Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
104 Вест ник П ГУ N8 3, 2010<br />
- 03i» жасауга к;а61лет1 жок екендш байкалады. Сонымен адам табигаттыц<br />
баласы гана емес мэдениеттщ де кулы, каншама биологиялык TipuiuiiK болса,<br />
соншама элеуметпк, ал оныц табигаты каншама заттык болса, соншама<br />
рухани болады. Адам эз1 табигаты жагынан сапалы табигаттыц э з ш т<br />
болып табылады, заттык бэршен бурын биологиялык - физиологиялык<br />
болса, сол сиякгы рухани, заттык емес, негурлым жет1лген мэдениетмен жэж<br />
интелектуалды ецбепмен, квркемд измен, гылымилыгымен немесе техникалык<br />
шыгармашылыгымен белгш болады. Бунымен 6ipre адам ез1шц табигаты<br />
жагынан рухани - заттык TipnimiK neci, ол заттык мэдениеттен нар алатын<br />
сиякты рухани мэдениеттщ,де артефакпсь Материалдык кажетш втеу ушш<br />
ол - тамакты, кшмдц уй - жайды, техниканы, материалды, гимаратты,<br />
кешеядц, курылысты, жолды т.б. тутьгнады жене жасайды. взш щ рухани<br />
талгамын е т^ ушш ол - керкемдцк кундылыктарды, адамиятгык, эстетикалык<br />
талгамды, саяси, идеялогиялык жэне дши мураттарды, гылым мен онердц<br />
жасайды. Сондыктан да адам шыгармапшлыгы барлык каналдармен заттык<br />
сиякты рухани мэдениет те жан - жакка тарайды. Мшеки, 6ii адамды<br />
межель жуйел1 калыптастырушы фактор ретшде, мэдениетп дамытушы<br />
ретшде карастырамыз. Адам мэдениетп жасайды, кайтадан жасайды жэне<br />
де эзшщ дамуы ушш пайдаланады. Табиги элемнщ, «мэдениет элемЬ><br />
- деп аталатын «екшпи табигат», «табиги жасалган» адам oMip cyperiH,<br />
архитекторы да, курылысшысы да адамныц @3i. Бул - адам аягы баспаган<br />
планетадагы шындык. Бул - адам OMip cypin отырган уакытка дешн созыла<br />
6epeTiH ащы шындык. Адамныц объектива б ага л ы шындыгы оныц<br />
шыгармашылыгыныц тутастыгымен байланысты. Оныц багалылыгы жуйелд<br />
мэдениеп типтенед1 де нвпзп уш багытта журедг генезиспк, курылымдык,<br />
функционерлш. Генезиспк жэне даму мэдениет! тутас урд!С ретшде взшщ<br />
бойында эткен кундылыктарды сактап, кабылдап, трансформациялайды<br />
жэне кундылыктарды байыта отырып материалдыц i©ri3i рет1нде мэдениетп<br />
болашакка жетюзедь Курылымдык тутастык мэдениеттщ куны иерархиялык<br />
бейнемен жымдасып келсе, екшпи жагынан тецдж дэрежеш сактайды оныц<br />
6ipi - оргалык жэне фунтаментальш орынды алады, баскасы - екшпи катарда<br />
жэне косалкы жагдайда болады, оныц 6ipi - жалпы тотальд* мацызы болса,<br />
баскасы - локалыи жэне накты болады. «Материальная культура, в другом<br />
смысле слова, - это человеческое «Я», переодетое в вещь; это духовность<br />
человека, воплощенная в форму вещи; это человеческая душа, осуществленная<br />
в вещах; это метериализовавший и опредметившийся дух человека» [42,52].<br />
Материалды мэдениет ез1не эр турл1 типтеп артефакпш кабылдайды, оныц<br />
табиги нысаны трансформаланганы соншалыкты нысан затка айналып к е т ,<br />
демек, зат, оныц Kacneri жэне бершген мш здемеа адамныц шыгармашылык<br />
Ka6ijKTiMeH эцделген, сондыктан ол - ете накты, толыктай «hom o sapiens»<br />
ретшде адам кажетш канагаттанарлыктай болуы керек. Академик