lineament a latin itatis regni hungarle mediae et

GLOSSARIUM MEDLE ET INFI1VLE LATINITATIS 

REGNI HUNGARY

TYPIS SOCIETATIS FRANKLIN I AN ^5 BUDAPESTINI.

GLOSSARIUM 

MEDLE ET INFI1VLE LATINITATIS 

REGNI HUNGARLE 

JUSSU ET AUXILIIS 

ACADEMIC LITTERARUM HUNGARICJE 

CONDIDIT 

ANTONIUS gARTAL 

SOC1US ASCHJPTUS ACADKMLE LITTERARUM HUNGARICiG 

LIPSLE. 

GERMANY 

IN ÊDIBUS B. G. TECBNER1 

[BIDAPESTJN1, SUMPTIBUS SOCIETAT1S FRANKLIM/E] 

MCMI

DE! AVXILIo 

OPVS HOC TlBl, PAT R I A, 

LVBENS DEDICO. 

Sis FELIX, VlGEAS. 

F!AT.

I. 

LINEAMENT A LATIN ITATIS REGNI HUNGARLE MEDIAE ET 

INF1M/K /ETATIS. 

Senlenlia vulgar! inaionnn noslrorum: ((Extra llum/ariam mm est vita, si est vita, non 

est ila», (jiiod proverbium pnecipuum exemplis variis vila' publica' el privake probalum, illuslratuni 

demonslralumque exbibenl monumenla diversa bislorica, labuhr publica 1 , annales, fasli, commenlarii, 

indices, ediela, decrela, slalula, inseripliones, disserlaliones, varia inslrumenla lilleraria, fabulae denique 

novella 1 , qua* vocanlur Komanlica', recenliorum, imprimis Maurilii Jokai cl Joscli Eolvos; verbum 

illnd volucrc non soluni ad aclioncs vila', sed cliain ad caruin imagines in spcculo animi cl scrmonis 

nvlloxas, ropra'scnlalas pcrlincl cl opporlunissime alTerliir ad Lalinilalom llungarorum vcre commodc(|iic 

argucndam, significandam, quasi compcndio comprchcndcndam cl nolandam. 

Populus Hungarorum inlra nationcs ix-cidcnlis localus cl divcrsis pcr|>cluis commcrciis cum cis 

conucxus mores suos gcnlilcs cullura 1 accomodarc, cull lira insiliva imhucrc cl Icmpcrarc cd'pil. 

Maiorcs noslri Slo Stephano a poulifico Romano corona rcgia sancla a|)oslolica ornalo cum fide 

(Mirisliana cliam scrmonem Lalinum rcccpcrunl, adoplarunl cl amplexi sunl, qui hrevi in omnibus 

regni inslitulis condilionibusquc vilte divulgalus cl propagalus esl. 

Sa'culis prolabenlibus cullura commcalibus, coniunclionihus cxlcrnis auclis, hospilibus extraneis 

rcccplis, lilleris classicis rcnalis provccla csl cl cum ca cliam lingua Lalina promola, peregrinilalc 

all'ecla cl variala csl. Inlcr varias nalioncs rcgni ha^c cral copula, vchiculum commeandi, communicandi, 

unde scrmo Lalinus saluralus csl eliam vocibus a variis indigcnis, vcrnaculis poj)ulis vcl colonis 

rcgni ascilis. Memoria (lignum csl, (|uod Lucius DC rcgno Dalmalia 1 scribil: «Ab anno vero 1200 sicuti 

in Croatia et Dalmatia variae mutationes evenere, ita Croati cum Da limit is moribus et lingua 

misceri coeperunt indeque qaaedam Croatorum verba laline profari et qaaedam Latina Slave 

pronunciari coepere. Hinc lingua Latina corrupla ad instar Italicae promanamt, quae Latina 

vulgaris did potest; in scripturis tamen Latina servabatur, purior el corrupt tor pro temporum 

diversilate et scribentium intelligentia.y> Non soluin in rebus ad rcligionem cl ad ccelum 

lidelium perlinenlibus, nee Ian turn in scbolis vigebal sermo Lalinus, sed eliam in comiliis regni, 

iurisdiclionibus, iudiciis, comilalibus, magislralibus, labulariis civilale esl donalus el novis indieiis 

novarum reruni dilalus. lino procercs el nobiles noslri eliam in officiis urbanis, conversalionibus, 

consueludinibus, colloquiis, commerciis lillerarum aliisque coniunclionibus vila' familiaris, socia' 

(|iiolidiai)9e, hac loquela eonfabulabanlur el sermocinabanlur, bane pro genuina, indigena, genlili, 

ingenua, palria habebanl el colebanl, buius perilia nobiles a vulgo, viros a feminis diflerre, dislingui 

posse exislimabanl. Sed auclore J6KAI eliam feminaj urbamc el lilleralie buius lingme sludiosa% cl 

doclse, iuris vel medicinae perilaj frc(|uentcr occurrunl; unde sermo ille inquinalus el euriosus facele 

stilus curialis el culinaris vulgo appellalur.

VllI Ltneumeita latlnitatis regni Hungarise mediae et infiino) uetatis. 

Notiones, species, res a lungaris pro ingenio, moribus, inslilulionibus patriis genti peculiar!bus 

producUe el multiplicalse, latine adumbranda?, nova noniina, singulares formaliones et construclioues 

verborum exegerunt, poslularmt, protulerunt, quibus lalinitatem asperserunt. Quae cum ita sinl, facile 

perspicere el mente consequi fossumus sermonem purum Latinum vicissiludinibus aetatum, ingenio 

locorum, moribus et inslitulis incolaruin accomrnodatum, confusionibus, mixluris linguarum inquinalum, 

conlaminalum diversa; el graves mulaliones subisse, varias vesles, colores induisse, variis 

saporibus lemperatum, mirablibus vocabulis, formis — Cethegis et Scaligeris non exauditis — 

locupletatum el obrutum esse.Hac ralione linguae classic* Lalinae quasi nova species, dialectus evoluta, 

producta, longinquo usu [ipprobala el posleris tradita est, qua 1 iure Latinitas Regni Hungariae 

appellari polesl el quae cullurti millennaris cursum momenla el fruclus repraesental el exponit. Temporibus 

procedenlibus el mori)us mutatis mulala sun I el verba. Verba superiorum aelatum vetustate 

oblila, obsolela, generation]' siccedenli iam obscura vel prorsus ignola exstiterunt. Aetale noslra in 

locum Latinse. lingua vernacuh nalionis rcstiluta est; sermo latinus ex usu recessit, ut a nepotibus 

hodie iam pro aliena habeatur negligalur el ignoretur. Qui monumenta versare cogunlur, diffieultalibus 

olTendunt. Operae preliun est, necessilns el. sludia, com mod a lilerarum ])ostulanl, ut gran a ilia 

per varia monumenta dispera et sepulta ex annalibus pris(;is eruanlur, colliganliir, observenlur, 

cognoscantur, in vilam revoceitur. Iam apud avos nostros observamus desidei'ium, studia el conarnina 

vocum harum consignanlarum, conservandaruin el posleris Iradendarum. 

Scriplores nonnulli vocef rariores explicatas texlui inserunt, operibus suis commenlarios, indices 

vocum adnectunl. Quos secutasunt singula collegia, quse ex officio vocabula ad usum necessaria congeri 

iussenmt, quae omnia proprimordiis, rudimentis Dictionarii completi Lalinitalis Regni Hungariae 

haberi possunt. 

Anno saeculi praUerili 1737. premium centum aureorum proposilum est molitori el instilutori 

colleclionis huiusmodi vocabuorun^, quse inscribenda erat: aGlossarium mediae et infimae Latinitatis 

Hungaricae Ewlesiastco-Historico-Diplomatico-Iuridico-Oeconom 

gico-lieale.j> Quo proposito cuistitutum est, ut verba aliena forma latina vestita vel alio sensu usurpala 

eongerantur, Gerinanice, Flungarice et Slavice explicenlur, posteris et nationibus externis conserventur 

et cum iis communicertur. Sed hoc pium desiderium erat. Rudimenla ilia praecursorum indigcnlia 

praestanlissimariim vocim etiam in glossariis celeberrimis desideratarum laborant. H?ec indigentia 

slimulabal, ut hae in (;«ngerie disperse reliquiae contrahantur et in unum corpus cogantur. 

Huius necessitalis litlerariae et publics explendse desiderio, studio el cura philologi noslri ex longo 

sollicilabanlur, sed variis dificullalibus relenli negotium rei aggrediendae el perficiendae differre 

coacli sun I. Tandem consilio 'ocuin colligendarum et in unum corpus redigendarum a principibus 

philol()gi;e, D. AEMILIO THEWRIWK DE PONOR, D. HENRIOO .FINALY et D. ALEXANDRO IMRE, D. STEPHANO 

HEGEDUS, conceplo, proposilo 3t delineate hortatuquse et cura eorum ab Academia Litlerarum Hungarica 

approbalo el promote anno 1894. ineunte opus hoc conficiendum infrascripto est mandatum, 

qui molem monumentorum literariorum hoc fine pervestigavit el admnctis primitiis nonnullorum 

philologiae studiosorum coigeriem, vim magnam vocabulorurn oblivione tectam resuscilavit et coacervavil 

illaque inlerpretatione dassica Latina et Hungarica — et ubi necesse erat — etiam Italica, 

Gdllica, Gervnamca, Slavic^ illustrala loco auctoris allato confirmata in ordinem alphabeticum 

redegil. Quae colleclio pro sup^lemenlo glossariorum Du CANGH, FOIICELLINII el DIEFENBACHH habenda — 

el non solum doctis, sed elian officialibus huius generis diclionario indigenlibus commode usuique

Lineamenta latinitatis regni Hungarian mediae et inlimsfi retails. IX 

fulura esse censetur. Societas Hungarorum historica colleclionibus monumentorum publicorum et 

privatorum tabulariis indagandis, aclis eruendis, ordinandis et in lucem proferendis, publicandis slrenue 

incubuit, quae oinnia abundant dispersis-vocabulis apud lexiographos desideratis et ignotis. Vis 

magna librorum, scriptorum, operosa cura adhibita perpetuo labore impenso inspicienda, perlegenda 

emendanda, conferenda erat inspectis et observalis medii aevi lexicis el linguis novellis non solum 

Romanis, sed etiam nonnullis aliis, consultis etiam libris, qui notitias singnlarum artium, institulionum, 

mercium, aetatum continent. Non possum non debitis laudibus prosequi summa cum cura el 

diligentia cornposita Monumenla Croatica et Saxonico-Transilvaniea, quae permagnuin numerurn vocabulorum 

hide Glossario suppeditarunt. 

In patria nostra hospitaliler recepta sunl voeabula peregrina varia, ex diversis regionibus, linguis 

accersita, imprimis ex sermonibus populorum intra fines regni degentium sociorum, ex sermonibus 

vicinorum eonterminoruin, praeterea ex aliis antiquis et novellis. Magna vis est vocum, ([iiibus 

nationes culta? communiter uti consueveranl, in Latinitalem induclarum. 

Nurne.rus niagnus vocum depromptus est ex ipso sermone Latino classico et medii aevi vel intelleetu 

varialo, extenso aul reslriclo vel formis productis, multiplicalis, eonglutinatis. 

Nota^ praecipua 1 Latinilatis Regni Hungariae sunt: exuberantia synonymorum el homonymorum, 

copia formarum, diversitas sensuum, usus et licentia analogiarum more Italoriim, etymologia, 

quae dicilur popularis, niiraî composilionis,bina verba, attribula, praedieata nuda el sola, cumulatio 

suffixorum, sesquipedalia sonore cadentia verba, qualium etiam H. HEINE mentionem faeil 

(Memoir. 57. wo sie das Latein nock lateinucher Ming en lassen wollte), eontraclio enuneiatorum, 

circumscriptionum in singula verba etc. 

Etiam e corruptelis discere iuvat. Observationes praecipua 1 , leges consequents deduci possunl 

ex mendis variis, lapsibus calami vel lingua?, illusionibus aurium collectis et comparatis. Scriptores, 

scriba?, typograpbi cerla ratione, melhodo errare comperiuntur, qui errores saepius recurrentes in 

usum transeunt et analogias gignunt; (!. gr. salus conductus (salvus c.), cult or (culler), publicanus 

(pro: pelicanus), pantomia (pro pantomimia), respectiva (pro: perspectiva), filagranum (filigran), 

stratagemma (stratagema), impetio (impelitio), automania (pro: autonomia). 

Magna pars vocum per metatheses, permutaliones, confusiones lilterarum, vocum, sonorum similium 

transformata esl. Ssepe occurrunl variae pronunliationes eiusdem vocis e. g. artigleria, artellaria, 

artelleria, artilleria, artolleria, altelleria, artegleria, atteleria etc. quae formae omnes aeque usitalse 

sunl. Omissis illis teneris subtilibus discriininibus, coloribus, quibus voces duarum linguarum, 

nationum eundein sensum, notionem significanles inter se differunl nee fide verti possunt (cf. Abel: 

ami et Ffeund, Steinthal: frater et Bruder): Latinitas Regni Hungariae ralione semasiologiae divergit, 

discrepat a sermone non solum classico, sed etiam medii aevi el nalionum Romanarum. Leclor auctore 

Jokai frustra inspiciet lexica sensus specialis definiti, fixi huius vocabuli: «Administratory> cognoscendi 

causa. 

Apud nos atiud significat haec vox: «cultura» atque apud classicos vel lexicographos medii 

aevi; «.culturay> dicitur nobis: ccmerx)). Aliud notal: laicus alque apud scriplores ecclesiasticos et litleratos; 

laicus = socius, sodalis, liro opifici magislro adiunclus Gesell, tdrslegdny, alias: tovarista. 

Aliud designat: dynasta scilicet: dominum terrestrem. Aliud porta sc. fundum; aliud significant: 

comes, comitatus, curia, curtis, dicasterium, domus, (conclave), gerundium (fuslis), salva guardia 

(fundus nobilis), iuratus, nota, portio (tributum), tabula (iudicium), libertas (monetain aeream); 

Hartal A.: Gloss. Lat. b

Lineamenta latinitatis regni Hungarise mediae et infimse setatis. 

cruciger (miles cruce signalus), primipilus, primipilatus (nobililas siculorum); aliud gladiator (sc. 

faber armorum). 

Apud Hungaros sensum peculiaris saporis habel vox: «wrtits», qua3 lesle JOKAI commode fide 

vereque exprimi, adumbrari nequil, lanlummodo eircurnscribi vel exemplis illuslrari. 

Vis magna vocum etiam cum aliis lexieographis el linguis, nationibus communium commutata 

forrna ab illis discrepat. «Armadiay> dicilur pro: armada, arm a la (maims), monasteria, a' pro monaslerio, 

banderia (vexillum) pro bandiera, dissenter la pro dysenleria (ad indicium aurium voce dissenliendi 

deceplarum), laquearium (pro elecluarium, Leckwaare); (juai analogia conliimatur, exlendilur, 

producilur, evolvitur: adiuncteria, iurateria, huncuteria eh'. 

Fonles, ex quibus haec magni momenli maleria hauriebalur, sunl numerosi, quos cum accommodalis 

in brevius conlraclis signis sub Cap. Ill.emimero. Has fontes non praecedunt, sed sequuntur 

verba auctoris allata. Sed quum verissimum sil verba lanluin rnovere, exempla vero Irahere, 

prodeal ipsum opus, ex quo el modus Iraclandi el ipsa lexici forma apparebil. 

Firma me spes lenel me hoc rnagme difficullalis opus non fruslra confecisse, alque viris rempublicam 

litlerariam capessenlibus gralum munus exhibilurum eorumqiu: el favorcm el adiumenlum 

milii concilialurum esse. 

Butlapeslini, 1900 mcnse Novembri. 

ANTONIUS BAHTAL.

II. 

DE LATINITATIS REGNI HUNGARY INDOLE 

NATURAQUE. 

Lalinitatem Regni Hungarian describonti ba*c duo rospicienda sunt: Unde voeabula sumanlur 

el quomodo formentur, quaruin qvuvstionum allera ad maleriam, allera ad form am voeum perlincl. 

Quaeslionem priorcm invesligando in vocum patrias natales ducimur, fonles peregrin a tionesque earum 

cognoseimus. 

Fonles huius promiscui sermonis sunl,: Hebraica, Grseea, Lalina anliqui el medii awi, Ilaliana, 

Gallo-Franca, Germanica, Tureica, Croatica, Dalmalica, Polonica alireque Slavica 1 , lingua? el inter 

gcntes uationesque vulgariter usilata (quae dicuntur inlernationalia) voeabula, ut caffe, coquus, Kokusnuss; 

et ipsa lingua Hungarica o. g. arany forintones, Goldgulden, hidegstitium (inducise tcmporo 

frigoris). Sod non sola maleria haurilur ex Hungarico sermone, verum ipsorum verborum significaliones 

vertunlur in Lalinum sermonem servililer, e. g. exassare ingenia = kisiilni az agyukal 

(die Kanonen abfcuern). 

Voces peregrine, exlerna; nut sine suffixo asciscunlur, ul:-basa, aga, ded (atavus), robat 

(laboralura, gravamen), (juarum magna pars in aliis quoque linguis sine suffixo reperilur et editioni 

recentissimae Du Cangii inserta esl. 

In secundam classem ea referunlur voeabula, quse simpliei suffixo (us, a, um, o) inslrucla 

Latin am vestem induunt ut: b anus' (a si. ban), spanus (der Sehaffer), prica (die Pricke, ors6hal), 

hentelerus, henteller (melzger), bladum (Gal. ble), curuco, onis, kurucz (cruce insignitus miles), 

byro, onis, biro (iudex). 

Turn sequunlur voeabula suffixis Latinis vulgaribus, usitatis, aut novis, Celhegis inaudilis, 

formata. 

Sed ante omnia observandum nolandumque est sermonem nostrum Lalinum imprimis supplere, 

redinlegrare sermonem classieum et defectum eius, nam processum voeum formandarum a .classic-is 

seriploribus et ecclesiasticis palribus quasi interruptum provehit, continual, ad finem perducil. Sic 

e. g. cuncta verba, quse in — are exeunt et apud classicos orba sunt derivatis, propagat, supplel 

novis formis, substantivis in suffixa — atio, -tor desinentibus per analogiam plerurnque eas formas, 

quas neque apud scriptores ecclesiasticos, neque in latinitate medii sevi facile invenias. — Praeterea 

ralione semasiologise continuatur, loeupletatur, mutatur sermo classicus; materia vocum ex linguis 

alienis hausta auget thesaurum vocum non tantum classicarum, sed etiam medii aevi; non tantum 

formas rationales, sed etiam apud classicos non occurrentes explicat mira varietate, imo respeclu 

SCTISUS, significationis locupletat et restaurat interne linguam. Adeo libere, eopiose format voces, Ihematibus 

adiungit nota et usitata suffixa, adeo profuse conspergit variis formis sermonem, ut cum 

lingua Italica conferri possil, quse etiam ratione semasiologiae, iranslalionum, associationum simililudines, 

analogias praBbet. In eo quoque convenit cum sermone Italico, quod suffixa qusedam studio 

b*

XFT De latinitatis regni Hungarise indole naturaque. 

praefert aliis. Ita e. g. suffixum — entia (Ital. — enza) creberrimum esl scriptoribus nostris: inhabentia, 

cadentia, comedentia, car entia, restantia, animadvertentia, complacentia, incidentia, 

inslantia, efftorescentia, deflorescentia; ita pro: «oscitatione» oscilantia. 

Fere ex omnibus classicis verbis formantur derivatae formae auxilio suffixorum: -tio, -tor, -trix 

et aliorum; ex omnibus adiectivis substantiva in -itas desinentia, ex omnibus substantivis adiecliva 

in -alls, -arius, -osus exeuntia; ex omnibus substantivis verba in -are, ex adiectivis in -fl.care desinentia; 

ex omnibus subslanlivis, quae munus, officium significant, suffixo -atus nomina munerum, 

status, conditionis: iobagionatus, incendiariatus, evictoralus, familiariatus. 

Adeo copiose et libere coniungit cum vocibus praefixa quoque. Negandi causa unicuique vocabulo 

prsefigilur m-privativum. 

Frequentissime occurril neo- voci praefixum. Scriptor classicus est in formis eonslans, anliquilalis 

studiosus, fidus cuslos consuetudinis et usus Iradili, conservator more rigidi iurisconsulti, anxia 

cura abstinel a simplicissimis formationibus, no vis formis. Severa diligentia et pertinacia sequitur 

praeceptum Horatii: Si volet usus, quern penes arbitrium est et ins et nor ma loquendi, respiciendo 

usum in libris stabilitum, probatum, thesaurum vocum, rigidam stabilitalem lingua? el elociitionis. 

Sic. e. gr. scriptor classicus recusat ex assistere, assistentiam formare, horret ex -igni igneitatem 

(natura- ignis) et verbum reigniri (naturam ignis denuo assumere) fingere, quod lêlbarlus 

nosier formare a usus est. 

Scriptor latinus patrius e contra negligit has angustias, temere format voces et suffixa acervat 

facillime, consequenter per analogiam ad indicium aurium, (juod linguis novellis imprimis Hungari'cae 

adscribendum est, quae scriptoris aures etiam latine scribentis et loquejitis circumsonal. 

In sermone Hungarico ex unoquoque verbo potest substantivum formari, quod in -as, -es desinil 

e. g. aludni (dormire), alvds (actus dormiendi), iitni (percutere), iites (actus p.crcutiendi) et ex omni 

substantivo adiectivum suffixo -6s, -i, e. g. harag (ira), haragos (iracundus); hegy (mons)^ hegyi 

(montanus). 

In lingua classica structure quaedam syntacticae usum nominis actionis superfluum reddunf, 

scriptor classicus adiectiva suffixo -alis formata substituto genitive evitare potest e.g. electio Palatini 

pro: electio Palatinalis; contra scriptor novellus patrius suffixuni suum frequentissimum -as, -es, 

-sag, -seg, quo nomina abstracta, et -os, -es, -i, quo adiectiva formantur, in sermone latino servat, 

reddit suffixo -atio, -itas; -alis, -osus. Ita uni;ejdemque themati, quod apud classicos unam 

tantum habet formam, suffixa, quotquot sunt, adiungit; vocem unicam derivatis inultiplicat, fami-liain 

grammaticarn auget a classicis inchoatam, neque tamen ad finern productam formationem continual 

atque perficit. Id non solum ad suffixa, formas vocum pertinet, quin et ad sensurn, quern quoque 

propagat, variat; notionem generaleni et fundamentalem omni ex parte exhaurit. Themata classica 

aut aliena, extern a suffixis instruens et significationem abslraclam, generalem ad singulos casus 

applicans, conditionibus accommodans eo progreditur, ut eidem uni themati duplex, triplex suffixurn 

adiungal saepe cum praefixo, quern inorem Hanel hac voce ficta: potentionabilitudinalitatum illudil 

et irridet. Hue pertinent: modalitas, formalitas; caliginositas, certitudinaliter, potentionaliter, 

consuetudinaliter, hungaricalis, obligator!alis -etc, 

Themati per suffixa mulato cohortes vocum derivalarum, notione singulis casibus accommodanda 

sensus varii, saepe remoti, secundarii adjunguntur. Brevius |ter per exempla: Apud classicos forma Sola 

(.(.acquirerey> occurrit. In Italico, sermone plures formae ut: acquistare, acquisizione, acquistamentof

l)e latinitatis reghi Hungarian indole naturaque. XIII 

acqiiisto, acquistato, acquisito. Scriplor patrius liheralior esl, ul demonstrant, forma 1 : acquirere, 

acqiiisitio, acquisilor, acqaisitrix, acquisitorim, acquisitionalis, acquisilitins, acquisilum, 

acqumbilis, acqu/isitionalista, acquisilfilitas, acquisibi liter. Turn in composilis: coacquisitor, 

coacquisitrix, coacquirere, coacqidsitio, neoacquirere, neoacqnisitio, neoacquisitorius, neoacquisticus. 

In sermone classico sine derivalis oceurril

XIV De latinitatls regni Iluncjarise inclole nadiraque. 

voeum sonus resonat in aurilms el in scnnonc Latino, velulsi Gcnnani ex verbis in -iron exeunlibus 

verba Lalina in -are desinenlia formarenl. ., 

Talia verba sa;pe occuiTunt in litteris ducum Guruczoneni Hungarico ori aceommodala, ut: 

bombarderozni, commander oz, munderomozni. Suffixum Germanicum rcspuil, negligil el suffixo 

Hungarico vocein instruit, ul hodiernum: telegrafirozni, zsenirozni. Huic procedendi inodo respondel 

el ipse eius aMatis senno latinus, ul: marchirare (marschieren, masirozni). 

Vox Lalina classica aut peregrina iain derivala pro ihemate sumitur (sicul cliam in sermone 

llalico) luinque suffixis inslruilur: in sernione Latino sermo Hungarieus, in Hungarico Lalinus sermo 

vesligia relinquit. Pro voce: iusdicere viget ex iurisdictione promanans: iurisdictionare, iurisdictionatus; 

in locum vocis: protegere substituitur a protections profeclum: protectionare. Pro 

«fungiy) adhibetur officiare pro ((efficerev dicilur el adhibetur: adeffectuare. 

Thema potest esse ipsa forma coniugata, uti: vidimare (subscribere, probare, Idttamozni); quin 

el vocabula in unurn conlracla, aul conipendio abbreviate, ul: deutrum = de eo utruin; deulralis; 

iudlium = index nobilium, incattus = in causam attractus. 

Hungaricum: hdtrdlni, retirdlni (lerga dare, se recipere) sonat apud Bercsenyiuin: megtergdlni, 

quasi a verbo tergare forniatum. Quomodo verba sarcianlur, augeanlur exemplurn singulare 

potesl legi apud Bercsenyiuin, qui pro:

De latinitatis regni Hungarise indole naturaque. XV 

slav. Bani zolozma), Ferrlpolmm (dies solis v. dominica), quod veleres Himgari hac die incrcibus 

ferreis negoliali cssenl (Hung, vasarnap). 

Vocabula derivala, aul ihcinala ex classlco aul, peregrine scrmone sumpla pro radicihus habenl.ur 

el suffixis usilatis rite inslruunlur. Ill si qui pro adare, donarev dical,: dationare, donalionare. 

Tenebras signiiicaluri 11011 vocem elassicam (.(callgoy) eligunl, sed ex adiectivo (.«'allglnosusy>, 

quod suffixo substaritivi ornant, vocem : caliginositas. Idem fit cum subslantivis in suffixum -bilitas 

desinentibus, qua; substantiva a verbis ex ali(|uo themate auxilio suffixi -are formatis el suflixo -biMs 

in adieetiva mutatis derivala legionem efficiunl. Qua; ratio formandi eum regula generali Scaligeriana 

conferri potest, qua duce in sermone Grseco verba composita formaluri primum nomina composita 

lingimus, ({u« lum in verba Iransformamus ul: r/)Ae + ftakka> Trjfaftokog, TtihsfiokeM, £(y()acjpog, 

'£( 

dieat, facile potest coniici, qua; sesqtiipedalia vocabula hoc modo nascanlur. 

Cum adieclivum ex substantive, adverbium ex adiectivo formetur, [>ro classicis vocibus: certo, 

eerie, forte, cam, consuete ba>c vocabula oriuntur: certitudo, certltudinalis, certUudinaliter, 

casualiter, consueludinarie etc. 

Sermo latmus el sermo Hungaricus priorum sa;culorum certabant inter se, et invicem afficiebantur. 

Huiusmodi exempla prrebeni: astultusy) cui respondet «.stultitlosus» (balga, balgalagsagos) 

(.(copiay) el acopiositasy) (boseg, bosegesseg). 

Hanc ralionem formandi vocabula sequitur Italus, Gallofrancus el patrius seriplor lalinus. Hac 

arle proferunt nostri scriplores ex anliquis Latinis aut aliis peregrinis, barbaris thematibus minislerio 

veterum suffixorum nova vocabula, circa centrum thematis conglobatas novas fonnas; hac arte j>ropagantur 

e veleribus significalionibus novae signiiicaliones, genera in species conslringendo el species 

in genera transferendo; ila prodeunt ex slirpe vocis principalis, ex ilia velusla arbore, novi recentes.rami, 

pullulanl nova? virga;; ila glomerantur circa nolionem generalein quasi circa forum noliones 

singulis casibus accommodate. Hoc modo orta esl copia uberrima el varietas formarum el significalionum. 

Voces circa idem cenlrum circumaggeraUe eonstiluunl familiam, categoriam. sub diversumque 

oblulum cadunl. Possunt enim observari respectu alicuius suffixi ul e. g. -orius; sint exeinplo ba^c 

vocabula: repositorius, possessorium, rectlficatorlus, moratorms, acquisitorius, areiidatorlus, 

reambulatorius, reexecutorlus, certiflcatorius, continuatorius, cassatorius, relaxalorio-continuatorius, 

interpretatorius, foeneratorius, dormitorium, purgatorium, sllvorlum, dorgatorimn, 

plpatorlum. 

Sed voces eliam alio respeclu in classes dislribui possunt, ut iain supra fecimus, cum enumeravimus 

el inlerprelali sumus formas vocum acquirere, arenda, valldus auxilio diversorurn suffixorum 

formalas. Hoc eodem modo voces respectu significalionis in calegorias referri possunl. E. g. 

tributum exprimilur synonimis: berna, census, collecta, contrlbutio, consuetudo, datium, dica, 

tallla; atque-hsec synonima noirnumquain idem valent, et inter se permutari possunl, iam pro genere, 

iani pro specie usurpantur. 

Ad exprimendam unani nolionem plerumque oceurrunt plures voces, ut: copiator, copista; 

serviens, servitor; poltura, poUurarius, polturacus; molendlnarlus, molitor, molendinator,

XVI De latlnitatis regni Hungariee indole Tnaturaque. 

ex quihus usilalissiina ralione Darwini eligitur, mil diverse format ad nolandas diversas species, 

dislim'J.iones adhibenlur. 

Ad dassem purgatorii, quod eius sensum atlinet, infra proferendae significationes pertinent, 

qua* ita circa illam notionein generalem, abslractatn collocanlur, ut exempla, species, casus singulares, 

ul corolla filo conserla; sub purgatorio eniin (heologus ignein purgantem; ordalista indicium 

Dei (ignis el aquae); inoralista: (elides esl spirilualiuni tenebrarum el, sordium pnrgativa»; iuris 

con sul lus iuramentum piirgatoriiim = iusiurandum, quo quis sc purgal, se insonlem esse affirniat 

.; medieus remedium, medicamenlum vi purgandi pnedilum, quodque Heine la.mrium nominal: 

reslhelicus Katharsin; Itali praeterea grande lonnenlum, gran tormento, crucialum, poenani inlelligunt. 

Scriplores in fonnandis vocibus ita grassantur, ut Itali, qui vocein Gra?cani 7i«(>a/ô/// in parol(( 

nt contrahunl retenla tamen, sed alia significatione, voce aparabolai). 

E vocabulo parola cum consuetis suffixis nascuntur formse: parolajo, parolina, parolone, 

parolozza, parlare, pavlata, parlatore, parlatrice, parlatorio, parlevole, parlatura, parlottare, 

parlamento, parlamentare, parlamentario, parlatina. 

It exJiis exemplis videmus : rami novos rarnos producunt, laciniie lacii'iiis assuintur. 

Magnus esl numerus formaruiu sccundariaruin, mullis modis variatarum, qua 1 scriploruin hyesilationein 

produnl in eligendis fonnis. Coniunclionein sermonis Ilalici et nostri patrii cum classiermittere», 

«permissionarey) dicat, j>ro

l)e latinttatis rejnl Humjarife iiuloto iiaturaqtic. 

locus, circumslanlia', laeila 1 deliniliones sunl el epilhela necessaria oceulla ; h;ee quoque vox: 

aac-timis) lanUiininodo turn polesl rede inlclligi, si epilhelon cam coinilalur in forma, persona mercaloris, 

negolialoris, civis sufl'ragia ferenlis, do'cloris, grammalici, viri praclici an I. crediloris. 

Locus, lempus, condilio, persona, munus, callus, erudilio clc. ha>c saul, quasi pronomina demonslraliva, 

epilhela, deliniliones. 

Audila aul, lecla vocc: aoperalioy) varia eogilarc possumus, scd pereeplo epilhelo c nalura 

loci, lemporis, condilionis, persona 1 sumplo, si c. g. a (luce quodam ved a medico quodam expressam 

audimus, percipimus, desinit ambigua, dubia et obscura esse, notio abslracla delinilur, 

forma expletur. 

Superfluum est discipulis in classe tabulam uberius labulam scliolae vel scriplorkwi nomiuarc,, 

iudieibus tabulam atabulam iudicialem» inter se vocare, 11011 ignoranlibus, (jua de tabula 

agalur, ilaque epithela oinitti, negligi possunl. 

Superttuum est Italicis convictoribus epulanlibus inensain tavola da mangiare nominare, pro: 

questa tavola v. la tavola etc. Idem valet etiam de sodalibus cehalibus, apud (jiios Magister Tabulae, 

Tafelmeister, noiniuatur, folegeny (apud sartores). 

In officina scribaruin ita dicta cancellaria, sufficit epithelon ad speciem designandain, subslanlivum 

epithelo adiungendum omitti poles!, cum ibidem tantuin de lilteris agalur. 

Tales sunl e. g. 

1. Armales sc. Lilteme Armales. Armalla (charla) Memes level, czimeres level (Adelsbrief). 

2. Ablicentiales sc. Litters Ablicenliales. Ablicenttails (charla). Szabadsagos level. Szabadsagra 

bocsalo level. Felszabadilo level (Abschied). 

3. Cambiales, Campsoriales, Yaltolevet (AVechselbrief) etc. 

Hanc vocem: (degitima)) solam legenlibus oinnia, qua 4 ad leges pertinent animo obversanlur; 

ilaque difficile esl subito rectum sensum huius ambigui lalius speclanlis e|)itheli, (|iiod subslanlivi 

vices agit, inlelligere; sub hac enim voce inlelligi j)olest: legithna (sc. uxor), legilima (sc. vox), 

legitima (sc lilia), legitima (poena), legitima (poleslas) etc. Sed cum inter cos versamur, qui de re 

hereditaria tractant in facie loci, sub hac voce hereditalem intelligimus, et cum de fralribus bona dividenlibus 

agilur (condivisionales), subslantivum hoc pro epilhelo suminimus eiusque indolem primitivam 

restiluiinus et hoc niodo vocem redintcgramus: legitima (pars Iiereditatis), qu;e redinlegralio 

vocis in rerum stalu lalel, tempus, locus significationem lacile subministrant eannjue superfluam 

reddunt. Legitima igitur est: pars hereditatis competens, lege pra^scripta. 

Vocabulo «portales» lecto ha'sitamus, variie res imagines(|iie obversanlur animo, sed cum hoc 

vocabulum tempore belli Guruconurn ex ore dueis percipimus, qui de rustieis dieil: «ket nap kelharomezer 

propter portales eloall,)) slalim comprehendimus hoc loco portales designari satellites, qui 

alioquin portales hajdones vocantur. 

Ilaque locus, leinpus, munus, condilio, persona, eruditionis status etc. epilhela singulares casus, 

species notantia supertlua reddunt. Omnia tacite inlelligunlur, in rerum statu latenl; aul vero epithelon, 

species, maleria, res concrela (obligatorialis, legitima, purgatorium) exponitur et abslractnm 

negleclum et omissum (litterae, hereditas, iuramentum, medicamen), locus, tempus, j)ersona 

etc, t.aeile monendo signant, ubi lillerai, medicamina invenianlur. 

Hungari hodie quoque pergunl formare ôces inodo el arle scriplorum superioris sevi. In ephemeridibus 

inscriplis: «Pesli Hirlap» 1896, 8,'Febr. hwc leguntur: «Ii, qui ita dicendo gratis ;edi(i- 

Bartal A.: Gloss. Lat. 

c

XV1I1 De latinitatis rerjrii Hungarian iiidole naturaque. 

cant vias ferreas in usuni regionis propria v , legati vicinalcs sunl. Qui il,a aulilicaiH, ul ox ois commoda 

el, fruclus percipianl: legnti vidnatiores sunl. li, vero, qui ila moliunlur, ul permulla el pormagna 

luora el commoda adipiscantur ol 5—(3 socles occupant in administrandis viis forrariis, reelores 

ae administrators: ii sunl vicinalissimi legali)). 

Ha>c vocabula in nienlem rovocanl anliquiorum iurisconsullorum noslrorum artem voces formandi, 

(jui enuncialiones graves tali inodo (raclabanl, quorum sermo ila diclaru Iravesliam sapil. Si 

soriptor prioris untiqui wvi ciiismodi cnuncinliomhus ulerelur ul: viemails legatus, jDiiIluin dosudareums 

in sensu huius c«nigniatis explicando. Huiusinodi excinpluin illuslrat satis superque difficullatem 

terininoruin iuris declarandoruni. 

Talia vocabula form aba nlur a scriptoribus noslris simpliciler, bona h'de, puerili ingenio, ul 

multa vocabula facetias, sales semulentur. Soriplores nostri classicoruin peritissimi sunl; linguam 

lalinam docfe traclant, sed vi reruni geslarum, necessitate conditionum hisloricariu)) slaluque rerun) 

t'oaeti evilare J)OJ) potuerunt, quin sermonem Latinum resarciant, veste insolila induela varienl, ad 

aliud quoddam idque ridiculum detorqueant. Abstinere non potuerunt a novis inventis, institutis, 

inulationibus, progressibus, sludiis, alienis, exlernis exemplis recipiendis. 

Sermo Lalinus esl vita 1 gradalini so evolventis, aetatis usui el, genio accominodandus; cuinquc 

scnptores noslri generales lingua? leges psychoiogicas, iogieas, anaiogias, genium seqvranVuv, mviJtis 

facete dictis et bonis vocabulis locupletant sermonem Latinum olassicum, quo secus eleganter quamquam 

phrseseologia iam parata, machinaj inslar utuntur; exemplo sin 1: Defluus, vinicola, paclfragium, 

caerulescere, sacrifer, funifex, restiarius. 

Necessitas historica cogit eos propriis rebus studere, nova producere, indoleni genlis sequi. 

Notiones novellas, recenliores, notionum varies colores vocibus classicis exprimunt, itaque respectu 

significationis quoque augent vocabula classica; e. g. discumbere'— mensae adsidere, prandere; 

cams sagax, Spiirhund, vizsla; praetoriani, konigliche Leibwache, testorok, denarius tribunus, 

Obrist, ezredes, commoditas, Kulsche u. Ablrilt, kocsi es drnyekszek, septemviratus, die konigliche 

Septemviral Tafel, hetszemelyes tdbla. 

Qua? lanluin lieri possunt variationes, combinaliones,eas producunt voces ex classicis ihemalibus 

classicis suffixis ornando, pra?terea auctores liunt innumerabilium compositarum vocum, graecas voces 

Latino colore tingendo, cuiiis rationis progrediendi exemplaria apud Romanes viderunt. 

Haec ipsa copia forrnarum sufficit vocabulario complendo, ([uamquam haec lanluin minor pars esl 

vocabulorum novorurn, quorum pars altera ex linguis alienis est ascita. Lingua; novella? libere, sine 

reslrictione materiam mutuantur. Iain apud classicos invenimus materiam imporlalam, ut sunt: 

arrha, arrhabo (Hebraâ), mapalia, magalia (Punica), gnza (Persica), framea (Germanica). Scriptores 

nostri haee vestigia premenles obruunt sermonem nostrum Lalinum vocibus ex maleria aliena, 

barbara suinplis, sed in formam Lalinam 1'edaclis. Idem experimur in talibus formis, quod et in 

lingua Hungarica. Sa^pe vox aliena ascita, ne suffixo quidem acconimodalur sermoni Latino; exemplo 

sinl: sinkordn, sincoran (= chien couranl). Materia e diversis linguis el ex sermone inter gentcs 

communi haurilur, congeritur, ul: thea, caffe, colera, tulipa, opera, eldorado, minister, ministerimn, 

dilettans, Donquixotianus, caricatura, calif a, concurrens, loyalitas, impertinentia, 

correspondentia etc. 

llic j)raH'ipue observandum nobis videlur a scriptoribus nostris multa eiusmodi vocabula in sermonem 

Lalinum recepla esse, qiue in vocabularies rnedii et iniimi am fruslra qua3ras, vocabula forle

e latinitatis regni Hungarise indole naturaque. XIX 

recenlioris originis (cum iam gentes alia? sermone Latino non ulcbantur) attamen notissima sunt ct 

inter gentes usitatissima, vulgaria, Irila, usu, consuetudine ubique locorum usurpata. Talia vocabula, 

ul e slavico: pletka, polka, ubrussarius scriplores nostri in lexluin recipiunl, lalina forma ins trim nl 

ut: bureaulis (a gall, bureau), buchhaltericus (a germ. BuchhaLler), Laidinantius (a gall, lieutenant), 

Caftanus (lure, kaftan), barrausticus (gall, barrcau) etc. 

Quomodo vocabula, enunciafiones no vis condilionibus, locis, rnuneribus, rerurn statui accominodentur, 

luculenlissimum pra>benl exemplum pnrcepla, qua? F. Molnar palvarista 1 pra?scribil, quomodo 

lillera? ad portam fulgidam Ottomanicam millenda? concinnari debeanl; inonet enim vocabula 

Latinitatis Hungarica? propria uti: fudlium, Birsagium vilanda el vel classieis verbis, vel voce Tureis 

etiam nota et inter gentes communiler usitata exprimenda esse. 

Verba eius in libro «Palvarista novitius)) inscriplo p. 40 hjec siinl: ((Inter Stylum luridicum et 

Polilicum discrelam subinde pone distinclionem! nam stylus Politicus sen Publieus ea expressione et 

talibus terminis instruendus est, ut generaliler omnibus nationibus dali termini communes sint. Male 

idcireo exponeres in Politicis scribendo exg. in Turciam hoc modo: In pra\scili ollomanicse Porta? 

Subditi birsagiatione Tripartitali Decreto sancita, perque Judlium nostrum exacla non minus peccassc; 

quia in Turcia aul alibi Gentium id inlelligi minus posset; proinde dicendum essel: In pa i na 

publics Regni lege sancita perque Comitatensein vel lurisdiclionatum Provincial noslrae ludicem 

eidem indicia et exacta.» 

Hsec omnia,qiue adduxeram, satis superque probanl et demonstrant ingenium nalurainque Latinitatis 

Regni Hungaria 1 . 

Budapestini, 1900 mense Novembri. 

ANTONIUS BARTAL.

Abeles, Simeon Abeles : Chorea St. 

Viti. Budse 1837. 

Abelles, J. Abellcs. De morbis aetatum 

vitae humanae. Pestini. 1831). 

Ac. Com. Sopron, Acta Comitialia 

Himgarica Soproniensia. Anni MDCLXXX1. 

Ackerl, /. Ackerl: Castoreum. Pest. 

4840. 

Act. et Doc. Rakoczy, Actes et Documents 

pour servir a I'histoire de 1' alliance 

de George Rakoczy . . . Publies par A. Szilagyi. 

Budapest. Maurice Rath Libraire-editeur 

1874, 

Act. Synod. Ada Synod alia collecta 

per P. Horanyi. Temesvar. 1859. 

Adelm. de orig. Turc. Conradus 

Adelman. De origine, ordine et militari 

disciplina Magni Turcae domi forisque habita. 

• (liely es ev nelkiil). Qu. 485. 

Akad. Ert. Akademiai Ertesito. Szerkeszli 

Szily Kalman. 

Adelsberg, E. Adelsberg Chlorium 

Antiphlhisicum. Pestini 4831. 

Alexy, L. Alexy. Animalia medicinalia. 

Buds; 4838. 

Amad. Amade Laszlo versei. OIcso 

konyvtar 4892. 

An. Brand. Brandl. Glossarium bohmorav. 

Briinn. 4876. 

An. Coronenses. V. Kronstadt. . . 

Annales Coronenses. 

An. Sc. Analecta Scepusii sacri et 

profani. . . collegit et notis illustravit Carolus 

Wagner. . . Vienna? Pars. I. II. 4774-. pars 

III. 4778. 

Andr. Pann. Abel J. Irjodalomtorteneti 

Emlekek I. k. K6t magyarorszagi egyhazi 

iro a XV. szazadbol, Andreas Pannonius 

et Nicolaus de Mirabilibus. Bpest 4886. 

Apor Metam. Trans. Apor Metamorphosis 

Transilvaniae. Pest 1863. 

Arch. Rak. Archivum Rakoczianum. 

II. Rakoczi Ferencz leveltara. Elso Osztaly. 

Had- es Beliigy. Szerk. Thaly Kalman. 

Pest 4873. I. k. 4703—4706. II. Rak. Per. 

fejed. leveleskonyvei, leveltaranak egykoru 

lajstromaival. II. kot. 4707—4709. III. k. 

4740—1742. Pest 1877. 

Arch. Ver. Sieb. Archiv des Vereines 

fur siebenbiirgische Landeskunde. In 

Hermannstadt. 184-3—90. 28. kot. 

Archseol. Ert. Archaeologiai Ertesito. 

Argenti, D. Argenti. De Cephalalgia. 

Pestini 4836. 

Arp. Ok. Arpddkori okmdnytdr. V. 

Cod. Dipt. Arp. 

Art. D. Articuli diaetales. 

Art. Disct. .Pos. Articuli Diaetales 

III. 

FONTES. 

Posonienses. Anni MDCCXV. Posonii. Ex Bek. Pil. A pilisi apdtsdg torte'nete 

typographia J. Mich Landerer. Artie. Diaet. 1541—184 4-. Irta Bekefi Remig dr. Pecsett, 

Poson. Anni MDGGXXI1I. Artie. Diaet. Poson. 1892. Masodik kot. 1184—1544. 4894. 

Anni MDCCXXIX. Artie. Diaet. Poson. Anni Bel. Calv. Bellum Joannis Calvini 

MDCCLI. 

et Jesu Christi Nazareni Dei et Hominis . . . 

Art. Jaz. Articuli Jazygum et Cu- autore M. Alberto Gravvero. Scholae Cassomanorum 

Posonii. 

viensis Reclore. Bartphae. Imprimebat Jacobus 

Art. Jur. Thav. Articuli Juris Klos. Anno 1597. 

Thavernicalis olim post tristem amissse Bell. Cell. Christophori Cellarii : 

Budae omniumque antiquissimorum Juris Tha- Latinitatis liber memorialis inlerpretatione 

vernicalis Monumentorum cladem recollect! Germanica, Hungarica et Bohemica locupleta- 

Posonii. 

tus a Math. Belio 1777. 

Asp. Ph. Chr. V. Rak. On. Francisci Bel. Comp. Geogr. Gcogra,phia. 

II. Confessiones ct Aspirationes Principis Perillustri Generoso ac Nobilissimo Domino 

Christiani. Budapest, 4876. 

Paullo Jeszenak etc. dedicat Auctor. Scribe- 

Austr. Aust. Austriaca Austeribam Posonii die XXVII. mensis Julii A. 0. R. 

tas . . . Authore Anonymo . .. Venetiis. Ty- MDCCXXXXVIII. Erudito Lectori S. P. D. 

pis Fratrum Veracii, Constantini et Speracii. Matthias Belius ... Posonii Anno MDCCXLIX. 

Austr. Auster. Palma. Justi de Compendium Hungariae Geographicum editio 

Palma Florentini Austriacae Austerita- tertia 4779. 

tis eiusdemjjue Continiiationis Confirmatio. Bel. Prod. Mathias Belius Pannonius. 

Hoc est absurdissimse Eviscerationis Austria- Hungariae anliquae et novae Prodromus cum 

cam Clementiam depraedicantis Refutatio . . . specimine, quomodo in singulis operis parti- 

Anno 4673. 

bus elaborandis versari constituent. Norim- 

Bajzath Veron. Bajzdth de Piszak. bergft 4723. 

Veronica. Drama ex original! Germanico se- Bene Med. Francisci Bene: Elementa 

nariis latinis reddita. Pestini 1858. Medicinae Practicae e praelectionibus illitis 

Balassa Cas. Steph. Fr. Balassa. publicis edita per Fran. Bene jun. Tomi I—V. 

Casulae S. Stephani regis Hung, vera Pestini 1833—34. 

imago et expositio. Viennae 1754-. Bene Pol. Franciscus Bene: Elementa 

Barczay, A Heraldika kezi konyve. Irta Policiae Medicae, Budse 1807. 

Rdrczay Oszkar. Budapest; 1897. Beng. Ann. Er. Coenob. Nic. Ben- 

Batty. Ger. Sancti Gerardi episcopi ger. Annalium JSremi-Coenobiticorum 

chanadiensis scripta et acta hactenus inedita ordinis fratrum Eremitarum S. Pauli R. R. P. 

cum serie episcoporum chanadiensium. Opera Vol. II. Posonii 1743. 

et studio Ignatii Comitis de Battydn episcopi Benko Im. Nat. Sic. I. Benko. 

Transylvaniae. Albo Carolines. Typis episcopa- Imago inclytae in Transilv. Nattonis Silibus 

MDCCXC. 

culicae. Cibinii 1791. 

Batty. Leg. Leges ecclesiasticae regni Benko Top. Misk. Sam. Tte.nk6. ln- 

Hungariae et provinciarum adiacentium opera pographia oppidi Miskoltz historico-medica 

et studio Ignatii Comitis de Battydn Epi- auctore Samuelo Benko. Denuo edita per Jos. 

scopi Transsilvaniae collectse et illustrates Szathmary. Miskolczini 4818. 

Claudiopoli anno MCCLXXVII. 

Benz. J. H. Christiani Augusti Beck... 

Bek. Debr. foisk. tory. A debre- Jus publicum Hungariae cum notis autoczeni 

ev. ref. foiskolo, XVII. es XVTII. szaris et observationibus Josephi Benzur. Vienzadi 

torvenyei. Irta Bekefi Remig. Lev. Tag. nae. Apud Joh. Paul. Krause 1790. 

Budapest. Kiadja a magy. tudom. Akademia. Beszt. Levt. Beszterczebdnyai Le- 

4899. 

veltdr. 

Bek. Kozokt. Arpddkori kozokta- Beszterczb. ag. gymn. ibrt. Besztdsunk 

es a veszpremi egyetem letkerdese, terczebdnyai dg. gymnasium Ertesito. 

irta Bekefi Remig Dr. Budapest. 4897. Koz- Bet. J. Com. J. Bethlen Commentaoktatas 

4898. 

rii de rebus Transsilvanicis Viennae 1778. 

Bek. Maros. A marosvdsdrhelyi ev. Bethl. G. Lev. Bethlen Gdbor feje- 

ref. iskola XVII. szdzadi torvenyei Bekefi delem kiadatlan politikai levelei. Szilagyi San- 

Remig lev. lagtol. Budapest. 1900. 

dor. Budapest, 1879. 

Bek. Paszt. A zirczi, pilisi, pdsztoi es Bizarus de bello Paiiiionico. 

szent-gotthardi cziszterczi apatsagok torte- Bizarus P. Pannonicum bellum sub Maxinete. 

Harmadik kotet. A p;isztoi apatsag tormiliano II. Basileae 4573. 

tenete 1190—1702. Irta Bekefi Remig dr. Boc. Hung. M. Joan. Bocatii Poe'tae Lau-

Bod. Hist. Eccl. Chr. Monac. Def. Bon. 

reali Caesarei Hungaridos libri poematum V. Chr. Monac. Chronicon Monacense. resolutipnum Ctesareo Regiarum in materia 

Bartphae. In flue epistolae: MDXC1X. 

Miincheni vagy Jaszay-kddex. (Nyelvemlektar commissionis ecclesiasticaB. . . usque annum 

Bod. Hist. Eccl. Historia Hunga- \. kot.) Budapest, 1874. 

inclusive 1785. Tom. I. II. Pestini. 

rorum Ecclesiastic a, inde ab exordio novi Chr. P. Vind. V. s. M. Flor. Font. Comen. Joh. Amos Comenii Janua lin- 

testament! ad nostra usque tempera ex monu- Chron. Dubn. V. s. M. Flor. Font. guae latinae reserata aurea. Debreczini Anno 

mentis partim editis partim vero ineditis, .fide Cod. Camb. Merc. Codex Cambio 1729. 

dignis collecta studio et labore Petri Bod de Mercantilis pro Regno Hungaria> partibusque Comm. Hist, de Reginse Hung. 

Felso" Gsernaton V. D. ministri M. Igeniensis eidem adnexis in tres paries divisus. Posonii. Cor. more. Commentatio Historica de 

et synodi generalis reformatorum in Transyl- Typis. Franc. Jos. Patzko 1802. 

vetere Reginas Hungariae coronandi 

vania notarii. Edidit L. W. E. Rauwenhoff. Cod. Dipl. And. Codex Dipl. Ande- more conscripta ab E. C. M. V. C. P. G. Anno 

Theol. doct. prof, in Academia Lugduno Bagavensis. Monum Hung. Historica. Ma- MDCCXCII. 

tava, adiutante Car. Szalay philol. class, prof, gyar Tort. Eml. Kiadja a Magy. Tud. Akad. Comp. Jur. Compendium juris ci- 

in gymn. ref. Budapestino. Lib. VJ. T. III. tort, bizottsaga I. oszt. Okmanytar. Szerk. vilis in usum civitatum ac Sedium Saxonica- 

Lugduni Batavorum 1888. 

Nagylmre. Anjoukori Okmanytar I. k. (1301— rum in Transylvania collectum. Impressum in 

Bod. Hist. Un. Trans. Petri Bod. 1321). Bpest 1878. II. k. (1322—1332). 1881. inclyta Transylvania? Corona anno 1544. Auct. 

Historia Unit, in Trans. Bibliotheca Ha- HI. k. (1333—39). IV. k. (1340—1346). Hontero. 

gana. Amstelodami et Lugduni Batav. Anno 1884. V. (1347—1352). 1887. 

(ôn. Max. Constitutio Maximiliani 

1766/67. 

Cod. Dipl. Arp. Codex Diplomaticus II. Rom. Imperatoris ac Hungariae... Re- 

Bonfin. A. Ascoli Bonfini. Rerum Hun- Arpadianus. Vol. I—-XII. Pest 1860—74. gis . . . juxtam quam Sylvte, Nemora, et Salgaricarum 

decades quinque et Libellus de Cor- Cod. Dipl. Arp. Cont. Codex Dipl. tus Civitatum Rogni Hungariae Montanarum ... 

vinae domus origine. Primum ed. Basileae an. Arpadianus continuatus. Arpadkori uj ok- ca;di, foveri propagarique debeant. Anno 

1543. et 1568. Posonii 174-4. et ab Andr. manytar. WenzelGusztav.I. kot. 1001—1235. MDLXV. [s. End, 

Bel. Lipsiae 1771. 

Pest. 1860. II. kot. 1234—1260- Pest. 1861. Cone. Bud. Concilium Budense. V. 

Br. Ilesp. Brevis et perspicua respon- III. kot. 1261—1272. Pest. 1862. IV. kot. Consc. Sumpt. Conscriptio sumsio 

ad malcdicam et futilem Apologiam Mar- 1272—1290. Pest. 4862. V. kot. 1290—1301. ptuum. Sine loco et anno. 

tini Wagneri... Instituta a Gaspare PiL.io Pest. 1864. VI. kot. (a masodik folyam I. kot). Corn. Dan. Cornides. Commenlalio 

Waraliensis Ecclesiae Marcivillanae in Scepu- 890—1235. Pest. 1867. VII. kot. 1235— de Religione veterum Hungarorum. Vienna; 

sio Pastore. 1591. 

1260. Pest, 1869. VIII. kot. 1261—1272. MDCCXCI. 

Bre/ny. Leges schol. Schemn. (Masodik folyam 3- kot.) Pest. 1870. IX. kot. Corp. gram. Corpus grdmmatico- 

Breznyik J. A selmeczbanyai ag. ev. Lyceum 1272—1290. Pest. 1870. X. kot. 1290. Pest. rum, Lingua; Hungarica? veterum. Fr. Toldy. 

Ertesildje: Leges scholae schemniciensis 1873. XI. (Harmadik folyam I. kot.) Pest. Pcsthini 1866. 

ab inclyto senatu et amplissimis dominis scho- 1873. 

Cortes. De virt. Math. Corv. Alelarcbis 

recognitse et ad praesentem eius faciem Cod. Dipl. Briiss. Burg. Magjar xander Moden. Cortes. De Malthiae Corvini 

conformatae. Anno MDCLII. A selmeczbanyai torteneti okmanytar a briisszeli orsz. leveltar- Regis Hungariae laudibus bellicis. (Epos) Ob- 

ag. ev. egyhaz es Lyceum tortenete 1883. bol es a burgundi konyvtarbol. Osszeszedte sopaeus 1568. utana Zsamboki Basiliae. 

Bruniier.T. Brunner. Femina respectu Hatvani Mihaly. I. kot. 1441—1538. Pest, Csapl. Nucl. Nucleus Plani Tabularis 

pathologico considerata. Budae. 1838. 1857. II. kot. 1538—1553. Pest. 1858. III. sive synopticus Decisionum Curialium Extra- 

Brut. Ung. R. Brutus Jan. Mih. Ma- kot. 1553—1608. Pest. 1859.1V. kot. 1608— ctus. A Joanne Csaplovics de Jeszenova, Hongyar 

Historiaja. 1490—1552. Kozli ToldyFer. 1652. Pest. 1859. 

thensi. Edilio secunda auctior Posonii 1817. 

I—II. Pest, 1863—1867. III. k. 1876. Cod. Dipl. Lond. Magyar torteneti Csurgo ref. gymn. Ert. Csurgoi 

Buny. Var. tort. A vdradi piispok- Okmanytar. Londoni leveltarakbol. Szerk. Si- reformatus gymnasium ertesitoje. 

seg tortenete alapitasatol a jelen korig. Irta monyi E. Pest. 1859. 

Cyn. Jur. Hung. Bipartita cynosura 

Bunyitay Vincze, a varadi piispokseg konyv- Cod. Dipl. Pat. Codex Diplomaticus juris ungarici. Jaurini 1749. (Auctor. Pautarosa. 

1—III. kot. Nagyvarad 1883. Patrius Tom. I. II. Studio et opera Emerici lus Szentkercszty). 

Buriaii Blandr. Dissertatio historico- Nagy, Joannis Paur, Caroli Rath et Desiderii Czir. de Ord. equ. Aur. A. Czirdky 

critica de dupplici ingressu in Transilvaniam Veghely. Jaurini 1865. 

De Ordine Equitum auratorum Hungarian 

Georgii. Blandratae . . . Recensente Mi- Cod. Ep. Pet. Paz. Codex Epistola- Pestini 1792. 

chaele Burian archidiacono Cathedrali Anno ris, Petri Pdzm any. Frankl. W. I. 1605— Czir. Jur. Com. Antonii Moysis Czi- 

Domini 1806. Albo Carolina?. Typis Conventus 1625. Budapest. 1873. 

rdky .. . Ordo Juris Civilis Hung. Pest. 

Csikiensis. 

Cod. Evang. Codex evangelicorum 1794. 

Calep. Bcrgomatis Ambrosii Calepini utriusque confessionis in Hungaria et Transyl- Czvit. Dav. Czvittinger. Specimen Hun- 

Diclioiiar. Vcnetiis 1516. 

vania diplomatics . . . Public! juris fecit Angariae literatae. Francofurti et Lipsiae MDCCXI. 

Can. Eccl. Canones Ecclesiastici ex dreas Fabo Vol.1—III. Pestini Sumtibus Caroli D. Raczk. Diplomatarium Raczke- 

veteribus qua Hungaricnsibus quA Transilva- Osterlamm 1869. 

veiense. Raczkevei Okmanytar. Kiadja Magniensibus 

in unum collecti . . . Claudiopoli. Cod. Fames. III. Pal Papa es Fames dies Istvan. Szekesfehervar 1888. 

Ex officina Nicolai K. de M. Totfalu. Anno Sandor bibornok Magyarorszagra vonatkozo Danko Yet. Hymn. Eccl. Vetus 

1698. 

diplom. levelezese. 1535—1549. 6vari Lipot. Hymnarium ecclesiasticum Hungari- 

Car. Bel. De archioff. Car. And. Pest. 1879. 

cum. Budapestini 1893. 

Bel, De archiofficiis regni Hung. Lipsiae Cod. Com. de Sztara. Codex Di- De rebus Turc. Dial. B. J. Herold. 

CIODCCXXXXIX. (1749.) 

plomaticus Comitum de Sztara. A nagy- De rebus Turcicis Dialogus. 

Carl. Log. Sigism. Carlowszky. Lomihalyi es sztarai grof Sztarai-csalad oklevel- De Turc. succ. J. M. Silva. De Turgica. 

Cassovia? 1815. 

tara. Kiadja gr. Sztarai Antal. Szerkeszti Nagy carum successibus. 

Cat. Libr. S. Ivanics. Catalogus Gyula. I. II. kot. Budapest. 1889. 

Deak. Magy. Holgy. lev. Dedk m.a- 

Librorum in Bibliopolio Nob. Sigism. Ivanics Cod. Dipl. Com. Zichy. Codex gyar Holgyek levelei. Budapest, 1879. 

Budae 1810. 

diplomaticus domus senioris Comitum Debr. Com. Ladislai Debreczeni 

Cathol. Johannes Balbus de Janua. Zichy de Zich et Vasonkeo. Liberalitc comi- Commentarius super auri praxim. Auto- 

Summa, que vocalur Catholicon Venetiis tis Caroli Zichy senioris gentis public! iuris graphum circa an. 1530. in Archive Transil- 

1487. 

fecit societas historica Hungarica. Tomus privaniensi. Cel. Bel. app. Cellarii Belli apmus Opera Emerici Nagy, Johannis Bapt. Nagy Dec. Bar. Barovius, Jo. Decius Synpendix. 

et Desiderii Veghely. Pestini 1871. 

tagma institutionum imperialis ac Ungarici 

Cher. Jus. Eccl. N. J. Cherier. En- Cod. Telek. Codex Telekianus, grof Claudiopoli 1593. 

chiridion Juris Ecclesiastici cum singular! Szeki Teleki-esalikl okleveltara I. II. kot. Bu- Def. Bon. Defensio bonorum eccle- 

ad alienas confessioncs attentione. Pestini dapest. 1895. 

siasticorum, quam adornavit Stephanus Ka- 

1839. II. k. 

Coll. Collectio Benignarum norrualium tona . . . Hisloriographus. Anno 1811.

Oiar. Com. Euch. Ha/. Okl. 

Dial*, Com. IMarium Comitiorum 

Rcgni Hungarian 1792.1796. Posonii MDCCCII. 

Magyarorszag kozgyuleseriek jcgyzokonyvc. 

Dobrpvszky. Budapest, 1888. 

Dief. Diefenbach. Novuiii Glossarium. 

Frankfurt a. M. 1867. 

Die/.. Dicz. Klymologisclies Worterbuch 

dor romauischen Sprachen. Bonn 1874. 

Diosz. fiiv. Dioszegi Sandor cs Fazekas 

Mihaly. Fiiveszkonyv. Dcbreczen, 1807. 

Dip]. Alv. Diplomatarium Alvinczianum. 

Alvinczi Peter Okmanytara, kozzetetle 

Szilagyi Sandor. I. k. 1685—1686. Pest, 1870. 

II. k. 1686—1688. Pest, 1870. 

Dipl. rel. rei. Rag. Diplomatarium 

Relationum Reipublicae Ragusianae 

cum Regno Hungarian Budapest, 1887. 

Diss. de ierro candenti. Dissertatio 

Politico. Antiquaria de Ferri candentis 

Ordalio sive de ritu controversias in 

iudiciis publicis per ferrum candens decidendi 

Aevo Medio apud Hungaros sub variis Serenissimis 

Hungarian Regibus usitalo . . . Josephus 

Torkos Jaurini 1744. 

Du C. Du Gauge. Glossarium mediae et iufimae 

latinitatis. Venetiis 1737. et Editio nova 

aucla a Leopoldo Favre. Niort. 1883. 

Duff- Fcilj. Dugonics Andras Fotjegyzesei. 

Ifj. Szinnyei Jdzsef (olcso konyvt.) Budapest, 

1883. 

Dugonics Jol. Szer. Joldnka 1—2. 

Pozsony es Pest 1803—4. • Szerecsenek 2. 

konyv. Pozsony Pest 1798. 

Egri Levt. Egri Leveltdr. 

Egyet. Phil. Kozl. Egyetemes Philologiai 

Kozlony. 

End. Rerum Hungaricarum monumenta 

Arpadiana. Edidit. Stephanas Ladislaus Endlicher, 

Sangalli. 1849. 

Ep. Matth. Epistolae Matthiae Corvini 

regis Hung, ad Pontifices, imperatores, 

reges etc. Cassovia 1744. Tyrnaviae 1746. 

Epist. Pastor. Epistola Pastoralis 

ad Difficesis Agriensis Clerum et Populum. 

Agria;. 

Epist. Proc. Epistolae procerum 

regni Hungarian Pars I. complectens epistolas 

ab anno 1490. ad 1531. quas Georgius Pray 

Cathedralis Ecclesiae Magnovaradiensis Canonicus 

collegit atque Francisci II. Romanorum 

electi ac Austriae hsereditarii Imperatoris honoribus 

dicavit Adamus Reviczky de Revisnye 

... Vienna. Typis J. v. Degen. 1805. Epistolae 

procerum Regni Hungarian Pars II. 

complectens epistolas ab anno 1531. ad 1554. 

Pars III. complectens epislolas ab anno 1554. 

ad 1711. quas Georgius Pray cathedralis ecclesiae 

Magno-Varadiensis Canonicus coliegit Posonii 

1806. Ex Typographeo. G. A. Belnay 

AA. et. Phil. D. 

Erd. Fisc. Levt. Erdelyi fiscdlis 

Leveltdr (az Orszagos Leveltarban). 

Erd. Okltar. V. Tag. Erd. 

Ereky. Ereky Alfons. Mertek-, Suly- es 

Penzisme. 1881. 

Erot. Erotemata de communicatione 

idiomatum, hoc est proprietalum Divines et 

Humanae naturae in una individua persona 

Christi. Authore Severino Sculteti Paslore 

Ecclesiae Bartphensis. Bartphae David 'Guttgesel 

excudebat. An. desideratur. 

Eszt. okm. Az esztergomi fokaptalan 

fekvo s egye"b birtokaira vonatkozo ofemdnyok 

lara. Pest, 1871. 

Euclt. Eucharisticon Magna; Mario; 

Thcresiae dictum ab Atlamo e. L. B. Patachich 

de Zajczda . . . Budi«. Typis Rcgiau Universilalis 

1780. 

Exam. Aet. Examen aetiolug-ias M. 

Johannis Kircheri . . . quo rationes migralionis 

oius in Synagogam Papalein.. . . falsas 

ac Icviculas esse ostenderunt.. . Paulus et 

adamus Kyssii, Paulus Lochmannus, Samuel 

Czcrnak . . . Pannonii. Anno CIOIOCXLII. 

Exeinpl.Rec. Exemplar Reconciliationis 

cum Hungaris facto; 23. Junii Anno 

1606. nec-non Conditiones Pacis Turcicae. 

Patakini. Typis illustrissima; Principis. Anno 

1653. 

F. Forg. Coinm. Forgdch F. Rerum 

Hungaricarum sui temporis Commentarii. 

Posonii 1788. 

Fafoer Jur. Met. Principia Juris Metallici 

Hungarici. Antonius Faber J. U. 

D. in Regia scientiarum Academia Posoniensi 

statistical et Juris Metallic! Professor. Posonii 

1824. 

Fabo Moil. Ev. A. Fabo. Monumenta, 

Evangelicorum. Aug. conf. in 

Hung. V. I—IV. Pest, 1861—73. 

Fabr. Urk. Urkundenbuch der Geschichte 

des Kisder Kapitels. . . von Karl 

Fabritius . . . Hermannstadt. 1875. 

Falud. Arch. Collectiones MathematiCce 

ex Architectura Militari R. P. Franc. Faludi. 

Graecii 1739. 

Fej. Fejer Georgius. Codex Diplomaticus 

Hungaria; ecclesiasticus ac civilis. 11 Volumina 

in 40 partibus. 3 Volumina indices et 

8 Volumina Supplementa. Buda; 1829—44. 

Fej. Jur. Lib. Jurium ac libertatum 

religionis et ecclesia3 catholica? in Rogno 

Hungaria; partibusque adnexis codicillus diplomaticus 

scripsit Georgius Fejer . . . Budie. 

Typis regioa scientiarum universitatis Hungarica3 

1847. 

Fej. Per. Nom. G. Fejer. De peregrinis 

nominibus Magyarorum avitarum sedium 

indiciis. Pesthini 1837. 

Fer. Moil. SI. Monumenta spectautia 

historiam slavorum Meridionalium. Volumeu 

decimum octavum collegit... P. Fr. Eusebius 

Fermendziu. Zagrabiaa 1887. 

Fin. B. Final]/ Henrik. Beszterczei szoszedet. 

Latin-magyar nyelvemlek a XV. szazadbol. 

Budapest, 1892. 

Fjp. Anon. Bela kiraly nevtelen jegyzojenek 

konyve a magyarok viselt dolgairol. 

A kezirat olvasasat ko/li Fejerpataky Laszlo. 


Fjp. Szam. Magyarorszagi varosok regi 

szdmaddskomjvei etc. kozli Fejerpataky 

Laszlo. Budapest. Kiadja a m. tud. Akademia. 

1885. 

Fore. ForcellinL Totius latinitalis lexicon. 

Londoni. 1839. 

Fr. Lib. Rat. Fragmentum libri 

rationarii super erogationibus aulae regis 

Hungaria; Ludovici II. 1526. Ed. Chr. Engel 

in «Monumenta Ungrica» Viennae 1809. p. 

187—236. 

Frak. Mat. lev. Maty as kiraly levelei. 

Kiilugyi osztaly. Elsfi kotet 1458— 

1479. K6zze"teszi Fraknoi Vilmos. Budapest, 

1893. Kiadja a magy. tud. Akademia. 

For. Scr. Forum Scrutarium antiquarum 

Hteresum, ex quibus nostri temporis 

haereses inconcinne et distorsissime consarci- 

riatcU sunl. Proposiluin a Revcrcndo patrc 

Martino Szentivany socictalis Jcsu Theologo. 

Tyrnavim. Typis Academicis. Anno 1707. 

Fuilda David. J. N. J. Fundn David-is 

contra Goliath . . . proiecta a Davide 

Constant?, Milite Gregorio Vorona latino. 

Anno Hungaria; Falali MDCLXXVI." 

Gal. Mar. V. s. Galeoti. 

Galeoti, Galeoti Martins. Salomon Hungaricus 

vcl de Malthiau Corvini Hung. Regis 

sapienter, egregie, fortiler et iocose d;ctis ac 

factis. Cassovia! 1611. Vienna; Austria; 1723. 

Gazd. Tort. Szem. Magyar gazdasdg 

torteneti szemle. Szerkeszti Paikert 

Alajos. I. evfolyam 1894. 4—5. fiizet. Budapest, 

1894. 

Georch. , Ert. Georch Illes Torvenyes 

targyu Ertekezcsei Pesten. Nyomtatta 

Landerer. 1833. 

Georch. H. Honnyi Torweny. Oszvcszedegette 

Ettre-Karchai Georch Hies, Tekintetes 

Zagrab Varmeg; cnek es Neines Vajka- 

Szeknek Tabla-Biraja, Fel-eskiidt Ugyesz, es 

KirallyiOklato. IV. kotetben. Pozsony, 1804— 

1818. 

Georg. Sirni. Szenhni G>/orgy II. 

Lajos es Janos k:r. hazi kepe. Emlekirat Magyarorszag 

romlasarol. 1481—1543. Kozli 

Wenzel Gusztav. Pest, 1857. 

Greg. Aesth. Michael Greguss. Compendium 

Aestheticae. Cassovia; 1826. 

Gros. H. Ph. Univcrsa historia Physica 

regni Hungariae. . . Auctore JoanneBapt. 

Grossinger.... Posonii et Comaromii. 

1793., 1794. I—III. 

Gyoii. A gyongyosi szotiir loredeke ; 

kora 1540—1550. Kiadja a tud. Akad6mia. 

1898. 

Gyulafr. Iêst. Magyar tortenelrni evkonyvek 

es naplok a XVI—XVIII. szazadbol. 

Gyulafreg Lestdr foljegyzesei. Kozli Szabo 

Karoly. Monumenta Hunuariae historica II. oszt. 

V. XXXI. urn. 

H. M. Sz. V. s. Hiv. Miisz. 

Hajiiik Perjog. A magyar birdsagi 

szervezet es perjog az Arpad es a vegyeshazi 

kiralyok alatt. Irta Hajnik Imre, m. tud. 

akad. rendes tag. Budapest, 1899. 

Hajn. Extr. Leg. Extractus legum 

de slatu ecclesiastico Catholico in Regno Ilun- 

! gariai latarum 1792. In titulo libri calamo ha;c 

adnolata: Auctor huius Josephus Hainoczy... 

ob Revolutionem, quam moliebatur una cum 

quatuor complicibus suis 20. Marcii 1795. 

Budae capite plexus est. 

Hajn. Sub. publ. De divers .'s s-ubsidiis 

Publicis dissertatio. 1792. Cerusa : 

Hajnoczy. 

Hani. Grad. Cons. De gradibus 

consanguinitatis et adfinitatis in Matrimonio. 

Scripsit Mart. Hamaliar. Neosolii 1803. 

Han. Hist. Eccl. Ev. Historia 

Ecclesiarum Transsylvanicarum IV libris 

delineata. Auctore M. Georgio Haner . . . 

Francofurti et Lipsia 1 . Apud Job. Christoph. 

Folginer Anno 1694. 

Han. Mon. Jur. Monumenta historico 

Juridica Slavorum meridionalium . . . 

opera Prof. Dris J. J. Hanel Zagrabiac 1877. 

V. I. II. 

Haz. Okl. Hazai okleveltdr. 1234— 

1536. nehai gr. Dessewft'y Lajos hazaflas aldozataval, 

kiadja a m. lortenelmi tarsulat. Budapest, 

1879.

XXIV Heyse. M. Jogt. Eml. Kronsf. 

Heyse. Dr. Joli. Christ. Aug. Heyse. 

Fremdvorierbuch. Hannover. 1879. 

Hist, a Cutheis. V. s. Thorn. Arch. 

Hist. 

Hist. Nal. Elemenla Historiae Naturalis 

in usum scholarum Gramma tica rum el 

Gymnasiorum per regnum Hungaria' cl provincias 

cidem adncxas. Compleclens regnum 

animale. Buda; 1779. 

Hist. Zerm. V. s. Zerm. 

IIiv. Miisz. Hivatalos Muszotdr. Kia

Kub. Cod. Arj). Mako. Olia Itaclim. XXV 

Kub. Cod. Arp. Codex ciiploniaticus 

Arpaditmus. Arpadkori oklevelek 1095— 

1301. Kozzeteszi ifj. Kubinyi Ferencz. Pest, 

1867. 

Kubinyi D. Hoiit. Diplomatarium 

Hontense. Oklevelek Hontmegyei leveltarakbol. 

Kozzeteszi Kubinyi Ferencz. Elso resz 

1256—1399. Budapest^ 1888. 

Kuk. Jura. Jura regni Croatia;, Dalmaliaj 

et Slavonian edidit Joannes Kukuljevic 

aliter Bassani de Sacchi. Pars. I. Privilegia et 

libertates regni Croat. Dalmat. et Slavon. 

Zagrabiae 1862. Pars II. Articuli et Constituliones 

Diaetarum seu Generalium congregationiini 

regni Croat. Dalm. et Slav. Zagr. 1862. 

Pars 111. Constitutiones Comitiorum regn. Cr. 

Dalm. el Slav. 

Kuuu Kelat. Hung. Relationum 

Hungarorum cum Oriente gentibusquc 

orientalis originis Historia antiquissima. Scripsit 

Comes Geza Kuun. Vol. I. Claudiopoli 

1892. 

I,ah. Tab. Dissertatio cle cultura Tabacae 

Hungarica; . . . Concinnata a R. P. Joanne 

Labos . . . Vienna; . . . 1789. 

' Lampe Hist. Eccl. Historia ECclesiae 

Reformats in Hungaria et Transylvania 

.... a Frid. Adolpho Lampe. Trajecti 

ad Rhenum, Apud Jacobum van Poolsum. 

MDCCXXVIII. 

I .eges schol. Schanm.V. s. Brezny. 

Lehoczky Stemmatograhia. 

Regni Hung, etpartium eideni adnexarum quatuor 

status et ordines seu nobilium familiarum 

stemmatographia serie chron. e diplomatibus 

deducti et hist, polit. notationibus illustrati 

•2. vol. Lehoczky. Posonii 1796. 

Lexer, Lexer. Mittelhochdeutsch.es Worterbuch. 

Ljub. Moil. Jur. Monumenta Historico-Juridica 

slavorum Meridionalium Pars 

I. Vol. III. opera prof. Simeonis Ljubic. Zagrabise 

1882—3. 

Ljub. Moil. SI. Monumenta spectanlia 

historian! slavorum meridionalium edidit 

academia scientiarum et arlium slavorum me- 

ridionalium Zagrabiae 1868. 

Lop. Mon. Slav. Monumenta 67a- 

ôrwmXX-ikkot.Radoslav Lopatfican. 1889. 

Zagrabiae. 

Luc. Keg. Dalm. Joannis Lucii cle 

Regno Dalm.atiae et Croatia; libri sex. 

Amstelodami. MDCLXVI1I. 

Lukacsi. Magyar szamvetesi feladatok, 

irta Lukdcsi Gyorgy. Nagybanya, 1894. 

Lzb. Cod. Med. Codex Sanitario-Medicinalis. 

Hungarian Tom. II. quern congessit 

M. D. Franc. Xav. Linzbauer. Budse 1852. 

M. Flor. Font. Fontes Historian Hungarica; 

domestici. Pars I. Scriptores. I. Vita 

Sanctorum Stephani regis et Emerici ducis. 

Ed. M. Florianus. Quinqueecclesiis 1881. II., 

Chronica Hungarorum. 1. Magistri Belae 

regis Notarii. 2. Magistri Simonis de 

Keza Gesla Hungarorum. 3. Chronicon pictum 

Vindobonense. Quinqueecclesiis 1884. 

4. Chronicon Dubnicense. Quinqueeccl. 

1884. IV., Chronica Minora. 1. Chr. Posoniense. 

2. Magistri Rogerii Carmen Miserabile. 

3. Adnotationes histories. 4. Ducum 

ac Regum Hungariae Genealogia triplex. 

5. Petri Ranzani Epitome rerum Hungaricarum. 

Bpest. 1885. 

Maigne. Xexicon Manuale ad scriptores 

Bartal A. : Gloss. Lat. 

media; et intima; Latinitatis. W. H. Maigne 

D'Arnis. Paris 1866. 

Mako. Pauli Mako .. . Elegiacon. Buda;. 

MDCCLXXX. 

Mall. In nomine Jesu solidissimus coelestis 

Veritatis Malleus., quo Zephyrium Sambario- 

Debredianum ovum M. Johannes Fabricius, 

gymnasii Cassoviens. Catholico-Lulherani Rector 

. . . concussit, contrivit et disiecit. Cassovia;. 

Typis Erici Erich. An. desideratur. I 

Mar. Heg. Dalm. V. s. Mem. Pauli. I 

Marc. Chr. M.arci Chronika ed Toldy. .i 

Pestini 1807. 

Martonf. Martonfalvi Imre deak em- | 

lekirata. Monumenta Hungariae historica. II. • 

oszt. Vol. XXXI. urn. | 

Maty. I. .Mdtyus Istvtin, Med. Doct. j 

Diaetetica. Kolosv. 1762. \ 

Maty. kir. I ,ev. V. Frak. Mat. lev. \ 

Melich. Melyik nyelvjarasbol valok a ; 

magyar nyelv regi nemet joveveny szavai ? ! 

irta Melich Janos. Budapest, 1900. 

Mem. Pauli. a) Obsidionis Jadrensis j 

libri duo. b) Menwriale Pauli de Paulo Patricii 

Jadrensis. c) Appiani Alexandrini Rom. 

Hist, de bellis Illyricis. dj Regum Dalmatian et 

Croatia; Gesta a Morio Marulo Spalatensi 

Patricio Latinitate donata. Amstelodami 

MDCLXVIII. 1 

Mich. Mad. de Barb. Historia eriita | 

per Michaelem, Madii de Barbazanis de j 

Spaleto, de gestis Romanorum Imperatorum et | 

summorum Pontiticum pars secunda; partis de j 

anno dmni MCCXC. Amstelodami MDCLXVIII. | 

Mol. Sis. Molimen Sisyphium hoc 

est frustraneitas conatus istius, quo G. B. E. 

V. P. S. S. C. R. M. C. C. reformatos in Ungaria 

non esse conl'essionis Helvetica; probare, 

instar Sisyphi saxum frustra volventis, frustra 

contendit. Ostensa per Georgium Nicolai Thysanodem. 

Theopoli Hypozygiodae. Anno 1672. 

Moln. Patv. Patvarista Novitius cum 

Principali, de rebus politico-civili et statisticomoralibus 

in gratiam inclyta; Juventutis Hungarica; 

dialogice inductus, authore Francisco 

Molndr Agriae 1762, 

Moln. Rat. Rei Schol. Joan. Molndr. 

Ratio Rei Scholasticae et Studiorum 

Institutis Literariis prasertim altioribus Temporibus 

Reformationis propria. Pestini 1818. 

Mon. Com. Trans. Monumenta Comitialia 

Regni Transylvaniae .. . Szerkeszti 

Szilagyi Sandor. I—XIV. kot. Budapest, 

1875. 

Nad. Flor. Hung. Florus Hungaricus 

sive Rerum Hungaricarum Compendium. 

Auctore Johanne Naddnyi. Amstelodami 

anno 1663. 

Nagy Erno Magy. Kozj. Nagy 

Erno Magyar Kozjog. 4. kiacl. Budapest, 

1897. 

Nagy Hier. Hierolexicon Polymathicum 

Latino Hungaricum . . . irta Nagy Nep. 

Janos. Szombathelyen. 1845. 

Nagy. Jus. Trans. Sax. Jus Transsilvanico 

Saxonicum. Auctore Ladislao 

quondam Nagy. Editum per Leopoldum Nagy. 

Claudiopoli, 1845. 

Nagy Orod. Ladislai Nagy de Peretsen. 

Orodias. Magno-Varadini 1804. 

Nan. Pharus. Pharus Hungarico- 

Batava Musarum Hungaricarum exstructa a 

Stephano Nanasi . , . Lugduni Batavorum. 

MDCCLXXVIH. 

Nic. de Mir. V. Andr. Pann. 

Nill. Symb. Symbolae ad illustrandam 

historiarn ecclesia; orientalis in terris corona; 

S. Stephani maximam parlem nunc primum ex 

variis labularibusRomanis Austriacis, Hungaricis,Transilvanis, 

Croaticis societatis Jesu aliisque 

fontibus accessu difficilibus eruta; a Nicolao 

Nilles S. J. Patrocinantibus almis H

XXVI Otrok. Ant. Hung. Hel. Poor Zsebsz. Scliaffr. Electr. 

Otrok. Ant. Hung. Rel. Antiqua 

Hunyarorum Religio . . . tradita . . . per 

Franciscum Foris Otrokocsi. Tyrnaviae. An. 

170G. [pest. 

Pallas. A Pallas Nagy Lexikona. Buda- 

Pallas Debr. Pallas Debrecina seu 

Carmina metr. latina et Hung, ab alumnis collegii 

H. C. Dcbrecinensis ex occasionibus con- 

scripta . . . Accedunt P. Nemethi et Sam. Szilagyi 

superintendentis Juvenilia Curante Josepho 

Peczeli. Debr. 4828. 

Pallya. Oratio. Habita a A. P, Stephano 

Pdllya. Clerico Regular! dum in Claudiopolitana 

Cses. Regia Universitate AA. LL. Scientiarum 

Studia solenni Auspicio Instaurarentur 

Anno ScholasticoMDCCLXXIX. Claudiopoli. 

Pankl. Compendium ceconomiae ruralis... 

conscripsit Mattaeus Pankl. Budae 4797. 

, Papai foisk. Ert. Pdpai fdiskolai 

Ertesito. 

Par. Pap. Diclionarium . . . Olirn Studio 

Albert! Molnar, Francisci Pdriz-Pdpai et 

Petri Bod . . . Opera Caroli Eder. Cibinii et 

Posonii 1804. 

Patr. Const. Patris Constantini a 

Passione Domini e clericis regularibus scholarum 

piarum epigrammatum moralinm, Aenigmatum 

etc. Libri VII. Tyrnavise. Typis Academicis 

Societatis Jesu 4745. 

Pauer Athen. Pauer Athenaeum. 

I—VIII. Budapest, 4892. s. kv. 

Pazm. Dial. Petri Cardinalis Pdzmdny 

Dialectica, editio Steph. Boenar. Budapestini 

4894. 

Pel. Sermones Pomerii fralris Pelbdrti 

dc Themeswar divi ordinis sancli Francisci 

de Sanctis. Incipiunt feliciter. Sermones Pomerii 

de Sanctis comportati per fratrem Pelbartum 

de Themeswar professum divi s. Franc, 

impressi ac diligenter revisi per industrium 

Henricum Gran in imperial! oppido Hagenaw; 

expensis ac sumptibus providi Johannis 

Rynman. Finiunt feliciter : Anno ab 

incarnatione domini millesimo quingentesimo 

primo ultimo die Septembris. 

Pelcz Geyza. Ilungaria sub Geysa... 

a Joanne Pelcz . . . Anno MDCCLXIX. Typis 

Joannis Josephi Siess. 

Pest var. Levt.Pest vdrosiLeveltdr. 

Pesty Szor. Pesty Frigyes: A szorenyi 

bansag es Szoreny varmegye tortenete. Bpest, 

1878. I—HI. kot. 

Peterfi Con. Hung. Peterfi Sacra 

Concilia Hungariae. I. kiadas. Posonii 

47-44—42. 2. kiad. Vienna; 4742. 

Piahl. Jus Georg. Caroli Pfahler. 

Jus Georgicum Regni Hungarise. Keszthely, 

4820. 

Phil. Call, de reb. Vlad. Toscanai 

Callimaco Fiilop vagy Callimachus Geminianensis. 

De rebus ab Vladislao Polonorum atque 

Hungarorum rege libri III. et de gestis 

Atilae regis primum 4549. Augustse Vindelicorurn 

turn a Schwandtnero ed. Viennse 4745. 

(Scrip tores re rum Hungar.) 

Phil. Musz. Philosophiai Muszotar. 

Buda, 4834. 

Pinx. Apod. Andrese Pinxneri Cibiniensis 

Transylvani Apodemia ex Transylvania 

per Pannoniam etc. Wittenbergae Typis 

Kreusigianis 4694. 

Piszter Szt.Bernat. Szent Berndt, 

Clairvauxi apat, elete es muvei... I. II. kot. 

Irta Piszter Imre dr. Budapest. 4899. 

Poor Zsebsz. A sziiksegesb orvosi 

mu'szavak magyar-deak-nemet Zsebszotdra. 

Szerk. Hackelt Endre es Szirtey Gyorgy. Kiadta 

Poor Imre. Pest. 4863. 

Pr. Pr. Protocolhtm Praetoriale. 

Beszterczebanyai Leveltarban. 

Prsed. De praediis praedialibusque 

Andreani commentatio. Scripsit Mart. Reschner. 

Cibinii. Typis Mart, de Hochmeister 

!1824. 

Pray dextera et vita S. D. Steph. 

Dissertatio Historico-Critica de sacra dextera 

Divi Stephani primi Hungariae Regis 

a Georg. Pray. Vindobonse. Typis Joannis Tliomse 

nobilis de Trattner 1771. 

Pray Hist. Historia Regum Hungarian 

stirpis Austriaeae a Georgio Pray . . . 

Budte 4799. 

Pri. SaBC. Prima quiuque saecula 

regni Mariano-Apostolici den no ethice adumbrata 

Cassoviae. Typis Academicis Societatis 

Jesu. Anno 1745. 

Presc. Slov. Pre*pursky Slovnik. 

Latin cseh szojegyzek a XIV. sz. vegerol. 

Pril. Abact. Opusculum qusestionum 

cum subnexo circa eosdem discursu de Pecorum 

et pecudum abactionibus seu Abvagiationibus 

. . . connotavit Paulus Prileszky 

dc eadem Posonii. Typis Joannis Pauli 

Royer. Anno MDCCXXXV. 

Prin. Ang. Princeps Angelicus sive 

Vita S. Emerici ducis Hungariae. Paucis elogiis 

expressa a Stephano Tarnoczy. Viennae Austriae. 

Anno 1680. 

Pris. Pristaldus ex antiquitatibus iuris 

Hungarici interpretatione critica restitutus a 

Jac. Ferdin. de Miller. Pesthini apud Josephum 

Eggenberger 1805. 

Prise. Serv. De Priscis Servientibus 

regiis et reginalibus in Hungaria partibusque 

eidem annexis in genere in specie vero 

de Alike Regiae familiaribus disquisitio Pauli 

Kiszel de Benedekfalva. Posonii. Typis Simonis 

Petri Weber et fllii. 1813. 

Proj. saiicti. cnm.Projectum San 

ctionis criminalis. Claudiopoli. Anno 1810. 

Probst Comitiol. Comitiologia Hungarica 

Semproniensis . . . Scripsit Suae Majestatis 

Aulae Secretarius Joannes Probst. 

Vindobonae. Anno MDCLXXXII. 

Prop. Heip. Propugnaculum Reipublicae 

Chrislianae in Hungaria . . . Adumbratum 

. . . Promotore R. P. Francisco Cserno- 

vics . . . anno 1725. Tyrnavise. Typis Academicis 

per Fridericum Goll. 

Prot. inq. Protocollum inquisitionis 

(4276-bol) super vita, conversatione et 

miraculis beatse Margarithae virginis, Belse IV. 

Hungarorum regis filiae, sanctimonialis monasterii 

virginis gloriosse de insula Danirbii, ordinis 

Praedicatorum. Veszprimiensis dtecesis. 

Monumenta Romana Episcopatus Veszprimiensis. 

Budapest, 1896.1. kot. 163—383. 

Quell. Sieb. Quellen zur Geschichte 

Siebenbiirgens aus sachsischen Archiven. 

Erster Band. I. Abtheilung. Rechnungen. Hermannstadt. 

1880. 

Rac. Mon. SI. Monumenta spectautia 

Historiam Slavorum Meridionalium etc. Volumen 

septimum . . . collegit. Dr. Fr. Racki. 

Zagrabise 1877. 

I. Rak. Gy. I. Rdk. Gy. es a porta. 

Beke A. es Barabas Samu. Budapest. 1888. 

II. Rak. Gy. Szildgyi S. II. Rakdczy 

Gyorgy es az curopai Diplomaczia. Budapest, 

'1875. 

Rak. Oil. Rakoczi Tar. Oneletrajza. 

Kiadta a inagy. Tud. Ak. Tort, bizottsaga. 


Raiizani. V. s. M. Flor. Font. 

Rausch. Eleni. Elementa architectui'ce 

ad strucluras oeconomicas applicata?. . . 

conscripta . . . per Franciscum Rausch . . . 

Budae 1799. 

Reg. Mil. Decreta seu -rescripta Caesareo- 

Regia vulgo Regulamenta Militaria parlim 

pro Provincia Transylvanica partim pro Regno 

Hungariae sonantia . . . Claudiopoli. Typis Academicis 

Societatis Jesu. Anno MDCCXLIX. 

Reg. Tur. Pra^t. Regulamentum 

pro Regio-Hungarica Nobili Turma Praetoriana. 

Viennae 1795. 

Reg. Urb. Benigna Instructio pro Magisiratibus 

Urbarialem Regulationem 

exequentibus deserviens. Magyar es olah nyelven. 

(F. 78.) 

Reg. de Varad. V. s. End. 

Rel. Dep. Relatio Deputationis regnicolaris 

Posonii. 1830. Pestini 1831. 

Rep. Cast. Balasfi Thomse. E. Episc. 

Bosnensis Prsepos. Poson. Repetitio Castigationis 

et destructio destructionis Petri P. 

Alvinci Calvinista? Cassoviensis Praedicantis... 

Viennae 1620. 

Res. Ges. Res gestae . . . annis 1667. 

Steininger. Cassoviae; sine anno. 

Resp. P. Responsio Pastorum ac 

Ministrorum ecclesiarum in Transylvania, quae 

quum Deum patrem Christi et Jesum Christum 

fllium Dei crucifixum unumque amborum Spiritum 

confltentur ad Melianas propositiones 

disputationis Czengerianse destinatas, quibus 

ille commentitius cum extravagante Spiritu defenditur. 

Claudiopoli Anno 1570. 

Rev. Lat. Joannis Nicolai. Revai, cleriei 

regularii scholarum piarum provinciae hungarica? 

Latina. Jaurini 4792. 

Rev. PI. N. Revai Planum erigentlae 

eruditae societatis Hungaricae. Viennae 4790. 

Reych. Chor. Trans. Reychersdorff 

(Georgius) Chorographia Transylvaniae. 

Viennae 1550. 

Rit. expl. \er.Ritus explorandae veritatis, 

quo hungarica natio in dirimendis controversiis 

ante annos trecentos et quadraginta 

usa est et eius teslimonia plurima in Sacrario 

summi templi Varadiensis reperta. Colosvarii 

1550. 

Roger. V. s. M. Flor. Font. 

Rozsny. Dav. Rozsnyay D. az utolso 

torokdeakmaradvanyai. Szilagyi Sandor. Pest, 

1868. 

Ru. Pann. V. s. Schesaei Rui. Pann. 

S. de Kz. Chr. V. s. M. Flor. Font, 

Sacr. Cor. De sacrae coronae regni 

Hungariae ortu, virtute, Victoria, fortuna. Brevis 

Commentarius Petri de Reva. Tyrnaviae 

1732. 

Sal. Bud. tort. Salamon Ferencz 

Budapest tortenete. 1878. 

Samb. Tyrn. Sambucus Tyrnavivnsis. 

Difflciles aliquot et insolentiores voces, 

qua3 in priscorum Hungarorum Regum Decretis 

et in jure Hung. Steph. Werboczy passim 

occurrunt. 1581. 

Schaffr. Electr. Leopoldi Schaffrath, 

cleriei regularis . . . de Electric.itate CoÎesti 

Disserlalio. Pestini 1778.

Schesaei Rui. Pann. Szalay Var. tort. Tract. Com. XXVII 

Schesaei Rui. Pann. Ruinae 

Pannonicae libri quatuor. Addita.est historia 

de bello Pannonico Solymanni imperatoris 

Turcorum ultimo, Julae et Zygethi expugnationem 

continens. Autore Christanno Schesaeo 

Mediensi Transsylvano. Witlebergge. Anno 

MDLXXI. 

Schlag. A ScMdgli magyar szojegyzek. 

A XV. szazad elso negyedebol. Az eredeti keziralbol 

kozzetette, bevezetessel es magyarazatokkal 

ellatta Szamota Istvan. Budapest, 1894. 

Schlag. Hort. V. Schldgl. . 

Schm. de Ins. Martini Schmeizel de 

Insignibus vulgo Clenodiis Regni Hungarian 

ut et ritu inaugurandi Regem Hungarian Schediasma 

Historicum. Jena3 MDCCXIH. 

Schonw. Not. Hung. Schonwisner 

St. Notitia Hunicae rei numarise ab origine 

ad prsesens tempus cum 368. iconibus. Budse 

1801. 

Sehroer Arch. Gr. et Rom. 

Archaeologia Graecorum et Romanorum 

T. G. Schroer. Posonii 1843. 

Schroer. Synt. F. G. Schroer. Syntaxis 

lalina. Posonii 1929. 

Schwandtner. Schwandtner. Scriptores 

rerum Hungaricarum veteres et genuini. 

Tyrnavise 1763. Vindob. 1766. 

Sch\vartn. Scul. De Scultetiis per 

Hungarian! quondam obviis. Commenlatus est 

Martinus Schwartner. Budse MDCCCXV. 

Series. Ban. Series Banorum Daima 

to, Croatia?, Sclavonic ... oblata ab . . . 

RhetoricaTyrnaviensiper . . . Antonium Hellmar. 

Anno MDCCXXXVII. Tyrnavise Typis Academicis 

per Leopoldum Berger. 

Serm. Cat. Seraph. Bossdnyi. Sermones 

Catechetici P. P. missionariorum alma; 

Provincial Hung. Ord. Min. S. P. Francisci 

•Conventualium iuxta Catechismum Romanum. 

-Agrise 1764. 

Severini. Severini Ivan. Philosophia 

rationalis. Schemnicii 1789. 

Sim. Num. Innocentii Simonchicz clerici 

regularis scholarum piarum in gymnasio 

Tattensi rhetorices professoris Dissertatio de 

.Numismatica Hungarian Diplomatics; accomodala. 

Vienna} MDCCXCIV. 

Sim. Sim. Simonis Simonii Lucensis 

primus triumphus deMarcello Squarcialupo... 

'Claudiopoli Transylvanorum CIOIOXXCIV. 

Sopr. okl. Soproni okleveltar. 

Star. Starine na sviet izdaje Jugoslavenska 

Akademija znanosti i umjetnosti u 

Zagreba 1874. etc. 29. kotet. 

Stat. Statuta alma; dicecesis Transilvani- 

•C33 Anno 1822 ... in Synodo Dicecesana pu- 

.blicata . . . Claudiopoli. 

Stat. Statuta Candidi et Canonici ordinis 

Prsemonstratensis Renovata Luxemburgi 

MDCCXXVI. 

Stat. Jur. Statuta iurium municipalium 

Saxonum in Transsylvania; Opera Matthiee 

Fronii revisa locupletata et edita. Cum 

gratia regia et Privilegio Decennali. 1581. 

Suhayda de nat. Poes. Lud. Suhayda. 

De natura Poeseos. Schemnicii. 

Typis Franc. Lorber 1851. 

Supp. An. Seep. Supplementum 

Analectarum Terra; Scepusiensis . . . . 

Leutschovise. MDCCCII. Pars II. collegit Michael 

Schmauck. Szepesvaralljae 1889. 

Syll. Pos. Syllabus Asserlionum, Thessium 

et Hypothesium illarum e multis, quibus 

Neoterici quidam Theologi et Philosophi hoc 

tempore in Belgio, Hungaria et Transylvania 

Scholas et Ecclesias turbant, ex propriis ipsorum 

scriptis collectus cum succincta ad illas 

animadversione Authore Joh. Posahdzi. A. 

D. 1685. 

Szalay Var. tort. Szalay Jozsef. 

A vdrosok Tortenete. Budapest, 1878. 

Szam. Tin. Apats. Szamota Tihanyi 

Apdtsdg. Budapest, 1895. 

Szamosk. Szamoskozi Istvan Tortenelmi 

maradvanyai. Szilagyi Istvan. I—IV. kot. 

Budapest, 1876—77. 

Szaz. Szdzadok. 

Szegedi Rubr. Rubricae sive Synopses 

Titulorum, Capitum et Arliculorum Universi 

Juris HungariciillustrataeperR. P. Joan- 

nem Szegedi e Soc. Jesu. Tyrnaviae. Anno 

1734. [nika 1538. 

• Szek. Kron. Csiki Szekely Kro- 

Szek. Okl. Szekely Okleveltar. Kiadta 

a Magy. Tort. Tars. kolozsvSribizottsaga. 

Szerkesztette Szabo Karoly. I—IV. kotet, Kolozsv. 

1872. 

Szekely udv. ref. col. firt. Szekely 

udvarhelyi reformdtus collegium Ertesitoje. 

Szekesf. iogymii. Ert. Szekesfehervdri 

fogymnasium hrtesitoje. 

Szendr. Misk. tort. Miskolcz varos 

tortenete es egyetemes helyirata harmadik kotet. 

Okleveltan Miskolcz varos tortenetehez. 

1225—1843. Kozli dr. Szendrei Janos. Miskolcz. 

1890. 

Szentiv. Cur. Curiosiora et selectiora 

variarum scientiarum Miscellanea in 

tres partes divisa, quarum prima conliuet curiosas 

dissertationes Physico-Mathematicas. 

Altera Curiosas Ephemerides ac Curiosas Rerum 

variarum obseryationes. Tertia diversas 

Synopses Chronologicas. Authore P. Martino 

Szent-Ivany. Societatis Jesu sacerdote. Tyrnavise 

anno MDCLXXXIX. 

Szer. Not. Notitia veteris et novi Capituli 

Ecclesiffi Albensis Transilvaniae. Eruta 

per Antonium Szeredai de szent haromsag 

capituli Ecclesise Cathedralis Albensis Transilvanise 

Prsepositum Maiorem infulatum. Alba3 

Carolina;. MDCCXCI, 

Szerd. Celebr. Celebriorum Hungarise 

Urbium Celebriora Historico-Geographice 

descripta et comprehensa . . . Promotore . . . 

Gabriele Szerdahelyi . . . Tyrnaviae Typis 

Academicis per Joannem Hormann I—II. 

1701—702. 

Szered. Ser. Episc. Antonii Szeredai 

. .. Series antiquorum et recentiorum 

Episcoporum Transilvanise. A. Carolina? 

Anno 1790, 

Szil. regrmagy. Kolt. T. Szilddy 

Regi magyar Koltok Tdra. I—VI Budapest, 

1877—96. 

Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. 

Tordk-Magyar-kori Tortenelmi Emlekek. 

Els6 osztaly. Okmanytar. Szilddy Aron 

es Szilagyi Sandor. Pest, 1863.1—VIII. 

Szirm. Gloss. Magyarazattya azon 

szoknak, melyek a magyarorszagi polgari es 

torvenyes dolgokban elofordulnak. Szirmai 

Szirmai Antal Csaszari es Kiralyi Udvari Tanacsos. 

Sive Glossarium vocum in Politicis, ac 

Juridicis negotiis Regni Hungarige occurrentium. 

Cassoviae. 1806. 

Szirm. Hung, in parab. Szirmay 

Ant. Hungaria in parabolis sive commontarii 

in adagia et dicteria Hungarorum. Edidit 

G. Kovachich. Budae 1804. 

T. J. M. V. s. Tiszt. Ir. 

Tab. Conscr. Tabula conscriptionis 

animarum Episcopalis civitatis Agriensis. Sine 

anno. 

Tag. Erd. Magyar erdeszeti Okleveltar. 

Magyarorszag ezred6ves fennallasanak emlekere 

. . . Szerkesztette . .. Tagdnyi Karoly. 

II. kot. 1743—1807. Budapest, 1890. 

Taurini Stauromachia. Taurinus 

Stephanus. Stauromachia id est Cruciatorum 

servile Bellum. Viennas Pannoniaa. Singrenius 

1519. et Engel Mon. Ung. Viennse 1809. 

Tel. 0. V. Cod. Telek. 

Teut. Schulord. Die siebenbiirgischsachsischen 

Schulordnungen . . . von Dr. 

Friedrich Teutsch erster Band. 1553--1778. 

Berlin A. Hoffmann et Comp. 1888. 

Th. Vet. Mon. Vetera monumenta, 

historica Hungariam sacram illustrantia. . . Ab 

Augustino Theiner. Tomus primus .... 

1216—1352. Roma;. MDCCCLIX. 

Thok. Diar. Kesmarki Thokbly Imre 

Napldja an. 1676—78. Torma Karoly an. 1689. 

Thaly Kalman an. 1693—1694. Nagy Imre. 

Thorn. Arch. Hist, a) Presbyteri 

Diocleatis Regnum Slavorum. b) Thorn. Archid> 

Spalat. Historia Salonitanorum Pontiflcum 

atque Spalatensium. c) Historia edita per 

Micham Madii de Barbazanis de Spaleto, de 

gestis Roma'norum. Imperat. et sum. Pontiflcum 

pars secundas partis de anno dmni MCCXI. 

d) Summa Historiarum Tabula a Cutheis 

De gestis Civium Spalatinorum sub brevitate 

compilata ex diversis Chirographis. Amstelodami 

MDCLXVIII. 

Thury. Tor. Magy. Tort. Eml. 

Tor ok magyar tort. Emlek. 

Tihanyi codex. Budapest, 1877. 

Tiszt. Ir. A tisztbeli irds modjanak sajat 

szavai. Pest, 1826. 

Tit. Austr. Imp. Commenlatio de 

Titulo Ha;reditarii Austriae Imperatoris 

a Nobili Hungaro Anno 1804. concinnata .. . 

Pestini. Typis Matthias Trattner. 1810. 

Tkal. Mon. Civ. Z. Monumenta Historica 

libera; regia; civitatis Zagrabiae ... 

Edidit Joannus Bapt. Tkalfic. V. I. (Diplomata 

1093—1299.) Zagrabia- 1889. 

Tkal. Mon. Ep. Monumenta historica 

episcopatus Zagrabiensis sa;c. XII. et 

XIII. edidit Joannes Bapt. TkaUic. Vol. I. 

II. Zagrabia! 1873—1874. 

Tomts. Adami 'Tomtsdnyi Dissertatio 

de Theoria Pha;nomenorum Electricitatis Galvaniana;. 

Budas 1809. 

T6k. Lev. Grof Tokoly Imre Levelei. 

Deak Farkas. Budapest. 1882. 

Top. Anthr. Topinar Anthropologia. 


Tor. Tar. Magyar tortenelmi Tar. 

I—XII. kot. Pest, 1855—63. 

Torvtd. Msz. Tgrvenytudomdnyi 

Muszotdr. Kiadta a Magy. Tud. Akademia. 

Pest, 1843—1847. 

Tract. Com. Tractatus Commercii 

et Navigationis inter Augustissimum, Serenissimum 

et Polentissimum Principem ac Dominum 

Dominum Carolum ab unaetseren. atque 

Potent. Principem et Domin. Domin Sultanum 

Ahmed Han ab altera parte prope Possarovizium 

initus. 

d*

XXVIII Turkovics Corp. Gram. Vita S. Steph. Zsiym. Hist. 

Turkovics Corp. dram. V. s. Corp. 

Gram. 

Thuroczl. V. Schwandtner. T. I."61. 

UjMagy.Muz. Uj Magyar Muzeum 

1853. III. folyam. IV. Ffizet. 177—204. lap. 

Az angol alkotmany fejlfidesenek elemei s a 

nagy szabadsaglevel. Hunfalvy Janostol. 

Urb. Keg. Idea Urbarialis Regulationis 

Consiliarii J. Hlavacs. sine loco et anno. 

(Mjog. F. 59. Akademiai konyvlar.) 

llrk. Sieb. Urkundenbuch zur Geschichte 

der Deutschen in Siebenburgen. 

Hermannstadt 1892. 

Yect. Gen. Vectigal Generate universarumHungaricarum 

hae.reditariarum ditionum. 

Viennse 1788. 

Yect. Ret. Vectigal regium reformatum 

Viennae Austria, apud Cosmerovianos S. 

C. M. Typographise aulicse hseredes. Anno 

MDCCXI. 

Verancs. Verancsics Antal, magy. kir. 

helytarto esztergorai ersek osszes munkai; 

kozli Szalay Laszlo (I—VII.) es Wenzel Gusztav 

(VIII—XIII.) kot. Pest, 1857—75. 

Veriier. Psychohgia Empirica, quam 

ediditJosephus Verner Jaurini 1827. Philosophia 

Moral-is, quam scripsit Josephus 

Verner. Pestini 1835. Metaphysica sen 

Gnoseologia, quam scripsit Jos. Verner. Pestini 

1835. 

Yita S. Steph. Primi Hungarorum Regis 

Apostolici S. Stephani vita e pervetusto 

codice M. S. celeberrimi Monaslerii Mellicen-r 

sis excerpta. Posonii ex typographia Patzkoiana. 

Sine anno. 

Yjestnik. Vjestnik kr. Hrvatsko-Slavonsko-Dalmatinskoczemai 

iskokarkiva. Uredjuje 

Dr. Ivan Bojnicic Kninski. Kr. zemalski 

arkivar. Zagreb 1899. 

Vucli. Jur. Feud. Elemeiita Juris 

Feudalis conscripsit Mathias Vuchetich J. 

U. D. Juris Civilis, Romani, Criminalis et 

Feudalis in Regia Scientiarum Universitate 

Hungarica Professor Publicus, Ordinarius. 

Buda; 1824. 

Vuch. Leg. Crim. Mathia; Vuchetich. 

Conspectus legum criminalium apud 

Hungaros ab exordio eorum in Pannonia usque 

ad hodiernum diem conditorum. Cassoviie 

sumptibusFrancisci Landerer de Fiiskut. 1805. 

Wallaszky. Conspectus Reipublica? Litteraris 

in Hungaria ab initiis Regni ad nostra 

usque tempora delineatus a Paullo Wallaszky. 

Ed. altera. Budae 1808. 

Werboczi. Werbdczius Illustratus sive 

Decretum Tripartitum Juris ConsueUulinarii 

Inclyti Kegni llungarkb, a Magistro Stephana 

de Werbocz Jussu Regio olim compilatum, 

Duorum et, quod excurrit, Seculorum usu roboratum: 

nunc primum in Paragraphos distinctum 

et Notis ac Observationibus Juridicis, in 

usum praesertim Tyronum illustratum Tyrnaviae, 

Typis Academicis 1740. Werboczi Istvan 

Harmas konyve. Az MDXVII. eredeti kiadasra 

iigyelve magyarul kiadta a Magyar Tudos Tarsasag 

Pesten, 1844. 

Wacjn. Wagner. Index diffusior vpcurn 

barbararum. Universe phraseologiee latime 

corpus Tyrnavise 1750. fiiggeleke. 

Wenzel Magyarorsz. Mezodazd. 

tort. Wenzel Magyarorszdg 

Mezogazdaxdg tortenete. Budapest, 188^. 

Zalani. okl. Zalamegyei okleveltdr. 

Zerm. Historia rerum gestarum inter 

Ferdinandum et Joannem Ungarite reges. 

Auctore Joanne Zermegh. Amstelsedami. 

apud Jacobum I.epidium 1662. 

Zilahi ref. coll. Krt. Zilafd refnrmdtus 

collegium Ertesitdje. 

Zsigm. Hist. Historia Hungaria;, 

quam in usum scbolarum conscripsit. Sam. 

Zsigmonili/. Posonii 1829.

A pro : de ; -rol, -rol. (Fjp. Anon.) 106. 

implevit deus... propheciam, quam cecinit 

Moyses... a filiis Israel dicens: Et locus, 

quern calcaverit pes vester, vester crit. 

A convertibili, contra; ellenkeztileg. 

Pril. Abaci. 70. 

A lacte, subrumus (vitulus); szopos. 

Han. Mon. Jur. P. I. 200: vitulos... qui 

erunt a lacte. 

A longe, procul, eminus; tdvolrdl.Wngn. 

A longo tempore, iamdudum, pridem 

; hosszu idd ota, regota. Wagn. 

A potiori, potiss;mum;./o&?>df«^ leginkdbb. 

Arch. Rak. IX. 530. A nep a potiori 

inasbul es morvai totbul allo recruta. 

A remo homo, remex; evezd's. Ljub. 

Mon. Jur. P. I. V, HI. 421. an. 1450. 

A responsis, qui dat responsa principis; 

ki a fejedelem kepeben szol. Gyon. 1948. 

A servitiis oeconomicis, villicus; 

gazdatiszt, ispdn. Severin. Prapf. Matth. 

Schutt, Illustr. Famil, Comiturn Kohary a servitiis 

oeconomicis. 

A Trattato, expressio sermonis mercantilis 

ab Italis ascita; latine: a tractatu ; intezvenyezett. 

Cod. Camb. Merc. 15. ita Indossamentum 

proprium suis requisitis instructum 

Giratario jus tribuit Literas Cambiales ad 

quemcunque girandi aut summam cambialem 

adveniente Termino a Trattato exigendi. 

A Xenophoiite ad Moelibeum, a 

summis negotiis ad campi pecorumque custodiam 

; legfensegesebb foglalkozdstol a mezok 

es barmok orzeseig. Arch. Ver. Sieb. 

VIII. 1, 416. 

Aaga, v. aga. Tor. Tar. 1892. p. 461. 

Ab: mensis Hebrseorum, cui corrcspondel 

Julius; Julius honap. Szentiv. Cur. Misc. II. 9. 

Ab antique, antiquitus; regota. Wagn. 

Ab estis pro: ab extis, intestina bestiarum 

aspiciens edula; belvlzsgdlo. Gyon. 27. 

Ab extus, extrinsecus ; kivulrol. Kass. 

P. P. I, 277.: aAb extus : Cancellario meo 

Regio Hungarico-Aulico Comiti N.» 

Ab immemoriali tempore, post 

hominum memoriam ; emberemlekezet ota. 

Kass. P. P. I. 328. in cuius reali usu et possessorio 

ab immemoriali tempore constituta 

fuerit. 

Ab initio mundi, post homines natos, 

post hominum memoriam; vildg kezdete 

ota. Wagn. 

Ab initio rem repetere, a capite, 

ab ultima aetate, memoria, altius rem arcessere 

; ab origine, primisque causis rem repetere 

; kezdetetdl elbeszelni. Wagn. 

Ab intestate, sine testamento ; vegsu 

rendeles nelkul. It. ab intestate. Tiszt. Ir. 

Torvtd. Msz. 

Ab intus, intrinsecus; intus; belulrol. 

Arch. Rak. VIII. 351. Catharellus argenteus 

ab intus deauratus. 

Bartal: Gloss. Lat. 

Ab obseqniis, munere fungens; szolgdlatban 

leva. Reg. Turm. Praet. 17. Postre- 

, mis antepaschalis Iiebdomada3 diebus, qui ab 

obsequiis erit Praatorianus, frameam funebri 

modo gestabit. 

Ab utrinque, ab utraque parte. Praep. 

«ab» tantum ad efferendum adverbium et ad 

vim ac signiflcationem eius conflrmandam 

adhibita est. Ita Icgitur «ex undique» apud 

Forcellinum. Mindket felol, mmdket reszrol 

Rak. On. II. p. 182.1. 5—8. Opin. Deput. 

41. Super iis demum, qua? ab utrinque adducuntur 

.... clarum est.... 

Abacinare, (Du C.) coecare, oculis privare; 

megvakitani, szeme vildgdtol megfosztani. 

It. abacinare. Par. Pap. 

Abacista, (Du C.) compulator; szdm- 

veto. It. abbachiere, computista. Par. Pap. 

Abactio, actus abigendi, depellendi; 

marhdkelhajtdsa. Georch H. T.I. 61.elhajtas 

peres helyrol. Torvtd. Msz. Moln. Patv. 24. 

Abactio et invagiatio est impulsio pecorum 

ad loca prohibita et Jurisdictionem alienam 

facta. Dip. Alv. I. 114. 130. Kovy El. 573. 

Abactor, (Du C. 2.) qui abigit pecora 

V. s. v. Abactio., elhajto fel, elhajto, behajto, 

beterelo. Art. Diset. Pos. 65. nisi Pecorum 

Invagiator vel Abactor super iisdem 

ad manus Judicis resignandis Judicialiter admonitus 

fuerit. 

Abaculus, i, (dimin. ab. abaco) parva 

tabula; tdbldcska. Leges Schol. Schem. 13. 

ut discipuli... quod didicerunt... veluti vasa 

pretiosiora in memori* abaculis ad futurum 

usum et profectum ampliandum reponanl. 

Abacus, abacus lavandi supellectilem con- 

tinens (Du C. al. s.) mosdo ... Magy. Tor. 

Tar. XX. 170. Cista in qua conlinetur parvus 

abacus argenleus id est Pelvis cum malluvio. 

Abaddon, alias: asmodseus, exterminans 

; sotetseg angyala, haldlkovet, eletolto. 

Nagy. Hier. 

Absestimare, aestimare; folbecsulni. 

Kass. Jur. Civ. I. 88. i. Ad abaestimationem 

ac indultu Art. 58. 1625. Tit. item 30. 

Partis 3a. Dec. Trip. Dominio Terrestrali fundos 

sub iurisdictione sua dominali existentes 

abaestimandi usibusque suis applicandi facultatem 

tribuentis erga persolvendorum persolutionem 

Domino adiudicare dignaretur. 

Absestimatio, actus aistimandi; folbecsiiles, 

folbecsultetes. Pfahl. Jus. Georg.69. 

Abaestimatio vel Exaestimatio Fundorum 

urbarialium vel a) pro proprio Domini terrestris 

usu vel b) causa (culpa) Colonorum 

locum habet. 

Abaestimationalis, ad absestimationem 

pertinens;/o£6ecsw/e'si. Pfahl. Jus. Georg. 

292. adeoque facto hoc Parte A. ad erigendum 

abaestimationalem Processum omni cum 

fundamento provocata. 

Abalienabilitas, proprietas rei, quae 

abalienari potest; elidegenithetoseg. Proj. 

Leg. Civ. 232. Superius iam ad Articulum 

27-um insinuatum est, bona nobilitaria avita, 

ultro etiam penes antiquissimam, conservation! 

familiarum innixam consuetudiuem gubernanda 

esse, unde consequitur nee illorum 

liberam abalienabilitatem stabiliri... posse. 

Abandonium, (ap. Du C. Abandum, 

Habandonum) de bonis mobilibus et immobi- 

libus in pignus datis littera ; 1. szerzodes; 

2. kotelezveny, zdloglevel. Gall. Garantie. 

Nagy. Hier. 

Abantea, antea, ante hoc tempus; azelott. 

It. avanti. Cod. Dip. Pat. VI. 154. 106. 

ac sub eisdem metis et terminis, in quibus 

abantea limitate fuerant. . . 

Abarium, i, alias Avaria, orum, facultates, 

bona (Du C.) joszdg. It. II avere. Verancs. 

Hist. I. 84. principio passim discurrere, 

abaria ac pabulum qua3rere, loca discere, 

postea omnia obvia igne consumere, praadam 

agere etc. 

Abatis, (Du C.) pro: a batis (ut a secretis) 

a bato dictum, species mensura, qua 

mensuratur praabenda avenas, qus datur equis 

in Abbatia. Gyon. 14. 

Abatium, i, pro: Abbatia. Szaz. Vllf. 

78. Item dedit fratri Georgio pro laboribus 

organi ad abatium trium fontium fl. 5. 

Abaudire, (Du G.) contemnere, non audire; 

fiile mello'l elereszteni, szdndekosan 

nem hallani. Nagy. Hier. 

1. Abba, pater (Du C.); apa. Serm. Cat. 

367. Accepistis Spiritum adoptionis flliorum 

in quo clamamus: Abba Pater. 

2. Abba, pani species; pannus albus crassus 

; aba posztd. Arch. Rak. VIII. 314. Albae 

Abbae ulna? 15. 

Abbacialis, e, (Du C.) ad Abbatiam 

pertinens ; apdtsdgi. V. Abbatia. Cod. Dip. 

Arp. Cont. VI. 515. Abbacialis atque Capituli 

sigilli munimine in perpetuum roboratas 

(litleras). 

Abbacomites, (Du C.) dicti Comites ac 

nobiles laici, quibus dataa erant a Regibus Abbatiaa 

et Ecclesise iure beneflcii, sive, ut aiunt, 

in commendam; apdtgrofok, apdturak. 

Nagy. Hier. 

Abbalis, e, ad abbatem pertinens; apdti. 

Hajn. Extr. L. 113. Pralatis inhabilibus, abbalibus 

... indultum fuit, ut... loco sui singulus 

equitem mittat. 

Abbas, coenobiarcha, monasterii antistes; 

Vox syriaca, quae patrem sonat (Du C.); apdt. 

Abbas infulatus; keresztes apdt, suveges 

apdt, skofiomos apdt. Abbas titularis, tiszteletbeli 

v. czimzetes apdt. Wagn. S. de 

Kz. Chr. II, 3, 2. Isthv. VIII. 117, 

Abbas commendatarius, V. s. 

Commendatarius. 

Abbatia, 33, (Du C.) ecclesia parochialis, 

etiam dominium et possessiones ad abbatiam 

1

Abbatialis •Abdicatorium AMacio 

pertinentes; apdtsdg, apdtursdg. S. de Kzf 

Chr. II, 3, 4. 

Abbatialis, (Du C.) ad Abbatiafl^pertinens; 

apatsdgi, apdti. Cher. ,Jtf§.'fieri.'II, 

105. Consecralio Episcoporitm elr Petfedictio 

Abbatialis. 

y 

lus, Idibus Julii, imperio abdi- 298. Ad Fur turn spectant ceu species.... 

4. Abigeatus, crimen hoc sola quantitate dif- 

' Abdicatorium, (Du C.) locus aptus ad fert a furto, nam qui unam ovim surripit, fur- 

abscondendum; kedvezo rejtohely. Gyon. 22. turn, qui vero integrum gregem ovium abigit, 

Abdomada et Ebdomada pro Heb- crimen abigeatus committit. 

domada; het. Quell. Sieb. I. 346. an. 1501. Abigens, (Du C.) abactor; etiam fur 

Abbatiare, (D>j *{X1 -friunere Abbatis ligna reformaverunt in tribus abdomadis. pecorum; marhaelhajto; marhatolvaj; 

fungi; apdtoskodni .'€od. Arp. Con 1. XI. 23. ibid. 347. 

marhalopo. Art. Diajt. Pos. 65. Citra etiam 

apud Sclavos %inimiro regnante, Petro in Abdomitum, unguedo inclusa in ossi- omnem annutum ipsius Invagiantis Abigen- 

Mon asteriO; A bbatiante. 

bus; veld. Schlag. Hort. 2141. 

tisve dum et quando superinde requisitus fu- 

Abfeatisare, (Du C.) munus abbatis Abdonatio, donalio; elajdndekozds. erit, extradabit. Torvtd. Msz. 

gerere; apdtkodni, apdtoskodni. Nagy. Fej. Jur. Lib. 102 : abdonatio bonorum. Abigenus pro: Abigeus, (Du C.) fur 

Hier. 

Abeatur, (habeatur) flat; legyen. Knauz. pecorum; marhalopo. It. abigeo. Schlag. 658. 

Abbatissa, (Du C.) antistita Sacrarum M. E. Str. 1.133.115. a solucione tributorum Abigere in latus, seorsum abigere; 

Deo virginum; apdtasszony, foapdcza, fe- et decimarum abeatur immune. 

felre hajtani. Kronst. III. 107. 

jedelemasszony. Wagn. Torvt. Msz. Abecedaria, 33, Classis VII. nunc Cl. I. Abigeus, i, (Abigerus, Abigevus), 

Abblandere, blandiri, favere ; hize- Teut. Schul. I. 313: In dieser Classe wird den latro fur iumentorum et pecorum ab abigendo 

legni, kedvezni. It. abblandire. Cod. Dip. allerersten Anfangern die Kenntmss der Bueh- (Du C.); marhalopo, marhaelhajto. Sza- 

Lond. 136. Nihil nobis abblandentes vel res staben beygebracht. 

mosk. I. 60. Inde enim velut e lustris, non tarn 

nostras supra id, quod sunt, ulla in parte attol- Abecedarista, puer elementa prima bello quam latrocinio et furtis, velites, pradolentes. 

discens ; abecestanulo; dicitur et de homines, abigei omnia loca circum infesta fa- 

Abbreviare, (Du C.) notis compendianibus, qui in aliqua re tirones sunt. Rozsny. ciebant.riis 

uti; megroviditeni. It. abbreviare. Wagn. D. 260. 

Abigifacere, abigendum curare; el- 

Abbreviate, notis compendiariis; ro- Abecedarium, liber prima elementa hajtatni. Sz6k. Okl. III. 246. 

viditve. Wagn. 

discendi continens; abeczeskonyv. Egri Levt. Abiicere, demoliri; ledonteni. Kronst. 

Abbreviatio, onis, nolae compendiarise, Abecedarius, i, (Du C.) elementarius II. 34. an. 1527. famulis, qui tectum .... ab- 

compendium ; rovidites. Cod. Dip. Arp. Cont, puer, tyro ; abeczestanuld. Wagn. jecerunt seu demoliti sunt. 

XI, 37. Et quoniam longum esl omnia que vo- Abelitse, (Du C. Abeliani, Abelonii et Abiionus 3, abiegnus ; fenyu fa. Lzb. 

bis dieenda sunt presenti abbreviationi com- Abeolitas) ab Abele Adami fllio sic dicti, quod Cod. Med. T. II. 705. Baccarum abiionamittere. 

ilium se imitari iactitabant. T. S. Augustino rum .... qu33Stul 

Abbreviatores, (Du C.) offlcii no- coniuges erant, nee tamen coniugali consue- Abinare, incipere; megkezdeni. Ljub. 

men in Cancellaria Apostolica. Abbreviatores tudine utebantur, sed puerum et puellam ado- Mon. SI. XVII. 39. an. 1420. non potestis vos 

septuaginta duo numerantur, e quibus duodeptabant, qui mortuis eadem conditione succe- impedire de illis processibus, qui iam forent 

cim sunt de parco maiori et Prselalorum derent; Abel utdnzoi. Nagy. Hier. abinati vel intromissi per nostros advocato- 

more vestibus utuntur violaceis. His libellos Abellanse pro: avellanae (sc. nuces); res . . . Inlelligendo, quod potestis sindicare 

supplices distribuit CancellariaB Praefectus, tum- mogyoro. Gyon. 29. 

omnes rectores. 

que per se aut substitutes Bullarum exscribunt Abemere, demere; elvenni. Arch. Ver. Abiriceps, (Du C.) deinceps; azutdn, 

minutas seu primas perscriptiones, quae ad Sieb. XXVI. 112. 

ettdl fogva. Thuroczy. 207. Post haec re- 

libelli supplicis calcem summatim collects ha- Aberemurdrum v. eberemurdrum, gina3 ingrato hospiti valedicto, regalia, unde 

bentur et inde vocis etymon. Viginti duo ab- (Du C.) Homicidium manifeslum ; nyilvdnos exierunt, intraverunt ad palatia: abinceps 

breviatores dicuntur de parco minori, quo- emberoles. Gall, meurtre avere. Nagy. Hier. novas a Carolo circa se res geri spectantes. 

rum est instrumenta, quibus contrahi permit- Abexequi, restituere, tradere; kiszol- Abinde, (Du C.) deinde, ab eo tempore; 

titur in gradu prohibito perscribere et in comgdltatni. Germ, ausliefern. Kass. Jur. Civ. I, •onnan. Cod. Dip. Arp. V. 208. 

mentaries referre. Ceteri Examinatores ap- 174. quod Portio Possessionaria .... Parti A. Abinvicem, mutuo (Du C. al. s.); kolpellantur, 

quod eorum sit Bullas ad exemplar sorte Divisionaria obventa subin Liti involuta csonosen. Szek. Okl. III. 141. 

conferre et recognoscere. Et hi laici esse pos- et Familia3 T. per totam Curiam Regiam ad- Abire (mortem), evitare; kikerulni (hasunt 

et uxores ducere; pdpai fogalmazok, dicta et abexecuta sit. 

la"lt). Georg. Sirm. I. 319. quod jam absoluti 

roviditok. Nagy. Hier. 

Abfodere, fodiendo tollere; dsdssal el- fuimus Germanos propter sollennem diem Na- 

Abbreviatura vel Abbreviatio, tdvolitani. Kronst. III. 95.: quod tutores tivitatis Domini abierunt mortem. 

(DuC.) nota? compendiarise; rovidites.Wagn. campi vias versus pratum tendentes abfo- Abitio, onis. (Du C.) abitus; elmenetel. 

Abcessio, cessio, loco decedere; tdvoderunt. Cod. Dip. Briiss. Burg.. 216. OlahCod. Ep. 19. 

zds. Prot. inq. 280 : respondet: quando erit Abglomerare, (Du C.) abripere, avel- Regina Anna parabat cum liberis suis abitio- 

dies abcessionis tuaa ? 

lere; elszakitani. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. nem ad Aenipotentem. 

Abcturium, (Du C. alias abcdarium) Abhominare, (Du C.) monstrum par- Abitus serierum, profectio ordinum; 

Liber Sacramentorum Gregorii M. ubi de Orturire; szornyet szulni. Arch. Ver. Sieb. a sorok, a csapatok elvonuldsa. Regul. 

dine ad Ecclesiam dedicandam: Deinde inci- XXVI. 112. 

Turm. Praet. 43. Si tota Turma Praetoriana in 

pit Pontifex de sinistro Angulo ab oriente, Abhorricatio, (Du C.) internus hor- corpore in servitio eggredietur, Capitanei Lo- 

scribens per pavimentum cum, cambuca ror ; belsd remilles. Nagy. Hier. 

cumtenentis erit, serierum abitum, pro- 

sua Abcturium usque in dextrum angu- Abhortare pro : abhortari; lebeszelni. gressum, framearum nudationem et ad 

lum Occidentis. (A gratis et latinis signis Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

vaginal repositionem (die Abmarsche, 

alphabet!, qua? Pontifex in pavimento cinere Abhortari, dehortari; lebeszelni. Nagy. Aufmarsche, Sabelergreifen uud Versorgen) 

consito ab oriente ad occidentem describit sic Hier. 

uno verbo omnia, quse occurrent, mandare. 

dictum, quo actu significatur orientalem et oc- Abhortatio, actus dehorlandi; lebesze- Abiudicari, (Du C.) plecti, luere, damcidentalem 

ecclesiam in Christo corpus unum les. Nagy. Hier. 

nari. V. s. Rasta; lakolni. 

efficere); betilzet, abeczezes. It. abici. Nagy. Abiarius, i, aviarius, qui aviticam habet AbiudicatoriaB (sc. litterae), damna- 

Hier. 

hasreditatem; osi oroksegben reszesulo, Han. tionem continentes; eliteld level. Nagy. Hier. 

Abderologus, i, (Du C.) nugator, qui Mon. Jur. II. 115. fratres abiarii. Abiugiter, assidue, sine intermissione; 

frivola atque inepta blaterat; szoszdtydr, fe- Abiaticus, (Du C. aviaticus quoque) folytonosan. Fej. VIII. 3. 363. cum per eos 

csego, sz6h6s. Nagy. Hier. 

ex fllio nepos ab avo oriundus; unoka. Nagy. temporalis Ecclesia precioso sanguine Christi 

Abdicare olficium, (Du C.) abdicare Hier. 

decorata et in eadem abiugiter famulantes. 

se munere publico; lemondani hivatalrol. Abigeatus, us, (Du C.) crimen gregis Abiuratio, actus abiurandi (Du C.); el- 

Wagn. 

abacti; marhalopds.WeTb&Mi. 549. De Abieskuvesjevtannak iinnepelyes elhagydsa. 

Abdicari imperio, privari imperio; geatu seu furto pecorum. Vide plura apud Gall, abjuration. Nagy. Hier. 

megfosztatni hatalorntol. Szamosk. I, 186. 'Civilistas ff. de Abigeis. Cher. Jus. Eccl. II. Ablacio, actus auferendi, eripiendi; el-

Ablactare Abluelnatio Absinteum 

veves. Pesty Szor. III. 224.. rerum el bono- Ablucinatio, (Du C.) lucis alienatio'> vardzsige; Bene Med. I. 260. ut per amurum 

ablacio. 

vildgossdgnak elvetele. Gyon. 63. 

leta collo suspensa, quibus inscribitur abra- 

Ablactare, ab ubere matris depellere, Abluere lustricis undis, baptisare; cadabra. J6kai Kfiszivii emb. f. IV. 120. abra- 

desuescere (Du C.); elvdlasztani az emld- keresztelni. Series Ban. p. 2. 

kadabrdl kibctiizte. 

tol. Bene Med. II. 329. Szentiv. Cur. Misc. II. Ablutio, expurgatio, lemosds, meg- Abracax v. Abracadabra. Par. Pap. 

259. Ablactati vituli. 

tisztitds. It. abluzione. Wagn. 

Abradicure, (DuC.) evellere, eradicare; 

Ablactatio, (Du C. al. s,) ablaktdlds, Ablutio sacri baptismatis, sacrum gydkerestiil kitSpni, Nagy. Hier. 

forrasztds. (V. Pallas s. Ojtas.) Kov. Oec. lavacrum ; szent keresztseg. Rak. On. 6. Abrahamilai, szombatosok. Not. rel. 

66. Ablactatio peragitur dum arbor emen- Ablutor, qui vestimenta abluit; (ruha)- II. 253: Abr. an. 1781. o. orti fidem Abraha3 

danda in vicinitatem melioris fuerit transplanmoso. Fej. I. 393. tornator unus, veslimen- se sequi dicenles circumcisionem observabant. 

lata, et ex hac ramulus fissure prioris inseratorum ablutor unus, cerdo uniis. 

JoscphusII.Imp.eos,si unam exapprobatisrelitur, 

quin a matre rescindatur. Ubi vero con- Ablutorium equorum, locus ad lagionibus sequi nollcnt, in finibus Transilvaniae 

crevissent, quod ex situ verticali ramuli invandos equos oportunus; lousztato. Pinx. inter militares legiones dislocari mandavit. 

serti cognoscilur, hie a matre separatur. Apod. p. 163 : equorum ablutorium (Ross- Abrasio, actus abradendi, v. cancellatio; 

Ablaqueare, (Du C. al. s.) propagare, schwemme) conspicitur. 

kivakards. Torvt. Msz. 

traducere vitem; homlitani. Germ, ablegen. Abluvium, colluvies, eluvies; moslek. Abrenunciare,renunciare, se abdicare; 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 34. Abla- Lzb. Cod. Med. T. II. 112. abluvium ne in lemondani. Beng. Ann. Er. Coenob. 250. Cod. 

queantur quandoque plantae hoc est: supre- plateas... effundatur. 

Dip. Briiss. Ill, 10. Mates suse violencia medimse 

radicis caput aperitur ac refoditur. Ne Abmutungare, impetrare; elnyerm. ante eiusmodi literas dare coactaj sunt non 

scilicet durior ilia summae radicis portio hu- Juriev. Jur. Met. 77. et si per errorem suorum tamen, ut regno omni tempore abrenunciamore 

nimio computrescat et ut vitium radicis officialium absque tegitima mutungatione obrent. P. 12. non quod regno abrenunciaret. 

infinite, si quod est, iuvetur. 

ieclum montanislicum colat, aut legitime col- Abrenuiiciatio, actus eiurandi; ellcn- 

Ablaqueatio, actus propagandi, tradulatum praescripta ratione in statu cultivabili mondds. Nagy. Hier. 

cendi; homlitds, hdntds. Szentiv. Cur. Misc. non conservet, id ei per quemcunque abmuAbrenuntiare,(DuC.)abrenuntiaredia- Dec. III. P. HI. 34. Porro haec ablaqueatio tungari i. e. ab alio impetrari potest. bolo et pompis eius. Formula usitata in Bap- 

utilior fit ineunte Novembri. Nagy. Hier. Abnegatio sui, animi moderatio; retismo: eiurare; ellenmondani. Nagy. Hier. 

1. Ablatio, actus auferendi; lopds. Szek. rum humanarum contemptio et despicientia; Abreptio, actus abripiendi; elragadta- 

Okl. II. 155. Aclus potenciarius in ablatione onmegtagadds. Hor. Mem. 87. 

tds. Nagy Hier. 

equi. 

Abnoctare, pernoctare; ejjelezni. It. Abreptitius 3, (Du C.) furiosus; ordon- 

2. Ablatio, via remotionis, negationis id pernottare. Leges Schol. Schem. 311. nee ungos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 354. 

est removendo a natura Dei quidquid perquam extra scholam abnoctato. 

Quando dicitur intrasse Satanas in Judam, non 

feclum non est (Nota Batty.); a tagadds, Abnormitas,(DuC.)l.enormitas;2.mon- significari eum abreptitium factum, sed da3- 

eltdvolitds modja. Batty. Ger. 139. ablatio strum; 1. szabdlytalansdg;^. szorny,rendmonem pravis ilium suggestionibus sollicitasse. 

optima. 

ellenesseg. Nagy Hier. Bene Med. II. 161. Abreyiacio capillorum, actus ton- 

Ablegare, aliquem legatum mittere; ko- Abnymphare, virginitatem alicuius videndi capillos; hajnyirds, megnyirbdlds. 

vetsegbe kuldeni. Torvt. Msz. 

olare; sziizessegtol megfosztani. Nagy Hier. Szaz. XIII. 171. 

Ablegatus, (abablegare, subs tan tivi loco Abocellus, caecutiens (Du C. caucus); fel- Abrogalis: abrogans; kdros. Cod. Dip. 

usurpatum) — legatus ; kovet, kuldott. Kass. szemu, vaksi, vakoskodo. Nagy Hier. Par.Pcip. Arp. V. 46. nimio dolore replemur cum audi- 

Prax. I. 26. Generalibus Comitatuum congre- Aboeulare, caBcare, oculisprivare; megmus aliquos vel sentimus ad illius (sc. fidei) 

gationibus ius est... exmiltere Deputationes, vakitani. It. abbagliare. End. p. 367. (Deer. depressionem qualicunque malignitate satagere 

eligere Deputatos sive Ablegatos ad Regni Colom. 53.) fur inventus in iudicio culpabilis vel dampnabilibus ipsam depravando reprehen- 

Comitia, eosdem instructionibus providere etc. aboculetur. Pfahl. Jus Georg. XL. profugus sionibus... abrogalibus derogando. 

Rak. On. 284.1. 13—14. 

vero oculos amisit seu uti stylo curiali illius Abschiedes, exauctoratus (miles); bii- 

Ablegatus absentium, in locum Djvi dicebatur, aboculabatur. 

csuleveles p. o. katona, obsitos. Torvt. Msz. 

absentium missus legatus, tdvol levok kul- Abolim, (DuC.)iam diu, iam pridem; Abscindere reditum,annonam, 

dottje, elmaradtak kovetje. Torvt. Msz. regdta. Cod. Dip. Arp. V. 189. 

receptu, commeatuque aliquem intercludere; el- 

Ableguruere, abligurire; lenyelni. Abolitio, litura; torles az irdsban. zdrni, elvdgni a kozlekedest. Wagn. 

Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

Cod. Dip. Arp. V. 157. 

Abscissio capillorum idem quod 

Ablepsia, (a -f pUma) coecitas, sumi- Abominabilis, abominandus, detesta- abreviacio c.; hajvdgds. Bene Pol. 137. 

tur sensu proprio et translate pro imprudenbilis; utdlatos. Tor. Tdr. 1891. p. 333. pro Absconsa, ae, (DuC.) caeca laterna, qua 

tia ; vaksdg, eloreldtatlansdg. Bell. Cell. illicito abominabili incestu. 

potissimum Monachi utuntur in obeundis Dor- 

Ablicentiare, commeatum dare; sza- Abominabilitas, fo3ditas, immanitas; mitoriis; vak Idmpa. Blendlaterne. Nagy Hier. 

badsdgolni. Germ, beurlauben. Proj. Leg. fortelmesseg. Pel. (de s. Ladislao s. I. c. 2): Absconsor, qui abscondit; elrejto. 

Civ. 293. Commissi per milites ablicentiatos Ingressus in hunc mundum habet tres praci- Cod. Dip. Arp. Conl. I. 39. et aeterna remune- 

Excessus, qui pro crimine non habentur, per puas proprietates scil. abominabilitatis etc. ratione ut absconsor unius talenti carebit. 

locales superioritales vindicari et pro deme- Abominalis, abominandus, deteslabilis, Absentacio, aclus prohibendi, vetandi, 

rito condigna poena plecti possunt. 

exsecrabilis; szornyu, irtozatos, fortelmes. ne quo quis accedat (Du C. al. s.); eltiltds, 

Ablicentiatio vel Licentia, libertas dtkos. Wagn. 

tdvoltartds. Sz6k. Okl. III. 217. sive a facie 

migrandi; szabad koltozkodes. Georch. Ert. Abominamentum, (Du C. idolum); Juris et Justicie absentacionem. 

60. a Szolga Biro altal a Foldes tir akaralja res abominanda, undoksdg. Nagy Hier. Absentaneus 3, (Du C.) qui se semper 

ellen a koltozkodesre adott engedelem nem Abominatio. (DuC.)res detestabilis,ex- absentat; a ki magdt gyakran elvonja, el- 

elbocsata'snak (manumissio) hanem Licentidsecratio; iszonyodas, utdlds. It. abominael marado. Gyon. 101. 

nak, AblicentiationakmonA&loli. Jogt. Eml. zione. Wagn. 

Absentare se, recipere se, abire, subdu- 

1.32. 

Aboris, homo aperte et palam nequiscere sese; magdt idôZtorfam.It.assentarsi. 

Ablicentiatus miles, miles, qui est simus (ab; ab et os.) ; haszontalan ember, Fej. X,I. 482. mox idem Nicolaus a facie iuris 

in commeatu; szabadsdgos katona. Torvl. orczdtlan. Cod. Telek. X. 37. 

se absentando, in presentiam Judicis Curie 

Msz. 

Abortire, (Du C.) (pro: abortare Varro) amplius non venisset. Wagn. Chr. Dubn. p. 95. 

Ablicentionales seu Ablicentia- partum abigere, abortum facere; It. abortire, Absentium, absinthium; urom. It. astionales, 

litters, perquas subditus vel miles idetlent szulni, ideje elott sziilni. Wagn. senzio. Schla'g. 878. 

dimittitur, cui commeatus datur; szabadsd- Abortus teudorum,V.Feudastrum. Absida, (DuC.)Iatiorparsaedificii; ahdzgos 

level. Torvt. Msz. 4. 

Abra, w, (Du C.) ancilla nobilior, pedisenak oldala, melyrol vildgossdg jo. Gyon. 

Abliguritor, (Du C.) prodigus, qui abqua; udvari ledny, szobaledny. Nagy Hier. 104. 

ligurit; elfecserlo. Szentiv. Cur. Mis. Dec. Gyon. 119. 

Absinteum, absinthium ; fejer iirom. 

II. P. 1. p. 138. 

Abra-cadabra:(DuC.)verbunimagicum; It. assenzio. Schla'g. 2148. 

I*

4 Al)sis 

Absis, (Du C. absis et absida) 1. arcus, 

fornix; 2. pars aedis sacrae interior, in qua 

allare collocari solet; 3. interdum Episcopalis 

sedes, quod in medio absida collocari solet; 

4. Feretrum, in quo Sanctorum reliquiae conlinentur; 

5. Sacra umbella, quae aut supra Ss. 

Sacramentum aut supra Ss. Corpora erigitur 

Gall. Baldachin; 6. orbita, circulus rotae ; 

bolthajlds, kerekdeden meghajtott resz, 

kerekpad. Par. Pap. 

Absolere, (Du C.) ab usu recedcre; elszokni. 


Absolutio, (DuC.)induIgent;a, a peccatis 

remissio,facta criminum venia; a biinoktol valo 

feloldozds. It. assoluzione. Nagy. Hier. Wagn. 

Absolutioadreiiicidentiaiii,quum 

quis ea conditione a poena absolvitur, ut, si reus 

promissis non staret, denuo poenae subiiciatur; 

V. Reincidentia; felteteles eliteles. 

Absolutio in fine matutini, (DuC.) 

in Ecclesiastici officii Rubrica est deprecalio 

brevis, quae dicitur tinitis psalmis uniuscuiusque 

Vigiliae Terminum seu finem denotat; 

viradati befejezes. Nagy Hier. 

A^bsolutio in matutina,?dem quod 

in fine mututini; viradati feloldozds a 

zsolozsmdban. Nagy. Hier. 

Absolutioiiales nude pro: litterae 

absolutionales ; acceplilatio, apocha ; felmento 

level. Opin. 1802. c. 

Absolutionis dies, (Du C.) feria quinta 

ante Pascha (vulgo lejeudi absolu) qua Poenitenles 

absolvi solebant;/etoWozd nap(Nagy 

csotortok). Nagy. Hier. 

Absolutissime,omnino;wiM

Accedula 

Dief.); kokeny. It. prugnola, prugnolo. Schlag. 

2164. 

Accedula, acedula (Du C.al.s.) Dief. Icrch. 

nachtogal. grassmuck fors. idem quod acrcdulo; 

csalogdny.ATC\\. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

Accelerarifacere, accelerandum curare 

; Kiettetni. Szek. Okl. III. 202. 

Acceleratorium vel Promotoriuni 

— mandaluni causa; accelerandae; sietteloparancsolat. 

Georch.H. T. IV. 263. Torv. 

Msz. 

Accensare, locare, dare ad censum; kiberleni, 

berbe adni. Gall, acenscr, donner a^ 

cens. Nagy Hier. 

Accensator, locator, qui in censum dat, 

local; kiberlo, haszonbe'rbeado. Nagy Hier. 

Aceeiisibilis, qui accendi potest; meggyujthato. 

Tomts. 204. corporaque liumida, 

natura tamen accensibilia. 

Accensio, actus accendendi; Idngra 

lobbantds. Pel. Pom. L. VI. pars II. Art. 1. 

Sexto ratione accensionis, quia aque maris 

sitim accendunt cum bibantur. 

Accensor, (Du C.) acolylhus, cui ineumbit 

cura lumina accendendi in ecclesia; gyertyahordozo, 

-gyuj'togato. Nagy Hier. 

Accensuare, censum exigere, dare; 

megadoztatni. Fej. VIII. 2. 105. Plebem 

Archiepiscopi Strigoniensis accensuavimus... 

pro dictis decem ct octo marcis. 

Acceiilnare, cum accentu pronunciare, 

efferre aliquid; hangsulyozni. Corp. Gram. 

042. Acceptabilitas, (Du C.) .meritum et 

gratia Christi apud patrem ; kedvesseg alkalmas 

volta. Pel. De S. Nicol. s. I. c. 1. 

Acceptamentum, alqm dominum 

agnoscere ; urnak elismeres, uralds. Cod. 

Dip. Arp. V. 108. Ljub. Mon. SI. I. 181. 

Acceptaiis: V. s. Campsarius; elfogado. 

It. accettante, accettatore. Ger. Annelimer, 

Acceptant. 

Acceptatio, actus accipiendi, recipiendi; 

dfogadds. II. accettazione. Cher lus. Eccl. 

II. 138. Si vero acceptatio Ecclesise desit, 

votum simplex est. 

Acceptatio honoris gratia facta, 

(in Camb.); nevbecsiilesbeli elfogadds(\a\(6). 

Ger. Ehrenacceptation. Art. D. 1840. p. 67. 

Acceptationales tabellse, tab. in 

quibus res aceeplae notabantur; betuddsi 

lajstromok. Torvt. Msz. 

Aeceptatum, i, V. Imputatum; beszdmldlds. 

Ger. Zurechnung. Tisztb. Ir. In 

sortem imdosita? acceptatum vel imputatum; 

a kivetett ado fejebenlett beszdmldlds. 

Acceptaturia, a;. (Du C.) Cymbium, 

quo in Ecclesia asservantur mica; thureae; tomjentarto. 

Gall, navette. Nagy Hier. 

Acceptio personarum, discrimen 

inter homines; vdlogatds az ember ekkozott. 

Wagn. 

Accepto, elfogadorn. Ger. ich acceptire. 

Cod. Camb Mon. 23. Trassatus Literas 

cambiales mox post earum Praesentalionem 

sex ante abitum Poslae horis acceptare idque 

per cxpressam vocis «accepto» Cambiali factam 

insertionem declarare aut vero eorum 

acceptalionem denegare debet. 

Acceptorius, acceplus, gratus; kedves. 

Pel. Pom. L. VII. P. II. Art. I. Tanto opera 

bona sunt magis meritoria etDeo acceptoria, 

quanto sunt ab inquinamento peccati elongata 

et munda. 

Acceptuarla 

Acceptuaria, a?, thurarium cymbium, 

turibulum; tomjenezo. Pa>. Pap. 

Accersio capitis, actus capitis sententiae 

intenfandse; Feje'n-kereses. Par-Pap. 

Accersire, accersere, arcessere; elohivatni. 

Fr. Lib. Rat. I. 47. ad Waradinum 

me accersiri fecit. 

Accerula, demin ad acerram ; tarto. 

Arch. Rak. VIII. 355. Accerula argentea 

Nro 1. 

Accessio, augmenlum ; szerzcmcny; 

noveles, toldomdny. Nagy lus. Trans. Sax. 

65. Accessio est modus acquireudi (dominii), 

quo vi et potestate rei nostrae aliam acquirimus; 

estque naluralis, artificialis vel mixta. 

Ilia fit solius naturae operatione, ista solo laborc 

humano, haec utroque. Torvt. Msz. Gcorx:h II. 

T. II. 27. 

Accessio industrialis, augmenlum 

opificiis et arle orlum; igyekezetbeli szaporodds, 

emberi munka szillte v. szorgalmi 

nevekedes, ipari szaporodds. Torvt. 

Msz. Accessio naturalis, augmentum natura 

enascens; termeszeti szaporodds.TorvL 

Msz. Accessio per vim f luminis, augmenlum 

vi fluminis procrealum: vizszakasztds 

dltal valo gyarapodds. Torvt. Msz. 

Accessista, a;, proxime alicui successurus 

in munere publico; ingyenes gyakornok, 

jdrulnok, tisztbejdro, vdromdnyos. 

Molnar Patv. 66. Reg. Mil. p. 46. Kass. P. P. 

I. 10. Opin. 1802. 

1. Accessoria, munus adiunclum; mellesle.g 

valo kotelesseg. Ger. Nehenpflichl. 

Georch. H. T. III. 114. 

2..Accessoria, litlerse fasciculo adjuncla:; 

csatolmdny. Szaz. VI. 510. 

Accessorialis, ad aliquid supplendum 

addilus II. accessorio ; toldalekos. Art. Diset. 

Pos. 42. Senlenlia Judicis contenti esse debebunl 

neque illam appellare poterunt: Si tamen 

praeter ilia vel respeclu Accessorialium 

deposito Juramento non comprehensorum allerulra 

Pars convincatur et aggravelur. Torv. 

Msz. Accessorialiter, alias: accessorie; 

Accipere 5 

veti a fot, a toldalek a derekat koveti. 

Torvt. Msz. 

Accessorius 3., accedens ; esetleges, 

hozzdjdrulekos. It. accessorio. Kass. lur. 

Civ. 1. 6. Sic alii sunt Processus civiles, alii 

criminales . . . alii acccssorii, uli Ingestionales 

el Eviclionales 

Accidens, lorluitus; per accidens, fortuilo, 

forte ; tdrtenetcs, esetleges ; tortenetbo'l. 

Torvt. Msz. 

Accidentale, is, res minus necessaria, 

res minoris momenti; mellekes dolog (ellenlele: 

derek dolog). Ker. Nap. 291. 

Accidental es persona^ judiciales, 

persona; secundas paries agenles in 

iudicio ; perbcn reszes mellekszemelyek, 

perlekedo mellekszemelyek. Torvt. Msz. 

Acciden tales prove ntus, reditus 

extraordinarii ; tdrtenetes,mcllekesjovedelmek. 

Torvt. Msz. 

Accideiitalia domini iura, iura 

extraordinaria d. ; joszdg-urnak mellekigazai. 

Torvt. Msz. 

Accideiitalia feudi, a huber esetlegessegei. 

Vuch. Jur. Feud. 35. Ilia denique 

feudi attribula, quas nee in esscnlia feudorum 

nee in legibus fundanlur, sed arbilrio contra- 

Accidentalitas, res fortuita ; mellekesseg 

; tdrtenetesseg. Torvl. Msz. 

Accideiitaliter, casu; esetleg. It. accidentalmente, 

a caso. Cod. Dip. Arp. Conl. XI. 

287. et Iruncaciones mannum accidentaliter 

orirentur. 

1. Accidentarius 3. idem quod accidenlalis. 

Pazm. Dial. 241. 

2. Accidentarius, Flacii sectatores ita 

appellabant illudendo alios ; veletlenes. Szaz. 

XXIX. 341. 

Accidentia, orum, reditus exlraordinarii, 

forluili ; mellekjovedelem. Ger. Accidenzen. 

Lzb. Cod. Med. P. II. 275. Accidentia, 

ex quibus hoc collegium majorem proventurn 

sperare possil, sunt. Szaz. VIII. 700. 

Accidia, te, (DuC.) acerbitas, taedium; 

keseruseg,jora valo restseg. Tkal. Mon. Ep. 

II. 34. an. 1340. ne eum inflammel accidia, 

ex qua procedunl malicia, rancor. Gyon. 255. 

mellesleg, mellekesen. It. accessoriamenle. Accidiare, pro : accidiari (Du C. acidiari) 

Gal. accessoiremenl. Kass. lur. Civ. I. 9. quin stomachari, tristari ; szomorkodni, rossz 

si prater principalem petitionem sint etiam kedvunek lenni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

aliqua accessoriales v. g. si pelantur accesso- Accidiari, (Du C. acediari) indignari ; 

rialiter removeri aut rescind! quivis obices restelkedni. Gyon. 192. 

et quams obstacula ea3 quoque Leges provo- Accinatum v. accinum rectius : 

candse qua? similem accessorialiter adductam acinalum = lora, vinalium ; csiger, lore, 

petitionem admittunt. Kelem. Insl. lur. Pr. III. mdslds. Gyon. 181. 

277. Georch H. T. III. 224. Csaplov. Nucl.85. In Accinax, axivaxrjq, acinaces,-is; gorbc 

processu novae divisionis non polest accesso- szablya. It. sciabola. Thok. Diar. II. 327. 

rialiter eliam aliquorum minus substantia- Unus accinax, corio obductus, argenteus 

lium errorum correctio postulari. Torv. Msz. deauralus fl. 15. 

Accessorie, (Du C.) per accessionem; Accinum, vinacea, orum ; bortorkoly. 

mellesleg. Georch H. T. III. 23. 

Ger. Weinresler. Egri Levl. 

Accessorium, quidquid causae adven- 1. Accipere, capere occupare (Du C. al. 

titium et.extraneum est, appendix, quod ad rem s.) elfoglalni. An. Sc. II. 203. an. 1529. 

pertinet; res, causa extraordinaria, accidens; Herbeslein . . . accepit Tokay. Caslrum . . . 

jdrulek. Arcb. Rak. I. 21.. .. Passuales et. rediit ad Caslrum BoMogko, quod accipere 

Accessoria generosorum G. 0. et. P. in Tran- non potuit, ubi prius Cassovienses . . . jacusylvania 

... Examen Danielis G. cum aliis erunt. Georg. Sirm. I. 38. arcem . . . accepit 

accessoriis de casu Veseniensi institutum Bod. difficile. Arch. Ver. Sieb. XI. 365. 

Hist. Eccl. HI. 81. accessorium enim a prin- 2. Accipere, capere, rapere (Du C. 

cipal! dependet. Wagn. 

emere) ; elfogni, elrabolni. Kronsl. III. 100, 

Accessorium sequitur suum 271. Marlino . . . misso causa equorum, quos 

principale, membrum, pars pertinet ad- Zwnyokzegienses acceperunt a Czay-bus. 

totum: a jdrulvdny fejet koveti, a tag ko- Accipere ad aquam, liquefacere ;

Accipere ad trufandum Acco Accuratia 

olvasztani. Ljub. MOD. SI. VIII. 71. an. 1530: pendix ; melleklet. Dip. Alv. II. 335. pro bo- Er. Ccenob. 544. Quae inscriptio dein per ac- 

quicunqueslronzaveritvel ad aquam accepenis meis in praedicto accluso specificatis. consensum Regiae Maiestatis roborala. 

rit aut alio . .. modo malitiaverit ducatos. Acco, onis, mensura liquidorum et ari- Accopiare, transcribere; lemdsolni. 

Accipere ad trufandum, in iocum dorum, vox e Slavico derivata ; ako. Cod. Dip. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 162. an. 1418 : 

convertere; trefdra venni a dolgot. Georg. Arp. Cont. II. 25. tenentur dare de bono fru- paginam de verbo ad verbum accopiavi. Kuk. 

Sirm. I. 72. Quum sensissent Turcum iam ad mento ad sexcentos accones. 

Jur. I. 199. 

faciem eorum stetisse, non acceperunt ad &ccolitus,V.Acolythus. Tor. Tar. 1887. Accorda, ae, pactum, faedus, capitula- 

trufandum. 

p. 187. albe parve pro accolitis. 

tio; egyesseg, szerzodes, alku. Arch. Rak. 

Accipere aliquid male, aegre, mo- Accomandatarius, i, socius extra- 135. sub deditione arcis fienda celebratae Acleste 

ferre aliquid; rossz neven, zokon neus ; kultdrs, kiiltag keresk. Germ. Comcordae punctualis Recapitulatio. I. 32. 

venni. Wagn. 

manditar. Cod. Camb. Merc. 56. Quod pleni- Accorda sive Capitulacio punctorum arcis 

Accipere in capillis, involare alicui potentiarius seu Accomandatarius operam, Tokajensis. Thok. Diar. II. 370. Amad. III. 4. 

in capillum V. s. Praeconceptus; ustdke- ipsum nomen, ac totale negotialionis exerci- 

Cernis quanta corda 

nel fogni. 

tium, aliquando vero etiam quampiam pecuniae 

Sint sine accorda, 

Accipimus, incedimus; neki indu- partem conferat. 

Desperata sors. 

lunk (neki fogunk). Knauz M. E. Str. I. 57. Accomandita, ae, killtdrsulat, fiok- Accordalis traditio, pacto facia tr.; 

25. accipimus usque ad vineas. 

tozs, fiokkereskedes. It. accomandita. Ger. megegyezes,szerzodes szerint valodtadds. 

Accipiter, equus magnae velocitatis; Kommandite. Cod. Camb. Merc. 52. Ipsa Arch. Rak. I. 213. 

gyorslo, bedenia. Schla'g. 2153. 

autem Improtocollatio distincto huic in flnem Accordare (Du. C.) pacisci cum aliquo, 

Accisa, ae, vectigal pro eduliis penden- servando Libro inferenda clare perhibere de- transigere, consentire, convenire; kialkudni, 

dum, vectigal eorum, quae consumuntur, vectibet a) nomen Negotiatoris et negotiationis vnegegyezni, egyezkedni. It. accordare. Arch. 

gal in res venales impositum, praestatio; ele- speciem, b) aetatem illiusauthenticodocumento Rak. VIII. 247. sed neque Titulum Imperatoris 

lemvdm, fogyasztdsi add, illetek. Gal. ac- comprobatam, c) investitum negotiationi fun- Suae Czareae Maiestati invidere, quern forte 

cise, Jokai Uj f. 4. a bor accisa ala esik Cod. dum. d) omnes accomandantes ac eorum Rex Galliarum occasione Tractatus sui, Czareae 

Alv. I. 9. Kelem. Inst. Jur. Pr. 263. Victualia, Institorem, si in accomandita sit, si autem Maiestati dare el accordare vellet. IX. 2(5. 

vinum, cerevisium etc. pro propria Nobilium tacita, omnes socios, tarn apertos, quam tacitos. Monm. Comit. Trans. VI. 194. Wagn. Austr. 

domestica necessitate, citra ullam praestatio- Accomandans, socius exlraneus, V. Aust. Palma ref. H. 3. — 1: veluti hoc ipsum 

nem (accisam) erga tamen consvetam Con- s. Accomandita. 

ex punctis accordatis elucescit. 

sulis Schedam. Molnar Patv. 26. Accisaeque Accomere, ornare ; folekesiteni. Nagy Accordatio, pactum: egyezkedes. Han. 

praestationum tricesimalium elevatio. Art Diaet. Hier. 

Mon. Jnr. P. I. 80. regimen habeat libertatem.. 

Pos. 86. 

Accommunicare, (Du C.) Sanctum faciendi accordationem. 

Accitare, (pro: excitareX commovere; Dominici corporis Sacramentum alicui dare; Accordatus, us, pactum; egyesseg. 

felinditani. Gyon. 194. 

vlkit megdldoztatni. Gall, communier. Nagy Besztb. Levt. 

Accitus integer, gyillekezo. Reg. Hier. 

Accordium, (Du C.) paclio, conventum; 

Turm. Pra3t. 122 Singulis dominicis et festivis Accomodabilis, e, qui accommodari egyesseg. Ljub. Mon. SI. IX. 2. an. 1409 

diebus hora media nona pulsalur per Turmae potest, accommodus, accommodatus; illd, al- capiendo bonam spem accordii cum nostro 

Praetorianae Tympanotribam prima vice Hora kalmas. It. accomodabile. Thok. Diar. II. 335. dominio. 

precum, turn in instanti, qui a servitiis est Duo frusta similis laboris cum corallis pro hu- Accordus, i, pactum (Du G. accordum); 

Tubicen, canit accitum integrum, ganzen merali muliebri accomodabilia fl. 5. szerzodes. Rak. On. 30. amicabilem accor- 

Ruf. Accomodare, 1. (Du C.) commodare. dum. 

Acclamatio, conclamatio; felkidltds. mutuum dare 2. acquirere :/. kolcson adni, Accostare, coniungere se V. s. Scan- 

Restauratio per Acdamationem; felkidltds 2, szerezni. End. p. 371. Lex Colom. 2. Si dulare (DuC.) iungere, applicare; csatla- 

dltal valo tisztujitds. Torvt. Msz. 

Christianus Judeo aut Judeus Christiano duakozni. Ljub. Mon. SI. I. 148. an. 1290: ac- 

Acclamationis condicio, servitus, rum vel trium pensarum precium accomodare costabunt se cum eorum ligno ... alicui 

idem quod praeconis condicio ; hirdetoi szol- voluerit, mutuator. Georg Sirm. 1. 20. Quis Cod. Dipl. Arp. V. 109. 

gdlat. Cod. Zi. III. p. 476. Quod ... nostri talis vir est, qui precederet istum latronem, Accrescentia, incrementum; noveke- 

milites.. . tres possessiones... scilicet pos- mox accomodaret sibi unam arcem cum prodes, szaporulat. Ger. Anwachsen, Lzb. Cod 

sessionem Bakta vocatam..., in qua Castrenventibus suis. Si mihi accomodaveris Rex Med. T. II. 582: acrescentia animarum 

ses acclamationi condicioni annexi reside- que dixisti, ego experiabor cum te. 

Arch. Rak. II. 187. 

rent. . . ipsis dari et conferri postularunt. Accomodari, omnibus necessariis in- Accubere pro : accumbere ; aludni. 

Acclavare, clavis firmare; felszegezni. strui; elldtva lenni. Arch. Ver. Sieb. XI. 136. Arch. Ver. Sieb. XXVI, 96. 

Kronst. III. 482 : solea ferrea acclavata. a provisore ... summa cum reverentia accep- Accubita, (Du. C.) 1. triclinium, in quo 

Acclavatio, actus clavis affigendi; odatati, optimeque accommodati sumus. ad mensam accumbitur; 2. prandia ac conviszogezes, 

kiszogezes. Kass. Jur. Civ 1, 138 Accomodarius, i, qui se accommodat; via ipsa; 4. ebedld, 2. vendegseg. Nagy Hier. 

num videlicet certificatoriae Incatto personali- alkalmazkodo. Arch. Rak. IX. 138. Nos in Accubitalia, -ium (sc. stragula), Velum 

ter vel medio jurisdictionati vel per acelava- omnibus accomodarios velle. 

lecticarium; dgysuperldl. Ger. Himmcl am 

tionem, afflxionem ad Fores domus seu ut dici Accomodatitius 3., accommodatus; Bette. Par. Pap. 

amat de domo habitations prsesentatae aut hozzdalkalmazott. Kaprin. Eloq. I. 297. De- Accubitor, accumbens (Du C.) praefe- 

transmissae sint. 

nique datur sensus accomodatitius cum vectus sacri cubiculi; asztaltdrs. Szek. Okl. 

Acclimatisatio, accomodatio ad coerus a Spiritu Sancto intentus scripturae sensus IV. 254. et quod unius mensae accubitoribus 

lum, tractum; meghonosodds. Top. Anthr. alteri simili vel prope simili rei accomodatur. temperanter et frugaliter sufficiat. 

Gloss. 

Accomodative,accommodando,accom- Accubitus, accubatio; hozzdfekves, 

Acclitus 3. pro: aclitus (gr. axhroq) modate; hozzd alkalmazottan, illoen, meg- ebdd. Wagn. 

erectus ; hajthatatlan, egyenes. Gyon. 197. felelden. Luc. Regn. Dalm. 98. nee alicuius Accularius, i, (ab it. acculeare, 

Accludere, adiungere; hozzdcsatolni, spei futurae beatitudinis collectivas inveniens acculare : in angustias, in arduum redigere) 

mellekelni. Arch. Rak. VIII. 187. Groffeinek eis modo exceptis quae Deo et electis eius miser; szegeny. Ljub. Mon. SI. XI. 108. an. 

es Vetesnek szollo leveleket accluddltam. quasi accomodative quia centies duplicate 1324: de averc communis dentur acculario 

Dip. Alv. II. 335. omnium bonorum extractum redient commendatae etc. 

ypp-1. 

hie accludo. Torvt. Msz. 

Accomplire, complere, perflcere; be- Accumulator, qui accumulat; fol- 

Acclusa, ae, res adiuncta, scriptum adtolteni. kiegesziteni,teljesiteni.Ga\\. accomhalmozo, rakdsra gyujtd. Tor. Tar. 1891. 

iunctum, clausula epistolae; melleklet, levelplir. Dip. Alv. II. 158. pro accomplienda p. 541. 

zdradek. Arch. Rak. IX. 4. 97. in acelusis integrali summa .. . deberent addi 9595. fl. Accuratia, cura, observatio; pontos- 

I. 34. VIII. 425. 

Acconsensus, consensus, assensus, sdg. It. accuratezza. Reg. Turm. Praet. 97. 

Acclusum, scriplum adiunctum, ap- assensio; beleegyezes. It. assenso. Beng Ann. Kass. P. P. I. 149.

Acctirsus 

Accursus idem quod missus, delegatus, 

qui advenit. Fej. V. II. 36. devocioni tue 

districte precipimus, quatenus prefato Mocie 

Raynaldi seu accurso Bonasi de Aabitatore 

Salerni nomine predictas uncias auri. . . 

nostre Camere soluere el exhibere procures 

et recipias ab eodem accurso de hys que dederis 

apodixam restituendam postmodum per 

te discrete viro A. 

Accusa, 83, (Du C.) accusatio ; kereset. 

Ljub. Mon. SI. II. 108. 

Acedia, oe, acidia, negligentia, incuria 

(&xrjdid); restseg, hanyagsdg. Bell. Cell. 

805. Acencus, i, acervus; halom, koteg. 

Tor. Tar. 1887. p. 104. a KecskemStiensibus 

ingentem acencum velleris ovinse extorquet. 

Acephali v. acephalitae, (Du C.) qui 

nullum caput agnoscunt, quum pauperes sint 

v. quod neminem suae haeresis auctorem agnoscunt 

; vezernelkuli tevelygo'k. Nagy Hier. 

Acephalos, dxtyafog, duce, capite carens; 

fo nelkuli. It. acefalo. Gall, acephale 

Ger. ohne Oberhaupt. Kat. Hist. Reg. I. 31. 

ecclesiam initio Hungaricam fuisse prorsus 

Acephalon. 

Acephalus, i, (Du C. al. s.) amens, demens, 

lemerarius ; vakbuzgo, esztelen. Urk. 

Sieb. II. 397 an. 1372. ne universitates propter 

aliquos acephalos in sseviores dissensiones 

suscitentur. 

Acerare, commiscerercondensare; polyvdval 

vegyiteni. Kronst. II. 33 : pro polea ad 

acwandam argillam. 

Aceratus, acere mixtus; polyvdval vegyitett. 

Kronst. III. 412 : aceratum lutum. 

Acerere, oblusum fieri; megvdslani. It. 

allegare dente. Gal. agacer. stumpf werden. 

Schlag. 2151. 

Aceri confector, (Du C. acer et acerrum 

= chalybs) faber chalybarius ; aczel keszitd. 

Pest. Var. Levt. 

Ac.erbatus 3., exacerbatus; elkeseredett, 

haragos. Chr. Dubn. p. 10 : Detricus 

acerbatus exivit contra hunos. 

Aceronitus, i, (a gr. (Hxfoiog) morosus, 

difficilis ; mord, magdnak valo ember. 

Gyon. 229. 

Acersecomes, itis (gr. dxepffexouyg) 

intonsis capillis Juven 3, 123); nyiratlan, 

ustokos hajas. Gyon. 236. 

Acervus eiectamentorum iodiiialium 

; hdnyo. Ger. Halde. Besztb. Levt. 

Acervus scoriarum; salakhdnyd. 

Besztb. Levt. 

Acetosa, ae, herha acetosa ; soska, It. 

acetosa. Gall, oxeille. Sauerampfer. —Schlag. 

2165. 

Achaini (cervi). Szentiv. Cur. Misc. Dec. 

HI. P. IV. 62. Cervi, qui vocantur fel habere 

in cauda. 

Achantis, pro: acanthis, fringilla carduelis 

Linn.; tengelicze. Gyon. 244. 

Achanzius, miles Turcarum sine sti- 

pendio militans; zsold nelkuli katona. Nad. 

Florus Hung., L. HI. C. IX. p. 163. Referunt. 

. . Bassam cum universis Romanise copiis 

et Achanziis (qui sine stipendio militant) 

et Genizeris missum esse. 

Acharis, ingratus; hdldtlan. Nagy Hier. 

Acharistia, ae, animus ingratus; hdldtlansdg. 

Nagy Hier. 

Acharistus, V. Acharis. 

Achatera, ab Achate Aeneae socio et 

Achates 

comite, lectio mendosa pro : Achatem. Verancs. 

X. 32. Nee enim alia causa achateralM 

coniunxeram, quam ut adolescentia tua et state 

adhuc immatura et rerum imperita sustentaretur. 

Achates, comes, familiaris ex Verg. Aen; 

kiserS, tars. Beng Ann. Er. Coenob. 60. Georgium 

Lubomirskium, supremum Regni Marschallum 

fidum alias aulae achatem. Szamosk. 

III. 174. solum Bectam passam Achatem 

suum, cum exignis Turcarum satellitibus 

penes se haberet. 

Achazita3, ita dicti Hobbesi discipuli, 

qui ut Achaz, israelitarum rex, ecclesiam juribus 

civilibus subiicere satagebant; Achaz 

kovetdi. Nagy Hier. 

Acherontinus V. Capularis senex; a 

sir szelen dllo. Szamosk. 1.19. instructissima 

expeditione Maximiliano bellum intulit, quo 

iam extrema senecta gravis ac plane Acherontinus, 

rebus suis, quas unquam pra3dare gessisset, 

extremum fastigium imponeret. 

Acheropoeta, alias: achiropictos 

(Du C.) quod v. 

Achllea argumenta, invictae vires; 

Acoiythus 7 

Acidi dentes, obtusi denies; megvdslalt 

fogak. stumpfe Zahne. Schlag. 2157. 

Acidiosus 3., gr. &xrjd£ia, incuriosus ; 

lelkilegrest;gondatlan,hanyag. Pel. Dom. 

II. Adv. s. I. c. 6. 0 vos acidiosi maledicamini. 

Acidiusculus, paullum acidus; savanykds. 

BeneMed. II. 290. radices acidiusculas 

I. 278. 

Acidulae, arum, aquae acidse; savanyu 

viz. Szerdah. Celebr. II. p. 33. Trencsinium 

acidulis passim affluis. 

Acidularis, ad acidulas pertinens; savanyu. 

Hor. Mem. 396. 

Aciedo V. Pomatum ; almaviz. It. vino 

di mele, sidro. Gal. cidre. Apfelwein. Schliig. 

2156. 

Acies galea3, conusgales; sisak orra. 

Szaz. XXVII. 311. 

Acimen, acinus v. acinum; szoloszem. 

Gyon. 253. 

Acinas Damascenus, ensis damascenus 

; domoczki penge. Wallaszky 268. 

Acionichita3 seu Stantes, qui semper 

stantes orationes fundebant genu flectendo 

gyozhetetlen erdsseg. Tor. Tar. 1881. p. 483. vero orare peccatum ducebant; dllva imdd- 

Achiles, homo fortis, heros; vitez, hds, kozdk. Nagy Hier. 

Gall, heros. Held. Szamosk. IV. 73. Moritur Acis, is pro : acer, eris ; j'uhar, ihar, 

invictissimus heros vereque Achiles Hunga- jdvor. It. acero. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 420. 

ricus Ladislaus Gyulaffi in vico Udvarhely. postea in uno nemusculo sub arborc ads seu 

Achironticus, depravatus; megekte- juhor est meta. 

leniilt. It. depravato. Schlag. 2154. Acleros (gr. ftxtypog) hsreditate pri- 

Achiropictos (Du C.) Vox hibrida pro vatus ; joszdgdbol kitagadott. Gyon. 297. 

&%£iQoitoi%ro

Acqnisi tionalista 

Arp.-Cont. VI. 85. quia olim Archiepiscopalis dum ad usum ; si penes acquisiiionales, vi 24. Habet suu.m Archivum etRegestraturam seu 

curia quinque Canonicis, Presbytero, Diacono, divisionis, uterque sexus ingressus est posses- Conservatorium actorum publicorum. 

Sacristse, Acolytho per totam hebdomadam sorium. 

Acta Registraturse, tabute, literas R. 

alimenta prsebere tenebatur. Beng. Ann. Er. Acquisitionalista, se, qui bona acqui- iktatoi ugyiratok. Registratur-Akten. Instr. 

Coenob. 497. Verancs. IX. 260. 

sivit; szerzeme'nyes, szerzett vagyomi. Jos. II. p. 34. §. 94: Scripta exhibita, quse 

Acomandisia, se, tulela; gondozds, Torvt. Msz. 

partibus, aut Foris nequaquam restituuntur, 

vedelem. It. accomandagione. RaC. Mon. SI. Acquisitor, qui acquirit, auget rem fa- quemadmodum et judicialia Acta, postquam 

XIII. 22. an. 1348: fuerunt confess!... sese... miliarem; kereso. Tor. Tar. 1888. p. 177. jo Expeditio exarata fuerit, in Registratura repo- 

recepisse . . . ducatos,. .. quos habcnt in gazda 6s acquisitor. 

nentur, quse exin Registraturae Acta no- 

deposito et acomandisia. 

Acquisitor literarum Cambiaminantur. Acomentamentum, principium, iniliuni: V. s. v. Collybista. 

1. Actare, instruere, ornare; ellatni. 

tium; kezdet. Gall, commencement. Prot. inq. Acquisitum, i, comparatio; szerze- Ljub. Mou. SI. XI. 113 an. 1324 : debeat se 

244. XXIII: fuit de magnis penitentiis in acomeny. Tor. Tar. 1891. p. 503. 

fornire et actare omnibus oportunis. 

mentamento pueritie sue. 

Acratocothon,homo vinosus; borcsi- 2. Actare, frequenter agere ; gyakorta 

Aconcium, pactio; egyezkedes. Ljub. szdr} boriszdk. Calepin. axgaroq enim me- dolgolodni. Gyon. 280. 

Mon. SI. II. 313. dux posset esse mediator de rum est, xcb&wveq autem inter pocula nume- Acte,aclsea spicata Linn.sambucus.jBofZza. 

aconcio inter serenissimum . . . regem Hunrantur. Gyon. 308. 

Gyon. 311. 

garise. 

Acretus 3. gr. ftxpyroq, purus, vegyi- Actenus, haclenus v. sub herbaliter. 

Acone,(gr. axovij] cos; fen-,koszdruk6. tetlen, tiszta. V. s. v. .Roselinse! \. Actia, se, V.Kuxa. 

Gyon. 302. 

Acribia, se. (Du C.) frxQifcia, diligentia ; 2. Actia, se, 1. pars pecunise in aliqua re 

Aconzare, coniungere, pacisci; egyez- milgond, pontossdg. Nagy Hier. 

collocate; 2. syngrapha, tessera, qua cavetur 

kedni. It. accozzare. Ljub. Mon. St. II. 190 Acridare, apud fide dignum aliquid de- de pecunia societati alicui credita ; reszveny. 

an. 1343: studeant de aconzando se cum... ponere; rdbizni, vkinel letenni. Fej. V. Nagy Hier. Opin. P. II. Sec. II. actiis seu an- 

comitibus. 

VI—VII. t. 8. Vagnolus... assignavit mihi... ticipationum ratis. 

Acorus, i. V. Atirum. 

subscripta acta in mea absentia coram eo Acticus 3., strennus; sereny, tevekeny. 

Acosmus, (gr. &xoa^toq) non ornatus acridata VII. 82. 52. 

Chron. Rhythm, temp. Ludov. I. Engel. Mon. 

ornatu carens; ocsmdny, rut, rendetlen. Acrimoniosus 3., (Du C.) fortis; con- Ungr. Bees 1809. p. 10. Hie adieus operibus. 

Gyon. 306. 

stans ; dllhatatos. Gyon. 265. 

Actio, ius persequendi; torvenyes ke- 

Acquabrius 3., sequarum lancium; Acrimosus 3., animosus, fortis; eros. reseti jog, kereset, vdd, vddlevel. Comp. 

egyensulyu. Szaz. II. 158. libram acqua- Gyon. 220. 

L. IV. Z : Actio autem nihil aliud est, quam 

briam, pondera, mensuras et ulnas in hospitio Acrisia, se, iudicium erroneum (Du C. ius persequendi in iudicio, quod sibi debetur. 

ac Bolta seu Camera pro usu liabere debeat. acrisia pro aorasia gr. tioQaaia, coscitas) Actionum genera sunt duo : in rem, quse 

Acqusesium, simul, una comparatum balhit, az iteletre void keptelenseg. Pel. dicitur vindicatio, et in personam, quse con- 

bonum; egyiitt keresett jo. Gemeinbesitz. dc S. Petro s. I. 6. Milites vigilantes erant dictio appellatur. Georch. H. T. I. 162. III. 

Par. Pap. 

acrisia coecitatis pereussi. Nagy Hier. Schlag. 115. Kass. Prax. I. 2. 

Acqusestus, us (coniugum), (Du C. Ilort. 2163. (Dief. starblind.) 

Actio Accessoria, mellesleges ke- 

acquestus) acquisitum ; hdzassdgi-, kozke- Acrissime pro accerrime. Kuk. Jura. reset. Kass. Jur. Civ. I. 8. Accessoria demum 

resmeny. Nagy Hier. 

1.74. an. 1264. 

Actio est ilia, quse ex adhibito quopiam Juris 

Acquetare, placare; nyugtatni. It. Acrissimus, inusita'a forma pro : acer- remedio, oppositionis videlicet aut Repulsio- 

acquetare. Ljub. Mon. SI. I. 214 : acquetata rimus. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 264: in acrisnis vel Novi Judicii enascitur et bine dein vo- 

et pacificata. 

simis intidelitatibus continue procedendo. catur Actio Opositionalis, Repulsionalis vel 

Acquiescentia, se, tranquillitas, animi Acrocolia -orum; ludaprdlekja. Ger. Novi simplicis aut cum gratia. 

securitas, sequitas animi; megnyugvds. It. Gansel-Junges. Par. Pap. 

Actio ad superinscriptionem, 

acquiescenza. Vern. Phil. Mor. 345. Qui spe- Acrodryum, i, acrodryon, a gr. axpo- actio in negotio amplius numeratae v. numerare 

potest, fontem adquiescentiae in semet SQVIOV, jede Frucht mil holziger Schale. Rost. randse pecunise ; feliilfizetesi kereset. Torvt. 

ipso habet. Wagn. 

Handw. Gr. Sp. csontdrgyumolcs. Bel. Comp. Msz. 

Acquirere, causam-litem alicui inferre; Geogr. 605. Profert regio fertilis. . . frumen- Actio Admonitorio-Liquidato- 

beperelni. Cod. Zi. Vol. V. p. 21.: ut quicunque tum, oryzam, fabas, poma citrea, aurantia, ria, intd-felszdmolo kereset. Kov. Form. 

Wguch acquirers vellent, extunc . . . Bene- pcrsica, pruna, aliaque acrodrya. 

St. CLXXXVIII. Actio Admonitorio-Liquidictus 

ipsum teneatur . . . expedire. Acronicus 3., quasi sine tempore; idddatoria ex bonitate Juris per Dnum Terres- 

Acquiribilis, quod acquiri potest, paranelkill valo. Gyon. 267. 

trem ratione fundi in sua possessione habiti 

bilis; megszerezheto, utolerheto. Vern. Acronyctus, gr. dxQovv/oq, alkonyi. erecta. 

Psych. 261. si facile acquiribiles voluptates Szentiv. Curios. Misc. 79. Alius item ortus Actio Amonitoria, into kereset. 

ultra modum venemur. 

syderum est vespertinus verus seu acrony- Kov. Form. St. CLXXXI. Actio Amonitoria 

Acquisiticius 3., acquisilus; hozzdchus vel rectius acronyctus dictus. Estque ad liquidandam summam investitam et remilszerzett. 

Fej. VIII. 2. 194. Possessionum ad ascensus syderis supra Horizontem orientalem, tenda Bona cum minori onere instituta. 

fluvium Budrug adiacentes acquisiticiarum. illo momento, quo sol descendit infra occiden- Actio eambiaria, ac. cambialis; vdlto- 

Cod. Dip. And. I. 196. 215. I. 561. 615. II. talem.kereset, 

vdltofogi kereset, vdltokeresetle- 

31. 40. possessio acquisiticia. Cod. Dip. Acronycus, idem quod acronyclus. ve'l. Wechselklage. Torvt. Msz. ^ 

And. Vol. V. 18. 36. 

Szentiv. Curios. Misc. 46. Pernox sive Acro- Actio Cameralis, actio serarii publici; 

Acquisitio, actio, petitio, criminatio; nycus- dicitur Planeta, quando in principle kamarai, kincstdri kereset. Kass. Jur. Civ. 

kereset. Cod. Zi. Vol. V. p. 36. 21.: in totali noctis oritur et in fine ntfctis oceidit. I. 8. Hue. spectant etiam Actiones Camera- 

premissa actione et acquisitione forent inno- Acrotophorium, idem quod acroteles ex indultu Legum contra nonnullos pra3centes 

et immunes. 

rium, dfcus, flos sc. poetarum (in Siras enim varicatores. v. g. Salis aliorumque objectorum 

Acquisitio Fisci, citatio ; a kirdlyi urbe Persise celeberrimi poetse Hafiz et Saadi Fodinalium aliosque excedentes. 

ugyeszseg ele valo idezes, kirdlyi ugye'sz- nati sunt); ekessege, diszvirdga 1. i. a kol- Actio Civilis, polgdri kereset. Kass. 

segi kereset. Staatsanwalts-Vorladung. Funda t6knek. Kat. Hist. Reg. 1. Praf. Quum igitur Jur. Civ. I. 7. Actio alia est Civilis alia Crimi- 

David. H. 2. Alioquin si deprehensi fuerimus et frequenter et eleganter carmina pangeres, nalis alia denique Fiscalis Magistratualis. Cim- 

in uno vel altero puncto, illico acquisitioni eruditorum ilia socielas, quse nomen ab Arcalis Actionis objectum constituunt res qua3vis 

Fisci, hoc est Notae Infidelitatis subjacedibus habet, dignum Te censuit quern suum humanse acta item et facta nullam poenalitatcm 

bimus. 

lubens in coetum cooptaret ac Sirasium Acro- criminalem post se trahentia. 

Acquisitionales, Instrumenlum emtophorium appellaret. 

Actio compatibilis, actio, quse conciptionem, 

comparacionem alicuius rei continens; Acta publica, tabula? publicae; ugyiraliari potest cum alia; osszeferhetd kereset. 

szerzemeny-level. Kovy. El. 197. Attendentok, aktdk. It. atto, Gal. Acten. Kass. Prax. I. Torvt. Msz.

Actio condescensoria Actio iurti Actiorialia Corpora 

Actio eondescensoria,ac. quae tran- vel reflexorie Judici praesentatur v. g. si demor- Actio privata, magdnos kereset, 

sit ad alios v. g. haeredes; dtszdllo, leszdllo tuorum Incattorum in lite stantium successores magdnos kereseti per. Privatklage. Torvt. 

kereset. Tort. Msz. 

essent continuative in Processum evocandi. Msz. 

Actio Condescensorio - Conti - Torvt. Msz. 

Actio privatoria, megfosztds iigyi 

nuatoria, dtszdllo-folytatolagos kere- Actio iurti, actio- ad furem puniendum kereset. Vuch. Jnr. Feud. 221. Actio qua doset. 

Kov. Form. St. CLXXXIX. Actio Con- mota ... V. Condictio furti: lopds niegminus ius suum adversus vasallum persequitur 

descensorio — Continuatoria dura primus bilntetesere inditott kereset. 

vulgo actio privatoria dicitur alii conditio- 

Actor demoritur et fllius continuare vult cau- Actio generica, ac. generalis; dlta- nem causa data, causa non secuta dicere 

sam. 

Idnos kereset. Torvt. Msz. 

malunt. 

Actio Continuatoria, folytato ke- Actio incompatibilis, ac. quae cum Actio propter delictum quodreset 

es vadlevel. Kass. Jur. Civ. 1. 8. Fun- alia conciliari non potest; osszeferhetlen kepiani, vadlevel. Klageschrift. Torvt. Msz. 

damentalis est ilia, quae statira in limine causae, reset. Torvt. Msz. 

Actio publica, kozonseges kereset, 

Continuatoriavero et Reflex oria qua? subinde Actio indebita, ac. iniusta; helytelen, kozkereseti per. Oeffenliche Klage. Torvt. 

continuative vel reflexorie Judici praasentatur meltatlan kereset, patvarkodds. Jogt. Eml. Msz. 

v. g. si demortuorum Incattorum in lite stan- T. II. 1. p. 177. 

Actio quaBstoralis, Text v. a. Appretium 

successores essent continuative in Pro- Actio indeterminata, ac. ambigua; hensor; kereskedoi kereset. 

cessum evocandi. Georch. H. T. III. 238. hatdrozatlan kereset. Torvt. Msz. Actio querulosa, panaszlo kereset, 

Torvt. Msz. 

Actio Legitimatoria, ac. ad nobilita- vddkereset, vadlevel. Kov. Form. St. CLXXX. 

Actio contraria, ac. mutua, reciproca; tem demonstrandam; nemesseg igazolo ke- Actio querulosa sen Violentialis ratione Po- 

viszont-per, viszonos kereset; Georch. H. reset. Kass. Jur. Civ. 1. 8. Ad Politicam pertentiariae Invasionis, sepium destructionis, ac 

HI. 211. Torvt. Msz. 

tinent Actiones Urbariales ad exigentiam B. Combustionis cum assumptis perpetrataB. 

Actio Criminalis, fenyito kereset. Urbarii et Resolutionum Regiarum confectse Actio realis, erteki kereset, vagyon- 

Kass. Jur. Civ. I. 7. Civilis Actionis obiectum Legitimatoriae Nobilitatis iterum iuxta norbeli kereset. dingliche Klage. Torvt. Msz. 

constituunt res quaevis humanse acta item et mam altiori Loco eatenus praescriptam. Actio Reflexoria, emlekezteto ke- 

facta nullam poenalitatem criminalem post se Actio Liquidatoria, felszdmoldsi reset. Erinnerungs Klage. Kass. Jur. Civ. 1, 

trahentia. Criminalis vero delicta criminalia kereset. Kov. Form. St. CLXXXI. Item alia 8. Fundamentalis est ilia, quae slatim in limine 

per legem pro talibus declarata pcenamque Actio Liquidatoria ad Liquidationem Summae causae, Continuatoria vero et Reflexoria quae 

publicam secum trahenlia. Torv. Msz. et remissionem Bonorum cum minori Summa subinde continuative vel reflexorie Judici prae- 

Actio cumulata, ac. diversas causas instituta. 

sentatur v. g. si demortuorum Incattorum in 

continens; tetezett vadlevel, halmozott ke- Actio Liquidatorio-Condescen- iite stantium successores essent continuative 

reset. Georch. H. T. III. 92. Torv. Msz. soria, leszdmolo kereset. Liquidations- In Processum evocandi. 

Actio Divortialis, ac. in negotio di- Klage. Kov. Form. St. CLXXX. Actio Liqui- Actio regressualis, viszkereset-levortii; 

vdloper. Kass. Jur. Civ. II. 8. Hue datorio-Condescensoria contra Successores vel. Regress-Klage. Art. D. 1840. p. 78. 

spectant etiam actiones Camerales ex indultu deflcientis mota. 

Actio rei persecutoria, ac. ad rem 

Legum contra nonnullos praevaricalores v. g. Actio Marcalis, girds kereset, bir- repetendam inslituta ; joszdgkdvetelo kere- 

Salis aliorumque obiectorum Fodinalium aliossdgos kereset. Kov. Form. St. CLXXXV. Actio sct,dolognakkdvetelokeresete. Torvt. Msz. 

que excedentes; nee non Actiones Divortia- Marcalis ad restitutionem invagiati Equi et Actio reluitoria, zdlogvdlto kereles 

A. et. H. Conf. addictorum sensu B. Paten- desumendam ob ultratridualem eiusdem deset. Pfand-Einlosungs-Klage. Proj. Leg. Civ.242. 

talium in re Matrimonii editarum concinnataB. tentionem statutam prenam. 

Debonis eommunibuset indivisisperCongene- 

Actio Evictionalis, szavatos ke- Actio mixta, actio diversas causas rationales celebrati pignoris per unum e conreset, 

szavatos level. Kass. Jur. Civ. 1. 8. complectens; elegyes kereset. Torvt. Msz. divisionalibus ad primaevum pignus non influ- 

Evictionalis denique ilia dicitur penes quam Actio noxalis, actio ad sarciendum entem, absque specifica ad initos Contractus et 

Incattus Evictorem suum ad semel evincendum damnum mota; kdrteritesi kereset. Nagy. annorum conditiones reflexione facta confir- 

evocat. 

Jus. Trans. Sax. 173. Si itaque quadrupes matio, actioni reluitoriae per eundem con- 

Actio Evocatoria, ac. citationis; contra naturam commota, pauperiem fecerit, firmantem subseque iustitutae non obstat. 

idezd kereset. Vorladungs-Klage. Kov. Form. competet adversus eius dominum actio noxa- Actio Repositionalis, ac. in nego- 

St. CLXXX. Actio Evocatoria Evictorum. lis, ita dicta, ut vel damnum refundat vel anitio in jura et bona reponendi; (birtokdba, 

Actio ex neglecta prsemonimal, quod nocuit, dedat. 

jogaiba) visszadllitdsi, visszahelyezesi 

tione, elmulasztott megkindldsban gyo- Actio Oppositionalis, ellenszegu- kereset. Kass. Jur. Civ. 1, 8. Hue spectant 

kerezett kereset. Klage wegen Vernachlassilesi kereset. Bestreitungs-Klage. Kass. Jur. et Summariae Repositionales violenter 

gung der Mahnung. Torvt. Msz. 

Civ. 1, 8. Accessoria demum Actio est ilia, eiectorum ad praescriptum Legum et B. Nor- 

Actio exploratoria, kemlelo ke- quse ex adhibito quopiam Juris remedio, Opmalium confectae. 

reset. Nachforschungs-Klage. Torvt. Msz. positionis videlicet aut Repulsionis vel Novi Actio Repulsionalis, V. s. Actio 

Actio ex prseiudicio, serelmi ke- Judicii enascitur Actio Oppositionalis, Re- oppositionalis; visszaveresi, visszaiizesi 

reset. Beleidigungs-Klage. Torvt. Msz. pulsionalis vel Novi simplicis aut cum gratia. per. Abweisungs-Klage.J 

Actio extensoria, mdsra kiterjeszto Actio penes breves Articulos, Actio Successorio — Liquid ato- 

kereset. Kov. Form. St. CLXXXIV. Actio causae, quae brevi litis processu tractandae ria, utod felszdmoldsi kereset. Kov. Form. 

Extensoria vi cuius recens denominati Suc- erant; rovid folyamatu kereset. Jogt. Eml. St. CLXXX. Actio successorio — Liquidacessoris 

Debitores ad Processum evocandi ur- T. II. 1. p. 99. 

toria vi cuius oppignorantis Deficientis Fragentur. 

Actio personalis, szemelyet ertres ad reluitionem procedunt. 

Actio f amiliae erciscundse, a dekld keret, kereset. personliche Klage. Actio Urbarialis, jobbdgyi pdr, 

joszdg elosztdsa ugyeben valo kereset. Georch. H. T. III. 218. Torvt. Msz. jobbdgyi intezetbeli per. Urbarial-Klage. 

Comp. L. IH. X. 3. Cohseredibus volentibus a Actio pigneratitia, zdlogkereset, Kass. Jur. Civ. 1. 8. Ad Polilicam pertinent 

communione discedere familiae erciscundae zdlogper. Pfandklage. Stat. Jur. L. III. p. 66. Actiones Urbariales ad exigentiam B. Ur- 

actio constituitur. 

qui dolo vel culpa rem pignore acceptam debarii et Resolutionum Regiarum confectae. 

Actio Fiscalis, fenyito per, iigyeszi teriorem fecerit, pigneratitia actione tenebi- Actio violentialis, hatalmasko- 

kereset. Kass. Jur. Civ. 1. 7. Fiscalis demum tur, ut talem restituat, qualis fuerit tempore ddst tdrgyazo keret. Gewaltthatigkeits- 

Actionis objectum sunt delicta politica pcenam obligationis. 

Klage. Georch. H. T. III. 242. 

attamen criminalem haud exigentia. Georch. Actio possessoria, qua quis dominii Actionaiia Corpora, kereset alatt 

Ert. 62. Torvt. Msz. 

sui restitutionem intendebat; birtokkereset. levd tdrgyak. Proj. Leg. Civ. 216. Processus 

Actio Fimdamentalis, anya kere- Jogt. Eml. T. II. 1. p. 39. 

namque metalis ex indole sua ultra particulaset. 

Kass. Jur. Civ. I. 8. Fundamentalis est Actio principaliter directa, derum, a suo Corpore avulsarum, reapplicatio- 

ilia, quae statim in limine causse, Continuatoria rek keret, kereset. directe Klage. Georch. H.' nem extendi nequit. Contrarium igitur obtinet, 

vero et Reflexoria qua3 subinde continuative T. III. 23. Torvt. Msz. 

si doceatur,acfo'

to Actionalis Actor theatralis ActiaH} 

nias seu prtedia ex terreno illo, cuius mela; 

quaeruntur, avulsa et post tempora impetrationis, 

in distincla corpora efformala esse. 

Actionalis, ad actionem pertinens; kereseti. 

Torvt. Msz. 

Aclionaliter. (Fore, habet adj. actionalis, 

qui inique agit. Du C.: actionalis male, qui 

inique agit.) In nostro codice : violenter, hosti- 

IRer cum res ad manus et pugnam venit; eroszakosan. 

Fej, VIII. 3. 449. cuius si quidem 

Stephani similiter devotis inslanciis benignius 

inclinati ad praecludendurn imposterum viam 

actionaliter malignandi... hoc privilegium 

confirmamus. 

Actionaria socielas, societas quoestuaria; 

reszvenytdrsasdg. Actien-Gesellschaft. 

Torvt. Msz. 

Actionarius, socitis consorlii; reszvenyes. 

Torvt. Msz. 

Actione convenire aliquein,litem 

movere contra aliquem; keresetbe vagy fenyitekbe 

v. vddldsba huzni vlkit, megporolni, 

porbe vonni. Torvt. Msz. 

Actionetenus, ut actio continet; kereset 

szerint. Kass. Jur. Civ. 1, 160. Quibus 

inhaerendo si quidem la'sio Partis A. substantialis 

taliter ad oculum prodiret, petit in Bonis 

Actionetenus speciflcatis tarn mobilibus quam 

et immobilibus stabilito prievie actoratu, no- 

\am in sensu prsecitatarum Patria- Legum Divisionem 

adinveniri. 

Actioni simpliciter cedere, a 

perrCl egeszben lemondani. die Klage einfach 

einstellen. Georch. H. T. IV. 190. 

Actisteta3, qui negantcreationem mundi; 

teremtetlenkedok. Nagy Hier. 

Actitamentum, i, causa ac(tila)la,tractatio. 

Ha3C vox formata est a verbo aclito; 

tdrgyalds. Unterhandlung. Fej. XI. Vol. Unio. 

nostram . . . venientes in prsesentiam, expositisque 

pra3missis eorum contenliosis actitamentis 

super praemissis inter eos existentibus. 

Activisare, auctoritate ornare, potestatem 

alicui facere, facullatem dare aliquid 

efficiendi,procurandi;/eZ/ia

Acuarius 

Acuarius, i, opifex, artifex qui acus facit; 

tukeszito, tumives. Nadler. Tab. Conscr. 

Acuate, acutis armis; dies fegyverrel. 

Tor. Tar. 1887. p. 556. universisque christianorum 

armis in nostram protectionem semper 

parate et acuale stantibus. 

Acuatio, actus acuendi; elesites. Fr. 

Lib. Ration. 224. Item fabro solvimus pro 

acuatione ferreamentorum. 

Acucies (Du C.) acumen, cuspis; elesseg. 

Gyon. 278. [elesites. Gyon. 290. 

Acucio (Du C.) actio vel passio acuendi; 

Acuenus 3., acutus, acie munitus; meghegyezett. 

Ljub. Mon. SI. III. 294 : baliste 

duo acueno cum veretonibus. 

Aculeate, aculeo pungendo; szuron, 

hegyesen, elesen. Verancs. III. 292. Verum 

dum ad eius insolentias respondemus, non 

audemus aculeatius agere, sed quanto modestius 

possumus,rem commissamnobisgerimus. 

Aculeolus, i, dimin. ab aculeo; kis 

fuldnk. Pair. Const. 18. Gestat aculeolos 

apis herba3 provida. 

Acuncula, dem. ab acu. (Du C. acucula); 

kis tu, tucske. Gyon. 320. 

Acunula, se, parva acus comaloria; kis 

hajtu. Mon. Com. Trans. V. 480 an. 1607. 

Ut neque Saxonicarum puellarum inaures in 

auribus, neque acunulas in capitis velamine 

mulierum reliquerit (Turca). 

Acupedius, i. Castor: acupedis, (oxtirtovq; 

hod. Schla'g. 2161. 

Acupictor, artifex, qui acu pingit, acupicturas 

facit; aranyhimzo. Goldsticker. Tor. 

Tar. XX. 165. Tab. Conser. Gyon. 317. 

Acupita, &, vestis acu intexla vel ornata. 

(Cath: Acupicta veslis acu intexta vel ornata 

vel picta.) — (Du C.acupicta, acupita) himzett 

ruha. Gyon. 285. 

Acus, i, piscis; vdgohal. Szentiv. Cur. 

Misc. Dec. III. P. If. 152. Acus sic dictus piscis 

ab acu sutoria (eo quod sit longus ac tenuis). 

Acus contentiva, acus; varrdtu. 

Heftnadel. Poor. Zsebsz. 189. 

Acus Magnetico-Nautica, pyxis 

nautica acu magnetica instructa; hajo-mdgnestu. 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 253. 

Cur. Misc. Oct. Synops. Chron. X. acus magnetico-Nauticaper 

Flavium a Gloria Melfensem 

adinventa an. 1303. 

Acus muscata (Dief. Kranicli, Storchschnabel.) 


Acus oneratoria; urtu. Ger. Raumnadel. 

Besztb. Levt. 

Acus polaris,Acws magnetica; mdgnestu, 

It. ago calamitato, compasso. Pair. 

Const. 197. Tua mens, acus sit polaris. Mens 

tua dum vivis sit acus magnetica. 

Acus probatica, acus exploratoria; 

probatu. Probirnadel. Thok. Diar. II. 250. 

Joannes Frangus fatetur esse apud se 4 marcas 

cum 15 lotonibus argenti et acu probatica, 

item bilances duas de cupro, 12 circiter 

libras. 

Acus sutoria, subula; hegyes szerszdm, 

dr. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. II. 

152. Acuta, febris acuta; forro Idz. Gal. fievre 

aigue. Vita S. Margarets Hungaricae num. 53. 

Rex Ladislaus cum pluribus diebus acutam 

continue passus fuisset. 

Acutare, acuere; elesiteni. Georg. Sirm. 

I. 24. equos foverent et gladios acutare facerent. 

Acutela 

Acutela, 33, (Du C.) acumen; el. Cath. 

Gyon. 288. 

Acutim, (Du C.) acute; elesen. Gyon. 

289. 

Acutor, qui acuit; elesitd mester. Gyon. 

291. 

Acutus 3, eminens; kimagaslo. Urk. 

Sieb. II. 475. an. 1377. in collo cuiusdam 

acuti mentis. 

Ad pro: adversus V. s. Devotio; irdnt. 

Ad pro: cum; -val, -vel. Tkal. Mon. Civ. 

Zag, I. 173. an. 1344 : Quicumque . .. vulneraverit 

ad periculum alicuius membri. 

Ad pro : in ; (Du C.) -ban, -ben. Batty 

Ger. 48. Cecidit refuga cum suis de ccelo ... 

remanentes vero flrmati ad statum suum. 

Ad pro : iuxta; szerint. Batty Ger. 50. ad 

rationem considerationis. 

Ad pro Dativo, more Italorum; -nak -nek. 

Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 205. Et si aliquod 

homo de Almissio fecerit dampnum ad aliquem 

Raguseum. God. Dip. Arp. Cont. VI. 8. Ad sacerdotes 

detur pro anima mea centum capita 

de peculio. 

Ad pro : in; -on, -en. Han. Mon. Jur. P. 

I. 86 : si non habuerit unde solvere frustetur 

palam ad equum super platea. 

Ad cum Accus. fpro simplici Accus. Pel. 

Hiem. 17. f. Christus exemplo suo in omnibus 

nos ad salutem felicitatis sternse edocuit (salutem 

edocuit). 

Ad cum Accus, pro simplici genitivo ; Pel. 

Hiem. 31. d.: Cur Cristus voluit in navi periculi 

tempore dormire ? Ad quod secundum 

doctores dantur rationes (cuius etc.) 

Ad acta, per literas; Apud acta, 

verbo; irdsban, szoval. Nagy. Jus.Trans, 

Sax. 90. Judiciale est, quod fit apud acta idest 

ore ten us coram iudice aut coram eius deputatis; 

vel ad acta idest, quod in scripturam 

redactum et a testatore subscriptum offertur 

iudici aut eius deputato, 

Ad alia vota transire, dcnuo nubere 

; Text v. s. Caduca bona. 

Ad animam meam, ne vivam, ne 

sim salvus, male mihi sit, si; lelkemre, bei 

meiner Seele. Wagn. 

Ad assem privare, omni argentospoliare 

; utolso fillerig megfosztani. Verancs. 

VI. 144. et jam omnibus bonis ad assem privatum, 

facilius progressum proposito facinori 

compare!. 

Ad coram, prsesenle aliquo; negyszem 

kozt. Arch. Rak. II. 145. Ezekrfil plura ad 

coram. 

Ad dextram et sinistram sedere, 

accumbere supra, infra ;jobbrol es balrol, 

jobb es bal felol ulni. Wagn. 

Ad diem prsefixum, ad diem, ad 

diem dictum, ad statum diem; kituzotl napra. 

Wagn. 

Ad laciem stare, oppositum esse; 

szemben dllni. It. in faccia. Georg. Sirm. 1. 

69. ex utraque parte ad faciem steterunt et 

impetum habuerunt. 

Ad instantiam, alterius gratia, altero 

urgente, postulante, deprecante; kerelmere. 

Wagn. 

Ad inter, intra ; -ba, -be, koze. Georg. 

Sirm. 1, 3. Mox parvulus Ladislai fugit ad inter 

ianuas satrapis. 

Ad interim, interim, inlerea; egy idore. 

Arch. Rak. IX. 635. 

Adinvicem, inter se, invicem; viszont. 

Ad primum 11 

Cod. Dip. Briiss. IV. 156. haec cum literarum 

ad invicem scriptarum et interceptarum testi 

monijs.... Wagn. 

Ad iactum sagittse V. ictus Sagittae; 

nyil lovesnyire. Cod. Dipl. And. V. IV. 

p. 509. 

Ad limina, dicebantur servi, qui ad 

atrium et aditum excubabant; kilszobdr. Gj on. 

413. 

Ad longius, summum ; legfolebb, legkeso'bb. 

V. s. Fallum. 

Ad longum, diffuse, copiose, uberrime ; 

hosszadalmasan. Wagn. 

Ad maius, summum, ad summum; legfolebb. 

Wagn. 

Ad meam fortunam, forte, fortuna; 

szerencsemre. Wagn. 

Ad men tern, e sententia; ertelmeben. 

Germ, im Sinne, zufolge. Kass. P. P. I. 171. ul 

ad mentem Resolutions... in naulis, trajectibus, 

furibus severe invigilari faciant. 

Ad minimum, minimum'. legaldbb. 

Wagn. [lev. 437. 

Ad minus, saltern ; legaldbb. Beth. G. 

Ad minutum, minutim; kicsinyben. 

Ljub. Mon. SI. XI. 148. et passim. 

Ad multos annos, in annos nmltos; 

sok evig. Wagn. 

1. Ad oculum, (Hungarismus) in speciem; 

szemre ne'zve. It. in apparenza. Germ, 

nur zum Schein. Nill. Symb. p. 263 : Unionem 

esse factam tantum ad oculum. 

2. Ad oculum, oculorum indieio; szemmertek 

szerint. Ger. nach Augenmass, Han. 

Mon. Jur. II. 272: non audeant... vendere... 

edos, agnos ad oculum /scilicet vendant ad 

pondus. 

Ad oculum demonstrare, apertissime 

demonstrare; szemmel lathatolag 

kimutatni. Wagn. 

Ad ordinem, iussu, aliquo iubente; parancs 

szora. Han. Mon. Jur. II. 282: habentes 

boves aratorios... veniant ad ordinem. 

Ad parolam loqui, signo dato loqui, 

hadi jelszora beszelni. Szilady Tor. Magy. 

Tort. Eml. VIII. 287. quidam miles mihi relulit 

in confidentia se in Porta cum quodam 

Transylvanorum ad Parolam locutum fuisse. 

Szaz. VI. 239. 

Ad partem, ad partem, gradatim ; 

lepesrol lepesre. Ljub. Mon. SI. IX. 98. an. 

1410; si... non possent ambasciatores concludere 

cum ipsa summa, vadant postea ad 

partem ad partem... usque ad sum mam 

ducatorum C. 

Ad pensum, pondere; suly szerinl. 

Han. Mon. Jur. P. I. 200: amittendi totum 

panem, qui non esset ad pensum. 

Ad pilum (Hungarismus) hajszdlig, 

liaarklein. Austr. Aust. p. B. 3: omnia ad 

pilum usque verissima invenies. 

Ad placitum (in Camb.) It. a piacere; 

tetszesre. Art. D. 1840. p. 69. 

Ad plenum, perfecte. plene; Wagn. 

Ad pondus, pondere; mertekszerint. 

V. s. ad oculum. 2. 

Ad prsesentiam alicuius venire, 

in conspectum venire ; vkiszine ele jdrulni. 

Verancs. VI. 104. Quum et Mailadus difflsus 

innocentiaB suse,ad praesentiam regis venire 

noluerit. 

Ad primum, ad secundum, ad 

tertium etc.: primum etc. eldszor. stb. 

Beth. G. lev, 173. 

2*

12 Ad reccssum eanero Adsequatio Adductus 

Ad recessum canere, receptui canere; 

hdtrdlot fujni. Wagn. 

Ad Rovass, fide (emere) quod ad diem 

solvatur; hilelre, rovdsra (rords, talea. 

Ger. Kerbholz.) Kereszt. Res. Mil. 220. Et 

in tanta necessitate fuit propter hoc, ut a Budensibus 

lanionibus ad Rovass omni die portarent 

carnes ad culinam suam. 

Ad sanumintellectum, scite, clare; 

vildgosan. Han. Mon. Jur. P. I. 163: volumus... 

quod ... nostrum mandatum intelligatur 

ad sanum intellectum. 

Ad semi-usum, It. mezzo uso ; szokds 

felere. Art. D. 1840. p. 69. ad semi-usum 

vel multiplicem usum. 

Ad similitudinem, ad exemplum; 

pelddjdra. Wagn. 

Ad sub urbem, suburbium; kulrdros. 

Georg. Sirm. 1, 389. Precepit ut ista tria genelodia 

lingue nacionis irruerent ad sub urbem 

eiusdem civitatis. 

Ad summum, summum, quam plurimum; 

legfolebb, legfeljebb. Germ, hochtens. 

A Irenes, olv. cz6h. atir. Egy. Kta>. quod 

nullus Magistrorum possit et debeal lenere nisi 

ad summumtres famulosettresapprodianos. 

Ad usum, It. a uso; szokdsra. Art. D. 

1840. p. 69. 

Ad yelam venire, vela facere; velificari; 

vitorldzva jonni. Ljub. Mon. SI. XI. 

53. an. 1313 : viderunt... barcusium ... renientem 

ad velam. 

Ad velle, ex voluntate, qua? vult; akarataszerint. 

Han.Mon. Jur. P. 1.16. an. 1265. 

vir... possit extrahere de rebus... mobilibus 

... ad suum velle. 

Ad verba dedere, data fide dedere ; 

adott szavdra dtadni. Verancs. VI. 104. 

His peractis et conventu dimisso mox ad oppugnandas 

arces Balassae missae copied ac tormen 

ta. Michael a Zombor praeerat arci Almas, 

quam, vix conspecto milite intra brevissimum 

temporis spatium ad verba dedidit. 

Ad veterem formam, vetere forma; 

regi forma szerint. V. Sequaciter. 

Ad vires (cum gen.), summa ; erejeig. 

Kass. P. P. I. 226. ad vires florenorum X., I. 

228. Si N. sufflcientem ad vires pratensionis 

rccurrentis acceptabilem cautionem praeslare 

nollet. 

1. Ad visum, Idtra. Ger. sogleich auf 

Sicht od. nach Ansicht des Wechsels. Art. D. 

1840. p. 62. Cambiales ad visum (a vista) 

editas. 

2. Ad visum, iudicio oculorum; szemmertek 

szerint. It. a occhio. Germ, nach dem 

Augenmass. Kass. P. P. 1, 241. Arbifraria sen 

ad visum seu alia quacunque mensura salem 

divendere.... prohibitum est. 

Ad vivum exprimere, scite, miro 

artificio exprimere; It. dipingere al vivo, elethuen. 

Wagn. 

Ad vocem, quod attinet aliquam rem ; 

megyjegzendo. Jok. Epp. I. 177. et passim. 

Ad volum, ex sententia, ad volunlatem 

; kivdnsdga szerint. Wagn. 

Adaccidere, accidere; tdrtenni, megesni. 

Ljub. Mon. SI. XI. 156. an. 1344. : si 

casus adacciderit. 

Adactivus 3., cogens, adigens; kenyszerito. 

Jogt. Eml. I. SOB. 

Adsequate, (ab adaequando) convenienter, 

accomodate; ita, ut aliqua res alteri adaequata 

sit; megfeleloen, illoen, egyezoen, 

epen ugy. Arch. Rak. VIII. 281. adni instruc- Adcognitare, (Du C.) notum vel cognitiot 

adaequateaz dolgokhozakovetnek.Pazm. tum facere; tudatni, tudtul adni. Nagy Hier. 

Dial. 250. Rak. On. II. p. 46. 1. 26—28. Adcola, 83, accola; szomszed lakos; 

Adsequatio, compensatio; egyenlites, honpolgdr. Szaz. IV. 566. 

kipotolds, kiegyenlites. Torvt. Msz. Adcommodabilis, qui adcommodari 

Adtequatus 3., conveniens; kimeri- potest; megfeleld, illd. Faber. Jur. Met. 30. 

tett, kimerito, egyenlitett. Torvt. Msz. multa hodiernal aetati parum adcommoda- 

Adseratio servitiorum equesbilia prolixe prosequitur. 

trium, penzzel raid megvdltdsa lovas- Addatum esse, afflxum esse alteri, 

sdgi szolgdlattol. Vuch. Jur. Feud. 172. Mo- liaerere lateri; ragaszkodni. Wagn. 

dus ipse militiam redimendi pecunia, adaera- Addemum, ad ultimum; veglegesen. 

tio servitiorum equestrium dicitur. . Cod. Dip. Arp. V. 241. estimatores accedant 

Adagia, 1. obstetrix, 2. ad agendum pa- super faciem dicte possessionis Nycolai et Larata, 

opta ; 1. bdba, 2. munkdra alkaldislai Jelev vocale videndo et considerando 

mas. Gyon. 345. 

utilitates addemum estiment eadem cum uti- 

Adagonista, ae (Du C.) incitator, cerlitatibus et pertinenciis suis universis iusto 

tator; izgato, ingerld. Gyon. 323. modo. 

Adamas Bohemicus,crysta|lum Bo- Addephagia, 33, voracitas; szilntelen 

hemicum; cseh gyemdnt. Kecsk. P. Otv. 140. eves. Par. Pap. 

Adamas Hungaricus, crystallus Addextratores, (DuC.) Papalis Mi- 

montanus; kesmdrki gyemdnt. Kecsk. P. trae delatores; quia ipsi ad Papa? dexteram in- 

Otv. 155. 

cedebant, quando equitabat ad visitandam ali- 

Adamascus, pannus Damascenus; daquam Ecclesiam ; a pdpdtjobb oldalon kimasz, 

sdvolyos szovet. Tor. Tar. 1889. p. sero'k. Nagy Hier. 

189. Idem portavit Adamascum gariofili co- Addictio, studium alicuius, voluntas in 

loris ulnas. 

aliquem ; haj'lam. Tok. Lev. 19. szeretetem- 

Adamatio, aclus amandi; bensoleg nek, addictiomnak je!6t. 

vald szeretes. Pel. De sctis int. pasch. et Additamentalis, ad Additamentum 

pent. s. III. 2.: Justi homines bona adama- pertinens; potlek... Faber. Jur. Met. 88. 

tionis felicitantur. 

Co-Urburarii cuiusvis MetallifodinaB admensas 

Adamicus 3., ad reliquias in aqua pu- ratas additamentales rite pendentes, in partrefactorum 

cadaverum, et aliarum materiates fodinales, quas Retardatum subivere, jure 

rum pertinens; rothaddsba ment testek ma- prerogative et prioritatis polleant. 

radvdnydhoz tartozo. Tor. Tar. 1888. p. Additamentalis syngrapha, (Jus 

164 terra rubra adamica mineralis in auri- met.); potlevel. Ger. Zubuszzettel. Torvt. Msz. 

fodinis prope aureum minerale praesertim in 1. Additamentum, faex; maradek, 

Oifenbania. 

iilledek. Ger. Lech. Opin. in montanisticis 

Adamitae, haeretici, qui nudi aderant 9. 2. crudiores auro et argento minus fertiles 

conciliis, et dissolutis moribus vivebant V. s. ffi, in crudum elaborate, idest cum primam 

Picarditae; meztelenesek. 

fusionem subivissent, si pyritaceae sint, 

Adamitismus.doctrina adamitarum. additamentum quidem sic dictum Lech re- 

V. Adamitae. Akad. Ert. 1897 marcz. p. 132. linquunt. 

Adanimatio, exhortatio,excitatio; buz- 2. Additamentum, potlek, Zubusse. 

ditds. Magy. Jogt. Eml. I. 389. 

Juriev. Jur. Met. 151. Estitaque Additamen- 

Adapertilis, quod aperiri potest; megtum certa per Curatorem Fodine determinata 

nyithato. Gyon. 340. 

atque ab officio montano regulata pars neces- 

Adaptare, conciliare; cgyesiteni. Ljub. sariorum sumtuum fodinalium, quam quilibet 

Mon. SI. III. 3. 

Courburarius pro numero partium suarum fo- 

1. Adaptio, rcfeclio, sartura; tatarozds. dinalium conferre tenetur. 

G. Reparatur. Kronst. II, 56, 61, 70,128, 141. 1. Additio, accessio, additamentum; tol- 

2. Adaptio, kikesziles. Ger. Appretur. dalek. Wagn. 

Vect. Gen. F. §. 29. Fine adaption-is possunt 2. Additio, consilium adjunctae; kisebb 

extraneae merces induci. 

tandcs. It. Giunta. V. s. Sapiens. Ljub. Mon. 

Adaquatio, aquatio ; itatds. Kronst. II. SI. XVII. 92. an. 1421: in consiliis rogatorum 

289. adaquatio equorum. 

et additionis. 

Adartica, Orion; kaszdscsillag. Schlag. Addititia pecunia, collibus, i. V. s. 

71. adartica = kaszahugy. 

addititius; felpenz, rdfizetes. Ger. Agio. 

Adaugma, -tis (Du C.) augmentum; Additium, Additum, additamentum; 

oregbitmeny. Nagy Hier. 

tolclalek. It. addizione (lega di metalli). Kecsk. 

Adaugmeiitare, augere; novelni. P. Otv. Gloss. 435. 

Knauz M. E. Str. I. 40, 14.: possessiones at- Additiuncula, diminutivum ad addique 

honores adaugmentaverimus. tionem ; potlekocska. Batty. Leg. T. I. p. 160. 

Adblandiri, blandiri, hizelegni. Cu- privilegium ... una cum additiuncula. 

rios Misc. 360. Verum ha?c eorum ostentatio Addititius 3. additus; hozzdadott. 

fortiludinis, qua adblandiuntur oculis, esl Kronst. II. 65, 510, 579, 603, 691: addititia 

omnino inanis. 

pecunia. 

Adcalculare, calculis subductis adji- Adductus, us, m. g. (ad -f- ductus), 

:ere, adjungere; hozzdszdmitani. Germ. alveus fossa, agger; meder, drok. Cho- 

linzurechnen. Kass. Jur. Civ. I. 236. ab hac rographia Transilvaniae, Reychersdorff p. 

autem summa iuxta ductum pag. Processus T. 794. Hie geminaa pariter tolluntur ad asthera 

alculum subtrahenda veniant adhuc Debita ac- rupes, Saxaque preruptis cautibus atque rigent. 

tiva inexigibilia sub N. denotata et sub L. Rivulus hinc cursu fluit inter utramque rapaci. 

ad ratam Maternam Matris Partis A. adcal- Aureus hinc nitidis excipit amnis aquis, Perulata.picua 

est ipso adductu, que sumitur unda,

Adeeimaro Ad. Pap. 

genua provolvi; terdre borulni. Gyon. 384. nyujtani, Szek. Okl. III. 203. Extunc illis 

Adecimare, pro: addecimare (DuC.) Adgratiari, impunitatem, veniam dare; reclusis ad limitationem dampnorum huius- 

decimam accipere; tizedet kapni. Arch. Ver. megkegyelmezni. begnadigen. Kelem. Hist. modi per hos quorum interest, Satisfaccio 

Sieb. XXVI. 96. 

Jur. Pr. 428. Malefactorum dimissores amis- adimpenderetur. 

Adeffectuare, ad effectum perducere; sione privilegiorum et refusione damnorum Adimplere, explere, implere, perflcere; 

regrehajtani. Szilady Tor. Magy. Tort. Eml. puniantur ; adgratiandi facilitate soli Regiae teljesiteni. Wagn. 

VII. 516. ac proinde antelalum Beldium et Maieslati reservata. 

Adimpletio, patratio; teljesites, elko- 

Csakium eo allaborare, ut factiones, quibus Adgratulari, alicui de prospero eventu, vetes, teljesules. Szenliv. Cur. Misc. Dec. II. 

diurnis nocturnisque laboribus adeffectuan- cui iam gratulabantur ceteri, gratulari; gratu- P. II. 15. Impia est promissio, quam sequitur 

das Austriacorum intentiones promovere Idlni. Fej. T. XI. V. Unici. 55. Eugenius PP. sceleris adimpletio. Vern. Psych. 115. 

possint. 

IV. Alberto Romanorum regi electo adgratu- Adinere, inire vet exire aliquem pati; 

Adens, praesens; jelenlevo. Ra6. Mon. latur. 

ki- v. bebocsdtani. Gyon. 406. 

SI. VII. 16-5 : adentibus istis: (sequuntur no- Adgravari aliquem, punire victum; meg- 1. Adinvenire, invenire; taldlni. 

mina).bilntetni, 

terhelni, birsdgolni. Not. J. Arch. Rak. VIII. 224. modusque omnino cer- 

Adentia, praesentia; jelenlet. It. pre- Samb. Tyrn. 

tissimus adinveniatur. 

senza. Gall, presence. Germ. Gegenwart, An- Adhabere, habere, possidere; birto- 2. Adinvenire, velle, optare; ohajwesenheit. 

Luc. Regn. Dalm. 97. Ut autem hoc kolni. Kub. C. Arp. I. 100. an. 1277 : restitani. Fej. Vol. VII. 188. 151. Cum in multi- 

affirmative stabiliatur illud in audientia et in tuimus (sc terram) iterate pacifice adhatudine plebis robur Regum et gloria attendatur 

adentia praelibatorum astantium Regaliter bendam. 

et adcrescat, merito regalis adinvenit subli- 

auctorizo. 

Adhserens, substant., res adhaerens, mitas, ut populus sibi fines et numero et viri- 

Adeptus, artibus initiatus. aurifaber; quod adhaeret alcui rei; jdrulek. Pazm. Dial. bus augeat. 

nyertes, bolcskoves. Phil, Musz. 

175. Ratio : nam ilia praedicantur in quid, quae Adinvencio, ritus, mos. (apud Du C. 

Adespotus 3., sine domino ; ur nel- conveniunt subieclo nee significantur per mo- acquisitio); szokds, hitbeli meggyozodes. 

kul vald. Kelem. Inst. Jur. II. 45. Plerasque dum adhaerentis seu adiacentis nee adhaerent Chr. Dubn. p. 60: Permiseruntque eos (sc. 

res etiam in peculiar} et private Regnicola- subiecto. 

paganos Hungaros) secundum desideria cordis 

rum dominio existere ; reperiri tamen etiam- Adhserentia, (ab adhaerendo), 1. ad- eorum, ut irent et perirent in adinvencioninum 

posse aliquas, quae tali privatae propriehaesio, 2. appertinentia, 3. propensio, inclinabus antiquorum patrum suorum. 

tati nondum addictse sunt, ideoque adespotae tio animi; i. tapadds, 2. tartozek, 3. von- Adinventio, onis, machinatio; incsel- 

vel vacantes dicuntur. 

zodds. Andr. Pann. 275. Cod. Dip. Arp. Cont. kedes. Dipl. Andreae II. Cum Simon Banus... 

Adessenarii, Lutheri circa annum VI. 559. Pel. De S. Magdal. s. II. c. 2. novo et inaudito genere iniquitatis et nequitiee 

1761. orti sectatores, qui prseseritiam corpo- Adhamare, incurvare; meghorgasz- adinventionibus .... mortis .... Gertrudis 

ris et sanguinis Christi in Eucharistia varie tani. Gyon. 388. 

Dominas Reginae... particeps exstitisset. Cf. 

interpretabantur; jelenzok. Nagy Hier. Adheraiit pro: aderant. Kub. C. Arp. Jogt. Eml. T. I. p. 4. 

Adessentia, ae, praesentia, jelenlet. I. p. 7 5. a. 1270. 

Adipiculus, i. (Du C.) dem. ad adeps = 

Imre. Phil. 520. Jmmensitas seu Omni- Adherens, tis, assecla, fidelis; hive. parva pars adipis; kicsi koverseg, veto. 

praesentia est illud attribulum, quo Deus Magy. Torv. Tar XI. 31. 

Gyon. 400. 

nullo spatio limitatus neque ullo loco conclu- Adhortatiuiicula, dim. ab Adhorta- Adipocereus 3., adipatus; zsiros. 

sus ubique et omnibus adest, non extensione tione ; egy kis intelmi beszed. Brezny. II. Ackerl 8. materia adipocerea. 

aut essentiae multiplicatione sed vi efficaci suae 13. idiomatis germanici ignarus latine insti- Adiposus 3., adipatus; hdj'as, kover. 

naturae infinitae omnia penetrando, indagando. tuit adhortatiunculam de concordia. Hist. Nat. 58. dorsalis vero vel una (pinna) 

movendo, Numinique suo praesentissima ha- Adhortatorius 3. hortativus; into., vel duse vel tres saepius absque radiis adiposa 

bendo. Unde perfectio haec etiam substantialis intelmi. Pazm. Dial. 50. 

aut spuria nominata. 

seu operativa indistantia vel adessentia Adhuc semel, iterum; meg egyszer. Adire coeluni, usque ad coelum por- 

aut ubiquitas Dei barbare dicta est. Wagn. 

rigi; eg fele nyulni. Jan. Pan. Poem. P. 1,344. 

Adextus, foris; ki-fele. Coll. II. 95 : Adhucusque, usque ad hoc tempus; Ilia ego, quae recto coelum modo vertice adi- 

omnes pecuniarum adextus ... transpositio- eddig. Kass. P. P. I. 149. iuratae obligation! bam Arbor, humum pronis verro cacuminibus. 

nes severe ... vetantur. 

omni accuratia adhucusque satisfaciendo. Adirectare, (Du C. attingere) viam mon- 

Adfamulare, adiuvare; segedkezni. Adiacentia, ae, 1. res quae adiacet, perstrare; utat mutatni. Arch. Ver. Sieb. 

Moln. Patv. 14. si vero ea necessitas le Princitinet ad possessionem, 2. regio, i. tartozek, XXVI. 97. 

pali tuo non retrahit vel in domo aliena id mellette fekvoseg, 2. kornyek. Fej. II. 268. Atljaculatio, iactantia; nyegleseg, het- 

contigerit, ei continue adfamulator. cum theloneis duobus, qui vulgo muta vocanvenkedes. Jan. Pan. Poem. P. II. 39: ad 

Adf erruminatio, actus ferruminandi: tur, cum omnibus adiacentiis et rebus ad ista contorquens animam inspectatio et velut 

odaforrasztds. Kelem. Inst. Jur. Pr. II. 67. eandem terram pertinentibus. 

adjaculatio turpiludinem habet. 

quod variis modis perflcitur : Inclusione, ad- Adiaphorismus, indifferentia, in rc- Adjeniculatus 3. pro : adgeniculaferruminatione,inie\lttra, 

pictura, scriptura, ligione; kozombusseg valldsi dolgokban. tuK = promplus, paratus; kesz. Gyon. 383. 

inaedificatione etc. 

Otia. Bachm. 33. Melanchthonem nonne vos Aditiculus, i, dem. ad aditus; parvus 

Adfilare, cducillare; divendere liquo- ipsi Calvinism! Adiaphorismi ac Synergismi adilus ; kis ajto, osveng. Gyon. 439. 

res ; huzni,kimerni. Ljub. Mon. SI. XI. 123. accusatis. 

Adjudicacio, sententia; itelet. Cod. 

an. 1322 : nulla tabernaria, que vendat vinum Adlaphorista, ae, (Du C.) Inter evan- Dipl. Pat. P. I, p. 288: iuxta adjudicacio- 

ad minutum debeat adfilare in instrago, in gelicos dicti sunt, qui paulo post inceptam, uti nem viri magnitici. 

quo vendet vinum. [Ker. Nap. 158. vocant, reformationem, indifferentes quosdam Adiudicari factio, adiudicatio per 

Adfiliatio, adjunctio; hozzdkapcsolds. ecclesiae ritus retinere posse censebant; ko- alium vel alios ; odaiteltetes, megiteltetes. 

Adfirmativus 3., afflrmans; erositd, zonydskodo. Szaz. XXIX. 233. 

Cod. Dip. Fam. Com. de Sztara Vol. II. 241. 

dllito. Severini 37. 

Adiaphoristes, kdzonyoskodo, ko- Adiudicata, ae, sententia, litterae sen- 

Adfusum, i., dilutum ; oldat. Bene Pol. zdmbos. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. III. tentiam continentes; itelet, odaitelo level. 

120. Adfusum acidum sacholacticum prae- 124. Obit quoque Philippus Melanchthon Adi- Arch. Rak. IX. 16. mollyet az varmogye delicipitatum.aphoristes.beratiojaval 

es az adjudicatdval mogbizo- 

Adgenerare, producere; letre hozni. Adicere, velle; akarni. Knauz. M. E. nyithatok es az Regius Consensussal is. 

Andr. Pann. 170 tamen voluntas potest impe- Str. I. 411. 535. Non adicientes paternita- Deak. Magy. Holgy. 200. 

rare appetitui sensitive moderando passiones tem vestram pluribus occupatam diucius re- Adiudicativus 3., per iudicium alicui 

huius circa fugienda vel prosequenda et ex his tinere. 

addictus, attributus; biroilag odaitelt. In 

actibus potest derelinqui et adgenerari qui- Adimentum, ademptio; elveves. Knauz Corp. Juris: adiudicatoriae literae. Cod. Dip. 

dam habitus, qui potest dici virtus. 

M.E. Str. II. 191, 173. 

Hung. And. Vol. V. 41.8, 42.14, 75.26 —

u Adiudicatorise Adjutans Admissor 

iuxta continenciam et formam literarum ad- Faber. Jur. Met. 125. Reg. Turm. Prat. 80. cesimis... cameris et quibuscunque officialibus 

iudicativam sentenciam vestram exprimen- adjuta aliqua e fundo Turma? resolvenda est. in arendam administrative ... liberam ditium. 

Adjutans, antis, adiutor castrensis; sponendi facultatem modo consueto habemus. 

Adiudicatorise, literse sententiam ad- seged. Arch. Rak. I. 11. Georch. H. T. IV. 69. Administrator ladae fraternidicentem 

continentes; odaitelo' level. Georch. Adjutantius, i: Adjutans q. v.; hadtatis, curator fisci collegii; tdrslddajestver- 

H. T. II. 153. 

seged, segedtiszt, seged. It. ajutante. Arch. Iddagondnok. Besztb. Levt. 

Adiudicatorise Sententionales, Rak. VIII. 392. Szirm. 

Administrator Massao, sequester; 

sententiam addicentem continentes litterae; Adiuvamen, auxilium, adiumentum; csodtomeggondnok. Kass. P. P. I. 191. 

edaitelo, hatdrozatot tartalmazo level. segitseg. Georg. Sirm. I. 95. venerant ad Administrator pfficii Supremi 

Pesty Sz6r. III. 410. 

adiuvamen rogare mensionariam eorum a Comitis ; fdispdnyi helytarto. Kass. 

Adiudicatorialis, adiudicans; Held Rege. 

Prax. I. 24. Is qui Comitatui iure gubernalio- 

(level). Szek. Okl. III. 209. literis adiudica- Adlaterare, adjungere; (Du C. latus nis praesl vocatur Supremus Comes, Foistorialibus. 

tegere); oldalhoz csatolni. Pest Var. Lev. pany, qui vero huius vices subit. Administra- 

Adiudicatorius 3., adiudicans; oda- Adlaterari, lateri adiungi; oldala tor offtcii Supremi Comitis. FoispaHyi 

iteld. Knauz M. E. Sir. II. 557, 868. mellett lenni. Kass. Jur. Civ. I. 270. in Co- Helytarto.... 

Adiudicatum, i, res adiudicata; odamitiva Domini NN. Jurati... adlateralique Administratoratus, us, officium cuitelt 

dolog. Cod. Dip. Bruss. IV. 118. mihi Tabularis cancellistse Nobilis Alexandri ratoris districtus; helytartosdg. Ac. Com. 

Adjuncteria, ae, dignitas et munus eius, N. adpellens. Nagy Hier. 

Sopr. 172. 

qui alicui adiutor datus est; segedi hiva- Adlerholti, lignum nobile, species ge- Admiiiistratorialis, adminislratoris, 

tal. Germ. Adjunctur. Szilady A. Irodtort. neris arborum, qua? vocantur aquilaria, qua- ad administratorem pertinens; helytartosdgi. 

Kozl. VI. evf. I. f. 102. hogy keritsek valamely rum ligno suavis odoris incolaj Orientis vim Hist. Eccl. Ev. 192. die 31. Oct. 1747 tradi- 

j

Admittere Adolescens nobilis aulicus Adsemel 15 

Admittere, praetermittere; Nota Batty. niarum, quod prsestatur per feudatarios vi- folekesites. Pel. In cena Domini s. IV. c. 8. 

se nullum habuisse in hoc opere praevium, delur dici ab adunatione; unde etiam Do- Decimus fructus communionis dicitur ador- 

quern sequeretur; elhagyni, melldzni. Batty. hana vel Doana. Gall. Douane; penzbeli natio. 

Ger. 2. Fateor... me quemquam in hoc, quod egyezkedes. Vuch. Jur. Feud. 172. Redemtio Adornator, qui adornat; diszitd, ren- 

examinandum postulasti, minime admisisse. servitiorum militarium generatim dicitur Adodezo. R6v. PI. 56. Agentem communem et 

Admodiatio, actus speciem, ornatum ha. Versilberung der Lehendienste. Schwart. Adornator em praecipuum. 

conciliandi alicui rei; elkeszites, beavatds. Scult. 140. Sculteti scilicet curabant proven- Adperceptivus, 3., percipiens; fel- 

Germ. Appretur. Opin. Deput. 39. Ad merces tus dominicos, iudiciis adhaec vacabant, mofogo. Severini 39. 

sub pactatis conditionibus recipiendas vel lamque regebant frumentariam; has autem Adplacidare, probare, ratum esse 

tradendas, si hse sub ipsis nundinis accordatae fere hominum classes, leges domesticae, prout iubere, sancire; helyeselni, jovahagyni. 

vel subarrhatae, aut illarum ad nundinas Gallorum quoque, aevi intermedii ad mililan- Nagy Hier. 

admodiatio stipulata fuit, et in nundinis in dum in persona non compellunt: ut adeo vel Adplacidatio, confirmatio, compro- 

natura prsesto sint erectse. Cf. Faber. Jur. fratres filiosve, vice villici, secutos castra batio; jovd-, helybenhagyds. Nagy Hier. 

Met. 44. 

fuisse vel cum hoc onus aere quod Adoham Adplantare, coram plantare; hozzd- 

Admodiator, qui praeparat; keszitd. ab hung, add ? Europae populi vocabant redeultetni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 292. 

Lzb. Cod. Med. III. 603: medicamentorum misse aliquando putandum sit. 

Lilia rosis adplantata melius crescunt. 

admodiator. Cf. Opin. 1810 in re sanitaria Adolescens nobilis aulicus, puer Adplicabilis, q. applicari potest; al- 

Tit. II. 1. 

regius; aprod. Edelknabe. Diar. Com. 45. kalmazhato. Faber. Jur. Met. 26. particula- 

Admodire, (Du C. Admodare) accom- Adolescentes Regiae Majestaria statuta, quatenus hodiernis adiunctis admodare, 

moderare; simttani, modositani. tis, aprod. Germ. Edelknabe. Prise. Serv. plicabilia sunt. 

Nagy Hier. 

p. 39 : Adolescentes Regiae Majestatis Adpromptare, adaptare; felkeszi- 

Admonitorise (scil. litters) admoni- erant, qui modern! Edel Knaben quales in teni. Pest Var. Levt. 

tionem continentes; int6 level. Pesty Szor. fragmento Engeli Monumentis Ungricis p. 226. Adproximare, adpropinguare; koze- 

HI. 280. 

nominantur. 

ledni. Tor. Tar. 1891. p. 306. 

Admonitorius 3., V. Pulsus; figyel- Adolescenciari, luxuriare (Du C. ado- Adquin, pro : atqui (n. additivum in fine 

meztetd'.lescentium 

more vivere); bujdlkodni. Gyon. vocis); sot inkdbb. Gyon. 481. 

Admonitorio-Certificatorise, ad- 463. 

Adquisitionalis, quod acquiritur; kemonilionem 

et citationem continentes Litterse; Adolescenticula, ae, femina adoleresmenyi, szerzemenyi. Opin. Deput. 41. 

into-idezd level. Kass. Jur. Civ. II. 6. Si scens; ifiu ledny asszony. Gyon. 452. In quorum igitur nexu sequitur, quod illud 

nihilominus Admonitoriae essent insimul etiam Adolescenturire, 1. modo adole- nee in po3nales Causas e. g. Vinculi adqui- 

Citatoriae, ut dici consuevit Admonitario- scentium vivere, 2. in adolescentiam redire. sitionalis, nee in discussionem damnorum 

Certificatoriae. 

(Laber. ap. Non. 74,15.) i. ifiusdg erkolcsei semet immittere valeat. 

Admoratus, Admiralis q. v. tenger- szerint cselekedni, 2. ifiusdgra terni. Adquisitivus, 3. ad actum acquirendi 

nagy. Ljub. Mon. SI. XXI. 91. an. 1436 : am- Gyon. 464. 

spectans; szerzesi, szerzemenyi. Cher. Jus. 

. bassiator... domini admorati regi bei. Adonidis horti, apud graecos hiber- Eccl. II. 112. Extraordinarii modi, quibus ius 

Adnasci,nasci in .. .rajta keletkezni. nacula plantarum brevi tempore virentium; patronatus acquiritur sunt privilegium et prae- 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 39. Aliqui- Adonis kertjei. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. scriptio adquisitiva. 

bus arboribus — viscus adnascitur. P. II. 134. Adonidis horti. Applicatur haec Adquisitum, res adquisita, acquisita; 

Adnata (sc. tunica oculi); szemheja. paraemia rebus leviculis parumque frugiferis et szerzemeny. Georch. Ert. 112. Es illyen akar 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 201. Exad 

brevem praesenlemque duntaxat volupta- eredetileg ugyan vite"zseggel (sago) akar ke- 

quibus (tunicis) prima et extima est: Adnata, tem idoneis. 

sfibben tudomSnyi erdemmel (Toga) kir. ado- 

quae maximam partem oculi circumtegit et Adoptare, (Du C.) omni voto optare, denicinynal fogva szerzett fekvo joszag monda- 

vocalur etiam a colore Alba. 

siderare ; vdgyva vdgynl. Batty. Leg. T. II. tott kezdetben torvenyes ertelemben vett ad- 

Adnexive, adnectcndo; hozzdcsatolva. 82. an. 1075 : adstruere ecclesiam adoptavi. quisitumnak. 

Georch. H. T, II. 87. igy lehet a^ keremeny p. Adoptare in Senatum, cooptare; Adrepartire, assignare, dividere; be- 

o, magvaszakadas es kirally igazsaga erejevel vdlasztani, felvenni. Wagn. 

osztani, felosztani. Juriev. Jur. Met. 180. 

(titulo defectus adnexive cum Jure Regio). Adoptativus, 3., adoptans; orokbe- Judicia Districtualia cum adrepartitis sibi 

Adnexum, i, scriptum annexum, adfogado. Pesty Szor. III. 80. Adoptativa fra- Substitutionibus omnes et solas illas lites coiunctum; 

fuggelek, toldalek, melleklet, ternitas.gnoscunt. 

Kass. Jur. Civ. I. 268. hanc in aequa- 

csatolmdny. It. annesso. Kass. P. P. 1, 206. Adoptiani, (Du C.) Haeretici, qui auctoles quinque partes adrepartiatur. 

scopo publications praetitulatis Dominationiribus Felice et Elipando in Hispania Episcopis Adressatio, actus delegandi ad monebus 

Vestris in adnexo transmittitur. asserebant: Christum secundum naturam hutam solvendam; utalvdny. Art. D. 1840. p. 83. 

Adnihilitare, ad nihilum redigere, demanam nonnisi adoptione et gratia Dei esse Adressatus, qui iubetur pecuniam sollere, 

exstinguere, tollere ; megsemmisiteni. Dei fllium. Damnati sunt in synodo Francofurvere; utalvdnyozott. Art. D. 1840. p. 65. 

It. annichilare, annientare. Fejer. X. 1. 685. tona sub Carolo M. anno Christi 794. Jezus- Adriastica sors pro: adrastea sors, 

et wille Rewth vocatarum destructe essent et fiusitok. Nagy Hier. 

sors dura ; balszerencse. Gyon. 483. 

adnihilitate: 

Adorare, (Du C.) in sacris literis et Adrumare, (Du C.) rumorem adferre; 

Adnigrati, (DuC.) prostrati, subacti,vili- apud scriptores ecclesiasticos saepe pro hono- zajgdst tenni, hirt beszelni. Gyon. 490. 

ficati; levereitek, lenyomottak. Gyon. 453. rare et venerari; imddni, tiszlelni. Nagy Adscititius, flctus, ascitus; dl, hamis, 

Adnodare, firmare; lekotni. Ljub. Hier. 

it. ascitizio. Art. Diaet. Pos. 64. scienterque et 

Moh. SI. 1. 93 : scripturae vinculo debeant ad- Adorator, sacerdos; pap. Georg. Sirm. temerarie in adscititio nomine et Persona 

nodari. 

1, 51. Et ista coram Deo altissimo in me- perseveraverint. 

Adnullatio, actus in nihilum redigendi; mencione faciebant viri adoratores et sic Adscribere in charta, in codicem, 

megsemmisites. Batty. Ger. 205: Huic... amplius unus comparuit. 

commentarium referre; beiktatni, bevezetni, 

comparantur impii, quo illorum quanto sit pro- Adormitare, obdormiscerc, somnus bejegyezni. Wagn. 

futura adnullatio, patenler omnibus inno- opprimit aliquem; elszunyadni. Prot. inq. Adscriptitius gleba3, (Du C.) servus, 

tescatur. 

237. XX. et quando claudebatur chorus, ibat qui terrae adhaeret, qui neque testari neque 

Adobrutus, 3., obrutus ; megterhelt, ad labium claustri et frequenter tantum orabal aliter de rebus suis disponere potest, nisi con- 

elhalmozott, eldrasztott. I116sh. Dialog. 305. ibi, quod ego me adormitabam. 

sentiente domino; roghoz kotbtt. Kol. Am. 

nunc nova fallacia manibus pedibusque pro- Adornanientum, ornamentum; ekes- II. 110. 

movenda est, quae animum meum adobrutum seg, disz. Beng. Ann. Er. Cttnob. 308. in Adsecundare, favere, obsecundare; 

adstante curarum fluctu pristine tranquilitati adornamentum Marianae statuae Remeten- kedvezni. II. Rak. Gy. 325. 

restiluat. 

sis monile aureum ... pio dono contulit. Adsemel, uno eodemque tempore, lo- 

Adoha (Du C.) omne servitium pecu- Adornatio, actus ornandi; diszites, tus ; egyszerre. Juriev. Jur. Met. 56. Vox

Adsertivttg Aduncare Aediculse puteaies 

Schicht in cultura metallica varias habet significationes: 

in Ustrinali cultura denotat massam, 

quae adsemel exuritur. 

Adsertivus, 3., asserens; erdsitd, dllito. 

Kaprin. Eloq. II. 22. Unde modus iste 

asserens vel ut vulgo dicitur assertivus compellatur. 

Adsessor, assessor; ulnok.Prise.Serv. 

p. 28 : Adsessores erant in Tribunalibus partim 

supremis partim subalternis Praetori additi 

Judices. Ulad. Deer. VI. art. 3. 

Adsignilicare, signiflcare; jelenteni. 

Corp. Gram. 129. 

Adspergillum, aspersorium (Du C.), 

vas sacrum ad adspergendum, inslrumentum, 

quo aqua lustralis adspergebatur a sacerdolibus; 

vizhinto, szentelo ecset, borosta. Cher. 

Jus. Eccl. II. 147. Nagy Hier. 

Adspergo, inis, pulvis ad inspergendum 

usitatus; hintelekpor. Slreupulver. Poor 

J. Zsebsz. 74. 

Adspoiidere, promittcre ; igerni, biztositani. 

Ke. Or. Spir. S. A. 3. 4: Tales 

Ethesias... nostra expectabat conditio ... 

quae periculoso e portu rerum humanarum soluturis 

... cursum secundae navigationis adspondeant. 

Adstatio, adiumentum, opera; tdmogatds. 

Ger. Beistehen. An. Sc. I. 386. an. 

1587: ne ... per ... nocivam Proteslanti adstationem 

... iuribus ... videatur derogare. 

Adstrictorium lorum caligarum, 

lorum braccas constringens; nadragkotd. 

Ger. Hosenriemen. Par. Pap. 

Adtinere, advenire, clerkezni. Fej. VI. 

148, 150. 

Adtltulare, ascribere, in album referre, 

ad titulum Ecclesia? promovere ; bejegyezni, 

beczimezni, beavatni valamely egyhdzba. 

End. p. 352. Synod. Strigon. 18: nullus habeatur 

in clero, qui non est adtitulatus 

alicui ecclesiae. 

Adtitulatio, actus ad titulum Ecclesiae 

promovendi. V. attitulare; beigtatds, beavatds. 

Nagy Hier. 

Aduch,pro: adhuc;weV7.Thok.Diar.488. 

tamen aduch gratiore litlere Celsitudinis Vestrae 

videbit. .. Aduch interrogavit me: Quot 

homines apud se princeps habet. Resposui: 

Habebit aduch sua Celsitudo cum universis et 

singulis millia et quingenlos, p. 489. quia sunt 

70 dies, postquam discessimus et aduch post 

nos veniunt aliquse copiae. 

Adulanter, per adulationem,modo adulatorio 

; hizelgdn. Verancs VI. 46. Haec a me 

adulanter profecta ne existimes velim. 

Adulatorculus, i, parvus adulator; 

kisded hizelkedo. Gyon. 816. 

Adulterascere, frequenter committere 

adulterium; gyakorta hdzassdgot torni. 

Gyon. 518. 

Adulteratio, destructio; megrongd- 

Ids, hamisitds. Jogt. Eml. T. II. 2. p. 42: 

Statuitur, quod si quis in ejusmodi pontium 

adulteratione delatus . . . merit... Kass. 

Ench. III. 

Adunare, colligere, in unum cogere, 

congregare, glomerare; egyesitni. It. adunare. 

S. de Kz. Chr. I. 2, 1.: pracones in castris ad 

exercitum Hungaros adunabant. II. 1, 16 : 

exercitum ... se adunavit, sicut apes. II. 1, 

18. Francia et Germania in unum adunati. 

Adunatio, adiunctio, consociatio; egyesites. 

Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 471. Poten- 

tia ipsorum invalescendo quo adunacione 

consueta facta et in finale externium etc. 

Aduncare, (Du C. unco illigare, trahere) 

curvare ; horgasztani. Gyon. 527. 

Adurgere, urgere; surgetni. Jos. Repr. 

22 : sedes Restauratorias adurgere. 

Adursio, (ab adurgeo) instigatio ; heves 

surgetes, zaklatds. Rdk. On. p. 292.1.32— 

33. (33.):... accesserat me supremus Imperii 

Cancellarius cum nova adursione et invitatione 

... Magy. Jogt. Eml. I. 428. 

Adursorium, i, actus urgendi; sur- 

getveny. Pest. Var. Levt. 

Advagire, eiulare sicut parvuli solent, 

vagire ; nyoszorogni. Jan. Pan. Poem. I. 59: 

Hyanteos jam nunc sine reptet ad amnes Parvulus, 

et Phoabo velit advagire canenti. 

Advalvare, valvis afflgere; ajtora szogczni. 

Moln. Patv. 21. Postquam hsec flnita 

sunt, Sessio ab Excellenlissimo Domino Comite 

Regni Palatino indicitur per schedam portae 

Domus Regnicolaris advalvandam. 

Advectio, actus advehendi, vectura; 

szdllitdSjfuvarozds. Tor. Tar. 1889. p. 607. 

pro Advectione ladularum vulgo Windladen 

aurigis. [vena; idegen. Gyon. 499. 

Advenlicius, i, pro : adventitius, ad- 

Adventualis, (Du C.) ad adventum per- 

tinens ; ddventi. Rak. On. 231. 

Adveiitus, us, (DuG.) Adventus Domini, 

tempus ante sollemnia Christi nati; Ur jovetele. 

Georch. H. T. I. 92. 

Adverbiascere, mulari in adverbium; 

igehatdrozovd vdlloztatni. Corp. Gram. 

631. similiter fit cum multis aliis adiectivis in 

s terminatis, quae vulgo per geminum ss adverbiascunt 

ut: hamissan, iiressen. 

Adversaria, Protocollum; jegyzdkonyv. 

Wallaszky 475. denique quovis exeunte 

mense, adversaria (Protocollum) in quse 

negotia, ad rem litterariam spectantia, in commissione 

referenda sunt, Maiestati Regise pro 

statu notitiaa submiltere. 

Adversipedes, Antipodes; ellenldbasok. 

Bel. Geog. 22. 

Adversitas, res afflictae, res adversae, 

casus adversi, res turbida?, asperae, fortuna 

adversa, calamitas; szerencsetlemeg, baleset, 

akaddly. It. avversita. Wagn. Fej. IV. 2, 93. 

III. 114. 

Adverteiitia, ae, (Du C.) observatio, 

nota, animadversio; meggondolds, megfontolas, 

figyelem. Pel. De s. Andrea s. II. c. 2. 

Si hoc facial ex intentions seu advertentia 

scandali. 

Advertentiam habere, animum advertere; 

figyelni. Ljub. Mon. SI. XII. 271. an. 

1418. 

Adverucat, (pro : adveruncat V. Du C.) 

multum verum facit; sok igazat, bizonyt 

teszen. Gyon. 506. 

Adviare, moristrare, instruere. V. s. 

Bruscare; utasitdst adni. 

Advicinus, vicinus; toszomszed. Kass. 

Jur. II. 87. 

Advigilium, (Du C.) Laudes quae matutinum, 

seu Vigiliarum offlcium per tria nocturna 

divisum claudunt; dicsdito zsolozsma. Nagy 

Hier. 

Advisamentum, avisamentum q. v. 

Ljub. Mon. SI. IX. 199. an. 1411. 

Advisatum lacere, attentum facere, 

monere aliquem; figyelmeztetni. Frak. Mdt» 

lev. II. 81. 

Advivere, (DuC.) adhuc vivcre, superstitem 

esse ; meg elni. Gyon. 521. 

Advitalitas, usura, ususfructus; haszonelvezet. 

It. usufrutto. Beng. Ann. Er. 

Coen. 529. facto cum eodem contractu pro 

cedenda advitalitate... 

Advocare, in causa defendere ; vedeni. 

Han. Mon. Jur. T. I. 13. an. 1265 : advocati 

debeant eligi, qui debeanl advocare. 

Advocata, ae, fern, ad Advocatum; 

ugyesznd. Fej. X. 4, 523. quam in Gloriosissima 

saluatoris nostri genitrice eiusdem 

regni nostri Protectrice et singular! Advocata. 

Advocatia, ae, opera forensis; V. Scultetia; 

ugyvedelem, tigyvedseg. Wagn. Vuch. 

Jur. Feud. 54. et s. v. Feudum Advocatise. 

Advocatiae nomine interdum significatur 

omnimoda iurisdictio et aliorum quorumvis 

iurium, inde saepe factum est, ut advocatis 

non tantum defensio, sed et iurisdictio alta 

exercenda concredita fuerit. Prist. p. 92. text. 

s. v. Homo regius. Schwart. Scult. 14. s. v. 

Sculletus. 

Advocatia3 jus, jus iura, bona et facultates 

ecclesiae tuendi; egyhdzvedjog. Kon. 

Egyh. 122. 

Advocatialis, ad advocatum, procuralorem 

pertinens; ugyvedi. Kass. P. P. 1.153, 

advocatiali examine. Kass. Jur. Civ. II. 183. 

deposito Juramento Advocatiali. 

Advocator, (DuC.) advocatus, patronus 

; ilgyesz. Ljub. Mon. SI. XI. 164. an. 1344. 

Advocatura, ae, munus procuratoris; 

ugyvedseg. It. avvocatura. Kass. P. P. 1.230. 

Studiorum Directionibus intimatur, ne Professores 

public! alia privata offlcia gerant aut advocaturam 

exerceant. 

Advocatus pauperum, vir pauperibus 

defendendis; szegenyek iigyvedje. 

Stat. 196 : Advocatus pauperum, qui decreto 

Fori paupertatem suam legitimantibus 

adsislere gratis sit obligatus. 

Advogaria, ae, officium procuratoris; 

ugynokseg. It. avogaria; avvocaria. Ljub. 

Mon. SI. II. 181. an. 1343. 

Advolutum, i, appendix; melleklet, 

csatolmdny. Kass. P. P. I. 194. in advoluto 

fine publicationis communicatur. 

Adynamicus, invalidus, debilis; erdtlen. 

Bene Med. I. 25. status adynamicus. 

Aeacidinse minse. Szentiv. Cur. Misc. 

Dec. II. P. II. 121. Aeacidinae minae. Accipitur 

pro atrocibus et superbissimis minis. 

Aebes = hebes, stupidus; tompa elmeju. 

Gyon. 545. 

Aebetare, pro : hebetare; tompitani. 

Gyon. 546. 

Aeconomicus, oaconomicus. Molna> 

Patv. 64. 

Aeconomicus, pro: oecumenicus; 

koz,... egyetemes. Tor. Tar. 1888. p. 574. 

in aeconomico consilio Tridentino. 

Aedes topiaria, aedificium specularibus 

continuis instructum; iiveghdz. Kov. 

Oec. 58 : Aedes topiariae, Glashauser, melius 

ac pulvini plantis serviunt. 

Aedesiola, ae, (Du C.) sacellum, parva 

ecclesia. Gall, chapelle; egyhdzacska, kdpolna. 

Nagy Hier. 

Aediculse puteales, kalit. Faber. 

Jur. Men. 166. Dominium terrestre in omni 

casu obligalur admittere, ut in suo fundo cultura 

Metallica et quae necessarium cum ea 

nexum habent, exerceantur; proin acervi mi-

icare Aemulabilis Aera 17 

nerales efundantur, aediculae puteales 

(Kauen) struantur, via3 et semitae parentur. 

Aedificare, (Du C.) exemplum praebere, 

docere, instruere; epuletesse tenni. Batty. 

Leg. III. 633. an. 1498: cuius doctrina merito 

populum aedificare valeat. 

Aedificatio, (Du G.) exemplum bonum; 

epules. Batty. Leg. III. 619. an. 1498. 

1. Aediiicatorius, 3., (DuC.) utilis ad 

pietatem; epuletes, szivrehato. Nagy Hier. 

2. Aedificatorius, 3., ad aedificandum 

pertinens. (Du C. al. s.); epite'si. Szdz. XIII. 

684. de re aedificatoria. 

Aedilis, qui rebus in schola invigilat; iskolai 

tdrgyakra, e'piiletekre felugyeld. 

Szaz. XXII. 563. 

Aedita, Aeditis, Aedo, etc. pro Edita 

etc. Gyon. 561. etc. 

Aedituus, 1. doctor, magister; 2. ostiarius, 

gradus ecclesiasticus, cui aedis sacrae 

custodia incumbit (Du C.) 1. tanitdj 2. egyhdzfi. 

1. Teut. Schul. 5. et 349. 2. Cod. Dip. 

Arp. Cont. VI. 65. Szirm. 

Aedon (gr. &Tj6(ov) luscinia; filemile. 

Gyon. 559. 

Aeginea, orum, magnum onus rerum 

venaiium ; bdl marhdk. Par. Pa~p. 

Aegloga, ecloga; pdsztori dal. Gyon. 

564. Aegomasta alba, fehfr kecskecsecsu 

sz6H6. Weisse Gaistutten. si. Koze. Czeczky. 

Kov. Oec. 73. Aeg. al. baccis oblongis, qui diu 

servari possunt. 

Aegomasta rubra, fekete kecskecsecsu 

szolld. Rothe Gaistutten. Kov. Oec. 

73: Aegom. rub. durabilis et magis nigra 

quam rubra uva. 

Aegogropilse, aegagrobilus Plin.; belgecs. 

Gemsenkugel. Gros. H. Th. I. 185 : Non 

desunt in ovibus Aegogropilae seu globuli et 

lana et pifis condensati. 

Aegophonia, vox tremula caprae; 

kecskehang. Bene Med. II. 53. per stethoscopum 

sub loquela aegri percipitur vox tremula 

— aegophonia, 1.36. Cf.Pectoriloquium. 

Aegrippella ars, ars medendi, aegritudinem 

pellendi. Boc. Hungar. p. 165 : 

Quern rursum baud merito imbecilliorem 

(Ut rumor mini dictabat ore, 

0 mendace) iterum artis aegrippellae 

Usurpare domi cibos putaram. 

Aegrire, aegrotare; betegeskedni. Series 

Ban. p. 53: Supersunt literae... Reginae, quae 

aegriente Ludovico publica negotia procurasse 

videtur. 

Aegritudinarius, 3, aegrotus; beteg, 

passio aegritudinaria: aegritudo, betegs6g. 

Cod. Dip. Arp. V. 72. nobis taliter retulerunt, 

quod licet predictus Michael passione 

aegritudinaria laboraret, tamen mente sanus. 

Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 210. 

. Aegylos, (apud Calep. an. 1609. Aegilops) 

ascensus (Calep. abscessus) inter nares, 

per quern pituita destillat; az orr porczogoja. 

Gyon. 563. 

Aegyptia, ae, vales cingara; javas czigdnyasszony. 

Hor. Mem. 651. 

Aegyptiaca servitus, crudelis, dura 

servitus; egyptomi, sulyos szolgasdg. 

Mpnm. Comit. IV. 75. ad eiusmodi labores 

minis, mulcta seu yerberibus eompellere praesumant 

et aegyptiaca servitute crucient. • 

Aegyptius, Cingarus, Zingarus; czigdny. 

Veranes. Hist. I. 303. Ubi autem flu- 


vium coepissemus trajicere, alii Turcae occurrunt, 

inter quos unus erat caeteris habitu veslituque 

amplior eteos quinque Aegyptiiâos 

nunc Ciganos sive Cinganos appellamus, una 

eadem catena collo vinctfet ordine tracti sequebantur. 

Aemulabilis, aemulatione dignus, saepc 

ut substantivumadhibetur; utdnzdsramelto. 

Jan. Pan. Poem. II. 21. Nam aemulabile nee 

honestum ex turpi nascitur. 

Aenigmaticus, alviyftanxdq, obscurus, 

arcanus, detegendus, explicandus; rejtelyes. 

It. enigmatico. Vern. Psych. 448. Dec. 

Bar. Praef. XLIII. 

Aeolibarbitum: a pcetis Aeolis, quos 

et Horatius laudat; eoli hdrfa. Aeolsharfe. 

Greg. Aesth. 27. denique tonus aeolibarbiti 

nonne aliquid divini continet. 

Aeolia lyra, Aeolibarbitum, ita nominata 

a pcetis Aeolis lyricis celeberrimis. 

Vern. Psych. 209. qui ingenium hoc per suam 

irritabilem facileque excitabilem nervorum lusum 

aeoliae lyrae, quae ad levissimum ae'ris 

afflatum caelestem tonum elicit, non absimile 

esse, expertus esl. 

Aephonotrophium, (Du C.) pro: 

'EKvqxavoTQoyiov. Locus, in quo.aluntur Cantores 

; enekiskola. Nagy Hier. 

Aepolium (urbs Sarmaliae ad ripam ulterioris 

Istri) non recte pro: Aepolus ad Hygin. 

Astr. 2,1. caprarum rex. Hyg. caprarius. Gyon. 

601. Aequaliare, aequalem facere; egyen- 

I6ve tesz. Magy. Jogt. Eml. I. 143. 

Aequalibra, ae, iuste, aequo pondere; 

egyenld mertek. Fej. X. I. 403. recensitis et 

mature in animo nostro reginali aequalibra 

praemetitis multifariis fldelitatibus et praeclaris 

innumeris obsequiis et laude dignis sinceris 

famulatibus... 

Aequalista, ae, aequalis conditionis stu- 

diosus; az egyenlosegi jog veddje. Tor. 

Tar. 1887. p. 663. Angli fortiter se gerunt, 

iam represserunt aequalistas id est eiusmodi 

fatuos, qui omnem politicam subordinationem 

voluerunt eversam. 

Aequanimiter, aequo animo; nyugodtan, 

egykedvun. Wagn. 

Aequatria, ae, pro aequabria, lanx 

aequa et libramentis paribus; egyensulyu 

mertek. Szaz. II. 158. sed ad pondus et 

mensuram civitatis recurrat, dempta aequatria, 

in qua pecunia seu denarii ponderantur 

et mensurantur. 

Aeque-4antum, tintundem; ugyanannyi. 

Wagn. 

Aeque tot, totidem; ugyanannyi. 

Wagn. 

Aequidiale, Aequinoctium; e'jnapegyen. 

Gyon. 624. 

Aequidicus, 3., veridieus; igazmondo, 

igaz. Cjvit. Spec. 168. Eunomia eondire 

meos persaepe labores sum solitus; Mysta hinc 

dicor et Aequidicus. 

Aequidistantia, ae, distantia aaqualis; 

egyenld koz, egyenlG tdvolsdg. Szentiv. 

Cur. Misc. Dec. II. P. 1. p. 3. 

Aequidistare, aequaliter distare; 

egyenld tdvolsdgban lenni. Curios. Misc. 

80. Eaedem duae extremae spirae et omnes reliquae 

intermediae appellantur Parallel! Solis hoe 

est circuli aequidistantes aequatori a Sole 

descripti. 

Aequilibrare, aequilibrio congruere, 

pretium aequare vel pretio aiquare; ertekben 

egyezni, egyenlo ertekunek lenni. Sim. 

Num. 20. Atqui fere aequilibrantur ad assem 

omnes bene conservati aurei, cum nostris, 

prout hoc plerique omnes Scriptores Numismatici 

dicunt. 

1. Aequilibrista, ae, pitaurista ; sulyegyenlitd. 

Phil. Musz. 

2. Aequilibrista, Indifferentista; aszabadakarat 

egyensulydt vitato. Imre Phil. 

356. Indeterministae in duas classes abeunt. 

Nempe aliqui tanta religione tuentur libertatem, 

ut earn in perfecto voluntatis aequilibrio 

positam velint et omnimoda quadam ad rationes 

quascunque et elateres indifferenlia; ila ut 

voluntas a nulla ratione seu externa seu interna 

ullo modo moveatur, absit ut necessitetur, 

el hinc Aequilibristae vel Indifferentistae 

nominantur ... 

Aequilibrium votorum, aequalis 

numerus suffragiorum; voksoknak egyenldsege. 

Szirm. 

Aequiparantia, ae, (Du C.) proprietas, 

conditio rei, quae aliam rem aequiparat; aequiparalio; 

osszehasonlito tulajdonsdg. Pazm. 

Dial. 373. 

Aequipollentia, ae,valor idem; egyenertekuseg, 

egyenertek. Pazm. Dial. 406. 

Magy. Jogl. Eml. I. 481. 

Aequipollere, tantundem valere, eiusdem 

prelii, momenli esse; egyertekunek 

lenni. Pazm. Dial. 442. Wagn. 

Aequivalens, res eiusdem prelii, momenli 

; szint annyit erd (joszag), egyener- 

tek. Georch. H. P. HI. 184. 

Aequivalenter, aaquo prelio, aequaliler; 

egyenertekuen, eggenlon. F. Balass. 

Casul Steph. App. Bonae fidei possessor non 

tenelur reslituere nisi rem et fruclus formaliler 

vel aequivalenter exlanles. Fej. IV. 2, 

109. iurando aequivalenter sibi obligalo. 

Aequivalere, pretio exaequare, tanlundem 

valere; egyenertekunek lenni. It. equivalere. 

Gall, equivaloir. Vern. Met. 38. Totum 

aequivalet omnibus suis partibus simul sumtis. 

Wagn. 

Aequivocatio, ambiguitas nominis; 

ketertelmuseg. H. equivocazione. Vern. Phil. 

Mor. 368. lamen id per deliberatum falsiloquium 

seu mendacium huiusque species pula: 

aequivocationem, reservationem menlalem 

recte nonnunquam fieri posse negamus. Wagn. 

Aequivpcatum, i, subst. res sensus 

duplicis, ambiguum; ketertelmu dolog. Pazm. 

Dial. 233, 

Aequivocus, 3., (Du C.) vagus, homonymus, 

improprius, ambiguus; ketertelmu, 

ketes. Severin 30. 

Aer, generis neutrius; Batty Ger. 49. referamus 

gratias Crealori, qui coelum Angelis, 

aer volucribus dedil. 

Aera, tempus, aetas, temporis cardo, 

nota; korszak, II. era. Curios. Misc. 434. 

Epocha sive Aera nihil aliud est quam memorabile 

aliquod Tempus, a quo ob insignem 

rem aliquam in eo gestam annorum series, ordo 

el Numerus deducitur. Hinc variae sunt Aerae 

sive Epochae : i. Aera Mundi, quae incipil 

ab ipsa crealione Mundi. 2. Aera diluvii 

Universalis, quae a Diluvio sumil initium. 

3. Aeraurbis conditae, quae ab urbe Roma 

condita. 4. Aera Graecorum, quae a principio 

regni graecorum. 5. Aera Christi, quae a 

Christi nativilate. 6. Aera Austriaca, quae a

Aerameti Aes 'mntualiciuttli Afferartf 

Rudolpho I. Imperatore. 7. Aera Constantinopolitana, 

quae a condita nova Roma seu 

dedicatione Urbis Const, deiparse facia. 8. Aera 

Arabica seu Turcica sive Hegira, quae a 

fuga Mahometis ... sua sumunt exordia Curios. 

Misc. 435. 9. Aera Juliana, quae ab 

institutione Calendar!! per Julium Caesarem. 

iO. Aera Gregoriana, quae ab instauralione 

eiusdem Calendarii per Gregorium XIII. 44. 

Aera Philippica, quae a morte Alexandri 

Magni. 1%. Aera Consulum, quae ab inehoa- 

UoneConsulumRomanorum. 43. Aera Olympiadum, 

quae a prima inceptione Ludorum 

Olympicorum sua sumunt exordia. 

Aeramen, (DuC.) aes. It. rame Cf. Ramen 

; ercz, rez. Magy. Tor. Tar. IX. 37. 

Aearandantur, (Du C. aearadando, 

aeradare) fors. legendum : aeradantur vel arean 

tur, (ex area) triturare fruges; csepelni. 

Gyon. 1918. 

Aerarialis, ad eerarium pertinens; 

kincsldri, penzugyi. Ger. serarisch. Faber. 

Jur. Met. 41. Ut cum venditione tam aerarialium 

quam privatorum frustorum mineralium 

procedendum. Kass. P. P. I. 294. ast potius 

proventus aerariales exinde resuHantes in 

annum singulum minorare. 

Aerarialis Domus, domus aerarii 

publici; kincstdri hdz. Pest. Levt. 

Aerarium Cinicum, Aer. Zinci; on 

tdrhdz. Szaz. XVII. 799. 

Aerarium ecclesiasticuni, V. 

Fundus religionis. Nill. Symb. 671: exhausto 

aerario ecclesiastico. Religionsfond. 

Aerarium Regium, kirdlyi kincstdr. 

Bel. Geogr. 499. Aerarium Regium in 

Hungaricam et Metallicam Cameram distinctum, 

bonorum, redituum atque iurium regiorum 

curam habet. 

Aerarium scholasticum, area 

scholae; iskolai penztdr. Beszterczeb. ag. 

gymn. Ert. 1875—76. 29. 

Aerarius, prsefectus aerarii; kincstarto. 

Szilady Tor. Magy, Tort. Eml. IX. 7. Supremus 

Aerarius sive Tefterdar. Olah. Cod. 

Ep. 525. 

Aerea campana, tormentum castrense 

; tdbori dgyu. Hist. Sig. 729. 

Aeriani, Aerii heeresiarchae discipuli, 

quos ecclesia circa an. 360. excommunicavit, 

quia inter episcopos et sacerdotes nullum discrimen 

interesse asserebant; Aerius pdrt- 

hivei. Nagy Hier. For. Scr. p. 26, 27. Not. 

rel. I. 238. 

Aerilaber, eerarius (faber); rezmtives. 

Egri Levelt. 

Aeromanta, qui ex statu aeris vaticinatur; 

legjoslo. Nagy Hier. 

Aeromantia, ae, vaticinatio ex ae're 

(Isid. Orig. 8, 9.) legjoslat. Nagy Hier. 

Aerometria, ae, mensura aeris; legmeres. 

Ger. Luftwagekunst. Rev. PI. 16. 

• Aeruminosus, 3., aerumnosus; bus, 

faradalmas, bajjal teljes. Verancs VIII. 80. 

Zolnokensis vero non contentus miserse et 

aeruminosae plebiculae solitis muneribus... 

Aerumna, Unirotum, q. v. 

Aeruscare, pecuniam colligere; penzt 

gyujteni. Gyon. 658. 

Aes conducticium, auctoramenlum; 

toborzo dij. Werbegeld. Arch. Rak. IX. 79. 

loco aeris conducticy pro uno eiusmodi 

Equite Hungarico Imperiales seu Talleri 6. 

Aes flavum, orichalcum; sdrgare-z. 

Messing. Tomts. 98. Zincum, Plumbum, Stannum, 

Arsenicum, Aes flavum, Cuprum etc. 

Aes mutuaticium, quod mutuatur; 

kolcsonpenz. Verancs. IX. 293. Cuius expeclatione 

tamdin tractus, illud quoque me excipit 

damnum, ut interim victitans aere mutuaticlo, 

totam fere aut maiorem eius partem absumant 

mihi foenera. 

Aesculeatus, 3. glandibus pastus; 

makkal hizlalt. mitEicheln gemaslet. Kronst. 

I. 377. 

Aesophagus, i, oesophagus; nyeldgege, 

tor ok. Maty. 21. 

Aesthesis, gustus, sapor cultus; izles. 

Jokai Regi jo Tbl. 1, 83. S. Benk6 Top. Misk. 

II. aesthesis in indutu exquisita. 

Aestima, loca umbrosa, in quibus per 

sestatem vitatur solis ardor; drnyekos, burkos 

hely. Gyon. 671. 

Aestimabilitas, prelium; a tiszteletre 

valo erdemes volta. Szentiv. Cur. Misc. 

Dec. III. P. X. 69. Hoc autem augmentum 

beatitudinis accidentale est ex eo genere 

additionum, qu« ex essentia sua habent aestimabilitatem 

praecipuam ab eo, cui superaddunlur. 

Aestimalis, in quo cst aliquid pretii, 

pretiosus, cams; becses, drdga. Cod. Dip. 

Pat. V. 219, 316. Extunc pro ipsius servicys 

et efusionibus sanguinum ducentos florenos 

auri sine rerum estimalium eidem Anthonio 

aut prolibus suis deponere debeat et teneatur. 

Tor. Tar. 1888. p. 566. vestis aestimalis de 

veluto dupplato. 

Aestimare, opinari (Du C. aestimatio, 

opinio); velekedni. Batty. Ger. 58. 

Aestimare ad (marcam) pro ablative ; 

becsiilni -ra, -re. Hor. Mem. 350. 

Aestimationales, lit. pretium, valorem 

continentes; becsus level. Georcb. H. 

T. III. 365. 

Aestimatioiialis, ad aistimalionem 

pertinens, aestimationale pretium; becsdr. 

Pfahl. Jus. Georg. 268. Potest tamen emtor 

fundos seu potius meliorationes eorum supra 

pretium aestimationale et investitum 

emere. Kass. Jur. Civ. I. 197. Kovy. El. 437. 

Art. D. 1840. 26. valor aestimationalis. 

Aestimaticius, 3., aestimationalis; 

becslesi. Opin. P. III. Sec. V. §. 4. p. valoris 

aestimaticii. 

Aestimatrix, quae aestimat; meltd- 

nyos itelo. Euch. p. 40 : Augusta Maria The- 

resia rerum hominumque aestimatrix. 

Aestimium, (Du C.).aestimatio; becsules. 

It. stima. Vern. Psych. 255. In nonnullis 

liominibus celerrime compa&s\o,aestimium, 

inclinatio oriuntur. Funda David. A. 2. 

Aestivalis, aestivus; nydri. Thok. Diar. 

II. 351. Una chlamys nova, ex panno Anglicano 

aestivalis nigra. Szentiv. Cur. Misc. 50. 

Aestuarium, (Du C.) sudarinm, hypocaustum 

; izzaszto furd6. Quell. Sieb. 1.126. 

an. 1486. acstuarium pauperum. 

Aetatem, apud. Calep. pro diuturno et 

continuato tempore, diu ; sokdig. Gyon. 678. 

Aeternalis, aeternus. It. eternale; orok. 

Wagn. 

Aetemaliter, (Du C.) in aeternum; 

orokke. Sup. An. Sc. II. 23. an. 1303. 

Schwart. Scult. 147. 

Aeternare, posteritati commendare 

(Du C.) megorokiteni. Rit. exp. ver. G. 

3-—2: pristaldo premissam caiisam eo ordine 

ac tenore, quo scriptum est, enarravit et presentibus 

literis aeternari fecit. 

Aetides: &erog, aetites (Plin.) saskd. 

Adlerstein. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 1. 

p. 183. Aetides in nidis Aquilarum invenitur. 

Aquilae hos lapides nidis reponunt sive, ut serpentes 

et venenatos animantes fugent sive, ut 

facilius ova parturiant, nam et alias foeminis 

applicatus partum accelerare creditur. Kecskem. 

Otv. 171. 

Aetiologia, gr. ahio).oyia}c,ogmlio conditionum 

morborum (Du C. aethologia); okadds. 

Bene Pol. 229. 

Aevum, i, Aeternum; in Aevum = in 

perpetuum ; ordkkevalosdg. D. Raczk. p. 6 : 

in aevum duximus eximendos. 

Afebrilis, sine febri; Idztalan. Poor 

J. Zsebsz. 111. 

Affactura, 33, vel afflactura, reliquiae 

navis fractae; res, quas ventus in mari afflat; 

hajotoredek. Ljub. Mon. Jur. P.I. V. III. 212: 

si navilium ... inveniret aliquam affacluram 

... unam partem habeat... navilium. 

Alfamentum (DuC. Affamen) svavitas 

loquendi, affabilitas; kegyes, Idgy, nydjas 

beszed. Gyon. 735, 

Aifanise, arum, fabulae pueriles, ineptiae; 

haszontalanmendemonda.Exam. Aet. c.2. 

Allangare, inquinare; bepiszkitani. 

It. affangare. Prot. inq. 258. XXX : aliquando 

habebat vestimenta sua affangata usque ad 

genua. 

AHannum, labor, cura; munka, baj} 

gond. Dip. rel. reip. Rag. 190. 

Aifatomia, se, vel Affatimia (Du C.) 

1. traditio, 2. donatio, 3. statutio. 4. dtadas, 

2. adomdny, 3. beigtatds a birtokba. Nagy 

Hier. 

AHectanter, ardenter, intimo animi 

sensu ; buzgoan. Maty. kir. lev. I. k. p. 19 : 

Quare vestram landabilem serenitatem.... 

confldenter et affectanter requirimus. 

Afiectatus homo, alieni moris imitator 

infelix vel inscitus; szenvelgd, kenyeskedo', 

affektdlo ember. Wagn. 

Afiectionatus, affectionis plenus; 

studiosus, inclinatus, gratus; ragaszkodd, 

szereto, It. affezionato. Szilady for. Magy. 

Eml. VI. 482. Celsitudini Vestrac affectionatissimus 

famulus J. A. Benenotus. Verancs. 

IV. 45. quoniam erant ipsi fldeles et affectionati 

omnino ad excelsam portam nostram. 

Alfectionem alcuius habere, 

esse in amore, diligi- ab aliquo; kegyeben 

lenni, szerettetni. Wagn. i 

Allectuose, valde, vehementer, graviter. 

S. de Kz. Chr. prooem.: cum vestro cordt 

affectuose adiaceret Hungarorum gesta cognoscere. 

Sidon. ep. 4, 11. 

1. Aff ectuositas, (Du C.) affectus; vonzalom. 

Pel. Pom. de S. Joan. s. 1. c. 5. loannes 

excessit alios discipulos ratione affeetuositatis. 

2. Af iectuositas, (Du C.) affectus, conalus; 

tb'rekves. Batty. Ger. 66. cum omni 

affectuositate blasphemus. 

Alfectuosus, 3., affeclu plenus (Macr. 

Tert.); szeretetteljes. It. affettuoso. Cod. Dip. 

Arp. Cent. IV. 4. et ob hoc ipsam tam affectuosis 

monitionibus prevenimus volentes, ut. 

Affectuosa imago, ad ingenerandam 

pietatem idonea; kegyeletes kep. Wagn. 

Aflerare, 1. «ircumducere ferro (DuC. 

alio sensu), 2. equo inducere soleas ferreas;

Afferatio Affinatura Agarium 

i. megvasalni, 2. m egpatkolni. 1. Kronst. coquere; /mom'tani. Magy. Tor. far. IX. 37. megfejteni. Batty. Ger. 30. Tres pueri... 

II. 618. 2. III. 66 : soleas afferavit equo. Ljub. Mon. SL I. 297. 

eliguntur ad confessionem atque fornacem, 

Afferatio, actus ferro circumclucendi; Affinatura, SB, purgatio mctalli; fino- quorum sacratissimum hymnum omni nube 

megvasaldx. Kronst. II. 554. affe.mtio romitds. Ljub. Mon. SI. IV. 288. an. 1391. sol- involutum affurcilare desideramus. 

larum.vat 

ducatos ... officialibus getti pro affina- Affuturus, 3. futurus; jovo, legkoze- 

Afferrumiiiare, ferruminare; odatura. Magy. Tor. Tar. IX, 38. 

lebbi. Kass. P. P. I. 214. modo proin proviforr.asztani. 

Tomts. 252. Per medium arma- Affirmanter, affirmando, aftirmans; sorio usque ctffutura quippe Rogni Comitia 

turae... transit filum metallicum ... eidem erositve, dllilolag, igenloleg. It. affer- clementer nominare dignata est. 

armaturae hermetice afferruminatum. mando, Veraucs XI. 4. Quantum aulem hoc sit Afium, opium; mdkony. Tor. Tar. 1890. 

Affiaium idem quod Affisum, arma- verum, quod tarn affirmanter scribimus. p. 278, 305. 

menta navis ; hajokotelek. Fej. V. II. 282 : Affirmative, vere, re vera, re ipsa; Afixare, affigere; odafilggeszteni, (t. i. 

Item quod idem Dominus Rex commodabit valoban. Tor. Tar. 1888. p. 551. quod el pecsetet). Georg. Sinn. I. 83, Mox celeriter 

dicte Universilati Sibenici unam galeam muni- factum affirmative. 

cucurrit etdisposuit aureis lilteras Cesariscum 

tarn affialis et corredis ad navigandum sine Affirmatoria, a;, Litter* afflrmatio- sigillis quattuor consiliariis suis et quintum 

hominibus usque ad finem dicle guerre. nem continentcs; megerosito levet. Cod. suum in medio ajlr-atam et in pargameno 

Af ficcio, reclius afflictio = castigatio; Dipl. Pat. T. II. p. 269. 

subtili. 

testkinzd*. Cod. t)ip. Arp. Cont. VII. 540. Affirmatorius, 3., ad affirmationem Africa, fabrica, officina. Text. v. s. 

Aliter vero Deum nullatenus reverentur per pertinens, ei inserviens ; erdsito', erositesi. Mataeologia. 

ieiunia et oraciones «t afficciones vel alio Fej. T. X. V. Um 79. Universas etiam litte- Afrutabulum, (DuC. affrutabulum) vas- 

quoque niodo. sicut debet facere homo, qui ras tarn iudiciales quam affirmatorias reliculum; edenyke. Gyon. 755. 

Deum credit esse. 

quit nostro in conspectu. 

Atja, dignitas apud Turcas = dux, pra3- 

Affictare, (Du C.) locare ; lerbeadni. Affissum, res adhterentes; czokmok. feclus (Du C.) Dip. Alv. I. 354. II. 200. ad- 

It. affictare. Ljub. Mon. SI. III. 3.: pennittat Anhangscl. Rac. Mon. SI. XIII. 36. an. 1348. duxerunt again. Isthv. XI. 183. Sziladi Tort. 

ipsum domos suas affictare et disfictare civi- barcam... cum coredis, paramentis et affissis. Magy. Em. II. kot. Fiigg. Aga. Tulajdonkep 

bus vel habitatoribus ladrse. 

Affisum idem q. Affissum. Fej. V. II. csak parancsnok. A jancsarok parancsnoka = 

Affictitius, commentitius, fictus; kol- 283 : reslituent... galeas cum affisis et cor- jancsar aga. E czim adatik a varparancsnokoktott, 

koholt. Wagn. 

redis et aliis guernimentis eque bonis. nak is. Hasznaltatik a katonai es udvari tisz- 

Af iictus, us, (Du C.) Jocatio, census; Affixattis, 3., aflixo prseditus; rag gal tek czimeiil, mint effendi a polgari hivatalno- 

berbeadds, bcrbevetel. Ljub. Mon. SI. IV. elldtott. Corp. Gram. 159. vox affixata. kok czimzesere. Az ocs «agha»-nak cziniezj 

21. an. 1360. 

Affixio, (Du C.) Modus publicandee sen- batyjat. Vegre «agha»-knak nevezik eunucho- 

Affidacio, fides data, conventio per tentiae in aliquem latse, vel ad valvas ccclesiakat is. Verancs. III. 355. aggam janizarorum. 

fidem; biztositek, biztositds, adott szo. rum affigendo; iteletkifuggesztes. Nagy Hier. Aga Janitzarorum, prajtor militum 

End. p. 628. Andre* III. Libertas an. 129i: Affixorium, fibula; kapocs, tu. Cod. prsetorianorum apud Turcas; janicsdrok pa- 

lisdem hospitibus Austriacis, pro ferri fabricis Dip. Arp. Cont. VII. 411. viginti septem marrancsnoka, janicsdraga. Bel. Geogr. 547. 

loco Eisen-Uurczel cum affidacione in lias cas persolvens de argento, aureos mantelli Verancs. III. 355. Szil. Tor. Magy. EmI. III. 396. 

terras Ultrasilvanas vocalis ... concedimus. taxillos, sertum et affixorium., duos anulos de Agabo, (DuC.) qui negotia pracedit pro: 

1. Aflidare, (Du C.) fidem suam alicui auro et chorlinam. 

Agazo; gondozo. Gyon. 761. 

obstringere, certum facere, probare; biz- Afflanientum, affumentum, Dorn- Agaga vel agagula, 39, (Du C.) lenotositani. 

Szek. Okl. IV. 59. mercatores et hecke. Dieff.; csipkebokor. Schla'g, 2168. cinator, pantomimus ; kerito, csdbito. Nagy 

forenses homines atque viatores quosiibet Afflatura, 33, merces ab. it. affiasare; Hier. 

serie presencium affidamus, cerlificamus taldlo dij. Ger. Finderlohn. Ljub. Mon. SI. Agalar, kormdnyzo, vegrehajto. Tor. 

et assecuramus. Reg. Turm. Prat. 18. Cod. XI. 8. an. 1306 : debeat.., presentare ipsum Tar. 1892. p. 431. Sequunlur etaga sen aga- 

Dip. Fam. Com, de Sztara Vol. II. 11. Rak. sc. Spariverium domino comiti die illo ... quo lar =. gubernatores seu executores supremi 

On. 143. 

invenerint ilium et habebit afflaturam. officiates, qui in publico divan = senatu etiam 

2. Aflidare, despondere; eljegyezni. Afflictivus, 3., vim affligendi habens; sedes suas habent, sed tamen senatum ingredi 

Han. Mon. Jur. P. I. 109 : affidare in . .. sujto. It. aiflitu'vo. Pfahl. Jus. Georg. 286. pcena non admodum necessario coguntur; loco illo- 

uxorem aliquam puellam. 

quoque corporis afflictiva dictari potest. rum alios seu eorum provisores mittere ne- 

Affidatia, sponsio (Du C. affidatio — Kass. Jur. Civ. II. 67. 

gotiaque illorum curare licet. 

sponsalia); biztositds, igeret. Arch. Rak. II. Affluxus, affluentia; csodiiles, oda- Agalarung, plur. genit. pro agalarum, 

166. a ki altal nagy particularitatu affidatidfolyds. Szentv. Cur. Misc. Dec. III. P. III. 6. sicut capiczilerung pro : Capiczilerum. Tor. 

kat teltiink az bavarusnak. 

Propter uberem humorum affluxum. Tar. 1892. p. 431. 

1. Affidatio, asseveratio, confirmatio, Affodillum, albugo (Du C. albumen in Agamia, se, coelibatus, vita Calebs; 

fides data (Du C.); dllitds, biztositds. Opin. ovo) ; tikmonyszek. Gyon. 736. 

notlenseg. Nagy Hier. 

P. I. §. 13. Arch! Rak. I. 30. VIII. 215. Fej. Afforestarc, silvam in forestem, vi- Agamus 3., caelebs (Hieron. adv. Jovin. 

X. 2. 407. In cuius affidationem ct assecuvarium ferarum convertere (Du C.) Uj Magy. I. 15.) notlen. Nagy Hier. 

rationis testimonium praasentes eis duximus Muz. III. 200. Omnes foreste, que afforestate Agape, eleemosyna, refectio pauperum 

concedendas. Tor, Tar. 1887. 556. 

sunt tempore nostro, statim deafforesfentur (Du C.); szeretetbol valo kozalamizsna. 

2. Affidatio, (Du C.) locatio; berbe- et ita fiat de ripariis. 

Decret S. Steph. Regis Hung. lib. 2. cap. 17. 

adds. Ljub. Mon. SI. V. 183. an. 1409. cum Afforis, extrinsecus; kiviilrol. von Agapeta^ erant virgines aul viduse, qua3 

affidiis, affidationibus, molendinis. 

Aussen. Arch. Rak. Vlil. 456. Aurei annuli specie coalibatus ac virginitatis nuptiis nuntium 

Affidia, SB : (Du C.) fides data, promissio afforis encausto vulgo Zomanczio nigro ornati. miltebant et cum clericis in eadem domo ha- 

per fidem ; adott becsiiletszo. Thurocz. La- Afforismus, i, (DuC.) foramen in navi, bitabant ac, ne qua pravi consortii suspicio 

disl. reg. c. 63. 

unde remi emittuntur; hajo evezdinek lyuka. esset, sese invicem dilectas ac dilectos ap- 

Affiduciare (Du C. fidem dare) hortari; Gyon. 738. 

pellabant vel etiam fratres et sorores. DuC. 

bdtoritani. Gyon. 734. 

Afforus, quidam pisciculus (Du C.); ha- Par. Pap. 

Affigibilis, e, qui affigi potest; odalacska. Gyon. 739. 

Agareni, (Du C.) Sarraceni, qui scilicet 

szogezheto, ragaszthatd. Corp. Gram. 401. Affronitum, spuma nitri (Du C. gr. vox se existimant ortos ex Ismaele filio Agaris 

Affiliare, (DuC.) Gall, affilier; eccle-siffi corrupta ex aq/QOVirgov); szek tajtekja. et Abrahami. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. 

matri adiungere; fiokegyhdzzd tenni, ledny- Gyon. 742. 

X. 136. Item quot in orbe sunt Judaei, quot 

egyhdz gyandnt csatolni. Beng. Ann. Er. Affulare, 1. leviter tangere, 2. assentire, Agareni seu Mahometan!, quot Pagani, Gen- 

Ceenob. 861. Eidem Conventui S. Petri af- obedire; i. konnyen illetni, 2. engedni. tiles et Infldeles. 

filiata est Ecclesia B. Maria? Virginis de Gyon. 756. 

Agarium fors. idem quod agaricum; 

Corona. Cod. Evang. V. III. 25. 

Affurcilare, (Cathol. suspendere) hoc csehtaplo. It.agarico. Germ. Blatter-, Zundor- 

Affinare, (Du C.) raelalla purgare, ex- loco: explicando excutere magyardzva Schwamm. Vect. Ref. F. 

3*

20 Agasonum magister Agentura Agibilis 

Agasonum magister, summus sta- Agentura, ae, procuratura; ugyvivdseg. Aggravatio, geminatio (Du C. al. s.); 

buli magister; fdlovdszmester. Marc. Chr. II. Jokai R6gi jo Tbl. II. 144. a bremai agen- kettdztetes. Corp. Gram. 637. aliqui scribunt 

71. Cod. Dip. And. V. 134. 5. 

turakbol felso Sileziabol nem kellettek neki edgy, aliqui eggy, aliqui etiam egygy; quae 

Agasonus, i, agaso, onis; lovdszinas. a telepitv^nyesek. 

etiam geminatio vel aggravatio... videtur 

Thok. Diar. II. 74. Conventio Egregii Joannis Agerculus, (Du C.) ager parvus; kis supervacanea esse. 

Rimay, agasonorum nostrorum magistro, mezd. Gyon. 777. 

1. Aggravatorius, 3., idem ac aggra- 

cuius annus incipit die 15 Mart. Conventio Agere, actionem instituere, lege agere; vans; terhelo'. Batty. Leg. T. I. p. i66. aggra- 

Egregii Andrea3 R6pasy agasonorum nostro- pert inditani. End. p. 576. Synodus Budenvatoria excommunicationis sententia. 

rum magistro. 

sis an. 1279: 25. Inhibemus ne persone ec- 2. Aggravatorius, 3., ad repetitam 

Agaszi, V. Szpaoglan aga = praeclesiastice agant vel respondeant.. . coram et itcratam excommunicationem pertinens, exfectus 

equitum; a lovasok elsdranguve- iudice seculari. 

comminicationem continens; sulyosbitd, kizere. 

Tor. Tar. 1892. p. 431. 

Agere Canem, turpiler, indecore se kozosito'. Cher. Jus. Eccl. II. 377. Quodsi 

Agates, agathes, achates (Plin.); agatko'. gerere; ebelkedni. Corp. Gram. 237. quis in contumacia post latam sententiam per- 

It. agata, Achatstein. F. Forg. Comm. 246. Agere Ciganum, more Cigani frauduseveret,expediuntur litterae aggravatoriae ac 

duos stapedes argento obductos ac duas patellenter agere; czigdnkodni. Corp. Gram. 237. reaggravatoriae jussu Sacrae Sedis ac parila 

s ex agate dono dat. Tort. Tar. 1890. 369. Agga, idem ac Aga. Adelm. De orig Turc. ter per Dioecesim publicantur. 

Agazo Aulicus, curator equarius re- 6. Secunda est uxor Capitanei Janicariorum Aggravium, molestia, aggravatio, gragis; 

udvari lovdsz. Diar. Com. 45. Agazo- qui dicitur Agga. 

vamen, onus, vexatio; It. aggravio. teher, 

nes Aulici. Einspaniger. 

Agga idufegziarum, tufekci aga = megterheles, serelem, baj, ado. Fej. HI. 

Agazonatus, us,conditio etofficium aga- magister fabrorum armorum; a fegyverko- Praef. Idem Honorius Fratres Teutonicos in 

sonis, seu curatoris equarii, seu praefecti stavdcsok fonoke. Verancs V. 244. Ex eadem terra Bozza contra iniusta Episcopi Tranbuli; 

lovdszmester tiszte, hivatala. Batty. pecunia dati sunt. . . aggae idufegziarum silvani aggravia tuetur. Bod. Hist. Eccl. 

Leg. 1.595. Articuli in opp.Hatvan. eel. a 1524. tympanistis ac tubicinibus. .. tall. 108. III. 81. Kormocb. ffirealisk. Ert. Bpest 1895. 

Universa officia . . ., ut sunt Cubiculariatus, Agger Perlinianus a Perlinio Urbi- p. 114. absque omni publici et privatorum 

Ta vernicatus, Pincernatus, Dapiferatus et Aganate exstructus. Nad. Florus Hung. L. IV. C. aggravio. Dip. Alv. II. 279. 283. Ut nullos 

zonatus .. . Hungaricae nationis homini- X. p. 293 : Sinan Perlinianos aggeres,([uos milites in aggravium Comitatuum congrebus... 

conferantur. 

Nicolaus Perlinius Urbenas urbium propugnanget. Magy. Jogt. EmI. I. 415. 

Agazonia, ae, offlcium agasonis; lovdszdarum artifex, oblongos et denum pedum cras- Aggredula3, ranae parvae in agro moranmesteri 

hivatal. Haz. Okl. 244 an. 1344. in sos exadverso portee struxerat, foedo hostis tes, in Cathol. Agredula, quae in agris inve- 

officio agazoniae. 

metu occupavit. 

nitur. (Du. C.) alauda. Placidus ap. Maium 

Agelaster, agellastus, (gr. ttye'Aa- Aggerosus 3., cumulosus (in Cathol. ranae parvae, multum in sicco morantes; a 

aroq) qui nunquam ridet; ki soha nem nevet. quoque.); halmos, dombos. Gyon. 784. mezdn lako apro bekdk. Gyon. 840. 

Gyon. 773. 

Aggeus (Du C.) ex graeco ftyysMos A.ggregarius 3., (Du C.) gregatus V. 

Agellarius, i, rusticus (Du C. agrestis). factum agellus et inde aggeus quod idem Collectivus; osszesereglett. Thurocz. 232. 

Gyon 774. 

sonat ac nomen prophetae. Gyon. 786. amicorum auxilio et milite aggregario ad- 

Agenda, 33, (DuC.) offlcium divinum; Agglomeratio, actus agglomerandi et iutus. 

isteni szertartds. Szaz. XVIII. 34. Agenda res agglomerate; gombolyitds,gombolyag, A-ggregatus Colonellus, spe suc- 

sive Exequiale sacramentorum. halmozat. Vern. Met. II. 4. Neutonus id socedendi tribuni militum adiunctus; alezredes. 

Agenda, orum,offic 'a; teendo'. It. affari lum asserit se materiam ut minimarum partium aggregirter Oberst. Arch. Rak. VIII. 123. 

Geschaft, was zu thun is t. Kass. P. P.I. 30. agglomerationem considerare, quae iterum Aggregatus Legionis, legioni ad- 

reliqua agenda inter Vice-Notarios actuales materiales et extehsae sint et nonnisi per ignoiunctus ; az ezred tiszteletbeli katondja, 

et honorarios distribuit. 

tam quandam vim arctissime inter se cohae- dem Regiment aggregirt. Reg. Mil. p. 37. 

Agendarius, i. liber baptismalis vel bereant. Aggressio, actus aggrediendi, impetus; 

nedictionis; matrikula; anyakonyv. Szaz. Aggratiare, (Du C.) veniam, impunita- megrohands, tdmadds. Curios Misc. 395. 

XVIII. 446. 1596-iki Agendariusban a hdzatem dare alicui; megkegyelmezni. It. aggra- Agressiones siquidem urbium et fossarum 

suld feleknek a pap altal valo copulalasa iratik ziare. Fej. X. 2. 396. An. Ch. 1396. in bono- ab hoste non fiunt per apertas vias. 

le. Tor. Ta>. 1889. 598. 

rum amissione aggratiati. 

Agressive, aggrediendo; tdmadolag. 

Agens, (DuC.) actor, procurator; ugy^ Aggrationalis, V. Litterae aggra- Kovy El. 569. Si itaque usus est dubius et via 

nok, ugyesz, ugyvivS, ugyviselo, ugytiszt, tionales, lit. veniam continentes; kegye- facti sive aggressive sive defensive uti placeat. 

It. agente. Tract. Comm. 5. V. s. v. Vice- lem level. 

Aggressor, qui aggreditur, oppugna- 

Consul; Molnar Patv. 68. Juratus Agens Aggratulari, alcui ad bonum eventum tor; tdmado. It. aggressore. Kovy. El. 569. 

Causarum Cameraticarum. Kass. Prax. I. cim: suscepti sui gratulari; vmihez szerencset eo minus posset agere aggressor silvae ver- 

ad Excelsam Cancellariam Regiam Hungarico- kivdnni, gratuldlni. Fej. X. I. 567. Colberatus. Vern. Phil. Mor. 381. Si nee haec pro- 

Aulicam agenti. Szilady Tor. Magy. Em. IV. lucius Florentiae Cancellarius de victoria redesse aut adhiberi possent, eliam caede iniqui 

109. quod non tantum ineptus et imprudens portata Regi BosniaB aggratulatur. Dip. Alv. adgressoris vitam nostram defendere licet. 

Valachiae Vaivoda litteris ad agentes suos II. 167. 

Aggropare, cilicium conficere; csom- 

praemissis divulgavit, sed etiam ex ipsa Tran- Aggratulatio, salutatio; udvozles, bdkba osszekotni. It. aggroppare. Prot. inq. 

silvania ab ys procul dubio. Cod. Dip. Brass. szerencsekivdnat. Ac. Com. Sopr. p. 188: 244. XIIII. ipsa colligebal rotundatas (que 

Burg. p. 258. Secretarium et agentem Comitis Imperatricem . . . cum aggratulatione pro tagabanlur de vestibus) et msimQ\aggropabat 

Scepusiensis. 

Coronatione praemissa brevi oratione demisse eas et de illis iungebat se ad carnem subtus 

Agentia, ae, (DuC.) munus, officium; invitant. Hor. Mem. 258. 

vestes. 

ugyvitel, hivatal, iigy, foglalatossag, ugy- Aggratulatorius, 3., ad gratulationem Agiamoglanus, i, tiro legionarius 

vivdseg. It. agenzia. Agentschaft, Agentur. pertinens; felkoszonto. Hor. Mem. 480. Szaz. apud Turcas; torok katona ujoncz. F. Forg. 

J6kai Mire Megv. III. 99. mikor a legelso" agen- II. 316. 

Comm. 347. Ferhat bassa urbis praefectus 

tidt kaptam, uradalmi fiscalatus allomasdban. Aggravamen, querela, molestia, dam- inlerea legionarios tirones(agiamoglanos vo- 

R6gi j6 Tbl. II. 58. s. v. Actus maioris p. Kass. num, injuria vel quodcunque onus, speciatim cant) specie delectus in supplementum janicia- 

P. P. I. 239. eo suapte intellecto, quod is mox vero tributum; panasz, vdd, teher, ado. rorum, qui in bello occubuissent, extra urbem 

cum aditu offlcii huius cunctis privatis agen- Cod. Dip. Arp. V. 14. Ecclesiam ipsorum amandaverat. 

tiis renunciare obligatur. 

nedum aggravamine homicidiorum petito, 1. Agibilis, quod agi potest, quod effici 

Agentialis, ad facultatem agendi perti- verum eciam ab omni iurisdiccione duximus potest (Du C. al. s.) teheto, megtehctd. 

nens; ugynoki. Hist. Eccl. Ev. 274. titulo eximendam. Fej. 1.100. Non valemus taminiu- Andr. Pann. 26. Nihil enim execrabilius de- 

subsidii Agentialis nonaginta Florenos, Castum aggravamen sustinere. 

speratione, quam qui non devitat et fidei 

thedratici vero sex supra viginti annis singulis Aggravascere Ha ap. Calep. pro: constanliam perdit et in omnibus huius mundt 

pcndere tenerentur. Ker. Nap. 349. aggravescere. Gyon. 808. 

agibilibus impotens erit. Dip. Rag. 340.

Agibilis Agminis Coactor Agulha 

2. Agibilis, agilis (Du C.'al. s.); kony- Agminis Coactor, lictor militaris; morte luctari; pugnare; haldltusdt vini, 

nyen mozgathato, gyors. Szentiv. Cur. porkolab, Profos. Reg. Turm. Prat. 15. Pro harczolni. Obs. Jadr. 408. Sed mirabilius 

Misc. Dec. III. P. V. 101. Quia alas musculis aresto apud Agminis Coactorem perpesso agonizant Veneti in prima acie navis S. De- 

mollibus quidem et agibilibus vertebris sed huic, pro aresto autein in Cubili suo perfemetrii. bene firmatis praeditas habent. 

rendo Prostrati (Adjutanten) 45. Xrorum Agonizeta, ae, victor (in Cathol. quo- 

1. Agilis, est litulus allocutionis, qui Taxam punitus persolvet. 

que); gy8z6. Gyon. 834. 

hominibus inferioris gradus tribuitur; szaba- Agmonia, ae, agrimonia; apro bojtor- Agonyclitae, alias Agonistici == Dodos, 

ndnemes, felnemes. Torvt. Msz. Szirm. jdn, parlo, kisded fii. It. agrimonia, Germ. natistarum secta, qui, quod sedes firmas non 

16. Agilis. Felnemes. Providj et Agiles. Gon- Odermennig. Schlag. 891. 

flgerent et vagarentur Circumcelliones et 

dos 6s sere"ny gazdak. Titulus p. 190. Reg. Mil. Agna, orum, agnascentia q. v. circuitores nuncupabantur; koltozkoddk. 

p. 63. Georch. H. T. 271. a nemes anyatol Agnascentia, inutilia membra; hidba- Curios. Misc. III. Catalogus VIII. Haeresiar- 

izfilt, de nemtelen atydtol nemzett felnemesek valo tagok. Gyon. 

charum et Haeresum prajcipuarum Octavi Sa- 

agiles. 

Agnaticus, 3., agnatus; atyai agon culi. Agonyclitae, Christianocategori. 

2. Agilis, Liberlinus, fundo, non astrictus; rokon, fidgrokonsdgbeli. Kelem. Inst. Jur. Agoreus, i, nundinarius, rusticus ple- 

szabados, mozgo. nem dllando tulajdo- Pr. 383. HaBC (tutela) rursus Agnatica aut beius ; sokadalomba jard paraszt; koznos. 

Hajn. Subs. Publ. 212. Kovy. El. 68. Cognatica; pro eo, alque earn gerunt persoember. Gyon. 825. 

Libertini alias Agiles vocantur, quod libere ns per lineam masculinam vel foemineam, cum Agotia, ae, V. Agocium. Ljub. Mon. SI. 

abire possunt quo volunt; si in Fundo Do- pupillo, et parentibus eius, nexum sanguinis II. 175. Nabula autem agotiam et alie 

minali habitent, intuitu eius subsunt Domino habentes. — Vuch. Jur. Feud. 139. Torvt. Msz. expense solite et soldus famulorum solvantur 

verum si illius Judicalum in Personalibus et Agnativus, 3., ag-natus, unde cum per commune. 

aliis cum fundo Dominali nihil commune ha- «-ivus» sufflxo derivatum est: agnativus et Agraifa, ac, fibula; csat. Ger. Agraffe. 

bentibus agnoverunt, recidunt ad Classem Co- significat id quod ad nascendum pertinet, Szaz. XXVII. 258. 

lonorum. 

quod alicui de ortu suo debetur; sziiletessel Agralis, ad agrum pertinens; foldi. 

Agiliter, (Du C. facile) motu agili; moz- jdro. Fej. VII. Ad lect. XIII. Nota. Nos Andreas Sup. An. Sc. II. 466. an. 1578: telonium ... 

gekonyan, gyorsan. It. agilmente. Vita S. Steph. HI. ad regni Hungarian summos apices, secun- aqualicum ... pontale, agrale. 

51. et in abscondendis in sinu pauperum eledum jura agnativa et naturalia provecti. Agrammatus, i, (DuC.) illiteratus; 

mosinis agiliter et ylariter transigere solebat. Agnecten, (Du C.) vox. Belgica signi- tudatlan. Gyon. 842. 

Aginare, ab ago (Du C.) 1. negotiari, flcans munera dare die festo S. Agnetis. Agnes- Agratiatio (Du C. aggratiatio); meg- 

2. ducere, 3. explicare, 4. agere, 5. fugare. ajdndek. Nagy Hier. 

kegyelmezes. Proj. sanct. crim? P. II. Tit. VII. 

4. kompoldrkodni (kcreskedni), 2. vezetni, Agnellina3 pelles, agni p. (Du C.); bd- Art. II. Jus aggratiandi quod consistit in 

3. kiteriteni, 4. cselekedni, 5. tdvoztatni. rdnybor. Kov. Form. St. 452. nemo negotia- condonatione poenae mortis, vel amissionis 

Gyon. 700. 

torum pelles quascunque Agnellinas scili- bonorum, aut poenae severioris relaxatione, et 

Aginari, vilia negotiari (ap. Calep.); cet et ovinas sive ferinas ... emere praesum- mitioris substitutione, Principi competit. 

apro kereskedest uzni, szatocskodni. mant. Tort. Tar. 1889. 381. subam agnelli- Agravamen, V. Aggravamen. Dip. 

Gyon. 798. 

nam. 

Rag. 65. 

Aginator, mercator, qui rem suam agi- Agniglossa, a?, (agniglossum, hundes- Agravis pro : aggravis = aggravans ; 

liter vendit. (Du C. aurigae, qui ludis circeusizunge, schaffzunge. Dieff.) bardnynyelv, sulyos. Tor. Tar. 1892. p. 384. animadvertens 

bus se exercebant); kalmdr, ki marhdjdt egerfark. Schlag. 2169. 

se ex ilia se agravi aegritudine eluctari. 

hamar eladj'a. Gyon. 799. 

Agnisperma, (Dief. salvianblelter) zsd- Agredere pro: aggredi. Chr. Dubn. 

Agio grapha,ae, sanctascriplura; szentlya. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

p. 10. Malrinus. . . Hunos ... agredere forirds. 

Gyon. 793. 

Agnoetse, (Du C. agnoitae) qui Dei midans. 

Agiographus, pro: Hagiographus; omniscientiam et omnipraesentiam negabant; Agresta, ae, (Du C.) omphacium; egres, 

szentirdsiro. Gyon. 797. 

gondviseles tagadok. Nagy Hier. eretlen szolS. It. agresto. Ljub. Mon. SI. XI. 

Agiomachi, ayioq ftd%o(tai, impugna- Agnoita3, (DuC.) V. s. Themisteani. 3. an. 1306: nulla persona audeat vendere 

tores sanctorum tempore Sti. Epiphanii; Agnus dei, V. s. Argenteus. agrestam natam in ortis. 

szentek ostromloi. Nagy Hier. 

Agocium, necessariae res, victus; kesz- Agrestus,3.,gr.^^^(TTog, kopdr. Cod. 

Agiosymandrum, (Du C.) instrumenlet, elelmi szer. Ljub. Mon. SI. I. 150. an. Dip. And. II. 102.112. simul cum terra inculta 

tum ligneum, quo campanae loco Christiani in 1292. IV. 354 : possit expendere ducatos ... et aggresta. 

Turcia degentes, nos vero et recentiores graeci non intelligendo de nabulis navigiorum, scor- Agri inspector, chorepiscopus, in lo- 

in hebdomade cruciatuum Christi utimur; ke-. tis et agociis equorum. 

cum episcopi substitutus; mezei piispok. 

repelo, toka, faharang a gorogoknel. Nagy Agolus, i, baculus pastoralis; a pdsz- Kon. Egyh. 304. 

Hier. 

tor istdpja. Gyon. 826. 

Agricolatio, agricultura (Du. C. al. 

Agitatio equorum, cursus, curricu- Agon, (Du C.) mortis hora, certamen; sensu); foldmiveles. Szek. Okl. IV. 187. 

lum, certamen equorum; loverseny. (Du C. haldlkuzdelem. Pel. Serm. Aliqui licet essent Mon. Com. Trans. II. 97. Bel. Geogr. 128. 

al. s.) Brut. Hist. II. 222. 2. 

sancti, tamen morti appropinquantes in ipso Agrifagita, ae, cyclops; monoculus; fel- 

Aglena, ae, Travatia, tentorium, quod agone maxime trepidaverunt Hiem. 7. g.; szemu orias, egyszemu ember. Gyon. 850. 

Trana, seu subjectis rotis loco mover! potest; Quidam frater iuvenis . . . pleno ore risil in Agriminia, (Du C.) Vigiliae, agronno 

kerekeken j'dro sdtor. Fej. V. II. 412. Item agone. Hiem. 8. p. II. Rak. On. 17.1. 27—29. enim est: yigilo. Voees corrupt* ex gr. 

tentorium meum magnum: Travatiam vide- Agonalis, ad agonem pertinens; haldl- dygvTtvia, vigiliae et &yQvnvt

Gall, aiguille; torony csucsja, -pupja. 

Nagy Hier. 

Agynii, (Du C.) Haeretici circa a. Chr. 

694. a carne et connubio abstinebant, Deum 

utriusque auclorem infltiati. A yvvfj mulicr 

et a privalivum ; nogyuloldk. Nagy Hicr. 

Agyos, sine terra, quasi coeleste; in Cathol. 

sub voce Agios, ut vult Hugot. ab a quod 

est sine et (yij) quod est-terra, szcnt. Gyon. 

785. Agyrta, ae, gr. dyvgryq, homo vagus; 

csavargo. Lib. Cod. Mod. III. 70. 

Agzaz, genus mediocre nobilium Siculorum, 

dg-szdz. Verancs. II. 287. Siculi. In 

summum mediocre et infimum genus dividuntur. 

Nobiles superiores... genus mediocre, 

quod lofew et agzaz, ut singuke sedes habent 

sua nomina talia, a primis avis suis, populis 

scytbis deducta, tali nomine appellati sunt, 

Agzyamoglanus, i, jan'zarus tiro; 

novende'k jancsdr. Verancs. III. 136. Maiestas 

vestra fel;cissima valeat nosque sciat adhuc, 

ut prius quietos et incolumes esse, licet 

una cum civitate timuerimus agzyamoglanorum 

insurrectionem in huiusmodi tumultibus 

fieri solitam. 180. iussit eliam scribi duo 

millia novorum/cm/zarorttm ex agzyamoglanis. 

Ahenarius, faber serarius; rezmiiues. 

G. Kupferschmied. Opin. P. II. Sec. II. Cap. V. 

C. c. Tort. Tar. 1890. 380. 

. Alienulus dem. ad ahenum; kis iist. 

Kronst. II. 380. 

Ahenum braxatorium, ahenum cerevisiae 

coquendae ; serfozo tist. Par. Pap. 

Ahorus, (Du C.) qui rapitur immatura 

morte, a graeco acoQoq, quod non fit suo 

tempore ; kordn elhalo, idetlen. Nagy Hier. 

Ahtiiama, ae, (vox Turc.) privilegium ; 

szabadalom. II. Rak. Gy. 624. concessit 

ipsis mittere Privilegium vel Ahtnama. 

Aini, naves (Du C. Ainu, naves fern. gen. 

Aini in Glossar. ex cod. regio 4778), hajok. 

Gyon. 862. 

Aiiiklingh, V. s. Frainca non elaborata; 

csiszolatlan hard. 

Ajoute mendum pro ajoncs. Ajones 

vero sunt prima lineamenta, fundamenta rudi- 

menta literarum. (Du C.) elso kezdcte, kiserlete, 

csirdja a tudomdnynak. Rally. Ger. 

187. Possum vero multa dicerc, si ad genesim 

reflectimus lumen, ut de ajoute sit ralio. 

Sensus auctore Ralty. Possem mulla dicere, 

si oculos ad genesim rcflectamus, ut primorum 

lineamentorum et fundamentorum 

ratio habeatur. 

Aiuctorium, auxilium ; segitseg. Rac. 

Mon. SI. XIII. 10. an. 4348. 

'. Aiuvani, hserelici, qui negant esse unius 

substantiae trinitatem. Gyon. 863. 

. Akana, cuniculus, fodina. V. Acanu. 

akna. It. Mina, cunicolo. Mine. Fej. HI. 374. 

et salis fodinas quae Akana vocanlur sufficientes 

ad illas duodecim naves, libet ubicunque 

voluerint, eisdem concessimus in perpetUum p. 

423. salis fodinas etiam, quse Acana (Akna) 

vocantur. 

Akatium, Verancs VII. 224. panni optimi 

ulnas 38, akatii ulnas 16. damasci ulnas 

12. 

Ako et Aco voc. Hung. mensura species, 

mensura vinaria et frumentaria; akd. Cod. Dip. 

Hung. And. Vol. V. 390. 14. 390. 37. item 

akones trium vinearum eidem Michaeli et ako- 

Akologia Albalorium 

nes aliarum vinearum ac quoddam fenetum 

eidem Nicolao cessissent in porciones. 

Akologia, a gr. &xoq, &xf.oq doctrina 

de instrumentis, quibus medici vulnera sananda 

tractant; sebeszi miixzertan. Instrumentenlehre. 

Poor Zsebsz. 156. 

Ala Propiigiiaculi, (Du C.) latus; 

erod oldala. Bolhvercks Streich. Plane. Falud. 

Arch. 21. 

Alae continualio, (DuC.) oldal folytatdsa. 

Falud. Arch. 21. Alae continuutio, 

verlangle Slreich. Lc Plane prolonge. Est linea 

ala3 in directum acliecta terminata lalere multanguli 

exterioris. 

Ala secuiida,mdsodik oldal. Falud. 

Arch. 22. Ala cortinae vel Ala secunda. 

Germ. Wall-Streich. Gall. Second flanc. Est 

pars cortinae inter stringentem et ligenlcm 

inlercepta. 

Alabarda, 03, It. alabanla, labarda, 

alabdrd. Gal. hallebarde. Hellebarde. Curios 

Misc. III. Oct. Synops. Chron. XI. Alabardam 

Longobardi invenere, unde dicta quasi Lombarda. 

Verancs. VIII. 42. a tergo per costas 

alabarda transligitur. 

Alabarthes, (Du C. alabarches) salis 

praefectus; so-bdnyaiupdn; mdglyds. Gyon. 

873. Alabaster, i, Alabastrum, (Du C.) 

genus marmoris albi et vasa ex eo facta; alabastrom}alaba^tromedeny. 

Bel. Geogr. 495. 

profert ager Hungarias magnetem, asbestum, 

marmor varii coloris, alabastrum etc. Bel. 

Cell. 806. 

Alabrum, (Du C.) instrumentum circa 

quod volvunlur fila et cuius ope in arbes glomerantur; 

aspa, motola. It. aspe, Haspel 

Schlag. 2170-2114. Opin. P. III. Sec. II. §. 3. 

Alabia, innocentia; drtatlansdg. Gyon. 

878. Alacrimoiiia, (Du C.) laetitia, gaudium, 

alacritas; mddmsag,gyorâsag. Gyon. 882. 

Aladta, Magy.Tor. Tar. XX. 177. Materia 

tenuis variegali coloris «A!adla» dicta. 

Al-Aga, proaga, qui agse vices subit, 

vice agse fungitur; alfonok. Verancs. VI11. 71. 

uti non ita pridem attigit Al-Aga, qui co!onos 

meos in Tallya multa vit llorenis millc. 

Alaj Beghus,legionispra'feclus; ezredparancsnok. 

Szamosk. II. 68. Primorcs Turcarum 

Gemlieni, Besliani, Aglue, Alaj Beg hi, 

Janciar Aghaa, ubi res perdilas vidissent... 

interfecti sunt. 

Alalagmus, (Du C. Alakigma.) Clamor 

Iseti toe t iubilationis; drdmr-iadal,taps. 

Nagy Hier. 

Alamasia, crematum; pdlinka. J6k. 

Epp. II. 145. 

Alapisare, (Du C.) alapas dare; arczul 

iitni. Pel. In Parasceve s. I. e. 3. Christus ... 

alapisatur. 

Alapisatio, actus alapa3 iiifligendae; 

arczulcsapds. Pel. In Parasceve s. I. c. 15. 

Quartus dolor Christi dicitur alapisationis. 

Quel. Sieb. I. 429. 

Alapizare, alapas dare. (Du C.) arczul 

verni. Gyon. 889. 

Alapus, i, est ille, qui alapas patiendo 

aequirit victum ; |Du C.) ki arczulveressel 

keresi eletet. Gyon. 890. 

Alaria, a?, alarium, crates ferrea; ros- 

tely. Ger. Brandeisen, Rost. Kronst. III. 480. 

melioratio alariae vu.go Brantert. II. 440. 

Alas reddere, remenyre ebreszteni. 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 123. Alas 

reddere. Significat in spem bonam erigere. : 

Alastor, diabolus, daemon. Init. Gas. 

p. 74. Data... opera, qua menlibus stygii 

alasloris I'allacia depravatis jeterna; veritatis 

lumen accenderetur. 

Alatus, 3., alis prteditus; szdrnyas. 

Gyon. 870. 

1. Alba, V. Chartabianca : kotclezo fejer 

level, fejer kotelezveny, puazta papiros. 

Arch. Rak. VIII. 119. Georch. H. T. IV. 67. 

Kelem. Inst. Jur, Pr. II. 578. Illud, quod in 

Scripiuram redactum sen per Debitorem datis 

eatenus litleris recognoscebatur. Scriptura ista 

vel Formalis Obligatio, vel Alba, seu Chartabianca 

esse potest. Kovy El. 442. Jogt. Eml. 

T. II. I. p. 445. 

2. Alba, (Du C.) vestis saccrdotalis linea 

et slricta, qua3 Camisia dicitur; miseruha, 

miseing. Fabo. Mourn. Evang. II. 116. Alba 

apud nos Hungaros dicitur linteum illud indumentum, 

quod ministri sacra peracturi superioribus 

vestibus suis injicere solent. Szirra. 16. 

Alba PaschiB, Albse Paschales, 

prima Dominica post Pascha: Dominica Quasimodo; 

Husvet utdni elso vasdrnap. 

Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 84. quod debito 

tenebant dare optimum prandium Canonicis 

sancli Domnii in secunda feria in Albis Paschae. 

Thorn. Archid. Hist. Sal. 363. die Jovis 

in alb is Paschalibus. Knauz N. Korlan. 166.1. 

Albanenses, Hserelici iidem, qui Albienses 

ab Albiensi civitate ita nuncupati. 

(Du C.) V. s. v. Agonyclte ! For. Scr. p. 39. 

Altera Ofticina sit Albanensium ... Christum 

ex Beata Virgine carnem non sumpsisse, sed 

attulisse de co3lo ... nullum esse liberum arbitrium 

... Juramentum omne Christianis ita 

esse prohibitum, ut illo uti nunquam liceat... 

Nullum esse peccatum originis... Baptismo 

vim nullam inesse ... Sacramentum altaris nlhil 

esse ... 

Algagenge, genus hcrba? ;papmonyar 

fti. E magyar nevet 1. a Nytrban mora/al. II. 

869. Priponya al. is u. o. II. 1229. Fiiveszi 

neve Physnlis Alkekengi v. Alkekengi. L. 

Onomoto'l. botan. 1775. VII. 23. Judenkirsche. 

— Plinius N. II. 21. 31. Halicacabus, 

gor. ahxaxaftov. Afrika partjan Caca+ 

bos neven ismertek. Calepin. Cacabos lingua 

Poenorum Solanum somniferum, apud Dioscor. 

IV. 74. Cacabwhtm.Atengerenfd'P.g, «Agj-at 

N. Gorogorszagba es Italiaba Halicacabus 

neven terjedt es az arab gyogyszereszek utjan 

Nyugat-Europaba hozott noveny Alkakengi 

(ferdilett) nevet nyert. L. Fuchs De hist, stirp. 

691.1. Magyar neve tulajdonkepen Pdponya; 

1. Dioszegi 1807. 175. I. Gyon. 954. 

Albanezus, janizerius. Magy. Tort. T6r 

XVII. a lergo unicuilibet janizerio seu Albanezo 

dictum fluvium Rabae tranassent. 

Albare, dealbare; feheriteni. Kol. Cod. 

10. ad albandum mulieres. 

Albarium, opus gypsatum; gipszmdrvdnymunka. 

Rau. Elem. p. 27: calamis 

arundineis filo ferreo nexis inducitur teclorium, 

in quo mirae. arlis adornantur albaria 

aut picturae. 

Albator, qui linlea apricatione et aqua 

superfusa candefacit (Du C. qui coria dealbat.) 

vdszonfeheritd. Fjp. Szain. p. 196. an. 1424 

Albatorium, locus linteis insolandis • 

vdszonfeheritd hely. Fjp. Szam. p. 163. et 

passim. • • • • • - '

Albatus! Album Academism Aiienitas 

Albatus, 3., albo colore distinctus; feherre 

ekesitett. Tor. Tar. 1890. p. 564. 

habens crucem in medio albatam. 

Albedo, inis, color albus; feherseg. 

Wallas2ky 161. 

Albergaria (Du C. Arbergaria); szdl- 

Ids-, vendegber. Vuch. Jur. Feud. 176. Solent 

etiam feuda constitui sub lege certas 

praestationes vel singulis annis vel in casibus 

determinatis domino solvendi; inde non desunt 

exempla, vasallos servitiorum loco ad 

praestandum domino iter facienti bospitiurn et 

annonam, quod Albergaria, Azung, Corredum, 

Procuratio dicitur ad cibum potumque 

cerlis temporibus eidem exhibendum, ad solvendum 

annuum censum pecuniamve in sacco 

offerendam. 

Albergator, (Du C.) caupo, a Germ. 

Herberge et Ital. albergo, albergatore (Gastwirtb). 

vendeglos, fogados. Knauz E. M. Sir. 

H. 96. 78. 

Albicans, fors. idem quod Dominicanus 

ab alba veste ita dictus; feherbarrit. 

Arch. Rak. IV. 92. nekem egy pater Bolius 

nevo albicctnsom vala koztok. 

Albilicare, lintea insolare ; feheritem 

(vasznat), bleichen. Fjp. Szam. p. 285. an. 

1428: emit.. . sindones . .. albificatos. Lib. 

Rat. 255. 282. 

Albificator, qui linum, telam perfuso 

flumine albam reddit; vdszonfeherito (munkas). 

Lib. Rat. 281. 282. Item 50. non signatum 

cepit ab albificatore. 

Albigenses, Haerelici ila dicti ab AIbigensi 

civitate in Occitania, ubi mulluji invaluerunt 

Philippe, Augusto et Ludovico VIII. 

regnantibus (Du C.) V. s. v. Pickarditae. For. 

Scr. p. 45. Altera Haeresis famosa saeculi duodecimi 

fuit Albigensium orta anno 1176. in 

Tolosana Provincia Galliae. 

- Albitrium, pro : arbitrium. Ljub. Mon. 

SI. XI. 270. an. 1347 : quod in albitrio sit 

domini comitis. 

Albocapuciatus, Ordo albus Canonicorum 

regularium ordinis sancti Augustini; 

feher csuklyds. Olah. Cod. Ep.571. Si vero, 

quod Deus avertat, aliquo domus austriacaB infortunio, 

vicini vestri albocapuciati modica 

arrepta occasione vel morte unius ex vobis, 

quae est, ut alia omnia noslra in manu Dei 

sita, Hungarian! rursus non modo invaserint 

sed occupaverint. 

Albogalerus, i, pileum capitis; suveg. 

Gyon. 916. 

Alboragium, praestatio pro navibus 

facienda offlcio portus; kikoto dij. Ljub. 

Mon. S1.-V. 40. [113. 

Albuga, ae, albugo; szemfejer. Schlagli 

Albugineus, 3., albumini ovi similis ; 

tojds feherje-fele. Szentiv. Cur. Misc. Dec. 

II. P. I. p. 201. Jam vero ex humoribus oculi 

intimus vocatur crystallinus . . . proximus 

huic est vitreus sive albugineus; quia albugini 

ovi similis est. 1 ' 

Albulse, acini albi coloris (Du C. al. s.); 

feherszinii szolo. M. Bel. Prodr. 173. Proxime 

abhis Tumidulis sunt Albulae, die Weissen, 

procul dubio a colore acinorum ita nuncupatae. 

Album, i, libellus memorialis, vel in 

quern nomina hominum referuntur; emlekkonyv, 

nevtdr. Verancs. X. 30. Semper ante 

te, Nicasi, et amavi et in eo albo habui, in 

quo et doctos et mei amantissimos consuevi. 

Alburn Academise, catalogusa.; dk. 

nevkonyv, nevlajstrom. Tor. Ta>. 1888, 

p. 201. Wagner : Immatriculatus = in album 

academiae relalus. 

Album militare, liber recensus; 

mustrakonyv, szemlekfJnyv. Par. Pap. 

Alcaydus, (DuC.) ita iudices civilatum 

vocabant Saraceni Hispanici; biro. Nagy Hier. 

Alceus, (Dief.) Althaea officinalis Linn.; 

zilis. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. 

Alciona tempera, tranquiliitas niaris; 

csendcs itlo, szelcsend. Szenliv. Cur. 

Misc. Dec. III. P. V. 128. Halcyon sive Alcyon 

nidiflcat in ipso mari at verosimilius in 

saxo ... Quo tempo re (cetificat, placatur mare. 

mella; lombik. It. lambicco. cucurbita. Helm 

oder Blasenhut in der Scheidekunst. V. s. a. 

Capitellus. Vern. Met. II. 15. Kecskem. Otv. 

158. Alem, vexillum. V. s. Emir alem ; 

zdszlo. 

Alemonia, 33, malum citrum; czitrom. 

Ger. Limonie. Kronst. II. 362. 

Aleo, onis, qui assidue ludit cum eis; 

jdtfkosok tdrsa. Gyon. 931. 

Aleum, allium (Du C.); foghagyma. 

It. aglio. Schliig. 930. 

AleuiiiJTe, ignis faluus. Germ. Irrlicht a 

gr. a).?]; bolyongas, error. Jokai Magy. Nab. 

401. Lidtrke = Elf. Lidercz = Erl. les 

Hinc Alciona tempera pro pacalo ac qui- Aulens — aleumse; nem alnus, — nem Erie 

eto tempore per proverbium accipiuntur. — nem eger. 

Alcoraims, (Du C.) liber, quo Religio- Aleuromantia, ae, vaticinatio ex frunis 

Turcicae praecepta continentur, liber Mahomentis; gabnajo&lat. Nagy Hier. 

metan* legis ; alkordn, kordn. It. alcorano. Allainus, i, genus ligni; iharfa. Gyon. 

Vern. Phil. Mor. 50. 

1080. 

Alcumysticus, 3., ad artem alche- Alfita, ae, polenta, farina, alflla ex recenmisticam 

pertinens; aranykemlcti. Kat. tibus ordeis torrefactis, DuC. (das erste reife 

Hist. Due. 501. an tamen Ovitlianum et alcu- Korn. Dief.) porga. Scbla'g. 1001. 

myxticum artificium, quod Verino tribuit ipsi Alfoldismus, genus dicendi in Hun- 

quoque non conveniat, quum ex Deiux et De- garia inferiori usitatum ; alfoldi nyelvjdrds. 

\\lr per miras ambages Geisa-Ur exsculpere Turkovics Corp. Gram. 706. 

conatur, penes lectores arbitrium esto Algedoii, cruciatus; gyotrelem. Gr. 

Aldamas, dldomds. Kuun Relat. Hung. a),yrjdu>v. Gyon. 953. 

j V. I. p. 177 : De Hungarorum sacrificio Belae Algemo, Calep. Algema, dolor; fdjda- 

regis notarius baec narrat: more paganismo lom. Gyon. 950. 

occiso equo pinguissimo magnum aldamas Algenia (Du C.) fors. idem quod Alge- 

fecerunt et. p. 222 : Voc. dldomds in medio ma, dolor ; fdjdalom. Gyon. 947. 

33vo etiam Germanis notum erat, vid. apud Algorismus, i (Du C. arithmetica); 

Haupt. Zschrft 5. 413 : almasium seu mer- szdmveto tudomdny. Gyon. 1079. 

cipolus winkouf tibi signat et apud Dieffen- Algoristaj ae, (Du C.) idem ac Abacista 

bacli: almasium almeys lichawff p. 25. Cf. q. v. ab. It. Algorismo = supputandi el cal- 

phrasin «AlmescMrinken» apud Saxones culandi peritus; szdmfejto. Par. Pdp. 

Transilvaniaa, qua forma ex dldomds con- Aliagenus, 3., (Du C. alienigena) extratracta 

esse videtur. 

neus ; idegen.Kass. P. P. T. 134. verum alia- 

Aldamasium, mercipolus; dldomds. genas quoque seu extraneas nationes. 

Almeschtrinken. Cod. Dip. And. II. 194. 213. Alianca, 33, (Du C. alliancia) foedus, 

et fratres sui dederunt mercipotum et alda- pactum; szovetseg, kotes, szerzodes. Gal. 

masium. 

alliance. Tor. Tar. 1887. p. 103. Elector Bava- 

Aldinium (Du C. Gall, echalotte), allium riae cum aula nostra aliancam statuit. 

ascalonicum Linn. Ger. Eschlauch, Slialotte; Aliatus, tederatus; szovetseges. Gal. 

mogyoro, m'etelo hagyma. Arch. Ver. Siebj alli6. Arch. Rak. VIII. 221. propositiones 

XXVI. 112. 

Aliatorum acceptasset... II. 589. 588. 

Aldomasium, Aldamasium. Jogt. Eml. Alibrum, (DuC.) alabrum; motola,'fo- 

T. I. p. 526 : Conclusum est, ut siquis equum ndltekero.Gfon. 963. 

emere volet... emat sub Aldomasio. Alica, as, potio; ital. Gyon. 996. 

Aleare, alea ludere Text. vid. sub Taxil- Alicarius, i, potionis confector; itallare; 

szerencsejdtekot uzni. 

keszitd. Boh. lekar. Gyon. 997. 

Aleatorium, locus, in quo alea luditur; Alienatio feudi, a huber elidegen\~ 

jdtszo hely. Gyon. 930. 

te.se. Vuch. Jur. Feud. 178. Alienatio feudi 

Aleatorius contractus, periclitans, generatim est non tantum translatio dominii 

dubius contractus; koczkdztato szerzodes. utilis in alterum sed etiam constitutio cuius- 

Torvt. Msz. 

cunque iuris realis in feudo, uti pignoris, ser- 

Alebra, (Du C.) quibus quis alitur; tavitutis etc. 

karmdny. Gyon. 940. 

Alienationis splenitas, az idege- 

Alebria, bene alentia (Fesl.); hizlald nites formalitdsai, idegenre valo dtru- 

tyukok, ludak, drtdnyok. Gyon. 1078. hdzds. Vuch. Jur. Feud. 45. Quod res eccle- 

Alec, pro: halex; hering. Tor. Tar. siasticae in feudum dari possint nullum est 

1889. p. 373. 

dubium b) dummodo praescriptae alienationis 

Alectorius, Alectoria, lapis in yen- solenitates observentur, iusta adsit alienandi 

triculo galli nascens; kakasko. Kecsk. P. Otv. causa, utpote necessitas, aut alia manifesta 

153. Ecclesiae utilitas infeudatipnem deposcat. 

Alectriomachia, 33, certamen gallo- Alienator, qui alienat; elidegenitd. 

rum; kakasviadal. Barczay. 

Cod. Dip. Arp. V. 285. 

Alectromantia, as, vaticinatio ex Aiienitas, immunitas, penuria ; men- 

cantu gallorum ; kakasjoslat. >fagy Hier. tesseg, hidny. Pel. Pom. L. X. P. II. Per- 

Alembicum et AlembicMs, (Du C.) aureum vestimentum significatur gloria beate 

cassis, pileus, quo ars materias resolvendi in Virginis summa pre ceteris sublimitas, lumi- 

experimentis suis utitur. V. Stillatoria cucunositas, et ad christi gloriam conformitas, qui

est sol iustitie, nee non omnis corruptionis pugnam invocant. (Du C. Allah.) Szil. Re"gi nibus idem Dyonisius Palatinus tale fecisset 

alienitas. 

Magy. K. III. 459. Incipiunt omnes Alia boare indicium. 

Alientia, ae, foedus, pactio ex. It. al- suum. Brut. Hist. VIII. 364. 30. 

Allegative, exponendo, disputando, proleanza, 

lega (lat. ligare) quod coniunctionem, Allagallia, (Du C. allegallicum. Dief. ferendo; eldaddlag, vitatolag,felhozva} hi- 

amicitias cum aliquo coniunctas significat; allogallica.) Gentiana Linn. Ger. Enzian ; tarvatkozva, szdvdltva. Kass. Jur. Civ. I. 214. 

frigykotes, szovetseg. Gall, alliance. Bund. nics. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. 

iuxta allegative inductas quaestiones authentica 

Szirm. 16. 

Allare, festinare (Du C. ire, a gall, aller) ; Fassione neutiquam arcente. Pfahl Jus. Georg. 

Alietas, (Du C.) diversitas, differentia; repulni, sietni. Georg. Sirm. I. 16. Et Michail 305. si quas contra testes habent exceptiones 

killdnbdzSseg. Pel. De S. Trinit. s. IV. c. 5. Zilagi cum aspexisset, uiox allavit ad manus reflexiones in Processu allegative inducendae. 

Mirabile est alietate personarum in essentiae Cesaris. 

Kovy El. 508. non item si allegative tantum 

divinae imitate. 

Allator, qui devehit, adfert; elhozo. nominentur. 

Alietus, i (Du C.) merillus, similisaquilae; Knauz. E. M. Str. I. 94. 65. Kereszt. Res. Mil. Allegatum, i, assertio (V. Assertum) 

saskeselyu. Gyon. 975. 

74. Praeter hos diversos conditionarios cum argumentatio, sententia; dllitds, erosites. It. 

Alifani, (Du C.) calices poculorum ; po- liberos cum servos eidem Monasterio addixit, allegamento. Kassi P. P. I. 330. Partes collitiharak. 

Gyon. 984. 

quos inter censebantur. . . 12. Salis allatores gantes circa qualitates testium pro et contra 

Aligorica (Du C. algorica. algarica) de ultrasilvanis partibus. 

disceptassent suisque allegatis inhaesissent. 

atropa mandragoras Linn. Ger. Alraun. altato Allatura, ae, dos (Du C. al. s.) ; hozo- Alleluia, ae (Du C.) vox hebraica, quae 

nadragulya. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. mdny. Georch. H. T. II. 218. es Eloszo Mol- laudate Deum vel potius Dominum signi- 

Alika terms, aliquatenus; valahogy. nar Patv. 26. Allaturae sunt res, quas sponsa ficat. Szaz. XVIII. 33. Cod. Alv. I. 84. et pas- 

Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 257. 

e domo patris tempore nuptiarum ad sponsum sim. 

Alimen,nutrimentum, (in Cathol. tantum) affert ; vel Paraphernum sunt res sponsae Allemonia ae, alimenta, cibaria; elelmi- 

eledel. Gyon. 978. 

per sponsum obligatae. Kovy El. 231. Allatura szerek. Quel. Sieb. I. 138. an. 1494. allemo- 

Alimentaria proyisio feudalis, in genere significat res omnes, quas uxor ad nia recepta a relicta. 

huberi etellel valo elldtds. Vuch..Jur. Feud. maritum adtulit sive illae avitae sive acquisitae Allemonium, Lemonia q. v. czitrom. 

208. Inter debita feudalia subsidiaria refertur sive mobiles sive immobiles fuerint. 

Kronst. III. 1. Allemonii lagenae. 

quoque alimentariaprovisio feudalis quid- Allaturalia, res ad allaturam perti- Allevatio, levamen ; konnyebbites. 

quid ex feudo alteri in vitae subsidia ex spenentes ; hozomdnyi dolgok. K6vy El. 232. Opin. P. I. Sec. II. §. 2. curarum fatigiorumcial! 

ratione praestandum est. 

avita vero allaturalia ad congenerationales que ... allevatio. 

Alimentatio, (Du C.) alimentum, actus defuncte devolventur. 

Alleviamen, levamen ; konnyites, se- 

alendi, nutriendi; elelmezes. Gal. alimentation. Allaturalis, dotem concernens ; hozogely. Kass. Pr. P. I. 209. Ut in allevlamen 

Kass. Prax. T. 1.25. statutio tyrpnum, dislocamdnyi. Csaplov. Nucleus p. 78. Kass. Jur. gravi hac calamitate afflictorum subsidium chatio 

militiae eiusque alimentatio, contributio Civ. I. 31. allaturalia iura. Kov. Form. St. ritativum in sui gremio colligendum. 

etc. Arch. Rak. VIII. 35. Art. Diaet. Pos. 69. CLXXXIX. allaturalium rerum. 

Alleviare, allevare, levare, leviorem red- 

Rak. On. 205. 

Alleces, halices (Du C. alecium) quae vox dere. It. alleviare; megko'nnyiteni. Verancs. 

Alimonia, (Du C.) alimentum; eleseg. tres pisciculorum, qui sale condiuntur, species X. 99. et podagra catarrhoque nonnihil allevia- 

Tort. Tar. 1892. p. 295. Georg. Sirm. I. 56. complecti solet, nempe Harengos Gall, hatus Posonium petam. Cod. Dip. Arp. Cont. 

Iste latro quidem nil curabat de nobilissima rangs ; Sardinas Gall, sardines et Lycosto- VII. 99. 

arce Nandor-Albensi ut edifficium faceret de mos Gall. Anchois ; apro tengeri hal. Kronst. Alleviatio, (Du C.) levamen, laxamen- 

coperturis, aut de victu alimoniarum aut III. 365. 

tum, lenimentum, exoneratio; megkonnyites, 

pixides abundaret in ea nihil. ; Alleetamentum, illecebrae; edesge- konnyebbites. Arch. Rak. IX. 22. Epist. Proc. 

Aliquadan terms, aliquatenus,. alites. I. Rak. Gy. 783. verborum allectamentis. p. 11. Pel. De s. Franc. I. c. 4. pro alleviaty&m\,Q-,valamennyire,nemileg. 

It. alquanto. Allectivus, 3., alliciens (DuC.) illetione navis. 

Czvit. Spec. Praef. Nihilominus tamen inopiam cebrosus; igcn kecsegteto, csdbito. Tor. Alliancia, ae (Du C.) ab It. allianza, te- 

hancce meam ahquadantenus sublevaturus Tar. 1892. p. 400. gratiis allectivis. Szek. dus, societas; szovetseg. Par. Pap. 

illorum etiam nomina aliqua in censum retuli Okl. I. 154. 

Alliatum, (Du C.) pulmentum allio con- 

eruditorum. 

Allectorius, 3., a gr. titexrotQ, gallus ditum ; foghagymds etek. Gyon. 1002. 

Aliqualis, aliquis, alicuius generis; va- -per paronomasiam cum verbo allicere con- Alliatus, socius,fo3deratus; szovetseges; 

lamellyes, neminemu. Monm. Comit. II. fundendo ; vonzo, csdbito, bilbdjos. Pel. De It. alleato. der Alliirte. Epist. Proc. P. III. p. 

361. Bod. Hist. Un. Trans. 448. Cavete ne S. Vincent, s. c. 5. Leo pertimescit gallum al- 521. et rejecta hactenus immensis Alliatorum 

fraus aut dolus aliqualis accedat. Kass. P. bum propter lapidem quendam sc. pretiosum, sumtibus sustentata Domus Austriaca. 

P. II. 232. Arch. Ver. Sieb. XXIV. 369. qui vocatur allectorius. 

Allibescere,. (Dief. albibescere) salulem 

Aliqualiter, (Du C.) ex parte quo- 1. Allegare, actis inferre (DuC.) ; jegy- propinare; egeszsegre inni. Arch. Ver. Sieb. 

dommodo; reszben. Tor. Tar. 1887. p. 178. zdkonyvbe igtatni. Batty. Leg. T. II. 13. XXVI. 113. 

casula debisso aliqualiter rubeo.Andr. Pann. 2. Allegare, memorare, proferre, alle- Alliga, ae, alga (Hanel non recte : linum, 

258. gare librum, anthorem : adhibere testimonium quo pisces alligabantur); fattyumoh. Han. 

Aliquantitulus, 3., aliquantulus; va- libri, laudare hunc vel ilium auctorem ; idezni, Mon. Jur. P. I. 204. nee praesumat vendere 

lamicske. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 296. indefelhozni, 

perben felelni, allegare. It. Vern. pisces mixtos cum herbis, seu alliga. 

per eundem fluvium vadit superius per spacium Met. II. 54. certe nulla causa solida allegari Alligancia, ab alligare, tedus, coniunc- 

aliquantitulum. 

potest cur. Wagn. Severin 25. idea est distio; szovetseg, osszekottetes. It. allianza. 

Alisorium, (Du C.) cultellus sutoris; tincta, quae notas res dare repraesentat (alle- Gal. alliance. Cod. Dip. Lond. p. 149. et qui- 

varga kes. Ger. Ahleisen. Gyon. 1081. gat). Cod. Dip. Arp. 'Cont. VI. 457. Rubinuslibet 

pro tempore suo teneatur huiusmodi 

Alitrix, quae alit, nutrix; ndtdpldld, repetebat ipsam terram sub nomine iuris sui alligancias solenniter et publice in persona- 

dajka. Szilady Irodt: KoZl. VI. 3. 379. usui proprio allSgando earn per generaciorum nobilium et authenticarum presencia 

Alitrophagi, (Du C.) corrupte pro nem suam olim populasse et coluisse. iurare, ipsaque renovare etc. 

anthropophagi; emberevdk. Nagy Hier. Allegata, ae, assertio ; elQadds, szovdl- Alligare, non absolvere «onfitentem 

Aliturgicus dies, dies, quo hostia tds. Tisztb. Ir. Allegata etProbata. E16ada"s es (Du C. al. s.) Cher. Jus. Eccl. 1.114. Nam alli- 

non consecratur, sed tantum antea consecrata Bizonyitas, Georch. H. T. IV. 41. 

gare idem est ac peceata retinere. 

immolatur ut. v. g. dies memoriae Jesu Christi; 

Alligati, (Du C.) excommunicati; kiko* 

dldozattetlen nap. Nagy Hier. 

beszed, bizonyitds. Allegation. Cod. Dip. Arp. zositettek. Nagy Hier. 

Alkhimia, aranykemlet. Kol. Cod. 7. Cont. VI. 190. in quorum siquidem vos prae- Alliyelare, metiri, ad libellam exigere; 

Alkhimia est ars ab Alchimo duche greco sentia constituti post multas disceptationes kimerni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 422. 

inventa. Alkhimia enim greche est metallorum et allegationes hinc inde saaiori usi consilio petunt, quod... domos... in burgo ... a 

transmutatio. 

taliter convenistis. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. muris... allivellari possit ad mensuram .., 

Alia, deus Mohamedanorum, quern ante 293. Auditis ergo partis utriusque allegacio- pro una domo.

Aiio Alphabetum intercidere 

Allo, (sljp-steyn (Schleifstein) Dief.) signif. 

idem ac : cos ; koszoru. Sehlag. 2182. 

Allocare, conducere, locare (Du C. al. s.) 

kiberelni. Chr. Dubn. p. 97. 98. Galeas quoque 

Venetorum et naves solidans et allocans 

pccunia maxima exereitum copiosum in Apuliam 

destinavit. Marc. Chr. II. 67. Galeas quoque 

Venetorum ... allocans pecunia maxima. 

Allodialis, ad allodium seu liberum prse- 

dium pertinens; szabad huberi. Kass. Jur. 

Civ. I. 65. quin imo illos ad aratra sua mcrcenaria 

applicitos in Allodiali Oeconomia sua 

in Possessione T. et Comitatu hocce habita de, 

prasenti etiam usuaret. 

Allodiarius, villicus (Du C. al. sensu); 

majoros. Kronst. III. 31. 57. allodiarius 

vulgo Meirer. 

1. Allodiator, qui praedium habet hereditarium 

; a kinek majorja, szabad nemes 

oroksege van. Monni. Comit. II. 155. Item ut 

omne genus hominum, libertini scilicet ac servitores, 

Judices, Gereby, villici, Kenezy, Valachy, 

presbiteri, Molendinatores et allodiatores 

soluant ut supra. Batty. Leg. T. I. 500. 

2. Allodiator, curator familiaris; gazda. 

Quel. Sieb. I. 487. an. 1507. allodiatori in 

hospital! ratione servitiorum. 

Aliodiatrix, villica; majorosno}gazd- 

Bartal: Gloss, ât. 

Allubere, (Du C. annuere, ratum habere. 

Dief. verborten); helyeselni. Arch. Ver. Sieb. 

XXVI. 113. 

Allucinare, svadere, quasi luci vicinare; 

inteni, vildgossdghoz kozeliteni. 

Gyon. 1095. 

Allucitse, ab allucinari' (Du C.) somniatores; 

dlmodozok. Gyon. 1070. 

Alludio, onis,secundse res,demulsio (ab 

alludiare) palpatio; kedvezes, czirogatds. 

End. 554. Ladislai III. an. 1279. alludione 

celestis grade pullulante. 

Allumen, pro: alumen; timsd. Arch. 

Ver. Sieb. XXVI. 113. 

Alluti pelles, aluta tenuiter confectse 

pelles ; kordovdnbor, szattydn. Quell. Sieb. 

I. 449. an. 1506. pro ... pellibus alluti. 

Allutum, ruber color cutis ; vorosbor, 

Alocipicia, lege: alopicia; It. alopecia. 

kopaszsdg. Sehlag. 2177. 

Alodiatura philosophica, dissertatio 

de rebus allodiatura?; ertekezes gazddszati, 

majorsdgi dolgokrdl. Szentiv. Cur. 

Misc. Dec. III. P. VII. 177. 

Alogi (Du C.) igetagadok. Not. rel. I. 

139. Alogi vel Alogiani evangelic Joannis, 

et Apocalypsi relictis, negabant Christum esse 

Adyog sen Deum. For. Scr. p. 11. 

Alombicus, Alembicum q. v. Szaz. 

VIII. 634. alombici duo pro destillandis aquis, 

mzszuro edenyek. 

Alomonium, (lege: alimonium),alimentum; 

elelmiszer. Nahrungsmittel. Kronst. 1.84. 

Alonge, augmentum Cambialium: toldat 

(valid). Art. D. 1840. 63. 

Alopiriosus, i, rectius: alopiciosus 

voros szin. Sehlag. 2178. Jegyz. Capitur pro (Du C. alopeciosa ab. Alopecia morbo aream 

rubro colore. 

nudam capitis reddente) calvus; kopasz. Gyon. 

Allutus, falco; solyom. Sehlag. 2171. 1105. 

Alluvio, vizhordalek. Nagy. Jus. Trans. Alosa, 33. Clupea (Du C.) piscis marinus 

Sax. 65. Alluvio est incrementum latens, quo a gr. «A? ; garda. Gall, alose. Szentiv. Cur. 

quid agro nostro paulatim ita adiicitur, ut in- Misc. Dec. III. P. II. 153. 

telligi non possit^ quantum quoquo temporis Alpestris, e, montanus, montuosus; he- 

momento adiieiatur adeoque nobis acquiritur. gyi. Verancs. IV. 214. propter penuriam et 

Alluvius ager, quern paullatim fluvius defectum iumentorum, cum quibus iam antea 

alluendo in agrum reddit: vizmosdsu fold. rustic! profugerunt, et itineris seu viarum iliaasszony. 

Arch. Rak. VII.. 358. vaccae mulgi- Gyon. 1072. 

rum alpestrium summam difflcultatem, debiles 

seniores, a quibus ab una quaque prse- Allux, (Du C.) pollex pedis; Idbhuvelyk. cem vel duodecim bombard* amissa? fuerint. 

stat Allodiatrix justas butyri viginti. Sehlag. 404. Gyon. 1068. 

Alpha, (Du C.) principium, initium ; kez- 

Allodiatura, V. Terra indominicata ... Almanach, fasti, ephemerides (Du C.) det. Vern. Met. II. 443. Ego sum Alpha et 

prsedium immune nobile,fundus ad domum no- napok szdma, kalenddriom. Szaz. HI. 33. Omega, Principium et finis. Ego sum Alpha 

bilem pertinens, immunis, liber, hsereditarius ; Almanach nova plurimis annis Venturis in- et Omega, Primus et novissimus. Principium 

sajdtfdld, majorsag, nemes telek, udvarservientia. et finis. 

hdz. Allodialur. Szirm. Kuk. Jur. II. 85. Almarium, (Du C.) armarium ; szek- Alphabetaria methodus,secundum 

Allodisatio, appropriatio. V. s. v. Conreny. Ker. Nap. 197. 

ordinem literarum docendi, disponendi ratio ; 

solidatio feudi; tulajdonnd valo tetel. Almasium, (pro aldamasium) ab : dl- abeces modszer. Wallaszky 3. 

Allodium, a Germ, al-od (totum, prodomds, h. 1. idem significat ac Hung, beke- Alphabetarium, libellus elementa priprium) 

alii deriv. ab Adel-god, prsedium nobipohdr. Cod. Dip. Pat. Hung. t. VII. 430. Prima 

discendi continens ; abeoeskdnyv. Leges. 

lium immune, non modo ab omni prsestatione mus nuncupatur Michsel de Schars, qui alma- Schol. Schem. 42. Unde tirunculi ad cognitio- 

liberum, sed et a quolibet servitio reali et perstwmbenedixit. Et p. 430, Sspedictus comes nem et compositionem et ipsam lecturam dusonali 

immune, licet illius possessor dominum Johannes bibit almasium cum prefato docuntur, alphabetarium pro filo habemus. 

agnosceret, a quo illud tenebat in feudum homino. Alphabetice, serie, ordine alphabetico; 

noratum (Du C.) secundum Sambucum : «res Almatica, pro: dalmalica. Arch. Ver. abecerendben. Leg. Schol. Schem. 24. voca- 

propria sed vectigalis» ; nemesi birtok, sa- Sieb, XI. 346. duo Rubia almatica et bula, quse occurrunt, notabiliora philologice et 

jdt fold, majorsag, nemes telek, udvar- serica almatica. 

grammatice, parallela ex foro Romano explihaz. 

Cf. Nagy Erno Magy. Kozjog 99. Pfahl. Almificus, 3. (Du C.) gloriosus, sancticentur, alphabetice per singula composita et 

Jus. Georg. LVI. Allodium vel Alodium tateceleber; dicso. Batty. Leg. HI. 215. an. decomposita deducantur. 

opponitur Feudo seu Feodo et significat stricte 1369. Cod. Dip. Avp. Cont. VI. 321. ad hono- Alphabeticus, i, discipulus qui ele- 

terram, quam aliquis non iure feudali sed pleni rem ... almifici Regis. Tkal. Mon. Civ. Zag. menta prima discit; elemi tanulo. Leges 

dominii possidet. Deriv. ex articulo germanico I. 240. 

Schol. Schem. 15. Infimus ordo esto alpha- 

«an, en» i. e. ein et substant. «lot.» i. e.Loos, Almitas, (Du C.) 1. sanctitas; 2. paterna beticorum et literas primum cognoscere in- 

significatque terram, quam quis sorte in divi- bonitas; 1. szuzesseg, szeplotlensdg ; 2. cipientium.sione 

terrarum armis et viribus communibus atyai josdg. Nagy Hier. 

Alphabeticus ordo, literarum ordo; 

occupatarum obtinuit. Jus. Fland. 31. Almucia, species vestimenti. Fej. IV. 2. abecerend. Inst. Arithm. 203. 

Allogium, habitaculum, ab. Ital. allogio; 278. Almucias de pellibus secundum modum Alphabetum, literarum notse vel for- 

lakds. Cod. Telek. XI. 37. pro precio nostre eorum (Sc. Tartarorum) — attulerunt. maa; abece. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 320. 

domus videlicet Allogij inter Budam et sanc- Almucium, et Almutium (Du C.) ami- Wagn. 

tum Paulum penes viam Nyek situm et conculum, amictus, quo Canonici caput humeros- Alphabetum intercidere, (Du C. 

structum, quod Allogium dicta domina Elique tegebant; vdllpaldst, bdr v. poszto nyak- Chartse per Alphabetum intercisse eae dicebanzabeth 

inhabitat. Urk. Sieb. II. 363. vetd ruha. Nagy Hier. BaVezay. Bek. Pil. I. 32. tur, quarum duo exempla prorsus eadem, et 

Allopecia, at, capillorum defluvium; haj- Almugaea, (Du C. almugea) vox pbi- inter utramque Iittera3 maiusculse describebanhullds. 

Par. Pap. 

losophis arabicis accepta, qua coniunctionem tur ea parte, qua secari et dividi debeant hu- 

Allophilus,Allophylus (Du C.) alie- planetaB cum sole designant; locus cum Plaiusmodi instrumenta, ut unum uni, alterum alnigena. 

Vox gr. ab &Moq et

Aitaniini Alteiaria Alumneunl 

Altaniim, solarium (Du C. al. s.) erkely. 

It. altana. Allan. Wagn. 

Altanus, 3., (Du C.) auster; deli. Ra6. 

Mon. SI. VII. 25. an. 995. piscaciones: una in 

insula ... altera in valle... ex parte altana. 

Batty. Ger. 284. 

Altar, generis masculini pro: Altare. 

Szaz. IV. 677. ante altarem. 

Altaragium, (Du C.) obventio altaris; 

oltdrra tett adomdny. Vuch. Jur. Feud. 46. 

Censu feudorum Ecclesiasticorum adnumerantur 

sic dicta Feuda Altaragii, Altarlehen. 

Usurpantur triplici sensu I. denotat altaragium 

munus serviendi altari et cum hoc munere 

nexa bona et reditus pro intertentione 

servientis. II. Jus altaristam nominandi. III. 

Jus reditus e bonis altari funuatis percipiendi. 

Altare portatile, altare temporarium; 

hordozhato oltdr. Wagn. 

Altaria, ae, dignitas altaris, quacum nonnulla 

emolumenta ut decimae coniuncta erant; 

oltdrtisztseg. Tor. Ta"r. 1890. p. 149. dignitas, 

personatus, canonicatus, prsebenda, altaria. 

Altarise, (Du C.) decimae ecclesiarum; 

oltdrjavadalmak. Szaz. XXX. -10. 294. 

Altariolum, parvum altare (Du C.) kis 

oltdr. Beng. Ann. Er. Coenob. 210. solse res 

sacrae, ut erigere altariola, adornare cunas 

Christi nascentis. .. ipsi fuerunt in amoribus. 

Gyon. 1111. 

Altarista, 33, (Du C.) sacellahus, minister 

templi, presbyter certo altari praepositus; 

oltdrfi, egyhdzfi, templomatya, egyhdznagy, 

templombiro, oltdrdr. Verancs V. 

329. Liceat etiam ei de quartis statuere, qua? 

iurisdictionem decimarum episcopalium sequunlur, 

ita tamen uti parochis et altaristis 

et caeteris ecclesiasticis personis liberae eorum 

quartae relinquantur. Vuch. Jur. Feud. 46. Szer. 

Not. 137. Szil. Regi Magy. K6H. T. I. 320. 

Altaristicus, 3., ad altare pertinens; 

oltdri... oltdr ... Beng. Ann. Er. Coenob. 

59. Novam praeterea fundationem altaristicam 

in mille florenis Rhen. a Magnifico D. C. 

R. comparavit. 

Altarium, altare; oltdr. Schlag. 2175. 

Altea, 33 (Du C.) althea, planta medicinalis; 

malyva. It. altea. Schlag. 2180. 

Altelatus, compositum ad formas vocabulorum: 

altenatus altecinctus (Fore.) idem 

ac revereiidissimus, serenissimus, celsissimus; 

melyen tisztelt. Bod. Hist. Eccl. III. 

357. Arch. Rak. IX. 83. Altefata Maiestas 

Sua Sacratissima. Dip. Alv. II. 301. 

Altelibatus, supra memoratus; folebb 

emlitett. Bek. Pil. II. 496. an. 1697. sub au- 

thentico altelibatae suas maiestatis... sigillo. 

Altelleria, Artolleria, Artilleria, res 

tormentaria; pattantyussdg, tuzfrseg. Arch. 

Rak. VIII. 384. 385. 

Alte-Potens, titulus honorarius; hatalmas. 

Instr. Pac.Praef.: et Alte-Potentium 

ordinum Generalium unitarum Belgii Provinclarum 

Illustrissimus ac Excellentissimus Domiuus 

Jacobus Comes de Colyers. 

Alter, is, massa plumbea (Calep. afa^y); 

darab on. Gyon. 1114. 

1. Alterare, temperare; mersekelni, 

vegyiteni. Lzb. Cod. Med. T. II. 454. paretur 

... lixivium, mediante quo aqua alteretur. 

'• 2. Alterare, (Du C.) mutare; megujitani, 

meg vdltoztatni.Kr oust. II. 387. 

3. Alterare, commoveri animo, pertur- 

bori; felizgatni. Jokai Magy. Nab. 91. egeszen 

alterdlva,exaltalva,fatigdlvavagyok. 

Tok. Diar. 119. 

Alteraria, ae, arlilleria, tormenta; tiizerseg. 

Tor. Ta"r. 1887. p. 103. 

Alteratio, mutatio; irritatio, febris; vdltoztatds, 

valtozds, vdltoldz. It. alterazione. 

Pfahl. Jus. Georg. II. 18. ut ita Liber ad versus 

omnes alterationes tutus reddatur. Opin. Deput. 

7. Kuk. Jur. I. 455. Tok. Diar. 18. 

Alteratrix, icis; izgato. It. alteratrice. 

Cod. evang. T. I. p. 193. alvus soluta, et facultates 

ventriculi alteratrix et detentrix, 

dejects, argumento sunt, miserum non procul 

abesse a termino vitas. 

Alteratus, 3.: aeger; beteg,ldzas.Szaz. 

VII. 612. 

Altetitulatus, aestimatissimus; magas 

tiszteletii. Art. Diaet. Pos. Praef. Hinc pari 

qua Altetitulatus felicissimaa recordationis 

olim Josephus imperator etRex... sollicitudine 

atque dementia ductus. 

Altigradus, 3., alte gradiens, vel qui 

est in alto gradu ; fenjdro, fenvalo helyen 

levo. Gyon. 1125. 

Altile, (Du C.) quod alendo saginatur; 

szdrnyas. Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. VII. 

195. Hinc in millio sylvestria altilia a corruptione 

diu conservantur. 

Altilitas, ipsa res, qua? alitur (Du C.) 

hizlalt allot. Gyon. 1022. 

Altiloquus, alle loquens (Du C.) fenszolo. 

Gyon. 1018. 

Altimeter, (Du C.) instrumentum. quo 

Alter cativus, 3., adi. verb, ab alter- metiuntur allitudines ; magassdg, melysegcari, 

qui v. quo quis altercatur; osszefelelmero. Gyon. 1023. 

geto", kotekedo. Cod. com. Zichy v. III. p. Altipotentia, titulus honoris. Ljub. Mon. 

180. ... eorum altercativis obieccionibus SI. II. 279. intellexi veslram altipotentiam 

eedem partes... se per nos transmitti postu- caslra metalam esse. 

larant. Urk. Sieb. II. 92. an. 1353. Altirelia, arma (Du C. artelaria) fegy- 

Alterificatio, mutatio; megmdsitds. verek, hadi szerek. It. artiglieria. Artillerie. 

Fej. 1.176. Servatas etiam in eodem et uno Dip. Alv. I. 420. Ibi invenerunt magnam quan- 

Christo naturas divinitatis et humanitatis, unititatem Altireliae. 

tas quidem unione secundum hypostasin sed Altissime, summo loco; legmagasabb 

non confusas substantias alterificatione. helyrdl. Kass. P. P. I. 168. Schema Eccl. 

Alterisabilis, 2.: a verbo inusitato, vel Taxarum pro Ecclesia Orientali Altissime de- 

rectius — etiam non exsistenti alterisare, quod fixum. 

eandem signiflcationem haberet, ac alterare, Altissimus, Deus; tribuitur hie titulus 

mutare — qui alterari, mutari potest: muta- honorarius etiam hominibus ad excellentiam 

bilis; megmdsithato, vdltozekony. Rak. eorum declarandam ac dignitatem; legfense- 

On. p. 255. I. 36. p. 256. 1. 2. 255., 37—38. gesb. alto, hoch, hochst. Verancs IV. 97. Ve- 

postquam his (sc. HoIIandiae et Angliae) per rum soluti hac sollicitudine laudetur Altis- 

bellum finitum gravis et is necessarius, alterisimus ... S. de Keza Chr. II. 5. 1. in virtute 

sabilis esse cessassem, promissiones mihi a altissimi confldens. 

Regina Angliae et Statibus Generalibus facta?... Altista, ae secundae vocis cantor. V. s. 

eludebantur. 

Discantista; melyfenhangos. Ger. Altist. 

Alteritas, alter modus existendi; mas Altitronus, sublime sedens. Altithro- 

modon void letezes. Pel. Pom. L. V. P. VII. nus; magasan uralkodo. hochthronend. 

Art. II. c. III. Cum fllius dei in mundum mitti- Cod. Dip]. Pat. T. II. p. 124. altitronus ille 

tur, non fit in deo aliqua mutatio, sed nature dominus omnium largitor bonorum. Tkal. Mon. 

humane assumptio; quia ipsius mitti non est Civ. Zag. I. 238. an. 1371. 

ibi esse, ubi ante non fuit, sed aliter ibi esse, Altricare, pro: altercari; czivakodni, 

quam prius fuerit. Et hee alteritas non est ex Tkal. Mon. Civ. Zag. I. 247. an. 1375. cum 

parte eius, qui est, cum sit immutabilis, sed capitulo ... altricassent. 

ex parte eius, in quo est. 

Altrinsecus, alibi (Du C. circumqua- 

Alterius iuris, obnoxius alicui; mdsque, ubique); mdsutt. Batty. Leg. T. II. 204. 

tol fuggo. Georch. H. T. I. 26. 

Deer. Col. pars... Israelitarum villam emigret; 

Alternare, (Du C.) mulare, variare; ki- sicque altrinsecus sedeant. 

cserelni, vdltoztatni. Soos. Doc. qlternare Altriplex, (DuC.) duplex, animo dup- 

et a se alienare possessiones. 

lex, dolus ; dlnoksdg. Gyon. 1026. 

Alternatim, in vicem, per vices; fel- Altum tacere, silentium altum tenere; 

vdltva. I. Rak. Gy. 387. Fej. V. HI. 440. melyen hallgatni. Knauz M. E. Sir. I. 204. 

Alternatio, (Du C.) vices, vicissitudo, Altus, sonus altus, vox alta; mely fel- 

per vices varialio; felvdltds. Gall, alternation. hang, der Alt. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. 

Cod. Evang. V. III. p. 13. ordine alternatio- I. p. 262, 

nis ita exigente. 

Alimmaticum, pensio in alendos alum- 

Alternativa, (Du C.) facultas ex duabus nos a beneficiatis et curatoribus ecclesiasticis 

datis rebus alteram eligendi; kettos eset,vagy praestari solita ; papnevelo intezeti dij. Coll. 

vdltakozat. Gal. alternative. Torvtd. Msz. I. 199. 

Georch. H. T. I. 69. Szinle igy be"csuszott ne- Alumnatus, seminarium, educatio, stamely 

varosokba ama alternativa nev alatt tus vel domus alumnorum ; novendekseg, ne- 

ismeretes felvaltas, mely szerent a kozonseveles, papnevelo intezet. Kass. P. P. I. 202. 

ges hituet (Catholicus)mas vallasbeli (Evange- In Academia Nobilium T. unum Hungaricae 

licus alterutrius confessionis) es ezt viszont Nationis Alumnatum per unius egressum 

amaz valtja fel. 

cum fine currentis anni scholastic! vacaturum 

Alternativus, alternus; egymdst fel- esse ... Szentiv. Cur. Misc. Dec. III. P. I. p. 

vdlto. It. alternativo. Cod. Evang. III. 12. Vice- 76. Kov. Form. St. CLIV. 

caneellariatus munus... debebat esse alter- Alumneum, institutum, ubi discipuli 

nativum. 

aluntur, alumni educantur; elelmezo', tdp- 

Alternitas, abalienatio, (Du C. al. s.) intezet. Orationes in Lyceo Schemnic. recita- 

elidegenedes. Dip. rel. reip. Rag. 408. tae. 1836. Expuncto typi deblto fructus ven-

Alumnia Amaricium Ambo 27 

dendorum exemplarium cedet alumneo, hoc 

anno adiuvando. Kormoczb. forealisk. Ert. 

Bpest 1895. p. 63. 

Alumnia, at, schola, ubi discipulis pacto 

pretio victus praebetur; elelmezo, tdpintezet. 

Szekelyudv. ref. koll. Ert. 1894/5. 112. 

Alumnis, is, alumen, inis; timso. Monm. 

Comit. Trans. V. 197. Ab unoccnt. Alumnis. 

F. 40. 

Alumuista, ts, alumnus, discipulus alumnii, 

convictus ; tdpintezeti novendek. Csurgoi 

ref. fogymn. Ert. 1894/5. passim. 

Alumnium, domus, ubi discipulis (pacto 

pretio) victus praebelur; elelmezo,, fozo hdz. 

Ker. Nap. 391. 

Aluniimhis, i, parvus alumnus; kis 

novendek. Olali. Cod. Ep. 487. Verum ego 

Epistolas Heroiduin non mitto, quod Diebus 

singulis eas alumnulis Legam meis. 

Alutarius, i, (ab alula) coriarius; timdr, 

borgydrto, kordovanybor-keszito. 

1'riv. Cell. 1781. Magistri Alutarii Pestienses. 

Bpesli Varosi Leveltar. 

Alutarius, 3., ad alutam perlineus; 

timsos borbol valo. Consc. Sumpt. ex corio 

alutario. 

Aluteus, 3., alutarius 3. q. v. kordovdnybol 

valo. Schroer. Arch. Gr. et R. 75. 

Alutrix, (ab alendo), altrix, nutrix; dajka. 

Schlag. 226. 

Alveolus catapultarius, sclopi alveolus 

; punka serpenyoje. Ger. Zundpfanne 

an der Flinte. Par. Pap. 

Alviiius, i, (Calep.) qui et lyentericus 

dictus, quod alvo languescat; haskoros. Gyon. 

1032. 

Alvulus, i, parvus alveus; hasacska. 

Gyon. 1031. 

Alzare, tollere, elevare ; felemelni. It. 

alzare. Prot. inq. 201. et quando erat lutum 

alzando sihi vestes, et sic serviebat. 

Ama, llama, Hamula, (Du C.) vas offertorium 

idem quod ampula; csuporka, ampohia. 

Nagy Hier. 

Aniagistrare, docere, instruere; oktatni. 

It. ammastrare. Prot. inq. 232. XVIII: 

rogabat.. quod deberet ipsam amagistrare, 

qualiter posset servire. 

poenitentiando aut amaricando eosdem. 

Arch. Ver. Sieb. XXVI. 112. ' 

Amaricium, (Du C.) unguenlum; jo 

illatu kenocs. Gyon. 1167. 

Amaricosus, 3., plenus amaritudine 

(Du C. Amaritosus) keseru. Gyon. 1177. 

Amarilicus, amarus faclus; elkeseredett. 

Fej. VII. 356. Et licet alia familia hoc 

percipiendo vicinisque el aliis hominibus in 

plalea lurbalo corde el amarifico animo praemissa 

innotuissel. 

Amarulenter, subamare; kesernyesen. 

Verancs. VI. 32. His enim amarulenter 

me proscindis praeler naturam et consueludinem 

luam. 

Amarulenlia, amarilies, amaritudo; 

elkeserede's. Szamosk. IV. 518. 0 amarulentia 

ardens Kendi 1 Tor. Tar. 1888. p. 766. 

Amarusca, (Du C. amarosta, amarusla, 

amaruscus, herbacanum) amaracus, sampsuchum 

Plin. Origanum majorana Linn. Maj'ordnna. 

Gall, marjolaine. Arch.Ver. Sieb. XXVI. 

113. Schlag. 867. 2185.; ebkapor, savanyu 

alma. 

Amasco, (Du C.) amare incipio; kezdek 

szeretni. Gyon. 1175. 

Amasia, arnica, amicula, fern, ad amasium 

(Du C.); szereto, kedves. Kov. Form. 

Si. XVIII. Si vis ad Amasiam telus inlroire 

Noli manu vacua ostium aperire. Vern. Psych. 

292. Georg. Sirm. I. 206. Gyon. 1181. 

bagiosa fuga, pecunia fallaciose emuncta, plus 

labis Sigismundo . . . quam delrimenli Rodolpho 

inflixil. 

Ambasciator, legalus; kdvet. Ambassadeur. 

Cod. Dip. Arp. Conl. VII. 251. Raynerio 

Geno el loanni do, Canali, ambasciatoribus 

suis dilectis et Jidelibus salutem et dileclionis 

affeclum. 

Ambasiata, at, ab Ambacto, voce Gallo- 

Lalina, quae servum signif. (Feslus); kovetseg, 

kuldottseg, megbizdx. It. ambasciata. Gal. 

ambassade. Luc. Regn. Dalm. 235. Tandem 

nos el lola Communilas veneliarum poslquam 

plures Ambaaiatas facias hinc el inde honorabiles 

viros. . . transmisimus ad Ludovicum 

Ungariae Regen. 

Aml)assaria, ae, legatio, Ambasciala; 

kovetseg, It. ambasceria. Gal. ambassade. Gesandtschafl.Fej. 

V.I.255.elseruilia, quae nobis 

el regno noslro maxime in noslris legalionibus 

el ambassariis eundo exlra regnum... 

et alias impendit. Knauz M. E. Sir. I. 597, 769. 

Ambassata, Ambassaria. It. ambasciala. 

Knauz M. E. Sir. II. 745, 851. 

Ambassiator, ab ambassiare vel ambasciare 

idem ac legatus, nuntius; kdvet,meghatalmazott. 

Batty. Leg. T. I. p. 488. Syn. 

Regia sub. Uladislao I. a. 1444. Magy. Tor. 

Tar. XXIII. 37. 42. et pass. 

Ambassiatus, us, Ambasiala. Dip. rel. 

reip. Rag. 15. 

Ambasszador, legatus. Arch. Rak. 1. 

Amathorea pro: amatoria (sc. ars). Tor. 

Tar. 1888. p. 574. P. Ovidii Nasonis Ama- 313. Az Hollandiai Ordinarius es Exlraordinathorea.rius 

Ambasszador ok, jiittenek Parisbiil Ver- 

Amatistinus, 3., ad amelhystum perszalyban.linens V. amatistus; violako. 

Ambaxator, Ambasciator. Cod. Dip. 

Amatistus, amelhyslos; violako. Tor. Arp. Conl VH. 380. Cum Commune Ragusie 

Tar. 1890. p. 369. lapidem ex amatisto . .. fuerit sequestralum per Ambaxatores et lit- 

cum lapidibus amatistinis . . . annulos cum leras Communis Ancone elc. 

amatisto. 

Ambaxiata, ae, nuncium; jelanleit. 

Amatula, (DuC. amatilla, amantilla.aman- Magy Tor. Tar. XI. 101. ambaxiata sua prclillia) 

Valeriana Linn. Ger. Balclrian. Arch. Ver. dicata nobis sapienter exposila. 


Ambigena, le, (Du C.) Androgynus, 

Amaturio, cupio amare ; kivdnok sze- hermaphrodilus ; utriusque generis, sen sexus; 

retni. Gyon. 1189. 

noferj, ferjno. Nagy Hier. 

Amatus, us, aclus amandi; szeretes. Ambiloquus, bilinguis; (Du C.); ha- 

Gyon. 1190. 

zug. Gyon. 1215. 

Amaxobius, in plaustris vitam degens; Ambiotica, niedicamenta depellendo 

Amamen, amameiitum, (Du C.) koci>iban,szekerben lako. Luc. Regn. Dalm. fetui; gyermekvesztd orvossdg. Par. Pap. 

amatio ; (szerelmes) szerelem. Gyon. 1154: 282. Magno numero caeduntur Amaxobii Ambidexter, utraque manu utens; 

Amanare, (Du C.) extra manare; ki- illi (id est qui plauslris loco aedium ulunlur) mind a ket kezzel jdrtas. Princ. Ang. p. 

folyni. Gyon. 1160. 

multi capiuntur. 

51: Hie te ambidextrum, mi flli, volo Pedo 

Amansio, mansio, emansio; kimara- Amazonicus, 3.,amazonius (Par.Pap.): Paslorem, Seep Iro Regem. 

dds. Teutsch. Schulord. I. 74. 

amazonhoz valo, illo. Szamosk. II. 167. Ambitare, ullro cilroque commeare; 

Amaiiticula, parva amatrix; kis sze- Ipse Rex sublimis amazonicam securim jdrni kelni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 261. an. 

reto. Gyon. 1188. 

dextra sustinet. Vern. Phil. Mor. 411. quia 1528. negotialores . . . sunt liberi in regno 

Amanuensis, scriba; iro dedk; se- item natural! quasi instinctu mariti uxores nostro ambitare-eam omni pace. 

ged. Moln. Patv. 6. Ex huius itaque nominis non uxores maritos quaerunt, legunl, domum Ambitiuncula, parva ambitio; kis 

explanatione iam assequi poles, quis sit Patva- suam ducunt el Amazonica ilia coniugia, dicsvdgy. Verancs. VI. 99. 

risla, eliam si longius non explanaro, si quod quibus mulierum imperio viri subesse debeanl, Ambitorium, ambilus, dislriclus; ke- 

Patvarista eousque dicalur quis, donee a tolius orbis consensu irregularia alque exrulet. It. circuitOj distretto. Ger. Bezirk, 

lalere Principalis sui existens, adeo se qualiorbilanlia pulanlur. 

Distrikt. Jogl. Eml. T. II. p. 108: inlra ambificatum 

et in necessariis quibusque perfec- Ambacta ab ambactus, servus contoria islius comilalus. 

tum reddat, donee ad manum quoque sive ad duclilius V. Feuda ambacta. 

Ambiturire,caplare velle favorem,amo- 

ea negolia,quaePrincipalibus ipsispropria sunt, Ambages, submissae, fldeles personae rem. Textum v. sub nupturire. 

applicenturettunc famum Amanuensis, quasi quibus callida plenaque ambagibus consilia Ambitus, us, (claustri): cemeterium 

ad manum exislens, nominator. Kass. Ench. 1.8. commitlipossunl. (DuC.); meghittemberek. (Du C. perislylium); temeto. Szek. Okl III. 91. 

Amarellus, (Du C.) avis aquatica; vizi Thurocz. in Maria Reg. Hung. cap. 4. Et am- Ambitus hortorum, adminicula, 

maddr (szdrcsa, gem). Barczay. bages, ut suasionibus regem femineum erga orum ; kerites. Tag. Erd. II. 307. pro ambi- 

Amarere,amarusfleri(lantum in Cathol.); populum sprelum redderent, cunclas regni ad tibus hortorum vulgo spallier . . . adhiben- 

keseru leszek. Gyon. 1168. 

paries mitlil. 

dae sunl juvenes fagi. 

Amaricare, (Du C.) exasperare, exa- Ambagiosus, 3., ambagibus plenus Ambizare, bombum facere; (Du C. bomcerbare; 

megkeseriteni. Bally. Leg. III. 634. (Du C. circulosus); tekervenyes, keriUo. It. bicare) dongni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 11?. 

an. 1498: in locis devolis collocandi non ambagioso ... Szamosk. IL 115. Haec am- 1. Anibo, ambonium, (Du C.) pu!-

Ambo Amelioratio Amiralus 

pitum Ecclesia?, ad quod gradibus ascenditur; 

szoszek a templomban. Par. Pa"p. 

2. Ambo, onis, (Du C.) gradus (dignitatis), 

meltdsdg. Gyon. 1217. 

Amboleum v. ambolagium, (Du C. anabolagium) 

lineum tegumentum, quod caput 

tegit; fej-} vdllkendd. Nagy Hier. 

1. Ambro, (Du C.) leccator, qui benescit 

iudicare de sapore ciborum ; Lyboszo, szagldlo,ki 

zamatos etket tud fozni, inyencz. 

Gyon. 1097. 

2. Ambro, (Du C.) consumptor (Dief. 

guise deditns); torkos. Schla'g. 2243. 

Ambrosianum, i (Du C.) hymnus ecclesiasticus 

Te Deum laudamus, ab Ambrosio, 

cpiscopo Mediolanensi sseculo JV. compositus. 

Ker. Nap. 213. 

Ambrosianus hymnus, cantus 

sacer ab Ambrosio, episcopo Milanensi, ssec. 

4-to, qui incipit: Te Deum laudamus. Beng. 

Ann. Er. Coenob. 496. decantalo... Ambrosiani 

hymni jubilo pro sanitate recuperata. 

Ambulaise pro Hor. Ambubaiae; leder 

asszonyok. Gyon. 1231. 

Ambulare in dorso canceri, 

lente progredi; rdk hdtdn lovagolni, lassan 

menni, haladni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 

658. an. 1529. omnes dicunt, quod Koczianer 

in dorso canceri ambulat. 

Ambulare in unum, a?qualiter decurrere; 

egybejdro (kupa). Szaz. XI. 804. una 

qua?dam in unum ambulans argentea deaurata 

et. formosissima kuppa. 

Ambulare (per se) se ipsam secludere; 

magdtol nyilni.' Tor. Tar. 1888. p. 566. 

Item una cuppa deaurata per se ambulans. 

Ambularie, ambulando, spatiando; setdlva. 

Verancs. IX. 287. non aliter per urbem 

viennensem ambularie sese venditavit. 

Ambulatio, reambulatio; hatdrjdrds. 

Cod. Dip. And. II. 17.19. tenentur metas. . . 

reambulare, facta ambulatione octavo die 

nobis recitabunt. 

Ambulatoria, a?, intelligitur ligula; 

jdro szalag. Bene Pol. 53. 

Ambulatoria scenica societas, 

grex errans ; kobor szinesz-tdrsasdg. Oltv. 

Act. Synod. 31. 

Ambulatorius 3., usu vigens; jdratos, 

szokdsos. Pfahl. Jus Georg II. 122. in 

Silvis pascualibus instituendarum decennalium 

ambulatoriarum Tonsurarum penitus exclusis. 

Ambulatorius Princeps, p. qui 

suo loco moveri potest; helyebol elmozdit- 

hato fejedelem. Tor. Tar. 1888. p. 517. 

sed quern Porta pro libidine vel etiam Catilinarum 

conspirantium suggestione vi et armis 

regno imposuerit, is iani debeat a Transylvanis 

mancipiis agnosci pro suo Principe tanlisper 

donee eodem etiam identidem ambulatorio 

Principe vel potius Porta? servo pro 

lubitu excusso etc. [Par. Pap. 

Ambulitare freq. exambulo; jardogalni. 

Ambulus, i, (Du C.) cursor; folyar, 

futdr. Gyon. 1098. 

Ambus, i, (Du C.) ab ambiendo : servus; 

szolga, ki koriilveszi urdt. Gyon. 1200. 

Amcianus, i. Cf. Antianus; nemes; 

elokelo a hivatalban. It. anziano. Gal. ancien. 

Verancs. Hist. I. 346. Rectoribus, magistratibus, 

Municipalibus, Communitatibus, Burgimagistris, 

Pretoribus, Amcianis} Consulibus, 

Officialibus, Theloneariis. 

Amelioratio, reditus ad valeludinem, 

commodior valetudo ; javulds. Argenti 7. e 

subitaneaameKora£wme,qua?resuscitationem 

morborum suppressorum aut retentorum subsequilur. 

Amen, flat, certo, vox Hebr. Obs. Jadr. 

399. unanimiter cum jubilatione clamaverunt 

dicentes Amen. 

Amendare, (Du C.) abscondere, extra 

commendare; elrejteni, titkolni}kikuldeni. 

Gyon. 1233. 

Amenium, locus pulcher et delectabilis; 

gyonyd'ruseges hely. Gyon. 1242. 

Amerca (Dief. amireca, amorca, amurca) 

Ger. Oliventrester. Baumol hefen. olajsonkoly. 

Arch. Ver. Sieb. XXVL 113. 

Amerciamentum, mulcta pro delicti 

modo et qualilate in reum decreta. Gal. enmerciment 

(Du C.); penzbeli buntetes. Uj. 

Magy. Muz. III. 202. Omnes fines, qui iniuste 

et contra legem terre facti sunt nobiscum, et 

omnia amerciamenta facta iniuste et contra 

legem terre. 

Amerciare, decretam mulctam imponere 

(Du C.); penzbeli buntetest szabni, 

nibus et personis, que etqualia amicarentsen. 

inimicarent alteri Communium predictorum. 

Ljub. Mon. SI. I. 305. 454. 

Amicari, 1. adulari, 2. amicum sibi OOBciliare 

(Du C.) i. nydj'askodni; 2. bardt- 

jdvd tenni. Gyon. 1249. 

Amicatio, amicilia, familiaritas, gratia? 

conciliatio; bardtsdg, bardtkozds. It. camerata. 

Pel. Pom. de S. Andr. s. IV. c. I. Terlia 

honorificalio S. Andrea? est divina amicatio. 

Amicativus, 3., amicitia, amore dignus; 

szeretetremelto. Pel. Serm. Homo naturaliter 

est animal amicativum et misericors 

ac sociale. Aest. 11. n. 

Amicia, amicitia. Knauz. M. E. Sir. II. 

419. 434. 

Amicillum, genus vestis, quod instar 

pallii humeris circum iniicitur; felso' ruha, 

paldstocska. Gyon. 1253. 

Amicinum, utris pediculus, ex quo vinumdiffundilur. 

Fest. atomlonek a csapocskdja,kirdl 

a bor kiontetik. Gyon. 1254. 

Amiclari, adminiculari: suffragari, favere; 

i.s j dpolni. Fabr. Urk. 44. an. 1423. de- 

canus . . intencionem suam sufflcienter fun- 

penzbirsdggal biintetni. Uj Magy. Muz. III. davit, turn per testium deposiciones, turn quod 

196. Liber homo non amercietur pro parvo et semifama eidem amiclatur. 

delicto, nisi secundum modum delicti et pro Amiclus, i, (Du C.) fascis pectoralis; 

magno delicto amercietur secundum magni- mellkoto. Gyon. 1266. 

tudinem delicti. . . 

Amictualis, ad amictum pertinens; ru~ 

Americanum speculum, specu- ha-, oltozet. Art. D. 1840. p. 5. 

lum, quod femina? in dorso gestabant; ame- Amictuare, frequenter vestire; gyakrikai 

tiikor, melyet a nok hdtukon viselran oltoztctni. Gyon. 1256. 

tek a mult szdzad vegen. Ker. Nap. 224. Amicttis, us, humerale; vdllkendd. 

Amestari (amoestus), tristari; szomor- Szaz. XXVII. 682. 

kodni. Gyon. 1245. 

Amictus militaris specierum, 

Amestitus, lapis pretiosus, unus de 12. ornatus vestitusque militaris; katonai cgyen- 

Gyon. 1243. 

ruha. Kass. Ench. I. 11. Amictus militaris 

Amfractus, suffocalio aqua?, ubi terra specierum vulgo Mondour. 

imbibit aquam vel aqua terram; orveny. Amiliaris, (Du C. amiliarius) lapis mi- 

Schlag. 2186. 

liarium ostendens; merfoldmutato ko. Gyon. 

Ami, (Du C.) dicuntur vigilia?, custodia?; 1273. 

vigydzatok, 6'rizetek. Gyon. 1262. Amillif ex, icis, amyli confeclor; keme- 

Amianthus, d/aiuvroQ (ap. Du C. al. nyitdkeszito. Starckmacher. Tab. Conscr. 

sensu) asbest vagy amiant, zoldes k6. Cu- Amilum, gor. ftitvlov, kemenyitd. It. 

rios. Misc. 202. Unde hoc ipsum habeatur, amido. Tomts. 229. 

quod Asbestus seu Amianthus aut res ex Aminare, minari; fenyegetni. Han. 

illo confecta? ab igne non consumantur. Mon. Jur. II. 142. si quis manum contra ali- 

Arnica, a?, idem ac compositio, pactum; quem ... levaverit et aminaverit. 

bardtsdgos kiegyenlites, egyezkedes. Cod. Aminea, Amina?i Italia? sunt populi, unde 

Camb. Merc. 101. arnica inter easdem Partes Aminea? vites. Vilis tarn albam quam nigram 

tenlabitur. Fej. VI. 127. 128. Kass. Ench. III. uvam ferens (Du,C.) M. Bel. Prodr. 173. Uti 

14. vero Tumidula, quam supra'descripsimus, cum 

Amicabilis Compositio, amicum maiori Italorum Aminea apprime comparari 

pactum; bardtsdgos kiegyezes, egyesseg. potest. 

Juriev. Jur. Met. 202. Gravissimas lites per- Aminestari, contristari (a maestus); 

sa?pe amicabili compositione sopiri mul- szomorkodni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. 

tiplex experientia docet; est autem amicabi- Aminiculari. adminiculari, iuvare; tdlis 

Compositio conventio, per quam iura mogatni, segitni. Fej. X.2.418. 419. Christo 

quftdam dubia et litigiosa aut gratis, aut ali- aminiculante. Cod. Telek. X. 455. 

quo dato, retento vel ppomisso inter Partes Aminiculum,adiuvamen,auxilium,ops; 

litigantes determinantur. 

semper ita, non adminiculum scriptum legitur; 

Amicabiliter, pro: amice, amicissime; tdmasz, segitseg. It. amminicolo. Fej.X.2.418. 

bardtsdgosan. S. de Kz. Chr. II. 3. 1. An- 419. Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 432. 438. 

dreas, Bela ... a Misca amicabiliter sunt re- Non sine ipsorum flliorum ope et virtuoso amicepti. 

— Wagn. 

niculo coronatis in nostris expeditionibus 

Amicaliter, amice; bardtsdgosan. studuerunt prodesse. Fragm. Chron. Rythm. 

Jokai Rab R. T. 19. a ket ur pedig a modi temp. Ludov. I. Engel. Mon. Ungr. Bees 1809. 

hint6ba lilt ossze amicaliter conversalni. p. 26. 

Amicare, (Du C.) conciliare amicitiam; Aministrare, pro: administrare, at-, 

bardttd tenni, kiengesztelni. It. amicare. beszolgdltatni. Soos Doc. 

Cod. Dip. Arp. Cont. X. 72. Promittentes ad invi- Aminosus, 3. metathesis pro: animocem 

ipsi Sindici unus alteri, nomine ut supra, sus, fortis, strenuus; bdtor. Beth. G. lev. 302. 

amicare et inimicare quibuscumque Commu- Amiratus, j: Admiralis (Du C.) Luc.

Amissibilitas Ammonttorium Amplexatrix 

Regn. Dalm. 275. miles Amiratus noster n?a- Ammonitorium, mandatum admonitii nisi corde recesserit humor. Non id amoritimus.tionem 

continens; intes, intd, megint6,megricremo Numinis igne flagrat. 

Amissibilitas, stalus, quo alicuius rei kindlo parancsolat. Kov. Form. St. XCIV. Amorose, plenus amore, amore plcno 

iacturam pati possumus; elveszthetes. Pel. De Exhibitorium, Ammonitorium, Evocatorium modo ; szeretetteljesen. It. amorosamentc. 

quacunque virg. s. c. 3. Alia assignatur ratio et Certificatorium. 

szeretocn. Pel. Pom. De S. Andr. s. IV. 

quoad castitatem ser\andam fragilitatis sive Ammunitio, apparatus bellicus; hadi c. 6. Sic amorose nos vocaret Christus ad 

amissibilitatis. 

keszlet. Tor. Ta>. 1888. p. 346. veluti 24. crucem posnitentise. Fej. VI. 74. Jadralini et 

Amissor, qui amittit alqd ; cserbcnha- tormenta, ammunitionem omnem. ib. 354. Sibenzani quiete et amorose vivant ad ingyo. 

Art. Diset. Pos. 12. Nee non malitiosi Amnestialis, (sc. charta) litters amvicem. Amissores et Traditores Castrorum finitimonestiales, lit. gratiam continentes ; kegyelmi Amorosus, 3. (Du C.) amoris plenus; 

rum Regni. 

level. Arch. Rak. I. 402. a Pels. Regens szeretettel teljes, drdgaldtos,kedvesse'ges. 

Amistides, amelhystus; amethyst. Eleonora Csaszarne maga kegyelmes Amne- Pel. Serm. Venit Christus ut nos homines amo- 

Gyon. 1274. 

stialisdt kezemhez kiildven, visszajuttem Harosa sua charitate altraheret Hiem. 1. a. 0 

Amitinus, i, nepos ; unokabdtya v. zamba. 

ergo amorose deus quantum deberemus te 

bcs, bdtydm es nenem gyermekei. Kovy Amnestialis Gratia, oblivionis ve- reamare Hiem. 35. q. Gyon. 1315. 

El, 82. Szirm. 

nia ; bunbocsdtd kegyelem. Benkfi. Im, Nat. Amorrca, (idem quod Gal. amorce), 

Amittei, fustes; dorongok. Gyon. 1270. Sic. 83. Ad estremum bello Rakocziano a. 1711. cibus ad fraudem positus ; csaletek. Arch. 

Amittere,relinquere; elhagyni. Georg, exstincto publicataque Amnestiali gratia, Ver. Sieb. XXVI. 113. 

Sirm. I. 84. Et ibi Jacobum amisit Banffy Miles omnis Siculus ad ceconomiam colendam Amorrhseus, V. Cinganus. 

propter avariciam suam. 

dimissus. 

Amortisare, abolere; enyeszteni, 

Amittere praelium, (Germanismus) Amnesticula, se, iniuriarum oblivio; megsemmisitni, torleszteni. It. ammortiz- 

vinci, superari in acie ; a csatdt elveszteni, az igazsdgtalansdgok elfeledese. Sup. An. zare. Gal. amortir. amortisiren. Kass. Prax. I. 

megveretni. An. Sc. II. 112. an. 1538. nostri Sc. II. 206. an. 1417. sententiam in causa... 199. casu deperditas litteras erga utriusque 

praelium amiserunt. 

renunciatis omnibus amnesticulis, ferri po- partis petitum pro amortisatis declaratas 

Amittere cum sicco etiam viristulantes. esse prsetitulatis Dominationibus Vestris comdia, 

omnia promiscue tollere; a furdorel a Amnicus, 3. fluvialis; folyoi. Ranzani mitti : ut . . . 

gyereket is kionteni. Verancs. IX. 228. 345. Quo fit, ut maxima abundet copia pi- Amortisatio, abolitio ; enyesztes,sem- 

Quorum res non alia causa videturin discrimen scium amnicorum. 

misites, torlesztes. It. ammortizzazione, Gal. 

venisse, quam Pace cum Persa facta, ne in bel- Amnis salutifer, aqua lustralis; ke- ammortissement. Ammortisation. Kass. Prax. 

lum nos vel hoc ipso anno incidissemus, quo resztelo viz. Kov. Carm. 82. quern dum rigat I. 199. Publicatio Amortisationis. 

fortasse cum sicco etiam viridia amisisse- amne sacerdos Rile salutifero. 

Amotio, abffistimatio causa Coloni facta ; 

mus. 

Amnystiales, litters gratiam, amnes- elmozditds. Pfahl. Jus. Georg. 70. Absstina- 

Amitula, dim. ab amita (soror patris); tiam continentes ; kegyelemlevel. Art. Diast. tio causa Coloni vocatur amotio vel elimi- 

nenike. Kov. Form. St. 113. ipsaque eorun- Pos. 72. 

natio eiusdem in specie et locum habet, si 

dem Avum Amitulas visitare intenderet. Amnystialis, ad Amnystiam, veniam Colonus fundum debite non colat, urbarialibus 

Amma, avis noctua (Du C. ama, bubo); peccatorum pertinens. Fej. XI. V. Un. 481. et publicis praestationibus aut satisfacere non 

bagoly. Gyon. 1147. 

Amnistiare, oblivion! tradere; fele- possit. 

Ammalatus, 3. agrotus, invalidus; desnek dtadni. Kass. Jur. Civ. I. 228. et li- Amovibilis, (Du C.) qui amoveri po- 

beteg. It. ammalato. Prot. inq. 224. domina nea3 Metalis excisio sensu Art. 34. 1791. pro test ; elmozdithato. Kon. Egyh. 263. hogy a 

Elisabeth... fuit isto anno in tantum amma- amnistiata et annullata considerari debeat. lelkeszek nutu amoviblles. « 

lata, quod credebat mori. 

Amnites, gemma similis vitro (Du C.) Amphibologia, d^t/9oA/«, ambigui- 

Ammanuensis, scriba V. amanuen- Gyon. 1280. 

tas ; ketertelmuseg, ketseg. Amphibologie. 

sis ; irodedkja (valakinek). Opin. 1802. Amodo, (Du C.) postmodum, deinceps. Vern. Log. 97. Potest vero terminis quar- 

Rr. 2. §. 135. 

artorov vvv. (Hieronym VitaHilar51. Amodo tus irrepere 2-do. Per amphibologiam seu 

Ammetaiieus, flnitimus; hatdros. videre desiderans, quos horrebat audire. Inde si terminus aliquis in una pramissa sumatur 

Cod. Dip. Arp. V. 160. Qua quidem terra Kor- modernus ap. Priscianum et Cassiod. Diez. in sensu proprio in alia vero in translate! 

tuelus ab occidente ibi sunt ammetdnee terre 216.) ezentul, ezMfein.Marc.Chr.il. 50. num- Wagn. 

Kwzoget, terra Cheton... 

quam amodo regem Hungarum... hedere at- Amphimallum, (Du C.) gr. &ij.

30 Amplcxim Ampullosus Analogismus 

rilali, absque ipsius praeiudicio amplexatrix 

extiterat, non arctaret. 

Amplexim, coniunctim; egyuttesen. 

Gyon. 1338. 

Amplexionaliter, in amplexu, amplectendo 

; olelve, amplexionaliter tenere; 

olelve tartani. Chr. Dubn. 159. 167. Caput 

suum inter brachia sua amplexionaliter tenenli 

dixit rex. 

Amplexus, us, orgia (mensura); ol. 

Klafter. Cod. Dip. And. V. HI. 380. Fej. VII. 

330. Fej. V. II. 306. cuius quidem terrae quantitas 

cum funiculo viginti (\\ialnoramplexuum 

exceptis quinque amplexibus (61) lerram 

quinque funiculorum dicta ... continere. 

Amplexus regius, orgia regia, ad 

quam cseterse orgiae examinantur et reducuntur; 

kirdlyi ol. Cod. Dip. Arp. Wenzel. 

IV. 349. 

Ampliatio, actus augendi; noveles, terjesztcs, 

nagyobbitds. It. ampliazione. Cod. 

Dip. Arp. Cont. HI. 91. Princeps Catholicus 

et in ampliationem Chrisliani nominis studiosus. 

Ampliative, in universum, ex toto, vulgo; 

dltaldnositva. Burian. Blandr.p. 36. ergo 

.constitutio aliter intelligi nequit quam ampliative, 

id est: ubicunque sint tales refellendi, 

sciant refutare. 

Ampliativus, 3. lalus, amplus, vim extendendi 

habens ; tdgito, tdgas. Kaprin. Eloq. 

II. 282. Vel certe panis dicitur, non quod re 

ipsa nunc panis sit, sed quod paulum ante fuerit, 

sensu quod Philosophi aiunt ampliativo 

sacris etiam lileris usitato, quo caeci vident clc. 

Amplicare, pro: applicare (Du C. al. s.) 

csatolni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 141. 

quicunque ... fecerit homicidium ... bona ipsius 

amplicentur in communem. 

Amplissimus, titulus honorarius. Ne- 

mes. It. lodevole. tres-louable. loblich. Kass. P. 

P. I. 49. Ad Civitates Liberas Regiasque : Amplissime 

Magistratus ! Amplissimum Judicium 

! Nemes varosi Tanacs aul Torvenyszek! 

Amplitas, ampliludo; terjedelmesseg. 

Gjon. 1345. 

Ampliter, ample; gazdagon, bd'ven. 

Tor. Tar. 1881. p. 404. 

Amplitude veslra, titulus honorarius. 

Tor. Tar. 1881. p. 487. 

Amplivagus, 3. quod in amplum vaga- 

tur; szejjel bujdoso, vdndorlo. Gyon. 1344. 

Amplula, 33, inflatio aquse; bubtirek, 

fityemonya. Gyon. 1346. 

Ampluster, (Du C. amplustre) navisgubernaculum; 

dalevezo. (kormanylapat). Ruderschaufel. 

Schlag. 768. 

Amplustra,ae,ampluster; evezo. Schlag. 

2187. 

Ampularius, i, laminarius, ampularum 

confector; bddogos. Ger. Klempner. Vect. 

Gen. Gg. 2. 

Ampullatse Thoraces, lati thoraces; 

bo, tdgas melleny. Szamosk. II. 15. Horum 

Italorum instinctu vestimenta quoque exotica 

concinnari curaverat, follicatas caligas, cancellatos 

calceos, tunicas multifariam lancinatas, 

thoraces ampullatas, quibus indulus, quo 

teclius falleret, extra intraque urbem Italorum 

sodalitio immixtus saepe divagabalur. 

Ampullose, (Du C.) arroganter, fastidiose; 

dagdlyosan, kevelyen, begyesen. It. 

ampollosamente. schwulstig. Verancs. X. 143. 

Exemplo monemus te Sanctorum aelatis tuae, 

ne quid ante tempus ampullosius ampliusque 

tibi arroges. 

1. Ampullosus, 3. amplus, magniflcus; 

nagyszabdsu, keresett, nagyzo, dagdlyos, 

It. ampolloso. Gal: enfle. Verancs. VI. 34. Etenim 

avertimus ilium a nobis qua dando qua polli- 

cendo nonnihil etiam terrendo ampullosinribus 

apparatibus noslris, si modo tanta bellua 

exiguitate nostra terreri possit. 

2. Ampulosus, 3. superbus{Du C. am- 

pulose); kevely. Gyon. 1352. 

Amula, (DuC.) (ab ama), vas vinarium, 

quo offertur oblatio ex devotione; boros 

kupa. Gyon. 1354. 

Amussitate, bene, sine errore, ad amussim; 

jol megtanulva, pontosan. Leges 

Schol. Schem. 24. diebus Jovis et Veneris praecepta 

Theodorici rhetorica ila tractentur, ut 

sufficienter percipiantur, amussitate recitentur 

et annuatim absolvantur. 

Aniusus, 3. a/jiovooq, rudis (Du C. al. 

s.) tudatlan, durva. Pair. Const. 90. In Mir- 

milianum amusum. 

Amygdalatum, emulsio ex amygdalis 

facta; mandolatej. Mandelmilch. Par. Pap. 

Amystide bibere, propinare; duskdt 

inni, huzomost inni. Ger. zutrinken. Par. Pap. 

Ana, iDu C.) aiqualis ; egyenlo. Par. Pap. 

Anabaptismus, i, doclrina sic dictorum 

anabaptistarum; keresztsegismetlo'k tana, 

Pauer Athen. VI. 2. p. 277. 

Anabaptistae, alias Clancularii dicti. 

Ha'retici sic dicti, quod infantibus baptismum 

negent, hosque, cum adoleverint, rebaptizandos 

censeant. Anno Christi 1524 in Germania 

Thomas Munzerus, Anabaptistarum dux primus 

et magister, suis deliriis rusticorum mentes 

pervertit.(Du C.) ujrakeresztelok, ujkeresztenyek. 

For. Scr. p. 46. Hujus sectse sc. Albigensium 

errores fuerunt: Ajebant se non 

leneri fidem suam profileri. Hunc errorem 

amplexi sunt illi Anabaptistae, qui dicuntur 

Clancularii. M. Bel. Geog. 502. Anabaptistae 

seu Menonitae in agro Posoniensi. 

Anabata, ae (Du C.) Velum tegendis collo, 

pectori et humeris; vdllkendo. Nagy Hier. 

vitam in solitudine ducere; magdny eletei 

elni, remeteskedni. Nagy Hier. 

Anachronisticus, 3. ad anachronismum 

pertinens ; kortcvesztcsi. Szaz. XVII. 

KK), 

Anaclyterium, (Du C. anacliterium) 

pars lecti, ad quam pulvinum ponebant sustinendo 

capiti; nyoszolydcska. Gyon. 1372. 

Anadol del terdar, asiatici serarii praefectus; 

s^zsia kincstdrore. Tor. Tar. 1892. 

p. 431. Vocatur autem secundus illorum consiliariorum 

praesidis camera Anadol defterdar 

seu Orta defterdar, medius et thesaurarius 

Asiae. Tertius'^vero Kuczuk seu Rumeli 

defterdar, inflmus et thesaurarius Graecifie seu 

Europae. 

Anagallus, anagallis; piros tikszem. 

Ger. Gauchheil. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. 

Anaglypha, (Du C.) Avayhxp^, vas ornatum, 

caelalum ; vesett diszedeny. Schroer 

Arch. Gr. et R. 20.V.s.v. Opera caelata. Szamosk. 

I. 25. Eorum latcra et apices praster anaglyphas 

florum caelaluras undiquaque emblematis 

insiticijs gemmarum luculenta varietas illustrabat. 

Anaglyptes, sculptor; farago mester. 

Gyon. 1373. 

Anaglyptites, ars sculpendi; farago 

mesterseg. Gyon. 1374. 

Aiiagriostium, (Du C.) vvayvwarixov 

Grarcis id omne est, quod legitur aut recitatur; 

olvasmdny. Nagy Hier. 

Anagogia, ae, interpretatio ad vitam 

aeternam pertinens; epuletes magyardzat. 

Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 325. 

Aiiagogicus, 3. magasabb felfogdsra 

vonatkozo, — lelekemeld. Szentiv. Cur. 

Misc. Dec. II. P. II. 324. Anagogicus sensus 

est quando verba Scripturae praeter sensum 

literalem significant aliquid pertinens ad vitam 

aeternam seu Ecclesiam triumphantem. Kaprin 

Eloq. I. 297. Triplex est sensus. 1. Allegoricus 

res credendas ac Ecclesiae militantis exprimit... 

2. Anagogicus ad res sperandas et 

triumphantis Ecclesiae proprias refertur. 

Anagrammatismus, (%v.&vayQau- 

Auabathrum, (gr. dvdfia&Qov (Du C.) âriofA,6q) ratio scribendi, qua? in litterisper- 

gradus,pulpitum: felso garddics.Gyon. 1365. mutandis consistit; taldnyirds, titkosirds. 

Anaboladium, v. Anabolagium v. Tor. Tar. 1888. p. 199. 

Anabolarium, Amboleum q. vide. Analabus, (Du C.) Vestis monasticae spe- 

Anabotrum, cortina vel velum anabacies vulgo scapulare q. vide. Nagy Hier. 

trum (UmhangDief)so29orMi,, karpit. Schlag. Aualecta Numaria, collectanea nu- 

2193. 

morum ; penzek gyujtemenye. Numi Hung. 

Aiiabs, (Du C.) dubium fors. legendum ; 150—168. 

anceps. ketseg. Gyon. 1367. 

Analepticus, 3. recreans; erosito, 

Anacalypterium, (Du C.) Gracce &va- ildito. Gal. analeptique. M. Bel. Prodr. 187. 

xa).vnrrjQiov. Dies festus post nuptias, quo Unde facile est colligere spirituosam hanc vini 

sponsa velo deposilo et facie retecta prodibat; partem causam esse durationis conservationis 

leleplezo nap. Nagy Hier. 

atque analepticde vini efficaciae. 

Anacephaleosis, dvaxs

Anaiogiis 

Analogue, 3. analogicus, avdtoyog, simills 

; hasonlo. K6vy El. 752. Continuanlur 

rationes legalibus analogae. 

Analphabetus, 3. (DuC.) gr. dva).o

Anepigraphug Angariaritts Angulus determinans aiairi 

blume; peremer, gyuruvirdq. Arch. Ver. Arp. Cont. VI. 25. qui quasi pupilke Domini anchoris et inslrumentis reliquis navium ve- 


angariantur, exterminantur, excaecantur. hendis sit apta (Du C.) Obs. Jadr. 419. quern- 

Anepigraphus, 3. sine inscriptione; Monm. Comit. IV. 60. compulsi vel angariati dam angromagulum Jadra? pyratarum ini- 

felirat nelkul valo. Numi Hung, 13. Species fuerintadmaiores labores. Jogt. Eml. T. I. p. 3. mici inane ceperunt. 

XIV. Rex sedens — Agnus paschalis Anepi- oppressionibus per pociores angariabantur. Angromagus, idem ac Angromagugraphus. 

Angariarius, subditus, servus, domino lus. Obs. Jadr. 402. Mandavit sex suos an- 

Aneta, (Du C.) anas; kacsa. Arch. Ver. obnoxius, opus debens; szolga, adozo. Fej. gromagos sursum ligneis tegi tabulis. 


II. 118. mihi quoque et successoribus meis tri- Anguiger, anguifer; kigyohordozo. 

Anetarius, i, (DuC.) anas mas; kdbutarii aut angariarii ne sitis. End. p. 379. Jan. Pan. Poem. I. 95. Angmger ... Philipcser. 

Arch. Ver. Sieb. XXVI. H3. Angariatim, omni trimestri, particulapus ... lacessebat furialibus improbus armis. 

1. Anetum, Anditus q. v. Ljub. Mon. SI. tim; evnegyedenkent, reszletekben, fizetes Cf. I. 138. 

I. 153. an. 1292. Actum in aneto seu profello negyedenkint. Arch. Rak. VIII. 43. hogy Anguilla Hungarica, Galeoti. 14. 

palatii. 

Prseses, Conservator 6s angariatim ott leendfi quern Hungari Ccelestem piscem menykal,GQr- 

2. Anetum, anethum graveolens (Linn.) Consiliarius uraimek. II. 110. Jogt. Eml. T. II. manice (Olruppen et Quappen in Sax. yocitant) 

kapor. Ger. Dill. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. 1. p. 408. in terriculamentum et exemplum ali- nos vero nunc anguillam Hungaricam di- 

Anlibolus, i, (DuC.) vestis equipillosa; orum angariatim singulis centum baculis... cemus. 

csabrdg, pokrocz. Gyon. 1420. 

pulsandus. 

Anguiromagus, idem ac angroma- 

Anfringere, conterere; osszetorni. Angaricalis, ad angariam i. e. quartam gulus. Obs. Jadr. 403. et ipsos lembulos lym- 

Gyon. 1421. 

partem anni pertinens. Magy. Tort. Tar. 1.172. pha offuscaverunt suosque anguiromagos 

1. Angaria, angor; szorongatds, szo- Angaridius, i, angaria, praestatio; Ljub. fortiori coeperunt studio custodire. 

rultsdg. Sacr. cor. p. 6. acutis ejus loco hue- Mon. SI. XI. 220. an. 1347. iuravit... fa- Angulacio, -onis, V. Angulatio, szogelusque 

grassantibus calamitatibus, ita, ut Uncere ... omnes angaridios et factiones. les. Cod. Dipl. And. V. IV. p. 164. metam tergariam 

non omnino abs re Angariam, quod Angarium, (nodstall Dief.) statumen, ream ... unam in angulacione dicte vie. 

illam perpetuo angorc agi oporteat, quidam cancelli; lokaloda, korldt. Schlag, 1301. Angulare, is, fors: limbus denticulatus; 

alius dixerit. Szegedi Ruhr. Pars. I. 148. An- Angarius, 3. coactus V. s. Monstra- csipke. Tor. Tar. 1887. p. 174. ymago beate 

gariam vocant ab angendo perpetuam subtor viarum; kenyszer —. 

virginis filium in gremio tenens et cum suis 

iectionem quam, sublata in pcenam transmi- Angarizare, (Du C. iniuste exigere) eru- angularibus et pallis... ornamentum virgugrandi 

libertate, subire compelluntur. ciare; kinozniyterhelni. Ljub. Mon. SI. II. latum ... carens uno angulari. 

2. Angaria, se, praestationes agris aut 243. Angulare, fulcire; tdmasztani. Batty. 

personis impositae (Du C.) robot. Monm. Co- Angastaria, ae, lagena angusti colli; pa- Leg. T. II. 54. Lib. St. Steph. ut tua dilectione 

mit. IV. 216. quomodo item sint per gratuitas laczk. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. III. 140. an- angulati semper Regali dignitati adhereant. 

et coactas colonorum operas, quas vocant angastarias vini. 

Angulari, flecti in angulum; szogelleni. 

garias munienda. Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 39. Angelicalis, ad angelum pertinens (an- Fej. V. II. 597. ibique ipsa via transit prata 

3. Angaria, quarta pars anni (Du C.) trigeli); angyali. It. angelicale. Pel. Pom. L. I. P. parum vadit et ibi angulatur, in quo loco 

mestre Ecclesiasticum; fizetes negyed, resz-, I. Conclusio. Quarta congruentia angelicalis sunt tres metaB lapideae. Cod. Dip. Arp. Cont. 

negyedev. Kass. Jur. Civ. I. B. quod nonnisi nunciacionis. In. Nat. Dom. S. V. c. 1. suavi- IV. 248. 

prima Angaria per eundem deposita summam tas angelicalis. 

Angularitas, figura anguli; szogelles. 

restantem ... ne vel imprsesentiarum persol- Angelici, Hseretici, "qui angelos ut Deos Cod. Dip. And. I. 505. 561. et in ilia angulavere 

velit. Jogt. EmI. T. II. 1. p. 211. Arch. colebant (Du C.); angyalimddok. V. s. v. ritate facit metam terream. 

Rak. II. 43. Wagn. 

Millenarii. 

Angulariter, in angulum, in angulis; 

4. Angaria, jumentorum vel plaustrorum Angelicus, 3. ad angelum, nuncium szogben, szogleteken, sarkokon. Fej. IV. 1. 

praestationes et quidem per viam directam, op- Dei pertinens ; angyali. Pair. Const. 2. An- 478. Angulariter ad silvam vicinatam pr«posilum 

Parangaria. V. Jus angariae; szegelicas pingit gratia tanta genas ; Cod. Dip. iudicet. Eszt. okm. 179. Plateae angulariter 

kerezesi kotelezettseg egyenes uton. Reg. Arp. Cont. III. 92 Angelicae potestates. vicinantur. 

Mil. an. 1726. p. 19. angarias vulgo Vor- Angelo-latra, adorator angelorum; an- Angulatio, angulus; szogelles. Cod. 

spann.gyal-imddo. 

Otia. Bachm. 233. 

Dip. Pat. VI. 93. 135. Cod. Dip. Hung. And. 

(in) Angaria, minutim; reszben, kicsi- Angelorum dies, dies S. Michaelis; Vol. V. 119. 10. accessissent adfaciem quaben. 

Jogt. Eml. T. II. 1. p. 489. quandoquidem szt. Mihdly napja. Knauz. Kortan. 136. rundam particularum terre et loca piscatura- 

misera plebs ... violentias dominis terrestri- Angelulus, parvus angelus ; angyalka. rum in duabus angulacionibus vulgo Zygelh 

bus, tempore illo, quo ipsi etiam epocilatio Arch. Rak. VIII. 332. 

vocatis. Cod. Dip. And. I. 390. 434. 

vini, vi urbarii etiam indulta habetur, quasi do- Anger, (Du C.) armiger, spatarius; fegy- Angulatus, 3. angulos habens; szoglemini 

terrestres in angaria eadem educilare verviselo. Gyon. 1424. 

tes. Vern. Met. ll. 75. formam iam rotundam, 

non possent... inferre audeant... Angerona, Dea tacendi. inde dictum : iam oblongam, iam angulatam habuisse di- 

Angaria mortualis, angaria quae post incidere in Angeronam, obmutescere ; elhallcuntur atomi. 

mortem solvitur; haldl utdn jdro fizetes, gatni, elnemulni. Verancs. VI. 276. equi* Angulosus, 3. in angulos flectens; szogr- 

haldlnegyedi fizetes. Torvt. Msz. 

dem in Angeronam, quod dici solet, incideletes. Greg. Aesth. 40. Probabiliter ob nisum 

Angaria quatuor temporum,tribam. Oltv. Act. Synod. 15. si eo non obstante phantasiae ad inflnitum et summam varietatem, 

duana ieiunia singulis annis quater celebran- Angeronam illam gentilium vel Harpocratem quin tamen unitas evanescat, praeferimus rectitur; 

egy otodik kdntorbojt. Knauz. Kortan. labii suppressione imitemur. 

lineis et angulosis flguras rotundas et teretes. 

247. Angire, (Dief. engisten) angere; ij'esz- Angulus centri, Falud. Arch. 23. an- 

Angaria persica, a lovasok gyors teni,zaklatni. Arch. Ver. Sieb. XXVI. 113. gulus centri; kozepponti szog. Germ. Mittelfutdsa. 

Szamosk. IV. 368. Angaria persica Anglopapistse, ita dicti quod, cum Cal- Punct-Eck. Gall. Angle du centre. Angulus hie 

est cursus velocissimus equitum, haud dubie vini doctrinam sequerentur, catholica? religio- ad centrum comprehenditur duobus radiis per 

ab Agdr deductum idest canibus venaticis. nis regimiais exterpam formam servarunt; an- angulos multanguli proximos duos ductis. 

Angarialis, ad Angariam pertinens; golpdpalkodok. Nagy Hier. 

Angulus circumferentise, vdr- 

Kuk. Jur. III. 86. ac Regestorum quoque suorum Angonia, 3?, angor; aggodds. Ljub. pont-szog. Falud. Arch. 23. Angulus circum- 

Angarialium paria eideni General! Admini- Mon. SI. IV. 35. an. 1361. 

ferentise vel figurae; Ger. Kehls-Punct,Kreysstratori 

fldeliter assignare sint adstricti. Angorium, angustiaa, res trepidse; szo- Punct, Vestungs-Punct-Eck. 

1. Angariare, (Du C.) compellere; inrultsdg. Georg. Sirm. I. 61. Et Stephanus Ba- Angulus decussationis, sive deditani. 

Kuk. Jura I. 48. an. 1218. non monitu logh predictum direxit cum duo milia hominum fendens ; vedd szog ; kebel szog. Schutznostro 

angariatus. 

ad vadum recuperandum in Abad ob ango- Winckel. Angle de Tenaille, angle flanquant 

\ 2. Angariare, injuste premere, oppririum Chanad. 

exterieur. Falud.Arch. 23. Hunc angulum duae 

mere, eogere, astringere, compellere; el- Angromagulus, idem ac anchiroma- stringentes se invicem secantes componunt. 

it nyomni, kenyszeriteni. Cod. Dip. cus, navis species sic dicta, quod celeritate sui Angulus determinans alam, ol-

dalt hatdrlo szog. Der Streichen-Mass-Winckel. 

Angle forme flanc. Falud. Arch. 24. 

Angulus faciei et alse, oldal- es 

arcz-szog. Der Winckel von der Streich- und 

Gesic.hl'Lini. Angle du flanc et de la face. 

Falud. Arch. 23. 

Angulus propugnaculi, bdstya 

szoge. Falud. Arch. 23. Angulus propugnaculi, 

angulus de/iemm'.Bollwercks-Eck, oder Winckel. 

Gall. L'angle Flanque. Angul. isle a duabus 

Faciebus comprehenditur. 

Angulus stringentis et alse, 

erinto es oldalszog. Der Winckel aus der 

Streich-Lini und der Streiche. Angle de la flanquanle 

ct du flanc. Fatud. Arch. 23. 

Angulus stringentis etcortinae, 

a kozepsdncz es a vedo oldal Altai kepezettszog. 

Der Winckel, so aus der Cortin 

und Streich-Lini gemacht wird.Angle flanquant 

interieur. Falud. Arch. 23. 

Angulus visorius, angulus opticus, 

Idtoszog. Curios Misc. 48. Ratio huius etiam 

petitur a radiorum refractione, qua3 fit in rorido 

vapore, quorum incurvatio angulum visorium 

amplificat, ut constat ex optica. 

Anguria, se, cucurbita graeca : gorogdinnye. 

It. anguria, cocomero.Verancs.IX. 174. 

Misi pepones per Kery bonos numero 51, item 

alterius generis, angurias scilicet numero 12. 

Angustarium,angustuminsigne; czimer. 

Magy. Tor. Tar. IX. 116. pro signo et 

lilulo insignij galealis formam angustarij vulgariter 

timer dictam. 

Angusterium, augstarium, angster 

(•Dief.),gutturnium; szuknyaku erfe'nj/.Schlag. 

1120. 

Angustiare, premere, afflictare occurrit 

etiam Angustare; szorongatni. Wagn. 

Georg. Sirm. I. 283. Et iani obsidi fuimus et 


Anihilaro Aiiniliilnll 33 

Anihilare, delere; elpusztitani. Sz6k, 

Okl. III. 30. 

Anima pulnionum, crocus; sdfrdny. 

Maty. 256. 

Animadversiuncula, parvi moment! 

animadversio; apro figyelmeztetes. Mall. 

H. 3.: Mendacissimis Animadversiunculis 

ipsorum fidem ne habeto; passim enim viluperiorum 

sputis impudenter maculant, quod 

refutare non potuerunt. 

Animal, (Du C.) pecus ; barom. Deer. 

Col. I. c. 77. Nemo aliud animal prater boves 

masculos extra Hungarian! vendere vel 

emere audeat. 

Animalculum, bestiola, dllatocska. 

It. animalcolo. Wagn. 

Aiiimalitas, natura animalis; dllatisdg. 

Obs. Jadr. 398. conclusionibus expresse 

attestantur animalitatem rationalitatemque 

fore essentialiler hominis. Vern. Psych. 159. 

Gyon. 1462. 

Aiiimare aliquem, (Du C.) incendere, 

hortari, concitare; lelkesiteni. It. animare. S. 

de Kz. Chr. II. 1. 15. animant eum, ut succurrat 

civitati. 

Animarum dies, dies commemorationis 

defunctorum ; halottak napja. Knauz. 

Kortan. 137. 

1. Animatio, infusio aninue; lelekbe- 

primi anni reditlbus dimidiam partem airario 

pontificio inferre debebant, in Hungaria minduxit. 

Molnar Patv. 26. Annata, redemptio Bullae 

Pontificiae. Cher. Jus. Eccl. I. 188. In Hungaria 

quoque viguisse Annatarum solutionem 

cum Episcopi nco-nomiuati confirmationcm a 

sede Romana impetrabant, elucet ex Art. 14. 

1550. In Germania, Belgio, Gallia et Hisp. Annatffi 

pendcbantur ab omnibus beneficiis, qua; 

R. Pontifex extra consistorium conferebat, 

consistebantque in media parte proventuum 

unius anni. Verancs VII. 235. 

Aimati'um, fors. anas; recze. Cod. Dip. 

Arp. Cont. XI. 278. Et bocha non debeat porlari 

post sponsam et oxerium gallinarum vel 

o variorum vel annatrorum. 

Annatuli, ab anate, anaticula; kis reczek. 

Arch. Rak. VIII. 360. 

Annatus, 3., (DuC.) primogenitus; 

elsoszulott. Nagy Hier. 

Annexia, 03, appendix; fiiggclek. Zilahi 

ref. Koll.Ert. 1894/5. Leges Scholae Zilahianse 

renovate et mine quibusdam annexiis 

denuo aucUe. 

Aiinexive, adiiciendo, annectendo; utolagosan. 

Kovy El. 42. eliamsi adoptio vel 

Testainentum in effectum non abeat sed Jus 

Regium annexive collatum, ipsam quidem 

pryefectam, si necesse esset, nobilitarct. 

ontes. Pel. Pom. L. IV. P. II. Art. I. c. 5. Alio Anni Hegime, annus arabum. Curios. 

modo pro ipsa animatione, id est quando Misc. 441. Annas Arabum seu Hegirae 

anima infunditur et corpori unitur. 

cum annis Cliristi combinare. Annus Arabum 

2. Aiiimatio, incitatio, (Fin. al. s.) lel- Turcarum et Mahometanorum Civilis fit mere 

kesites, buzditds. Lop. Mon. SI. XX. 214. an. Lunaris, dierum 354 ... Quod anni Hegirae 

1702. instigationes, clandestinse animationes. seu Epocha) Turciae Arabics et Mahometame 

Animatorius, 3., incendens animum; computari ccjeperint civiliter a prima Pliasi seu 

lelkesito. Cod. Dip. Briiss. IV. 261. atquea 

Novilunio die 16. Julii anno Cliristi 622. 

verba animatoria mihi date ... 

Annibus, pro : annis. S. de Keza Chr. I. 

Aiiimetta, (Du C.) palla, qua3 calicem le- 41. in ipsa insula paucis annibus dimoran- 

undique angustiati fuimus. Cod. Dip. Arp. git, quod quasi anima in corporali plicato inlibus. Cont. ILL 54. 89. ilia miserabilis regio depressa cludatur et conservetur; kehelyfodo. Nagy Annichilare, auctore Battyano pertinet 

iacet diris angustiata flagellis... et diversis Hier. 

inter portenta Verborum, videturque ex Hun- 

angustiis angustatum pectus nostrum. Animiculator pro: adminiculator, adgarico desumptum semmive tenni, ad nihi- 

Angustiari, (Du C.) in angustiis versari^ iutor ; segito. Quell. Sieb. I. 342. an. 1501. lum redigere. Batty. Leg. T. II. 113. (Deer. St. 

szorult helyzetben lenni. Ra"k. On. 54. Animitus, (Non. 147. 27.) ex intimo Ladisl.) etsi vidua idem fecerit, alterum ocu- 

Angustiatio cordis, cardiajgia; sziv- corde, ex animo; szivbol. Act. et Doc. Ralum perdat et. . . cum partesua annichiletur. 

szorulds. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 280. koczy p. 18. optatissima qu«que audire nobis Cod. Zichy. I. 601. 

Angustrium, amphora angusto ore; contingat animitus conprecamur. Ac. Com. Annicirculus, i, alias: curriculum anni 

szuknyaku korso. An. Sc. I. 128. an. 1330. Sopr. p. 5. Wagn. 

vel revolutio anni; egy ev leforgdsa. Szek. 

tria angustria argentea. 

Animositas, (DuC.) inimicitia, simul- Okl. I. 223. 

Angnsturium, est vitrum angusto tas, ira ; hevesseg, gyiilolet, ellensegeske- Annicitare, (Du C.) cum palpebris in- 

collo ; szuknyaku edeny. Fej. VIII. 3. 508. cles. It. animosita. Kass. P. P. I. 271. ut quinuere; beleegyezoleg szemct himyoritani. 

.tria angusturia argentea, unum magnum, busvis animositatibus aut aggressionibus re- Gyon. 1475. 

duo minora et quartum illis minus ad funciprocis et arbitrariis campus pro futuro effi- Annicularis, idem quod annalis; Gyon. 

dendum aquam. 

caciter prsecludatur. 

1489. 

Aiigvardia, primum agmen, frons agmi- Animotenus, ex animo; szivbol. Batty. Auniculum, fors. pro adminiculum, 

nis; eloved. It. avanguardia. Gal. avant-garde, Leg. III. 151. an. 1314. nos ipsorum devolio- auxilium ; segitseg. Obs. Jadr. 419. Profecto 

Arch. Rak. I. 144. 

nem animotemis altendentes. 

existimabant Jadertini non tantum ab homi- 

Anhelpsus, 3. anhelans, anhelitibus re- Animula, dem. ad anima. Irodt. Kozl. num comitiva et praesidio verum etiam a disspirans; 

pihego. Bene. Med. II. 18. respira- VI. IV. 473. 

positione supernorum fore derelictos cum in 

liones anhelosue. 

Anisare, anisum admiscere, auiso ad- mulla clade morentur. Jam eorum anniculum 

Anhor, a gr. dvo'îog, immaturus; idetmixto temperare. Bene Med. I. 314. ut spiri- pollicilum remolius prolongatur. 

len ember. Otia Bachm. Praef. quid de tarn tus cornu cervi simplex, succinatus, anisa- Aniiicus, i, parvus annus ; kisded esz- 

blaspheme Anhore sentiendum, ingenue fatus, lavendulatus vel vinosus I. 125. tendo. Gyon. 1476. 

teare. 

Anitergium, (Du C.) vox ficta ut faci- Annihilare, pessumdare, perdere; 

Anices conf ecti, anisum saccharo contergium; segtorlo. Hinterwischer. Nagy Hier. tdnkretenni. Kronsl. II. 1530. 207. pro equo 

ditum ; czukros anizs. Szaz. VI. 364. Annari, annum transigere; az evet dt- in via annihilate. 

Anichilarifacere, irritum aliquid esse elni. Bin Jahr durchleben. Kronst. I. 622. Aniiihilatio, eversio, dissolulio; meg- 

iubere; semmisnek nyilvdnittatni. Szek. Aiinata, reditus annuus pontificis. V. semmisules. II. Annichilazione. Ger. Ver- 

Okl. III. 144. 

Jus inthronisticum. Zsigm. Hist. 156. Inter nichlung. Vern. Mel. 109. Creatio et annihi- 

Anicius, (gr. dvtxyzoc;) inviclus; gyd- hsec Joannes XXII. Pontifex Ecclesiarum Hunlatio simpliciter sibi invicem opposita: conlra 

zetlen. Gyon. 1449. 

garicarum provisionem sibi, bona Caroli regis formatio et solutio necessario invicem con- 

Anjculosus, 3., ridiculosus (ab anus); venia a 1317. reservavit, imo et annatarum iuncta sunt. 

nev&Ueges. Gyon. 1451, 

vectigal, quo beneficiis ecclesiasticis praefecti e Annihiluit, pro: annihilamt, meg-

Annuentia 

Aiiogalum 

semmisiteni. Fej. Jur. Lib. Suppl. 41. (Anno. continentes; helybenhagyo, beleegyezo, Annupciacio, collocatio filise; kihd- 

17lO.)Pseudo Apostolorum authoritatem an- jovdhagyo level. Kov. Form, St. CX. LVIII. zasitds. Magy. Tor. Tar. XII. 28. desponsanihiluit. 

Annuentia super confectione sigilli pro Comicionem et annupciacionem puelle Clare 

Annilitas, idem quod annitas; venseg. tatu. 

enutricionemque et sustentationem predicto- 

Gyon. 1480. 

Annuentia permissiva, permissio, rum fratrum suorum. 

Annimissarius, (Du C.) Presbyter, qui venia, potestas; rdhagyds, engedely. Szaz. Annus Deutralis, Deutralis An- 

per annum quotidie Missam celebrat pro de- XI. 605. 

nus, q. v. 

functis; gydszdldozdr. Nagy Hier. Annuentiales, liters comprobationem Annus discretionis, iusta et legitima 

Annitas, vetusta seneclus (Du C.) ven- continentes; jovdhagyo level. Tor. Tar. 1890. aetas ; erett kor, nagykorusdg. passim in 

seg. Gyon. 1470.] 

478. annuentiales et donationales. Codicibus. 

Annonaria, ae, (DuC.) vel DomusAn- Annuentionalis, e, ad annuentiam, Annus Domini, annus post Christum 

nonaria, locus ubi frumentum congeritur; ele- consensum, approbationem pertinens; hely- natum; passim in Codicibus. 

lemtdr, magtdr. Provianthaus. Arch. Rak. benhagyd. Szek. Okl. IV. 190. litters Annu- Annus emortualis, annus, quo quis 

VIII. 88. 398. 

entionales. 

vita excessit; elhaldlozdsi ev. Dug. Folj.94. 

Annonaria provisio, cura annona3; Annuleum sigillum, signum, quod Annus Gracie, annus post Christum 

elelmi elldtds. Magy. Tor. Tar. VIII. 104. annulo signatorio insculptum est, cf. Hiv. Miisz. natum. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 6. anno gra- 

Annonarium, tributum annonae; ga- sigillum regium annulare, kiralyi gyurupecset, de Mo ducentesimo tricesimo quinto. 

bonaadd. Jokai Rab. R. I. 45. Kilencz forint et in Corp. Jur. Hung, legitur, sigillum annu- Annus in cruce pendentis, V. 

contributio csak a katonatartasra, ha"t az anlare, quod rex suo pro usu habet; pecset- annus Domini. 

nonarium egy nagyszombati merfi biiza. gyuru. gyurupecset ... Cod. Dip. Hung. Annus incarnatse Deitatis v. in- 

Annonarius, 3.. ad annonam perti- And. V. 369. 32. predictas literas annuleo carnationis, V. annus Domini. 

nens; elelmi. Kelem. I. 434. item Tentoria, sigillo eiusdem domini regis consignatas de Annus Jubilaeus, bucsuev. Curios. 

Currus praeterea Annonarii et pro Casu Belli verbo ad verbum transseribi fecit. 

Misc. 432. Altera similis Periodus Annorum 

etiam Onerarij. 

Aimuliger, annulum gerens; gyurm, fuit apud eosdem Hebraeos 50. annorum, quae 

Annonarius, i, (Du C.) erogator,dispen- gyuruviselo. Numi. Hung. 78. 

vocabatur Jubilaeum, quorum ultimus dicesator 

annonae; gabonatiszt. Tor. Tar. 1889. 1. Annullare, ad nihilum redigere, tolbatur Jubilaeus annus ab ipsius Dei institu- 

p. 611. per magistros fori aut annonarios lere, abolere, delere; auctoritate privare, retione. solvantur. 

scindere; megsemmisiteni. It. annullare. Art. Annus liber, szabad esztendo. Opin. 

AnnonaB magister, V. annonarius. Dia3t. Pos. 28. ut Processus tales ... pro cas- in montanisticis E. liberi anni qui in sensu 

Tor. Tar. 1890. p. 91. 

satis et annullatis habeantur. 

legis totalem proventuum regalium relaxatio- 

Annonata Camera, camera annonae 2. Annullare, annullo despondere; elnom et per consequens Monetarum excusionis 

convehendae, congerendse. Cella penaria rei gyurilzni, eljegyezni. Mem. Pauli 436. So- valori commensuralam auri et argenti bonifl- 

publicae; orszdgos gabonatdr. Fej. Jur. Lib. ror M. disponsata et annullata fuit in Abbacationem exigerent. 

289. tissam. 

Annus nativitatis Domini, V. 

Annosas pectere arbores, inanes Annullaris, annularius, annulo similis; annus Domini. 

res tractare; kutydt fesulni. Verancs. IX. gyurunemu.H. anulare. Gal. annulaire. Vern. •" Annus Platoiiicus,magnus Annus q. 

89. Lucam et succentorem dudum tradidi Re- Psych. 37. 

v. Curios. Misc. 427. Annus Platonicus est 

verendissimae Dominationis vestrae pectini, Annullator, coagmentator; osszekap- revolutio omnium syderum ad idem punctum, 

sed vereor, quod annosas pectet arbores. csolo. Batty. Ger. 211. cujus annullator di- quae revolutio iuxta Tabulas Alphosinas requi- 

Annositas, (Du C) multorum annorum vinissimus Paraclitus totius Trinitatis gluterit mille Jubileos seu 49.000. Solares annos : 

series; sok ev lefolydsa. Batty. Leg. T. II. 311. num demonstratur. 

qui ob id Magnus Annus nominabatur; puta- 

an. 1217. propter diulurnam lemporum anno- Annullorum conf ector,faber annubant autem Platonici tune omnia iterum innositatem.lorum; 

gyurukeszito. Pest Var. Lev. vanda non solum quoad speciem sed quoad 

Annua solennia, annuum praemium, Annullus auricularis, inaures. ipsa etiam Individua. 

laudis insignia; evenkenti tiszteletdijak. fulbevalo, fiilgyuru. Vern. Psych. 82. Non Annus Sabbathicus, nyugalmi-, 

Szaz. XIII. 544.J 

possum silentio praelerire usum annullorum ugar ev. Curios. Misc. 431. Cycli et Periodi 

Annuales Iitera3, V. Litterae an- auricularium, quibus lobulus auris irritatur vocantur certi annorum Numeri in orbem renuales. 

nullatenus probari posse. 

deuntes. Cuiusmodi primo erat apud Judaeos 

Annualis, e, annuus; evi. It. annuale Annulus desponsatorius, annulus Periodus septem annorum, quorum ultimus 

Anonym. Gest. Hung, vectigal annuale. Kass. pronubus, in (idem coniugii datus ;jegygyurti. Annus Sabbathicus dicebatur, quo cessare 

Prax. I. 251. fora annualia libera prout et Tor. Tar. 1890. p. 599. 

debebat Terra ab omni cultiira. 

hebdomadalia. 

Annulus obsignatorius, quo litte- Annus salutis, V. annus Domini. 

Annualis revolutio, annuae commurse obsignantur; pecsetgyuru. Verancs. II. Annus tractilis, annus decurrens; fotationes; 

evfordulat. Doc. Fam. Soos. Sec. 14. 219. lyo ev. It. Anno corrente. Gal. cette anne. Jogt. 

Annualiter, (Du C.) singulis annis ; Annulus piscatorius, (Du C.) sigil- Eml. T. II. 1. p. 488. Decisum est, ut vas seu 

evenkint. Pel. De S. Georg. s. I. c. 4. lum, quo romanorum ponliflcum brevia obsig- dolium vini Gonczi dictum a medio anno 

Annuatim, per singulos annos, quotannantur ; haldszgyuru (papai jelveny) Kon. tractili et non ultra venui exponatur. 

nis; evenkent. Schwart. Scult. 173. Beth. S. Egyh. 244. 

Annus verbi incarnati,V. annus 

Lev. 174. ' 

Annumerabilis, qui adnumerari po- Domini. 

Animations, 3. (Du C.) annuatus, antest; hozzdszdmithato. It. annoverevole. Annus Virginalis Partus, post 

nuus ; evenkenti. Lib. Ration. 432. de hiis Pel. Pom. De S. Th6m. c. 4. MartyriumChristum 

natum ; Krisztus szuletese utdn. 

dantur 10 fl. annuatino pro censu. 

ThomaB sit inter gloriosa martyria annume- Magy. Tor. Tar. VI. 40. in anno virgina- 

Annue, idem quod Annualiter. Knauz. rdbile.lis 

partus millesimo quadringentesimo 

M. E. Str. I. 129. etc. 

Annunciatip,iudicium; hirdelesjneg- nono. [1513. 

1. Annuentia, affirmatio, approbatio, jelentes. Szilady A. Irodtort. Kozl. VI. evf. I. Annutare, annuere; rdhagyni. Gyon. 

concessio,consensus (ab adnuendo) capitis nutu f. 77. misi Viennam novam operis annuncia- Annutus, us, assensus, consensus, con- 

assensio; fejbillentessel void rdhagyds, tionem. Cod. Dip. Arp. X. 191. 

sensio; rdhagyds, jovdhagyds. Fej. X. I. 

helybenhagyds. Cod. Dip. Kar. I. 208. 334. Annunciativus,annuncians. Pel. Pom. 286. absque annutu Wenceslai baud coro- 

Bod. Hist. Eccl. II. 322. Cod. Dip. Fam. Com. L. I. P. V. Art. I. C. 3. Nam salutationes in nandum spondent. 

de Sztara. Vol. II. 353, Dip. AIv. II. 236. Cod. scriptura quedam inveniuntur salutis opta- Anodia, (Du C.) medicamenta, quae do- 

Dip. Hung. And. Vol. V, 235. 31. G. Fej. X. tive ... quedam pacis annunciative. lores ad praesens mitigant, non sanant; egy 

I. 282. 293. 573. inductione et annuentia ac Annunciator, spiritus Sanctus; szent- idore csillapito szerek. Gyon. 1509. 

beneplacita voluntate. 

lelek. Batty. Ger. 26. invocato sanctissimo Anogalum, idem quod anagallus, q. v. 

2. Annuentia, ae, litterae annuentiam annunciatore. 

Arch. Ver. Sieb.XXVI.il 3.

Anoloyium Ante brevi 35 

Anologium, (Du C.) lectorium, pulpitar. Szekelyudvarhelyi ref. koll. Ert. 1894/5. Anteheri, nudiustertius; tegnapelott. 

tum supra quod legitur; olvaso szek. Gyon. 144. rendelesek, mellyeket legottan protocol- Wagn. 

1505. 

laltatni, kihirdetni, observaltatni 6s a jo rend- Ante-hesternum, nudiustertius; teg~ 

Anomia, ae, iniquitas ; rosszasdg, tornek tovabbi fentartisa vegett magokat a ren- napelo'tt. Szaz. VI. 253. 

venytelenseg. Gyon. 1514. 

de!6seket az ante-actak soraba behelyeztetni Aiite-janualis, ajto fiiggony. Gall, 

Anoniiani, (Du C. Anomoniani). Hae- kotelesseg^nek esmerje. 

portiere. Arch. Rak. VIII. 330. Cortinae paretici 

sic dicti a graeco v6(to

36 Anteprovidere Anttse 

f6. It. Anteposto. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. morphismi et Anthropopathiae seu An- fluntin obsidionibus putei nonnihil obliqui tan- 

263. Jurabunt autem et Comes et antepositi thropopathismi vitia committantur. Est tse profunditatis, ut infra fossam Propugnatores 

in aliquo Officio civitatis. 

nempe Anthropomorphismus ea cogitandi devenire per eosdem possint. 

Anteprovidere, instruere aliqua re; loquendique ratio, qua corporis humani figura Antidsemoniaci, Lutheri et anabap- 

elldtni. It. provvedere. Gal. pourvoir, munir. aut membra vel actiones in Deum transferuntistarum secta, orta 1545. qus dsemones esse 

Ger. versorgen. Brezny. 125. quos nos secuntur, sensus vero et cupiditates affectusque hu- negabat; ordogtagadok. Nagy Hier. 

dum formam et ritum S. Cathol. Ecclesiae abmanos eidem tribucre, Anthropopathismus Anlidico-Marianitse, (Du C. Antidisolvimus 

et conflrmatos in vera religione, an- est. comaritae); Maria szuzesseget tagadok. 

teprovisos expensis, cum videremus eos egere Antise, collarium (ap. Du C. crines capi- Not. rel. I. 237. An. Mar. Beatae Mariae per- 

pacata ut etiam fassi sunt eorum conscientia, tis posteriores). Magy. Tor. Tar. XX. 184. Colpetuam virginitatem abnegarunt, docentes earn 

domum remiseramus. 

larium seu Antiae gemmis et adamantibus plures ex Josepho suscepisse proles. 

Anteris, idis, columna, fulcrum (Vitr.) distinctae. 

1. Antidorum, (Du C.) apud graces 

oszlop, tdmasz. Def. bon. p. 50. videamus... Antianus, Antiani apud Genuenses et panis est benedictus, qui vice Eucharistian da- 

quibus aedificii tui Philosophic! debilitatem an- in aliquot Italiae oppidis dicli patricii, nobiles, tur iis, qui ad sacram communionem accedunt. 

teridibus fulcire coneris. 

qui aetate auctoritate et honore caeteros inco- Conflcitur autem Antidorum ex eodem pane, 

Anteritas, antiquitas; regiseg. Gyb'n. las praecellunt, atque adeo ipsi magistratus qui ad sacriflcium offertur, ex quo desumit sa- 

1 

1556. 

Ag%iy£QovT£q Primates ordinum seu decuriae cerdos particulam cruce signatam, reliquo qui- 

Anterminus, iuxta terminos positus; Primi (DuC.) Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 480. quabusdam precibus benedicto, plebique reser- 

hatdr mellett valo, Gyon. 1555. 

tenus ad Civitatem predictam te personaliter vato ; dldott kenyer. Nagy Hier. 

Antes, sunt lapides et maceriae ante vi- conferens, Potestatem, Antianos, consiliarios 2. Antidorum, gr. dvri6a)Qov, donum 

neas positae; kdrakdsokaszdlok elott. Gyon. et commune prefatos ex parte nostra moneas mutuum, reciprocum ; viszonajdndek. Eszt. 

1557. 

et inducas... 

Okm. p. 35. Deer. Andreae 1291. antidora 

Antescribere, litteris aliquid iam prius Antiaphoristse, Lulheri doctrinae se- deo debita. 

consignare ; eldbb emliteni. Antescriptus, veri sectatores 1560. kozonyelleniek. Luth. Antidotarius, (DuC.) liber contra vi- 

elobb emlitett. Cod. Dip. Hung. Arp. V. III. tandnak szigoru kovetoi. Nagy Hier. tia et morbos; ellenszerveket tartalmazo 

86.124. ad fluvium antedictum et metam an- Anti-Apologeticus, ad defensionem konyv. Gyon. 1577. 

tescriptam... 

adversam pertinens; ellenvedelmi. Irodt. Antidotum, remuneratio, donum vi- 

Aiitesedile, pulpilum ; elopad. Probst. Kozl. VI. IV. 446. Anti-Apologeticum Recissim datum (Du C. al. s.); ellenszolgdlat, 

Comitiol. p. 113. Palatinus autem S. Regni sponsum. 

viszonzds, forbdtolas, viszontadomdny v. 

Coronam pulvinari impositam, in throni ante- Antibibliuni, (Du C.) pignus mutuo szolgdlat. Knau/. M. E. Sir. I. 503. 656. dosedilis 

a latere sinistro statuit. 

datorum librorum ; a kolcsonadott konyvnalarius donatori naturaliter est obligatus ad 

Antesumtio, a mi bizoriyitds eldtt nek zdloga. Gyon. 1579. 

antidota. Fej. X. I. 64. ut dicta civitas nostra 

igaznak vetetik. Nagy. Jus. Trans. Sax. 190. Antica, as (Du C. propylaeum); eldud- maiori antidotum praemio donetur et deco- 

Praesumtio autem quasi antesumtio quando var. Gyon. 1580. 

retur. 

nempe ante legitimas probationes aliquid pro Anti-Camera, atrium; conclave exte- Antifebrilia, medicina febrim depel- 

vero sumitur. 

rius ; eldszoba. Gall, anlichambre. Arch. Rak. lens; Idz elleni szef. Par. Pap. 

Antetriduum, nudiustertius; hdrom VIII. 342. In Anti-Camera Commendantis. Antifrasis, sensus contrarius; ellen- 

nap elott. Arch. Rak.VIII. 202. Antetriduum Anticatechetica, orum, medicina sankezoertelem, ellenmondds.H. anlifrasi.Gal. 

16. Februarii ad me datas lit. 

guinem purgans ; vert jobbito orvossdgok. antiphrase. Gegensinn. Obs. Jadr. 408. fundunt 

Ante-Verboczianus. Kov. Form. St. Par. Pap. 

vasa sordida tabe et foetibili stercore, quod ad- 

Formulae solennes Styli in cancellaria curiaque Antichir, pollex; hiivelyk. It. pollice. versario ex suavi aromate per antifrasim 

regum foris minoribus ac locis credibilibus, Kaprin. Eloq. II. 77. Pollex princeps digitus est reprimunt. Chr. pict. Vind. 206. 

aulhenticisque regni Hungarian olim usitati, manus nostrae, qui a graecis antichir (tivrl- Antigrapheus, i, contrascriba; ellen- 

quas in subsidibus Diplomatics ac veteris Ju- %eiQ) sive altera vel adversa manus compellari or. Reg. Mil. p. 46. antigrapheo seu cancelrisprudentiae 

Hungarics potissimum practical solet. 

listae. 

Ante-Verbd'czianae e coaevis codicibus ma- Antichronismus, avazgoviofjioq, Antigraphiarius, i, contrascriba, qui 

nuscriptis collectas edidit M. G. Kovachich. peccatum in temporis ratione admissum ; idd- rationes subscribit; elleno'r. Faber. Jur. Met. 

Anthologion, Horilegium, Liber ecclecsere}kortevesztes.\t. anacronismo. Carl. Log. 43. Antigraphiarius. Contra-Scriba. Ansiasticus 

praecipuorum Sanctorum vitam con- 132. si reperiantur antichronismi, si qui tertigraphiarius Gegen-Schreiber. Elenchos 

tinens; szentek eletet tartalmazo konyv. mini serius usitati. 

collatorum metallicorum operum, prout penes 

Nagy Hier. 

Anticipando, ante solvendo, dando; singula eorum participantium personarum, cu- 

Anthropolatra, (Cod. Just. 1.1. 5. 6.) sumitur etiam pro substantia et sign, summam stodit. Torvt. Msz. 23. Juriev. Jur. Met. 150. 

adorator hominis ; ember imddo. Nagy Hier. ante datam; elolegesen, eldleg. Jokai R6gi Antigraphus liber, in quo contra- 

Anthropolatria, cultus hominis; em- jo Tbl. I. 41. az anticipando kiflzetett 6 bot. scriba rationes observat; ellenkonyv, ellenberimddds. 

Nagy Hier. 

Jokai Rab. R. T. 38. tiz arany anticipandot. o'rzo konyv. Torvtd. Msz. 23. 

Anthropomorphismus, V. s. v. Anticipationalis,ad aclum anticipandi Anti-jesuisticus, 3. inimicus jezui- 

Anthropopathismus; istentestesites. pertinens; elolegezesi. d'anticipazione. Kass. tarum ; jezsuita-ellenes. Szaz. VII. 109. 

Anthropomorphyta, (Du C.) a gr. Jur. Civ. I. 268. Schedis nimirum partim re- Antila, ae, antilena. Fr. Libr. Rat. II. 28. 

&v&()(t>7td(40Q

Apaleclizare 37 

Cur. Misc. Dec. II. P. III. 144. For. Scr. p. 15. narium n., ejjeli karenekes konyv. Cod. Antitactici v. antitactae (Du C.) Hae- 

Melch. Hoffmann Antilutheranus... Dip. Arp. Cont. VI. 49. librum passionum relici exgnoslicorumporlenlosa senlenlia sup- 

Antilytron, dvTttvrQov, pretium re- Sanctorum I. Antiphonium nocturale I. pullulanles, peccalum adeo non malum esse 

demptionis ; vdltsdgdij. Bod. Hist. Eccl. I. psalterium I. 

agnoverunl, ut eliam praemio dignum stalue- 

351. Antiphrasis, contradictio; dictum, ubi renl; ellenelvesek. Nagy Hier. 

Antiminsium, Portatile; hordozhato voci contrarius sensus supponitur ; per Anli- Antitrinitarismus, secla anlilrinita- 

oltdr. Nill. Symb. p. 801. Omnes sacerdotes phrasim : ironice ; ellenertelemben, gunyriorum circa annum Chrisli 1570. exorta, qui 

debebunt a nobis habere portatile sive antiboL Knauz. M. E. Str. I. 77. 50. Benedictus tres Personas Divinas una in Personalitale 

minsium novum. V. notam 1. * Avnpivaiov, autem, per antiphrasim dictus. 

subsislere docebanl. Szilady Irodt. Kozl. VI. 

dvriftqvaiov, antimensium, graecis dicitur Antiporta, porta anterior; eldkapu, 3. 275. 

quod Latinis altareportatile seu viaticum, It. antiporta. Gal. anti-porte. Beng. Ann. Er. Anti-Trinitarius, hoc voc. idem sign, 

ul loquitur Bonifacius P. P. VIII. cap. ult. de Camob. 565. 

ac Unilarius i. e. seclatores doctrinae unius 

privileg. Lalinorum antimensia seu altaria Antiportus, i, cortina porla3; kulsd Dei, quibus opponuntur Trinilarii, qui unum 

portatilia sunt fuereque semper lapidea, grse- kdrpit ajton. Gall, portiere. Szdz. VIII. 16. Deum in Iribus formis se manifeslanlem docorum 

non item; inilio quippe conficiebanlur Item antiporti vulgo cortine ante portam cum cenl; szenthdromsdgtagado. II. unilario. 

eorum antimensia e segmentis mappas illius, flguris 2. 

Czvit. Spec. 25. 

qua altare cooperiebatur in die consecrationis Antiqualia,orum,maceria3, ruins (DuC. Antitypon, nonnulli SS. Pa tram eucha- 

ecclesiae, quamque postea in paries dividebat antiquaria) rom. It. anticaglia. Gal. antiquailles. ristiam ita appellant, antiquum sacrificium novo 

Episcopus distribuebatque presbyteris, ut de- Thurocz. Chron. Hung. I. cap. 24. in quodam opponentes: ellendbrdzolat. Nagy Hier. 

fectu altaris consecrati illis uteretur ad s. li- oppido... cuius Antiqualia hunc usque in Antonomastice, a gr. dvri et ovopa 

turgiam celebrandam; nunc etiam absolute ex diem durant. S.. de Keza Chr. I. 1. 2. Kov. permulatis nominibus, cum e. g. species poni- 

panno consecrantur. 

Form. St. 268. 

lur pro genere Heyse; nevcserevel. Fej. II. 

Antinomi, (DuC.) Joannis Agricolae di- Antiquare, (DuC.) delere; eltorleni. 380. vocal eos antonomastice Christianos, 

scipuli an. 1537. qui legem divinam inutilem Diar. Com. 88. Maiestatem Regiam decla- sc. Palarenos. 

esse docebant; tdrvenydaczolok. NagyHier. rasse, nullo mutuae fiduciae genere semel vinci Autrorsum, (ab anle et versus ad ana- 

Antipapa, papa aliipapae oppositus; el- passuram esse ; Status proinde ac Ordines spe logiam retrorsum) pronus; elore hajlottan. 

lenpdpa. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. 228. certa duci posse, quod iure assidendi, suffra- Abeles 9. Caput iam antrorsum, iam post- 

Cher. Jus. Eccl. I. 50. §. Fej. XI. V. Un. 343. giique ferendi Episcopis hisce iam nunc delate, rorsum, iam laleraliter cadit. 

Antipelargesis, (Du C. antipelargo- Cancellariam illam lllyricam sit effectu ipso Antrosus, 3. anlrorum plenus; barsis) 

talio gra3. tivTimlaQyuxjiq, beneflcii ac- antiquatura. 

langos. It. groltoso, anlroso. Kass. Prax. I. 

cepti remuneralio ; forbdtolds, jotet viszon- Antiquatus, exsolescens, obsolescens, 197. intra antrosas silvas. 

zdsa. .Nagy Hier. 

obsoletus; avult, kopott. It. antiquato. Knauz. Antrustio, (Du C. Anlrussio) a Trustis, 

Antipendiolum,parvum antipendium; M. E. Str. I. 440. 574. super lapidem anti- fides a Germ. Trost, Trust. Troost, solamen; 

kis kdteny. Arch. Rak. VIII. 332. Flava Anquatum et discoopertum. Szirni. 18. huberes. V 

tipendiola nro 2. 

Antiquissimus, 3. valde senex; igen, 

1. Antipendium, praecinclorium; ko- dreg. Fabr. Urk. 227. an, 1548. tempore Juteny. 

Vortuch, Schiirze. Arch. Rak, VIII. 332. ventutis... habuit Antiquissimum Avum. 

Antipendia muliebria ex albo falyol. 5. Thok. Antiquitus, 3. antiquus; regi. Rafi. 

Diar. II. 336. 337. 

Mon. SI. XIII. 211. an. 1358. secundum anti- 

2. Antipendium, i, velum ante altare quitas consvetudires. 

pendens, pallium quo altare prsetexitur; oltdr 1. Antiquus, senex; dreg. Arch. Rak. 

kdrpit. (Wagn.) Beng. Ann. Erem. Ccenob. VIII. 360. Equa3 antiquae. 

Praef. Ciborium insignis elegantiae ac prelii, An- 2. Antiquus, 3. magnus; dreg, nagy. 

tipendium ut vocant summae arae de cuso Batty. Leg. III. 404. an. 1427. pro pullo anti- 

fabrefaclum argento. Ac. Com. Sopr. 23. quo solvantur den. (Nota Bait, pullus antiquus 

Antipetasma, pannus altaris, qui olim magnus intelligatur. Hungaris enim dreg, idest 

crucibus dislinguebalur; oltdrposzto. Nagy anliquus, senex dicitur id quod magnum est. 

Hier. 

Sic ecclesia maior loci, dreg templom, anti- 

Antipetus, i, lorica, pluteus; mellved. quum templum vocatur et magna Missa, dreg 

Ljub. Mon. SI. XII. 192. an. 1414. super... tnise, antiqua Missa audit.) 

muro flant merli et antipeti. 

Antirevolutio, seditio seditioni ad- 

Antiphatum, donum, munus nuptiale; versa ; ellenldzadds, ellenpdrtutes. Torvtd. 

jegyajdndek. Nagy Hier. 

Msz. 24. 

Antiphona, (Du C.) ex gr. dvrlyxovog Antirevolutionalismus, paries, 

in canlibus ecclesiasticis mutuae responsio- consilia, studia seditiosorum conlra alios sedines, 

qua? inter sacerdotem et chorum per viliosos ; ellenpdrtossdg. Torvld. Msz. 24. 

ces, in vices cantantur. Gall, antiphone Vita S. Antiroyalis, adversarius regi: kirdly- 

Steph. 88. Hymnus. ExAntiphonis et Responelleni. Gal. anliroyal. Torvtd. Msz. 24. 

soriis. Beng. Ann. Er. Coenob. 63. Antiroyalista, adversarius regis: ki- 

Antiphonare, V. Antiphonarium. Cod. rd/yeênes.Gal.antiroyaliste. Torvld. Msz. 24. 

Com. Zichy Vol. V. p. 248. unum bonum anti- Antismicus, (Du C.) urbanus; nydphonare.,. 

bona domini Mathie plebani dej'as, kegyes. Gyon. 1593. 

predando et asportando. 

Antispiritus, daemon; drddg. Nagy 

Antiphonarium, (Du C.) liber anti- Hier. 

phonarum; karenekes kdnyv. It. antifonario. Antistes, (Du C.) Apud Chrislianos an- 

Cod. Dip. Arp. Cont. I. 40. IV. Nocturnales, lisles idem est, qui episcopus. H. 1. summus 

IV. Antiphonaria, IV. Gradualia etc. episcopus, pontifex. papa; ersek. Isthv. IV. 

Antiphonarius liber, Antiphona- 47. S. de Kz. Chr. I. 4. 2. Leonem Romanum 

rium. Ranzani 334. Sacram cuius est antistes antistitem ad Ethelam transmiserunl, 

aidem ditavit pretiosis turn sacerdotum vesti- Antistitor,anlestator (Du C. anlistilare), 

bus turn argenteis vasis, libris praeterea magnis, ellenkezd. Gyon. 1563. 

quos vocant graduarios et antiphonarios, Antistrophe, (Dn C.) reciproca conver- 

omni ex parle adeo mire exornatos. 

sio, quando totum Responsorium convertitur. 

Antiphonium nocturale, antipho- V. s. v. Metastrophe, 

r uch. Jur. Feud. 69. Is cui feudum 

constiluilur seu in quern ulile feudi dominium 

a domino direclo Iransferlur, Vasallus a) inlerdum 

eliam homo, miles, cliens, fidelis, 

antrustio, quod idem ac fidelem denolat, germanice 

Lehnmann vocalur. 

Anualis, annuus ; eves. Georg. Sirm. I. 

362. Jam ad Reginam cum filio suo infanle 

anuale, quasi angusliassel eciam Budam. 

Anuleus, annularis, sigillum annuleum, 

annulare sigillum; gyurupecset, pecsetgyuru. 

Cod. Dip. Arp. V. 237. iidem vero 

Zoda el Bors pro se el pro ipso Nicolao comparenles 

exhibuerunt quasdam lilleras sub 

duobus sigillis anuleis in hec verba. 

Anullacio, actus lollendi, abolendi; 

megsemmisites. Szek. Okl. I. 132. 

Anungarus, alienigena, non Hungarus; 

nem-magyar. Corp. Gram. 331. 

Anvalles, ium_, circum vallala, secrela 

loca ; bekeritett, titkos helyek. Gyon. 1607. 

Anxiatio, (Du C.) anxietas; felelem, 

retteges. Pel. De sclis inil. Paschal, el Pent. 

s. I. 5. Reprobrorum prena probalur ex poenali 

doloris anxiatione. 

Anxiatus, 3. anxius; aggodalmas. 

Fabo. Monm. Euang. II. 237. Verecundalus el 

anxiatus sum nimis haec referre. 

Anxiierius, 3. (Du C.) maeslificus; 

megszomorito, keserito. Gyon. 1614. 

Anzianus, V. Antianus; elokelo, ne* 

mes. Magy. Tor. Tar. XI. 53. 

Aorum, aurum. Szdz. IV. 687. fl. tria milia 

in aoro hungaricali. 

Apaggia, fors pro: apanagia bona, quorum 

pars proventuum alicui annue penditur; 

evpenzreszolgdlo birtok. Pesli Szor. III. 345. 

dicla Bona appagia Bonorum apaggia vocalorum. 

Apalectizare, calcibus invadere; sarkkal 

megrugddlni. Gyon. 1632,

38 Apanagiatiis Apopulari 

Apanagiatus i, a gall, apanager, elelempenzt 

adni;. az elsoszulottol kifizetett 

atyafi. Par. Pap. 

Apanagiiim, (DuC.) evi jdradek. It. 

appanaggio. Gal. apanage. Kelem. Inst. Jur. 

II. 396. Quoniam bona fldei commissa individua 

sunt, nee ex iis Minores sive Cadetii Familise 

quidquam participant, quaeri semper 

audivi, an ex reditibus saltern apanagium id 

est: Portio provisionalis ad congruam sustentationem, 

illis debeatur ? 

Apanamentum \.apanagium (DuC.) 

quod ad victum et in alimentum secundo genitis 

praestatur et conceditur a parentibus ; elelem. 

Gal. apanage. Nagy Hier. 

Apanare, (Du C.) Panem ac cibum porrigere 

; elelmezm. Nagy Hier. 

Apateca ae, dnod-qxy, medicamentaria; 

gyogyszertdr. Arch. Rak VIII. 125. 

Apatecarius, i. Gr. dnodrtxtj, medicamentarius; 

patikarius. Arch. Rak. VIII. 107. 

Apathes v. apathetae, sic dicli anachoretse 

vagi, qui corpus minus affligebant quam 

veri anachoretse; koborremetek. Nagy Hier. 

Apecula, apicula, parva apis; mehecske. 

Gyon. 4642. 

Apedibus, satelles (a pedibus) trabant. 

ras confessionem continentes ; f'tibontani a 

valid levelet. Par. Pap. 

1. Apertio, actus aperiendi; felnyitds. 

Curios. Misc. 153. Praecepta enumerata circa 

emissionem sanguinis per apertionem venae 

etiam in sacrificationibus, applicationibus cucurbitarum 

servanda sunt. 

2. Apertio, initium, exordium; megnyitds. 

It. aprimento. Eroffnung. Epist. Proc. 

P. III. p. 155. In ipsa autem Concilii apertione 

decretum est. 

Apetum, Gossypium, lana vel lanugo xyli. 

Tor. Tar. 1887. p. 782. exportatio Apeti seu 

bumbasi. 

Apex Cardinalitius, (DuC.) apex 

est pileum subtile, quo sacerdotes gentiles utebantur— 

appellatus ab apiendo i. e. a ligando; 

papi suveg. It. mitra. Verancs. IX. 89. 

Aphesis, remissio, condonatio; tcljes 

bunbocsdnat. Syll. Pos. 3., mirum estquantam 

tragoadiam excitarunt novatores distinclione 

duarum illarum vocularum Aphesis et Parhe- 

V. II. 36. predictas uncias auri nostre Camere 

solvere et exhibere procures et recipias ab 

eodem accurso de hys, que dederis, apodixam. 

Apodium, fulcrum ; tdmasz. Ger. Sliitzen. 

Kronst. II. 183 : pro clavis ad tecturam 

apodii portae superioris. 

Apodus, 3., sine pedibus ; Idbatlan. It. 

apodo. Hist. Nat. 53. 

Apolreta, a ferendo poma corbis ; szatyor. 

Gyon. 1690. 

Apogseum, gr. dnoyaiov (ap. DuC. 

inoysiov); fold tdvola. Curios Misc. 46. Descendentes 

vero dicuntur Planetae, vice versa, 

vel quando latitudo eorum Borealis minuilur 

et augescit australis vel quando ab Apogaeo 

descendunt ad Perigaeum. Gyon. 1690. 

Apogaeus, 3., gr. dnoymog; foldtol 

tdvoli. Curios. Misc. 46. Apogaei dicuntur 

Planetae, cum moventur per orbitam sui Coeli 

remotissimam a terra. 

Apoliticus, 3., alienus a prudentia; 

meggondolatlan; It. impolitico. Austr. Aust. 

sis ajentes fideles Vet. Testamenti Parhesin D. 1. Dum autem is ... vel penitus non videt, 

tantum peccatorum habuisse, id est (ut varie vel hominis Apolitici et insipientis esse exi- 

ipsimet explicant praeteritionem, transmissiostimat ... 

nem, dissimulationem, conniventiam);Novi au- Apolizia, ae, scheda; czedula. It. polizza. 

tem Testamenti fldeles habere ipsam Aphesin, Ljub. Mon. SI. XI. 85. an. 1323 : omnes ho- 

Taurin. Staurom. I. 206. Engel. Mon. Ung. id est, remissionem plene et propric dictam. mines . . . scribantur ... in apoliziis et mit- 

Be"cs 1809. p. 175. et apedibus nitidus, duo Aphthardocita3,(Du C. Aphlhartocitae) tanlur omnes in uno sacho, et quicumque exi- 

signa, secures. Hinc atque inde gerunt. Haeretici ex Eulichianorum secta pullulantes : verit de sacho, teneatur custodire. 

Apellabilis, in quo locus datur appella- Servatorem nostrum corpus a conceplione Apollinarista3, (Du C.) Haeretici sic 

tioni; felebbezhetd. It. apellabile. Gal. appel- immortale habuisse comment! sunt. V. s. v. dicti ab Apollinari Laodiceae Episcopo, qui ... 

lable. Jogt. Eml. T. II. 1. p. 415. 

Talmudistae. 

primum docuit hominem a verbo susceptum 

Apellata, appellatio, felebbezes Arch. Apiaster, apium magister (apiarius); fuisse sine anima,deinde animam quidem Christo 

Rak. VIII. 105. 107. apellata. 

,mehesz. (Gyon.) 1649. 

dedisse, non vero mentem, cuius loco Deum 

Apellationalis (iudex); appellations, Apiciosus, 3., calvus (Du C. scr. puto verbum fuisse autumabat. V.Dimeritae. Curios. 

ad apellationem pertinens; folebbezesi, fel- legendum alopeciosus) ab Apica, kopasz. Misc. III. 373. Concilio Romano damnantur 

szeki biro. Kass. Prax. I. 39. quorum su- Gyon. 1653. 

Apollinaristae sicut et Antidicomariani, 

premus et apellationalis Judex est in Causis Apides, adeps, adipes, per metathesin ; qui Mariam post -Christum editum, a Josepho 

civilibus Regni Palatinus. 

hdj. Arch. Rak. VIII. 347. Latera Laridi Nro cognitam pulabant ac denique etiam Collyri- 

Apellatorius, V. s. v. Litterae appella- 12. Apides vero Nro. 5. 

diani, qui eandem virginem colebant ut Deam. 

toriae. 

Apinarius, (Du C. a gr. aTtfjvrj, currus) Apollion, a graeco &np)J.v(ju, extermi- 

Apellitae, (Du C.) ab Apelle haeretico quo- auriga; kocsis. Batty. Leg. P. II. 71. an. nator, vaslator, qui perdit ; irto, pusztito. It. 

dam sic dicti angellum quemdam Deo superio- 1055. sunt subulci duo, Apinarii duo Fej. I. esterminatore. Beng. Ann. Er. Coenob. 185. 

rem, quern Deum igneum appellabant, Israeli- 392. 

iam Regem super se habent, angelum abyssi, 

tarum legislatorem fuisse asserentes, Christum Apissimum,(Du C.) otium largissimum; cui nomen apollion, quod Latine extermi- 

verum Deum esse negarunt; Apelles hivei. nagy, boseges hivalkodds. Gyon. 1657. nans est. 

Nagy Hier. 

Aplistia, ae, superfluitas, saturitas, cra- 1. Apologista, defensor; vedd .... 

Apennitus, us, alapae acutae fors. apenpula; fdlosleg,zabdlas, toltozes. Gyon. 1666. Cher. Jus Eccl. 1. 318. Id non solum Christianae 

nus, quod ap. Isid. conj. 19, 19 acutus signi- Apoca, pro: apocha; nyugtatvdny. Religionis Apologistae celeberrimi ... deflcat; 

kemeny, eros arczulveresek. Gyon. Gyon. 1669. 

monstrarunt. 

1633. 

Apocalypsari, revelare (V. DuC. s. 2. Apologista, ae, qui est a rationibus, 

Aperibilis, quod aperiri potest; fel- Gemma); kinyilatkoztatni. Gyon. 1670. calculator ; szdmtarto, szdmveto. Reg. Mil. 

nyithato. Coll. I. 244: Cista ita adaptetur, Apocalypseus, 3., in Apoealypsi occur- p. 46. Apologistae seu supputatori. 

ut ad eandem reserandam duae indispensarens ; Szt. Jdnos Jeleneseibeli. Beng. Ann. Apoluciuni, locus luxuriandi in balneis 

biliter Claves requirantur, in quarum alterius Er. Coanob. 184. Accepi tuas hyperaspistes, (Du C. locus ubi vestimenta abluuntur) ; pa- 

defectu aperibilis non sit. Arch. Rak. VIII. imo meas correptiones, quibus blande admordzndlkodo hely a furdohdzban. Gyon. 

337. dum perinde ac scorpius Apocalypseus com- 1700, 

Aperire feudum, (Du C.) a huber primis, humana facie ludis. 

Apopeius, hircus vel equus emissarius : 

iiresede'sben van. Vuch. Jur. Feud. 227. Ut Apocalypsis, anox

Aporiare Apostolicus Rex Appellata 39 

Ljub. Mon. SI. IV. 310. an.. 1393: ut civitas 

melius apopuletur. 

Aporiare, (Du C.) ad paupertatem, egestatem 

reducere; sanyaritani, szegenyiteni. 

Nagy Hier. 

Apospasmatium, a gr, dnoGituafta, 

partes incondite ; darab, vdzlat. It. schizzo. 

Lampe. Hist. Ecc. Praef. p. 4. Hoc ipsum est, 

quod me impulit, ut apospasmatia haec rerum 

ad Ecclesiam Hungartcam pertinentia . . . 

publieae luci exponere . . . constituerim. 

Aposphragismus, (Du C.) sigillum; 

pecset, pecsetnyomo. Nagy Hier. . 

Apostare, aliquem speculari (Dn C. al. 

s.); lesni. It. appostare. Ljub. Mon. SI. IV. 

317. an. 1393: vos estis dispositi ire ad 

apostandum eum in aquis Manfredonis, quia 

habetis quod debeat illuc capitare. 

Apostasia, (Du C.) defectio (a fide); elszakadds, 

elpdrtolds,hitelhagy&s. Szentiv. 

Cur. Misc. Dec. II. P. I. p. 104. Vern. Phil. 

Mor. 255. Hist. Ecc. Ev. 60. 

Apostatans, monachus vagus, planus; 

csavargo. Batty. Leg. HI. 629. an. 1498 : Intelligitur 

autem apostatans omnis frater, qui 

sine licentia . . . Superiorum ... per terras 

iverit vel vagabundus fuerit extra nostram familiani. 

Apostatare, (Du C.) nuncium remittere 

Religioni, eiurare saeraj deflcere a fide Chris to 

data; elpdrtolni, hitet elhagyni. It. apostatare. 

Fabo Monm. Ev. II. 220. Wagn. Hist. 

Eccl. Ev. 295. 

Apostatrix, a vera religione aberrans. 

quae desciscit ab aliquo ; elpartolo, hitehagyott. 

Kat. Hist. Due. 665. et ad gentem 

apostatricem nunquam redire. Fej. IV. L. 

116. contra gentem apostatricem roboratus. 

ApostatuS, i, speculator; kem. V. s. 

Treonte. 

Apostela, a?, posterior pars capitis; fej 

hdtso resze. Gyon. 1699. 

Apostillse, arum, dorso petitionis inscriptum 

responsum; a kerveny hdtdra irott 

felelet. Par. Pap. 

Apostolare, (DuC.) officio, munere 

apostoli fungi; apostoli hivatalt viselni. 

Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 23. Et hoc apostolante 

Gregorio Septimo Papa. 

Apostolaris, ad Apostolum pertinens; 

apostoli. Pel. In divis. Apost. s. c. 2. apostolaris 

missio . . . 

Apostolicalis, aposlolicus; opostoli. 

Pel. Pom. De S. Steph. s IV. c. 1. Primum 

privilegium S. Stephani est conformis gratiae 

apostolicalis. 

Apostolicare, apostoli munus gerere; 

apostolkodni. Batty. Leg. T. II. 76. an. 1059. 

Apostolici, (DuC. Apostoli) Haeretici 

quidam, hoi; sibi nomen sumentes, quia nihil 

propriam possidentes,nequaquam recipiantaliquid 

in hoc mundo possidentes. V. s. v. Millenarii. 

Apostolicitas, apostoli jelleg. Cher. 

Jus Eccl. I. 85. Characters Ecclesiae verse... 

statuuntur sequentes I. Unitas, 2. Sanctitas 

3. Catholicitas, 4. Apostolicitas, qua earn 

teneat fidei morumque doctrinam, quam apostoli 

a Christo et Spiritu S. edocti tradiderunt. 

1. Apostolicus, (Du C.) Apostolicus 

nom. adiect. et nom. subst. Apostolica sedes, 

idem ac nostrum apostoli (papai) szek. Olim 

universim Episcopi omnes Apostolici dicti, 

apostolorum successores, sed sicut 

Papa? appellatio postmodnm soli summo pon- germ, anpappen; peppel odaragasztani. 

tiflci adscripta legitnr; papai. Chr. Dubn. p. 20. Kov. Form. St. XII. Initio statim in pagina 

S. de Kz. Chr. 1.4. 2. Arianorum Archipraesul, tabulae appapata sequentia veteri manu in- 

qui contra sedem apostolicam fecerat elevare scripta sunt. 

XII Cardinales. A. 2., 1. A. 2., 2. ut volebat Appar, (Du C.) Appares vocant inferioris 

Apostolicus A. 2., 3. Audiens. . . apostoli- saaculi scriptores Epistolas generales, quae uno 

cus clamorem. A. 2. 7. 

exemplo paucis mutatis ad diversos mittuntur; 

2. Apostolicus Rex, Titulus Hunga- tndsolat, hasonmds. Nagy Hier. 

rise Regis; passim, quo titulo Maria Theresia Apparacio, actus muniendi (sigillo); 

quoque a Clemente XIII. o. papa ornata erat. hozzdillesztes, nyomds. Szek. Okl. IV. 5. 

Fej. Jur. Lib. 394. majestatem tuam apostoli- literas ratas habentes et acceptas de verbo ad 

cam, tanquam Hungarian Reginam, tuosque in verbum presentibus insertas auctoritate pre- 

illo regno successores, titulo, nomine aposencium per apparacionem dupplicis sigilli 

stolici Regis, harum vi literarum, in forma nostri duximus conflrmandas. 

brevis ornamus, honestamus, condecoramus, Apparamentum, (DuC.) apparatus; 

insignimus. 

ktszlet. Tor. Tir. 1S86. p. 359. de ecclesia- 

Apostolisticus, 3., apostolicus; aposticis apparamentis. Thok. Diar. II. 330: 

stoli. Knauz M. E. Sir. II. 496. 524. apparamenta pro equis. 

1. Apostolus, V. Jesuita. Fabo Monm, Apparementum, (DuC.) apparatus, 

Evang. II. 190. In. Italia et Hispânia vocan- id omne, quod bello inferendo necessarium 

tur theatini, in Navarra adpellantur innigistae est; hadi keszlet. Szaz. XIII. 234. pa"nczel: 

ab Innigo sive Ignatio Loyola, in Portugallia cum omnibus apparementis praeter Banbu- 

nominantur Apostoli et in reliquis regnis sium. 

jesuitse. 

Apparenter, (DuC.) probabiliter, in 

2. Apostolus, i, tcnoareMa), idem ac speciem; szinleg, Idtszolag. Tor. Tar. 1888. 

litterae transmissoriae vel transmissionales. p. 682. 

Nagy. Jus. Trans. Sax. 204. Post appellationem 1. Apparentia, (Du C.) ostentalio; fel- 

interpositam appellans debet litteras transtiinoieg. Rak. On. 112. Casualis fuit et nulmissorias 

seu transmissionales seu apolius apparentiae Commissio. 

stolos extrahere hoc est postulare, accipere et 2. Apparentia, 33, species; tiinemeny, 

reddere. 

latszat, kulszin. It. apparenza. Wagn. Vern. 

3. Apostolus, i, ad colligenda tributa Met. II. 19. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 548. 

exmissus ; addbehajto. Par. Pap. 

Non est magne apjsarencieexercitus Tartaro- 

Apotactitse, (Du C.) Haeretici ita appelrum, qui omnes simul et congregati incedunt 

lati, quod bonis omnibus renuntiarent, quasi ita, quod acies mille Tartarorum quingentorum 

dicas Renunciantes Encratitae i. e. ab- apparenciam non habebit. 

stinentes; lemondok. Nagy Hier. Apparentior, 2., gr. compar. ab. appa- 

1. Apotecarius, i, medicamentarius, rens part, verbi appareo, adiect. more adhi- 

gyogyszereszjpatikus. Cod. Dip. Bruss II. 50. bito — qui magis apparet, magis evidens est; 

Mauricio Apotecario D. 100. 

ertheWbb, vildgosabb, Idthatobb. Cf. T. I. 

2. Apotecarius, librarius; konyvtd- M. p. 43. apparentia bona: latszo, tetszo jaros. 

Tor. Tar. 1889. p. 383. ordo librariorumvak. 

Cod. com. Zichy v. III. p. 470. . . . 

seu; apotecariorum. 

aparenciores metas... pro parte domini 

Apotheca speciarise, (Du C.) taberna Episcopi vidissent aparte possessionis loca, 

medica; gydgyszertdr. Ljub. Mon. SI. 182. aparte vero possessionis Maysa aparenciores 

an. 1345. 

pro magistro ladislao vidissent. 

Apothecarius, (Du C.) confector medi- Apparitio, 1. actus apparendi, imaginacinarum,pharmacop03us;gyogyszeresz,patitio, 

phantasia; 2. (Du C. epiphania) 1. dbrdndkdrus. 

Knauz E. M. Sir. II. 715. 809. Serm. kep, tunemeny, %. megjelenes. It. appari- 

Cat. 156. 

zione. 1. Vern. Psych. 120. Imaginarium tale 

Apothecula itineraria, medica- objectum, phantasma, phantasiam, apparitiomenta 

viatoria: uti kis gyogyszertdr. Arch. nem vocant. 2. Fej. X. 2. 147. Datum Sab- 

Rak. VIII. 344. Apothecula itineraria cum batho proximo post festum Apparitionis 

vitrellis cristallinis et pixidibus staaneis. Beati Michaelis Archangeli. 

Appagare, solvere (numos); kielegitni, Appartemens, conversationes aulicaa 

kifizetni. It. appagare. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. Textum vide sub Saltus festivus. 

382. Argentum namqueprsefatumtaliter appa- Appeli, orum, literae provocationem congdbitur; 

quarta pars dabitur Domino Duci etc. tinentes; felebbezo level. Sup. An Sc. II. 

Appagiare, purgare, desquamare; tisz- 227. an. 1427: appelos idest litteras super 

titani, lepikkelyezni. Prot. inq. 259: etappellatione. 

coquinam faciebat et appagiabat pisces. Appellabilis, (Causa) in qua appel- 

Appanagium,(Du. C. apanamentum, lationi est locus; folebbezhetd. Art. Diset. 

apanagium) ab apanare, panem et cibum Pos. 47. omnes Causas appellabiles.. . . ap- 

porrigere; elelmezes, evijdradek. Gall, apapellentur Cher. Jus. Eccl. I. 215. Magy. Jogt. 

nage. Vuch. Jur. Feud. 136. Appanagium Eml. I. 415. 

dicitur pensio, quam primogenitus vel qui de Appellabilitas, natura causas, in qua 

eius familia est, ultragenito, eiusque heredibus provocatio, appellatio conceditur; felebbez- 

praestat. Sapit stricte alimentationem, quam hetoseg. Art. Diset. Pos. 46. 

primogenitus ultragenitis pro conditione status Appellata, ae, appellatio provocatio; 

civilis et amplitudine redituum cum integram folebbezes. Cher. Jus. Eccl. I. 215. Georch. 

successionem capiat, praabere obligatur et hinc H. T. I. 63. 163. Kass. Jur. Civ. 1. 247. Appel- 

appanagium non debet confundi cum sic lata est Remedium Juridicum, quo per Senten- 

dicta Legitima iuris Romani. 

tiam inferioris Judicis gravatus Causam ma- 

Appapare, agglutinare alq alicui rei a turioris revisionis gratia ad superiorem Judi-

40 Appellatio Appelibilitas Appressio Sif/illi 

cem provocat et referri vel transmitti intra vel 

extra Dominium postulat. 

Appellatio, provocatio ad curiam; kerddre 

vetele az pornek. Not. I. Samb. Tyrn. 

Appellatio ab abusu, jus contra 

abusum ecclesiasticse potestatis appellandi, 

egyhdzhatalom visszaelesei ellen felebbezest 

engedo jog. Kon. Egyh. 127. 

Appellatorium, iudicium appellationum; 

f'elebbezo torvenyszck, Nov. Calend. 

291. Suprema Armorum Caesareo-Regiorum 

in Generalatu Carolostadiensi et Varasdinensi 

prsefectura .. . Appellatorium. — Prases, 

assessores. . . Bellici Judicii actuarius etc. 

Appellum, actus citandi: torvenybe 

dllitds, bevddlds. IIj Magy. Muz. III. 202. 

Nullus capialur nee irnprisonetur propter appellum 

femine de morte alterius quam viri sui. 

Appendeiitia, orum, Appendentia sunt 

aediculac sacra, quae ab ecclesia maiori pendent; 

szent mellekepulet. Marc. Chr. It. 53. Totam 

enim ecclesiam illam ceteraque aedlflcia et ap- 

pendc,ntia repentina flamma corrlpuil. 

Appendicitim, (DuC.)V. Pertinentia; 

appendix, res adiuncla; fuggelck, jdrulek, 

tartozek. Fcj. II. 85. quam dederat ei in uxorem 

cum omnibus appendicii* predii. Luc. 

Regn. Dalm. 103. Sclilag. 2194, Cod. Dip. 

Arp. Cont. HI. 1. (DuC.) autore Battya"no in 

chartis medii aevi solenl significare mansiones, 

agros, priBdiaque rustica majori alicui pradio, 

domui ecclesiae adnexa. Hoc loco sumi debet 

pro accessoriis; hozzajdndek. Batty. Leg. 

T. II. 231. an. 1138: cum appendiciis suis 

tarn mobilium quam immobiliuni rerum. 

Appendium, appendix, idem ac Appendicium. 

Fej. X. 4. 147. cum omnibus Civitatibus, 

castris, munitionibus, oppidis, villis 

pertinentiis, coh&rentiis et appendiis quibuslibet. 

Appendix, assecla, socius (Du C. socia); 

tdrs, mellekes. Irodt. Kozl. VI. IV. 480. homo 

appendix. 

Appensio, aclus annectendi, annexio; 

rdfuggesztes. Batty. Leg. 1.382 : corrigiae... 

appensione iussimus signari. 

Appensorium, (chlamidis) catella, qua 

dicta Hung, mente in collo nectitur; mentekoto. 

Wallaszky 427. 

Appersonaliter, adv. comp. ab ad -fpersonaliter, 

nonnunquam divisim scriptum 

personaliter et: cum respectu personae; szemelyesen. 

Cfr. Torvt. Musz. p. 48. citatio ad 

personaliter comparendum: szemelyes megje- 

lenesre meghivo idezes. In Cod. com. Zichy v. 

HI. p. 613. Capitulo Budensi appersonahter 

pro nobilibus de pomaz Ladislaus... pro dominabus 

Nicolaus ... in octauis sancti Georgy 

et octauo die ad Judicem. 

Appersonare, (DuC.) sub persona 

inaugurare (installarc); bevezetni, beigtatni. 

Nagy. Hier. 

Appertinentia, a?, (DuC.) appendix, 

res adiunctae; hozzdtartozando, tartozosdg. 

It. pertinenza, attenenza. Georch. H. T. II. 31. 

Kass. Prax. 1. 207. possessionem T. cum appertinentiis. 

Appertinentia3 extra villanse, 

kiiltelki hozzdtartozosdg. Kelem. Inst. Jur. 

Pr. 447. Appertinentias extravillanas 

(ipse — dare debet) sive agros et prata. 

Appetiare, resarcire; kijavitni. It. ap- 

petiare. Prot. inq. 241. XXI. ego aliquando 

appetiavi sibi dictas [sc. laceratas] vestes. 

Appetibilitas, proprielas rei, quae ap- Appodiamen, V. Apodiacuii. (Du C. 

petitionem movet; kii^dnatossdg. Pazm. Dial. Appodiamentum). Gyon. 1740. 

461. 1. Appodiare, (Du C. appodiari) inniti, 

Appetitivus, 3., appetens; kivdnd. fulciri (a novq noSog); tdmaszkodni, le- 

Pazm. Dial. 211. Andr. Pann. 32. ereszkedni, oda Idbolni. Pel. (De S. Elis. s, 

Appetitorium, potus appetilum cibi I. c. 8) Dum prae debilitate appodiasset in 

movens; etvdgygerjeszto. Jokai Karp. Z. gremium ancillaa, Schaffr. Electr. X. Religiosum 

446. Azonkozben hozzanak ebbol a regi sil- Operarium fenestra appodiatum . . . Pel. 

voriumbol appetitorium vcgett. Magy. Nab. serm (Hiern. 36. sz.) vinea solet appodiari 

366. Kelt az appetitorium (oszibaraczk- ligneo Palo. 

szesz). 

2. Appodiare, navem appellere; ki- 

Appigiiorare, ad 4- pignorare. Non kotni. Georg. Sirm. I. 274. Et supra Budam 

eodem sensu legimus hoc verbum, ac in Glos- insulam Sancte Margarete appodiaverunt 

sario Due. sc. pignori capere, verum contra- sese. 

rio, i. e. — pignori dare, oppignerare ; za- Appolissa, documentum, scriptum; oklogba 

vet, elzdlogoxit. Rak. On. p. 128. many, okirat. Dip. rei. reip Rag. 23. 24. 

I. 25—29. (28.) Sed longo discursu opus Apponere, ponere; valamibe helyezni 

fuit, ut equi darentur mihi ab ultima posta. valamit. S. de Kz. Chr. I. 4. 1.: in quibus 

ubi via regia deserta ad urbeculam Podolinez, iuxta suae opinionem fldei spem maximam ap- 

tredecim oppidorum e Hungariae regno reiponebat.publicas Poloniae olim a divis regibus appigno- Appoiiillia, ae, appositum; toldalek, 

ratorum, deflectendum fuerat. 

It. apponimento. Zusatx. Ljub. Mon. SI. XI. 

Applacidare, approbare; tetszctelni, 156. an. 1344 : fiant... conventions, ut in 

jovdhagyni. Ger. applacidiren. Kass. Prax. I. quadam apponillia... slavonesca conlinetur. 

76. id quod petitur, resolvitur, aliaa negaliva;, Apposicio (sigilli), alias Appensio; 

si id quod petitum est, non applacidatur. pecseteles. Magy. Tor. Tar. VII. 250. 

Reg. Turm. Prset. 17. Opin. P. I. Sec. II. §. 4. Appotiare, (Du C.) potandum prabere; 

Applaiiare, complanare; kiegyenli- itatni. Knauz. E. M. Sir. I. 122. 102. rex veteni, 

egyengetni. Arch. Rak. IX. 533. azonneno 

appotiatus a fratre suo. 

restantiat exolvaltassa s dpplandlja kegyel- Appryetiare, aestimare; megbecsillni. 

metek. 

Arch. Rak. VIII. 203. et notifico R. D. Vra 

Applaiiatio, actus planum reddendi; iam appraetiata vina per manus assignata et 

cgyengetes. Kass. Jur. Civ. I. 197. Appla- deducta esse. 

natio horti T. ut. sub — e foveis et fossalis Apprecatio Salutaria, salvum iu- 

constantis iuxla sub Nro I. ajstimata ad fl. I. bere; egeszsegkivdnds. Cod. Dip. Briiss. 

Applauda, furfur ; korpa. Gyon. 1674. Burg. p. 368. Jndicavi huic principi nomine 

Applausibilis, applaudendus, applau- Matis vestra salutariam apprecationem et 

dendo dignus ; tapsra, helyeslesre melto. novitates exposui, qui devolissime gratias egit 

Verancs. IX. 137. 

pro salutari apprecatione. 

Applaustrare, in plaustrum aliquid Apprecatorise, (littera) lit. omina con- 

imponere; megrakni. Kronst. II. 60., 69., tinentes ; koszonto. Gratulations. Kov. Form. 

644. St. CVIII. Apprecatoriae. Novi Anni p. 130. 

Applaustratio, V. applaustrare; Appreciatio census, aestimatio; 

fclrakds. Kronst. II. 69. 

megbecsles. Szaz. XI. 769. 

Applicabilis, ad applicandum idoneus; Apprehendere, aegre ferre; rossz 

alkalmazhato. It. applicabile. Pel. Pom. L. neven venni. Arch. Ver. Sieb. VI. 1. 135. 

VIII. P. III. Art. 3.: Plura alia si vis miracula Contractus internes initiprelo submissionem... 

multa applicabilia habes infra in tractatu de nonne Sua Maiestas . . . apprehenderet ? 

miraculis. Kass. Jur. Civ. I. 228. Apprehensio, indignatio, actus in ma- 

Applicabilitas, natura rei qua} applilam partem accipiendi; nehezteles, zokoncari 

potest, habilitas; alkalmazhatosdg. It. veves. Arch. Rak. VIII. 381. Epist. Proc. P. 

applicabilita. Vern. Met. 32. Quare categorise III. 533. Jokai, Regi jo Tbl. II. 61. s ha egy- 

intellectus nonnisi intuitu obiectorum expeszer valamelyik holgy konyoriiletbSl vagy aprientiai 

habent realem signiflcationem ac apprehensio-b6\ felvaltja e minden napszam koplicabilitatem.zott 

legunalmasabb szakmanynal. 

1. Applicatio, (Du C. al. s.) munus, Apprehensivus, 3. vim apprehen- 

praeflciendi actus in aliquod munus; alkalmadendi i. e. cognoscendi habens, alias cognitivus, 

zds, alias, hivatal. Reg. Turm. Prat. 18. rationalis; megismer6,felfogo. Andr. Pann. 

Applicatio Pratorianorum in statu civili ab 245. potentia cognitiva sive appr&hensiva. 

eorum qualitatibus et ab eo proul se gesserint Pazm. Dial. 423. 

dependebit. 

1. Apprehensor, qui apprehendit (fu- 

2. Applicatio, indusfria, sollertia; szerem); elfogo. Kass. Jur. Civ. I. 97. res porro 

renyseg, szorgalom. It. applicazione. Wagn. mobiles universae velut facile occultabiles iuxta 

Applumbarius, (Du C.) qui summo- Art. 138 : 1647. per apprehensores et derum 

Pontificum bullis plumbum aptat; bollatentores sub iuramento revelari. 

pecsetlo. Nagy Hier. 

2. Apprehensor, occupator; elfog- 

Applumbatura, ferruminatio; hozzdlalo. in Besitz-Nehmer. Kov. Form. St. 

forrasztds. Ger. Anlothung. Par. Pap. CLXXXVII. Actio quaestoralis, vi cuius Cre- 

Appodiaceus, 3., a voce : appodiare, ditor Mercium Summam in Executionem pro 

appoggiare, se reclinare, niti, sustentare, ad- Parte sui sumptam per novum Fundi appreminiculari; 

tdmaszto, tdmogato, tdmlds. hensorem depurari adurget. 

Arch. Rak. VIII. 326. Sella appodiacea. Appressio Sigilli, obsignatio; b4- 

Appodiaculi, fulcimentum; honalj tdlyegezes}pecsetutest nyomds. Kass. P. P. I. 

maszok. Gyb'n. 1741. 

215.

Bartal: Gloss, Lat< 

Appretiare Approporciar6 Aptiludtnabilitas 

\. Appretiare, pretium dependere, sol- Chr. I. 4. 2. Post ha3C Ravennam approbet seu quamlibet per devastationem bonovere 

(Du C. pretium imponere); a dijt megplans.rum ipsorum seu ipsarum et eorum omnium 

fizetni. An. Sc. I. 90. an. 1513: nisi sua Approporciare, iusta ratione, propor- et singulorum mobilium et immobilium ubi- 

sponle ... vel per... scholasticos appretiati tions describere ; ardnyba hozni. Kuk. Jur. cunque reperitionem captionem sequestratio- 

huius modi tabulam seu mensam ... elargiri II. 151. pro futura etiam Salariorum Militarium nem seu aprestationem seu quamcunque 

non teneantur. 

viribus et potestati miserae Contrihuentis Ple- aliam occupationem et detentionem authoritate 

2. Appretiare, pretio conducere, in prebis approporciandorum necessitate. nostra et potentia brachii secularis procedatis. 

tio habere; berelni}zsoldba fogadni,becsul- Approportiatio, actus conformandi; Aprillis, pro : Aprilis, sicut naturallis. 

ni. It. soldare, apprezzare. Gal. apprecier. Kat. ardnyos felosztds. Kass. Jur. Civ. I. 28. Kol. Cod. 40. 

Hist. IX. 598. Fej. IV. 2. 411. Wagn. Kov. Jur. Approportioiiare, accommodare; Aprimis,primum; eldszdr. Georg. Sirm. 

Tav. 249. volunt fabri pro iure habere, ut ardnyositani. Coll. I. 333 : numero Cleri . . . I. 46. Rex dederat, et episcopatum aprimis 

famulum sive sotiamappreciatum, cui solent approportionandum Scminarium erigalur Agriensem, posthec strigoniensem. 

ad singulas hebdomadas vel menses... sol- Urb. Reg. 87. Kass. Jur. Civ. I. 28. Aprocha, ae, lorica; futo drok. Laufvere 

... nemo audeat tenere. 

Appropriabilis, quod alicui attribui graben. Gal. approche. Nill. Symb. p. 1047: 

Appretiatio, aestimatio; megbecsules, potest; valakinek tulajdonithato, betud- Consolatorem samiorum militum intra loricas 

becsbentartds, becsesseg. Pel. Pom. L. X. hato. Pel. Pom. L. I. P. VII. Art. I. c. 3. Nam seu aprochas .., obsessa3 Budaae... cum 

P. I. Art. III. Sexto martyres honoraverunt unaqueque operatio divina magis est appro- gaudio conspexit.. .Dux Lotharingiae Carolus. 

sexta ratione scilicet appretiatione tali. Pel. priabilis alicui persone etc. 

Aprodianus, iuvenis, qui regi mini- 

(De S. Margar. s. II. c. 1.) Vect. Ref. I. Appropriare, (Du C.) rem propriam steria facit. In nostro sermone «apr6d,» quod 

Apprimere, imprimere; odanyomni. sibi facere; in suos usus convortere; sajdttd vocabulum idem significabat ac «puer.» Fr. 

Szek. Okl. 1. 31. secretum annulum nostrum tenni. Batty. Leg. HI. 625. an. 1498. Eszt. Lib. Rt. I. 53. II. 10. 35. 78. III. 195. eodem 

eisdem apprimentes. 

Okm. 148. Chr. Dubn. 92. 

die aprodianis et ruthenis Regie Maiestatis 

, Approbanter, approbando ; helyeslo- Appropriate, (Du C.) singulariter, ad usum ipsorum dedi. 

leg. Kuk. Jura I. 123 an. 1351: permissio- proprie ; kivdltkepen, tulajdonkepen. Pel. Aprodinus, i, puer nobilis a ministenem 

... approbanter pr gium populorum de Thwroch pelles mardurinas 

lex approbatalis. 

dem iam senio confectum mortique approxi^ et aprologinares seu censum pro eisdem 

1. Approdianus, i, V, Aprodianus. mantem. Wagn. 

soluere consueverunt, eadem consuetudo ob- 

Szaz. XI. 797. 

1. Approximatio, appropinquatio, acservabitur inter ipsos. 

2. Approdianus, discipulus, puer; apcessus; kozeledes. It. approssimazione. Pazm. Aprologinaris, ad aprologinam pertirod, 

inas, tanulo. Kov. Form. St. 440. Ma- Dial. 341. Wagn. 

nens. Text. v. s. Aprologina. 

gistri ipsius artis sive Approdiamim con- 2. Approximatio, species insitioriis: Aproportionalis, pro portione; ardventos 

seducere prsesummat. Pesti otv. czehsz. copulatio. It. approssimazione. Oszterh. 21. nyos. Szer. Not. p. 113 : divisio decimarum 

1529. quod nullus magistrorum possit et de- Arbores noslra fructifera3, quoniam e semine maiorum aproportionalium ... habitorum. 

beat tenere nisi ad summum tres famulos et surgere nequeunt, propagari debent 1. per Apropriare, appropriare q. v. Pesly 

tres approdianos. Pel. Pom. De Innoc. s. I. Insitionem, 2. Inoculationem, 3. Approxima- Sz6r. III. 227, 228. 

c. I. Pater ministros approdianosque voluit tionem, 4. Merges, 5. denique surculos. Aproximiare, appropinquare; kdze- 

sibi adunare vel sociare. 

Approximativus, 3., obiter, circiter tedni. Magy. Jogt. Eml. I. 446. 

Appromissio, promissio, sponsio; initus; megkozelito. Art. D. 1840. approxi* Apsus, desertus V. s. Mansus; elha- 

megigeres, egyiittigeres, fogadds, kezes- mativus calculus. 

gyott.seg. 

Rak. On. p. 292. 1. 25—26. Dip. Alv. II. Appulsare, (Du C. advocare) frequent, Aptagia, 33, iudicium, sententia; itelet. 

151. Super qua appromissionepro... summa ab : appellere ; hajszolni. Knauz. E, M. Str. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 377. Et judicatum 

me fideicessione liberavit. 

II. 232. 212. indebitis citationibus appul- est ut Comes non auderet recipere aptagias 

Appromtare, instruere; folkeszitni, sati. 

super nullum clericum nisi Episcopus vel si 

folszerelni. Magy. Jogt. Eml. 305. Appunctare, consignare (Du C. al. s.); ibi Episcopus in civitate non fuerit, hanc po- 

Appromptatio, necessariarum rerum feljegyezni. Ljub. Mon. Jur. P. I. V. HI. 400. testatem Archidiaconus habeat, tollendi apta- 

eomparatio ; elokeszulet, intezkedes, folke- an. 1420 : omnes appunctati in quaternibus gias super quemlibet clericum. 

sziiles. Arch. Rak. VIII. 93. Ruk. Jur. II. 208. communibus pro aliquo delicto. 

Aptagus, fors. lata sententia (p. capere) 

93. Sua Excellentia Banalis, negotio moram non Appuntuamentum, (Du C. appunc- hatdrozat. Ljub. Mon. SI. XL 7. an. 1306 : 

paciente, prsemissam Militiam hactenus jam ad tuamentum) pactum; szerzodes, egyesseg. omnes aptagi, qui dantur in magna curia 

Castra expedivisse et circa futuram eatenus It. appuntamento. Cod. Telek. X. 193. omnia et quam in parva, scribantur in quaterno per can- 

appromptationem necessaria jam dispo- singula capitula sive appuntuamenta inter zellarium ... 

suisse se declaravit. Kronst. III. 568. te, et venerabilem fratrem nostrum Thomam Aptamen, refectio, sartura ; tataroz&s, 

Appromptuare, instruere, in ordinem Episcopum Bononiensem. 

helyredllitds. Ljub. Mon. SI. IX. 85. an. 

redigere, reficere ; felszerelni, rendbehozni. Aprecari, pro : apprecari: precari; 1410: pro reparatione et aptamine ... pa- 

Kronst. III. 152: fabro, qui kutschy appromp- kivdnni. Tor. Tar. 1889. p. 438. paterae lacii.tuavit 

166 : qui cultros tonsorios appromp- aprecatur, Pater suus. 

Aptare, ornare, reficere; ekesiteni. 

tuari fecit. 173 : tympana. Cod ... de Sztara Apreciare, appretiare, pretio condu- Prot. inq. 166: ipsa puella dabat magnam 

Vol. II. 394. 

cere ; folberelni. Georg. Sirm. I. 234. Et sic (diligentiam) ad aptandum altaria. 

Appropiare, (Du C.) approximare, ap- velle nolle Turcum apreciaverat Rex loannes. Aptitudinabilitas, status, quo quis 

propinquare. Gall, approcher. In veteri et novo Aprestatio, separatio; elvdlasztds. ad aliquid aptus fieri potest. Text. v. sub 

tcsjdmento occurrit; kozeledni. S. de Kz. Fej. X. 4. 264. et eorum seu earum quemli- Transcendentalitas.

Aptitudinalitei* Aqua giutinata Aquiliana stipulatio 

Aptitudinaliter, apte; alkalmasan, Aqua glutinata, a. glutinosa; enyves 

huen. Pel. Serm. Sicut speculum licet sit viz. Leimwasser. Kecsk. P. 6tv. 145. 

mullo inferioris naturae quam homo: tamen ab Aqua lustralis, aqua sacrata; szentelt 

artifice fit ad hunc finem ut representet ima- viz. Diar. Com. 30. Primas Regni crucem exg'nem 

hominis aptitudinaliter. Aest. 5. i. cet. osculandam porrexit et aspersa lustrali aqua 

Aptitudo, habilitas; alkalmassdg, bene precatus fuit. 

ugyesseg. Wagn. 

Aqua Marina, V. Lapis Lazuli; kekkd. 

Apua, Clupea Encrasicholus. Linn. Kecsk. P. Otv. 153. < 

szardella: Ger. Sardelle. Vect. Gen. Gg. Aqua inetallica, vitriolum; gdliczviz. 

Apud, pro : in ; -ban, -ben. Batty. Ger. Zementwasser. Bel. Geogr. 495. 

84. apud Galliam constitutus. 

Aqua omnium f lorum, aqua cutem 

Apud animum statuere,persuasum emolliens et purgans ; minden virdgok vize. 

habere; magdt eltokelleni. Knauz M. E. Sir. Maty. 511. 

I. 72. 

Aqua reginse Hungariae, Zsigm. 

Apud aures aliquem tenere, Hist. 296. Pari modo pervulgata ilia medicina, 

auribus aliquem tenere; fulenel (fogva) tar- quae Aqua reginae Hungariae vocatur, in 

tani vkit, Wagn. 

Hungaria invenla fuit. 

Apudesse, praesentia; jelenlet. Ger. Aqua roseatica, aqua rosacea; rozsa- 

Beisein. Arch. Ver. Sieb. XXV. 375. an 1787. viz. Szaz. XVII. 642. 

juramentum ... in Apudesse singulorum de- Aqua sanitatis, V. aqua soteria. 

posuisses. 

Aqua soteria,aquae medicatae,salutares, 

Apudixa, ae, apocha gr. dnodEi&q (DuC. medicae; gyogyviz. Lzb. Cod. Med. HI. 52. 

apodixia). Ljub. Mon. SI. v. 36. an. 1404: de Aqua vitis, idem ac Aquavita. Szentiv. 

hiis, que sibi solveritis, recipiatis... apu- Cur. Misc. Dec. HI. P. VII. 192. 

dixam. 

Aqua viva, expressio e sacris literis 

Apugenarium, career subterraneus (a sumpta; elteto viz. Belebendes Wasser. 

gr. vnoycuov); foldalatti tomlocz. Burg- Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P. II. p. 29. 

Verlies. Szek. Kron. His actis, mortuo Zoltano, Aquae, (frigidae iudicium) una ex purgatio- 

ab Andrea Regnum divisum est, et regem nonibus vulgaribus, quas indicia Dei appellastrum 

Belae natu minorem, ducem Ultrasilvaniae bant: qua criminis alicuius suspectus, vel de 

in suo apugenario custodiebat. 1049. gravi aliquo facinore delatus in aquam demer- 

Apunctatura, 83, conscriptio; osszegebatur ita, ut si supernataret, nocens ac reus, 

irds; feljegyzes It. appunlatura. Ljub. Mon. contra si in irnum delaberetur, innocens iudi- 

SI. HI. 269. 

caretur Du C. Decret. Ladislai regis lib. I. 28. 

Apyrasta, ae, carbunculus (Calep. an. lib. HI. c. I. Heec iudicia praesentibus ecclesia- 

1513.); drdga ko'. Gypn. 1766. 

sticis patrata esse demonstrant haec verba. Stat. 

Aqua ardens,spiritus,Mercurius;.szm. Colomanni Reg. Hung. lib. I. Judicium ferri 

It. spirito. Vern. Met. 11. 15. Si itaque vinum et aquae in aliqua Ecclesia fieri indicimus, 

in alembico ponatur et ignis admoveatur, te- nisi in sede Episcopi et maioribus praeposituris. 

nuem primum et inflammabilem liquorem emit- Aquae, (fervidae iudicium) seu examen, 

tit, quern spiritum aquam ardent em sive quo quis de crimine suspectus, quo se purgaret, 

mercurium adpellant. 

manum in aquam ferventem nudato brachio 

Aqua benedicta, (Du C.) aqua lustra- immittebat, atque, si illaesam extraheret, innolis, 

consecrata; szentelt viz. Wagn. cens, si contra, reus pronuntiabatur. 

Aqua calcis, a. calcaria; meszviz, Aquae Roselinae, fat kovesito viz. 

meszoldat. Kalkwasser. Tomts. 105. Szerdah. Celebr. II. p. 14. Passim affluit aquis 

Aqua caldaria, aqua fervens; forro vulgo Rffselinis vocatis, in quibus certa ligni 

viz. V. s. v. Campiones. 

species 

Aqua chalybata, a. ferrata; dsvdnyviz. 

Ger. Stahlwasser. Vern. Psych. 156. Tepida 

balnea, hordeum, avena, lac, quies etc. 

fibrillas humectant; labor, balneum frigidum, 

china, aquae chalibatae firmiores reddunt. 

Aqua cypria, czementviz. Besztb. 

Levt. 

Aqua ferraria, aqua ferro candenti refrigerando; 

edzo viz. It. Aqua di tempera, das 

Loschwasser, Stahlungswasser. Kecsk. P. 6tv. 

Gloss. 135. 

Aqua lervens, probationis litis unum 

genus. Pri. S33C. II. p. 85. Alia huic proxima 

probatio litis Juit aquam ferventem manu 

ingredi, nee amburi; procul dubio ex veteri 

lege devoluta, sed nee ubique praeter Varadinum 

et majores Praeposituras permissa, nee 

sine vanis superstitionibus usurpata; quare 

sublata hac judicii ratione et constitutis Regum 

decretis Carolus praesentem liligandi methodum 

e Gallia haustam intulit. 

Aqua Fragrarias, syrupus ex fragorum 

baccis pressus; eperle. Curios Misc. II. 273. 

At vero aestate Haustus ex Albo vino cum 

aqua Fragraria diluta ... Stomachum optime 

recreat. 

r 2. Aquagium, sententia lata in negotio 

aquaeductus; vizfolyamatrdl valo itelet. 

Pdr. Pip. 

Aqualianus, 3. pro: aquilianus, (a iuris 

consulto Aquillio Ciceronis amico) ad damnum 

resarciendum pertinens; kdrteritesi V. aquiliana 

stipulatio. Ljub. Mon. SI. I. 153. precedente 

aqualiana stipulatione. 

Aqualilera cappa, (DuC.) vulgopluviale, 

ornamentum Ecclesiasticum; karpaldst. 

Chormantel. Nagy Hier. 

Aqualitus, alvus est, ubi sordes defluunt; 

konyha csatorndja. Gyon. 1778. 

Aquamaniale, (Du C. aquamanile) est 

vas, super quod cadit aqua, qua abluunlur digiti 

saeerdotis, post susceptionem corporis 

Christi; csesze, mosdo. Gyon. 1776. 

Aquarii, (DuC.) Haeretici dicti, quia 

aquam solum offerunt in Calice sacramenti; 

vizzel dldozok. Gyon. 1773. 

Aquariolus, i. (Du C.) serviens meretricis, 

qui crebro defert aquam ad earn mundandam 

et venustandam; vizhordo szolga. 

Gyon. 1777. 

Aquarius, (DuC.) qui portal aquam 

(Hydroparastates); vizdldozo. Nagy Hier. 

Aquaticum, praestatio pro pecoribus 

adaquandis; (Du C.) ius utendi aqua; itatdsi 

illetek. Fejer II. 330. ut nemo aliquid ab ipsis 

fratribus... pro herbagio vel aquatico 

seu lignis siccis aut pro plateatico ... aliquid 

aliquatenus exigere praesumat. 

Aquavita, ab It. aquavite, vinum adustum,sublimatum, 

Crematum;pdJmfca. Brantwein. 

Szentiv. Cur. Misc. Dec HI. P. VII. 192. 

Tok. Diar. 511. 

Aquebibus, i. qui saepe bibit aquam; 

viz-issza. Gyon. 1807. 

Aquelicium, (Du C. aqualicium) guttatorium, 

per quod aqua elicitur ex alveo cum 

aqua pluviatilis remediis quibusdam elicitur; 

orvossdgnak valo vdlasztott esdviz. Gy6n. 

1789. 

Aqueus, ex aqua constans, ad aquam 

pertinens; viznemu, vizes. Vern. Psych. 84. 

Porro tres etiam liquores aut humores in oculo 

distiguuntur, aqueus nimirum crystallinus et 

durescit in lapidem. 

vitreus. Pel. Pom. L. VIII. P. HI. Art. 1. c. 2. 

Aquaeductile, via, per quam aqua agi- celum aqueum. [Gyon. 1801. 

tatur et ducitur de loco suo ; drok, csatorna, Aquilanus, i. nasu adunco; sasorru. 

cso. Gyon. 1782. 

Aquilega, ae, idem quod aquilex, qui cu- 

Aquaeductor, (Du C.) qui adducit, adram habet aquarum; vizvivd mester. Lzb. 

fert aquam; vizhordo. Kronst. I. 714. Cod. Med. T. II. 634. carnium inspectorem 

Aquseductus, vizvezetesijog. Nagy. comitatensem, Aquilegam... abrogamus. 

Jus. Trans. Sax. 70. Aquaeductus est ius Aquilegium, receptaculum aquarum; 

aquae ducendae per fundum alienum. Ex his fa- vizgyujtd. Juriev. Jur. Met. 72. Mutungari pocile 

intelligentur defmitio et natura aliarum test... denique 7-o loca et spatia pro Molis 

quoque servitutum rusticarum. 

conlusorio lotoriis, Malleaturis, ustrinis aliis- 

Aquaehaustus, haustus aquae; vizmeque Fabricis nee non Aquilegiis, aquaeductirites. 

Nagy. Jus. Trans. Sax. 69. Servitutesbus 

caeterisque Appertinentiis fodinarum.Eszt. 

praediorum rusticorum sunt quae rusticis prae- Okm. 112. 1854. aquilegiis e marmoreis tadiis 

debentur, ut: iter, actus, via, aquaeductus, bulis compacto. Besztb. Levt. Gyon. 1786. 

aquaehaustus, pecoris ad aquam appulsus, Aquilienses, (sc. Nummi) Numi Hung. 

jus pascendi, calcis coquendae, arenae fodiendae. 152. Denariorum exterorum variae in monu- 

Aquaemanile, (Du C.) vas manuale, mentis nostris historicis commemorantur spe- 

quo manus lavantur; mosdo edeny, tdl. cies, utpote : Aquilienses quorum 160 mar- 

Nagy. Hier. 

cam constituebant, iidem erant cum Frisaticis. 

Aquaevomus, 3, qui vomit aquas; viz- Bapka dicti in Silesia et Bohemia currentes 

hdnyo. Gyon. 1802. 

denarii, septem = uno lato grosso fuerant, usu 

1. Aquagium, (DuC.) aquaeductus; viz- eorum anno 1526. In Hungariam introducto et 

vezetek, csatorna. Szegedi Ruhr. Pars. III. usque annum 1548. perdurante. 

p. 53. De Aquagii Danubialis, secus Jaurinum Aquiliana stipulatio, (DuC.) est 

praeterlabentis perCommissariosrevisione con- promissio, quae novat contractual. V. Aquastilnenda. 

Decret Mathiae II. 1618. lianus.

A quiltutn Arangifl Arbor ttucuhi 

Aquilium, (Du C.) summa pars capitis; moniis fieri solitis, voce public! araldi et tu- Arbitrationalis, ad arbitrium perti- 

a fejnek felsd resze. Gyon. 1797. 

bicinibus, editisque diplomatibus pontificis nens ; velemenyes. Cod. Zichy I. 498. . 

Aquilla, ae, fors mendum pro: ang- diplomata et acta annuitant. 

Arbitrative, ad arbitrium; beldtds, 

villa. Fjp. Szam. p. 491 an. 1439: pro Araiigia, ae, (Du C.) pomum auranlium. akarat szerint. Cod.Dip. Fam. Com. de Sztara 

aqwillis ad piscinam civitatis. 

V. s. Confectio zuecari, narancs. It. arancia. V. II. 171. Quidquid nobiles viri... arbitra- 

Aquilo, occidens, solis occasus; nyugat. Arany-Forintones, aurei floreni tive ponerent, hoc ambe partes acceplare te- 

It. Ponente, occidente Cod. Dip. Arp. Cont. VII. (nummi), ex Hung, arany forint. Sim. Num. nerentur. 

243. girando seu circucundo per septemtrio- 77. Hos, ut ita dicam. Arany-Forintones Arbitrativus, 3., ad arbitros pertinens; 

nem, aquilonem, orientem et meridiem. in Hungaria successu temporis, Germani et vdlasztott, bekebiroi. Cod. Com. Zichy Vol. 

Aquilonarius, aquilonaris, aquilonius; Slavi Ducatos adpellabant, usu termini hucus- V. 157. cum ipsi arbitralores in ipsa arbitra- 

tjszaki. Cod. Dip. Pat. V. 133. 175. Inde que retento e. c. Kremnizer Ducalen, Slavice tiva compositione consedcrent. Cod. Dip. Pat. 

(meta) ad plagam aquilonariam pergendo Kremniczky Dukat. 

V. 258. 395. exordinativa composicione atque 

duas metas terreas erexisset. Cod. Com. Zichy. Arapapare, (Du C.) effodere vel scul- arbitrativa adiudicatione. Kovy. El. 602. A 

Vol. V. 540. versus partem aquilonariam. G. pere; hidsni, kimetszni, faragni. Gyon. sententia arbitrativi Judicii appellata non 

Pejer. X. T. HO. 

1826. 

datur. 

Aquiminile, (DuC. Aquamanile) vas Arare, fodere; dsni. Kronst. II. 494. Arbitrator, (Du C.) arbiter amicus; vd- 

super quod cadit aqua, qua abluuntur digiti arare in fossa. 

lasztott bekebiro. H. arbitratore.Cod.Dip.Arp. 

sacerdotis post sumptionem corporis Christi; Ararifacere, arandum curare; szdn- Cont. VI. 534. et de omnibus causis, quas ha- 

kis tal, medencze. V. s. Archiscamnum. tatni. Szek. Okl. IV. 13. 

berent vel habere possent, tanquam in arbitros 

Aquimola, ae, (Du C.) molendinum aqua- Aratorculus, i, parvus arator. Gyon. compromissarios arbitrators seu amicabiles 

tieum ; vizi malom. Gyon. 1806. 

1841. 

compositores. 

Aquimolium, aquimola, molendinum 1. Aratorius, 3. ad actum arandi per- Arbitrens, mendum pro: arbitrans. Cod. 

aquaticum, aquaria mola, Gr. vSôfiv/.^, (aquaetinens, qui arari potest; szdnto .... Fej. V. Dip. Pat. VI. 120.81. Herborto fratre eiusdem 

molus, aquamilina DuC.); vizimalom. Cod. III. 199. Terras et possessiones suas cum ter- Herrici et Hermano de Herman ex parte Guge et 

Dip. Arp. Cont. VI. 179. Ecclesiam Sanctse ris araiori^pratinis, piscinis, vinetis etvir- Dugus predictis arbitrentibus in talem pacis 

Mariae in Salona cum molendinis, aquimoliis gullis dedisse et tradidisse in concambium. titulum convenerunt. 

et omnibus pertinentiis suis. 

Cod. Dip. Arp. Cont. IX. 368. 

Arbitrix, fern, ad arbilrum. Fej. V. I. 

Aquipotus, aquae potor, qui aquam bibit; 2. Aratorius, 3., ad actum arandi aptus; 127. elegimus et assumsimus pro parte nostra 

vizir6. It. bevilacqua. Vern. Psych. 230. De- szdnto. Magy. Tort. Tar. XI. 137. bos ara- mediatricem arbitricem et amicabilem comnique 

pro diversitate potuum, quibus utimur, torius.positricem 

serenissimam Dominam etc. 

diversam quoque esse nostram cogitandi et Aratro iaculari, sajdt kdrdval md- Arbor de cerasis, xepaaog, cerasus, 

agendi rationem, vel ex discrimine opinionum sokat sertegetni. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. i, cseresznyefa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 426. 

et ingenii, quod inter aquipotas et vinipo- P. II. 145. Aratro iaculari. Id est: qui suo et transeundo earn ad duas arbores de ceratas 

intercedit nostra imo et anliqua iam aetate magno incommodo alterum laedunt. 

sis vadit ad montem ad metam sub arbore nu- 

observalum fuit. 

Aratrum regale, constans e 150 jucum p. 455. et per eum vadit superius usque 

Aquisiticius.quod esl de numero eorum, geribus regalis mensurae. V. Quadrata ulna, ad metam sub arbore cherasorum X. 134. 

quae acquisita sunt vel acquiri sclent, ad acqui- kirdly eke mertek. Georch. H. T. IV. 178. arbor cerasi. Cf. Wenzel Magyarorsz. Mez6sitionem 

pertinens ; szerzett, szerzemenyi. Aratura, a:, (Du C.) aratio agri; szdngazd. tort. 210—212= 

Cod. Dip. Hung. Pat. t. VII. 247. Diclus matds. Szek. Okl. II. 44. araturam et semenla Arbor dumi, dumus; bokor, csalit. 

gister Jacobus asseruisset, quod de possessio- facere. Gazd. tort. szem. I. 209. cespitis ara- Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 91. deinde progredinibus 

suis emticys et aquisiticys duas possestura.tur ad arborem dumi. 

siones dedisset. Cod. Dip. Kar. 1. Aralurse Locus, limes; mesgye. Arbor erulea, alnus; egerfa. Cod. 

Arabic!, (Du C.) haerelici dicti ab Ara- Pesty. Szor. III. 303. locum araturae vulgo Dip. Fam. Com. de Sztara V. II. 528. inter arbia, 

in qua sunt orti docentes animam et cor- mesgen. 

bores eruleas eggres dictas esset quoddam 

pus simul mori, simul resurgere. Gyon. 1822. Arbiter, kirdlyi biztos. M. Bel. Geog. pratum. 

Arabicus, 3. Aralica (ars), varie 523. Praeesl utrique (Tabulae Superiori, Tabu- Arbor falcata, lignum falcatum: vd- 

mixtus; arab-disz,arab-e"k.Arabesco. Greg. lae Inferiori) Principis nomine Arbiter seu gott fa. M. Bel. Prodr. 77. arboris huius quam 

Aesth. 89. arabica grottesk etc. 

Commissarius Regius, qui propositiones nos falcatam ad vulgi imitationem dicimus. 

Arabismus, relig:o, vita, mores Arabo- regias, Ordinibus regni, ritu exhibetsolemni. Arborirondosa, frondes. Kuun Relat. 

rum. Szentiv. Cur. Misc. Dec. H. P. II. 314. Arbiter parocbitanus, arb. comi- Hung. V. I. p. 170. In domum supremorum 

Arachiuncula, parva aratio sive sultatus ; megyei bekebiro. Szciz. VI. 76. capitaneorum et judicum tamquam signum offlcus 

(Du C. araciunculae, fossae parvae ad instar Arbitracio, onis, actus arbitrandi; itecii et dignitatis «more praedecessorum)) arbor 

sulci aratri); (erechelez), bardzda. Schlag. letkozatal. Cod. Dipl. Pat. T. I. p. 209. usque frondosa (frondes) deducebatur. 

2197. 

diem diey arbitradonis. 

Arbor Iructuum, arbor fructifera; 

Arachnoides, idem ac Arachnoideus Arbilracionalis, arbitrium continens gyumolcsfa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 423. 

3. Vern. Psych. 85. Tenuissima denique si- (sc. littera), velemenyes. Cod. Com. Zichy T. abinde descendit versus villain in quodam 

mulque pellucida membrana crystallinus humor I. 498. 

mege et agros circa arbores fructuum pro- 

ipse vestitur, quae arachnoides vel aranea Arbitramentum, (Du C.) arbitrium; cedendo pervenit ad villam. Ibid, et pervenit 

vocatur. 

itelet, eldontes. It. arbitraggio. Fej. IV. 3. trenseundo circa arbores fructuum ad aliam 

Arachnoideus, 3.: &Qa%voei6tfQ, ara- 356. quae per hoc arbitr amentum debent viam. 

neae, araneo similis; pdkhdldnemu. Voces, eidem Ordini S. Augustini remanere. Eszt.Okm. Arbor genealogica, slemma, stirps; 

quae in -ides, -ideus (tiS^q) exeunt et idem p. 50. omnem ... differenciam... arbitra- ve'rseg, szdrmazds, nemzetseg fdja. It. 

significant ac: -formis vel similis, saepe occurmento fidelium ... submisissent. 

albero genealogico. Germ. Stammbaum. Kat. 

runt, imprimis apud scriptores medicos. Vern. Arbitranter, arbilrando, iudicium pro- VIII. 143. Unde haec arbor genealogica 

Psych. 33. Desumpta meninge prima memferendo; biroilag, iteletileg. Cod. Dip. And. nascitur. 

brana media seu arachnoidea in conspeclum I. 582. 635, unde nos indices auditis asser- Arbor ilicea vel ilicia, \\wi,tdlgyfa,. 

venit. 

ciones parcium arbitranter adiudicantes de- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 475. 518. 

Aracimcula, an, (Du C. araciuncula) crevimus. 

Arbor Kerky, quercus; tolgi/fa. Cod. 

fossa parva instar aratri sulci; apro verem. Arbitrarius, 3. incertus; bizonyta- Dip. Arp. Cont. X. 134. 

Gyon. 1823. 

lan, telszesszerinti, gondolomra valo. It. Arbor nucifera, nux; did fa. Cod. 

Araldus, i, nuncius, praeco; hirnok, arbitrario. Gal. arbitrage. Kass. P. P. I. 241. Dip. Arp. XI. 77. 

hirdeto. It. aia!do. Gal. heraut. Herold. F.Forg. Arbitraria seu ad visum seu alia quecunque Arbor nucum, nucis, nux; diqfa. 

Comm. 440. At caesar cum statibus ronlani mensura salem divendere distractori per ex- Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 426. et transeundo 

itiiperii per edictum publicum observatis cerepressum prohibitum est. 

earn ad duas arbores de cerasis vadit ad mon- 

6*

Arbor pomi Area celiaiis Archi-confraternitas 

tern ad metam sub arbore nucum. p. 445. quos Arcae dicuntur signa flnalia per posses- capitibus suberant, Presbyteri Archipresbyte- 

et venitur ad arborem nucis. 

sionum extremitates constituta sive construcla ris, Diaconi Archidiaconis, Subdiaconi Archi- 

Arbor pomi, arbor pomiferi, arbor (Du C.). Cod. Dip. Arp. Cont. XI. 540. item subdiaconis, Acolythi denique Archiacolythis; 

pomifera, pomus; almafa. Cod. Dip. Arp. terra ad arcam, que esl septem ureten et fdgyertydsz. Nagy Hier. 

Cont. VII. 468. et exhinc super quadam via tertium prope terram domini Stanne Munii ab Archiaconatus, pro archidiaconatus q. 

venit ad arborem pomiferi que est iuxta occidente etc. 

v. Szaz. VI.379.Kemej diu fuit Archiaconatus 

eandem viam p. 470. in quo sub arbore Area cehalis, area collegii ; czehldda. Agriensis Dicecesis a Tibisco usque Hortobdgy 

pomi sunt mete terree. 

Zunfllade. Opin. P. II. Sec. II. Cap. IV. art. 20. extensus. 

Arbor populi vel. A.populea, popu- Arcanorum Secretarius,regi a se- Archi-Antistes^ V. Archi-Presul. Beng. 

lus ; nydrfa. Cod. Dip. Arp. Cont. VII. 328. cretioribus epistolis ; titkdr. D

lineament a latin itatis regni hungarle mediae et

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles