DE ANIMA - Telefonica.net

p. 6 / de 145
Alias definitiones tradit Commentator, tx 160; *
Albertus, 3 De Anima, tract 1, cap 8; Cicero, 1 Academicarum Quaestionum.
8 Imaginatio. Imaginatio est idem cum phantasia, solum addit *
virtutem componendi sensibilia et fingendi impossibilia.
9 Aestimativa. Aestimativa dicitur quidam sensus interior potens
apprehendere rem sub ratione convenientis et disconvenientis, quae
communiter dicitur sub ratione insensata.
Ista operatio communis est omnibus animalibus et nullius *
sensus externi propria; ergo alterius sensus interioris, cuius munus est
movere et dirigere appetitum sensitivum. Ille enim non movetur, nisi a
ratione convenientis et disconvenientis, et ideo illa potentia *
aestimativa dicitur, quia a rebus ipsis aliud aestimat quam in rebus *
apparet.
10 Cogitativa. Cogitativa a multis putatur esse potentia quaedam
sensitiva hominis, potens ratiocinari circa particularia et componere et
dividere. Sed haec virtus excedit limites partis sensitivae, ut supra
ostensum est. Et ideo cogitativa nihil aliud significat quam ipsamet *
potentiam sensitivam interiorem discernentem inter conveniens et *
disconveniens, prout speciali modo in homine existit; et in illo habet
maiorem aliquam perfectionem, quia non tantum ex instinctu naturae
ducitur, sed etiam ex maiori cognitione et experientia, et saepe etiam a
ratione dirigitur.
11 Memoria. Memoria ab Aristotele, De memoria et reminiscentia, cap
1º, dicitur quaedam potentia quae cognoscit praeterita ut iam *
cognita. Sed specialiter ab aliquibus dicitur memoria quaedam potentia
potens cognoscere idem quod aestimativa, tamen in absentia *
obiectorum. Cognoscit enim brutum rem sub ratione convenientis vel *
disconvenientis, licet illam praesentem non habeat, ut canes dormientes
saepe latrant, propter similem apprehensionem.
12 Reminiscentia. Reminiscentia dicitur quaedam potentia quae *
rerum praeteritarum memoratur, non simplici modo, sed cum quadam
imaginatione, et quasi discursu.
Propter quod multi putant hanc virtutem non pertinere ad *
virtutes sensitivas, sed ad intellectum. Quod videtur insinuare *
Aristoteles, in principio De memoria et reminiscentia, dicens quod qui praestant
ingenio, praestant et reminiscentia, qui autem hebetes ingenio sunt, *
solent memoria praestare.
Tamen, ibidem, Aristoteles, cap 2, aperte docet esse virtutem
sensitivam; quod etiam a signo probat, nam cum quis conatur per *
reminiscentiam indagare lassatur, et si cessat indagare, solet obiter *
invenire quod discurrendo non potuit invenire. Sed hoc sig num fallax
est, nam ad hoc satis est concomitantia quae invenitur inter opera *
intellectus et sensus.
Quare iudico reminiscentiam potissime fieri ab intellectu,
saltem ad discursum et compositiones, quae illi admiscentur, quia
vero sensus semper comitatur intellectum, ideo quando intellectus
discurrit per diversa loca et tempora, sensus etiam comitatur, et illa
indagatio, quae fit in sensu, non per proprium discursum, sed per
quamdam succesionem apprehensionum, ab una in aliam procedendo,
dici potest reminiscentia et operatio sensus, pendens a praevio *
discursu intellectus. Et ideo dixit Aristoteles quod quando pollent *
ingenio, pollent reminiscentia, nam facile discurrunt.
13 His suppositis, circa quaestionem propositam variae sunt *
sententiae:
Quidam dicunt et ponunt tantum duos sensus interiores
distinctos, diverso tamen modo, nam aliqui volunt sensum *