Cermani.-c , tum
adhuc adolesccnlis, et nccduin in imperalorem as-
siimpti, iinpie defendi, epist. 5, I. vii, ejus aniinum
qiiibusdain quasi stimulis impelleie conaiiirad opeiii
Ecclesia> fcrcndam , erga quam exiiniiis cjus zchis
ac studium elucct : qiiod paucis hisce vcrbis ex cpi-
logo decerptis osiendo : « ntinam, inqiiit, egi)
ante iribunal timm adjndicer reus perJuellionis,
dum tu tamen in adversarios apostoIic:ic scdis vimli-
cesarbiler a;quitatis ! In cervicis nic.-e jugulnm se-
scendat. Tirro si Cadaloiim cito , vcliit ahcr Con-
siantinus Ariiim , destruis , et Ecdesia;, pro qua
Christus niortuiis est, pacem reforniare conieiidis;
facial te Doiis in proximo de rcgno imperialc fasii-
gium scandcre ct a ciinclis bosiibiis tuis insigiiis
gloiia; titiilos reportare : al.ioqiiin si adhiic dissimu-
las, si niundi periclitaniis eiTorem, cum possis abo-
lere, delrecias; et reliqua. Cohibeo spirilum et coii-
scquenti.ic reliiiquo lecioribiis inlcllectum. •
50. liicc Ld regcm B. Petnis, ciijus est etiain
rp. 6, 1. III, ad 8. Annonem archiepiicopum Colo-
niensein, quom laudai quod Cadaloum perseciitu.=
sit, el pro viribiis ecclesiasiico inucronc jiigularit :
Iiori.alur iit exlremam opcri in.inum iinponat , id fu.«

1(17 S. PETRCS DAMlANyS S. R E. CAUDINALIS. m
luiuii), si fjiis opeia goiicralis Palrum convciiliis A cies ducas, sive vigiiiti quinqnies, cciitum faciuiit.
ciigaLiir. Uiiocl cl lacuiin esl. Nain in Gernwiiia Consequitiir ergo, ul qiii viginti psaltcria cum di-
Oslioriuiise coiKiruiiii iradilni- anclorilale S. Aiino-
iiis congrogauini , iii quo, rege Hcnrico pr.-eseiile,
recitala csl synodalis disceplaiio, quani B. Pelrus
Damianns, laiiquain intcr advocatum regiuin ct
dercnsorem Roniana; Ecclesia; liabila fuissel, com-
posueral : iibi oiiinium cuusensu coiiclaniala dici-
lur dainnalio psciidopontilicis Cadaloi , Alexandri
vero eleciio coinprobala. Consule Baioiiiuiii ad an.
•lOCl, n. 21, ubi 27 Oct. ipsis vigiliis s.anctorum
apostolorum Simonis et Jiidae, lirec pcracla scribit.
Disccplatio illa synodalis conlineUir etiain inter
opcra B. Poiri loino III, opnsc. iv , ei loni. XXV
Concilioi^iim editionis rcgia; a pag. 038. llortatu
iiem S. Annouis, a proceribus Germania^ Romam B
lcgali, concilium Mantuannm an. 10G4 liabitum est,
cui Alexander papa cnm cardinalibus adfiiit ; eoqiie
peteiite B. Petrus Damiamis el S. Aiino arcliicpisco-
pas iiiterfueruni : iibi Cadaloo pseudopapa deiiuo
coiideinnato, Ecclesia; el imperii scaiidaliim sulda-
tuin est. Mulia inlerim illis aiiiiis subiit vii;fi discri-
mina B. Petrus, qu;c epist. 5, lib. vi, ad iiioiiachos
Cluiiiacenses •vppellat « conglobatas Cadaloii i furo-
ris insidias. » Quod Cadaloum liospitio accepisset
Gotliifredus diix et comes Tusci.TC, ab eodem B. Pc-
tio cpistola 10, 1. VII, inonilusest.
51 Alexandcrll cum, ut supra dicluni est, circa
K;il. Oct. aiini 1061 esset electus, consecratinnem
dislulit, quousque synodali decreto sua clcclio canonice
facta cognoscereinr, atqiie rala pariicr liabe- C
reliir. Imo cnm scliisina Cad;iloi acccssissct, ab Urlic
fiigam arripuit, ne a nonnullis Romanis Cadaloo fa-
veiiiibiis oppriiiicretiir : a ipio B. Petriis tuin se
oiiere episcopali liberalum scribit opusciilo xx, qiiod
eidcin « Alexandro, aposlolica; sedis electo cl llil-
debrando » inscripsit : alqiie iiacaput 1 cxordilur:
t Bciiedicla omnipoteiitisdispcnsalioConditoris.quia
ad vos nupcrascendeiis.dnornm episcopatuuni,unius
regomli, ncmpe Ostieiisis, alterius visitandi, scilicet
Engiibini, inoie dcpressus , pnicrupta Alpium juga
Iransivi : nioxquc saicina tribulalionis abjecta, «x-
oncratus, ct libcr ;id dilectam solitudincm lanquam
fugitivus postliminio rcpedavi.... Unde cgo wiin
ecciesiaslicuni vobis rcginien renuiiiiare disposiii,
non erravi, qiiia RomaiuB, qii;c vos cstis, Ecclesi;i;,
quod snuiii eiat, digiie resliini, el iit vobis me csii-
fessuni csse piofitear , pio liac refutatioiie cciilum
aiiiioriiin pa^nitentia csl iiiilii conscquenlcr injiincta,
lier illa nimiriiin remcdia , quse nionasticis suiil icgiilis
institiila. » Qiiomodo aulem cciitiini annorum
panilciiti;i cxplcatur, cxponit B. Petrus in Viia Do-
niinici Loricali liis verbis : « Porio cum Iria sco-
panini niillia annum poeiiilcnlia; apiid nos rcgulari-
lcr explc;int, dccem aiilcm psalmorum modulalio
iiiiilc scopas adniittal, diiin cciitiim quinquaginla
psaliiiis coiislare psalterium iion ninbigilur, qiiinqiie
aiiiioiiim poenitentia in uiiius psaltcrii discipJina
recte siipputaniibus inveiiitur. Sed sivo qiiinqiie vi-
sciplina dccanlat, ccntiim annoruiii pccnitenliam se
peregisse coiifidat. » At qiia a;tate eain poenitciitiani
snsceperil B. Petriis, iii dicto opusculo x\, c. 5, iii-
dicat : j Ecce jam ociili, iiiquit, caligant, et soliio
amplius plilegmatis liumores abundant. P.ug;e sub-
eiint, et dentiuin ruiiiam gingiv;^ minanlur. Capiil
deniquc, quod canis liaclenus spargcbatnr, cygn.Tco
jain albore nivcscit: vox raucit, virlus deficii ; » el
cap. 7 iiiter perorandiiin, addt, se, ut jiissiis
er;it, « cnpcre apostolicoe sedis pontificem ordi-
nare, » seu coiisecrarc, « ac proLinus a proprii poii-
tificaliis Osticnsis arce recedere. »
52. Verum ctsi B. Petro concessiim fuerat in
cremo Fontis Avellani commorari, non fuisse taineii
cum cpiscopali oiiere prorsus liberaliim inniiit ipsemet
epistola 15, I. i, ad Alexaiuiriim xiimince sedis
nrilisiilem, liiin consccralum : in qua siib finem ista
liabet : I quam jucundum , quam snave niintiuin
quam deniquc dulcis ad aures moas nuper fama de-
vcnil, qna; vosOstiensemcomitatiim mihi sublraxisse
et alii tradidisse perbibiiil... UUro etiam divinam
imploro cleinentiam, nt cpiscopaium quoque qiianto-
ciiis ordinare non differas, et sterile arenosi littoris
aratpjiii miiii de manibus tollas. i Qiiod non vidctiir
impetrasse. Nam pra;tcr illa, qiia; contra Cada-
louiii aKttpapam cgit, variis adbibitus csl legalioiiibus
quaruin forsaii prior fuil ad Cliiniaccnse mona-
slerium, cum hiijiis abbas S. Hugo, ut supra exojns
Yita dixiiniis, < Bomanaesedispatrocinium advocarci,
qiiando niagnolabore ct difficiillale a latere poniificis
avulsum doiimum PeLriiui ,
Uoslieiiscin videlicetepi-
scopuin, cognomenlo Damiaiiuin, obtinuit. i Labo-
rein tnma se impensuin meiiiorai B. i^etrus cpist. 2,
1. VI, adS. Hugonein abbalcm : i Ciim jain ine, iii(|;iii,
senecius iiicurva dcprinieret, el clfeto viribus corpoie
initabuiida gradientis vestigia sub incertis gressibiis
vacillarent; cgo ad tuoe jussionis imperium, aninia n
iiieain, ut ita loquar, iii numibus mcis posni, a;sti\is
adoperta nivibus Alpium prajrupta consccndi, et pio
utilitale venerabilis moiiasterii tiii propinqua saiis
oceano Galliarum inlima peiielravi. « Diu se ibidciii
moratuin consequitur in epist. 5 cjiisdein I. vi ail
moiiachos Cluniacenses liis verbis : « Promissum
inihi fucrat, (luod in Kalcndas Augusti forcm rcgre*
sus ad propria : seu profligato postmodum Irimcstri
curriculo,ei qiianta potui celeritate curavi, ct laincn
vix aiite quintum Kal. Noveinb. dieiii, Foiitis Avel-
laiii, uiide proccsseram, cicumeii ascendi. » Memi-
nil etiam B. Peirus liujus siii itineris opusc. xxxiv
c. 6, et opusc. XXXIX.
53. AlLcram B. Pctri in Gallias legalionem, ciim
cximia cjiis coinmendalioiie confiiict ep. 21 AJexan-
(Iii papa; ad qninqiic archiepiscopos Gaili;ic, quam
liic integram (lamiis ; « Alexandcr cpiscopus, scrviis
seivonim Dci, G. Remcnsi, R. Scnonensi, B. Turo-
iicnsi, M. Biliiricensi, T. Burdigaleiisi, archiepisiopis,
sfili;(';)iii, ct apnstolicaui benedictioncm. ^uu

iro PROLEGOMENA. — ..E S. PETRO DAMIANO HENSCUENII CO.MMENT. liO
isiioral saiicta veslra fraternitas, dilectissimi, quoJ A consiliis siiperaliis, ne principes rogni Irnslr.irouir
ex aiictoritaie sedis apostolicoe, ciii nos indignos
clemcntia divina pr«fecit, totiiis universalis Eccle-
siiB regendus, ac disponendiis nobis status incum-
bil. Qiioniani igiiur pluribus Ecclesiarum negoliis
occiipati, ad vos ipsi venire non possumus, lalem
vobis virum destinare curavimus, quo nimirum post
1105 in.ijor in Roniana Ecclesia non liabetur, Petrum
vidclicel Damianum Ostiensem episcopiini, qui ni-
miiiiii), et iioster esl oculus, et apostolicse sedis
iiiiiiiobiie firmameiituin. Hiiic itaque vicem nosiram
|)leiio juie coiiiniisimus, ut quidquid in illis Deo
aii.xiliaiite siatueril, ila ratum leneatur et lirmum
acsi speciali nostri examinis fuerit sentcntia pro-
niiilgatum. Quapropter venerabilem sanctitalem
vestiam fraterna charitate monemus , el insuper ]
apostoliea vobis auctoritate prsecipimiis, ut lalem
tantumque viruin, taiiquam nostraiii personam, di-
gna studeatis devotione suscipere, ejusque scnteii-
tiis atque judiciis propter D. Petri apostoloruiii
principis reverentiam bumililer obedire. Quisquis
enim fisslu siiperbioe (quod absit) inflatus, illius
judicio conlradictor vel adversator exstiterit, usque
ad digiiam satisfactionem, noslram vel Rouiaiia;
Ecclesioe graliam iioii babebit. Quia vero, cum ad
vos Girelmiim misimus, adhuc adveiilum pra;fati
doDii/ii Petri nos impetrare posse iiullateiius spera-
iciiiiis, voluiiiiis iil, si qiiid apud vos Girelmus coe-
pii, ad doniiiii Petri magisteriiim veniat, et per
cjus manum qiiidquid agendum est, fiat. » Hactenus
qiios siimma frequentia sibi Mogunli;c occurrere
jussissel; Francofurlum abiit, ibiqiie eos qiii Mo-
gnntise convenerant , adesse jussil. Quo diim fre-
quentes venisseiit, Pelrus Damianus (is legaius erat
sedis apostolicac, vir setate et viloe innoceniia admodum
revercndus) mandata exposiiil Romani poii-
lificis, pesMraam rem , et a noiniiie Chrisiiano,
nedum ab regio, mullum abhorrcntem esse (iiiam
moliatur. Si minus humanis legibus, vel canonuni
sanctionibus terreretur, parceret saltem faiiia', ct
existimationi propiiai, ne scilicet tam fcedi exompli
venenum, ab rege sumpto initio, totum conimacula-
ret populum Christiaiiuii), et qui ullor esse deiiiiis-
set criminiim, ipse auctor et sigiiifer fioret ad
flagitiiiin. 1 Postremo si non flecterelur conciliis, se
necessario vim ecclesiasticam adliibituruni, ei caiio-
iium lege scelus prohibiturum. Ad lucc siiis maiii-
bus nunqiiani imporatoreni coiisecrandum fore, qui
tam pesiilenti exeinplo, quantuin in se esset, fidem
Chrisiianam prodidisset. j H:ec summa legalionis
B. Pelri, qiiam principes acquam censuore, ac rex
ipse tandem fiacius, in regni m ihori consortiiim
regiiiam admisit, ex eaque regni liscredem ei suc-
cessorem geniiit.
55. ncniici hiijus regis niator erat Agnes, Guil-
lelnii IV, dueis AqiiitaiiiaB, filia.cum raarito Honrico
Conradi Salici filio, a Clemente 1 papa, ul supra
diximiis, an. 1040 imperatrix coronala : qiiaj iniqiie
etiam tulerat absque licentia sua, et filii cicaiiiiu
cp. Alexandri H. Inter alia lum piaeclare in Galliis C fnisse papam Aiexandrurn H, et contra eum adhx-
a B. Potro palrata, senteiitia exsecutioiiis cum aliis
cpiscupis in neginaliluni nionasterii S. Medanii in-
vasorem lala est, quam Alexander H, epislola 2:2,
ad Gervasiiim arciiiepiscopum ejusque suffraganeos
data confirinat, eainque exsccutioni mandari piao-
cipii. Epislolam brevitatis causa omitto.
34. lierum traiis Alpes legaius est B. Pctrus ad
Heinricuin rcgem, cuin is juveiiili furore abreptus,
Bertam conjugein, qiiaiii ante biennium iii uxoiem
duxerat, slaluissot repudiare. Lambertus Schafna-
burgensis, qui liim vivebat, rem gestani in Chronico
ad annum 1069 qiio contigit, ita narral : t Post
serat faveraique Cadaloo pseudopap.u : jiro qiio
delicto expiando Roinam venit ad liiiiina apostolo-
rum, ubi usa est consilio B. Petri Dam. in patreiii
spiritualem assumpti , cui oinnia sua peccata ;i
priina infantia patrata confessa est. Qiub ipsemet
B. Pctrus testatur opusculo lvi Do fliixa niuiidi glo-
ria et saiculi despectione. illi inscvipio cap. 5. E\-
staiit el quatuor eiusdem ad liane iniperaliicem
epistolaj 1. VII, in quarum uliinia eanideiii in Ger-
maiiiam profectam borlatur, ut Romam redeat:
quod ct fecil, ae Roma; permanens, saiictitate con-
spicua e viia decessit anno 1077.
Pentecosten rex Wormatiaj cum principibus regiii
colloqiiium habuit. Ibi primiim cum cpiscopo 5lo-
§ VL
giiiilino rem secreto agit, ejusque opem ad perfi- ^ Legalio Bctili Petri ad Florenlinos et Ravennniri:
ciendum, qiiod mente machinetur, obiiixe impiorat...
"'"'*'"• «''/'"""'«> veneraiio.
Syiiodum coiifioiendo negntio indixit Mogiinii;e 5G. In Italia ultiinis vilse siiK annis mnlta pr.o!-
pro>.ima post lesiuiii S. Micliaelis liebdoiiiada.... clara egit B. Petrus, qiiorum alia c.ip. 8 ct 9 ViLe
lioniineiile jani die, qiii sciiidendo regis coiijiigio
diclus fucral, rex .Moguiitiam concilus properabnl.
Et ecce iiiter enndiim comperil legaliiin sedis aixi-
stoIic;e suum Mogunli;* advenlum pr;iesloI;iri, iiui
discidium fieri probibeat, et episcopo f.logiiiiiino
apostolicai aniiiiadversionis sonlentiam iiiinitetiir,
qtiod lam nefari.o separalionis se auclorein proiiii-
scrit. Consternalus illico, quod rem diii exoplalarn
pordidisset e manibus, paiiterquo venerat in Saxo-
niam redire voleliat. Vix el ;ngre tanicit aiiiicoriini
narranliir, alia illic omissa paiicis hic attinginuirs.
Magniini circa aniuim 1005 coiinaluni est in Eccle-
sia Florentina scbisma, dissideiitibus al) episcopo
nionacbis, inter quos primiim lociim tenuisse S.
Joannem Gualberluin, ordinis Vallis Uinbrose fiiii -
datorein, in Vita ipsius, :)d 12 Jiilii illiislranda,
asseriiur bis veriiis : t Vir boatiis episcopuiii Fki-
ronlinum, noniine Pelruin, patria Ticiiicnseni, no i
solum Simoniie, scd eliam hocresis, propler illu 1
viiium cum suis fratribus reuin asscrebal, luc ab
,

111 S. rETUUS DAMIANLS S. H. E. CAUDINALIS. 112
cos;icramenia percipicnda iliclali.it. Inde vcvo velic- \ lianensem in Galliis opisc. cnjnf Ecclosia ah inipTO-
mens oria csi conicniio h\ c|cro et populo Floren-
lino, aliis episcopuiii dcfcnilcnlilius, aliis monaclios
landaniibus, qupd lanla libertalc illud viiium detc-
slarenlur. > Et episcopi parcns, iitpole homo simpli-
cissimus, falsns dicitur se regi ter mille libras de-
(tisse. Alexander II, inisso B. Pelro Damiano, cona-
liis est parles dissidenles conciliare, scd re infecm
coactus est redirc. Adversus monaclios agebat, qui
cpiscopum suum , nccdum ab Ecclcsia catholica
condcmnatiini, clamareni esso vitandum , bonetli-
ctiones illius et sacramcnla esse nialediciioncs et
Siicrilcgia : «c proptcrca proliiberent populnm accj-
pere sacramciiia ab episcopo, aul ordinatis al) eo,
lliiic pliirimi absquc sacramento eucliaristix morie-
bis vexata, multis calamitatuui proccllis et turbinibus
agitabatur, eidem accurate comnicndal : modo
dcprccainr pro Ravcnnate episc. ut ab anailicmalis
vinculo solvatiir. 4 Indignum qiiippc cst, ait, iit
prQpter tinius bomuncionis oflensam, tam inmmiera-
bilis nuiltitudo liominum depereat, cl lantuni Clirisli
laborcni, pro quo pretiosum sanguinem fiidit, ac tnt
innoccnliiim animas niiscrand:c iiniiis pcrsona)
Ciilpa siibverlat. » Erat is Ilcnriciis crcatiis aichi-
episc. ann. lOiil, morluus circa an. 1070. De eo
Alexander pontifex scribens ad Valeriaiium episco-
pura : 1 Slupuimtis, inquil, quod Hcnricus Ravennas
dictus arcbiepiscopiis, nixus sil tc eNcommunicare.
Vcrum quia excominu|iicaliis le cxcommuni-
baiitur, ncque baptizati clirismaie ungebantur. Ha;c g care non potuit, apos^olica auciorilaip te, tnosque
B. Petrus opusculo xxx De sacramentis per inipro-
bos adminislratis late deducil, quod Florentinis mi-
sit. Correpti monachi justa B. Petri repreheiisione,
quod zelo non rede ordinato prosecuti causam epi-
scopi essent, Romam profecti, corain poniifice epi-
scopum accusarunt , et Peirus monachus Vallis
Umbrosa!, post sacrificium niissa;, indutus adhuc
vestibus sacris, solum casula deposila, per igncm
ilhesus transiit : iiti pluribus describit Desiderius
abbas Casinensis, qui euindem Pelruni episc. Alba-
iiensem, duni scribcrel, adhuc superfuisse alfirmat.
Baron. ad an. 1063, nuin. 58, asscril, « Pelrum
Florentinum episcopum, e quem Acta S. Joannis
Gualberti tradunt ab t Alcxandro pontifice de oinni
absolvendo, mandainus cxinde non cnrare. > lia
ex Ivone, et Graiiano RubKus, et Lgbel.^ Piofa-
natore siiblato, » uti Acia iiifi;\ hab^nl, nuiii. 49,
\ jussii Alexandri II Ravefiiiam proficisci prjipciiii-
tur. Quam |egalionctn, licot jam alate confoctus,
suscepit. >
38. « Istis vcro, » ut nnm. 49 addii«r, ^ aliisqiic
nonniillis negotiis patratis, cum pvinia niaiisione
Faventiam tenuisset, febre correptiis decubiiil, et
die anniYersaria cathedra' S. Petri, spiritiini Dco
reddidil. > Annnm obitiis CNprcssit Bertlioldus Coii-
siaiitiensis, auctor, ul siipra oslcndimus, coacvus,
qui in auclar. ad Hermaim. Contractum ad ann.
1072 ista scribit : ( Petrus Daniiani, pia; memofia;
episcopali oflicio-.deposituin fuisse, > postmoduin C cardinalis episcopus, iamdudum mundo crucifixus,
< reconciliatum fuisse, et in communioiiem ab iis-
deni monachis receptum ; j quod Lghel. in Episc.
Florenliiiis tom. III Iial. sacrajnegat, sed aliiiin niox
substilulnm episc. etiam Petrum nomine, conlcn-
dit.
57. Occasione hujus episcopi Florenlini celebra-
lum est Roina; conciIium,centum el amplius episco-
porum,adversus Simoniacos : ubi ct canone i statu-
tum cst, ut clerici siniul manducarenl et dormirent,
honaque in communi possiderent :
quod Baron. an.
1063, num. 37, asserit < facliim suggestione Petri
Daraiani , scriptis suis Alexandrum pontificcin ad
ba;c sancienda rogantis; > scilicct opusc. xxiv con-
ira clericos proprielarios. Eidem inscripsit opusc.
migravit «d Dominum vii Kalend. Mart., cui dominus
Geroldus, revera monachus, sciciuia Scripturarum
insignis, et moribus suo praedecessori non impar,
in episcopatu successit. > Ha;c Bertboldus. Qiuc
pra;clare cum Viia.B. Pctri consentiunt, ut mirum
sil, a Fortunio, Riibeo, Ricordaio, Wione aliisqiie
quampliiribus, obitum ejus diffcrri in aniio 1080,
asseriqiie eum Raveiinam fuisse ab Gregorio VU,
Alexandri successore, niissum posl obituni Wibeni
archiepiscopi. Qiia; uii nullo nixa sunt fiiiulamenlo,
ita ulteriore non indigent refutalione. Queni ergo
vivens diu, imiltumque successorein petiit B. Petrus,
et nunqiiam potuit coiisequi, tandeni a niorte acce-
pit. Fuit is Gcrardiis, aliis Geraldus et Geroldus,
xxiu De brevitate vita; pontificum Roniauor., et D < natione Germaniis, pairia Ratisbonensis, niona-
divina providcntia : ac pro eodem ad qua;stionein
cujusdain patriarclia; edidit opusc. xxxviii conlra
errorem Gra;corum de processione Spiritus saiicti.
Ejusdem pontificis noniine exstat, epist. 7 libri v,
ad clerum et populum Mediolanenscm , in qiia
postqiiam paternam, qiiam dc eoriim salule pon-
lifex , patria Mcdiolanensis , gerebat sollicitudi-
nem, humanissimis verbis ostendil, horiatiir ut
nihil humile, nihil tcrrenum cogitaiiles , ad co;-
lestia toto aniini impctu, toto fcrvore se cxtollanl.
Alias niisit ipsi poulifici epist. qua; libro i excusse
suiil : in iis modo pravas coiisuctiuliiies eradicandas
ostendit, modo Simoniacos oppiignat, moilo Aure-
chus ac prior iiiajor Cluniaccnsis, > qiii ab Alexan-
dro papa iii Gallias destinalus est lcgatiis, a Gregiirio
Vll in Hispanias ac Gcrmanias, atqiie, eodom
Bertholdo leste, ix hliis Deccinbris aiini 1077 vila
functus. Ciinsnle Lgliel. in Ital. sacra, et additio-
iiibus ad Ciaconiiim de Vitis pontificum cl cardi-
naliuin.
39. Barnn. an. 1072, iium. 54, asscrit « B. Pe-
trura mortuum esse anno xtatis suse scxagcsin i»
sexto , utpote quod ipse se natiim testetur in epi-
stola ad senatum, post annos quinque ab Otlonis III
iniperaloris obitu, nempe anno Doniini millcsiii.o
scxto , nam eumdem iniperato:em exordio anni se-

115 PROLF.GO.MENA. - VIT V S. PETRl DAMIANI. 114
(iiiuli iiost millesiiiuim obiisse, 8iipe;iiis csl deinon- A
stn\iuin. I Veium hanc epist, D. Petri ad senatum
iiusiiuain in Qccuiaia oiicruni et episiolarum edi-
lione reperire potuiinus. Al contra U. Petrus ad
Alexaiidnini H elecliim , cryo sub finem aniii 1061
:iut initium soqiienljs, describit siiam seneclulein,
ct « ca|)ut, quod canis liactenus spargebatur , cy-
giKfio jam albore nivescere; » el tainen non nisi
(|iiin(|iiagcsimiim quintum oclatis annuin egisset, aiit
siiniinuni absolvisset. Qiiid si post qiiinque annos
ali oiiitii iiiiperatoris Otionis seculidi se natuni esse
iiidicarit? Is essei annus nongentesinins octogesi-
nius ociavus, et capillos cygnaeos cuin reliqua se-
iiectute siipra indicata habnisset anno aetatis 75,
niOTluiisqne essel anno setatis 84, «lale confeclus,
uti ex Actis jain diitimus. Ideni Baron. ita diclo U
n. 54 illusliia B» Petri opera a se commemorata
concludit : t Sic Deus in boc deploratissiino sajculo,
ciim exerevisset ad Ecclesiani obruendam diluviuin
carnis, dedit mundo lantuni virum, qui austeris-
s:nu« vit;ie exemplo, verbiqiie prajdicatione, et scri-
piis exsiccarel lantam putredinera , pariterque pu-
gnaret adversiis Sinioniacam ha;resim, qua; ubique
locorLiin giassabatur inipune. » Haec Baron.
40. De sacri corpoiis translationc isla tradit
Ughell. ad Ciaconium : t Faventiae ad liujiis sancii
viri lumulum ardenl faces , populus conUuit : se-
quens inscriplio, luminum usu abolita, corporis ejus
ivanslationcin in memoriam revocat. >
A. D. MCCCLIV. DIE XHl. APRILIS
TBAtSSLATUll FUIT COBPUS
S. PETai DAMIANI RAVENNATIS
l.N SCRIPTURA DOCTORIS
ET OSTIEiN. EPISCOPI
AC APOST. SEDIS LEGA Tl
ORD. S. CRUCIS FONTIS-AVELLANJE ,
IN PRyESENTEM ARCAM A REV. P. D.
MATTlLEO DE CALLIO lllC ABB.
Sequentes versiis sub eadem arca cxslaiit.
Quliiiiue iJenis mille Irecenlis el qualuor aniiis,
Terlius Aprilis cimi A decimo flnxeral orius,
Traiislulit te cleriis docliiin iii p:igiiia sacra,
0.slien«is prssul, quem dolat curiJinalalus.
Pi Ire Damiane, te Cru\ in Ordine Fnntis
Avellana; tieat, tu legal.usqunque taudem
Seilis apostolic»', pelraimnc claiuleris isla.
Inslal nunc abbas MallhKus de Calllo iialus.
41. Alteram in quadain cobimna piimarii Faven-
lini templi appensani subjicit idein Uglielltls,ipia B.
Petfum iiiter urbis suoe patronos relatuin csse te-
staniur Faventini ; eslqiie bujusmodi :
Imminenle civiiati ex Gallis periculo cwdis, exUii
el jlammce , vovit iinitefstis poputus Fnvenlinns ayerc
non niinus soleniniter in diebus festis SS. Snvini,
JEmilidni, Terenlii et Petri Damiani, quani diebns
Dominicis agi solitUHi debituniriue sil, si modo oln-
nipolens DeuS ruirtam dverteret. 1512.
VITA B. PETRI DAMIANI
S. R, E. CARDINILIS,
Per Joannem monachum ejus discipulum^
Ex duobus mss. Ravennale et Faventino.
Doimio LiPTiiVNDO priorij el ca:tei'is senioribus C
eremi Fonlis AvellanK, JoanSes.
Opus inirabile, Patres , quod sanctitali veslra;
placiiit meae injungere parvitati , quam nieis
sit perarduum viribus et impar ingenio, ipsemet
liquido perpendo. At, qiiia non praesumo vestro
quidquam abnegare imperio, licet sensus hebeluda
illustres lanli viri acius inerli devilel commitlere
stylo, ne dum superiora sibi aggTeditur, lectorem
magisad nauseamquam ad legendumexcitarevidea-
lur, conlidens lamen de veslris Sanclls oraiionibus,
almisque ipsius pii palris noslri Peiri Damiani me-
riiis, ad cujus vos acia exaranda raeam obedientiam
provocaiis, devotus .iggrediJr vestris obtemperare
inandalis. Ipseinet eniin consultids fore censueram
ea me qiiovis rudi stylo inlerim adnotare, quo dignc
postinoJiun a peritioribus elucidata scriptoribus ad
nottliam futurorum possent profiitura pertingere,
qmm imperitiai iiolain niniium declinando intacta
prorsus relinijiiere, ne forte, post modicum caliginc
oblivioilis obducU, non pafvo mei discrimine de
cunctofum oinnino lalierentuf inemoria. Nam cum
omnibus paleal neniinein, gestorum illuslrium virorum
conscium, absque culpae macula ignavosileniio
tegere ;
quanlo magis constabit non parvo nie obno-
xium fore deliclo, qui lanto palri, licet in exlreinis
pene temporibus, individuus comes inhaeserim, si
ejus mifabilia gesta silentio praeterire quam divul-
gare maluero. Eorum igitur,quae relaturussuin, par-
lem me ex ipsius ore suscepisse niemini ;
,
,
partein ex
quodam condisci^iulorum meorum, qui ejus coulubcmioanteme
familiarius inbaesepe;

Ij5 S. PETRUS DAMIAiNUS S. R. E. CARD1N.\L1S. IIG
laiit, aiiilivi • c;i!leia QMiilom piopria pnpsenlia ipse- A viis expedit; substrau pelle juxla ij^neni piierilia
iiiei adnotavi. Veiiir.i jain iiostri sermonis aiiiculus
aj historix ipsius verlatiir i^xordiuin.
CAPUT 1'HIMUM.
De parenlibus ac pueritia bcali viri.
Vir itDquc Dei Petrus, prffinomiiiatus Damianiis,
famosissinioc Raveniia; urhis civis liaud ignolus,
liberalibus apprimc discipliiiis imbulus, cum Pytha-
gorici apicis bivium paiiliiliim transcendisset, hcvum,
quem coeperat, consulte relinquens, dextrum callem
prudenter arripuit; ipsoque juventutis fervore di-
vina alHatus gratia, sscculari pomp* renuntians, ad
perfeciionem monacbicam avide convolavit. Qui,
iiimirum boucstis parcntibus editus, ah ortus ipsius
crepundiis rehiis perurgeri coepit adversis. Cum
inemhra distendit ; cl undique perungciiJo corpu-
sculum non modicse suramae sougiam (5) proHigavil.
Videres ilaque tenellos artus liquesccntis arvina;
fomenta combihere, et resumpto vilali calore ru-
hescerc, et sic in eo nitorem nidis infaiitia; siibito
reflorere. Uhi notandum quia ei maler ejus facla
fueral Herodias, et illa facta esl Elias; sicque per
peccatricis niuliercula! studium, et desperatus de
mortis faucibiis letrahilur, et inater de filicidio libe-
ratur. Quae nimirum jam sese niatrem advertens,
quem velul alienum imniitis &xploscfat, ad piae
mox dilectionis amplexum malernorum visceruni
afi^ectibus revocat, omnemquc illi nutritiae cura; di"
ligentiam instanter exbibere non cessat.Puer autem
ejus nempe mater, jam filiorum perttesa, domo vide- B hac diligentia, donec ahlaciatur, perfruitur : qua
licet hacredibus referta{l), buncgenuisset extrcmum,
uuus liberorum, qui lunc jani grandiusculus adoleverat,
conquestus exclamat : Proh pudor ! ccce jam
tanti sumus quod in hac domo vix capimur, et quaiii
niale sibi congruiint h*redura lurha el hseredilas
angusta ! Ad cujus verba raaler vebemenlius indi-
gnaia et feininei livoris zelo succensa, coniplcxis
nianihus, se miseram seque ulterius vivere vocife-
laiur indignam. lllieo eum, ut iia loquar, anle peno
quam lactaret, ablactat, et quasi nunquam ipsum
de CKlero surs manibijs atluectajjdaiu, nifa4is.ta quoedam
sihimet imprecaiis, a se prorsus ablegat; sic
llliuni, antei|uam vivcre discat, emancipai, et quod
possidere soUim posset, a possessione niaienai pe-
sane post modicum ulroque oihalus pareiite infra
pueriles adhuc annos imraature privatur. Eo igitur
fraternsc eurse relicto ; o ineoiiiprehensibile divinse
dispensationis arcanura ! uiius ipsorum, qiii atrox
inter cffiteros honestis nioribiis prseditos, sub ovina
pcUe latehat, fraudulenia nunc pietate pro paterna
vice educandum suscepit; atque dum sibi cobaeredem
adoptare se fingil, dirae velut emptiiium servi-
tuti adjicit. Cui socia conjux hoeiehat, qiia; nullis
pietatis viscerihus ah illius Sisvitla differebat. Uter-
qneiptnr super innocentempueruraunanimi feritate
grassantes, torvo ac novercali eum aspectu trac-
lantes, duris afflictionihuspendulas{s!r) illius viribus
ofDciehant : servoruni nenipe cibariis, ct quai magis
cioris exhajredat. Cum igitur perexile illud plasaua, C congrnerent porcis malignaque vappa usu sustenta-
quod erat omni nutritix sediilitatis officio destitu-
tuiu, fame simul el algore nigrescerei ; el lenuis,
noii dicam vox, sed quasi sihilus de pectuscule vix
adhuc palpitante rauciret, cujusdam presbyteri fe-
mina, qiia; patrii laris erat quasi vernacula, super-
venit, et inbumauam raatris suse duritiam severa,
inquanlum licuit, invectione corripuit. Nunquid,
domina, inquit, hoc est matris Christianae, quoj
non probatur esse tigridis, vel lesense? llla; parenles
[parientes] enutriunt catulos, el nos ad imaginem
Dei condLtos al^jicimus e no&lris visceribus procrea-
tos ? Et hie forte, qiii nunc ila projicitur, si ad aela-
tis iiicrementa pervenerit, locum inter suos non
infimum ohtiiiebit; cavendum etiam, ne cujus mater
esse coiUemnis, filicida raerito judiceris. Hujusmodi
plane verbis uxor preshyleri (2) offlcio functa est
saccrdotis, dum et maternum ad pietatem mollivit
«Ifectiira, et inorientem ad vitam restiluit filiuin.
Mox itaque noii igiiava virago ulnas fluentibus indu-
(1) Dumo videlicet hceredibus referla. Ex his duo
filii mox eiiarrantur , at duarum flliarum , seu sovorum
B. Petii meiiiinit ipse epist. 14 lih. viii,
i|iiam ipsis lum viduis scripsil, ad conlinentiam
cas adliortans. Appellantur Rodelinda et SulUcia.
Fratrum Daiuiaiii el Marini meminit lib. ii , epist.
14.
(2) Uxor prcibyleri. Mox peccatrix muliercula dicitur.
De ahusu saccrdotuiu iUo tcinporc sU)i pcl-
:D
hant assiduo; pedibus nudis, vcstibus ibat incullus;
verberibus vapulabat; pugnoriim ac calcium crehris
ictibus suhjacebal. Porro, cum janj grandiusculus
suh tam iniquis licel oneribus fuisset affeclus, ad
porcos pascendos ejieitur, cseterisqiie mancipiorum
conditionibus indifferenter subjicitur. Quid in his
vero considerandum, nisi quod idcirco hunc suuui
Dominus militem permittebat acriter a.Tici, quoad
spirilualis procinctum militise disceret aictius infor-
mari, quatenus ejus virtus eo robustiiis ardiia postmodum
quaeque perferret quo ipse a puero expertus
hujusniodi jam fuissel ? Hic etiara suceincte notabile
quoddam referre non otiosuin putamus.
CAPUT II.
Illius pietas in patrem defunclum, in lilteris prvfe-
ctus, et in seipsuin afflictatio.
Quadam die, dum idem praifata adliuc laborarcl
inedia, casu nummuin reperit; et lanquam subito
dives effectus, gratulabundus, quid eomercari aptius
GODEFRIDl HENSCHENII NOTjE.
lices velut uxores detinentinm, infra agitur. A Fortunio
et Rubeo pellex appellatur, a Flaniinio feinina
quaidani. B. Petrus opusc. vi,^cap. 18, ait : « Mariuum
preshyterum suam piiulice tani|uam legiliinam
possidere uxorem non reveritum esse. »
(5) Songiam profligavil , Imo rongiam legenduia
arbitr^imur, id est scabicm. Italis rogna , Gallis ror
gne, Hispaais rona.

HT PRnLEGOMENA. — VITA S. PETRl DAHIAN!. 115
(iiisscl^ diu menie rcvnlvere ccBpil, iiiminim diim A ciliciiim iiuliiii , jeiiiniis , vigiliis , el oralioniliiis
s iavlbiis ciincUs cgerel, dulcis .Tpijeliuis per iitollia
quajque puerilem mcnlem lraiiel)at. Quod dum pio-
lixiiis fieret, ancepsque quod esset eligendum aiiibi-
gerct, diviiiitus laiidcm inspiratus, sit : (Juid esl
(juoil revolvo? quidqnid iiorum certe assuniam, noii
crit cjus diuturna vokiplas; melius crgo est ut tra-
(!am presbytero, qui Dco Sacrilicium offerat pro pa-
tre meo. Quid hujiis pucri simpliciiate prudentiiis?
quid lioe egente pupillo frugalius? Et spretis cun-
cis, qiiaj peritura cognovit, illiid soliim elegil, qiiod
mansurum in seternum speravii. Porro quid lioc
fiiisse putemus, nisi quoddam fuluioriiin pniisagium,
quod appetitu videlicet a^ternorum coni«mnerel tem-
poraliier blandientia? L'l aiitem ad ordinem redea-
iiius, postquam Domino, qui suorum curam non 1
deserit, ex prefatis etiam calamitatibiis erueret,
placuil, ipsum pene consumptiim exinipiorum lania-
tibus niisericorditerabstraxit, et in germani alterius
siiiu , Damiaiii noinine (i) , jam mulcendum tandem
loveiidumque locavit. Hic eum itiupie cliara satis
ililectione complectcus , tantani ipsius curoe dili-
gciitiam impendebat ut patermiui excedere videreliir
affectiim. Quem porro jaui licet grandiusciilum lille-
ranim apicibus iradidit (S) imbuciiduiii, nec iion et
stiidiis subinde liberalibus; in quibus scilicet tam
docilis lamque iiidustrius est agniliis, nt ipsis suis
doctoiibus mirabilis baberelur. Cumqiie discendi
finem ex omni liberali scientia peritus fecissct, niox
alios erudire, clientinm lurba ad doctrinse ipsius
solcrtcr insistit. Et (piia calenie juveiila, siiimilis
acriier urgebatiir carnalibus,mcdiis noctibus e slralo
consiirgens aqnis se fluvialibns iinmergcbat, in qni-
bns taiidiu nndo niane!)at corpore, doncc algeiitia
raembra rigercnl, noxio recedente calore. Exiiide
vero regrcdiens, qiueque venerabilia loca psallciulo
circuiens, totnm ante synaxim coniplebat Psalle-
riuni. Eleemosynis quoqne panperum assiduis insi-
sl«iis, ac frequentibus cos coiiviviis pascens, suis
Iwtabatiir niauibus eis tauqnam Cliristo ministrare
dcviiliis.
CAPLT m.
Per sm victoriam liberaliir a grnvi inlw periculo.
liiler li«c sane non praUerenndum pnto , (inod
sedificationi multorum profiiturum non anibigo. Qua-
daiii die privatns prandebat, ncc quisqnam secum
praeter solum caecum quemdam praibendarium di&-
cuinbe^iat, qni quotidianus conviva ex more sibi
assidere solilus erat. Accidit autem ut tiinc non ain-
pliiis qiiam unns trilice3C similaginis paiiis adessct.
J!ic itaque illi solus apponitur; quid vero dari pi*ssit
inensoe sodali, qiii non diversis a se cibis ali con-
sucverat, noii liabetnr. Aiipositus est ergo illi ciba-
rius panis, snppar videlicet, el secnnda! conspersio-
nis quod liic nempe iion aquis asnexit ociilis, et
graviter Inlil; paulalim vcro ei pavor incidil, et
iulra senietipsum cogitare coRpit : Cliristus, inqnit, ad
niensam ineam inferior inilii est? Egone comedam
velut herilem panem, et deliciosum ; ctillepuero-
famaro undiqne conllnente, studiosissime coepit. ^ rum nieorum pane vescetur?' l!iec, et his similia
Inter isla niinivuin dum favore populari efferrelur,
(luiii divitiarnm copia cumularelur, jam pene potiiit
lioruin lenocinio SMCulari poinpae subirahere, aui
illecebris venereis illectns implicari. Sed quoniain
ex electorum nuinero neqiiit ullus prorsus minui,
respectu illico divino praevcntus, ita secum agere
caepit :
Et cur delecter prcesentibus, ut caio suggeril,
ajtas exposcit? sed nunquiil his periliiris debeo inha;-
rere, et iion magis istis renuntiaiis poliora provi-
dere? At si forte postmodum hoc me factnrum pro-
initto, quia non mnlto chariiis multoque Deo acce-
plius nioJo agere satago , dum oetas vigel, diim
inospera mulcent ? Jam vero post h:iec paulatiin
iiichoata niundanis studiis removeri, ac divinis obse-
cum in pectore suo niulta versarcl , incidit cogitatio
ut panem illius suo, suumque illius pane mutaret.
Qnid igilur ageret ? qno se verlerct? loileret illins
panem? sed pudor obstabat; snum comcderel? sei!
conscientia rcmordebat. Qiiid plura? Tandem vincit
caro, ei mens enerviler obluctala succnmhit. Inci-
piunt igitur ulerque comedere : hic scilicet, qnasi
(loniinus et princeps mensse , nitidiim; ille vero,
clientium, vel maiicipiorum inore, cibaiinm. Sed
cuin comederet, sensim pavor accidit, et horror ni-
mius omiiium viscerum siiorum inlerna conciissit;
verebalur enini diviiii super se molus evigilare sen-
lentiam ,_ suspicabatur cerie repentinam jnsloe se-
veritaiis imminere vindictam, quod et factum est.
quiis accingi el licct cxlerioiis cnltus specie aiihnc Os enim piscis giitturi ejus peslilenter inbsesii, qiiod
videatur haerere cadiicis, toto tamen nientis affectu , ullis oninino conatibiis iralii in iiUeriora non potuil.
bonis aspirat aeternis. Sub mollibus itaque vestibus Gliilicbat ex indiistria cibum , non dcscendebat;
(4) Damiani nomine. Damiani hic ejus frater, dein
fuil archipresbyter Ravennas, cui scripsit epist. 2
lib. v sub hoc titulo : Domno Damiano fratri cliarissimo
Petrus peccalor monachus , quidquid servus
et filius; ac dein, dulcissimum et diteclissimnm ih
l^liristo Patrem el dominum appellal, snam illi negligenliam
coiilitetur, eiiisque preces expclit. Eum-
(ieiii Damianum ex archipresbytero monachum factiim
tradit lib. n , epist. 14. Alterius Damiani
iiepolis sui meminit episl. 11 lib.i, ad Alexandrum
U pontif., et epist. 29 lib. vi , ail Sleplianum inouacbuni
, iibi >.sorons ^/ifow appellat. Eidcni inona-
GODEFRIDI IIENSCIIENII NOT^.
cho facto sciibit epist. 21 et 22 ejusdem libri vr.
(S) Liiterariim apicibus tradidil. t Adolescenlem
se in Faveiilina urbe propter lillerarum studia constiliitum
» fuisse ait, epist. 50 lib. vi : at t duni
in ipso adolesceiitia; llore, et nova pnbertas indneret
faciem , et a,'stus libidiiiis accendeiet caniem , se
apud Parmense oppidum, liberaliiim arlium stuiliis
inslitisse « ait, lib. v, epist. 10; quorum el lib. ii,
epist. 17, meniinit. Ivonem macjislritm suum appellal
lib. VI, epist. 17. Studia diclis in locis peracla
cssc iraJit ctiaiii Rubcus.

*'9 S. PETRUS DAiMIANUS S. R. E. CARDINALIS. 120
scrcabat, laiuiiiinlein erai ; conabalur cmiilere, seil \ ciiiii eis coepissel, sni pecioiis rcvelavii arcaniiiii.
allixa pernicies iiiliiloniinus inimobilis pernianebat.
Erubescebat tamen dicere (jiiod iiilriiisecus palieba-
lur; clandestiniis emn icnebal bainus , et velul
iiicautum piscem , per gnlam iraliebat ad niorlem ;
undique illi auginentabanlur angiisli.T, ei non laiii
iiiois qiiani morlis turpido lerrebal. Malebsl qiiippe
utse lela iransligerent, quam foedus prurieiitis gulae
iiiteriliis deiurparel. Anbelus anxiabalur spiritus,
ct moeioris lenebroe ei circa oculos volvebanlur.
Quid pbiribus moror? Taiulem Clirisio detulit, eique
se iinparcin, ci si iion paiie, tameii poiesiate, liquido
cogiiovii. Buccellam suani paiiperi feslinus apposuit,
cjusqiie anie se vicaria permulaiione locavit. El, o
placabilem Deum super malilia noslral slaiim ad
llli vero. ratantor aucliciiles qiiod pandiliir , piis
eum mnniiis in idipsum roborando succenduiit. Sci-
scilatiir ergo an sanctus illorum abbas, ciijus fama
laudabilis ad ipsiiis jam notitiam veneiat, illum siis-
ciperel, si ad ipsius contubernium accedere voluis-
set. lllis quidem amiucntibtis alque ipsum lioc
persuadentibus, spoiidet se, divina opitiilante gratia,
qiiajilocius ad eos veiiturum, ul possit suuni inipleie
desiderium. Quibus argentcum scypbum obtiilit, ro-
gans quod eiim suscipienies domno abbati deferrenl.
llli vero, vasis ampliludinem cernentes, pondiis in-
cusant , via; Inngioris Impcdimentum proetciidiini,
dicenles non se posse tanta sarcina gravari viamque
proli.xl ilineris iinpedire. Cuinque in suscipieiido
|)rinium accepii panis giislum, peslis illa perirans- j} eum preclbus instaret, aiunt illi : Si ergo iios lanlo-
ivit, et inteiceptum fragmentuiii decidens, in inle-
riora purgatur. Deliciosus ilaque paois ei facius est
plaga; grossus vero et durus , inedicina. Escam
muiavit, ct laqueum, qui eum feraliler astriiigebat,
absolvit. Deposuit superbiam, coclesiemque perseii-
sit do liHiniliiate niedicinani, et superiiai miser.iiio-
ais medelam, quam nimirum ul se tara mirabililer
oblinuisse persensil, in sui libcratoris prxconium
bujuscemodi mox sermone prorupit : Renedictus
omnipoiens Deus , qiii pericliianiibus subvciiit, el
in gaudium de moerore convcrtil ; arrogantiam
calcat, superblenlem bumiliat, alque misericordiaiii
laigilur, qualenus cl ipse nos ad miscricordiam in-
\ilat : Estole, inquit, misericurdes, sicut el Paler
pere cogis, nec tuo vacuos muiicre prorsus abire
permittis, pra;be liujusmodi quidpiam .nliud , quod
nos absque vioe dispendio levius pro tua devolione
perferre valeamus. Quod ille audiens , veliemcnter
admirari, stupere secumque dicere ccepit : Qui sunl
isli qiii, dum pauperes egenique videntur, adeo quae
sunt mundi liujus despiciunt ut iii oplimo vase
ferendo assumere vel minimuin laborcm contem-
nant? Noniie vere liberos vercque dixerim eos bea-
los, qui taiila fortitudine ambilionis jugum suis e
cervicibus exciississe, tanlaque inciilis excclleniia
vanam mundi pompam calcasse ceriiunlur? Unde
super boc plurimum sedificalus , vebementius ad
SKcularis pompa; conlempiiim snccendil-ur. Ab hiiic
vcster ccelestis niisevicors est (Luc. vi) ; suicque tri- (] igitur de sua valde pollicitalione sollicitus , priiis
bulallonis periciilum , quod eatenus eriibesccndo
ccbiverat ,
jam cunclis prse gaudio nariat. Quod vis
siquidetn doloris non valuii Istitiie magnitudo ex-
torsit. Et quidcm ipsemel lam boc quam aliud,
quod de ejus abjectione recenler nati siiperius rc-
luli, siiis opusciilis cxarando inscruit.
C.\PUT IV.
Desiileriiim reminiiandi sa'ctdo , cl iiujressus in
religionem.
Vcrum, iit ad suiim ordinem noster jam sermo
«ecurrai, liic Christi tiro, flammam sui pectoris ad
idtiora votis allollens assiduis, quod mente conce-
pcrat iinplere vehementer optabat , scilicet huic
srcculo funditus renuntiare habilunique militia; spi-
eiipit experiri utrum celliilie, qiiem audierat, labo-
rem perferre sulTiceret. Quamdam itaque cellam (7)
ingreditur , in qua nimirum quadragiiita diebus ,
ad illius eremilica" sanciiouis iiisiar , non segniter
exercelur. Qua scilicet experieniia admodum robo-
ralus, iiil jam ccepit eremiticam illam ausleritalem
perlimescere ;
imo tolo eam affectu inliianter appe-
lere. Tempore itaque oplalo suscepto, quo viaelicet
id apte peragere praeter scientiam suorum omnium
posset, assumens ex suis boiiis quie voluil, clam iier
arripuit. Cum ad eremum pervcnisset , desideriuiii
suai nientis senioribus illis apeiiens , in illorum
consorliura se recipiendi dcvole poposcit ; cui mox
quod salubriier poslulat giatantcr permiltitur alque
litualis assumere. Aliamen iii patriis flnibus pror- D nni ex fratribiis, pro novitioruin more instruendus
sus lioc agere recusabat, ne vel afiiiiium, vel ncces-
sariorum affeclus quodlibet sibi ad perfeclionein
tcndenii noxiiiiii pararet obslaculiim. lloc aulem eo
jiicditanle atqiie assiduis oralionibus exoiante ,
qiiateniis sibi a Doinino aditus pandeieiur saliitis ,
ecce duo fratres ab cremo sanclae Criicis fontis
Avcllaiia; (G), cujus fama jam sibi plane innolueral,
illuc direcri advcniunt. Quos ciini diviiio nutii obvios
habiiisscl ac peroptatam coiivcrsaiioncm Iiabcre
(6) Ab eremo S. Criicis Font's-.\vellame. Sspiiis
iiomiiie Fontis-Avellani sohim appellalur. Dc eo sapra
cgiinus.
GODEFUIDl HEiNSCIlE.MI INOT'E.
conlraditur. Qui cum eum ad cellulani deduxissci,
niox, ut jussus fuerat, lineis exulum cilicioque iiidii-
lum, ad abbalem rcduxit: quem abbas cuculla supcr-
indui absquc mora prfficepil. Ipse vero supcr hoc ad-
inirans, diccbat inlra se : Quid mihi accidit? nonne
debebam prius disciplina; hujus expcriincnlum ca-
pere ac postmodum ad suscipienduni istuni ulironcis
poscens accedere? Niinquid valeo tam subilo pra;»
vcHiiis obieinperare? Cumque hoc secum agcrei,
(7) Quamdum ilaque cellnm. i Cellam coeiiobii S.
Maria; ad littus maiis Adriaiiri , i inquil cx Danllie
Eorlunius l:b. v llistor. CamalJ.

121 PUOLEGOMENA. — VlTA S. PETRl DAMiAiSI. 122
cxlemplo in scmelipsiim revcrsus , increpare se A (inempiaiii possct acies ocnlorum dirigere. liiis ati
roepil veiiemenler, el ilicere : Nunquid, si rcs i»-
scerel ul plecli Capile pro Clirislo deberes, iia effu-
gercs, obstinatusve resisleres? Quod faclum est
iioime paulo aute conslanier lil»i omnia perpeii
promittebas? Cur lam cito enerviter succunibere
iion formidas? Al si forte illud judicaiis iioxiuni,
istud admittas libeniius ; ut quo diirius loleras , co
placidius iii relributione suscipias.
CAPUT Y.
Pioyressiis iii virliilibus, prcaserdm humiVilate , oralione
, morliftcatione , el obedkniia.
Ilis itaqiie propriis inveclionibus reflexiis, seiiioris
prxceplo illico acquievit ,
placidusque gratanter ob-
,
lein regredientibus, ciim ad coenobiuin S. Vinceiilii
(8), cui viciua rupisPelra pertnsa vocabulum indidit,
pervenlum fuisset, jani Domini servus ulteriusferre
nequit ignorainiosum niiidulse veslis ornatuin : Oc-
casione ilaqne ibidem paulisper remorandi repefia,
magisler ca-plo itineie tendit ad eremum ; illc vero
alium silii scapularem bumiliorem siamine et co-
loie (9) acquisitura induit; sicque velut immani
sarcina , qua depressus iiactenus fuerat, leviaius,
quantocius posl magistrumj ad proprium est mona-
sterium reversus. Nequaquam cnim eos jeque poie-
ra(, si squalidis utcbanlur vestibus, veniistis ipse:
indutus revisere, dum moribiis ornari potius gesli-
rent quam veslibus. Ut auiem ad superiora redea-
leinperavit. Assumpto vero babitu , lanto proliiius j} mus, bona; indolis Cbrisli miles taiiiis illico jeju-
fervore succcndilur ut, corpoiea cura conleinpla ,
sola qua; sunt spiritus appeteret , carnem spiritui
lutis viribiis servire eompelleret ; delicala , vel
suinptuosa cuntla respuens, aspera qua;que el con-
lcinplibilia requireret. Porro, qiiod dico, boG inlueri
vales cxemplo : Dum bic esset aliquando cum buo
profecturus magislro, molliorem scapularem iiiduere
aiqiie pulcbriorcm qiiaiu affectaret equum ascendere
jiifsiisest. Rogare itaque raagislrum sumiiiis ccepit
jirecibus, ne sibi lioc dignarelur prsecipere quod
ipso nimirum, velut indecens, abhorreret. Magister
vero ejus precibus acquiescere nolebat, ne vilipen-
dere videretur discipulum, quem diligebal tauquaro
iiuicum, si sic eum , juxla suum desiderium, secum
niorum, vigibarum caeterarumque afflictioiiuin labo-
ribus se ccepit alterere, ul ii, qui dinturnis jara
sludiis exercitaii fuerant, illins mores, et vitani intuentos,
sua cogerenlur acla conteninere. Nam dum
inolilnmviliorumfuiiditus certaret exsulare, cuncla
moralium ipsius loci exercitiorura geiiera tolis
gesiiebat viribus indefesso operis labore complere.
Porro loci instilulio(lO) bujusniodi fere dignoscitur,
quod bini divisis cellulis coininoraules die nocluque
a spiritali luclamiiie, velutin acie coiisislentes, bra-
cliia non reniittebanl. Inexpugnabilibus namqiie
psalmodiae, oralionis, lectionis, absiineniia; obcdien-
liseque armis accincti, adversus aereas poteslates
infcederabililer dimicabant. Abslinenlia; vero modus
permilterel incnltum procedere. Discipulus aulem G j,ic erat, ut quatuor in bebdomada diebus, pane el
luiige aliter sentiens loluinque aliorsum converlens,
iiiinium erubescebat, saeeularibus jam apparere niti-
dulus, ne ipse, qui olim sseculo rcnuntiasse videba-
tiir, saecularein pompam adhuc carnaliter quaerere
putarelur. Quod lamen opprobrium multo magis
ille subire quam inobedientiK notam maluit, quam
vidclicet incurrere vehementius expavit. Videbatur
eiiim sibi , prout ipse referebal, ut qnicunque illum
comptum equiiare cernerent, digilo demonstrarenl,
ci velnt carnalem subsannarent , sibique noii moiia-
cbi, sed sponsi nomen aplarent. Unde lantus rubor
ejus suffuderat faciem , ut vix caput erigere, vix iu
(12) Melanoeis. Metaiioea , fiiTavoea , poenitenlia ,
liic sigiiiflcal prostrationcm , sive inclinationem corpdris
iii lerrani. Ita B. Peinis scribil in Vila S.
Doiniiiici Loricali, ab eo in uiin psalterio recitando
millc metanaias lieri , cl iu cilato opusc. 14 ail, pro
aqua contenti, terlia et quinta feria pauxilluni legii-
minis sumerent, quod videlicet singulis in suis ceU
lulis decoquebant. Jejuniorum quippe diebus nequaquam
pro suo libito cuiquamdepanesumere licebat,
sed id quod praefixa mensura praibebat. Porio do-
vini usu quid memorem, cum nisi pro sacrificio, seu
forsitan pro segro vinum ibidem tunc prorsus deesse
feratur? Nudipedalia passim per ereinum cunctia
teinporibus exercebanl ; in cellis vero nec caligas.
induebant (H). Cseteris autera spiritualibus exerci-
tiis, disciplinae videlicet metanoeis (12),palnialis(13)v,
prolixis ulnarum ex.lensionibus (14), sedulo, prout
GODEFRIDI HENSCHENII NOTiE.
(8) Ad ccenobium S. Vincenlii. De hoc monasterio D fratre mortuo unumquemque seplingeuta metanxnsi^
agit B. Petrus cp. 52 lib. vi, eique se suniraa facere. S. Siineon Slylita apud Theodoi-et. c. 2!i
auctorilale prajfnisse innuil,
iiiiim aliaque praescribendo.
quadragesiinale jejn- Pliilothei:^ Quoiidie quampluriinas inclinationes fa,ciebat,
quihus ad mille ducentas quadraginta qua-
(9) Scapularem liumiliorem stamine et colore. De
vili vestiiu monachorum disseril opusc. i2, et eccletuor
enunieratis, defessus, qui observabat, nuiiierarc:
desiit. » Consule Onomasticum Rosw. ad Vitas Pa~
siasticorum opusc. 29.
Irum. [Lege Cajelaiii Scbol. p. 240 , t. II bor. Oper.J
(10) Porro loci institutio. De arJine eremitariim,
el facultalibus eremi Fontis-Aveltani , \lem De sua;
(13) Palmatis. Pahnalse a palina maniis ,diclai
sunt , eas quispiam sibi iiifligit quando palnias
,
congregalionis instilulis exstant Iractatus
l'eiri toin. III opusc. 14 et 15, ex quibus
duo B.
lu-ec vi-
illidit terrse. Ita B. Petrus lib. vi, epist. 27, ad.
Petrum Cerebrosum monachum « Lorica, inquil,,
dintiir excerpta.
(11) IScc caligns induebunt. INudis
iiuijiere solilos tradit opiisc. 14.
cruribus per-
est bomo indutus ad carnein , ferreis meinbra di-
Yulsa circulis ambit, miilit cum labore metaiioeas,,
allidit in paviineiilum sa.'pius palmas. i 'Burcard.
lib. XIX, cap. 17 et 25, ail : « diein uiium poenilenliae
viginii palmaiis ledimi posse , > ubi percussiones
palmarum ferula iiiflicias aliqui intelliguiii.
(14) Prolixia vlnarum exleiisionibus. B. Pelriis iii
Vila S. Douiinici Loricaii aii : « Uunc duodcciits.

1: S. rETUCS DAMIANUS S. R. E. CAUDINALIS. m
cuiquo forvor virlusque iuoimui (iri), incumbebiiut. A lorct, qiio, poscenlilius fialiiliiis, verbisacri eiogaii
Porro vii;ilia-uiu huiic uiorem scrvabaul, ul, iguo
lenipuris peisonanie, toliiiu post syiia.\im Psalle-
riuiii anle lucem couiplereJil. Pelrus vcro lioc coin-
inune signum loiigc vigilaiulo pia:veiiicus, quidquid
lamen noclis posl synaxim ie^laijat(lG),conliiiualis
excubiis iransigere salagebal, ne communem scili-
cet videretur canoneiu solvere, qui ad injussa quo-
qiie se couabatur exleiidere. Moverat enim sacraliiis
fore quod piiblica lege taxatur quani quod inslilu-
lione privala tlepeiulitur, cl quod gratuita miiuer:i,
i|uautiimlibet graudia, ininime valeant a maiulato
legis ofierrntem absolvere, quo iiiinus qua; lege prie-
fixa suiil sludeat diligcnlcr implere, cui niinirum
licet quailibet pro dcvotione adjicere, non tamen
pabulum clcliuissei, cjiisque pia petilio cliarilalc,
qiiani poslulal, Dco dispoiientc, iiiiiiime frustraUir.
lUiic eniiii dirigiliir, iiiji calcrva fratnmi centcii.i-
rium nuiiieriini forebatur implere. Gum ibiileiii fore
bicniiio releiilus, non parviim friicliim ex jaclo
vrrbi scmincfidelis opcrator Domino lulisset, acceplo
iibbatis sui mandato, siibnexo etiain obcdieuiiae vcr-
lo, quatenus ad se redire debuissei , licel pluribiis
obstiictus precibus, toneri nllra noqiiaquam valuil
sed lanquam vir Deo pleniis, obcdicnliai per omiiia
sulHlilus, magislnini non obaiidire formidans fesli-
niis ad cum redivit. Sa'pe namqiie nobis referre
solebal, cuni sermociiiaiuis occasio id videretiir ex-
poscere, qiio siii iios exemplo, velul cx propiiupio.
instiluta niajorum propriis amovere. Yoluiitaria 1! ad obedieiitiam eflicaciiis provocaiet. Quod si quid
quippe augere merilo possiint, excusare omnino
qu;c legis suut, ncqucunt. Deiiique ilum liujusce-
niodi pcrnoclaret excubiis, taiitam Iscsi cerebri passionem
contraxit, quo vix vel niodico soiiino jam
refici possel, atqiie postquam, adliibilo medicamine,
de coiiccpta passione diviua opitulalioiie convaluit,
sic jam discrete agere didicit, quateuuset remissio-
n;s lorporem vilare, el pnccipitationis cursum pru-
denti moderatione cobibere saiageret. Qui nimirum
dum cellul* stationem rigida censura seivarct, et
posl assuelum psalmodiaj, precuiii atque orationum
persolulum sedula meditatioue lectioni vacarct, tanta
diviiiarum Scriplurarum scienlia claruit quanla
saecularium antea non clarueral.
CAPIJT M.
Fama illius fanclilaih loncje diffuin, co(jitur
aiiorum saluli invigilare.
Cimi tempus igitur advenisset ut lucerna doinus
Doiniiii erecta super candelabrum omnibus Iiiceret,
jiibenle magisiro, paucis illis fratribus (17) exhorla-
Jionis verba impendere co^pit. Cumque ejiis opinio
jam lalius cffusa crebresceret, Yuido vencrabilis
(18) iibbas Pomposianus (19), vir sanctissiinus, siios
icgatos ad hujus alibatem dirigens, postulavit quate-
nus cbaritaie fratrum eum ad siium monaslerium
destinaret, sccunique aliquandiii remorari permit-
iiiiniiis in Vila B. Petri pag. lio sic explicat :
< C.^Bteris vcro spiritualibus exercitiis, vcrberibiis,
geiiullexioiiilius, ei prolixis uliiarum iii criicis inoliuin
extensionibus , proul ciijusquc lervur crat,
vtrlusqiic, vacabant. >
(16) Post stjnaxim reslabat. Ita iiifia sijnaxis pro
iiociiirno, seu malutinali ollicio, ileiiim accipitur.
(17) Paucis iilis fralribus. Monacbos ploruinqiie
vip^inti pliis Mii;:u>;. dcgissc, at cum coiivcr^is ct faiiiulis
55 supradicUim.
olim sibi cum obcilionli;i8 additamenlo prrecipi coii-
tigisset, tanto sua viscera verbum lioc illico terrore
conculerel ul nulla iiijiincti operis difQcuIlate ab
ipsius exsecutione retardari valerct. Peraclo igitur
CHin suis confralribus pcrmissi temporis spatio,
ileium ejusdem rei gralia, qua Pomposiain ieral, ad
S. Yincenlii, ciijus supra memiiiiinus, nioiiaslcriuin
pergore jiibetur. Quod nenipe qiianto vel luiba iiio-
iiacborum, vel lalitudiiie iacultaliim ccrnebatur ube-
riiis, laiito se monaslicae norina disciplinre fore de-
clarabal angustius. Ibi quoque aliqiiandiu coinmora-
tus (20) , ncquaquam segiiis a Dominicai vinese
cultura qiiievii, donec, coopeianie sibi Domiiio
uberem sui fruclum famiilalus iinpciideict.
< : CAPUT Vll.
GODEFUIDI UENSCllENH NOT^.
Creulus prior, niuliis monaslcriis exnrlificaiis,
eremiiicam disciplinam amplijical.
; , ,
Miigister veio cjiis tantam ipsius prudenliam ac
zeluni coiisideians laetabatiir sireiiuum se recepisse
discipuliim, cui tuio coinmitteiet ipsius ereini gu-
beiiiacula. Assuniplo ilaqiie discipuloruin consiiltii,
eremi procuratioiiem ei, licct ahneganti ae renueuti,
post se suscipiendam niandavit. Post niigratioiieni
veio magistri, regimcii loci suscipicns (21), tam
spirituali qnam temporali cullu haud iiiodice dilala-
vit (22). El qiiia diviiia gratia ad ubcriorcm aniiua-
psalmos visinli sex vicibus sub iiullo prorsus in- (18) Wido venerabiUs. S. Wido, sive Guido , coiMvallo,
sed uno duclii , exlensis iii modum crucis D snomine Suimhialus , inortuus esl anno lO-iG , 2
lirachiis , qiiolidie dec.aiitasse : alium juvenculum Apr. ; at colitiir polissimum 31 Marl. Corpus ejus
fialrem a eapile usque ad fincin psalterii elevata asservalur Spirse ad Rhenum in temolo cathedrali
bracliia lenere, ita iit laquear t ibulatum celluhu nia- illi dicaio.
iiibiis siepe contingat.
(19) Abbas Pomposianus. « Pomposa, inqiiit Fer-
(15) Proui cuiqne fervor virlusque inerani. B. Perar. ad 31 Mart., cst pagus ciiin ccrnobio et abbali-us
opiisc. IS h;ec tradit : c Siiper rnetaiioeis vero, lia iusigiii in toriitorio Raveunate, inter Raveiinain
disciplinis , alque palmatis, sivo eliain bracliiis ex- el .\driam, al) ipsa iirbe Ravenna ad 15 M. P.
lendendis in orationibus caiterisqiie saiicti fervoris
exerciliis, iiulla fratrem lege conslriugiinus. » Fla-
qiiot fere a Coinaclo distans. i B. Pelriis cpist. 6
lib. VI, « inittil doiiiim Poniposianis monachis, et
pelit ut pro se a niorte preces fundant, sicut pro
Eiiis faciunt. i Idem , opiisc. 13, De pcrfectiom; mniiachorum,
inscripsit : 0.... abbali Pomposiano, ejuiqne
sancto convenlui.
(20) Ibi quoque atiquandiu commoralus, nenuaquam
setjnis, etc. Ibidem tiiiic euin scripsissc Yitain S.
K:);iiiialdi circa an. 1040 siipra dixiiiius.
(21) Reijimen locis suscipiens. Ante annuin lOii
siipiM pyobntiim.
(2i) Ihiud modice dilalavit. Uoiia moiiaslcrio a

125 PROLEGOMENA. — VIYA S. PETRl DA31IAIN!. »25
niiu 1'riicliim ejus mealem succenderal, coepil alia A fuleliler exscqiiemlo, qui se vel ipsis inrtrfuisse, vel
loca pcrquirere, ubi ad serviendum Deo congregare
monaeliorum copiam posset. In Camarinensi itaque
dioecesi (23) aplum (juemdam aderemitarum habi-
lacula locum, jiixta suam vicinam rupem, curiosus
indagator invenil ; ibique congregatis fralribus
oralorio fundalo ordinaloque priore, sub quo farau-
lari Deo debereiit, lursum ad locuin alium invesli-
,
ab liis qui iiileifiicrant, accepisse, scu eliam qui
crga se ea iiuoe memoraljaiil gesla fuisse tlicebant
CAPUT VUl.
Benli viii meritis aqua his in vinum mulnliir.
Quadam igilur die apud praifalum Gainoiiiiim (28)
cum in cella consisleret , fratri, qui ei iniiiisirabat,
ex foiite sibi potum afferre jussit; qiii sin.tim per-
gens , festinus jussum complevit. Quod niagistio
pandum processit. Pervenit igitur ad monlem PregiuMi
(24) iii icrrilorio Perusino, ibique alia cremilaniin
fundavil habilacula, ubi videlicet cellulam
quamdam invenil, in qua D. Romualdum quondam
mansisse ferebant. Quo igiturin loco, aliis localis
gustante vinum esse deprelienditiir. liicrepare iiaque
discipulum coepit quod pro aqua sibi vinum lulisset.
llli vero asserenti hausisse se ex roiite quod
obluleral, eumdem potum magisier porrexit, jubens
fratribus, ad alium rursus demigrans, in comilatu guslando ipsum experiri quo valerel, se tesle, fallax
Faventino congruum reperil locum, qui nuncupalur convinci. Cui gustanii, licet vinum sapuissct, quod
Gamonium (25), ubi prseparatis habitaculis alios B eral, nihilominus lamcn, ut bene sibi conscius, po-
Deo fainulaturos consliluit. Sed et viciiium huic tiim illum ex fonte se hausisse affirmabat. Cumque
loco monasterium, quod Acerela dicitur (26), con-
siruxii; alierum quoque in Ariminensi lerritorio in
loco qui Murcianum nominatur (27). Hiijuscemodi
aulem studiis assiduisvacare gaudebat, non quae sua
essenl, sed quae Jesu Christi requircns (Pliilip. ii).
Porro quanquam his gerendis prudens Dei servus
illi fides nequaquam darelur, alius ad eumdeiB fon-
tem frater dirigiiur, cujus gressiis, ne fallere sinii-
liier posset, observari prsecipitur. Qiii ergo, ex codem
fonie mox pleno vasculo hauriens, conciius re-
diii ; potuni, quem liauserat, magistro tradidit. Verum
dum bic quoque polaiiir, oplimam esse vini
iiistaret, tamen dileclum sanclse crucis Fontis Avel- speciem aeque vere probalur. Fraires qunque, qui
lani locum, et collegium, quod ipse praj omnibus cum eo erant, ex eodem giisianles vinuinqne opli-
lanquam juiiicum diligebal, crebro, qiiocunque diinum coinperienles, Deum pra; gaudio collaiidavevericret,
visitare curabat. Nequaquam sane illonim runtomnes.Quibus Pelrus illico prostratus supplicat,
oblivisci poteral, cura quibus a suse conversionis imo sub obedienlia interdicit ac mandat quatenus,
exordio conversatus fuerat, quousque jussione ma- se in carne degente, nulli prorsus mortalium quod
gislri sibi corameiidatos esse recolebat. Qiianquam factum noverant pandant. Quo factum est qiiod ad
ncc costeros, quos per diversa loca discipulos aggre- ^ nostram nolitiam id ante ipsius obituin iiequaquam
gaverat, suadiutius visitatione carere paiiens, inodo
sui prsesentia, modo epislolis,modo dirigendo aliquo
6|iiritualium discipulorum sibi haerentium, omnes
lialerna sollicitudine congruis vieibus inviseret. Hanc
qiiippe sollicitudinem non solum propriis, quos ipse
fundaverat, sed el pluribus locis aliis tam coenobiorum
quam canonicarum, tanquamcommunis parens
cuiictorum non desinebat impartire, prout quisque
videbatur expetere. Sed his paululum inlermissis
jam de illis aliqua loquamur, quse Dominus per eum
fecisse dicitur. In quorum sane relatione, Deo opi-
inlante , quidqu.im immiscere mendacii velut ex
proprio prorsus vitare curabo, illorum traditionem
pervenire potuerii; sed posiquam illius sepulturam
Faventise celebrassemus, indeque redeunies apud
praefatum monasteriuni suum Aceretac prima man-
sione hospilaremur, ibidem non solum islud, sed et
alia quaedam, quaj faciente Domino miraculo hiiic
subdere curabimus,nos addiscere contigil referenli-
bus eadem quibusdara ejusdera monasterii fratribus,
nec non el praedictae eremi qui tunc illo conveiie-
ranl.
GODEFRIDI HENSCHENHNOT^.
CAPUT IX.
S. doctoris vinuin ex dolio per vim mililes denmmere
non possunt, quod pius pererjriniis deinde potuil.
Aliquando vir Dei butteni vini (29) rcpositain
se acquisita explicat B. Pelrus opusc. li, uti supra D minio Gamunium, Fortunio Ganvinium, Rubeo Ga-
iios iiidicavimus.
(25) In Camerinensi itaque diaecesi. Est Cameriiium
urbs marclii« Anconiianre ad radices nionlis
Apennini. Prseerat tum Roiuiialdus episcopus
ail quem exsliire epistolam B. Pelri tradit UghcUus
De cpiscopis Camerinensibus. In hacfdioecesi condiia
a S. Rdinuahlo coenobia describit B. Pelrus c. 12
Vil* illiiis.
(24) Ad monlem Pergium. B. Petrus lib. vi , epist.
30, ad Teuzonem inonachum haec scribil : « Iii
Perusino raonasierio , sancii videlicel Salvaioris,
cui nuper el ipse praefui ,^ quidam monaeiius luerat,
( eic. An illud in monte Pregio ? Quod modo
in uibe Perusina est monasterium Camalduleiise,
sancto Severo sacrum , fuisse olfm extra portam S.
Pelri tradit Crispoltus in Pcriigiu Augv.sta, lib. i
,
cap.

Ii7 S. PKTRUS DAJiLVNUS S. R. E. CAUDIiXALIS. ISS
npud qiiamdam s'* cnnctis illic dcgentibus in plures dies suflicoro
seinuiii (32) iuveiierunt. Slupentes crgo hujuscemodi poterat.
eventum, aibitranlcs tamen adhuc, ne quid forie
obstaculi lateret intus , quo liquoris impediretur
egressus, ingerunt singulas adiiibus patentlbus vir-
gas.quibus deductis,eas quidem niadereconspiciunt,
vinum tainen introrsiim niliilominushaerel inclusum.
Illa niniirum virtus, quae Israelitico quoiidam populo
Riibri maris profunda calcanti, aquarum fluenla
murorum ad inslar , dextra lajvaque suspende-
CAPUT XI.
Qiiidam beati viri merilis cui piscemdeferebat, a mortis
periculo liberatur.
Vir quidam magnus.admoduin viro Dei devotiis,
onusta piscium exenia (33) in praicipuis ei solenini-
tatibus legare consueverat; accidit aulem iit aliquan-
do Doniini piopinquantc natale, nequaqiiam hiijus-
inodi potuisset pisces invenire, quos digiie ei posset
rat (Exod. xiv), liqiioris liujusmodi fluxuui con- juxta morein dirigere. Cumque super hoc non niostnnxcril.
Etqui bosiilcs tunc adversarioruni acies, dica angeretur moleslia, tandcm iii ipsa sacra Domi
Jie gressus pionim impediri possent, aquis polenter
iinniersit, ipse nunc istorum prolcrviae, ne siio no-
cerent famulo, mirabiliter obstitit. Nam, ul illorum
raliida fanies, interempto Dei populo, manubiorum
}*ra;da satiari nequivit, sic istorum vesana sitis ra-
i)ina ejusfamuii restingui niiniine valuii. Dum siios
ilaqiie vesaiios conalus superna virtute delusos,
.friistralosque perpendunt , divinaj cedentes virtiiti
£onfusi arentesquediscedunl. His aulem profectis,
vialor quidam adveniens eidem flagitabat prcsbylero,
ntsibi quantolibet vini.dignareiur poculo subveniie.
Cui sacerdos eadein qua; prioribus verba respondit.
Ciimque viator precibus instsret quatenus ex eodem
diaritaiis sibi gratia siibveniret, sacerdos qua; niili- rj diviiia lotus servatur illaisus. Incolumis ergo, ct va-
libiis illis coiiiigerant ci seriatim enarrare curavit, lidus, onus excussum cervicibus laetus rcsumpsil,
iie ultra sibi iinpnituiius insislere debuisset. Ille ta- sicque ad Dei hominem bilaritci' properavit ; do-
nien a sua petiiione inininie desistens, aiebatsejam niiiii sui niunus obtulit ; quodque ex niortis faucibus
inagis ex ejiis sperare beiieficio, quod rapiiim arro- ipsiiis fuissei meritis ercptus, gralias egit. Ciii
gantiuni ita abstractura fuerat, duin ipse sibi bene ille : Noli, inquit, fili, noli liomini deputarc pecca-
tis vel bulis apud Marculphum ciiam in forniulis,
ct bullo, scu 6ii(o argenleiis apiid Anastasiuni in
Leone 111 et Leone IV legilur. llic pro dolio po-
niiiir.
(50) Prceter uiiam tinam. Tina in \ctis 11 S.
Thyrsi et socioruin 28 Janiiarii, pag. 820, iiuin. 2.^,
logitiir, in Vila S. Pliilibcrli 20 Aiignsli toiiiifi, ulii
vas vinarium ita dici addit; ac tiiia Fcslo cl Varroni
GODEFRIDI IIENSCHENII NOT.E.
uicsc nativitatis nocte grandis ei piscis advehitur ;
exhilaratus ergo, ct pluriinuui gavlsus prxcepil ul
Dei viro illico deferreiur. Porio nox ti.uris densata
tenebris nulluni stellarum lumen radiabat; via quo-
que nimis laboriosa et difficilis crat, quani lulossc
nivis salebra omnino consperseral ; piscis tameii
portilor nulla diflicullate diei lucem pisstolari pei-
niittitur. Eo itaque coepii iiiueris viam carpente, ad
obscuram quaindara ripam profundanique pervenil
cujus cxtrema dura liimium, velut ignarus, perse-
queretur , lapsis repentc vesiigiis, in ima praecipita-
lur ct cuin tanlus fueril casus, iit solvi potuissent
totius corporis nexus, meritis tamen Viri Dei, virtuic
etiam iribuitur.
(31) Sed evulso lenello. Tenello obturaciilum orls
dolii intelligitiir, cujiis loco opistoiniiini iiiiponitiir.
(32) Vas semum. Ita trcs cdltioiies seiiium pio vacuohabent;
aii semolum, aut sem/p/eiinm, aul qiiil
siinile Icgendiim?
(55) Pi.^icium exeiiia. Exenin scu xenia , dona no-
spitalia, pra;pLisil;i pvr cirorem littera e.
;

m PROLECOMENA. — V1T\ S. PETUl DAMIANI. m
lori qiiod Deiis til)i (lignalns esl s(rla sui niiscraiione A ag(MCi prorsiis ignorans, dcprecatns osl Domiiiiini
largiri ; ci lanlnm ex collatic sahitis mnneie graiias quatenus sibi dignaretiir illius mcrilis siibvenirc
age, qiii iinnqnam sibi famnlantibus in iribulationq
(lcest.
CAPUT XU.
Alier in liirio htvrens, ejvsque ope in iter certuin
(tirigitur.
Ilic nnnrn cx discipiilis ad qucmdam aliqnandodi-
rcxit abbatcm, qiieiii diini iii monastcrio fratcr ille
miiiimc rcpcrisset, enm quo diverterct solliciliis rc-
quisivit. Qiiod cum cgisset, regressns ipsiiis mora
adco protclata est, nt die qua exspectabatnr ncqna-
quani redire poiuissei; cumque ob id de corrcptione
cocpisset Irepidare, susceplo socip, iler suiim ariipiiit
sub sileniis noctis obscuro, ac, dum siinul pauiulum
ciijiis se noverat obcdientiam gcrerc. Qiia snpplica-
lionead Dominnm fusa, confesiim eqiiiis prosilicns,
concitns in aridam exivit, correptoqiie spaiiu agilis
ad nibem pervenit. €um autem ad episcopum, cui
niissus fuerat, pervenisset, neqnaquani episcopum,
quem quserebai, invenit ; reperto tanien qiiodam cjusdem
patruele(faniiliari), honesteabeoGusccptus est.
Quiplanc pro tanti vivi reverentia, cum oinni domiis
ipsiiis familift ei oflicipsissime deservivil, In hoc
uno lanien non niodico crga cum dcliipiit, quod,
dum istura stratum locassci, cunciis recedeiitibus,
solum in spatiosa illa mnnsioiie cubautcm diniisit.
Quod niminin dum ille peisensit, taiitus euin hnrror
proeessissenl, ejus coiivialor paulatim sc siibtiahciis R invasit nt vix quantumlibet soporis illa iiocle paliiisfuriiin
abscessit. Qiio faclo monacbus ille \\x, quam set adniiilere. Vernmlarnen nec juvenis ille iinpiinis
ccpcral,prorsus ignorans, coepit vehemeiUer trisiari, evasit, qui ejusmodi erga eum iiegligeiitiam duxit»
cnm nec ulterins progredi, nec rcgredi qua venerat Eadein quippe noctc, duiii ille sonino resoluius iii
iiosset. In arcto itaque sitns, boc a Domino snppli-
cans postuhwit qiiatenus iter &uiim meritis illinsdirigeret
cui satagebat obedientiam exhibere , cum-
qiie oratione facta ahire cocpissel, quoddam bivium
rcpcril, nbi dnin paululiim h;esissct, ambigens ciijus
irainitcm terendum assiimerel, unum landein elegit,
qiicm aptiorem sibi fore piitavit; iii qiieni diim co-
iiaictur junientum dirigerc, non consensit ; sed al-
lerum capiens obstinaie pergere coepil. Sessor veio
toto annisu calcibus aUpie verberibus inslabat ad
sunni votum ipsum reducere, illuc niliilomiuus ten-
strato suo jaceret, vir Dei Pelrus in euin violenler
insiliit dureque virgis validis intenlatis exterruit, eo
quod legaluin suum tam immaiiiter sua negligentia
coiilristavit. Qua vcro visione completa, illico expergiscens,
coepit diurnam lucem prsestolari qiin suum
bospiiem reviseie et alloqiii possci. Priino itaque
lucescente diluculo, ad ilhim propcrans diligentcr
eum inquisivit quid negligenii;e quidve delicii circa
ejiis fuerai commissum obsequium, quod in so don>
nus Petrus tani se terribilem invexerat, lautisquo
se miiiis ac probrisobjurgaveratatque lerrueiat.Cui
i'el)at quocoeperatpergere. Cumantein bac collucta- C protiniis illc : Tantuin, inqnit, liac iiocle, cnnctis
tione diulius certatum fuisset, nec tanien rcctor ju-
iiiciitiim sibi ad obiemperandum ul!o modo revocare
poiiiissel, jam demum suspicatus iie forle brutiim
illud aninial ita sibi contra moreiii divino instinciu
resisteret, tolas illi laxavil habcnas, quatenus jam
liberum pergere^ quo ipsum Deus dirigere vellel.
Mane ilaque facto, jani lucescente diluculo, erectis
oeulis, qua-que nota conspex\t seseque divino mu-
nere reotissimo tramile directnm fiiisse agnovit.
Ergo suas preces magistri meritis cxauditas csse co-
gnosceiis, Deo gratulabundus gratias egit, nee non
et suo magislro, quem adeo dignum Deo fore per-
spexit.
CAPUl XIII.
Beati viri nuntius ex luto extrahilnr el noclurno limore
sotvitur, tami mali auclore per lisnni a S. viro
virgis ndmonilo.
Alio quoqiie lempore, qiiemdam nuntium cnidam
destiiiabat episcopo,qui, dum aquaj rivulum in via
reperisset, eum quidem facile iransvadavit, sed
mox in ejus egressu tanto ipsius equus infigilur
luto, «i nullo conamine ex eo poluissel exsurgere ;
eques vero ita se impedituni considerans, el quid
(34) Ad aures sanclie Romana; ecclesia;. Variis notus
R. Pctrus fuit pontificibus, cum exslent ejus epislolse
ad Gregorium VI, Clemenlem II, S. Leonem
IX et Victorem, II, qui omnes ante Stephanuin, de
quo hic agitur, sederuiit.
vobis recedentibns, solum me reliciuui fnisse ex-
pavi, ut cum gravi molestia insomiicm pene totam
protraxerim iioclcm. Quibiis vicissiin revelalis, ad-
mirali viri Dei potenliam gloriricavernnt Doinn, qui
tanlis prodigiis se mirabilem Jn sanctis et servis
suis ostendil. Cujiis vidolicet signi, is qui missiis
fuerat, ita est admiratione compunctus ut ad viruni
Dei reversns coiifeslim se ilU comniiserit, proinit-
Ijens se jam saiciilo abrenuniiaturiim, ei rcgiilarem
babitum ex ipsius benedictione ad famulandum Deo
assunipiurum. Quod qiiidem ipse post modicuin iin-
plevit, idemque boc nohis, ul digessiiiius, ex ordine
totum enarravit,
CAPUT XIV.
Ex obedienlia Slephani papa: IX crealur S. Ti. E.
card. episcupus O^iieiisis, et iltius stiper huc re
soinniuvi.
Cum lant* igitnr ipsiiis sanctitatis el prndenliiC
jam latere fama noii possei, ad aures saiicta! Ro-
mana; Ecclesise (34) clara defertirr; ct (pioiiiam vir
tantus sacerdotio censelur iiloneus atque ncgoiiis
ecclesiasticis quam maxime necessariiis (5S), por-
GODEFRIDI IIENSCHENII iNOT^.
ductus adsunimnm ponlificcin, tuiic Slephanuni vi-
(5S) Negoliis eccleiiasticis qiiam maxime necessa-
rius. Fiierat ante a Clemenle il ad llciiricimi II i iipcratorem,
(lui rex cjus nominis 111 est, ableijatu»,
ul ipse ailepisi. 5 lib. i.

151 S. PETUUS DAMlAiNUS S. l\. E. CARDLNALIS. 152
delicel nonum (3(1), aJ siiscipiendum episeopalcm j^ in gauduim Domiiii ttti {Malili. xxv, Luc. \\\). Ncc
caihedram lam ab cpiscnpis cDCteris ccclesiasticis
viris, quam ab ipso sumiiio poniitice compellitur.
Ipse vero non imnicnior solitarise quietis, in qua di-
vinoe leciioni ac coiitemplationi suaviter vacaie con-
sueveiat, eam amittcre civilemqne strepitum rcpe-
lere nimium perliorrescens, suinmo et oniiii coiia-
niiiie eorum compellationibus resistebat. Qui poiro
cernentcs nil suis prorsus cobortatioiiibus, nil pre-
cibus proficere, jam ei coeperunl excommuiiicatio-
nis &ententiam, si obstinatc resistere ullra decerne-
rel, intentare. Qiiid plura ? Dominiis tandem aposto-
Jicus unum superaddere studuit, quod ab eo con-
lcmni prorsus nequivit. Sub obedienliae namque sibi
pracepit imperio ut obicmperans fratribus, placide.
hoc tainen sibi sufficcrc judicans, si erga uiiius lanlum
Ecclesiic plebein (39), cui videliccl praicral, ad-
minislrationis su;c curam prKtenderel, duin se cun-
ctis scirel obnoxium coiiservis, iii una secum faini-
haconscriptis,se sollicituni exhibehat, oiniicsqiift lu-
crari Deo cupiens, tanquam sagax rimator piscosi
giirgitis solerter investigabat, sicubi.pro qualibet
soleinnitate populi nmltitiuio coaflucret, qualenus
divini verhi lina submittens plures capere et quasi
de mundani ajquoris piofundo ad siiperni amoris
alta sustollere possct. Hiijiiscemodi iiamque hicri
gratia longediurnain lucem niultoties cuni pnBveniie
conspexiiniis, si talis conventus loiigiuscule fierel,
nccompetens sermocinandi sibi hora transiret. Saipe-
quod jubebatur assumeret; nioxque ipsius arri- jj numeio quoque illiim novimus acribus febribus iio-
pieiis dexteram annulo simul dotavil el virga (37),
Quibus videlicet arrhisOsticnsemsibi copulavit Ec-
clesiam. Episcopatu vero hoc ordine assumpto, illud
illico iu se agnovit impletum quod per visionem sibi
fuerat ante trienniuni rcvelatum. Porro visio talis
fuerat : pulabat sibi sponsam clarissimam fore do-
natani, quam non contingere nec aequo saltem in-
tuitu valebal inspicere; cui tanien nullatenus re-
nunliareaudebat, tanquam sibijureconjuncta;. QuoJ
huic plane negotio prorsus concinuisse pcrspexi-
nius. Agnoviinus eniin ipsum super hoc niultoties
conquestum fuisse, injiincta; tameii obedieniice sar-
cinain, quamlibel onerosam, a siiisunquam ccrvici-
bus excutere minime prsesumpsissG.
CAPIJT XV.
Salitlcm animarum, et Clirisii ac B. Virginis cuttus
ainpDjicalionem cum suw salutis pericuto curat.
Cuin se igilur perpendissel istiusinodi jugis nexi-
Liis laliterniancipatum, necjamsibiliceresolilaicoii-
templationi liberedeservire, arbitratusest prseteritorum
dispendia lucris fore sequentiumcompensanda ;
quo Rachelis venustati (58) Lise posset fecunditas
couiparari. Ut fidelis igitur servus ac prudens, Do-
minicai se familice procuratorem consiilutum cogno-
scens, coepit solerter procurare quatenus susceptum
ministerium taliter sibi commissum impende-
ret ut advenlum Dominicum posset iiitrepidus ex-
speclare, lamque plenam et peifectain annona;
niensuram suis exlnbere conservis, quo venienle
cte coiilecium, mox orto sole, ingressum ecclesiam
niissarum imhoasse solemnia, el usquc sextam fere
lioram, edila voce, in aures loliusplebisprotrabeiido
sermonem non parvum nobis ex se praibuisse mira-
ciiluin, cum et robustiorem viribus et clarioremelo-
quio cerneremus, quem jam pene defecturnm su-
spicabamur. Quo plane daietur inielligi non aliiim
ipsius ore concionari, quam illum, qui discipiilos
Siios docens, aiebal : iVoii enim vos eslis qui loqni-
mini, sed Spirilns Palris vestri qiti loquitur in vobis
(Mattli. x). Ciijus videlicet cloquia, velul c largis-
sima fontis vena redundaiitia, singulorum capacilati
congrua propinabat. Quse iiimirum, etsi aliquando
fuerint prolixiora, iiulli tanien esse poteranl one-
Q rosa. Quse nempe onerositas in illius esse posset
sermonibus, quibus erectis auribiis tanquam divinis
afrectibiis ab omnibus inlendcbaiur? aut infru-
cluosa ejiis esse polerant verba, ciii sancti coopera-
batur Spirilus gralia? Miiiime. Hiiie naniqiie est
quod dies Crucis (40) ab iiinumei is fidelibus liac tola
provincia ob reverentiam Dominica; passionis in abs-
tinentia celebratur. Quam videlicct observantiam
Idem passim omnibus prsedicans liortabatur. Hinc
nihilominus constat quod oninium horarum oflicia
(41)|in hoiiorealma; Dei genitricis in pliiribus eccle-
siis instantia, maxima geslum parte dignosciiiir.
Quod matricum ecclesiarum clerum per Romanaiii
provinciam undique sibi contiguam congregaium
iiispicimus, cosqiie nonnulla caiionici rilus vesiigia.
Domiiio, raereretur audire : Euge, serve bone, intra j) Deo favenle, imilari applaudimus qui, rclictis olim
(36) Stepbanum videlicel nonum. Sleplianus crcalus
IV Nonas Augusti anni 10.57, monuus iv Kal.
Aprilis anni 1058.
(37) Annuto siinul dotavit et virga. \nnti 1UF8, uli
supra probamm, creatiis cardiiialis.
(38) Quo [laclietis veniistati. De vita acliva et contemplaliva
siib hgura Li;c el Uachelis prseclare ilisserit
B. Petrus opusc. 15, De perfectione monachorum,
cap. 8.
(59) Si erija unius lanlum Ecctesia: ptebem. llli
qiiuipie coiHinissain fuissc Eugubinam Ecclesiain supia
dixinuis.
(40) Quod tties crucis. Siiigiilis scilicet licbdomadis
fcria sexta, de ipiojcjuiiio inria iieruin agiiur niiin.
45 et scq.
GODEFUIDI HENSCHEINH miJE. •
(il) Omiiium liorariim offtcia. Affeclum siium eiga
horas oflicii D. Virginis Deipara; paiulit D. Pelriis
opusc. 10 De horis canonicis, cap. 10, ubi iiari.it
horariim boalissim;c Virgiiiis stuiliosum pecc;itore^ii
veuiam per eaindein iinpelrasse. Foriunius ait : < D.
Pelrum legatiim de latere per loiain Italiam missiini,
ut piomulgarel decreta de dicendo oflicio B. Maria»
Virginis, ct jejunium sextse feri« in honoreni sanciae
crucis simiil indiceret. > Veriiin, quia cam legalioiiem
rcfert instiiutam a Gregorio VII, suspccta esl,
cuui coastelB. Petrum anteejus poiitiflcatumohiisse.
Ratioiieiii teinporis in bac Vila aecuialc servalain
arbilramur.

^r rs\0!.EGOMENA. - ViTA S. PETIU DAWIAISI. IT.l
ciinclis caiionici
islitiilis, cl :\ comiminis viuic, \ coiiligit fervore snccendi, iit [iro tantis 6r

15?; S. rETRUS DAMIANUS S. R. E. CARDirNAUIS. 130
libcl coiidilionis liomo punis insliluit; cl, proul _\ .ncccpl.i poenitcnli.T iiiier iuissanim solcniiiia nicon-
voluntas eral, aut facultas, spccialium prarogalivarum
cjus jiira pra'fixil; Romanam auteni Eccie-
siam solus ille fundavit , ci supcr petram fKlci inox
nascenlis erexit {Ibid.), qni bcaio coeli clavigero
Petro terreni simiil et coelcstis impcrii jura commi-
sit. Rlius ergo privilegio fuiigilur, illius anctoritaie
fulcitur. Unde non dubium qiiod quisquis cuilibet
Ecclcsise jus suum detrabit, iiijusliliam facit; qui
auiein RoniaiiGc Ecclesiac privilegium, ab ipso sunimo
Ecclcsiarum onmium capiie iraditum, auferre cona-
lur, hic profecto in b.Tcresim labilur. Fidem quippe
violat qu! adversus illam agii, qua; mater esl fidei,
el illius contuniax invenitur qui eam cunclis Eccle-
siis pr.Teiulisse cognoscitur. His itaqiie aliisque (48)
ciliarentur, ornamcnla d

PROLKGOME.NA. — Vn.\ H. PETai DAMI.VM. i-.s
ili!oi!orini ooriim nShiiliio pciles lavabat. Pia^ierea in A rellul;v ninclabal ercasliilo; qiiolidie, pr.Tlcr (iies
siiis convividlii, qiioc seniper cx inore cum hospiii-
liiis commiinicabal., si qni egcni circnmqiiaqiie por
rc^ionem loelnlis (leciimbcbanl, oblivisci ab co iiii-
nime poterant, (inm quenilibet suorum, qnem liinerc
Deum arclius srirel, ad liornm minislcrinm specia-
liter (lepiiiaium semper habcrct. nnjiismodi qnippe
sliidiis assidua oxerci[:itionc pcrsislei:s, talihus gra-
lulab.Mur laliorihns facullatos Ecclesiai Ihesauris
hiforcire cudcslihus, qnas sciliccl in propriis sum-
miipcre devilabal assunicre suniplibns. Aiebal eiiim
se Doniinicariim rernm conslitntuin !ore ininislrnm,
non dominiim ; dispensalorem, non possessorcm. Ut
aiitem suornm qiioque clienlium ad ha;c fiileliler
excrcenda devotas mentes accemieret, hnjiiscemodi
eos sermonibus salagebat commoiiere frequenlcr : 32 regrediens, iioii ccssahal fos siiis sorioonibus iii
Noveriiis, filii, omnia ista sacra esse el peccaiorum
prclia; unde suniinnpere cavcndum nc qnid lioriim
avarilia, seu qiialibet nogiigenliai incniia Chiisti
panporibus siiblrahalur, quihiis iioslra residua om-
iiia illil;ala debentur. Cnm nobis itaqiie S;ip|ioiant
quibiis egeni el niiseri valeant rcfovori, (liligontor
exqnirite, pie considerale qiii vicinis iu rogioniliiis
jegrolent, oui vel esuriei, vel poniiriiK ciijnslibct nn-
gore laborent, qualeniis hiijusniodi pie coinpaiieiuio,
necessaria niinistrantes , seternae mereedis fruclum
nobis vobisque communem in coeleslihus acqiiiralis.
Quoniam quidem si modo in scminando fideles nobis
cooperatores exstiteritis, de comiiiuni procul dubio
nobiscnm fructu beata in retrihutione gaiidehilis.
feslns, jejiiiiaiuio, caiitabro pane (55) cum hcsicriia
aipia vosccndo, snoqiie corpori, licet senio jam coii-
feclo acpluribus forreis iicxihus niidiqne constiiotn,
a (liscipiinarum palmatarnmque iclibiis noqiUKpiam
suis vicihiis iniliilgcndo, jiigique psallondi, orainli,
logcndi alqne dictandi insistendo. Nee praileronn-
diim, qiiod in cadein pelvicnla, qiia paiiperum pedos
lavahat, reficiens paneni comederct, et super hiLleain
cralem (54) niidam sonini qiiietem caperct. l'orro,
cum aliqnaniio ail capitiihim fratriim accedere decie-
vissel, facta exhortatione, niox e sede consurgens,
de suis se excossibiis acciisahat; pro qnibus disci-
plina; judiciuui ex more siiscipieiis, geminis vapula-
bat ulrinqiie verhcribiis. Rursiimqiie in sunm locuni
forniaro (55), iiiodo liis, iiiodo illis, modo coiiiimini
ler omr.iliiis loiiuens. Junioribus ergo dicohat :
Scire dcbelis, filii, unumqiieniqiie vestrum lam fer-
vide atqiio streniie sacrre liiijiis oportcre niilitioe
tirociiiia incboare ;
tantoqiiese, (liim corporoic viros
snppeliiiit,

ir,9 S. IT.iillJS. DAMIANliS S. R. K. CAUlilNALIS. 140
si: r;iiig;in coiispiccrol, noqii.iqiiain oonloniiieniliini A vil.ilecanlabaiil illiid, scilicel Alloliiia, qiiod (liciliir:
iucolial inibiTillilali corporc.c discrela remissinno
aliqnalenns sulivoniro, qiio rcsiiniplis ilernm viriliiis
^aliilior ad iiliiid po^sel redirc corlamon. Non iili-
(iuc vilio, sed virlnli poliiis adscriljen.lnni diccliat,
si i|nis fcssa panlo bracliia idoirco roinitlal, ul post
rolinslior ad forlitcr agendnm consnrgal. PraUerca
iiios illi erat, ut inler divina tain nociurna i|«ara
diiirna officia nnlli podio psallens li;ererct. In Qna-
.'Irngcsinne qiioque ulriiisiino inilio, Iridiio ponilus
ahsiinebat a cibo; ad quod saiie licei neniinein ipse
qiioqne persuascril, qniddam tamon ad spirilnalis
>tiidii provontum quseronlibiis, irailendiim pulavil,
(ii;o siisccpli jojiHiii ipsis possol iiiitiis Domino coin-
Dulce lujiium, clulces clavox, etc. Vidcbal etiain,
qiiod per omnes rcfeclorii mcnsas panos orant ap-
pnsili, et spccie nilidi, neclarci gustus sapore inel-
liti. Iiiter fralres ciiam uiidiipie discumbcntcs eral
\\f, si rite leneo, valde pncclarus et insigni decore
conspicuns; qiii reqiiisitiis unde lales advenissent
panes, qnibus videlicei similes ealenus non vidissei
lli snnt, inquit, paiies, qnibus filii Israel, manna
percipientese coelo.aliti suni in deserlo (Exod. xvi).
Ilic qiioquc vir tulit mensam alibalis, qua; ocoiden-
lem versiis fiieral conslilula, et ad orieiitalem po-
siiit refoclorii plagam ; nbi videlicel imago cruoilixi
Domiiii fiierat in pariete per picliiram expressa.
iiionilari. Haiic profecto vo!iintari;ic observalioiiis Perponde ergo mysieriuin, el inysiica; revelationis
iiormam in nonnullis mon;isteriis, pia dcvolione B iulellige sacranientum. Qnid est cnim quod laudes
;!iiiploctenlibns exoitando institiiit, qnaleiiuspr^tfalo
jojuniornm tridno tolus convontiis Iratruni parilcr
in clanslro rigorem sileiitii conservaret; nec quis-
]iiain alisqne inevitabili nccessiiate calceamenta sibi
indiieret, douec coniinuniler Psallcrium diebus sin-
giilis coniplevissent; scoparum quoqiic disciplinam
(57) in capitulo cuiicli susciperenl; in pane
suhini claqua pariler abslinerent.
CAPUT XIX.
Jejuiiium sexla' feria' in lionorem S. crucii instiluit.
Quud el vtsioiiibus coaleslibus comprobalur.
Sed et sextain onuii lenipore feriam pislcr Pa-
scliales, vel coeteros dics soleinnes, siib eadein lam
disciplinse qnain abstinenlia; norma ob reverenliam
crucis clioriis ille psalleuiiiim melodis vocibus coii-
crcpabat, nisi ((uia futuruin erat, ut duin in liouorem
crucis solemne jejuniuin iiislituerant, qiiani
diilces ei laudum modnlos suavilor pcrso.iareiil?
Hymiinm quippe in beat;c criicis lidnnre decaiital,
qui ea videlicetdie qna Christus iii oruce suspcnsus
est, jejiiniiim celebrat. Et qnid esi quod molliii
videbanti.r panes in mensa, iiisi iil nimiruin duloia
gpiritus alinienta comedeieni, diim per amaritinli-
iiein cariiis dulccs Deo lauduin modnlos resonarent?
Tanlo quippe dulcior giistus exoritiirin palalo cor-
dis, quanto m.iior aniaritudo distiictionis perturbat
lasciviam carnis. Qiiid esl ctiam niensam alibaiis
sub crucifixi Redemptoris pedibus ponerc, nisi pcr
crucis illis observaiidam adhibuit. Deuique oinnis C jejiiiiiiim sexlae feri», quce dies crucis ost, toluin
illius adborlatio adeo, cooperante Doinino, friiclifi-
casse dignoscitur, ut insigne illiid qiioque Casini
inontis cnenobinm (S8) lauto eain fervore suinpsis-
set, quod pra;fata omnia inter regnlaria m;Mulata
conscribenda staiuissel. Hic porro nequaquain oiiosum
pnlamus qiiaedam rcvelationum monimenta,
qniB ideni ipse scripsit, annunierare, qiiilius sancius
ille totus in hac obscrvatione sextie feria; obnixe
fuit soli 'aliis. Ipsa ilaqne ipsiiis vcrba ponanms :
In a!grotantium cella seiicx qiiidam pater erat, Leo
nomine, (jui jojiiniis, psaliuis ot orationibns insiste-
bat aitenlius, et licet corporeis essct viribus effe-
lus, juvenili lainen fervidi spirilus erat vigore ro-
bustus. Ilic proxima nocic, qua siatuenda erat hscc
refeotorium saliitiferiie crucis signaculo dedicare? Et
qiiid est siib ciucifixi Doinini pedibus residere, nisi
posi ejiis vestigia tendere ; et per eum, quo nos pr;c-
cessii, tramitem jugiter ambulare?
'Veruni ad hoc arciius commendandum, et illnd
aptissime coniigit ut sanclus quidam alius frater,
Petrus nomine, dum id constituerotur, abesset. Qui,
postea quinla quadam feria regressiis, fadem nocte
per somiiiuin vidit qiiod domnus Petrus illum ad
prandinm convocaret secumque ipse coiiviva disoum-
beret. Sequenti vero die in c:ipitiili;m venicns cnin
c;«teris fralribiis discipliiiam novi rilns acocpit, cl
sic lcetus, et alacer factiis, exsiillavit in Spiiiiu saii-
cto, dicens : Ecce, Deo gia.ias, praiidiiiin, a I qiiod
censiira jojunii, vidit per soinniuin magniim in ec- D me domnus Peiriis Damiaiius vocaverat. Nec iuinic-
clesia chorum consisienlium fratnim, qui, neinpe rito sane noslraj carnis afniciio niensa, vel refeoiio
prxclaris candidis veslibns luculenler induti, dul- dicitur, quniiiain, undc nostrnin per coniineiiiiam
cisona satis atqiie melliflua mclodi concenliis siia- corpus atlerilur, inde spirilus supcin;c gralia; pin-
opusc. la, dc su;^ oongregationis inslilulis cap 6,
•ail, multos inoii;u bos in Qnadragesima soliiin « vesci
poinis, ct horbariiiii r;iilioibus, ac leguniinibus infu-
sis, vcl ctiain clixis. » Hiuc infusidnrium videtur signare
omne liquidi cibi geiuis aqua maceratum,non
elixiim. Quam disiinctioncm Vosslus lib. m De viliissermonis,
cap. IG, iion intellexit.
(5T) Scoparum quoque disciiilinum. B. Polrus pro
defiinclo aiii[uo IVatre < seplem discipHnas cuin mil
l(;:iis scopariiin ictibus accipieiidas • prKscribit
oiius';. li cl lo, cap. 12. Modum inforciulae disci-
GODEFUIDI lIENSCHEiN:! NOT/E.
plinoe indicallib. vi, epist. 5i, ad su;« Coiigregaiionis
eremitas.
(53) Ut insigne illud quoque Casini moiilis ccenohiuin.
PrneeraiCassinensilius Desideriiis, creatus an.
1058. Hnic adiiiodiim fajiiili;iris fiiit B. Polrus, ciijus
ad cuiii exsiant plures cpistokc et opuscula. Asl
h.TBC supr;> ei Leouo Marsioann connriiiavimus, qui
anno qniuto abbalis Desiderii buiic ejus ad Cassineiisos
;ulventuiii coniigisse scribil; erg') anno Cluisii
10j2 aut lOU.i
:

m rROLEGOMENA.
giK!.!in:> s.igi;.;iiiii-. Ciiaciis iiiiiiuo liiijiisccir.o.!i ijvc- A leniporis assever.mies aiebaiit eum viiiclicei p''o
iatioiiibiis plimo iiosccnlibus, ea illis cffililus Irmlila,
qiur per os Ijcalissimi viri noviicr sibi fiiciaul pro-
imilsaia, non soliini ad ipsoruin observanliam fcr-
vciUius snccensi suiit, veruin eiiain eum insiipcr
rogavcrunl ul, si quid decsse apiid eos adhuc vide-
rotur, injungerel; si quid superlluiiin. lollerel; quod
vero corrigcndiim forel, cunclis .-ipiilaudeulibiis,
emciidaret. Uiide faclum esl inier rictcra iil proji-
ccreiil copulas quibus quasi quibiisdani pileis cajdla
coiitegcbanl, qiio de caelero solis capuliis hoiieslo
essenl iiioiiaclion'im more coiilenli. Stalueriint qiio-
qiie iit deperegriiiis invobicris ullra jain giandioris
prctii Vebliiiieiita noii einereiit, sed e.v lUaticoruiii
lexlriiiis vilia potiiis ac veniacula conipararenl.
C.*.PIJT XX.
Pueros qnosdnm a divmoiuhw; vexatos in monle Ca-
sinu, nbi basilicK S. Dcnedicu cvdijicanda; ojieraiu
dubunl, liberut.
Ipsum vero prosfatum coenobiiim Casinense duui
abquaudo idem domnus Pctriis ex more visitas-
set (59), cuin essetibi, bealissimi Benedicti basilica
fuiidabatur (CO) ; quse auro ac lapidibus inodo a(!or-
nata perspicue ceruilur. Aliquantos ibi repcrit piic-
ros, qui pro vcclaudis lapidibus venerant, arrepios
(bcmoniis acriler vexari; quoriim licel niodicis ar-
Uibiis, laiitum ab ipsis da?moiiiis virium ferebalur ul
a biiiis, vel ternis robusiissimis viris singiili com-
preliensi, vix aliquateiiiis posseut arctari. Cuin au-
teni diequadam domnuni Petrum ad opus illud in
VITA ?. PF/rril l)A?.IiAM. «i-
ipsis biionter orasse, sicqiic eis salutein a Domiu')
impetrasse? Al quia iiobis dinicile, iino impos.sibile
est illius gesta ciincla narrare, opporluniimdiiciniiis
jam ad extrcma slykim dirigere, et qiiahter suuiii
rursiim complevcrit atqiie hinc ad supenia migrave-
rit, Domino opitulanle, dcpromere.
CAPUT XX[.
Urbein Itiivcnnum Rom. poiilificis legutns a censuris,
arcliiepiscopi vilio obslriclam, absolvil.
Duin pius igiliir Clirisli sacerdos hujuscemodi lu-
crandarum aniiiiariiin stiidiis inbianter inhxMeret
vitajque priBScnlis labor cxlremae jain peiie liiicsc
moram teiieret, jussu Alexandri II (61) Romani
ponlilicis, liavennain, palriam siiam, proflcisci pra;-
B cipitur, rem val lc neccssariam saluti totiiis urbis,
cleri, ac popuil pcractuius. Erat quippe tunc lein-
poris dcfiiuctus cjusdem urbis aidiicpiscopus ((J2),
qui pio siia protervia, seiiteutia Komanx syiiodi
oliin fueval comiimiiioue privatus; cui tainen cum
niinia lemcritale neiiiiaqiiaiii ob illatam sibi senlen-
liain (03) trcinefactus, ab aicbiiiiiscopali tcinpcrarct
oificio, coiiseiitaueiini sib; popiildm siia contagionc
iniscre foedavit, totamque ecclcsiam illiciiis aiisibiis
profanavit. Tandein vero i'e incdio, proraiiatore sub*
liilo , pricfatiis apostolicus tam niinierosi populi
cxitialc coiiiiigium fraleriiis visceribiis miseratus,
laiitiiin patrem, qiii auctorilale apostolica cumdeui
recoiiciliando absolveret, illo delcgare decrevii,
nemiiicm scilicet ad lioc opus gerendum dignioreni
tuendum contigisset exire, Desiderius, veiierabilis C vel apliorcm existimans, eo qiiod is non molica
ejiisdein coenobii Casiuensis abbas, ipsum, ut cox- exisleret auctoritate subnixiis, ac per regeneiatio-
Sueverat, ex nomiue juciinde compcllans, ait : Do- ;iis gratiam cjusdem esset Ecclesia^ filius, ipsius(|uo
mine Petre, ciir istos nostros non curas operarios?
Ciii ille : Habent hic, inquit, sanclissimi Benedicli
prKscntiam, qiii eis, si velit, valet salutis conferre
iiiedclam. Ego enim quid siim? Existimavit tanien
alibas ex eis aliquos ad ipsius fore hospitium diri-
gendos, quateiiiis illorum vexatioiieui conspicieus,
attenlius pro eis misertus oraiet. Quod qiiideni ille
omiiino prohibuit, non sane inhumanilatis diiritia,
sed observanda', quod magis cciisendiim, humilita-
tis custodia. Verumtamen dnni tiinc contigisset
eiim viginti fere diebus ibidcm propier fratriiin
charilatein nlansisse , eodem(|ue spalio dicrum.
eliam liortalii (64), idein siEpenumero ad hanc de-
meiitiam provocatiis. Quani utiqiie lcgationem ille,
licet jam selate eonfectus, ul strcnuiis filius malernis
beneficiis non iiigratiis optato siiscepit. Nam
graliilabaliir se taiidem repcrisse aliqiiid, quod ob
sui debiluin obsequii, pioe posset peisulveie niatri.
Qiio ciim, Domino suflVagante, piosporo perveiiisset
itincre, in nianu civiiim susceptiis iiigenti ciim liBti-
lia, sui caiisain patefecit acccssiis, super qiio cives
illi immodice juciindati, immeiisas Deo, qui roj
res|rexeral, Cbristiqiic v cario, qiii hiinc lalem cl
tanluni virum ad se diiexeral, gnitias refcrciiles.
cneigumenos illos oiiines pleiie curatos fuissc; quis " prievaiicaiioiiis sii.Tepoenitentiam buii iiiicr egcruiit
illud ndcliler non crcdat, qiiod coeiiobitie illi tiinc unde ct realus vciiiam, qiiam siippliciter postula-
1 GODEFRIDi nENSCllKNII NOT^.
(59) Doinnus Petrns ex more visilussel. Fiiit ea visitatio
a praecedenti divcrsa , iiii ex seiiucnlibus
coiistal.
(60) B. Benedicli basilica fnmliibalnr. C(epta esl
exslrui ea basilica anno 1066, dedicata ab Alcxaudro
11 papa anno 107! ; ciii solemi.ilati inierfieriint
arcliiepiscopi 10, episcopi 14.. priucipes, (iiiccs, abb.Tles
aliiqiie quampliiriini. Legi de ea [(ossunl Leo
Ostiensis lib. III Cbro:iie. Casiiiens., cap. 26,27,
2S, et alii reriiin {iasinensiiim scriplores.
(01) Jussu Atexaiidri II. AlexaiiderlS soditab anno
^tiGl ad 1075 ciii B. Petnis pr.eter enisiola. et oiiu-
scula missa, Vitas SS. Rodalpiii epiiioopi Eiigiibiiii
et Doniinici Loricati insciipsit, et sub quo, iit liiiic
pate!, obiil.
(62) Kjusdem urbis archiepiscopus. Ilciiiicus auno
H)70, Kaleudis Janiiarii dcfuiictiis.
(63) Ob iltalam sibi seniunlium, elc. Ai> .^loxandi'o
papa eum excommuuicatuni fuisse siipradiximus
(iji) Ipsiusque etiain korlutu, B. Pelius episl. li,
lib. I, aci Alexandriim II, uti anle relatiim. Miiic !iqiietoiiinia
iiiec perperamad Gregorium VU, Alexandri
siiccessorem, transferri a. Fortunio el Bubeo,
(iu.tsi ad Vvibertiim .ircbiepiscopum succcssoresu
liciirici missus fuisiCi.

I.i3
S. PETRUS DAMIANIiS S. R. E. CAUDINALIS. !ll
X aposloliai; aiiclorilalis n froiiie cliori, jiixla gradus viilolic.!! niiiiiiis a.l aiLno
liaiii , aKiue nbsuliiiioiiciii c
iieniere. Aljsoliro
iiiiincic graliilabiiiuli perciperc ni
:iscendilur, dcceiiler componitur: ibiipie sacrivloti.s
itaiiuc ab excoiiiiminicalionis illiiis viiiculo, cuiicUc- Cbrisii veneraliile torpus summa cum cxsultatione
(lue Ecclcsia; dono gialia; maiernae coiiccsso, lota ciinctorum revercnier rccoiidiiiir, oiuiiibus in psal-
urbc iininanis cUecla csl cxsullalio.
niis cl liymiiis voces in excilsum toUcniibus, digiiaqiie
Dco giatiarum pr.cconia tolis viribus cxliilieii-
CAPLT XXll.
libus, ciijiis munerc, taiito se dilalos forc bencricio
FaveiHia' sniictissimc morilur, el iii lcmplo B. virginis
sumnio cuiii honore lumutalur.
gralulabantiir. Ipsi gloria, laus, virlus, lioiior, el
Islis vcio aliisiiuc iioniiullis negotiis, quoc taiUun: dccus alquc impi.'riuin sil nuiic, et semper ct omne
virum gercre dccebat, palralis, iler sum legationis pcr acvum. Ameii.
cgressus nrbe pergTC capit (G5). Cuinqiie prinia
CAPUT xxm.
inansionc FaventiaJi teiiuisscl, apud vcnerabile B. Pel. Dnm. ])er visum abhatem incjratiluilinis nrguil,
eumque gulturis luinore castigiit cl snnnt.
inonasleriiiin qnoddam 15. Mariic Dei genitricis, qiiod
Anno niillesimo (69) oclogesimo incarnationis
foris portain (66) nnnciipalur, deccnler susceptus,
Domini, mense Augusio, indiciione quarta (70j, post
niox fcbre correpius decubuii. Qiia nimiruui in dies
deccssum siipradicti domni Petri Damiani (7l),erat
invalcscenlc, circa mediuin octava; noclis sileii- B
quidam inonachus, qui abbas olini exstitit vencrabi-
linin, qiia: calliedra' R. Pelri apostoli aniiivcrsaria;
lis moiiaslerii S. Gregorii (72) iii Ariminensi lerri-
diei cclebriialem ducebal, exiius sui boram approlorio
couslitiili. Hic iKiiimuc vidit domniim Petrum
pinqiiare cognoscens, cxtemplo, nobis lectulo eircuiiistanlibns,
nocturnuni, seii inalutinale ofliciiiin lotum
peragerejussil, voleiis niiqiie prius solemiiilaii apoe,tolic;c
vola persulvcrc, ac sic deiniim securus aliire.
Tota crgo pcracta synaxi, sanclum post inoJiciiin
iiiler inullitudiiiem candidatorum episcoporuin infulaium,
sedenlem, ct leneiitem pasloralem virgam
in mami aique (locentem eos ea qiia; ad Deiiin perliiient.
Cuniqiie ciim idein abbas sunimisso vultu
salutassel, ait domnusPctrusad c;eteros coepisco|)OS
l)oiiiiiiospiriliim(67)corporeisreddiditnexibusaLso- Istc nionaclius, qiiein ego valde diiexi : sed poslqiiam
lutuiii, ul cavidcliceldic qua pr;iesens meruil Ecclcsia
iii pasiorali Pelrum sede locare, eadem Petri
a nie rccessil, nunquani ad me rediil; et non soltim
ille, sed et alii plurcs, qiios ego eJucavi el nutrivi,
discipnlum ccfilcstis ciiria in beala siisciperel sede.
iiigrati exslitcre bciieficio. Deinde ait ad illiiin : Cur,
Ciim ergo ipsius traiisitus illico iiuntialus in urbe
liiissel, ab iis videlicel, qui circa eamdem domiim
inqiiit, iion ad me in locum, quo erain, venisti? At
ille dixii: nii domine, ex quo a nobis recessisti,
-excubabaiil, ne vel corpus cxanimea suis iiionacliis,
qu
furlo asportari poiuissel, lola civitas repente ad
ejus exseqiiias, ingeiiti concursu, Isela properavit.
Quorum multitudiiie dnm ecclesia, «lua locatus fue-
rat, subito rcrerta fuissel, el qui l>io iuiieri prius
accedere unanimiter gcsiirenl, undaruin niore, re-
irorsum se invicem repellebani; lantoquc lardior
cuique accessus patebal, quanto celcrius perveiiire
lumfilluando salagebat. Quicunqiie .iiilem ipsum ac-
cedere rjiisiiiie loculum nierebaniur aliingere, pia
gratulab;iiilur osciila, illatis iiiuiieiibiis, cjiis pedi-
bus, seii liiiieamiiiibus ipsis infigere. Porro inauso-
leum iiiterca olTiciosissime pra:paiatui. Ab alia si-
f[uidembasilica(piad;im, cinnus sila,iminaiiela'iiruin
lapidcum, iiitido candore dccorum, inira facilitate
loeum, in quo babites, nesciniiis ; .quoniodo igilur
i de vicino ipsius inonasterio (CS) advenerant. C ^j ^^ ^^^^;^^^ ^^^1,), j,„,g j|^^ gj jomnus Pelrus:
hebes, an iiescis quod in camera S. Maria; virgiuis
Jiabiio, et in illiiis sacrario demoror? Nam in cjiis
doino habito, el illius camerarium esse nie profi-
lcor. Qucm postquam vidil, stalim somno est exci-
tatus, Deiiidc post pautuluui, rursum obdormiens,
viditeumdem domnum Petrum talia sibi verha dicen-
lem (nam ita sibi videbatur, qiiasi anle plures dies
iia;c eadem :ib eo veiba audisset) : Noiine, iiiquil,
dixi libi ut ad me venires? et quare non venisti?At
ille lanqiiammutus coepil stare. Mox domnusPetrus,
quasi cum ira, pupiigil eiim subtus sinislram auri-
culam de su.iiinitale virg.e, qiiam iiianu geslabat;
quo ictu ita se sensit esse peruirbalnni, ac si lan-
cea, vel lerribili verlice tcrebraliis fui..-sel. Deniqiie
iliiaiilociiis, iioii absqiic ipsoriim ipioquc dcferenlium " maxilla illius tola cum giitliire ila inliiinuil, ul peiie
admiralionc, ac si levissiiiia iiialericsqiixlibet adve- de ejus vita desperareliir. Tiiiic itaque aiite altare
liitur; atqirc in ipsa beat;e Dei gciiilricis basilica, a illius ecclesiiB prostraLis, ac lolo corde ad Dcuiu
(G5) Egressus Crbe pergere ccepil. « Romam reJi-
Lal, 1 ila Forliiiiius.
(66) Quoil foris poriam uuncupatur. Jijxta Favenliiuc
iirbis iiia;nia colldcal 15. Peiriis opusc. 6, cap.
18. Moii;isteriuni lioc niiiic inlra urbeiii receptuin
esse iraduiil Forlunius el Kiibeiis.
(67) bumino spirituin. i^nno 1072, ut siipra probatiim.
(68) De vicino ipsius monaslerio. G.imonio vel Acercla,
de (piibus siipra aclum. Pro horiim alleiiilro
vidcliir lioc S. Mari;T; nioiiasleriuiii aceipere Wioii,
«iuni 1. i> Eia :i Viix, c. 9, exstruclum a D. Pclro ail.
GODEFKIDI IIENSCHiiNIl NOTiE.
(09) Anno millesiino. etc. Seijuentia adjecla videiitur
Vitae, et, ul vidimus, solita Terborum plirasi
conclusa.
(70) Indutione quarta. Imo erat iniliclio iii, quani
anmimque Christi nusquam adhibuit Joaimes aiicior
Vit;c.
(71) Post decessum supradicli domni Petri Dnmiani.
Videtur desse (jhho nono.
(72) Monaslerii S. Gregorii. Est pagus S. Gregorii
prqpe Murcianum monaslerium a B. Petro exsiruclum.
:

l-i5 PUOLEGOMEISA. _ S. PETIU D.\M1AN1 VITA II. Ii6
coiivcrsiis, C1M11 nia.gno g^iiiilii dixii iDo.Miiiic, Deiis A liunii ac pcrfiisus lacrymis facie aJoravit el iaudavit
oniiiipoteiis, (jui coiliim ct lerraiii et ciiiicia nii;* in
eis s;uit condidisli, si tibi scrviliis doiiiiii mei Petii,
iit crediinus, coniplacuit, libera nie per ejus meriia
ub iiislanti quem patior dolore. Dixit bsec, etca'|)it
staie. Et ecce, non post lougum tenipus, ab eo omiiis
lumoret dolor ila aufugit, ac si alii[uis venieus maiiu
ipsuin vuliius ab ejus maxilla vel gullure auferret.
Q.ii statimcoepit glorilicare Deum, ac famulum ejus
Peiruin Damiauuni, qui eum castigare primo, ac
deiiidc sanare dignatus esi. Postera denique die sur-
ge.is beiie casiigatus.ex vcrbere, Faventiani perrexit,
ac beuedixitDeum super judicia jusliii* sux. Debiuc
foris egressus ad fralres suos coepit narrare praepo-
sito ac ca;teiis fratribus oinuja quse sibi contigerant.
Qui audientes laudaverunt ac benedixeruut Deum,
qui talia per servuin suum oslendere dignatus est
niirabilia. Denique prsRpositus cum prBediclo abbale
Ugano (75), qui ita vocabatur, ac fratribus, iiigres-
sus ecdesiam sanctse Dei geiiitricis, pulsaverunt
oiniiia signa et posuerunt ceroplala (74.) cuni lumi-
naribiis aiite aicam ipsiiis saiicti Petri Damiani, et
celebranles missas, obtuleruiil, solenines bostias Deo
et veniens :inte altare S. Marijc foris porlani, ubi in odorein suavitatis pro animai ejiis absoiulione (75).
corpus domini Petri reconditum fuerat, prostratus B Amen.
GODEFRIDl HENSCIIEiNIl NOT.E.
(75) Cum prmdicto ubbale Ugano^ Urbanum vocal confectre.
Forluiiius. (75) Pro aniinceefiisabsoluiione. A.nab\ml\s Ugaiii,
(7.!) Posuerunt ceroptala.Ceroptata, faces ex cera quem B. Pctrus culpaverat?
VITA ALIA.
PER JOANNEM ANTONiUM FLAMSNIUM FOROCORNELIENSEM.
Ex ms. aulagrapko apud Favmtinos.
Magna soleo voluptate aflici, viri Faventini, quo- C infanlem perseqiii ccepit. Nani cura post muhos filios,
ties repelo quam grata et quara jucunda vobis ob-
tingal opera, quam in describendis, qui a vobis re-
ligiosissime coluulur, prseslare coepi, tanta quidem
animi alacritate, quanta non facile praestari a quo-
qiiam veslri auiantissimo queat. Hoe autein aiiimad-
verti in descripla niiper a me B. Terentii confes-
soris, qiii niiiii priinus oblatus esl, ac B. Sabiiii
episcopi , et niartyris vita. Quare cum a vobis
duoruin, qiii adhuc restabant, sanctorum similem
a me operam exspectari audireni, putavi me didjere
eodem studio exspeclationi vestrai , ac desiderio
respondere. Igiiurbeati Petri Damiani, ei S. ./Emiliaui,
quos episcopale fastigium ciira sanctiiate illustres
fecit, duobus, quos dixi, prioribus adjeci : ut spe-
ciatum jain, ni fallor, amorem erga vos meum, el
voluntatem, vobis oiiinia, quie prceslari a me possiiit,
gratificandi, manifestioribus quotidie indiciis expe-
riamiiii. Valete.
Initia vit;e viri clarissimi, atqiie sauctissimi Pelri
D.imiani in;ignain uniciiiiiue admiratio;iem afferre
possiiut : quieadeo quidem bumiliafuere, acdifiicilia,
iitnoiinisi diviniliis factum intelligant, quiea norunt,
ut iii lalem ac lantum '•iruin, qiii et eloquenlia, et
saiRtitale viia; Dei Ecclesiam iilustraret, evadere
potiierit. Vix inim illum eiiixa in lucein erat maler,
(liiaii.Jo iiumeiosce prolis pcrL-esa, noverc;:li odio
iiunc quoqiie pcperisset, exclamavit cum indigiialione
ex niLijoribus natu filiis uiius ; Et quomodo tot b;c-
redes capiet una bsec domus? inde coepit infeiiso
animo puerum maler alerc, ut aegre adinoduin lac
illi pra;berel. Ita quidem fame et algore peiiljat
paulatifli infans; sed omnipoteiis Deus, qui illiim ad
ornameiiluni Ecclesiae sua; nasci voluerat, noii est
passus diulius sicomni ope destitui. Excitavii enim
sp-rituin feiniuEC cujusdain,-quaj ad eam acccssit, et
illius sawiiiam acriter accusavil, dicens : Leajna et
tigris suos cum adniirabili cura et ainore caliilos
cnutriunt,ei tu proprium filium ad imaginem Dei
proereatuni, bebetalis malernae pietalis viseeribus,
tain crudeliter tracias ? Nescis fieri posse ut puer
D iste illustrem aliquando intcr suos locum obtineat?
Mota est occ:isione tali mater, ac enibuit ; et tanquam
ex alto excitata somiio, resipiscere et maternam
exbibere diligentiam iiifanti ceepit. At ille, qiii
tam male paulo ante acceptiis, obriguerat, et potius
pueri umhra quam puer videri polerat, vires ac
formam breyi recepit; sed inchoatuni in lactenlem
odium, in pueritiam quoque illiiis excitatiim est.
Nam, defunctis parentibus, uniis cx fralrihus qui
natu erat maxinius, cum uxore siia niiris exagiSaie
illuin modis aggressi sunt : et veliit iii ahjectum
inancipiuin, cxsecrai^ilem conleinpliini, el s.cvitiam

Ii7 S. I'i:rKUS DAMIVM. ;S r,. R. K. C.VMDINAUS. 1(8
exercftre. Cibos Inren suibiis coiivcnienliorcs qiiaiii
liomini; niillus coriiori cului.s; vcsliliis erat sonli;lns;
Miiili pelos. Oinillo cx'ler.1 quoe vix in extroma inopi.T,
iii mendieo tolcres. Pr.vlereo verbern, piignos, et
c.ilccs, (]iiibns frequcnler iJTcetus cst : et nlin niiilla
vi.ic (lictu et nmlili, neijum visu toleriiMIi >. Sic.^^.ca
fsl illi pucrilia; iibi vcro .iitolescentiam at^iglc, nijiil)
iiirli(ir illl conditio accessit. Ilinc fnccre conjectiirain
li'Cl, quoii .'((1 porcosinissns est p,isceii.los, u!ii qnnm
(liira omna sit passus, cogitel qui ea ((uie pra;ies-
scre noveril ; sei (liviiin Proviiientia sic suiim
c.vercere allilelain, et c^periri voluil, ut ad uberio-
rciii grntiam omnia liwc illi accuniiilarel : el cx lam
igiiobili, at.|iic aileo (lcspcclo, loti ilcniiim rc;losi.-e
sii;r gloriosiim redderet. Qiiiljiis aiileni iiiitiis a 1 id
i>crvenerii, oper.T, pteiiiim esl nosse. Uiius cx fra-
iribus, pielnte qua i!ebuit fialrem complesus, Ira-
( lare illuni humaiiilcr coepil. ac diligeiiler curare ut
lilleris crudirelur, iii quilms brevi lanluin profecit,
iit siiis eliam doclorilms ailmirahilis ficret. Cumque
liberalibiis ariibus ai^prinie es&el instniclus, iil jam
etndire alios possei, confluere ad eiim uiuUqiie niul-
liiiiilo discentiiim coepit, ct (juoliilie magis, crescenlo
f;inia el popiili fnvore, opibus etiam augeri. Verum,
ne lcrrciiis illecebris relineretur, divina cavit Pro-
vidcnlia, cui mentem immisit lonena prorsus con-
tem iciidi, el iniruni irijecit cadijstium dcsiderium.
Stiiilia igilur hnmana paiilatira deserens, et divinis
iiivigilans, 2iih mollibus ac delicatis vestibus ge-
.'t ire ciliciiim coepit, jejuniis, orationilms ac vigiliis Libct hoc loco vitae formnlam inonasterii illiiis
niram intendere, et assiduis maceralionibus cogere C sanctissiiiiidescribere,ul quanl;i'se ausieritaii bcatiis
rnrnem spiritui parere. Cumque juvenilis iiilerdii^i \ir siilijccerii, conslare possit. Einl aiite oiim'» hu-
cnlor in"!i'.rgerct, et acribus aelatis ejiisce slimulis
agcretur, inteinpesta nocte iraliis sibi, c leclo sur-
gebnt, ac ilomo egrediebalur, et se fluvialili aqiice
iminergebal, doiiec algore nimio membra rigerent,
et ita 1 Torsus cnni iinxio calore molles illi calores
cvanescereiit. Egennrum innpiani eleemosynis siib-
levabat, convivia parabat et suis ipse manibiis illis
t iiiquam Clirislo ministr.ibat. Sed altior illi jam cura
iiiseilerat, et cogitatin, ad ineundain rationem, quo-
niodo liberius el alteniius, amoiis sxciilaribus im-
liedi.nienlis, Den famiilari posset. Deus auicin ipse,
(liii menlem illi lalein immiberat, viam quoque
slnlim monstravit, qua suo satis dcsiilcrio faccret.
Iii diios enim inonachos cx iis, qui eremiini For.tis
Aveilani (id enim loco nomen erat) incidit, quibus,
qiiid animo agiiare ei cuperet aperuit. Quia vero ad
i-orum abbaiem jam eaiicii viri fama pervenerat,
lielanler id illi excepere, eisuo sermone mulio magis
desiderinm iHiiis accendere. Discedeiilibus aiilem il-
lis, prciinsuin, quod suo abbaii offerrenl, donare cona-
liisestvasqnoddamargentcum.quodutaccipereiitilli,
nullis prccibiis addiici polucre. Admiralus ille tan-
lum eoruin rerum lerrenarnm coiiieniplum, inulto
inagis paiiperlalem Cliristi amplec:i decrevit; ac
prorsiis mundanis rcbus, cl oninibus earnm illecebris
renunliarc : sed priiisquam se ad antediciam crciniim
conferrc.i, el monasiicam ibi viiam iiiirei, cxpcriii
A
voluil, an vil;e illins aspcrilatem, qu.^c quanla essel
audiernl, perlerre posset. Quamdam igiliir ingres-
sus CfJlubim , qiiadraginla se diebns iii en excrcuit
corpiis suiim, omnibiis, quos accepcral, nioilis ina-
ceraiis ct afHigcns. Igilur niulto magis in seiilcnlia
coiiririnalus, lenipiis observnvit, qiio possol comino-
dissime snlutnre consilinin exsejpti ; tiinc de snis
bonis iiecessaria qiia?ilnm sibi assumeiis, insciisom-
nibus suis, ad oplalam ercmum clain iler arri|Miit :
ubi iiiagna cum laelitia et hilarilale receptus, tradi-
iiis est iiiii ex seiiioribus de niore iusliiuendiis
qiiem cum adcelbilam perduxisset, exiitiim vcstibiis,
quas seciim altubTal, iii cilicio illum ad abbalem
reduxit, qiii continuo jussit eiim cuciilla iiidui. Ln-
bare iiilcr hicc ejiis animus caipit, pcne f.icli pociii-
H lens, lauquam nimiuin ad isia festinassct, cuni prius
debuisset experiri quid in monaslerio posset; sed
mox resipiscens, accusala velut ignavia quadam sua
et sancti oblivione propositi, qiio impulsus veneral,
ut in tali ausleritate, corpus edomiuim spiriiui ac
suavi jugo Chrisii subjaceiet, lanquam fortis altileia
spirilalibus armis accincliis piigns se ullroneus ob-
tiilil : in qiia quanUis exslilcrit, ea qiinc sequuuliir
osleiulcDl. Siceuim coiitiiuio corpus coepit aflligcre,
oralionibus, jejiiniis, vigiliis et ali.;ruin vnrietale
macerationum altcrcre, iniHis excrcilioriim mona-
sterii uiboribiis parccre, ut diii iu nionaslcrio vcrsali
ei exerciii mirarentur, ac se ipsos vcbit ignavos ac-
cusnrcnt.
jusmoili instilutum : Ul bini per singiila commoranles
CBbiciila, die noctiique spiiilali ccrtnmine, vclut in
acie dimicanles, nuniiuam bracliia reniiuerenl;psnl-
modi.T incessanler , oratioiii ac leclioni , neciiiin
inedijfi ac obedieniiae armis accincti, ita inslrucii
adversiisaereas pnieslalcs diniicabanl. Incdioe vero,
qiiam abslinentiam vocani, moihis hic erai : Quatiior
in qualibel hebdoinaila diebus pane vescebaiiliir et
aqua;lertia fcria et quiiitn pauxillum leguminis
addehant : idque in sua qiiilibet ccllula coqucbaut.
Diebiisautem, qiiibus decrelum erat jcjuniiim, niilli
ad libitiim licebal pnneiii siimere, sed solummodo
quanliim decrola Pnlrum jubcbanl ; niilli viiio per-
^ inillcbatnr, pnttcrquain in sncrificio aut in a^gri-
ludine uti; nuilis podibus, tam hieine quam a;slale>
incedebnni ; caligariim niilliis erai usiis. C;cteris vero
spiritualibiis exerciliis, verberibus, genuflcxionibiis
ct prolixis uliiarum iii crucis modum exteiisioiiibiis,
pront cuique lorvor cral virUisque, vacabanl. Vigi-
liarum vero mnrem hunc servnbant : Ut sigiio tem-
pcsliviiis dalo, post qii.Tdam alia, loUini, aiitcqunm
illucescorel, psallerium pcrcurrercul. Al snnitis vir
relrus, noii exspcclnlo communi signo , cxteios
inullo aale prKveniens, quidquid noclis post ordiiia--
ria siipererat excubnndo trnnsigebat, el alia mnlta
iujussiis oliibnt. Ciim aiilem piKter modiim fr^qiienl.irot
excubias, pcri^iciosiim capilis coiilraxit mor
: .

liO rROLEGOMENA. — S. rETRI DAMIANl VITA U. t.50
biiin, ;ul:o qiii lem, iil vix liroveiii capere soniniiin A vir giislavit, convcrsiis ad Jiscipuliim : Noii, iiiqiiil.
possel : qiiare post atlliihita niedicamina, sanilaii
reslitiUiis, niilior in se ac lcnipcraiitior esse coepit.
Karo igilnr post psahnoiliain, cellulam eg;c!iieiis,
I clioiii veliemcnli stnilio vacabal : iii qua taiitum
lnevi profecit, iit in divina Scripliiia lantum clarc-
tccrcl, quaiituin in liiimanis liiteris aiile tlariicrat.
Qiio factiim cst, ut ic.igistri sui jiissu, apuii moiia-
clios, qiii una comni(ira'iaiitiir, decianialorio more,
crebro veiba faccret. ciijus rei crescente fama, ve-
ncrabilis abbas Ponipusianus ad ejiis abbatem nun-
tios niisii, qui eum rogarent, ul sineret euin ad sc
Yeiiire, et aliquot secum dies commorari. Permisit
ille liumaniter, ut cbariias poscebat, tnjus pra^sentia,
ei moribiis, ac vit£P sanctilate, deiiule diviui vecbi.
jiissi, ul niihi vinum afforrcs. At ille : Aqnam
€go
cx fonte liausi et attnli. Nepabat vir sanclus; at
diseipulus coiistanter affirmabal. Ut ergo veruiii
explorarel, alium ad fonlem misit, el observavit , iie
se alio flcclerct; atliilit, gnslavit ipso : el quasi
iioii credens sibi, iis qui aderant, giistandam dedii;
oinnes afrirmarunt viniini esse optimuni , et cum
ingenti bciitia stupuere. At ipse in sua perstans Ini-
mililale, difinam erga se liberalitateiu intelligeiis,
silentiiim omnibus, qui rcin noveranl, indixil, ne
qiiis, se vivo, cuiqiiam id panderei.
Sed neqiie minori admiratione dignum esl, qiiod
sequitur. llabebat B. Petriis ampborain viiii apud
presbyterum vicinum : vcnit lurba miliium, et
qiiod e.v illius ore meliis iustar manabat, pabiilo 15 p^rcsbyteio peterc viimm iHslaiiier coepit. Hcspondit
adco qui.lem allecti, aique demulsi suiit nionaclii illi,
qiiorum ingciis ibi eral numerus, utj ote centuni,
ut icgre post bienniuui ad siium redire monastcrium
illum passi fuerint ; sed jiissu magisiii sui re-
vocalus, cuni ofcedieiitia! inviolabilis illi cura, et
Ciiltus esset, leneri ultra non potuit. Sed paulo post
ad S. Viiiccnlii monasterium ire jiissus esl, quod
qiiidem celebre inonaslerium qiianlo monachorura
copia frequentius erat ct opibus illiislre, laiito mo-
iiasticic austcrilatis ac disciplinaj eral admirabilius :
ul)i qnoque non segnis iii viiiea Domini cullor ali-
qiiandiu commoratus est. Ejiis auteni magisler, qui
tanio discipuli sni profcctii, iiecnon prudentia, et
.admirabili vitae illiiis inlegritate kclabalur, mandabat, arguensmiliuni iniportuiiitatem ac peliilantiaiii,
vitilli, ut eremi procuvaiionem posl se susciperel. ^ se humiliter iii sili, qua praiter iuodum urgereUir,
Recusavit ille qiiantum poiuii, ac reliiciatus esl :
sed urgente obedieniia, diiitius obsistere non v^-diiit.
Accepta igitiir loci admiiiislralione, coepit circiim-
spicere ac diligenler perquirere, ubi ;ilia inoiiacborum
collegia congregaret, iit miiustrorum Dci nuinerum
aiigcrci. Quo (|iii(iem stiidio, ac diligenti vesti-
galioue multa diversis iii locis eremitica monasteria
exstruxit, in Cameiti, in Perusino, nbi cellulam in-
veuit, quam inhaliiiasse B. RoniiialJiim ferebant.
IlBin in Aiimiiiensi agro, necnon in Favenlino, duobus
viciiiis inler se locis; priori iniiien fuit Gamu-
niuiu, posieriori vero Acerete. Qiiamvis autem his
procurandis alque gorendis niaxiine iiilenlus essel,
suuin lamen, iii quod primum sese addiderat, mona-
Eteriiim crebro visebal, et proecipiiam illius curam
geiebat. Cseteros quoque adibat monachos, et sua
illos proesentia plurimum consolabatur, et ad ser-
viendum Deoquotidie magis accendehal ; et si quando
ire non poierat, epislolas aut nuiitios mittebat. Sed
Iion suoruni tantummoJo, sed et alienorum quoqiie
moiiaslcriorum, lanquain commiinis omiiium patcr,
ciiraiii gerebat, studens assidue quibuscunque possct
modis, Dei honoieni aiigere.
Non dcbei) silentio prajterire niirum teslaiulne
saoctitiitis illiiiN exemplum, quo 1 iii coenobio Fa-
vcn ino, in loco cui Acorole, ul dixiuuis, fuit nomcii,
r-oiiti;j;i!. Miscrat ex disriiiulis iinum, qiii aquani sibi
c:v viciiio (oiite hauriiTl ; altulit illo : ul)i saiicliis
ille se nibil viiii, nisi qiiod modo diximus liabere,
ncqiie se aiidore quidquam cx co haiirire; al miillo
Biagis illi cinagitarc ciim iiibil prolicerent, ad bau-
riendum ipsi fostinanl : at (liim id lentaiit, iiihii
alfliiere vident, niiranliir : et de miillis ainphor;»-
locis, an ofHuat experiunliir. Sed fruslra, qiiia iiihil
eflliiit, exeinpto dcmum vasis operculo, cxploiaiU
an iiisit vinuin, inveniuiil, sed qiiod non fliiat stii-
pent : quare tanta sacpius ineassum opera, disces-
sere. Venit pDstmodum ))eiegriiius quidiun, et ab
eodem presbylero petebat potnni ; reciisabat illc, re-
peiens qua; mililibiis dixcral, ct qiiid illis efflagi-
tantibus acciderat. Sed non idcirco rogare dosiste-
poscore. Ne longuni faciam; victus presbylcr illiiis
procibiis quanqiiam tiipide admodnm, tentare ausus
cst an haurire possel; sed maiium lenlanlis coniiniio
secnlum cst vinuiii. liibit perpgriiiiis, ct Doo
ac presbytcro, admiralionis |)h'nus, gralias cgit.
Die alio cOLMialurus , nnicuin habobat panem, et
convivam unum : iiec aliud, nisi olera, obsoiiinm'
igiiur oleribus ipse vesci voliiii; pancui convivae
ohtulit, hortatus ut paiiperem ccenam acquo ferret
animo, crastinam habiturus opiparam. Nec falsiis
fuit vates. Nam die qui scculus est, lanta ciboriiui
allata est copia, ut in dies suflicere niultos po-
tuerint.
Vir quidam nobilis ac dives festis solcmnibus vim
magnam pisciuni mittere solebat. Aderat iialalis
Christi celeberrimus dies, nec inveiiire quidquam
piscium poluerat ; angebatiir animo, nec quiescere
poleral ; noclc magnus illi piscis allatus est : illius
enim desidcrio Dous affnit. Siaiiin igiiiir servum e
suis unum ad sanctum virum cum piscejussit ire.
Nocturnum crat icmpus, et hcbetatum nuhibiis stel-
larum iumeu viam mulio dilTiciliorem elTicicbat ; et,
quod aliis iiicommodis accedebat , superanda enu
|irsealia nipcs ; ciijiis cum jani transcentlsset par-
tein, per hibricum gradions iler, ac poliiis icpens,
iii piofundam docidit vallem, ut membralim diveili
dobiicrit; attainen sancti viii iiierifis faciuni csl, ut
ad euin cum pisce incolmnis evaserit.

'"•
S. PKTIUS DAMI.VNLS S. n. E. CAUDlJiALlS. 152
Liiiiiii cx ilisciimli.^ siiis 15. Pclnis :ul (iiiciiidain
sbhaleiii iniscral; piofcclus csl illc, sed iioii inve-
iiit; rc(iiiisivii diligenier, an inveiiire possei, noii
|»Uuil; ct jain piiescripluiii sibi teinptis ad icrlituni
clalielialur ; corrcptionein ineluens, arripuit iler
iiiteinpesla; iiuctis silcnlio; cunnpie paululuni pro-
ce.>,siisct, conies et dux itineris euin (leseiuil, ct
lcneljrx nuclis erant dens;c : el iler ignorabat; tri-
stisct anceps, giiid agerct ignorabat; ncc iirogio-
(li, iicc leirocederc, si vellet, viani iioverat. Igiinr
iMgare Dcuin c(Epit, iie sibi deesset ; cumipie pro-
gicdicns paiilatim ad biviuin pervenissei , aiubige-
bal, qnonam iter snuin dirigcret : ingressus deimim
cx duabus viis alterani, cuin paululuni processissel,
ca^pit jnnieutuin nolle progredi, nec slimulis cogi ul
progrederetur, polerat; tali victus pcrtiuacia, illi
babenas reinisit, et quo vellet ire,pcrmisit. Cnmcpie
jani illueescerel, ac circumspiceret, viilil se ad loca
pcrvectnm nota, et mirilice Lctatus est; et Di'0,
([uas deciiil, gratiasegit: nec dubitavit, se niagistri
bui ineriiis, quo cupiebat csse pervectuni.
Aliuni deinde nuntium ad quemdam episcopiini
inittebai. Is ad riviim perveiiit.in qno brevis quidem
crat aqiia ; sed circa ulleriorem ripaniallum ineral
C(Enuiii, et adeo tenax, ut nuUo conatu inde possel
cquus pedes cducere. Cum nulla evadendi alia ratio
niDuslrarctur, precalus cst Deum, nt ineritis ejus,
a quo inittebaiur, sibi auxilio csset, ul cccptum
iter proscqui posset. \ix liiieni piecibns fccerat,
qiiando cquus saltu in siccuni exsiluit.
iiifecerat, ut vix qui re|irelieiideret ullus exstaret,
Yerunhcum jain lanti viri fama, el prodigioriiin C pliirimura laboravit atqiie piofccil. Ob eas pcstes a
magnitiido diffundcretur, et sauctiiaiis illius opiiiio pontilice maxiino etiam Mediolaniim missiis, ubi
quolidie niagis cresceret, Steplianus noniis poiuifes.
inaximus ad se illum voeavit, ratusque, quod erai,
lalem virum in Ecclesia Dei vaUle necessarium, el
luagnum lumcn fuiuiuin, aliis muUis episcopis idcm
scnticiilibus, et boriautibus, eum episcopum focit,
reluctantem ac prorsus renuentem. Videbat enim
se solitarioe quietis, in qua modo diviuae contein-
plalioni, inodo sacr;e lectioni et aliis spiritualibus
exerciiiis jugiter vacabat , snaviiate privari, et ile-
rnni ad civilem siivpitum vocari. Sed cuin nec cae-
icrorum pnesuluni adhorlaiiones, nec excommunica-
lionis raince quiilquain prolicercnt, demuin pontifex,
qui nullo pacto inveutum tbesaurum dimittendum
pulabat, obedienliae iiuperio i» suam illuni seiiten
liani iraxil : et arrepla illius manu, aniinlo, et vir-
ga, qua; dignitatis esseiit episcopalis veluti |)igiiora,
insignivit, etOitiensi Ecclesiic piaefecit. Ila quideni,
ut ipsepostea dicere solebat, adimpletum cst quod
aiile tricnniuin in somiiis viderat. Putabr.t eiiim
claiissimam sibi spoiisam locari, quam ncc diiniltc-
le sibi copubilam, iiec libeiiter posset aspicere. Uu-
niililer igitur gravi nimiuin, ut pntabat, jiigo colla
siibjccit : el quanquam jacluram se consuctie con-
lemplationis inaguam facere arbitrabalsir, attaiuen
pra;leritoruin dispcndia lucris corem , qu;e sccuta
fiaiit, coinpensabat.
(Ja:pii cigo suinma vigilantia iii comuiissuin sibi
A grogem curam inteudero, crebris adborlationibns
et declamaliouum frequeiilia in viani dirigere salii-
lis, el iii ea coniiuere : ei miro cupiens desidcrio
omucs Deo lucrifacere, iiullnm baliebat personarum
discrimen, et cunclis amabilis. Sed vicissim mira
iii ciim populi revcroniia, mirus amor, et observan-
ti;i. Auilieb.ilur auteni t:inta cuni atientioiie ac vo-
Uiplale, nccuon admiralione, nt nnus videri posset
ca;lo dcmissus apostoliis. Quod mirari ininime opor-
lcl. Taiita erat enim viri spectala omnibns viiue
sanctitas, el inorum iutegrilas, et in dictis faetisqne
omnibus gravitas, ui maximum pondus inesset vsr
bis, ei omiii nielle dulcior ex illius ore nianarct
oralio. Uoc ctiain luculeiiti, qui exstanl, semiouGs
leslantur. Quare saluberiim,

i:i3 raOLEGOMENA. — S. TET lll DAMIAM YITA R. l.'ii
siain soliis ille riiiul;'.vil, el siipei- pclritra insccnlis A
fidei exsiruxil, qui be:;to clavigero terreiii siinul et
cojlestis regiii jura commisit. lllius ergo privilegio
Ilomaiius poulifex. fungitur, illiiis auctorilalc fulci-
tur. Quare (luisquia ille esl, qui audet principis
Ecclesiue jus labefactare, liaiid duliiuni est iiijusie
illum agere, ac sibi niale consulere. INain qiii Ro-
manoe ipsius privileglum ab ipso sumnioEcclesiarum
oinnium capitc concessuin, infriiigere conaUir ; is
pioculdubio in ha;rcsim labiiur ; iidem quippe vic-
lat. Qui ergo adversus illam iiisurgit, qua! mater
est fiilei, eliam in illuni contumax deprchcndilur,
qui cani cunctis Ecclesiis pra;esse ac imperare vo-
liiit. EOicax fuii tanti viri oratio, et in corda homipriis parcens sumptibus, el sacros commonefacicbal
iiuiii peiietravit : et majori se potestali, siiblala minisiros, dicens : Sciiole, fratres charissimi, om-
conientione, submisere. Sed cum diligens fieret B nia isla Ecclesia; bona sacra esse, ac peccatorum
sacrorum miiiistrorum inquisitio , vix quisquam
repertus est qui ad sacros ordines sine pretio pro-
niotus esset. Magnis ob hoc sanctus vir curis ange-
b itur : videbal eniin tam latain dioecesim ciim tarn
jiobili, el ainpla urbe, totque ecclesi^is profanari, ut
sic quidein rcligionem everli Christianam puiaret.
Sed erat valde litigiosuiii indulgere paucis, cum
fere omnium esset culpa conimimis ; nec ffiiiiuni
videbatur diversam in eos profcrre seiiteiitiam, nim
essut una omnium causa. In lania iijitur dillicul-
late positus, quia non poterat siiie iiigcnti pcriciilo
ilJius mala Ecclesia;, salva caiioiuira auc(oni;!te,
corrigere , studuit saltein perversii; consueiudini
(iiicin iinponere, ac providere, ut deiiiceps giatuiia
esset ad sacros ordines promotio. Esigit igiiur iam ^
ah archiepiscopo Mediolanensi, quain a caiteris, qui
aliquo apud illum fungerentur oflicio, inviolabilem
sponsionem , ut deinceps omnis illa sinioniaca labes,
necnon INicoIailaruni ha^resis prorsus abo!ereuir.
lia recoiiciliatis atqueconipositis aiiiniis, decretiiifi,
ui mox omnibus passim restituereiur minisziandi
oliiciuni ; sed iis duntaxat, qui lilleris, et luoiuin
giavitalc, ac honestate digni videreiilur; ciclcris
auiein suHiccret, quod Ecclcsia; sancta; pcr diviiiaia
gratiam esiciit inserti, a qua fucranl diviiia; scu-
tcniise falce i)i\'ecisi..lUi eliam ipsi, quibus niiiii-
slrandi facuttas resliluta est, non ex niale |);:rla
vcieri proiDoiioiie, sed ex teaia principis aposto-
oriini aiictorilale, qua in B. Apollinarcin usus re-
~
.eiitc cst, diccns : Accipe Spiwtum saiiclum, siinul
t poiiiilicauiii) ; ad ministerium reccpii-fucie. Ihec
Meiiler atti^imus, ut ex iis caetcra illius gesla, qua-
.a cxstiteriiit, unusquisque facerc coiijecluram pos-
;it; nam persequi oninia, neniiiiem possc aibitror,
.'.i\ quidein in sancla Ecclesia nunquam desistebat,
^iiidquid pravum , quidquid insolens emergeret
.'orsiis tollere, ac exstirpare; qiiidqiiid auieni pium
V roligiosum siiiiiiadvertebat, ad Clirisli gloriam
.'..tituere. In quibus quidem oniiiibus diviniis illi
f.ivor, ct exuberans aderal gralia ; cum ipsius cen-
Mna. quid adiiiillendum , quidve agcndum , aut
.111 agciidum forct , canonicis sanclioiiibiis con-
;. aict.
,
Non facile verbis coiiscqui quispiam posset, quan-
to, et quantis Deo gialis operibus vir sanctus efTul-
serit, aut paupcrum lavando pedes, aut iiudos ve-
sliendo, aut visilando a;grolos, ct afHictos conso-
lando. Frcquentes erant ad ejus liinina egeni ; quo-
ruin alios reficiebat cibo , alios distiSbiita stipe
diniiucbat lietos, nullus iiiunere vacuus ab illius ja-
nua reccdebat. Constans illi mos erat, ut duodeciin
pauperum pedes lavaret. Si qui cranl, ipii in gra-
batis j;icerciit, particularem eoriim curain gcrcbat :
ununi enim quenipiain iis dcputabat, qui aiiesset ac
necessaria su.bminislrarct. lla boiia EccIesiK, qua;
bona sunt pauperum, in usus pios dispensabat, pro-
pretia ; quare sumniopere cavcndiim est, ne qiiid
borum, aut avarilise iiistinctu, iiuavis negligentix
incuria, Christi pauperibus subtrahalur, qiiibus
debetur qiiidquid nobis residuum est. Ciim igitur
nobis suppetant, quibus juvari egeni el foveri pos-
sint, diligenler exquirite, si qui siiit, qui vicinis
locis cegrolent, quive fame, aut alia quavis inopia
laborcnt, quibus si necessaria miiiistrabilis, the-
sauros vobis in ccelo parabilis. Sanctis hujusmodi
monitis pius pater suos ad pietalis opera inipel-
lebat , et quoiidic magis adhortando accendebat.
Memor auiem anteacta; in eiemo vila;, miro semper
tenebalur soliludinis illius desiderio : in qua,
quia non poterat amplius esse, saltem, quod daba-
lur, austerilalem, (piibuscunque polerat modis, re-
pra^sentabat. Nam quotidiaiio se, prx'ter dies festos,
jejunio macerabat, idqiie jejunium nimis erat durum
ac rigidum : siquideni aspero vescebatur pane,
et exteriiain bibebat aquam, quamvis seiiio jani con-
fectiis. Insupcr ferreis supcr nudo catcnis, niultis
niaceraluiii modis constringebat corpus, et frequen-
ter modo palmarum vcrberibus, modo loris aillige-
bat : et cuin lot duris confccta niodis senilia fati-
gaiet membra, iion cubaliat in pluinis, aut stramen-
tis, scd super nuda cratc somnum, qui erat illi
parcissiiiius, capiebat. Quid illius psalleiidi, orandi,
legcndi, ac dictandi adniirabile sludiura referam ?
Nec illud praetereundujn, quod ex eadeui pclvi, in
qua paupcrum pedes lavabal, cibum ipse sumebat.
Quoties superioribus leniporibus ad synodum mo-
iiachorum, qiiod appellant cceiiobita; capitulum, accedcbat,
se sede sua solcbat surgeie, ei in medium
progredi, ibique sua humiliter crimina confiteri, et
muliara pro iis poscere, et sanciis allocutioiiibus
suis niodo hunc, niodo illum, niodo comniunitcr
onines instruere. Ad jnniores auiem conversus aicbat
: Soirc, dilectissimi filii, debetis, unumquemque
vestruni, tam strenue, laitinue ardenler oportcre
hiijus militiae tyrociiiia incboare, et taiito, qiioad
corporeoe suppetuni vi.-es, labore se excrccre, quo
tota series secuturse vitiE ad fortiter agcndum v;i-
leat iiiformari. Provectiores vero ad conllicium \i-
lioniiii, ad cogitationuiii discrciioncm, coiupuiiciio-

155 S. TETRL^S PAMSAiSUS S. R. E. CARDINALIS. 156
nis, el conleniplalioiiis, nec non ad purilatem nicnlis A mellili. Inler fratres auiem nndique iliscumbcntes,
lolis viribus conscrvandam, gravi et facundo ser-
nioneinflammabat, addeb?.tque debere quemlibet in
spiriiali certaiujne suas vires agnosccrc : ijnominjo-
sum quippe monacho esse spiritalis miliiia; profcs-
sionem babere, et per i^naviam experiendi quiova-
leat, ignorare. Certe ipse in rnagnis cerlaniinibus
experiri se voluit. Nam fidelissijui tesies asscrebant,
illum per lotos quadraginta dies nullo coclo cibo,
scd tanlummodo pomis, ei crndis oleribus vesci,
absque ullo potu, soliluin : quodque magis inivere,
liiliilem dicbus nullo prorsus usum cibo, parca so-
Inmmodo leguminis iiifusione contcntum. Qi.'od si
(|uando in austeritate vila", quam jugiler servabat,
vribus se defici senticbat, non dandum vitio puta-
erat vir prKclarus, et insigni deeore conspicuus;
qui requisilus unde tales advenissent panes, quoruni
scilicel similes eatenus non vidissent : Hi suni panes,
inqu.ii, quibus filii Israel inauna percipienlese loelo,
alili sUnt in deserlo (Exod. xix). Hic quo(|ue vir
tiilit nicnsani abbatis, qua^. occidenlem versusfiierat
conslitul;;, et ad orientalem posiiil rcfeclorii plagam
: ubi vidclicet iniago crncifixi Domini fuerat in
pariele perpicluram expressa. Pcrpende ergo my-
sterium, el niyslicm revelationis inlcllige sacramcn-
tiim. Quid est enim, qiiod laiides cnicis cborus ille
psallentium melodis vocibus cor.erepabat, nisi quia
fnturum erat, ut dura in lionorcm crucis solemne
jejuiiinm iiislituerent, quasi dulces ei lauduin mo-
liai, ex tanlo rigore aliquid remiiteie, qno validior " dulos persoiiarcnt ? Hymnum quippe in beata; crucis
posset ad prislinum certamen reverti : et virtuii
ascribendiim aiebat si quis fcssa nimio labore bra-
tbia idcirco paululum remittat, ut poslmodum ro-
bustior ad fortiter agendum consiirgat. Eral pra;-
icrca nios illi, quolies diurno ae nocturno intererat
olBcio, stare et nulli podio adhserere. At in utriusque
QuadragesiniK initio totum triduum abstinebat a
cibo, ad quod licet ipse neminein Iiortatus fueril
nnquam, attamcn quidam ad spiritalem proventnra
uberiorein imitandum pularunt. Quare nonnulla
etiam nionaslcria liujusmodi volunlaria; observa-
tionis normam, tanti viri cxemplo, amplexa sunt :
pcr qnod qnidem integrum triduum iiitra monasterii
septa ab oinnibus sileniiiim coiistantissime serva-
balur : nec qnisquam, nisi ineviiabilis necessitas
iucideiet, prius sibi calceamenla induebat, quam
tolnin psalteriuin complevisset. Seoparnm quoqiie
cum in loco, qiiod eapilulum vocaiil, susciperent,
(|uam coenobit;e disciplinam vocant, cuncti jejunium
panis et aquoe servabant. Scd et sextam omni tcm-
pore feriam, pr;eler pascbales, cl alios solcmnes
dies eadeni, tam disciplina, quam jcjunio, ob san-
ctsp crucis reverentiam, veneiandam exbibuii. na;c
aulein lanto quidem religiosorum Iiominuin appro-
baia siint consensu, nt illud eiiam illustre Monlis
Casini monasterium ea omnia sibi servanda staiue-
rit, et inler sua regiilaria prajcepla conscribi vo-
Iiierit. Libet boe loco visionem referre, qua miri-
lionorem decanlat, qiii ea videlicct die, qna Chri-
stus iii eruce suspensus esl, jcjuninm cclebrat. Et
qiiid esl, quod inellili videbantur panes in mensa,
nisi ut duleia nimirum spirilus alimenta coinede-
reni, dum per amaritudinem crucisdulces Deo laudum
mclodos resonarent ? Tanlo quippe dnlcior gu-
stus e.xoritur in palato cordis, quanto major amari-
ludo districlionis pcrturbat lasciviam carnis. Qiiid
est etiam abbalis mensain siib Cbristi Rcdemptoris
pedibus ponero, nisi per jcjunium sexliB feria;, quse
dies crucis est, toiuin refectoriura salutifcrGC crucis
signaculo dedicare ? Et quid est sub crucifixi Do-
mini pedibus residere, nisi post ejus vestigia ten-
derc, et per eum, quo nos prajccssit, tramiter.' ani-
bulare ? i
H«c fnit vita viri sanetissimi, Iikc gesta memo-
ralu, et omni admirationc dignissima ; his gradibns
aditum sibi ad immorlalilalem noniinis, et ad ;ictcrnam
felicitatcm iiatefeeit : cujus cum malnruin
tenipus advenissct , Deus omnipotens consiituiam
servo mercedem persolulnrus, fecit iil vicarins siiiis
Alexander poiitifcx maximus jiiberet illi ulRavenii;iin
proficiscerelur. Mittcndi vcio eausa Iia;e fnit : dicm
suura ejusce urbis archiepiscopus obierat, qni dnm
viveret , adversus Romaiium ponliliccm conina
erexerat ; idco Romana! synodi seiilentia fucrat
damnatus : adeo tamen insolcntem gerebat animiim,
ut non idcirco episcopalia intermitlcret inunia, sed
ficc in observatione scxtae feria; raos confirmalus ctim qiiodam Romana; sedis conlcmplu cxerceret,
est
;
ct quia illam ipsemet descripsil, ejus vcrba babueralqne obseqneniein sibi popiilum. Piiis autem
subncctam : i In scgiotanlium cella scnex qiiidain
paler crat, Lco nomine, qui jcjuniis, psalmis, ora-
lionibus insisiebat atlenlius : etlicet corporcis cssct
viribns cffclus, juvenili tainen fervidi spirilns erat
vigore robustus. llic proxima nocle, qua statueiula
crat bocc ccnsiira jejiiiiii, vidit pcr somnium, magnum
in Ecclesia cliorum consislcntinm fralrnm,
qni neiiipe pneelaris camlidis vestilius luculcnier
induli, dnlcisona saiis ac inelliflua inclodii coiicciitus
suavitaie caniabanl, illud scilieet Allcluia, qiiod di-
cilnr, Dulce lignum, dulccs clavos, etc. Videbaiit
eiiain, quod per omncs refcLlorii niensas p.mes eraiit
appositi, cl .•;pecie nitidi, et ncclarci gusius sapore
pontifex iniserlus tant;c aiiimarnm jacliirse, virum
sanctissimum, ciijus auclorilas cl faina pcr tolam
llaliam eclebcrrima eral , eo jussit proficisci, ut
scili aposlolica; vcbellem popnlum reconciliarel, et
ab excommuiiicaiionis .tbsalveret sentcnlia. SNulIuiii
eiiiiii magis idoneiim, aiit cDicaciorcm illo fiilurum
piitavit summns pater. Quam l^^giilioncm illc, iit erat
saliills animariim ardciilissimus zelalor, tametsi
jam sciiio eonfecliis, libenter siiscepil, in (|ua divina
illi gratia non dcfuit : siiiiiiileni civilatcm invcnit
ailventii suo mirifice laHalam, ct sui vcniam coin-
missi rogantcm. Qua quidem benignc concissa
tantus fiiit populi plausiis ct exsuliatio, ([uaiitain
,

!fi7 PROLEGOMENA. — S. PETRl DAMIAM VITA III. 158
iion r.icilc cnnseqiii verliis qiiispiam qiieat. Pemcia
legaiione, Romum rediliat; cunique Faventiam ad
!!;l;.'!ii siiii gratissimani pervenisset, el ad monasle-
I iiin Dei (jenitricis, qnod tiinc extra imiros iirliis
erat, divortissel, in aegritudinein, qiise illi vitse fiiil
(Inis, incidit : qua quotidie magis ingravescente,
ocl.ivi diei iiocle, quain celebris catliedras beali
jiii:icipis apostolorum sequeliatur dies, intempestie
lioctis sileniio , circunistantes letlum monaclios
nigavit, ut nacturniini sanctae calliedroe oflicinm
fNsequerentnr : quo finilo parvoe nior» spatio, feli-
cein Dco spiritiim reddidit; ut qiia die in pastorali
calliedra U. Pclrum Ecclesia locaveral , eadeni
Petri discipuliim iii ccelesti sede locaret. Pirblicato
felici obitu, egressa est ad venerabile corpus fere
loia civitas, ut confluentis niultitiidinis sacra sedes,
iii qiia jacebat, capax non esset : el more undannn,
A modo propiiis accedebat , modo repellebatur longius
: iibi felic«in se ])utabat, qiii posset illius
nianiis, vel pedes, vel linleamina osculari. Et quia
de vicinis vencrant locis, qiioe diu ipse olim inbabi-
laveral, monarbi adbibiti snnt a populo custodes,
ne sacrum ab iis cadaver aiiferretur; quod demiini
in sepulcro mariiioreo locarunt, iibi usqne in bodiernum
dieni multis prodigiis sanctum antistilem suiim
Dcus illusirem, ac venerabilem popiilis facit. Ciijus
speclala magnis documenlis iiiira sanclilate, alqne
faciMidia, qiianlum sidiis in Ecclcsia Dei e.xstiterit,
qui ea , quoe de illo coinpendiose descripsimus ,
quiqiie luciilentos ac saliiberrimos illius sermones
legerint, testari, ni fallor, abunde poterunt. Bealns
aulem Pelriis circa annum Cbristi millesiinum et
B oclogesiniuin diein suum obiit, magnus Faventinae
urbis protector et cuslos.
BEATI PETRI DAMIANI
VITA ALIA.
Ex Augualino Fortunio, monacho congregationis Camaldulensis, ordinis S. P. Benedicti, libro
quinto Hisloriarum Camanluicnsium, et parCis posterioris, a capite G usque ad W*.
Pclrus Damiarius Ravcnna} ottus esi, honettis G duit vestimeiuis, et ad scholam misit in gramnia-
)r'rfiuiliiis, sed parvis opibus ac fai.iiitJiiibus prfe-
(iitis; quem cuin niaier postrenmin geiinisset, acci-
(lil quadam die, ut grandiusculus filius pr;i' piuper-
late quereretur , et exclainaret : Etce jani lot
siiiiuis, quot doinus nos rainiine capere potcst. Qiii-
\m. verbis mater se infclicissimani acciisans, qiiod
iiiinium ferlilis esset, e.\ ea bora lac infaiilulo Pelro
iicgirc ca'pit : nuUisque ejus ploratibus ac ejula-
tibiis coininola, illum frigoris algore ac fame perire
iiil ciirat, Id audiens qujedam vicina pellex, illo ac-
ciirril, et matris crudelitatem acriter arguens, effe-
raliiio animum posl niiillam adhortatioiicin tandem
leiiiit, seque illi sociim multa jiingeiis charilate,
caliilis aquis, pannis, aliisqne opportunis remediis
ailiiibitis, seininecem inraiUem, qiii vix palpitabat,
neiiiim vocis sflnumemitterel, levocandi ad vitainex-
siilit aiictrix. Exinde piier ablaclatus utioqueorbatur
pireuie, curajqne commissiis fratris majoris natu :
(pii ubi iixorem dusit, Pelruin siiperfluuiii fralrem
acii servitute proniere ac verberibus afficcrc nun-
qii;uii (lesiit, donec illiim porcorum qiioque ciisto-
deni fi^cit. In eo vili magisterio positus Peirus, re-
pcrto quadam die nunimo argenteo, secum gralu-
laliundiis cogitabaC quid ex eo emeret; tandem vero
piissimoe meiitis intra se dixit : Expeilit lioc sacer-
(loli traderc, qiii rem sacram pro anima patris mei
facial. Erat ei alius fraer Damianus nojiiine, qui
aliquot annos a patria abfuerat. Is rediens, et Pctri
fralris niiseralus serumnas, palrio tacliis amore,
exemit inox illum de iniserabili scrvitiile, novis iii-
ticis stiiiiiis erudieiidum : quem cuin oplimo pracdi-
tum ingenio cognovissel, et ad amplexandas alias
disciplinJs idoneuni, Faventiam primum , deinde
Parmam inisit, ac fovit. ul doctis viris operam dare
comniodissime posset. Ubi cum brevi Petrus miiltum
profecisset, nonien Dainiani ab ejus noniine sic
usurpavit, ul se Petruin Damiani seniper subscribe-
ret. Tantaque fuil in apprebendendis bonarnm ar-
tium disciplinis ejus eruditio, tantiim nomiiiis, ac
famoe studiosi juvenis, ac diserti sibi coinparavii;
ut rhctoricoe et eloquentiai volumina in magna au-
ditorum frequenlia , explicare a condiscipulis el
magnisvifis sit coactus.
Cum vero crescerct in dies favoribus gratiaque,
D diviliis quoque et aiictoritate, repente divino spi-
ritu afllatns, seipsum increpat, dicens : Niinquid
ego his caducis et interituris pcrpetuo inha;rcre
debeo? An iion potius his rejeclis, coelestia con-
secior, duin octas vigct, dum prospera mulcenl? Ex
quo die quamvis exierioris cultus specie tegere ni-
tereliir, qiiod aniino conceperat, pedetenlim lainen
a mundanis studiis ad sacram revocare stiiduit phi-
losopbiani, lotoque mentis alToctu coelestibiis aspi-
rans bonis, subtiis cilicium indiiit, jejuniis, vigiliis-
que et orationibus sodiilus incumbit. Dum vero car-
nis stimulis pro juveiitutis cursu se agitari acriler
seiilit, vel mediis noctibus surgit, fliivialibus se iin-
mergilaqiiis : deinde regiessiis, non lectmn repclit,
sod tenipla circuiniens, psaUerium anle matiitinam
iioiain coiiiplore sludet.

139 S. PETKUS DAMIANUS S. R. E. C.\RI>IN.\LIS. ICO
Miiniricus Uem erg.i paiiperes Cliristi faclus, illos A quaiuor dics in licbilomada in pane ci aqiia Ira-
fiequenler ail prandiuni vocal. Unde cuni quadain
die cum sodali pranderel, nec aliud habcret quani
paiiein unicuin ex siinilagine tritici, socioque secuii-
darius panis famulorum fiiisset apposilus ; Pelriis
nio.x secum loqiii coepit : Cliristus ad mensain
meam milii inferior est? Et quod injuriam socio fe-
cisset aniinadvcrtens, spinam piscis iii gulture sibi
inbssisse persensit, qua straiigularelur : quod pro-
pter dissimilem ipsum panein socio assignatuin, sibi
accidisse judicans, illico paneni cuin socio coniniu-
lavit, primoqiie ejiis bolo se coiivaluisse cognovii,
laitissimusqne miraculum cunctis aperuit.
Sic ergo in bivio Pythagora; positus, dextrum cal-
leni arripiendum statuens; dum de abrenuutiando
diicere : lertia et qiiinta feria parum lcgnminis
singuli addere, panisquc non qiiaiilnin quisque vellet,
sed cer'a mensura.diebus jejunii prasberi : vinuin in
sacrificio miss;c lanliim, atque scgiotantibus nolnin,
nulli pr.^cterea : nudipedalia in omni tempore gesla-
re, rejectis caligis. In quo genere vitue Pelrus se
siudiosissime e.xercens, illiid addebat, nam cuin antc
malHtiiiam syiiaxim singnli de more psalteriiim re-
cilarent, sigiio leinperiiis personanle, ille signi tem-
pus nimiiim' pr;Bveiiieiis, propter niuiias vigilias in
euin incidit morhiim , ut heneficinm sonini Iseso cere-
bro, amiseril; sed adliibitis medicamentis, Dei gra-
tia, coiivaliiil. Cumqiie a docendo et scrihenilo vix
ullara qiiielem accipere posset , lanta divinariim
sicculo secum cogital, et quom