I. Quinquaginta codicum quibus usi sumus descriptio. II. De codicum ...

^'/>' 

% >;- 

^^; 

^^ 

•" 

- tv 

--•';/r-'-''''^-' -" 

.*• ^-iC-i^'»'-^-..- 

'^'^îiV^. ""^^ 

-'.-' 

' 

. '. '.!'' ... 

';v?^;;,:l 

'^ '-} __ 

' 

, ., : ., /:^^ ;. - '' 

/;; s^- 

•I?'£;"i-"' 

' -^- 

vt.A.

1 

n 

i 

(3 

r--;:^: 

C. KIRCHNERI 

NOVAE QUAESTIONES 

HORATIANAB. 

I. QUINQUAGINTA CODICUM QUIBUS USI SUMUS DESCRIPTIO. 

U. DE CODICUM HORATIANORUM STIRPIBUS ACFAMILUS. 

ADDUNTUR TABULAE LITHOGRAPfflCAE QUATUOR, IN QUIBUS XXVI. EXEMPLA 

SCRIPTURAE CODICUM A SAEC. IX. AD SAEC. XVI. EXHIBENTUR 

QU I B U S 

MEMORIAM ANNIYERSARIAM 

INAUGURATAE ANTE HOS CCCIV. ANNOS 

SCHOIiAi: PROTIM€IAIi»S PORTEMSSS 

D. XXI. MAH A. MDCCCXLVn. 

PIE CELEBRANDAM 

INDICUNT 

ET 

AD RECITATIONES ET ORATIONES DISCIPIJLORCM 

EX OMNIBUS CLASSIBUS ELECTORUM 

AUDIENDAS 

INVITANT 

RECTOR 1:T COIiliBGimi 

6CH0LAE RKGIAE PORTENSIS. 

NUMBURGI 

TYPIS FRANCISCI LITTFASU 

BfDCCCXLVn. 

isf^^ .:.'i;Jti..\«*-ij»«.iV*J

^X' rli kLi^' 

^^'-^;^5s!?w7!?TW??T^^?! W- *?3f ?^y**-^'^-îryf^^*''-' 

'riuojj--..: .-âtci 3: .a - \ 

ih rr }.:j:: 

: 

.."! 

?. il 

ir ^^^.'^Criifî.W .' .^V.''. "^»5'.. .-*j. . 1; " 

^- 

#, 

' 

.:tfi i^ ,>-••, f K

ûm ante hos tredecim fere annos Qaaestiones nostras Horatianas edidissemns, in quibns 

et de ordine ac tempore, quo poemata sua Horatius yel scripserit vel digêsserit atque ediderit, 

contra Bentieianas potissimum rationes disputare snaque tempora et iibris Horatianis et singnlis 

eclogis assignare conati sumus, et de rebus nonnuliis ad singulares liominum ac tempornm con- 

ditiones pertinentibus paulo diligentius explorata proposuimus, nescio qua vel fortunae prosperitate 

Tel temporis opportunitate factum est, ut complurium virorum doctornm studia iam ante ab hac materia 

tractanda haud aliena (velut Weicherti, Richteri, C. Passovii, G. F. Grotefendi, 

qnornm commentarios non opus est ut satis notos hic memorare) acrius etiam exarserint, ut pluri- 

bus fel libellis vel plenis voluminibus cum summatim de Horatii vita, ingenio, moribus ac poesi, 

tum de librorum ab ipso editorum ordine et de singulorum poematum indole ac temperibus singil- 

iatim quaerere ac disserere institnerint. Ac primum Car. Frankii inFastis Horatianis (Berol. 

18S9) exhibitas subtiles accuratasque disputationes honorifice commemoro. Tum Gnil. Sigism. 

Teuffelins insigni ingenii sagacitate studiique assiduitate pluribus commcntariis et de singalis 

vitae Horatianae partibus et de poematnm temporibus egit. W. £. Weberus in libro „Q. Hora- 

tias Flaccus als Mensch und Dichter" (Jenae 1844) ingeniosa qua consuevit soUertia nec minore 

acumine quam eruditione his de rebus disseruit. H. Diintzerns in libro: „Kritik und Erklarung 

der Hor. Gedichte" Brunsv. 1840 — 1844 ratioiies suas liberrime persecatns est. Strenberns 

in libro: ,,ChronoIogie der Hor. Dichtungen" (Bas. 1848) varias virorum doctornm sen- 

tentias inter se comparavit: ZumptiusY. CLin Wiistemanni nova Sermonum ex rec. Hein- 

dorfii editione suam de Satirarnm temporibus sententiam exposuit , et B. de Walckenaer, ex doctis 

Francogalliae nobilibus, duobns voluminibus satis amplis (Histoire de la vie et des poesies d'Horace. 

Paris 1840) in eodem argnmento copiose versatus est Alii praeterea haud pauci de rebus sin- 

gulis singularibus libellis egerunt, quos vel omnes memorare longum, vel singulos praeterire invidiosum 

est. Quorum omnium variis disputationibas, etsi haud pauca accoratius qnam olim perqaisita 

et iliustrata sunt, tamen nt fit in rebus dubiis et obscuris, cum sua cuiqoe maxime placerent, 

vere effectum est, ut major quam antea perturbatio exstiterit, nec solum res dubiae in incerto re- 

lictae sed quae explorata iam et concessa viderentur, in dubium denuo vocata sint. Ita quasi 

in ancipiti libra suspensa pleraque etiam nanc haerent, ut poesis Horatianae studiosi quo se ver- 

tant, quas variorum seutentias amplectantur, fere nesciant, id quod etiam in libris opemm Horatia- 

norum nuper editis auctoribns evenisse animadvertimus. 

Nostrae quoqne sno tempore (a. 1834) favore emditoram exceptae Quaestiones, de qnibus 

Obbarii viri tam exquisita doctrina qoam animi candore excellentis (Jahn Annal. 1836. Yol. 16. 

Fasc. 1): Bahrii V. CI. (in Annal. litter. Heidelb. 1835) Doederleinii V. CL (in AnnaL litterar. 

Monacens. 1836): LangiiY. CL (m Annal. crit BeroL 1885. T. U.) judicia honorifica grato animo 

legimus, communem tamen ejusmodi scriptomm sortem haud effugerunt, ut alia aliis vel placuerint, 

vel displicuerint, nonnulla doctorum assensu probata, alia vel addubitata vel rejecta acriterque im- 

pugnata sint. Atque ejusmodi dissensionibos ac disceptationibus, si modo cam ea qaa decet inter 

1 

' 

r«*«»3

eroditos, animi inteîtate ac modestia, sine stolida arrogantia vel praejadicata opinione fiont, cnm 

opus sit in rebos dobiis ad verum vel eroendom vel magis confirmandom, eqoidem iis yere 

semper gavisos som nec qoicqnam obloqoentibos soccensoi, com praesertim in oposcolo nostro 

propter angostos ejosmodi scriptionom cancellos paociora modo plenios illostranda et comprobanda 

somsissem, plora primis modo lineis adumbrassem, haod paoca in tabola chronologica proposita 

indefensa adhoc reliqoissem. Plena igitor et ex omni parte munita demonstratione erit opns, 

nt sententias a nobis propositas confirmemus ac stabiliamus, Quam operam Horatio nostro debi- 

tam praestare non minos qoam alteram Satirarum partem versibus Germanicis redditam etparatam 

edere dodum in animo foit. Sed et temporom conditiones interim obstiteront, qoae alia nos con- 

silia litteraria exsequi jubebant (nam in libro: ^Âkademiache Propaedeutik^^ Lipsiae 1842. omnis 

eruditionis orbem ac viam litterarum studiosis aperoimns, et in sacris scholae Portensis saecola- 

ribos tam Musas Portenses qnamrecentioremPortae historiam edidimus) et ipsius muneris 

publici gravitas impediebat, qoae paocas modo nobis horas sobsecivas ad haec stodia recolenda conce- 

dit. Nec vero morae tam longae interpositae poenitet, dom orbem paene soum hae variornm discepta- 

tiones conficient, quibus etsi non semper assentimur, vere tamen oblectamur. Tantum autem ab- 

est, ut his quas adhuc legimus, virornm doctorum de temporibns Horatianorum operum dispota- 

tionibns rationes nostras certis et firmo inter se nexu junctis observationibus subnixas vel labe- 

factatas vel eversas putemus, ut perpauca ac leviora si exceperim nunc aliter a nobis 

constituta, summam earum in dies magis confirmatam videam. Id qnod suo loco et tempore pleni- 

ore argnmentatione probare conabimur. Paucis enim jam agi non poterit, quum ipsa materies 

majorem in molem accreverit, quam quae angustis hujusmodi scriptionis terminis includi possit. 

Itaque his Novis Quaestionibns, hac scribendi occasione nobis oblata, alia quaedam ex 

copiis nostris ad historiam criticam Horatianorum operum pertinentia afferemus, cognitn non ini- 

nus digna et ad integram poetae lectionem restituendam fructuosa, opinationum licentiae minns 

fortasse obnoxia. Com enim moltis abhinc annis, repositis ad tempos coris, qoas aliis nonnnllis 

tam Graecis quam Latinis scriptoribus dicaveramus, ad Horatii, dilectissimi nobis poetae, opera 

recensenda, et quantum fieri posset, emendatius edenda animum applicassemus, id perfici non posse 

rati, nisi fontes ipsius lectionis , codices mscptos dico et libros typis expressos tam vetustiores quam 

recentiores, qui quidem alicujus momenti essent, accuratius cognovissem et pervolotassem, hoic 

operae per plures deinceps annos, quantulumcunque otii iiobis tributum fuit, impendimus. Quo in 

consilio perficiendo mirum quantnm nos adjnvit insignis liberalitas ac benigna voluntas summorum 

viromm, et ejus qui rebus sacris omnisqne doctrinae cnltui in imperio nostro praeest, 

Eichhornii Y. III* et Regis legati apud Helvetios, Comitis de Lottum Y* HI. et biblio- 

thecis praefectorum Falkenstenii Y. Cl. Dresdensis, D.emnthii ac Naumanni V* Y. CI. 

Lipsiensium, Ukerti Y. CI. Gothani, Beneckii olim, Schneidewini Y. CI. professoris nnnc 

Gottingensis , Gerlachii V. CI. professoris Basileensis, Miilleri Y. CI. professoris Ber- 

nensis et compluriom praeterea doctorum virorum, qui operam suam benigne nobis praestitemnt. 

Quibus omnibus debitam gratiam et habeo et hic publice refero. Eorum enim ope ac benevolentia 

ad qninquaginta codices mscptos nacti sumus, in iisque nonnullos omnium vetustissimos, quomm 

longe plurimos ipsi accuratissime ex omni parte contolimus, nonnullorum lectiones excerptas viromm 

doctorum diligentiae debemus. Et quia permagni refert, grammaticorum quoque et scholiastamm 

vetemm lectiones nosse, nt qui nostris multo antiquiores codices usurpayerint, non scholiastas 

solum veteres sed grammaticos quoqoeet qoos ampIumPutschii, nuncLindemannicorpus continet, et 

reliquos Noniom Marcellnm, Priscianom, Isidorom, Joliom Rofinianom, al«, tom interpretes veteres 

.

Terentii, Tirgilii, Juyenalis, Persii, Statii, et scriptores veteres , qai locos Horatianos afferimt, 

Qaintiliannm inprimis, diiigenter perrolatayimns, locosqne, quos citant, omnes excerpsimns. Prae- 

terea codicom ab aliis yiris doctis et olim et naper collatorum lectiones omnes diligenter conges- 

simas et editiones operam Horatii potiores, de qaibas plerisqae in praefatione nostra ad Satiranun 

Yol. I. p. civ — cxvi. egimas, a saecalo xv, asqae ad nostram aetatem fere centam cam viroram 

doctoram commentariis perlastravimas. 

Sic apparatas criticas ad Horatiam paalatim nobis accrevit, qaalem non facile alias qaispiam 

ex saperioribas in eodem opere occapatis congessit. Qaibus ex copiis, at ad fontium Horatianae 

lectionis cognitionem aliqaid conferamas et ad justam Horatianorum operam editionem, si vita 

viresqae sappetent, viam nobis maniamas, jam nonnulla in medium proferemas, quantum qnidem 

praescripti hajus operis limites concedent Ac primnm codices, qaibus asi sumus, paulo accaratias 

describemas, tom de rebus nonnuUis ad historiam textas (quo vocabulo abstinere nobis non licait} 

Horatiani pertinentibas , velut de antiquis scholiastis et interpretibus Horatii, nec non de codicam 

msctorum atque editionum vetastioram familiis agemus, et codicnm omnium adhac coUatoram 

indicem in tabnla exhibebimus, postremo disputationes de octo versibus satirae decimae praemis- 

sis et de carminibas Ubri iii. duodecimo et Ubri iv. octavo addemus. 

I. 

Codlcimi li. qnlbus nsl siimai» descriptlo. 

Codices msctos nostros partim omnia Horatii opera, partim aUquot vel singnlos eoram libros, 

partim laceras eoram particulas continentes qninquaginta nnmeramus; ex quibus triginta sex ipsi 

in manibas habaimus et ad verbam accarate contuUmas. Sunt aatem BeroUnenses qninque, Dessa- 

vienses tres, Lipsienses quinqae, Dresdenses quinqae, cam quatuor aUorum lectionibus excerptis, 

Gothani tres, Gottingenses duo, Guelpherbytani tres, Monacenses quinqne; tum ex Helvetia 

Basileenses tres, codex Turicensis, codex MoreUianns a nobis dictus, codicum triam Bernensiom 

lectiones a MaeUero Y. CI. nobis excerptae. Tam codicis MenteUani lectiones ad marginem ed. 

Desprez 1095 adscriptae, quam benigne nobiscam communicavit Gersdorfias Y. Cl bibl. acad. 

Lipsiensis praefectus. Dein SyUoge Bnrmanniana, quae in bibUotheca regia Berol. servatar, 

Petri Barmanni mann lectiones ex tribus mss. vetustissimis, Graeviano, Leidensi el ZuUchemiano 

excerptas continens usque ad Od. L. IV. c. 2. in qno desinit. Sed Graeviani codicis lectiones 

omnes ab Jano Broukhusio ad, marg. ed. Heinsu Lagd. 1612 adscriptas cum ilUs conferre nobis 

Ucuit per Hessii Y. CI. bibUothecae ac tabulario principis Rudolstad. praefecti hamanitatem. 

Praeterea Burmanni syUoge Nic. Heinsii conjecturas et notas breves continet Libri mscti aatem, 

qnos Heinsius citat, nil nisi Cruquiani sunt codices, Ucet ipsius oUm fuerit codex Lips. 8, b. 

Aitera Barmanni syUoge coUationes daorum codd. DorvilUanorum et cod. Corbeiensis complectitar, 

de qnibus in£ra agemus. 

i Horum codicum complures et olim et naper ad asns viroram doctorum in recensendis Horatii 

scriptis adhibiti sunt. Sed quod dolendam est, plerisque eoram non ipsos codd. msctos inspicere 

licnit, sed lectiones inde excerptas modo in manibas habaerant. Sic Jani oUm, vir diligentissimas 

et de Lyricis Horatii meritissimus, in Carminam editione modo msctoram ab aUis coUatorom lectioni- 

bns est nsus , quare codicum omninm, quos ipse non vidit (in quibas Dessav. 1. et 2. Lipsiens. 1. 2. 

S, b. 4. apad nos) descriptiones mancas ac pravas ab aliis acceptas exhibuit in proleg. p. ix — xvii. 

1*

Idem fere Obbario Dostro, Tiro eximia doctrinae copia praecellenti et Horatii interpreti praestantis- 

simo, in amplissima Epistolarum editione accidisse yideo, nt lectiones pleramque excerptas pro ipsis 

msctis usurpaverit. Gesnerus quidem ad Baxteri ed. a. 1751 tjpis repetitam codicem Gotting. 1. nostrum 

negligentius et singulis modo locis adhibuit. NecveropoenituitcodicemTuricensemab Orellio 

V. Cl* non nbique satis diligenter excnssum, ad nostros nsns denuo contulisse. Quantum enim co- 

dices ipsos inspexisse praestet, is facile mecum sentiet, quicunque ad scriptoris veteris alicujus le- 

ctionem eos, praecipue vetustiores, adhibuerit. Non enim antiqnam solum librarii manum a correctio- 

nibus posteriore manu factis facile discernet, quam rem non satis attendere conferentes solent, et 

quod permagni refert, orthographiam vocum nimis adhuc neglectam observabit, sed totam codicis 

faciem et indolem, litterarum ductus, librarii consuetudinem, vitia vel virtutes, inscitiam ac negligen- 

tiam vel curam ac peritiam in scribendo, ipsaque scholia et glossas insertas curiosius persecutus, non 

solum de libri vel aetate vel patria, sed de ejus utUitate ad xQlaivmajOTe velminore probiliter judica- 

bit; quae omnia ei in occulto manere necesse est, qui excerptis modo lectionibus utitur. Non enim 

nt quisque liber est antiquissimus, ita continuo in optimis habendus. Saepe enim evenit, ut vel in- 

signis vetostate codex male ac negligenter ab imperito librario scriptus exigui ad crisin pretii sit, 

contra vel recentior a librario perito ac diligenti, ac praecipue ex bono et vetusto exemplari descri- 

ptus maximi saepe aestimandus videatur. Sic ex. gr. codex Bemensis a. nr. 363 omnium antiquis- 

simus, sed vitiis omnis generis scatens, parum utilitatis affert. Contra Gotting. 1. noster saec. 

XV. lectionis puritate et integritate praestat, et Gothanus 2. noster nr. 61. chartaceus saec. xv. (cu- 

jus praestantiam Obbarius quoque agnovit ad I. Ep. 1,57. p. 12. cui lectiones inde excerptae contige- 

ront) magni omnino habendus, utpote qui ex vetustissimo aliquo exemplari originem duxerit. Hic 

codex vel idcirco memorabilis ac praedicandus videtur, qnod lectionem illam a Cruquio olim in codice 

omnium antiquissimo Blandinio repertam , post hujus interitum in omnibus reliquis msctis frnstra 

quaesitam, Sat. I, 6, 126. fugio campum lusumque trigonem, quod sciam unus omnium 

qui exstant, iu textu iategram, sine rasura exhibet, unde eum ex simili ipsius aliquo vetustissimo 

excmplari esse descriptum, recte colligitar. Nonnegosingularigaudionos esseaffectos, cumhancinle^t- 

ionem incidissemus jam fere dubia fide post Cruquii aetatem audatam, quam neque Fea in Yaticanis, nec Pot- 

tierus inParisiensibus uUis mss. reperit, nnasqueYalart, snblestae fidei auctor, in nno Regio Parisiensi 

se invenisse testatur. Sed eam adhuc latuisse in libro, ubi sane non facile quaereretur , miratus snm, 

quodvir sagacissimus, Fr.Jacobs, bibliothecae pridem praefectas, hanc codicemetexcussit (quodipse 

in prima pagina sua manu indicavit) et copiosios decripsit in libro : Beitrage zur altern Litteratur 

(T. I. Fasc. 2. p. 235). Haud fere minoris habenda ejusdem codicis altera pars esse videtur et 

ipsa e vetustissimo aliquo codice deprompta , quae non modo famosam illam Yettii Agorii consulis 

Romani gabcriptionem exhibet, sed aliam quoque adhuc incognitam; de qoa iufra agemas. 

Sed ut ad propositum nostrnm revertamnr: in cognoscendis codicibus, quotquot nobis obtige- 

rnnt, prima haec nobis cura fuit, nt aetatem cujusque secundum artis diplomaticae leges, cum toto 

ejus habitu, tum certis qulbusdam indiciis multo librorum msstorum usu constitutis ac confirmatis 

quam diligentissime exploraremus. Tum scripturae forma atqne indole, vitiis ac virtutibus, inter- 

pungendi modo, orthographiae ratione studiose anquisitis et consignatis, codicis lectionem diiigen- 

ter excerptam cnm ceteris comparabamus, nt similitudine si qna esset, patefacta in textus originem 

et fontem facilius posset inqniri. Tum demnm plenam codicis descriptionem facere instituebamus, 

unde certius de eo judicium ferri posset. Qua in re perficienda debitam putamus gratiam retu- 

lisse publicarum bibUothecaram praefectis, qui thesauros saos liberaliter nobis aperuerunt, ut non

sine Qsara aliqna jastae libroram mss. aestimationis ex accarata eoram cognitione profectae et 

palam factae eos se a nobis recepisse intelligant. 

Libroram msctoram sylioge a nobis congesta octo saecaloram seriem a n o n o nsqae ad 8 e xtam 

decimam saecalam complectitar. Bemensem qaidema. cod. saecalilX. satis ab aliis jam excDSsam 

in nostris nnmerare vix licet, sed quaedam tamen adhac ignota inde a£Feremas. SaeculiX. octo 

habemus codices collatos, Graevianum, Leidensem, Mentelianum, d'0rvillianam L, Toricensem, 

Morellianum, Lipsiensem 2, Dessaviensem L SaeculiXI. quinqae codices: Lipsiensem L Mona- 

censes 2 et 3. Bernensem e. et Zalichemianum. — Saeculi XII. novem codices: Berolinensem I. 

Lipsiensem 3, a. Monacenses 1.4.5. Dresdensem I. Basileensem 1. Bernensem f. Dessaviensem S. 

— Saeculi XIII. quatuor codices : Dessaviensem 2. D'OrvilUanam 2. Sautenianum, Gadianum 2. 

Saeculi XIY. trescodices: LipsiensemS, b. Basileensem2. Gudianuml. — SaeculiXY. quatoor- 

decim codices: Gottingenses 1. 2. Gothanos 1. 2. 8. Lipsiensem 4. Berolinenses 2. 3. 4. Dres- 

denses 2. 3. 5. Basileensem 3. Helmstadiensem. — Saeculi XYI. codicem Dresdensem 4. 

Praeterea incertae aetatis habemus coUationes cod. Corbejensis et Dresdenses a. f. 1. m. 

Ek his codicibus potiores habemus tam propter librariorum in scribendo curam et soUertiam 

quam propter vetustorum exeniplarium unde fluxerunt^ praestantiam , et antiquissimos saecoli 

X. libros , Lips. 2. (omnium praestantissimum) Dessav. 1., Graev. Leid. Turic. (sed enm panUo 

minoris habendum) Moreli., et posterioris aetatis codd. Lips. 1. 3, a. Monac. 1. 2. 4. 5. BasiL 1. 

Berol. 1. Gotting. 1. Goth. 2. — Jam codicum nostrorum descriptionem promiscue, secundom Ut> 

terarum ordinem instituemus, et ex singulis, quasi pro documento, lectiones nonnuUas, nondnm 

cognitas plerasque, ex copiis nostris addemas. Sigla autem et compendia scripturae, qnae plurima 

sunt, pauca modo et selecta afferemus, ne typographo nimiam paremus molestiam. 

1) Bas. 1. CodexBasileensisbibliothecae acad.sign,F. lY. 20. membranacea8,forma 

8. maj. Continet a) Horatii oper«t omnia, fol. 1 — 01. Tum b) Viiîlii Georgicon Ubros qnataor, 

fol. 93 — 110. postremo c) Ovidii Epistolas ex Ponto, fol. 110 — 162. In interiore parte tegnmenti 

Ugnei incriptum est: ^Ês libris bibliothecae Academicae Basileenais 1^9. Pretium ducerUar, quin- 

guagirUa librar. helvet.'"'' Codd. Horatu et Yirgilii Georgicon non eadem quidem mana scripti Ti- 

dentur, sed uterque nitide, plane et accurate scriptus saeculo XII. sine dubio attribnendos , cnjns 

totam indolem certissime prodit. Ovidu Epistolarum coik--jn«c. aetatem posterioremprae sefertet 

certis indiciis saeculo XUI. videtur assignandus. Horatii operain membrana satis candida et laevigata 

accuratissime scripta, hoc ordine: Odarum libri IV. Carmen saec. Epodon liber. Ars 

poet. Epistolarum libri dno. Sermonum libri dao. InLjricis foUanonuUa confuse ligata, 

quorum ordo est : Fol. 16. 20. 10. 17. 18. 28. 24. 22. 21* 25. InLyricispaginae dupUces colam- 

nas habent versuum 33. in singuUs omnibas. Lineae transversae per omnes paginas stUo ductae Uneis 

binis perpendicularibus terminantur, intra quas Utterae initiales, in Lyricis et Arte poetica com vo- 

cibus suis arctius junctae, in EpistoUs et Sermonibus spatio satis lato segregatae a tentti. Lit- 

terae Eclogarum initiales figuris quibusdam, praecipue in Ubrorum initus , animaUum imagines refe- 

rentibus varus coloribus nitide pictae , veiut ante Artem poet. monstrum a poeta fictum coloribas 

accurate depictum est, plane ut in Yanderbargu cod. 13. P. Ceterae initiales omnes variis pigmen- 

tis ornatae. Etiam versuum initiales unciaUbus expressae minoribus, eaeque simpUces, nec va- 

riatae, nec crispae et impUcitae ut in codd. saec. XIH. XIY. XY. plerisque, minio omnes notatae 

sant, item tituU majoribus Utteris scripti. Scriptura hujus cod. accurata, aeqaabiUs, expUcata, com- 

pendiis et sigUs non freqaens , in Utterarum forma simpUci , recta et nitida , longiorum ductibas

"•TfC; 

6 

(b, d, f, h, I, p, q, non nltra tertiam longitndinis partem toI snpra Tel infra lineam por« 

rectis, et ipsa earam figara saecaU XII. indolem (qaalis in Berol. 1, Dresd. 1. Lips. 8, a. 

Monacl. 4et5) manifesto^prodit. Atramentam in Odis etEpodis satis nigram, a fol. S8 (amedia 

parteArtis poet.) in Epistolis etSermonibas pallidias, non fuscam, sed canam magis et sabviride. 

— Hic codex haad paaca habet scholia ad marginem sabtiiissime scripta, praecipae ad Artem poet 

et Epistolas, pauciora ad Lyrica et Satiras; glossas inter lineas ubique, quae cum scholiis fere 

omnes eadem manu eodemque atramento, quo textus, scriptae esse yidentur. Pauciora scholia et 

glossae a posteriore mana, sed proximi tamen saeculi, additae, ipso atramento di£ferant. Tituli 

omnibas eclogis inditi breves, eadem manu qua textus, majoribus litteris scripti, velut I Od. I. 

Pragmatice monocolos monoatrophos ad Mecenatem. 2. Proseutice dicolos tetrastrophos ad AU' 

guttum, 3. Proseutice dicolo» distrophoa m naoem VtrgUH. In Sermonum libris : Ad Julium FUh 

rum; ad Torguatum; ad Numicium etc. — Sigla et compendia scriptnrae haud multa et 

illo aeyo asitata. ae dipht. haud infrequens (irae, horae, Lamiae, Camenae) ae rarius (quaestae, 

meae) sed per ^ 

yel e simplex frequentius Chorp, hedere). oe et e promiscae (hedus, coetus) « 

simplex ubique (non / yel i) sed duplex i accentn saepe notatnm, ut ab n littera distingueretar 

(di/s, otif, imperi/) qui mos jam saec. XI, usurpari coepit. &, i pro et, antiquo nsa. e pro est, in 

texta, antiqne; ^^ pro est modo in glossis et scholiis; 9 pro con, rarius, quod sequenti demum 

saecnlo in nsum venit. Singulari quodam hujus saeculi XII. usu (quem apud Mabill. et Benedi- 

ctinos notatum me invenire non memini) numerorum signa pro litteris passim verbis immixta reperi, nt: 

„circa lustra x" (pro decem) ,,et c (centnm) puer artium" (similiter in Dessav. 8. 

Dresd. 1.) etiam verba litteris nncialibus scripta passim in textu legantnr, praecipne nomina pro- 

pria, CESAR, AVGVSTVS, MECENAS. — Interpnnctio simplex; punctum plerumque pro 

omni distinctione ; colon et semicolon (;) rarius. interrogandi hoc signum (i). Comma (,) 

in vestntis mss. ante saec. XVI. nnsquam reperitur — Orthographia antiquum morem par« 

tim retinet, partim ab eo recedit: Juppiter (plerumque) Mecenas, Bachns, Adria, Apn- 

Ins, Salusti, milia, sucus, belna, pelex, litns (littora) jocundus (in Epodis fere) 

Kalende, Kartago, temptare, comptus, promptns, emptns (aed damna, damnatns} 

iniciat, adiciat, obiciet; sed etiam: nnqnam, nunqnam, qnicquid, nequicqnam (raro 

neqaiqnam} cunqae, arctns etc, Terminatioinii vnlgaris, utdii, otii ,imperii, Attii, Livii. 

Accnsativi plur. tertiae decl. in is fere nusqnam, semper in es. — Rara ceteroquin scriptionis 

et lectionis pnritas et integritas doctum ac diligentem scribam prodit NonnuUa vitia non tam 

ipsios, quam aetatis snnt, nt perpetua Utterarum i et y commutatio (Lyde, Lide, Libicis, 

cythara, tybia, nimpha etc.): h temere additum yel omissnm: (horchus, holns, harena, 

archanum, carta, cotarnnS, stomacus): c pro t frequens (vicium, Lacinm, gracia, 

qnociensj amicicia): inconstantia in Utteris coalescentibns : inbellis, inpune, inmitis, 

inpotens, imperinm, impono ect.) Quaedam tamen codicem in Italia scriptum fere ai^nnt, 

ntbacco, michi, nichil (sic semper). — DiUgentis et critici Ubrarii cnram etiam variae 

lectiones produnt ex aliis codicibus coUatis depromptae et in singnUs vocibus passim snper- 

Bcriptae, quae plerumque eandem qnam textus manum produnt, rarins tamen recentiorem. — Ex 

hnjns codicis lectionibus nonnuUas modo potiores afPeram, nt quanta etiam in Ubris msstis lateat 

bonae messis ad xglaiv copia, vel hinc intelUgatur. I Od. 10, 8. formasti et catns, 15, 18. Ne- 

qnicqnam et Veneris* II. Od. 8, 11. qnoqoe obUquo. 9, 22. toUere vertices. 10, 12* sperat 

adversis. 16, 8. condidit Inmen. 17, 19. letalishorae. in.Od. 18, 12. cnm bovepardns. 20,1. 

moveas tnmnltn (etiaminLeid. nostro v. lect) 26, 9. diva regis Cypmm. IV. Od. 4, 42. darns

per nrbes. 00« aiiimosqne. 05. pnlchrior exiet. 0, 10. Tictorfravis. 9, 29» Parom sepnltae. 

%od. 10, 2. Roma p e r i t viribas. 17, 24. Nnllam a b labore (ita Turic.) 80. Qni finis. 1« Sat. 1 , IH 

viyentes dicit in urbe. 2, 5S. vernm hoc amplectitur unBm, 8S. mercem sine Aicis gestat 

apertam. 7, 11. quibas adversam bellam incidit Tel adversis, ab andqaa mana sapersejr. 

(t. nostram Satir. £d. ad. h. 1.) 0, 27. quibas est te salvo opus. II Sat. 1, 10. scribendite c»* 

pit, 2, 59. -Cujus odorem oleum. 12S. cuppa potare (vei culpa supsc.) 128. pueri, Tixistis. 

S, S17. num tandem, se inflans, sic magna foisset? 0, 40. rimosam — in anrem. 

7, 57. alternante libidinibus. 109. qui puer UTa Furtivam motat strigilem. I. Epist. 10, 

00. audiri: o pulcra LaTerna. 72. frumenta penumque. 11 £p. I, 220. Cum speramus item 

fore Tenturum (ita BeroL 1. noster.) 2, 105. an neque sumptas — facias. A. poet. t. S. Undique 

collectis membris. 887. descendat principis aares. 

2) Bns. V. Codex Basileensis 2.bibliothecae acad. sign.F.IY, 27. membranaceiui 

forma 8. maj. Continet, ut in prima pag. inscriptum: a) DeriTationes Tocabulorum. foL 

1. — 23. b) Horatii Epistolas. fol. 24 — 51. c) Poesis nova. fol. 52 — 82. In interiore 

parte tegumenti lignei inscriptum est: Codex Biblioth. pttbl, Basil, pretium ducent, H Helvet, 

Contmet folia aignata 82. — Horatii Epistolae (Ars poet non inest) Lib. I. H. in membraaa 

satis bona et alba scriptae, atramento paene fasco, titteris minatioribus quidem, sed satis concinniB 

et explicatis. In singulis paginis 29 Tersus inter lineas duplices (56 cnjusque paginae) badio colore 

ductas per totam paginae latitudinem, sed duplici linea perpendiculari in sinistra parte ad 

excipiendas litteras initiales, simplici in dextra parte post finem Tersnum ducta, altera in extremo 

margine, ut inter utramque scholiis locus esset. Litterarum ductns, initialium crispior fignra, 

multa scripturae compendia et sigla, i fere nbiqae accentu notatnm, lineae coloratae, haec et alia 

certa indicia hnnc codicem saecnli XIY. esse demonstrant. — Hic liber permulta habet scholia 

ad marginem et glossas superscriptas, non eadem mano qua textus, sed posteriore, Tel illins sao^ 

coli Tel saeculi XY. ineantis. In extrema parte folia nonnulla confnse ligata, qvornm ordo est: 

Fol. 45. 48. 47* 40. 49. — Sigla et compendia scripturae permulta lectionem difficilem 

et impeditam facinnt. Yocales paene omnes superscriptae. Interpnnctio fere nuUa omnino, ne sig* 

nam interrogandi qnidem. Distinctionis hoc signum nbique: f toI € (ex. gr. Incipe f qni 

recte TiTondi cett). Numeri rarins signis notati at I. £p. 1, 58» sex tii milia. In orthographia 

Tocnm e pro ae et oe ubique; hiis pro his passim; accasatiTi iii. declin. in is nnsqaam. p 

post m pleramqae insertum; contempno, emptus, sompnas. ad, adque pro at, atqne 

freqaenter. Lectio non ubique accurata, recta et emendata; Terba saepe omissa toI transposita, 

interdum temere mutata. — Ex hnjns codicis lectionibns memorabiles nonnuUas afiferre Uceat: 

LEpist. I, 84. quibus hos lenire dolores. 30. landis honore tnmes. 45. cnrrit mercator. 55. 

haec recitant joTenes. 05. tibi suadet melias. 4, 18. tibi praeluxisse supremom. 5, 17. 

tmdit inermes. 0, 42. ait. qnaeram tamen. 7, 21. omnibas horis. 42. nec maltum pro£- 

gas. 90. qaem simal aspiciens. 10, 7. mosco circamdata saxa. 18, 0. graTis nrget sarcina 

15, 25. ac nos tibi credere. 10, 14. floit optimus, aptas et alTO. 18, 88. retrorsom t* 

ferat nnda. U. Epist. 1, 40. demo unum et demo iternm nnnm. 51. ut dicnnt critici. 

107. Crescere res possent 122. pneroTe excogitat. 2, 40. dura sedamoTere. 70. Tersai 

centam meditare sonoros. , , ,-. .,. .,. ..,-... ^.:. «»»aj..,. ,»^ 

~>fii]i) Bas. 8. Codex Basileensis 8. bibliothecae acad. sign. F.IIL 0. chartacem iii

8 

Fol. mm. corio badio tectns, 141 foliis constans. Continet a) Q. Horatii Fl. Sermonam 

Lib. I. n. fol. 1 — 48. b) Dec. Janii Jayenalis Satiras in doos libros divisas fol. 47 — ISO. 

c) A. Persii Flacci libr. Satiraram fol. 131 — 141. Totus hic codex una eademqae 

mana in charta splendida, terra cimolia inducta candidissima ac laeyigata, atramento vuigari non 

belle quidem sed loculenter et explicate scriptus. Yersus in singulis paginis 22 — 24. in lineis 

cerassa dactis, et una linea perpendiculari atrimque terminatis scripti, litteris satis magnis et pin- 

goibas, compendiis scripturae siglisque non ita multis et simplicibns. e pro ae et oe ubiqne, 

contra oe pro e et ae passim (foelices, loeta) i plerumque simplex, rarius puncto notatum 

(i). hii, hijs pro hi, his, haat pro haud, non raro. cum pro con passim (cumcredere, 

cnmclave). i et y saepe inter se commutatae, sed nusqnam michi, nichil. — Distinctio 

fere nulla, vel admoduni rara, modo per punctum. Interrogandi signum omnino dehcit. Litterae 

majores s. uociales rudi iliius aevi ductu figuratae muitumque variatae ; initiales eclogarnm titulique 

ia primo Sermonom libro minio picti, etiam versnum initiales pieraeque lineola rubra notatae. 

Prima codicis littera Q coeruleo pigmento scripta. In altero Sermonum libro omne miaium de« 

ficit. Glossae et inter versus et ad margines in primo Sermonum libro frequentiores, in altero fere 

nnllae. Scholia paucissima« Titali singulis eclogis partim praepositi simpliciores (ut in Sat. 1, 8. 

,,Sermo secundus incipit«*' in sat. 4 „Tertius sermo.^^ etiam lib. 11« septima cum sn- 

periore nexa*), partim omnino desunt. — Tota codicis facies, litterarum ductns ceteraqne indicia 

saecoiumXy. produnt, id quod nota in ipsa charta insita probatur. Folia enim omnia hoc insigne 

habent in margine: tvi quod in Naumanni catalogo librorum mss. bibl. Senat. Lips. Tab. ix. 

anno 1473 tribuitur, /^X^ unde in extrema illius saeculi parte hunc librum esse scriptum recte 

coUigitnr. In Ger- J^ mania esse scriptum, cum alia quaedam inllicia probant, tum glossae 

Germanicae passim ^^ immixtae, v. c. I. Sat. 1, 55. ciathos: £!in drinckglasa (admarg.) v. 

M. camera: em Korb uas gerte gemat iat. 104. vappa: proprie fit gebrochen win. v. 105. 

spado: em castratus. herniosus:. e«n gebrocher. 3, 73. tnber: ein geachwoUen flei»ch. — 

Lectio hnjus codicis non admodum probatur. Haud panca enim insunt menda cura in vocibns vel 

inscite scriptis et depravatis, vel falso inter se jonctis (ut U, 4. 17. Sive spartinus snbito) 

tnm in singulis verbis totisque versibus vel omissis vel transpositis* Spatia hand paucis locis vel 

singulis verbis vel totis versibus vacua relicta scribam exemplaris sui verba male scripta aut ob* 

scorata legere non potnisse argaunt. Omnino hic liber non ex antiqno aliquo bonae notae codice 

aed ex recentiore ac minns laudabiU descriptas esse videtur, quod ex prava saepe et male fida 

lectione colligitur. Nam in describendis libris librarii praeter cetera menda et errores saepe etiam 

commenta sua pro vera et antiqaa lectione substituerunt, quare ut quisque liber est recentissimus, 

ita plurimas pleromque lectiouis varietates exhibet. In ultimis libri II. satiris iectio multo etiam 

vitiosior et corruptior qnam in prioribos. — Exvariislectionibns nounullas hic afPere placet. 

I. Sat: 1, 14.Quod lassare valent. 48« Forte feras humero. 49. Qui nil portaret.53. 

Cnr tua plus laudas. 80. At si condoleat. 98« £xtremum tempus. 2, 78« Desine sectari 

matronas. 6, 62. permulta locutus. U. Sat. 1, 12. Cupio, pater optime: vires destituant. 

3, 12. Eapolin Archilocho. 21. Quo faber iiie. 191. classem ({edacere Troia. 

4) Bm» a. Codex bibliothecae Bernensisnr. 363membran. in 4° Saec. VIU. exeun- 

tis vellX. ineuntia, characcere Saxonico minore scriptus (qui aRomano et Gothico hnnc secnto multis 

partibas differt), antiqoissimas omnium , qaotqaot adhuc cogniti sant. Continet HoratiiCarmi-

nnm librosl — lY. (deficientibns nonnnllis carminibas et singalis carminom locis ) Epodon lib. 

Carm. saec.A. poet. (praeterextremam iejns partema y. 441.) SermonnmLib. I. sat. 1. 2. S. 

nsqoe ad t. 134« inqno deficit. Honc codicem Alcoini olim foisse, aat ab ipso scriptom autex 

ipsias exemplari descriptam, Car. Gnil* Muelleras amicus, tuncProfessoracad.Bernensis, nnnc 

gymnasii Rndolstad. DirectorV. CI. per litteras pridemnobissignificavit; P«rd. Hauthalins autem, 

y. CI. qni ipse eum manibas tractavit et excerpsit, in Jahnii AnnaL a. 18S8. Yol. 22. pag. 888 sq. a 

Yolcbrechto quodam, monacho Scotico, scriptum dicit. Equidem mihi persuadere non potui, ab 

Alcnino, homine eruditissimo , librum innumeris vitiis, non erroris modo, sed turpis ignorantiae 

paene obrutum, potnisse confici. Ab imperito potios librario, lingnae Latinae fere ignaro, e codice 

non optimae notae esse descriptum, cum innumera errata, prayae lectiones et Toces discerptae 

falsoque inter se junctae, tum Tera Tocabuloram portenta arguunt (ex. gr. L Sat 2, 81 Audiresto 

pe ptinm: audire est operae pretium. 44. catonus pro calones. 55. Mars seyus pro 

Marsaeus. 50. quam res tibi an trahit aTnnde pro: quam res trahit. an tibi abunde. 64. 

Utiiius infaustas ulle pro: Villins in Fansta Snllae. etc.) Hoc codice Orellius nsus est, sed 

pauUo negligentius. Ejus lectiones in Lyricis a C. GoiL Muellero accnratissime excerptas 

idem in extremo Yol. U. ed. secundae a pag. 811 — 817 exhibuit. F. Hauthalius I. c. Tarias 

Artis poet. et Satiramm I, 1. 2. 3. lectiones TuIgaTit. Sed eum ipsum haud pauca in conferendis 

Terbis fngisse, hic additis ex. gr. iis, quae in Satira 2. omisit, eadem Feae editione adhibita, de- 

monstrabimus. t. 21. nato fugisse fngato. 86. Sic memirat orcnnni 80. mnlta cormpta (Tb. 

dolore Toluptas desnnt). 41 Hinc se praecipitem. 46. jare omnis. ^. at hic sitlO. Magno 

cognatnm. 71. conferbvuit ira. 78. meliore. 80 Nec magis inter niTeos (huic omissum). 

88. gestat. apertis.84. nec si quid. 02. spectes o crus bacchia Terum. 100. iuTideant cnr 

apparet ibi rem. 107. hnc similis. 116. brombnmque — num inguina. — In compendiis 

scriptnrae notabilis illojam aeTO litt. ^ pro ae frequentissima;

10 

Od. 16, 23. castra peto: transfnga. lY. Od. 5, 7. Effalsit popnlo. Epod. 5, 21. et ossa 

rapta ab ore. 6, 15. me appetiverit. 7, 16. mentesqae percassae. II. Sat. 6, 101. He- 

res aadieris. II. Epist. 1, 3. armis taearis. 66. Si modo quaedam antiqaa nimis. 

186. plebecala plaudit. -, 

* 

. . ... 

8) Brl. 9. Godex Berolinensis alter bibliothecae Regiae chartaceas in 4to 

gign. Nr. 0. saec. XV. exeantis, Horatii Epistolaram libram I. nsqne ad Epist. 18 y. 86 

in 27 foliis scriptam contioet, ac praeterea Boethiam d« disciplina scholarom et Persii 

Satiras cam scholiis vetastis. Horatianis Epistolis praemissa est Yita quaedam Horatii non alibi 

reperta, quam adhuc incognitam in Quaestionibas nostris Horat. post Praefationem typis exprimi 

caravimaB. £am ex vetustiore aliquo exemplari depromptam esse, cum ipsa orationis indoles, qaa- 

lis grammaticorum esse solet, tum scholia ad marginem ei addita haud indocta probant. Ceterum 

hanc librum sab finem saec. XV. deomm scriptum esse, cum ex aliis indiciis coUigimus, tam inde 

potissimum, quod in glossis inter lineas et in largissimis ad marginem scholiis permnlta habet par- 

tim ex Acrone partim ex Landini commentariis, qui primum a. 1482 in lucem prodiernnt, ad verbnm 

expressa. Scriptnra maximam partem pora et emendata mannm dectam et diligentem prodit. Textam 

autem, licet cum ed. Flor. 1482 plurimum convenientem, non ex libro typis expresso, sed ex vetusto 

aliquo bonae notae codice repetitum esse et propter orthographiae rationem (michi, nichil, Ulixes) 

et propter singulares aliquot lectiones existimamns, velnt 6, 12. metnatne. 68. meminermns. 

10, 41. parvo nesc.iat nti. 4i. si^minor nrget. 13, 17. qaae possint oculos. 15, 25. ac 

credere. 43. intra vilia. 16, 56. placatnr. 17, 10. qa«m natus. 28. quodlibet indntas. 

18, 82. ecqnid. " •'- -^ 

.. . . T'< . 

9) Brl. 8. Codex Berolinensis 3. bibliothecae Regiae chartaceus inFoIio, sign. 

Nr. 80. Horatii Artem poet. continens asque «d v. 462. Litterarum ductus et tota scriptnrae 

compendiis etsiglis distortae facies saeculo XV. exeunte non vetustiorem esse probant. Lectio 

multis locis corrupta ac vitiosa et ipsa orthographiae ratio (ph. pro v saepius ^'^'nt arpkam, 

olipha) scribam indoctum et indiligentem prodit* michi quoque legitur, et nichil. Quaedam 

tamen propria habet, ut 146. ab interitu Menelai. 273. lepido seponere dictnm. 445. vir 

bonus et sapiens. 447. ambitiosa rescindet; nt ex codice adiquo vetnstiore descriptnm pntem. 

Scholia multa ad marginem adscripta sunt, sed parvi aestimanda. 

10) Brl. 4. CodexBeroIinen8is4. bibliothecae Regiae chartaceas inFoI. e msctis 

Diezii sign. Nr. I. in amplo volumine XXIII variorum scriptomm opera partim mscpta, partim 

typis sub sajec. XYI. initinm expressa, velnt Sednlii carmina, Boethium de consoL philos.et c. com- 

plectitnrii ..Ifi* his etiam Horatii Artem poet. a pag. 281 cnm scholiis ad marginem et glossis 

inter lineas. Litterarum ductus et scripturae compendia cnm Berol. 3. plnrimum conveniunt, quare 

saeculo XV. exeunti et hunc codicem attribuo. Ceterum e codice mscto, non e libro typis expresso 

transscriptnm esse, propria nonnullis locis lectionis indoles probat, nt v. 188. „Qnid feret 

hic dignnm tanto promissor hiatul" Scriptnra in vocibus ipsis pauciora habet errata, 

sed permalta in litteris, in quibus d et t, f, ph, v saepissime commutantnr (v. c. ficinm, vi- 

dibns, Catmns, nepharins), nt textnm ab imperito librario evivavoce dictantis exceptum pntes. 

11) Corb. Yariae lectiones in Horatii libros de Arte poet., Epistolas et Satiras e

11 

codice mscto monasterii S. Petri Corbeiensis, sign* R. Nr. 224. collato cnm editione 

Haakiana ScfareTelii Lngd. B. 1670. Ex sylloge Bnrmanniana. Codex deficit in Sat. II, T. at 

nltima Sat. desit. In his lectionibns magnam partem pravis et yitiosis moltae tamen singnlares 

insnnt. Eas in Satiris nos attolimns, in Epist. L. I. Obbarius. £x Epist. L. 11. et Arte poet 

potiores nonnullas hic exhibemns. 11. Epist 1, 85. qnotns afferat annns. 53. Laeyins in 

manibns. 07. Saspendit Toltnm picta. 115. Gestit enim in ioculos nnmmos dimittere. 

182. etiam fugat audacem hoc. 215. fastidia ferre sup«rba. — 11. Epist. 2, 11« qni 

Yolt excludere. 04. Romanis yatibus nrbem. 07. Credimus et totidem. 120. Et vehemens 

liqoidus. 137. Expulit a cerebro morbum. 202. ducimus astris. — Ars poet 12. coeant 

convicia. 18. flumen Rheni.46. carminis actor. 01. variari cena. 141. post funeraTroiae. 

205. sedilia cantu. 225. commendare loqaaces. 276, dnci nam cena. 408. carmen landa» 

bile. Ceterum coUatio Burmanniana et hujns et reliquorum codicum haudqnaqnam satis accurate 

facta est, ut in his modo, quae littera scripta indicat, ei fides habenda sit; cetera, de quibns 

tacet, ex libro typis vulgato, cujus ope collationem instituit, supplere minime tutum duco. 

12) Dess. fl> Codexl. bibliothecae Ducalis Dessaviensis membranaceus in Fol. 

sign. Nr. A. Nostrum esse video hujus codicis, quem ipsi diligenter pervolntavimus, eximiam in- 

dolem ac vetustatem nondum satis notam paulo accuratius demonstrare et locum ei debitum inter 

praestantiores Horatii codices vindicare. Nam qui adhuc ejus opibus in scriptis Iforatii edendis 

nsi sunt viri doctissimi, Janius ad Carminnm libros, Obbarius ad Epistolas, non ipsi, qnod 

dolendum est, hunc librum in manibus habuerunt, sed lectiones ab aliis inde excerptas modo pro- 

tnlernnt. Quorum prior ille in Praefatione ad Carm. Yol. I. p, IX. X. Happachii descriptionem 

exhibet, hominis in msctorum veterum lectione parum versati, qui prava aestimatione hunc codicem 

antiqnissimum in saeculum XFV. transfert Post eum Obbarius Y. Cl. lectiones Epistolarum inde 

eoccerptas ab Aug. Fuchsio, Lindneri bibliothecarii Dessav. beneficio accepit, cuius descriptionem 

patrio sermone factam ex Jahnii libro (Archiv. cett 1833. II, 2) in Praef. ad Epist. I. p. V. 

repetiit, in qua et titulos in prima pagina inscriptos et lacunas in textn paulo accnratius quam 

apud Janium indicatas videmus. Hoc modo, quod ibi legitur, codicem Anhaltinum Fabricii et hunc 

Janii Dessav. 1. unum eundemque esse, concedi non potest Omnino enim alinm librum fuisse, 

quo Fabricius olim sit usus, utriusque codicis lectiones inter se collatae facile declarant (qna de 

re post in Comm. H. agemus} ; nec, si verum est, quod Jani in Praef. p. IX. prodidit, et hnnc et 

altemm codicem Dessav. ante C. annos ex Italia Dessaviam esse perlatos, Fabricins iam. a. 1555 

hunc iibrum Anhaltini nomine designare eoqne nti poterat Ceternm hoc quoque animadverti- 

mns, snperiorem illam primae paginae inscriptionem : „liber beatae Mariae virginia sanetique Ci" 

priani episeopi et martiria in Nigeburge^^ , pravam saeculi XYI. manum prodere et iis, quae in- 

ferins leguntur (\. c. ap. Obbar.}, certe centnm annis recentiorem esse, qnod probatur etiam in- 

feriore inscriptione : Reparatus (h. ,,vel emtus vel renovatus'% Jani.) amio domini millenmo 

guadringentesimo septuageaimo. v • -' " 

Hic ergo codex reverendae vetnstatis in Fol. mediocris formae nitide et accurate scriptns, 

tegumentis nuper corio badio obductis decore indntns, olim male habitns est, ut non solnm priora 

et ultima folia in marginibus lacera sint et scholiomm potissimnm scriptura in primis octo foliis 

et in sex novissimis multo usu tritis negligenterque servatis fere prorsus evanuerit, sed mnltas 

qnoque lacnnas in onmi parte habet a Lindnero apud Obbar. paulo accnratins quam ab Happachio 

apud Janinm indicatas. Folia etiam nnnc exstant 103, qnorum ultimum vitio ligatum, penultimum 

V

12 

esse debebat Scriptoriim Hor. antiqaior ordo serratas: Carminnm libri lY. Ars poet 

Epodon lib. Carm. saec. Epistolarnm libri II. Sermonam libri II. — Hic codex in 

membrana maximam partem satis alba ac tenui et utrimque laevigata, passim crassiore et nsn 

muito inqninata scriptus, foliis omnibns fere aeqaaUbas, scripturam ubique aequalem, accaratam, 

nitidam et Talde emendatam prae se fert, quae doctam manum facile prodat. Tota codicis indoles 

splendidior est, latissimo ex omni parte margine, versibus laxius scriptis in singulis paginis omnibus 

yicenis temis, ut et glossis inter lineas et schoiiis ad marginem sua spatia essent. Co- 

lumnae versuum nbique simplices , et in Lyricis , in quibus modo Adonins Sapphico proximo 

adjnngitur. Yersus inter lineas stilo impressas scripti, quae binis utriroque lineis perpendicalari- 

bus, intra quas litterae versuum initiales pictae, terminantur et stigmatis in extremo margine no- 

taiitur. Ultima quoque marginis ora linea ex omni parte ducta includitur , puto , quo paginae 

aeqaales exsisterent. Atramentam foscam propter vetustatem plerumqae pallidius. Litterae initiales 

versuum simplicissimae, eclogarum initiales majores passim nigrae, rarius minio pictae, plerumqne 

omissae. — Titulis eclogae omnino carent, quod ipsum est signum probae et sincerae vetusta- 

tis. — Scholia per totum librum in margine et exteriore et interiore permulta, maximam partem 

ex Acronis et Porphyrionis commentariis excerpta, ita tamen, ut nonnuUa etiam propria afferant, 

quae nec apud illos nec in Cruquii schoUis leguntur. Quaedam inde excerpta in Comm. II. dabi- 

mus. Etiam vocabula Graeca litteris majoribus rectissime scripta in scholiis apparent, ut Epod. 

5, 65. IIAPICTOPIA. Passim recentior manus quaedam appinxit, sed rarius. Permultis antem 

locis haec scholia usu et vetustate ita abstersa et detrita sunt, nt legi jam non possint — Glossae 

per omnes paginas in vocibus singulis superscriptae ana cum schoUis eandem plane scripturae 

indolem aetatemque atque ipsi versus produnt, eodem quoque atramento scriptae, ut ab uno eodemque 

scriba per totum codicem versibus additae esse videantur. — 

Hujus codicis cum tota scripturae indoles, tum singuU litterarum ductus, compendia scribendi 

et diphtbongorum usus frequens saeculum decimum certissime indicant. Scriptura rotunda 

magis quam angulosa, nec Longobardica est, ut apud Janinm legitur, sed recta Romana quae 

proprie dicitur. Litterae longiores f. f. r. et supra et infra lineam paululum productae, quae con- 

suetudo fuit iiUus aetatis. Diphthongi ae et oe cum siglo ce frequentissimae, antiquissimo nsn, 

qui pauUatim demum in a et e transiit. f longum ubique, s finale nusqnam, qnod saec. XI. usnrpari 

coepit. i pnrum semper (non L vel i) u ubiqne, non v; rnbiqne, non 2; d ubique, nond(quod 

licet in scriptnra Saxonica prins frequentatum , in minuscnla Romana saec. XI. demnm in nsum 

venitj. & siglnm in vocum initio, medio, fine (ut c&iam, p&o, st(S:), est vel 'e. plerumqne, 

(-7- '^ pro est, rarius) con vel c (com), nnsquam avel 9: "Jj 

(ha) ITt (ma): haec omnia saeculi 

decimi nsum incorruptum declarant. Litterae majores passim in medio versu , adeo singnUs 

vocibus immixtae apparent (nt I Sat 4. 105..Ut fugerem ExempUs — I. Ep. 1 , 52. phihppi ; 42. 

heRbae. — Interpunctionis signa sunt: pnnctum, colon (*/*) semicolon (;) interrogandi signum 

(r') punctam minus (*) pro commate. — Orthographia vocnm antiqua et recta plerum- 

que. Scribitur: Juppiter, Maecenas (raro Mecenas) caena, caelnm, haeres, (heres) 

caelebs, caetera (cetera), obscenns, loetnm, Bachus, Apnlus, milia, baca, belua, 

pelex, sucus, artus, litus (Uttora), quicqnid, quicquam, nequiquam, umquam, numquam, 

cumque, quattuor, percontor, sepulchrum; vultns, vulgus (voltus, volgo 

rarius) nrgere (urgnere rarins); littera p inter mn, ms, mt, plernmque inserta (dampno, 

hiemps, somptus); Utterae in compositis plerumque non coalescunt (inpune, inmiscere, subposuit, 

conlaudem) ii fere contractae (obicit, inicit, deicit, Bais) i et y, c et t in

18 

Yocibns rarios commntatae (ymber, tygres, Ticiam) — Lectio hajas codicis plemroqae proba, 

sincera et emendata, paacissima habet yitia negligentiae, ot in optimis et limpidissimis Horatianae 

lectionis, fontibas hic liber recte nameretar. Ex iis qaae propria habet, nonnaila afiferam. I, Od. 

12, 21. neqae te transibo. I, Sat 1, 121. yerbam non amplias allam. 2, 24. in contrariatendant 

88. venas inflabit. 4, 109. atqaeBalbas inops. 5, 54. Contalerint lites. 0, 11. 

maltis et honoribas aactos. 41. meas qaod erat pater. 11. Sat 8, 48. Insani posoere. 8, 22. 

qaas Maecenas. I. jEpist. 10, 89. qoi paoperiem fogiens. 11, 9. obliviscendas et ipsis. 

18, 91. (Potores biboli media de nocte Falerni.) hic t. deest, et in cod. Morell. In Lips. 1. 2. ad 

marginem adscriptas. 19, 12. Q o o d si qois. 24. nomerosqoe animosqoe secatos. II. Epist 2, 188. 

aliter potet 175* Sed qoia- Ars poet. 868. Tolt haec sob locevideri. 

18) Dess. 9. Codex 2. bibliothecae Docalis DessaTiensis membran. in8vomaj. 

sign. Nr. B. recens ligatos tegomentis corio badio obdoctis; idem est, cojas lectionibos Jani 

(Proleg. p. X) et Obbarios (Praef. ad Epist. p. YU.) asi sont. 69 folia habet, qoorom oltima 

Tiginti sito et potredine partim exesa, ot tamen textos maxima ex parte servatos sit. Folia non 

satis inter se aeqoalia hispidas et scabras habent frontes; membrana sordidior omninoqoe incnlta 

facie, in priore libri parte crassior est, in altera tenoior. In primae paginae , qoae Od. I, 1 et 2 

continet, summo margine inscriptio legitor: Oracn Macci: in inferiore parte post Terba qoaedam 

non satis plana et explicita : Liber mag. etc. , minotis litteris titolos exstat : Oratii carmmum lib, 

primus. — Hic codex ona eademqoe mano ab initio osqoe ad finem scriptos operaHoratii omnia 

continet hoc ordine: Carminom libri lY. Epodon lib. Carm. saec. Ars. poet Sermonomlibri 

IL Epistolarom libri U. Paginae in Carminibos et Epodis dopUces habent Tersoom 

colomnas , in Sermonibos et Epistolis simplices. Versas in singolis paginis 44 (secondnm 

stigmatam ad marginem foliorom nomerom) scripti sont inter lineas stilo leviter doctas et panim 

expressas, ot fere evanescant, claosas otrimqoe binis lineis perpendicolaribns, qoibos litterae ini- 

tiales inclodontor. Atramentom paene fuscom, ot invetostis msctis. Titolis eclogae omnes carent 

praeter Epistolas, qoae fere minio pictos a posteriore mann habent titolos. In Arte poet. a recentiore 

mano soperscr. ,,OracttM de poesi et poetie.''^ In Sermonom lib. I. Liber nermomtm 

oracii. Litterae eclogarom initiales partim minio, partim atramento pictae. Litterae versnom ini- 

tialesa texto distantes breviorem et simpliciorem formam prae se ferant — Scholia et glossae ad 

Artem poet. plures, ad Epistolas nonnollae, ad Satiras perpaocae tom vetastiore, tam recentiore mann 

scriptae; ad Lyrica omnino desont — Scriptora hoios codicis, qoam minoscolam Gothicam di- 

cont, non omata illa qoidem nec elegans, sed plana tamen obiqoe et explicita, satis qoidem con- 

ferta et minota, ita tamen, ot legi commode possit. Tota eios species et indoles, angolosi litteraram 

doctas et singnla observata in litteris et compendiis scriptorae, saecnli XIU. initiohanc 

codicem scriptum esse declarant. Non tantum quidem scriptorae facies a codicibos saecolo XU., 

praesertim ultima eios parte scriptis distat, ot non pleraqoe cum iis commonia habeat, adeoqne 

difificilis saepe fiat de certis aetatis terminis jodicatio. Sed qoae singola in priore aetate reperta 

transitos ad posteriorem indicia sont, ea conioncta demom si reperiontar, inseqoentis aevi indolem 

patefaciont. Sic in nostro codice e simplex (« rarios) pro ae, oe fere obiqoe osurpatom, ut ae 

siglum nusqnam, ae et oe rarissime appareant; qui mos saec. XU. iam indoctos, saec. XUI. 

demom inTaloit Sic littera i daplicata accentu io hoc cod. plerofflqoe notatur (at otH. ClaudU^ 

Caprilf Etmii, viciia^ mpplieiia cett) qood saec. XI. fieri coepit, saec. XII. freqoentios} sed t sim- 

plex qooqoe sic notatom {ima, anima, albi) saec. XIU. consuetodinem jam indicat. Item d rotan-

14 

dmn abiqne, non d; 9 siglnm pro con, qnod saec. XIII. freqnentins, priore aetate fere ns finale 

denotat, 2 siglum pro & semper, et in compositis adhibitum (lenr, tnoui , habi pro etenim , movet, 

habet) ; siglum -7- pro e s t etiam nsu venit, sed rarius. f longum ex antiquo superioris aetatis usn 

plerumque servatum, et in fine Tocum, ubi s rotundum rarius et supra lineamelatum (ut come>) 

asn vetusto. l quoque littera ubique, non r, qoae vulgaris est saec. XIII. Ex his omnibus indi- 

ciis (etiam lineas stilo ductas, non cerussa vel colore pictas si addimus, quae a saec. XIII. freqnentari 

coeperunt) ad initia saeculi XIII. hunc codicem pertinere, certe colligitur. — Interpnn- 

ctio simplicissima^ praeter punctum una fere distinctio (r^) quae pro commate, colo, interrogandi 

signo (raio r'} valet. — Orthographia vocum in multis antiquam rationem sequitur, velut 

milia, pelex, sucus, belua, carta, artus (pro arctus), Bachus, set pro sed, (saepe); in 

multis prava et inconstans ; praecipue in litterah addenda, velomittenda miratemeritas, ntincommutan- 

dis litteris c et t, iety. Sedmira constantia in servandis con et in ante b, p, e. (Adeo Canpanis 

Inliricis, Ponpefo^ Enpedocles), in inserenda p inter mn, ms, mt et in eiicienda i in compositis: 

abicit, obicit, inicit, deicit. — Lectio huius codicis non plane indoctum quidem, sed minns 

diligentem librarium prodit; in Sermonibus et Epistolis aliquanto rectior et emendatior qnam 

in Ljricis. Sed ea tamen minns casta et pura quiun in antiquioribus. Legitur enim v. c. cantatoribns 

pro cantoribus, deprehendi pro deprendi, amicia pro amicitia, snmmovisses pro 

snmmosses, expectabo pro exspecto, interrogat pro rogat, inquit pro quatit (I. Od. 16, 5). 

VoceS haud raro omissae, interdum additae vel pravo ordine scriptae, saepius etiam correctae. 

Lectiones memorabiles nonnullas hic afiPerre liceat. III. Od. 7, 22. voces spernit* 14, 8. simplice 

vita. IV. 6, 88« noctilucam. Epod. 1, 26. nitantur mea, 2, 5. classico nt miles tmci. 

6, S7. Exsucta uti. 13, 9. et fide mercnriali. I, Sat. 2, 50. munifico esse decet* 4, 25. 

media erne turba. 26. Ant ab avaritia II. Sat, 1, 71. in secreta remorat. S, 85. sapientem 

crescerc barbam. I. Epist. 16,49. renuitque negatque Sabellus. A. poet9. fictoribus. 

220. vilem cantavit ob hircum. 289. non virtnte. 

14) Dess. 8. Codex 8. bibliothecae Ducalis Dessaviensis membran. inSô min. 

sign. Nr. C. tegumentis alba membrana obductis, cujus lectionibus Obbarius est usus (v. Praef, 

Epist p. IX.). 55 foliis constat, quorum primum mutilnm est, reiiqna integra, margine satis amplo, 

in qao passim scholia qnaedam vel argumenta eclogarum vel singulas sententias illustrantia ad- 

scripta, etiam glossae inter lineas passim, non ita frequentes. Membrana plerumque alba et satis 

tennis. Indicia vel patriae vel aetatis vel possessoris omnino desnnt. — Hic codex una eademque 

manu ab initio usque ad finem scriptus Artem poet. Satiras et Epistolas modo continet, 

nec eas integras. Praemittitur Ars poet. cujus initium mutilum. Sequuntur Sermones, nno libro 

jnncti snb titulo: Incipit Itber Sermonum oratii-, deficiente parte satirae 4. libri I. v. 48 — 96 

(folio uno inter f. 17 — 18) , tum majore parte libri II. a Sat. 3^ 181 — 8, 88. Eas excipinnt 

Epistolae uno libro junctae sub tit. Incipit liber JSpistolarunh, sed ipsae mutilae, deficientibus locis 

Ep. L 2, 89 — ep. 12, 15 et Ep. U. 1, 172 — ep. 2,8. Paginae omnes simplices habent versunm 

columnas, Versus in singulis paginis 27, secundum stigmatum numernm ad marginem foliomm, 

scripti sunt inter lineas stilo ductas et impressas, clausas utrimqne binis lineis perpendicularibus, 

litteris tamen initialibus proxime cum textu connexis , per quas omnes in singulis paginis linea 

rnbra descendit, Atramentum paene fuscum, nt in vetustis msctis. Litterae eclogarum initiales omnes 

minio pictae. Titnii panci, a posteriore mann minio scripti in Sat 1,1. 2. 8.4, et9, praepositi; 

in reliqnis et Satiris et Epistolis plerisqne desunt — Scriptnra hujus cod. brevior et pingnior,

15 

etsi non ornata, plana tamen ef explicita, fonnam illins acTi qnadra^tam et angolosam mmns 

prae se fert, sed mannm leyem atqae exercitatam prodit, litteris paaUuinm inclinatis et ad nostram 

consaetodinem magis accedentibas. Tota ejas facies et indoles, litteraram cam majornm tnm 

minoram figara, sigla et compendia scribendi et cetera indicia in saecnliXII. altera parte 

hanc libram scriptam esse declarant. lUias aetatis asom prodit accentas litterae i daplicatae passim 

infixas {vicHs), molto tamen rarias qoam in Dess. 2. nec nnqaam in i simplici: tam e simplex 

pro a e , o e fere nbiqae , sb siglam rarias (11 Epist. 2, 12. sere). d et d promiscae nsarpatae ; r 

obiqae, non i, qnod saec. XUl in asa fait , f longam abiqae, etiam in fine iu>cam, abi tamen sae- 

pins s sapra lineam elatam (re«, lege*, isti«) more saec. XI. etXII. freqaenti. Inter sigla 7 

(non (&) pro et, ^ pro est, •ff- pro enim, antiqno asa; pro con, sab finem illins saecnU. — 

Interpunctio simpUcior, in medio Tersu rara* punctnm majns; tnm pro colo et commate pnnctnm 

minns (*) signam interrogandi (r'). Singulari modo in fine yersuum plernmque signom minoris 

distinctionis (p) positnm ut in Dresd. 1. (nr. IT). — Orthographia Tocnm plemmqne cnm 

probato yeterum codd. nsa convenit, velat milia, sucns, helna, bachus, percontor, nmquam, 

numquam, quicquid, quicquam, di, dis, Terenti, Acci, Bais, obicis, inicio, 

deicio, isdem, haut, Lucili, exul, expecto, expes, sumptus, tempno, dampnnm 

cett. sed etiam michi, nichil, archana, Jnpiter. Accus. III. decl. in es semper, — Lectio 

hujus codicis maximam partem recta et pura, Ubrarium satis doctnm et diligentem prodit Yoca- 

hula passim oyiissa, yel aUeno loco posita vel depravata, sed rarius* Omnino hic codex e bono 

et yetasto exemplari Tidetar esse descriptus, nt in praestantioribus habendus sit. MemorabUes 

aUqnot lectiones notaTimus. I. Sat. 1, 40. dum non sit te dicior. 55. demagno flnmine. 

60. amittet in nndis. 76. luTigilare. 10, 91. discipularum — caterTas. II Sat. 8, SO. In- 

Tertnnt aliis Tasis. I. Epist. 1, lO.rebus supponere conor. II. Epist. 2, 63. Qnid dem qnandoqnidem 

renuis 

15) DorT. 1. Codex msc.D'OrTiIIii Tetnstissimus, saecuU X. scholiis ad marginem 

instractas, cujus lectiones ad editionem c. not. Tarior. Lngd. Bat. 1663 (SchreTelii) coUatas snp- 

peditaTit nobis Sylloge Burmanniana biblioth. Regiae Berolinensis (t. Praefationem 

nostram ad Hor* Sat. Yol. I. p. C.) Hic Uber Horatu opera omnia Tidetur esse complexns, praeter 

Epod 1. — 15, qaoram lectiones apad Barm* certe desnnt. Ceternm hac de coUatione idem pntamns 

statuendum esse, quod de coUatione codicis Corbej. (supra nr, 11.). E lectionis Tarietate haec notaTimus: 

I. Od. 11, 7. diffugit inTida. 12, 15. et terram. 18, 15. ExtoIIens. IH. 4, 38. reddidit 

oppidis. IV, 4, 86, Indecorant HSat. 4, 39. conTiTa reponit 5, 24. non si Tafer I. Epist 

7, 51. proprios resecantem. II. Epist, 2, 154. rationibns isdem. A. poet. 264. Sed data. 

16) !Dorv,9. Alter cod, msc. D'OrTiIIii, nitide scriptus, s.aecnU XHI, cnm eadem edit 

coUatus , cujus lectiones ad omnia Hor, opera pertinentes praeter Epod. 1 — 15 eadem syUoge 

Bnrm. nobis exhibuit Utriusqne Ubri Tir doctissimus mentionem facit in notis ad Charit. IH, 7. 

ly, 3., primi ilUus ad I, 1. YH, 3. E lectionibus hujus codicis hasce notaTimns: I. Od. 3, 36. 

Perrnpitqne. 12, 31. dii sic Toluere. 14, 9, nec di. 18, 15. ExtoIIens. II. 4, 7. medio 

trinmpho, IH. 4, 38. addidit oppidis. Epod. 17, 64. snppetas crociatibus. H. Epist 1, 

181. reducet. 226. eo fore Tenturnm. 2, 211. fis antecedente senecta. A. poet8. Pingnn- 

tnr species, 12. Non tamen nt J20. enatet 238,Pythia8eanach-o. 268. laudes memi. 282. 

in Tim, 289, clarisqae.

16 

IT) Drd. i.Codex 1. bibliothecae Regiae Dresdensis membranacens, inSô maj. 

corio badio tectas et eleganter ligatns, sign. D. 1S7. Folia 1. et 2. praefixa indices habent eclogarum 

a recentiore mann male scriptos. In pagina aversa haec legontur: Es bibliotkeca Reverendisa, 

Amed, Canonici Bononieruis Henr, Jonath. Clodig Btbl. Regiae et Blectorali Praefectus comparavit 

1755. Hic liber 84 foliis constans, sed lacunis a fol. 41 — 60 et T9 — 82 a receutiore mano 

suppletis opera Horatii omnia continet hoc ordine: Odarnm lib. I — IV. Epodon lib. 

—' Carmen saec. Ars poetica. Seqaantor Epistolae fol. 41 60 a recentiore mann scriptae. 

Tum Sat I, 1. (foL 61 averso) — IlSat. 4, 25. Lacuna inde nsque ad II. Sat. 7, 71 eadem 

recent. manu suppleta. Reliqua a Sat U , 7 , 72 — Sat 8 extr. in folio 84. Membrana hujus 

codicis propter vetustatem et usum fusca et sordida. Scriptura minuta, sed satis elegans, accnrata 

et aequalis, litterarum ductu anguloso et ipsa litterarum forma et compendiis siglisque saecalum 

XII. prodit, cui codex attribuitur. Lineae transversae per omnes paginas stilo ductae, utrimque 

binis lineis perpendiculoribus terminatae, yersns in singulis paginis 46 includunt, columnis Tersuum 

fere simplicibus, rarius in paginis aliquot Epodon duplicibus. Atramentum e nigro fuscnm. Litterae 

initiales yersuum omnes nigrae, sed eclogarum rnbro, viridi, coeruleo colore pictae. Glossa 

inter lineas satis freqoens et scholia haad pauca ad marginem adscripta, partim eandem quam 

textus, aetatem ac fere eandem manum prae se femnt, partim recentiora varias et manus et ae- 

tates produnt. Tituli singulis libris et eclogis plerisque, non omnibus, a recentiore mann litte- 

ris nncialibus, pallido atramento, et in supplementis praescripti. Litteramm initialium colomnae a 

textn aliqnantum distantes simplicem uncialium illius aetatis dactum habent* Litterae minores qua- 

dratae et angulosae. r et f infra lineam nusquam descendunt. d rotundum plerumque, d rarius. 

r et t promiscne. f longum et in fine vocum, saepius tamen s in fine et s superscriptum (si*). n 

littera nbiqne, non v. s finale passim productum ( v^ ) et m, hoc modo )— (. Litterae majores pasgim 

verbis immiscentur, qni mos ad saec. XU. usque in mss. reperitnr (deoRVM , nideRi). Dnplex 

i plerumque accentu notatum Qa.h ii, alH, uicîs, proprHs) simplex i rarius. ae et oe nbiqae 

pere, rariosp, & fere nusquam. Numeripassim signis notati, IIO. pro qnatuor. — Compendia 

scribendi eadem fere , qnae in aliis mss. ejus saecnli. dc pro et. e, -i- pro est, et in 

scholiis. 3 pro con, siglo vetustlus. — Interpnnctionis signa pnnctam majus et minns; 

semicolon (;r^) freqnens, praecipue post singulos versus, distinguendi canssa, nt in Dess. S (nr* 14). 

Signum interrog. vnlgare (r^) — Orthographia vocnm saeculi XIL exeuntis est. Accnsativi 

tert. declinationis in es semper, in is fere nunqnam terminantnr. u post v, non o (vnltis, Ynlcanus, 

vulnns). Jupiter plerumque, Juppiter raro. quicquid, quicqnam, nmqnam, 

numquam, cumqne, tantundem, milia, nnmmus, saccos, carta, nrget, ongit, percnnctor 

(raropercontor), jncundus (jocundus in Epodis), thura, sepulcrnm ( — chrnm 

rarius), neqniqnam, belua, totiens, litus, littora et litora, Affri, Affrica, hand 

et haut, velut et velnd, Appi, di, dis, etAppi/, Claudif, dii. Litterae i et y temere con- 

fnnduntur: hyemps, tybia, Tyberis, Tlion, yambus, egyda, pelyon, hyrcns, ci- 

clops, sisiphus, lide, lyde, licus, lycns. Littera h temere additavel omissa, praecipne in 

nom. propr: protheus semper, nothus pro notus, hora pro ora, horchns pro orcus, 

honns, holns, habunde, archa, archana, cohercet, michi, nichil (semper), contra 

actenns pro hactenns. j littera ante i plemmque ejecta, obiciebat, iniciat, deicere, 

proicere. contra p inter mn, ms, mt plernmque insertnm : tempno, dampnum, hyemps, 

emptor, sumptns. Littera m ante b, p, m, n, innmntatnr: menbra, menbrana, rhonbns, 

lonbos (pro Inmbos) inpar, inperinm, inpetns, inportnnns, inpello, inpudens, sin-

17 

plex, conpesco, conpono, conparo, conpos, conmoda, conmotos, inmiscere, sonnns, 

colunnae, autnnnua, annis (pro amnis), alunnas et alnmpnus (pro alumnus). 

Haec quidem constantissime , ut in nulio fere codice, sed syllabae con et in ante 1 et r coalescunt: 

iilatus, collatos, illapsns, illaqueatus, illidere, illinere, collocat, corrigo, 

irrignus, cett. AccusatiTi nominum Graecorum in m plerumque terminantur: Lidem, Tanaim. 

— Haec orthographiae ratio omnino praeter saeculi illins nsum etiam pronunciationem Italicam 

Tocum Latinarum prodit, ut yel ex his: michi, nichil, orchus, sonnus, colunnae, auton- 

nus, lonbos, archa, archanom, codicem in Italia esse scriptum, recte coUigi possit Plnrima 

scripturae vitia, praecipne in nominibos propriis, et in hoc et in aliis codicibus inde exorta 

esse videntnr, quod librarii indocti et imperiti plerumque yerba non cx scripto exemplari descri- 

psernnt, sed viya voce dictata calamo exceperont. — Ceternm I e c t i o hojus codicis librarium cautum 

et diligentem prodit. Non enim multa vitia nec graviora insunt, praeter freqoentes Tocum 

transpositiones , quibas metrum saepe evertitur. Memorabiles tamen lectiones haud pancae insunt, 

e quibus has notamus: I. Od. 4, 8. aut arator igne. 7, 32. Cras ingens intrabimns aequor. 

18, 2. roseam et cerea. 17, 19. disces laborantes* 18, 15. ExtoIIens. 22, 10. mnndietnebulae. 

20, 5. Quid mitridatem. 10. prosint honores. H. Od. 8, 11. quo etobliquo. 4, 7. me- 

dio triumpho. 6, 10. fertilis Baccho. 12, 18. certare loco. 21. N o n tu quae tennit I&, 10. 

excludet aestus. 20, 1. non tenui. 8. in terra morabor. UI, 2, 22. temptat i t e r via. 21, 10. 

negligit lY, 5, 81. ad vina venit 0, 81. silebo. 18, 8. pulchris incubat Epod. 2, 44. 

sub adventu virL 5, 3. aut quid omniam. 23. rapta ab ore. 7, 16. mentesque percassae* 

18, 10. levare duris. 14, 14. oppressam Uion. I. Sat. 2, 122. com jussa venire est IL 

Sat 2, 128. culpa potare (vel cnppa sopecscr.) Ars poet 100. aot propellit 280.necniminm. 

Supplementa hnjus codicis, qnae Epistolas praeter Artem poet omnes et Satiramm 

libri n. exiguam partem complectnntur , in catalogo bibliothecae Dresd. a Falkensteinio, Y. CI* 

edito ad Saec. XIY. referuntnr. Cujus viri eruditissimi nec non ejus, qui ante ipsom bibliothecae 

Regiae praefuit, Eberti auctoritati etsi plurimum, ut par est, tribuo, pace tamen eorum dobitationem 

proferre liceat de tali yetustate apud nos exortam cum propter totam scripturae indolem adrecen- 

tioris aetatis consuetndinem accedentem , quae mannm Italicam facilem et exercitatam prodit, litte-' 

ris incUnatis per lineolas ductas inter se cohaerentibus , tum praecipue propter litteram i non 

accentu (quod a saeculo XQ. extremo in usnm venit) sed pnncto ubiqnc notatam, qui mos saecnlo 

XY. demum prorsns invalnit, nt aetatem saecnlo XIY paolo inferiorem his snppiementis tribuerim. — 

Yerum tamen librarium non exemplari tjpis expresso, sed codice msc. vetnsto aliqno esse usum, sin- 

gulares lectiones haud raro immixtae prodont, ot I. Ep. 10, 18. ponendaeqoe domus. 15, 41. nil vnlva 

dolcios ampla. 18, 40. volet ipse.20, 18. albasenectns. n.£p. 2, 76. meditare sonorokll4. 

intra penetralia. 120. simillimns anro. Sed vitiis etiam innnmeris haec supplementa laborant, et 

librarium prodont indoctom et indiligentem. — Lectio impora freqnenter et corropta, nt U. Sat 

6, 14. pingue peccatnm domino. — Yocabnla crebro omissa vel addita vel transposita. Scriptura 

non inter lineas transversas facta, qnare versus in singnlis paginis non pari numero, 84 — 86 in 

Epistolis, 40 — 44 in Sat lib. U. Sed tamen versus binis lineis perpendicularibns stiio dnctiB 

inclndnntnr. Scriptura habet sigla haud pauca etiam prioris aetatis, fortasse ex imitatione 

codicis unde manavit ut e vel^S' est, 2|.rum, f; sed, ff" enim, (£:et, in compositis qnoque, ot 

par(E:, etc. Orthographia inaeqnalis: Ulyxes et Ulysses , Jnppiter, Jopiter, milia, 

bais, phama phannm. — 

8

18 

18) ]H*fl» 9. Codex 2. bibliothecae Regiae Dreedensis membranaceas in 4to min. 

saec. XV. sign. D. 138. 12il foliis constans, Hor. opera continet hoc ordine : Odarnm libros IV. 

Epodon lib. Carmen saec. Artem poet. Serm.Lib.I, 11. in qao finitar, omissis Epistolis. 

Scriptara in membrana tenai candidissimaque satis munda, aeqnalis et elegans, litteris initialibng 

edogarum rabro vel coeroleo colore pictis , libroram etiam anratis, titalis roseo pigmento in singnlis 

eclogis iascriptis. — Atramentan pallidom non nostrae aetatis. -— Yersas in singolis paginis 27, 

iater lineas coloratas pallide fascas, daplici atrimque linea perpendicnlari terminatas. De hujus co- 

dicis aetate dubitari neqait, nam in fine Epodon post carmen saec. triplici inscriptione iitteris un- 

cialibos, mediis et minimis iegitur: Epodon explicit MCCCCLXXX, die XX. minsis Januarii per 

tne Bartolomenm Squaram filium domini Augustini Squara. Amen. Laus deo. Sequitur Ars poet. 

Unam C in his singulis inscriptionibns deletum, scilicet, ut yetustior codex esse videretur, fraode 

manifesta* Codex simplici membrana tectos. In prima pagina legitur : Polycarpus Bauer. a. 1681. 

d, 10. JulH, Post Epodon lib. subscripsit Kartovius a Sahrzen. a. 1745. In bibliotheca Bmeh- 

liana olim foit. Scholia giossaeque non insunt. Tituli in lyricis simplices, addita semper metri 

definitione, nt: Ad puerum suum Dicolos tetrastrophos. Serraones titalis carent. — Orthogra> 

phia Yocnm nec en»endata nec satis constans hunc librum ex saecnliXII. yel XIII. codico aliqne 

descriptum esse probabile faeit. e pro ae, oe nbiqoe. i vel purum,' vel aecentu notatara ^, passira 

etiam puitcto, i. i pro y fere semper. h temere additum vel emissum, (caribdis, archana, 

th4ir», hora pro era, carta, corda, cotnrnus) s et ss promiscue (thesalus, pegassus, 

vennssie) Cni initio versus saepe pro qui. Toces num, nonc, non, hoc, hec, nil, nihil 

saepe commutatae. Accusativi III. ^d, ia e s pleroraqoe, in Liyricis passim in i s terminati. Accus. 

vvcomiOraecarmnfere inm (Pantbeidem, Pholoera, arctom) p intermn, ms, mt semper insertum, 

(dampnum, sumpsit, emptus). Praeterea Juppiter, Bachus, quicquid, percunctor, 

valnus, vulgns, qoieanque, Affris, littns et litas, vicinm, dii, diis, ingenii, 

Attii etc Sigia iliias a«tatis, 9 pro con, 7 pro et, in cempositis quoqae (am7) '-w pro est, 

rarios. Litlera Z expressa per c (orice, gacis) vel x (bixantia) vel z (zo#is). — Interpunctio 

rarissina: punctum, colon (:) senicolon (jr') interrog. signom, comma nusqaam. — 

Lectio in nitida scriptnra vitiosissima , in Satiris et Arte poet. magis etiam quam in Lyricis. 

Yoces freqaenter omissae vel traaspositae, saepius etiam depravatae: acertus pr. acervus, furmenti 

pro^ frumenti, quature fines viveni pro: natorae fines viventi. at suave est .. tol- 

lere. (deest: ex magno) Singula verba totique versas haud raro desuat, vel tacite, culpa libra* 

rarii, vei spatiis ad supplendom relictis, propter exemplaris propositi obscuritatem. NihU eo S0- 

cins perraultas habet bonas et singulares lectiones, easqne com textu ed. Flor. 1482 crebro (^sed 

non semper) eoovenientes. I. Od. 1, 83. Eoterpe prohibet. 4, 12. hedos. 16. fabnlaeque ina- 

n^^- (al. manes adscr.) 6, 4. flavas-comas. 12, 3.recinat26, 5. qaidmitridatem. 35, 2. 

Potens vel imo. U. Od. 12, 21. Non to qnae. 25. fragantia (Flor.) III. Od. 4, 88. addidit 

oppidis. 14, 10. pueilae. 24, 10. trahunt domus. IV. Od. 8, 16. torqoeor invido (Fh)r.) 

6, 38. noctilncam. 8, 4. neqoe turpissima (Flor.) *) 15, 14. flammaqoe et imperi (Flor.; 

Epod 1,^. nt adsit consilii (Flor.) 2, 65v divitis examen. 4, 1. sortita obtigit. 5, 1. 

1) Od. 12. Memorabilem hic codex inscriptionem offert tAdVirgilinm medicum,in nallo mscto, qaantnm qnidem 

Mimas, adbac repertam, praeterquam in glossa codicis V. safc. XII. apud Vanderb. ubi ootatum est: Virgi- 

lium fuine uegotiatarem et msdicum Neronum. Qua dc re v. \¥ebenim dispvtantem 1a libro: Horaz ali 

MeDsch etc. p. 231. Not. . ,

19 

quisquis-regis. 67 irrideanf-latent (Flor.) 9, 8« ostis naTalibus (Flor.) 11, IT. allevantia 

(Flor.) 28. renidentis C^lor.) IX. 3. nec yatis (Flor. nec aaris) 13, 18. dulcibus 

e 1 q u i i s (Fior.) 16, l.jam atteritnr (Flor.) 83. f 1 a y o s timeant (f u 1 v o s Flor.) 17, 68. optat 

snpremo (superno Flor.) I. Sat 2,129. ne pallida (ve p. Fior.) Ars poet. 129« carmea for* 

mabis in actus. Tituii a Flor. omnino diJOferunt. .,; .;;i , 

10) Drcl. 8. Codex 3. bibliothecae Regiae Dresdensis chartacens in FoL maj. 

sign. D. 139. saec. XV. exeuntis, firmiter iigatus, corio badio tectus scutuiisque aeneis munitus, 

142foliis constans scripta Horatii omnia continet, hocordine: Odarum libros lY. Epodon iib. 

Carm. saec. Epist. L. L II. Sermonum Lib. I. II. Postremo, foliis puris aliquot interpo- 

sitis, A r t e m p e t. Yersus in singulis paglnis30, scripti inter lineas stilo ductas, binis utrimque iineis 

perpendicularibus terminatas. Litterae eciogariun rubrae, versuum initiales minio notatae. Tttoli litteris 

uncialibus in eclogis superscripti pigmento purpureo, qnali bodie utituir, recentiorem manum 

produnt, eandem quae varias lectiones e quatuor libris mss. per totum hunc codicem eodem pig- 

mento adscripsit, non puto Georgii Fabricii, cujos hic liber olim fuisse dicitur; non eoifli 

saeculi XYI, in quo ille vixit, sed saec.XVIII potius scripturam ostendunt.>. Ceterum .necscholiis 

nec glossis in ulla parte hic iibor instructus. Insigae quoddam in omnibus hujus libri foliJiB .codt 

spicuum, quod in Naumanni catalogo libronuu mss. n bibL Senat. Lips. Tab. IX. anno 1469 

tribuitur, in altera saec. XY. parte hunc libram ^fp scriptum esse, certiftsime declarat. Prae- 

fixa est huic libro membrana edictum Joannis Stur- L nii ad studiosos continens, quo Joan. 

Sapidum odas Horatianas explicare velle indicat — [\J /7 Scriptura hujus cod. pinguis est, rndi 

ductu, plana quidem, non elegans, pro saeculi iliius ' 

* more multis siglis et compeBdiik scribendi 

torpata. In litterarum majorum ductu mira varietas. In minoribus litteris i passim, sed rarius, 

puncto notatum, i (non {) j pleruuqne, et r. pro z interdnm c (Clacomenis). Interpunctio fer* 

nuUa. Punctnm minus (') passim, sed rarius, non aliud. Yerba parenthesi inclusa in uno ho€ 

codice aliquot locis reperimus, nam parenthesis signum in antiquioribus libris nuaquam apparet 

Orthographia vocum librarium exemplari saec. XU. vel XIU. usum esse probat. Littera 

e pro ae, oe ubique (Mecenas) i pro y semper (Sisiphus, Lide, Lidia). Littera h temere 

addita vel omissa (holus, horchns, archana, mihi, nihil (nonmichi, nichil) thaurus, 

cathinus, thura, haure (pro aure) sed pnlcer, pulcre, corda (chorda) corua (chorus) 

cotnrnus. s post x plerumque omissum (exul, extructus, expecto) p Inter mn, ms, mt 

insertum (^contempno, sompnus, ampnis, columpna, snmpsit, hiemps, temptat, 

samptus). In compos. pro ii fere i (obiciebat, iniciat, deicere, proicere. Accusativi 

III. decl. frequeuter in is, non tamen certa lege, nec constanter. quom pro cum saepe; vult, 

vulnus, vulgus semper. Praeterea: Jnpiter, quicquid, quicquam, umquam, pelex, 

sucus, milia,urget, ungit, percontor, Ulixes, Affer, Affrica, dii, diisy ingenii 

cett Lectio hujus codicis, etsi non ubique recta et emendata, versibus passim vel totis vel 

dimidiis omissis, verbis singnlis vel omissis vel transpositis, rarius depravata, non tamen, pro ilia 

praesertim aetate, spernenda, sed satis bona et proba, nonnolla propria offert, ut I. Od. 1, 7. 

tnrma Quiritium. 27. Seuvisa est oculis. 86. Yertice sidera. 3, 7. Reddes incolumem. 2& 

Perrupitque Acheronta. 4, 8. visit officinas. 9, 1. stat nive. 13, 6. Quanta parte (ut 

conjecit N. Heinsius.) 17, 19. Disces laborantes. 21, 19. totidem extoUite. 30, 7..j.avekitu8. 

U. Od. 8, 8. cineres apertos. lY. Od. 2, 23. Aureos deducit. Epod. 3, 11« alligaturnm 

juga 7, 16. mentesque percussae. I. Sat. 1, 87. Si nemo praestaL 4, 11. quod toUere pos- 

8*

20 

ses. 189. Inclado cartis. 5, 6. nimis est grayis. 49. pila est lippis. 8, 21. dividere morsibus 

agnam. II. Sat. S, 1. Si raro scribes. 7, 60. Qao te peccati demisit. I. Epist. 

1, 10. Nunc ntiqoe. 7, 64. Yulteiam deinde Philippas. 16, 18. Laudamas jampridem. II. Ep. 

1, 149. Terti coepit jocus. 2, 114. intra penetralia. Art poet 2. inclndere plamas. 189. 

Parturiunt montes. 304. Non tanti est. m.. 

20} Drd. a. f. 1. in. Collatio Dresdensis a. f. I. m. quam sub uno numero comple- 

ctimur Ad marginem codicisDresd. 3. nr 19. modo descripti qnatuorlibroram msctoram variae lectiones 

pigmento purpureo a manu recentiore, saeculi XYIII. ut puto, satis plane et dilucide adscriptae sant. 

Notantur litteris A, a: F, f: L, I: M, m: modo majore, modo minore littera promiscue, sedutraque 

eandem codicem indicante. Unde hi codices, qua aetate, qaa forma et habitu, non memoratur. 

!DFd. a. CoIIatio Dresd. a. Codicis a. lectiones ceteris freqnentiores ad omnia Hor. scriptii 

pertinent. Odarum titali quoque in Dresd. 8. ex hoc codice a. desumti, probabiliter etiam titali in 

Sermonibus et Epistolis inscripti. Codex a. quamquam non ita vetustus esse yidetar (nam legitar 

in eo Ulissei. I. Od. 6« et al.) bonas tamen et proprias lectiones haud paucas affert, e quibus 

notamus: I. Od. 12, 50. Caesaris f|ato data. II, 8, 24. curamaritos. 17, 13. Nec me Chime- 

rae. 18, 3. Nectrabes. III, 27, 17. trepidat tnmaltu. Epod. 1, 26. Aratra nectantur meis« 

5, 8. ant quid omnium. 16, 60. Uljssei. Carm. saec* 27. Terminus servat. I. Sat. 10, 21. 

causas exsudat. 68. fajLo delatns. II. Sat 3, 157, pereamve rapinis. 5, 11. aliqnid privum. 

I. £p. 2, 65. pellem laceravit. 3, 29. Sipatriae cupimus. 7, 89. Promittens persuadet. IL 

Ep. 1, 1. tanta pericula solus. 2. armis tnearis. 38. excludet jurgia. 

Drd* f. Collatio Dresd. f. Codex f. modo quatnor Odaram libros complexus esse videtar; 

nam in reliquis non memoratur. Recentiorem fuisse puto, propter lectiones Ulissei 

C.I, 6. et obiicere incolis. III. Od. 10, 3. nec magni habendum, propter vitiosas multas 

lectiones. Nonnulla tamen propria habet , e quibus memoramns: I. Od. 7, 32. intrabimus 

aequor. 8, 10. lurida gestat. 9, 7. Depone quadrimum. 26, 5. Quid mitridatem. 6. o 

quae frontibns. 82, 2. hunc per annnm. 14. et laborum. 87, 4. tempus erit, It, 10, 24. 

Prospera vela. 15, 2. Moles relinqnnnt. III, 5, 46. Firmasset actor non alias 

dato« 18, 12. Cnm bove pardus. 30, 10. perstrepit aufidus. 

Drd. 1. Collatio Dresd. 1. Codex I. modo Sermonum et Epistolarum libros, excepta 

Arte poetica, exhibuisse videtnr. Ex ejus lectionibas hasce memoramus. I. Sat. 8, 7. novisqae 

vetat. 19. quae vexant. 9, 29. letnm mihi triste. U. Sat 1, 6. peream modo, sinon. 2, 118. 

Ast mihi post longnm tempns. 128« pneri vixistis. 8, 204. violavit Atridem. 4, 24. 

Alfidins. 25. committere nervis. 27. Perlueris melius 79. frnsta lignrit. II. Ep. 2, 108. 

populi suffragia |)osco. 

Drcl. m. CoIIatio Dresd. m. Codex m. quatuor Odarum libros cum Epodis et Artem 

poet. continet. Ex ejus lectionibus has notavimus: I. Od. 17, 9. hoedilia. 18, 15. Extol- 

lens. 27, 18. Cessat volnptas. 28, 19. senum et juvenum. 32, 6. Qui ferus bello. 11« 

Od. 18, 1. nefasta te. 18, 25. Limitem clientium. lY. Od. 1, 2. RnrsnmbeIIa«Epod. 1, 6. sic 

contra. 5, t9, inferias m a r e. 6, 18. fr e t u s infido. Ars poet« 240. cantavitob hircam. 272. nec dicam. 

i i 

21) Ord. 4. Codex 4. bibliothecae Regiae Dresdensis chartaceus in4to sign. D. 

140. inter lignea tegumenta satis sordide habitus, continet Artem poet. Sermonnm librosll, 

Epistolarum libros 11« fol. 1 — 80. Hic liber saeculo XY. in Catalogo bibI«Regiae tribaitar.

21 

Sed saec. XYI. demnin scriptnm esse inde colligo , qnod post opeira Horatu in postrema Toln* 

minis parte fol. 81 — 106. liber eadem mann scriptus exstat: Petri Paali Fergeri Viri CUuitnmi ad 

Vbertimim Corariensem Liber de moribus, qui illo certe saecnlo confebtas est Nam Pet Panlns 

Yergems, Episcopns Capensis Istriae, legatns Papae in Inperii comitiiÔlôrmatiensibns a. 1541 

affoit, post ad Lnthernm missns in ejns partes transiit et a. 1565 Tnbingae mortnns est. Post 

Tergeri librnm de moribns additnm est VirgUU Moretum, fol. 106 — 108. Textns opemm Horatii 

purns, sine scholiis et glossis, non belle quidem, sed plane et explicate, Tulgari atramento pallidiore 

scriptus eodemqne atramento lineae ductae 26 — SO in singÎis paginis, nnllo usquam stigmate. 

Tituli et litterae eclogamm initiales minio pictae, litterae versnnm initiales minio notatae. Libmm 

in Italia esse scriptum, ipsa orthographiae ratio declarat, ntnichil, michi, com (cnm), mondo 

(mundo). Modus scribendi recentior, ut: millia, Jnpiter, cett Nnlla distinctio nisi per pnnctnm, 

eaque rarior. — Lectio, ut in recentioribns plerisque, valde manca et yitiosa. Terba 

passim omissa vel transposita, saepe deprayata. Yersus etiam rarias onussi yel transpositi. 

Textus tamen e bono exemplari mscto dnctus esse yidetur, nonnuUasque lectiones habet proprias, 

e qnibus has memoramus: I. Sat 1, 48. Forte feras humero. 81. lecto te affigit 97. melius 

serTO. S, 81. liquidumque ligurrierit 8, 10. quae vexant 11. Sat 1, 20. Cni male si palpare. 

21. Qnanto est rectins. 5, 3. iamne dolose. I. Epist 3, 1. scribere snmpsit 12, 21. 

sen porcum et cepe. 16, IT. Tu recte vives. U. Ep. 1, 33. ac luctamur. Ars poet Y. aegri 

insomnia. 135. Unde pndor proferre pedem. 185. nec pneros. 340. abstrahat alvo. 

22) Drcl. ft. Codex 5. bibliothecae Regiae Dresdensis chartacens in fol. sign. D. 

141. Saeculi XY. exeuntis est ; nam annus 1489 indicatur in pag. 21. extr. et 22. extr. Horatii A r t e m 

p e t fol. 1 — 13. exhibet, rudioribns et crassioribns litteris scriptam, scholiis et glossis obscuro 

et corrupto illius aetatis charactere scriptis instrnctam. Seqnitur PetronU poetae Satira usqne ad fol. 

21. denique Carmen Novem Muaarum fol. 21. 22. satis misemm. Horatianis snbscripta haec : ^tdnti 

OraeU Flacci liber ad Pisones Jimt foelicUer decimo Kalendas Novendtres. Non magni aestiman- 

dus codex. Scriptura rudis, immunda, propter multa sigla et compendia litterarnm lectu difficilis 

et taediosa, prava omnino el cormpta librarinm negligentem, indoctnm et imperitnm prodit Yerba 

passim omissa, transposita vel depravata. Orthographiae ratio misera. Litt f. pro v. freqnen- 

tissime, ut librum in Saxonia scriptnm pntes: fagus, fete(| fite, fetus pro vagns, vitae, 

yetet, yetus. orbes pro nrbes, herostes pro Orestes. Lectio nihil fere novi affert 

Pauca notavimus: Ars poet 10. Quodlibet audendi. 116. ant matrona p. aut sednla. 280. 

Edocuit magnumque. 378. Si paulum snmmo discessit. 414. poemata canto. 415. Occnpat 

extremum. 

23) Citll* M. Codex 1. bibliothecae Ducalis Gothanae Saec. XY. membranaceus 

in 8. maj. sign. H. Nr. 101. (descriptus in libro : Beitrage zur altern Litteratnr von Jacobs nnd 

Ukert. Leipz. 1835. Yol. I. Fasc. H. pag. 234 nr. 64). 80 foliis constat, quomm unnm in IH. Od. 

24. praepostere ligatum. Continet Odarum librosIY. Epodonlib. et Carm. sdec. Liberin 

membrana tenui et candida nitide eleganterqne scriptus. Prima pagina limbo picto oraata titnlnm 

habet litteris capitalibns inanratis hunc : Qînti HoratiiFlacci Venusini odarum Liber primus ad Mae- 

cenatem equitem Romanum foelicUer indpU, Litterae singulomm librorum initiales picta coloribus 

sigilla referunt, ductu litterarum inanrato; litterae eclogamm initiales minio pictae. Titnli sin- 

gulorum carminum et libromm quoque colore caemleo picti a scriptura codicis omnino differnnt,

22 

litteris Gothico charactere scriptis, cam ipse textns manam facilem Italicam prae se ferat In 

nltima pagina fol. 89. eodem caeruleo pigmento haec snbscripta legantnr: Quinti Horatii Flacd 

Femuini Odarum liber foelicitcr esplicit VII. Cal. Octohre» Mo. CCCCo LXVIII. Rap. Tra». ^ 

TiXcSg xaXcttg bxt} (sic}. In ultima pagina aversa nomen recentiore tempore scriptam legitar: 

Tarquinitu Caaeina; et in praecedentis foiii pagina adversa eadem Cascinae manu inter alia: 

AV molto magnifico signor mio phe. osa. Paginae omnes simplices versuum columnas habent, non 

dupiices; Tersuum numerus in singulis fere 22. Notolae passim inter lineas et ad margines ad- 

scriptae eadem manu. — Interpunctio rarios usurpata per punctum majus et minus, colon, interrogandi 

signum ( r' ) semicolon vel conuna, in hunc modum : Quassas' indocilis. Sigla et compendia 

scribendi pauca et usitata. Litt. e vel ^ pro ae, oe ubique, i vel purum i, vel puncto 

notatumi; W pleramque accentus habent. & pro e t frequenter. — Orthographia vocum vulgaris 

iilius aetatis; modo notamus , in hoc codice Maecenas semper scribi, et heu pro eheu. — 

Lectioipsa pro illa aetate satis bona et recta, haud pauca habet propria cognituque digna ; eaqae 

ex copiis nostris paulo diligentius excerpta lectoribus hic tradimus, quodBraunhardns, Y. D. qui 

in Praefat. ad Hor. opera Lips. 1833. sect. I. p. YI. hunc librum primum se contnlisse gloriatar, 

non justam in conferendo curam ei tribuit, sive in opere perficiendo nimis festinans, sive tali ne- 

gotio minus assuetus. Quare in lectionibus hnjus codicis notabilioribus referendis non quas ille 

omisit, sed quas in notis vere attnlit, asterisco notare satius duximos. I. Od. 3, 36. Prorupit 

Acheronta. 6, 15. Nigrum memnonem (c. Flor. 482.) 7, 14 mollibus.'*^^. iterabitnr.* 11, 

1. quem tibi, qnem mihi. 6. sapies.^^l^, 14. qui rex.* 15. Qui mare aut terram. 15, 32. 

Non haec pollicitus. 16, 2. Qoem Iachrymosis.^6. mentes sacerdotum. 17, ld« Disces 

laborantcs. 21, 4. Dilectam penitus Jove. 28, 0. Minos admotus.*86, 19. Divellatur aduU 

tero. 38, 8. bibentem Yite sub arcta. II. Od. 12, 18. certare loco.* 13, 11. te casurnm. 38* 

Qaid mirum si illis. 16, 80. minoit senecta. 17, 16. Justitiae est placitumque. 18, 8.hone8ti« 

elientes. 19, 17. et mare. III, 2, 25. cuncta silentio. 31. ante scelestum cedentera 

(non recte citat Braunh.) 8, 10. Enixns arces (Braunh. perp. e n i s u s). 19. incestusque vindex. 

4. 17. ab aphris. 86, inviolatns agmen.*5, 51. obstantes amicos. 6, 5. qui geris. 7, 8. 

Tyria merce. 8, 15. Profer in lucem. 23. lapso meditantur. 11, 6. Divnm tn mensis 

(Braanh. modo.Divnm) 19, 10. nocti mediae da p. auguri. 20, 10. dentes acuit superbos.* 

24, 8« mortis iachrjmis. 26,9. (ftva regis Cypram. 27, 66. aderant querenti. 29, 52. aliis 

benigna. IV. Od. 1,2. bella movens. 2, 26. in altum-tractum. 46. Vocis accedat. 6, 5. 

Inx bona patriae. 7.EffaIsit popalo. 13» omnibus heu et pr.0, 24. puerisqueprimi. 11, 11, 

flammae crepitant (sic conjec. Bentl.) 14, 5. lux habitabiles. 16. Anspiciis reppulit. Epod. 

1, 29. Nec ut supremi. 5, 65. munus infectum. 12, 2. quid mihi quidve. 11. jamque yibrando. 

17, 40. voles sonare. Carm. saec. 55. responsa ferunt. 

27) Otll. 9, a. Codex 2. bibliothecae Ducalis Gothanae, saec. XV. chartaceas 

in 4^0 , sign. Ch. B. nr. 61. (descriptus in libro Jacobsii et Ukerti supra landato p. 235. nr. 65.) 

Satis crassus liber, forma quadrata, corio rubro tectus, cujus partem vix dimidiam Horatii opera 

a fol. 28. ad 206. occupant (nam praecedentes paginae purae sunt). Alteram ejus partem varii 

libri reccntiores partim prosa oratione partim versibus scripti obtinent, de quibus Jac. et Uk. 1. c. 

p. 236 — 38 plenius egerunt. Horatii opera in hoc codice daabus partibus constant , quaram 

prior, a fol. 28 — 142. Sermones et Epistolas continet, omissa Arte poet In sinÎis 

paginis versns 16 inter lineas atramento ductas, inclusas lineis perpendicularibas, ana interi-

23 

ore , binis exterioribns ad marginem TeFsas. Scriptara Germanica satis pnra, plana et accnrata, 

atramento yalgari. Titulas haic volamini commanis in fronte fol. 28. minio pictas : ,,$. Oratii 

Flacci lAber Sermonum incipit, Litterae eclogaram initiales minio pictae, yersanm initiales omnes 

lineola minio 4acta notatae* Titali eclogaram omnioo desont, ptaeterqaam in £pist. I, 8l0«1#* 

nbi a 2. m. adscripti. Scholiis et glossis liber fere omnino caret (modo in Sat. I, 1, 68. foL 80 

Tantalos a labris, yox Germanica: ^^haapelzug^^ saperscripta, cam schol. ad marg.), Lectio 

passim a 2. m. matata* Yersas namerantur 250-1. a Sat I, 1. immixtis Epistolis temere confQsis 

usqoe ad flnem Sat. I, 10. fol. 106, b. Hi numeri in margine adscripti decimo cnique yersni 

eadem antiqaa manu, qoae codicem scripsit. Sequitur titulus a 2. m. scriptus: Q. Horatii Flacd 

Sermonum liber primm explicit. Licipit 2du8 foeliciter. velut in dialogum Trehanio loquUur. 

Denuo versus 1 — 1100 numerantur a II. Sat. 1, immixtis temere Epistolis usqne ad hnem codicis 

fol. 142. — Descriptus est liber ex antiquo mscto yel lacero yel confuse ligato* Ordo hic est: 

A. fol. 28 — 55. Sat. I, 1 — y.20. Tam nulla disctinctione sequitur IL Sat S, 129 — 0, M. 

ad fol. 71 , a. ubi sequitur I. Epist. 16, 67 - II. Ep. 1, 229. ad fol. 86, b. Tum a fol. 67 — 10», 

b. L Epist. 5, 27 — 16,66* A. fol. 102, b. — 117, b. Sat I, 9, 30 — IL Sat. 3, 129. A. foL 

117, b. — 133. II. Sat. 6, 91 — 1. Epist. 5, 26. A* foL 133 — 136, b. II. Ep. 2, 21 — 82. A. 

foL 136, b. — 138, b. IL Ep. 1, 130 — 2, 20. A. foL 138, b. — 142. Ep. II, 2, 83. usque ad finem. 

Honc codicem scriptum esse in altera Saec. XY. parte, ipsam chartae signum per omnia folia 

conspicuum, caput taurinum, quod stellam septem radiorum fert, anni 1466 apid Naamannura 

in Catalogo msttorum bibL Sen. Lips., prodit et declarat. Sed eundem ex antiquissimo et prae- 

stantissimo exemplari originem ducere , cum ipsa lectio cum optimis et vetustissimis quibusque li- 

bris plerumque, vel in orthographia vocum, consentiens, tum praecipue praeclara illa lectio de- 

monstrat, Sat. I, 6, 126. Ammonuit fugio campum lusumque trigonem: quam hic co- 

dex integram, sine rasura et sine punctis suppositis (ot in Bland. 1.) exhibet (modo in voce 

losumque altera litterae a lineola paulo altius producta, quod etiam alibi in hoc libro factom, 

ut in y. inluta II. S. 4, 84). Sic singularis haec lectio vetustissima, a viris doctis cupide arrepta 

(y. BentL), ex quo Cruquins e codice Blandinio 1. omnium antiquissimo eam vulgavit, sed post 

hujus interitum pro deperdita ab omnibus habita, in hoc libro etsi recentiore, nobis servata est, 

qoem tamen, cum in ceteris lectionibus cum Cruquiano illo non omnino congruat, ex alio quodam 

yetustissimo libro adhuc ignoto descriptum esse putamus* — Sigla et compendiascriptorae 

valgaria illius aetatis sunt: ae nusqaam, pro eo e pleramque, ^ rarius: oe raro, plerumque 

e. Litt. i accentu saepe, puncto nusquam notata. p9 post, 9 con, 2 et, nnietnisi, ai. Scri- 

ptura vocum vetustiorem consuetudinem fere sequitur : Juppiter (rarissime Jopiter) milia, belua, 

sncas, sollemnis, percontari, orguere, anguere, quidquam, quidquid (qnidquit) 

nmquam, Bais, iniciat, obiciet, tura cett. i et y rarius commutatae, sed hfi, h/^s pro hi, 

his, recentiore usu, rarius h temere omissum vel additum: erus, ortus, cyatus, carta, sed 

hedera, holus, cohercet, michi, nichil. cpro t, dprot, frequenter: Lacium, nequicia, 

condicio, ambicio, yelud, capud. p inter m et t plerumque insertum (temptatus, sump- 

ttts, emptor) sed temnens contemni, damnnm. Accusativi III. decL in is non rari: 

finis, omnis, redeuntis. — Lectio plerumque pura, recta et emendata, vitiosa passim, ubi 

yetusti exemplaris verba librarius legere neûiit, ut II. Sat. 2, 47. accipiens ere pro acipen- 

serej 50. historius pro praetorius. Inde etiam iitterae et syllabae haud raro distractae et falso 

inter se junctae, nt U. Sat. 1, 7. neque odor miret er ancti pro: nequeo dormire. teruncti. 

7, 88. mann caroit pro manca mit. I. Ep. 18, 42. Zethidis siluit, pro Ze&i dissiluit. E 

:

24 

lectionibus has afferimas: I. Sat 1, 76. Inyigilare. 2, 10. facit hoc vix cr. p.t, 28. prorsas 

et illi. 4, 24. minimam javat. 84. qai non jassa. ft, 70. Prorsas jucondam. 8, 10.inspectabant. 

10. 71. Saepe capat foderet. II. Sat. 1, 60. introrsus tarpis. 2, 28. color 

idem. S, 1. Si raro scribes. 22. Qoid scalptam. 120. servosye tuo quos. 4, 4. cum sic 

te tempore. 7, 57, Alternante libidinibos. 114. fallere noctem. I. Epist. 6. &0« transferre 

forum. II. Ep. 1, 20. pensentur. 2, S2. ornatur opimis. 44. ot Yeliem curTO. 

Citli* 9, b. Ejusdem codicis altera pars, afol. 147 — 206. Carminum quatuor libros 

continet sub titnlo: Mecenatem alloquitur Horatim in odi» aeu carminibus, Tum Epodon iib. 

sub tit. Carminum liber Ftus» Haec altera pars non minus insignis cognituque digoa quam prima 

iila. Mam post Epodos legitur memorabilis illa subscriptio, quam in codd. suisLeidensi et Reginensi 

aliisque (num ipsiusl dubito) Bentlejus invenit (v. ejus Praefationem), in codd, ParisYan- 

derbourg nr. E. saec. X. (Menteliano, nr. S, ap. Pottier} et nr. R. saec. XIDL. (nr. 16. ap. Pottier) 

Q. HoratH Flacci Epodon esplicit. Fettiua Agoriw Basiliua Mavortius v. c. et inl. es com dom 

es con». ord*, (i.e.vir clarissimus etinlustris, excomite domestico, exconsule ordinario) 

legi et ut potui emendavi conferente mihi magiatro Felice ortUore urbis Rome. Tum se- 

qoitor altera inscriptio ante Carmen saeculare aeque notabUis, nec ab ullo, quod sciam, adhnc pro- 

dita, quae in cod. Mentel. qnoqne (v, inf. nr. 41.) sed minns plena, exstat: Inc^t carmen eeeu- 

lare quod patri meo et matri meae cantaveram ad chorum puerorum puellarumque ad jipollinem 

et Dianam proeeutice tetracolos. Haec ipsa a Vettio Agorio pnto fuisse addita, onde sinon aliaHo- 

ratii carmina, at saltem carmen saecnlare illa aetate etiam decantari solitom, si non illis, qnibus 

olim compositam esset, at suis certe ac propriis modis coUigitur.') Scriptnra hujus codicis et tota 

S) Habemas igitnr in codicibaa qainqae sopra dictis (nam de aliis noQ conitat) carminnm Horatianotiim (Odanim 

dico et Epodon dnntaxat, non Sermonnm Epistolarumqne, qnod snbscriptio in cunctla iilis codd. Epodon 

libro «nbjecta est) recensionem a Vettio Agorio Basilio Mavortio, qni consnl Romanns fiiit sine 

collega a. p. Cbr. n. &fT (v. P. Relandi Fasti consnlares p. 694 — 96) Felicis Magistri ope factam et p«r 

plnra deinde, baud malta tamen, exemplaria a librariis post descripta propagatam. Quam tamen non ita 

magni fiiisse habendam, cnm res ita institaeretur, at bonas ille Mavortios textom recitaret, Feliz magister sonm 

ezemplom inspieeret et lectionom diversitatem indicaret, (qnod dicebatnr legere ct conferre) tnm ambo 

lectionem constitnereat, quae yera ipsis videretnr, recte judicavit Peerlkampins in Prae£ ad Horat Carmiaa 

p. XXII. boc qnoqne addens , nec nonc constare, qnantum MavorUo deberemns (cnm praesertim anias 

recensionis in illis codicibus inter se haudquaqnam ex omni parte conspirantibns vestiginm nuUnm appareat. 

K.) neo si aetatem Mavortii respiceremus (jam barbaram et ab Uoratianae lectionis origine longe remetam. K.) 

a tali recensione qoicqaam praestabile exspectaripotuisse. Hiscum consentit magnns G. Hermannns in Comm. 

de primo carmine Horatii, Lips. 1843. huic Vettii Agorii operae non mnltum tribaens, nt qnilocosdndnm 

interpolatos, velnt III. Od. 11, 16

2& 

Sennones et Epistotas complera, omnino di£fert. VersQS angiistias qaam in illa, nt fere 

triceni sint in singalis paginis, nec inter lineas transyersas scripti, sed lineis perpendicularibas 

atramento dactis terminati. In somma pagina linea transversa qaoqoe dacta. Pagînae omnes 

simplices , nasquam daplices versaam coiamnae ; sed ultimus tamen strophae cujusque versas in 

metris Sapphico, Alcaico, Asclep. III et lY. plerumqae praecedenti in eadem linea adnectitur. Lit- 

terae eclogarum initiales minio pictae, Tersuum initiales lineoia rubra notatae. £t in hoc codice 

Tersuum nuraerus ad marginem in decimo qaoqoe Terso adscriptas continoatar in daobus prioribus 

libris a T. 1 -> 1296. Tum tertius iiber suos numeros habet 1 — 818. dein quartas I — 557. 

Epodon liber 1 — 625. postremo carmen saeculare. Librarii manus in numeris consigândis non 

alia atqoe ipsias codicis fuisse Tidetur. Ceteram lacuna est in hoc libro fol. 176, a. obi postlll. 

Od. 10. T. 5. nulla distinctione facta staiim pergitnr ab Od. III, 16, 1. htclutam Danaen. — 

Odae omnes titulis instructae sont partim breTioribos, partim longioribns, passim ab altera 

mann, ut Tidetur, amplificatis. Pleromqne congrunnt cum Tetnstioribas msctis, Telut Graev. MoDac. 

2, nec non cnm ed. Yeneta 1478. Sed frequenter etiam proprii qoiddam habent. — In orthographia 

Tocam hic liber pleromqoe praTam iltios saecoli consoetodinem seqaitar, qoa litterae i 

et j temere confandontnr (ut Ericina, Cipri, Ciri, Troyco etc.), litt h temere addita 

Tel omissa (tore, thore, Tharenti, archana, etiam michi, nichil) p insertom inter 

mt et ms (emptns, ademptos, dempserit). Bachi, bachabor semper, et Jupiter, 

Affricos, dii, diis, nrgere; Toltos, Tultos, Tolgns, Tulgos, promiscoe. In non- 

nnllis tamen morem antiqoiorem seqoitor, ut Apolos, pelex, beloa, baca, litos, milia, 

obicit, abicit, neqoiqoam, Ulixei cett. i littera in hoc codice frequentissime pnncto notata, 

qoi raos nondnm prorsns invaluerat — Lectio in hoc codice minos pora et emendata qoam in 

priore parte. Yocabala subinde omissa vel confosa (ot: serTes dimidiom anime mee) Tersos 

etiam praTe diTisi (ot: nescios aore failacis. M iseri qnibos^ qnod in antiqoioribas qooqoe 

libris haod raro fit. Textas ipse com reliqois codd. ex Yettii Agôrii recensione profectis, Leidensi 

Menteliano, al. non omnino qnidem Tel in titulis Tel in Terbis congruit, sed tamen meliores Tetn- 

stiomm librornm lectiones plerumque sequitur , et cnm Tnricensi aliqoid cognationis, etiam in Titiis 

faabet, ot I. Od. 7, 13. Ac Tiburtini locos et praeceps Anio et oda. 22. ter uda 

Lyaeo. 10, 17. animos laetis reponils. lY. Od. 7, 7. ad almum. 10. imperitara. al. 

Praeterea memorarans: I. Od. S, 19. mare tnrgidum (a 1. m.) 8, 2. deos oro. 12, 15. 

Qui mare ant terram. 15, 2. Idaeis Helenam. 21, Non jam Lertiaden. II, S, 11, quo- 

. TiTentem, 

' 

Boinuiat Ad honc enim FlBTtam Felicem praeclara Theddorici Gothornm regis epistola exstat generod teasos 

pleoa apud Cassiodoram, Variar. Lib. II, 2. (ed. Genevae 1650. p. 48.) qna ipsnm laudibna oraatnm, at qoi 

majoram splendorem mferilis ac divitiis auxerit, ex Transalpina prorincia Romam ad consnlatam redpiendnm 

evocat} et altera Lib. III, 89. p. 109. ad eondan Felicem Consniem atqne Comitem, V. IIL Hinc soppleri 

potest notitia «pad RetandBm in Fastis consoL p. 679. exilin nec satis pleBt. — Alteram Flavium Felicempoetam 

Peerik. memorat, snb Thrasimondo Yandaloram rege (a. p. Chr. n. 496 — 522) Cartbagioe 

cojns epigrammata qoaedara tberinas a Thrasimondo factas celebrantia in Anthologia Burm. T. I. 

p. 481., aliodqoe poema, qoo se clericnm fieri copit, T. IL p. 680 exstat, qoo loco Bormannas hnjns etiam 

" ' >^ Felicis, Oratoris ac Magistri, meminit, non tamen com illo confondere aodet, qoam ad rem Peertkampios pro- 

[-, ^cliviorem se fert, oblitos nhairam, boc nomen illa aetate satis freqnenter inveniri. Qoid enim Africanns ille 

/n. poeta, pneterea Y. Cl. titolo praeditos, com nostro oratore Romaoo commane .\ babeat, non magis intelligitor, 

^ qgara qoibos caasis impoUam ana cora Vettio Agorio Constantinopolia eommigrasse ibiqoe Horatio emendando 

operam dedisse potemos. Ceterom haoc emendatioDeffl a Mavortio demum post coosolatnm gestom esse fa- 

'^ 

etam, Ipsa ejas sobscriptio declarat 

4

26 

': rÂ ". '. 

que obliqno. 14, 23. copressns. 17, 25. tom populas. II, 2, 1. Angastam amicL 9, 5. 

aliam magis. 23, 12. secnrim. IV, 1, 22, lyraqoe et Berecynthia del. tibia. 2, 87. meliusque. 

Epod. 2, 65. divitis examen. 5, 15. illigata viperis. 14, 18« veluti ducentia. .^, 

25) Citlft. 8. Codex 8. bibliothecae Dncalis Gothanae saec. XY. chartacens, in 

Fol. sign. Ch. A. nr. 717. (descriptus in libro Jacobsii et Ukerti supra landato p. 239 nr. 66). 

Hic liber plora Yariorum scripta complexus, fol. 1 — 13. Artem poet. continet hoc titulo minio 

inscripto : Horacii Flacci Artia poeticae liber* In fine minio subscripta legontur : Horadi Ftacci Ara 

poetica foeliciter finit. tum viridi colore subscriptum possessoris nomen : Sebaetianu* Brant (nobilis 

ilie Ictns, poeta et historicus, natus Argentorati a. 1458. Comes Palat. Caes. Cancellarius in patria, 

obiit 1529. In multis., quae scripsit, Navis ejus Narragonia s. da» iVarren«cAt^, celebrata, 

quam Jac, Locher, Horatio 1498 edito notus, Latinis versibus reddidit) et annus 1476 minio 

adscriptus. Yersus inter lineas pigmento pallide rubro (quali nostra aetate ntimor) ductas 18 — 19. 

Spatia et supra infraque paginam et in utroque latere lineis rubris inclnsa ad scholia et glossas 

excipiendas, quae et inter lineas et in margine satis multae leguntur, a. 2. m* nonnullae et verba 

in textu correcta paliidiore atramento. Litterae initiales inter lineas perpendiculares binas 

colore rubro vel viridi notatae, initiales singularum operis partium variis coloribus artificiosius 

pictae. Scriptura Germanica, orthographia ilia aetate vulgaris;. p pro ae semper, sed oe serva« 

tur (moestus, hoedus, infoelix etiam) h in vocibus temere additum vel omissum, hi^s pro 

his, quum semel pro cum. Accusativi III. decl. semper in es terminati. — Lectio satis pura 

et emendata, pauca modo errata habet et e bono exemplari ducta esse videtur. Locos hosce 

notavimus: Ars poet. 56. si possim. 61. interit n8U3.69. gloria vivax. 127. Qualis abinitio« 

163. in vitium verti (flecti superscr.) 167. qnod permutare (mox supsc. a. 2. m.) 221. 

Et mox agrestes. 289. Edocuit 814. Qnid sit conscr. quid jud. 334. dicere verba. 848. 

vult manus omnem (admarg. et mens) 871. nec scit quantum. 878. Si paulum summo vergit, 

descendit ad imum. 884, vitio est remotns. 399. vox ipsa. 445. bonus et sapiens. 

26) Catg. 1. Codex 1. bibliothecae academicae Gottingensis saec. XY. bom- 

bycinus in 8vo maj. tegumentis corio badio obdnctis, ducentis circiter foliis constans (non enim 

nnmeris consignata sunt). Horatii opera omnia continet, hoc ordine: Odarnm libri lY. 

Epodon lib. Carmen saec. Ars poet. Epistolarum libri II.SeriAonnm libri H. In 

extrema parte libri addita est coUectio phrasium et sententiarum s. tit. ,,EIegantissimi dicendi 

modi e multis auctoribns comparati." sed ea a recentiore manu, a scriptnra codicis mnl- 

tum diversa. — Hic codex, qno Gesnerus olim in editione Baxteri repetita (v. ejns praefat 

p. Xyil.) sed panlo negligentius est nsns, in charta bombycina satis alba ac laevigata plane, Inculenter 

accurateqoe scriptus, inter recentiores Hor. codices primum facile locom obtinet, cnm 

propter religiosam eruditi librarii in exarando cnram et diligentiam, tnm propter codicis antiqni, 

nnde hic liber transcriptns est, snmmam praestantiam, Paginae omnes simplices habent versnum 

columnas. Versus in singulis paginis 24 inter lineas stilo ductas lineisque perpendicolaribns utrim- 

que terminatas scripti. Tituli in Lyricis usqne ad Epod, 9. pigmento pnrpureo, quali hodie 

utimur, non minio, superscripti cum titulis edit. Florentinae Landini 1^2 et librornm inde du- 

ctorum plurimnm conveniunt, modo in Flor. plemmqne breviores snnt, v. c. I. Od. 4. ^^bwiiat 

Sestium virum coTUularem ad voluptnoaam vitam, paranetiee dicolos distropho»}^ Gott 1. ^^lnvitat 

P, Sextium consularem ad vitam voluptuoaam.''^ Flor. I. Od. 6. ,Âgrippam a rebua geatia et

27 

Varhim ab eloquentia laudat.^^ 60 tt. 1. Flor, I. Od. 8. AUoquUur Lydiam meretricem (mer. 

deest in FlorO ne in Syharim adolescentem crudelia tit. 6ott,l. Flor. Glossae inter lineas 

etscholia ad marginem ex antiqais scholiastis, Acrone potissimam, pleramqae sumta, eodem pigênto 

parpareo atque eadem manu, qua ipsi versus, scripta, in Lyricis usque adElpod. 0. per» 

multa leguntur ; in Arte poet. in Epistolis et Sermonibus fere nulla apparent, praeterquam ad Sat. 

n, S, 854. scholion ex Acrone. Sed margo in priore libri parte ex humore madidns olim factus 

est, unde litteraram robor partim eyanait. — Scriptura hujos codicis aequabilis et accurata 

saec. Xy. circiter medii est et similitudinem aliquam tjporum in vetustissimis libris prelo expressis 

refert. Littera i plerumque puncto notata, accentu (î) rarius. (o graecumpro Interjectione opas- 

sim; ae et oe diphthongi plerumque apparent (Maecenas semper} per e vel ^ rarius expressae. 

Sigla et compendia scripturae pauca et npta. b* i. q. bus, '/et, 'N* enim. — Orthographia 

Tocum antiqua pleromque: Juppiter, Hadria, Tybnr, Tyberis, temptare, 

sydtts, loetum, lachryma cett Accus. III. decl. in is frequentes, sed passim correcti. — 

Hunc librom ex Italia olim esse advectum, ex inscriptione transversa ad marginem folii secnndi: 

JSs libr. Congr. S. Mauri Romae. coHigitur. Sed in Italia esse scriptum, non a£Firmaverim, quod 

manam Italicam desidero. — Lectio hujus codicis recta plerumque, pura et emendata antiqni 

exemplaris, unde fluxit, virtutem declarat. Eadem quod non in titulis solum, sed multis qnoque 

poematum locis cum Florentina Landini a. 1482 conspirat, etsi in multis differt, communem tamen 

ntriusque fontem fuisse, probabiliter statuere videmur. Ex ûs lectionibas nonnuiias afferre pla- 

eet: I. Od. 1, 7. Hunc si nobilium (ita Flor.) ad marg. mobilium. 2, 2. rnbenti (ita Flor.) 

sed e superscr. 7, 31. pellite curam. 9, 14. Quem fors (sors Flor.). 12, 28. Stella refnlsit« 

^Tar. lect add. sidera fulgent (ita Flor.) sed punctis notata. II. Od. IS, 23. sedesque de- 

scriptas. 40 timidas — lyncas (sic Flor.) 17, 22. Consensit astrum. 20, 3. nec interris. 

nL Od. 3, 55. debacchantur ignes. 11, 52. scalpe querelam (scnlpe Flor.) 16, 17. Crescentem 

inseqnitnr. 19, 27. Rhode (Chloe Flor.) 27, 48. cornua tauri (sic Fior.). 28, 6. et 

Teluti. 29, 64. Anraferat lY. Od. 12, 11. Delectante deum. Epod. I, 84. autperdam ne- 

pos. 5, 37. Exsucta uti. 65. munus infectnm. I. Sat. I, 62. tanti quia. 84. te salvum. 11. 

Sat 1, 5. Quid faciam, perscribe. 73. Cnm illo discincti. 70. diffindere. 2, 27. non vesceris. 

28. cocto non adest 121. tnnc pensilis. 3, 1. Si raro scribis. 90. patrimoni scnlpere. 

U. £p. 1, 78. ac praemia. 2, 32. omatur opimis. 

27) Cvtif. %. Codex 2. bibliothecae academicae Gottingensis saec. XV.membranacens 

in 8^0 min. 00 circiter foliis constans (numeris enim signata non snnt) Horatii sermonum 

libros U. tum Epistolarum libros U. continet, exclusa Arte poetica. a. 1784 ab nltima 

Hesperia (i. e. Hispania? I. Od. 36, 4} a Tychsenio Gottingam perlatus (MitscherL proleg. p. 

XXyU). Hic codex in membrana candidissima perquam nitide •eleganterqne scriptus, litteris formam 

earum qnae prelo exprimnntur plane referentibns, scriptnra, qnam antiquam typographi appel- 

lant Singnlae paginae 18 habent versns scriptos inter lineas stilo dnctas. i littera plerumque pnra, 

saepe puncto notata. Litterae initiales variis coloribus et auri lamellis nitide pictae. Tituli cum 

prima cnjnsque eclogae voce caemleo pigmento scripti. Scholia glossaeqne omnino desunt Hic 

liber sine dubio snb finem demnm saecnli XY. scriptus multis in partibns cnm editis vetnstis con- 

Tenit, praecipue Yeneta a. 1478, cnjus etiam titnlos habet in ipso qnoqne deficientes, nbi in illade- 

snnt Yernm tamen non ex libro typis expresso, sed ex codice aliquo mscto non optimae notae 

originem doxisse, ipsa lectio declarat, innomeris qaidem vitiis obrnta, in Sadris magis etiam qnam 

4»

28 

in Epistolis, sed a libris prelo expressis haad raro discedens. Librarias tam soliers in scriptora, 

quam hebes et radis in arte, obseara exemplaris sai lectione saepe in errorem indactns esse tI- 

detor, praecipue in litteris r et s inter se commatandis. Lectiones Satiramm nonnntias hic afferre 

libet I. Sat 1, 2* laadat diversa. 10. sub galli canta. 14. te ne morer. 10. nolant. 6S. 

miser esse. 65. sordibas. 72. at pictis. 04. nec facias. 2, 12. Fnsidios. 14. mercedes 

exigit. S, 84. snb pectore. 48. parvis faltam. 58. pingnis damas. 62. At non incaatoTT. 

neqaeant. 81. trepidamque. 4, 87. Ex qoibus. 116. Sed mihi sat si. 5, 1. me cepit. 

6, 6. ignotos ant me. 83. yirtatis honor. 7, 21. Acres concnrrant 10, 8. haec qaoqne 

virtus. S6. Albinns. U. Sat. 1, 18. Dnm res ipsa. 31. male cesserat. 70. diffingere. 

2, 14. extalerit fastidia. 122. com daplice fico. 3, 2. qoaeqoe revolvens. 17. Ye- 

ram hoc consilium. 50. anas ntrisqoe. 211. immeritos dam occidit. 216. Rosam aot posillam. 

210. Quod si qui. 225. Yincit enim. 240. solidum absorberet ') ' r 

- 1.'. - 1 . 

28) CSrfiev. Codex Graevianos, vetostissimus ac landatissimos saec. X. membranacens, 

hodie in codicibas Harleianis Musei Britannici nr. 2725. servater. Horatii opera omnia sine dubio 

olim complexos, post mutilas, avulsis pluribas membranis et dispersis (ut Broukhusins notavit) in 

doctoram manus pervenit. Continet, ex vetnsto ordine, Odarum libros lY. Artem poet. Epodon 

librum, Carmen saec. Epistolarum lib. I. osqae ad epist. 8. v. 7. quo loco lacnnam 

habet usqne ad H. Epist 2. v. 20» Hanc epistolam excipit Sermonum lib. I. usqoe ad sat. 2. 

y. 113. in qoo liber deficit, at reliqoae omnes satirae desiderentor. Scholia habet non paoca, 

partim ex Acronis et Porphjrionis commentariis excerpta, partim propria, quibos sententiae explican- 

tur. Hic codex, omniam fere celeberrimus, primom JOk Georgii Graevii (nobilis illius alomni 

Portensis) fuit Trajecti ad Rh. a quo Bentleio ad eios osos est commodatas et transmissos, nt 

ipse refert in praef. ed. Lips. p. YI. (,,Vetustissimam sane exemplar annorum facile DCCC, eni 

„tamen Epistolarum et Serraonam pars magna deerat, suppeditavit et hac transmisit praestantissi- 

„mus Graevias 6 (.laxaqiTqg^ post eios obitum in bibliothecam SerenissiuH Electoris Palatini com 

„reliqna eius libraria suppellectile concessit") Quanti eom vir summus fecerit, pluribus commen- 

tarii tocis ipse indicavit, ut I. Od. 15, 21. „praestantissimi mei codices Graevianus et Reginen- 

sis.^' cett £x bibliotbeca Palatina qno caso in Harleianam migraverit, non reperimos. Certe 

eundem esse codicem Harleianum A. Nr. 2725. saec. X. quo Cembios in apparatn critico ad edi- 

tionem suam a. 1702 est nsus, Obbarius V. CI. de codice Graeviano agens in tibro: Zeitsctuift 

fnr Alterthumswissenschaft a. 1840. Nr. 6 et 7. tacolenter demonstravit Nam nen solom iisdem 

prorsos locis , qaibos et apud Bentleiom et in schedis Brookhusianis (I. Epist 8. v. 7 — U, 2. 

y. 20 et I. Sat 2. v. 113.) Combii qooqoe codex itle deficit, sed in leetionibas etiam inde 

altatis fere totos cum Graeviano conspirat, qaantura quidem ex collationibos a Graevio, Bentleio, 

Bormanno et Broukhusio factis, qoae nobis ad manas sunt, jndicari licet. Ubi Combii lectio a 

3^ In fine hajas libri breviorHoratii vita legitor, eadem qoa codex ipse inanii scripta nec naqaam, qnod 

jiciam, adhac vulgata, qnam hic primam afferre liceat. 

„Qa. lioratias Flaccus natns Venngiae ante diem VI. Idanm Decembr C Geta L. Torqnato cow. Ez 

ordine iibertioornm patre Horatio facultatiboa modicis. Ab ineunte etate ioter stndia edacatiis: AtbeMt pro- 

fectus philosopitiae operam dedit: sectae Epicuri haesit quae tunc communis multaram gentiam erat. Bello 

civili in MacedoDia sub M. firuto tribuiius militum : Mecenatis deinde opera Octavio Caesari qui postea An- 

gustiis fuit in amicitiam receptus. Decessit Romae annum agens LXXVII. relicto herede Augusto. Sepultni 

est in campo Exquilino in ortis Mecenatis " Dc reliquis poetae Vitis v. not. 5. ad Nr. 40. Lips.4. i"-i^.

20 

Broakhnsiana discedit, qaod haad raro fit, (exemplis I. c. allatis addimas modo ex Sat. I, 2, r. S. 

Tigiiii. Br. 12. Fasidias. Br. 29. sabdacta. Comb. 45. qoidam-ferro. Br. caidamferram. 

Comb. 51. manificam. Br. 64. Silie. Br. 68. yidenti. Comb. 90. Ijncei, Comb.) 

di£Ferentiam iiiias incariae ac socordiae magis qaam hojas tribaeodam esse com Obbario sentio. 

Broakhasii enim collatione (qaam ad marg. ed. Heinsianae a. 1612. adscripsit, nt sapra p. S. 

indicayimos) nihil potest esse fidelios et accoratios, ot qai et orthographiae varietatem nbiqoe notaverit, 

et scholia sais locis exscripserit, et titolos eclogaram omnes exhibaerit, qoos Barmannas 

in sylloge saa prorsas emisit. Sed idem codicis Leidensis titolos omnes exscripsit cam Graevia- 

nis pleramqae ad yerbam congraentes, nt ex ano eodemqae exemplari docti esse yideantnr (ex. gr. 

L Od. 4. Paranetice dicolos ad Sestinm Qairinnm. 5. Prosphonetice tetracolos 

ad Pjrrham. 6. HjpOthetice tetracolos ad Agrrppam. 7. Paranetice dicolos 

Planco. 8, Erotice dicolos ad Lydiam. cett. Ita in otroqae> In singalis lectionibas Barmanni 

collatio com Broakhasiana non omnino consentit, qnod exemplis probabimos. I. Od. 2, 12. 

damnae. Bnrra. dammae. Br. 6, 8. Uljxei Brm. Ulixei. Br. 13, 19. qneremoniis. Brm. 

(qnod alia mana adscriptam coU. Graey. ap. Bothiam docet). diyolsasqae prementibns. Br. 

2H, 5. acinacift Brm. acinaces Br. S5, S6. mannm Brm. manas. Br. III. Od. II, 46. demens 

Brm. etemens Br. 24, 49. materiem. Brm. materiam Br. 25j 18. est + Brm. est 

Br. 26, 9. regis Brm. tenes. Br. 28, 9. in yices. Brm. inyicem Br. lY. Od. 1, 9. in 

domnm Brm. (et Bentl.) in dorao. Br* 11« camitabere, in marg. comm-issabere. Brm. 

nil notayit Br* 20. capria. Brm. ejpria. Br. — In orthographia yocom cod. Graey. 

antiqoom pleramque osom, sed non constanter seryat : Joppiter, Mae^cenas, (Mecenas), 

Bachns, Apnlns, her-es-, baca, belna, caelam, caena, praeliam, qoicquid (semel 

modo qoidqoid)- qoicqoam ne-qoiqaam, qnicomqae, o-tcnmqoe, nomqoam, amqnam, 

(sed qaanqaam}yolgos, yolnos^yolt, Yolcanos, eyelsis pleromqoe (sedyolpes) orget, 

orgoet, litos, littos, incomptos, tempt-are, dampsom, deicere, inicit, obicit, dii, 

Pompilii, Tarqoinii* e pro a e yakgare, sed^ ae, o e diphthongi in yocibus satis freqoentes. i etj 

promiscoe- (nimph», phrigom, tjbar, njmbi). h temere additam yel omissam (Asdrobal, 

Hasdrobal, tjma, carta, oorda, orti, archana, Hiberia): yicinm, canicies, capod, 

yelod, fare-tra, passim. Accosatiyi tertiae decl. in is crebro inyeniontar. — Hojas codicis 

sex haod minos coUationes factae sont : a) Bentleii. b) Graeyii, in margine ed. Henricopetr. I., 

qaa§ in bibliotheca acad. Heidelb. seryator, onde Bothios lectiones excerptas in Annotatt. ad Horat. 

exhibait, sed modo ad Od. lib. I. II. osqoead lib. IH. initiom pertinentes. c) Jani Brookhosii 

ad ed. Heinsianam a. 1612. sopra indicata, qoam Graeyiani codicis esse, Obbarios I. c. praeclare 

probayit d)Ejasdem Brookhosii alteraad marginem ed. Ascensianae a. 1529. adscripta, 

qoae in bibliotheca Bodlejana seryatar, at refert Mitscherlich. proleg. p. VII. e) P. Bormanni, 

qoam sopra p. S. memorayimos, non commotanda com leetionibos cod. Leidensis et Zolich. qoas 

Nic. Heinsii mano scriptas P. Bormannos com Bentleio commonicayit (y. Bentl. praef. p. YI). 

C. Combii, in ed. operom Hor* a. 1792. 93. de qoa paolo ante egimus. Tertiam ex his omniam 

accoratissime factam potamos. 

29) CSpll. V. Cedex 1. bibliothecae Dacalis Guelpherbjtanae saec. XV. membranaceos 

in Fol. min. sign. God. 108. cojos notitiam dederont Ebertos in Catalogo mscptoram 

bibl. Goelpherbjt p. 88 nr. 433. et paolo pleniorem sed param accoratam Mitscherlich. V. CI. i« 

£d. Carm. P. II. praef.p. Y. Satirarum lectiones exhoc codice accarate excerptas Schneidewin.

80 

V« CL olim benigne nobiscnm communicaverat, nnnc et hnjns et aliornm qninque codicnm Gnelpherb. 

cnm duobns Schoiiastarum veterum codicibus nsum propriamque cognitionem Schoenemanni 

y, CL hnmanitati debemus. Qnare cnm antea trinm modo codd. Gueiph. lectionibus excerptis uteremnr, 

nnnc ex propria aestimatione de hisce sex libris mss* judicare nobis licet. — Hic ergo codex 

Gud. 108. cui primum inter Guelpherbytanos locum viri docti merito assignant, omnino, licet re- 

centior sit, in melioribus et splendidioribns poetae nostri habendns. Mnndissime enim et accura- 

tissime in membrana satis alba et iaevigata ab initio ad fioem eadem mann scriptus, marginibns 

amplis ex omni parte relictis, decora specie, tegnmentis corio purpnreo obductis e bono et emen- 

dato exemplari originem duxisse videtur. Foliis 104 non signatis constans , ab initio mntilns, 

continet a carm. I, 23. Odarum libros lY. £podon libr. Carmen saec. Artem poet» 

Sermonum libros II. Epistolae desunt. Columnae versuum in singnlis paginis simplices ver- 

sibus 28 constant, scriptis inter lineas stilo subtiliter ductas, binis utrimqne perpendicnlaribuB 

terminatas. Litterae et librorum et eclogarum initiales omnes parva sigilla referunt variis colo- 

ribns picta circa litteras auri lamellis factas ; librorum qnidem paulo ampliora snnt. Litterae vergnnm 

initiales eodem quo ipsi versus atramento pallide nigro scriptae simplicissimae, a textu paol- 

lolnm semotae. Tituli in Lyricis et Epodis plerisque breviores pigmento pallide rubro inscripti, 

velnt I, Od. 25. Ad Lidiam. 26. Ad Musam de Lamia. 21. Ad sodales suos. 28. Archytam 

philosophum alloquitnr. 29. Ad Iccium. 30. Euctice yeneri.iy, 1. AdBavinm 

Maximum! Sermones titulis carent yersuum numeri modo in Artis poet decimo quoqne 

versn a. 2. m. adscripti. Scholia glossaeque omnino absunt. Correctiones pefpaucae et verba 

omissa ac suppleta fere in Epodis modo. — Scripturahujns codicislucnlentissima, explicata et aequa- 

bilis indolem puram , rotundam, minime angulosam scripturae Italicae s. Romanae recentioris refert, 

qnalis Saec. Xy. demum snb initia artis typographicae excoli coepit, hac ipsa nimirum iuvante, 

nt cujus elegantiam librarii aemularentur. Quare hic codex et alii ejus aethtis, velnt Gotting. 2. 

noster, cnm libris Saec* Xy, in Italia per tjpos accuratius expressis plnrimum habent simiiitudi- 

nis, nt Gothici characteris, quem libri mscti saec. XIII. et Xiy. etiam prae se ferunt, quemqne 

typographia Germanica proprio modo excultum post etiam servavit, nuUum omnino vestigium exstet. 

Litterae enim majores non unciales antiquiornm codicum, sed capitales omnes, quibns et Artis poet. 

V. 1. scriptns. Litterae ndnores ad formam minusculae Romanae qualis saec. X. fnit. , prope 

accedentes, tjpos librorum Italicorum saec. Xy. (velut yenetae nostrae 1478. al.) referunt. In 

his litteris s finale ubiqne, d, non ^, r, non i, n, non v. t iam supra lineam escendit. yetnsti 

nsus nuUa, recentioris multa indicia, in quibus i puncto ubique notatum, ij prins insolitum (dij, 

triuijs) (B siglum (phoebus) (S; siglum, ductu non aotiquo sed qualis tjporum hujus aevi est» 

Tum praecipue recenti more a vetustis codd. alieno, maioris litterae usus post ponctum et inter- 

rogandi signum in mediis versibus frequens (v. c. I. Sat. 1, 90. metnebat.Athnncliberta.10S.com- 

ponerel Non ego avarum). His de causis vere impedior, qno minus hunc codicem cum Eberto 

in Catalogo mss. ad saec. Xiy. referam, a cnjus indole tota specie abhorret; saecnloXy. potins 

vel medio vel paulo post medium periti librarii sollertiae eum attribaere cogor. Ceternm inltalia 

esse scriptum, vel ipsa orthographia demonstrat. Nam quom semper legitur pro cum, autnnnos 

pro autumnos. praeterea notamns * Mecoenas (hocipsnmrecentius) Salustius, Lncillins, 

foelix, lachryma, quicunque, percunctor, hostia, habunde cett; sed mihi, nihiL — 

Lectio hnjus libri plerumque sana, recta et emendata, verbis rarins transpositis, mutatis saepins, 

rarissime omissis, multa habet propria cognituque omnino digna, licet ex librariornm ingenio, nt fit 

in recentioribns msctis plerisqne, haud pauca profecta sint Lectiones ex Odarnm libris et Epodis 

r

01 

excerptas Seebodias Y. Cl. in Bibliotheca crit. 1820. T. L Fasc. 2. p. 156. sq. volgavit. Ex 

Satiris nonnollas hic afferemos: I. Sat* I, S. laodat. 19. nolont. 31, tota recnrrant. SY. 

Nosqoam prorepit» 88. patiens* 40. Nil obstat. 49. Qoi nihiL 55. de flamine malle. 60. 

me exibilat. T9. optarem. 89. retinere velit 90. operam perdes. 95. LJmidios. 101. Qai4 

igitor snadesJ — Nevios — Momentanos 104. vappam jobeo nebolonem. 105* inter 

tanam. 109. ac laodet potios. 116. eontes. 121. potes ideo non amplios addam. 

C, lY. patribns diris. 71. doferbait ira. 78. Desine sectari matronas. 80. Nec magis 

haec inter. 83* Adde haec qood* 86. apertos. 8, 24. est amor hic 25. proTideas. 

76. excindi. 87* misero tristes yenere calendae. 106. ne qais adolter. 133. solos sic 

rex — vellent 4, 3. ac for. 25. elige torba. 57. excipias si. 44. vitatom qoodqoe 

petitom. 141. veniet — aoxilioqoe. 5, 1* me cepit. 13. aes dum. 37. demom orbe. 

69. grandi sic* 6, 1. qoisqois. 5. pleromqae. 7. Dom referre. 89. de saxo cives et 

tr. 53. possim caso qoi te. 60. narro et respondes. 85. metoit sibi. 127. interpel- 

lat. 7, 6. dirus homo. 28. moltum atqoe fluenti* 8, 12. in agro. 9, 3. occorrit 4. 

Apprensaque m. qnid ais. 7* hinc ego* 19. qoid agam non sum p. 38. huc ades.70. 

mihi onqoam. 10, 18. onqoam vidit — nec simius. v. 33. deest. 43. Fata canis. 86* 

simol et te. Sat. 10. incipit ab: Nempe incomposito. Sat II, 1. 62. te capiat 69* populiqoe 

tribonom. 71. a valgo scena — remorat 79. hinc diffingere. 4, 44. fecondae 

leporis. 5, 59. qoicqoid dico. 101. Heres aodieris. 8, 4. iratom stomachom. 14. 

Qoom sacra fert cereris procedit 

80) CSpll* t9. Codex 2. bibliothecae Dacalis Goelpherbytanae saec. XY*char- 

taceos in Fol. maj. sign. Helmst Nr. 333. cojas notitiam dedit Ebertus in Catalogo p* 88. nr* 

484* et aliquanto pleniorem Th* Schmidius Y* CI. in £d. Epist T. U* p. 259. nr. 4. Uic liber 

bona et decora specie, frontibus rubris, tegumentis ligneis corio suillo figuris impressis omato 

obductis, Horatii opera omnia continet, hoc ordine: Ars poet Sermonom libri H. 

Epistolarom libri II. Odarom libri IV. Epodon lib* Carm. saec. Hiccodexin charta 

satis alba ac firma perqoam nitide eleganterqoe scriplus, 155 foliis constat non signatis. Singulae 

paginae columnas versnum habent simplices, 24 versibos constantes scriptis inter lineas cerossa 

doctas sed pleromqoe deletas, marginibos foliorom latissimis relictis. Librarios in primae paginae 

gommo margine nomen soom inscripsit: Iha. Maria Jeronimua. Post Epist II. 2. sobscriptum: 

Deo gratias. Amen. et in extrema pagina post carmen saec. Et 8ic est flnis. Scriptnra 

hujos codicis, plana aequalis et explicata, magnam habet similitudinem cam libris saecolo XV. per 

typos accoratios expressis. Litterae librorom (Art. poet* Serm. I. Epist. I. Od* I.) initiales anro 

variisqae coloribus splendidius omatae, eclogarum initiales omnes vel minio vel caeruleo pigmento 

artificiosius effictae. Litterae majores onciales sont, minoscula inter Romanam et Gothicam me- 

dium tenet. e pro ae ubiqoe; i poram plerumque, accentu (i) saepius, puncto (i) rarius notatnm 

d obiqoe, non d. r et i promiscoe ; f et s in fine vocom promiscae ; u. pro v. semper* Sigla et com- 

pendia scripturae fere noUa. Interponctio simplex, per ponctum majos et mmus, semicolon (i^) 

etiam pro interrog. signo. -^ Orthographiae ratio (michi, nichil, habunde) et tota scripturae 

indoles librum in Italia olim exaratom prodont Praeterea legitor: Jopiter, Mecenas, 

Bachos, perconctor, milia, menbra, dampnom, tempto, tempnens, conpiIent,hostia, 

habeas, (sed olos) pulcri, velot, velod, etc* Glossae inter lineas et scholia ad mar- 

gines non nimis frequentia per totam iibrum a mana saec* XYI* misere et obscure adscripta

82 

Lectio hnjas codicis non aeqne praestans atqae scriptara, haad raro cormpta est aC ffiendosa, to« 

cibas vel transpositis vel depravatis, rarias omissis, saepe perperam additis. Etiam toti yersa^ 

passim desant Maita lectionis vitia a posteriore mana correcta. Qaare hic liber etsi «d anti- 

qoioram laadem non accedit, non tamen contemnendas, qai saa etiam bona habeat. Lectionis varie- 

tem ia Lyricis Jani, in Epistoiis Tb. Schmidias pabiicavit* Nos modo e Satir. I. 1. excerptam 

hic plenam exhibemas. t* 1. qoam sibi sorte. 2. seo sors* 7. occoritar. 8. Momento cita. 

0. iegnm jarisqoe. 11. qoi a rare — in nrbem (^st -|-} 12. viyentes (ecorr.) 19. noinnt 

21. nec se fore. 25. Qoid vetat (qois saperscr.) 26. velint elementa n t d. SS. nam exempl* 

est. (haec vox. a. 2. m. parenthesi inclosa). 88. patiens. S9. demoveat neqoe hiems. 46. plns 

ac meas. 53. plas laodes cumeris. 55. mallem. 59. tantolo eget (ex corr.) 60. neqne 

vitam. 64. id faciat. 71. et tanqoam (parcere - pictis tanqoam a. 2. m. adscr.) 7S. Nescis qno 

valeat 79. optarem. ^l. te afflixit. 8S. reddat natis. 85. oderont te noti. 87. mercaris 

(merearis corr.} 88. At si cogn. 91. In campom — fretos (frenis corr.) 02. comqae 

habeas. 94. ne facias. 95. Umidios. 97. Non nonqnam (n. deletam a. 2. m.) melios servo» 

101. Qaicl igitor mihi saades — Nevios. 102* momentanas. 106. nemo ut avarns 

(nemon corr.) 110. distantios (distentias corr.) 115, suis vincentibus* 118. contemptns 

(contentns corr.) — vite. 

Sl) CSpll* 8. Codex S. bibliothecae ducalis Goelpherbytanae, saec.XIII.mem> 

branaceos in S''^ maj. sign. Gad. 185. cujos notitiam dederunt Ebertus in Catalogo p. 88. nr. 

4S9. 40. et Th. Schmidias V. CL in Ed. Epist. T. IL p. 259, nr. 3. qui Epistolarum lectiones 

inde excerptas volgavit. Hic codex satis bona &pecie, tegomentis corio parporeo obdoctis, sed intns 

minus bene habitus, foliis nonnullis laceris, deficientibus aliis, haec continet: Horatii Artem 

poet. ab initio motilam, a v. 119, cum lacuna a v. 278 — SSS. tum Epistolarnm libros II. 

fere integros, deficiente modo loco I. Ep. 17 v. 44 — 50. postremo Sermonum lib. I. nec eum 

integram, deficiente uno folio Sat S, 17 — 7S. altero Sat. S, 128 — 4, 43, Finitar in Sat 10» 

V. 62. Singulae paginae versus 28 habent scriptos inter lineas plombo vel cerossa doctas, binis 

perpendicularibus terminatas stigmatisque in marginibus signatas. Scriptura satis pingais, licet 

minns elegans, plana tamen et explicata, indolem saecali XIII. omnino prae se fert, sed a fol. 39. 

aUa atqoe in priore parte esse videtor. Litterae et librorom et eclogarom initiales minio arti- 

ficiosius pictae, versuum initiales omnes lineola rubra notatae. Sigla et compendia scribendi 

non multa et usitata. Scholia omnino desunt Glossae paocissimae a 2. m. in Epi- 

stolis aliquot superscriptae. — Hic liber omnino parvi aestimandus, ut ab imperito librario e codice 

nonoptimae notae perquam negligenter et vitiose exscriptos. Exempli causa modo lectiones exSatirael. 

prima parte hic exhibemus : v. 2. Securatio — abiecerit ulla. 3. Contemptns vivat 5. 

Millet ait multo jam flactus membra dolore. 6. navem. 7. 8. ore Momta cita mors. 9. 

Agricnlam. 10. Subcantum calli — hostia. 11. extractur in nrbe. 12. divente8«14. 

vallent fabium. vente. morer. audi. 15. Quod remdeduccam. 17. hincvox. Yoxhinc. 

19, Qnid statis. volunt atque licet 21. buccas infret Jam satis habemus. Sed 

tamen nec omnes paginae pariter mendosae sunt, et in prava interdum scriptura bona lectio subest. 

32) Gpll. 4. Codex4.bibIiothecae Dncalis Gnelpherbyianaesaec. XHI. mem- 

branacens in 4to min. sign. Helmst Nr. 1027. cujus notitiam v. ap. Ebertom in CataL nr. 4S7. 

et Th. Schmidiam in Ed. Epist. T. H. p. 258. nr. 2. Hic codex, non bene habitus, tegn- 

. 

l 

. 

.

as 

liMitis ligneis (qnoraiiik posterias annDlo ferreo fortasse ad libram alligandam instrnctom) corio 

sordido tectis a yermibasqoe exesis, Yolamine mediocri praeter alia plura in 22 foliis Horatii 

filiistolas continet nsqoe ad Epist. II, 2, t. 19S. in membrana valde trita et sordida sordide, 

ang^ste et inaeqnaliter scriptas. SingÎae paginae imparibos nameris spatiisqae modo angasti- 

oribos modo laxioribas 30 — S6 yersos continent scriptos inter lineas stilo dnctas binisqae per- 

pendicnlaribas atrimqae inclnsas, Litterae eclogarom initiales yiridi colore pictae minioqae passim 

exomatae, versaam initiales a texta aliqaaiitam semotae eodem yiridi pigmento omnes notatae* 

Paginae priores glossis inter lineas et scholiis variis manibas aetatibasqae yarie scriptis obratae 

inspicienti horrorem paene movent. In posterioribus ab Ep. 15. scholia et glossae fere desont, 

praeterqnam ad partem Ep. II, 2. in cnjas margine Horatias ipse radi pictnra videtar expressas. 

Titoli ab Epist 0. eodem viridi pigmento ad marginem adscripti. Atramentom in prioribas foliis 

e mbro nigrnm, post pallidins. Scriptara minnta, inaeqnalis, param accnrata, siglis etcompendiis 

scribendi obmta ideoqae lecto di£FlciIis, Gothica est, sed posterioris aetatis. Litterae b. h. 1. p. 

q. f. vel infra vel sapra lineam pleramqne longins prodnctae, praecipoe f in fine vocnm, ot fere 

S majos referat S plerumqae, d rarios, r et t promiscae. g dactum posterioris aetatis a saec* 

Xin. extremo habet et h arcum soom infra lineam protendit s finale freqnens, v pro n initio vo- 

com, e pm ae semper (Mecenas, camene) i puram ubiqae, sed ii passim (stod/fs). 7 pro et 

obiqoe, in ipsis vocibas (Iat7) >f^ pro est, 9 pro con, 2|. pro rom etc. Litterae majoresminoribos 

passim immixtae, M praecipne et R (impaR); nnmeri signis interdom expressi (1,56. Si 

qnadringentis YI. YII. milia desnnt). In distinctionibas praeter pnnctnm majns etminoset 

nsitatam interrogandi signom lineola perpendicnlaris in medio et fine versoom pro commate usarpator 

(qoid paaperj ride| mutatcenacnlaj lectosl). Orthographiainplerisqueantiqaiorcm con- 

spetudinem servat. p inter mn, ms, mt nbique insertum. Lectio hujas codicis e libro satis bono dncta 

propter librarii incuriam innnmeris vitiis laborat, vocibus vel omissis vel transpositis vel depravatis 

multa tamen partim ab eadem, partim ab attera manu menda correcta, non raro etiam aliae le- 

ctiones adscriptae. Th. Schmidius noster I. c. Epistolarnm lectiones ex hoc codice excerptas 

volgavit; sed racematione tamen opus est, quam ex gr. ad I. Ep. 1. hic instituemus. v. 6. e x o rnet 

(sed n deletom) 0. peccet in extremum. (sed ad superscr.) S2. est quodam pr. (sed qoadam 

saperscr. qooddam ad marg.) 40. patientem accommodet aarem.06. si recte facias, 

si non (ad marg. vel: si possis recte} 69. aptat (superscr. vel optat) 93. prora triremis 

Csoperscr. vel priva3 97. componnat. (ad marg. com pagnet) 104. onguem. nagel adscr. 

antiqoa mano* 105. locos. te respicientis — sapiens omissas in textu, ad marg. adscriptos. 

33) Cipli«S. Codex 5. bibliothecae Oocalis Goelpherbytanae saec. XIII. mem- 

branacens in 8vo maj. sign. Nr. 50. 4. cuius notitiam v. af. Ebertnm in Catal. nr. 441. Hic liber 

corio nigro obductus et bene habitas in volomine satis amplo praeter alia scripta obscnriora Sa- 

lostii opera continet et Horatii Artem poeticam in 34. foiiis laxissime ac localentissime 

scriptam, ot singuli versns duas lineas occopent et singnlae paginae septenos .versus contineant 

scriptos inter lineas in priore libri parte cernssa, in altera pigmento pallide fusco ductas, binis 

ntrimqoe lineis perpendicularibus terminatas, ut amplissimum in exteriore margê spatium reiictum 

sit. Membrana perqoam crassa satisqoe alba. Prima Artis p. littera minio variisqoe coloribos 

picta est* Glossae et scholia eadem, ot videtur, manu qua ipsi versus, inter lineas scripta in 

priore libri parte fere usque ad v. 200, in altera deficinnt Yprsnum numeri in decimo qooqoe 

verso a I. m. adscripti. In primo folio poro averso legitor: Lib. ». Mkhahelu» Poetria Oratu, 

;

84 

In fine gabscriptom : Explicit Oracius bonus. Atramentam e fosco nigerrimnm. «Scriptara plana, 

explicata, aeqnalis et accurata, litteris grandioribas et pingaioribas. Interpanctio simplex eteommoda 

per pnnctam majus, minus et interrog. signum. Rarius major littera post punctum inmedio 

versa. Litterae initiales oncialibas constant simplicioribas , et cum minoribus indolem saec. XIII. 

ineuntis magis quam medii vel exeantis prae se ferunt. e vel ^ pro ae, oe semper, i purum 

nbique, i vel i nusquam, modo u passim (ennii, indich's}. d ubique, non d. r fere semper, 

) rarius, f longam ubique, s finale rarius, et supra lineam elatum (veli*). u pro v semper, y 

puncto superscripto semper nolatum, nt in Lips. 3, a. Compendia scribendi rara et pauca: &, f; 

(pro sed) freqaentius. Orthographia vocnm antiqua fere: p inter mn, ms, mt semper insertnm 

(columpnc; sumpsit, emptor, ademptus) i et y saepe inter se commutatae (ymus, tybic&n, 

pysones, yliacum, ciclicus, satiros): ad, in, con in compositis raro coalescunt: adquirere, 

adspirare, inpariter, inmunda, tum exul, expes, vicium, ocium, quicquid, 

nmquam, quocumque, dumtaxat, nrgere, carta, grais cett. — Lectio huius codi- 

cis e bono et vetusto exemplari descripti proba, recta et emendata, panca habet vitiosa, sed 

propria cognituque digna plura o£fert, ut hic liber in melioribus omnino habendus sit. E variis 

lectionibns nonnnllas afiPerre placet: v. 8. Fingontur species. 63. fonte cadent* 7^ scribi 

possint. 132. NoncircaI36. incipias. 138. Quid tanto dignum. 152.Primum nemedio. 

178. morabitur. 206. et urbes. 23(6. Non sic* 252. a.ccQ^^jee iussit. 273. secernere 

dicto. 274. callemus et arte. 304. sed ego fungar. 840. abstrahat alvo. 851. Ast 

ubi plura. 368. coeptis medium. 385. facies dicesque. 423. et excipere atris. .^: \ 

843 €ipll*B- Codex 6. bibliothecae Dncalis Guelpherbytanae saec.XIY. membranacens 

in 8vo, sign. Gud. 303. cuius notitiam v. ap. Ebertum in Catal. nr. 436. et Th. 

Schmidium in £d. Epist. T. II. p. 258. nr. 1. Htc liber corio badio tectus in volumine satis 

amplo praeter plara alia scripta (Prndentii tpvxofiaxiav c. schol., Velledini physica, Matthaei Yin- 

docinensis historiam Tobiae metro elegiaco compositam) Horatii Epistolas continet omnes, 

excepta Arte poet., in 60 foliis plane et dilucide scriptas in membrana satis crassa et alba. Li- 

neae stigmatis in folioram marginibus signatae in singulis paginis a fol. 13. aversofere35 — 87, 

eodem qao versas scripti sunt, atramento ductae unaque linea perpendiculari utrimque terminatae 

intra qnas versus non certo numero, scholiis copiosissimis intermixtis, ut singuli ad snmmum ter- 

tiam qaamque lineam occupent, interdum pauci modo in singulis paginis exstent. Litterae initift- 

les in prioribus decem Epistolis minio pictae, in reliquis omnino desunt. Titulo liber caret, infine 

haec subscripta : Qui teacribebat Hermannus nomen habebat. Liber in novo monnaterio. Nec singnlae 

Epistolae titulis instructae, sed argumentis plenioribus. Omnino glossae et scholia inter liueas 

et ad margines per totum librnm largissima plenum qnasi commentarium ad Epistolas e£Ficiant eo 

pluris habendnm, quod neque ex Acronis et Porphyrionis commentariis excerptus vel conscriptas, 

sed nonnuUis partibns multo illis copiosior, nec philologicae et historicae doctrinae copiis carens 

propria mnlta affert nondura vulgata et auctorem prodit Grammaticum aliquem, quisquis ille fuit, 

satis pro illa quidem aetatc eruditum ac diligentem, ut huic commentario locas aliquis inter veteres 

tribuendus esse videatur, licet mira interdum commenta affecat..*) Haec scholia eadem mann qna 

3) £x his scholiis Donoulla exccrpta quasi pro documento hic exhibere placet. Ep. I, 1, 54. i/aec JaniM fummta 

ah imo prodocet: Janus in foro tres habuit statuas,- ad primam dabatur pecunia ad nsaram, ad secuDdapn 

reddebator, ad tertiam verberabantnr debitores qui pecuniam reddere non poterant. Vel: habuit Janus tria 

templa, noum ingressa fori, alterum ia raedio, tertiam iu exito. Yel aliter: Janas erat deus anni temporic et 

dleL dicit ergo Romanos ia pecunia acqiuceoda stodiosee, a prima die anai osqae ad ultimam. et boc est Ja-

35 

ipsi Yersos scripta esse Tidentar, sed qaod miram est, yeram interddm lectionem afferant pro 

corrapta) qoam textas habet, at librarium, qui codicem scripsit, non eandem fuisse commentarii 

auctorem putes. — Scriptura hnjus codicis piana, aequabilis et lucnlenta, litteris satis magnis 

et pin^nibns, indolem saeculi XIV. cai Ebertus tribuit, sed ineuntis magis quam postremi prae se 

fert, et majnscula et minuscula Gothica explicata, recta et simplici, nec ductibns calami distortis 

posterioris aetatis, nec ita multis siglis et compendiis turpata« Litterae longiores b. f. g. h. L 

p. q. f. Tel snpra vel infra lineam modice excedunt. e Tel e pro a e , o e semper (M e c e n a s, 

camena) i vel purnm vel accentn notatom, i (ii semper: dii, alus) puncto i nusquam. d nbique, 

non d. r et I promiscue. m. n. o. crura lineolis inter se juncta habent g illios aetatis figoraBi 

refert, infra in commatis inversi formam desinentem. f longam in fine vocum rarios, s pleramqoe, 

Q obiqoe, non v, et initio vocum. Sigla et compendia scriptnrae vnlgaria, 7 et, 9 con, e vd 

-7* e s t. Pnnctnm majns fere pro omni distinctione. — Orthographia vocam antiqoam consaetadinem non 

ubique servat: Ulixes quidem, milia, belua, obice, totiens aL sed Jopiter, percunctor, 

michi, nichil, habunde, holus, cathena (ebrus tam6n, edera, arena) ut codicem 

in Italia scriptum putes; c pro t pleromque (viciom, gracia, inscicia, condicio, sedicio, 

sapiencia} i pro y freqnenter (lincens, Olimpia) p inter mn, ms, mt (sompnus, 

alompnus, sumpsit, emptus, contempno). — Lectio hajus codicis e bono etvetosto libm 

profecta pleromqoe satis recta et emendata est, non tamen vitiis sois caret, vocibos vel depravatis 

vel transpositis vel omissis. Sed nonnoUa tamen propria bona habet, at hic liber com propter 

haec, tom propter commentarinm cognita omnino dignissimoB sit. Ad Epistolarum lectiones • 

Schmidio Y. Cl. I. c« vulgatas nonnulla supplementa ex £p. 1* et 2. addemus. £p. 1, 12. depro- 

mere possnm. 16. mersor» 18. furtim qu; relabor (in Comm. praecepta). 19. snbjtingere. SS. 

fflisera (deest que) cupidine. 31. linire. 48. dicere etaudire. 65. qui rem facies rem. 66. Si 

facies recte (in Cooun. si posfiis;, 7^» frusti^ 81. in aola (def. est). 9$. aaaseat ut loc. 

nos sammos qoi est in introitu fori usqae ad exitum. i. omoes qni babitant in introitn fori. ab imo, qai 

snnt io fine fori in exitn quod est qui sunt ab introitu fori usque ad exitum. — 

Ep. 2, 11. Nettor eamponere lite» inter Peliden festinat et inter Atriden, Acbiiles Lyrnesiam oppidwn 

expugnaTit et ibi Briseldem rapnit. Unde Oridius in Epistola (Her. 3, 45.) Dirata Marte tuo Lyrnesia 

moenia vidi. Iteram Agamemnon Chryseidem filiam cujosdam sacerdotis Pboebi rapait. Unde 

Pboebus continais precibas sui sacerdotis puisatus pestem gravissimam Graecis immisit adeo nt catervatim mo- 

rerentnr. Itaque deorum consulaerunt oracalum quo modo pestis illa cessaret. Tandem rex coactas illam red- 

dere, et sao destitatus amore Achilli suam abstulit Briseidem. Unde Achilles ob illatam sibi injuriam iratotf, 

Graecis suum negavit auxilium et veram multum infestati sant a Trojanis. Nestor vero ut Achilli Briseidem 

raptam redderet, regem bortabatur. Honestum autem et atile boc erat. honestum erat ut Achilli soam redderet, 

otile vero recaperando auxiliam Achillis. Atrides hoc nolebat, gaod inhonestum eral^ at aiieoa potiretur nxore, 

inotile qood auxiliam Acbillis ideo sibi denegatum* -~ ^ ^r^-^^r , . -4 . . . > 1 

Ep. 17. 30. Alter Mileti textam cane pejas et angneTitabit cblamydem. q. i^. citias tanget 

canem mordacem vel anguem qaam vestem porpuream et boc probat factom Alexandri. Siquidem Alexander 

militans iniit domum Diogmis ubi se baloeabat. Alexaoder vidit viles pannos et quaesivit cajos essent. Dixerant 

qaod essent Diogenis. ivuteit itaque qaendam arnugeram nt eos toHeret etsplendida ornaraenta ibi ponerentor. 

Et ita factnm est. Com autem Diogenes exiret debaloeis videos illa splendida oroamenta expavit etnolaitiM» 

tangere et frigore coepit algere. Abscedens itaque Alexaoder remisit qoeodam servam suam ad videodum quid 

faceret. qui videos illum pereuotem frigore reversus ad regem dixit: morietor frigore. Quidam autem di- 

caot quod Aristippos videns se non posse Diogeofm verbis soperare, voloit factis eom snperare. Invitavit ergo 

enm ad balneom atqne fiiratis omnibus indnmentis splendida reposnit indumenta et abscedens jassit qaeodam ser- 

A ; vom sonm ut videret quid faceret. qni videos eom a spleodidis vestibus frigesceatem «Midere reverteoa ad dominam 

•aoai diiit:ôrietar frigore etc.

2, 16.iiitrtmaro8 (non inter). 22. adversDS. 20. operosa jayentas. t2. jagDlenthoiiines, 

SS. atqain. S6. Intendis animnm. 52. podagra. ftT* reboa marcescit opimis. (Ift. Ire Tiam 

qna monstrat. . . . .>r —,.

$7 

dHpliees h&bet teminta eoitiiiiikM', aUeri, Artem poeti Sermones et Epist. contiiieBt, siinplices 

hiêt; sed folia iioniialla non josto ordbe ligata. Soripti sont Tersos inter lineas truisversas 

per totam eadiceni in iingtiUfl pagiitig 28. stilo aeiito doetas et impressas, ita ot TersDDn ordo 

linearom dactam etiam in pagina qaaqae aversa stili acie expressam seqaatar. Stigmata lineanim 

in marginibos extremis apparent Colamnae Tersaom ntrimqae binis lineis perpendicaiaribas 

inclasae, inter qaas litterae Tersaam initiales scriptara majascata s. semanicali eodem qao 

Torsas ipsi atramento scriptae, sed in primis decem foliis pigmento aliqao, modo robro, modo 

aiênteo, notatae. Litterae eclogaram initiales per totam codicem majores s. onciales minio sim- 

pUciter pictae. Titoli in Carminibos minio superscripti Utteris semoncialibas modo in primis 

qninqoe foliis Od. I, 1 — 17 exstant, in reliqais omnino omissi, praeterqaam in Od. II, 1 — 4. a 

posteriore mana. In Satiris et EpistoUs omnino desunt; modo Ars poet inscribitar: IntipU Uber 

poetfia9, — Scholia et glossae in Lyricis fere nollae aot perpaacae; in Satiris et EpistoUs satis 

moltae additae plane mondeqoe scriptae eodem fere quo textos atramento, antiqoa etiam mana; 

nonnaUa modo a recentiore mana saec. XY, et XYI. additae, partim viridi pigmento. Sed eae 

omnes non magui habendae, quod Terba et sententias modo explicant, subtiUoris doctrinae nihil ha- 

bent — Scriptora monda,' accorataet aeqaaUs minascolam refert Romanam mcdiocriter pingoem, 

non Gothicam (qaae saec. XII. demom excoli coepit) sed jam aliqaanto magis angolosam qaam 

saec. X., et certissimis docamentis hanc codicem saecolo XI. scriptom esse declarat Litterae 

b, d, f, h, 1, f, sapra iineam longios prodoctae et in apice unco brevi instroctae, qood iiU 

saecolo fere propriam est; dpleromqoe, drarios, (qood saec. XI. asorpari coeptom); r nbiqae, non 

t, f loDgam nbiqne, et in fine Tocom, sed s passim in TocaUbas saperscriptam. t pro n 

modo initio Tocom (vae, Tbi, Tno), c pleramqae pro z (cona, gaca). Litt e in capitulo lineolam 

prodactam serTat, qaae species Tetostissima osqae ad finem saec. XI mansit i semper; i, ii Teli 

nasqoam; e toI ^ pro ae pleramqoe; ae, aerarios (%qaor), sed ae passim pro e (Thaebaneqoe) 

oe rarias (poenas, poena) e pleromqoe (phebi, preliis) Tel ^ (m^nia). Sigla et compendia 

scriptorae haad ita malta et simplicia. i in consonantibas saepe saperscriptom : c con (nnsqaam3Tel9) 

e est (non — f- toI r^) & pro et, initio, medio, fine Tocom ((S:rascam, reTisd;, 

nr

38 

Carmmnm T. I. p. XIII. qai prayo jadicit hanc codicem in yetustissimis ac praestantissimis habendam 

ad saec. XII. aut XIII. retulit; modo hoc recte vidit, ceteris Lipsiensibas esse antiqoiorem. 

Janii designationem Lips. 2. nos in Satirarnm £d. serYavimos et Obbarias in Epist. — 

Hic liber, cajas extema species horridior, tegumentis coriaceis valde rudibus et vetastis, 115 foliig 

constat, primo deficiente, ut incipiat ab Od. I, 2, 88. Hinc qpera Horatii omnia continet, hoc ordine 

in vetustissimis modo codicibus servato: Odarum libros IV. Artem poet. Epodon lib, 

Carmen saec. Epistolarum libros II. Sermonum librosll. Sed folia confusius ligata ; nam 

fol. 80 — 87 (Sat. II, 2, 102 — Sat. 5, 02) inter folia 109 — 110 insercnda sunt. Scriptus est 

liber in membrana satis crassa nec admodum manda, sed sordidiore, multis locis etiam inquinatiore, 

manu fere eadem per totom codicem, modo nonnullis iocis, ut videtur mutata, velut I* Od. 12 et IS, 

atramento non ubique aequali, in primis 39 foliis pallidiore et paene fusco, in seqaentibus magis nigre- 

scente. Paginae omnes simplices habent versuum columnas. Versus in singulis pagiws 34, scripti 

inter iineas transversas per totum codicem stilo acnto ductas , ut in paginis aversis quoque ex- 

pressae appareant, utrimque binis iineis perpendicularibus inclusas, inter quas iitterae initiale» 

versuum scriptura majuscula s. semunciali altemis, tum atramento tum minio pictae, sed proxime 

conjunctae cum litteris sequentibus, non distantes ab iis, ut in plerisque libris mss. Litterae ec- 

logarum initiales per totum codicem majores s. capitales variis coioribus pictae, passim etiam sigillis 

quibusdam rudi artificio expressae, sed ut cura ornandique studium ubique appareat Tituli in 

omnibus fere eclogis a posteriore manu minio inscripti, litteris plerumque minusculis, sed aliquanto 

majoribus, in Carminibus nil nisi metrum indicant, ex. gr. Metrum Saphicum. «. Metrum duobut 

versibus Alcaicum. — Scholia et glossae perpaucae in Epistoiis et Satiris passim additae, parvi 

aestimandae. In Lyricis prorsus absunt. — Scriptura hujus c o d i c i s non el6gans illa quidem et 

nitida, nt in codd. Mor. et Tur., sed recta, plana et explicata, cum tota indole, tum singnlis qai- 

basdam indiciis saeculi X. manum certissime prodit. Litterarum ductus rotandi magis quam an- 

gulosi normam scribendi nondum ita explicatam firmiterque constitutam ut posteriore aetate prae se 

ferant. Litterae b. d. f. h* 1. f. ct. st. supra lineam paulo longius productae, sed r et f ctiam 

infra lineam, more illius saeculi, descendunt. d, r, f ubique, nusquam d, t, s. modo majus S passim 

in fine vocum (telluS, retrorsnS). Litt. e in capitalo lineolam productam servat, more ve- 

tustissimo. i ubique, i, ii, i nusquam. Certissimum autem saeculi X. documentum (si cum ceteris 

iungas) creberrimus est diphthongorum ae et oe cum siglo se usus, qui jam insequenti saecnlo 

in p vel e transiit. Legitur enim frequentius Caesar, caelum, Maecenas (et Mecenas), 

saeuns, aeqaor, aes, iaetus, Lyaeo, Troiae, siluae, vitae, hcec, quse, quaero, palmae 

etc» proelia, moenia, Poenus, foctus, loetum etc. ut tamen ^ ete pro ae, oe, antiquis- 

simo more, non desint — Sigla et compendia scribendi simplicia et vetastiora sunt. i 

fi-eqoenter superscriptum (m, t, mihi, tibi)m, n lineola recta significantur (a, i, o, nc, am, 

im, nm, nunc) us et ur corva (m^ r, r, mos, tos, tur) c~ significat con (nusquam o vel 0) 

^ e s t (rarius '^ pro e s t , antiquo tamen usu) z sigo. e t, frequentius (&, initio, medio, fine vocum 

(

89 

ae pro e (praeciam, Lalagae) qnod in Tetostioribas haad raro asa Tenit. Accas. III. deciin. 

UH is satis freqaentes, sed passim correcti. Lectio haius codicis ex antiqaiore etiam optimae 

notae exemplari profecta, para pleramque, recta et emendata, librariam prodit doctum et diiigen- 

tem , nt haic reTerendae Tetustatis libro non modo primas inter laudabiles hos codices Lipsienses 

locus, sed omnino plarimum auctoritatis inter praestantiores lectionis Horatianae fontes tribuendnm 

sit* Cod. Lips. 1. cum hoc altero plurimam conTenit, etiam singularia quaedam cum eo commnnia 

habet, Telut I. Sat. 10. t. 83 ante 82 in utroqce, sed in L. 1. litteris adscriptis ordo restitutns. 

II. Sat 3. T. 263. 64« et 70. in utroque omissi et in snmmo margine adscripti sont ibid. t. 315. 

lectio ibi effugit in utroque, correcta a 1. m. in L. 1., a 2. m. L. 2. t. 319. non si te rnpperis, 

in utroque, ut cognationis aliquid inter hos codd. intercedere Tideatur. Singulos ex eo 

locos afferre non magis qoam ex Lips. 1. opos esse doximus. 

88) Jjps. 8, a. Codex 3, a« bibliothecae Senatoriae Lipsiensis saec. XlL 

membran. in Fol. mai* Rep. I. fol. 4. Notitiam eius dedit Naumannas in Catalogo librorum mss. 

bibl. Sen. Lips. p. 4. no. XL. Liber Janio haud cognitus, Lectionibus inde excerptis nos nsi 

sumus in ed. Satirarum sub tit. Lips. 3. et Obbarios in Epist. Sed quoniam Jani in Ed. Odarom 

sequentem codicem 39. (XLII ap. Naumann.) tit. Lips. 3. designaTit, nos nunc, nt iusta distinctio 

fiat, illum tit Lips. 3, a* hunc Lips. 3, b. notaTimus. — Hudc codicem omnium splendissimom 

in membrana grandi, nitida satisque alba ac laeTigata summa cum cura atque diligentia exaratum 

Tel regis Tel principis alicnius Tel diTitis abbatis iusso et sumta pato esse confectum, ideo- 

qoe ex selectissimo qaodam ac praestantissimo exemplari transcriptnm. Splendide ligatus fuit, 

tegumentis corio badio obductis, impressis ex auro figuris cum insigni Electorali Saxonico, frontibas 

inauratis; sed aso nonc Talde trita est eius Testis. Fait olim monasterii ,,St. Johannis 

Baptistae Magdeburch", ut prima pagina in fronte docet Constat foliis 184, quibus continentur: 

a) Salustii Catilina et Jugnrtha. fol. 1 — 45. — b) Horatiiopera com scholiis 

et glossis fol. 46 — 104. hoc ordine: Odarom libri lY. Epodon lib. Carm. saec. Ars 

poet Epistolarom libri II. Sermonum libri U. deficiente uno fol. Sat. I, 3, t. 4 — 140. In 

nltima Saiastii pagina praemissa est breTior illa Horatii Yita, cnjus initium hoc est: Horatius 

Flaccus libertino patre natua in Apulia. cett de qoa io nota 5. ad Lips. 4. agemus. — c) Lucani 

Pharsalia cum scholiis fol. 104 — 163. nsque ad altimum ipsius Tersum integra, eadem an- 

tiqna mann. — d) Martiani Capellae opos: De noptiis philologiae et Mercurii fol* 

103 — 184. eadem mano lucoIeDtissime scriptam. Paginarom margo exterior tertiam earnm par- 

tem obtinens plenissimos Scholiastae Teteris commentarios ad hoc opus habet minotis litteris accaratissime 

scriptos, iisdem scripturae siglis et compendiis qaae in texto insont, onde pari cam 

ipso aetate esse colligitar. Ultima libri pagina mirificam habet orbis terraram figuram calamo et 

atramento descriptam, qoam Naomannus in Catalogo depictam exhibuit — Horatiioperain 

geminis omnium paginaram columnis scripta sunt, Tersibus 34 inter lineas stilo impressas easqne 

per singulas tantam colunmas, non per medium inter eas spatium ductas. Modo samma et ima 

pagina binas habet transTersas per totam latitudinem lineas, qui mos ante saec. XI. non repe- 

ritor. Sed lineis perpendicalaribus et spatia inter colomnas separantur, et geminis utrimqne 

litterae Tersuum initiales includuntar, omnes atramento scriptae. Tituli aotem librorom et litterae 

eclogarom initiales mkiio simpliciter pictae, capitali scriptura, sine omamentis: eclogarum tituli 

(com cod. Leid. saepe conTenientes) item minio scripti, uncialibus litteris. — Ad margines 

hic codex permulta habet scholia, minutissimis litteris plane et luculenter scripta, non Sodem 

qao textus atramento, sed fosco magis, nec eadem mano, ut Tidetur, sed certe saec. XII. antiqois-

40 

sima. Haec scholia docta plerDibqiie et cognitu dig&a, ex Acronis commeDtartis maxime exeerpta, 

qaaedam habent cam Craqaii scholiaste convenientia, nonnulla etiam propria, yel pleniora, qaam 

reliqai scholiastae, Tel nova prorsas, de qaibas in altera Dispat. agemas. Sed modo Lyrica scho- 

liis instracta; in Satiris et Epistolis desant, qaae glossis inter iineas scriptis passim iilostran- 

tar. ~ Scriptara hajas codicis plana, aeqaabiiis, manda ac incalenta, litteris grandioribns ac 

pingaioribas, atramento sepiae ex fasco nigricante, passim rabescente, com tota indole, tam sia- 

galis indiciis saecali XII. priorem partem declarat Saperioris qaidem saecali indicia 

alibi observata desunt. Litterae b. d. f. h. 1. f mediocriter snpra lineam prodactae, non infra 

eam descendant; d et J jam promiscae; jam } pro r apparet, qaod ante saec. XII. non fit, sed 

modo in fine vocam (memoi); f longam ubiqae, sed s rotundam in fine vocum panlulam elatum 

(grege*, lene*, virgine*); i ubique, i, i{, i nusquam. e vel ^ plerumque pro ae; sed ae tamen 

et se siglum satis frequenter reperiantur (tubae, caesaris, caelnm, aes, aetas, troi», 

helen») ae passimproe (capraee, feriaemus, aeqnos pro equos) oe fereservatum (moe- 

stas, poeno) raro per e (menia), y puncto ubique notatum (y). v conson. jam apparet, sed 

rarius (olivum, ver). Sigla et compendia scripturae antiqua plernmque et nota. ccon 

(nusquam o vel 9) g vel ^-f-êst;

41 

initiales inclosae, ad dextram linea simplici. In snmmo et imo margine linea transTersa per totam 

paginam dacta. Litterae omnes, in Horatii quidem carminibas, atramento, non minio Tel alio coiore 

pictae. Yersoam colomnae simplices per totom codicem ; tricenos fere singalae paginae continent. 

Titoii singoiis eclogis ad marginem additi sont minutissima scriptora a yetosta mano, non omnibos, 

sed modo lib. I. c. 1 — 29. et lib. III, c. 17 — 21 ; in reliquis omnino desont. — Paocissima in hoc 

codice carmina, lib. I. c. 28 et 35. lib. II. c. 9 et 10., glossis et scholiis aliqoot instrocta 

sont, sententias modo explicantibos, nollius pretii. — Honc librom saecolo XTV. non antiqoiorem 

esse, com tota scriptorae indoles ac facies, tom singola indicia declarant. Litterae majores s. an- 

ciales mirom in modom variatae, minores acotae et aogulosae morem illius saecoli prae se feront, 

praecipoe )r. 0. t. b. 3. Litt. e pro ae, oe perpetao; i porom pleromqoe, accento saepe notatom, 

i, poncto nusquam nisi in prima pagina aliquoties, a 2. m. d ubique (nusquam d) t pro r frequen- 

ter; o pro con et us in fine vocum (boba), 7 pro et (& nusquam). Praeterea lineae coloratae 

usom aetatis illios, saecolo XIII. primom indoctum produnt. Sed ut saeculo XTV. potius quam 

saec. aY. hunc "codicem attriboamos , et tota ejos indoles a saec. XY. more omnino diversa et 

singola obseryata nos monent. Ceteram non una eademque mano sed daabus yariis hic liber 

scriptus est: nam priores paginas nitidissime scriptas sobseqoitor a fol. 13. Od. I, 29 v. 10» 

manos minos exercita minosqoe elegans, sed aliqoanto doctior et emendatior. Nam prior illa 

pars a librario stupido et imperito scripta innumera habet vitia in vocibus vel prave scriptis vel 

temere omissis vel additis vel transpositis, ot I, 8, 16. seo tollere ponere. 4, 17. plotonia 

domos exilis. 6, 11* campos larissae. 0, 16. sperne ta poer. 19, 13. hic mihi vivom 

cespitem. 21, 13. doos ex ono versns facit: Hic miseram famem Hic bellum lacrimosum. 

adeo I, 16 extr. argumentom seqoentis carminis: ,,quam invitat in fondom soom" 

pro verso additor. In altera parte, a c. I, 29, pravam illius aevi in vocibus scribendis consoeto- 

dinem si minos orgemus, ipsa lectio molto rectior et purior est. Prava illa consuetudo praecipoe 

cemitor in litteris ae, e, i, y, f, ph, c, t, d, t temere inter se permotatis (lide, pirre, cipri, 

sydos, ryxa, yecur, phas atqae nephas, vicium, velody capod), littera h temere addita 

vel omissa (yems, edos, holos, harena, hora pro ora) consonantibos vel doplicatis vel 

omissis(corricollo, sarcollo, vella, nillos, occio, pocollo, paladis, stela, pelite etc. 

Singolaria qoaedam codicem in Italia scriptom argoont, velot michi, nichil, cechobom (pro 

caecobom), schafae (pro scaphae} pro freqoenter indoctom, ot plombom, mondos, verecondom, 

rotondnm, fonde, iracondior. — Orthographiae ratio plerumque recentior 

velnt: aotor, littos, Appolos, thora, solicitos, mistos, polcer, polcra cett 

terpunctio rarissima. In fine eclogarum saepe semicolon (;) additum. — Ex hujus 

— In- 

codicis 

lectionibus nonnullas hic afferre placet. I. Od. 1, 5. palmaqoe nobiles.7. Hunc si nobilinm. 

3, 36. Perrupitqoe Acheronta. 37. ardoi est. 17, 12. Yallis et osticae. 26, 10. Possont 

honores. 28, 17. torvo ad spectacola. 31. forsan. 83. inaltos. 85, 84. dira refogimus. 11. 

Od* 4, 20. patre pudendo. 7, 15. in bellum resolvens. 14, 5. quotquot ernnt dies* 10, 5* 

bellis furiosa. 22» relinquet III* Od. 4, 5. Aoditus, an me. lY, 1, 30. animi nnncia 

mutoi. Epod. 9, 11. Romanus heu heu. 15, 5» extenditur ilex. 17, 67. obligatos alite. 

40} Mips. 4. Codex bibliothecae Senatoriae Lipsiensis, saec* XY. chartaceos 

in 4to*Rep. I. 4. 40. Notitiam ejos dedit Naomannos in CataL p. 15. nr. XLUI. et ante ipsom 

pancis leviter descripsit G. H* Martini apod Janiom in proleg. T. I. p. XIV. qoi titolo Lips. 4. 

eom designavit Hic codex, olim Jo. Chr. Wagenseilii, cojos insigne in fronte habet, 82 

6 

—

42 

foliis constans, praeter oltima sex vacna, continet Horatii Odarnm libros IV* Epodon lib. 

Carmen saec. In appendice fol. 79 — 82 subjectae sont daae Horatii vitae, cum metromm 

Hor. descriptione , de qoibas in nota agemos.^) Honclibrnm saecoli XV. altero dimidio 

scriptom esse, varia signa in ipsis chartis insita manifesto declarant Nam c r n c i s insiê, quod apnd 

Naumannum in Catalogo bibl. Sen. Lips. tab. IX.depictum anno 1460 tribnitur , in fol. 3. 7. 20. 

inest, librae insigne, ibidem ad a. 1461 relatom, in fol. 67. 70. 75. capot taurinum denique, 

nnde virga stellata escendit, anni 1466. in multis foliis reperitur (11. 14. 17. 20. 31. 32. 34. 36. 

39. 40. 42. cett.') Ergo de ejus aetate post annum 1466 dubitari nequit. Neque de patria. Nam 

litterarum ductus macri ac tenues , litteris b. d. f. h. g. I. p. vel supra vel infra lineam longe 

extractis, scripturae compendiis multis parumque concinnis et accuratis, recentiorem manom Italicam 

prodont, quod Martinios recte vidit, nec eam vel doctam vel diligentem. Accedit os Italicum in 

scriptione vocum michi, nichil, qnom, rotondus cett. Atramentum vulgare etpallidius. Ver- 

suum columnae in cunctis paginis simplices. Scripti sunt inter lineas transversas fere 24 in qua- 

que pagina fusco colore ductas utrimque linea perpendiculari terminatas, eaqoe duplici ad laevam, 

qua litterae initiales includuntur. Glossae nonnullae passim inter lineas adscriptae. Tituli eclogis 

singulis rarios additi. In fine Epodon haec legontor : Quinti horatii flachi liber aecundua et ultimu8 

Epodon Explicit. Hi duo libri sunt es versibus 682.^' — Orthographiavocum perquam 

vitiosa. Litterae haud raro temere additae vel omissae vel duplicatae: semptem (septem) 

complensti (complesti) fillo (filius) q u i n q n e (qoiqoe) nephas, nobillis, vella, Cessaris 

(Caesaris) cellnm (caelom) tallis, perfossos, fellix, nebnlle, cett. — Interpnnctio 

rarissima et subtilis, Commatis primom vestigiom in hoc codice apparet: quires hominum' 

ac deorum'* — Lectio plerumque corruptissima librarium et imperitissimum et negligentissimum 

prodit. Yerba saepissime vel omissa vel transposita (ut I. 0. I, 16. et opidi otiom. 17, 23. 

confundet cum Marte.) Glossae passim in textum illatae, nt II, 0. 10, 20. arcom tendit 

ApoIIo Remittit plernmqoe. — Nihilo secios hic codex lectiones singolares et memorabiles 

haud paucas offert, v. c. I.0.,1, 2. et praesidium, dulce d. m«7. nobilium.8. 

certet. 4, 12. agnam — edos. 5, 14. indicat humida. 14, 13. iactes tu generis nomen. 

15, 0. Heus, heus. quantus.26, 10. Possunt honores. U, 0.1, 26. inulta excesserat. 11, 10. 

luna nitens rubet 17, 6. quid moror alteram. 20, 2. per liquidum aera. III. 0. 5, 44. viriles-vultos. 

7, 5. jactos ad Oricom. 11, 10. Lodit exultans. 20, 13. recreasse vento. 

24, 22. alterius thori. 57. seu mavis.25, 19. Te Lenaee. 27, 12. Lucis ab ortu.29, 50. 

ludere pervicax. 30, 10. perstrepit Aufidus. 13, Jonium carmen. IV. Od. 11, 9. festinant 

manus. Epod. 2, 44. sub adventu viri. 5, 46. lumenque caelo. 47. Hinc inresectum. 65. 

munus infectum. 12, 2. Munera quid mihi curve tab. 16, 57. Non hic Argivo. 17, 36. 

Qni finis. 64. soppetas cruciatibus. 

5) Haram Yitaram priorem qaamvis iosalsam et a stapido aliqao monacho profectam, tameo at nondam cognitam 

bic vulgabimus. Alteram Yitam, cujus exordium est: Q. Horatitu Flaccu» praecone patre nattu etc. (de 

qua paulo post agemus) subsequitur Metrorum Horatianorum descriptio eadem, qnae apud Alez. Minutiannm 

sin Ed. Mediol. 1486 hanc vitam excipit et quam Jac. Craquius e codd. Blandd. in fine Editionis exhibuit* 

Eandem incodice Monac. 1. extremo reperimus et utramqae cum textu Cruquiano contnlimus. Prior antem illa 

Vita difficillima lectu propter pravam et vitiosam scripturam, haec est 

„Explicit opu8 divini flacci venusini viri ebriosissimi libidinosi epicurei voluptuoaissimi Uppi sanguinosia 

ocuUs propter eximiam ebrietatem. nuri ingenii espeditissimi non ignobilU» pkilosophi. MiUtis transiit meUori$ 

vitam ut tribunus miUtumfuerit sub bruto civiU beUo. incoUtit tibur» dono mecenatis. legationes et mecena- 

:

48 

41) ment. Lectiones codicis Menteliani Lipsienses. Sic designare nobis liceat 

ex ipso loco lectiones sub titulo codicis Menteliani a Chr. Dav. Janio in ed. Carminum, a 

nobis in £d. Satirarum, ab Obbario in Ed. Epistolarum saepe laudatas. Res sic se habet. In 

bibliotheca academica Lipsiensi sub titulo Poetae Lat, 510. servatur exemplaoi editionis Despre- 

zianae CAmstelod. 1605. 8.) in quo recentior manus lectionis varietatem ex codice Menteliano 

olim a Marquardo Gudio excerptam (nato a. 1635. mortuo a. 1680.) et in £d. Mureti 

tia aecutus est ut etiam ipae in epistoUs commemorat cum virgilio in apuUam $e profectum, ScriptU 

librum aermonum. de arte poetiea, libros autem plures carminum liricorum et epodos insectavit." 

Hbdc vitam earum, quae adbuc cognitae sant, septimam numeramus. Primam, quaeSaetonio tribuitor, 

satis notam: „Qu. Horatius Flaccus Fenu8inti«." quam ez codice bibliothecae S. Petri ia monte Blandiaio 

Gandavi Petr. Nannius Miscellan. L. III. c. 2. vulgavit (apud Gruterum in Lampade s. Tbesauro critico T. I. 

p. 1261. sq.) post Muretusex eod^ codice, ot videtur, a Bernard. Lauredano acceptam editioni soae a. 1555 

(et 1559) praeposuit, dein Croqoios in fine editionis suae repetiit, unde in libros post editos venit. 

Hanc vitam nos incodiceMonacensi 1. Horatii scriptis subjectam reperimns, sed eam non pleoam, deficiente 

media fere parte. — Alteram, cujos initiom est: „Qu. Horatius Flaccu» Ubertino patre natus m 

ApuUa,*'' Alex. Miaotiaoos io £d. Medioi. 1486. ot Acroois commentario praepositam ex codice mscto 

Tolgavit (,,Acronis Commentatoris egregii in Quinti Horatii FUtcd Fenusim opera expositio incipit: Horatiua 

Flmcus Ubertino patre natus, cett.) post Micb. Bentinos e codice ab Jo. Sichardo accepto in Ed. 

Basil. 1527. in extrema parte paololam ab illa diversam edidit, onde et Ge. Fabricios ed. Basil. 1555. 

b fine praefationis eam repetivit et Theod. Poelmannos ia Ed. Aotverp. 1557. p. 5. deooo expressit, 

licet „ejr vetuato quodam exemplari descriptam^^ dicat: nam com Basil. 1527 ex onmi parte ad verbom con- 

venit. Eandem Henr. Stepbanos, paocis mutatis, editiooi soae sobjecit; deindeJac. Croqoios e codice 

Blaodinio vetustissimo eam denuo edi curavit, unde in receatiores libro^, Gesneri, Jaaii, Mitscberlicbii, Feae 

(e cod. Vat Reg. H. praef. p. XXXV.) al. transiit. Eandem nos ia pluribos codicibos msctis vel praepo- 

sitam operibos Horat. vel postpositaoi invenimos, lectionis varietate, praeterquam ia fioe, ooo moltom a vol- 

gato texto aberraotem. a)ia codiceBernensia., omniom antiquissimo. b) in codiceLips. 3, a. ante 

Hor. opera. c) in codice Mooac. 1. extremo foi. 165. d^ io codice Mooac 5. io prima pagioa. e) io 

codice msto Goelpb. aate Acroais commeotarium primo ioco positam. Ultimae hojus Vitae partis 

varietates, ut cognitu satis dignas, notabimos. Ac primom apud Cruq. ex cod. Bland. 1. legitor: Scripsit 

autem Carminum Ubros IV. Epodon 1. Carmen saeculare, Sermouum Ubros //, Epistolarum //. de Arte poetica I. 

singolari ordine, a vetostis codicibus alieno, sed abHenr. Stephaao primum io Ed. suam recepto. locodioe 

Bern. a. aatiquo ordine servato legitor: Scripsit autem CamUnum Ubros IV. Carmen seculare. Epodon. de 

arte poetica Ubrum I. Epistohirum Ub. II, Sermonum Ub II. Et sic fere cod. Sicbardi io Bas. 1527. nostri 

codices Lips. 3, a. Monac 1. et 5. Acron msctos com Ed. Mediol. 1486. sic legont: Scripsit autem Carminum 

Ubros quattuor. Epodon. Carmen saeculare. de arte poetica Ubrum unum. Sermonum Ubros duos. Epistolarum 

Ubros duos. £d. Mediol. 1486. sic pergit: Commentati tn iUum sunt Porphyrion. Modestus. Helenus. 

Croqoii codex: Commentati sunt tn t'IIuin Porphyrion. Modestus. Helenius Acron omnium autem optime Acron. 

Sed Sichardi codex jn Bas. 1527. solos legit et com eo PoelmaDDUs, Fabricios et Henr. Step|jaous : Com- 

^ fnentatt sunt iUum Porphyrion. Modestus. J. Gelentus. .^cron. omniuni opttme C. AemiUus. Hioc ex bac onios 

codicis lectiooe ioterpretes, Fabricio Cbemo. doce io praefat. ed Basil. 1555., oovom sibi fioxeroot Horatii 

choliasten nosqoam alibi memoratum, C. Aemiliom, eomqoe, licet nullum ejus vestigium io commentariis ve- 

terom appareat, vel optimom omniom praedicaront Nec solom Jani in praef., Mitscberlich, al. sed adeo 

W. H. D. Soriogar, diligeos aotiqoitatis investigator , io libro: Hiatoria critica SchoUastarum Latinorum, 

imponi sibi passus est hoc nomine, de qoo T. III. c. 3. p. 86. pleno capite, non sioe aliqaa dobitatiooe egit 

Sed Dostrom esse potamos, totom hoc de C. Aemilio antiqoo scholiaste commentom, ot ex prava unius codi- 

cis lectiooe ortom, msctonim veterom aoctoritate cooviocere ac redargoere. Nam io codice omoiom antiqois- 

cimo, Bero. a. iegitor: Commentatt sunt tn tUum Porphyrion Modestus et Helenus Acron omnibus mdiua. 

et iD Acrooe mscto Goelph. Modestus Helenua et Aeron omnibus meUus. oode librarii stopore io Sichardi 

codice ex copulatis lectiooibus: omntum optime Acron et; Acron omnibus meUus. facile oriri potuit illa lectio: 

ommitm,opttm« C. AcmiUua. Sic etiam codices nostri optimi Mooac. 1: Helenua et Acron meUua omnibus 

6*

44 

Veneta 1582 notatam, una cam var. lect Ed. Yascosani Paris« (Carm. et Epod. 1545. 4. 

Epist 1549. 4. Sermon. et A. poet. 1551. 4.) et Jo. Morelli annotationibas ad Od. Lib. 

I. II. in hac ed. Yascos. inventis, satis plane et accurate ad marginem adscripsit. Primum 

igitur non ipsam M. Gudii scriptum , sed aliud - inde depromtum habemus , quod num ex 

Veneta Marquardi ad hanc Desprezianam accommodatum a librario sit, equidem cnm Obbario 

ad I. Ep* 2, 4. addubito. Deinde in notis hujus libri msctis usurpandis summa cautio adhibenda 

est. Nam triplicis sunt generis : partim V. habent additum , ut Ed. Vascosani ; partim Ms-. 

additum, ut msc. Menteliani; partim purae sunt, nulla littera addita, passim etiam siglis U vel 

d. notatae. Hoc tertium genus, (quod Janium et Obbarinm fugit) ut suspectae fidei, ab illo 

altero asterisco distinguendum duximus , (Ment. *) quamquam et has notas propter lectiones quas 

afferunt, saepe novas ac singulares, ex aliquo libro mscto fluxisse putamus. — — De ipso 

autem codice Menteliano, qui fuerit, num hodie exstet atque idem sit, quem in bibliotheca 

Regia Parisiensi sub nr. 7972 servatum et Vanderbourg. in Ed. Carminum T* I. p. 894 sq. littera 

E. designatum sub titulo codicis olim Mentelliaui dcscripsit et Pottierus in suis tertium 

numeravit, unde lectiones excerptas uterque more suo parum fideliter ac diligenter exhibuit, lubrica 

admodum et difficilis quaestio est, et sane dolendum, quod uterque cum librum hunc antiquissimnm 

manibus tractaret, collationem illam Gudianam Menteliani codicis apud Janium, jam olim ab 

Jo. Alb. Fabricio in Bibliotheca Latina T. I. p. 409. ed. Em. memoratam, plane ignoravit, cum 

quatenus illa cum libro Parisiensi congrueret, facile ab his viris doctis erui potuisset. Marquar- 

dus quidem Gudius de mscto suo in prima pagina baec notavit: ,,Ipmm Horatii mactum cujua 

Acron. et Mon. 5. Modeatua. Helenus. Meliut tamen omnibus Acron. Eodem certe jure Helenas s. Gelenios 

aliquis scholiastes exoriri potuerit. Quare C. Aemilinm illam jam ex scboliastarum nnmero excludi- 

mus. — Tertiam Yitam numeramns eam, cujus initium est: Q. Horatius Flaccus, praecone patre natua, liber' 

tinae conditionia: excerptam ex prima illa, quae Suetonio tribuitur. Hanc vitam primum Alex. Minntianns in 

Ed. Mediol. 1486 ex codice mscto vulgavit; post enm Poelmannos in Ed. Antverp. 1557. exbibnit subtit. 

Vita ejusdem ei antiquo codice ITieodori Poelmanni Cranenburgensia descripta: cnm illa Minutiani in plerisque 

congmentem. Dein Jac. Craqnius eam ex codd. Blandiniis edidit, sed minus plenam et emendatam, unde 

in recentiores libros Janii, Mitscher. al. venit. Nnperrime Fea cx mss. Vr. H. et Vatic. saec. XV. (in qno 

praemittitur Acronis commentario) in praef. p. XXXVI. exbibuit aliquantum auctam. Nos eandem in codicis 

Monac. 1. prima pagina, in Acrone mscto Guelph. post alteram illam Vitam nec non in codice Lips. 

4. extremo scriptam reperimus, in utroque cum illa Minutiani, praeter lectionis varietates nonnnllas, plurimum 

convenientem. Nam et ultima hujus vitae pars fere ignota, quia apud Cruquium deest, in £d. Mediol. 1486 

et his nostris codicibns post verba: in satira Lucilinm: sic legitur: In principio carminis sui se Epicureum 

fatetur, cum beatum dicit pro voluptate (voluntate Mon, /.) viventem, ut yirg: Trahit sua quemque vo- 

luptqs. Ergo illum beatum ponit, qui ex animi sui sententia facit quae vulti ita tamen ut hoc ipsum velle 

tn parte honestatis versetur. Ipsa enim voluptas et summum bonum est." — Quartam Horatii vitam 

maximam partem ex ipsis ejus scriptis ductam, qnorum versus haud pauci citantnr, Fea primus exhibuit 

in Praef. pag. XXXVIll. in codicibns Vaticanis Ottobon. duobns saec. XV. et in Chisiano ante Porphyrionis 

commeotariom repertam. Eaodem nos in codice mscto Guelph. saec. XIV. Porphyrionis commentario 

praeposltam invenimus, unde varias lectiones ad Feae textnm hic exhibemns: Apud Feam p. XXXVIII. 

yersu 5: cum parente migravit. Gph. v. 12. militiae tribuQata bonoratus. Gph. v. 16. Caesari in amicitiam 

traditas Cest -{-) Gph. . 20. carmine prosecatas. Gph. pag. XXXIX. v. 1. Neu sinas Medos agitare 

inultos. Gph. v. 5. post: Artis poeticae onum. additur: Epodon nnum. Gph. v. 6. secutns 

(est -f-) Gph. V. 8. Lociii ritom. Gph, — Qointam Horatii vitam paulo pleniorem et cognito satis 

dignam nos in codice Beroi. 2. noper reperimos et inQnaestioaibns Horatianis post praefat edi cura- 

vimus. — Sextam Hor. vitam numeramus breviorem illam ex codice Gtg. 2. paulo ante in Nota 3. pag. 

28. a nobis vnlgatam. — Septimam denique dicimus banc ex cod. Lips. 4. modo expressam. 

:

45 

diversas lectiones ad marginem hujua libri notavimm^ quique hodie (circa a» 1660) apud Jac. Mentelium 

medicum Parisiensem aervatur., aetatem 600 annorum excedere deprehendimus. Hunc tamen 

olim ipsius Lambini fuisse edocti nuntuJ'^ Hajas rei notitiam Janios ex Fabricii libro I. c. na- 

ctas falsam esse ex locis aliqnot cum Lambini commentariis coliatis probare stodait. Nam I. Od. 

28, 6. Ment. ^ legit: percnisisse polnm, qaam lectionem Lamb. ignorat (etiam Yand. et 

Pott.) I. 0« 31, 18. Ment. atprecor, abi Lamb. modo notat: „Legendam aatem et precor, 

non at precor." L 0.37, 28. Ment.'^ pectore combiberet, qaam lectionem Lamb. ignorat 

(etiam Yand. et Pott.) item II. 0. 3, 11. Ment.'*' ramis qnoqne obliqno. Lamb. Yand. Pott. 

ignorant. I* 0* 12, 3. Ment. legit: retinet iocosa (non recinet, ut Jani pntat) quod nec 

Lamb. nec. Yand. aut Pott. indicavit. Certe qni codex ille ex Lambinianis faisse potaerit, 

post Mentelii dictas, nec conjectara nec comparatis inter se plariam Hor. libroram lectionibas 

asseqai nobis contigit* — Restat at qaaeramas, nam Gadianas ille codex Jo. Jac. Mentelii, 

medici Parisiensis, vetnstissimas, idem faerit, qai sab codicis Mentelliani nomine Pa- 

risiis hodie servatar, laadatas et collatas a Yanderbourgio et Pottiero. Certe is in antiquissimis 

et praestantissimis a Yanderb. numeratur et saeculo X. tribuitar. Membranaceus est forma quadrata, 

et foliis 195. omnia Horatii opera continet, hoc antiquo ordine : Odarum libros IV. Artem 

poet. Epodon lib. Carm. saec. Epistolarum libros II. Sermonnm libros II. Scholiis 

et glossis ab initio in Lyricis largissime est instrnctas, rarioribus jam inde a libro III., in Episto- 

lis et Satiris plane deficientibus. Gudiana quoqae coUatio ad omnia Hor. opera pertinet Deinde 

qua re inprimis adducor, nt Gudianum exemplar idem illud Parisiense esse suspicer, famosa ilia 

subscriptio Yettii Agorii consulis Romani est, quam post Epodos et ante Carmen saec. in 

exemplari suo Mentelliano repertam Yanderbourg. T. I. p. 895 plane iisdem verbis exhibuit, qoae 

jam snpra ex cod. Gothano 2, b. p. 24. a nobis allata Marqu. Gudius quoqne in sao co- 

dice invenit. Haec enim ejus verba post Carmen saec* in libro Lipsiensi inscripta leguntar: 

Ad Jinem L, Epod. Hor. in mscto Lambini haec verba legebantur: Q. Hor. Flac. Epodon es- 

plicit, Vettius uigoriua Basilius Mavoriius V. C. et inl. es com. dom. ex cona, ord, Legi et ut 

potui emendavi conferente mihi Magistro felice Oratore urb. Rom.'-^ Haec ipsa ex sno codice 

Paris. dedit Yanderbourg. Sed omisit fortasse, quae sequnntur apud Gudinm, convenientia cum 

iis qoae ex cod. Gothano 2, b. paulo plenius edidimus : ,,Incip. Sclare carm, qd patri. ne. cantaver. 

(i. e. Incipit saeculare carmen quod patri meo cantaveram) ad chorum puellarumque,^'' Haec 

sine dubio in codice Pariensi Yand. E. reperiet si qnis accuratins inspexerit Quare cnm ipsnm 

nomen codicis olim Mentelliani huic libro non temere inditnm esse posset, haud fere dn- 

bitandnm mihi esse videbatur, quin Gudianus ille liber vetustissimns Jac. Mentelii, medici Parisien- 

sis, codex hic esset Mentellianus Yanderburgii. Sed postea quam lectiones Gadianas cumcodicis 

Parisiensis E. apud Yanderb., 3. apnd Pottier. lectionibus ab his viris doctiss. vulgatis comparare 

coepimus, scrapulas denno gravissimus de illius libri cum hoc Parisiensi convenientia nobis inje- 

ctus est. Siquidem lectiones ex utroque allatae raro eaedem sunt, saepe etiam inter se dissident. 

Praeter locos sapra allatos hosce pro exemplo contnlimus: I. Od. 7, 32. Ment. peragra-bimas 

aequor. non ap* Lamb. (qui mnltis agit de v. iterare) nec ap. Yand. et Pott. I, 12, 9. Ment. 

rabidos. 13. parentis. utrumqae in E. Vand. (nil ap. Pott.) ib. 15. Ment ac terras. (non 

ap. Vand. et Pott.) 31. Ment.'* sic di volaere (non ap. Vand. et Pott. falso Jani: qaod 

sic volaere) 43. Ment.'^ saeva al. magna (non ap. Vand. Pott. Jaui omisit.) 46. Meut. 

Martelli (]non ap. Vand. Pott) 57. Ment.'* laetum (non E. ap. Vand. sed alii). I. 0. 20, 3. 

Ment. elevi* E. ap. Vand. 3 ap. Pott. et sex alii. 28, 6. Ment. Manet mors (nonE. ap. Vand.

46 T 

sed quataor alii. nil ap. Pott). 32, 4. Ment. udam al. uda. (non ap. Yand* Pott.) 35, 20. Meni 

lividumque plumbum (non ap. Vand. Pott.) Epod. 1, 10. Ment quem ferre. Yand. E. qua 

ferre. Epod. 2, 31. Ment* agris, al. acres. Item E. ap. Pott. Ex iiis, ut puto, intelligitur, 

consensum inter utriusque codicis lectiones collatas esse exiguum (qui in ipsa tamen Yand. et Pott. 

coUatione desideratur) ; in eo modo consentiunt, quod uterque (si quidem duo sunt) licet reverendae 

vetustatis, multas tamen vitiosas lectiones, ut Yand. censet, imperiti librarii culpa, offert. 

42) mon. fl. 

Codexl. bibliothecae R e g i a e M o n a c e n s i s saec. XII. membranaceus 

in 4to sign. Nr. 375. Foliis constat 109 et opera Horatii omnia continet, hoc antiquo ordine: 

Carminum libros lY. Artem poet. Epodon lib. Carm. saec. Epistolarum librosll. 

Sermonum libros II. quo ipso ex ordine hunc librum ex antiquissimo aliquo exemplari trans- 

scriptum esse, recte colligitur. Glossis inter lineas et scholiis antiquis in omni pagina ad marginem 

ntrumque plenissime instructus. In prima pagina Vita illa praemittitur, cujus initinm :. Q Horathis 

Flacua, praecone patre natua. In appendice fol. 104 averso altera Hor. Vita, Suetonio tributa,, 

legitur, sed non plena, quam tertia illa Vita excipit, cujus initinm est: Q. Horatius FlaceuaUhertmo 

patre natus in Apulia. Subsequitur metrornm Horat. descriptio, eadem fere, quam in 

fine operis Cruquius olim ex cod. Blandinio exhibuit, et ante ipsum Alex. Minutianns in ed. Med. 

1480 Carminibus praemisit. NonnuIIa folia confuse ligata. In Serm. Lib. I. fol. 122. 23. 24. in- 

verso ordine debebant se excipere, item tria folia insequentia. — Hic codex corio badio tectus, 

scutulis quinis aeneis in utroque tegumento, in membrana satis crassa et rigida luculentissime et 

mundissime summa cum cura ac diligentia scriptus, cum tota specie, tum interna praestantia prin- 

cipis bibliotheca vere dignus. Interior tegumenti pagina habet insignia regni Bavarici in tabula ex- 

pressa, hoc titnlo supposito : Ex Electorali bibliotheca Serenisa. Vtriuaque Bavariae ducum, Columnae 

versuum omnes simplices. Versus viccni quini in singulis paginis inter lineas stilo ductas, quamm 

stigmata in extrema foliornm ora apparent, binis lineis perpendicularibus utrimque terminatas 

scripti , quibus litterae initiales includuntur, minio omnes notatae. Titnli breves in cunctis eclogis 

inditi eadem qua textus manu minio plerumque scripti. Litterae eclogarum initiales praecipueque 

librornm curiosius pictae variisque coloribus, passim figuris quoque ornatae sunt. In primae paginae 

margine inferiore feminae Aethiopis facies picta cemitur. Scholia ad marginem utmmque 

minio plemmque inclusa. Atramentum sepiae est, ex nigro fuscum. — Scriptura hnjus codicis 

plana, accurata atqne aeqnabilis, cnm tota indole, tum singulis indiciis saeculi XII. priorem 

partem prodit et cum Lips. 3, a. mnltnm convenit. Litterae rectae et simpliciores angnlosnm 

Gothicae formae dnctum nondum prae se ferunt; initiales scite saepe variatae. Litterae r. f. pau- 

lulnm etiam infra lineam descendunt, saeculi XI. usn. d et r et u ubique, nnsqnam d vel t vel v. 

f longum ubique, etiam in fine vocum, s finalc rarius et panlnlum elatum (rege>) y puncto nota- 

tum, nt inLips. 3, a. i ubique, i, ii, i nusquam. e vel ^ pro ae et oe dipht. fere semper (in Odis 

tamenMaecenas plemmque). Sigla et compendia scriptnrae nonmulta et simplicia. epro 

est (non —f-) s. sunt. 7, & pro et, initio, medio, fine vocnm, sed rarius (d:iam, pud

47 

tnra, (sed bacca, semel bacis) litus, caasa, Apulia, Apnlns, mixtas, cena, obscenas, 

secantur, angor (et anguor), urget, artns, percontor, incolomis (semper) jocnndus 

(in Epist. jucundas); quicqnid pleramque (quidquid semel) quicqnam, neqniquam; 

n ante q pro m plerumque : tanquam, unquam, nunquam, janque, tanque, ntrunque, 

plernnque, tantnndem, quenque, cunque (cumque in Odis) opernmqne; toI. 

pro vul. frequenter: parvola, Yolcano, volgo, volgari, mavolt, salvum te volt; et 

Yulcanus, vnlgus, vnlt, promiscae. d inter mn, ms, mt plerumque insertnm: tempnit, 

dampnatus, (sed damno, damnnm, contemno) temptat, sumptus, emptor, hiemps. 

littera j ante i plerumque elisa: obicit, inicit, deicere, proicere, abicito. h interdum 

temere additum vel omissum: holus, habunde, actenus, ortis (hortis); c passim pro t: 

vicia, inscicia, incuciat, ambicio; passim omissum: cnntetur, discintus; i et y saepe 

inter se commutatae: ymber, sydns, hyrcus, tygris, ciclops. Accusat III declin. in is 

rarior: omnis, fontis, piscis, suavis, hostis cett. In litteris coalescentibns vocum cum 

praepos: ad, ob, sub, in compositarum nulla rerta et constans ratio servata. — 

' Hunc codicem in Germania esse scriptum, adeoque ex antiquiore aliquo exemplo Germanicae 

originis expressum, antiqua verba Germanica glossis immixta declarant, quae Docenius Y. cL 

in iibro : v. Aretus Beitrage zur Geschichte d. Litt. T. YII. p. 244, hoc de codice agens, sae- 

culo VIII. vel IX assignat. III. Od. 4, 12. palumbes: gl. columbae, hegetubun\ item II. 

Sat.8, 92. I. Epist. 10, 22. inter varias nutritnr silva columnas: gl. vnrtkehain. IZ, 14. 

glomos — lanae: gL cliuvueli. 18, 7. se commendat: gl. geluibet. II. Ep. I, 114. abrotanum 

gl. aitteruerl. I. Sat. 3, 44. strabonem: gl. scheldean, achihelenten. ib. paetnm. gl. 

leviter oculos declinantem: winchougen. 6, 106. mantica gl. malaha. ib, 117. echinus. gl. g:/a- 

saoax: salinum vitreum aat aeneum, echini figuram referens. 10, 31. natus mare citra gl. 

disehalp merea. II. Sat. 2, 41« obsonia gl. zuomoise. ib. 74. turdis. gl. brahuogele. 8, 245. 

luscinias. gl. nahtegelun. 8, 10. mensam acernam gl. de acerno factam, i. malaltruie. ib. 

41. muraena gl. lantfrida. ib. 91. mernlas gl. amfsela» — 

> Scholia 

per totum codicem copiosa ex Acronis et Porphyrionis commentariis excerpta et 

varie commixta sont, ita nt nonnuUa a grammatico qui vel huic libro vel exemplari unde fluxit, 

praefuit, ex ipsius copiis addita sint, citatis identidem Sacri Codicis scriptoribns et locis, sed ea 

tamen pleraque non magni aestimanda. Quaedam inde excerpta in Comm. II. dabimns. Glossae 

inter iineas ex schoUis maximam partem fluxerunt. Argamenta pleniora plerisque eclogisprae- 

posita fere ex Acrone et Porphyrione snmta. Ceterum haec scholia et glossae, si non eadem 

manu, qua textus, certe antiqna saecnli XII. plane et expUcatc scripta. — Lectio hujus codicis 

religiosa com fide confecti pnrissima plerumque et emendatissima est, ut ex optimae notae exem- 

plari profecta. In Carminibns tamen Ubrarius aUo atque in EpistoUs et Satiris codice videtur 

esse usus. Nam in his orthographia vocum non plane eadem atque in ilUs, nbi accnsativi in is 

multo freqnentiores, item o post v(voIgas) etiam camque, quicumque, nmquam, nnmqnam, 

sepnlcrum: contra in hexametris cnnque, nnquam, i^nnquam, sepnlchrum cett. — Ex 

variis hujas codicis lectionibas nonnullas hic o£Perifflus. I. Od. 80, 2. Cypron invocantis. 

35,83. Heu, hen cicatricum. 39. defingas. 87,10. qnodlibet. II. Od.2,5,yivat 

extento.8, ^.Yarine. 12, 24. Arabnm domns. 16, 11. circa tecta. III. Od. 10,19. luminis 

ant aquae. 29, 32. trepidet Epod 2, 33. rara tetendit retia. 65. divitis examen. 11, 28. ant 

teneri pneri (teretis superscr.) 14, 8. velutidncentia. I. Sat. 1, 72. pictis - libellis. 97. 

at nsqne. 2, 57. nil mihi inquit fnerit. 4, 40. concludere versns. 5, 16. mnltnm

48 

prolutus. 10, 77. expulsa Arbnstula. II. Sat. 1,65. introrsus turpis. 2,7. Vernm haecim- 

pransi. 29. quamvis distet: nil hac magis illa. 108. fidet sibi. S, 4. at ipsis. 156. 

Quanti empta est. 4, 4. cnm sic te tempore. 44. fecundae leporis. 5, 39. persta ac perdura. 

90. offendit garrulus. I. Epist I, 104. stomacharis. gl. irasceris. U. Ep. 2. 44, nt 

vellem cnrvo. Ars p. 169. incommoda, eo quod. 

433 IHOII* !i« Codex 2. bibliothecae Regiae Monacensis saec. XI. membranac. 

in 4to sign. G. LiXIX. olim monasterii St. Emerani Ratisbonae. Foliis constat 121, qnae con- 

tinent: a) Salustii opera fol. 1 — 55. b) Horatii opera omnia, fol. 56 — 106. c} Bar- 

tholomaei Turonensis (?) carmen elegiacum de Tobia, nt videtur. Codex multo nsu tritns et sordidus, 

litteris passim obscuratis et detersis, praecipue in Horatii primis et ultimis paginis. Mem- 

branae folia nec aeqnalia nec bene sectaj omnino possessor nsum magis quam elegantiam specta- 

vit. Sed tamen antiquus probae notae codex et ex bono exemplari ductus. Horatii opera sic 

digesta sunt: Odarum libri lY. (in qnibus lacuna inter fol. 73,— 74, qna excidernnt Od. IV. 

7, 20, sq. usque ad. Epod. 1. v. 24) Epodon lib. Carmen saec. Ars poet. Tum fol. 82. 

83. fragmeuta quaedam Satirarum sopervacanea ante Epistolas interposita, I. Sat 4, 

122 — 6,40 et II. Sat.' 8. eadem quidem manu, qna cetera, ut videtur, scripta, sed ex alio 

exemplari, eoque bono et pervetusto, depromta: qnae fragmenta Mon. 2, b. signavimus. 

Sequuntur fol, 83. averso Epistolarum libri II. tum Sermonnm Libri II. Sin- 

gnlae hujus codicis paginae duplices habent columnas,- 40 — 44 versibus constantes, 

scriptis inter lineas stilo ductas et utrimqne et in medio duplici linea perpendicnlari termina- 

tas. Stigmata linearum in margine exteriOre ubiqne infixa. Modo fol. 103 (U. Sat. 5, 8 — 6, 

84) alia manu scriptum simplicem habet columnam, scilicet quod librarius unum exemplaris sui, 

nnde descripsit, folium praetermiserat. Litterae eclogarum initiales plcraeque eodem quo ceterae 

atramento scriptae ; minio pictae paucissimae. Atramentum e nigro fuscum , non aeqnale ubiqne, 

sed semper eadem manus esse librarii non indocti videtur. — Glossae et scholia passim non- 

nulla, sed punca modo nec magni habenda (v. c. ad A. poet. v. 465 legitur: „EmpedocIes fnit 

gigas Agrigentinus pytagoricus). In glossis etiam Germanicae voces apparent, velut I. Epist. 

1, 79. quos in vivaria mittant. gl. ad retia, ad n

49 

damno, damnum, contempno, yolgas, Yolcanas, volnus (&eqoenter), haat (semper}, 

velnd, capad, inqaid (passim), obicit, deicit, inicit Csemper}. Accnsativi III. decL in 

is freqaentes (omnis, acris, civis, ignis cett.) antiqao more. — Lectio hajas libri non ita 

qaidem para et incorrapta, nt in primae notae codicibas, Monac. 1. Dess» 1, Lips. 1, 2, S, a. 

Graev. Leidensi, nec crebris vitiis in verbis vel omissis vel transpositis vel corraptis vacat, 

praecipae in Satiris, nam Carmina malto rectias et emendatias scripta; nihilo secias tamen hic 

codex in melioribus habendus cum propter antiquam et rectam plernmque nominum propriorum 

scriptionem, tum propter lectiones haud paacas bonas ac singulares, ex quibus has memoramus: 

I. Od. 4, 8. visit officinas. 8, 2. Hoc deos vere. II. Od. 4. Argumentom: ad Xanthiam 

tralippam (item in Mon. 5. Lips. S, a. Turic. qui legit traliptam cum Oberl. A. Orellias 

falso affirmat, in utroqoe legi: iatraliptam, quae Oberiini est emendatio). III. Od. 4, 5. an me 

Insit. 2S, 7. Robiginem. lY. Od. 7, 17. Qui scis an adiciant. Epod. 2, 2S. sob alta 

ilice. 29. hiberni Jovis. 5,15. illigata viperis. 30. ligonibus diris. 6, 10. odorabis. 12, 2. 

monera qnid mihi, quidve. 17, 17. volente Circa. Carm. saec. 23. totidemque. 68. prorogat 

aevum* I. Sat. 1, 80. Ac si condoluit II. Sat. 6, 108. verniliter. I. Epist 1, 32. Est 

quadam prodire. 7, 51. proprios resecantem. 14, 29. cnm decidit imber. 10, 61. da justo 

sanctoque videri. IL Ep. 1, 121. paero vel cogitat. Ars poet 5. Spectatom missi. 280. 

clarisqae. 

44) mtoil 8. Codex S« bibliothecae Regiae Monacensis saec. XL membran. i> 

4to. sign. F. I. otim monasterii St. Emerani Ratisbonae, Foliis constat 76, quae continent: a) 

Persii Satiras com Scholiaste vetere, fol. 1 — 14. b) Horatii opera foL 18 — 76, 

non tamen plena, deficiente prima parte, Carm. L« L 1— Lib. lU, 15. v. 12. et nltima parte, nt 

Epistolae prorsus desint. Insunt ergo: Carminum Lib. UI, 15. v. 13. sq. Lib. lY. ToBi 

Epodon lib. Carm. saec. Ars poet. Sermonum Libri U. Hic codex in membrana sor- 

didiore scriptus, foliis inter se nec aeqnalibus necpariter sectis, omnino negligentias habitas, sine 

allis colorum ornamentis./ Paginae omnes, etiam in Odis, simplices habent versuum colomnas. 

Versns in singolis paginis triceni quini inter lineas stilo ductas scripti, qnae lineis perpendicn- 

laribns terminantor, sed non ubique; nam passim nnllae lineae cemantnr. Atramentum in Odis 

Yalde pallidom, ut nonnumqoam ocalos fogiat. — Tituli eclogarum breves plerumque ad marginem 

adscripti (velot UI, 17. Ad Aelium de nobilitate illios. 18. Ad Faunum dominnm 

silvarum de custodibns sui pecoris. 19. Ad Telephum. 20. Ad Pjrrhum» 21. 

Ad amphoram cett) passim deficiunt, praecipue in Satiris. — Scholia et glossae rarins, 

modo singuUs locis aspersae, nil cognitn dignum afferunt Scriptura, qnae eandem ubique ma« 

nnm prodit, laxior est, satisque accurata, plana et explicata, ad indolem saecnli XU. jam propius 

accedens; doctu Utterarom magis aagnloso, Utteris longioribus b, d, f, g, h, I, p, q, 

f, non mul- 

tom supra et infra lineam prominentibas, qoare saeculo XI. extremo hunc codicum puto scri- 

ptam, a Monacensi altero fere toto saecnlo distantem. e vel p plerumque pro a e, o e diphthong^, 

qnae tamen passim exstant cum siglo se (poena, moechns, aetas, caesar) d et d promiscue, 

r plernmque, ) rarins in fine vocum. f longom ubique, s modo in fine vocum, elatius (cnsto*). 

Litterae versnum initiales minore forma nec a minuscuUs admodum di£Perente. Sigla etcompendia 

scriptarae paoca et antiqua. e pro est pleramqoe, '^ vel '^^, rarios. .#pro enim, 

antiquo usu.

50 

Maecenas, (Mecenas) Bachns, sncns, baca, percontor, qoicqaid, qoicqaani, nBi

51 

pter totam indolem, in litteramm maioram minorumque figura, in siglis et compendiis scribendi 

conspicaam, tam propter singularia quaedam illius aetatis indicia. ae, oe diphthongi cnm ae sigio 

haud infreqnentes, etsi plerumque per ^ yel e expressae. e littera lineolam capituU ex vetastissimo 

usu protendit. d et d promiscue; r pleromque scriptum, ] rarius. f longum ubiqoe, s finale 

supra lineam effertur (lippn"). In siglis (£:, 7 pro et freqnenter. 9 pro con, -^ pro est, -ff 

pro enim, passim. In distinctionibus punctum majus (.) et minus (*), semicolon (; r^") et 

interrogandi signom frequentantur. — Orthographia Tocum proba plerumque et antiqua. 

Juppiter (Japiter raro), Maecenas, Bachns, Apulus, milia, sucus, belua, baca, heres, 

percontor, artus, Yolcauus (sed Yult, vulgus), quicquid, nequiquam, umquam,numquam,thura, 

sepulchrum, olus, corda, coturnus, obprobrium, obicit,inicit, 

deicit, viciam, ambicio, racio, avaricia, aeneus, (aheneus in nuUo vetastiore codice 

inveni) velud, inquid, passim; accusativi III. declin. in es fere semper. — Lectio hujus co- 

dicis e bono et vetusto exemplari ducta, pura plerumque et emendata, Ubrarium prodit satis do- 

ctum et diligentem, ut in meUoribus onmino libris hic numerandus sit. £x ejus lectionibus non- 

nullas hic afferre placet Epod. 17, 36. Quae finis (quis superscr.) II. Sat. 7, 109. qui 

puer uva Furtivam mutat strigilem. 8, 4. da, si grave. (dic saperscr.) I. Epist. 5, 24. nec 

fidos. 6, Sl. hoc age divitiis. 7, 16. o tn quantamvis. 57. At properare. II. £p. 1, 127. sermonibus 

aures. 2, 53. satis expugnare. 169. sub gelidam noctem. 202. aetatem dacimns 

astris. Ars poet. 139. Parturiant montes. 318. et veras hinc. — 

46) IMoil. H* Codex 5. bibliothecae Regiae Monacensis saec. XII. membrana- 

ceos in 4® sign. Nr. D. 6. e. Weihestephanensis 63. Hic codex, forma quadrata, tegumentis fir- 

mis corio albo involutis, in splendidioribus Horatii numerandus. Sola Horatii opera continet ( 

in membrana crassiore, candida et in utraqae pagina bene praeparata luculentissime scripta. FoUa 

habet 99, omnia aequalia. In priore parte fol. 1 — 81. Ars poet. Epistolarum libri II. 

et Sermonum libri II. litteris pinguioribus ac grandioribus ubique aequaUbus splendide scripti. — 

In altera parte a priore multnm diversa Lyrica insunt, aUa manu, sed satis diUgenti, angustins 

exarata, usqne ad lY. Od. 8, 17. deficiente reUqua parte Ubri IV. cnm Epodis et Carmine sae- 

cnlari. — In prima hujus codicis paglna Yita illa legitur, cujus initium est: Q. Horatiua FlaecuM 

libertino patre natua cett. tnm prolegomena in Artem poet inania parviqoe aestimanda. — In al- 

terius folii Arti poet praefixi pagina adversa cemitur imago Scti Stephani colore violaceo picta, 

cni abbas libram supplex offert. Circumscripta sunt haec Utteris miniatls : Sanctus StephanuM. Servua 

Sancte tuus hunc librum do tibi alumnus. pro quo merce (dem) caelis me (mihi) redde peretmem. 

In .pagina aversa Horatu imago, oracius inscripta, ut juvenis tunica et palUo induti, apicem in 

capite, sceptrum in dextra gestantis colore violaceo picta cernitur, laeva lemniscos tenente, in 

qaibos haec scripta: Lector pertractet Flacci quid epistola tractet. Librum sermonum lege 

doctrinam tibi morum, Sit tibi doctrina bene dictandi poetria. Post Epistolarum Ubrum II. in 

fol. 40. averso Calendarii specimen exhibetur, in quo ex Friderici I. Germanorom Imperatoris 

vita novissima quaedam ad a. 1163 pertinentia referuntur; in fol. 41 brevis historia docum Bavalicorum 

legitur usque ad Henricum Superbum, Henrici Nigri fiUum ex WulfhUdi, Magni, Saxonum 

ducis, fiUa. — is Henricus Superbus Bavariae praefuit a. 1125 — 1139, quo obiit Uxorem ha- 

bnit Gertrudin, Lotharii Imperatoris ex Richenza filiam. — Ex his quae attulimus, codicem nostrum . 

in aitera saeculi XII. parte scriptum esse, recte colUgitnr. Qua cnm aetate totus ejns habitus et ipsa 

Bcriptarae indoles onmi ex purte convenit. Paginae omnes simpUces habent versnam columnas, 

7*

52 

sed in Lyricis sing^lae lineae binos, snb finem ternos qnoqae habent yersns nna continaatione 

scriptos. Yersos in singnlis paginis Artis poet, Epistoiarum et Satirarom 27, scripti inter lineas 

stiio dactas, in prima codicis parte pallide coloratas, binis utrimque lineis perpendicularibns ter- 

minatas, quibus litterae initiales versuum includuntur. In Ljricis autem siogalae paginae Yersas 

86, altimae adeo 42 habent. Tituli et litterae eclogarum initiales plerumque minio pictae, sed in 

Satiris et in Ljricis quoqoe tituli desont. Atramentum in Epistoiis et Satiris nigerrimom, in Ly* 

ricis autem fuscnm est. Scholia et glossae in Epist et Sermonibus paucae, in Lyricis nnllae. 

Scriptnra in priore codicis parte grandis, loculenta'^ et aequalis, ductum habet saecoli XII* ele- 

gantem, angulosum et fere quadratum, litteris non multum vel sopra vel infra lineam prominentibus 

in Lyricis aotem aliam habet omnino speciem multo contractiorem exilioremque, litteris tenaioribus, 

macris et confertis omnibus, sed tamen plane et explicate scriptis. Non tamen alia aetate hanc 

alteram partem atque priorem illam poto esse exaratam; utramque vero certis de causis saeculo 

XII. extremo attribuo. Nam diphthongi ae, oe rarissime apparent, ae siglum nusquam; e simplex 

pro iis fere obique. i duplicatom accentu notator (vicf/s, imperii, sociis^. Sed i simplex ubique, 

non i vel /. d in priore parte usitatum, in altera d et d promiscoe. r pleromqoe, ) rarias, f 

longum fere obiqne, s modo in finevocum et supra lineam elatum (hospe*). Sigla et compendia 

Bcribendi non nimis multa et illo aevo nsitata.

58 

foliis partim integris, partim, nt fors tulit, laceris toI ampiitatis constant, qaae Car. Gnil. Maellero 

amico intercedente Morelli hnmanitas nobis ntenda concessit. Hic ergo codex olim Horatii 

opera omnia yidetiir esse complexas; nam in schedis particalae Odaram, Sermonam, Artis poet. 

et Epistolarttm plarimae insant. Ordo libroram, qaantam e yestigiis colligere licet, prorsns sin* 

gularis foit Nam qoatoor Odarum libros sabseqai Tidetar, ex antiquissima consuetudine , Ar9 

poetica. Tum Epodon liber et carmen saec. Dein Sermonum libri duo, postremo Epistolarom 

libri doo. Nam certe Satiram iibri II. octaTam excipit in eadem scheda Epistola prima, licet in 

hac superscripta legantnr: Oratii FL Carmen $eculare esplidt. htcipit Uber Eplarum: nndehanc 

titnlum ex alio codice temere exscriptum colligas. Haec antem librorum fragmenta exstant: a) 

Odar. L* lY. c. 11, 10 — IS, 2T« in binis foliis dopUcatis, quaram alteram partem Artis poet 

fragmentum obtinet, b) Artis poet. v. t$ — 158, 201 — 242. mutili v. 411 — 450. c) Sermonum 

Lib. U. sat 5, S — 86. 6, 61->08 (dimidiati Tersns). lOS^llO. T, 1—27. 70 — 118, 

8, 1—36. 86 — 05. d) Epistolarnm Lib. I, 1, t. L 7 — 22. dein dimidiati Ters. 27 — 4S. 

48 — 64. T. 107. 8. Epp. 2, 1 — 18, 81 integrae exstant t. 81—72 mutili, Inde a Ters. 72— 

£p. 20 ad finem usqne integra sunt Epist L. II. 1, 1 — 176 (abscisis aliqaot Tersibus). t. 

220 — 260. T. 261 — 270 dimidiati: 2, 1 — 81. dimidiati. t. 82 — 78 integri, passim obscurati. 

T. 78 — 04, T. 90 — 115. mutilL — Membranae satis crassae, foliis inaequalibus quatemis inter 

se compositis. Singalae paginae Tersus habent 21 inter lineas stilo ductas utrimqne doplici linea 

perpendicalari terminatas, quibus litterae initiales paululnra semotae a textn includnntnr. Litterae 

Tersuum initiales et titnli atramento fere scripti, modo eclogaram initiales aliqoot et libroram 

titnli minio picti. Scriptnra lucolenta, plana et explicata, atramento efasco nigricante, minns* 

culam Romanam puram et concinnam refert, qnaUs saecuU X. fuit, et cum codice Toricensi 

plurimnm simiUtudinis habet Diphthongorum ae, oe cum siglo ae asus freqoens, ut in anti« 

quifisimis libris; (caena, caelum, proeUa, moce): se, oe passim pro e. (calaebo, scaenae, coepere) 

sed e, ^ pro ae , oe pleramque (Maecenas et Mecenas) Tetusto more ; i pnrnm ubique, ^ toI i 

nnsquam , d ubique non d ; r, non t ; u pro t semper. f longum ubique, et in fine Tocnm ; 8 

finale nusqaam. r et fUtterae infra Uneam descendunt, Tetustissimo usu. Sigia et compendia 

scribendi perpauca: (& frequens, in mediis qaoqne Tocibus (mori&ur), g pro est plerumque, 

'^ rarius. Orthographia Tocum antiquam consnetadinem serrat: Ulixes, Juppiter, 

Bachns, di, dis (sed Cassii, LiTii), milia, tus, baca, grais, cnmqne, nnmquam, 

nmquam, quicquam, quicqnid, nequiquam, percontari, nrget, Tnlt, Tultns, jocnndns, 

pnlcra, coturnns, proicit, abicito, obice, aspicere, inberbes, temptat, contempnere, 

Ticiis, tociens, sedicio, tercia, hand et haut. AccnsatiTi tertiae decl. iii 

is satis frequentes (aTis, suaTis, cenantis, hostis, pluris, acris, majoris, decem- 

faris). Distinctionis signa pnnctum majus (.) minns (*) semicolon (;) interrogandi signnra 

(p). — Glossae inter lineas et scholia ad margines, eadem qaa ipse textns aetate scripta, 

in Arte poet Epistolis et Sermonibus satis multa ; Carminum fragmenta glossis modo instructa. — 

Lectio hujus codicis plerumque bona et antiqua cam Graeviano codice plurimum, etiam in 

tituUs eclogarum, conTenit; sed propter multos locos obscnratos saepe impedita et difficilis* Ejns 

Tarietates notabiUores propter codicis praestantiam nos ex plerisque ejas fragmentis paulo largios hic 

indicabimus, praesertim cum Orellius Y. CI. in cujus manibus hae schedae fuere, quas Codicis 

Einsiedlensis appeUatione notaTit, us omnino nsns non sit, qood nobis demum facere Ucuit, 

postquam corii sordes quibus obtectae erant, cantissime abloimag, lY. Od, 12, 11. Delectantqne 

deam, 18, 14. cari lapides. IL Sat 5, 6. redeat 11. sIto aliquid priTum. 18,

54 

Troia. 44. Annabnnt tynni 74. scribit mala crimina. 16. Penelopam. 81. Sic tibi. 

6, 90. qaodtejuvat. 7, IS. doctor (yel us soperscr.} 17. in phimom. 30. acriorille. a. i 

m. (ac prior. corr. a 2. m.) 20. Qai tam contempto qaam laxo. 81* aiii servia. IIS. 

et erro. 8, 1. Ut Na»idieni javit te. 24. semel obsorbere.Sd. nihil sic.SO, ieporam 

yuisos. I. Ep. 2, 4. Pienias. 5. distinet 8. aestnm. 28. Penelopae. 81. cessatnm 

dncere somnam (vel caram ad marg.) 32. hominem. 46. contingit nihil amplias.4, 7. 

dederant. 0. Qui sapere. 5, 1. archiacis. 6. arcesse. 17. inertem. 26. Botram tibi 

Septiciamqae. 6, 5. imbati spectant. 7, 41. Ithace locas. 64. Volteiam. 8, 6, agris. 

0, 6. agnovit. 10, 0« ad caelum fertis. 18.diveliat. 28. propiusqae. 13, 14. glomos. 

15, 2&. tibi nos at credere. 87. correctus Bestius. 16, 7. discedens. 33. aat si. 40. 

medicandum. 61. jastnm sanctamque videri. 17, 21. vilia verom. 18, 28. meae contendere 

noii. 80. Atra decet. 87. dllias nmqaam. v. 01. deest, nt in Dess. 1. 03. tepores. 

98. Nam te semper — Num pavor. 111. qoi ponit et aafert 20, 1. Vortomnum. 

U. Ep. 1. 13. qoi praegravat arte Infra se posiios (sic conjec. Pearce et Doe> 

riug). 17. nihil ortam. 35. chartis pretium. 38. excludet. 48. in fastos. 63. est nbi 

peccet. 67. dicere credit. 79. Attae. 83. dacant. 90. Graecis. 105. rectis. 153. Poenaqae 

nata (sed 1. saperscr.) 167. insciciae. 168. qaia res arcessit. 228. arcessas. 

48) ISailt. Codex Santenianus bibliothecae Regiae Berolinensis saec XIII. 

in Fol. sig^* Nr. 60, ex Santenii libris emtus oiim a Diezio, continet Florilegium sive Excerpta 

locorum insigium ex poetis aliisque autiquis scriptoribus, in quibcs Horatii quoqne 

loci haud pauci ex Arte poet Sermonibus et Epistolis insunt* Hunc codicem nos in 

praefat ad Ed; Satiraram T. I. p* XCIX et C. plenius descripsimus , ejusque lectiones ad Ser- 

mon. Lib. I. ipsi vulgavimus, ad Epist. lib. I* cum Obbario nostro commnnicavimas. Quare h. 1« 

lectiones praestabiUores ex Epist Lib. U. et Arte poet. excerptas dabimus, in quibus judicandis 

omnino tenendum, nonnullos locos a viro docto, qui hoc Florilegium condidit, consalto mntatos 

esse, at sententia praeter constructionem statueretur, in quibas hos numeramus : II. Epist. 1, 221. 

Nanc laedimur. 262. Discit hoc citins. 2, 172. Nil proprium est cniquam et. 174. permntat 

— cedit. 175. Nulli perpetnus rerum datar osus. A. poet. 416. Non satis est — 

Sed idem ex vetusto exemplari suo haec videtur sumsisse: IL-Epist 1, 21. summota. 38. excludit 

114.navem. 127. et obscenis. 222. reprehendere.2, 11. qui volt excladere. 56. 

convivia, ludos. 64. id sane invisum est 141. ntile lodis. 146. sitim cohiberet 147. 

quid quanto. 191. non metuam. — Ars poet. 10. Quaelibet audendi. 43. jam non dicat, jam 

nDndeb.-Ô. cadantque.71. sunt nunc. 139. Partnrient 170. et timet 164. castigator 

censorque. 180. per aures. 314. officium et quae. 330. an haec. 334. jocnnda. 348. 

qnem volt 350. Non semper. 352. incuria fudit 360. Verum opere in longo. 

49} Xor. Codex bibliothecae Turicensis Carolinns saec. X. membranaceus in 

4to, sign. Nr. C. 154. quo Orellius V. CI. ad Ed. Hor. est usus et litt T. enm notavit Hicliber 

83 foliis constans, confuse inter se junctis, continet Horatii carminnmlibros IV. ex parte 

mutilos, Artem poet et Epodon librnm etiam mutilum* In fol. 1 — 53 exstant Carm. I, 

1 — UI, 27. y* 56* Tum lacuna eBt inter foL 53 — 54 nsque ad Od. lY, 11 v. 12. Sequitnr reliqaa 

pars libri lY. Carminum ad Od. 11, 12. Dein Ars poet et Epodi 1. initium, f. 58 — 69. unde altera 

iacona absnmsit Epod. I, 18 — 9, 86. Epodon reliquam partem exciplt Carmen saec. p. 77 b. 

y, 1 — 20, nbi deficit In extrema parte f. 78 — 83 sabsequitar lacera pars libri lY. Carm. 4,

55 

5 — 0, S2. Membrana hajns codicis crassior satisqoe alba , sed inaeqnalis, passim sordidior et 

macalosa. Colamnae versnom simplices abiqoe, nasqoam daplices. Lineae transyersae per omnes 

paginas stilo doctae ntrimqae binis perpendicularibas termioatae yersos in singolis paginis 21 — 2S 

fere incladont. Atramentom e nigro fascom. Litterae ioitiales versoom omnes nigrae, sed eclo- 

garom et pleromqoe titolorom qaoqoe, obi qoidem exstant, minio pictae , admixto passim pigmento 

qoodam argenteo, ot inLips* 2. passim etiam nigrae initiales minio addito ornatae. — Titnli in 

singolis libris soperscripti et in eclogis plerisqoe , deficientibus haud pancis , praesertim in primo 

libro, com antiqoioribos, Graev. Leid. Mentel. minime conveniont, sed cum Lips. S, a. ita conspirant, 

nt ex nno fonte in ntroqaedacti esse videantur. £x gr. Lib. II. Q. HoratiiFlacciCarminnm 

Lib. I. explicit (finit. Tor.) Incipit Lib. II. ad Asinium PoIIionem consnlarem virom. 

2. Ad Crispom Salostiom. 3. AdDelliom. 4. Ad Xanthiam Tralippam (Traliptam 

Tor. non iatraliptam, ot ap. Orell. v. sop. nr. 4S.) ancillam amarecrimen non 

esse. (protreptice tetracolos. Tur. addit). G I o s s a e inter lineas et scholia ad margines 

in paucissimis modo paginis exstant, manu antiqua, vel ejusdem vel insequentis saecnli. — Scriptora 

hojos codicis plana, lucnlenta, satis grandis et laxa, minascolam Romanam saecali X. param et 

explicatam refert, paulo magis angulosam, qoam in cod. Morell. qoocom plurimom cognationis 

habet» Diphthongomm ae, oe cum siglo se osus freqoens; ae, oe pro e passim (aeqoitat, Soractae, 

moeta, foerox): sed e, p pro ae, oe pleromqoe. i purum ubiqoe, non i vel i* d non 

d: r, non i; n, non v. f longom ubiqoe, s in fine vocum rarissime, modo com siglo jonctam* 

Sigla et compendia scribendi non multa: (S: freqoens, in ipsis quoqoe vocibas (licd;) e 

pro est plerumqae: ^^ rarius (bis in A. poet.) |— snperscriptum pro h. Interpnnctio ntincod. 

Mor. — Orthographia vocum, etsi crebro vitiosa, litteris i et j, b et p, d et t temere inter 

se commutatis (olimpicam, hiadas, nimpha, lira, cjthara, sjdus, pipennibns, Titidem, 

dodata, Dracom, Dyndari cett.} h temere addito vel omisso (Protheos, Elena, 

nothos) tum Affricns, Polopis cett. nec sibi constans in multis, aotiqaum tamen morem plerumque 

servat: Juppiter, Ulixes, Bachus (Bacchas, Baccns) Apnlus, Mecenas, 

praelia (proelia) caecns, caelum, loetum, cetera, di, dii, diis, beloa, pelex, volnas, 

vult, volgos, (semel^ litas, qootiens, qnicqoid, neqniquam, cnmque, numqnam, 

nmquam, hiemps, temptas, emptus. cett. sed damna, redemtor; inbellis, inlapsns, 

inligatns, inmodicns, inmitis, inmeritns, inpavidus, inpulsus, inpressit, inrnpta, 

inretorto, conbiberet, conlatis; sed improvisa, compositus; compescit; tom ini- 

ciat, adiciant, proicit; tristicia, canicies, exicio, condicio, diviciis, cett. Acco- 

sativi tertiae decl. in is satis freqnentes. — Lectio hnjns codicis a librario pamm erndito 

non ex optimo exemplari ducta, licet a vetnstate commendetur, 'prava tamen et vitiosa hand panca 

habet, versibns passim inter se confnsis nec recte distinctis (nt I. Od. 10. snperis deornm 

gratns et imis Anrea trifbam) vocibusqoe vel omissis vel transpositis vel depravatis, nt 

I. Od. 7, 13. Ac tibnrtini locus et praeceps Anio et oda. Haec Orellios Y. CI. in Yar. 

lect plerumque silentio praeteriit; sed in orthographiae varietatibos notandis non satis constanter 

egit Omissa quaedam ab eo modo ad Lib, I. Odarnm supplebimns; nam ejnsmodi racemationem 

institoere taediosum sane et ingratum negotium est. I. Od. 1, 35. memet — inseres. 2, 14. 

tiberim rethortis flavnm. 18. nltornm. 34. circum volat* 3, 10. tnrbidum. 20. achroceranuia 

87. Nihil mort ardai est 4, 10. licidam. 7, 13* (v. sup.) 14. pomeria. 10. 

nec partnrit 22. ter ada. 8, 15. ne viriles. 12, 13. parentis. 18. Ne viget 56. 

Saeras. 14, 13. genus inntile nomen. 15, 21. lartiadem. 21, 14, caesare (in deest)

56 

SV, 6. impiam deest 19. laboras Charibdi« 20. 1. iBvidas. S5, S4. dara deeai. S6, 8. 

paeritiae. S8, T. neqae te. 

. 60) Zul. Codex Zalichemianus, saec. XI. cajas lectiones jîc. Heinsii mana excer- 

ptas Petr. Burmannas ad Bentleium miserat (v. ejas praef« p. YI. ed. Lips.) non aliunde nisi 

ex P. BHrmanai sylioge ejus manu scripta, quam bibl. Regia Berolin. servat, ad nostros usus 

peryenit* lila aatem modo tres priores Odarum libros complexa in lY. Od. 2. finitur. Lectiones 

inde notabiliores Bonnulias hic a£feremus: I. Od. 8/ 16. fretum. 86. Praerupit. 7, 9* Aptum 

dicet.13. Aut praeceps. 8, 2. Hoc deos. 12, 18. et secundum. 14, 8. Possunt imperiosius. 

16, 0. Heu heu. 17, 19* Disces laborantes. 18, 5. increpat. 24, 18. Qaid si Thr. 28, 4. 

tibi quicqaam, e corr. 18. ayidis uare. 21. rabidas comes. 81, 18»atqae precor. 84, 16. 

hinc posoisse* U. Od. 2, 18. Discedens plebi. 8, 18. Tiberis lavat. 4, 18. Dilectanu 9, 8. 

Aat foliis. 12, 28. occapat. 16, 10. Excludet aestus. 16, 2. Pressus Aegeo. 18, 80* Orci 

• ede. UI. Od. 4, 1. caelo, dic age, 6* Auditus, an me. 6, 22. artubus* 7, 4. jayenem 

fidi. 11, 51. memorem sepulcri. 14, 12. male ominatls* 27, 10. imminentium. 28, 6. 

et yelati. 14. Papham. 80, 16« Delphia* lY. Od* 1, 20. trabe Cjprea. 28. quatiant. 

Ita hoc opere satis laborioso perfecto, qao nos ad cognescendos lectionis Horatianae fontes ali- 

qaantujn attalisse putamas, nihil magis dolemus, quam qaod propter necessarios hujus scriptionis 

fimites nobis propositos yela jam contrahere et quae de scriptorum Horatii per libros yel msctos 

yel typis expressos propagatorum historia plenius et uberias explorata et praeparata habemus, ea 

yel ad tempus omittere yel in breyius redigere cogimar. Qaamobrem quae ex superiore disputa- 

tione de codicibus nostris qaasi collecta atque effecta necessario addenda yisa sunt, ea nunc promemas, 

reliqua ad aliam disserendi occasionem nobis aliquando fortasse oblatam seryamas. 

^sV* 3' t'-.( 

De iÂcum noratiaiidflim srfirpifiits ae flEMiiiitls. 

Ex ingenti namero codicam Horatii, qai in yariis Eoropae bibliothecis exstant, dacenti cir- 

citer a yiris doctis adhoc coUati et ad scripta hajos poetae emendatius edenda adhibiti sant. Sed 

eorum nemo adhac illos codices omnes secondum aetatis, lectionis, ordinis, totiasqoe fermae et 

titalorum quoque eclogis inditoram vel extemam yel intemam cognationem ac similitadinem in 

certas dasses ac familias distribuere atque ordinare conatus est, eo consilio, ut ad principalem 

aliquem yel unam yel plores lectionis Horatianae integfros fontts penetraret, nnde ea in libris 

msctis qaasi rivis didacta et saecnloram curso paallatim tarbata atqae varie immotata ad nostram 

aetatem manayerit. Idqae eo magis mirandam, quod ejas rei facaltas data esse yidetar, cam pro- 

pter magnam codicam msctoram copiam, in qaibus yetastissimi octo noyemque saeculoram haad 

pauci , tum propter yeterum interpretum commentarios proximis ab Horatio saeculis confectos mal- 

tosqae locos a grammaticis citatos, in qaibos antiqoissima lectio magnam partem seryata est 

Sed tamen haic consilio ^sequende maximae nunc difficaltates etiam obstant ex incredibiii 

fere leyitate ac negligeatia, qaa codices mscti a yiiis doctis plerisqae adhoc inspecti atqoe collati 

sniit. PermoUi enim codices saos yel optiaos tc yetostissimos singaiis ttodo locis dabiis inapi- 

!" I

57 

cere lecisonemqne notare satis habnemnt: alii etiam si diligentias lectionis Tarietatem excerperent, 

yel titniorom eclogis inditomm vel glossamm ac scholiomm yel orthographiae rationem aot iiai- 

lam aot perexiguam habaernnt; pancissimi aatem codicam ab ipsis asarpatoram aetatem, indolem, 

exteraam interaamqae habitam accaratias describere caraverant. Hajas calpae antiqniores pieri- 

qne accasandi snnt* Nam at taceam yetastissimos libros saecolo XV. typis expressos, qaorom 

anctores satis habaemnt, anam alterumve codicem non semper optimnm prelo mandare, scriptarae 

yitiis atcanque correctis, primi omnium Christoph. Landinns in Ed. Florent. 1482. et Anton. 

Mancinellus in Ed. Veneta Pincii 1402. in commentariis copiosissimis ad Horatii poemata scriptis 

criticam aliquam caram conferendis codicibas msctis (in quibns Vaticannm Mancinellos ad L 

Od. 1, 88. et alibi memorat) adhibuerant. ^) Noya lax Horatio ab initio saeculi XYI. Aldi Manntii 

opera affalsit, qui yir ingenio, doctrina, diligentia pariter praestans cum adios scriptores 

Graecos atque Latinos ex msctornm fontibns emendatos edidit, tam codicibns msctis ploribas ad- 

hibitis Horatii poemata yere critica ratione recensuit et a priomm sordibns purgata restituit. In 

prima quidem Editione a. 1501. Utteris noyis obliquis, quas carsiyas appellant, yolgata textum 

6) Libri editi vetiutiores uecnli XV. omnioo in re critica noa tanti habendi sunt, qnanti rnlgo femntnr. 

Pleriqne enim ex codicibnB, qni qnidem typognpbis ad raanns faemnt, partim non admodnm Tetnstis originem 

duemnt, qaod nobis, qoi satis multos ex iilis accorate contnlimns, comparatis molto antiqnioribus libris 

msctis bene cognitnm est Accedit qnod ex prioribns editis nonaullis insecnti pleriqne rtl omoino, vel magna 

ex parte expressi snnt nec in lectionis varietate, utram ex codicibns an ex conjectura profecta sit, apparet. 

Certe permnlti nbiqae loci inTeninotBr, in quUnu illi vetnstiores libri a plnrimoram optiBornmque codicnm 

lectione ita constanter fere discednnt, ut ant nnllam ant paucoram et receotioram codicnm anctoritatem sequi 

Tideantur. Sic ex gr. I. Ep. 8, 6. lectionem: in arvis cum pancis msc. recentt editi veteres fere omnea 

habent, Mediol. 477. 83. 86. 608. 512. Venetae 478. 79. 86. 92 Pincu. 94. 95. 9a Flor. Landini 482. Locfa. 

Aldinae 501. 509. 519. Ascens 501. 516. 519. Baiul. 527. 555. 580. etc. Item Epist 16, 73. ac sapiens. 

75. etmanicis. Ars poet 8. fingnntnr. 115. matnrnsve. 160. et ponit 214. Inxuriam. 247. ignominiosa- 

' que verba. 470. cum versns. Praecipue Florentina Laadioi 488 et post eam, sed panlo mians, Pinciana 

Venet. 492. cnm magna, qnam ntraqne ducit, familia lectionom a codicnm melieram fide abborreotinm feracisimae 

suot: ez gr. (ubi Piociaaa conspirat, asteriscnm addimns): 1, Od. 1, 36. vertice sidera* 3, 16. ponere 

sen tollere vnlt freta* 11, 2. Lencothoe* 12, 28. sidera.fnlgent 60. Faloilaa terrls. 14, 14. 

tnmidns navita. 15, 20. vnltns pnlvere. 20, 11. Temperent vites.* 22, 18. recreatnr nmbra. 33, 14. 

Grata continnit 35, 33. scelernm pndet II, 1, 10. absit tbeatris. 2, 13. vilis bydrops. 13, 26. £t te 

caneotem. IV, 1, 2. parce, precor, mibi. 3, 16. torqueor iavido. etc In Landiniano agmioe onmeramns 

etiam Locherianam, 498. licet passim propria afferat, et Editionem Lyricoram com Epodls et Carm. saec. 

omniuin rarissimam, quae nobis prospen fortuna obtigit, Petri van Os, Zwollis, in 4to>quam Neuhaus 

: in Bibl. Hor., Bipontini et Mitscfa. anoo 1500 assignaot Schweiger (Bandb. d. class. Bibliographie) in Editioaum 

iodice ceterara diligentissime confecto omisit Prima pagina imaginem delineatam imperatoris Germanid 

refert, quem in genna snbmissnm tres episcopi coronant Titnlns superscriptns est : Qninti Horatii Flacci 

Odarnm sive ly ricornm carminum libri. Foliis constat non nomeratis 64. In fine snb carmiDe saec 

' Typi 

aubscripta leguntur: Finis lyricorum Qninti Ho.FIacci ImpensisPetri Os Zwollis impressoruoL. 

Gotbicam s. Germanicam habent speciem, qaalis sub finem Saec. XV. io nsn fiut Hic liber sane co- 

> , gnitu dignissimu est, at qni ptnres afferat mcmorabiles lectiones, nnsquam alibi repertas, veint I. Od. 15, S6;. 

ret Achaias Ignis Pergameas domos. Qnam laudatissimam lectionem Glareanns in codicibus inesse 

'"''' 

testatnr, qnos tamen nemo vidit. Sed receperunt eam et vmdicarant Cuoingh. Sanadon. Schrader. Emend. 

tT praet p. XXII. Jaol, Fea, Meioeccios. Orellii vero omnis dabitatio praedare sic toUitnr. Alteram locom laadamus 

1. Od. 21, 14. nbi v. Os legit: Pestemque a populo priocipe Caesare, in Persas cett pro 

uigata: apopalo et principe. quam emendationem primus sibi iovenisse visns est Jos. Scatiger, post 

eam arripnit Coniogamins, defendit Medebach et Jani, qui recepit et post enm Obcrlin. al., reproboront Fea 

et Orell. praecipae gropter deficieotem anctoritatem, qnam bic nacti snmns. — In transitu commemoramns editionem 

param adhnc cognitam vel inspectam a viris doctis, 'Witebergae, typia M. Johannis Cratonis, a. 

„ 1508. qno in iibro praeter aiiaa lecUoaes notatn dignas reperimns etiam in loco U. Sat 4, 19. pre vnlfau 

librornm mss. et edd. lectione: Doctns eris vivam mixto mersarc Falerno: emendatiooem mnlto 

post a Bentlejo excogitatam et indoctara: Doctus eris vivam musto meraare Faleroo: qnam post 

recentiores certatim recepernnt: Cnning. Sanad. Phil. Franc. Val. Sivr. âkef. Wetx. Fea, Jaectc, Doer. 

[^\f^ Jabn. Heind. Meinecc. Defendoot eam Fea et Heindorf. quoram iIle,.mnIto ante sic Castellanam legisse 

' 

' 

^ ait, dissimulans hanc notitiam a Cuningamio allatam in AnimadversionnmCap. V. p. 54. „et ita citat CasteUanos 

r J Decarninm esut Libt IV. c. 3." Sed Castellanns, natas a. 1585,.librnm snum din post bancCratonis EditiooKir'' 

^* scripsit, nnde banc lectionem potios ipse snmpsisse existimandns est Hinc etiam Orellii nota corrigenda, 

" '' 

.^ ' qni nimis cante b Ed. II. vnlgatam mixto revocarit — Sic in libris etiam neglectis singnla bona saepelateat, 

' qnae plura afferre possimos. 

8

58 

poetae pnram, niillis omniiio notis Tel commentariis additis exhiboit. In altera a« 1509 emissa 

non modo scripta Horatii noyis codicom subsidiis denao recensnit, sed certam etiam ortfaogra^hiae 

rationem indaxit (inter alia Accasat. tert. decl. in eis). Tam primum in praefatione animadversiones 

criticas et commentariam de metris Horatianis addidit singalasqoe praeterea odas metroram descri- 

ptionibns instraxit, post ab aliis certatim receptis, at haec altera Editio pro Tere noya et doctri- 

nae copiis omata babenda sit Tertiae Editioni a. 1519. post Aldi obitam Franc. Asalanas a£E- 

nis praefuit, qai Andreae Naagerii ope novam denao textus recensionem institait, additis sope- 

rioris Ed. copiis, cam Marii Servii Centimetro et Nic. Peroti libello de metris Hor. Ita tres 

Aldinae, qaas singulas suis virtntibas praestantes accurate contuiimas, bene inter se distingnendae 

sant* Nam quarta a. 1527. ex tertia ad verbum expressa. Editio autem a. 1511. Lagdqnensis 

dicta, quam Sim. Carpentario tribuunt, post J. A. Fabricium (in Biblioth. Latina) ab Janio et 

Mitsch. perperam celebrata, ex Aldina II. 1500. ad paginam et litteram cum omnibus typographi 

erroribus expressa, nihil omnino proprii habet, qnod aecurate instituta coliatio nos docuit. 

Sed nt ad propositnm redeamns, nec Aldas Manutins codices suos nominatim memoravit vel 

descripsit, nec id post eum multi alii fecemnt. Nam Muretns, Tnmebns, Canterns, Ge. Fabri- 

cius, Bersmannns, TorrentinS; Henr. Stephanus, D. Heinsius, Rutgersins, Yalart. libros msctos, 

quibus usi sunt, vix indicarant; Rob, Stephanns in Ed. a. 1544. 8* „yarias ex vetustis codici- 

bus Horatii lectiones^' in extrema libri parte addidit qnidem, sed nnde snmserit, non patefecit. 

Dionysins Lamhinus, et doctrina et ingenii acamine et commentandi arte pariter excellens, 

primus post Aldum codicnm satis multorom ope, quos in praefatione memoravit quidem, non 

tamen accnratins descripsit, critica diligentia poetae textum ex omni parte recensnit et ad 

certam normam partim ex librorum auctoritate, partim ex nsu Horatiano scite observato con- 

stitutam informavit. Sed idem vir doctus in codicum lectionibus citandis non semper religiosa 

cnm fide egisse videtnr. ') In antiqnioribns Poelmannns (Pnlm.) propter diligentiam, qua codices 

suos, ondecim numero, contnlit, praecipne landandus. Sed de singnlornm codicibos et de ratione 

qua iis usi sint, in praefat. ad Ed. Satirarum T. I. p« XC — XCYIL plenius egimns, Nec hn" 

jns loci et institnti est, singnla pluribns persequi. Inter Feae codices, quorum ne numerum qnidem 

indicavit, satis multos recentiores ac deterioris notae esse, certis indiciis cognitum habemus. 

Yanderbourg et Potterius (^Pottier} iisdem fere codicibns Parisiensibns partim vetnstissimis ac 

praestantissimis nsi snnt (modo Pott. 18. 19. 20. 2S. non apnd Yand., contra Yanderb. cod. Y. 

non apud Pott.) qnomm ille in conferendis et describendis hisce codicibus altero aliqoanto dili- 

gentius egit Sed operae pretium tamen fuerit, eos omnes Germanica diligentia iterum excutere 

atque accnratius conferre. Nam nec plenam nterqne lectionis varietatem dedit, nt qni multas co- 

dicum suornm lectiones omiserint et orthographiae rationem nuUam haboerint, nec in iis qnaede- 

demnt, satis accnrate egemnt. Yariae enim msctomm lectiones, quasalter exhibet, apnd alterum 

saepe desunt, saepe apad ntramque pro ana lectione non iidem, sed alii codices citantnr, saepe 

adeo eomndem codicum lectiones apnd utrnmqne inter se pngnant. Haec omnia permultis exempUs 

allatis facile probare possimus ; modo hoc notamns : codicem nr. 8218 saec. XU (IS apod Pott, 

apnd Yand.) cnjus prima pagina Lambini nemen inscriptnm habet, qnem Vand. Jannoctianum Lambini 

7) Haad raro enim Lambiniu in lectlone aliqna commendanda : „8ic omnei mei" didt, obi Tiz wius alterve 

ex reliqnis codicibas conspirat. Id jam Bentleins ei objecit. Sic ex gr. 1. Od. 1,' 83. lectionem: nec Polybymnia 

in omnibaa codd. inesse ait, nbi pleriqne et nostri et aliornm: neques. neve Polymnia 

. codd. 

ant nec Polymneia legunt. II. Od. 17, 14. 'Lamb. legit Gyas, quod in nullo mscto reperitur. Snorum 

nonnnllos habere dkit Gyg^s, plerosque Gygas, nbi nosUi fere omnes legnnt Gigas, dao modo 

Gygas, Tulgari litteranun commntatione , nallos aatem Gyges vel Gyas. Pronus eadem ratio est loci III.

*"'*'?' 7 .•-Tr"!"-'*^- 

'" 

•- ' -^ •-::*? .^^'•Tfj'-?''^^^ 

59 

^sse petat, comparatis, qnantam qnidem fieri potnit, ejas et ab hoc et ab illis landatis lectionibns, 

non qnidem nbiqoe, sed piernmqne tamen cnm Jannoctiano conspirare, saepins tameo, et fere con- 

*-jj?r^ ^ 

stanter, cnm Basil. I. nostro, 

'«"V- Sed satis httbemns haec' singnlaria obserrata de singalis attnlisse, qnae plnra aflFerre 

spatii nobis concessi angnstiae et ipsa operis lex nos yetant. In snmma id constat atqne 

exploratnm est, ea ratione ac mddo qno adhnc codices Horatii Tariis aetatibns a Tariis 

coUatos habemns, nihildam certi yel ad eos in stirpes snas ac familias distribnendos tcI ad 

pnncipalem aliquem Tel nnam Tel plares fontes reTOcandos effectnm .esse. Yeram enim Tero 

verendam est, ne in tali conatn si non omnino, at certe aliqaa ex parte operam ladamas. Nos 

enim posteaqaam et nostroram codicHm permagnnm nnmeram ex omni parte accnrate contnlimas, 

et msctorom ab aliis comparatoram lectiones diligenfer perlastraTimas, tantam inter Tetastissimos 

qnoqae non lectionis solam, sed totias habitas ac formae diTersitatem intercedere intelleximns, 

ut, etiamsi in singnlis partibns inter se conspirent certamqne cognationem prodant, in aliis tamen 

ita inter se dissideant, nt de perpetaa quadam et constanti conTenientia Tix inter pancissimos 

qnaeri possit Atqae haec diTersitas, Ucet in saecalorum cursa qnodam modo ancta, antiquior tamen 

est, quam ut ejus fontes indagare qneamus* Quamqaam enim Horatu codices non ita Tetnsti ex- 

stant, nt YirgiUi, Terentii aUorsmque scriptorum, et saecolum X. p. Chr* n. pancissimi certe sn- 

perant, ex hoc ipso tamen saeenlo haud pancos habemus praestantiores, etsi inter se non mnltum 

conspirantes. Nec eos ipsos, qui YettiiAgorii consnUs Romani a. 527. p. Chr. n. recensionem 

in Lyricis prae se feront, ex offlni parte inter se consentire, snpra in nota 2« p. 2i. demon- 

straTimns. 

Sed lectionis Horatiaâe fontes habemus omnibns codicibus nostris multe antiquiores, Scholiastas 

Teteres dico etGrammaticorum Ubros, in qnibns loci Horatiani freqnentissime citantnr. Ez 

schoUastis antiquis s* grammaticis, qui scripta Horatiana commentariis suis iUastrarant, duo snnt, 

qnomm pleni fere commentarii, etsi critica cura nequaquam satis adhuc purgati et emendati, ad 

nostram aetatem perTenernnt, Helenins Acron et Pomponius Porphyrio; nam quos 

Cmqnins ex Tetnstis codicibus suis commentarios emit ac TulgaTit, u quidem maximam partem 

ex iUornm schoUis passim amplificatis et auctis Tel immutatis consuti snnt. Praeterea ejusmodi 

commentarii magis minnsTe toI docti toI antiqui, in quibus tamen plerisque dunmTirorum iUomm 

BchoUa Tel excerpta tcI immixta snnt, in codicibus mss. satis multis reperiuntur, partimque cognitn 

dignissimi etiam nunc latent. Sic in nostris codicibus Dess. 1. Monac. 1. Lips. 8, a, Gnelph. 6. 

plenissimos exhibent commentarios , quos diUgentios excntere operae pfetinm foerit £x cod. 

Guelph. 6« in nota 8 (4) p. 84. nonnnUa dedimus; plnra ex reUquis afferre, etsi in animo fnit, 

propter spatu angustias impedimur. Et de Acronis ac Porphyrionis aetate nil qnidem certi con- 

stat, qnad luculenter demonstra^t Snringar Y* CI. in Historia critica schoUastamm Latinorum 

P« m, p. 8, sq. : qnod Prisciannm citat Acron ad H. Ep. 1, 228., inde ipsnm non ante saec. YJ. 

yixisse constaret, si Tere ipsins Terba in schoUo haberemns. Porphyrionem aetate inferiorem 

fiiisse Acrone, certis argnmentis doctns cnmSnringaro (p. 12.) et Weicherto (ib. p. 95.) statno.*) 

0

60 

Chnstianain aotem vel hanc vel illam fnisse, certe non potest ex nllo ntrinsqae scriptonun loco 

evinci (cf. Snringar p. S8.). Sed tamen ntramqae libris interpretnm Horatii mnlto ipsis antiqnio- 

ribas nsam faisse, e permultis ipsorQm locis, in qnibas aliorom interpretationes landant, etsi no- 

minibos omissis, recte coUigitnr, qoos locos Soringar I. c. p. SO — SY et 50 — 58 diligenter 

congessit. Atqoe adeo qoae ab ipsis ex florente adhnc imperii Romani statn, ex cnltn Deonim 

ac ceremoniis religiosis etiam constantibos , ex civiam Romanornm vita et moribns cnm antiqna 

consoetodine convenientibns, ex nrbis ipsios antiqaa iocorom, temploram, aediom et pablicaram et 

priyatarom facie ac spiendore permoltis commentariorom locis memorantor (qaos post Henr. Stephanam 

in ejas Diatribe Snringar p. 16 — 27 stodio&e congessit: nos plores etiam notaTimos) 

ac praecipoe qoae de personis Horatianis ex accoratiore Horatianae aetatis notitia satis freqnen- 

ter apnd eos tradantor, ea ab his scholiastis non tam sois verbis a£ferri, qoam ex antiqoiorom 

interpretam locis ad verbom exscriptis proponi, perqoam probabile est... % ^.' 

:Atr K> 

Qoinam aotem illi veteres faerint, nnde snas doctrinae copias scholiastae mntaati sint, ea 

yero valde difficilis nee onqoam satis solvenda qoaestio est Nosqoam enim eos nominatim 

indicant. Sed plnres et varios foisse, ex ipsis'eoram testimoniis et indiciis certissime efficitor. 

Nam et apod Porphyrionem antiqoi grammaticornm commentarii de personis Horatianis ali- 

qooties memorantor (ot I. Sat. S, 21. Qui de peraonia Horatiania aeripeerunt; item v. 

01. ib.) et apad atromqae in singnlis locis variae yarioram interpretationes freqoentissime memo- 

rantor his verbis: quidam volunt: quidam dicunt: alii dicunt: alii negant: alii «te esponuntt 

nonnulli ita distmguntf aut simpliciter per verba: aliter: vel: aut: aliae: vel etiam: item: item 

(Uiter: (v. ap. Soringar. L c). Sed nec C. Aemilii, nescio cojas g^rammatici, qoem jam ex 

nomero scholiastarom exsolaure jossinnis (not. 5. p. 4S.) nec Modesti, qoi inYita iUa altera in- 

ter Horatii interpretes memorator, in Acronis et Porphjrionis commentariis ollom vestigiom ap- 

paret, etsi Jolios Modestos grammaticos, qoem Soeton. de Ulostr. Gramm. cap. 20. C. 

Jolii Hygini (Heratii aeqnaUs) Ubertom dicit, in stadus atqoe doctrina vestigia patroni secotam, 

a GelUo, Macrobio et Charisie aUqaoties honorifice commemoratar (v. Soringar p. 87, § 4.), 

nec qoidqoam obstat, qoominos eom Horatiana qooqae scripta post ejos mertem iUostrasse potemos. 

Nec vero Q. Terentii Scanri, qoem A. GeUios I>. IX, c. Ift. dini Hadriani temporibue grammaticum 

vel nobilieeimum dicit, apad doamviros nostres aUa mentio fit, qaamqnam is praeter 

aUa et plenos in Artem poeticam commentarios scripsit, qoorom liber decimos bis a Charisio 

gramm. pag. 182. 186. citator (cf. Soringar p. 00, §. &). Horom cepiis otramqoe inArte poet. 

expUcanda esse osom, vel inde probabUe fit, qood atriosqoe commentarii, Acronis praecipae, ad 

honc Ubrnm molto pleniores et copiosiores, qoam ad reUqoa poetae nostri scripta exstant. Atqne 

hanc ipsom Terentiam Scaomm sob Commentatoris appeUatione ab Acrone significari loco 

A. poet. 120. Si forte reponis Achillem: com dicit: ./ipud Commentatorem sic inveni 

relatum cett (v. Snringar. p. 06.) merito qois sospicari posset, nisi in Acrone nostro mscto 

God. scriptam exstaret: Apud Commentatorea tie inteni relatum, t/.. 

aguadam uxor fuit. Sic legitnr io ed. Basil. 1527. Sed in Basil. 1555 et 1580, oec oon io nostro Acrone mscto 

God: Haec ienatori$ cujuadam uxor fuit. — Qaae seqaoator apod Porpb., cam iis conspiraot, qaae Acroo 

addit. Porph. sic; „Sed eum dieat majorem, apparet,, atit nororem hane habuiate minorem $e, aut fui$$e et 

aliam Saganam ilU$ teniporibttf , minorem hac vel oetote, oel natalibu$^ vd cen$u. Acroo sict „(Mctidit 

fui$se etiam minorem : aut majorem natahbui , aut aetate aut cenm : aut majorem , quam fuit 

ipia Catt*dia." — Hioc perspicitor, Acronis locum illam qoalem Porphyrio legit, motiiun ad oos 

perveiiisse. Sed noo aliiui atqae iianc Acronis commeotariiUB a Porpbyrione citari, raaaifestnm 

fit, si comparamiu alteram locomlJ. Sat 3, 83. Metcio an Anticyram: nbiPorpb. „Antiegrmet oppidum 

>^

JigP3Rg^sP""-^^M/'.' y* 

6t 

Ex his quae adhac dispntaTiaras, magnam patescere MrJkkraMH* scholiastaram yeteram in le^ 

ctione Horatiana aoctoritatem , ni î noii medo ipsi «odi 

pterea qooqoe magni aestimandae, qood texiam Hin-atianam a librarioram temeritate ac deprava- 

tione qaodammodo totom nobis senravemnt*- Sieabi eftim librarionrai licentia HA perversa aberra- 

ret, lectores in illorom aoctoritate confogiam habebant. Sic Artis poeiicae textom ex copiosis 

scholiastarom commentariis fere constitoere, certe pkrimis locis toeri licet Qoare minor in A. 

poetica, qaam in ceteris libris leônis diyersitas, qaae statim apparet, obicanqoe scholia nos 

deseront (ot v.. 115. 116. 2S6 al.). Utinam ita plenos ad carmina lyrica commentarios haberemas, 

qoorom textos propter ipsom hont defectom minos emendatos et conjectoris obrotos est ^^ ter argumentorom noTitatem pariter ac propter compositionis artem et 

formae praestantiam mox in ora hominum Tenissent, ut qoibus noTaprorsusRomanae poesis species con- 

^,., 

m na$tihir et aim (t. ieS): Nmmget. 

nomem ett mmUu PropmtidiM, m qua 

... . , ^ im mcdtema. — AcroDis coniBieiitaniim 

Porphyrioni ad manos foisse videmiu. Sed inonmerifl locis, in qaibos et in seotentiis et in Tcrbis conspiraot, 

,

deretur, eique cum holniiiiim ftemaWrom inyidia (cf. L Sat. 10, 18 —-80. Men^ moveat cimes 

Pantiliast ceiL II. Od. 16, 4^. et malignum «pemere puigtu. IL Od. 20 v 4. iitvuUaque 

augor urbea relinquam) Bt laesorom odiis (I. Sat 4, tS, Laedere gaudee^ inquit^ et hoe 

studio proDUM faci», et. II. ,Sat« I* tota), prucipum civitatis virorum, Maecenatis, Pbltioiiis, 

Messidae, al. (quos ipse enumerat in Sat. 10. extr.) atqne ipsins Aogusti (qni eeripta eju» 

vehementer probavit mansuraque perpetuo opinatus est. Sneton. in Yita.^ gpitiam et 

favorem, tandem autem, procedente tempore, omninm admirationem peperissent (lY. Od. 0, 

22. quod monstror digito praetereuntium Romanae^ fidicen lyrae) nt jnsto immortaUtatis 

futnrae sensu de se profiteretnr: Esegi monumentum aere perennius'. fieri non potnit, 

qnin ejus scripta mox vnlgarentur et mnltis exempUs per urbem atqne Itatiam, adeo per pro- 

vincias (I. E^* .80, 18. Aut fugies Uticam cut vinctus mitteris Herdam,) dissemina' 

rentur. Accedebat, nt ejus scripta ad ipsam vitam veritatemqae pertinentia propter mnltas, qnas 

tangebant, rerum homiBumqne conditiones paucis satis notas, cum interpretatione egerent, procol 

dubio mox a grammaticis praelegi in conventibas ac scholis explaaariqne coeperint. Fuenint 

autem Horatii aetate grammatici nobiles haod paocl, qnos Saetonias' memetat: Orbilius Pupil- 

Ins Beneventanns, ipsins Horatii praeoeptor {IL £p. 1. 70) ipsi snperstes, Attejus Philelogns, 

Yalerius Cato (I. Sat. 10. init*) Lenaeus, Q. Caecilins Epirota, Verrins 

Flaccus, L. Cragsitins, Scribonius Aphrodisins, C. Jnlins Hjginus, C. Melis- 

Bus, aL E qoibns CaecUinm Epirotam, Pomponii Attici libertom, omnium primom Yirgilinm 

et alios poetas novos (ergo fortasse etiam Horatinm) praelegere coepisse Snetonins 

traditlll. Gramm. c. 16. Ita poetae nostro, qnamvis, contentus pancis Iectoribus(I. Sat. 10,74.) 

neccniquam nisi amicis, idûe coactns, recitare solitns (I. Sat 4, TS.) grammaticornm 

tribns et pnlpita refugeret (LEp. 20,40.) id evenisse videtnr, quod ipse maxime perhor- 

rescebat (I. Sat. 10, 76« m tua demens vUibusin ludis dictari carmma malisi) ot ipsius carmina in ludis 

dictarentnr (pejus etiam anguratur sibi I. £p. 20, 17.) et a grammaticis exponerentar. Qni quomodo 

ersati sint in poetis tractandis, locus apud Sueton. IH, 6r. c. 24 de M. Yalerio Probo Berytio, 

nos docet: ^yLegerat in prooincia quosdam veteres libeUos apud grammatistamy d^rante 

adhuc ibi antiquorwn Cvelnt Livii, Eunii, Pacnvii, Attii, Plaati, Lacilii) memorMi, needum 

amnino aholitay sieut Romae — muUaque exemplaria contraeta emendare ae distin' 

guere et annotare curavity soli huie, nee uUi praeterea grammatiees parti deditus.^^ — Eig* 

primnm grammatici textam scriptoris emendabant, tum interpunctioni operam dabant, deni- 

qae notis et observationibos illostrabant. Ita Horatii scripta a variis grammaticis recensita 

esse et sic lectionis varietates jam proximis ab ejus obitu saecaUs esse ortas et diyrigatas, veri- 

simile est, praesertim qaod auditoribas textom dictare grammatici consaeverant, ' ^ 

^« ^^ - 

^ Hac ratione inteUecta et probata expUcari modo potest, nnde factapi sit, at schtKastae Bostri, 

Acron atqne Porphyrio, ad singnlos poetae locos non solnm variimun intei|»retatioDes ex variis 

qni aderant, in ejus scripta conunentariis attulerint, et cum variis codicibus inter se minime con- 

spirantibus uterentar, in textn ordinando et in leetione constitaenda vel ipsi haud raoro dabitarint 

el inter se saepissime dissenserint, sed etiam interpolationes ipsorom aetate longe antiqaiores 

ros. Aer. (5, 14. nvida melias qami haniida, 9chol. Cniq.): —18, 1. Nallani Vare faera; et Tere 

^ noTo. atnunqne legit et expl. Acr. — 4^., Qd. 0. fiagitar artab^» legeodom, qoia ooa Tenit a noniMUTO 

artei, led artai. Porpb.— 27, 3. raâ, folva *.inbnigra, aatraa«a i.e. vocie obtosae. Acr. — Bpod. 8, 8. 

edat antem diceadoia potioi qnam edit. Porpb. — C«,rB. eaee. tempore «acro. non temfiore priaeo 

dicendda est Porpb. — L Sat 1, 11&. sois Tiocentibaa, vei aqoa. Acr, —i S, 2. baiatronea. iegitor etbaratbrones. 

Acr. — Hkec attoUsse «atis potainas, qoae moltis aliis caaniare possimi» «nmpUs. 

.-..'.-^-iiisiSt-.

.-Tjssw^vr-'- 

68 

pro Horatianis locis habnerint et in conmentariis sois interpêtati sint. Id his Bnffleramns iocos 

dndnm a criticis damnatos, qoos tameB schoMastae ambo agÔicffBt:^^. Od. 4. 60— YS. Te§ti$ 

mmrtm cmtUmanuB giga» — d&mitiu sagitta (de Toce gi gas y. not. 7.} — III. Od. 11, It — 20: 

Cerbenu, quamoi» furiale eentum — Ore trUingui: — IH^ Od. 17, 8 — 5. Quando tft priara» 

Aine Lamiat ferunt — ducis (sic mss. omnes) ariginem : qnos tamen Tersns Porphyrio non agno- 

scit •— ly. Od. 4, 18 — 22. guibus Mo» unde deductu» — Nee »eire fa» est omnia, — lY. 

Od. 8, IT. iVtfit incendia Carthagim» impiaeJ^} — 1. Epist. 1, 56. Jôevo »u»pen»i loeulo» 

tabulamque lacerto. — -

e4 

fortasse exempUs qaae ipsi Aon Tidenmt, propagatos. In his nnmeraiiras ocio venns UIos dedmae 

Satirae praepositos : Lucili, quam ai» mendonu — ut ro4eam Ulue. qaos in mss. haad pan- 

€18, non tamen, fateor, vetastissimis, reperimas: et lACum I. Sat. 6, 1^6. fugio oaB^ntm . lu$mn' 

que trigonem : de quo egimas ad nr. 27. p. 28. — Sed post sclutliastarum qooque tempora iectio- 

nis interpoiationes haud pancae librariorum temeritate ac licentia in Tersas Horatianos inductae 

snnt, quarum nonnuUae antiqoiores jam in .codicibus saeculi X. reperiuntur, yelot IIL Od. 18, 12. 

cum bove pardug. (JaiDe89,,l. et Brl. 1. ex corr. in GraeT. Leid. Lips. 8. pro Tar. lect. sedin 

textu: pardus Bas. l.AI?nt.* Prd. 8, f.al.) III. Od. 27, 48. comua tauri (inLips. 2, 8. a. Tar. 

Dory. 1. Mon. 1. 8. 5. al.) : aliae non ante saec. XII. apparent, yelat II. Od. 2. 18. numero beatum 

(modo Bas. 1. Goth. 1. ap. nos, plares ap. Feam) U. Od. 10, 12. feriuntque eummo» PuU 

et iis qd de metrU HonUanis dognlaribiia libellia egorant, Diomedi (ap. PnUtcfa. p. 5l& 59) Atillo FMtooatiano 

(ap. Potscb. p. 2696. >q.) Grammatico ap. Cruqninm (in fine Ed. Hor.) tnm icholiastis qnoqne yeteribos, 

qni metra Odamm plemmqae io commeotarns expllcant, prorsus incognita ftiisse videtor. Et Hcct 

qnaedam vestigia passim apparentia viam ad tianc rationem inveniendam mnoire potnerint (oam prima statim 

ode in Ed. Basil. Fabricii 1555 et 1580 foi. io strophas qnaterooram versonm divisa est com descriptioBe 

metrica Diomedi grammatico tribnta: Ode I. Monocolo$ tetraatropho$. et naper C. F. Preiss in Ed. Hor. 

Lips. 1805. T. 1* p. 139. de metro -Asclepiadeo altero ageos baec ootavits Hora* hat i» dtetem Vertmaatte 

la Oden geackrieben — tmd ob er gleieh fceme dteter Oden m Strophen abgetheiU hat, »o ist e$doch 

mterkwirdigj dau man aUe m vierfeiUge Strophen abtheilen kann^ so dost «tenuila noei Fer$e ubrig bleiben.** 

Vaoderboarg aatem io Ed. Paris. 1812. carmiom 1, 18 — qnod dicoloo tetrostrophoo dicitar in 

cod. Drd. 2. nostro — 19. 86. 111, 9. ad honc modum vere divisit«) oemo tameo ante ipsos oaoc oormam nt 

lcgitimam et constantem in Lyricis canctis agoovit et coostitnit. Qnare his daomviris merita laos soa propter 

j. hoc booom ioveotom iotemerata maoeat. — Tarde oos ac fere iovitos acGod. HermaoolV. Cel. praedpae 

cooseoso et poblice (io Comm. de primo Carmine Horat Lips. 1842 ) prodito et privatim per litteras 

oobis sigoiicato permotos de ejas veritate oobis persaasisse fatemor, com hac potissimam dabitatioDe deterreremor, 

qoaeoam mteroa qaasi lex bajas odarom modo dictarom io carmina tetrastroptia divisioois esse potoerit, 

cnm exteroa certe oorma oon at u ceteris firmiter constitota appareat. Nam com ipsa poeticae compositiou 

ois lex hoc postolare videatar, ot siognlu strophis seotentiae fiDiaotar et soom quasi orbem coDfidaot, qood 

io carmioibus sacris oostris, qoae io teniplis decaotaotnr, factom videoMS, Imc «armioom Horatii per stropbas 

distribotiooe seoteodas saepe medias dirimi atqae disciodi videmos, qoae res G. Hermaooom oostmm etiam 

permovit, ot L c. primi Carminis doos priores ac postremos doos versos posteriere demom tempore additos 

esse stataerit, qoo oibem saom stropfaae, ioitio a verbis: Simt qmo$ eurriailo fticto, eonficereot. Sed cnm 

ec io reliqais moltis poetae oostri carniioibas, oec io paacis qoae exstaot lyricis Gfaecoram fragmeotis baoc 

legem obiqae streooe senratam ioteliigetemas, certa itla observatio de nomero versoam qoateraario io cooctis 

Hontii earmioibos per staopbas distriboto apod oofl praevalcre debok, nt poetam carmloa soa lyrica oomia 

• y- tetrastrepha fedsse oobis persaaderciDOS. 

< qnasi 

.l . me 

Haoc aotem pcrsaasiooem statim ioseqoi debebat qoaestie de caiAtf ac lcge, qoa Horatios se ipsom 

obstrioxerit, ot haoc oormam perpetoo secotos sit Eteoim si eom caimioa soa ooo ot caotareotor, 

sed redtaodi Cansa dootaxat scripsisse stataeremes, certa ratio mooocola illa et dicola io qoatcroorom versnun 

strophas divideodl ooo appareret, oec io verboram seoteotiammqoe ambitn per strophas termloato, oec io 

ipsa oietrica oornw, oec etiam io imitatioois lege, qoa Graeooram exempUs aastrictos esset; oam ipse plora 

sibi metn finxit et composoit, qood Atilias Fortooat (p. 2696. ap. Potach.) bis verbis iodicat: „ivoratiimB 

aMtrs — quae partim a veteribuM Graede tranttuUt, partim ip$e $ibi oempoeutt.*' Qoamobrcm nihll alind 

- statoere possamns^ oisl Horatinm omaia sna carmina lyrica eo consilio vomposnisseeamqne 

formam metricam iis indoissc, nt ad lyram, si ooo emoia caotarcotar, at certe caotari 

posseot. Hac seolcntia coosUtnta et eonccisa oon modo cnr omnia carmina tetrMtropba feeerit, fa> 

diins intelligitar (aiminua qaod lyra iis et praehulebatar et inter siognlas strophas vece caotatas fidiam 

caatns ioterpooebatnr) sed qoae ipee iooaowris fere lods de lyrae caoto com Tcrsibas joncto 

praedicat, ooo ioaoiter et meadose dicta esse cooviodtar. Noo coim per ioaocm ac jejnoam. aliqoam 

figoram poeticam ejasmodi lod ad mcnm versoom redtatiooem sine caotn et fidibns referri possnntt IF, Od, 

9. Ne forte ereda» interitura quae — verba loqnqr $oeianda eherdi$. et 15: Phoeha volentem proelta 

> . taerare 

lo^ — facreptiit lyro. oei /, 82; Awctimir, tt quid vaeui »ub umbra Imiwiui teewn, qued et nmuim 

OHMum vtoot et pbireMf age, die Latinum Barbite earmen, Leebio primum modulate dot: oei J^ 12. 

Quem virum aut heroa lyra vel acri Tibia $umi$ eelebrare, Cliol et dc Lamia /, 26. Jbme Leebio 

pleetro. vel cnm didt: /,6. iVoe onwKiia, «ot proeUa virginum Cantumue vaeuL et //, 1. Sed 

ne relictie Mu$a proeaSfjoeie — mueum Dionaeo $ub imtro quaere.modo$ leviore plectro. etUl, 8, 60. 

2Vei» ikaee Joeetoe conveniunt lyrae. vti eum diaitt Ul, 1. Carmtna non pnta andtta Mutartim taeerdo» 

virginibu$ puerieque canto. Inhis omalbnsHoratlnsapparet Romanae fidicen lyrae (IV,S.) 

qni carmlna sna ooo Immili modo recitari ac praelegi sed ad l^ram caotari volnerit Ac Carmen 

aaecnlare qnidem coostat io poblica Indornm saecolarinm cdcbntate a pnerommpoellaramqne cboris esae 

„.„:*;:>.

•fs*^ 

65 

mina montes. (Falmina pro Falgnra nallns ex nostris et aliornm codd. : modo mss- ap. Torr. 

et Feam. Edd. Tett. maltae}. I. Epist 16. post t. 52. yersas interpolatas legitar : Oderunt peeeare 

mali formidme poenae (praeter codd. ab Obbario ad h. I. citatosBas. 1. 2. e nostris). — Deniqne 

praeter maltas lectionis differentias in exemplis yetastissimis , ande codices qaos habemas , omnes 

transcripti sant, innnmerae yarietates jam inde a saecalo X. librarioram Tel emendandi libidihe, Tel in- 

caria, stapore et imperitia in codices mss. perrenerant, a saecalo in saecolam aactae, at certe an- 

tiqaissimam qaemqoe librom, qao propias a yetastis lectionis fontibas abfait, eo plaris habere, 

recentioribas aatem, nisi orig^nis ex praestantiore aliqno Tetere exemplari certa indicia prae se ferant, 

minas fidei tribaere, ceteram in tanto exemplariam dissensa, param et integâm poetae lectionen 

et scribendi rationem in nallo omnino inesse persaasam habere debeamas. 

His qaae adhac dispataTimas, satis probatam esse patamas, ex codicibas Horatianis, qaotqaot adhoc 

cogniti sant, inter se coUatis nec ea cogâtionis inter ipsos Testigia posse erai , qaibas ad onam qoandam 

principalem scriptoram Horatii recensionem ant ad plares, ande Tariae eoram stirpes acfamiliae progna- 

tae sint, probabiliter docamar : nec omnino in differentiae inter eos constantis origines facile posse 

inqoiri : fatendom potins esse, lectionis Tarietates haad pancas atqoe adeo interpolatianes non codicibas 

modo qai exstant, sed ipsis scholiastis Teteribas esse antiqaiores, ot non dio postHoratii aetatem 

ex Grammaticoram scholis et librarioram toI erroribos Tel licentia originem doxisse et per mnlta 

exemplaria descripta in omnes terras disseminata esse Tideantar. — Quamobrem nihil nobis reliqoom 

I decantatiim,*qaod postero etiam saecnlo Vettias Agoriiu consul Romanus se paeram patri ac matri saae santasse 

affirmat (v. sap. p. 24.) Ejosmodi hjmnos sacri cantas caasa compositos carmina in Mercorinm 

I, 10. et in Dianam atqae Apollinem 1,21. fuisse patamas. Alia Horatii carmina vel posteriore 

aetate cantari solita foisse notarnm mnsicaram vestigia in carm. 111, 9, et IS. inscripta in cod. Lips. L dedarant, 

qnalia etiam Yanderboarg in snis mss. reperit. Atqoe sane vel faodie nobile illud carmen 1, 22. Int^cr 

ojtae apad nos cantatar. — Ergo cantas caasa omnia sna carmina tetrastropba finxisse Horatinm stataimas, 

qaem Lyrica cantandi morem sna aetate nondom obsolevisse ipse significat I. Sat. 10, 18. „neme simius 

isteSil praeter Calvumet doctus eantare CatuUum*'^ vel cnm Lydiam gloriantem indocit IIL Od. 9, 8. „MuUiLydta 

nominii Romana vigui elarior Ilia.^'^ atqnam ipse inCarm. I, 8. et 13. olim celebrasset : velcnmad Lydenscribit 

Od. III,\ 28 : Nos contabinuu invicem yeptunum et viridea JSereidvm comaa : Tu eurva recinea lyra Latonam et 

eelerie gpicula Cynthiae; et sic de carminibns ipsios contumeliosis volgo cantari solitis accipiendos patolocos: 

//, Sat. /, 44. At tUe, qui me commorit (meliu» non tangerCf clamo) Flebit, et insignia tota cantabitur urbe. et 

Epod. 17, 5, 9. hnpune ut urbem nomine impleria tneo? Fortasse etiam Epod. 11, 7. „heu me, per urbem, nam 

pude^ tanti mali, rabula quanta fui!^^ Scilicet sais ipsias carminibas amatoriis. — His adducor, at olterios 

etiam progrediar et vel Epodos (qua tamen appellatione Horatias numqaam est usus^ , illad carmen 17. 

' meris senariis jambicis constans si exceperim, ad cantandum compositos raisse statnam, ex quibus carmina 

4. 6. 7. 8. 10. 11. 14. 15. ad versus in strophas redigendos nnmeram quateraariam vel sponte offerant. 

Nonum carmen, rejectis iliis : Vel quodfluentem — Caectdtum (v. sap. p. 63.) ad eandem mensuram restituimas, 

qaod et in reliqais fortasse leni medicamento adhibito perfici poterit Sed manum de tabnla! 

Unum restat carmen, Libri lll. dnodecimum illud: Miserarum est nequeamori cett. qnod quadra- 

' ginta pedibus Jonicis a minore constans a criticis omnis aetatis, jam inde a priscis Grammaticis, varie habitnm 

ac per strophas distributum, conatai tamen ad reliqaorum carminam normam strophas aequales constitoendi 

qoaterais versibus constantes adhuc obstitit. Qao de carmine mnlti esse possemns, si vel codicnm 

oostrorum varietates in lectione ac versunm distribntione afferre, vel varias viroram doctoram de eo sententias 

percensere vellemus^ sed post doctam Bentleii.dispntationem magno critico vere dignam, qna ex Hephaestionis 

granunatici praecepto doc carmen ad Alcaei ezemplar versibns vel strophis denis pedibas absolntis 

compositum ease docoit, unde ipse strophas doobus tetrametris onoque dimetro Jonico compositas confecit: 

cum ipse dicat, nihil referre, utrum tribns, an duabns aut unica, si fieri possit, linea decapodia qnaeque scribatur: 

liceat nobis hanc divisionem proponere, qna primo Bentieianae cnjusqne strophae versu tetrametro in 

* 

. 

binos dimetros diviso carmen tetrastraphon hoc existit: 1) Miaerarum eat nequeamori | Dare ludum, neque dulcil 

Mala vino lavere aut exanimari metuentes Patruae verbera linguae — | 2) Tibi qualum Cythereae | Puer ales^ 

,_. ..': tibi telaa \ Operosaeque Minervae atudium aufert, Neobule \ laparei nitor Hebri: — S) Simul unctos Tiberinia 

\ 

. ^ Humeroa lavit in undia\Eque» ipao melior BeUerophonte , neque pugno\ Neque aegni pede victua: — 4} Catua 

;\ idem per apertum | Fugientes agitatol Grege ceroos jaeulari etcelerarto latitantem I fVuticeto excipere aprum. — 

> . Haec 

pedum Jonicoram ad carmen tetrastrophon efBciendnm, quod pari cum rcliquis omnibos odis forma 

, 

.,'.;, 

gandeat, dispositio ut fecilis et expedita sponte se obtolit, et ea re commendatur, quod plenos nnmeros affert, 

nullo vocabnlo vel laeso vel discerpto, quod vitium cum priscis omnibns bos versus disponendi conatibns, 

qui vel apnd grammaticos vel in codicibns mss. reperiuntor, commnne sit, eos omnes Bentleius recte rejecit. 

i^luL:

66 

est, nisi at in cddicibus mss. inter se conferendis vestigia si qua apparent antiquae cognationis 

yel extemae vel internae diiiêntius quam adhuc factum est, persequamur. Externae cognationis 

vestigia vel aetatis dico vel terrae in qua scripti sunt, quae ntraque ratio haud paucas 

similitndines cum in scriptura et orthographiae modo, tnm in ipsa textus constitutione offert. Internam 

cognationem dico, quae certis indiciis codicis cujusdam aut plurium ex uno quodam 

fonte originem prodit, quae indicia qnaerenda puto: 1) in ipso ordine, quo libri Hora> 

tiani scripti snnt: qnem alium vidimns esse in antiquissimis codicibus, alium in saecalis in- 

secutis, alium etiam in noyissimae aetatis saec. XV. et XVI. aliquot libris, ut vetustissimus ordo 

otiam in recentiore codice servatus, (velut in Mon. 1.} ejus originem ex antiquo mscto testetur. 

2) in locorum quorundam a vulgata lectione hand leviter dissidentinm conspirante 

inter plores codices lectione; velut in illis: m. Od. 18, 12. cum bove pardus. 

2t, 48. cornua tauri. I. Sat. 6, 126. fugio campum Insumqae trigonem. — 8} in 

versibas apud plures communiter vel additis, vel omissis, vel transpositis, qnales 

sunt: octo illi versus ante Satiram decimam in ploribus codd. adscripti: versos I. £p. 18, 91. potores 

bibuli etc. in pluribus omissus : versus I. Ep. 1, 57. 68. Est animus tibi-Si quadringentia-deaint 

in ploribas transpositi. Item in eclogis v£l in plores divisis, quibus tituli sui saepe ad- 

diti (velut I. Od. 7, 15. Albus ut obscuro etc. Epod. 2, 23. LUtet jacere etc. I. Sat. 2, 86. Re- 

gibus hic mo8 est. I. Epist. 15, 26. Maentus^ ut rebus') vel pluribus in nnam contractis, quod 

Porph. Schol. in III. Od. c. 2 et 3. fieri jabet. — 4} in externis quibnsdam additamen- 

tis cum libris tum singulis eclogis vel praepositis vel postpositis, qoalis est famosa illa Yettii 

Agorii Consulis Romani subscriptio nonnullis codicibus communis, de qua eg^mus ad cod. Goth. 

2, b. p. 24. In his praecipue numeramas titulos in singalis eclogis inscriptos, qui 

licet ab Horatio ipso additi non sint nec ad ejus aetatem pertineant, proximis tamen ab eo saecu- 

lis ex parte jam facti esse videntur, quod in Scholiastarum commentariis apparent, quamquam a 

vetustissimis pluribus libris, ut Dess. 1. etLips. 2. vel omnino absunt vel a posteriore manu ad- 

diti sunt. Hi tituli saepe multum inter se diversi ad certas classes redigi possunt, in quas libri 

mss. magnam partem discedunt, ut inde certiora fere cognationis indicia coUigi possint, eorumque 

fere contextam historiam et ex codicibus et ex vetustioribus libris editis perficere liceat, quam 

dudum praeparatam habemus. Haec ergo indicia modo dicta si in plaribus codicibus inter se con- 

spirant, judicium de cognatione quadam inter eos admittunt. Quam si pluribus his indiciis in- 

ter se conjunctis animadvertimus , fieri poterit, nt codices pleriqoe ad certas stirpes ac familias 

redigi possint, in quibus si non ex nno fonte principalis aliqua , at certe rivis deducta cognatio poterit 

effici. Cujus muneris exsequendi consilium ad tempus reponimns, posthac aliqnando, dom 

vita viresqne snppetent, aggressnri. Nunc digitum intendisse satis habemus. 

P. 4. V. 27. pro audatatn lege: laudatatn. — p. 22. pro 27) Gth. lege: 24) Gtli. — p. 25. ioit adde: ejus facies 

a priore parte, Sermones cett. — p. 34 Nota. 4 corr. pro 3. — p. 63. lin. 8 pro Ad boc locos lege; 

Ad hos locos. — Ibid. Not. 10. v. 9. tria pnrenthesis signa tollantur.

2T. €x>€iuef ffcr/i€7isl^7t^r. Ji^J. Saea /JT.^ 

(\UW^îcJixrti poTctcdp llpe^ 

fi^ cedue Z^/^sienfid^nr Jt. jSaee. ^. 

Taf. 

[ Î rtitu fr liJctftuiJt cfumia;;if 

1?*rt^ omtf |»*itiltfrluctbitf» «•{i?^-/dctr^ 

^VtmtS-^rst^ ftfAlmf'm*«t^(^ j f^raif« 

f m»it/V»wxr Juru/Wpt»t|^ iMCtluf 

Q." 

Z^^ coeiie!^ .y^?jrel&ayu7 Sezec. ^TT 

Q ucS: bcmiinu]ôio uartcaf antonxuftfcidtti ilUf 

Al e facit tnufti^gcCicU ctxpttiof utulA 

P efwediu frt^f (Kttc turlêca. iÛtujuv 

^ j^tnfcr^^ «feGnttfcletenBro^mAZufAr&r 

t^ it movthtif (orzv' axiz fuanvf-mv îUocpn 

f Amofiif• mtfl» cvihbtmcQ^ noTAhAfvC • 

41 tnp omtf fyender luciUttf lâfce- femr^ 

l nvwuCt^ fiAnf. durx(f componejxr xun4li 

:'^:. 

-4:-: 

'• 

,1 »

••..:.>• f ' • 

• 

'.''» •it'>''.h..' 

, 

' 

.. • ' r ; 1 ; 

4 

\ • 

" 

•"' 

:>, v". 

4» !. 

.. " 

.. 

! 

4, • 

. 

* - 

• * •* •.# 

:" ^ 

V 

• !' 

• ^*>^ 

*•- 

- 1 '• 

*-«. 

. 

»••, 

'";• • ' ' 

' 

. ' -t 

MffMxcui\of nemvrvUff uxrm 

jKc 1 Aliantintr ttvcro pnMdf 

* ^^ 

- 

itvu^tnlhrrmf 

1 mnvLncnfuMc ttxj^ytiwfeno 

'-;*"»'. ," ' " 

^>" V, 

'/ /^ ^.coeiux: ^y^nacensi/nr^. Sa^c.JT/. 

_ 

K^*nioe«^t«f^ri^

"'"i 'V>: ; ^•^^'.^'V «,: 

'• r^ ':.- -^ \^ iy 1;^ 

'» '•* 

'-i 

» 1 1. ••> 

,'it' 

' '- ,••».; 

• 

. . .• f? 

I 

i 

. ;

ii^. 0. Ji c/Y&nr . UcfMoe4isi nr. S. 

5 Angutiîe «^pKe 

/^ jK eoebcc Basdetttsi/ nr. / Saec. JS^. 

Vndt^ ft>1t4ctfr^n(n*irtirttir|ntrr4ri%i 

VeHimtieHv cmitrtt4ûr «gn ^mHfei tuinr 

E OoAct Jf*»sa4yienfv nr. ^. Seuo. Jt. 

-vi&t(«iW wtoii ttrtioyif âcru 

t» S|o .>tv\n|- 

î^«^«9rv 

(tpn

^f7 

^*^1 .. ; - ^ .-X /• ^•-- i^.""•;.. W.V' 

; ^'ir:^^ •'.. ->• 

• .^r-.i «~r, 

'•"aîiitiL» 

- 

: 1 . 

r"â»-

JSI^. 

/ M / % ^tmâhK*eoUmp3?c^ 

/ M/ % €)

.^. î j^*':yi-^\ 

'^*S5^;'^ 

" 

.'.•-A ?"' " . '.^.>- >- 

" 

'Jr^,' .:^'-*- 

i^-' .;_,. 'X 

:^\ 

"^ ,"!)! t; 

*^^;>^-#?î»i#: 

K. 

'iih 

» . 

. 

• - K

'^;v ^-t-"^ 

Jahreiiberlcbt 

ii b e r 

die Konigl. Landesschnle Pforta 

von Ostern 1846 bis Ostem 1847. 

verfasst 

vom Rector Dr. Klrchner. 

I. Lehryerfassnng. 

Veberaickt des im verjloasenen Schuljahre Geleisteten. 

A. Unterriclit in den Sprachen nnd Wissensohaften. 

P r i m a. 

Ordinariu$ der Reetor. 

Mn Prima wnrde in 29 wochendichen Lehrstonden der Unterricht von 7 Lehrem besorgt. 

1} Lateiniacke Sprache. 10 Stunden. 1) Prosa. Cicero de Oratore Lib. I. c S8 — 02. 

Lib. lU. c. 1 — 16. Tascul. Oisp. Lib. L 2 St Rector. — Tacitus Annal. Lib. XY. 

c. S2 bisLib. XVL extr. 2 St Prof.Keil. — 2) Poet. Horatias. Im S. Sermonum Lib. II. 

Im W, Carm. Lib. I. nebst Einleitungen , schriftlichen und miindlichen Interpretiriibungea 

nnd metrischen Uebersetzungen. 2StRector. In einer besondern Stunde wurden im S. 

gelesen: TibuIIi Elegi sel. nebst Einleit. de yita et scriptis TiboUi. Im W. Planti Trinummus, 

nebst Einleit. — 8) Correctar Lat. Aufsatze una Exercitien, nebst Extemporalien 

nnd Lat. Dispntiriibangen. S St Ite bis Ste Ordnang Rector. 4te Ordnuji^ Prof. Keil. 

4) Im S. Elementa archaeologiae vet Graec. et Rom. Im W. De vita Horatii et historia 

Augusteae aetatis. 1 St Rector. 

2) Oriechische Sprache. 6 St Prof. Steinhart 1) Prosa. Thucydides. Lib. VU. S St 

2) Poet. Sophocles Oedipus Tyrannus. 2 St — S) Correctur Griech. Scripta und £xtemporalia, 

nebst Uebungen in der Griech. Yersification, 1 St 

8} Hebraische Sprache. 2 St Prof. Steinhart iSt Lectiire. Im S. Genesis c. 18 — 18. 

Im fP. Psalm 12 — 18. — 1 St Grammatik nach Gesenius §. 78 — 94 nebst Wiederholnng 

der friiheren Curse. Laut- und Accentlehre, Exercitien und Yocabellemen. 

4} Deutsche Sprache. 2 St Prof. KQ^berstein. /. Abtheil. Uebersicht der Geschichte der 

neneren Deutschen Nationallitteratur. Daneben im

11 

W. Combinationslehre , nebst Anwendnngen, insbes. aof die Entwickelangen der Prodacte 

aus binomischen und poljnomischen Factoren. — In beiden Semestern Correctur schriftlicher 

Arbeiten iiber gegebene Themata. 

8) Phyailc. 1 St. Prof. Jacobi I. Im iS. die Lehre von den magnetischen Erscheinungen. 

— Im W. die Lehre Yon den electrischen Erscheinungen. 

9} Eine Anleitung tum akademischen Studium nebst Uebersicht ^der Wissenschaften vard den 

Abitorienten in besondern Stonden vom Rector ertheilt. 

Ober-Secunda. 

Ordinariua Profenor Dr. Wolff. 

In Ober-Secunda worde in 29 wochentlichen Lehrstunden der Unterricht von 5 Lehrem 

besorgt. 

1) Lateinische Sprache. 11 Stunden. 1) Frosa. di) Cicero Oratt. Verrin. Act. II. Lib. III. 

c. 70 — 89. 3 St. Prof. Wolff. b) Livius Lib. 44, c. 40 bis L. 45. z. E. und L. I. 

II. bis c. 26. 2 St. Derselbe. — 2) Poet. Virgils Aeneis Lib. V — VII. 8 St. Adj. 

Dr. Dietrich. — 3) Correctnr Lat. Aufsatze, Scripta «nd Extemporalien, nebst Uebungen 

in der Lat. Verskunst. 3 St. Prof. Wolff. 

2) Griechische Sprache. 6 St. Prof. Wolff. Prosa. Im S. Plutarch Cato min. c. 50 — 68. 

Im W. Herodot Lib. VII. c. 41 — 121. 3 St. — Poet. Homeri llias Lib. XVI — XIX. 

2 St. — Correctur Griechischer Scripta upd Extemporalien, 1 St. 

33 Hebrdische Sprachei 2 St. Adj. Buddensieg. Gelesen: Gesenius Lesebuch Gesch. 

Davids, c. 8, a. Grammatik nach Gesenius §. 61 — tH. Unregelm. Verba. Daueben 

Hebr. Scripta und Vocabeln. Zu Anfange jedes Semesters Repetition des Pensums der 

vorigen Klasse. 

43 Deutsche Sprache. 2 St. Prof. Koberstein. Im S. die Grundlinien der Neudentschen 

VerskuDst. Im W. Erklarung des 20ten Liedes der Nibelungen. Daneben Aufsatze und 

metrische Uebungen. 

5} Religionaunterricht. 2 St. Adj. Buddensieg. Im S. Kurze Uebersicht der Einleitung 

in das neue Testament, 2. Theil. Der 1. Br. an die Korinther stellenweise in der Ursprache 

gelesen und erklSrt. — Im W. Geschichte der christlichen Kirche. 2. und 8. Periode, 

von Constantin d. Gr. bis Innocenz UI. Corr. einer schriftlichen Arbeit. 

6} Geschichte. 2 St. Adj. Dr. Dietrich. Romische Geschichte, im S. vom 2ten Punischen 

Kriege bis zam Untergange des Abendland. Reiches, im W. vom Anfange bis zom 2. Pun. 

Krioge, mit geographischen Einleitungeu, nach Lorentz Lehrbuche. 

X) Mathematik. 4 St. Prof. J a c b i 11. a) In der Arithmetik. Im S. die Progressionen 

und zusammengesetzten Interesseo. Im W. die Lehre von den Logarithmen und deren Anwendung. 

— b) In der Geometrie. Im fi^. die Anfange der ebenen Trigometrie; im W. 

die Elemente der Stereometrie, beides nach eigenem Leitfaden. Daneben in jedem Semester 

Aasarbeitong schriftlicher Aofgaben. 

Unter-Secunda. 

Ordkiariu»: Im Somiaer»em€8ter Pref. Dr. Jacoh. Im Wkitersemeater: Prof. Dr, Steinhart. 

In Unter-Seconda wurde in 30 wochentlichen Lehrstunden der Unterricht Ton 6 Lehrem 

besorgt. 

13 Lateinische Sprache. 12 Stunden. 1) Prosa. Im ^S. Cicero Orat.^pro lege Manil. Prof. 

JiLCob. Iffl W, Cic. pro Sextio. 3 St Prof. Steinhart — Cic. Epistolae sel. nach 

Matthia's Ausg. ep. 63 — 95. 3 St. Adj. MuIIer. — 2) Poet. Im S. Terentii Adelphi. 

Prof. Jacob. Im ^. auserleseMae Stiicke aos Ovid'8 Faatis. 2 St. Prof. Steinhart — 

8) L(Ueiiu9che Grammatik, nach Zoupt. Im & die Sxntaxis ornata c. 84. Prof Jacob. 

Im W. die Lehre voua den Partikeln c. 65 — 68. 1 St. Adj. Mnller. — 4) Lat. Cor-

III 

rectar, Scripta, Extemporalia nnd Uebtuigen in Lat. Yersen. S St. Im S. Prof. Jacob. 

Im W. Prof. Steinhart 

2) Griechische Sprache. 5 St. Im 5. Prof Jacob. Im fV. Adj. Dr. Dietrich. 1) Prosa. 

Im S. Erleseoes aas Xenophons Hellenica. Im fF. aas Xenoph. Memorabilien. 2 St. — 

2) Poet. Homeri Odyssea Lib. IV. V. 2 St. — 3) Correctur Griech. Scripta nnd Extemp. 

1 St. ^ ^ 

8} Hebraische Sprache. 2 St. Adj. Baddensieg. Anfangsgriinde der Hebr. Grammatik, 

nach Gesenius, §.1 — 60. 89. 95. Lese- ond Schreibeiibungen. Paradigmata. Leichte 

Scripta. 

43 Deutache Sprache. 2 St. Prof. Koberstein. Grundlinien der Deutschen Grammatik, 

nebst einer Uebersicht iiber die Hauptepochen der Entwickelungsgeschichte unserer Sprache. 

Daneben Correctur Deutscher Aufsatze. 

5} Beligionmnterricht. 2St. Adjanct Buddensieg. ImiS*. Geschichte der christlichen Kirche 

bis auf Constantin d. Gr. — Im TF. Einleitung in die drei ersten Eyangelien. Abschnitte 

aas dem Ev. des Lucas in der Ursprache gelesen und erklart. Daneben in jedem Sem. 

Corr. einer schriftlichen Arbeit. 

6} Geachichte. S St. Adj. Dr. Dietrich. Im S. Griechiche Geschichte Ton den Perserkriebis 

Sec 

zur Zerstornng Corinths. Im W. Geschichte des Orients und der Griechen bis za 

en Perserkriegen , nebst der alten Geographie der betre£Fenden Lander, aach Lorentz 

Lehrbuche. 

7} Mathematik. 4 St. Prof. JacobiH. a)In der Arithmetik. Im iS. die Lehre Ton den 

Yerhaltnissen nnd Proportionen ; im W, Ton den Potenzen und Wurzelgrossen. — 6) In 

der Geometrie. Im «S. die Lehre Ton der Aehnlichkeit der Figuren. Im W. die Haaptsatze 

aos der Lehre Tom Kreise, beides nach eigenem Leitfaden. Daneben Uebong in 

der Bearbeitnng gegebener Lehrsatze nnd Aufgaben. 

Ober-Tertia. 

Ordinariu* Professor Jacobi L 

In Ober-Tertia warde in SO wochentlichen Lehrstunden der Unterricht Ton 5 Lehrem besorgt. 

13 Lateiniache Sprache. 14 Stunden. 1) Prosa. Cicero Laelius. 2 St. Prof. Jacobi I. — 

Caesar B. civ. Lib. II, « — III, 15. 2 St. Im S. Adj. Dr. Dietrich. Im W. Adj. 

Dr. Corssen.— 2) Poet. Erwahlte Abschnitte ans Ovids Metam. Lib. X. XI. XIH. nebst 

prosod. und metr. Uebungen. 3 St. Im ^9. Adj. Miiller. Im ff^. Adj. Dr. Corssen. 

— 3) Lat. Grammatik, nach Zumpt. Im S. Formenlehre Tom Yerbum, c. 37 — 60. Im 

W. Syntax, c. 16 — 88, 2 St Im 5. Adj. Dr. Dietrich. Im W. Adj. Dr. Corssen. 

— 4) Lat. Corrector Ton Exercitien und Extemporalien. 3 St. Prof. Jacobi I. — Lat. 

Exercitien. 2 St Im . Adj. Dr. Dietrich. Im W. Adj. Dr. Corssen. 

23 Cfrieehische Sprache. 5 St. Im S. Prof. Keil. Im ^. Adj. Miiller. Gelesen Xenophons 

Anabasis Lib. YU. c. 2 — 8. z. E. 3 St. Grammatik nach Buttmann und Kriiger. 

Einiibang der unregelmassigen Yerba, Wortbildung, Casuslehre. Mittlere Gramm. §. 104 

— 106, 108 — 120. Correctur der Griech. Scripta und Uebersetzungen ins Deutsche. 

33 Deutsche Sprache. 2 St Im S. Adj. Miiller. Im W. Adj. Dr. Corssen. Correctar 

Deutscher Aufsatze, Declamiriibangen. Deotscher Sprachunterricht , nach Ho£fmann's Neahochdeatscher 

Elementargrammatik. Satzlehre §. 145 — 208. 

43 Beligionsunterricht. 2 St. Prof Niese. Im S. Geschichte des Reiches Gottes zur Zeit 

des alten Bondes ; im fV. desgl. zur Zeit des neaen Bundes^ mit Benntzung der h. Schrift, 

nach Luthers Uebersetzung, nnd mit schriftlichen Uebangen. 

53 Geographie und Geschichte. 3St. Adj. Dr. Dietrich. Im S. Geographie nnd Geschichte 

der Deutschen Bundesstaaten, besonders des Preussischen Staats. Im W. Geographie nnd 

Geschichte der iibrigen Earopaischen Staaten; nach Seltens Leitfaden. 

43 Matkematik. 4 St Prof. Jacobil. In jedem der beiden Semester, a) Aas der Aritkmetiks 

Die weitere Ansftthrung der Bachstabenrechnnng und die darauf gegrundete Lehre

IV 

von den einfachen Gleichnngen. b) Aas der Geometrie: die Lehre von der Gleichflachigkeit 

geradliniger Figuren. Oaneben fortgesetzte Uebung in der eigenen Bearbeitung geeigneter 

Lehrsatze und Aufgaben. 

Unter-Tertia. 

OrdtnantM.' /m Sommenemeater Professor Dr. Steinhart. /m Wintenemeater Profe$8or Keil. 

In Unter-Tertia wurde in 30 wochentlichen Lehrstnnden der Unterricht von 7 Lehrern besorgt. 

1} Latemische Spracke. 14 Stunden. 1) Prosa. Caesar B. Gali. Lib. II. c. I — III. c. 15. 

2 St. Im «S. Prof. Steinhart Im fV. Prof. Keil. — Cornelius Nepos Timoth. Dat. 

Epam. Pelop. Agesil. 2 St. Adj. Miiller. — 2) Poet. Ovid Metamorph., erwahlte Abscnnitte 

aus den ersten Biichern. 2 St. nebst 1 St. prosod. und metrische Uebungen. Im 

. Formenlebre, 

bis zum Pronomen, c. 5 — 86. Im TV. Syntax, Casuslehre, c. 69 — 15. 2 St. 

Im S. Prof. Steinhart. Im W, Prof. Keil. — 4) Correctur von Lat. Exercitien. 2St. 

1. Abth. Im «. Prof. Steinhart. Im fT. Prof. Keil. 2 Abth.Adj. Muiler. — Lat. 

Extemporalien und Memoririibungen. 2 St. Im S. Prof. Steinhart. Im fV. Prof. 

Keil. 

2) Griechische Sprache. 5 St. Im S. Adj. Miiller. Im fF. Adj. Dr. Corssen. Gelesen: 

Jacobs Eiementarbuch, 2* Cursus. 2 St. — Grammatik nach Buttmaun. Formenlehre bis 

zu den unregelm. Verbis, nebst Vocabeln aus Ditfurt, und Correctur der wochentlichen 

Griech. Scripta. 3 St. Im S. Adj. Miiller. Im JF. 1. Abth. Adj. Dr. Corssen. 2. Abth. 

Adj. Dr. Keil. 

33 Deutsche Sprache. 2 St. Adj. Buddensieg. Correctur der schriftlichen Arbeiten. Declamiriibungen. 

Deutscher Sprachunterricht nach Hoffmann^s Elementargrammatik. 1. Theil. 

Formenlehre. 

4} Religionsunterricht. 2 St. Prof. Niese. Im S. Bibellehre. Im fF. Katechismnslehre. 

1. Theil. Glaubenslehre. Mit schriftlichen Uebungen. 

5} Geographie. 4 St. Adj. Dr. Keil. \m S. AUgemeine und natiirliche Geographie von 

Europa und Geographie von Africa. Im W. Allgemeine Einleitung und Geographie von 

Asien und America. 

6} Mathematik. Prof. Jacobi II. 2. Abtheilung. 4 St. In jedem Semester Einleitung, 

sowohl in die Arithmetik als Geometrie. d) In der ArithmetVc: Erklarung der auf gemeine 

und Decimalbruche ausgedehnten vier arithmetischen Grundoperationen und die Anfange 

der Buchstabenrechnung. V) In der Geometrie: Die Lehre von der Congruenz der 

Dreiecke, nebst den unmittelbar sich daran schliessenden Lehrsatzen und Aufgaben, nach 

eigenem Leitfaden. — 1. Abtheilnng. 4 St. Diese wird, nach Wiederholung des 

Pensums der 2. Abtheilnng, fortwahrend geubt [in der Anwendung des Gelernten, theils 

miindiich theils scbriftlicb. 

Unterricht in der Franzosischen Sprache. 

Der Unterricht im Franzosischen, woran in der Regel nur die Schliler der drei obern Klassen 

Theil nehmen, ist in funf Klassen eingetbeilt, welche eine von dem iibrigen Klassensystem 

nnabhangige Versetzung haben. 

Erste Klaaae. 2 St. Prof. Koberstein. Correctur schriftlicher Arbeiten und Durchgehen 

von Extemporalien. Daneben gelesen im dritten Tbeile von Idelers Handbuche die Stiicke 

von Volney, Lemontey, Bouilly, Ch. Lacretelle, Sousa, Stael-Holstein, Las Cases, Boissj 

d'Anglas. 

Zweite Klasae. 2 St. Prof. Koberstein. Grammatische Uebungen nnd Correctur derExercitien. 

Daneben gelesen im ersten Tbeile von Ideler und Nolte die Stlicke von Voltairo 

(mit Ansnahme der beiden ersten) Friedrich II., Mably und Thomas.

DrUte Klaaae. 2 St. Prof. Keil. Gelesen Charles XII. von Voltaire. Grammatik nach Hirzel. 

Syntax des Verbi. Einnbang der anregelmassigen ZeitwQrter. Correctur der Exer- 

citien. 

Vierte Klasae. 2 St. Adj. Dr. Keil. Weitere Einiibang der Formenlehre. Die Lehre von 

den Furwortem, nach Hirzel. Gelesen Gaillaame Tell von Florian. Dabei wochentliche 

Exercitien. 

FUnfte Klasse. 2 St. Adj. Buddensieg. Formenlehre, erster Cursas, bis znm nnregelmassigen 

Verbam, nach Hirzel, aad Uebangen im Lesen and im miindlichen wie schriftlichen 

Uebersetzen. 

Verzeichniss der yon Ostern 1S46 bis Ostern 1847 in Prima nnd Secnnda 

anfgegebenen Themata zu freien Ausarbeitungen. 

A) Im Lateinischen (wobei zu bemerken, dass die Aufffaben fast alle aus dem Kreise 

des Gelesenen oder Vor&êtragenen genommen und fiir die Bearbeitong die nothigen Andeutungen 

und Nachweisungen zu den Vorstudien gegeben waren): 

I. Prima. Erste Abtheilung. 1) Appius Claudius Pulcher T. Annium Milonem propter P. 

Clodii caedem perduellionis crimine accusat (Cic. pro Mil. Asconii Argumentum. Dio Cassins 

40, c. 48 — 55. Plut. Cicero. Freinsh. Suppl. Liv. L. 107. Drumann R. Gesch. II. p. 355 sq. 

Middleton Th. 3.) — 2} Artium fingendi pingendique operum apud Graecos multitodo ac prae- 

stantia quibns causis effecta esse videatur. — 3) C. Gracchi interitus scenica tractatione 

illustratus. (Plutarchi C. Gracchus. Appiaoi B* civ. 1. Freinsh. Supplem. Liv. L. 61. Rehm 

Rom. Biirgerkr. 1.) — 4) Introductio et Commentarius in Horatii Satiram Libri H. tertiam. 

— 5) Pylades Orestis ab Argivorum legatis apud Areopagum propter matris caedem accnsati 

causam agit. (Dictys Cretensis 6, 4. Aeschju Eumenides.) — 6) C. Aurelius Cotta P. Ratilium 

Rufum ab Apicio repetundarum accusatum apud judices defendiL Cic. de Orat. I, 53. 

Ellendt praef. ad Cic. Brutum p. 51. sq.) — 7) Artis fingendi opera apud Graecos num in 

pari fere artis perfectione per varias aetates parem semper pulchntudinis indolem ac normam 

in formarum habitu, in corporom coltu, in vultuam conformatione, in statu ac motu obtinuerint, ex 

artis Graecorum monumentis judicetur. — 8) P. Cornelius Lentulus coosul coocione apud populnm 

Romanum legem deM.TuIIio Cicerone revocando suadet. (Dio.39,8.PIutarch. Cic.33. AppianB. 

civ. 2, 16. Liv. Epit. 104. Cic. pro Sextio 33— 36. 60 — 63. pro domo 27. 28. in Pison. 15. post 

red. in Sen. adQuir. p. red. Drumann R. Gesch. II. p. 285. sq. Middleton. ILFabricii hist. Cic.) — 

9) M. Antonius consul concione apud populum R. legem de dictatura in perpetuum tollenda snadet 

(Cic. Phil. 1, 1. 5, 13. Dio 44, 51. 45, 24. 32. 46, 24. 47, 15. Appian. B. civ. 

8, 25. Liv. Epit. 116.) — 10) L. Annaeus Seneca in Oedipi fabula componenda qua ratione 

et qnibas de causis a Sophoclea ejusdem fabulae tractatione discesserit. 

II. Prima. Zweite Abtheilung. 1) Quid sit quod tantopere Plutarchi Vitis delectemnr. — 2) 

Quid judicandum sit de epistola Ciceronjs ad Luccejum data. — 3) Quid loci, quo quis habitat, 

natura rerumque ibi gestarum memoria ad mentis animique cultum conferat. — 4) Principatus, 

quem Athenienses in Graecia tenuerunt, causae et rationes. — 5) Quae res studiam 

eloquentiae in Attica civitate adeo juverint, ut id proprium Athenarum, non commune Graeciae 

fuisse diceretur. 

III. Secunda superior. 1} Quibus rebus Aristides bene sit meritus. — 2) Num oracola Graecis 

vere profuerint. — 3) Num Alcibiadi patriae amor fuerit. — 4) Quomodo ConOn^ non 

modo de patria sua, sed de tota Graecia bene sit meritus. 

B) Im Deutschen. 

I. a. Welche religiosen Ansichten haben die Personen in Goethe's Iphigenie ? b. Was bat sich 

wohl Schiller unter dem „Madchen aus der Fremde" gedacht, und wie lasst sich dessen 

Bedeutung aus allen Einzelnheiten des Gedichts nachweisen ? — 2) a. Characterschilderung 

des Heinrich Percy von Shakspeare. b. Characterschilderung des Odoardo in Lessings Emilia 

Gaiotti. — 3; In wiefern wirkten die grossen Kampfspiele der Griechen anf die Belebung

VI 

des Bewosstseins von ihrer volksthiimlichen Einheit? — 4) o. Was berechtigt nns zn der 

HofipDunff, dass in der nachsten Zukanft schon fiir die offentliche Beredsamkeit in nnserm 

Vaterlande eine weitere Ausbiidung uud reichere Entfaltung beginnen werde? b, Worans 

lasst sich die hohe Vollendung erkiaren, zu welcher sich bei den Roroern dte Beredsamkeit 

erhoben hatte? — 5) a. Welches ist der Grundgedanke in Goethe's Gedicht ,,der Sanger^' 

nnd wie hat ihn der Dichter im Besondern ausgefuhrt? (nach vorhergegangenerBesprechung 

in der Ciasse. b) Angabe des Gedankengangs in Goethe's Gedicht ^Zaeignong." — 6) a. 

Yergleichung der Charactere Georgs und Franzens in Goethe*s Gotz von Berhchingen. b. 

Characterschilderung des Tempelherrn in Lessings Nathan. — 7) Woher kommt es, dass 

sich nns in der spatem Erinnerung die Gegend, wo wir unsere Jugend verlebt haben, iiber 

die Wirklichkeit hinaus zu verschiinern pflegt? 

II. In Ober- Secunda. 1) Metrische Bearbeitung eines beliebigen Stiicks ans d. Gebr. Grimm 

deutschen Sagen. ~ 2) Wie kommt es, dass mit den Fortschritten der Gesittang nnd der 

weitern Entfaltung des iiffentlichen und gesellschaftlichen Lebens bei einem Yoike die Gastfreiheit 

abzunehmen pflegt? — 8) Was veranlasst uns, so gem Borgruinen aHfznsQchen 

nnd vor oder in ihnen zu verweilen? — 4) Characterschildernng des Weisslingen nach 

Goethe's Gotz. — 5) Die Sage vom eisernen Karl (nach der Gebr. Grimm d. Sag.) netrisch 

bearbeitet. — 6) Der Inhalt von liessings Mbna von Bamhelra als Erzahlong behandelt. 

— X) Die Sage von Adelger in der deutschen Heldenstrophe bearbeitet. 

lU. In Unter-Secunda. 1) Besc^hreibnng des Badeortes Kosen nnd seiner naehsten Umgebimgen. 

— Schillers Gedicht „der Gang nach dem Eisenhammer" in einer prosaischen Erzahlong* — 

8) Welche Yorziige hat im Sommer der Aofenthalt auf dem Lande vor dem in einer grossen 

Stadt? — 4) Beschreibung der Festfeier am 19. October, in einem Briefe an eineraFreondj 

6) Der siebzehnte Gebartstag nach Voss. — 6) Brieflicher Bericht an einen Freund iiber 

die Unannehmlichkeiten und die Freoden, die man aof einer Winterreise in einem von der 

grossen Strasse abgelegenen Gebirgsdorfe , wo man dorch das bose Wetter und die nnfahraren 

Wege mehrere Tage festgehalten wnrde, erfahren hat. 

B. Unterricht in den Kiinsten. 

1) Miuik und Gesang. a) Der Gesangonterricht, nnter Leitang des Cantors imd 

Musikdirectors Seiffert, ist fiir alle offentlich. Sammtliche Schiiler, welche nicht snmKirchenchor 

gehoren, sind in 5 Singklassen vertheilt, von denen jede wochentlich eine Unterrichtsstonde 

hat. Eine Aoswahl von allen bildet der Kirchenchor, aos etwa 50 Sangera bestehend, nnter 

zwei Praecentoren, welcher beim Gottesdienst zor Litqrgie nnd bei andern offenflichen Gelegenheiten 

die Gesangpartien aosruhrt. 1 St. wochentl. und ausserordentl. Stunden nach Bedurfniss. 

— b) Der Unterricht in der Instrnmentalmnsik wird theib vom hiesigen Mosikdirector, 

theils von Mosikern aas Naumburg nrivatim ertheilt. 

2) Zeichnenunterricht. Der offentliche Unterricht in dieser Konst, welchen der hiesige 

Zeichnenlehrer Hossfeld ertheilt, ist auf die Schiiler von Ober- und Unter-Secunda beschrankt, 

welche zu diesem Behufe in drei Klassen getheilt sind, von denen jede zwei wochentliche Lehrstunden 

hat, worin sie sowohl in den Gesetzen der Perspective unterrichtet, als practisch in den 

verschiedenen Gattnngen des Zeichnens geiibt werden. Alle Zoglinge haben Gelegenheit sich 

dorch Privatonterricht weiter fortzubilden. 

3) Schreibunterricht. Der Unterricht in der Schreibekanst, welchen der hiesige Kirchner 

Grassner ertheilt, und bei welchem im Deutschen und Lateinischen die Yorschriften von Heinrigs, 

im Griechischen die von Grasshoff zum Grunde gelegt werden, ist anf die Schiiler von 

Ober- nnd Unter-Tertia beschrankt, welche in vier Abtheilungen , wovon jede wochentlich eine 

Lehrstonde hat, getheilt sind. Die guten Schreiber konnen vom Klassenlehrer dispensirt, die 

schlechteu zum Besuch beider Abtheilungen ihrer Klassen angehalten werden. 

4) Tanxunterricht. Dieser Unterricht ward wahrend der 6 Wintermonate , vom October bis 

Marz, auf welche er zor Zeit beschraukt ist, von dem Tanzlehrer Barteis aus Naambiirg in

VII 

12 wdcbentlichen Lehrstanden ertheilt. Zu dem Behnfe sind sammtliche ZogÎinge in 12 Abtheilongen 

gebracht, von denen jede wdchentlich eine Stonde hat. Die UebDngen sind nach einer 

methodischen Stafenfolge vom Leichteren zum Schwereren geordnet, wobei in den uotersten Abtheilungen 

die Regeln des aasseren Anstandes in der Haltong und den Bewegungen des Korpers, 

als Grundlage des gesammten Tanzanterrichts, gelehrt und eingeiibt werden. 

5) Die gymnastischen Vebungen, an welchen sammtliche Zoglinge Theil nehmen, leitete 

wahrend des Sommerhalbjahres der Turnlehrer, Adj. Dr. Keil in bestimmten wochentlichen 

Stunden. Derselbe ertheilte auch den erwachsenem Alumnen auf ihrem Badeplatze an der Saale 

den Schwimmunterricht nach der von Pfuelschen Methode und stellte mit einer Anzahl derselben 

im Winter zweimal wochentlich Voltigirabongen auf dem Schwingpferde an. 

C. Examina und Privatbeschaftigungen der Zoglinge. 

Zn fleissiger Wiederholung ihrer Lectionen nnd zu den eigenen schriftlichen Ausarbeitungen 

in allen Haupttachem des gelehrten Unterrichts, hauptsachlich aber in der Lateinischen und Griechischen 

Sprache, sowohl in Yersen als in Prosa, geben den Alumnen die bestehenden g r o s s e n 

Priifangen am Schlusse jedes Halbjahres Yeranlassung , wo sie erst anderthalb Wocben lang 

die schriftlichen Aufâben unter Aufsicht ausarbeitcn, dann in der folgenden Woche zwei Tage 

lang iniindlich geprutt und in den vier folgenden nach den Ergebnissen des Schulhalbjahres und 

nach dem Ausfalt dieser schriftlichen Arbeiten offentlich im Kreise der Lehrer und Lernenden 

einzeln censirt werden, worauf dann die allgemeine Censur und Yersetzung erfolgt, 

Dass ausserdem phiiologische Privatstuaien und Privatarbeiten von mancherlei Art, theils in 

schriftlichen Ausarbeitungen in Prosa und Yersen, theils in Priyatlectiire von Klassikera, namentlich 

des Cicero , Virgil , Horaz , Homer und Sophocles bestehend , betrieben werden , gehort zn 

den Forderungen der Anstalt an ihre Zoglinge ; insbesondere sind zu diesem Behnf die sogenannten 

Studientage (in der Regel zwei in jedem Monat) eingerichtet , an denen zum Zweck der 

Selbstbeschiiftigung der Alumnen aller offentiiche Unterricht ausfallt. Die Wahl der philologischen 

Privatarbeiten bleiot in der Reêl den Alumnen iiberlassen, doch werden dieselben von den Lehrern 

controlirt und zu dem Ende die Adversarienhefte, welche von Unter-Secunda an iiblich sind, 

von Zeit zu Zeit von den Klassenordinarien durchgesehen und beurtheilt. Die jiingeren Alumnen 

in Ober- und Unter-Tertia werden in den sogenannten Leseatunden taglich von 4—5 Uhr, jeder 

derselben einzeln von seinem Stuben- und Tiscbobem, in der Lateinischen und Griechischen Grammatik, 

im Uebersetzen und im Anfertigen Lateinischer und Griechischer Exercitien und Lateinischer 

Yerse geiibt und unterrichtet. Es wird zu diesem Zwecke eine von hier aus besorgte 

kleine Lateinische Chrestomathie von poetischen und prosaischen Stiicken klassischer Autoren 

benutzt, unter dem Titel : Crastula, sive Excerpta e variis scriptoribus in usum scholae Portensis. 

Lipsiae 1826, 8. 

n. yerordnnngen der yorgesetzten hohen Behorden 

von Oatern 1846 bis Oatern 1847. 

1) Unterm 25. April 1846 ward vom Konigl. Provinzial - Schulcollegium das bei W. Besser 

in Berlki heraushommende Werk: Geschichtschreiber der Dentschen Vorzeit, in Deutscher Bearbeitong, 

zur Anschaffung fdr die Schulbibliothek empfohlen. 

2) Unterm 14« Mai ward von derselben Behorde eine Generalverfugang des Konigl. Ministerii 

der geistlichen etc. Angelegenheiten vom 28. Aîl c, die bei den Gymnasien einêfuhrten Lateinischen 

und Griechischen Grammatiken betreffend, eingesandt, und die BeibehaJtong der bei 

hiesiger Landesschule im Gebrauch befindlichen Lateinischen Grammatik von Zumpt und der 

Griechischen von Buttmannn, mit Benutzung der Kriigerschen daneben, genehmigt 

3} Unterfli 20. Mai ward eine Yerordmuig des Konigl, Ministerii der geistuchen etc. Ange-

Viii 

legenheiten vom 8. Mai c, die nachzaholende Maturitatspriifung betrefiPend, eingesandt, 

worin verriigt wird, dass die Matoritatspriifung der €Ar unreif Befundenen vor dem Besuch der 

Universitat mehrmals erneuert werden kann, auf der Universitat aber von bereits Gepriiften nur 

einmal, von nicht Gepriiften nur zweimal nachgesucht werden darf, von soichen aber, die, 

mit der Erklarung, keine Ansteliung im Staats- oder Kirchendienste zu beabsichtigen , inscribirt 

sind, nur auf besondere Erlaubniss aes vorgesetzten Ministerii. 

4} Unterm 8. Juni ward eine bei Baumann in Marienwerder, vom Director Lehmann heransgebene 

Sammlung Deutscher, auf die Preussische Geschichte beziiglicher, Gedichte unter dem 

Titel: Borussia, zur Anschafifung empfohlen. 

5) Unterm 10. Juni ward, iaut Konigl. Ministerialverfiigung vom 28. Mai, Bericht iiber die 

bei den Gymnasien eingefdhrten Receptions- und Discessgebuhren der Schiiler eingefordert. 

6) Unterm 12. Juni ward mittelst Yerfugung die bisherige Circulation der schriftlichen Aufgaben 

zu den freien Deutschen und Lateinischen Aufsatzen der obern Gymnasialklassen bei den 

•irectoren aufgehoben und deren Bekanntmachung in den jalirlichen Programmen (wie bei hiesiger 

Landesschule seit vielen Jahren geschehen) angeordnet 

7) Unterm 26. Juni ward ein £x. der gedruckten Bestimmungen : 1) iiber die Organisation 

und den Geschaftsgang der Miiitair-Examinations-Commissionen fiir die Eintritts- und Officiers- 

Priifungen, so wie iiber die Anforderungen,. welche kiinftig im Officier-Examen an die zu Priifenden 

zu machen sind: 2) fiir die in Folê der Yerordnung vom 4. Februar 1844 auszuriihrende 

Umgestaltung der Divisionsschulen, zur Nachachtung eingesandt. 

8) Unterm 17. Juli ward eine yerfugung des vorgesetzten Konigl. Ministerii eingesandt, 

wonach von sammtlichen Bibliotheken der Universitaten und Gelehrtenschulen in der Monarchie, 

welche im Besitz von Handschriften sind, Yerzeichnisse der Letzteren an die Konigl. Bibliothek 

zu Berlin eingesandt werden sollen. 

9) Unterm S. October werden mittelst Circularverfiigung die vom akademischen Kunstler Leopold 

Miiiier zu Berlin verfertigten Modelle des menschlichen Gehirns, Auges, Gehirnorganes 

nnd Herzens zur Anschafifung empfohlen. 

10} Unterm 9. November wird ein Auszng aus einer Recension in Jahns Jalirbiichem Bd. 44. 

Heft 4. worin der haufige Wechsel der Lehrgegenstande im Gymnasialunterricht geriigt nnd Vereinfachung 

empfohlen wird, zur weitern Beachtung mitgetheiit. 

11) Unterm 24. November wird verfiigt, dass in Folge des Beitrittes der drei Gymnasien 

zu Coburg und Gotha zum Progâmmentausch , statt der bisherigen 276 Exempiare kiinftig 280 

einzusenden seien. 

12) Unterm 1. Marz c. ward mittelst Rescripts auf die unter Redaction der Professoren 

Heydemann und Dr. Miitzell in Berlin herauskommende Zeitschrift fur das Gymnasialwesen aufmerksam 

gemacht. 

13) Unterm 31. Marz c. ward iiber die befundene Brauchbarkeit und Zweckmassigkeit der 

neuen Bearbeitung der Rnthardschen loci tnemoriale» , vom Dr. Zastra, falls dieselben in der 

Landesschule Anwendung fanden, Bericht eingefordert. 

III. Chronik der Landesschule 

von Ostern 1846 bis Ostern 1847. 

Nach der am 16. nnd 17. April v. J. abgehaltenen Receptionspriifnng der Novitien 

wurde am 19. in der Kirche unserer Landesschule die offentliche Confirmation von 26 Zoglingen 

durch den geistlichen Inspector, Prof. Niese, voUzogen, worauf 8 Tage spater die Lenrer 

der Anstalt, in Gemeinschaft mit den Alumnen, die Communionfeier oegingen. Am 

20. April begann der Cnrsus des Sommersemesters, in welchem am 26. Mai auf der 

Hohe des Knabenberges das Friihlingsfest, aml8. August ebendaselbst das Herbstfest 

in gewohnter Weise abgehalten wurden. 

Am 22. Mai v. J. C^ dem Tage nach Himmelfalirt) wurde das Stiftungsfest der

v.-;f- 

Landesschnle in der herkommlichen Weise mit kirchlicher Feier, einemHedeactos der ZSglinge and 

AQstheilan^ von Pramien, in aosgewahlten Biichern bestehend, begangen. Zq demselben war 

das Schnlprogramm, dessen voranstehende Abhandlang, Commentationes grammaticae duae 

den Herm Adjanctas Dr. Dietrich zom Verfasser hatte, aosgegeben, in welchem aach die 

Themata der von Terschiedenen anserer Schiiler bei diesem Feste gehaltenen Vortrage verzeichnet 

sind. Die Pramien worden vom Rector an folgende Zoglinge vertheilt: a) Aos Prima: 

1) Alfred Hesse^ ans Liitzen : Kirchner akademische Propriideotik. Leipzig 1842. 8. 2) Adolph 

Ffotenhauer^ aos Gebesee: Hase Lehrboch der Kirchengeschichte, 5. Aasgabe. Leipzig 1845. 8. 

8) hdiu» V. Jasmund, aos Wittenberg : Koglers Handboch der Konstgeschichte. Stottgard 1842. 8. 

4) Hermann TVautvetter, aos Glogao, des Aeschylos Oresteia von Franz. Leipzig 1846. 8. — 

b) Aas Ober-Seconda: 1) August Stumpf^ aas Birnbaom: Tibolli Carmina. ed. c. comm. 

Dissen. Gotting. 1835. 8. 2) Carl Meves, aos Sorao: Kirchner akademische Propadeatik. Leipzig 

1842. 8. — c) Aos Unter-Seconda: 1) Bemhard Jacobi I. aas Graadenz: Gesenius HeDra> 

sches Worterboch, 4. Aofl. Leipzig 1835. 8. 2) Fran» v. Holtzendorf^ aos Yietmannsdorf: 

Horatii opera recens. c. not. Bentley. Lips. 1826. 2 VoII. 8. 3) WUhelm Friedmann^ aos Konigs» 

berg: Rein, das Rbmiscbe Privatrecht. Leipzig 1836. 8. (Aofgespart von 1845). — d) Aas 

Ober-Tertia: 1) Hermatm SchumanUy aos Stennewitz: Horatius Satiren von Heindorf, mit 

Anmerk. von Wiistemann. Leipzig 1843. 8. 2) Otto v. fVerthem^ aas Naomborg: Rein, das 

Romische Privatrecht. Leipzig 1836. 8. — e) Aos Unter-Tertia: 1) Hugo Korschewitz, aos 

Bachra: Theocriti opera c. comm. ed. Th. Kiesling. Lips. 1819. 8. 2) Eduard Ortmann^ aos 

Weissenfels: Hermann Lehrboch der Griechischen Staatsalterthiimer. 8. Aufl. Heidelb. 1840. 8. 

Am Mittage des Schnlfestes fanden sich die Lehrer nnd Beamten der Landeschale mit ihren 

Fraaen zu einem frohen Festmahle, welches die Giite des Herrif Amtmanns Jager veranstaltet 

hatte, zosammen. Yon drei Uhr an, nach der Riickkehr der festlich gespeisten Alumnen von 

einem Spaziergange , ward im Beisein der hiesigen Familien das Fest imSchalgarten be- 

£angen, welches outer Masik mit Yogelschiessen der einzelnen Klassen, mit Tanz ond geselliger 

iQstbarkeit bis zom Abend recht heiter hingebracht worde. Nach dem Abendgebete ward, êi 

einem aof dem Tomplatze hoch loderaden Feaer, der festliche Tag unter frohen Gesangen des 

Cotos besthlossen. 

~ Am 5. Jnnios 1846 ward den Bewohnera der Pforte wiederom (m. s. das vorjahrige Progr. 

S. XI. der Schalnachr.) das hohe Glock zu Theil, nnd zwar diesesmal mit dem vouzahligen 

Verein der Zoglinge, unsers Allergnadigsten Konigs Majestat bei Ihrer Darchreise 

Ton Weimar nach Naambarg ehrforchtsvoll begriissen zu diirfen. Gegen Abend, wo Ihre Konigl. 

Majestat erwartet wurden, hatten sich, begiinstigt von der sch5nsten Friihlingswitternng, vor dem 

Thor der Pforte die Zoglinge, 196 an der Zahl, eine bliihende Jagend, in ihren Festkleidern 

zn beiden Seiten der von hohen Pappeln begranzten Chaassee bis fast zor Windliicke, nach Kosea 

fain, aafgestellt, mit der Konigsfahne, deren Trager mit blaoen Scharpen geschmiickt waren, 

voran. So bildetc der gesammte Cotos, Hand in Uand, jeder Einzelne einen mit Eichenlanb reich 

amwundenen Halbreif iiber dem Haupte haltend, den anmuthigen Anblick eines fortlaufenden von 

E'iinen Bogen iiberwolbten lebendigen Spaliers, an dessen Spitze, zur Windliicke hin, sich das 

ehrercollegium mit dem Beamtenpersonal imFestornat aofgestellt hatte, wahrend eine zahlreiche 

Menschenmenge rings umher wogte. Nach mehrstiindigem Harren sahen endlich AUe ihre Hofifnung 

erfdllt. Schon im Dunkel des Abends, das aber einerseits vom lieblichsten Mondschein, und 

andrerseits von einer Anzahl hoch emporgehaltener Falots erhellt wurde, erschienen ihre Konigl. 

Majestat, Ihren erhabenen Brader, des Prinzen Karl Konigl. Hoheit zur Seite, im ofiPenen Reisewagen 

und geruhten, beim Anblick der festlichen Menge sogleich zo halten und die Worte 

ehrfurchtsvoller Begriissung von Seiten des Rectors im Namen der Landesschule freondlich aaf> 

zunehmen uud in der Erwiederung Ihre Alletiiochsle Zufriedenheit mit dem innem Zustande der 

Anstalt, wie das Hohe Konigspaar bei Ihrem vorjahrigen Besuch denselben vorgefonden, auszosprechen. 

Nachdem Sr. Majestat auf Ihre huIdvoUe Weise sich noch kurze Zeit mit dem Rector 

der Pforte unterhalten, geruhten sie zu gestatten, dass eine Deputation des Cotus, aus dem Primus 

Portensis Robert Saalborn, ans Haynroda, und dem Primaner Julius v. Jasmund,

aas WitteJiêr^, bestehend, Ihnen Torffestellt wnrden, welche im Namen der Anstalt ein Tom 

Letzteren verfasstes, wohlgelungenes Lateinisches Begriissungsgedlcht iu Purpurseide gebunden, 

anf blauem Atlaskissen mit ehrfurchtsvolien Worten iiberreichten. Se. Majestat geruhten dasselbe 

huldvoll anzunehmen und an die Jiinglinge gnadige Worte zn richten, worauf AUerhochstdieselbea 

freundlich zum Abschiede winkten, nachdem Sie vorher noch dem Ciitus die von den beiden Jiinglingen 

nach altem Pfortnerrecht, bei hohen Besuchen, bescheiden vorgetragene Bitte om Gestattnng 

eines s. g. Ausschlafetages auf morgen huldreichst gewahrt batten. Yon dem herzlichen 

Jubelruf der Bewohner der Pforte begleitet setzten Se. Konigl. Majestat Ihre Reise fori 

Am 27. nad 28. August wnrde nnter dem Yorsitze des Kenigl. Geheimen Regiemngsrathes 

Herm Lepsius, und im Beisein des Konigl. Provinzial-Schulrathes, Herrn Professors Dr. 

Schaub, die niindliche Maturitatsprufung mit IS Jinglingen aus Prima abgehalten, welche 

sammtlich das Zeugniss der Reife erhielten und am 9. September zur Universitat in gewohnter 

Weise feierlich enUassen wurden. — Di« gleiche Profung land am 1. nnd 2. Miirz d. J. mit 19 

Jiinglingen ans Prima statt, welche, mit dem Zeugniss der Reife versehen, in gleicher Art am 

10. Afarz ofFentlich endassen warden. 

Zu Michaelis v. J. schied aus unserer Anstalt der bisherige Ordinarins von Unter-Secunda, 

Herr Professor Dr. Ph. Carl Georg Jacob, nach einer 26jahrigen treuen Wirksamkeit im 

gelehrten Schulamte, wovon 21 Jahr der Pforte angehiirten. Durch die seit Jahren immer mehr 

zunehmende Schwache seines Augenlichts ausser Stand gesetzt, seinem hiesigen Amte als Lehrer 

nnd Erzieher langer vorz.ostehen, sah er sich genothigt, bei den vorgesetzten hohen Behorden um seine 

Yersetzung in den Ruhestand einzukommep, welche ihm auch, in Folge hohen Antrages derselben, 

von aes Kiinigs Majestat mittelst AUerhochster Cabinetsordre vom 29. AprU v. J. , nnter 

ZusicherHng eines sehr anstandigen jahrlichen Gnadengehalts aus hiesiger Schulkasse, bewUiigt 

worden ist. Seine Lebensumstande sind von mir im Siicularprogramm 18ilS S. 109 angegeben. 

Nach einem am 26. September von seinen Collegen und Mitbeamten ihm veranstalteten Abschiedsmahl, 

woran auch einige aaswartige Freunde TheU nahmen, reiste er zu Anfange Octobers, von 

den Segenswiinschen der hiesigen Einwohner und seiner dankbaren Schiiler geleitet, wovon eine 

Anzahl aus friiherer Zeit ihm cintge ausgewahlte Biicher zum Andenken verehrte, mit den Seinigen 

in seine Heimat nach Halie ab, um von Zeit an seinen Wohusitz dort za nehmen. 

Die darch den Abgang des Pnês8 

chimsthalschen Gymnasiums zo Berlin von 1833 — 1839, studirte daselbst PhUologie bis 1844, wo 

er nach Stettin kam. Derselbe hat sich in der ntterarischen Welt dnrch seine Schrift : Ori^me» 

poeais Romanae, BerUn 1846. 8. bereits ruhmlichst bekannt gemacht _ 

Fast zu gleicher Zeif, nnterm 15. September, ward dem Rector vom K. Provinzial - Schnlcollegium 

eronnet, dass der bisherige, seit Ostern 1845 (s. Progr. v. 1645. Schulnachr. S. XIY.) 

bei der Landesschule interimistisch angesteUte Turnlehrer nnd wissenschaftUche Hiilfslehrer, 

Herr Dr. PhUos. Gnstav Adolph Keil, nunmehr definitiv zam Turn- und Schwimmlehrer und 

zogleich lam fonften Adjonctiw bei hiesiger Aiutalt emannt worden sei. Derselbe ist geboren

B!SSSyjg'y-^^.- ^'~7-

XII 

helm Adolph Seeher^ geb. 1706, Alamnas von 1812 bis 1816, ward zaerst Conrector am Gymnasiam 

zu Zerbst, dann Professor an der Landesschale zn Meissen and zuletzt Professor der 

kiassischen Alterthamskande an der Universitat Leipzig: ein dorch seine Schriften beriihmter 

und verdienstvoller Gelehrter. — 9) Lorenx Sommer, geb. 1796, wurde im Jahre 1817 Coliaborator 

an der hiesigen Landesschdle, wo er sich wahrend seines kurzen Hierseins die Liebe ond 

Achtung aller seiner Collegen und Schiiler erwarb. Schon nach 2 Jahren kam er als Professor 

an das Gymnasium seiner Vaterstadt Rudolstadt, wurde zuletzt Beisitzer des Consistoriums und 

Landschuleninspector und starb im Mai 1846. — 10) Priedrich Carl Adolph v. Fechelde, geb. za 

Braunschweig 1801, war Extraneer in Pforta von 1819 bis 1821. Nach Voliendung seiner akademischen 

Studien zu Giittingen widmete er sich ânz dem Studium sciner vaterliindischen Geschichte, 

iiber welche er mehrere schatzenswerthe Werke herausgab, und starb im September 1846 

zu Braunschweig. 

Nach Vorlesung der Lebenslaufe dieser Verstorbenen hielt der zeitige Hebdomadarins , Adjunct 

Dr. Keil, die Gediichtnissrede , in welcher er iiber das im Erdenleben festzuhaltende Bewusstsein 

des Lebens nach dem Tode sprach. 

Am Heil. Christabend, den 24. December, wurdeo die hier zoruckgebliebenen, nicht za 

den Ihrigen verreisten Alumnen, der schiiDen, seit Jahren bestehenden Sitte gemass, am Schlnss 

der Abendtafel, nach kurzer vom Rector gehaltener Anrede, mit Feslgaben, wie in den Familien, 

wobei auch die Christbaume nicht fehlten, bewirthet. — Am Neujahrsfeste hielt, der herkommlichen 

Schulfeier gemass, Morgens nach dem Gottesdienste, in der Versammlung der Lehrer 

und Schiiler, der Primaner Eugen v. Schlichting, aus Lyk in Ostpreussen, die von ihm 

verfasste Rede : ^yBorusaiae^ provinciae patriae^ laudeM.^'^ — Der Abend des Neujabrsfestes vereinigte 

die hiesigen Familien mit den anwesenden Alumnen und Extraneern zu einer heitern Gesellschaft 

und einem festlichen Balle bis zur Nacht im Saale des Amthauses. 

An den beiden lectionsfreien Fastnachtstagen, den 15. und 16. Februar, wurden die 

Morgen der Arbeit gewidmet, die Nachmittage, wie bisher, von den Alumnen unter Musik, Tanz, Lustbarkeit 

und dramatischen Spielen hingcbracht, und der Abend des 15. mit einem Balle fur die 

Primaner undExtraneerim Amthause, woran auch diehiesigenFamilienTheilnahmen, beschlossen.— Zur 

herkommlichen Schulfeier des Charfreitags, Nachmittags nach dem Gottesdienste, trnfi" diesesmal 

der Primaner Robert Lessing, ans Wartenberg, das von ihm verfasste deutscoe Festgedicht 

in der Versammlung der Lehrer und Schiiler im Betsaale vor. 

Eine hochst erfreuliche Auszeichnung ward der Landesschnle in diesem Jahre dnrch die 

Gnade Sr. Maiestat des Konigs in dem kostbaren Ehrengeschenk der Prachtausgabe 

der Werke Friedrichs des Grossen in Folio, anf Pergament - Velinpapier mit schonen 

Kupfern geziert, zu Theil. Es war diess ein sinniges Wêihnachtsgeschenk fiir die Anstalt, 

welches am H. Abend den 24. December an den Rector mittelst huidreichen Schreibens vom 

Konigl. Oberprasidenten, Herrn v. Bonin, eingesandt wurde, auf dessen Antrag Se. Konigl. 

Majestat geruht hatten, mittelst Allerhochster Cabinetsordre vom 4. December der Landesschule 

dieses Zeichen der Koniglichen Huld zu uberweisen. Die bis dahin herausgekommenen ersten 

drei Theile, hochst prachtvolle Foliobande, bilden von Zeit an eine ehrenvolle Zierde nnserer 

Schulbibliothek, fur welche der Rector in einem ehrfurchtvollen Schreiben dem Kouiglichen Geber, 

nicht minder auch dem hohen Vermittler des Geschenks, [dem Herrn Oberprasidenten, den ehrerbietigen 

Dank der Anstalt darbrachte. 

. u v 

Endlich ist auch dankbar zu erwahnen, dass die Hohen vorêsetzten Behorden der Landesschule, 

das Konigl. Ministerium und das Konigl. Provinzial - SchuIcoUegium, die Gnade gehabt 

haben, einen innerhalb der Schnlmaner vacant gewordenen Garten, anf Antrag des Rectors, den 

sammtlichen Herren Adjancten hiesiger Anstalt za ihrem Nutzen and VergnliKen, mittelst Rescripts 

vom9. October v. J., kostenfrei zu iiberlassen. ;;.»;. / «•'!;». /ifi 'j'«"2 

.. 

, 

.. 

._ 

, _^ 

..^^ 

- : y:

^-.j^Be^*' 

XIII 

IV. Statische Uebersi 

Yon Ostern 1846 bis Ostern 1847. 

A. Zahlen der Schtiler. 

£s waren nach Ostem 1846 

Es gingen ab Ostern bis Michaelis 1846 . 

Es waren Michaelis nach Abgang der Abit. 

Es wurden yersetzt 

Es wurden aufgenommenj 

J®''!®'^*® 

* ' * 

Summa nach Michaelis 1846 

Es gingen ab Michaelis 1846 bis Ostem 1847 ..... 

Es waren Ostern 1847 nach Abgang der Abit 

Es wurden versetzt 

Es wurden aufgenommenj J®**!®.^^*® 

\ Novitien 

In I. II. 

14 

S6 

t I 

43 

11 

S2 

14 

Summa nach Ostern 1847 | 46 | 

snp. 

26 

26 

16 

S5 

S 

S2 

14 

11 

1 

h t 

II. 

inf. 

SO 

2 

28 

16 

11 

2 

25 

25 

11 

25 

ni. 

*np. 

88 

1 

S7 

11 

26 

1 

53 

S 

50 

24 

IS 

B. Abgegangen zur Universitat, nach bestandener Maturitatspriifung. 

N a m e n. Geburtsort. Alter. Schnlzeit. 

a) Michaelis 1846. 

1) Robert Saalbom 

2) Hermann Finsch 

3) WUhelm Onvald 

4) Alfred Hesse 

5) Carl Steuber 

6) Albert Jmhof 

7) Adolph Pfotenhauer 

8) Bemhard v. Bergen 

9) Alfred Schrbter 

10) WUhelm Stockmann 

11) Juliu» V. Jasmund 

12) Theodor Schirmer 

13) Carl V. Tzachoppe 

b) Ostern 1847. 

1) Heinrich Krugmann 

2) Ludolph Friedrich 

3) Carl Moritx 

4) Theodor Geier 

5) uiugust Forster 

6) Hermann Voigt 

7) Carl Krackoto 

8) WUhelm Barthold 

0) Adolph Barth 

10) Eugen v. Sehlichting 

Hainroda 

Radefeld 

Koin a. Rh. 

Liitzen 

Nagelstadt 

Gr. Kochberg 

Gebesee 

Bur^ 

Weischiitz 

Griefstadt 

Wittenberg 

Breslau 

Berlin 

Driesen 

Dankeroda 

Langensalza 

Blankenberg 

Lauchstadt 

Glaucha 

Gr. Sarchen 

Teuditz 

Leipzig 

Lyk^ ^ 

1. Oct 25. 

3. Oct 25. 

22. Aug. 26. 

8. Dec. 25. 

3. Marz 25. 

12. Jani 27. 

19.Febr.27. 

15.Febr.26. 

12. May 26. 

26.Febr.27. 

20. Sept27. 

15. May 27. 

6. Juli 27. 

ll.Febr. 

10. Jan. 

11. Marz 

20. Sept 

S. Juni 

12. Miirz 

26. 

26. 

27. 

26. 

28. 

29. Juii 

27. 

26. 

22. Sept 27. 

20.Febr. 27. 

27.Febr. 27. 

iiberh.j inl. 

6^ J. 

n - 

5i - 

7 - 

6 . 

n - 

6 - 

Q - 

6 - 

5^ - 

H - 

H - 

H - 

5i 

6i 

6 

2 J. 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

2 - 

30 

| 

Pradi-; 

cat. I 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

Reif. 

38 

| 

39 

ra. 

inF. 

56 

6 

50 

26 

18 

42 

2 

40 

IS 

— 22 

| 

49 

| 

Snmma. 

200 

2S 

177 

60 

60 

21 

198 

10 

179 

62 

62 

2S 

202 

Studium. Univer- 

Forstwissch. 

Mathematik. 

Jura u. Cam. 

Jura. 

Medicin. 

Philologie. 

Theologie. 

Jura u. Cam. 

Theologie. 

Theologie. 

Geschichte. 

Jura u. Cam. 

Jnra u. Cam 

Jnra u. Cam 

Jura u. Cam 

Theologie. 

Jura. 

Philologie. 

Theologie. 

Forstwiss. 

Theologie. 

Math.u.Natw. 

Jura u. Cam 

sitat 

N.Ebersw, 

Leipzig. 

Berlin. 

Leipzig. 

Halle. 

Haile. 

Leipzig. 

Berlin. 

Leipzig. 

Halle. 

Berlin. 

Greifsw. 

Bonu. 

Berlin. 

Berlin. 

Halle. 

Bonn. 

Halle. 

Halle. 

N.Ebersw. 

HaUe. 

Leipzig. 

Konigsbg. 

'

'î^ 

;.^"A. - 

XIT 

C. Sonst abgegangen. 

a) Za den Ihrigen kehrten znriick oder gingen auf andere Schalen: Aas I. Wemerv. Veltheim, 

aus Stadt-Oldendorf; Franx v. Dammann, aus Sondershausen. — Aus II. sap. Adolpk 

Schmidt, aus Sachsenborg; Hermann Weber, aus Burg (z. Baufach); Paul Wentzel, aus Trebnitz. 

— Aus II. inf. Adolph Busch, aus Berlin. — Ans III. sap. Jutiue Gosaler, aus Alt-Haldensleben; 

Guatav v. Gersdorf, aus Mark-Lissa; Max Segnitz, aus Auerstadt. — Aus III. inf. 

Wilhelm Kiihne, aus Ziesar; Richard Golde, aus Rossla; uidolph Jacob aas Pforta; Johannea 

Schuhe, aas Pretsch; Ludwig v. Roder, aus Posen. 

b) Wegen ungeregelten Betragens wurden entfert: Ein Schiiler aas II. inf. einer aus III. 

snp. drei aus lU. inf. 

D. Yerzeichniss der geênw artigen Alnmnen nnd Extraneer 

seit Os tern 1847. 

Classis prima, 

Ordo I. 

Hermann Schwimmer aus Langensalza. 

Insp. Fam. Prof, Jacobi I. 

Oswaid Gerber aus Bitterfeld. Insp. 

Adolph S t e r z e I aus Pforta* Insp. Fam. Prof. 

WoI£F. 

Wilhelm Giebelhansen aus Thondorf. Insp. 

Robert L e s s i n g aas Wartenberg. Insp. Fam. 

Prof. Koberstein. 

Hermann Trantvetter aus Gr. Glogan. Insp. 

Augast W e nt z e I aas Trebnitz bei Breslao. 

Insp. Fam. R. Dr. Kirchner. 

Moritz B e h m e aus Grafenhainchen. Insp. 

Otto Blan ans Nordhausen. Insp. Fam. Dr. 

Dietrich. ^ 

(Theodor MnhlQ ans Weissenfels. Insp.Fam. 

, Dr. Corssen. ^ 

' Friedrich Bloc^k ans Weissenfels. Insp. 

Angast Stnmpf aus Birnbaum. Insp»^ 

Hermann Hennickel. aas Naumbarg. Fam. 

Insp. Niese. 

Theoaor Koch I. ans Gebesee. Extr. 

Carl Danz aas Calbe. Fam. Dr. Keil. Fam. 

comman. Praec. I. 

Ordo H. 

Carl M e Y e s ans Soran. Fam. Adj. Buddensieg. 

Max . Barkersroda aus Burghassler. 

Bemhard Haak aus Weissenfels. 

Theodor Heffter aas Jiiterbogk. 

Hermann Laner aas Opladen. Fam. Prof. 

Steinhart* 

Wilhelm Wendroth ans Sangerhausen. Fam. 

Prof. Jacobi U. 

TheodorRupprecht aas Langensalza. Fam. 

Dr. Miiller. 

Alfred Graessner I. ans Pforta. 

Ulrich Baumann aasHomberg inKorhessen. 

Fam. Prof. KeiL 

lJ'j&z:.^££^, 

Ludwig Hahnemannaas Stolberg. Praec. U. 

Ordo. UI. 

Heinrich*Heyde aus Tilsit. 

Hermann Neubert aus Liitzen. 

Emil Engeln aus Weissensee. 

Eugen Schnelle I. aus Freiburg. 

Alexander Bielitz aus Naumburg. 

Yictor Baltzer aus Zeuchfeld. 

Rudolph Leopold aas Liitzen. 

Ordo. IV. 

Huffo Ilberg I. aas Hohenmolsen. 

Carl Hoppe aus Magdeburg. 

FerdiDana Hempel aus Stolberg. Fam. comm. 

Wilhelm Schreiber aus Alterstadt. 

Gustav Hdlke I. aus Daabitz. 

Gustav Baukhage I. aus Weissenfels. 

Adolph Schlieben aus Landsberg. 

Wilhelm Born I. aus Thamsbriick. 

Eduard Gr. v. d. Schalenbnrgl. aas Emden. 

Eitr. 

Albert Seger aas Breslan. 

Adalbert Flottwell aas Marienwerder. 

Bemhard Jacobi I. aus Graadenz. 

Friedrich Reiffenrath aus Hilchenbach. 

Paul Sandelin aus Berlin. 

Secunda superior. 

Ordo 1. 

Carl Plath aas Bromber^. 

Franz v. Holtzendorfl ans Yietmannsdorf. 

Julius Ruhbaum aas Driibeck. 

Emil L h s s e aas Weissenfels. 

Georg Schnlze aus Liegnitz. 

Coelestin Giinther aus Stolberg. 

Yolkmar Trinins aus Reinsdorf. 

Ewald Grabner ans Baruth. 

Otto Calmns I. aus Wemigerode. 

Coelestin Leuschner I. aas Pforta. 

Edmund Soechting aos ConDern. 

Wilhelm Friedmann aus Konigsberg. Extr.

Albrecht Wanschmaimaiis Oberviederstadt. 

Otto Born II. aas FlemmingeD. 

Affathon Bernstein aos Breslaa. 

Wilhelm Jung; I. aas Gr. Machenow. 

Oswald Cunradi aos Senftenberg. 

Otto Stavenhagen aus Magdeboi^. 

Ordo. II. 

Emil Jacobi 11. aus Crahwinkel. Extr. 

Hermann Nesselrath aas Stolberg bei Aachen.. 

Emst Henke aus Merseburg. 

Adoiph Semmler aus Berlin. Extr. 

TVilhelm y. Marschall aus Altengottem. 

Moritz Forster aus Heldrongen. 

Ludwig "Winkler I. aus Sporen. 

Julius Briiggemann aus Lubben. 

Carl Hennicke U. aus Spergau. 

Bemhard R o g g e aus Gross-Tinz bei Liegnitz. 

Wilheim Prenss aus Insterborg. 

Franz Winterhoff aus Hamburg. Extr.. 

Secuada inferior, 

Ordo I. 

Adalbert Prange aus Keibra. 

Otto V. Werthern aas Naumburg, 

Rudoiph Jahr aas Naumburg. 

Ernst Franke aus Delitz. 

Otto Carl aus Frolindorf. 

Wiiheim Krahn aus Cremmen.. 

Wiiheim Erier aus Niemegk. 

Cari Schneiie 11» aus Freiburg, 

Hermann Hof ans Langensaiza. 

Herraann Schumann aos Stennewitz; 

Heinrich XII. Prinz Renss aus Kiippliaa*^ 

haasen. Extr.. 

Otto Gr. T. Yizthum aas Dresden. Extr.. 

Ordo U. 

Gnstay Besser aas Wiehe. 

Mor^tz Staemier aus Wittenberge. 

Moritz Gr. v. Lottum ans Lissa. Extr.. 

Gnido V.. Herzberg aus Heuckewalde.. 

Hngo Korschewitz aus Baclira. 

Gustav Saaiborn ans Haynroda. 

Oscar Lange aus Burg. 

Hermann Diirfeid aus Langensakai 

Cari Lampe ans Breslan. 

Rndoiph B«ring ans Ranis. 

Robert Baokhage II. ans Weissenfels. 

Herb^ Pernice aus Halle. 

Wilhelra Steinhart ans Schonbarg, 

Ludwig Knorr ans KindeH>riick*. 

Knrt Starke ans NaDmbarg. 

Richn*d Boehr aas Lanchstadt. 

Anton Weber I. ans Borg. 

fidawd Ortmann aus Weissenf^B. 

S! '. 

^î^^f^W 

Carl Raepprich aas Haile. ^ 

Hermann Frasch ans Langensalza. 

Ludwig V. Roeder aos Liibben. 

Max Burchhardt aus Naugard. 

Hermann Langrock ans Zorbig. 

Paui Saling aus Dresden. Extr. 

Carl V. Thiimen aus Potsdam. 

Tertia Buperior. 

Ordo 1. 

Gnstav MoIIhausen aus Bonn. 

Adolph Schmohi ans Weraigerode. 

Ludwig Gertung aus Heringen. 

Waither v. Schmeling aus Berlin. Extr. 

Theodor Bunsen aus Kom. Extr. 

Wilhehn Heinicke aus Wernigerode. 

Johannes Calmus II.. aus Wernigerode. 

Hugo Weber II. aus Weissensee. 

Richard Oswald aus Gr. Glogau. 

Hans V. Schonberg aas Kreipitsch. 

Ludwig Stiiler L aus Neuhaldensleben. 

Paul Landmann aus Weissenfels. 

Ludwig Westphal aus Cnim. 

Gustav Held aus Liebeawerda. 

Otto GottschaJk ans Gohren. 

Fritz Schneid.ewind-1. aus Sangerhaosen. 

Cari Fiedier ans Tennstadt. 

Rudoiph Fest aus Bnrgwenden. 

ErastGr.v.d. S^hulenburg U.ansEmden. Extr. 

Theodor v. Rabenau aus Driesen. 

Theodor Menzel aus Faikenberg. 

Max liberg II. aus Hohenmolsen. 

Friedrich Stadje aus Nierasken. 

Ordo II. 

Adolph Helm aus Hettstadt 

Otto Eiiert ans SaBgerhansea. 

Franz Wagenfahr aus Magdtbarg. Gxir. 

Erast Gressheim ans Toiî. 

Otte Band ans Lutzen. Organist 

Albrecht v. Rehdiger aas Breslan. 

Albrecht Gottloeber ans Colieda. 

Emii Schneidewind II. auft Sangerhanften. 

Erast Koch U. aus Weissenfels. 

Carl Paa4zow aas Ratheaow. 

Carl Reinhardt aus Miihlhaasen. 

Richard Haike 11. ans Daubitz. 

Adalbert Gemmer aus LenM». 

Wilheira v. Ledebur aofi Schiieben. 

Otto Koch III. aas Berlio. 

Aibrecht Groddeck ans Danztg. £xtr. 

Tertia inferior. 

Ord4» i. 

Theobald Jehn ans Marienwerder. 

Carl Stnier U. aas N«abaU«ngieben. 

^ ^kr^jii^.-^ it.f!i

' 

^'?^V 

Otto Gerloff ans Hathenow. 

Otto Kaiser aus WallhaQsen. 

Edjnaod Franke 11. aus Langensalza. 

Ernst S c h a u b aus Danzig. 

Antou Bischoff aus Custrin. 

Gnstav Raschig aus Eilenburg. 

Edmumd v. Lobbecke aus Bresiau. Extr. 

Gustav Winkler II. aus Sporen. 

LudwigZickmantel aus Weissenfels. Fam. 

commun. 

Hans Y. Burkersrodall. aus Querfurt Extr. 

Carl Jung II. aus Gr. Machenow. 

Yictor y. Salisch II. aus Bresiau. 

Carl Dittmar aus Kelbra. 

Bernhard v. Krosigk aus Popiitz. 

Otto V. Konen aus Breslan. 

Oscar Schnelie III. aus Freiburg. 

Wilhelm Weissenborn aus Lang^nsalza. 

Ordo U. 

Gustav Jerxen aus Liitzen. 

Otto Graessner II. aus Pforta. 

Albert Kanz aus Uechteritz. 

Carl Hemme aus Weissenfels. 

Carl K 1 e i s t I. aus Inowraclaw. 

Oscar Bongeri ans Brandenburg. Extr. 

XVI 

y. Stand des Lehrapparats. 

Schulbibliothek. 

^*"'W.f'^,',-NT^' CT^rwSPf*^ 

Carl V. Jasmnnd aas Wittenberg. 

Heinrich v. Helldorf L aus Gieina. Extr. 

Georg V. Helldorf II. ans Gleina. Extr. 

Hans V. Gotz ans Hohenbocka. 

Adolph Siedler aus Posen. 

Georg Janichen aus Baruth. 

Raimund Behrend aus Danzig. Extr. 

CarlErbstein aus Waltersdorf. 

Ulrich V. Bosse aus Kahlau. 

Arthur Herbst aus Weissenfels. 

Aurel Holden-Egger aus Marienwerder. 

Carl Hoffmann aus Weissenfels. 

Franz Marheineke aus Berlin. 

Emst V. Eberstein aus Horta. 

Gustav Leuschner If. aus Pforta. 

Georg Schmidt I. aus Erfurt. 

Hermann Freise aus Magdeburg. 

Emil Rathmann aus Wasserleben. 

Max Kiihne ans Mersebnrg. 

Wilhehn Gr. v. K 1 e i s t II. ans Czernowitz. Extr. 

Alexander Schmidt II. aus Weissenfels. 

Julius Niese aus Pforta. 

Paul Konig aus Liibben. 

Gneomar v. Natzmer aus Schievelbein. 

Ansser den im Lanfe des Jahres angescha£ften Werken erhielt die Schulbibliothek theils 

von Seiten der Hohen vorgesetzten Behorden, theils von einigen Gonnem nndFrennden der Anstait 

und von ehemaligen Zoglingen derselben , wahrend des verflossenen Schuljahres folgende 

Geschenke 

: 

I. Fbn Emetn Hohen Komglichen Mmisterhtm der Geistlichen-^ Vnterrichts- und Medicinal' 

Angelegenheiten* 1) W. Ternite Wandgemalde ans Pompeji und Herculanum. 5tes Heft. Med. 

Fol. Berlin 1846. — 2) Denkmale dem Dr. Martin Luther errichtet; und: Dr. Martin Luthers 

Tod nnd Begrabniss, beides vom Dr. Fiirstemann. Nordhausen 18:t6. 8. — S) Kiihne Zeitschrift 

fiir Miinz-, Siegel- und Wappenkunde. 6r. Jahrgang. 1 - 4tes Heft. Berlin 1846. 47. 

8. — 4) Zahn Omamente aller klassischen Kunstepochen. 12* IStes Heft. Berlin 1846. 47. 

Qner-Fol. — 5) Encyclopadisches Worterbuch der medicinischen Wissenschaften. 86r. Band. 

Berlin 1846. 8. — 

II. Von Freunden und ehemaligen Zoglingen der Amtalt. 1) Yom Herrn Professor Dr. 

Ehrenberg zu Berlin: a) Rede zur Feier des Leibnitzischen Jahrestages, den S. Juli 1845. 

Berlin 1845. 4. b) Bericht iiber die zur Bekanntmachung geeigneten Yerhandlnngen der K. 

Prenss. Akademie der Wissenschaften. Berlin 1846. 8. — 2) Yom Herm Professor Dr. Jacob 

vor seinem Abgange von Pforta: a^ Seebode kritische Bibliothek fiir das Schul- nnd Unterrichtswesen. 

1 — 9r. Jahrgang. Hildesheim 1819 — 27. 16 Bde. 8. (Stellenweise defect) b) 

Desselben Werkes Neue Folge. 1 — Sr. Jahrgang. Hildesheim 1828 —- SO. 5 Bde. 4. c) 

Lnciani Toxaris. ed. Jacob. Halis 1825. 8. — S) Yom Herm Bnchhandler W. Vogel in 

Leipzig: 200 Exemplare des bei ihm 1843 heransgekommenen Pfortneralbums vom Dr. Bittcher, 

als ein sehr ehrenwerthes Geschenk fiir alle hiesigen Alumnen und Extraneer. — 4) Yom Herra 

Snbrector Dr. Breitenbach zu Wittenberg: a) Curnelius Nepos, mit kurzenNoten. HaIIel846. 

8. b) Xenophon Agesilaus et Hiero ed. L, Breitenbach. Gotha 1846. 47. 8. — 5) Yom Herm

'w^Kwr^' w«i't« i^w*i»,v.^'?v.rVJj>'-*-'w^' • f ' • ;' - 

XVII 

• :' ^- .—.ffS(y,,ip 

Professor Otto Jahn za Greifswald: Archaoiogische Beitrage, mit 14 Epf. Berlin 1847. 8. — 

6) Yom Herm Dr* A. L* Busch zn Konigsberg: Astronomische Beobachtangen von Bessel, 

fortges. Ton Basch. 21. 22. Abtheilong. Eonigsberg 1844. 46. Fol. — %) Yom Herm Director 

Dr. Schirlitz in Nordhaasen: Schah-eden im Gymnasium zuNordhausen gehalten. Ebend. 1846. 

8. — 8) Vom Herm Rector Dr..Bnrkhardt zn Liutzen: Practische Anieitang za einem gprand- 

lichen Seibststadiam. Liitzen 1846. 8. — 9) Yom Herrn 6. W. Gossraa: Yirgiiii Aeneis in 

nsam schoiarum annotatione perpetua iilustr. Qaedlinburg 1846. 8. — 10} Programme wnrden geschenlct 

von ihren Yerfassern Herrn Prof. Hiidebrand zu Marbarg, Herrn Prof. Nitzsch zn 

Kiel, Herm Prorector Dr. Passow za Meiningen, Herm Director Dr. Eraft zn Hambarg. 

TL Ordnung der Schnlfeier* 

Am 21. May d. J., dem Stiftungstage der imJahr 1543 Tom Herzog Moritz TonSachsen liier 

gegriindeten Landesschule, wird die Schulfeier in êwohoter Weise also begangen werden: 

Friih um 8 Ulir begeben sich die Leiirer mit den Zogiingen der Anstalt im geordneten Znge 

durchs Tordere Portal zur Eirche, wo ein feieriicher Gottesdienst gehaiten nnd dem Hochsten 

Danls. und Yerehrung fur die im Terflossenen Jahre der Landesschuie und ihren Bewohnem erwiesenen 

WoUthaten gezoiit wird. 

Hierauf wird Ton 9 Uhr an im grossen Auditorium ein Declamir- nnd Redeactns mit 

eingemischten GesangstuclLen Ton einer Anzahi nnserer Zoglinge aus Terscliiedenen Klassen abgehaiten. 

Zuerst werden einzeine dazn gewahlte Schiiler der drei untem Eiassen fiir den ZweckL dieses 

Tages geeignete poetische Stiicke aus Deutschen Dichtem Tortragen. 

Ans Unter-Tertia: Fram Marheineke^ aus Berlin: Die Grenadiere, Ton H. Heine. — 

Karl Jung, aus Gr. Machenow : Gedicht zum Freiwilligenfeste in Eoin Ton Th. Bercht — Ans 

Ober-Tertia: 7%eodor v. Rabenau, aus Driesen: YeTros und sein Pferd, Ton Schmidt-Phiseldeck. 

— Ludufig Westphal, aus Lippstadt : Der Trompeter an der Eatzbach Ton Jul. Mosen. — 

Ans Unter-Secanda: Herbert Pernige, aus Halle: Im Grafenschioss, Ton Geibel. — WUhelm 

Crahn, ans Cremmen: Der Husar von Geibel* 

Hierauf werden einige Schiiler der beiden obern Elassen mit selbstTerfassten Tersachen in 

Deutscher und Lateinischer Sprache auftreten. ZuTorderst folgende Ober-Secnndaner mit 

poetischen Prodncten: Adolph SenUer, aus Berlin: Bauerlein im Himmei. — Wilhehn Friedmann, 

aus Eonigsberg: Die heiiige Lanze Ton Antiochien. — Otto Kalmua^ aus Weraigerode: 

Lorelei. — Freui» v. Holtxendorff^ aus Vietmannsdorf: Riibezahl. 

Sodann redet der Ober-Secnndaner Carl Plath^ aus Bromberg, Lateinisch iiber das Thema: 

Qttt factum sit^ 

Demnachst 

ut Cicero Catilinaria conjuratione a se detecta nimium se jactaverit, ^ 

werden folgende Primaner auftreten: Otto Blau^ aus Nordhansen, wird in 

einer Deutschen Rede dieFrage behandein: 

landB BUdung gehabtP^ 

^JVelchen Einfltus haben die KreuxxHge auf Deutsch- 

Theodor Koch, ans Gebesee, tragt ein Ton ihm in epischer Form Terfasstes Lateinisches 

Gedicht Tor: ^..Exammia Portenaium semestris exsequiae. 

Endlich wird Moritz Bohme, aus Grafenhainchen , in einer Lateinischen Rede das Thema 

behandein: Fridericus M. Borussiae rex quanto 

rum cultum m regno suo promoverit.^^ 

studio artea litterasque et ipse coluerit et ea- 

t Hierauf wird der Yorsteher des Institnts an eine Anzahl durch Fleiss nnd sittliches WohliTerhaiten 

aasgezeichneter Zogiinge aus alien Eiassen die ihnen Ton Seiten der Anstalt znerkann- 

", ten Pramien , in neuen Biichem bestehend , anstheilen. Derselbe wird die ganze Solennitat mit 

] einem feieriichen Gebet fiir das femere Wolii nnd Gedeihen der Landesschnle beschiiessen. 

^ Zar geneigten Theilnahme an dieser Schulfeier, soweit soiche personlich stattfinden kann, 

beehren wir nns, die Hohen Torgesetzten Behorden, so wie die Gonner nnd Frennde nnserer 

Lehranstalt, nnd deren sammtiiche Beamte, Iiiedurch ehrerbietigst nnd ergebenst einzaiaden. 

Der Rector der Eonigl. Landesschale 

Dr, C. Kirchner.

^^':Â\fr 

^ff^ ^-^-p-" --y-^--_r--:^-j-i\-.^'.-'r;-»y*/>^vJEJ>5«^ 

U ebersicht 

der fltatififisclicsii Yerhaltnisse der Landesechule Pforta 

; j,,: ;.J/ UVÂi ...... i. > ,.j,, ,1. 

^»L V ^.^r^t^* 

K^^liilS^chiiljahrc Ton Ostcrn 184« bis Ogttifn 1847. 

"

w!y 

' - •--' . ^ -ifT-^' 

-

I. Quinquaginta codicum quibus usi sumus descriptio. II. De codicum ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?