lejupielādēt - Latvijas Valsts arhīvi

86 Tatjana Bartele, Vitâlijs Ðalda
Desmitiem tûkstoðu bçgïu uzturçðana nebija sabiedrisko organizâciju spçkos.
Bçgïu apgâdes finansçðana bija jâuzòemas valstij. Pçc Iekðlietu ministrijas lûguma
valsts kase izsniedza kredîtus, kurus sadalîja nosauktâs ministrijas paspârnç
nodibinâtâ Seviðíâ padome bçgïu iekârtoðanai, gubernatori, valsts nozîmçtie
galvenie pilnvarnieki bçgïu iekârtoðanai, kâ arî zemstu un pilsçtu pârvaldes
iestâdes un vietçjâs komitejas. 24 Lîdz 1915. gada 18. septembrim Seviðíâ padome
palîdzîbai bçgïiem pieðíîra 64 miljonus rubïu. 25 Ðajâ laikâ latvieðu bçgïu
vajadzîbâm LBA CK saòçma un vietçjâm komitejâm sadalîja 300 000 rubïu, bet
novembra pirmajâs dienâs – 869 820 rubïu. Daïa no ðiem lîdzekïiem tika novirzîti
Petrogradas latvieðu biedrîbâm, kuras sadarbojâs ar LBA CK. Biedrîba “Dzimtene”
tika finansçta atseviðíi. Seviðíâ padome “Dzimtenei” oktobrî iedalîja 500 000,
bet novembrî – 300 000 rubïu. 26
Seviðíâ padome arî kontrolçja tâs pieðíirto lîdzekïu izmantoðanu. Pçc biedrîbas
“Dzimtene” ziòâm, lîdz 1915. gada beigâm tâ Petrogradâ izveidoja 48 daþâdas
iestâdes (bçgïu un viòu bçrnu patversmes, çdinâðanas punktus u.tml.). Taèu
gada beigâs Seviðíâs padomes veiktâ revîzija atklâja, ka biedrîbâ netiek izdarîta
pienâcîga izlietoto lîdzekïu uzskaite. 27 Attaisnojoðus dokumentus par izdevumiem
biedrîba nespçja uzrâdît arî 1916. gadâ. Tâpçc turpmâk Seviðíâ padome
“Dzimtenei” lîdzekïus pieðíîra krietni mazâkâ apjomâ nekâ LBA CK: lîdz
1917. gada 1. aprîlîm Seviðíâ padome iedalîja LBA CK 16 144 320 rubïu, tad
biedrîbai “Dzimtene” tikai 1 848 805 rubïus. Arî Tatjanas komiteja pieðíîra
“Dzimtenei” mazâk lîdzekïu nekâ LBA CK. Krievijas pilsçtu savienîbas Petrogradas
nodaïa atteica “Dzimtenes” lûgumam atbalstît to ar finansu lîdzekïiem. Biedrîbai
norîkoja speciâlu Iekðlietu ministrijas kuratoru. 28
Stingra arodbiedrîbas kritika vçrsâs pret biedrîbas “Dzimtene” darbîbu”,
iekârtojot bçgïus darbâ. Biedrîbas darbinieki, nepârbaudot darba un dzîves
apstâkïus, nosûtîja uz netâlu no Petrogradas esoðo dzelzceïa staciju “Volovovo”
vairâkus tûkstoðus bçgïu malkas sagâdes darbos. Bçgïi tur atradâs bez dzîvei
nepiecieðamajiem nosacîjumiem. Tajâ paðâ laikâ LBA CK atvçra vairâkas
darbnîcas, ku strâdâja bçgïi, un tâ parâdîja pârdomâtâku darbîbu. 29
Kârtîbas trûkumi “Dzimtenes” vadîtâjos pasâkumos, tâs nespçja atrast kopçju
valodu ar LBA CK, noveda pie tâ, ka uz “Dzimtenes” Petrogradas nodaïas pamata
tika izveidota Petrogradas Latvieðu palîdzîbas biedrîba (PLPB) ar fabrikantu
K. Zandmani priekðgalâ. Ðî biedrîba sadarbojâs ar LBA CK un saòçma no tâs
lîdzekïus no LBA CK. 30
1916. gada sâkumâ Petrogradâ latvieðu bçgïu aprûpe galvenokârt koncentrçjâs
Petrogradas Latvieðu biedrîbas, Petrogradas Latgalieðu bçgïu palîdzîbas biedrîbas
un Petrogradas Latvieðu palîdzîbas biedrîbas rokâs. Ðâ gada pavasarî ðîs LBA CK
vadîbâ strâdâjoðâs biedrîbas uzturçja ap 60 daþâdu bçgïu aprûpes iestâþu. 31
PLLB aprûpç tika ierîkota speciâla bçgïu ambulance ar èetriem ârstiem. Lîdz
1916. gada septembrim to apmeklçja 13 000 cilvçku. Darbojâs patversmes un
skolas bçgïu bçrniem. 32