onderzoek

GESCHIEDKUNDIG 

ONDERZOEK, 

i r i t i n ' i 

DE KENNIS, DIE DE OUDEN HADDEN 

V A K 

I N D IE.

G E S C H I E D K U N D I G 

ÖNDERZ Q E ^ K ^ 

DE KENNIS, DIE DE OUDEN HADDEN"' 

V A N 

ï N D I Ei 

ÉN DEN VOORTGANG DES KOOPHANDELS 

OP DAT LAND, VÓÓR DE ONTDEK 

KING VAN DEN WEG DER W A A RD S 

OM DE KAAP DE GOEDE HOOP. 

M E T E E N 

A A N H A N G ZEL," 

BEHELZENDE WAARNEEMINGEN OVER* 

HET STAATSBESTUUR, DE WET 

TEN, DE GEREGTSHANDELIN- 

GEN DE KUNSTEN, DE 

WEETENSCHAPPEN EN 

GODSDIENSTIGE IN 

STELLINGEN, DER 

INDIAANEN. 

D O O R 

iVILLÏAM ROBERTSON, D. D s 

Opperfle der Edenburgfclie Hoogefchoole , ea 

's Konings Gcfchiedfchryver van Schotland, 

Te AMSTERDAM en HAARLEM, 

•*J TNTEM4 en A. LQQSJES,

PETRUS LOO SJES ADRUJNSZ. 

AAN DEN 

NEDERLANDSCHEN LEEZER, 

W anneer het oorfpronglyk Werk, 

't geen ik thans mynen Landgenooten 

vertaaldaanbiede, my in handen 

kwam, en ik 't zelve met die greetigheid 

doorlas, waar mede ik alles., wat 

uit de pen van den roem der Gefchiedfchryveren 

deezer Eeuwe vloeide, geleezen 

heb , Hond ik geen oogenblik 

in twyfel ter verleening myner toeftemming 

aan den voorflag der Uitgeeveren, 

om myne pen te leenen tot het 

vertolken, en 't zelve in een gelykvormig 

Nederduitsch gewaad te kleeden, 

als ik zyne Gefchiedenis van America, 

en van Schotland, gedaan heb; welke 

beide Werken een zo gunftig als aanmoedigend 

onthaal by myne Landgenooten 

ontvingen; ten vollen verzekerd 

dat ik denzelfden dank daar door 

Zal behaalen. 

Eene aanpryzing van 't zelve agt ik 

geheel oyerboodig. Alleen eene aan- 

* 3 mer-

Vi DE VERTAALER 

merking kan ik niet naalaaten hier onder't 

oog te brengen. De Oudheid, 

waar toe de Heer ROBERTSON opklimt, 

maakt het onvermydelyk , dat 

'er veel Geleerdheids en Oudheidkundigs 

in kome; dan de wyze, op welke 

hy die doorgaans dorre ftoffe weet te 

verwerken, neemt 'er den roest van af; 

en , daar hy alles met eene wonder 

bondige Oordeelkunde tot zyne groöte 

hoofdzaak t' huis brengt, weert hy 

het anders verveelende van dusdanige 

Naafpeuringen weg. — Zeldzaam gebeurt 

het dat een Aanhangzel in waardye 

met het Werk gelyk Haat; doch 

hier zal het, by veelen, 't zelve overtreffen. 

Gelyk dat gedeelte zyner Gefchiedenisfe 

van America, 't welk ons 

den Aart en Zeden der Americaanen 

befchryfe, voor het meesterltuk in dit 

Werk, by den menschkundigen Wysgeer, 

gehouden wordt, zo is dit Aanhangzel 

gefchikt om ons ter kennisfe in 

te leiden der Oude Bewoonderen van 

het Oosten. Terwyl hy door het getrouw 

aanwyzen der bronnen, uit welke 

hy zyile kundigheden, in dit en andere 

opzigten,putte, den Onderzoekgraagende 

middelen aan de hand geeft, niet 

alleen om overtuigd te worden van de 

waar-

A A N D E N L E È & E R. Vit 

waarheid zyner Berigten, en de gegrondheid 

zyner Aanmerkingen; maar 

ook, om, wegens deeze en geene Byzonderheden, 

een nader en vollediger 

kennis te bekomen, dan de aart zyns 

Werks toeliet te verfchaffen. 

Wegens den oorfprong, aanleg en 

uitvoering, deezes Werks kannen wy 

den Neder duitfchen Leezer geen beter 

verflag geeven, dan met de woorden 

van den Heer ROBERTSON zeiven, 

die, op dit lïuk, zich in deezer voege 

laat hooren: 

„ Het leezen van Major REN- 

„ NELL'S Gefchrift, ter opheldering 

„ zyner Kaarte van Indostan, een der 

„ belangrykfte Aardrykskundige Ver- 

„ handelingen, die ooit in eenig land 

„ uitkwamen , gaf aanleiding tot dit 

Werk. Dit boezemde my het denk- 

„. beeld in, om volkomener,dan ik ge- 

„ daan had , in het Inleidend Boek 

„ tot myne Gefchiedenis van America, 

„ na te gaan, welke kennis de Ouden 

„ hadden van Indie, en te overweegen 

„ wat zeker, wat duister en wat fabel- 

„ agtig , is, in de Berigten deezes 

„ Lands, welke zy overhandreikten. 

,, In den aanvange deezes Onder- 

„ zoeks, had ik geen ander oogmerk 

* 4 „dan

*ui pi VE RTAALER 

,, dan myn eigene verlustiging en on-> 

„ derrigt. Maar 't zelve voortzetten- 

„ de, en met naauwlettenheid de oude 

„ Sehryvers naagaande , kwamen my 

(9 c'.uiige Stukken voor, tot hier toe 

„ niet opgemerkt, of met geene ge- 

„ noegzaame aandagt gade geflaagen: 

„ nieuwe inzigten deeden zich op; 

„ myne denkbeelden breidden zich al- 

„ lengf-kens uit, en werden belangryker: 

tot ik, in 't einde, my yer- 

„ beeldde, dat de uitflag myner Naa- 

„ fpeuringen onderhoudend en leerzaam 

„ yopr anderen zou kunnen weezen, 

door zodanig eene bcfchryving te 

s> geeven van de onderfcheidene wy- 

„ zen, waar op de Gemeenfchap met 

3, Indie , van de vroeglte tyden af, 

„ onderhouden is, als ftrekken koii 

„ om aan te toonen , hoe veel die 

„ groote Tak des Koophandels, in elke 

„ .KeuW , tocgebragt heeft, ter ver- 

., grootinge van den Rykdom en de 

„ Magt der Volken , die denzelven 

„ in bezit hadden. 

„ In deezer voege werd het Ge- 

„ fchiedkundig Onderzoek, 't welk ik 

„"thans den Leezer aanbiede, begon- 

„ nen en voltooid. Welk eene maate 

„ ygn verdieiiften 't zelve bezit, moe- 

5> ^

A A M D E N L E E Z E R. ££, 

}j> ten de Leezers bepaalen. Myne 

„ dankbaare herinnering van de gunfti- 

„ ge wyze, op welke men myne andere 

„ Werken ontvangen heeft, vermeer- 

„ dert natuurlyk de bekommernis, met 

v welke ik de beoordeeling van het 

,, tegenwoordige te gemoete zie. 

j, Toen ik eerst myne gedagten op 

„ dit Onderwerp vestigde, was ik zo 

„ volkomen overtuigd van de ongun- 

„ ftige omftandigheid, waarin ik my 

„ bevond, het te onderneemen, Lan- 

„ den te befchryven , van welke ik 

„ geene plaatslyke kennis had , dat 

„ ik de omzigtiglle voorzorge gebruik- 

„ te om my te hoeden voor dvvaalin- 

„ gen, welke daar uit konden ontftaan. 

, Ik heb, met onvermoeiden vlyt, de 

„ Werken geleezen van alle Schry- 

„ vers, welke ik kon bekomen, die 

„ eenig berigt van Indie gaven ; ik 

„ heb nooit een beflisfend gevoelen 

„ opgegeeven , dan 't geen onder- 

„ fchraagd was door voldingend gezag: 

„ en,daar ik het geluk had,om,onder 

, ? het getal myner Vrienden, eenige 

„ Heeren te tellen , die aanzienlyke 

„ Posten in Burger- en Krygsbewind, 

^ in Indie, bekleed, en verfcheide ge- 

« deelten diens Lands bezogt heb- 

* 5 ?> ben.

BE V É R t A A L E R 

„ ben, nam ik te meermaalen tot hun 

„ myne toevlugt, en leerde, uit hun- 

„ ne Gefprekken, zaaken, die geene 

„ Boeken my konden opleveren. 

Voegde het my hunne Naamen te 

„ noemen,men zou erkennen,dat zy, 

„ door hun Oordeel en Bekwaamhe- 

„ den, ten vollen geregtigd waren tot 

„ het vertrouwen, 't geen ik op hun 

„ gefteld heb. 

„ Onder het voortzetten des Werks, 

„ gevoelde ik myne gebrekkigheid, 

„ ten aanziene van een ander ftuk. 

,, Om een naauwkeurig denkbeeld te 

s, geeven van de onvolkomenheid der 

Ouden, zo in het befpiegelend, als 

„ in het beoefenend, gedeelte der Zee- 

„ vaard, en om met volkomene juist- 

„ heid te bepaalen, op welk eene wy- 

„ ze zy de Ligging der Plaatzen bepaal- 

„ den, derzelver Lengte en Breedte 

„ berekenden, werd eene grootere 

„ maate van Wiskundige weetenfchap 

vereischt, dan myne bevlytiging, op 

3, andere Weetenfchappen, my heeft 

„ toegelaaten op te doen. — Wat my 

5, hier ontbrak, heeft de Vriendfchap 

3, myns kundigen en hooggeagten 

„ Amptgénoots, de Heer PLAYFAIR, 

9> Hoogleeraar in de Wiskunde, aange- 

„ vuld;

A A N D E N L E E Z E R. X* 

?, vüld; en my in ftaat gefteld, om de 

„ gemelde byzonderheden op te hel- 

„ deren, op eene wyze, die, zo ik ver- 

,, trouw , den Leezeren volkomene 

,, voldoening zal fchenken. — Aan dien 

?, zelfden Amptgenoot ben ik desge- 

„ lyks verfchuldigd het vervaardigen 

der twee Kaarten, noodig tot ophel- 

3, dering deezes Onderzoeks; zonder 

,, zynen byftand zou ik zulks niet 

3, hebben kunnen onderneemen." 

Even als in de Vertaaling der Ge~ 

fchiedenisfe van America, heb ik my 

'eene kleine Verfchikking in dit Werk 

veroorlofd, om naamlyk de Aantekeningen 

en Ophelderingen, door den 

Heer ROBERTSON agter. elke Afdeeling 

geplaatst, onder aan den voet der 

Bladzyde te voegen, of, indien ze my 

daar toe gefchikt fcheenen, in het 

Werk zelve in te lasfehen, waar van 

wy met eene korte aanwyzing den 

Leezer verwittigen. Deeze verfchikking 

vermindert het-lastige van veelvuldige 

Aantekeningen , die de aandagt 

af breeken. 

Ontvangt, Leezers ! deezen onzen 

arbeid in uwe gunfte. Mogten wy 

eens zo gelukkig weezen, dat de Heer 

ROBERTSON de Gefchïedenis van 

Noord-

XII DE VERT. AAN DEN LEEZER; 

Noord-America, jaaren geleeden reeds 

VQor een gedeelte afgewerkt, voltooije, 

zo dat deeze, gepaard met de Gefchiedenis 

van het Portugeefche America 9 

en van de Vastigheden door verfcheide 

Volken van Europa op de West-Indifche 

Eilanden gemaakt, zyn plan 

voltrekke , en eene volkomene Gefchiedenis 

der Nieuwe Wereld, door 

zo meesterlyk eene penne opgefteld, 

het licht zie. Gebeurt dit, en verleent 

de Hemel ons leeven en lust, 

dan hernieuwen wy, by deezen, onze 

belofte, in 't Hot des Berigts voor de 

Vertaaling der Gefchiedenisfe van 

Schotland geplaatst , om dit Vervolg 

onzen Vaderlanderen ter hand te Hellen 

: dan het einde des Aanhangzels, 

op het tegenwoordige Werk, fchynt 

eene ftaaking van den Letterarbeid 

des onvermoeid werkzaamen zeventig 

jaarigen Schryvers aan te duiden, en 

de hoop op de vervulling van deezen 

wensch te verzwakken. — Vaart we}. 

Haarlem, 

jen i van Slachtmaand, 1792. 

IN-

INHOUD. 

EERSTE AFDEELING. 

De Gemeenfchap met Indie , van de 

vroeg/Ie tyden af, tot de vermeestering 

van Egypte , door de Romeinen.' 

' . . . Bladz. i 

TWEEDE AFDEELING. 

De Gemeenfchap met Indie, zints de 

vastftelling der Romeinfche Heerfchappy 

in Egypte, tot de Vermeestering 

van dat Koningryk door de 

Mahomedaanen. . , 85 

DERDE AFDEELING. 

De Gemeen fchap met Indie, zints de 

hemagtiging van Egypte door de 

Mahomedaanen, tot de Ontdekking 

van

I N H O U D . 

yan den Weg om d&. Kaap de Goedp 

Hoop, en de Vestiging der Portugeefche 

Heerjchappy in het Oosten; 

. '. '' . ' : 

Mét iès 

VIERDE AFDEELING) -Q. 

Aïgemeene Aanmerkingen. '. . 273 

AANHANGZEL. 

Over de Staatkunde, de Wetten,


ONDERZOEK 

WEGENS 

OUD I N D I Ë. 

ÈERSTE AFDEELING. 

DE GEMEENSCHAP MET INDIE, VAN 

DE VROEGSTE TYDEN AF, TOT DE 

VERMEESTERING VAN E G Y P T E , 

DOOR DE ROMEINEN. 

ie het zich onderwindt de werkzaam 

W heden der Menfchen, in ver verloopen 

tyden , na te fpeuren, en de onder 

fcheide Happen van hunne vordering, in 

eenig bedryf, uit te merken, zal welhaast 

de verdrietige ontwaarwording gevoelen, dat 

het Tydperk van echte Gefchiedenrs zeer 

kort is. Het bedraagt weinig meer dan drieduizend 

Jatiren, dat'de Boeken van MOZES, 

behelzende hec oudfte en éénigst echt verhaal 

van 't geen in de vroegfteÊeuwen der 

Wereld gebeurde, werden opgefteld. H E- 

R o D o T v s, de oudfte Heidenfche Gefchied-» 

boeker, wiens Werken onzen tyd bereikt, 

hebben, bloeide duizend Jaaren laater. Zetten 

wy onze onderzoekingen omtrent eenig 

ftak voort verder dan den Tyd / waar de 

A ge- 

r. 

AFDEE 

LING.

O N D E R Z O E K 

I. gefchreevene Gefchiedenis eenen aanvang 

AFDEE neemt, wy begeeven ons in het gewest van 

LING. Gisfing, van Verdichtzel en van Onzeker" 

. heid. Op dien grond verkies ik my zeiven 

niet te waagen, noch myne Leezers derwaards 

tragten heen te leiden. In myne nafpeuringen 

, wegens de Gemeenfchap tusfchen 

de Oostlyke en Westlyke Gewesten 

der Aarde, en den Voortgang van dien grooten 

Tak des Koophandels, welke , door alle 

eeuwen heen, zo zigtbaar veel toebragt, 

om het Volk, die denzelven dreef, ten top 

van Rykdom en Magt op te heffen, zal ik 

myzelven bepaalen binnen de aangeduide 

perken. Wanneer de Gewyde Schryvers , 

hooger bedoelingen in hunne fchriften hebbende, 

by gelegenheid eenige byzonderheid 

vermelden, welke ftrekt om het onderwerp 

myns Onderzoeks op te helderen , zal ik 

daarvan met eerbied gebruik maaken. Wat 

Ongevvyde Schryvers verhaalen, zal ik met 

vrymoedigheid onderzoeken, en de maat 

van Geloofwaardigheid , tot welke zy geregtigd 

zyn, tragten aan te wyzen. 

De oorfpronglyke Mand, aan den Mensen 

door zynen Schepper toegefchikt, was in de 

zagte en vrugtbaare Gewesten van het Oosten. 

Daar begon het Menschlyk GeÜacht 

de loopbaane van vordering; en,uit de overblyfzelen 

der Weetenfchappen, oudryds in 

Indie gekweekt , zo wel als der Kunften 

daar in de vroegfte eeuwen geoefend, mogen 

wy befluiten , dat dit een der eerfte 

Landen was, in welken de Menfchen, ten 

deezen opzigte, eenige aanraerkelyke fchre» 

den

W E G E N S O U D I N D I E . 3 

den vorderden. De Wysheid van het Oosten 

was reeds vroeg beroemd (Ö), en de 

voortbrengzels van 't zelve werden vroegtyds 

gezogt door afgelegene Volken (b~). 

De Gemeenfchap, nogthans, tusfchen onderfcheide 

Landen,greep, in 't eerst, alleen 

over land plaats. Naardemaal de Oosterfche 

Volken blyken, weldra eene volkomene 

Heerfchappy gekreegen te hebben over 

nuttige Dieren (V), konden zy reeds ia 

vroegen ryde, de langduurige en moeilyke 

Reistochten onderneemen, noodig tot het 

onderhouden dier Gemeenfchappe, en, doof 

de voorzienige Goedheid des Hemels, vonden 

zy zich voorzien van een Lastdier, 

zonder welks behulp het onmogelyk zou geweest 

zyn, dezelve te volbrengen. De Kameel 

ftelde , door zyne aanhoudende fterkte, 

door zyne gemaatigdheid in 't gebruik 

van voedzel, en de zonderlingheid van zyn 

inwendig maakzel , om een voorraad van 

water, genoegzaam voor eenige dagen, by 

zich te neemen , hun in ftaat om zwaare 

lasten te voeren door die Woestynen, welke 

doortrokken moeten worden van allen, 

die uit eenige der Landen, ten Westen van 

den Euphraat, na Indie reizen. 

Op deeze wyze werd de Handel gedreeven, 

byzonder door de Volken digt by de 

Arabifche Golf, van het vroegfte tydperk 

af, waar toe Gefchiedkundige berigten reiken. 

Ca) i KON. IV. 30, 

O) GEN. XXXVII. 25. 

CO GEN. XII. 16. XXIV. 10, ïiï 

A 2 

I. 

AFDEE- 

LING.

ï. 

AFDEE- 

LING. 

4 O N D E R Z O E K 

ken. Verre Reizen werden, in 'teerst, by 

eene voorkomende gelegenheid , en door 

eenige weinige Waaghalzen, ondernomen. 

Dan allengskens verzamelden zich, uit bedagrzaamheid 

voor onderling behoud en 

veiligheid, talryke benden van Kooplieden, 

op vastgeftelde tyden, en eene vereeniging 

voor een tyd aangaande, (naderhand bekend 

onder den naam van Caravane ) befluurd 

door Officieren van hunne eigene verkiezing 

, en onderworpen aan fchikkingen, van 

welke de ondervinding hun de nuttigheid 

getoond hadt , volbragten zy Reistochten 

van zulk eene uitgeftrektheid en duur, dat 

zy verwonderensw.-ardig voorkomen by 

Volken niet gewoon aan deeze wyze van 

handeldryven. 

Maar, niettegenstaande alle verbeteringen 

, welke men kon maakeri in de wyze 

om de voortbrengzelen van het eene Gewest 

na het andere, te land, te brengen, waren 

de ongemakken, daar aan vast, zigtbaar en 

onvermydelyk. Dikwyls was dezelve gevaarlyk, 

altoos kostbaar, verdrietig en vermoeiend. 

Eene wyze van Gemeenfchap gemaklyker, 

en vaardiger teffens, werd gezogt, 

en de fchranderheid der Menfchen ontdek, 

te, by trappen, dat de Rivieren, de Zeeboezems 

, en de Oceaan zelve , gefchikc 

waren om eene Gemeenfchap tusfchen de 

onderfcheide Gewesten der Aarde te openen, 

en gemaklyker te maaken, fchoon zy, 

in den eerften opflage, onoverkomelyke 

fiinderpaalen mogten fchynen. 

De Zeevaart, egter, en de Scheepsbouw, 

ge

WEGENS OUD INDIE. 5 

gelyk ik in een ander Werk getoond heb 

(d) , zyn Kun Men van een zo keurigen A 

en zamengeftelden aart, dat zy de be- j 

kwr.amheden, zo wel als de ondervinding, _ 

van veele opeenvolgende eeuwen vorderen, 

om eenige maat van volkomenheid te bereiken. 

Van het Vlot, of de Canoe, die 

eerst diende om een Wilden over te zetten 

over de Rivier, die hem op de Jagt 

in den weg was, tot het zamenftellen van 

een Schip, in ftaat om een aantal Scheepsvolk 

, of eene aanmerkelykc Laading van 

Goederen , na een afgelegen Kust te voeren 

, is de vordering van verbetering ontzaglyk 

groot. Veele poogingen moesten 

'er gedaan, veele prpeven genomen, veel 

arbeids en vindings in 't werk gefield worden 

, eer men die hachlyke en gewigtige 

onderneeming kon volvoeren. 

Zelfs naa dat men eenige vordering in 

den Scheepsbouw gemaakt hadt , was de 

Gemeenfchap der Volken met elkander ter 

Zee verre van uitgeftrekt. Uit de berigten 

der vroegfle Gefchiedfchryveren leeren wy, 

dat de Scheepvaart haare eerde proeven 

deedt in de Middellandfche Zee , en de 

Arabifche Golf; in deeze ook deedt men 

de eerfle werkzaame verrigtingen des Koophandels. 

Eene aandaguge befchouwing van 

de ligging en gedaante deezer twee groote 

binnenlandfche Zeeën wyst ons aan, dat die 

be- 

(V) Gefchiedenis van America , door w. u o- 

SERTS ON, I, D, bl. 3. van de Neder d. Vertdaling*. 

A 3 

I. 

FDEE- 

,1NG.


I. berigten hoogstwaarfchynlyk zyn. Deeze 

AFDEE- Zeeën liggen open voor de Landen van 

LING. Europa , Afia en Africa , en zich tot 

eene groote lengte uitftrekkende langs de 

Kusten van de vrugtbaarfte en vroegst befchaafde 

Landen , in elk deezer Werelddeelen, 

fchynen zy door de Natuur gefchikt 

om de onderlinge Gemeenfchap te bevorderen. 

OvereenkomfHg hier mede vinden 

wy dat de eerfte Reistochten der Egyptenaaren 

en Pheniciers, de oudfte Scheepslieden 

in de Gefchiedenisfen vermeld , in 

de Middellandfche Zee gedaan wierden. 

Hun Handel bleef, nogthans, niet lang bepaald 

tot de Landen daar aan grenzende. 

Door vroegtydig in 't bezit te geraaken 

van Havens aan de Arabifche Golf, breiden 

zy den kring huns Koophandels uit , en 

zy komen voor als het eerfte Volk in 't 

Westen , 't welk eene Gemeenfchap ter 

Zee met Indie opende. 

In dat verflag van den voortgang der 

Scheepvaart en Ontdekking , 't welk ik 

vooraan in myne Gefchiedenis van Anterica 

geplaatst heb, iloeg ik de Zeeverrigtingen 

der Egyptenaaren en Pheniciers 

met opmerking gade; een korte herziening 

hier van, voor zo verre zy betrekking hebben 

tot Indie, is alles wat vereischt wordt 

tot het ophelderen des onderwerps van 

myn tegenwoordig Onderzoek. — Ten aan* 

ziene van het eerstgemelde deezer Volken, 

is het berigt , 't welk de Gefchiedenis 

fchenkt, fchraal en van twyfelagtig gezag. 

De vrugtbaare Grond, en de milde Lugeftreek


/treek van Egypte, bragt de leevensnoodwendigheden 

en verkwikkingen in zulk eene 

ryklykheid voort, dat de Ingezetenen zo 

onafhangelyk wierden van andere Landen, 

dat het welhaast een vastgeftelde grondregel 

in der Egyptenaaren Staatkunde was, alle 

Gemeenfchap met Vreemdelingen te wraaken 

: in gevolge hier van hielden zy de 

Zeevaarenden voor gevloekt, als ongodsdienstig 

en onheilig; en, hunne Zeehavens 

verfterkende, weigerden zy- aan de Vreemdelingen 

den toegang (e). 

De veel onderwindende Eerzugt van SE- 

SOSTIUS, de bepaalingen daar aan gefield, 

door deeze bekrompene denkbeelden zyner 

Onderdaanen , verfmaadende, porde hem aan 

om de Egyptenaar $ een handeldryvend Volk 

te doen worden; en , in den loop zyner 

Regeeringe, volvoerde hy dit zo volkomen, 

dat hy, (indien wy eenige Gefchiedboekeren 

geloof mogen geeven,) zich in ftaat vondt 

om eene Vloot van vierhonderd Schepen in 

de Arabifche Golf uit te rusten , die alle 

de Landen langs de Erytheïfche Zee tot ƒ»die 

Itrekkende , te onderbragt. Ten dien 

eigen tyde trok zyn Leger, door hemzelven 

aangevoerd door Afia, en onderwierp 

aan zyne Heerfchappye alle deelen daar van 

tot aan de oevers van den Ganges, en, die 

Rivier overtrekkende, bereikte hy den Oos- 

ter- 

Ce) DIODOR. sic. Lib. I. p. 78. Ed. TVesfelingii. 

Amft. 1746. STRABO, Geogr. Lib. XFII. p. H4S. 

Ed. Cafmib. Amft. 1707. 

A 4 

I. 

AFDEE- 

LING.

L 

AFDEE- 

LING. 


terfchen Oceaan (ƒ). Maar deeze onderneemingen 

baarden geene duurzaame uitwerking, 

en fchynen zo ftrydig geweest te 

zyn met den aart en hebbelykheden der 

Egyptenaaren, dat zy, naa den dood van 

SESOSTRIS, hunne oude grondregels weder 

aannamen, en veele Eeuwen verliepen 

? 

er, eer de Handelgemeenfchap van Egypte 

met Indie van zo veel gewigts werd, dac 

dezelve, in dit Onderzoek, eenige aanmerking 

verdient. » 

[De Zcemagt aan SESOSTRIS toegefchreeveri 

kunnen wy niet voorbyftappen, 

zonder daar over eenige Aanmerkingen te 

'maaken : Ligtgeloovigheid en Twyfelaary 

zyn twee tegen elkander overgaande uiterften, 

waar in de Menfchen ligt loopen, 

by het nafpeuren van Gebeurtenisfen, die 

gezegd worden in de vroegfte jaaren der 

gryze Oudheid voorgevallen te weezen. 

Zonder verdagt gehouden te worden van 

ëene overhellende neiging tot Twyfelaary, 

zal het my vryftaan eenige twyfelingen te 

koesteren, wegens den Tocht van SESOS 

TRIS in Indie, en diens vermeestering van 

dat Land. 

Vooreerst. Weinig ftukken in de oude 

Gefchiedenis fchynen beter gellaafd, dan dé 

vroegtydige afkeer der Egyptenaaren van 

het Zeevanrend leeven. Zelfs de magt der 

Dwinglandye kan de denkbeelden en zeden 

eens Volks niet eensflags veranderen, inzonderheid 

wanneer dezelve gevestigd zyn door 

eene 

f_f) DIODOR. sic. Lib. I. p. 64.

WEGENS O U D I N D I E . 9 

eene langduurige gewoonte , en geheiligd I. 

door het zegel"van Godsdienst. Dat SE- , 

SosTRis.in 't verloop van weinige jaaren, LING. 

bekwaam zou geweest zyn, om de vooroordeelen 

van een bygeloövig Volk zo geheel 

en al te onder te brengen, dat hy in Haat 

wierd eene Vloot van vierhonderd gewapende 

Schepen in de Arabifche Golf uit te rusten 

, behalven nog eene andere Vloot, 

welke by in de Middellandfche Zee hadt, 

fchynt geheel ongelooflyk. Uitrustingen 

van zulk eene fterkte vorderen de uitertfe 

poogingen van eene groote en lang gevestigde 

Zeemagt. 

Ten tweeden. Is het opmerkelyk , dat 

HERODOTUS, die met alle naarftigheid de 

oude Gefchiedenis van Egypte onderzogt, 

en die alle narigten deswegen ontving y 

welke de Priesters van Memphis, Heliopolis 

en Thebes, Lem konden mededeelen (g), 

fchoon hy een vry uitvoerig verflag van 

SESOSTRIS geeve , niets vermeldt van 

diens vermeestering van Indie (A). Die 

vertelling werd waarfchynlyk ge (meed in 

het tydperk tusfchen den leeftyd van H E- 

RODOTUS en dien van DIODORUS SIC IJ- 

LUS, by wien wy een tot byzonderheden 

afdaalend verflag aantreffen, wegens den 

Krygstocht van SESOSTRIS na Indie. Zyn 

verhaal rust geheel en al op 't gezag der 

Egyptifche Priesteren; en DIODORUS geefc 

het 

(jf) HERODOT. EIL fFesfelittgii. Lib. II. Cap. 3- 

{fij HERODOT. Lib. II. Cap. 102. enz. 

A 5

l 

AFDEE 

LING. 

i© O N D E R Z O E K 

het niet alleen op als zyn algemeen gevoe- 

. len, „ dat veele dingen, welke zy verhaal- 

„ den, veeleer voortvloeiden uit eene be- 

. „ geerte om de Eer van hun Land te bevor- 

„ deren, dan uit in agtneeming der waar- 

„ heid (O"? raaar 

hy neemt byzonder in 

aanmerking , dat de Egyptifche Priesters , 

zo wel als de Griekfche Schryvers , wyd 

van elkander verfchillen, in de verhaalen, 

welke zy geeven wegens de daaden van 

SESOSTRIS (£)• 

Ten derden. Schoon DIODORUS verzekere 

, dat hy, in 't verhaal der Gefchiedenisfe 

van SESOSTRIS, zich bevlytigde 

om uit te kiezen, 't geen hem meest waarfchynlyk 

en overeenkomfKgst fcheen met de 

Gedenktekenen van dien Monarch, nog in 

Egypte voorhanden, heeft hy, in zyn verhaal 

, veele wonderbaare omftandigheden 

overgelaaten, die het geheel zeer verdagt 

maaken. De Vader van SESOSTRIS verzamelde, 

volgens diens fchryven, alle de 

manlyke Kinderen, met zyn Zoon op denzelfden 

dag in Egypte gebooren ; ten einde 

zy nevens hem zouden worden opgevoed, 

volgens een plan door dien Vader ontworpen, 

met oogmerk om ze toe te rusten 

tot gefchikte werktuigen ter volvoering der 

groote ondeineemingen, waar toe hij SE 

SOSTRIS fchikte. Wanneer diensvolgens 

SESOSTRIS den Krygstocht na Indie aanving 

, 'c welk, uit eenige omftandigheden by 

CO DIODOR. sic. Lib. I. p. 34. 

CO DIODOR. SIC. Lib. I. p. 62, 

PI-

WEGENS OUD INDIE. II 

DIODORUS vermeld, omtrent het veertigfte 

jaar van 's Vorften ouderdom moet geweest 

zyn , leefden 'er nog , gelyk het 

Gefchiedverhaal wil, duizend zeven honderd 

van diens Medemakkeren zyner jeugd, met 

het hoofdbevel in diens leger bekleed. 

Maar, indien wy de zekere beginzels van 

Staatkundige berekening op deeze Gefchiedenis 

toepasfen, blykt het, dat, wanneer 

één duizend en zeven honderd van de manlyke 

Kinderen, op denzelfden dag met SE 

SOSTRIS gebooren, in leeven waren, toen 

hy deezen grooten Krygstocht aanving, het 

getal der geboorene Kinderen op éénen dag 

in Egypte ten minften tien duizend, en de 

volkrykheid van dat Ryk meer dan zestig 

millioenen moet geweest zyn (7). Een 

getal alle paaien van geloofwaardigheid te 

boven gaande, in een Koningryk, 'twelk, 

volgens de naauwkeurige berekeningen van 

den Heer D'ANVILLE, niet meer dan twee 

duizend één honderd vierkante mylen bewoonbaar 

lands bevat (ni). Eene andere 

wonderbaare omftandigheid is de befchryving 

van een Schip van Cederenhout, 

vier honderd en negentig voeten lang, van 

buiten met Goud en van binnen met Zilver 

bekleed, 't geen SESOSTRIS toeheiligde 

aan de Godheid die te Thebes het hoofdvoor- 

(l) GOGUET, töriiine des Loix, des Arts, &c. 

Tom. II. p. 12. 

( m j D'A N v i L L Z, Memoire fur fEgyfte. Anc.& 

Moderse. p. 23, 

I. 

AFDEE- 

LING.


ï. voorwerp was van den Eerdienst (rf). •—~ 

AFDEE- Zodanig is mede het bericht, 't welk hy 

LING. sneeft van het Egyptisch Leger , waarin ', 

bebalven zesmaal honderd duizend man 

Voetvolk, en vier en twintig duizend Ruiters, 

zeven en twintig duizend gewapende 

wagens gevonden werden (


maakt het waarfchynlyk, dat 'er,tenzynen 

tyde, weinig gemeenfchap tusfchen Egypte 

en Indie plaats greep (r). ] 

Met dezelfde duisternis als de Egyptifche, 

is de Gefchiedenis der vroegfle Zeeverrigtingen 

van Phenicie niet omgeevem 

Elke omftandigheid, in het chara&er en de 

ligging der Pheniciëren, begunftigde den 

geest des Koophandels. De grond, welken 

zy bewoonden, was noch ruim, noch 

vrugtbaar. Van den Koophandel alleen 

konden zy rykdom , of magt, bekomen. In 

gevolge hiervan was de Koophandel der 

Pheniciëren van Sidon enTyrus uitgeftrekt, 

en veel gewaagd: en zy gelyken, zo in 

Zeden als in Staatkunde, naar de groota 

handeldryveiïde Staaten van den tegenwoordigen 

tyd, meer dan eenig Volk in de oude 

Wereld". 

Onder de veelvuldige Handeltakken der 

Pheniciëren, mag dien op Indie als een der 

grootften en winstrykften aangezien worden. 

Naardcmaal zy, door hunne ligging aan de 

Middellandfche Zee, en den gebrekkigen 

toeftand hunner Zeevaard, het niet konden 

waagen eene recbtftreekfche gemeenfchap 

met Indie ter Zee te openen, zette de onderneemzieke 

geest des Koophandels hun 

aan, om eenige welgelegene Havens, aan het 

einde van de Arabifche Golf, den Idumeëren 

te 

(>•) Van de plaats gemerkt [ tot hier toe , is 

de I Aantekening van RQBS.K.TSON in den Test 

ingevoegd. 

I. 

AFDEE- 

LING.

t4' O N D E R Z O E K 

ï. te ontweldigen. Van deeze voeren zy ge 

AFDEE- regeld aan den eenen kant op Indie, en, 

LTNG. aan den anderen kant, op de Oostlyke en 

Westlyke Kusten van Africa. De aflland, 

nogthans, van de Arabifche Golf tot Tyrus 

was groot, en veroorzaakte een zo verdrietig 

als kostbaar vallend overvoeren der Goederen 

te land , dat het voor bun noodig 

wierd bezit te neemen van Rhinocolura, de 

naaste Haven in de Middellandfche Zee, aan 

de Arabifche Golf. Derwaards bragten zy 

alle hunne Koopwaaren uit Indie over land, 

langs eenen veel korter en gemaklyker weg, 

dan men naderhand de Voortbrengzels van 

het Oosten, van den overkant der Arabifche 

Golf na den Nyl, voerde (V). Te Rhinocolura 

werden zy weder ingefcheept, gereedlyk 

te water na Tyrus gebragt, en de 

Wereld over verfpreid. Deeze, gelyk dezelve 

de vroegfle weg van gemeenfchap is 

met Indie, waarvan wy eenige geloofwaardige 

belchryving bezitten, hadt zo veele 

voordeden boven eenigen immer bekenden 

weg vóór de hedendaagfche ontdekking eener 

vaart op het Oosten, dat de Pheniciers 

indere Volken der Aarde met de voortbrengselen 

van Indie, in grooter overvloed, en 

rot minderen pryze, konden voorzien, dan 

:enig Volk der Oudheid. Aan deeze om- 

» 

i 

landigheid, die, geduurende een geruimen 

yd, dien Handel alleen in hunne magt flel- 

i 'VI- p. 1128. A. 

de, 

Cs) DIODOR. sic. Lib. I.v. 70. STRABO , Lib,


de, hadc men niet alleen toe te fchryven 

den onmeetelyken rykdom van byzondere 

Perfoonen , „ die de Kooplieden tot Vor- 

„ flen, en de Handelaars de Heerlykften in 

,, den Lande, maakte (7)" ; maar ook de 

uitgeftrekte magt van den Staat zelve, welke 

"eerst het Menschdom deedt begrypen, 

welke ryke bronnen een Handeldryvend 

Volk bezit, en tot welke groote dingen het 

bekwaam is, 

[Wanneer wy de uitgeflrektheid en de 

uirwerkzels van den Koophandel der Phe~ 

meieren befchouwen, moet, in den eerften 

opflage , het fchaars berigt, 't geen wy 

daar van by de oude Schryvers aantreffen , 

vreemd voorkomen. Doch , als wy ons 

herinneren, dat de Griekfche Gefchiedïchryvers, 

(HERODOTUS uitgezonderd), die 

ons een verhaal van de Pheniciers opleveren, 

hunne Werken langen tyd naa de verwoesting 

van Tyrus, door ALEXANDER, 

DEN GROOTEN, in't Jicht gaven, zal onze 

verwondering ophouden, dat zy in geen 

breed verflag treeden wegens een Koophandel, 

die toen na andere plaatzen verlegd 

was, en langs andere Kanaalen gedrecen 

werd. Maar de magt en rykdom van Tyrus , 

in het bloeiendst tydvak des Koophandels, 

moest eene algemeetse aandagt getrokken 

hebben. In de Voorzeggingen van EZE- 

CHIEL (11), die tweehonderd en zestig jaaren 

vóór den val van Tyrus leefde, vinden 

(t) JESAIA, XXIII. 8. 

(K/EZECHIEL, XXVI. XXVII. en XXVIII. 

wy 

t. 

AFDEE- 

LIMG.

ï. 

AFütiE 

L1NG. 


wy het byzonderst berigt van de natuur ed 

de verfcheidenheid hunner Koopverrigtingen, 

die men by eenig oud Schryver ontmoet, 

en tevens een grootsch denkbeeld oplevert 

van de uitgebreide magt der Pheniciëren 

(v~). ] 

. De Jooden hadden, door hunne nabygelegenheid 

aan Tyrus, gelegenheid, om den 

rykdom, welke na die Stad. vloeide uit 

de winstgeevende bron des Koophandels, 

welken de Pheniciers van hunne vastigheden 

aan de Arabifche Golf voerden, op te 

merken, 't geen hun aanzette om 'er deel 

in te kiygen. Dit deeden zy onder de vooripoedige 

Regeeringen van DAVID en SA- 

LOMO, deels door de vermeestering gemaakt 

van eene kleine Streek in het Land van 

Edom, welke hun in 't bezit ftelde van de 

Havens Elath en Efiongeber aan de Roode 

Zee, en deels, door de Vriendfchap met 

i-i i R A M Koning van Tyrus, die s A L o M p 

in itaat ftelde omVlooten uit te rusten,welke 

onder het bewind van Phenicif'che Stuurlieden 

na Tarfis en Ophir zeilden (V). 

In welk gedeelte des Aardkloots wy de 

Havens te zoeken hebben, die de Schepen 

van SALOMO voorzagen van de Goederen, 

door de Gewyde Schryvers opgenoemd, is 

eene nafpeuring die langen tyd den vlyt der 

Geleerden heeft bezig gehouden. Vroegtyds 

veronderftelde men, dat ze gelegen waren 

in: 

. (v) Het ingeflootene is de II Aantekening van den 

Heer ROBERTS OH. 

fa) i KON. IX. 26. X. 22.

WEOESS OUD INDIE. 17 

in eenig gedeelte van Indie, en werden de 

'Jooden gehouden voor een der Volken, die 

op dat Land handel dreeven; Doch het algemeener 

aangenomen gevoelen wil , dat 

SALOMO'S Viooten ,naa het doorzeilen vart 

den Straat van Babelmandel, den koers 

hielden langs de Zuidwest-Kust vmAfrica 

tot het Koningryk van Sofala ; een Land 

beroemd van wegen de ryke Goud- en Zilver 

- Mynen, (waarom het, door de Oosterfche 

Schryvers, het Gouden Sofala geheeten 

wordt (ar), ) en overvloed hebbende 

van alle de andere Goederen, die de Laadingen 

der Joodfche Schepen inhielden. 

Dit gevoelen, 't welk de naauwkeurige 

naavorfehingen van den Heer D'ANVILLE 

hoogstwaarfchynlyk maakten, fchynt thans 

met volkomen zekerheid vastgefleld, door 

een geleerd Reiziger, die, door zyne kunde 

van de Pasfaatwinden in de Arabifche 

Golf, en zyne agtgeeving op de oude wyze 

van Seheepvaard, zo in die Zee, als langs 

de Afrikaanfche Kust, niet alleen reden gege 

even heeft van den zeer langen tyd, dien 

de Schepen van SALOMO befteedden op de 

uit- en t'huis reize, maar ook, uit omftandigheden 

wegens de Reis vermeld, getoond, 

dat dezelve niet gefchiedde na eenige plaats 

in Indie (y). 

Da 

(te) Notices des MSS. dii Roi^ Tem. Th p. 40. 

(?) BRUCE'S Travels. Book. IL Ch. 4. [De N$ 

derduitfche Leezer kan dit zeer leezenswaardig en om I 

derrigtend gedeelte vari BRUCE'S Reize vertaald vin 

den ih de Nieuwe Alêm. Faderl. Lvttereeff. V I> 

bh 403. enz.] 

B 

i. 

AFDEE* 

LINGJ


I. De Jooden mogen wy, derhalven, beflui- 

AFDEE- ten hebben geen regc om geteld te worden 

LING. onder de Volken, die ter Zee Gemeenfchap 

met Indie hielden; en, indien men, uit eerbied 

voor de gevoelens van eenige aanzienlyke 

Schryveren, hun eisch daar op erkende 

, zo wceten wy, met zekerheid, dat de 

Handelpooging, welke zy deeden, geduurende 

de Regeering van S A L O M O , kortitondig 

en rasvoorbygaande was, en dat zy 

welhaast wederkeerden tot hun voorigen 

lhrat van ongemeenfchaplyke afzondering 

van de rest des Menschdoms. 

Van het opzamelen der fchaarfche berigten, 

welke de Gefchiedenis ons oplevert, 

wegens de vroegfle poogingen , om een 

Handelgemeenfchap met Indie te openen, 

gaa ik nu, met meer zekerheids en grooter 

vertrouwen, voort, om den voortgang van 

Gemeenfchap met dat Land af te tekenen, 

op het geleide van Schryveren, die gebeurtenisfen 

vernaaien nader aan hun eigen leeftyd 

voorgevallen , en ten welken opzigre 

zy volkomener en naauwkeuriger berigten 

ontvangen hadden. 

De eerfte vastigheid van eenige buitenlandfche 

Magt in Indie, welke verzekerd 

kan worden door eene blykbaarheid , die 

eenige maate van geloof verdient , is die 

der Perfiaanen, en zelfs van deeze hebben 

wy flegts een zeer algemeen en twyfelagtig 

berigt. DARIUS, de Zoon van IIYSTAS- 

PES, fchoon-door toeval of kunflenaary 

ten Throon verheeven, bezat zodanige werkzaame 

en onderneemende bekwaamheden, 

dat


dat zy hem dien hoogen ftand waardig 

maakten. Hy onderzogt de onderfcheide 

Landfchappen zyns Koningryks naarftiger 

dan eenigen zyner Voorgangeren, en fpeurde 

Gewesten van Afia, voorheen weinig 

bekend , op (z). Veele der Landen , die 

Zuid - Oost van de Caspifche Zee na de Rivier 

Oxus ftrekken, aan zyne heerfchappy 

onderworpen hebbende , voelde hy zyne 

nieuwsgierigheid aangeprikkeld om een uitgebreider 

en naauwkeuriger kennis te bekomen 

van Indie, waaraan zy grensden. 

Met dit oogmerk benoemde by SCYLAX 

van Carijandra om het bevel te voeren over 

eene Scheepsvloot, uitgerust te Caspatyrus, 

in het Land van Pactyen (het heden 

daagsch Pehkely) aan het bovenfte gedeelte 

van den bevaarbaaren loop van de Rivier 

Indus, met last om dien Stroom af te vaaren, 

tot dat hy den Oceaan zou bereiken., 

SCYLAX volvoerde, fchoon met veel moeite, 

en onder veelvuldige hindernisfen, deezen 

last: want hy befteedde niet minder dan 

twee jaaren en zes maanden, om de Schepen 

van de plaats , waar hy aan boord ging, 

tot de Arabifche Golf te brengen (a). Het 

verhaal, door hem gegeeven van de volkrykheid, 

vrugtbaarheid, en de verregaande 

vordering in befchaafdheid, van dat gedeelte 

van Indie* waar hy door voer, deedt DA- 

RIUS ongeduldig haaken om meester te 

worden van een zo veel bezittend Land» 

(3) HERODOT. Lib. IK c. 44. 

(0) HERODOT. Lib, IK c. 43, 44». 

B 2 

Zulks 

I. 

AFDRE- 

LING.

f. 

AFDEE- 

LING. 

2© O N D E R Z O E K 

Zulks volbragt hy fchielyk, en, fchoon zyne 

vermeesteringen in Indie n'et blyken 

zich uitgeftrekt te hebben buiten de ftreeken 

door den Indus befproeid, worden wy , 

egter, opgeleid, om een hoog denkbeeld te 

vormen van de rykheid, en het getal der 

Inwoonderen, in ouden tyde, als wy leezen, 

dat de fchatting, daar door DARIUS 

geheeven, bykans een derde gedeelte bedroeg 

van de geheele inkomften der Perföfche 

Monarchy {¥). 

Maar, noch deeze Scheepstocht van SCY 

LAX , noch de vermeesteringen van DA 

RIUS, tot welken dezelve aanleiding gaf, 

fchenken ons eene algemeene kennis van 

Indie. De Grieken, het éénig verlichte 

Volk van dien tyd in Europa, floegen weinig 

agts óp de verrigtingen van Volken door 

hun als Barbaaren aangemerkt , bovenal 

in Landen verre van de hunne verwyderd: 

en SCYLAX hadt het verhaal van zyne Reize 

opgevuld met zo veele tastbaar fabelag- 

(F) HERODOT. Lib. ÏIT. c. po - 06. Het berigt 

der Inkomften van de Perfifche Monarchen, door HE- 

RODOTUS, is opmerkelyk, en fchynt rfgefchreeven 

uit een openbaar Register, hem medegedeeld. Volgens 

't zelve was het ?• rnfche Ryk verdeeld in twintig 

Satrapyen, of Landvoogdyen. De fchatting, van ieder 

geheeven, wordt byzonder opgegeeven , en bedraagt 

in 't geheel 14,560 Fub fthe Trlenten, welke 

Dr. ARBUTHNOT gelyk fielt met 3.807,437 Ponden 

Sterling. Eene fom zeer klein voor de inkomften van 

dien.grooten Koning, en'die weinig overeenkomt met 

veele gebeurtenUfen wegens den rykdom, de pragt en 

weelde, van het Oosten, welke ons by oude Schryvers 

voorkomen..


agtige omftandigheden (V) , dat hy zich 

fchynt onderhevig gemaakt te hebben aan 

de rechtmaatige firaffe, waaraan Perfoonen, 

die eene doorfteekende neiging tot het won- 

-derbaare betoonen , dikvvyls onderworpen 

zyn, dat men ze met wantrouwen hoort, 

zelfs dan, wanneer zy volkomen waarheid 

^verhaalen. 

Omtrent honderd en zestig jaaren naa de 

Regeering van DARIUS HYSTASPES, 

ondernam ALEXANDER DE GROOTE zyn 

Tocht na Indie. De wilde uitfpattingen van 

drift, de onbetaamelyke buitenfpoorigheden 

van onmaatigheid, en de pochende ten toonfpreidingen 

van trotsheid,al te veelvuldig in 

het gedrag van dien buitengewoonen Man, 

hebben zyn Character dermaate vernederd, 

dat de voortreffelykheid van zyne verdienden, 

als Overwinnaar, Staatsman, of Wetgeever, 

zelden op den juisten prys gefchat 

zyn. Het onderwerp myns tegenwoordigen 

Onderzoeks leidt my om zyne verrigtingen 

alleen uit één oogpunt te befchouwen; doch 

het zal my in ftaat ftellen, om een treffend 

tafereel op te leveren van de grootheid en 

uitgeftrektheid zyner Plans. ALEXANDER 

DE GROOTE fchynt, korten tyd naa zyne 

eerfle gelukkige Veldtochten in Afia, het 

denkbeeld gevormd te hebben om eene Algemeene 

Monarchy op te rigten; haakende 

na de Heerfchappy der Zee zo wel als de» 

Lands. 

(V) PHILOSTRAT, Fit, Apoll. Lib. III. c. 47? en 

Nrite 3, van OLEARIUS TZETZET, Chiliad. VIL 

Ters 630. 

B 3 

ï. 

AFDEE- 

LING.

I. 

AFDEE- 

LING. 

« O N D E R Z O E K 

Lands. Uit de bewonderenswaardige poogingen 

der Tyriers te hunner eigene verdediging 

, zonder eenigen Bondgenoot of 

Befchermer, vatte hy een hoog gevoelen 

op van de hulpmiddelen, die de Zeemagc 

fchenkt, en van den rykdom uit den Koophandel, 

byzonder uit dien op Indie, te haaien 

, welke hy bevondt dat de Burgers van 

Tyrus geheel in hunne magt hadden. Met 

oogmerk om zich van dien Handel te verzekeren 

, en 'er eene plaats voor te vestigen 

, in veele opzigten beter dan Tyrus, 

grondvestte hy, zo ras de bemagtiging van 

Egypte voltooid was, eene Stad naby een 

der monden van den Nyl, die hy met zyn 

eigen Naam vereerde; met zo veel oordeels 

was deeze plaats gekoozen, dat Alexandrie 

welhaast de grootfte Koopftad wierd der 

Oude Wereld: en, niettegenftaande veele 

opeenvolgende Ryksomwentelingen, geduurende 

achttien Eeuwen de hoofdzetel bleef 

des Handels met Indie (d). Te midden van de 

Krygsverrigtingen op welken ALEXANDER 

welhaast verpligt was zyne aandagt te vestigen, 

liet hy de begeerte, om den winstryken 

Handel, dien de Tyriers op Indie gedreeven 

hadden, in zyne handen te krygen, 

niet vaaren. Kort daarop ontftonden 'er 

gebcurtcnisfen , die niet alleen deeze begeerte 

bevestigden, en 'er meer fterkte aan 

gaven; maar hem het uitzigt openden om 

(/f) G'fchieder.is van America, door W. ROBERT-* 

iON. I Deel, bl. 23. 

de


de Opperheerfchappy te verkrygen over 

Landen , die de rest des Memchdoms zo 

kostbaare Waaren leverden. 

Naa zyne beflisfende overwinning, op de 

Perfiaanen behaald, werdt hy, in het naazetten 

van den laatften DARIUS en van 

BES sus, den Moordenaar diens ongelukkigen 

Konings, genoodzaakt dat gedeelte van 

Afia door te trekken, 't welk van de Caspifche 

Zee voorby de Rivier Oxus loopt. 

Oostwaards kwam hy tot Maracanda (e), 

toen eene Stad van eenige vermaardheid, 

en gefchikt, om, in een volgend Tydperk, 

onder den hedendaagfchen naam van Samarcand, 

de Hoofdltad te worden van een 

Ryk niet minder dan zyn eigen in uitgebreidheid 

of magt. In het verloop van 

eenige maanden , door eenige Landfchappen 

trekkende tot nog onbekend aan de 

Grieken, in eene rigting dikmaals digt aan 

Indie grenzende , en onder een Volk gewoon 

veel daar op te handelen, leerde hy 

veele zaaken, betreffende den toeftand van 

een Land (ƒ), 't geen langen'tyd het voorwerp 

van zyne overleggingen en wenfchen 

geweest was Qr); die weetenfchap deedt 

zyn verlangen , om 'er in te vallen , nog 

bet opblaaken. Vaardig en beflisfend in alle 

zyne belluiten, toog hy uit fiactria, en trok 

die keten van bergen over, welke, onder 

verfcheide benaamingen, den Steenen Gordel 

Q4 O N D E R Z O E K 

t. del vormt, (indien ik deeze uitdrukking 

AFDEE- der Oosterfche Aardryksbefchryveren de 

LTNG. myne mag maaken,) welke Afia omfluit, en 

de Ndordlykfte Schutsmuur fan Indie 

maakt.uit 

De gemaklykfle toegang tot eenig Land 

moet blykbaar gevormd worden door omftandigheden 

in de natuurlyke ligging, als 

de engten door 't Gebergte heen gaande, 

de loop der Rivieren, en de plaatzen waar 

dezelve gemaklykst en veiligst kunnen overgetrokken 

worden. Op geen plaats des 

Aardbodems is deeze weg van aannadering 

zigtbaarder en bepaalder afgebaakend, dan 

aan de Noordlyke grenzen van Indie ; dit 

gaat zo verre, dat de drie groote Invallers 

in dit Land, ALEXANDER, TAMERLANE 

en NADIR SHAH, in drie onderfcheide 

Eeuwen , met zeer verfchillende oogmerken 

en bekwaamheden, denzelfden weg namen, 

met bykans geene afwyking. A L E X 

ANDER hadt de eer dien eerst ontdekt te 

hebben. Naa het overtrekken van 't Gebergte, 

floeg hy zich neder te Alexandria 

Varopamifana, te zelfder plaatze gelegen 

ils de hedendaagfche Stad Candahar ; de 

Volken aan den Noord-West Oever van 

3en Indus te ondergebragt of bevredigd 

j lebbende, trok hy de Rivier over te Taxi- 

'a , thans Attock, de éénige plaats waar 

Jie ftroom bedaard genoeg is om 'er eene 

] 

Jrugge over te flaari (//). 

A L E X A N D E R , den Indus overgetrokken 

(Ji) ÊKNELL, Mem. p. pa. 

zyn-


zynde , rukte voort langs den weg , die 

rechtflreeks na den Ganges loopt, en de , 

ryke Landfchappen in 'c Zuid-Oosten, nu 

onder den algemeenen naam van Indostan • 

begreepen. Maar , op de oevers van den 

Hydaspes , hedendaagsch bekend by den. 

naam van de Bet ah of Chelum, ontmoette 

hy den tegenttand van PO RUS, een magtig 

Vorst diens Lands, aan 't hoofd eens talryken 

Legers, De Oorlog met PORUS, en 

de vyandelvkheden in welken hy zich met 

andere Indiaanfche Prinfen agtereenvolgende 

ingewikkeld vondt, deedt hem van den 

eerst ingeflaagen weg afwyken, en meer na 

het Zuid-Westen wenden. Onder het 

volvoeren deezer Krygsverrigtingen , trok 

ALEXANDER door een der rykfte en meestbevolkte 

Landen van Indie, tegenwoordig 

de Panjab geheeten , van wegen de vyf 

groote Rivieren, die 't zelve bewateren; 

en daar wy weeten, dat hy deezen marsen 

volvoerde in het Regenfaifoen , wanneer 

zelfs de Legers der Indiaanen het veld niet 

kunnen houden, moet zulks ons een hoog 

denkbeeld inboezemen van ALEXANDER's 

Ihndhoudenden moed, als mede van de buitengewoone 

fterkte van gefteltenisfe, die de 

foldaaten, in ouden tyde, verkreegen, door 

de vereenigde werking van Krygsfpeelen en 

Krygstugt. By eiken itap zyner vorderinge, 

vertoonden, zich aan 't oog van ALEXAN 

DER, voorwerpen niet min treffende dan 

nieuw. De grootheid van den Indus, zelfs 

naa dat hy den Nyl, den Euphraat en den 

B $ Th 

I. 

Ü'DEE- 

LING.

E 

AFDEE- 

LING. 

] 

•6 O N D E R Z O E K ( 

Tiger gezien hadt, moet hem met verbaasdheid 

vervuld hebben f7). Geen Land, tot 

dus verre door hem bezogt, was zo volkryk 

en welbebouwd, of vloeide dermaate over 

van kostbaare voortbrengzelen van Natuur 

en Kunst, als dat gedeelte van Indie, waar 

hy zyn Leger doorgeleid hadt. Doch, wanneer 

hy allerwegen berigten ontving, waarfchynlyk 

niet luttel vergroot, hoe veel minder 

de Indus was dan de Ganges; en hoe 

zeer alles, wat hy tot hier toe befchouwde, 

overtroffen werd in de gelukkige Gewesten 

, waar door die Rivier heen aroomde 

, is het geenzins te verwonderen, dat zyne 

brandende begeerte, om dezelve re zien 

en in bezit te neemen, hem aanzette om 

zyne Krygsbenden te verzamelen, en dezelve 

voor te flaan, dat zy den weg zouden 

neemen na een oord, waar rykdom, heerfchappy 

en vermaardheid, hun wagtte. Maar 

zy hadden reeds zo veel gedaan, en zo veel 

;eleden, bovenal van den onophoudelyken 

liegen en de verbaazende Overftroomingen, 

lat hun geduld,zo wel als hunne kragt,ten 

< ïinde was, en zy met eenpaarige ftemmen 

weigerden verder te trekken. In dit befluit 

5leeven zy zo volftandig , dat AEEXAN- 

OER, fchoon alle hoedanigheden bezittenle, 

die een overheerfchenden invloed heb- 

>en op de gemoederen der Krygslieden, 

ver» 

O") STRABO, Lib. XV. p. 1027. C. & Not. 5. 

'afaub.


vcrpJigt was het op , en last, te geeven, om 

weder na Perfie te keeren (k~). 1 

Het 

(k~) ARRIAN. Lib. V. c. 24, 25. 't Is vreemd 

dat ALEXANDER in de Landfchappen, aan Indie grenzende 

, geen zodanig berigt ontving van de, op vast 

bepaalde tyden, Regens in dat Land, 't welk hem de ongefchiktheid 

toonde om zyne Krygsverrigtingen aldaar 

voort te zetten, tcrwyl die Regens aanhielden. Zyn 

Tocht in Indie nam een aanvang omtrent het afioopen 

der Lente ,ARRIAK. Lib. II'. c. 22 , toen d.e Regens 

aireede begonnen waren in 't gebergte, van 't welke 

alle de Rivieren in de Panjab voortkomen, en die 

gevolglyk zeer hoog gezwollen moeten geweest zyn, 

eer hy derzelver oevers bereikte, RENNELL, p. 

268. — Hy trok den Hydaspes over in 't midden van 

den Zomer, omtrent het fterkfte van het Regenfaifoen. 

In een Land, waardoor zo veele breede Rivieren loopen, 

moet een Leger te velde, in dit Jaargctyde, zeer 

veel geleden hebben. Eene naauwkeurige befchryving 

van den aart deezer Regenvlaagen en Overftroomingen 

,in dit gedeelte van Indie, veifchaft ons ARRIAN. 

Lib. F. c. p, en nog volkomener STRABO, Lib. XF. 

p. 1013. 't Geen zy' daardoor uitgeftaan hadden, deedt 

de foldaaten van ALEXANDER klaagen, s T R A B O, Lib. 

XF. p. ic2i, en niet zonder grond; nrardemaal het 

zeventig dagen langonophoudelykgeregend hadt,D 10- 

DOR. SIC. Lib. XVU, c. P4. — Etne omftandigheid, 

welke aantoont met welk eene naauwkcungheid 

de Officiers van ALEX ANDER alles in dat gedeelte van 

h>die opmerkten, verdient gemeld te worden. ARIS- 

TOBULUS tekent in zyn Dagboek op. dat, hoewel 

'er zwaare ftortregeus vallen in't gebergte, en in de 

landen daar omftretks , in de vlskten beneden geen 

eene Regenvlaag viel, STRABO Lib. XF. p. 1031. B. 

1015. B. Major RENNELL was onderrigt, door een 

a^nzienlyk Man, die zich in dit gedeelte van Indie 

onthouden hadt, 't welk thans zelden door de Europeaancn 

bezogt wordt, dat, geduurende een groot 

gedeelte van den Zuid - West Pasfaatwind, of ten minften 

in de Maanden July, Augustus, en een gedeelte 

van September, 't welk de Regentydis in meest alle 

an- 

I. 

AFDEE- 

LING.

I. 

AFDEE- 

LING. 


Het tooneel deezes merkwaardigen bedryfs 

was aan den oever van de Hyphafis, 

thans Beyah , de uiterfte grenspaal van 

ALEXANDER's vordering in Indie. Hier 

uit is openbaar, dat hy de geheele uitgeftrektheid 

van de Panjab niet doortrok. De 

Zuid- 

andere ftreeken van Indie,de Dampkring, in de Delta 

van den Indus, doorgaans bewolkt is; doch dat 'er 

geen regen valt dan zeer digt by zee. In de daad, weinig 

Regenbuien heeft men 'er, ftaande dit geheele faifoen. 

Capitein HAMILTON verhaalt, dat, toen hy 

Tatta bezogt, aldaar in drie jaaren geen Regen gevallen 

was , Memoires,^. 288. —TAMERLANE, die, 

door de nabyheid van den zetel zyns Ryksbeftuurs aaa 

Indie, de middelen hadt om wel onderrigt te worden 

van den aart des Lands, vermydde de dwaaling van 

ALEXANDER, en deedt zyn Krygstocht na Indie in 

het drooge faifoen. —— Naardemaal NADIR SHAII, 

20 toen hy in Indie viel in den Jaare 1738, als wanneer 

hy, in het volgend Jaar, te rug keerde, door dezelfde 

Landftreeken trok als ALEXANDER, en bykans 

in dezelfde rigting, kan niets ons een treffender denkbeeld 

geeven van den volftandigen yver des Macedonifchen 

Overmeesteraars , dan de befchryving der 

zwaarigheden, welke NADIR SHAH moest te boven 

komen, en de moeilykheden , welke zyn Leger verduurde. 

Schoon bekleed met volftrekt gezag, en voorzien 

van onmeetelyken rykdom, en niet min uitmuntende 

door groote bekwaamheden dan door langduurige 

ondervinding, in den oorlog, hadt hy het verdriet 

om een groot gedeelte zijns volks te verliezen, by het 

overtrekken der Rivieren van de Panjab, by het dringen 

door het Gebergte ten "Noorden van Indie, en in 

de gevegten met de woeste Inboorelingen der Landen, 

welke zich van de oevers van den Oxus uitftrekken tot 

3e grenzen van Perfie. Een belangryk verhaal van dien 

wedertocht, en het leed daar op geleeden, vinden wy in 

is Me morten van KHOJEH ABDULKURREEM, een 

Cashmerian van Rang, die in 't Leger van NADIR 

IHAH diende. ' .

WEGENS OUD INDIE. ap 

Zuid-Westlykfte grenzen daar van worden 

gevormd door eene Rivier, oudtyds bekend 

onder den naam van den Hydrufus, en nu 

by dien van de Setlege, tot welke ALEXAN 

DER nooit nader kwam dan den Zuidlyken 

Oever van de Hyphafis , waar hy twaalf 

zeer groote Altaaren oprigtte, om tot gedenktekens 

van zynen Krygstocht te dienen; 

en die, (wanneer wy geloof mogen flaan 

aan den Leevensbefchryver van APÓLLO- 

*OIUS IYANJEUS) nog overig waren, met 

leesbaare Opfchriften , toen die geestdryvende 

Sophist Indie bezogt , driehonderd 

en drieënzeventig jaaren naa den Krygstoeht 

van A L E X A N D E R (/> De breedte van de 

Panjab, van Ludhana aan de Setlege tot 

Attock aan den Indus, wordt berekend op 

tweehonderd en negenënvyftig Geographifche 

Mylen, in een rechte lyn; en ALEX- 

ANDER'S marsch, op dezelfde wyze berekend, 

ftrekte zich niet wyder uit dan tweehonderd 

Mylen. Maar, zo in zyn heenen 

gaan, als in zyn wederkeeren, werden zyne 

Legers dermaate over het Land verfpreid, 

en waren menigmaal in zo veele onderfcheidene 

Smaldeelen werkzaam, terwyl alle zyne 

beweegingen zo juist afgemeeten en bepaald 

waren door Lieden des kundig, die hy ten 

dien einde in bezolding hadt, dat hy eene 

zeeruitgeftrekte'en naauwkeurige kennis verkreeg 

van dat gedeelte van Indie (jn). 

Toen 

CO PHILOSTR. Fita Apollon. Lib. II. cap. 43. 

Ed. Oir ar. Lipf. 1709. 

(w) PLIN. Nat. Hist. Lib. FI. c. 17. 

I. 

AFDEE- 

LING.


h Toen ALEXANDER, by zyn te rugtocht, 

/FDEE- de oevers van den Hydaspes bereikte, be- 

LING. vondt hy, dat de Officiers, aan welken hy 

last gegeeven hadt om zulk een aantal Schepen 

te bouwen en te verzamelen als hun 

mogelyk was , zyne bevelen met zo veel 

vlycbetoons, en een zo gelukkigen uitflag, 

volvoerd hadden, dat 'er een talryke Vloot 

gereed lag. Dewyl ALEXANDER, te midden 

van zyn Krygszugt , en dolle woede 

om Vermeesteringen te maaken, nimmer 

zyne bedaardere en handelbegunftigende 

ontwerpen uit het oog verloor , was die 

Vloot beftemd om den Indus af na den Oceaan 

te vaaren, en van deszelfs mond na de 

Perfiaanfche Golfte flevenen, om dus eene 

Gemeenfchap ter Zee te openen tusfchen 

Indie en het middelpunt zyner Heerfehappye. 

Het bewind over deezen Tocht vertrouwde 

hy aan NEARCHÜS, een Officier bekwaam 

tot zulk een gewigtige post. Maar, 

vermids ALEXANDER, door zyne Eerzugt, 

zich aangeprikkeld voelde om vermaardheid 

langs alle wegen te bejaagen,en gefield was 

op het beflaan van nieuwe en fchitterende 

onderneemingen, vergezelde hy N E A R C H U S 

in het afvaaren der Riviere. De Toerusting 

was, in de daad, zo groot en heerlyk, dat 

ze verdiende aangevoerd te worden door 

den Vermeesteraar van Afia. Dezelve beftondt 

uit een Leger van honderd en twintig 

duizend Man, en twee honderd Olyphanten, 

en eene Vioot van bykans twee 

duizend Schepen, onderfcheiden in grootte 

sn gedaante : aan boord van dezelve was 

een


een derde gedeelte der Krygsmagt inge- T. 

fcheept, terwyl de overige in twee verdeeAFDEElingen, de eene aan de rechter, en de an LING. 

dere aan de flinker, zyde der Riviere , de 

Vloot volgde. In het voorttrekken werden 

de Volken, die de oevers bewoonden, tot 

onderwerping gedwongen, of overgehaald. 

Opgehouden door de veelvuldige verrigtingen, 

waar toe hy zich uit deezen hóófde 

genoodzaakt vondt, zo wel als door den 

rraagen voortgang van zulk een talryke 

Vloot, befteedde ALEXANDER meer dan 

negen maanden eer hy den Oceaan bereikte 

(»). 

[Dat eene Vloot van bykans tweeduizend 

Schepen, in zulk een korten tyd, kon byeen 

gebragt worden, moet, in den eerften 

opflage, ongelooflyk voorkomen. ARRIA- 

N Ü s verzekert ons , nogthans, dat hy, in 

de opgave van dit getal, PTOLEMEUS , 

den Zoon van LAGUS, volgde, wiens gezag 

hem volwigtig voorkwam. (0) Maar, 

dewyl het Land Panjab vol is van bevaarbaare 

Rivieren, langs welken alle gemeenfchap 

tusfchen de Inboorelingen onderhouden 

wordt , hadt het een overvloed van 

Vaartuigen voor den Overwinnaar gereed, 

zo dat men gemaklyk dit getal kon zamenbrengen. 

Indien wy geloof flaan aaa 't verhaal 

des inyals van SEMIRAMIS in Indie, 

waren 'er niet minder dan vierduizend Schepen 

in den Indus verzameld om haare Vlooc 

we- 

(») STRABO, Lib. XF. p 1014. 

(e) ARRIAN. Lib. FI. c. 3.

AFDEE- 

LING. 


wederftand te bieden (/>). 't Is opmerkelyk* 

dat, wanneer MAHMOUD VAN GAZNAH 

in Indie viel, eene Vloot op den Indus by 

een gebragt was om hem te wederilaan, 

uit een gelyk getal Schepen beflaande (#). ] 

ALEXANDER'S doordringen in Indie, 

langs deezen weg, betekende veel meer dan 

langs den voofgemelden. En, wanneer wy 

agtflaan op de veelvuldige beweegingen zyns 

Legers, op het getal der Steden van hun 

vermeesterd,'en op de onderfcheide Staaten 

, welken zy te onderbragten , mag hy 

gezegd worden, de Landen, welke hy doortrok, 

niet alleen gezien, maar doorkeeken 

te hebben. Dit gedeelte van Indie is, in 

laateren tyde, zo min door de Europeaanen 

bezogt, dat noch de ligging der plaatzen, 

noch derzelver afftanden , met dezelfde 

naauwkeurigheid kunnen bepaald worden als 

in de binnenlandfche Gewesten, of zelfs in 

de Panjab. Dan, volgens de naafpeuringen 

van den Major RENNELL, met niet min 

oordeels dan vlyts gedaan, kan de afftand 

van die plaats aan den Hydaspes, waar 

ALEXANDER zyne Vloot uitrustte , van 

den Oceaan niet minder zyn dan duizend 

Britfche Mylen. Van dit «itgebreide Land 

munt 

(ƒ


munt een groot gedeelte, byzonder de Opper 

Delta, zich uitftrekkende van de Hoofdftad 

het oude Malli, nu Moultan, tot Patala,het 

hedendaagsch Tatta, uit,in Volk- 

.ykheid en Vrugtbaarheid f>). 

A L E X A N D E R , wel voldaan over het 

'olbrengen deezer hachlyke onderneeming, 

bragt, korten tyd, naa dat hy den Oceaan 

bereikt hadt, zyn Leger te land na Perfie 

te rug. Het bevelhebberfchap, over de 

Vloot, met een groot aantal Krygsvolk 

op de Schepen, liet hy aan NEARCHUS, 

die, naa eene Kustreize van zeven maanden 

, dezelve behouden op de Perflaanfche 

Golf in den Euphraat bragt (Y). 

[Alle deeze byzonderheden zyn ontleend 

uit de lndiaanfche Gefchiedenis van AR- 

RIANUS, een der keurlyktte Verhandelingen 

, door de Oudheid ons overgehandreikt. 

Het verdient, in 't voorby gaan, 

nader gekend te worden. Het eerde gedeelte 

beftaat in Uittrekzels uit het berigt, 

gegeeven door NEARCHUS, van de Lugten 

Grondsgefteltenisfe van Indie, en de 

Zeden der Inboorelingen. Het tweede 

behelst het Dagverhaal diens Krygsbevelhebbers, 

op zyn Reize van den Mond 

van den Indus tot het diepfle van de Perfiaanfche 

Golf: verfcheide, hier opheldering 

verfchaffende, aanmerkingen kunnen 

wy niet voorby, plaats te geeven. 

(r) RENNELL, Mem. 68. &c. 

(V) Pi.IN. Nat. Hifi. Lib. VI. c. 23. 

C 

Voor- 

li 

AFDEE- 

, LING.

L 

AFDEE- 

.L-ING. 

34 


Vooreerst is het opraerkclyk, dat noch 

NEARCHUS, noch PTOLEMBUS, noch, 

AJÏISTOBULUS, noch zelfs ARIUANUS, 

éétwmal gewag maaken van de Reis van 

SCYLAX (7), Dit kon niet ontdaan uit 

hunne onkunde deswegen; want HEROno 

rus was de geliefde Schryver, in de 

handen van elk Griek, die eenigen eisch 

op Letterkunde maakte. Het kwam waarfchynlyk 

voon uit hoofde van de redenen, 

die zy hadden om re geloofwaardigheid 

van SCYLAX te wantrouwen. Overeenkoatftig 

hier mede, verzekert ALEXAN 

DER. in een gefprek,'t welk ARRIANUS 

hem in den mond legt, dat hy, behalven 

ÊCCHUS, de eerlle was, die den Indus 

doorvoer; 't welk influit. dat hy niet geloofde 

't geen wegens SCYLAX verhaald 

wordt-, en geen kennis droeg van 't geen 

DARIUS HYSTASPES gezegd wordt gedaan 

te hebben, om dat gedeelte van laaie 

aan de Psrfifche Kroon te onderwerpen 

(«). Dit gevoelen wordt bevestigd 

door MEGASTHENÊS, die zich langen 

tyd in Indie onthieldr. Hy verzekert, 

dat, uitgenomen I,ACCHUS en HERCU 

LES, ALEXANDER de cerire was die 

indie introk (y~)- Wyders wordtn vuy 

door ARRIANUS onderrigt, dat de As/aca- 

(?) Zie hier boven, W. ip. 

(i;) AREIAN. Lib. VIL c. :io. 

00 ARUJAN. Hifi. 1' die. c. 5. STRABO verwondert 

zich, dat fry rrn ÖéÈ2e F-belrgtige Tochten 

eenig geloof gelkrên hxbbj. Lib.Xt ."p. 1007.D.


cani, en andere Volken, die dit Land bezaten, 

't geen nu den naam draagt van 

het Koningryk van Candahar, fchatting 

betaalden, eerst aan de Asfyriërs, vervol- , 

gens aan de Meders en Perfen (V). Naardemaal 

alle vrugtbaare Landfchappen ten 

Noord-westen van den Indus, oudtyds, 

gerekend werden een gedeelte van Indie 

te weezen, is het waarfchynlyk, dat de 

Schatting, van dezelve geheeven, de fom 

uitmaakte, gefield op de Schattinglyst uit 

welke IIERODOTUS zyn berigt ontleende 

van de Jaarlykfche inkomften des Perfifchen 

Ryks, en dat geen der Landfchappen 

, ten Zuiden van den Indus, ooit aari 

den Koning van Perfie onderworpen ware. 

Ten anderen, verfchaft deeze Reis van 

NEARCHUS eenige treffende blyken van 

de onvolkomene kunde, welke de Ouden 

hadden van eenige Scheepvaart, onderfcheiden 

van die aan welke zy in de Middellandfche 

Zee gewoon waren. Schoon 

de veel onderwindende geestgefteltenis, en 

de wydftrekkende oogmerken , van ALEX 

ANDER hem aanfpoorden, om ter Zee 

eene gemeenfchap te openen, tusfchen 

Indie en de Landen zyner Perfifche Heerfchappye, 

wisten hy en NEARCHUS beiden 

zo luttel van den Oceaan, dien zy 

wenschten te bevaaren, dat zy vreesden 

zulks ondoenlyk te zullen vinden, uit hoofde 

van ondoorvaarbaare Straaten of an- 

(w) AR RIAN. Hifi. Ir.dk. c. li 

""Cs 

dê- 

i. 

\FDEE- 

LING.

T. 

AFDEE 

LING. 

335 


dere hindernisfen (ar). Wanneer de Vloert 

- digt by den Mond van den Indus kwam, 

levert de verbaasdheid, verwekt door den 

. fterken Vloed en Ebbe van het Gety in 

den Indifchen Oceaan, een ander bewys op 

van hunne onkunde in de Zeevaart. Van dit 

verfchynfel hadden ALEXANDER en zyne 

Tochtgenooten geen kennis (jy). En is 

'er geen reden om ons te verwonderen 

over hunne verbaasdheid: dewyl de Getyen 

in de Middellandfche Zee naauwlyks 

merkbaar zyn. en verder dan de kundigheid 

aan deeze ftrekte zich. die der Grieken 

en Macedoniërs niet uit. {z) De 

Getyen aan de Kust, by den Mond van 

den Indus, loopen zeer hoog; de uitwerkzels 

daar van zyn verbaazend, inzonder* 

heid die fchielyke en fïuitfche inbreeking 

van het Gety in de monden der Rivieren 

en Straaten in Indie, bekend onder den 

naam van Bore Ca). 

Ein- 

(x) ARRIAN. Hifi. Indie. c. 20. Q. CURT. 

Lib. IX. c. 9. 

(j) ARRIAN. Lib. VI. c. 19. 

(z) Om dezelfde reden was, by de Romeinen, 

toen zy met hunne overwinnende Wapenen in de Landen 

kwamen aan den Atlantifchen Oceaan gelegen, of 

aan de Zeekusten, welke daar mede gemeenfchap 

hebben, die nieuw verfchynzel der Getyen een voorwerp 

van verwondering en fchrik. CESAH befchryft 

de ontzetting zyner Krygsknegten by deezen Springvloed 

, die groote fchade roebragt aan de Vloot, met 

welke hy in Brittanje viel, en erkent dat het eene 

vertooning was, aan welke zy niet gewoon waren. 

Mll- Gallic. Lib. IV. c. 29. 

(a) Deeze zo genaamde Bore wordt naauwkeurig 

be.

WECENS OUD INDIE. 37 

Eindelyk. De loop der Reize van N E- 

ARCHÜS, de Voorgebergten, de Kreeken, 

de Rivieren, de Steden, de Bergen, 

welke hem op dezelve voorkwamen, zyn 

zo klaar befchreeven, en de afllanden der 

voornaamfte zo duidJyk uitgemeeten, dat de 

Heer 

befchreeven door RENNELL, Introd. XXIV Mem. 278. 

In de Peripïus Maris Erytfortti, p. 26, vinden wy 

gewag van deeze Wacergetyen, en de bcfchryving ftemc 

zeer juist overeen met die van de Bore. PLINIUS 

geeft, in zyn Nat. Hifi. Lib. XIII. c. 25, een zeer 

vergrootend verflag van de Getyen in den IniHfchen 

Oceaan. RENNELL fchynt te denken, dat ALEX- 

A,\I:ER en diens ïochtgenooten zo onkundig niet 

hebben kunnen weezen van de Getyen; naardemaal 

HERoDOTus de Grieken onderregr. hadt, „ dat in 

„ de Roode Zee, alle dagen, een geregelde Ebbe en 

„ Vloed ging", Lib. II, c 11. Dit is al de verklaaring 

door HERODOTUS van dat verfchynzel gegeeven. 

Dan by de Ouden ontmoeten wy voorbeelden 

van onopletcenheid op gevallen, door agtenswaardige 

Schryvers verhaald, die heden ten dage verbaazend 

voorkomen. Schoon HERODOTUS, gelyk ik 

aangemerkt heb, een vry breed verhaal gaf van de 

Reis door SCYLAX volvoerd, neemen noch ALEX 

ANDER, noch diens Gefchiedfchryvers, deeze gebeurtenis 

eenigzins in opmerking. — Ik zal, hier naa , 

gelegenheid hebben, om een nog merkwaardiger voorbeeld 

op te haaien, van de onoplettenheid der laatere 

Schryveren, op eene naauwkeurige befchryving, welke 

HERODOTUS van de Caspifehe Zee gegeeven 

hadt. Uit deeze en andere foortgelyke voorbeelden, 

welke het ligt zou vallen op te haaien, mogen wy befluiten, 

dat de ter loopfche vermelding van den geregeiden 

Vloed en Ebbe in de Roode Zee, geene genoegzaame 

reden oplevert, om het verhaal van AR 

RIANUS , wegens de verbaasdheid van ALEXAN- 

DER'S Krygsvolk, toen zy voor de eerfte keer de 

zonderlinge uitwerkzels van het Gety aan den Mond 

Van den Indus zagen, als ongelooflyk te verwerpen, 

c 

3 

t. 

AFDEE- 

L1MG.

ï 

AFDEE- 

LING. 


Heer D'AINVILLE, door dien re vergelyken 

mee de daadlyke gefteltenisfe des 

Lands, volgens de beste berigten, zo oude 

. als hedendaagfche, in ftaat geweest is de 

meeste Plaatzen aan te wyzen, welke NE 

ARCHUS opnoemt, met eene maate van 

zekerheid, die zo zeer tot eere (trekt van 

de geloofwaardigheid des Griekfchen 

Scheepsvoogds, als van den vlyt, de ge» 

'leerdheid en fchranderheid des Franfcheh 

Aardryksbefchryvers (b~). 3 

Op deeze wyze opende ALEXANDER 

eerst de deur der kennisfe van Indie aan 

de Volken van Europa, en het uitgebreide 

gedeelte daar van werd met grooter 

xaauwkeurigheid gade geflaagen, dan men 

zou hebben kunnen verwagten van den 

korten tyd, welken hy zich in dat Land 

onthieldt. Gelukkig werd een juist verslag, 

niet alleen van zyne Krygsverrigtin- 

"gen, maar van alles wat optekenenswaardig 

was in de Landen, waar deeze voorvielen, 

opgefteld in de Dagboeken van 

drie zyner voörnaamfte Bevelhebberen 

PIOLEMEus de Zoon van LAGÜS, ARI- 

STO- 

(b) Mem. de Literat. Tom. XXX. p. 132. &c. 

Hedendaags wordt de naam van Roode Zee aan de 

Arabifche Golf gegeeven; maar de Ouden noemden 

den 'Oceaan,die van die Golf na Indie loopt, de Erythrjaiifchi 

Zee, na Koning ERYTHRAS, van wien 

tóen niets meer weet dan den naam, welke, in 't 

Grieksch, Rood betékent. — Uit deeze toevallige betekenis 

des woords is het gevoelen ontïlaan, dat die 

Zee van eene andere kleur was dan andere Zeeën, en 

gevolg'.yk gevarrlyker te bevaaren. het in ['] beflootene 

is de VI Aantekening van ROBERTSO-M


STOBULUS en NEARCHUS. De twee 

eerstgemelde hebben onzen tyd r.iet be- 

' reikt; doch het is waarfchynlyk dat de 

gewigtiglte byzonderheden, daar in vermeld, 

bewaard zyn; dewyl ARRIANUS 

betuigt, dezelve ais zyne Gidfen gevolgd 

•te hebben, in zyne Gefchiedenis des Krygstochts 

van ALEXANDER (V) ; een Werk, 

't geen, hoewel opgefteld, langen tyd naa 

dat Griekenland zyne Vryheid verlooren 

hadt, en in eene Eeuw, toen vernuft ea 

fmaak in verval geraakten,

i. 

AFDEE- 

LING. 

4o O N D E R Z O E K 

der dan twee duizend Steden (e). Zelfs 

in den bepaaldften zin, welken men kan 

geeven aan de onbepaalde benaamingen 

van Natten en Steden, is 'er bet denkbeeld 

van eene zeer groote maate van 

Volkrykheid in opgeflooten. Toen de 

Vloot de Rivier afzeilde, vondt men te 

wederzyden het Land, in geenerlei opzigt, 

minder dan het Gewest, waar over 

de Heerfchappy aan POUUS gegeeven 

was. 

Uit de Gedenkfchriften deezer Bevelhebberen, 

ontving Europa het eerfte egte 

berigt, wegens de Lugt- en Landsgefteltenisfe, 

de Voortbrengzels en Inwoonderen, 

van Indie; en, in een Land, waar 

de Zeden, de Gebruiken, en zelfs de 

Kleeding des Volks, bykans even beftendig 

en onveranderlyk zyn, als de gedaante der 

Natuure, beantwoorden de befchryvingen 

door ALEXANDER'S Bevelhebbers gegeeven 

, naauwkeurig aan 't geen men nu in 

Indie ziet, naa het verloop van twee 

duizend Jaaren. De vaste verandering der 

Saifoenen , nu bekend onder den \ naam 

van Monfoons ; de op een bepaalden tyd 

vallende Regens; het zwellen der Rivieren; 

de Overftroomingen daar door veroorzaakt; 

het voorkomen des Lands terwyl 

deeze duuren, worden alle in 't byzonder 

vermeld en befchreeven. Niet min 

naauwkeurig zyn de befchryvingen, welke 

zy opleveren van de Inwoonderen, hunne 

f>) ARRIAN. Lib, VI. c. 2.


re tedere en ranke geftalte, hun donkerverwige 

kleur, hun zwart ongekruld hair, 

hun katoene kleeding, hun leeven geheel 

van voedzel uit het Plantenryk, hun verdeeling 

in afzonderlyke .Stammen of Casten, 

welker Leden nooit door huwelyk 

zich ondereen vermengen; de gewoonte 

der Vrouwen om zch nevens hunne afgeftorvene 

Mannen te verbranden, en 

veele andere byzonderheden, in welke-alle 

zy volmaakt gelyken op de hedendaagfche 

IJindoos. In een breedfpraakig verflag, 

omtrent dit alles te treeden, zou hier ontydig 

zyn; maar dewyl het onderwerp, 

fchoon weetenswaardig en belangryk, ons 

onvermydelyk zou brengen tot ontvouwingen, 

niet wel ilrookende met den aart 

van een Gefchiedkundig Werk, zal ik 

myne gedagten daarover befpaaren tot 

een AANHANGZEL, 't geen ik my heb 

voorgefleld aan dit GESCHIEDKUNDIG 

ONDERZOEK te hegten, in hoope dac 

het eenig bykomend licht moge verfpreiden 

, over den oorfprong en natuur van 

den Handel op Indie. 

Hoe veel cok de Wesrer-wereld aan 

den Tocht van A L E X A N D E R verfchuldigd 

was, vóór de kennis van Indie, doorzog! 

hy Hechts een klein gedeelte van dac 

uitgeftrekc Land. Zyne Krygsverrigringen 

breiden zich niet verder uit, dan het hedendaagsch 

Landfchap Lahor, en de Landen 

aan de oevers van den Indus van 

Moultan tot de Zee. Deeze, nogthans, 

werden bezien met die maate van naiuw- 

C 5 keu 

| 

AFDES- 

LING.

4 2 O N D E R Z O E K 

l keurigheid, welke ik reeds vermeld heb.; 

AFDEE . en 'c is eene byzonderheid, die in op 

LING. merking verdient genomen te worden, 

.dat* dit gedeelte van Indie, 't welk de 

Europeaanen eerst intraden, en waar mede 

zy, in ouden tyde, best bekend waren, 

thans minder bekend is dan bykans eenig 

ander gedeelte van dat vaste Land (/)• 

noch Koophandel, noch Oorlog, aan welke, 

door alle Eeuwen heen, de Aardrykskunde 

haare verbeteringen voornaamlyk te 

danken hebbe, heeft eenig Volk van Europa 

aangezet, om 't zelve op te zoeken, 

en nader te bezigtigen. 

Indien een vroegtydige dood geen einde 

gemaakt hadt aan de Regeering van den 

Maccdonifchen Held, hebben wy reden om 

te denken, dat Indie, door de Ouden, volkomener 

zou opgefpeurd zyn, en dat de 

Heerfchappy der Europeaanen 'er zich 

twee duizend Jaaren vroeger zou gevestigd 

hebben. Toen ALEXANDER in Indie, 

rukte, hadt hy iets meer op 't oog dan 

een kortftondïgen inval, 'c Was zyn plan, 

dat uirgeftrekte en ryke Land aan zyn 

Ryk te hegten, en fchoon de wederftree- 

/ende geest zyns Legers hem, op dien 

i :yd, noodzaakte de voortzetting van dit 

>ian op te fchorten, was hy verre van 

1 

] iet te laaten vaaren. Een algemeene 

1 >efchouwing van de maatregelen, door 

I lem ten dien einde aangewend, voor te 

C raagen, derzelver voeglykheid en waarfchyn- 

(ƒ) RENNELL, Mem. p. 114.


fchynlyk flaagen aan te wyzen, is niet 

vreemd van het onderwerp deezes Ondersoeks, 

en zal ons een juister denkbeeld, 

dan gewoonlyk, doen vormen, van het 

oorfpronglyk vernuft en de uitgebreide 

Staatkundige Wysheid, waar in deeze vermaarde 

man uitvlak. 

Toen ALEXANDER Beheerfcher werd 

van het Perfijche Ryk, befpeurde hy 

vroeg, dat hy, met al de magt van zyne 

Erfheerfchappye, verfterkt door de Krygsbenden, 

welke de invloed, dien hy ver^ 

kreegen hadt over alle de Staaten. van 

Griekenland, hem in ftaat ftelde daar te 

werven, geen hoope kon fcheppen om 

Landen, zo uitgeftrekt en volkryk,in onderdaamgheid 

te houden; dat, om zyn Gezag 

zeker en duurzaam te maaken, 't zelve gevestigd 

moest weezen in de genegenheid 

der Volken door hem te onder gebragt, 

en gehandhaafd worden door hunne Wa? 

penen: en dat, om dit voordeel te verwerven, 

alle onderfcheidingen tusfchen de 

Overwinnaars en de Overwonnenen moesr 

ten vernietigd , en zyne Europifche en 

Ajiaüfche Önderdaanen, met elkander, tot 

één lichaam gebragt worden: zo dat zy 

één Volk waren, door het gehoorzaamen 

van dezelfde Wetten, door het aanneemen 

van dezelfde Zeden, Inftellingcn en Tugt. 

Hoe fchoon dit plan van Sotedsattié 

mogt weezen, en welgefchikt tot het bereiken 

van .zyn oogmerk, kon niets fneei 

aanioopen tegen de begrippen en vooroordeelen 

zyner Landsgenooten. De Grieken 

koes- 

I. 

AFDEE' 

LINO.


I. koesterden zulke hoogvliegende denkbeel- 

AFDEE . den van de hoogte, tot welke zy waren 

LING. opgevoerd, door Befchaafdheid en Wee- 

, tenfchap, dat zy de rest des Menschdoms 

naauwlyks voor Natuurgenooten fchynen 

te hebben willen erkennen. Aan alle andere 

Volken gaven zy de vernederende benaaming 

van Barbaaren, en beweerden, 

in gevolge van hunne eigene hooggeroemde 

meerderheid, het regt van Heerfchappy 

over hun te bezitten, op dezelfde wyze 

als de Ziel over het Lichaam heerscht, 

en de Mensch over de onredelyke Dieren. 

Hoe buitenfpoorig deeze aanmaatigingons 

nu moge voorkomen, dezelve vondt, tot 

fchande der oude Wysbegeerte, ingang in 

alle de Schooien. AR isÏ OTE LE s, vervuld 

met dit gevoelen, tot welks onderfchraaging 

hy bewyzen, die eer fyngefponnen 

dan bondig mogen heeten (g), bybrengt, 

raadde ALEXANDER de Grieken 

als Onderdaanen. en de Barbaaren als 

Slaaven te beheerfchen, de eersrgemelden 

als Medegenooten, de laatstgenoemde als 

Schepzels van een minderen rang aan te 

merken (h) Maar de gevoelens van den 

Kweekeling waren min bekrompen dan die 

zyns Leermeesters, en zyne ondervinding, 

in het beheerfchen der Menfchen, leerde 

den Monarch, wat de hefpiegelende 

Wcetenfchap yan den Wysgeer niet ontdek- - 

te. 

f» AR is TOT. Folit. F. c. 3 — 7. 

O) Pr, UT. de Fortuna Alex. Orat. I p. 30". 

VOL Vil. Ed. Reisie. STRABO, Lib. I. p. 116 A.

WEGÉNS O U D I N D I E . 45 

te. Korten tyd naa de overwinning van I. 

Arbela,namen ALEXANDER, en, op zyn AFDEEaanraaden, 

veelen zyner Krygsbevelhebbe- LING. 

ren, de Perfifche Kleeding aan, en fchikten 

zich naar veele hunner Gewoonten. 

Ten zelfden tyde zette hy de Perfifche 

Edelen aan om de Zeden der Macedoniëren 

té volgen, de Griekfche taal te leeren, 

en fmaak te vinden in de fchoonheden 

der fraaije Schryveren in die taaie, 

toen algemeen beoefend en bewonderd. 

Om de vereeniging volkomener te maaken, 

befloot hy eene der Dogteren van DA 

RIUS te trouwen, en koos Vrouwen voor 

honderd " zyner voornaamfle Officieren, uit 

de aanzienlykfte Perfifche Familien. Hunne 

Egtverbintenisfen werden met veel 

pragts en feestlykheids gevierd, tot groote 

blydfchap des overwonnen Volks. In naavolging 

dier voorbeelden, trouwden meer 

dan tien duizend Macedoniërs, van minder 

rang, Perfifche Vrouwen; aan elk deezer 

gaf ALEXANDER een Huwelyksgefchenk, 

ten blyke van zyne goedkeuring 

huns gedrags (i). 

[ALEXANDER was zo zeer bedagt, 

om deeze vereeniging zyner Onderdaanen 

Volkomen te maaken, dat men, naa zynen 

dood, onder andere grootfche plans door 

hem ontworpen, een befluit vondt, om 

verfcheide nieuwe Steden te bouwen, ee- 

. 3 ni- 

T) ARRIAN. Lib. VIL c. 4. PLUT. de Fort. 

Ahx p 304.


t nige in Afia, en eenige in Europa, dia 

AFDEE- in Afia mee Europeaanen, en die in Eu 

LING. ropa met Afiaanen, te bevolken, „ ten 

„ einde door hun over en weder trou- 

„ wen, en het uitwisfelen van goede dien- 

„ ften, de Inwoonders van deeze twee 

„ groote Landen, allengskens, eene gelyk- 

„ heid van gevoelens mogten krygen, en 

aan elkander door onderlinge toegene- 

„ genheid verbonden worden" (£).] 

Onophoudelyk arbeidde ALEXANDER 

öm zyne Europifche en Afiatifche Onderdaanen 

door de onverbreeklykfte banden 

aan elkander te hegten; dan hy liet de 

zekerheid zyner nieuwe vermeesteringen 

niet geheel daar op aankomen. In elk 

Land, door hem te ondergebragt. koos hy 

bekwaame Standen , waar hy Steden bouwde 

en verfterkte; in deeze plaatlle hy bezettingen 

i, deels beflaande uit zodanige 

Inboorelingcn, als zich naar de Griekfche 

Zeden en tugt fchikten, deels uit zulken 

zyner Europifche Onderdaanen, als afgemat 

waren door de vermoeienisfen van den 

Krygsdienst, en na rust baakten in een 

beftendig verblyf. Deeze Steden waren 

menigvuldig, en dienden niet alleen als 

een keten van posten, om de gemeenfchap 

tusfehen de onderfcheide Landen zyner 

Heerfchappye te bewaaren; maar als Sterkten 

om het vermeesterde Volk in vrees 

. ik) DIOD srcuL Lib XFIIL c. 4. Dit is de 

VII Aantekening van ROBERTSON. 

en


en bedwang te houden. Dertig duizend I. 

zyner nieuwe Onderdaanen in deeze Ste- , i.FDSEden 

geoefend, en naar de Europifche wy LING. 

ze gewapend, vertoonden zich voor ALEX- . 

ANDER, te Sufa, en werden door hem 

gevormd in dat gedrongen en vast lichaam 

van Voetknegten, by den naam van de 

' Phalanx bekend, 't welk de fïerkte van 

een Macedonisch Leger uitmaakte. Maar, 

om zeker te gaan van het gezag over deeze 

nieuwe Krygsbende, en dezelve kragtiger 

te doen werken, bepcialdehy, dat eik 

Bevelhebber, 't zy hooger of laager van 

rang, een Europeaan zou weezen. Naardemaal 

het menschlyk vernuft, in dezelfde 

omftandigheden, natuurlyk de toevlugt neemt 

tot dezelfde hulpmiddelen, hebben de Europifche 

Mogenheden, die tegenwoordig 

in hunne Indifche Gewesten een groot 

aantal Inboorelingen in Krygsdienst neemen, 

dezelfde grondregels in bet oprigten 

der Troepen gevolgd; en, waarfcbynlyk 

zonder zulks te weeten, hunne Battalions 

Scapoys gevormd, op dezelfde beginzelen 

als A L E X A N D E R zyn Phalanx 

van Perfiaanen. 

Hoe verder A L E X A N D E R zyne Overwinningen 

voortzette aan de oevers v?.n 

den Euphraat, welke aangemerkt mogen 

worden als het middelpunt zyner Heerfchappye. 

vondt hy het noodig een grooter 

getal van Steden te bonwen , en te 

verfterken. Verfcheide deezer, ten Oosten 

en ten Zuiden van de Caspifche Zee, 

worden door de oude Schryveren vermeld 

:

t. 

AFUER- 

LING. 


mëlds cn in Indie zelve ftigtte hy twee 

Steden op de oevers van de Hydaspes, 

en een derde aan die van de Acefmes, 

beide bevaarbaare Rivieren, die, naa derzclver 

Stroomen vereenigd te hebben, in 

den Indus vallen (7). — Uit de keus dier 

Standplaatzen is het blykbaar, dat hy ten 

oogmerke hadt, eene gemeenfchap met 

Indie open te houden, niet alleen te land, 

maar ouk ter zee. 't Was voornaamlyk 

met uitzigt op dit laatfte, dat hy, (gelyk 

ik reeds heb aangemerkt,), de vaart van 

den Indus met zo veel naauwkeurigheids 

on- 

(7) Het fchynt een algemeen aangenomen gevoelen,, 

dat ALEXANDER niet meer dan twee Steden 

in Indie bouwde, Nicêa en Btic phalia, gelegen 

aan de Ilydaspes, de tegenwoordige 'Ckelum, en dat 

CRATERUS het opzigt hadt over beider bouwing,; 

Maar het is openbaar uit ARRIAN. Liki F. Cap. 

tilt , dat hy eene derde Stad fligtte aan de Acefines, 

nu de Jenaub,onder het beftuur van HÉPIIESTION; 

en, indien het zyn oogmerk ware, om het bewind 

over het Land te houden,' fchynt etne verfterkte 

plaats, aan een der Rivieren ten Zuiden van de 

Ilydaspes, ter bereiking daar van, noodig geweest 

te zyn. Dit gedeelte van Indie is, in de laatfté 

tyden, zo weinig bezogt, dat men,met gee'ne moge-' 

lykheïd, de nette ligging dier Steden konne aanwyzen. 

Indien p. TIEFFENTHALER grond heeft voor 

zyne gisfing, dat de Rivier, thans Rauvee geheeten, 

de Actftnes van ARRIANUS is, BERNOUILLI, Vol. 

F. p. 39, wordt het waarfchynlyk, dat deeze Stad 

niet verre- van Lahore gebouwd was, een der gewigtigfie 

plaatzen in dat gedeelte van Indie, en, in de 

dyeen Ahbery , voor een Stad van zeer hooge oudheid 

opgetekend. Maar RENNELL geeft, myns oor'ieels, 

goede redenen op, om te veronderftellen, dat 

la Jenaub de Acefines der Ouden is.


onderzogt. Met het zelfde oogmerk be 

zag hy, by zyn wederkeeren van Sufa, 

in perfoon, den loop van den Euphraat en 

Tiger, en gaf last tot het wegneemen der 

dammen , dje de oude Monarchen van 

Perfie, daar toe aangezet door een byzon- 

der voorfchrift van hunnen Godsdienst, 'i 

welk hun geboodt met de uiterfle zorgvuf 

digheid zich te wagten voor het befmetter 

van een der Hoofdftoffen, gelegd hadder I 

by de monden deezer Rivieren, om hunnei l 

Onderdaanen den toegang tot den Oceaai 

te beletten (nf). Door de Zeevaart in dee 

ze r • 

Cm") ARRIAN, Lib. Vï. c. 7. STRAB. Lib. XV 

p. 1074. De Godsdienftige zwaarigheden , welke d a 

Per feu maakten om eene reis ter Zee te doen, ware i 

by de Ouden bekend. P L I N I U s verhaalt, van ee 1 

der Magi, door TIRIDATES na Keizer NERO te 1 

Gezant gezonden: Navigare nolwrat quoniam ez 

fpuere in Maria, aliisqtie tnortalium necesfitatibu t 

violare naturam eam, fas non putant. Nat. Hisi 

Lib. XXX. c. 2. Deeze afkeer van de Zee ftrekte 1 

zy zo verre uit, dat, volgens de waarneeming va 1 

een welonderrigten Gefchiedboeker, geen Stad va | 

eenige bedüidenis in hun Ryk aan den Zeekant g< 

bouwd was; AMMIAN. MARCEL. Lib. XXIII. c. ( 

Wy leeren uit Dr. HYDÊ, hoeonmiddelyk deezedenl 

beelden verbonden waren met de Leerftellingen vr rt 

ZOROASTER, Rel. Vet. Pcrf. Cap. VI. In alle c e 

Oorlogen der Perfen met Griekenland, beftonden c d 

vlooten van den Grooten Koning, geheel en al, 11 it 

Schepen verfchaft door de Pheniciers, Syriers, t .e 

vermeesterde Landfchappen van Klein Afia, en < le 

nabygelegene Eilanden. HERODOTUS en DIOD< 

RUS SICULUS vermelden hoe veel ieder Land o 

bragt om de vloot zamen te ftellen van twaalf ho 1'derd 

Schepen, met welke XERXES in Griekenlai 

viel, en onder deeze is 'er geen één aan Perfie t $ 

hoorende. Hier by is het niet ongepast óp te m< 

e- 

D ke 

;f- 

I 

I. 

AFDEE- 

LING.

U 


zer voege te openen, ftelde ALEXANDER 

AFDEE - zich voor , dat de kostbaare Koopwaaren 

LING. van Indie uit de Perfifche Golf zouden ge- 

- voerd worden , in de binnenfte gedeelten 

van zyne Afiatifche Heerfchappyen, terwyl 

dezelve, over de Arabifche Golf, na Alexandrie 

zouden gaan, en van daar verder 

de wereld door. 

Hoe groot en wydftrekkend deeze ontwerpen 

ook mogten weezen , de voorzorgen 

genomen , en de fchikkingen gemaakt om 

ze te volvoeren, waren zo veelvuldig en 

zo goed, dat ALEXANDER reden te over 

hadt , om op een gelukkigen uitflag te 

hoopen. Ten tyde dat de muitzieke geest 

zyner Krygsknegten hem noodzaakte zyne 

Krygsverrigtingen in Indie te ftaaken, hadt 

hy den ouderdom van dertig jaaren nog niet 

bereikt. In dit onderneemvolle tydvak des 

leevens, moest een Vorst, van een zo werkzaamen 

, volftandigen en onvermoeiden 

aart, 

ken, dat, volgens HERODOTUS, wiens gezag onbetwistbaar 

is in dit ftuk, de Vloot onder het bevel 

ftondt van ARIABIGINES, een Zoon van DARIUS, 

die verfcheide Satrapen van hoogen rang onder zyn 

bewind hsdt; Perfen zo wel als Meden dienden als 

Soldaaten aan boord, HEROD. Lib. VII. c. 96. 97, 

Door welke beweegredenen, of op welk gezag, zy aangezet 

werden, in deezer voege te handelen, kan ik 

niet verklaaren. Ter oorzaake van eenige GodsdienlUge 

zwaarigheden, gelyk aan die der Perfen, weigeren 

veelen der Inboorlingen van Indostan , heden 

ten dage, aan boord van een Schip te gaan of ter Zee 

te dienen, en nogthans hebben, in zommige gevallen, 

de Seproys, in dienst der Europifche Mogenheden , 

deeze fchroomvalligheden overwonnen, ;


aart, welhaast middel gevonden hebben, I. 

om een geliefd plan, lang bedoeld, te AFDEEhervatten. 

Indien hy Indie ten tweede L1NG. 

maale hadt aangevallen, zou hy, als de 

eerfte keer, niet in de noodzaaklykheid 

geweest zyn , zich den weg te baanen 

door vyandlyke en onbezogte Gewesten, 

by eiken flap opgehouden door Volken en 

Staramen van Barbaaren, wier naamen 

nooit in Griekfche ooren klonken. Geheel 

Afia van de Stranden der Jonifche Zee, 

tot de oevers van de Hyphafis, was dan 

aan zyne Heerfchappye onderworpen geweest 

; en door die verbaazende uitgeftrektheid 

Lands, hadt hy zulk een aantal 

Steden of verfterkte Plaatzen (/z) gebouwd 

, 

(V) De Heer LE BARON de SAINTE-CROIX 

fchynt, in zyne verftandige en geleerde Critique des 

Historicns d'Alexandre le Grand, p. 96, eenigen 

twyfel te koesteren, ter aanziene van het getal der 

Steden, welke ALEXANDER gezegd wordt gebouwd 

te hebben. PLUTARCHUS,

5* O N D E R Z O E K 

I. bouwd, dat zyne Legers met veiligheid 

AFDEE - hun optocht zouden hebben kunnen voort 

LINO. zetten , terwyl zy een geregelde opvolging 

. van Voorraad-verzamelplaatzen tot leevensonderhoud 

vonden. Ook zou het ALEX 

ANDER niet bezwaarlyk gevallen zyn 

om eene Legermagt te veld te brengen, 

fterk genoeg om een Land, zo uitgeftrekt 

en volkryk als Indie, te vermeesteren. 

Zyne Onderdaanen in 't Oosten, gelyk 

zyne Europifche, in Krygstugt opgèbragt 

hebbende, prikkelde hun gewis de eerzugt 

om hunne Onderwyzers na te volgen en 

te evenaaren: en ALEXANDER ZOU niet 

alleen Volk geworven hebben in de beperkte 

Landfchappen van Macedonië en 

Griekenland, maar in de wydflrekkende 

Ryken van Afia, 't welk, door alle Eeuwen 

heen, met talryke Legerbenden, den 

Aardbodem bedekt en het Menschdom verbaasd 

Schoon de Grieken, bezield met liefde tot de Vryheid 

en vnn hun Vaderland, weigerden zich in het 

Perfisch Ryk neder te zetten, terwyl het onder de 

Heerfchsppy flondt der Perfifche Monarchen, zelfs 

wanneer zy daar toe door het uitzigt op groote voordeden 

werden uitgelokt veranderde, gelyk de Heer 

DE SAINTE-CROIX aanmerkt, dit geheel, toen dat 

Ryk onderworpen was aan de Griekfche Heerfchappy , 

en zy zich daar , niet als Onderdaanen , maar als 

Meesters, konden nederzetten. Beide ALEXANDER, 

en diens Opvolgers betoonden veel oordeels in de 

keuze der plaatzen, waar zy hunne Steden bouwden. 

Seleucia, door SELEUCUS gegrondvest, moest voor 

Alcxandria alleen onderdoen in getal van Inwoonderen 

, Rykdom en aangelegenheid; Mr. G I B- 

BON, Vol. I. p. 250. M. D'ANVILLE, Mem. ie 

Litterat. XXX.


baasd heeft. Warneer hy arm 't hoofd Ti 

van zulk een ontzagiyke magt de Grenzen ^FnEEvan 

Indie bereikt hadr. moge hy die be LtNG. 

treeden hebben in omftandigheden, wyd 

verfchillende van die op zyn eerften Tocht. 

Hy hadt daar een vasten voet, deels door 

de Bezettingen, welke hy liet in de dre 

Steden door hem gebouwd en verfterkt; 

deels door zyn Verbond met TAXILES 

en v o RUS. Deeze twee Indiaanfche 

Vorflen, gewonnen door A L EX AN D E R'S 

menschlievenheid en weldaadigheid, die, 

daar zy deugden waren, in de oude wyze 

van Oorlog voeren zeer zeldzaam ten 

toon gefprèid, een hooger maat van bewondering 

en dankbaarheid verwekten, waren 

getrouw gebleeven in hunne verknogtheid 

san de Macedoniërs. Verfterkt door 

hunne Krygsbenden, en geleid door hun 

onderrigt," zo wel als door eigen ondervinding 

opgedaan in vroegere Veldtochten 

, zou A L E X A N D E R een fchielyken 

voortgang gemaakt hebben in een Land, 

waar elk Invaller, van zyn tyd af tot heden 

toe, gelukkig gedaagd is. 

Maar dit, en alle zyne andere fchirtorende 

ontwerpen, liep op eens ten einde, 

door zynen vroegtydigen dood. Nia deezen 

egter, vielen 'er Gebeurtenisfen voor, 

die de juistheid der even opgegeevene befpiegelingen 

ophelderen en bekragtigen, 

door de treffendfte en voldingendfte blykbaarheid. 

Toen dat groote Ryk, *t welk 't 

verheeven verftard van ALE X A N DE R vereenigd 

en in onderdaanigheid gehouden 

D 3 hadt.

54 


I. hack, niet langer zyn bedwingend opzigt 

AFDEE- gevoelde, werd het gefcheurd, en de on- 

LING. derfcheide Landfchappen werden aanvaard 

door zyne voornaatnfte Bevelhebberen, en 

onder hun verdeeld. Uit eerzugt, nayver 

en perfoonlyke veete, wendden zy welhaast 

de Wapenen tegen elkander: en dewyl 

verfcheide deezer Opperhoofden zeer 

uitftaken in Staat- en Krygskunde , duurde 

de twist lang, en werd met veel kansen 

lot-wisfelingen voortgezet. Te midden 

van deeze veelvuldige fchokken en 

Omwentelingen daar door veroorzaakt, bevondt 

men, dat de maatregels,door ALEX 

ANDER genomen, tot behoudenisfe zyner 

vermeestei ingen, met zo veel fchranderheid 

beraamd waren, dat, naa de eindelyke 

herftelling der ruste, de Macedonifche 

ïleerfchappy gevestigd bleef in elk gedeelte 

van Afia, en geen een Landfchap 

hadc het juk afgefchud. Zelf Indie, hec 

verst afgeleegen Land der vermeesteringen 

van ALEXANDER, bleef gerust onderworpen 

aan PYTHO, den Zoon van 

A G E N o R , en vervolgens aan SELEUCUS, 

die elkander in de beheerfching, over dac 

gedeelte van Afia, opvolgden. Po RUS 

en T A x i L E s weeken , niet tegenflaande 

het overlyden huns Weldoeners, niet af 

van hunne onderwerping aan het Gezag 

der Macedoniëren, en deeden geene pooging 

altoos tot het herkrygen hunner onafhangelykheid. 

Geduurende de hoogloopende gefchillen, 

over Magc en Meesterfchap, onder 

de


$$ O N D E R Z O E K 

bezitten (o). Maar wy kunnen, op zyn 

AFDEg- getuigenis, indien het niet door anderen 

LINO. bevestigd wordt, geenzins afgaan. PLU- 

ÏARCHUS fchynt te beweeren, dat SE 

LEUCUS diep in Indie doordrong; doch 

die agtenswaardige Schryver fteekt meer 

uit in keurige Charactertrekken op te leveren 

, en de gelukkige keuze der omftandigheden, 

die dezelve onderfcheidend 

kenmerken, dan in de keurigheid zyner 

Gefchiedkundige nafpeuringen. PLINIUS, 

wiens gezag meer afdoet, fchynt het als 

zeker aan te merken, dat SELEUCUS met 

zyne Wapenen doordrong in de Landfchappen 

van Indie, door ALEXANDER nooit 

bezogt (p). De plaats, in welke hy 

daar van /preekt, is eenigzins duister; 

doch fchynt in te fluiten, dat SELEU 

CUS opgetrokken was van de Hyphafis 

tot den Hyfudrus, en van daar na Palibothra, 

en verder na den Mond van de 

Ganges. De afftanden van de voornaamfte 

Posten, op deezen Tocht, bedraagen 

£244 Romeinfche Mylen. In deezen zin 

verftaat de Heer BAYER de woorden 

van PLINIUS (q); doch bet komt my 

hoogst onwaarfchynlyk voor, dat de Krygstocht 

van SELEUCUS, na Indie, lang genoeg 

geduurd konne hebben, om tyd te 

CO JUSTIN. Lib. XF. c. 4. 

i ?« 37* 

vin- 

OJ PLIN. Nat. Hist. Lib. VI. c. 17. 

fy) MAYBR, Mist. Rcgni Gracorum Ba&riani.

WEGENS OUD INDIE. S7 

vinden tot verrigtingen van zulk eene uitgeilrektheid. 

Was SELEUCUS zo verre 

in Indie gekomen als de Mond van den 

Ganges, dan zouden de Ouden eene naauwkeuriger 

kennis van dat gedeelte des Lands 

gehad hebben, dan blykt dat zy ooit bezaten 

(>)•] 

Wat hier van ook zyn moge, SELEU 

CUS zou waarfchynlyk veel verder gegaan 

zyn , indien hy zich niet genoodzaakt 

gevonden hadt, het voortzetten van deezen 

loop te eindigen, om zich aan te 

kanten tegen AN TIGONUS, die zich toerustte 

om de Landen, aan SELEUCUS 

onderworpen, aan de fpitze van eene ontzaglyke 

Legermagt aan te tasten. Eer hy 

zyn Optocht na den Euphraat begon, 

floot hy een Verdrag met SANDRACOT- 

T u S ; in gevolge, waarvan die Monarch 

het Koningryk, door hem verkreegen, 

gerust behieldr. Maar de magt en de bezittingen 

der Macedoniër en fchynen ongefchonden 

gebleeven te zyn, geduurende 

de Regecring van SELEUCUS, die twee 

en veertig Jaaren , naa den dood van ALEX 

ANDER, een einde nam. 

Met oogmerk om eene vriendlyke gemeenfchap 

met SANDRACOTTUS aan te 

kweeken, koos SELEUCUS een Bevelhebber, 

M AGAST HEN ES geheeten, die ALEX 

ANDER op den Tocht na Indie vergezeld 

r» Dit is de XI Aantekening van den Heer RQ- 

11R T S O N. 

D 5 

I. 

AFDEE- 

LING.

AFDEE 


I. zeld hebbende, eenige kennis- van het 

LtNG. 

- Land en de Zeden der Inboorelingen bezat 

, en zondt deezen als Afge/ant na Pa- 

. libothra (V). In deeze wydberoemde Hoofdftad 

van de Prafy, aan de oevers van de 

Ganges gelegen, onthieldt zich M A G AS- 

T H E NES verfcheide Jaaren, en was, naar 

allen fchyn, de eerfte Europeaan, die immer 

deeze groote Rivier befchouwde, dezelve 

overtreft alle andere in de Oude 

Wereld, in uitgeftrektheid (7), en is niet 

min uitfteekend van wegens de Vrugtbaarheid 

der Landftreeken, door weike zy 

heenen vloeit. — Deeze Reis van MAGAS- 

T H E N ES , na Palibothra, fchonk den Europeaanen 

kundigheid aan een wyduitgeftrekt 

Land , waarvan zy voorheen niets wisten : 

want A L E X A N D E R toog Zuid - Oostwaards 

niet verder op , dan tot dat gedeelte 

van de Rivier Hydraotes of Rauvee, 

waar de hedendaagfche Stad Lahore ligt, 

en Palibothra, welks ligging ik als eene 

groote hoofdzaak in de Aardrykskunde van 

Oud Indie, met alle aandagt heb nagegaan, 

fchynt 

(V STRASO, Lib. ff. p. 121. &c. ARRIAN. 

Hist. hid. pasfira. 

Qtj RENNELL geeft 'er ons een verheeven 

denkbeeld van, door ons te berigten, „ dat de Gan- 

„• ges , naa dat dezelve voortgefprooten is in een 

„ bergagtig land, waar door zy meer dan acht hon- 

„ derd mylen loopt, Mem. p. 233, onder het ftroo- 

„ men door de vlakten, elf Rivieren ontvangt, van 

„ welke eenige zo groot zyn als de Rhyn, en geene 

,, kleinder dan de Theems , behalven veele andere 

„ van minder beduidenisfe, p. 257.


fchynt my toe dezelfde Stad te weezen met 

de hedendaagfche Stad Allahabad, by den 

zamenloop der twee groote Rivieren Jumma 

en Ganges (v). Naardemaal de weg van 

La- 

00 In het bepaalen der ligging van Palibothra , 

heb ik het gewaagd van den Heer RENNELL te ver» 

fchillen , en dit doe ik met wantrouwen. Volgens 

STRABO was Palibothra gelegen aan de vereeniging 

van de Ganges, met eene andere Rivier, Lib. XF. p. 

1028. A. ARRIANUS is hier over nog uitdruklyker. 

Hij plaatst Palibothra aan de zamenvloeijing van de 

Ganges en de Erranaboas, welke laatfte hy befchryfc 

als kleinder dan de Ganges en de Indus; maar grooter 

dan eenige andere bekende Rivier; Hist. Ind. c. IOJ 

•Deeze berchryving der ligging ftrookt volmaakt met 

die van Allahabacl. P. BOUDIER, aan wiens waarneemingen 

de Aardrykskunde van Indie veel verfchuldigd 

is, zegt-, dat de Jumna, by haare vereeniging 

met de Ganges, hem in grootte niet minder voorkwam 

dan die Rivier; D'ANVILLE Antiq. de Pinde. p. 53 

Allahabad is de naam aan die Stad gegeeven dooi 

den Keizer AKBAR, die 'er een fterk Kafteel oprigtte 

van 't welk wij een fraaije aftekening hebben , uitge 

geeven door Mr. HODGES, NO. IF. of his SeleL 

Fiemvs in India. De oude naam, by welken zy noj 

bekend is onder de Hindoos, is Praeg of Piyag, ei [ 

het volk des Landfchaps wordt Praegi geheeten; ' : 

'welk eene fterke overeenkomst heeft met Prafy, d< 

•oude benaaming des Koningryks waar van Palibothiu [ 

de Hoofdftad was; p. TIEFFENTHALER cte BER 

NOUILLI. Tom. I. p. 223. D'ANVILLE, p. 56 

Allahabad is zulk eene bekende zetel van de Gods 

dienftigheid der Hindoos, dat zy den naam draag 

t 

van de Koning der Godsdienflig vereerde Plaatzen 

D e 

Ayeen Akbery, Vol. I'. p. 35- grond daa r 

„ omheenen, tot de uitgeftrektheid van veertig mylen 

„ wordt voor heiligen Grond gehouden. De Hin 

„ doos gelooven , dat, wanneer iemand te deezer plaai 

„ ze fterft, hy in zyne naastvolgeude wedergeboort 

ontvangen zal wat hij wenscht. Schoon zy leeraf 

„ rei 

I.' 

AFDEE 

1 

LING.

6a O N D E R Z O E K 

T. Lahore na Allahabad door eenige der 

AFDEE . bestbebouwde en ryklle Landfchappen van 

LING. 

In- 

,. ten lat Zelfmoord in 't algemeen door pynigen hier 

„ n: naals zal geftraft worden, merken zy het nog- 

„ thans als verdienstlyk in iemand aan, dat hy zich 

„ te Allahabad doode ; Ayeen Akbery , Vol. III. 

p. 256. P. TIEFFENTHALER. befchryft de onderfcheide 

Voorwerpen van Godsdienftig Eerbetoon 

te Allahabad, die nog met groote eerbiedenisfe bezogt 

worden door een onnoemlyk getal Bedevaartgangeren; 

BERNOUILLI, Tom. % 224. Uit alle 

deeze omftandigheden mogen wy opmerken, dat Allahabad 

eene plaats is van hooge oudheid, en dezelfde 

legging heeft met het oude Palibothra. 

De Heer RENNELL vondt zich bewoogen om 

Palibothra dezelfde ligging te geeven met Patna, 

voornaamüjk om deeze twee redenen. — Vooreerst 

om dat hy verftaan hadt, dat, op of naby de plaats 

waai Patna Iag,oudtyds eene zeer groote Stad geweest 

was , Patelpoot - her of Patalipputra geheeten, 't 

welk zeer gelykt naar den ouden naam Palibothra. 

Schoon er thans geene zamenloop van twee Rivieren 

te Patna is, kreeg hy berigt, dat de vereeniging van 

de Soar.e met de Ganges, thans twee en twintig mylen 

boven Patna, voorheen onder de wallen dier Mad 

ware. De Rivieren in Indie veranderen zomtyds 

derzelver loop op eene zonderlinge wyze , en "hy 

brengt eenige treffende voorbeelden van zulke ftroomverleggingen 

by. —— Maar, eens toegeftaan zynde, 

dat de berigten der Inwoonderen, wegens de verandering 

in den loop der Soane, volkomen nauwkeurig 

waren, twyfel ik wel zeer of het berigt van A R R I A N U S , 

wegens de grootte der Erranaboas toepasfelyk zon 

wezen op die Rivier; zeker zo juist niet als op de 

Jumna. - Ten tweeden, fchynt de Heer RE NNELL 

eenigermaate tot dit befluit bewoogen door den Wegwyzer 

van PLINIUS, of de Tafel der afftanden Van 

Taxila, (het hedendnagfche Attock) tot den mond 

van de Ganges, Nat. Rist. L. II. c. 17. Doch de 

afftanden daar in zyn zo onnaruwkeurig, en , in zommige 

gevallen , zo tastbaar verkeerd, dat niemand 'er 

zich


Indie loopc, rees het denkbeeld van de waar 

de des Lands, naar gelange men het na 

der leerde kennen. Diensvolgens maakte 

't geen MEGASTHENES op zyne Reis 

na Palibothra, en geduurende zyn ver- 

blyf te dier Stede, waarnam, zulk een in 

druk op zyn hart, dat hy zich opgewekt 

vondt om een breed Verhaal van Indie 

uit te geeven; ten einde, by zyne Lands- 

genooten, een diepgaander indruk van de 

aangelegenheid deezes Gewests te wege te 

brengen. Uit zyne Schriften fchynen de 

Ouden meest al hunne kennis, wegens den 

inwendigen Staat van Indie, ontleend te 

hebben; en de vergelyking der drie breed- 

fte Vernaaien deezes Lands, van DIODO 

RUS 

zich met zekerheid op kunne verlasten. Daarvolgem 

is Palibothra vier honderd en vyf en twintig mylet 

beneden den zamenloop van de Jumna en Ganges ge 

i 

legen. De daadlyke afftand egter tusfchen Allahabac* 

en Patna is niet meer dan twee honderd Britfche my 

len. Van een zo groot verfchil kan men geen reder l 

geeven , zonder een grooten misflag in den wegwy 

zer te veronderftellen ; of dat de plaats der zamen 

vloeijing van de Jumna met de Ganges eene veran 

dering ondergaan hebbe. Voor de eerfte deezer ver 

onderftellingen is (in zo verre ik weet) geen geza{ 

uit eenig Handfchrift ontleend , en voor de laatib 

fpreekt geene overlevering. De Heer RENNELL heef t 

de redenen bygebragt, welke hem bewoogen om d 

legplaats van Palibothra met die van Patna voo r 

dezelfde te houden, Mem. p. 49 — 54- Eenige de r 

tegenwerpingen, welke hem gemaakt zouden kunne i 

worden, heeft hy voorzien, en getragt op te losfen 

en , naa alle- wat ik 'er heb bygevoegd, zal het m 

i 

niet verwonderen, indien myne Leezers, in dit Aan V 

rykskundig gefchil, eer tot de zyde van RENNKLI 

dan de myne,overgaan. 

I. 

AFDEE- 

LING.

I. 

AFDEE- 

LING. 

6z O N D E R Z O E K 

RUS SICULUS, STRABO en ARRIANUS, 

toont duidelyk, door de groote gelykheid, 

dat zy de woorden van hem nafchreeven. 

Maar, ongelukkig, was MEGASTHENES 

zo zeer op het wonderbaare gefield, dac 

hy de waarhéden, door hem verhaald, mee 

veele buitenfpoorige vercieringen vermengde. 

Tot hem klimmen de Fabelagtige 

Verteïtingen op, van Menfchen met ooren 

zo lang dat zy 'er zich in konden inwinden, 

van andere met één oog, zonder 

mond, zonder neus, met een langen 

voec en agterwaards gekromde teenen, 

van een Volk drie fpannen hoog, van 

wilde Mannen met hoofden in de gedaante 

van een wigge, van Mieren zo groot als 

Vosfen, die goud opdolven, en veele andere 

even wonderbaare dingen (w). De 

Uittrekzels uic zyn Verhaal , ons door 

STRABO, ARRIANUS en andere Schryvers 

, naagelaaten , fchynen niet geregtigd 

tot eenig geloof, indien zy geen fleun 

krygen door inwendige baarblyklykheid, 

en bevestigd worden door het geheugenis 

van andere oude Schryveren, of zamen- 

[temmen mee de ondervinding van laatere 

Jagen. 

Hec berigt, nogthans, door MEGAS 

THENES gegeeven, van de Afmeetingen 

ïn Aardrykskunde van Indie, is keurig en 

'uist. Zyne befchryving van de Magt en den 

Hykdom der Prafy gelykt volkomen op 

die 

0*0 STRABO, Lib. XX. p. 1032. A. 1037. C.

WEGENS OUD INDIE. 6*3 

die zou hebben kunnen vervaardigd worden, 

van eenige der groote Staaten in het 

hedendaagsch Indostan, vóór de vastflelling 

der Mahomedaanfche of Europifche magt 

in Indie , en ftemt overeen met de befcheiden 

, welke A L E X A N D E R wegens die 

Volk ontvangen hadt. Hy kreeg tyding, dat 

zy gereed ftonden om hem wederftand te 

bieden aan de oevers van de Ganges , met een 

Leger, beltaande uit twintig duizend Ruiters, 

tweemaal honderd duizend voetknegten 

, en twee duizend gewapende wagens (x); 

en MAGASTHENES verhaalt, dat hy gehoor 

hadt by SANDRACOTTUS, op een plaats, 

waar deeze gelegerd was met een Leger van 

vier honderd duizend man (jy). De verbaazende 

grootte, welke hy toefchryft aan Pa' 

libothra, als niet minder dan tien mylen in 

de lengte, en twee mylen in de breedte haaiende 

, omringd door muuren , op welke 

men vyfhonderd en zeventigToorens telde, 

en in dezelve vier en zestig Poorten, zou 

misfehien door de Europeaanen gerekend 

worden onder de wonderen, in welker verhaal 

hy zo veel vermaak fchiep , indien 

zy thans niet wel onderrigt waren van 

de ruime wyze, waar op de Steden in 

Indie gebouwd zyn,en niet met zekerheid 

wisten, dat dit Land, in vroegeren tyde 

zo wel als tegenwoordig, mogt roemen 

op 

(V) DIOD. SICUL. Lib. XVII. p. 232. Q. CURT. 

'Lib. IX. c. 2. 

(y) STRABO, Lib. XV. p. 1035. C. 

I. 

ftFDEE- 

LING.

I. 

AFDEE- 

LING. 


op Steden van nog grooter uitgeftrekt* 

heid (z). 

DitGezantfchap van MEGASTHENES by 

SANDRACO TTUS en een ander van D AI- 

MA cHUs, by diens Zoon en Opvolger 

A L L I T R O C H I D A S , zyn de laatfte verrigtingen 

van de Syrifche Monarchen met 

Indie, waar van wy eenig berigt hebben. 

[Want ik zal niet fpreeken van den 

kortflondige inval in Indie door ANTIO- 

CHUS DEN GROOT EN , omtrent honderd 

negen en zeventig jaaren laater dan die zyns 

Voorzaats SELEUCUS. Wy weeten niets 

meer van deeze Krygsverrigting , dan dat 

de Syrifche Monarch, naa den oorlog dien 

hy voerde tegen de twee aan 't muiten 

llaande Landfchappen Parthia en BaEtria 

geëindigd te hebben, Indie introk, en den 

vrede fluitende met SOPHAGASENUS, een 

Koning des Lands , van hem een aantal 

Olyphanten, en een fomme Gelds, ontving 

(a). ] — En kunnen wy met geene 

zekerheid den tyd bepaalen, of de wyze 

befchryven , waar op de bezittingen der 

Syrifche Vorften in Indie hun ontnomen 

werden, 't Is waarfchynlyk dat zy zich genoodzaakt 

vonden dit Land , korten tyd 

naa den dood van SELEUCUS, te verhaten 

(b~). 

Maar, 

(z) RENNELL, Mem. eg. 50. 

(a) POLYB. Lib, X. p. 597. &c. Lib. XI. p. 

561. Ed. Cafaub. JUSTIN. Lib. XF. c. 4. BAYER, 

Hist. Regn. Greecor. Bactr. p. 69. &c. Dit is da 

XIV Aant. van ROBERTSON. 

(£) JUSTIN. Lib. XF. c. 4.


Maar, fchoon de groote Monarchen van i. 

Syrië, omtrent dit tydperk, deeze Land- AFDEE' 

fchappen in Indie, welke aan hunne Heer LING. 

fchappy onderworpen geweest waren, ver- 

Iooren, onderhielden de Grieken in een 

kleinder Koningryk, zamengefteld ûit eenige 

overblyfzels van ALEX» NDËR'S Ryk, 

nog eene gemeenfchap met Indie, en deeden 

'er zelfs eene vry groote landaanwinning. 

Deeze beftondt 'in het Koningryk 

Bactria , oorfpronglyk toebehoord hebbende 

aan SELEUCUS; doch zynen Zoon, 

of Kleinzoon, ontweldigd, en tot een onafhangelyken 

Staat gemaakt, omtrent negen 

en zestig Jaaren naa den dood van ALEX-* 

ANDER. Wegens dit Koningryk, moeten 

wy ons te vrede houden, met eenige onvolkomene 

aanduidingen, uit de oude 

Schryvers, op te zamelen. Uit deezen 

leeren wy dat de Handel van 't zelve met 

Indie groot was; dat de Vermeesteringen 

der Bactriaanfchc Koningen in dat Land 

uitgebreider waren dan die van A L E X A N 

DER zelve, en in 't byzonder, dat zy 

het bezit herkreegen van de Landftreek 

naby den mond van den Indus , door 

A L E X A N D E R vermeesterd (V). —- Elk 

der zes Vorften, die in Bactria heerschten 

, volvoerden hunne Krygsverrigtingen 

in -Indie met zo veel geluks, dat zy diep 

in 't harte

I. 

AFD2E- 

LING. 


trots op de Overwinningen, welke zy behaald 

hadden, zo wel als op de uitgeiïrekte 

Landpaalen hunner Heerfchappye, namen 

eenigen hunner den weidsklinkenden tycel 

aan van den Grooten Koning; een tytel, die 

de ' Perfifche Monarchen onderfcheidde in 

de dagen' van hun grootflen luister. - Doch 

wy zouden niet geweeten hebben, hoe 

lang dit Koningryk van Bactria beflondt, 

of op welk eene wyze het een einde nam, 

indien de Heer D E GUIGNES de Gefchiedfchryvers 

van China niet te hulp geroepen 

hadt. om het gebrekkige van de Griekfche 

en Romeinfche Schryvers aan te vullen. 

Door deezen worden -wy onderrigt, dat, 

omtrent' honderd en zes en twintig jaaren 

vóór der Christenen Jaartelling, een 

magtige hoop Tartaaren uit hun Land op 

de grenzen van China verfcheen, en genoodzaakt 

Westwaards te gaan door den 

aandrang van een talryker lichaam, 't geen 

agter hun kwam, de Jaxartes overtoog, 

en als "een ortwederftaanbaare watervloed, 

in Bactria flortte dat Koningryk overweldigde, 

en een einde maakte aan de 

Heerfchappy der Grieken te dier plaatze 

CV), naa> dat dezelve omtrent honderd 

en dertig jaarea gellaan hadt. [Dan eene 

Gebeurtenis, terloops door STRABO verhaald, 

en die de nafpeurende vlyt van 

den Heer DE GUIGNES ontglipt is. Hemt 

wonderwel overeen met het verhaal der 

Chi- 

(d) Mem. de Litir.at. Tom. XXV. p. 17. &c.

WEGÉNS OUD INDIE. 67 

Chineefche Schryveren, en bekragtigt het 

zelve. De Grieken, fchryft hy, werden 

van Bactria beroofd , door Stammen of 

Horden van Scythifche Nomaden , die te 

voorfchyn kwamen uit het Land over de 

Jaxartes ; en bekend zyn onder de naamen 

van Afy, Pafiani, Tachari en Sacarauli 

(e). De Nomaden by de Ouden waren 

Volken, die, gelyk de Tartaar en, geheel, 

of althans grootendeels , als Veehoeders 

leefden, zonder zich met den Landbouw 

op te houden (ƒ)]• 

Zints deezen tyd, tot het afloopen der 

Vyftiende Eeuw, wanneer de Portugeefen, 

de Kaap der Goede Hoope omzeilende, eene 

nieuwe Gemeenfchap met het Oosten 

openden, en hunne overwinnende wapenen 

in elk gedeelte van Indie voerden, verkreeg 

geene Mogenheid, in Europa, daar eenigen 

Landëigendom, of oefende 'er eenige 

Heerfchappy. Geduurende dit Tydperk van 

meer dan zestien honderd jaaren, fchynen 

alle ontwerpen, om vermeesteringen in 

Indie te maaken, geheel geflaapen te hebben 

, én geen Volk onderflondt iets meer 

dan het onderhouden van Handelgemeenfchap 

met dat van rykdom overvloeiend 

Land. 

In Egypte werd de Zetel van die Handelgemeenfchap 

gevestigd, en wy kunnen 

niet, zonder ons te verwonderen, ontdekken, 

("O STRABO, Lib. XI. p. 779. A. 

Cf) Dit is de XV Aantekening van ROBERTS ON. 

E a 

ï. 

AFDEÉ- 

LING.


I. ken, hoe fchielyk en hoe geregeld de 

AFDEE- Handel met het Oosten gedreeven werd, 

LING. door dat Kanaal, waar door de fchranderheid 

van ALEXANDER beftemd hadt, 

dat dezelve zou vloeijen. PTOLEMEUS, 

de Zoon van LAGUS, plaatfle, zo ras 

hy bezit genomen hadt van Egypte, den 

Zetel des Ryksbewinds te Alexandria, 

Door eenige gezagbetooningen, en veele 

weldaadige fchikkingen, doch voornaamlyk 

door den roem zyner zagte en billyke 

Regeering, trok hy zulk eene menigte van 

Inwoonderen na deeze geliefde verblyfplaats, 

dat dezelve welhaast in een volkry. 

ke en welvaarende Stad veranderde. Vermids 

PTOLEMEUS het vertrouwen van 

ALEXANDER volkomener verdiend en bezeten 

hadt, dan iemand zyner Krygsbevelhebberen, 

wist hy zeer wel, dat het hoofdoogmerk 

van dien Vorst, in het grondvesten 

van Alexandria, geweest was, zich te 

verzekeren van de Handelvoordeelen met 

Indie. Eene lange en voorfpoedige Regeering 

begunftigde de volvoering van dac 

oogmerk; en, fchoon de oude Schryvers 

ons niet in Haat Hellen om de Happen na 

te gaan, die de eerfte PTOLEMEUS deedt 

om 't zelve te volbrengen, hebben wy een 

doorflaand blyk van zyne buitengemeene 

agtgeeving op de zaaken der Zeevaart, dewyl 

hy een lichtende Baak oprigtte op 

het Eiland Paros, aan den mond der Haven 

van Alexandria (g): een Werkftuk 

Cg} STRABO, Lib. WIL p. 1140. C. 

zo


zo heerlyk uitgevoerd, dat men het onder 

de zeven Wereldwonderen telde. 

Wat de fchikkingen op den Koophandel 

van zyn Zoon P T O L E M E U S PHI- 

L A D E L P H U S betreft, hebben wy volkomener 

narigten. Om den Handel op Indie, 

(die in Tyrus, deszelfs oude Stapelplaats, 

begon te herleeven (^) ) in Alexandria 

te doen zamenloopen, begon hy 

een Kanaal te vervaardigen, honderd Cubiten 

breed, en dertig Cubiten diep, tusfchen 

Arfinoe aan de Roode Zee, niet 

verre van daar het tegenwoordige Suez 

ligt, en de Pelu/iac, of Oostlykften Arm 

des Nyls, door middel van welk Kanaal, 

de Voortbrengzels van Indie, geheel te 

water , na die Hoofdftad zouden hebben 

kunnen vervoerd worden. Maar'tzydat, 

om reden van zeker gevreesd gevaar wegens 

het voltooijen, dit werk nooit ten einde 

gebragt werd; of dat men dit Kanaal, 

van wegen de langzaame en gevaarlyke 

vaart aan het Noordeinde van de Roode 

Zee, van te weinig gebruik vondt, PTO 

L E M E U S bouwde, om de gemeenfchap 

met Indie gemaklyker te maaken, eene 

Stad aan den Westlyken oever dier Zee, 

bykans onder den Keerkring, aan welke 

hy den naam van Berenice gaf (/). Deeze 

nieuwe Stad werd weldra de Stapelplaats 

des Indijchen Handels. 

(h) STRABO, Lib. XFI. p. 1080. A. 

[Naar- 

(7) STRABO, Lib. XFII. p. 1156. D. PLIJS. 

Nat. Hifi. Lib. FI. c. 29. 

E 3 

I. 

AFDEE- 

LING.

?o O N D E R Z O E K 

I [Naardemaal de afltand van Arfinoe ,iham 

AFDEE- Suez, van den Nyl veel kleinder was, 

LING. dan die tusfchen Berenice en Coptos, 

konden, langs deezen weg, alle de Koopwaaren, 

in de Arabifche Golf gebragt, zeer 

fpoedig en onkostbaarst in Egypte gevoerd 

worden. Maar de vaart op de Arabifche 

Golf, die, zélfs in den tegenwoordigen gevorderden 

fbat der Zeevaardye, langzaam 

toegaat en bezwaarlyk valt, werd, in ouden 

tyde, door de Vulken daar rondsom woonende, 

zu hoogstgevaarlyk gerekend, dat 

zulks hun bewoog om zodanige Benaamingen 

te geeven aan verfcheide Uithoeken,. 

Baayen en Havens als een treffend denkbeeld 

opleveren van den indruk, die de 

vrees deezes gevaars op hunne verbeelding 

gemaakt hadt. Den ingang van de Golf 

noemden zy Babelmandeb, zo veel als de 

Voort der droefenisfe; aan eene Haven , 

: liet verre van den ingang verwyderd, gazen 

zy den naam van Mete, dat is Bood. 

] ïene Uthoek, digrdaarby, werd door hun 

< ïardefan, dat is, de Kaap der Begraaenisje, 

geheeten. Andere benaamingen, die 

i 

< 

>p 't zelfde uitkomen, worden vermeld 

( loor den Schryver, aan wien ik deeze onlerrigting 

verfchuldigd bén (k). h Is, 

lerhalven , niet te verwonderen , dat de 

{ apel van den Indiaanfchen Handel van het 

l 

foord-einde der Arabifche Golf verlegd, 

wierd" 

(k) BRUCE'S Traveh, Vol. I. p. 442. &c. Zie 

d t gedeelte vertaald in de N. AÏgcm. Vadert. Let- 

n roef en. V. D. II. St. bl. 501. enz. VERT.


wierd naa Berenice; dewyl deeze verplaat- I. 

zing een gevaariyke vaart zeer opkortte. . \FDEE- 

Dit fchynt de hoofdreden geweest te zyn, LING. 

die PTOLEMEUS bewoog, om de Haven 

van Gemeenfchap met Indie te Berenice 

te plaatzen \ naardemaal 'er andere 

Havens aan de Arabifche Golf waven, veel 

nader dan deeze aan den Nyl. 

In een laater tydperk, naa-de verdelging 

van Coptos, door Keizer BIOCLETIANÜS, 

onderrigc ons ABULFEDA (/), dat de 

Indifche Koopwaaren van de Roode Zee 

naa den Nyl gebragt wierden , laogs den 

kortflen weg, te. weeten, van Cosfier, 

waarfchynlyk de Philoteras Portas van 

PTOLEM EU s, na .Cous, de Ficus Appollonis, 

eene reis van vier dagen. Het zelfde 

berigt van den afftand werdt door de 

Inboorlingen aan Dr. POCOCKE opge- 

I n 

geeven (»;)• gevolge hiervan, veranderde 

Cous ,. van een klein Dorp in eene Stad 

in Opper Egypte, in grootte het naastkomende 

aan Fostat, of Oud Cairo.- — Laater 

werd, uit oorzaaken, welke ik niet kan 

verklaaren, de Handel van de Roode Zee 

over Cos fier verplaatst na Kene, verder de 

Rivier af dan Cous («)• Hedendaags 

worden alle de voortbrengzels van Indie in 

Egypte gevoerd ter Zee van Gidda na 

(/) ABULFEDA, Defcript. Egypt. Ed. Michae- 

lis, p. 77- • 

(m) POCOCKE, Travels,.No\: I. p. 87. 

\n) ABULFEDA, p. 13-77- D'ANVILLE, Egyp 

te, p. 106-200, 

E 4 -

I. 

AFDEE 

LING 


SWz, en dan op Kameelen na Cairo gebragt 

, of over land mede genomen door 

de Caravane - wederkeerende van de Bedevaard 

na 3'Jecca (o). Dit is, zo verre ik het 

aeb kunnen nagaan, een volledig berigt, 

/an alle de onderfcheide wegen, langs welke 

alle de Voortbrengzels van het Oosten 

ia den Nyl gebragt zyn , zints de eerfte 

apening van die Gemeenfchap (p)]. 

Van Berenice werden de Goederen te 

] and gebragt na Coptos, eene Stad drie 

] iryien van den Nyl gelegen; doch welke 

l remeenfchap met die Rivier door een vaar 

1 baar Canaal, van 't welk nog eenige ovei- 

1 )lyfzels voor handen zyn (V). en voeren 

( lan den ltroom af na Alexandria. De 

0) NIEBUHR, Voyage. Tom. I. p. 224., VOL- 

| IEY, Tom. I. p. 188. 

(p 't Is zonderling, dat p. SICARD. Mem. des 

j Wcsfions dans le Levant, Tom. II. p. 157, en eeni- 

t e andere agtenswaardige Schryvers, veronderftellen, 

c at Cosiier het Berenice zy, aangelegd door PTOLEs 

11 us, fchoon pTo 1 EMEÜS de breedte fielt op 23 

& 

c 

\ 

€ 

j 

d 

g 

ri 

'< 

•V' 

Is 

0 

, 

o', en STRABO de ligging opgeeft als ten naastenby 

nder dezelfde Parallel met die van Syéiiè. Lib. II. 

. 195. D. Ingevolge van dien misflag, heeft men de 

ierekening des afftands, tusfehen Berenice en Coptos, 

p twee honderd en acht en vyftig mylen voor vereerd 

gehouden;POCOCKE, p. 87. Maar,devvyl PLT- 

1 u s niet alleen den geheelen afltahd opgeeft ; maar 

e onderfcheide posten op den weg noemt, en het 

etal der Mylen tusfehen elk meldt, en den Wegwyzer 

an ANTONINUS volkomen met de opgave van pLI. 

IUS overeenflemt, D'ANVII.LE,Egypte, p. 21, is 

r geen- reden altoos, om de naau'wkeurigheid daar 

m ir) twyfel te trekken. Dit, met het ingeflootene, 

de XVI Aantekening van HOBERTSON, 

(q) D'ANVILLE, Mem. de P Egypte, p. 21. 

af-


afïtand tusfehen Berenice en Coptos was, 

volgens PLINIUS, twee honderd en acht AI 

'DEEen 

vyftig Romeinfche mylen (r),ende weg i 

ING. 

liep door de VVoestyn van Thebais , by- - 

kans geheel van water verftooken. Maar 

de aandagt eens magtigen Monarchs voorzag 

in het vervullen deezer behoefte, door 

het laaten opzoeken van waterwellen, en 

waar men deeze aantrof deedt hy Herbergen 

, of, om meer in den Oosterfchen ftyl te 

fpreeken, Caravanferas bouwen , tot gemak 

en verfrisfmg der Reizigeren (s). Langs 

deezen weg bleef de Gemeer fchap tusfehen 

het Oosten en Westen twee honderd en 

vyftig jaaren aanhouden, zo lang Egypte 

een onaf hangelyk Koningryk was. 

De Schepen , na Indie beilemd, vertrokken 

van Berenice , en , volgens de oude 

wyze van Scheepvaart, langs de Arabifche 

kust vaarende, na het voorgebergte Syagrus, 

(thans Kaap Rafalgatef) hielden zy 

koers langs den Perfifchen oever , of rechtftreeks 

mPattala, (nu Tatta,) boven aan 

de Neder Delta van den Indus, of eenige 

andere Marktplaats aan de Wesrkust van Indie. 

Tot dat gedeelte van Indie, door ALEX 

ANDER bezogt en te onder gebragt, fchynt 

de Handel onder de befcherming der Egyptifche 

Koningen een geruimen tyd bepaald 

gebleeven. Naderhand volgde men een 

gemaklyker koers, en de Schepen zeilden 

van Kaap Rafalgate rechtftreeks na Zize- 

(r) Zie de Aantekening («) hier boven. 

(V) STT.ABO, Lib. 'WIL 1157. D. 1169. 

E 5 

'rus. 

%


I. rus. Dit was , volgens den Heer D E 

AFDEE- 

LING. 

MONTESQUIEU het Koningryk van Sigertis, 

aan de Zeekust, niet verre van den 

mond van den Indus, vermeesterd door 

de Griekfche Monarchen van Bactria (f) ; 

volgens den Heer RENNELL was het eene 

Haven aan het Noordlyk gedeelte van de 

Malabarfche Kust (u). Oude Schryvers 

hebben ons zodanige naarigten niet naagelaaten, 

als ons in iTaat Hellen om mee 

zekerheid uitfpraak te doen , welk van 

deeze twee tegenovergeiielde gevoelens 

den meesten grond heeft. Ook kunnen 

wy met geene naauwkeurigheid aanwyzen 

, welke de andere Havens in Indie 

waren, door de Kooplieden van Berenice 

bezogt, toen die Handel eerst geopend 

werd. Dewyl zy Schepen, die weinig 

laadden, gebruikten, en befchroomd de 

kust langs kroopen, is het waarfchynlyk, 

dat hunne Reistochten binnen zeer enge 

perken omfchreeven waren , en dat men, 

onder de PTOLEMEUSSEN, geene groote 

vorderingen maakte in de ontdekking van 

Indie. [De Egyptenaar•$. ftrekten, naar hec 

denkbeeld van RENNELL, onder de PTO 

LEMEUSSEN, de Vaart uit tot het uiterfte 

punt van hec vaste Land van Indie, en 

zeilden zelfs de Ganges op tot Palibothra 

(tegenwoordig Patna) (y). Maar was 

(/) üEfprit des Loix, Lib. XXL c. 7. 

(w) RENNELL, Introd. p. XXXVII. 

OJ RE-NNELL, Introd. p. XXXVI. 

het


het de gewoonte geweest de Ganges zo 

verre op te zeilen, dan moesten de binnenfte 

gedeelten van Indie aan de Ouden 

veel beter bekend geweest zyn, dan 

ze ooit waren; en-zy zouden niet aangehouden 

hebben met hunne berigten, desaangaande 

j van MEGASTHENES alleen 

te ontleenen. STRABO beginc zyne befchryving 

van Indie op eene zeer merkwaardige 

wyze. Hy verzoekt zyne Leezers 

met toegeevenheid het verhaal te 

ontvangen, 't welk hy daarvan oplevert; 

dewyl het een zeer verafgelegen Land betrof, 

en door weinige perfoonen bezogt 

was ; van deeze weinigen, veelen flegts 

een klein gedeelte des Lands gezien hebbende, 

verhaalden zy dingen van hooreri 

zeggen, of, ten besten genomen, wat zy 

in haast opgemerkt hadden, terwyl zy 'er 

doortrokken in Krygsdienst of op Reis (»• 

Hy merkt op, dat weinigen der Handelaaren 

van de Arabifche Golf ook de Ganoes 

bereikten (V). Hy beweert dat de Ganges 

door één mond in Zee uitloopt (j); 

eene dwaaling tot welke hy niet zou hebben 

kunnen vervallen, indien het bevaaren 

dier Riviere, ten zynen tyde, algemeen in 

gebruik geweest was. 't h waar, STRABO' 

fpreekt van het opvaaren van de Ganges; 

doch flegts in Yvoorbygaan, en op eene 

... i • -en- 

(V) STRABO, Lib. XF. p. 1005. B. 

(x~) Ibid. p. 1006. C. 

(j) Ibid. p. 1011. C. 

I. 

AFDEE 

LING.

I. 

AFDEE- 

LING. 


enkele plaats f»: terwyl, indien zulk eene 

groote binnenlandfche Reis, door een digcbevolkt 

en ryk Gewest, gebruikJyk geweest 

, of zelfs maar ooit verrigt, ware, 

door de Romeinfche, Griekfche, of Egyptifche, 

Handelaaren, deeze eene byzondere 

befchryving zou verdiend hebben; hier 

van hadden PLINIUS en andere Schryvers 

moeten gewaagen: dewyl niets daar 

aan gelyk zich opdeedc in de Scheepvaart 

onder de Ouden. Door ARRIANUS, (of 

wie anders de Schryver moge weezen van 

de Periplus Mar is Erythrtei,) wordt opgemerkt 

, dat, vóór de ontdekking van een 

nieuwen weg na Indie, waarvan wy vervolgens 

zuilen moeten fpreeken, de Koophandel 

op dat Gewest gedreeven werd 

met kleine vaartuigen, die elke Baay in- en 

omzeilden (a). Schepen van zo ligt een 

maakzel , en die deeze wyze van zeilen 

volgden , waren zeer ongefchikt tot eene 

Reize van zulk eenen afïïand als het omvaaren 

van de Kaap Comorin, en de Baay 

van Bengale, na Patna. 't Is niet van 

waarfchynlykheid vervreemd, dat de Kooplieden 

, van welken STRABO gewaagt, 

als de Ganges bereikt hebbende, derwaards 

te land reisden, of uit de Landen by den 

Mond van den Indus, of van eenig gedeelte 

der Malabarfche Kust , en dat de 

Scheepvaart op de Ganges, van welke hy 

in 


in 'c voorbygaan fpreekc, verrigt wierd I, 

door Inboorelingen, in Schepen des Lands. iFDEE- 

Dit denkbeeld krygc eenige fterkte uit LING. 

diens Schryvers aanmerkingen op hec 

flegce maakzel der Schepen, die in dac 

gedeelte van den Indifchen Oceaan voeren. 

Uic de befchryving blykt, dat hec 

Vaartuigen van dat Gewest waren 

De Handel ter Zee, tusfehen hec Oosten 

en Westen, dien Egypte langen tyd 

alleen genoot, verfchafte dac Ryk die 

groote maate van Rykdom en Magc, waar 

door 'c zelve zo zeer uitftak. Wy, die 

heden ten dage kennis draagen van de 

waakzaame en rustlooze werkzaamheid , 

door Mededinging in den Handel veroorzaakt, 

zullen naauwlyks, in de oude Gefchiedenis 

, eene omftandigheid aantreffen , 

die ons meer bevreemdt, dan dat men den 

Souverainen van Egypte toeftondt, deezen 

ryke winst geevenden Handel te dryven, 

zonder na dezelve te dingen, of eenige 

pooging aan te wenden om denzelven hun 

afhandig te maaken: inzonderheid, daar de 

magtige Monarchen van Syrië eene gemeenfchap 

met dezelfde gedeelten van 

Indie onderhouden hebben, door een korter 

en veiliger vaart. 

Verfcheide beweegredenen fchynen hun 

overgehaald te hebben, om, zo bedaard 

alle de in 't oogloopende voordeden van 

den Handel te laaten vaaren. De Konin- 

(b) STRABO. Lib. XF. p. 1012. C. Dit is de 

XVII Aantekeningvan ROBEUTSON.

i. 

AFDEE 

E1NG. 

;8 O N D E R Z O E K 

ningen van Egypte hadden, een oplettend 

• oog op den Mandei vestigende, een flerke 

Vloot toegerust, die hun zulk eene beflisfende 

overmagt ter Zee bezorgde, dat 

zy gemaklyk eiken Mededinger, in den 

Handel, zouden hebben kunnen verpletten. 

Geen HandeJgeraeenfchap fchynt'er ooit, 

ter Zee, gedreeven te zyn tuslchen Perfie 

en Indie. De Perfen • hadden zulk een 

onoverkomelyken afkeer van de Zee, of 

fchroomden dermaate voor vreemden inval, 

dat hunne Monarchen, ("gelyk wy 

reeds hebben opgemerkt,) de Vaart der 

groote Rivieren, die toegang tot de binhenfïe 

i deelen des Lands verleenden , door 

Kunstwerken van Dammen flopten. Dewyl, 

egter , hunne Onderdaanen , niet minder 

dan andere Volken, rondsom hun, de dierbaare 

Voortbrengzels en fraai gewerkte 

Stoffen, van Indie,. wenschten te bezitten, 

werden deeze na alle deelen hunner wydilrekkende 

Heerfchappye, te land, aangevoerd. 

De Koopwaaren, gefchikt om 

de Noordlykfle Deelen te geryven, bragt 

men op Kameelen, van de oevers van den 

Indus tot die van den Oxus, en, dien 

Stroom af, na de Caspifche Zee, en verdeelde 

ze, deels te Jand, deels langs vaarbaare 

Rivieren, door verfcheide Landenj 

aan den eenen kant bepaald door de Caspifche, 

en aan den anderen door de Euxinifche, 

Zee (c). De Indifche Waaren voor 

de 

O) STRABO, Lib. XII. p. 776. D. PLIN^ Nat. 

Hifi. Lib. VI. c. 17.

W E G E N S OUD INDIE. 79 

dé Züidlyke, meer landwaards in gelege 

ne Landfchappen beftemd, gingen te land, 

van de Caspifche Havens na eenige der 

groote Rivieren, die ze door elk deel des 

Lands verfpreidden. Dit was de oude 

-wyze van Gemeenfchap met Indie, zo 

lang het Perfisch Ryk geregeerd werd door 

gebooren Perfifche Vorlten; en men heefc, 

in alle Eeuwen, opgemerkt, dat, wanneer 

Koophandel van eenigen tak zeker Ka 

naal genomen heeft, fchoon het noch hec 

gefchiktile, noch het gemaklykfte, is, het 

langen tyd, en groote poogingen, ver- 

eischt, om 'er eene andere rigting aan 

te geeven Cd). 

& 

By 

fiS De verkeerde begrippen van veele kundige 

Schryvers der Oudheid, ten aanziene van de Caspifche 

Zee, fchoon te over bekend aan elk Geleerden , 

zyn zo opmerkelyk, en leveren een zo treffend blyk 

Op van de onvolkomenheid hunner Aardrykskunde, 

dat een eenigzins uitvoeriger berigt, daar van, niet alleen 

aangenaam zal weezen, voor eenige myner Leezeren; 

maar het is, daar ik de. onderfcheide wegen 

poog aan te wyzen, langs welken de Goederen, uit hec 

Óósten, na de Europifche Volken gebragt werden, 

noodig in eenig verflag te treeden, wegens hunne onderfcheidene 

gevoelens,, ten'dien .opzigre. — I. Volgens 

STRABO,'is de Caspifche Zee eene Baay, die 

gemeenfchap heeft met den Noorder Oceaan , uit welke 

dezelve eerst voortkomt als een naauwe Straat, en 

zich dan toe een Zee uitlirekt, ter breedte van vyfhonderd 

Stadiën, Lib. XI. p. 773. A. Met thcra ftbmt 

PÖMHONIUS MELA overeen, en hy befchryft de 

Straat, door welke de Caspifche Zee met den Oceaan 

.verbonden is, als Van een verbazende lengte, en 

zo nrauw, dat dezelve het voorkSirren hr.dt.van eene 

Rivier, Lib. UI. c, 5... PLINT trij geeft 'er eene 

dergelykè b^fchryving van, Nat. Hifi. Lib. FL c. 13. 

I. 

AFDEE- 

LING.

t 

AFDEE- 

LING. 


Ten tyde van JUSTINIANUS , was dit gevoelen 

, betreffende de Gemeenfchap van de Caspifche 

Zee met den Oceaan, nog het heerfchende, Cosm. 

Indicopl. Topog. Chrift. Lib. II. p. 138. C. II. 

Eenige vroege Schryvers hebben, door eene nog zonderlinger 

misvatting, veronderfteld, dat de Caspifche 

Zee verbonden was aan de Euxinifche. QUINTUS 

CURTIUS, wiens onkunde in de Aardryksbefchryving 

'Herwegen doorfleekt, heeft deeze dwaaling omhelsd, 

Lib. VII c. 7. Hl. ARRIANUS, fchoon een 

ceel oordeelkundiger Schryver, en die door eenigen 

:yd ver'olyfs in het Rosneinfchc'Wmgewest Cappadocia, 

waarover hy Landvoogd was , naauwkeuriger kund- 

"chap zou hebben kunnen opdoen, verklaart ergens, 

iat de oorfprong van de Caspifche Zee nog onbetend 

is, en twyfelt of dezelve gemeenfchap heeft met 

i le Euxinifche, of met den grooten Oost er Oceaan, 

lie Indie omringt, Lib. Vit. c. 16. Op eene andere 

: jlaats beweert hy, dat 'er eene gemeenfchap was tus- 

( chen de Caspifche Zee en den Ooster Oceaan, Lib. 

v 

. c. 26. Deeze dwaalingen komen te vreemder voor, 

< laar HERODOTUS", bykans vyfhonderd Jaaren vóór 

TRABO, eene juiste befchryving van de Caspifche 

*eè gegeeven, en vermeld, hadt: „De Caspifche Zee 

9 , is eene Zee op zichzelve, met geene andere ver- 

, bonden. De lengte is zo groot, dat een Roeifchip 

9 , dezelve in vyftien dagen kan afzeilen, en acht da- 

9 , gen noodig heeft, om dezelve, daar ze wydst is, 

, over te vaaren", Lib. I. c 203. ARISTOTELES 

ï eeft 'er dezelfde befchryving van, en beweert, met 

2 yne gewoone naauwkeurigheid, dat dezelve een 

C ',root Miir, geen Zee, moest geheeten worden, 

l icteorolog, Lib. II. DIODORUS SICULUS is met 

li em van 't zelfde begrip, Vol II. Lib. XVIII. p. 

2 61. Geen van deeze Schryvers bepaalt, of de groot- 

11 e lengte van de Caspifche Zee, van het Noorden na 

h at Westen, of van hec Zuiden na het Noorden, liep. 

li 1 de oude Kaarten, die de Aardrykskunde van PTO- 

EMEUS ophelderen, is dezelve afgetekend, als van 

t 

By alle deeze redenen, die de Vorften 

van Egypten in het ongefloord bezit lieten 

bly- 

hét

WEdENs OUD INDIE. 8i 

blyven van den Handel ter Zee op Indie, 

mag nog eene andere gevoegd worden. . 

Veelen der Ouden geloofden , door eene 

dwaaling in de Aardrykskunde , in welke . 

zy, hoe onverantwoordelyk ook, bleeven, 

ondanks de herhaalde gelegenheden om 

naauwkeuriger berigt te krygen , dat de 

Caspifche Zee een tak was van den Groeten 

Noorder Oceaan, en de Koningen van 

Syrië mogten hoopen langs dien weg eene 

gemeenfchap te zullen openen met Europa, 

het Oosten na het Westen (trekkende. In laater'en 

tyde, ontving men in Europa het eerfte berigt ^ 

wegens de waare gedaante der Caspifche Zee, van 

AMTHONY JENKINSON, een Engelsch Koopman 

die met een Caravane, uit Rusland, langs, een groot 

gedeelte van die Zeekust reisde, in den Jaare 1558; 

HACLUYT, Colli tl. Vol. I. p. 334- 

D e 

nauwkeu 

righeid van JENKINSON'S befchtyving werd bevestigd 

door eene daadlyke opneeming dier Zee, op last 

van Czaar PETER DEN OROOTEN; in't Jaar 1718; 

en het gaat thans zeker, niet. alleen dat de Caspifche, 

Zee geene gemeenfclrp heeft met eenige andere Zee; 

maar dat derzelver lengte ,Noord- en Zuidwaards,, veel 

grooter is dan de grootfte wydte van het Oosten na 

het Westen. Uit dit verflag, nogthans, leeren wy, hoe 

ongegrond de denkbeelden, daaromtrent in't algemeen 

aangenomen, aanleiding gaven tot verfcheide wilde 

ontwerpen, om de Indifche Goederen na Europa te 

voeren , door middel van de veronderflelde gemeenfchap 

met de Euxinifche Zee, of met den SSoorder 

Oceaan. Het is een bykomend bewys der aandagt 

van ALEXANDER DEN GROOTEN, op alles wat 

cle verbetering des Koophandels betrof, dat hy, weinig 

tyds vóór zynen dood, last gaf tot het uitrusten 1 

eener Vloote na de Caspifche Zee, om dezelve te onderzoeken 

, en te ontdekken, of dezelve gemeenfchap' 

Ëacft, of met de Euxinifche Zee, of met den Indifchen 

Oceaan; ARRIAN. Lib, VIL c. 16. 

F 

U 

\FDEE«* 

LING.


L pa , en de kostbaare voortbrengzels van 

AFDEE . hec Oosten door 't zelve te verfpreiden, 

LING. zonder in te dringen in die Zeeën , op 

- welke de Egyptifche Monarchen zich feheenen 

te verbeelden een uitfluitend regt te 

hebben. Dit denkbeeld was vroegtydig ge» 

vormd door de Grieken, toen zy meester 

van Afia werden. SELEUCUS NICATOR, 

de eerrte en fchranderfte der Syrifche Koningen, 

hadt, ten tyde dac hy vermoord 

werd, een denkbeeld gevormd om de Caspifche 

en Euxinifche Zeeën te vereenigen door 

een Kanaal (Y), en hadt dit kunnen volvoerd 

worden, zouden zyne Onderdaanen, 

beha!ven de uitbreiding huns Handels in 

Europa, alle de Landfchappen in het Noorden 

van Afia, aan de Kust van de Euxinifche 

Zee, zo wel als veele die Oostwaards 

van de Caspifche Zee liggen, mee de voortbrengzelen 

van Indie hebben kunnen voorzien. 

Naardemaal deeze Landen , fchoon 

thans fchaars bewoond door een elendig 

gedacht van Menfchen, verftooken van vlytpetoon 

en rykdom , in oude tyden zeer 

volkryk waren, en vol groote vermogende 

Steden, moest dit aangezien worden voor 

een tak van Koophandel van zulk eene 

grootte en waardye , dat de verzekering 

daarvan een voorwerp was de aandagt des 

mastigen Monarchs waardig. 

Maar, terwyl de Monarchen van Egypte 

en Syrië, met vuurigrn ernst en navver, arbeidden 

om hunne Onderdaanen te verzekeren 

(V)' p 

LiN, Na 

*< Hb. VI. c. ii.

WEGENS OÜD I N D I E . 83 

ren van alle de voordeden des Indifchen 

Handels, rees 'er in 'c Westen eene Magt 

op, verderflyk voor beiden. De Romeinen, 

door de kragt hunner Krygsïnfrellingen en 

de wysheid huns Staatkundigen gedrags , 

zich meester gemaakt hebbende van geheel 

Italië en Sicilië, deeden welhaast het mededingend 

Gemeenebest Carthago bukken, 

onderwierpen Macedonië en Griekenland', 

ftrekten hunne heerfchappy uit over Syrië, 

en wendden, ten laatften, hunne zegepraalende 

wapenen tegen Egypte; hec eenig 

overgebleevene Koningryk van die de Opvolgers 

van ALEXANDER DEN GROOTEN 

geftigt hadden. — Naa eene reeks gebeurtenissen 

, niet tot het beftek deezes Onderzoeks 

behoorende , werd Egypte aan het 

Romeinfche Ryk gehegt, en in de gedaante A.c.30. 

van een Wingewest hervormd, door AU 

GUSTUS. — Bewust van het groot aanbelang 

deezes Lands , behieldt hy , met die 

vooruitziende fchranderheid , welke zyn 

Character zo by uitflek kenmerkte, 't zelve 

niet alleen als een der Wingewesten onmiddelyk 

aan 't Keizerlyk gezag onderworpen 

; maar voorzag, door veele middelen, 

elk eenigzins geoefenden ten overvloede 

bekend, in de verzekering van 't zelve. 

Deeze buitengewoone voorzorg fchynt niet 

alleen daar uit gebooren te zyn , dat hy 

Egypte aanzag als een der voornaamlte 

Graanfchuuren, van welke de Hoofdflad, 

ten aanziene van de leevensbehoeften afhing 

; maar ook als de Zetel van dien ryken 

Handel, welke de Oude Egyptifché 

F 2 IVlö- 

I. 

AFDÏ5E- 

LING. 

AC. é$i

I. 

AFDEE 

LT. NG. 

84 ONDERZ. WEGENS O. L 

Monarchen in fïaat gefield hadt om zo 

grooten rykdom te verzamelen, dat dezelve 

de bewondering en nyd van andere Vorflen 

opwekten,en, overgebragt in de fchatkist 

des Keizerryks, eene verandering veroorzaakte 

in de waarde des Eigendoms, en 

den flaat der Zeden in Rome zelve. 

G E-


ONDERZOEK 

W E G E N S 

OUD INDIE. 

TWEEDE AFDEELING. 

BE GEMEENSCHAP MET INDIE, ZINTS 

DL VASTSTELLING DER ROMEINSCHE 

HEEHSCUA P P Y IN EGYPTE, TOT DE 

VERMEESTERING VAN DAT KO 

NINGRYK DOOR DE MAHOME- 

DAANE N. 

T\7aa de vermeestering van Egypte door de 

±%l Romeinen, en de hervorming van dat 

Koningryk in een Wingewest huns Keizerryks, 

werd de Handel op Indie, op dezelfde 

wyze, voortgezet onder hunne magtige 

befcherming. Rome, verrykt door den 

roof en de fchattingen van bykans geheel 

de bekende Wereld, hadt fmaak gekreegen 

in weelde van allerlei foorr. Onder een 

Volk van dien (tempel zyn altoos de voortbrengzels 

van Indie in de hoogde waarde 

gehouden. De Hoofdftad van het grootile 

Ryk ooic in Europa gevestigd, opgevuld 

F '3 met 

ÎT. 

AFDEE 

LING.

II. 

AFDEK 

LING. 


met Burgers, die thans geene andere be- 

. zigheid hadden , dan de rykdommen door 

hunne Voorvaderen opeengehoopt, vorder* 

, de alles fraays, zeldzaams en kostlykst, 

welk dit verafgelegen Ryk kon verfchaffen, 

om de pragt te onderfteunen, en de 

vermaak en te verfynen. Om aan deezen 

ei^cli te voldoen, waren nieuwe en buitengewoone 

poogingen noodig, en de Handel 

op Indie nam toe tot zulk eene maate ? 

(gelyk ik elders heb opgetekend (^),) 

dat dezelve verbaazend voorkome zelfs aan 

de tegenwoordige Eeuw , in welke die 

Handeltak uitgebreid is veel verder dan men 

denzelven dreef in e^nig vroeger Tydperk, 

of zelfs kon begrypen. 

Behalven de Indifche Koopwaafen, uit 

Egypte in de Höófdftad des Ryks gebragt, 

ontvingen de Romeinen een bykomenden 

toevoer van dezelve, langs een anderen 

weg. Van de Vroegfle ryden her, fchynt 

'er eenige gemeenfchap plaats gehad te 

hebben tusfehen Mefopotamie en andere 

Landfchappen aan de oevers van den Euphraat, 

en die gedeelten van Syrië en Palestina 

, digt by de Middellandfche Zee 

gelegen. De uittocht van A B R A H A M uit 

Ur , van de Chaldeen na Sichem in hec 

Land van Canaan, ftrekt 'er ten blyk van. 

De Reis door de Woestyne, die 

deeze Landen van elkander afzonderde, 

werd 

(a) Ro BERT SOK, Gefchiedenis van America t 

l D. bi. 32. 

(é) GEN. XI en XII,


werd zeer veel gemaklyker, daar dezelve II. 

eene Pleisterplaats, overvloeiende van waAFDEEter, en gefchikt ter bebouwinge, oplever LT. NG. 

de. Toen de Gemeenfchap vermeerderde, 

werd het bezit van die Pleisterplaats van 

zo veel aangelegenheid, dac SALOMÖ , 

wanneer hy zyne aandagt vestigde op de 

uitbreiding des Koophandels onder zyn Onderdaanen, 

daar eene verfterkte Stad bouwde 

(c~). De Syrifche naam Tadmor in de 

Wildernis, en een der Griekfche Paimyra, 

dienen beide ter befchryving van de ligging 

dier Stad op eene plaats vercierd met Palmboomen. 

Deeze werd overvloedig voorzien 

van Water, en omringd door eene ftreek 

vrugtbaar land, welke, fchoon van geene 

groote uitgeftrektheid, dezelve tot eene 

aangenaame woonplaats maakte, te midden 

van het dorre Zand, en een onherbergzaame 

Woestyn. De gelukkige ligging dier Stad, 

op den afftand van weinig meer dan zestig 

mylen van de Rivier de Euphraat, en van 

twee honderd en drie mylen van de naaste 

kust aan de Middellandfche Zee, bewoog 

de Inwoonders, om met noeste viyt de 

hand te flaan aan den Handel, om de Goederen 

van 't eene Gewest na het andere te 

zenden. Naardemaal de kostbaarfte Voortbrengzels 

van Indie,uit de Perfifche Golf na 

de Euphraat gebragt, van zo kleinen omflag 

waren, dat ze de kosten van een lange 

vervoering te land konden veelen , werd 

die Handei, in korten tyd , zo aanmerke- 

(#) 1 KON. IX: 18. 2 KRON. VIII: 4' 

V 4 

lyk,


U. lyk, dar de Rykdom en Magt van Palmyra 

AFDE! t- fchielyk coenam. De Regeeringsform, al- 

LINO . daar, was zodanig als besc gefchikt is voor 

r den aarc eener Handeldryvende Stad , te 

weeten de Gemeenebest-regeering; en, door 

de byzondere voordeelen haarer ligging, 

zo wel als door de geaartheid der Ingezetenen, 

behieldt zy langen tyd haare onafhangelykheid, 

fchoon omringd door magtige 

en heerschzugtige Nabuuren. Onder 

de Syrifche Monarchen, Aframmelingen van 

SELEUCUS, beklom die Stad den hoogilen 

trap van luister en rykdom, die voor* 

naamlyk voortvloeiden uic de bron, dat zy 

hunne Onderdaanen de Indifche Waaren 

verfchaftem 

Toen Syrië voor de onwederfraanbaare 

wapenen der Romeinen moest bukken, 

bleef Palmyra meer dan twee Eeuwen lang 

een vrye Staat , welks Vriendfchap mee 

ernst en nayver gezogt werd door de Romeinen, 

en hunne Mededingers na de Heerfehappye 

der Parthers. Dat dezelve met 

beide Handel dreef,-en byzonder de Hoofdftad, 

zowel ais de andere deelen des Ryks, 

van daar de Indifche Voortbrengzels kreegen 

, leeren wy uic APPIANÜS, een geloofwaardig 

Schryver (d~). Maar in het afbaakenen 

van den voortgang des Koophandels 

der Ouden in het Oosten, zou ik het niet 

gewaagd hebben, op die enkel getuigenis, 

dit 

. (if) APPIAN. de Bello Civil. Lib. F. p. 1076. 

ïd. Tollii, - • •


dit Kanaal te tellen onder de veel betekenende; 

indien eene byzondere ontdekking, 

welke wy verfchuldigd zyn aan de weetgierigheid 

en veel onderneemenden geest 

onzer Landsgenooten, 't geen AP PI ANUS 

verhaalt, niet bevestigde en ophelderde. — 

Omtrent het afloopen der voorgaande Eeuwe, 

waagden het eenige Heeren tot de Engelfche 

Factory te Aleppo behoorende , 

opgewekt door 't geen zy in 't Oosten vernamen 

wegens de verwonderenswaardige 

Overblyfzels van Palmyra, niettegenstaande 

de moeilykheid en het gevaar eener Reize 

door de Woestyn, om dezelve te gaan bezigtigen. 

Tot hunne groote verbaazing 

befchouwden zy een vrugtbaare plek gronds, 

eenige mylen in uitgeitrektheid haaiende, 

als een Eiland te voorfchyn komende uic 

eene groote Zandvlakte, bedekt met Overblyfzels 

van Tempels, Paleizen, Waterleidingen, 

en andere openbaare Werken, die, 

in grootsheid en pragt, en eenige in fraaiheid, 

Athene of Rome in den bloeiend- 

Hen Haat niet onwaardig zouden geweesc 

zyn. Uitgelokt door de befchryving hier 

van gegeeven, vervoegden, omtrent zestig 

jaaren laater , eenige kundige Reizigers 

zich derwaards, en de Ruïnen van Palmyra 

met meer aandagts en bedreevenheids 

bezien hebbende , verklaarden zy, dat de 

ondervinding de verheevendrte denkbeelden 

, welke zy daar van gevormd hadden, 

overtrof Ce). 

{k) Wooo's Rains of Palmyra, p, 37. 

F 5 

Uit 

II. 

AFDEE- 

LING.

II. 

AFDEE- 

LING. 


Uit beide deeze berigten, zo wel als uit 

de herdenking van de buitengemeene maate 

van Magt tot welke Palmyra was opgeklommen, 

toen Egypte, Syrië, Mefopotamie, 

en een groot gedeelte van Klein Afia, 

door deszelfs wapenen werd vermeesterd; 

toen men ODENATUS, de Opper - magiftraats 

Perfoon, met het Keizerlyk Purper 

vercierde , en ZENOBIA om de Heerfchappy 

van 't Oosten dong met Rome onder een 

der oorlogzugtigfte Keizeren, is het openbaar, 

dat een Staat , die weinig van aanbelang 

uit eigen grondgebied kon haaien, 

dien bloei en grootheid verfchuldigd was 

aan den rykdom, door een uitgebreiden 

Koophandel verkreegen. Van deeze was 

de Handel op Indie ongetwyfeld de grootfte, 

en meest winst aanbrengende, tak. — 

Het is geene geringe kwelling, in het naafpeuren 

van 't geen leerzaam is in de Gefchiedenis 

der voorleden tyden, te vinden, 

dat de Krygsverrigtingen der Vermeesteraaren, 

die de aarde verwoest, en de buitenfpoorigheden 

der Dwingelanden , die de 

Volken in onheil gedompeld hebben, met 

eene flipte en dikwyls walgende naauwkeurigheid 

verhaald worden , terwyl men de 

ontdekking van nutte Kunften, en de vorderingen 

der heilzaamfte Handeltakken, met 

flilzwygen voorby treedt, en in de vergeetelnis 

laat wegzinken. 

Naa de vermeestering van Palmyra, door 

AUREEIANUS, herleefde 'er de Handel 

nimmer. Tegenwoordig flaan eenige jammeriyke 

hutten van arme Arabieren, hier 

en


en daar, verfpreid op de Pleinen van de 

iïaatlyke Tempels, of misvormen de fraaije i 

Voorhoven , en leveren een vernederend 

tegenbeeld op van de oude grootheid . 

der Stad. 

Maar, terwyl de Kooplieden van Egypte 

en Syrië zich benaarftigden tot voldoening 

van de fteeds toeneemende vraag Van Ror 

me om Indifche Goederen , én elkander 

daar in de loef zogten af te fteeken, bragt 

(gelyk PLINIUS het uitdrukt) de Winzugt 

Indie zelve nader aan het overige 

der Wereld. De Griekfche en Egyptifche 

Schippers konden, op hunne Reizen na die 

vergelegene Gewesten, niet nalaaten de geregelde 

Windverandering , of de Passaatwinden 

, in opmerking te neemen , en te 

ontdekken hoe dezelve fteeds het eene 

gedeelte van het jaar uit het Oosten, en 

geduurende het andere, uic het Westen , 

ppwaayden. HIPPALUS, de Bevelhebber 

van een Schip ten Indifchen Handel uitgerust, 

op deeze omftandigheid lettende, 

waagt het, omtrent tachtig jaaren naa dat 

Egypte aan het Romeinfche Ryk gehegt 

was , den langzaamen en fchroomvalligen 

koers, hier boven befchreeven, te verhaten 

, en ftoutlyk, uit den mond van de 

Arabifche Golf, den Oceaan overfteekende, 

Werd hy, door den Westlyken Pasfaatwind, 

gevoerd na Mu/irit , eene Haven in dat 

gedeelte van Indie nu bekend onder den 

haam van de Malabarfche Kust. 

Deeze weg na Indie hieldt men voor 

eene ontdekking van die aangelegenheid, 

dat, 

II. 

LFDEE- 

LING. 

I

II. 

AFDEE- 

LING. 


dat, om de gedagtenis van den Uitvinder 

te vereeuwigen , de Wind , die hem in 

ftaat ftelde tot het volvoeren zyner Reize, 

den naam van HIPPALUS kreeg (ƒ). Naardemaal 

dit een der grootfte poogingen was 

van de Zeevaardye in de Oude Wereld, 

en den besten weg van gemeenfchap ter 

Zee tusfehen het Oosten en Westen opende 

, die vóór veertien honderd jaaren bekend 

was , verdient dezelve eene byzondere- 

befchryving. Gelukkig heeft p LI 

JN lus ons in ftaat gefield om dezelve te 

geeven, met eene maate van naauwkeurigheid 

, die zeldzaam kan verkreegen worden 

in het affchetzen der Zee- of Koophandel 

- verrigtingen der Ouden. Van 

Alexandria (merkt hy op) tot Juliopolis 

is twee mylen , daar wordt de laading, 

voor Indie beftemd, op den Nyl ingefcheept 

, en na Coptos gevoerd, 't welk 

drie honderd en drie mylen van daar ligt, 

en de Reis wordt doorgaans in twaalf dagen 

volbragt. Van Coptos brengt men de 

Goederen na Berenice, aan de Arabifche 

Golf ftilhoudende op onderfcheide plaatzen, 

naar gelange de gelegenheid, om water 

te krygen, zich aanbiedt. De afftand 

tusfehen deeze Steden is twee honderd acht 

en vyftig mylen. Ter oorzaake van de 

hette, trekt de Caravane alleen 's nagts 

voort, en de Reis loopt met den twaalfden 

dag af. Van Berenice gaan de Schepen 

omtrent het midden van den Zomer onder 

zeil, 

i Cf) Perip. Mar. Erytkr. p. 32. 5


zeil , en bereiken in dertig dagen Ocelis II. 

(Gelid) aan den mond van de Arabifche AFDEE 

Golf of Cane (Kaap Fartaque) aan de LING. 

Kust van Gelukkig Arabie. Van daar zeilen 

zy in veertig dagen tot Mujiris , de 

eerfte Koopmarkt in Indie. De te rugreize 

beginnen zy vroeg in de Egyptifche 

Maand Thibi, welke met onze Maand 

December overeenkomt ; zy vaaren met 

een Noord-Oosten wind, en wanneer zy 

in de Arabifche Golf inftevenen, ontmoeten 

zy een Zuiden of Zuid-Westen Wind* 

en dus volbrengen zy de Reis in minder 

dan een Jaar (g). 

[Uit dit keurig berigt leeren wy, hoe 

onvolkomen de Scheepvaard der Ouden 

was, zelfs in den meestgevorderden ftaat. 

De Reis van Berenice na Ocelis kon geen 

dertig dagen duuren , indien men een 

anderen koers hadt gehouden dan fchroomagtig 

alle de bogten van de Kust te volgen. 

De Reis, van Ocelis na Mufiris, zou 

een Europisch Schip, naar de tegenwoordige 

wyze van vaaren , in vyftien dagen 

afleggen; dewyl de affland omtrent zeventienhonderd 

en vyftig Zeemylen is-, in eejj 

rechte lyn (h). 't Is opmerkelyk , dar, 

fchoon de Periplus Maris Erythrai ge 

fchreeven werd naa den Tocht van HIP- 

PALUS, het hoofdoogmerk des Schryvers 

is om den ouden Koers, langs de Kusten 

van Arabie en Perfie, na den mond van 

(g) PLIN. Nat. Hist. Lib. VI. c. 23. 

(h) RENNELL, Introd. p. XXXVII.. 

der I

5H 


II. den Indus , en van daar langs den .West- 

A.F0EE- lyken Oever des Vastenlands tot Mufiris, 

LING. op te geeven. Ik kan dit niet oplosfen 

dan door te veronderftellen, dat, door de 

onwilligheid der Mcnfchen om oude gewoonten 

af te leggen , het grootfte gedeelte 

der Handelaaren van Berenice nog 

beflendig den koers volgden aan welken 

zy gewoon waren (J). ] 

Het berigt ons door PLINIUS gegeeven 

van Mufiris en van Bar ace, eene andere 

niet ver van daar gelegene Haven, desgelyks 

bezogt door de Schepen van Beren 

mee, als beide zo ongemaklyk voor den 

Handel uit hoofde van de ondiepte der 

Havens, dat het noodig was kleine Booten 

te gebruiken om te ontlaaden en te laaden, 

ftek ons niet in ftaat om de ligging 

dier Plaatzen juist te bepaalen. Deeze befchryving 

past op veele Havens aan de 

Malabarfche Kust; maar in twee byzonderheden 

door hem vermeld , de eene dat 

zy niet verre lagen van C&ttonara , het 

land 't welk Peper in grooten overvloed 

voortbrengt, en de andere, dat in eerwaards 

te zeilen de koers liep naby Nitrias, 

(7) Om van Alexandrie na Muftris te vaaren, hadt 

men ("volgens PLINIUS), vier en negentig dagen noodig. 

In 'tjaar 1788 befteedde deBoddam, een fehip, 

toebehoorende aan de E;igelfche Oost Indifche Compagnie 

, van duizend tonnen , llegts veertien dagen 

meer om de reis van Portsmouth na Madras af te leggen. 

Zodanige vorderingen heeft men in de Zeevaard 

gemaakt. Dit is de XIX. Aantekening van RO- 

SERUUNo


trias, de verblyfplaacs der Zeerooveren , 

hel ik over tot het gevoelen van den Heer 

RENNELL, dac zy eigenlyk gelegen waren 

tusfehen Goa en Tellicherry, en dat 

waarfchynlyk het hedendaagfche Meèrzaw, 

of Merjee, het Mufiris der Ouden is, en 

Barcelore hun Barace (&), 

Naardemaal, in deeze twee Havens, de 

voornaamfte Stapelplaats was van den Handel 

tusfehen Egypte en Indie, toen dezelve 

fterkst bloeide, dunkt het my hier zeer 

gepast eenig onderzoek te doen op den 

aart des Handels, die de Ouden, inzonderheid 

de Romeinen, met dat Land dreeven, 

en de meest gezogte Waaren , welke zy 

van daar haalden , op te tellen. Maar, 

dewyl op de verrigtingen van den Koophandel, 

en de wyze om dien te regelen, 

weinig gelee werd in die Staaten der Oudheid 

, van welker bedryven wy eenige 

naauwkeurige kennis bezitten, treeden hunne 

Gefchiedboekers zelden in eenig verflag 

omtrent een onderwerp van zulk een ondergefchikt 

aanbelang in hun Staatkundig 

ftelzel , en het is meest uit enkele werken, 

afgebrooken ftukken, en tusfehenbeide 

komende waarneeminsen, dac wy eenig 

berigc deswegens kunnen opzamelen. 

['c Was het gevoelen van PLATO, dat, 

in een welgeregeld Gemeenebest, de Burgers 

zich niet op den Koophandel moesten 

toeleggen, noch de Staat 'er na dingen 

om eene Zeemagt te krygen. De 

Koop- 

(i) RENNELL, Introd. p. XXXVII. 

II. 

AFDEE' 

LING.

AFDEE- 

LTNG. 

oö O N D E R Z O E K 

Koophandel, beweerde hy, zou de zuiverheid 

hunner zeden bederven, en, door in 

den Zeedienst te treeden , zouden zy zich 

gewennen om voorwendzels te vinden om 

een gedrag te regtvaardigen zo onbeftaanbaar 

met 't geen manlyk en voeglyk was, 

dat zy allengskens de flriktheid van den 

Krygsdienst zouden flaaken- 'cWas, merkt 

hy op , beter geweest voor de Atheners , 

dat zy volhard hadden met 's jaarlyks dé 

Zoonen van zeven hunner voornaamfte Burgeren 

te zenden, om door den Minotaurus 

verflonden te worden , dan dat zy hunne 

oude zeden veranderd hadden, en eeneZeemogenheid 

geworden waren. , In dat volmaakte 

Gemeenebest , waarvan hy de 

fchets opgeeft, wil hy, dat de Hoofdftad, 

ten minften op tien mylen afttands van de 

Zee , zou. gelegen zyn (7). Deeze denkbeelden 

van PLATO werden door de andere 

Wysgeeren aangenomen. ARISTO- 

TELES geeft een breede oplosfing van de 

Vraag , of een welïngerigte Staat een 

Koophandeldryvende zou weezen, dan niet? 

en fchoon ten duidelykfte overhellende om 

de gevoelens, tegen die van PLATO overgefteld, 

te omhelzen, durft hy het niet waagen 

ten dien opzigte eene volkomene uitfpraak 

te doen Qm). In eeuwen , waar in 

zulke begrippen heerfchen , kan men weinig 

onderrigting wegens den Koophandel 

•venvagten 

(7) PLATO de Legihus, Lib. IF. 

Door 

ARISTOTEI.ES de Republ. Lib. FII. c. 6. 

00 Dit is 

de XX. Aantekening van ROBERTSON.

WEGENS O U D I N D I Ë . 97 

Door alle Eeuwen heen is de Koophandel 

, tusfehen Europa en Indie gedreeven, AFDEE 

eer een Handel van Weelde dan van Noodwendigheden 

geweest. De fchoon gewerkte 

Stoffen, de Speceryen en Edelgefteenten, 

zyn nooit de voorwerpen der begeerte 

by Volken van eenvoudige Zeden, en 

bezitten zodanige Volken geen fchats genoeg 

om dezelve te koopen. Maar, teri 

tyde dat de Romeinen meesters van den Indifchen 

Handel werden, bevonden zy zich 

niet alleen , (gelyk ik reeds heb opgemerkt,) 

tot dien trap van zamenleeving . 

waarin de Menfchen zich greetig gefield 

toonen om alles te verkrygen wat het genot 

des ieevens kan veraangenaamen , of 

iets tot deszelfs luister toebrengen, maar zy 

hadden al dien grilligen fmaak gekreegen, 

die gevormd wordt door de ligtzinnigheid 

en buitenfpoorigheid des Rykdoms. Gevolglyk 

vonden zy groot genoegen in deeze 

nxuwe voorwerpen van voldoening , 

welke Indie hun in zuik eene groote maate 

opleverde.. De Voortbrengzels van dat 

Land, zo der Natuure als der Kunfte fchynen 

in die Eeuwe veelal dezelfde geweest 

te zyn , als in de tegenwoordige. Maat 

de fmaak der Romeinen in weelde verfchilde, 

in veele opzigten, van den hedendaagfchen, 

en, in gevolge hier van, waren de 

Goederen, welken zy uit Indie verlangden , 

zeer onderfcheiden van die wy begeeren. 

A 

LING. 

Om een begrip, zo volkomen my mogelyk 

is, te geeven van de Goederen , dooi 

hun gevraagd , «al ik, in de eerfte plaats, 

G eeni 

it.

it 

AFDEE 

LING. 

Q8 O N D E R Z O E K 

eenige waarneemingen mededeelen over de 

, drie groote Artykeien van algemeenen invoer 

uit Indie. Foor eerst: Speceryen en 

, Reukwerken. — Ten tweeden : kostbaare 

Ge (leen ten en Paarlen. — Ten derden : 

Zyde. — Vervolgens zal ik eenig verflag 

doen, (zo verre ik zulks durf waagen op 

egte berigten) van de Laadingen, uit- en 

ingevoerd , door de Schepen te Berenice 

uitgerust na de onderfcheidene Havens van 

Indie. 

Voor eerst: Speceryen en Reukwerken. 

Door de wyze van Godsdienstoefening in 

de Heidenfche wereld, door het ongelooflyk 

groot getal hunner Godheden , en de 

Tempels aan dezelve toegeheiligd, moet het 

gebruik van Wierook en andere Reukwerken 

, in elk heilig bedryf gebrand, zeer 

veelvuldig geweest zyn. Maar de ydele 

hoogmoed der Menfchen veroorzaakte 'er 

nog veel grooter verteering van deeze reukgeevende 

voortbrengzelen, dan hunne Godsdienstoefening, 

'c Was eene gewoonte , 

by de Romeinen , de lichaamen hunner 

dooden te verbranden , en zy oordeelden 

het een betoon van grootheid en ryklykheid 

niet alleen het Lyk , maar ook de Houtmyt, 

op welke het ter verbrandinge lag , 

met kostbaare Speceryen te bedekken. By 

de Lykftaatie van SYLLA werden twee honderd 

en tien pakken Speceryen op den 

Houtflapel geftrooid. Van NERO wordt verhaald, 

dat hy, by den Lykdienst van POP- 

F/EA, eene grootere hoeveelheid van Kaneel 

en Kasna verbrandde, dan de landen, waar 

uic

W E G E N S OUD INDTE. 99 

uit die voortbrengzels kwamen, in één jaar 

opleverden. Wy verteeren , fcliryft p L I- 

PIUS, deeze kostbaare zelfltandigheden by 

Hoopen, by de verbranding der Afgeftorvenen 

; den Goden brengen wy ze enkel 

in Greinen toe (0). 

Ik weet wel 't was niet uit Indie, maar 

uit Arabie, dat men de eerfte Reukwerken 

in Europa bragt: en eenige deezer, irzonderbeid 

Wierook, waren voortbrengzels van 

dat Land. Maar de Arabieren hadden de 

gewoonte, om met de Speceryen, op eigen 

grond geteeld, den vreemden Kooplieden 

te geryven met andere van hooger 

waarde, welke zy uit Indie, en de daaromftreeks 

gelegene Landen , aanbragten. De 

Handel gemeenfchap der Arabieren met de 

Oostlykfte gedeelten van Afia, was niet 

alleen, (zo als ik reeds heb opgemerkt,) 

vroe^tvdig.doch tevens groot. Door middel 

hunner Handeldryvende Caravaanen brag- 

. ren zy in hun eigen Land alle de kostbaare 

voortbrengzels van het Oosten , onder 

welken de Speceryen eene eerfte plaats bekleedden. 

In alle oude verhaalen van dé 

Indifche Koopwaaren maaken de Speceryen 

en Reukwerken een hoofdartykel uit (p). 

Èenige Schryvers beweeren, dat het meerendeel 

der in Arabie gekogte , niet in 

dat Land groeiden; maar derwaards gebragt 

wer- 

(V) PLIN. Nat. Hist. Lib. XII. c. 18. 

O") Peripl. Mar. Erphr. p. 22. 28. SïRABO, 

Lib.IL p. 156. A. Lib. XK p. 1018. A. 

G & 

II. 

AFDEE- 

LING.

M. 

AFDEE- 

LING. 

ioo O N D E R Z O E K 

werden uit Indie (q). Dat dit welgegrond 

was aangemerkt biykt uit het geen wy heden 

ten dage waarneemen. De Wierook van 

Arabie, fchoon gehouden voor een byzonder 

en allerkostbaarst voortbrengzel diens 

Lands, is veel minder in hoedanigheid dan 

die in 't zelve uit het Oosten daar worde 

ingevoerd; en het is voornaamlyk met den 

laatstgemelden, dat de Arabieren tegenwoordig 

de wydftrekkende eifchen van verfcheide 

deelen van Afia, om Wierook, vervullen 

(r). Op goeden grond van gezag, 

heb ik, derhalven, den Invoer van Speceryen, 

als een der voornaamfte takken van 

den Ouden Handel met Indie, opgegeeven. 

Ten tweeden. Mogen kostbaare Gefteenten 

, met Paarlen, naast dezelve gerangfchikt 

worden onder de Goederen door de 

Romeinen uit het Oosten ingevoerd. Naardemaal 

deeze geen eisch kunnen maaken 

als van eenig weezenlyk gebruik, ontftaar. 

derzelver waarde alleen uit derzelver 

fchoonheid en zeldzaamheid, en is deeze, 

zelfs gemaatigd gefchat, altoos hoog. Maar, 

onder Volken, verre in weelde gevorderd, 

waar zy niet alleen voor Cieraaden gehouden 

, maar voor Merktekens van Onderscheiding 

aangezien, worden , dingen dè 

trotfen en ryken met elkander dermaate om 

derzelver bezit, dat zy in prys toe eene 

verbaazende en bykans ongeloo'flyke hoogte 

(q) STRABO, Lib. XVII. p 1129. C. 

(r) NIEBUHR, Defcript. de tArabie, Tom. I. 

p. 126. 

f


te ftygen. Diamanten , hoewel de Ouden II. 

de kunst om dezelve te klooven zeer ge- , IFDEEbreking 

kenden, (tonden by hun, zo wel LING. 

als by ons, in hooge waarde. De vergelykende 

waardye van andere Edelgesteenten 

veranderde naar gelange van de verfcheideniieid 

van Smaak en de grilligheden 

der Mode. Het groot getal derzelven door 

PLINIUS vermeld, en de zorgvuldigheid met 

welke hy dezelve befchryft en fchikt (s) y 

zal, denk ik , den kundiglten Juwelier en 

kenner van Edelgefteenten , heden ten dage 

, doen verwonderd Itaan, en toonen hoe 

ftcrk zy gezogt en begeerd werden by de 

Romeinen. 

Doch, onder alle de Artikelen van Weelde, 

fchynen de Romeinen den voorrang gegeeven 

te hebben aan de Paarlen (7). Lie^ 

den 

(s) PLIN. Nat. Hifi. Lib. XXXVII. 

(O PLINIUS fchryft, Lib. IX. c. 35. Principium 

ergo culm.-.nque omnium rerum prcetii Margarit* 

tenent. In Lib. XXXVII. c. 4. beweert hy, 

Maximum in rebus humanis pnetium , non folum 

inter gemmas, habet Adamas : deeze twee plaatzen 

, welker eene aan de Paarlen, en de andere aan 

den Diamant, den voorrang verleent, fpreeken elkander 

zo rechtdraads tegen, dat het onmogelyk is dezelve 

overeen te brengen, of te bepaalen welke meest 

met de waarheid overeenfteint. Ik heb het met de eerfte 

gehouden; dewyl wy veele voorbeelden hebben van 

buitenfpoorig hooge pryzen voor Paarlen befteed, 

en, zo verre ik weet, geene van Diamanten zo hoog 

gekogt. In dit denkbeeld vind ik my bevestigd door 

eene plaats van PLINIUS zelve, Lib. XIX. c. 1. den 

hoogen prys voor Asbrstos gegeeven, vermeld hebbende, 

voegt hy 'er by aquat pnetia excellentium 

Margaritarum; 't geen influit, dat) hy de Paarlen 

ran Ifeoger prys hieldt dan iets anders, ' 

G 3

n. 

AFDEE 

LiNG 

ioa O N D E R Z O E K 

den van allerlei rang kogten ze met greetigheid. 

De/elve werden aan alle gedeelren 

van . den oprooi gedraagen ; en 'er 

is zulk een ondnrfcheid , zo in de grootte 

als in de waarde der P tarlen, dat, terwyl 

de grootfte en fchoonfte de aanzienlyken 

en ryüen vercierden , de kleindere en min 

fraaye den trots flreelden van lieden in laagere 

kringen. JULI os CES AR gaf SER- 

VILIA, de Moeder van BRUTUS een 

Paarl ten gefchenke, voor welke hy achtenveertig 

duizend vierhonderd en vyfenzevenrig 

Ponden betaalde. De beroemde 

Paarl - oorringen van CLEOPATRA werden 

geichat op honderd eenenzestig duizend 

vierhonderd en achtenvyftig Ponden 

(«). Edelgeiteenten, *t is waar, zo wel 

als Paarlen , werden niet alleen in Indie 

gevonden , maar in veele andere Landen, 

en byeen verzameld om den- trots van Rome 

te voldoen. Indie verlchafte, nogthans, 

IK t voornaamfte gedeelte , en de voortbrengzels 

uit dien wereldoord hielde men 

voor die, te midden van den overvloed, 

de grootfte verfcheidenbeid opleverden, en 

de kosrbaarfte fchonken. 

[PLINIUS beeft twee geheele Boeken 

00 gfcfehikt rot het optellen en befchryven 

der Speceryen. Reukwerken en Balze» 

tnen, welker gebruik de Weelde onder zyne 

Landgenooten hadt ingevoerd. Dewyi 

veele 

00 PLIIV. Nat. Hifi Lib. IX. cap. 35. 

f>j ïe weeten Lib. XII & XIII van zvn ff at. 

Bist. . m


veele deezer de voortbrengzels waren van 

Indie, of daar omftreeks gelegene Gewesten 

, en de Handel op het Oosten, ten dage 

van dien Schryver, in eene vry groote uitgeitrektheid 

gedreeven werd , kunnen wy 

eenig denkbeeld vormen van de fterke vraag 

ra dezelve, uit den hoogen prys, voor welken 

ze, by aanhoudenheid , te Rome verkogt 

werden. De pryzen van dezelfde 

Waaren in Oud Rome te vergelyken met 

die men thans in Engeland betaalt, is geene 

bloote voldoening van nieuwsgierigheid; 

maar geefc ons een maatftok in de hand, 

by welken wy de onderfcheide maate van 

gelukkig flaagen, waar mede rnen den Indifchen 

Handel in ouden tyde en hedendaags 

dreef, cn dezelve in laateren tyde gedreeven 

wordt (V)-] 

Ten derden. Was de Zyde, een Voortbrengzel 

van Indie, te Rome fterk gezogt; 

en, wanneer wy ons voor den geest brengen 

de verfcheidenheid van fraaye kunstbewerkingen 

voor welke dezelve gefchikt 

is, en hoe veel deeze toegevoegd hebben 

aan 

(w) Veele opmerkenswaardige plaatzen by oude 

Schryvers , wegens den hoogen prys by de Romeinen 

voor Edelgelteenten en Paarlen bedeed , als mede 

over het algemeen gebruik derzelven by lieden van 

allerlei rang, zyn verzameld door MEURSIUS de 

Luxu Romanonim, Cap. 5. en door STANISLAUS 

ROBIERZYCKITTS in zyne Verhandeling over 't zelfde 

Onderwerp, Lib. II. c. 1. Dr. ARBUTHNOT 

geefc 'er een voldoenend berigt van in zyne weippge,ftelde 

Tables of anciens Coins, fVeights', and Meafures, 

p. 172, &c, Dit is de XXIi Aantekening van 

ROBERTSQNi 

G 4 

II. 

AFDEE- 

LING.

II. 

AFDEE- 

LINO, 

104. O N D E R Z O E K 

aan den luister der Kleeding en Toeftel, 

kunnen wy ons niet verwonderen, dac dezelve 

in zo groote waarde gehouden werd, 

by een Volk van Weelde doordronken- De 

prys, welken men 'er voor befteedde, liep 

buitetifpoorig hoog ; doch hec werd eene 

Kleedinq; gerekend al te fyn voor Mannen \ 

alken Vrouwen van hoogen rang, en fchatryken, 

droegen dezelve Dit, egter, 

maakte de vraag na Zyde niet minder geweldig; 

inzonderheid naa dat het voorbeeld 

van den verkwistenden ELAGABALUS hec 

gebruik daar van onder de andere Sexe invoerde 

, en de Mannen leerde zich te vernederen 

tot het draagen van dit verwyfde 

dekzel, gHyk de ftrengheid der oude denkwyze 

de Zyde kleeding noemde. 

Twee omftandigheden, wegens den Zydehandel 

onder de Romeinen, verdienen onze 

opmerking. Strydig met het geen doorgaans 

plaats grypc in allen Handelbedryf, 

fchynt het algemeener gebruik van dat 

voortbrengzel de ingevoerde hoeveelheid 

niet vermeerderd te hebben, in zulk eene 

evenredigheid als beantwoordde aan de 

fteeds totneemende vraag na 't zelve : de 

prys der Zyde verminderde niet geduuren^ 

de hec verloop van tweehonderd en vyftig 

jaaren, zints den tyd dat dezelve eerst te 

Rome bekend werd. Onder de Regeering 

van AURELIANUS bleef men de Zyde nog 

tegen Goud opweegen. Die hadt men 

waarfchynlyk toe te fchryven aan de wyze 

(x) TACIT. Annales, Lik. II. c. 33.


ze op welke die ftoffe door de Kooplieden 

van Alexandrie bezorgd werd. Zy hadden 

geene rechtflreekfche gemeenfchap met 

China, het éénigfte Land, waar men, ten 

dien tyde, de Zydeworm kweekte, en diens 

arbeid tot een artykel van Koophandel 

maakte. Al de Zyde , welke zy kogten 

in de onderfcheidene Havens van Inctte 

door hun bezogc , was daar in fchepen 

diens Lands gebragt : en, of door eenig 

gebrek in kennis om de Zydewormen te 

kweeken en te behandelen, was de voortbrenging 

deezer kundige werkzaamheid by 

de Chineefen zelve fchaars, of de tusfchenbeide 

komende Handelaars vonden 'er hun 

voordeel by in de markt te Alexandrie met 

een kleine hoeveelheid, tot een hoogen 

prys, te voorzien, dan de waarde door hec 

vermeerderen van den voorraad te vermin^ 

deren. 

De andere omftandigheid , welke ik op 

't oog had,is van byzonderder aart,en verfchaft 

ons een treffend bevvys van de onvolkomene 

gemeenfchap der Ouden met 

wydafgelegene Volken , en de gebrekkige 

kennis welke zy hadden , van derzelver 

voortbrengzelen in Natuur en Kunst. Hoe 

zeer men de van Zyde gewerkte Stoffen 

bewonderde , en hoe vaak Griekfche en 

Romeinfche Schryvers van Zyde gewaagen, 

hadden zy, verfcheide eeuwen lang, naa 

dac het gebruik gemeen geworden was, 

geen zekere kundigheid of van de Landen 

aan welken zy die zo geliefde arrykel van 

©pfchik moescen dank weeten , of van de 

Ü 5 

w 

11. 

ƒ< FDEE- 

LING. 

y-

iot? O N D E R Z O E K 

IL wyze op welke hec voortkwam. Eenigen 

AFDEE- veronderftelden , dac de Zyde een fyne 

LING. Dauw was, kleevende aan de bladeren van 

zommige boomen of bloemen ; anderen hielden 

dezelve voor eene tedere foorc van 

Wolle of Katoen; en zelfs zy, die geleerd 

hadden dat die Stoffe het werk was van een 

Infect, toonen , door hunne befchryvingen , 

geen onderfcheiden denkbeeld gehad te 

hebben hoe dit fpinnen gefchiedde (;y). 

'c Was 

fy) De Heer MAHUDEL heeft , in een Vertoog, 

aan de Academie des Infcriptions & Belles Lettres,in 

den Jaare 1719, voorgeleezen, de onderfcheide Gevoelens 

der Ouden , over de natuur en den oorfprong van 

de Zyde verzameld, 't welk ftrekt om hunne onkunde 

teu dien opzigte aan te toonen. Zints de uitgave des 

Vertoogs van den Heer MAHUDEL, heeft Vader DU 

HAL DE eene foort van Zyde befchreeven, van welke 

ik geloof dat hy de eerfte kennis aan de Hedendaagfchen 

gegeeven heeft. „ Deeze wordt voortgebragt 

„ door kleine Infecteu, zeer op Slekken gelykende; 

„ zij vervaardigen geen ronde of langwerpig ronde 

„ Spinzels gelyk de Zydsworm , maar fpinnen zeer 

„ lange draaden, die zich hegten aan boomen en ftrui- 

„ ken, wanneer zy door den wind worden opgeno- 

„ men. Men verzamelt ze, en vervaardigt 'er Zyde 

„ ftofFen van, ruwer dan die komen van de tamme Zy- 

„ dewormen. De Infecten , die deeze ruwe Zyde 

„ voortbrengen, zyn wild." Dtfcription de PEmpi' 

re de la Chine, Tom. II. Fol. p. 207. Dit gelykt 

veel naar de befchryving van VIRGILIUS: 

Fellereque ut foliis d


— 't Was, in gevolge eener gebeurtenisfe, II. 

in de Zesde Éeuwe van de Christen Jaa>'AFDEStelling voorgevallen , waarvan ik beneden L1NG. 

zal gewp.agen, dat de vvaare natuur der Zyde 

in Europa bekend wierd. 

De andere Koopwaaren , doorgaans uit 

Indie aangebragt, zal ik vermelden in het 

berigt, 't Welk ik nu gaa geeven van de 

Laadingen door de Schepen in dien Handel 

gebruikt,heen gebragt, en te rug genomen. 

De kundfchap hiervan zyn wy verfchuldigd 

aan de Omvaaring der Eryihrtefche Zee, 

toegefchreeven aan A R RI ANUS, in een keurige, 

fchoon korte, Verhandeling, min bekend, 

dan dezelve verdient; dezelve treedt 

in eenige byzonderheden , den Handel betreffende, 

waar van men geen wedergade 

by eenigen .ouden Schryver aantreft. 

De eerde plaats in Indie, op welke de 

Schepen uit Egypte, toen zy de oude wyze 

van vaaren volgden, gewoon waren te handelen 

, was Patala aan de Rivier Indus Zy 

brag- 

meir worden breeder ontvouwd in de groote Verzameling 

van Memmes coneernant VHlstoire, {et Sciences, 

les Aits, &c. des Chimis, Tom II. p. 575> Steen 

door Vader DE MAILT. \, in zyne breedui'.gewerkte 

Historie van China, Tom XIII. p. 43J- ' 7- 

Het is eene zonderlinge oiflftaiidigtieid in de Gefchiedenis 

der Zyde, dat de Maho-nedaansn, uit hoof's 

dat dezelve het uitwerpz-1 is v h een worm, de Zyde 

aanzien al, eene onreine kleeding; en Het is, met 

algemeen e toeftemming der Leer ren . >.dat 

een Pérfpon • dié e:*ne ïCleejding ge.! • f& Zyd^ 

drsagt, de dcgètykTcliè Gebeden , fii uc:.i Coran voorgefchreeven 

, niet wettig kan tótCartea; li i KB EL. 

MïlL Qrs.,.t. A, t. BAK.IR.

ft. 

AFDEE 

LINO. 


bragten 'er dun wollen Laken , geruit 

Linnen , eenige kostbaare Gefteenten en 

Reukwerken, in Indie onbekend, Koraal, 

Storax, Glazen van onderfcheide foonen, 

eenig gewerkt Zilver, Geld en Wyn. Voor 

deeze Waaren kreegen zy veelerhande Speceryen 

, Sapphiren en andere Gefteenten, 

Zyden Stoffen, Draad Zyde, Katoenen (z) 

en zwarte Peper. 

Dan een veel grooter Koopmarkt aan 

dezelfde Kust was Barygaza, en te deezer 

oorzaake vermeldt de Schryver , dien 

ik hier volg, de ligging en de wyze van het 

aandoen der Haven met zeer veel naauwkeurigheids. 

De ligging komt volmaakt 

overeen met die van Baroach , aan de 

groote Rivier Nerbuddah , langs welke, 

of te lande , uit de aanzienlyke Stad Tagara 

over hooge bergen Ca) alle de bin- 

nen- 

(z) Indien het gebruik van in Indie gemaakte Katoene 

ftoiï"en onder de Romeinen algemeen geweest 

was, zou men de onderfcheide foorten opgenoemd 

vinden in de Wet de Publicanis & Fectigalibus, op 

dezelfde wyze als de onderfcheide Speceryen en kostbaare 

Gefteenten. Zodanig eene byzondere opgave 

zou even noodig geweest zyn voor den Koopman als 

voor den Tollenaar. 

Ca) Dit gedeelte der Periplns van ARRIANUS is 

met groote naauwkeurighcid en geleerdheid onderzogt 

door den Lieutenant WIIFORD, en uit zyne naipeuring 

blykt, dat het Plithana van ARRIANUS het tegenwoordige 

Pultanah is, aan den Zuidlyken oever 

van de Rivier Godvery , ruim honderd en zeventien 

Engelfche Mylen ten Zuiden vw Baroach; dat de ligging 

van Tagara dezeifde is met die van het hedendaagicheDovlatabad,en 

dat de hooge gronden, over welfeen 

de Goederen na Baroach gevoerd werden , de

WEGENS OUD TNDIE. 109 

nenlandfche voortbrengzels gebragt worden. 

De in- en uitgevoerde Koopmanfchappen 

aan deeze groote Markt waren veelvuldig 

en verfcheiden. Behalven de reeds 

opgenoemde, telt onze Schryver, onder de 

ingevoerde, Italiaanfche, Griekfche en Arabifche 

Wynen, Koper, Tin, Lood, Gordels 

van een keurlyk weefzel, welriekende 

Klaver, wit Glas, rood Rattekruid, Potlood, 

Goud en Zilver Munt. Onder de uitgevoerde 

noemt hy , den Onyx en andere 

Gefteenten , Yvoor , Mirrhe , verfcheide 

foorten van gewerkt Katoen, effen en met 

bloemen vercierd, en lange Peper (b). 

Te Mufiris, een naaste Haven van aangelegenheid 

op die kust, waren de ingevoerde 

Koopmanfchappen veelal dezelfde 

met die te Barygaza; doch dewyl dezelve 

nader aan de Oostlyke gedeelten van Indie 

lag, en daar mede veel gemeenfchaps fchynt 

gehad te hebben, waren de Goederen, van 

daar uitgevoerd, veelvuldigeren kostbaarder. 

Hy gewaagt, inzonderheid, van Paarlen in 

grooten overvloed en zeldzaame fchoonheid, 

van verfcheidenerleie Zyden Stoffen, 

kostbaare Reukwerken, Schildpad, onderfcheide 

föorten van doorfchynende Steenen, 

bo» 

Battagaut-Bergen zyn. De liggingen en afftanden 

van deeze onderfcheidene Plaatzen , zo als dezelve 

opgegeeven worden door ARRIANUS, leveren een 

bykomend bewys op, (indien het anders noodig ware,) 

van de juiste kundfchap, welke hy ontvangen 

hadt, wegens dit gedeelte van Indie. Afiatie. Refearches, 

Vol. I, p. 369, &c. 

Cè) Peripl. Mar. Erythr. p. 28. 

ÏL 

AFDEE- 

LING.

11 

AFI KE 

LI A G . 

no O N D E R Z O E K 

bovenal Diamanten, Peper in groote hoeveelheid, 

en van de beste foort (c~). 

De iuischeid des berigts van deezen 

Schryver , wegens de Goederen uit Indie 

aangebragt , wordt bevestigd , door eene 

Romeinfche Wet, die de Indifche Goederen 

. aan Tolgelden onderworpen, optelt (V). 

Door deeze twee met den anderen te 

v.ergelyken, kunnen wy een vry naauwkeurig 

denkbeeld vormen van den aart en de 

uitgeifrektheid des Handels met Indie in 

oude tyden. 

Naardemaal de ftaat der Maatfchappye 

en der Zeden onder de Inwoonderen van 

Indie, in het vroegfte tydperk, waarin zy 

bekend werden , ten naasten by overeenkwamen 

met die hunner Afftammelingen 

heden ten dage , waren hunne behoeften 

en 't geen zy verlangden, bygevolge veel 

al dezelfde. De vindingrykheid, en het 

vernuft, hunner eigene Kunftenaaren, was 

genoegzaam om hun zo veele gewerkte 

Stoften te bezorgen, dat zy weinig van 

buiten 's lands behoefden , uitgezonderd 

eenige der nuttige Metaalen , welke hun. 

eigen Land in geene genoegzaame hoeveelheid 

opleverde: toen zo wel als nu, kogc 

men meest met Goud en Zilver de benoodigdheden 

der Weelde uit het Oosten. 

In twee byzonderheden , nogthans , ia 

onze Invoer uit Indie grootlyks onderfc 

hei- 

CO Peripl. Mar. Erythr. p, 31, 32. 

rrf) Digest. Lib. XXXIX. Tit. IV. itf. D$ 

Publteanis £f / eetigalibus.

WEGENS OUD INDIE. III 

fcheiden van dien der Ouden. De Klee II. 

ding, beiden van Grieken en Romeinen, beAFDEEftondc bykans geheel uic Wol , die, door L1NG. 

hun veelvuldig gebruik van warme baden, 

draaglyk genoeg was. Hun fleec van Linnen 

en Kacoen was veel minder dan hedendaags 

, nu lieden van allerlei leevensrang 

Linnen en Kacoen draagt. Diensvolgens beftaar 

een aanmerkelyke cak des Invoers, uic 

dac gedeelte van Indie, 't welk de Ouden 

kenden , uic Stukgoederen, onder welke 

Koopmans benaaming begreepen worde de 

onnoemelyke verfcheidenheid van gewerkte 

ftoffen , die de fchranderheid der Indiaanen 

van Katoen vervaardigt. Maar , zo 

verre myne waarneeming ftrekc, hebben 

wy geen gezag, 'c welk ons geregcigc om 

den invoer der Ouden, een dien aanziene, 

aanmerkelyk te agten. 

Schoon de Handel op Indie, heden ten 

dage gedreeven , meest een Handel van 

Weelde is , brengen wy, nogthans , mee 

de Artykelen aan dezelve dienstbaar, veele 

Goederen mede, die enkel moeten aangemerkt 

worden als ftoffen voor onze eigene 

Handwerken. Van dien aart is de 

Katoen uit Indostan, de Zyde uit China, 

en de Salpeter van Bengale. Maar in de 

berigten van den ouden Invoer uit Indie, 

vind ik niets , behalven ruwe Zyde en 

Draad-Zyde, vermeld, 'c geen coc ftofie van 

eenige binnenlandfche bewerking kon dienen. 

De Vaarc der Ouden zich nooic tot 

China uitgeftrekt hebbende, blykc de hoeveelheid 

van onbewerkte Zyde , welke zy 

uic

na O N D E R Z O E K 

II. uit handen der Indifche Handelaaren krec- 

AFDEE gen , al te fchaars geweest te zyn , om 

LiNG. de bewerking daarvan tot eenig voorwerp 

; van belang voor binnenlandfche vlyt te 

maaken. 

Naa dit beknopt berigt des Koophandels 

door de Ouden op Indie gedreeven, gaa ik 

voort, om te onderzoeken , welke kennis 

zy hadden van de Landen verder op gelegen 

dan de Havens van Mufiris en Barace, 

de uiterfle grenspaal ten Oosten , tot 

welke ik tot hier toe hun voortgang heb 

afgetekend. De Schryver van de Omvaart 

der Erythrcefche Zee, wiens naauwkeurigheid 

in 't befchryven het vertrouwen, waar 

mede ik hem eenigen tyd gevolgd heb, ten 

vollen wettigt, fchynt weinig geweeten te 

hebben van dat gedeelte van de Kust, welke 

van Barace Zuidwaards ilrekt Hy gewaagt, 

't is waar, in 't voorbygaan, van 

twee of drie onderfcheidene Havens, maar 

geeft niet te verfhan dat een derzelve een 

Stapelplaats was van den Handel met 

Egypte. Hy haast zich na Comar of Kaap 

Comorin, de Zuidlykfte uithoek van het 

Indisch Schiereiland , en zyne befchryving 

van dezelve is zo naauwkeurig en overeenkomftig 

met den tegenwoordigen ftaat, 

dat ze uitwyze hoe hy deswegen volkomen 

egte berigten ingewonnen hebbe (e). Naby 

dezelve plaatst hy de Paarlvisfchery van 

Colchos, het hedendaagfche Kilkare, onge- 

twy- 

(e) Peripl. Mar. Erythr. p. 33. D'ANVILLB 

Ant. de Pinde, p. 118, &e.


twyfeld dezelfde die de Nederlanders thans 

verrigten in de Straat, welke hec Eiland 

Ceylon van hec Vasteland fcheidt. — Als 

daar niet verre afgelegen, vermeldt hy drie 

onderfcheide Havens, die blyken geweesc 

te zyn op den Oostkant van het Schiereiland, 

thans bekend onder den naam van de 

Kust van Curmandel. Hy befchryfc deeze 

als Emporia , of vaste Handelplaatzen 

Cf); maar uit een oplettend nagaan 

eeniger omftandigheden in zyn berigt des 

betreffende, komt het my waarfchynlyk 

voor, dat de Schepen van Berenice , na 

geen deezer Havens zeilden , fchoon dezelve 

, gelyk hy ons meldt , Goederen 

kreegen uic Egypte gebragt, zo wel als 

de Voortbrengzels van de tegen over liggende 

kust des Schiereilands : dan deeze 

fcheenen ingevoerd te zyn met Lands Schepen 

(g~). 't Was ook met eigen Schepen, 

in gedaante en grootte verfchillende , en, 

van onderfcheide bcnaamingen, van welken 

hy 'er eenige opgeeft, dat zy Handel dreeven 

met het Gouden Cherfonefus, of hec 

Koningryk Malacca, en de Landen by de 

Ganges. — Niet verre van den mond dier 

Riviere plaatst hy een Eiland, door hem 

befchreeven als liggende onder de opgaande 

Zon, en als het laatfte Gewest in hec 

Oosten, 't welk bewoond was (h). 

Van alle deeze deelen van Indie ichynt de 

Schry- 

(ƒ) Perip. Mar. Erythr. p. 34. 

Q>) ronmct icôta. 

(fp) Perip. Mar. Erythr. p. 36. 

H 

II. 

&FDEE- 

LING.

iii 

AFDEE- 

L1NG. 

"4 O N D E R Z O E K 

Schryver dier Omvaart eene zeer gebrekkige 

kennis gehad te hebben, gelyk blykc, 

niet alleen uit het geen hy vermeldt, wegens 

dit ingebeelde Eiland, en dat by het 

zich niet onderwindt 't zelve te befchryven; 

maar ook uit zyn verhaal, met de ligtgeloovigheid 

en zugt tot het wonderbaare , 

die altoos onkunde vergezellen, en kenmerken, 

dat deeze afgelegene Oorden bevolkt 

waren met Menfcheneeters, en Menfchen 

van fchriklyke en gedrogtJyke gedaanten 

(/). 

Ik heb deeze aandagt hefteed, om den 

koers,aangeweezen inde Omvaart derErythrafche 

Zee, na te gaan: dewyl de Opfteller 

van dit Werkje de eerfte oude Schryver 

is, aan wien wy de kennis verfchuldigd 

zyn van de Oostkust des grooten 

Schiereilands van Indie, of van de Landen 

daar by gelegen. — Aan STRABO, die 

zyn groot Werk over de Aardrykskunde 

zamenftelde onder de Regeering van AU 

GUSTUS , was Indie, en in 't byzonder 

het Oostlykst gedeelte daar van, weinig bekend. 

Hy vangt zyne befchryving aan met 

de toegeeflykheid zyner Leezeren te verzoeken 

, uit hoofde van de fchaarfche berigten 

welke hy kon opdoen van een Land 

zo wyd afgelegen , 't geen de Europeaanen 

zelden bezogt hadden, en veelen hunner 

enkel by hec doortrekken , of in den 

Krygsdienst. Hy merkc op, dac de Koophandel 

zelve weinig hadc toegebragt toe 

(0 Perip. Mar. Erythr. p. 35. 

eene

WEGENS O U D I N D I E . 11$ 

eene naauwkeurige nafpeuring des Lands: 

dewyl weinigen der Kooplieden uic Egypte,en 

de Arabifche Golf, ooic zoo verre als 

de Ganges waren opgezeild; en van zo ongeletcerde 

Menfchen kon men bezwaarlyk 

verwagten kundfchap ce zullen verkrygen, 

die eene volle maate van vertrouwen verdiende. 

Zvne befchryvingen van Indie, in 

'c byzonder van de binnenfte Landfchap 

pen , zyn bykans geheel ontleend uit de 

Gedenkschriften der Bevelhebberen van 

ALEXANDER, met eenige luttel beduidende 

byvoegzelen van laater dagtekening, 

en deeze zyn zo weinig in aantal en zomtyds 

zo ormaauwkeurig , dat ze een treffend 

bevvys bybrengen van de geringe vorderingen, 

weiken de Ouden, zints den tyd 

van ALEXANDER, gemaakt hadden in hec 

onderzoek deezes Lands. Wanneer een 

Schryver van zo veel oordeels als STRA 

BO, die in eigen perfoon verfcheide verre 

Landen bezogc, om 'er een juister verhaal 

van te kunnen vervaardigen, aantekent, dat 

de Ganges , door één mond zich in den 

Oceaan ontlast mogen wy, met reden, 

befluiten, dac, ten zynen tyde, geen rechcftreekfche 

vaart was op die Rivier, door de 

Handelaars van de Arabifche Golf, of dat 

die Reize zo zeldzaam ondernomen word, 

dac de Weecenfchap 'er weinig onderrigtings 

uic trok. 

De volgende Schryver in Tydorde, van 

wien wy eenig berigc wegens Indie oncvan- 

(A) STRABO, Lib. XF. p. ion. C. 

Ha 

m 

AFDEE* 

LING.

nö O N D E R Z O E K * 

II. vangen, is PLINIUS de Oude, die om 

AFDEE trent vyftig jaaren na STRABO bloeide. 

LING. Naorden:aal hy in de korte befchryving van 

. Indie, in zyne Natuurlyke Historie gegeeven, 

dezelfde Gidfen volgt als STRABO, 

en geene kennisfe van het binnenfte des 

Lands fchynt gehad te hebben, dan die hy 

ontleende uit de Krygsbevelhebbers, die 

onder A L EX ANDER , en diens onmiddelyke 

Opvolgers, dienden, is het noodloos zyne 

befchryving byzonder na te gaan. — Hy 

heek 'er,nogtbans, twee gewigtige Artykels 

bygevoegd, welke hy aan laatere ontdekkingen 

hadt dank te weeten. Het eene is 

het verflag van den nieuwen koers der Zeevaart 

van de Arabifche Golf na de Malabarfche 

Kust, waar van , en van welks aangelegenheid, 

ik hier boven reeds gefprooken 

heb» — Het andere behelst eene befchry. 

ving van het Eiland Taprobana, welke ik 

ten voorwerp eener gezetter overweeginge 

zal reemen, naa onderzogt te hebben 

wat PTOLEMEUS toegebragt heeft tot vermeerdering 

onzer kundigheden wegens den 

ouden ftaat van Indie. 

Schoon PTOLVMEUS, die zyne Werken 

omtrent tachtig Jaaren laater dan PLINIUS 

aan het licht gaf, rreer fchynt uit te munten 

door zyn onvermoeide vlyt en begaafdheid 

om de dingen te fchikken, dan 

door een vindingryk vernuft , is de Aardryltskunde 

meer aan hem, dan aan eenigen 

anderen Wy>geer, verfchuldigd. Gelukkig 

voi r die Weetenfchap, hadt hy, in het vormen 

van zyn algemeen Stelzel der Aard- 

ryks-


rykskunde, de denkbeelden aangenomen en ÏL 

de hardel wyze gevolgd van HIPPARCHUS, , LFDREdie 

bykans vier honderd jaaren vroeger LING. 

dan hy leefde. Deeze groote Wysgeer . 

was de eerfte, die het ondernam- eene 

Naamlyst van de Starren te maaken. Om 

derzelver plaats aan den Hemel met juistheid 

te bepaalen mat hy den afftand af 

door zekere cirkels van de Spheer ; tellende 

deezen by Graaden, of van 't Oosten 

na 't Westen, of van 't Noorden na 

't Zuiden. De eerfte noemde hy de Lengte 

, de tweede de Breedte, van een Star. 

Deeze handelwyze vondt hy van zo veel 

nuttigheids in zyne Starrekundige nafpeuringen, 

dat hy dezelve, met geen min gelukkigen 

uitflag, op de Aardrykskunde toepaste 

; en het is eene byzonderhcid der 

opmerkinge waardig, dat, door het waarneemen 

en befchryven des Hemels, de Menfchen 

eerst leerden de Aarde met juistheid 

te meeten en af te beelden. Die wyze, 

om de ligging der Plaatzen te bepaalen , 

door HIPPARCHUS uitgevonden, fchoon 

bekend aan de Aardryksbefchryvers tus* 

fchen zyn Leeftyd en dien van PTOLE 

MEUS, en door STRABO (/), zo wel als 

door PLINXUS (tn) , vermeld, werd door 

geen van hun beiden gevolgd. Van dit 

verzuim fchynt geen waarfchynlyker reden 

gegeeven te kunnen worden , dan dat zy 

geen Starrekundigen waren , en niet ten 

Q) STRABO, Lib. II. 

vol- 

(m) PLINIUS, Nat. Hist. Lib. II. c. 12. 26. 70. 

H 3

IÏ. 

AFüEE- 

LING. 


voilen alle de voordeden begreepen. welke 

de Aardrykskunde van deeze vinding 

kon trekken. [Wat S T R A B O , in 't byzonder 

betreft, hy erkent zyne agterwegelaating 

der verbereringen , welke HIP 

P A R C H U S ontleend hadt uit Starrekundige 

Waarneemingen; doch billykt dezelve door 

een dier redeneerkundige fcherpzinnighedan 

, welke de Ouden zo gereed in alle 

hunne Schriften lieten invloeijen. ,, Een 

„ Aardryksbefchryver", zegt hy, ,, heefc 

geen agt te flaan op 't geen buiten de 

„ Aarde is ; en zullen Menfchen , bezig 

„ om de zaaken te befchikken van dat 

„ gedeelte des Aardbodems , 't welk be- 

„ woond is, de onderfcheiding en verdee- 

,, lingen van H I P P A R C H U S der kennis- 

„ neeming onwaardig keuren J 

Dan P T O L E M E U S , die een lang leeven 

befteed hadt in het vei beteren der Starrekunde, 

zo wat het befpiegelend , als wat 

het beoefenend, gedeelte aanbelangt, ontdekte 

die voordeelen, ten opzigte der Aardrykskunde, 

volkomen, in deeze beide was 

H I P P A R C H U S zyn Leidsman; diensvolgens 

befchreef hy , in zyne beroemde Verhandeling 

over de Aardrykskunde, de onderfcheide 

deelen der Aarde. volgens derzelver 

Lengte en Breedte. De Aardrykskunde 

was dus op eigenaartige gronden gevestigd 

, en onm'iddelyk verbonden met 

Starrekundige Waarneemingen en Wiskundige 

Weetenfchap. Dit 

(h) STRABO, Lib.II. p. 104. C. Dit is de XXVI 

4nnt. vau P.OBEKHOJÏ,


Dit Werk van PTOLEMEUS verwierf II. 

welhaast groote hoogagting by de Ou:len. AF DEE 

[AGATHEMEUUS, die niet lang naa hem LING. 

bloeide, geeft hem dit getuigenis: „ PTO- 

„ LEMEUS, die de Aardrykskunde tot een 

„ geregeld Stelzel bragt, behandelt alles, 

„ wat tot dezelve behoort , niet loslyk, 

„ of enkel naar zyne eigene begrippen; 

„ maar, lettende op 't geen gefchreeven 

,, was door oudere Schryveren , nam hy 

„ van hun aan wat hy eenftemmig met de 

„ waarheid vondt." •— Uit hoofde van 

diezelfde bewondering zyns arbeids, vervaardigde 

AGATHODJEMON , een Kunftenaar 

van Alexandrie , een flel Kaarten 

ter opheldering van 't Werk van PTOLE 

MEUS; waar in de ligging van alle Plaatzen, 

door dien Aardrykskundigen vermeld, 

met derzelver Lengte en Breedte, volgens 

diens denkbeelden zich vertoonen (0) ]. — 

Geduurende de Middel-Eeuwen, onderwierp 

men zich, zo in Arabie, als in Europa, 

aan de beflisfingen van PTOLEMEUS, in 

alles wat de Aardrykskunde betrof, met 

eene zo ingewikkelde toeftemming, als men 

toedroeg aan de bepaalingen van ARISTO- 

TELES, in alle andere rakken van Weetenfchap. 

By de herleeving van een vryer 

geest van onderzoek, in de zestiende Eeuwe, 

werden de verdienflen der verbeteringen 

door PTOLEMEUS in de Aardrykskunde 

gebragt , nagegaan en erkend ; die 

taal 

(#) F ABRI c. Bib/. Grtc. Vol. III. p. 412. Dit 

is de XXVII Aantekening van ROBERTSQK. 

H 4

iso O N D E R Z O E K 

II. taal der weetenfchap, welke hy eerst alge- 

AFDEE - meen maakte, wordt nog gebruikt, en de 

LING. ligging der Plaatzen nog bep*gld op de- 

. zelfde onderfcheidende en beknopte wyze, 

door de Lengte en Breedte op te geeven. 

PTOLEMEUS, niet voldaan met de algemeene 

beginzels van HIPPARCHUS aan 

te neemen, ftreefde hem na in de toepasfing 

derzelven, en, gelyk die Wysgeer alle 

de Starrebeelden gefchikt hadt, waagde hy 

het, 'c welk geen min zwaare taak was , 

alle de Gewesten der Aarde, toen bekend, 

te overzien, en hy bepaalde, met eene keurige 

en ftoute beflisfing, de Lengte en 

Breedte van de meest aanmerkelyke Plaatzen 

in elk Gewest. Alle zyne bepaalingen 

, egter, hebbe men niet aan te zien 

als de uitflag van daadlyke waarneeming; 

PTOLEMEUS gaf ze ook niet als zodanig 

op. De Starrekunde was, ten dien tyde, 

rot eenige weinige Landen bepaald. Een 

groot gedeelte der Wereld was weinig 

bezogt en gebrekkig befchreeven. De ligging 

van een klein getal Plaatzen, alleen, 

was met eenige maate van naauwkeurigheid 

bepaald. PTOLEMEUS vondt zich, 

derhalven, verplïgt de Wegwyzers en Opneemingen 

van het Romeinfche Ryk, welke 

de ilaatkundige wysheid van dien grooten 

Staat , met verbaazende moeite en 

groote kosten , hadt laaten vervaardigen, 

te raadpleegen. 

[Naardcmaal deeze openbaare Opneemingen 

en Wegwyzers aan de oude Aardryksbefchryvers 

het beste berigt verleenden , 

we-


wegens de ligging en den afftand van veele 

Plaatzen,.zal het niet ongepast zyn, hier / 

tusfehen beiden, met een kort woord , te 

doen zien, op welk eene wyze de Romei- - 

nen dezelve vervaardigden. Het denkbeeld 

eener algemeene Opneeming des geheelen 

Ryks werd eerst gevormd door JULIUS 

ca;SAR, en werd, onder zyne Regeering 

begonnen zynde, op gezag vaneen Raadsbefluic, 

voltooid door AUGUSTUS. Dewyl 

Rome in Weetenfchap voor Griekenland 

verre moest zwigten , gaf men de 

volvoering deezer groote onderneeming in 

handen van drie Grieken, Mannen van 

uitfteekende bekwaamheden, en bedreeven 

in alle deelen der Wysbegeerte. De Opneeming 

der Oostlyke Verdeeling des Ryks 

werd door ZENODOXUS voltooid in veertien 

jaaren , vyf maanden en negen dagen. 

Die van de Noordlyke verdeeling 

volbragt TKEODOTUS in twintig jaaren, 

acht maanden en tien dagen. De Zuidlyke 

Verdeeling bragt men ten einde in vyf 

en twintig jaaren, ééue maand en tien da 

i c w a s e e n e 

gen (ƒ>)• D onderneeming deeze 

groote Mannen waardig, en voegende 

aan den luister van een groot Volk. 

Behalven deeze algemeene Opneeming,bragt 

elke Oorlog eene nieuwe afbeelding en 

meeting mede van de Landen, die ten tooneele 

des Krygs geltrekt hadden. Wy 

mo- 

(/>_) /Ethici Cosmographia apud Gcographos, edifOS 

(t HEK». STEPHANO, 1577. p. I07. 

H 5 

IT. 

FM KE 

LING.

II. 

AFDEE- 

LING. 


mogen uit VEGETIUS befluiten , dat elk 

Landvoogd van een Romeinsch Wingewest 

'er eene Befchiyving van kreeg ; waar in 

de afftand der Plaatzen by mylen was afgemerkt 

, waar in men de wegen, de bywegen, 

de bergen, rivieren, enz. aantrof; 

alle deeze, zegt hy, waren niet alleen met 

woorden uitgedrukt, maar afgetekend in 

eene Kaart; ten einde de oogen eens Veldheers, 

in het raadpleegen over zyne krygsbeweegingen, 

de overleggingen van zynen 

geest mogten te hulp komen (f).] 

Buiten de grenzen des Keizerryks, hadt 

PTOLEMEUS niets waarop hy kon vertrouwen 

[ dan de Dagboeken en Verhaalen 

der Reizigeren. Op deeze grondde hy 

alle zyne bepaalingen : en dewyl hy te 

Alexandria woonde , ten tyde dat de Koophandel 

van die Stad op Indie in de grootfïe 

uitgebreidheid gedreeven werd, zou 

men ligt denken, dat deeze omftandigheid 

hem de middelen zou verfchafc hebben 

om des veelvuldige kundfchap op te doen. 

Maar, 't zy door de onvolkomene wyze, 

op welke dat Land , in zyn tyd, bezogt 

werd. 't Zy door te veel betrouwen te 

ftellen op de berigten van Perfoonen, die 

hetzelve met weinig aandagts of oordeels 

bezien hadden , is zyne algemeene Opgave 

van de gedaante des Indifchen Vastenlands, 

de gebrekkigfle, welke de Oudheid 

ons heeft opgeleverd. Eene verhaazende 

mis- 

( » V E G E T . Inftit.Rei Militarts, Lib. III. c. 6". 

Dit is de XXVIfl Aantekening van ROBERTSON.


misflag doet hem het Schiereiland van In II. 

die van den Sinus Earygazenus , of Golf AFDREvan 

Cambay, van hec Westen na het Oos L1NG. 

. ten loopen , in ftede van de waare ftrekking, 

van hec Noorden na het Zuiden (V). 

Deeze misflag is te min verfchoonelyk als 

wy overweegen, dat MEGASTHENES eene 

meeting van het Indifche Schiereiland had 

uitgegeeven, die naby aan de waare kwam \ 

en deeze, met eenige veranderingen, was aangenomen 

door ERATOSTHENES, STRA 

BO,DIODORUS sicuLus,en PLINIUS, 

die vóór den Leeftyd van PTOLEMEUS 

fchreeven (s). 

Hoewel PTOLEMEUS zich hadc laaten 

vervoeren , om zulk een dwaalend begrip 

te vormen , wegens de algemeene afmeetingen 

des Vastenlands van Indie, was zyne 

(V) Het gevolg van deezen misdag is opmerkeiyk. 

PTOLEMEUS, Lib.VIL c. 1, rekent de Lengte van 

Barysaza, of Baroach, op 17 0 

. 20', en die van Co* 

ry, of Kaap Comorin, op 13 0 

. 20/, 't welk een 

verfchil maakt van juist vier Graadeu; terwyl het weezenlyk 

verfchil tusfehen deeze twee Heatzen ten naasten-by 

veertien Graaden is. 

Cs) STRABO, Lib. XV. p. 1010. B. ARRIAN.////? 

Ind. c. III & IV. Droo. SICUL. Lib. II. p. 148 

PLIN. Nat. Hist. Lib. VI. c. 21. RA MUS 10, de 

Uitgeever van de oudite en misfehien hoogstfehntbaardt 

Verzameling van Reisbefchryvingen ,is de eerde, die 

zo verre my bekend is, deeze vreemde dwsaling vat 

TTOLEMEUS" heeft opgemerkt, Via;;gi Vel.-L p 

JSI. Hy tekent, met regt, op, dat de Schryver vat l 

de Omvaart der Erythrafche Zee veel naauwkeurige 

geweest is, en het Schicreürnd van Indie befchreevei 

ï dt, als van het Noorden na het Zuiden drekkende 

i'eripl. Mar. Erythr. p. 24. 20.

II. 

AKDEE- 

LING. 


ne kundfchap, ten aanziene van hec Land, 

meer in 'c by zonder, en de ligging van bepaalde 

Plaatzen , naauwkeuriger ; en hy is 

de eerfte Schryver, die zulk eene maate 

van kennis bezat, welke hem in ftaat ftelde 

om de Zeekust af ce tekenen, de meesc 

bekende Plaatzen op dezelve te vermelden, 

de Lengte en Breedte van ieder op te 

geeven, van de Kaap Comorin Oostwaards, 

coc de uiterfte gienzen der oude Scheepvaart. 

Ten opzigte van zommige ftreeken, 

byzonder langs de Oostzyde van het 

Schiereiland tot aan den mond van de 

Ganges, fchynen de berigten, hem medegedeeld, 

in zo verre juist geweest te zyn, 

dat zy, ten naasten by, misfchien meer 

overeenkomen met de weezenlyke gefteltenisfe 

des Lands , dan de befchryvingen, 

welke hy geeft van eenig ander deel van 

Indie. De Heer D'ANVILLE heeft, met 

zyne gewoone naarftigheid en oordeelkunde 

, de voornaamfte ftanden, zo als dezelve 

door hem bepaald worden , overwoogen 

, en bevonden dat zy beantwoorden 

aan Kilkare , Negapatam, de mond van 

de Rivier Cauveri, Mafulipatam, 't Punt 

Gordeware, enz. 't ls vreemd van het 

voorwerp deezes Onderzoeks tot dusdanige 

kleinigheden af te daalen; doch, in verfcheide 

gevallen, mogen wy aanmerken , 

dat niet alleen de gclykvormigheid der Ligging 

, maar ook de gelykiuidenheid der 

oude en hedendaagfche Naamen, zeer treffend 

is. De groote Rivier Cauveri heet, 

by PTOLEMEUS, Chaberis; Arcot, binnen

WEGENS OUD INDIE. .125 

nen in het Land, is, by hem, Arcati Regia; 

en waarfchynlyk heeft de geheele A 

Kust haaren tegenwoordigen naam van 

Cormandei ontvangen van Sor Mandulam , . 

of het Koningryk van Sorce, 't welk daar 

op gelegen is (t\ 

In het verloop van een honderd en zes 

en dertig Jaaren, die zints den dood van 

STRABO tot dien van PTOLEMEUS voorby 

fnelden , werd de Handelgemeenfchap 

met Indie zeer veel uitgebreid: de laatstgemelde 

Aardryksbefchryver hadt, ten aanziene 

van de Ganges, zulk eene vermeerdering 

van onderrigt bekomen , dat hy 

de naamen van zes onderfcheide Monden 

dier Riviere vermeldt, en derzelver ligging 

befchryft. Zyne afbeelding , nogthans , 

van dat gedeelte van Indie, 't welk verder 

dan de Ganges ligt, is, ten opzigte 

van de algemeene gedaante, niet min verkeerd 

, dan die hy gaf van het Schiereiland 

, en komt even min overeen met de 

daadlyke ligging deezer Landen. Hy waagc 

het niet te min daar van eene Opgave te 

doen , gelyk aan die , welke hy gemaakt 

hadt van de andere groote afdeel ing van 

Indie , reeds door ons nagegaan. Hy vermeldt 

de Plaatzen van aangelegenheid langs 

de Kust; aan eenige derzelven geefc hy 

den onderfcheidenden naam van Emporia; 

dan of hy 'er dien naam aan toevoegt , 

om dat zy Stapelplaatzen des Handels 

wa- 

CO PTOLEM. Geogr. Lib. VIL c, 1. U'AN- 

VILLE Antiq. de Pinde, p. 127, &c. 

II. 

FDEE- 

LING.

ia6 O N D E R Z O E K 

II. waren voor de Inboorelingén, in den H; n* 

/FDEE- del , welken het eene Land fchap van In 

LING. die met het andere dreef, dan of zy ILvens 

waren na welken de Schepen uit de 

Arabifche Golf rechtftreeks heenen zeilden 

, wordt niet onderfcheiden opgegeeven. 

3t Lnatfte , denk ik , is het denkbeeld 

'it geen PTOLEMEUS ten oogmeik 

heeft in te boezemen ; maar deeze Gewes- 

:en van Indie waren zo wyd afgelegen, 

en, door den fchroomvollen en traagen voortgang 

der oude Scheepvaart , tiaar allen 

fchyn, zo weinig bezogt, dat zyn berigt 

ieswegen allergebrekkigst is, en zyne befchryvingen 

duisterder , onnaauwkeuriger 

;n min overeenkomftig, zyn met de weesenlyke 

gefteltenisfe des Lands. dan in eenig 

gedeelte van zyne Aardrykskunde. — Dat 

schiereiland, waar aan hy den naam geeft 

ran het Gouden Cherfonefus, tekent hy af 

ils zich rechtftreeks van het Noorden na 

1 iet Zuiden ftrekkende, en bepaalt de Leng- 

I e van Sabana Emporium, den Zuidlykften 

l lithoek, op drie Graaden over de Linie, 

ren Oosten van dit Schiereiland, plaatst 

1 iy, 't geen hy de Groote Baay heet, 

< :n in het verfte gedeelte daar van ftelt hy 

( latigara, de verfte grens der Scheep- 

l r 

aart in ouden tyde, aan welke plaats hy 

1 liet minder dan acht en een halven Graad 

/ duider Breedte toefchryfc. Verderop ver 

I jaart hy, dat de Aarde geheel onbekend 

i $, en beweert dat het Land van daar Westwaards 

loopt , en in die ftrekking voorr 

8 aat tot het zich vereenigt met het Voorge-


gebergte Prasfum in Ethiopië, 't welk , 

naar zyn gevoelen , de eindpaal was des 

Vastenlands van Africa in 't Zuiden («). 

In gevolge van deeze dwaaling niet min 

onverantwoordelyk dan verbaazend , moest 

hy gelooid hebben , dat de &rytnra)cne 

; Zee, in haare geheele uitgestrektheid van 

j de Kust van Africa af, tot die van Cam- 

! bodia, een groote Kom ware, zonder eeni 

ge gemeenfchap met den Oceaan (V). 

Uit 

(u) PTOLEM. Geogr. Lib. VIL c. 3. 5. D'AN- 

YII.LE, Antiq. de Pinde, p. 187. 

(v) Deeze dvvaaling van PTOLEMEUS verdient, 

bnazender voorkomen, als wy bedenken, dat ny niet 

alleen kennis moet gehad hebben van 't geen 11 E R O- 

D o T u s verhaalt, wegens het omvaaren van Africa, 

op last van een der Egyptifche Koningen, Lib. IV. 

c. A; maar ook aan het gevoelen van ERATOSTHE- 

N E s , die beweerde , dat de groote uitgcftrektheid 

j van den Atlantifchen Oceaan de eenige zaak was, 

; die de gemeenfchap ter Zee tusfehen Europa en.Inj 

die belette ; STRABO , Geogr. Lib. I. p. 113. A. 

i Deeze dwaaling moet nogthans niet geheelenal PTO- 

I LEMEUS ten laste gelegd wbrden. HIPPARCHUS, 

. dien wy voor zyne Gids mogen houden, hadt geleeraard, 

dat de Aarde niet omringd wordt door een 

I geheel met elkander gemeenfchap hebbenden Oceaan; 

i maar dat dezelve gefcheiden is door verfchillende 

S. Landtongen, die den Oceaan verdeelen in veele groo- 

:i te Kommen; STRABO, Lib. I. p. 11. B. PTOLE- 

II MEUS, dit denkbeeld aangenomen hebbende, werd 

!l bewoogen om (taande te houden, dat een onbekend 

t Land zich uitltrekte van Catigara tot Prasfum, aan 

de Zuid-Oost kun van Africa; Geogr. Lib. VIL c. 

3 & 5. Naardemaal het Stelzel der Aardryks- 

I kunde van PTOLEMEUS algemeen werd aangenomen, 

verfpreidde zich ook deeze dwaaling. Overeen- 

II. 

AFDEE- 

LING.


IT. Uit de Verwarring deezer verwilderde 

AFDES- denkbeelden, in welke de berigten van on 

LING. kundige, of op fabelen verzotte, Reizigers 

de Aardrykskunde van PTOLEMEUS gedompeld 

hebben , heeft de Heer D'AN 

VILLE Orde poogen te fcheppen , en , 

met veel fchranderheids, begrippen gevormd 

ten aanziene van eenige hoofdiiggingen , 

die het voorkomen hebben van welgegrond 

te zyn. Het Schiereiland Malacca is , 

volgens hem, het Gouden Cherfonefus van 

PTOLEMEUS; maar, in ftede van de ftrekking, 

welke hy daar aan gegeeven heeft, 

weeten wy, dat het eenige Graaden na het 

Oosten loopt, en dat de Kaap Romania, 

deszelfs Zuidlykfte Uithoek, meer dan een 

Graad ten Noorden van de Linie ligt. — 

De Golf van Stam merkt hy aan als de 

Groote Baay van PTOLEMEUS ; maar de 

ligging van de Oostzyde van die Baay, 

met Catigara overeenkomende, is, met de 

daad, 

eenkomdig met dezelve, leerde de Arabifche Aardryksbefchryver 

EDRISS», die iil de Twaalfde Eeuw 

fchreef, dat een aaneengehegte (treek Lands zich 

Oostwaards uitdrekt'e van Sofala aan de Africaanfche 

Kust,tot deeze zich vereenigde met eenig gedeelte 

van het vaste land in Indie; D'ANVILLE, Antiq. 

p. 18/. — By het eerde Deel des Werks, getyteld: 

Gesta. Dei per Francos, is een oude en zeer ruwe 

Kaart van den bewoonbaaren Aardbodem gevoegd , 

getekend naar dit denkbeeld van PTOLEMEUS. D

WEGÉNS O U D I N D I E . iap 

daad; zo veele Graaden ten Noorden van H. 

den Equator , als hy dezelve ten Zuiden \FDEEftelde. 

Behalven dit , vermelde hy een LING. 

Landftad* waar aan hy den naam geeft van • 

Thince of '$ina Metropolis. De Lengte, 

welke hy daar aan toekent, is honderd en 

tachtig Graaden Van den eerden Meridiaan 

over de Gelukkige Eilanden getrokken , en 

het verfte punt in 't Oosten waar toe de 

Ouden ter \Zee gekomen waren ; de Breedte 

gist hy op drie Graaden ten Zuiden de 

Linie, indien wy met den Heer D'AN 

VILLE befluiten, dat de ligging van Sinhoa 

, in het Westlykfte gedeelte van het 

Koningryk Cochin • China dezelfde is, met 

die van Sinas Metropolis, heeft PTOLE 

MEUS , in de plaatsbepaaling, zich niet minder 

dan vyftig Graaden in de Lengte, en 

twintig in de Breedte, vergist (u>). 

Tingit gedeelte des Onderzoeks, zo wel 

als in de Kaart, vervaardigd om hetzelve op 

te helderen, heeft men de Aardrykskundige 

begrippen van den Heer D'ANVILLE, aan 

welke de Heer RENNELL het zegel zyner 

goedkeuring hing (x), aangenomen. Maar 

de Heer GOSSELIN heeft onlangs een 

werk uitgegeeven (3?), waarin hy de Stel 

sels Van ERATOSTHENES, STRABO en 

P T 0- 

(w) PTOLEM. Geogr. Lib. VII. c. 3. D'AN- 

VILLE Limit es du "Monde connues aux Anciens 

au de la Gange. Mem de Litèrat. XXXII. p. 604.' 

Ant. de Pinde, Supplem. I. p. 161, &c. 

f» RENNELL, Introd. p. XXXIX. 

(y) GOSSELIN, Geographie des Grecs analyjiej 

I

II. 

AFDEE' 

LING. 


PTOLEMEUS met elkander vergelykt, en 

met de kundigheden, welke de Hedendaagfche 

Aardryksbefchryvers verkreegen hebben 

; in welk geleerd en vernuftig Werk 

hy van zynen Landsgenoot , ten aanziene 

van veele bepaalingen door deezen gemaakt, 

verfchilt. Volgens den Heer GOSSKLIN, 

is het Magnum Promontorium, het Groote 

Foorgebergte, 't welk D'ANVILLE voor 

Kaap Romania houdt aan het Zuideinde 

van het Schiereiland Malacca , het Punt 

Bragu, aan den mond van de groote Rivier 

Ava, digt by 'c welk hy Zaba plaatst, 

door D'ANVILLE en door BARROS (Z) 

veronderfteld gelegen te zyn aan de Straat 

Sincapura, of Malacca. — De Magnus Si~ 

nus, of Groote Baay van PTOLEMEUS, 

houdt hy voor dezelfde met de Golf van 

Martaban,en niet de Golf van Siam, volgens 

de bepaaling van D'ANVILLE. De 

ligging van Catigara beantwoordt, gelyk 

hy poogt te bewyzen , aan die van Mergui 

, eene groote Haven aan de Westkust 

van het Koningryk Siam , cn hy wil dac 

Thina of Sina Metropolis, door D'ANVIL 

LE zo verre als Sin-hoa, in het Koningryk 

Cochin • China geplaatst , gelegen is 

aan dezelfde rivier als Mergui, en nu den 

naam draagt van Tana Serim. — De lba~ 

dij Infula van PTOLEMEUS , die D'AN 

VILLE Helt Sumatra te weezen, beweert 

hy dat een dier kleine hoopen Eilandjes is, 

(x) Dcead. II. Lib. FL c, li 

wel-


welke aan dit gedeelte van de kust van IL 

Siam liggen (a). 

AFDEE" 

Volgens het Stelzel van den Heer cos- LI KG. 

SELIN, voeren de Ouden nimmer door de 

Straat van Malacca, hadden geen kennis 

van het Eiland Sumatra , en waren geheel 

onkundig van den Oosterfchen Oceaan. 

Indien deeze begrippen eenigen myner 

Leezeren welgegrond voorkomen, moet 

de Zeevaart en de Koophandel der Ouden 

Op indie in nog veel enger paaien omfchreeven 

worden , dan ik 'er aan heb 

toegedaan. Uit Aijeen Akbery fT) 

leeren wy , dat Cheen de oude naam was 

van het Koningryk Pegu: dewyl dat Land 

grenst aan de Ava waar GOSSELIN hec 

Groot Voorgebergte plaatst, zal deeze groote 

gelykvormigheid van naamen , misfchien,' 

zyn denkbeeld fchynen te bevestigen , dac 

Sinte Metropolis, of Thina, gelegen was 

aan die Kust, en niet zo verre Oostwaards 

als D ' A N V I L L E ftelc (V). J 

De 

(a) GOSSELIN, Geographie des Gr eet analyfée; 

-p. 137 - 148. 

(b) Vol. II. p. 7. 

(O Naardemaal de Aardryksb'efchryving van PTO 

LEMEUS, de Oostlyke Verdeeling van Af.a betreffende 

, meer met dwaalingen opgevuld, duisterder en te» 

jgenftrydiger is dan eenig ander gedeelte van zyn Werk, 

en dewyl alle de Handfchriften van 't zelve , beide 

Griekfche en Latyrifche, zeer onnaauwkeurig zyn in 

de twee Hoofdftukken, die de befchryving bevatten' 

van de Landen over de Ganges, heeft de Heer D AN- 

VILLE, in zyne Verhandeling over de Grenzen der 

wereld,den Ouden over de Ganges bekend,zich meer 

I a toe-

II. 

AFDEE- 

LING. 


De dwaalingen van PTOLEMEUS, wegens 

de afgelegene gedeelten van Afia , 

hebben zich te zigtbaarder vertoond door 

een verkeerd gevoelen der Hedendaagfchen 

daarop als geënt. Sin te,. de verfte plaats 

vermeld in zyne Aardryksbefchryving, heeft 

zulk eene overeenkomst in klank met China, 

den naam by welken het grootfte en 

befchaafdfte Ryk in 't Oosten , onder de 

Europeaanen, bekend is, dat zy, toen zy 

eerst daar aan kennis kreegen, te voorbaarig 

beflooten , dat dit een en het zelfde 

was; ingevolge hier van veronderflelde men 

dat China by de Ouden bekend geweest 

was, fchoon geen ftuk zekerder fchynt te 

gaan dan dat zy ter Zee nooit verder kwamen 

dan de uitgeflxektheid door my aan 

hunne Scheepvaart toegekend. 

In deezer voege de Ontdekkingen van 

Indie naagegaan hebbende , welke de Ouden 

toegegeeven in gisfingen, dan wy aantreffen in de andere 

naafpeuringen van dien omzigtigen Aardryksbefchryver. 

Hy bouwt desgelyks meer dan anders op 

de overeenkomlten tusfehen de oude en hedendaagfche 

Naamen der Plaatzen , fchoon hy ten allen tyde, misfchien 

, eene te groote neiging betoone, om deeze af te 

leiden, en 'er op af te gaan. Deeze overeenkomlten 

Zyn, in de daad, menigmaal zeer treffend, en hebben 

hem tot gelukkige ontdekkingen gebragt. Maar, in het 

gebruik zyner Schriften, kan ik niet naalaaten te ontdekken, 

dat eenige Naamen, door hem vermeld, verrè 

gezogt zyn, en op verbeelding rusten. Wanneer ik 

hem volg, heb ik alleen zodanige gevolgtrekkingen 

aangenomen, als my toefcheenen met zyne gewoone 

naauwkeurighcid te Itrooken. . Dit is de XXXII 

Aantekening van ROBER'TSON.

WEGENS O U D I N D I E . 13$ 

den ter Zee deeden, zal ik vervolgens on II» 

derzoeken welke vermeerdering van kennis fVFDEEdeezes 

Lands zy te land verkreegen. Het LING. 

blykt (gelyk ik voorheen vermeld heb.) 

dat 'er vroegtyds een Handel op Indie 

gedreeven wierd door de Landfchappen 

langs de Noordlyke Grenzen llrekkende. 

De veelvuldige Voortbrengzels en gewerkte 

Stoffen van Indie werden te land gevoerd 

in de binnenfte gedeelten der Perfifche 

Heerfchappye, of langs de bevaarbaare 

Rivieren, die door Opper-Afia vloeijen, 

na de Caspifche Zee gebragt, en van daar 

na de Euxinifche. Terwyl de Opvolgers 

van S E L E U C U S de Heerfchappy van het 

Oosten behielden, bleef dit de wyze waar 

op zy hunne Onderdaanen de Goederen 

van indie bezorgden. — Wanneer de Romeinen 

hunne vermeesteringen zo verre 

hadden uitgebreid , dat de Euphraat de 

Oostlykfte Grensfcheiding van hun Ryk 

uitmaakte , vonden zy deezen Handel nog 

gevestigd ; en vermids dezelve hun eene 

nieuwe gemeenfchap met het Oosten opende 

, waar door zy een meerderen toevoer 

van voortbrengzelen tot voldoening der 

in top gevoerde Weelde ontvingen , werd 

het een voorwerp hunner Staatkunde dien 

Handel te befchermen, en 

digen. 

aan te moe 

Naardemaal de optocht der Caravaanen, 

of Gezelfchappen van Kooplieden , die 

reisden na de. Landen, van waar zy de 

kostbaarfle gewerkte Stoffen, inzonderheid 

Zyde-ftoffen, ontvingen, dikwyls geftoord 

I 3 ei i

jr. 

AFDKË 

LING. 


en gevaarlyk werden door de Parthen, die 

zich meester gemaakt hadden van alle de 

Landfchappen (trekkende van de Caspifche. 

Zee tot dat gedeelte van Scythie, ol\ Tartarye, 

't welk aan China grenst, poogden 

de liomeinen deeze Gen eenfc hap veiliger 

te maaken dour eene Ohderhafldelirig mee 

een de: Mi i i phei var dat gr >ote R.yk. 

By de Griekfche , ol\' Romeinfche, Schryvers 

't is waar vinden wy deswegen geene 

voetllappen ; onze Kundigheid des betreffende 

is geheel ontleend uit de Chineefche 

Gefchiedboekeis, die ons berigten dat 

AN TOUN, (Keizer MAKCUS ANTO- 

NIUS.) de Koning des Volks aan den 

Wester Oceaan , ten dien einde een Gezantfehap 

afvaardigde aan OUN-II, die 

over China geboodt , in het honderd en 

zes en zestigile jaar der Christlyke Jaartellinge 

(d); welke de uitflug was deezer 

onderneeminge is niet bekend, en kunnen 

wy, gevolglyk, niet zeggen of dezelve zulk 

eene gemeenfchap gemaklyker maakte tusfehen 

deeze twee wydafgelegene Volken, 

als diende tot een gereeder vervulling der 

wederzydfche behoeften. De toeleg was 

zeker niet onwaardig aan den verlichten 

Romeinjchen Keizer , aan welke dezelve 

Wordt to-gefchreeven. 

Het is blykbaar, dat, in het voortzetten 

deezes Handels op China , een groot gedeel- 

(jT) Memoires fiir les Liaifons & le Commerce des 

Romair,s avec Is Tart art s cff les Chinois ,par M. DE 

«UIGNES. Mem. de Literat. XXXII. p. 355. &C.


deelte van de wyduitgeftrekteLandfchappen, II. 

ten Oosten van de Caspifche Zee, moest 1 iFDEEdoorgetrokken 

worden. En fchoon het LING. 

voornaamfte roerze!, om die verre Reis- - 

tochten te onderneemen , winst ware, moeten 

'er, nogthans, onder deeze Gelukzoekers, 

lieden' van een weetgierigen aart en 

bekwaamheid geweest zyn, die hunne aan» 

dagt van de voorwerpen des Handels konden 

aftrekken, om dezelve op andere, van 

een algemeener belang, te vestigen. Van 

hun kreeg men zodanige berigten, en onderwierp 

dezelve aan het onderzoek der 

kundigen, als PTOLEMEUS in ftaat ftelde 

om eene befchryving te vervaardigen van 

de verafgelegene Gewesten van Afia (V), 

volkomen zo naauwkeurig als die van verfcheide 

Landen, van welke hy , uit hoofde 

van derzelver nabyheid , veronderfteld 

mag worden onderfcheidener kundfehap bekomen 

te hebben. •— Het verfte punt 

Oostwaards, waar toe zyne kennis van-die 

gedeelte van Afia uitflrekte, is Sera Metropolis, 

't welk, uit verfcheide omftandigheden, 

blykt te zelfder plaatze gelegen te 

hebben als Kant- cheou,eene Stad van eenige 

aangelegenheid in Chen-fi, het Westlykfte 

Landfchap des Chineefchen Ryks. 

Deeze Stad plaatst hy op de Lengte van 

honderd zeven en zeventig Graaden en vyftien 

Minuuten , bykans drie Graaden ten 

Westen van Since Metropolis , door hem 

befchreeven als de uiterfte grenspaal van 

Afia 

(e) PXOLEM. Lib, FI. c. 11—18. 

I 4


II. Afia ter Zee ontdekt —- En bepaalde zich 

AFDEE- de kennis van PTOLEMEUS wegens dit 

LING gedeelte van Afia niet alleen tot dat ge- 

, deel te door 't welk de Caravaanen verondersteld 

mogen worden rechtftrceks op hunne 

reize Oostwa-.rds getrokken te zyn ; hy 

hadt desgelyks eenig algemeen onderrigc 

omtrent veiTcheide Volken Noordwaards 

gelegen, die, volgens de plaatzing, welke 

hy daar aan toefchrjft , gedeelten befloegen 

van de groote vlakte van Tartarye, 

zich veel verder uittrekkende dan Lasfa 

, de Hoofdftad van Thibet, en de Verblyfplaats 

van den Dalai Lama. 

De Breedten van verfcheide Plaatzen , 

in dit gedeelte van Afia, zyn door PTOLE 

MEUS, met zulk eene ongemeene maate 

van naauwkeurigheid, opgegeeven, dat wy 

niet wel kunnen twyfelen of zy rusten op 

daadlyke waarneemingen. Uit veele voorbeelden 

, ten bewyze hier van, zal ik drie 

van de Plaatzen uitkiezen, gelegen in zeer 

onderfcheidene gedeelten van het Land , 

met welks befchouwing wy ons bezig houden. 

De Breedte van Nagara aan de Rivier 

Cophenes, (heden Attock,) is, volgens 

PTOLEMEUS, twee en dertig Graaden en 

dertig JVJinuuten , 't welk volkomen zamenftemt 

met de waarneeming van een Ooster.'-ch 

Aardryksbefchryver. door den Heer 

D'ANV


door hem bepaald op negen en dertig Graaden 

en vyftien Minuuten. Volgens de A 

Starrekundige Tafelen van ULUG-BEG ,. 

den Kleinzoon van TIMUR, die in rieezë _ 

Stad zyn Koninglyken Zetel hielde,is dezelve 

negen en dertig Graa'en en zeven en 

dertig Minuuten (g> De Breedte van 

Sera Metropolis is by PTOLEMEUS ach: 

en dertig Graaden en vyftien Minuuten ; 

die van Kant cheou wordt door de . Zendelingen 

der Jefuiten op negen en dertig 

Graaden gelteld. — Ik heb deeze treffen, 

de voorbeelden van de overeenkomst zyner 

Berekeningen , met die door hedendaagfche 

Waarneemingen zyn opgegeeven, 

bygebragt, om twee redenen. De eene, 

om dat zy klaar aanwyzen , dat deeze verafgelegene 

deelen van Afia met geene geringe 

maate van oplettenheid waren 1 

II. 

FDEEonderzogt; 

de andere, dewyl ik geen gering 

genoegen voel , om , naa dat ik my genoodzaakt 

gevonden heb, verfcheide dwaalingen 

en gebreken in de Aardryksbefchryving 

van PTOLEMEUS aan te wyzen ,« regt 

te laaten wedervaaren aan eenen Wysgeer, 

die zo veel heeft toegebragt tot verbetering 

van deeze Wee ten fchap. De nukken, door 

my aangevoerd , draagen het doorflaandst 

blyk, zo wel van de uicgeltrektheid zyner 

kennisneeming als van de juistheid zyner. 

befluiten, ten opzigte van Landen , hem , 

uit hoofde van derzelver verren afftand, 

minst bekend. 

o t 

* 

(g-) Tab. Geogr. apud HUDSON. Geogr. Minor-es, 

III. p. 145. 

I 5


HL Tot dus verre heb ik myne naafpeurin- 

AFDEE- gen, wegens de kennis, die de Ouden van 

LING. Indie hadden , bepaald tot het Vasteland, 

Ik zet my thans, om te overweegen, welke 

Ontdekkingen zy gedaan hadden van de 

Eilanden, gelegen in verfcheide gedeelten 

van den Oceaan, die 't zelve omringt, en 

maak een aanvang me-c Taprobane, het 

grootfle en aangelegenfle van allen. Dit 

Eiland ligt zo rechtflreeks in den koers 

der Zeevaarenden, die het verder dan Kaap 

Comorin waagden, inzonderheid wanneer 

zy , volgens de oude wyze van Scheepvaart, 

zelden zich van de Kust verwyderden 

, dat de ligging van 't zelve , gelyk 

men veelligt zou denken, met de uiterfte 

naauwkeuiigheid moest bepaald weezen. — 

Vóór den tyd van ALEXANDER DEN 

GR o o TEN was de naam van Taprobane 

onbekend in Europa. In gevolge van de 

rustlooze weetgierigheid met welke die Vorst 

elk Land, 't geen hy vermeesterde of beïogt, 

fchynt men 'er eenig berigt van ge* 

ireegen te hebben. Zints zynen tyd, beeft 

sykans elk Schryver over de Aardryks 

] 

kunde daar van gewaagd; doch hunne ver j 

] 

malen, des betreffende, zyn zo verfchil. 

J 

end,en menigwerf zo tegenitrydig, dat wy 

I 

•ezwaarlyk kunnen gelooven, dat zy het 

elfde Eiland befchryven. 

2 

STRABO, de oudfte Schryver thans 

V oor handen, by wien wy eenig byzonder 

V erflag van het Eiland Taprobane aantreff 

;n , verzekert dat het zo groot was als 

l Irittanje, en gelegen op den afftand van 

ze-


zeven, of, volgens anderer opgave, van twintig 

dagen zeilens van den Zuidlykften Uithoek 

des Indifchen Schiereilands : van 

waar hy, ftrydig met het geen wy weeten 

dat de weezenlyke ligging deezes Eilands 

is, 't zelve befchryft als zich Westwaards 

meer dan vyfhonderd Stadiën uititrekkenr 

de (/?)• 

POMPONIUS MELA, een Schryver m 

tydopvolging de naaste aan STRABO, is 

onzeker of hy Taprobane zou aanmerken 

als een Eiland, of als het begin eener andere 

Wereld: maar dewyl niemand, fchryft 

hy , het ooit omgezeild heeft, fchynt hy 

het meest tot het laatstgemelde gevoelen 

over te hellen (ï). 

PLINIUS verfchaft ons eene breedvoeriger 

befchry ving van Taprobane, die , in 

ftede van 'er meer lichts over te verfpreiden 

, alles , wat dit Eiland betreft , met 

meer duisternis omwindt. Naa de veelvuldige 

en llrydige gevoelens der Griekfche 

Schryveren opgegeeven te hebben , berigt 

hy ons, dat, door den Koning van dat Eiland, 

Gezanten gezonden werden aan Keizer 

CLAUDIUS, uit welken de Romeinen verfcheide 

voorheen onbekende dingen wegens 

dit Eiland verhamen: in 't byzonder 

dat 'er vyfhonderd Steden op 't zelve waren, 

en dat, in 'c middenpunt, een Meir was 

van drie honderd en vyf en zeventig Myler 

(K) STRABO, Lib. II. p- 124. B. p. 180. B. p 

102. A. Lib. XV. p. 1012. B. 

CO POMP. MELA, de Situ Orbis, Lib.III. c 7 

II. 

AFDEE- 

LING.

II. 

AFDEE 

LING, 

i4o O N D E R Z ' O E K 

len in den omtrek. Deeze Gezanten fton- 

- den verfteld op 't gezigt van den Groot en 

Beer en de Pleiades, Geftarnten , die zich 

. aan hunnen Hemel niet vertoonden ; nog 

meer waren zy ontzet, als zy vernamen, 

dat hunne Schaduwen na het Noorden weezen, 

en de Zon aan hunne {linkerhand opkwam, 

en aan hun rechterhand onderging. 

Zy verzekerden ook, dat, in hun Land, de 

Maan nimmer gezien wierd dan vóór den 

achtften dag naa Nieuwe Maan, en alleen 

tot den> zestienden zigtbaar bleef (F). 

Vreemd, in de daad, dat een Schryver, zo 

verftandig als PLINIUS, alle deeze byzonderheden 

verbaalt zonder eenige aanmerking 

daar op te maaken , en inzonderheid 

niet opi.ierkt, dat het geen deeze Gezanten 

vertelden, wegens het fchynen der 

Maane , op geene plaats des Aardbodems 

kon waar weezen. 

PTOLEMEUS, fchoon zo naby aan den 

tyd van PLINIUS leevende, fchynt geheel 

geene kennis van diens befchryving van 

Taprobane gehad, of iets van het Gezant, 

fchap aan Keizer CLAUDIUS, geweeten te 

hebben. Hy plaatst dit Eiland tegen over 

Kaap Comorin, op geen grooten afftand 

van het Vasteland, en befchryft het als van 

het Noorden na het Zuiden ftrekkende ter 

lengte van niet minder dan vyftien Graaden, 

twee van welken hy ten Zuiden van 

den Equator ftelt, en indien zyne opgave 

van de afmeeting juist geweest ware, mogt 

hec, 

(/F) PLINIUS, Nat. Hifi. Ui. VI. c. 22,

WEÖENS OUD INDIE. 141 

het, ten aanziene der grootte, regtmaatig li: 

met Brittanje vergeleeken worden (7). AFDEE- 

AG.\ THEMERUS, die laater dan PTO LING. 

LEMEUS fchreef, en wel bedreeven was 

in diens Aardrykskunde, houdt Taprobane 

voor het grootfte van alle Eilanden, en geeft 

Brittanje flegts de tweede plaats (m). 

Uit deeze verfcheidenheid der befchryvingen, 

door de oude 'Schryvers opgegeeven, 

is het geenzins te bevreemden, dat de 

hedendaagfchen zeer verfchillende gevoelens 

omhelsd hebben, ten opzigte van het Eiland 

in den Indif'chen Oceaan, 't geen men 

voor hetzelfde zou houden met het Taprobane 

der Grieken en Romeinen. Naardemaal 

en PLINIUS en PTOLEMEUS 

't zelve opgeeven als voor een gedeelte 

ten Zuiden van den Equator liggende, beweeren 

eenige Geleerden , dat Sumatra 

het Eiland is, 't welk aan deeze befchryving 

beantwoordt. Maar de groote afftand 

van Sumatra van het Schiereiland van 

Indie ftemt niet overeen met eenig berigt, 

door de Griekfche of Romeinfche Schry. 

vers gegeeven, wegens de ligging van Ta. 

probane, en wy hebben geen blyk dat de 

Scheepvaart der Ouden zich immer tot 

Sumatra uitftrekte. -Het meer algemeen 

aangenomen gevoelen is, dat het Taprobant 

dei 

(/) PTOL. lib. VIL c 4. D'ANVILLE, Ant. di 

Pinde, p. 142. 

(m) Lib. II.c. 8. apud HUDSON. Geogr. Minor 

Vol. II.

II. 

AF PEE 

LING. 


der Ouden, en het tegenwoordig Eiland 

Ceylon , voor 't zelfde moet gehouden worden 

; en, niet alleen de nabyheid aan het 

Vasteland van Indie , waar de algemeene 

gedaante van het Eiland , zo als dezelve 

wordt opgegeeven door PTOLEMEUS, alsmede 

de ligging van verfcheide Piaatzen 

öp 't zelve, fchenken aan dit gevoelen (ondanks 

verfcheide groote misdagen , waar 

van ik vervolgens zal fpreeken ,) eene 

groote maate van zekerheid. 

De andere Eilanden , ten Oosten van 

Taprobane, door PTOLEMEUS vermeld, 

zou men, (was zulk eene breedvoerigheid 

noodig,) kunnen toonen dat de Andamanfche 

en Nicobarfche Eilanden zyn in dé 

Golf van Bcngale. 

Naa dit lang, en, zo ik vreeze, vervee- 

Iend onderzoek, van de vordering door de 

Ouden gemaakt, in het opfpeuren der onderfcheide 

deelen van Indie. en naa opgegeeven 

te hebben hoe verre zy Oostwaards, 

of ter Zee of te Land, kwamen , zal ik 

eenige algemeene aanmerkingen voordraagen, 

wegens de wyze op welke zy hunne 

Ontdekkingen deeden , en de maate van 

vertrouwen waar mede wy mogen afgaan 

op hunne berigten deswegen ; 't geen 

ik met zo veel voordeels niet kon doen, 

voor dat ik deeze naafpeuring voleindigd 

had. 

De kunst om Kaarten te vervaardigen , 

die of de gedaante der geheele Aarde, zo 

verre men dezelve onderzogt hadt, of die 

sran byzondere Landen, vertoonden, was, by 

de

W E G E N S OUD TNDIE. 143 

de Ouden, bekend ; en , buiten derzelver 

gebruik , om de verbeelding te hulpe te • 

komen, was het onmogelyk zich' een onderfcheiden 

denkbeeld van de eene of andere 

gevormd te hebben. Van eenige deezer 

Kaarten gewaagen H E R O D O T U S , en 

andere vroegtydige Griekfche Schryvers. 

Maar geene Kaarten, vóór die gemaakt werden, 

om de Aardrykskunde van P T O L E 

M E U S op te helderen, hebben onze dagen 

bereikt; in gevolge waarvan het zeer bezwaarlyk 

vak te begrypen, welke de betrekkelyke 

ligging was van de onderfcheidene 

Plaatzen, door de oude Aardryksbefchryvers 

vermeld; ten ware men door 

meeting des verzekering kreeg. 

[Dus heeft de Schryver van de Omvaart 

der Erpkrafche Zee de afftanden uitgemerkt 

van veele der Plaatzen door hem 

genoemd, met zulk eene naauvvkeurigheid, 

dat hy nader , dan 't geen men by eenig 

Schryver der Oudheid aantreft, komt by 

eene volkomene Opneeming van de Kust 

van Myos - hormus , aan de Westzyde van 

de Arabifche Golf, langs de Oevers van 

Ethiopië, Arabie, Perfie en Caramattie, 

tot den mond van den Indus, en van daar 

lan^s de Westkust van het Indisch Schiereiland 

tot Mufiris en Bar ace. Dit voege 

veel toe aan de waarde deezer korte Verhandeling 

. die , in alle andere opzigten, 

groote verdienden bezit. Het mag voor 

een opmerkelyk bewys van de uitgeftrekt- 

Héia en naauwkeurigheid der kundigheden 

van deezen Schryver, omtrent Indie,aangezien 

II. 

SLFDEE- 

LING.

AFDEE 

LING. 

H+ O N D E R Z O E K 

tl. zien worden , dat hy de éénigfte oudé 

.Schryver is, die blykt eenigermaate kennis 

gehad te hebben van de groote verdeeling 

, des Lands, welke nog plaats heeft, te 

weeten Eigenlyk Indofian ; bevattende de 

Noordlykfte Landfchappen van het Schiereiland 

en Deccan , behelzende de Zuidlyke 

Gewesten. „ Van Barygaza," fchryft 

hy , ,-, ftrekt het Vasteland Zuidwaards ; 

„ van hier wordt dit Land Dachinabades 

„ geheeten : want, in de taal des Lands, 

ü noemt men het Zuiden Dachanos " (#). ] 

Zo ras, egter, de wyze om de ligging 

van ieder Plaats uit te merken door de'opgave 

der Lengte en Breedte was ingevoerd, 

en algemeen werd aangenomen , kon elke 

ligging zeer kort en weetkundig befchreeven 

worden. Maar dan nog hangt de 

naauwkeurigheid van deeze nieuwe haudelwyze, 

en het voordeel, 't welk de Aardryksbefchryving 

daar van trekt, af van dé 

wyze , op welke de Ouden de Lengte en 

Breedte der Plaatzen berekenden. 

Schoon de Ouden , om de Lengte en 

Breed- 

(«) Perip. Mar. Erythr. p. 29. Dewyl de Grieken 

en- Romeinen, als zy een vreemden naam overnamen, 

altoos daar aan eenen uitgang gaven byzonder 

aan hunne Taal eigen, 't weïk de Taalvorming 

dier beide taaien eenigermaaie noodzaaklyk maakte , 

is het blykbaar dat Dachanos het zelfde is met Decïan, 

welk woord tot nog dezelfde betekenis heeft • 

;n nog de Naam is van die Afdeeling des Schier' 

:ilands. De Noordlykfte Grensfcheiding van Deccan 

j s tegenwoordig de Rivier Nerbiiddah, wasr ook 

)nze Schryver dezelve plaatst; Perip. ibid. Dit 

i s de XXXIII Aantekening van ROBEUTSO*

WEfJErts OUD INDIE. 145 

Breedte der Plaatzen te bepaalen , op dezelfde 

beginzelen afgingen als de Hedendaagfchen, 

gefchiedde het, nogthans, door 

middel van Werktuigen veel flegter van 

maakzel dan die men thans gebruikt , en 

zonder die keurige oplettenheid op elke 

omftandigheid , welke invloed kan nebben 

op de juistheid eener waarneeming ; eene 

oplettenheid waar van eene langduurige ondervinding 

alleen de noodzaaklykheid kan 

aanwyzen. Ter bepaaling der Breedte van 

eenige Plaats, namen de Ouden de Middaghoogte 

der Zonne waar, of door de fchaduw 

van een rechtftandigen Zonnewyzer, of 

door een Astrolabium ; hier door viel het 

gemaklyk te berekenen hoe veele Graaden 

en Minuuten de Plaats der Waarneeminge 

af was van den Equator. Als zy zich van 

geen deezer middelen konden bedienen, leiden 

zy de Breedte eener Plaats af uit dé 

beste berigten , welke zy zich wisten té 

verfchaffen van de lengte des langden dags 

aldaar. 

Ten opzigte van het bepaalen der Lengte 

eeniger Plaatzen, vonden zy zich meer 

verlegen : dewyl 'er maar ééne foort van 

Verfchynzelen aan den hemel was , tot welken 

zy de toevlugt konden neemen. Deeze 

waren de Maansverduisteringen (want 

de Zonsverduisteringen werden niet genoegzaam 

begreepen om ze dienstbaar te maaken 

tot eenige oogmerken der Aardrykskunde) 

; het verfchil tusfehen den tyd op 

welken eene Maansverduistering waargenomen 

was, te beginnen en te eindigen op 

K- twéé 

ïï. 

AFDÉE- 

m

II. 

AKDEE- 

LING. 


twee onderfcheide Plaatzen , gaf terftond 

het verfchil tusfehen de Meridmanen dier 

Plaatzen. Maar de moeilykheid om deeze 

waarneemingen met mauwkeurigheid te 

doen, en de onmogelykheid om ze dikwyls 

te herhaalen, deeden ze van zo weinig gebruik 

in de Aardrykskunde worden , dat de 

Ouden , ter bepaaling van de Lengte , 

meest daadlyke opneemingen moesten te 

baat neemen, of zich vergenoegen met de 

losfe berigten, die zy ontvingen uit de berekeningen 

der Zeevaarenden, of de dagboeken 

der Reizigeren. 

Maar, hoewel de Ouden , door behulp 

der bovengemelde bewerkingen, de ligging 

der Plaatzen met eene vry groote maate 

van naauwkeurigheid te land konden bepaalen 

, is het zeer onzeker of zy eenig middel, 

dan geheel niet, hadden, om dit ter Zee 

te doen. De Zeelieden der Oudheid fchynen 

zich zeldzaam van Starrekundige Waarneemingen 

bediend te hebben. Zy bezaten 

geene Werktuigen gefchikt voor eene beweegende 

en onvaste plaats van Waameeming; 

en fchoon hunne gewoonte, om veelvuldig 

te landen , eenigermaate dit gebrek 

kon verhelpen, heeft egter, zo verre my 

bewust is , geen oud Schryver eenig berigt 

gegeeven van eene Starrekundige Waarneeming 

op hunne Scheepstochten gedaan. 

Het fchynt te blyken uit PTOLEMEUS, 

die eenige Hoofdftukken befleedt om te 

toonen op welk eene wyze de Aardrykskunde 

zou kunnen verbeterd . en de misflagen 

te regc gebragt worden, van de berigten


teri der Zeelieden (V), dac alle hunne opgaven 

alieen op Rekening fteunden, en de 

gevolgen niec waren van Waarneeming. 

Zelfs mee alle de verbeteringen , welke 

de Hedendaagfchen gemaakt hebben in de 

Zeevaardkunde, weet men, dat deeze wyze, 

van het by' rkrekening te doen , zoo los 

en onzeker gaat, dac men daar uit, alleen, 

mee eenige aanmerkelyke maate van naauwkeurigheid, 

geen gevolg kan afleiden. By 

de Ouden moec deeze onnaauwkeurigheid 

veel groocer geweesc zyn ; dewyl zy gewoon 

waren, op hunne reizen, in ftede 

van een rechten koers te houden, die veel 

gemaklyker vale af te meeten , langs de 

kust om te zeilen; zy hadden geen Kompas, 

of eenig ander werktuig, waar mede 

zy de ligging van de eene Zeekusc, ten opzigte 

van de andere,konden bepaalen. Overeenkomfcig 

hier mede, vinden wy de ligging 

van veele Plaatzen, die wy mogen 

veronderilellen op Zee bepaald te zyn, met 

weinig juistheids vastgefteld. 

Wanneer, in gevolge van een daadlyk gedreeven 

Handel, de Havens van eenig Land 

dikwyls bezogt werden , kunnen de berekeningen 

van onderfcheidene Reizigers gediend 

hebben orti eenigermaate elkander te 

Verbeteren, en de Aardrykskundigen in ïtaat 

te Hellen , om hunne befluiten, met eene 

grooter nadering aan de waarheid , op te 

maaken. Maar in wydafgelegene Landen, 

die nimmer het tooneel waren van Krygsver- 

(0) PTOLEM. Lib. I. c. 7-14. 

K 2 

II. 

AFDBE 

LING. 

• .4

II. 

AFDF-E- 


verrigtingen, noch bezogt werden van dïkwyls 

daar doortrekkende Caravaanen , is 

alles wilder en onbepaalder, en de overeenkomst 

tusfehen de Oude Befchryvingen 

van dezelve, en de daadlyke Gedaante, is 

menigmaal zo flaauw dat men dezelve bezwaarlyk 

konne vinden. Ook was de 

Breedte der Plaatzen , gelyk gereed te 

bevroeden is, in 't-algemeen, by de Ouden 

juister bekend dan derzelver Lengte. De 

Waarneemingen, welke de Breedte bepaalen, 

zyn eenvoudig, kunnen gemaklyk genomen 

worden , en ftaan voor niet veel 

dwaalings bloot. De Lengte kan men niet 

juist vastftellen, zonder meer zamengeftelde 

werkzaamheden, en het gebruik van Werktuigen 

volkomener dan eenige die de Ouden 

fchynen bezeten te hebben. 

[Schoon de oude Starrekundigen, in het 

afleiden van de Breedte der Plaatzen uit de 

Waarneemingen van de Zon of Starren, verfcheide 

verbeteringen verwaarloosd hebben, 

die zy hadden behooren te maaken, waren 

hunne opgaven zomtyds naauwkeurig op 

weinig Minuuten na; doch , op andere tyden,blykt 

het, dat zy tot twee of zelfs drie 

Graaden mistastten ; alles dooreen gerekend 

zouden zy, misfehien, op een halven Graad 

na , de waarheid getroffen hebben. Dit 

gedeelte van de oude Aardryksbefchryving 

zou, derhalven, draaglyk naauwkeurig mogen 

heeten, indien wy daarin een genoegzaam 

aantal van zulke bepaalingen aantroffen. 

Deeze egter waren verre van talryk te weezen, 

en fchynen zich alleen bepaald te 

heb-


hebben tot eenige der voornaamfte Plaatzen 

in Landen rondsom de Middellandfche 

Zee gelegen. 

Wanneer, by mangel van naauwkeurige 

Waarneemingen, de Breedte ontleend werd 

uit de Lengte van den langflen of koi'tften 

Dag, zo kon men, in geen van beide de 

gevallen , eene groote maate van juistheid 

verwagten, en allerminst in de nabyheid van 

den Equator. Een misflag van een vierendeel 

uurs, welke, zonder eene wyze om 

den tyd naauwkeuriger te meeten dan de 

oude Waarneemers konden gebruiken, niet 

gemaklyk te vermyden viel, kon, op die 

hoogte een misflag van vier Graaden in 

de bepaaling der Breedte veroorzaaken. 

Ten opzigte van de Plaatzen onder de 

Verzengde Luchtftreek, hadt men een ander 

midddel om zich van de Breedte te 

vergew'sfen; te weeten, door den tyd des 

Jaars waar te neemen wanneer de Zon toprecht 

boven eene plaats ftondt, of wanneer 

lichaamen, loodrecht op een vlakte 

gezet. geen Schaduw op den Middag gaven; 

de afftand der Zonne van den Eq'iator 

op dien tyd, welke bekend was uit de 

beginzelen der Starrekunde, was gelyk aan 

de Breedte van de Plaats. Wy hebben 

voorbeelden van het aanwenden deezes middels 

in de bepaaling der Parallellen van 

Syene en Meroe. De naauwkeurigheid , 

welke deeze handelwyze toelaat , fchynt 

zich te bepaalen tot omtrent een halven 

Graad, en dit alleen op de veronderftelling, 

dat de Waarneemer ter plaatze zelve 

K 3 bfjfc; 

II. 

AFDEE- 

LING.

II. 

AFDEE 

LING. 


blyft; want, indien hy van de eene plaats 

. na de andere trok, en geene gelegenheid 

hadt om de waarneeming van, den eenen 

. dag door dien van den volgenden te verbeteren 

, zou hy zeer waarfchynlyk veel 

verder van de waarheid afdvvaalen. 

Wat de Lengte der Piaatzen betreft , 

dewyl de Maansverduisteringen niet veelvuldig 

en zelden van gebruik konden zyn 

tot derzelver bepaaling, en alleen waar men 

Stirrckundigen vondt om die verfcbynzels 

met juistheid waar te neemen , mogen wy die 

wel onaangemerkt laaten, by het Onderzoek 

der Aardrykskunde van verafgelegene Landen. 

De verfchülen van de Meridiaanen 

der Plaatzen werden, daarom, oudtyds, geheel 

bepaald, door de Strekkingen en Afftanden 

der eene Plaats van de andere ; in 

gevolge hier van kwamen alle de misflagen 

der berekeningen, opneemingen, en wegwyzers, 

voornaamlyk op de Lengte neder, 

op dezelfde wyze als tegenwoordig op een 

Schip, 't welk geen middel heeft om de 

Lengte te vinden, behalven , door het vergeiyken 

van de LogJyn, met de waarneemingen 

van de Breedte ; hoewel met dit 

onderfcheid, dat de dwaalingen, voor welken 

de kundigfte Scheepslieden onder de 

Ouden bloot ftonden, veel grooter waren, 

dan de onkundigfte Schipper heden ten 

dage, met een Kompas voorzien, kan begaan. 

De Lengte van de Middellandfche 

Zee, in Graaden van Lengte, van de Pylaaren 

van Hercules tot de Baay van 

tsfus, Is minder dan veertig Graaden; maar, 

in


in de Kaarten van PTOLEMEUS,. meer dan 

zestig, en, in 't algemeen, zyn zyne Leng- . 

ten, gerekend van den Meridiaan van 

Alexandrie, inzonderheid Oostwaards, by- 1 

II. 

iFDEE» 

LING. 

kans in dezelfde evenredigheid verkeerd. 

Het blykt, dat,in vreemde Zeeën,de kusten 

dikwyls werden opgemaakt uit een onvolkomen 

berigt van de gezeilde aftanden, 

zonder de minite kennis van de trekkingen, 

of de treek, door't fchip gehouden. 

PTOLEMEUS, 't is waar , was gewoon 

omtrent een derde te tellen voor de bogtigheid 

van den Koers eens Schips (ƒ>); 

doch het is openbaar , dat de toepasfing 

van deezen algemeenen regel zelden tot een 

juist betuit bragt. Desaangaande hebben 

wy een doorteekend voorbeeld in de gedaante 

, welke die groote Aardrykskundige 

aan het Schiereiland van Indie geeft. 

Van het Voorgebergte Barygazenum tot 

de Plaats aangeduid door Locus unde fblyam 

in Chryfen navigantes , dat ii» van 

Suratte aan de Malabarfche Kust tot omtrent 

Narfapour op de Kust van Cormandel, 

is de aftand, gemeecen langs de Zeekust 

, ten naasten by dezelfde met die in 

de daad plaats heeft ; te weeten omtrent 

Vyfhonderd en twintig Mylen. Maar de 

misflag in de trekking is verbaazend; 

want de Malabarfche en Cormandelfchè 

Kust , in ftede van Zuid waards te loopen, 

en op Kaap Comorin elkander in een 

vry 

(ƒ>) PTOLEM. Geogr. Lib. I. c. 12. 

K 4


II. vry fcherpen hoek te fnyden , worden 

AFDEE- door PTOLEMEUS, bykans in dezelfde 

LING. rechte lyn, van hec Westen na het Oosten 

uitgeftrekt; een weinig na hec Zuiden afwykende. 

Deeze Kusc worde, ten zelfden 

tyde , uitgemerkt mee verfcheide ' Baayen 

en Voorgebergten ; in derzelver ligging 

ten naasten by overeenkomende 

men 'er daadlyk vindc. 

mee die 

Alle deeze omftandigheden, zamengenomen, 

wyzen ten klaarften aan, uic welke 

ftoffen de oude Kaarc van Indie werd zamengefteld. 

De Schepen , die de Kusc 

van dac Land bezogten , hadden aantekening 

gehouden van den tyd op welken zy 

van de eene na de andere Plaats onder 

zeil gingen, en opgemerkt , als zy hec 

ftrand langs voeren , aan welke zyde hec 

land lag , wanneer zy een Baay over/taken 

, of een Voorgebergte omzeilden. Dit 

gebrekkig dagverhaal , mee een onvolkomen 

berigc, misfehien van de Breedte van 

;en of twee Plaatzen , was waarfchynlyk 

il het onderrigt wegens de Kust van In. 

üe, 't welk PTOLEMEUS zich kon verghaffen. 

Dac hy een beeer zou hebben 

cunnen verkrygen van de Kooplieden, die, 

nee geen byzonder oogmerk om de KUSE 

i :e verkennen , voeren , zal ons niec verdonderen, 

als wy in aanmerking neemen, 

lac zelfs de beroemde Periplus van HANj 

ÜO een Aardryksbefchryver niec in ftaac 

;ou ftellen om de Kust van Africa met 

I iieer naauwkeurigheids af te. tekenen 

dan


dan PTOLEMEUS die van Indie gedaan II. 

heeft 

AFDEE- 

Met dit alles weet ik niet, of PTOLE L1NG. 

MEUS, onder het groot aantal Plaatzen , 

welker ligging hy bepaald heeft, de waarheid 

in de Lengte van ééne zo naby komt, 

als hy daadlyk deedt in de bepaaling der 

Breedte van de drie Steden hier boven bygebragt 

, tot een treffend , fchoon niet 

zeldzaam, blyk van zyne naauwkeurigheid. 

Deeze waarneemingen beweegen my; om 

te blyven by een gevoelen door my elders 

voorgedraagen (V), dat de Grieken en 

Romeinen, in hun Handelgemeenfchap met 

Indie , zelden , of door nieuwsgierigheid, 

of door winzugt , gebragt werden om de 

meer Oostwaards gelegene deelen te bezoeken. 

Verfcheide byzonderheden komen 

ons te vooren tot ftaaving van dit denkbeeld. 

Schoon PTOLEMEUS den naam 

van Emporia geeft aan verfcheide Plaatzen 

gelegen op de Kust, die van den Oostlykften 

mond der Ganges na het uiterfle 

van het Gouden Cherfonefus ftrekt, is het 

onzeker , gelyk ik reeds heb opgemerkt, 

of wy uit deeze benaaming dezelve moeten 

aanmerken als Havens bezogt door Schepen 

uit Egypte, dan alleen door Schepen des 

Lands. Het verdient in opmerking genomen 

te worden, dat hy verder op dan het Gouden 

Cherfonefus maar van éênEmporium gewaagt 

, 

(?) Dit is de XXXIV Aantekening van R O B E RT S O N. 

(r) ROÏERTSON, Gefchiedenis van America, 

I. D. bl. iS. en 27. 

K 5

n. 

AFUF.I 

LiNG, 


waagt (Y) , 't geen duidlyk uicvvyst, dat 

- de Gemeenfchap met dat gedeelte van Indie 

niet veel betekend hebbe. Waren de 

- Scheepstochten uit de Arabifche Golf na 

deeze Gewesten van Indie zo veelvuldig 

geweest, dat zy PTOLEMEUS aanfpoorden 

om zo naauwkeurig de Lengte en 

Breedte der Plaatzen, door hem vermeld, 

op te geeven, hy moest, in gevolge derzelven, 

zulk een berigt ontvangen hebben als 

veele groote misdagen, door hem begaan, 

zou hebben voorgekomen. Was het gebruiklyk 

geweest Kaap Comorin om te vaaren 

, en de Baay van Bengale tot den 

mond van de Ganges op te zeilen, eenige 

der oude Aardryksbefchryveren zouden niet 

zo onzeker geweest zyn, en andere zo grof 

niet misgetast hebben, ten aanziene van de 

ligging en grootte des Eilands Ceylon. Indien 

de Kooplieden van Alexandrie dikwyls 

de Havens bezogt hadden van het 

Gouden Cherfonefus , en van de Groote 

Baay , moesten de befchryvingen , door 

PTOLEMEUS daar van gegec ven, meer overeengekomen 

hebben met derzelver waare 

gedaante , en kon hy niet geloofd hebben 

dat verfcheide Plaatzen over de Linie lagen 

, die men met de daad eenige Graaden 

aan deeze zyde van dezelve aantreft. 

Maar , fchoon de Scheepvaart der Ouden 

zich niet uitgeftrekt hebbe tot het verder 

gelegene Indie , zyn wy verzekerd , 

dat verfcheide Voortbrengzels van dat Land 

in 

CO PTOLËM. Geogr. Lib, Vil. c. 2,


in Egypte gevoerd, en van daar na Rome 

en andere deelen van hec Keizerryk ge- t 

bragt, wierden. Uic omftandigheden, reeds 

door ons vermeld , hebben wy grond om . 

te belluiten , dat men deeze in Schepen 

des Lands na Mufiris bragt, en na andere 

Havens op de Malabarfche Kust , die, 

ten dien dage, de Stapelplaatzen des Handels 

mee Egypte waren. — In een Land 

van die uitgeftrektheid als Indie , in 't 

welk de Natuurlyke Voortbrengzels veelvuldig 

zyn , en eene groote verfcheidenheid 

verkrygen door vlytbetoon en kunstbewerking, 

moet een daadlyke binnenlandfche 

Handel , zo ter Zee als te Land , 

vroegtyds ftand gegreepen hebben tusfehen 

de onderfcheide Gewesten. — By de oude 

Schryvers ontmoeten wy daar van eenige 

fpooren ; en waar de bronnen van 

kundfehap zo weinig eri fchaars zyn, moeten 

wy ons vergenoegen met deeze aanduidingen. 

Onder de verfcheide Rangen, 

of Casten , in welken het Volk in Indie 

verdeeld was , werden de Kooplieden als 

een byzondere vermeld (f)\ waar uit wy 

mogen opmaaken, dat de Koophandel een 

der gevestigde Bezigheden, of Beroepen, by 

de Lieden diens Lands geweest hebbe. — 

Uit den Schryver van de Omvaart der Erythrafche 

Zee leeren wy , dac de lnwoonders 

van de Kust van Cormandel, mee 

hunne eigene Schepen Handel dreeven mee 

die van de Malabarfche ; dac de binnen- 

(0 Pt IN. Nat. Hht. Lib. VI. c. 22. 

land- 

II. 

kFDËE- 

LING.

156* O N D E R Z O E K 

II. landfche Handel van Barygaza groot was £ 

AFDEE- en dac men , in alle Jaargetyden, een aan 

LING. 

tal van Schepen des Lands aantrof in de 

Haven van Mufiris («). — STRABO onderrigc 

ons , dac de kostbaarfte Voortbrengzels 

van Taprobane gevoerd wierden 

na de onderfcheidene Emporia, of Marktplaaczen, 

van Indie (V). Op deeze wyze 

kreegen de Egyptifche Handelaars die Goederen 

, en konden dus hunne reis binnen 

hec Jaar volbrengen , die veel langer zou 

hebben moeten duuren, hadt dezelve zich 

zo verre Oostwaards uitgeftrekc als men 

doorgaans veronderftelt. 

Uit dit alles krygt het eene groote waarfchynlykheid, 

dat PTOLEMEUS het berigt, 

wegens de Oostlykfte gedeelten van Indie, 

waarop hy zyne berekeningen grondde 

, niet zo zeer gekreegen hebbe door 

een rechtitreekfche en geregelde gemeenfchap 

tusfehen Egypte en deeze Gewesten, 

dan wel uit de befcheiden van eenige 

weinige Waaghalzen, die, dooreen onderneemzieken 

geest gedreeven, of door winzugt 

aangezet, buiten de gewoone grenzen 

der Scheepvaart gingen. 

Hoewel , zints den Leeftyd van PTO 

LEMEUS, de Handel op Indie bleef aanhouden 

door het voorige Kanaal, en beide 

Rome, de oude Hoofdftad des Ryks , 

en Confiantinople, de nieuwe Zecel des 

Beftuurs , de kostbaare Voortbrengzelen 

diens 

(u) Peripl. Mar. Erythr. p. 30 en 34, 


diens Lands, door de Kooplieden van A- II. 

lexandrie, kreegen, hebben wy, nogthans, AFDEEtot 

de Regeering van Keizer JUSTINIA- LING. 

NUS geen nieuwe onderrigting, wegens de 

Gemeenfchap met het Oosten ter Zee , 

noch van de vorderingen gemaakt in de 

ontdekking van deszelfs verafgelegene Gewesten. 

Onder JUSTINIANUS deedt COSMAS, 

een Egyptisch Koopman, zyn handel dryvende, 

verfcheide reizen na Indie,van waar 

hy den bynaam van Indicopleustes kreeg 5 

doch naderhand Tiet hy, door eene verandering 

niet ongewoon in die bygeloovige 

Eeuw , alle tydlyke belangen vaaren , en. 

gaf zich aan het Kloosterleeven over. In 

de eenzaamheid en ledigheid van de Klooster 

- cel , fchreef hy verfcheide Werken; 

één derzelven, door hem met den tytel van 

Christlyke Plaatsbefchryving vereerd, heeft 

onzen tyd bereikt. Het hoofdoogmerk deezes 

Werks is het gevoelen te beftryden van 

die Wysgeeren , die ftaande houden , dat 

de Aarde eene Klootfche gedaante heeft, 

en te bewyzen, dat dezelve een langwerpig 

Vlak is, twaalf duizend Mylen in de Lengte 

van het Oosten na het Westen, en zes' 

duizend Mylen in de Breedte van het Noorden 

na het Zuiden, omringd door hoog( 

wallen, overdekt met het Uitfpanzel ah 

met een verwelfzel ; dat de verwisfelin^ 

van dag en nagt veroorzaakt wierd dooi 

een Berg van eene verbaazen de hoogte 

gelegen in het uiterfle van het Noorden 

rondsom welken de Zon zich bewoog 

dat

ir. 

AFDEE 

LING. 


dat, Wanneer dezelve zich aan de eene zyde 

van dien Berg vertoonde , de Aarde 

verlicht was, en, als zy zich aan de ande- 

. re zyde verborg , de Aarde in duisternis 

gedompeld wierd (w~). — Dan, te midden 

van deeze verwilderde hersfenfehimmen , 

meer voegende aan de ligtgeloovigheid van 

zyn Kloosterleeven, dan aan 't gezond verftand, 

't geen hy in zyn voorig Beroep betoonde, 

fchynt coSMAS te vernaaien wat 

hy zelve op zyne Reizen hadt waargenomen 

, of van anderen verdaan; en dit met 

alle opregtheid en waarheidsliefde. 

Het blykt, dat hy wel kennis gehad hebbe 

aan de Westkust van het Indifche Schiereiland 

, en noemt verfcheide Plaatzen op 

dezelve gelegen : hy befchryft die als de 

voornaamfte zetel des Peperhandels, en gewaagt 

in 't byzonder van Male, als een 

der meest bezogte Havens ter verkryging 

van die Koopwaaren (x). Van Male is 

het waarfchynlyk, dat deeze zyde des Vastenlands 

den hedendaagfehen Naam van Malabar 

ontleend, en dat de Eilanden, daar 

digt by gelegen, dien van de Maldivcs gekreegen 

hebben Uit hem leeren wy ook, 

dat het Eiland Taprobane, 't geen hy veronderftelt 

op een geiyken afftand te liggen 

van de Perfiaanfche Golf ten Westen, en 1 

het Land der Sina ten Oosten, in gevolge 

van deeze gereede ligging , een groote 

S ta- 

fV) COSMAS apild MONTFAUCON, Colkctt 

Patrum II. p. 113. &c. 138. 

O) COÏM. Lib. II. p. 138. Lib. XI. p. 337,


Stapelplaats des Handels geworden was; dat 

derwaards gebragt wierd de Zyde van de Si- 1 

na, en de kostbaare Speceryen van de Oosterfche 

Landen, welke men van daar voer- - 

de na alle de deelen van Indie, na Perfie 

en na de Arabifche Golf. Aan dit Eiland 

geeft hy den naam van Sielediha Qf) , 

dezelfde met dien van Selendib of Serendiby by welken het door 't geheele Oosten bekend 

is. 

Aan dien zelfden COSMAS zyn wy het 

eerfte berigt verfchuldigd, dat 'er een nieuwe 

Mededinger voor de Romeinen, in den 

Handel, zich opdeedt in de Indifche Zeeën. 

De Perfen, naa het Ryk der Parthen 

overweldigd, en de volgreeks hunner 

oude Monarchen herfteld te hebben, 

fchynen den afkeer hunner Voorvaderen 

van de Zee geheel te boven gekomen te 

zyn , en vroegtyds fterke poogingen gedaan 

te hebben , om deel te krygen in 

den winstryken handel op Indie. Alle de 

voornaame Havens van Indie werden bezogt 

door Handelaars uit Perfie, die, voor eenige 

voortbrengzels huns eigen Lands by de 

)ndiaanen gewild en gezogt, de kostbaare 

Indifche Goederen kreegen, die zy de 

Perfifche Golf opbragten, en, door middel 

van de groote Rivieren, de Euphraat en 

de Tigris , verfpreidden in alle Gewesten 

huns Ryks. Naardemaal de reis van Perfie 

na Indie veel korter was dan die van 

Egypte, met minder kosten, en minder gevaars 

, 

GO Co sa. Lik. XL p. 336. 

II. 

FDEE- 

LING.

II. 

AFDEE* 

LING. 


vaars, vergezeld ging, nam de Gemeenfchap, 

tusfehen die twee Landen , zeer fchielyk 

toe. CoSMAS brengt eene byzonderheid 

by , welke hiervan ten fpreekenden bewyze 

ftrekt. In de meeste Steden van eenigen 

naam in Indie, vondt hy Christen- 

Kerken opgerigt, waarin de Dienst verrigt 

wierd door Priesters geordend door 

den Aartsbisfchop van Seïeucia, de Hoofdftad 

des Per/ifchen Ryks, en die aan diens 

Regtsgebied onderworpen bleeven (z~) — 

Indie blykt in dit Tydperk meer bezogt 

geweest te zyn, dan ten tyde van PTO 

LEMEUS; een grooter getal Vreemdelingen 

zette 'er zich neder, 't Is nogthans merk 

waardig, dat, volgens het verflag van cos- 

MAS, geen deezer Vreemdelingen gewoon 

waren de Oostlykfte Gewesten van Afia 

te bezoeken; maar zich te vrede hielden 

hunne Zyde , hunne Speceryen, en andere 

kostbaare Voortbrengzels, te ontvangen zo 

als dezelve in Ceylon ingevoerd werden , 

en van daar na de onderfcheide Marktplaatzen 

van' Indie gebragt (a). 

De veelvuldigheid der openbaare vyandlykheden 

tusfehen de Keizers van Conflantinople 

en de Monarchen van Perfie, gepaard 

met de aangroeiende mededinging 

hunner Onderdaanen in den Handel op Indie, 

gaf gelegenheid tot eene Gebeurtenis, 

welke eene groote verandering in de natuur 

van dien Handel veroorzaakte. Naarde- 

(s) Co SM. Lib. III. p. 178. 

(0) COSM. Lib. XI. p. 33?.


demaal het gebruik der Zyde, 7.0 in Kleeding 

als tot Huiscieraad', altengskens algemeenet 

werd ten Hove der Griekfche Keizeren 

, die de Vorften van Afia in fchitterenden 

luister van Hofhouding paayolgden 

en overtroffen ; en dewyl China . 

waar, volgens het eenpaarig getuigenis der 

Oosterfche Schryveren. de Zyde-teelt oorfpronglvk 

bekend was (£), nog het éénig 

Land bleef, 't welk die kostlyke Waar 

uitleverde, wisten de Perfen^. zich bedienende 

van de voordeelen , welke hunne 

ligging hun gaf boven de Kooplieden van 

de Arabifche Golf, deezen den voet te 

ligten op alle Marktplaarzen van Indie , 

werwaards de Zyde ter Zee uit het Oosten 

gebragt werd. Het desgelyks in hunne 

magt "hebbende, om de Caravaanen , 

die, om het Griekfche Ryk van Zyde te 

voorzien, te land na China trokken door 

de Noordlykfte Landfchappen huns Koningryks, 

lastig te vallen en af te fnyden, 

trokken zy dien geheelen Handeltak aan 

zich. Confïantinople nu werd afhangelyk 

van eene mededingende Magt ten aanziene 

van een Artykel , 't geen de Weelde 

aanzag als onmisbaar tot verfraaijing en 

opfchik , en diensvolgens flerk zogt. 

Met de greetigheid, Opkooperen eigen, 

deeden de Perfen den prys van de Zyde 

tot zulk eene verbaazende hoogte Hijgen 

(/), dat JUSTINIANÜS, 'er niet ah 

leen 

(F) HERBELOT, BiMioth. Oriënt. Art HIRIR. 

{/) PROCOP. Hiit. Jrean. c. 25. 

L 

II. 

AFDEE 

LING.


II. leen op gefield, om een voldoenden en zeker- 

AFDEE- 

LING. 

gaanden toevoer te' krygen eener Koopwaare 

van een onmisbaar gebruik geworden, 

maar ook begeerig om den Handel zyner 

Onderdaanen re ontheffen van de verdrukkingen 

zyner Vyanden , zyn best deedt, 

om , met hulpe van zynen Bondgenoot , 

den Christen Monarch van Abysfinie, een 

gedeelte van den Zyde-handel den Perfen 

te ontweldigen. Deeze onderneeming mis 

A. D. lukte hem. Doch, toen hy 't het minst 

S5i. . verwagtte, verkreeg hy, door eene onvoorziene 

gebeurtenisje, eenigermaate het voorwerp 

zyner wenfchen. 

Twee Perfifche Monniken , als Zendelingen 

, afgevaardigd na eenige der Christen 

Kerken , volgens het berigt van cos- 

MAS in verfcheide deelen van Indie opgerigt 

, waren doorgedrongen tot het Land 

van de Seres, of China. Daar zagen zy 

het fpinnen der Zydewormen, en kreegen 

kennis aan alle de werkzaamheden der Menfcben, 

om het Voortbrengzel van deezen 

worm tot zo veelerlei fraaije Stoffen te 

vervaardigen. — Het vooruitzigt op winst, 

of misfchien een verontwaardigingvolle 

yver, verwekt door deezen ryke winst aanbrengenden 

Handeltak in handen van ongeloovige 

Volken te zien , zette hun aan 

om na Conftantinople weder te keeren. 

Hier verklaarden zy by den Keizer den oorfprong 

der Zyde, als mede de onderfcheidene 

wyzen van die te bereiden en te verwerken; 

verborgenheden tot dus lang on- 

be-

WEGÉNS OUD INDlÈ. ió"3 

bekend , of zeer onvolkomen in Europa 

begreepen* 

Aangemoedigd , door 's Keizers milde 

beloften , hamen zy het op zich een genoegzaam 

aantal van deeze wonderbaare 

ïnfecfen, aan welker arbeid de Mensch zo 

veel verfchuldigd is , in de Hoofdftad 

brengen. Zy volvoerden dit door de Eytjes 

van den Zydeworm in een hol riet 

te verbergen. Deeze werden uitgebroed 

door de warmte van een mesthoop, en 

gevoed met de bladeren van den wilden 

Moerbezieboom; zy vermenigvuldigden, en 

werkten op dezelfde wyze als in die Lugtflxeeken 

, waar zy eerst de voorwerpen wa* 

ren van der Menfchen aandagt en bezorging 

(d). Welhaast kweekte men, in verfcheide 

deelen van Griekenland, byzonder 

in Peloponefus, deeze Infecten in grooten 

getale. Op Sicilië ondernam men vervolgens, 

met een even gunftïgen uitflag, het 

teelen van Zydewormen, en het werd, van 

tyd tot tyd, in verfcheide Stéden van Italië 

gevolgd. Op alle deeze plaatzen rigtte 

men Handwerken op, en hieldt ze aan den 

gang met de Zyde, daar vallende. De vraag* 

om Zyde uit het Oosten nam gevolglyk af; 

de Onderdaanen der Griekfche Keizeren 

waren niet langer genoodzaakt zich tot de 

Perfen te vervoegen om voorraad van Zyde 

te verkrygen, en 'er greep een verbaazende 

verandering plaats in den aart des Handel* 

09 PROCOP. de Bello Gothit. Lib. lF. a. i? t 

L a 

It. 

AFDEE 

L-IN G.

II. 

AFDEE» 

LING. 

i64 ONDERZ. WEGENS O. I. 

delgemeenfchaps tusfehen Europa en Indie 

(ƒ). 

(e) De invoering van de Zydewormen in Europa 

en de uicvverkzels , welke dezelve voortbragt , kwamen 

onder 'c oog van den Heer GIBBON, by het 

fchryven der Gefchiedenisfe van Keizer JUSTINIAnus, 

en, fchoon dit een byzonder geval was, flegts 

van een ondergefchikt aanbelang , te midden van de 

groote menigte der gewigtige gebeurtenisfen. die zyne 

aandagc moesten bezig houden, heeft hy deeze byzonderheid 

naagegaan met eene naauwkeurigheid, die 

eere zou aangedaan hebben aan een Schryver die geen 

hooger bedoeling hadt. Vol. IV. p. 71, &c. 't Is hitr 

niet alleen, dat ik my verpligt vind hem deeze verdienlle 

toe te kennen. Het onderwerp myns Onderzoeks 

heeft my meennaalen gebragt op een grond , 

door hem betreeden, en ik heb fteeds licht ontvangen 

uit de vlytigheid en het oordeel, met welke hy dien 

hadt opgenomen. 

G E


ONDERZOEK 

WEGENS 

OUD INDIE. 

DERDE- AFDEELING. 

DE GEMEENSCHAP MET INDIE, ZINTS 

DE r.E MAG TI GING VAN EGYPTE DOOR. 

DE MAHOMEDAANEN, TOT DE ONT 

DEKKING VAN DEN WEG OM DE 

KAAP DE GOEDE HOOP, EN DE 

VESTIGING DER POR T U GE E' 

SCME IIEERSCHAPPY IN HET 

OOSTEN. 

O mtrent tachtig Jaaren naa den dood van JJ T_ 

JUSTINIANUS, viel 'er eene gebeur- A F J 3Ê B. 

tenis voor, die eene nog veel grooter Om- L i K G > 

wenteling in de Gemeenfchap van Europa , 

roet het Oosten te wege bragt. MAHO- 

MED fchynt , door het verkondigen van 

eenen nieuwen Godsdienst , zyne Landsgenooten 

met een nieuwen geest bezield, en 

de vonken van verborgene driften en bekwaamheden 

ontftooken te hebben. Het 

grootfte gedeelte der Arabieren , van de 

L 3 vroeg-

III. 

AFDEE 

LING. 

A. D. 

640. 

i66 O N D E R Z O E K 

vroegte tyden af, voldaan met Volks Onafhangeiykheid 

en Perlbonlyke Vryhcid , 

paste hunne Kameelen op , of kweekte 

- Palmboomen , binnen de paaien van hun 

eigen Schiereiland, en hadden weinig Gemeenfchaps 

met de rest des Menschdoms,, 

dan alleen wanneer zy uitrukten om een 

Caravaan te plunderen, of een Reiziger te 

berooven. In eenige ftrecken , nogthans, 

hadden zy eenen aanvang gemaakt, om den 

arbeid des Landbouws, en de drukte des. 

Koophandels, te voegen by de bezigheden 1 

des Herderlyken Leevens. Alle deeze rangen 

van Menfchen betoonden , toen zy 

aangevuurd waren door de geestdrift, welke 

de aanmaaningen en het voorbeeld van 

MAHOMED hun inbliezen, op eenmaal al 

den yver van Zendelingen, en de eerzugt 

van Overmeesteraarcn. Zy verfpreidden de 

Leer van hunnen Propheet, en breidden de 

Heerfchappy van diens Opvolgers uit, van 

de Oevers der Atlantifche Zee tot de 

grenzen van China, met eene fnelheid van 

voorfpoed, waarvan de Gefchiedenis des 

Menschdoms geen wedergade oplevert. 

Egypte was een der eerfte vermeesteringen 

van de Mahomedaanen ; en , daar zy 

zich, in dat uitlokkend Land, nederzetten, 

en 't zelve in bezit hielden , werden de 

Grieken uitgeflooten vau alle Gemeenfchap 

met Alexandrie, werwaards zy zo lang 

heenen toogen, als de groote Marktplaats, 

van Indifche Goederen. Dit was de eenige 

uitwerking niet , welke de voortgang 

der Mahomedaanfche wapenen hadt op 

den

WEGENS OUD INDIE. i6> 

den Koophandel van Europa met Indie 

gedreeven. De Arabieren hadden , vóór 

hun inval in Egypte, het groote Perfifche 

Ryk te ondergebragt, en 't zelve aan de 

Heerfchappye hunner Caliphs toegevoegd. 

Zy vonden hunne nieuwe Onderdaanen bezin- 

met het voortzetten van dien uitgebreiden 

Handel op Indie, en het Land ten 

Oosten van Indie gelegen, welks begin en 

voortgang in Perfie ik reeds vermeld heb; 

zy bevroedden dermaate de groote^ voordeelen 

daar aan verbonden, dat zy 'er in begeerden 

te deelen. Naardemaal de werkzaame 

vermogens van 's Menfchen geest, 

wanneer zy tot veel beduidende poogingen 

in één geval opgewekt zyn, bekwaamst 

gevonden worden om met kragt in andere 

rVningen te werken , werden de Arabieren, 

van doldriftige Oorlogshelden, welhaast 

veel onderneemende Kooplieden. : Zy 

voeren voort den Koophandel op Indie te 

dryven door het voorige Kanaal van de 

Perfifche Golf', doch het gefchiedde met 

dat vuur zo kenmerkend eigen aan alle de 

eerfte onderneemingen van MAHOMED'S 

Naavolgeren. Binnen korten tyd kwamen 

zy veel verder dan de oude grensperken 

der oude Scheepvaart, en bragten veele 

der kostbaarfte Goederen van het Oosten, 

rechtftreeks uit de Landen , die dezelve 

voortbragten. — Om al het voordeel, uit 

de verkoop ontftaande, op een te hoopen, 

deedt de Caliph OMAR (a) , weinig jaaren 

O) HERBELOT, Billiot 1 

. Odeut, Art. BAS RA H. 

L 4 

III. 

Ui DEE 

LING.

m. 

AFDKE- 

LING. 


ren naa de vermeestering van Perfie, da 

Stad Bas fora fh'gten , aan den Westlyken 

oever van den grooten Stroom , gevormd 

door de vereeniging van de Euphraat en 

de Tigris, met oogmerk om deeze twee 

Rivieren , langs welken de Goederen , uit 

Indie gebragt, van alle de deelen van Afia. 

gevoerd werden , in bedwang te houden. 

Deeze -gelegenheid was zo wel uitgekoozen 

, dat Basfora , in korten tyd, eene 

Handelplaats wierd • die naauwlyks voor 

Alexandrie behoefde te wyken. 

Dit algemeen verflag , ten opzigre van 

den Handel der Arabieren op Indie , 'c 

welk alles is , 't geen de Gefchiedfchryvers 

van dit Tydperk ons opleveren, wordt 

bevestigd en opgehelderd, door het Verhaal 

eener Reize üit de Perfifche Golf na 

het Oosten , gefchreeven door een Arabisch 

Koopman , in den Jaare DI11LI der 

Christen Jaartcllinge , omtrent twee Eeuwen 

naa dat Perfie onderworpen werd aan 

de Caliphs , en uitgelegd door de Verklaaring 

van een anderen Arabier , die 

mede de Oostïyklte deelen van Afia bezogr. 

Dit keurig Verhaal, 't geen ons in 

ftaat ftelt om eene gaaping in de Gefchiedenis 

der Haiidelgemeenfchap met Indie 

aan te vullen , verfchaft ftoffe tot eene 

meer byzondere befchryving van de Ontdekkingen 

der Arabieren in het Oosten , 

en- van de wyze op welke zy dezelve 

deeden. 

[Naardemaal ik veel gebruik van dit Verhaal 

zal maaken, kan ik niet naalaaten om 

voor-


.vooraf iets te zeggen tot ftaaving van IIT. 

cltszelfs betwiste egtbeid. Deeze Reis, \FDEE" 

met de Waarneemingen van ABU ZEID LING. 

AL HASSAN van Siraf, werd uitgegeeven 

door den Heer RENAUDOT (h). Dewyl 

deeze Uitgeever , in zyne Aanmerkingen , 

de Letter- -en Staatkunde der Chineefen met 

geheel andere kleuren voorftelt , dan ze 

vertoond waren in de fchitterende befchryvingen 

, door eene blinde bewondering der 

Jefuiten uitgegeeven, hebben twee yverige 

Zendelingen de egtbeid van deeze Verhaaien 

in twyfel getrokken , en beweerd , 

dat de Schryvers nooit in China geweest 

waren (c). Eenige Geleerden in Engeland 

koesterden desgelyks eenige twyfelingen 

over derzelver egtheid : dewyl RE 

NAUDOT geene aanduiding hadt gegeeven 

van het Handfchrift door hem vertaald, 

dan dat hy het vondt in de Boekery vun 

den Graaf DE SEIGNELAY. Maar, vermids 

niemand het Handfchrift, zints dien 

tyd, gezien hadt namen de twyfelingea 

toe, en de Heer RENAUDOT werd be- 

fchul- 

(b) Onder den Ty tel van, Anciennes Relations des 

Iiuks, & de la Chine, de deux Foyageurs Maho- 

•methans, qui y allerent dans le Ncurieme Siècle , 

traduit de Arabe, avi c remarqw s J'nr les princtpaux 

endroits de ces Relations , 1718. Dewyl ik geene 

Fravfche Uitgave bezat, heb ik myne Aanhaahngen 

gedaan volgens, de Engelfche Overzetting. 

(c) Vader PREMARE , Lcttr. édiliantes & e%rïeufès, 

Tom. XIX. p. 420, &c. en Vader PAREN- 

NIN, Ibid. Tom. XXI. p. 158» &c. 

L ï

AFUEt 

i?o O N D E R Z O E K 

in. fchuldigd met het misdryf van bedrog. 

. Dan de Handfchriften van COLBERT ter 

bewaaring overgegeeven zynde in 's Ko- 

. nings Boekery, gelyk, (ten gelukke der 

Letterkunde,) de meeste byzondere Verzamelingen 

van Handfchriften in Frankryh 

gedaan zyn , ontdekte de Heer DE GUI 

GNES, naa lang zoekens, het eigende 

Handfchrift , waar toe de Heer RENAU 

DOT wyst. Het blykt gefchreeven te zyn 

in de Twaalfde Eeuwe (V). 

Het Verhaal der twee Arabifche Reizigeren 

wordt, in veele byzonderheden, gestaafd 

door hunnen Landsgenoot MASSOU- 

DI, die eene Verhandeling uitgaf over de 

Algemeene Gefchiedenis, aan welke hy de 

wonder vreemd klinkenden Tytel geeft van 

Weiden van Goud en Mynen van Juweelen, 

honderd en zes jaaren laater gefchreeven. 

Uit hem ontvangen wy desgelyks 

zulk een verflag van Indie, in de Tiende 

Eeuwe, waar uit blykt , dat de Arabieren, 

toen ten tyde, eene uitgebreide kunde 

van dat Land gekreegen hadden. 

Volgens zyne Befchryving was het Schiereiland 

van Indie verdeeld in vier Koningryken. 

— Het eerde bedondt uit de Landfchappen 

aan den Indus gelecgen, als mede 

aan de Rivieren die in den Indus vallen 

; de Hoofddad was Moultan. — De 

Hoofdftad van het tweede Koningryk was 

Canoge, deeze blykt, uic de nog zigtbaare 

overblyfzelen , eene zeer groote Stad 

ge- 

(d) jfwnal des Scavans, Dcc. 1764.. p. 315. &c.


geweest te zyn (e). Om een denkbeeld III, 

van de Volkrykheid deezer 'Stad te geeAFDEEven , verzekeren de Indifche Gefchiedfchry- LING. 

vers, dat 'er dertig duizend winkels waren 

in welke men de Betel - noot verkogt, en 

zestig duizend benden van Speellieden en 

Zangers, die eene belasting aan den Staat 

opbragten (ƒ). — Hec derde Koningryk 

was Cachemire. MASSOÜDI is, voor zo 

verre ik weec , de eerfte Schryver , die 

van dit Paradys van Indie gewaagt , waar 

van hy eene korte doch juiste befchryving 

geeft. — Het vierde is het Koningryk van 

Guzerate, 't geen hy vertoont als hec 

grootfte en magtigfte; en hy ftemt mee de. 

twee Arabifche Reizigeren overeen in aan 

de Soevereinen van 't zelve den naam van 

Balchara te geeven. — 't Geen MAS- 

SOUDI wegens Indie verhaak, is te opmerkenswaardiger, 

dewyl hy zelve dat Land 

bezogt (g). MASSOUDX bevestigt wac 

de twee Arabifche Reizigers gezegd hebben 

, wegers de groote vorderingen der 

Indiaanen in de Srarrekunde. Naar zyn 

verhaal was 'er, -onder de Regeering van 

BRAHMAN, den eerften Monarch van Indie, 

een Tempel gebouwd met cwaalf Toorens 

, verbeeldende de Twaalf Tekens van 

den Zodiak; en ia welken eene afbeelding 

was van alle de Scarren, zo als zy zich 

aas 

(Y) RENNELL'S Mem. p. 54. 

(ƒ) FERIS.HÏA,vertaald door oow,Yol. Lp.32. 

(2O Notices & Extrnits des Manvfcrits de laBiiliotheque 

du ii'ji. Tom. I. p. o, 10.

a. 

AFDEE- 

LING. 

172. O N D E R Z O E K 

aan het Uitfpanzel venoonen. Onder dezelfde 

Regeering werd hec beroemde Sind* 

Hind opgeteld , 'c welk de uitneemendlte 

Verhandeling van de Indifche Starrekunde 

fchynt te weezen (h). — Een ander 

Arabisch Schryver, die omtrent het 

midden van de veertiende Eeuw fchreef, 

verdeelt Indie in drie Deelen; het Noordlykfte 

alle de Landfchappen aan den Indus 

bevattende. — Hec Middelde zich van Guzerate 

tot de Ganges uittrekkende , — 

en het Zuidlykfte,' door hem Comar geheeten, 

naar Kaap Comorin (i). J 

Schoon zommigen zich verbeeld hebben, 

dat de wonderbaare eigenfchap van den 

Zeilfteen , door welke dezelve zulk eene 

kragt geefc aan een Naald of een dun 

Yzerdraad, dac dezelve altoos na de Poolen 

der Aarde wyze, in het Oosten bekend 

was langen tyd vóór dat men dezelve in 

Europa hadt waargenomen , is het openbaar 

beide uit het Verhaal des Mahoniedaanfchen 

Koopmans, en- uit veele andere 

daar mede zamenftemmende blykbaarheden, 

dat niet alleen de Arabieren , maar ook 

de Chineefen, ontbloot waren van deezen 

getrouwen Gids, en dat hunne wyze vaa 

Scheepvaard niet verder gevorderd was dan 

die der Grieken en Romeinen Ck). Zy 

Huurden beichroomd langs de kust heen; 

zeld- 

(h) Notices, &c.' Tom. I. p. 7. 

O') Notices, &c. Tom. II. p.46. Dit is de XXXVI 

Aantekening van ROBERTSON. 

{Je) Relatief!, p. 2. 8. &c.

WEGENS OUD INDIE 173 

zeldzaam waagden zy hec zo diep in Zee III. 

te fteeken dac zy hec Land uic hec oog AFDEEverlooren; 

en daar zy hun koers zo vreesagcig 

inrigtren, was hunne wyze van rekenen 

gebrekkig, en onderhevig aan dezelfde 

dwa3lingen als ik aanwees in die der 

LING. 

Grieken en Romeinen (/). 

Niettegenftaande deeze nadeelen, ftrekte 

zich de vordering der Arabieren, Ooscwaards, 

veel verder uic dan de Golf van 

Siam , de grenspaal van de Zeevaarc der 

Europeaanen. Zy kreegen kennis aan Sumatra 

, en de andere Eilanden van den 

Grooten lndifchen Archipel, en kwamen toe 

de Stad Canton in China. En hebbe men 

deeze Ontdekkingen niet aan te merken 

als het uitwerkzel van de onderneemende 

nieuwsgierigheid eeniger byzondere Perfoonen; 

zy moeten toegefchreeven worden aan 

een geregelden Koophandel uic de Perfifche 

Golf met China, en alle de. cusfehen 

beiden liggende Gewesten, gedreeven. Veele 

Mahomedaanen hec voorbeeld der Perfen, 

door COSMAS INDICOPLEUSTE! 

befchreeven, volgende, zecten zich in ln 

die, en de Landen daar omftreeks, neder 

Zy'waren zo talryk in de Stad Canton 

dac de Keizer , (volgens hec verhaal de; 

Arabifche St?hryveren,) hun coeftondc » 

een Cadi, of Regeer, van hun eigen Aan 

hang te hebben , die de Gefchillen _ onde r 

zyne Landsgenooten , overeenkomftig me c 

hun 

(/) RENAUDOT, Inquiry info the Time wen th t 

.Mahsmedans fint entirtd China, p. 143.

III. 

AFDEE 

LING. 


hunne eigene Wetten, befliste, en in alle 

• Godsdienstverrigtingen voorzat (m). Op 

andere Plaatzen won men Aankomelingen 

. tot het Mahomedaanfche Geloof, en de 

Arabifche Taal werd verflaan en gefprooken 

in meest alle Zee-havens van eenigen 

naam. Schepen van China, en verfcheide 

Plaatzen van Indie, handelden in 

de Perfifche Golf, en , door de veelvuldigheid 

van onderlinge gemeenfchap, wer* 

den alle de Volken van het Oosten beter 

met elkander bekend (V). 

[De Zeevaardkunde der Chineefen fchynt, 

op dat wy dit, in 't voorbygaan, wat omiïandiger 

toonen, en het voorheen gezegde 

wegens hunne onkunde van hec Kompas^ 

nader ftaaven, die der Grieken en Romeinen 

niec overtroffen te hebben. De 

koers, welken zy hielden van Canton na 

Siraf, aan den mond van de Perfifche 

Golf, worde door hunne eigene Schryvers 

opgegeeven. Zy hielden zo naby moge* 

lyk hec ftrand langs, tot zy het Eiland Ceylon 

bereikten, en dan Kaap Comorin oirvaarende, 

zeilden zy langs de Westzyde 

van hec Schiereiland , coc den mond van 

dèn Indus, en Huurden de kusc langs tot 

de plaats hunner beftemminge (o). Eenige 

Schryvers hebben Haande gehouden, dat 

de Chineefen en de Arabieren hec Scheeps- 

kom- 

(V) Re lat ion, p. 7. Remarks, p. p. Inquiry, p, 

171, &c. 

C») Relation, p. 8. 

(

WEGENS OUD INDIE, 175 

kompas wel kenden, als mede hec gebruik 

daar van in de Zeevaart; doch hec is op 

merkelyk, dat 'er in de Arabifche, Turkfche 

of Perfifche, Taal geen oorfpronglyke 

Naam voor het Kompas is. Doorgaans 

noemen zy het Bosfola , de Italiaanfche 

Naam , 't geen toont, dat de aangeduide 

zaak, zo wel als het woord , hun vreemd 

is. Men vindt geen ééne waarneeming, 

van oude dagtekening, door de Arabieren 

gemaakt wegens de verandering van de 

Kompasnaald , of eenige onderrigting daar 

uit ten diende der Zeevaarenden afgeleid. 

De Heer j. CHARDIN, een der geleerdfte 

en best onderrigtfte Reizigeren, die hec 

Oosten bezogt hebben, op die ftuk ondervraagd 

zynde , geefc ten antwoord : ,, Ik 

„ durf voltirekt beweeren , dat de Afiaa- 

„' nen aan ons verpligt zyn voor dit won- 

„ derbaar Werktuig, 't geen zy uit Europa 

„ gekreegen hadden , langen tyd vóór de 

„ vermeesteringen der Portugeefen. Want, 

, voor eerst , zyn hunne Kompasfen vol- 

" maakt gelyk de onze, en zy koopen ze 

„ van de Europeaanen, zo veel zy kunnen 

„ krygen; hec naauwlyks durvende waagen 

„ aan de Naalden zelve iets te doen. < 

„ Ten tweeden, gaat het vast, dat de oude 

„ Zeelieden alle de kust langs kroopen, 

„ 'c geen ik coefchryf aan hec gebrek van 

„ die Werktuig, om hun te geleiden en 

„ te onderrigcen in 'c midden van den 

„ Oceaan. Wy kunnen niec zeggen dac 

„ zy fchroomden Reizen verre van huis te 

„ waagen; want de Arabieren , de eerfte 

55 iScc* 

III. 

AFDEE- 

LING.

176 O N D E R Z O E K . 

III. „ Zeelieden in de wereld , volgens myh 

AFDEE- „ begrip , ten minften wat de Indifche 

LING. „ Zeeën betreft, hebben , van onheuglyke 

„ tyden af, uit het verfte van de Roode 

„ Zee, langs de kust van Africa gezeild; 

„ en de Chineefen hebben altoos op Java 

„ en Sumatra gehandeld, 't welk een reis 

„ van aanbelang is. Zo veele onbewoonde, 

„ en nogthans vrugtbaare, Eilanden, zo 

„ veele Landen onbekend aan het Volk, 

„ van 't welk ik fpreek , leveren een be- 

,, wys op, dat de oude Zeelieden de kunst 

,, niet verftonden van de Groote Zee te 

„ bouwen. Ik kan niec dan redekavelend 

„ hier over fpreeken ; wanc nooic heb ik 

„ in Perfie, of Indie, iemand aangetroffen, 

„ die my kon berigten, wanneer het Kom- 

„ pas eerst by hun was bekend geworden, 

„ fchoon ik de kundigften in beide die 

„ Landen des ondervraagd heb. Ik ben 

„ uit Indie na Perfie gevaaren in Indiaan- 

„ fche Schepen, dac 'er zich, buiten my, 

„ geen Europeaan aan boord bevondt. De 

,, Stuurlieden waren alle Indiaanen ; zy 

,, bedienden zich, tot hec doen van Waar- 

,, neemingen, van den Graadboog en Qua- 

„ drant. Deeze Werktuigen hebben zy 

„ van ons ; ze zyn gemaakt door onze 

„ Kunftenaaren, en verfchillen niec in hec 

,, minsc van de onze, uitgenomen dat 'er 

„ Arabifche Letters op ftaan. De Ara- 

„ bieren zyn de kundigfte Zeelieden van 

„ alle Afiaanen en Africaanen; dan noch 

„ zy, noch de Indiaanen, gebruiken Kaari, 

ten; en hebben ze niec zeer noodig; zy 

„ be-


i,, bezitten 'er eenige; doch deeze zyn naar 

„ de onze gemaakt : want zy zyn geheel 

onbedreeven in de Perfpectief Op)." — 

Toen de Heer NIEHBUHR te Cairo was , 

vondt hy een Zeilfteennaald in 't bedt 

van een Mahomedaan , welke diende om 

de Kaaba aan te wyzen ; hy noemde 

dezelve El Magnatis, een duidelyk bewys. 

van den Europifchen oorfprong (q). ] 

Een treffend bewys van deeze nieuwe onderrigting, 

China en Indie betreffende, vinden 

wy by de Schryvers, van welken ik 

zo even fprak, vóór deeze tusfehen vallende 

Opheldering. Zy wyzen de ligging aan 

van Canton , nu by de Europeaanen zo 

wel bekend , met eene vry groote maate 

van naauwkeurigheid. Zy fpreeken van 

het algemeen gebruik der Zyde onder de 

Chineefen, Zy zyn de eerften die gewaagen 

van hun beroemd Porcelein - werk, 'c 

geen zy , uit hoofde van de dunheid en 

doorfchynendheid, by Glas vergelyken. Zy 

befchryven den Theeboom , en de wyze 

hoe men de Bladeren van denzelven gebruikt; 

en, de groote inkomften, fpruitende 

uit de belasting op de Thee gefield, 

(gelyk zy ons berigten,) fchynt de Thee zo 

algemeen de geliefde drank der Chineefen 

geweest te zyn in de Negende Eeuwe, al3 

in de tegenwoordige 0r\ 

Zelfs 

(j>~) RENAUDOT, ïnquiry, p. 141. &C. 

Cjf) NIEHBUHR, Foyage en Arabie, Tom. II. p, 

169. Dit is XXXVII Aant. van ROBERTSÖK. 

Cr) Relation. p. 21. 25. 

M 

m. 

AFDEE- 

LING.

III. 

AFDEE 

LING. 

i-3 O N D E R Z O E K 

Zelfs ten aanziene van die gedeelren 

van Indie, welken de Grieken en Romeinen 

gewoon waren te bezoeken , hadden de 

, Arabieren eene volkornener kundfchap opgedaan. 

Zy gewaagen van een groot Ryk 

op de Malabarfche Kust, beheerscht door 

Monarchen , wier gezag zo volftrekt was als 

dat van alle Mogendheden in Indie. Deeze 

Monarchen waren onderfcheiden by de 

benaaming van Balchara , een naam nog 

in Indie bekend (Y), en het is waarfchynlyk, 

dat de Samorin, of Keizer van Calicut, 

zo dikwyls vermeld in de Verhaalen 

van de eerfte Reizen der Portugeefen na 

Indie, een gedeelte van de Landen hunner 

Heerfchappye bezat. — Zy verheffen de 

uitfleekende vorderingen, welke de Indiaanen 

gemaakt hadden in de Starrekunde, 

eene byzonderheid waarvan de Grieken en 

Romeinen niec fchynen geweeten te hebben. 

Zy beweeren dat de Indiaanen, in 

deezen tak van weetenfchap, de verlichtfte 

Volken van het Oosten verre overtroffen, 

uit welken hoofde hun Vorst den naam 

droeg van den Koning der ïFysheid (f). 

Andere byzonderheden, de ftaatkundige inrigtingen, 

de regtsbehandelingen, de tydkortintren 

en de bygeloovigheden, der Indiaanen 

betreffende, inzonderheid de pyr>ia;eride 

kwellingen en boetedoeningen der 

Fnqnirs, zou men kunnen aannaaien als be- 

\vyzen van de meerdere kunde, die de Ara- 

fO HET BEI.OT. Art. HEND. cn BELHAR. 

O) Rddtion , p. 37 , 53. 

bie

WEGENS OUD INDIE. ifo 

bieren van de Zeden diens Volks opgedaan 

hadden. 

Dezelfde geest van Koophandel, of Gods- 

dienstyver, welke de Mahomedaanen van , 

Perfie aanzette om de verst afgeleegene 

Oorden van het Oosten te bezoeken, bezielde 

de Christenen van dat Koningryk. 

De Nestoriaanfcke Kerken, in Perfie geplant 

, eerst onder de befcherming van de 

Vorften daar te land gebooren, en vervolgens 

van derzelver Vermeesteraaren de Caliphs 

, waren veelvuldig , en werden beftuurd 

door agtenswaardige Geestlyken. Zy 

hadden vroeg Zendelingen na Indie afgevaardigd, 

en Kerken in verfcheide deelen 

diens Lands opgerigt; bovenal , gelyk ik 

reeds optekende, op het Eiland Ceylon* 

Toen de Arabieren hun Scheepvaart za 

verre als China uitltrekten , opende zich 

een ruimer veld aan hun oog, beide voor 

hun Koophandel en Godsdienstyver. Indien 

wy mogen afgaan op de zamenftemmende 

blykbaarheid der Christen Schryveren 

in het Oosten en in het Westen, bekragtigd 

door het getuigenis der twee Mahomedaanfche 

Reizigeren, werd hun Godsdienftige 

arbeid met zulk een gezegendea 

Uitflag bekroond, dat het getal der ^Christenen 

in Indie en China, in de Negende 

en Tiende Eeuwe, vry groot was. 

[De voortgang van het Christendom en 

van de Mahomedaanfche Leere, in China 

en Indie , wordt door zulke voldingende 

getuigenisfen bevestigd, dat 'er geen grond 

M a vari 

ui. 

AFDEE- 

LING.

III. 

AFI-EE- 

LING. 


van twyfel overblyve (V). —- Ten onzen 

tyde, nogthans, weeten wy dat het getal 

der Aankomelingen tot beide die Godsi 

dienscbelydenisfen zeer klein is , byzonder 

in Indie. Een Gentoo merkt alle de onderfcheidingen 

en voordeelen van zyn Cast 

aan als hem toebehoorende , volgens een 

uitfluitend en onmededeelbaar Regt. Te 

bekeeren r of bekeerd te worden, zyn denkbeelden 

even frrydig met de beginzelen, 

die hem diep in 'c harte geworteld zitten: 

en kunnen noch de Catholyke , noch de 

Prctestantfche, Zendelingen in Indie zich 

beroemen deeze vooroordeelen overwonnen 

te hebben, dan by eenigen van de laagfle 

Casten, of die hun Cast geheel verlooren 

hadden. Deeze laatlle omitandigheid is een 

groote hinderpaal tegen de voortplanting 

des Christendoms in Indie. Naardemaal 

de Europeaanen het vleesch eeten van het 

Dier 't welk de Hindoos heilig agten, en 

dronken fchap verwekkende Dranken drinken 

, in welke bedryven zy gevolgd worden 

door de Bekeerelingen tot het Christendom 

, doet hun dit tot dezelfde laagte 

zinken met de Pariars , de veragtften en 

gehaatften onder het Menschlyk geflachr. 

Ee- 

(u) Men vindt 2e byeen verzameld door ASSE- 

MANKUS, Biblioth. Orientalis, Vol. IV. p. 437- 

521. &c.; en by RENAUDOT in twee Verhandelingen, 

gehegt aan zyne Anciennes Relations; en 

door den Heer DE LA CROZE Histeire de Chris* 

tienisme des Jndes.


Eenige Catholyke Zendelingen bemerkten III. 

dit zo duidelyk, dat zy beüooten de Klee AFDEE» 

ding en Leevenswyze aan te neemen van LING. 

de Brahmins, en weigerden gemeenfchap 

te hebben met de Pariars, of hun tot het 

deelgenootfchap aan de Sacramenten toe te 

laaten. Doch dit werd afgekeurd door den 

Apostolifchen Gezant TOURNON, als onbeftaanbaar 

met den aart en de voorfchriften 

van den Christlyken Godsdienst (v). 

Niettegenftaande den arbeid der Zendelingen 

, meer dan twee honderd jaaren aangewend 

om de vastigheden van verfcheide 

Christen-Volken,die denzelven onderfchraagen 

en verdeedigen, zyn 'er, (volgens het 

getuigenis van een verftandig Schryver,) 

uit misfchien een honderd millioen Hindoos 

, geen twaalf duizend Christenen, en 

zyn deezen nog meestal uit Chancalas , 

of Uitgeworpenen (w). — Het getal det 

Mahomedaanen, of Moor en, thans in Indoftan, 

wordt op omtrent tien Millioenen 

gerekend; doch deezen zyn geen oorfpronglyke 

Inwoonders des Lands, maar Afttammelingen 

van Gelukzoekers, die 'er gekomen 

zyn uit Tartarye, Perfie en Arabie, 

zints den inval van MAHMOÜD van Gazna, 

den eerften Mahomedaanfchen Vermees 

• 

(v~) Foyage aux Indes Oriënt ales, par M. s o N- 

NERAT, Tom. I. p. 58, Note. 

O) Sketches relating to the History , Religion, 

Learning and Manners, of the Hindoos, p. 48. 

M 3

III. 

AFDEE 

LING. 


meesteraar van Indie in 't MII jaar der 

Christen Jaartellinge (V), 

Naardemaal de Zeden der Indiaanen, in 

• oude tyden , ten allen opzigce, dezelfde 

fchynen geweest te zyn met die der tegenwoordige 

Eeuwe, is het waarfchynlyk 

, dat de Christenen en Mahomedaanen, 

die gezegd worden zo talryk in Indie 

en China geweest te zyn, meest Vreemdelingen 

waren , door een voordeeligen 

Handel derwaards gelokt , of hunne Naakomelingen. 

Het getal der Mahomedaanen 

in China is zeer vermeerderd door 

eene handelwyze by hun zeer algemeen, 

om, in jaaren van Hongersnood, Kinderen 

te koopen , die zy in den Mahomedaanfchen 

Godsdienst opbrengen (y). ] 

Vermids de Christen - Kerken in Indie en 

China, in ouden tyde, alle hunne Geestlyken 

uic Perfie kreegen , waar zy geordend 

werden door den Catholicos, of Nes.toriaanfchen 

Kerkvoogd, wiens opperhoofdigheid 

zy erkenden, werd dit het geregeld 

kanaal van Gemeenfchap en Verftandhouding; 

eri aan de vereenigde uitwerking van 

alle déeze omftandigheden, zyn wy de onderrigcing 

verfchuldigd, welke wy ontvangen 

van de twee Arabifche Schryvers (z), 

we- 

(x) ORME, Hist. of Military Transact, in Indoftan, 

Vol. I. p. 24. HERBËLOT, Biblioth. Oriënt. 

Art, GAZNAVIAH. 

(j) Hist. Gen. des Voyages, Tom. VI. p. 357pit 

is de XXXVIII Aantekening van ROBERTSON. 

(3) Relation , p. 30.


wegens deeze Ryken van Afia, door de 

Grieken en Romeinen nimmer bezogt. 

Maar terwyl beide de Mahomedaanfche 

en de Christen Onderdaanen der Caliphs 

voortvoeren met hunne kennis van het Oosten 

uit te breiden, vonden zich de Europeaanen 

bykans van alle Gemeenfchap met 

hetzelve uitgeflooten. Voor hun was nu 

de Groote Haven van Alexandrie digt, en 

de nieuwe Beheerfchers van de Per/iaanfche 

Golf, wel voldaan dat zy genoeg leverden 

om de vraag te vervullen na de 

voortbrengzelen van het Oosten, in hunne 

eigene wydltrekkende Heerfchappyen, verzuimden 

dezelve door een der gewoone 

kanaalen te voeren na de Handeldryvende 

Steden aan de Middellandfche Zee. 

De ryke Ingezetenen van Conftantinople, 

en andere groote Steden van Europa, verdroegen 

deeze berooving van weelde ftreclende 

Goederen, aan welker genot zy zints 

lang gewoon waren , met zulk een ongeduld 

, dat zy al de werkzaamheid van 

Koophandel infpanden , om een hulpmiddel 

te vinden tegen een kwaad, 't geen zy 

ondraagelyk oordeelden. De zwaarigheden, 

welke te boven gekomen moesten worden 

om dit einde te bereiken, leveren het fterkst 

bewys op van de hooge waarde, in welke 

men, ten dien dage, de Goederen van het 

Oosten hieldt. De Zyde van China werd 

gekogt in Chenfi, het Westlyksc Landfchap 

van dat Ryk, en van daar met een Caravaane, 

in tachtig of honderd dagen reizens, 

gebragt aan den oever van den Oxus; hier 

M 4 in 

IIT. 

AFDKE 

LING.


III. ingefcheept, zakte dezelve die Rivier af toe 

AFDEE - de Caspifche Zee. Naa eene gevaarlyke Rei 

LING. ze over die Zee, de Rivier Cyrus, zo verre 

. die bevaarbaar is, opvaarende, kwam men, 

de Goederen vyf dagen te land vervoerd 

hebbende, tot de Rivier Phafis fV) , die 

in den Euxinus. of Zwarte Zee, valt. Van 

hier bragt men de Goederen langs een gemaklyken 

en wel bekenden weg na CÖ«flantinople. 

— Hec overbrengen der Waa. 

ren uit dat Gewest van 'c Oosten , thans 

onder den naam van Indostan bekend , 

ging eenigzins min verdrietig en min moeilyk 

toe. Deeze werden van de oevers 

van den Indus, langs een weg reeds vroeg 

genomen, en door my airede befchreeven, 

of na de Rivier Oxus, of rechtftreeks na 

de Caspifche Zee , gebragt, vanwaar zy 

denzelfden koers hielden tot 

•nople. 

Conftanti-> 

Het is blykbaar dat alleen Goederen van 

een kleinen omflag, en van groote waarde, 

de kosten van zulk een overbrengen konden 

draagen; en, in het opmaaken van den 

prys dier Goederen, moesten niet alleen de 

kosten, maar ook hec gevaar van ze over 

te voeren, in aanmerking komen. Op den 

Tochc door de groote vlakte , zich uitftrekkende 

van Samarcanda toe de grenzen 

van China , vonden zich de Caravaanen 

blootgefteld om befprongen en beroofd te 

worden door de Tartaaren, de Hunnen, de 

Turken, en andere roofzieke Stammen, die het 

Noord- 

(*) PLIN. Nat. Hist. Lib. VI. c. 17.

WEGENS OUD INDIE. 185. 

Noord - Oosten van Afia onveilig maaken , III. 

en ten allen tyde den Koopman en den AF()F.t> 

Reiziger aangezien hebben voor een wet LIN 

tigen prooy ; ook waren zy voor overlast 

en plondering niet vry op hunne Reize 

van den Cyrus tot de Thafis , door het 

Koningryk van Colchis ; een Land , zo in 

ouden tyde als heden ten dage, berugt 

van wegen den diefagtigen aart der Inwoonderen. 

Zelfs onder alle deeze hindernisfen, 

zette men den Handel op Indie 

met ernst voort. Confiantinople werd eene 

aanzienlyke Marktplaats van Indifche en 

Chineefche Waaren, en de Rykdom, die, 

in gevolge daar van , derwaards vloeide , 

bragt niet alleen veel toe tot den luister 

van die groote Stad ; maar fchynt ook 

eenigen tyd den val des Ryks , waaraan 

zy ter Hoofdftad ftrekte, vertraagd te 

hebben. 

Zo verre wy mogen gisfen uit de onvolkomene 

berigten van gelyktydige Gefchiedboekers, 

werd Europa, voornaamiyk langs 

den aangeweezen weg , hoe gevaarlyk en 

-moeilyk dezelve ook ware , geduurende 

meer dan twee Eeuwen , met de voort' 

brengzelen uit het Oosten voorzien. Staande 

dit tydperk , waren de Christenen er I 

Mahomedaanen bykans in geduurige vyand 

lykheden ingewikkeld ; voortgezet met a . 

de heftigheid, die mededinging na magt 

aangevuurd door Godsdienstyver , natuur 

lyk opwekt. Onder omftandigheden, wel 

ke zulk eene verwydering veroorzaakten > 

kon de Handelgemeenfchap bezwaarlyk item l 

M 5 hou

iM O N D E R Z O E K 

III. houden, en de Christen Kooplieden gingen 

AFDEE' of geheel niet na Alexandrie, en de Ha 

LING. vens van Syrië , de oude Stapeiplaatzen 

• der Goederen uit hec Oosten, naa dac dezelve 

in handen der Mahomedaanen vervallen 

waren, of, indien de Winzugc, hun 

afkeer van de Ongeloovigen overwinnende, 

hun aanzette om na de zo lang bezogte 

Marktplaaczen te trekken, gefchiedde zulks 

met veel omzigtigheids en wantrouwens. 

Terwyl de moeilykheden, om zich de 

Voortbrengzels van hec Oosten te verfchaffen, 

dus aangroeiden, werden de Inwoonders 

van Europa, meer en meer, begeerig 

om dezelve te verkrvgen. Omtrent 

deezen tyd eenige Steden Van Italië, boven 

al Amalpi en Venetië, eene grootere 

maate van onafhangelykheid, dan zy voorheen 

bezaten , verworven hebbende , begonnen 

dezelve de Kunften van binnenlands 

vlytbetoon voort te zetten, met eene drift 

en fchranderheid, ongewoon in de Middel- 

Eeuwen. De uitwerking hiervan was 

zulk eene vermeerdering van Rykdom, die 

nieuwe behoeften en begeerten baarde, 

en een fmaak voor 't geen fraai was, en 

tot de weelde behoorde , deedt gebooren 

worden, welke hun aanporde om vreemde 

Landen te bezoeken ; ten einde daaraan 

voldoening te verfchaffen. Onder Menfchen 

op deezen trap van vordering , zyn 

de voortbrengzels van Indie altoos in groote 

waarde gehouden , en, zints dit Tydperk 

, werden zy, in grooter hoeveelheid 

in Italië ingevoerd en van algemeener gebruik,


bruik. Verfcheide omftandigheden , welke 

deeze herleeving van den lust tot den 

Koophandel aanduiden, zyn verzameld door 

den naarftigen MURATORI, en, van hec 

einde der Zevende Eeuwe, kan een aandagtig 

opmerker de geringe voetftappen van 

deszelfs voortgang opfpeuren O). 

Zelfs in verlichte Eeuwen , wanneer de 

verrigdngen der Volken met de meeste 

zorgvuldigheid waargenomen en opgerekend 

worden, en de voorraad van Gefchiedkundige 

bouwftoffe overvloedig fchynt te weezen 

, heeft men zo weinig agts geflagen op 

de bedryven des Koophandels , dat alle 

pooging, om daarvan een geregeld verflag 

te geeven , eene zeer moeilyke taak gevonden 

wordt. Het Tydsbeftek, nogthans, 

waar toe ik dit Gefchiedkundig Onderzoek 

gebragt heb, is een der Tydperken in de 

Jaarboeken des Menschdoms, waaromtrent 

de Gefchiedenis de allerfchraalfte berigten 

oplevert. Dewyl het voornaamlyk in hec 

Griekfche Keizerryk, en in eenige Steden 

van halie, was, dat men poogingen deedt 

om de Goederen uic Indie, en andere Ryken 

van hec Oosten, te doen komen, kunnen 

wy alleen uic de Gefchiedboekers dier 

Landen verwagten, eenig verflag van dien 

Handel te zullen ontvangen. Maar van 

den Leeftyd van MA HOME D tot den tyd 

dat de COMNENI den Throon te Confianth 

r~b^ MURAT. Antiq. Ital. medii JEvi', II. p. 

400/408 410. 883. 885, 804. Rsr. Ital. Script. 

Xi. p. 487. 

IÏI. 

A l r 

l J KE- 

LI KG.


III. tinopk beklommen, een Tydperk meer dan 

AFDEE . vier en eene halve Eeuw Jang , beftaac 

LING. de liyzantynfche Gefchiedenis uic magere 

. Kronyken , welker Zamenbrengers zelden 

verder gaan dan toe Hofltreeken, de verdeeldheden 

op Schouwburg , of de Gefchillen 

der Godgeleerden. De Jaarboeken 

der Monniken van verfcheide Staaten en 

Steden in Italië, geduurende dit Tydvak, 

zyn, (indien mogelykO nog van veel minder 

beduidenis, en, in de vroege berigten 

dier Sceden, welke meesc beroemd werden, 

wegens de zugc toe den Koophandel, zoeken 

wy mee weinig vrugts na den oorfprong,of 

den aart, diens Handels, door 

welken zy tot die vermaardheid opklommen. 

[Uit de Kronyk van ANDREAS DAN- 

DULO, Doge van Venetië, toe dien hoogen 

Rang verheeven op een cyd, wanneer 

zyne Landgenooten een geregelden 

Handel op Alexandrie dreeven , en van 

daar alle voortbrengzelen van het Ooscen 

invoerden, zou men eigenaartig eenig befcheid 

verwagten, wegens hun vroegtydigen 

Handel op dat Gewesc; maar, uitgezonderd 

eene beuzelagtige vertelling, wegens 

eenige Fenetiaanfche Schepen, omtrent 

het Jaar DCCCXXV1II, tegen bevel 

van den Scaat na Alexandrie gelievend, en 

die van daar hec Lichaam van den H. MARc 

u s Hooien (V) , vind ik geen ander 

zweemzel wegens de Gemeenfchap eusfehen 

die 

(e) MURAT. Script. R


die beide Gewesten. In tegendeel loopen 

'er omftandigheden zamen , welke uitwyzen, 

dat het vertrekken van Europeaanen 

na Egypte, voor eenigen tyd , bykans te 

eenemaal hadt opgehouden. Vóór de Zevende 

en Achtfte Eeuw, werd het meerendeel 

der openbaare Stukken, in Italië, en 

in andere Steden van Europa, gefchreeven 

op Papier, vervaardigd van den Egyptifchen 

Papyrus ; doch naa dien tyd werder 

meest alle Staatsftukken, en andere , gefchreeven 

op Pergament; dewyl de Europeaanen 

het niet langer waagden in Alexan 

drie handel te dryven Cd). ] 

Het is, nogthans, blykbaar, wanneer mer 

de minfte aandagt ftaat op de Gebeurte 

nisfen, in de Zevende en Achtfte Eeuwe i 

dat de Italiaanfche Staaten , terwyl hun 

ne Kusten fteeds ontrust werden door d 

Mahomedaanen , die 'er eenige Vastighc 

den , en Sicilië bykans geheel onder hu 1 

geweld gebragt hadden, met weinig zekei 

h'eids op Egypte en Syrië konden handelei 1. 

Met welk een onverzoenlyken haat c e 

Christenen de Mahomedaanen befchouyi 

den, als de Leerlingen van eenen Bedril 

ger, is te over bekend; en dewyl alle c e 

Volken, die het Christendom beleden , i o 

in 't Oosten als in 't Westen , den Ee r- 

dienst der Engelen en Heiligen met die n 

aan het Opperweezen gemengd, en hum ie 

Ke r- 

CHS MTJRAT. Anti* Ital. Medii/Evi, Vol. I! I. 

p. 832. Dit is de XXXIX Aantekening van R 

SERT50K. 

III. 

AFDEE- 

L1NG.


III. Kerken ruet Schilderyen en Beelden opge- 

AFDEfi , cierd hadden, merkten de waare Moslems 

LING. zich zei ven aan , als de eenige Voorrtan- 

. ders van GODS Eenheid , en hielden de 

Christenen, van alle Belydenisfen , voor 

Afgodendienaars , die zy een verregaanden 

afkeer toedroegen. Veel tyds werd 'er vereischt 

om deeze wederzydfche vyandfchap 

in zo verre te leenigen, dat zy eenigermaate 

op een draaglyken voet met elkander 

konden handelen (V). 

Ondertusfchen bleef de fmaak voor de 

Weelde flxeelende Goederen, uit het Oosten, 

niet alleen aanhouden zich in Italië 

wyder en wyder uit te fpreiden; maar, in 

naavolging der Italiaanen, of ter oorzaake 

van eenige verbetering in haar eigen toefland, 

werden de Inwoonders van Mar feilles, 

en van andere Steden aan de Middellandfche 

Zee , 'er even zeer op geiteld. 

Doch de voordeden die de Kooplieden 

van Amalphi of Venetië , van waar zy 

deeze kostbaare Goederen kreegen, bedongen 

, liepen zo hoog , dat zulks hun aanzette 

tot eene pooging om in hunne eigene 

(e) Ik vond my bewoogen, om deeze byzonderhe- 

WEGENS O U D INDIE. 191 

ne behoeften te voorzien. Met dit oogmerk 

openden zy niet alleen den Koophandel 

op Conjlantinople ; dan waagden het 

ook , van tyd tot tyd , de Havens van 

Egypte en Syrië te bezoeken (ƒ). 

De drift der Europeaanen, aan den eenen 

kant, om de Voortbrengzelen van het Oosten 

te verkrygen, en, aan den anderen kant , 

de zeer groote voordeden, die de Caliphs 

en hunne Onderdaanen van derzelver verkoop 

trokken, bragt by den eenen en den 

anderen te wege, om in zo verre hunnen 

j wederzydfchen afkeer te bedekken, dat zy 

Handel dreeven , blykbaar ten onderlingen 

beste. Hoe verre zich die Handel uitbreidde, 

en op welk eene wyze dezelve voortgezet 

werd tusfehen deeze nieuwe Kooplieden, 

kan ik met geene naauwkeurigheid 

aanwyzen, uit hoofde van het fchaars berigt 

uit gelyktydige Schryvers. Het is, egter, 

waarf'chynlyk dat deeze Gemeenfchap ongevoelig 

de gewoone uitwerking baarde , 

te weeten om menfehen, van vyandige be» 

ginzelen, en niet zamenftemmende Zeden, 

met elkander tè bevredigen en verdraagzaam 

te maaken; zo dat 'er allengskens een geregelde 

1 landel werd opgeregt tusfehen de 

Christenen en de Mahomedaanen , op zulke 

billyke voorwanden, dat de Volken van 

Europa alle de Weelde voldoende Goederen 

uit het Oosten kreegen , d.>or dezelfde 

Kanaalen , langs weiken dezelve 

voor- 

rf') Man. de LiLrat. Torn. XIILYII. p. 467. 

I &c. 483. 

III. 

AFDEE- 

LING.

ioa O N D E R Z O E K 

lil. voortyds tot hun kwamen , eerst door de 

ƒ FDEE . Tyriers, vervolgens door de Grieken van 

Alexandrie, naderhand door de Romeinen, 

. en ten laatften door de Onderdaanen van 

het Conftantinopolitaanfche Keizerryk. 

Maar welke ook de invloed van deeze 

aangroeiende Gemeenfchap moge geweest 

zyn , dezelve werd verhinderd eene volkotnene 

uitwerking te baaren door de 

Kruistochten, aangevangen tot herwinning 

van het Heilig Land, die , geduurende 

twee Eeuwen , de belyders van de twee 

mededingende Godsdienlten bezig hieldt, en 

Jtrekten om hun wyder dan ooit van elkander 

te vervreemden. — Ik heb, in een ander 

Werk (g),het Mensthdom befchouwd, 

terwyl het onder de beheerfching dier 

krankhoofdigheid woelde; de zonderlingfle. 

misfchien, en de Jangduurigfi:et die in de 

Gefchiedenis des Menschlyken Geflachts 

voorkomt. Ik heb aangeweezen, welke uitwerkingen 

dezelve hadt op hetStaatsbeftuur, 

den Eigendom, de Zeden en den Smaak, 

als het onderwerp van myn toenmaalig Onderzoek 

vorderde. Voor tegenwoordig moet 

ik my bepaalen tot de Gevolgen der Kruistochten 

op den Koophandel , en in hoe 

verre zy dienden om de Overbrenging der 

Indifche Waaren na Europa 

of te bevorderen. 

te vertraagen, 

Een denkbeeld van eene byzondere Heiligheid 

te hegten aan dat Land , 't welk 

de 

• Qg) Hht t van Carel den V. I. D. bl. 45. II. 

D. bl. 66.

WÉGÉNS O U D I N D I E . 193 

de Infteller van onzen Godsdienst tot zyne III. 

verblytplaats koos, terwyl hy op Aarde AFDEE' 

omwandelde, en waarin hy het groote LING. 

werk der Verlosfinge des Menschdoms 

volbragt , is een gevoelen zo eigen aan 

het menschlyk hart, dat, van den aanvang 

der Vastftellinge des Christendom* af, hec 

bezoeken der Heilige Plaatzen in Judea 

aangezien werd als eene daad van Godsvrugt; 

(trekkende om den geest van Godsdienstigheid 

kragtdaadig op te wekken en. 

te voldoen. In volgende Eeuwen hieldt 

deeze gewoonte aan, en nam toe in alle 

deelen der Christen wereld. Toen Jerufalem 

aan den Mahomedaanfchen fchepter 

onderworpen was, en gevaar zich mengde 

by de vermoeienis en kosten eener verre 

Bedevaart, werd het volbrengen daar van 

als nog verdienstlyker aangezien. Zom« 

tyds lag men dezelve fchriklyke fnoodaarts 

tot boetedoening op. Doch, doorgaans, 

dreef vry willige yver de Menfchen daar 

toe aan , en, in beide de gevallen, hielde 

men zulk een Bedevaart voor eene voldoening 

van alle voorgaande overtreedingen. 

Uit verfcheide oorzaaken, elders door 

my opgeteld (h~) , vermeerderden deeze 

Godvrugtige Bezoeken van het Heilig 

Land, op eene verbaazende wyze, geduurende 

de Tiende en Elfde Eeuw. Niet 

alleen byzondere Perfoonen van den laageren 

of middelbaaren Leevensfland; maar 

Lieden van hooger Rang, vergezeld doof 

(k) Hist. van Carel den V. Als boven.- 

N 

een

in. 

AFDEK- 

LING. 


een grooten fleep, en talryke Caravaanen 

van vermogende Bedevaarrgangers, trokken 

na jerufaiem. 

In alle hunne verrigtingen, hebben de 

Menfchen eene wondere behendigheid om 

eenige agtgeeving op Belang te mengen 

met die bedryven, welke bykans geheel 

Geestlyk fchynen. De Mahomedaanfche 

Caravaanen, die, uit kragte van de bevelen 

huns Godsdiensts, den heiligen Tempel 

van Mecca bezoeken, beftaan, gelyk ik 

vervolgens breeder zal ontvouwen, . niet 

alleen uit Godvrugtige Bedevaartgangers, 

mear uit Kooplieden, die, in 't heengaan 

cn wederkeeren, voorzien zyn van zodanige 

Koopmanfchappen, in welken zy Herken 

handel dryven (/). Zelfs de Faquirs 

in Indie, wier wilde Geestdryvery hun boven 

alle belangneeming omtrent de goederen 

deezer Wereld fchynt te verheffen, 

hebben hunne veelvuldige Bedevaarten 

dienstbaar gemaakt aan hun tydlyk Belang, 

met Handel te doen in alle Landen, welke 

zy doortrokken, [Het is opmerkens 

waardig , fchryft de Heer STEWART, dat 

de Indiaanen eene zeldzaame kunst bezitten 

om hun Godsdienst winst te doen aanbrengen 

: het is zeer algemeen onder de 

Faquirs, op hunne Bedevaarten van de 

Zeekusten na het binnenfte des Lands, 

Paarlen, Koraalen, Speceryen en andere 

kostbaare goederen, van kleinen omflag, 

met zich te neemen, welke zy, by hun 

we- 

(i) I'iajgi di Ramufio. Vol. I. p. 151. 152.


wederkeeren, verruilen voor Stofgoud, ui. 

Muskus, en foortgelyke dingen; verberAFDEEgende dezelve gemaklyk in hun hair, en LING. 

in de kleederen om hun middel geflaagen; 

dryvende, op die wyze, in evenredigheid 

van hun aantal, geen geringen 

Handel (*)]. 

Even zo was het niet door Godsdienftigheid 

alleen, dat zulk eene menigte van 

Christen Bedevaartgangers zich opgewekt 

vonden om Jerufaiem te bezoeken. By 

veelen was de Koophandel de voornaame 

dryfveer tot het onderneemen dier verre 

Reize, en, door het verruilen der voortbrengzelen 

van Europa voor de kostbaarder 

Goederen van Afia, byzonder die van 

Indie, welke, ten dien tyde, verfpreid 

waren door alle deelen van de Heerfchappy 

der Caliphs, verrykten zy zichzelven, 

en verfchaften hunnen Landgenooten zulk 

een meerderen toevoer van Oosterfche 

"Weelde voldoende Waaren, dat hun fmaak 

daar voor vermeerderde (/.) 

Maar hoe zwak de trekken mogen wee-* 

zen, die, vóór de Kruistochten, den invloed 

uitwyzen van de veelvuldige Bedevaartgangen 

na het Oosten, deeze worden 

zo zigtbaar, naa den aanvang deezer Heilige 

Oorlogen , dat zy elk waarneemer in 

'c 

(k) STEWART Account of the Kingdom, of Thibet. 

Phil. Transact. Vol. LXVII P. II. p. 483- üit is de 

XL Aantekening van ROBERTSON. 

CO GUL. TYR. Lib. XVII. c. 3 p. p33- A 

P- Gefit 

Bei per Francos. 

N 2

m. 

AFDEE- 

LING. 

ioö O N D E R Z O E K 

'toogloopen. Verfcheide oorzaaken wrogten 

hier toe mede; uit derzelver optelling 

zal blyken, dat door het agc geeven op 

den voortgang en de uitwerkzels der Kruistochten, 

een groot licht verfpreid wordt 

op het onderwerp myns tegenwoordigen 

Onderzoeks. 

Groote Legers, aangevoerd door de aanzienlyklte 

Edelen van Europa, en beftaande 

uit de onderneemendfte Mannen in alle 

de Koningryken van 'c zelve, toogen na 

Palestina , door Landen , in alle foorten 

van befchaafdheid veel verder gevorderd , 

dan die welke zy verlaaten hadden. Zy 

aanfchouwden den dageraad van welvaard 

in de Gemeenebesten van Italië , die met 

elkander na den voorrang dongen in hec 

voortzetten van Kunften, en-in hunne poogingen 

om den Handel op het Oosten aan 

zich te trekken. — Zy bewonderden, vervolgens 

, den meer gevorderden Haat van 

Rykdom en Luister in Confïantinople; eene 

Stad, die het hoofd uitltak boven alle toen 

bekende Steden , door haaren wyd uitgebreiden 

Koophandel , en allermeest door 

dien zy dreef op Indie, en de daar omllreeks 

gelegene Gewesten. — Zy dienden, 

naderhand, in die Oorden van Afia, door 

welke de Waaren van het Oosten meestal 

gevoerd werden, en vermeesterden verfcheide 

Steden , Stapelplaatzen van dien 

Handel. — Zy vestigden het Koningryk 

van Jerufaiem, 'c welk bykans twee honderd 

jaaren ftondt. — Zy namen bezit van 

den Throon des Griekfchen Keizerryks, 

en


en beheerschten 't zelve langer dan eene III. 

halve Eeuw. 

AFDEE* 

Te raidden van zulk eene verfcheiden- LING. 

heid van Gebeurtenisfen en verrigtingen , 

werden de denkbeelden der fiere Oorlogshelden 

van Europa allengskens uitgebreid 

en verbeterd ; zy kreegen kennis aan de 

Staatkunde en de Kuniten der Volken, door 

hun te onder gebragt; zy floegen de bronnen 

van hunnen voorfpoed gade, en maakten 

zich die kundigheden ten nutte. Antiochie 

en Tyrus waren , toen de Kruisvaarders 

dezelve vermeesterden , bloeiende 

Steden , bewoond door ryke Kooplieden , 

die alle de Volken, op de Middellandfche 

Zee handelende, de voortbrengzelen van het 

Oosten verzorgden (m) , en , zo verre 

men kan opmaaken , uit tusfchenvallende 

gebeurtenisfen, vermeld door de Gefchiedfchryvers 

van den Heiligen Oorlog, die, 

meest Priesters en Monniken zynde, hunne 

aandagt op geheel andere voorwerpen, 

dan den Handel, gevestigd hadden, is 'er 

grond om te gelooven, dat en in Conflantinople 

, terwyl het onderworpen was aan 

de Franken, en in de Havens van Syrië, 

door de Christenen bemagtigd, de lang gevestigde 

Handel op het Oosten befchermd 

en aangemoedigd bleef. 

Dan, fchoon de Koophandel fiegts een 

bykomend voorwerp moge geweest zyn 

by de krygshaftige Aanvoerders der Kruistoch- 

C»0 GUL, TYR. Lib.XIII. c. 5. ALB. AGUENS. 

Hist. fflerof. ap. Gesta Dei. Vol. I, p. 247. 

N 3

III. 

AFDEE- 

LING. 

i 98 O N D E R Z O E K 

tochten , in geduurige Oorlogen ingewikkeld 

met de Turken aan den eenen, en met 

de Sultans van Egypte aan den anderen, 

kant , was deeze het hoofdvoorwerp by 

hunne Medegenooten, in gemeenfchap met 

welken zy hunne krygsverrigtingen voort 

zetten. Hoe talryk de Benden waren, die 

het Kruis opnamen, hoe onderneemvol de 

geestdryvende drift was , welke hun bezielde 

, zy konden hun oogmerk niet bereiken 

, of zelfs ter bedoelde plaats des 

Oorlogs komen, zonder verzekerd te zyn 

van den byftand der Italiaanfche Staaren. 

Geene van de andere Europifche Mogendheden 

kon *hun een genoegzaam aantal 

Schepen bezorgen om de Legers der Kruisvaarderen 

na de kust van Dalmatie over 

te voeren, van waar zy na Conftantinople, 

de algemeene Verzamelplaats , trokken. 

Geen der andere Europifche Mogendheden 

was in ftaat hun Krygsvoorraad en 

Leevensmiddelen in zulk eene ruimte te 

verfchaffen, als zy noodig hadden om in een 

verafgelegen Land te vallen. 

In alle de opeenvolgende Krygstochten 

hielden de Vlooten der Genueezen, der Pifaners, 

of der Venetiaanen, langs de kust, 

terwyl de Legers te land voorttrokken, 

en verzorgden dezelve , van tyd tot tyd, 

het noodige; alle de vrugten plukkende 

van een Handeltak, die, door alle eeuwen 

heen, ryke winst aanbragt. — Het was met 

al de fcherpziende aandagt van winstzoekende 

Kooplieden dat de Italiaanen hunne 

kuip verleenden. By de vermeestering van 

eene


eene Plaats , die zy van aangelegenheid 

oordeelden om 'er zich neder te zetten , 

verwierven zy, van de Kruisvaarders, groote 

voorregten van veelerlei aart; vryheid 

van Handel; vermindering van de gewoone 

belastingen op den uic- of invoer, of eene 

geheele ontheffing van dezelve; den eigendom 

van geheele Voorlieden in eenige 

Sceden, en van geheele Straaten in andere; 

en het voorregt, tocgeftaan aan een ieder 

die in derzelver omtrek woonde, of onder 

hunne befcherming Handel dreef, om beoordeeld 

te worden naar hunne eigene Wetten 

, en door eigen aangeflelde Rcgters (V). 

Wy mogen , ingevolge van zo veele 

voordeden, opmaaken, dat, gcduurende hec 

voortzetten der Kruistochten, alle de handeldryvende 

Staaten van Balie in IVlagt en 

Rykdom zeer fterk toenamen. Elke Haven, 

voor den Handel openltaande , werd bezogt 

door hunne Kooplieden , die, thans 

den geheelen Handel cp hec Oosten aan 

zich getrokken hebbende , met zulk een 

noesten yver ïlxeefden om nieuwe Markcplaatfen 

te vinden tot verkoop der Indifche 

Waaien, dat zy den fmaak voor dezelve 

invoerden in veele deelen van Europa, 

waar ze, tot nog, weinig bekend waren. 

Twee Gebeurtenisfen vielen 'er voor, 

eer de Heilige Oorlog eindigde, die de 

Venetiaanen en Genueefen, hun in 't bezit 

(rellende van verfcheide Landfchappen in 

hec Griekfche Keizerryk , bekwaam maakten 

(n) Bist. van CAREL DEN V. I D. bl. 53. 129. 

N 4 

III. 

AFDEE- 

LING.

soo O N D E R Z O E K 

IIÏ. ten om Europa overvloediger mee alle de 

AFDEE- Voortbrengzelen van het Oosten te voor 

LING. zien. De eerlte was de vermeestering van 

Conftantinople, in den Jaare MCCIV, doorde 

Venetiaanen, en de Aanvoerders van den 

vierden Kruistocht. Een verflag van de 

Staatkundige belangen en ftreeken , die 

deeze Verbintenis deeden gebooren worden, 

en de geheiligde wapenen, gefchikt 

om de Heilige Stad uit de handen der 

Ongehovigen te verlosfen , regen een Christen 

Monarch te wenden, is vreemd van het 

oogmerk deezes Onderzoeks. —. Conftantinople 

werd ftormenderhand ingenomen en 

geplunderd, door de Bondênooten. Men 

zette een Graaf van Vlaanderen op den 

Keizerlyken Throon. De heerfchappyen, 

die tot nog onderworpen gebleeven waren 

aan de Opvolgers van CONSTANTIN us, 

werden in vier deelen gefmaldeeld. Een 

gedeelte kwam aan den nieuwen Keizer , 

om zyn Staat op te houden, en de kosten 

des Ryksbeftuurs goed te maaken; een gelyk 

deel, van de andere drie deelen, kreegen 

de Venetiaanen, en de Hoofden van 

den Kruistocht. De eerstgemelden, die, zo 

in het beraamen als uitvoeren van deeze 

onderneeming , het oog gefladig gevestigd 

hielden op 't geen meest tot bevoordeeling 

van hunnen Koophandel zou kunnen 

ftrekken, befchikte hec in dier voege, dac 

zy de Landen kreegen van de grootfte 

waarde voor een handeldryvend Volk. Zy 

werden Bezitters van een gedeelte van Peloponnefus, 

ten dien dage de zetel van 

bloei-


bloeiende Handwerken , inzonderheid van III' 

Zyden ftoffen. Zy verwierven verfcheide AFDEEvan 

de grootfte en best bebouwde Eilanden LING. 

in den Archipel, en vormden een keten 

van vastigheden, deels van een kryg- deels 

van een handeldryvenden aart , die zich 

uitftrekte van de Adriati/che 

Bosphorus (V). 

Zee, tot den 

Veele Venetiaanen hadden zich te Conftantinople 

nedergezet, en maakten, zonder 

daar in geftoord te worden door hunne 

krygszugtige Medegenooten, weinig agt 

flaande op het geen naar vlytbetoon fmaakte, 

de verlcheide Handeltakken, die zo langen 

tyd die Hoofdftad verrykt hadden, zich 

eigen. Twee deezer trokken, inzonderheid, 

hunne aandagt; de Zyde-handel, en de handel 

op Indie. Zints de Regeering vat I 

jusTINIANUS, was het meest in Grieken 

land, en op eenige der nabygelegene Ei 

landen, dat men Zyde-wormen, door hen t 

eerst in Europa ingevoerd, kweekte. D< 

Zyde, door dezelve voortgebragt, werd to 

Stoffen van veelerhande foort verwerkt ii 

veele Steden des Ryks. Maar in Conftan 

tinople, den Zetel van Rykdom en Weel 

de, was de vraag na eene Waar van zul! 

een hoogen prys het meeste, en, by ee; 

zeer natuurlyk gevolg, daar het middelpun 

des Zyde-handels. De Venetiaanen had 

den, in het fchiften en gereedmaaken de 

Laa 

(o) DANDULI Ghronic. ap. MURAT. Scrip 

Rer. Ital. Vol. XII. p. 328. MAR. SANUTO VU e 

de Duchi di- Fcnet. MURAT. Vol. XXII. p. 532. 

N 5


III. Laadingen voor de onderfcheidene Havens, 

AFDEE' op welken zy handelden, eenigen tyd ge 

LING. leden , bevonden , dat de Zyde een zeer 

weezenlyk Artykel was , en dat de trek 

daarin, geheel Europa door , van dag toe 

dag fterker wierd. Door het verblyf van 

zo veelen hunner Medeburgeren in Con- 

Jlantinople , en door de vrydommen aan 

hun toegeftaan, verfchaften zy niet alleen 

Zyde in zulk een overvloed , en voor zodanigen 

prys , als hun in ftaat ftelde om 

den Handel wyder uit te ftrekken, en met 

meer voordeels dan eertyds; maar zy werden 

zo door en door bedreeven in alle takken 

van het bewerken der Zyde , dat zy 

het ondernamen, in hun eigen Land, Zydeftof 

- Fabrieken op te zetten. De maatregels, 

door byzondere Perfoonen ten dien 

einde genomen, zo wel als de inrigtingen 

door den Staat gemaakt , werden met zo 

veel voorzigtigheids beraamd, en met zulk 

een gelukkigen uitflag volvoerd , dat, in 

korten tyd, de Zyde-fabrieken van Venetië, 

met die van Griekenland en Sicilië, 

om den voorrang dongen, en ftrekten om 

het Gemeenebest te verryken, en den kring 

van deszelfs Koophandel uit te breiden. 

Ten zelfden tyde bedienden zich de Venetiaanen 

van den invloed dien zy in Con- 

(lantinople verkreegen hadden, om hun 

Handel op Indie te verbeteren. De Hoofdrad 

des Griekfchen Keizerryks ontving, 

behalven de middelen, welke zy gemeen 

hadt met de andere handeldryvende Steden 

fan Europa, om Goederen uit het Oosten 

te


III. 

te krygen, een groot gedeelte derzelven 

door een kanaal haar byzonder eigen. Ee\FDEEnige der kcstbaarfte Koopmanfchappen van LiNG, 

Indie en China, werden over land ge 

voerd, langs wegen hier boven vermeld, 

na de Zwarte Zee, en van daar, met eene 

korte vaart, na Confiantinople. Tot deeze 

Markt, de best voorziene van alle, uitgenomen 

Alexandrie, hadden de Venetiaanen 

thans den vryen toegang, en de Goederen, 

daar gekogt, maakten eene groote 

vermeerdering by 't geen zy gewoon waren 

in de Havens van Egypte en Syrië op 

te doen. Terwyl dus het Latynfche Ryk 

te Conpiantinople beftond, bezaten de Venetiaanen 

zo aanmerkelyke voordeden boven 

alle hunne Mededingers, dat hun 

Koophandel zich zeer wyd uitbreidde, en 

't was voornaamlyk Van hun, dat alle deelen 

van Europa 

ten ontvingen. 

de Waaren uit het Oos 

De andere gebeurtenis, op welke ik het 

oog had, was de Omkeering van de Heer 

fchappy der Latynen in Confiantinople, en 

de Hertelling van het Keizerlyk geflacot 

op den Throon. Deeze werd te wege 

gebragt naa een tydverloop van zeven en 

vyftig jaaren, deels door een korttondige 

kragtbetooning, waar mede de verontwaardiging 

van een vreemd juk te draagen 

de Grieken bezielde, en deels door den 

veelvermogenden byftand, dien zy van 

het Gemeenebest Genua ontvingen. De 

Genueefen voelden zich dermaace getroffen 

op 't gezigt van de voordeden,

III. 

AFDEE 

LING. 

ao4 O N D E R Z O E K 

welke de Venetiaanen, hunne Mededingers 

in den Handel, trokken van derzelver vereeniging 

^ met de Latynfche Keizers van 

Conflantinople, dat zy, om hun van dezelve 

te ontzetten, de diepst gewortelde 

vooroordeelen van dien tyd te onder bragten, 

en zich met de fcheurmaakende Grieken 

vereenigden ter ontthrooning van eenen 

Monarch, befchermd door Pauslyke Magt; 

de donders van het Vaticaan, die, ten 

deezen dage, de grootfte Vorften deeden 

beeven, uittarcende. Deeze Onderneeming, 

•hoe ftout en ongodsdienftig toen ook gekeurd, 

Haagde gelukkig. Ter belooning 

voor hunne veel beduidende dienilen, fchonk 

de Griekfche Keizer, door dankbaarheid of 

uit zwakheid, onder andere giften, Pera, 

de voornaamfte Voorftad van Conflantinople, 

aan de Gemieefen, om dezelve, als 

een Leen van het Keizerryk, te bezitten, 

met zulk eene ontheffing van de gewoone 

Belastingen op inkomende en uitgaande 

Goederen, dat zy eene befliste meerderheid 

verkreegen boven alle Mededingers in den 

Koophandel. Met de waakzaame oplettenheid 

van Kooplieden, bedienden zich de 

Genueefen van deeze gunftige omftandigheid. 

Zy omringden hunne nieuwe vastigheid 

in Pera met fchansfen. Zy maakten 

van hunne Handelplaatzen, op de 

byliggende kusten, fterkten (p). Meer 

dan de Grieken zelve waren zy meester 

van 

O) NlCEPH. GREGOR. Lib. XI. C. I. i. & 

Lib, XVII. c, I. §,2. '

WEGENS OUD INDIE. 20$ 

van de Haven van Conflantinople. De 

geheele Handel van de Zwarte Zee kwam , iFOEEin 

hunne handen,* hier mede niet te vre LING. 

de , namen zy bezit van een gedeelte.. 

van Cherfonefus Taurica, de hedendaagfche 

Crim, en maakten Caffa, de Hoofdftad, 

ten voornaamen zetel van hunnen Handel 

op het Oosten, en de Haven, waar zy 

alle de Goederen, na de Zwarte Zes 

gevoerd , langs de onderfcheiden wegen, 

hier boven befchreeven, byeen verzamelden 

In gevolge van deeze Omwenteling, 

werd Genua de grootfte handeldryvende 

Mogendheid in Europa; en, indien de onderneemende 

vlyt, en onverfchrokke moed, 

haarer Burgeren geftaan hadt onder hec 

be- 

FOLIETA, Hist. Genuenf. ap. GR/EV. Tkes. 

Ahtiq. Ital. I. 387. DE MARINIS de Genuenf. 

Dignit. ib. p. 1486. NICEPH. GREGOR. Lib.XIII. 

c. 12. MURAT. Annal. Ital. Lib. VII. c. 351. — 

Caffa is de gelegenfte plaats voor den Koophandel 

aan de Zwarte Zee. Terwyl deeze ftad in handen 

was van de Genueefen, die dezelve meer dan twee 

Ecuwen hielden, maakten zy Caffa tot den zetel 

van een uitgeftrekten en bloeienden Koophandel. 

Zelfs, met alle de nadeelen van derzelver tegenwoordige 

onderwerping aan het Turksch bewind, blyft zy 

een plaats van Herken Handel. J. j. CHARDIN, die 

deeze Plaats in den piare MDCLXXII bezogt, verhaalt, 

dat, ftaande zyn veertig daags verblyf aldaar, 

'er meer dan vierhonderd fclupen af- en aanvoeren ; 

Voyages, Vol. I. p. 48. Ify ontdekte !er verfcheide 

overblyfzels van de Germeefche Grootheide liet getal 

der lnwoonderen beloopt, volgens PEYSONNEL, 

nog tachtig duizend menfehen. Commerce de la 

Mer Noire. Tom. I. p. 15, I..y befchryft den Handel 

als zeer uitgebreid. 

Hl.

III. 

AFDEE- 

LING. 


beduur eener. verftandige Staatkunde, zoui 

dit Gemeenebest langen tyd dien rang 

hebben kunnen bewaaren. Maar nimmer 

was 'er iets ongelyker dan het inwendige 

beduur der twee Mededingende Gemeenebesten, 

Venetië en Genua. In het eerfte 

volgde men, in het Staatsbeftuur, beftendig 

het ftelzel van voorzigtigheid; 

het laatfte was in niets beftendig dan in 

eene gefteldheid op nieuwigheid, en neiging 

tot verandering. Het eene genoot 

eene aanhoudende rust; het ander werd 

gefchokt door alle de ftormen en locwisfelingen 

van parcyfchap. De vermeerdering 

van Rykdom, die, door den noes* 

ten vlyt der Kooplieden, Genua toevloeide, 

kon het gebrek in de Staatsgefteltenisfe 

niet opweegen; en, zelfs in den 

voorfpoedigften ftaat, deeden zich kentekens 

op, die eene vermindering van Rykdom 

en Magt voorfpelden. 

Zo lang, egter, de Genueefen de overhand, 

welk zy in het Griekfche Keizerryk 

gekreegen hadden, behielden, voelden de 

Venetiaanen dat zy den Handel op zo 

ongeiyken voet dreeven, dat hunne Kooplieden 

Conflanlinople zelden, en met tegenzin, 

bezogten; en, om de Goederen van het 

Oosten in zulk eene menigte te bekomen 

als de onderfcheiden deelen van Europa, 

welke zy gewoon waren des te bezorgen, 

vorderden, moesten zy zich vervoegen tot 

de oude Stapelplaatzen diens Handels. Van 

deeze was Alexandrie de voornaamfte en 

ryklykst voorziene: dewyl de overbrenging 

der


der Indifche Goederen te land door Afia, ui. 

na een der Havenen aan de MiddellandAFDEEfche Zee, meenigmaal onvolvoerbaar ge LING. 

maakt werd door de invallen der Turken, 

Tartaaren en andere Horden, die de een 

naa den ander dat vrugtbaar land verwoestten, 

of {treeden om de beheerfching. Maar, 

onder het moedig krygsbeftuur der Sultans 

van de Mameluken, werd veiligheid en 

orde fteeds in Egypte gehandhaafd, en de 

Handel, fchoon met zwaare belastingen 

bezwaard, ftond voor allen open. Naar 

gelange van den voortgang der Genueefen 

in den Koophandel van Conflantinople 

en de Zwarte Zee geheel aan zich te 

trekken, vonden de Venetiaanen het meer 

en meer noodig hun Handelgemeenfchap 

men Alexandrie uit te breiden. — [NICE- 

PHORUS GREGORAS fchildert de inhaaligheid 

en onbefchoftheid der Gettueefen 

te Conflantinople, waar van hy ooggetuige 

was, met deeze fterke kleuren af: 

„ Thans, (dat is omtrent het Jaar MCCCXL) 

„ droomden zy, dat zy de Heerfchappy der 

„ Zee verkreegen hadden, en vorderden 

„ een uitfluitend regt om op den Euxi- 

,, nus te handelen; verbiedende de Grieken 

„ na Mceotis , Cherfonefus , of eenig ge- 

„ deelte van de kust verder dan den Mond 

„ des Donaus, te zeilen, zonder dat zy 

,, daar roe verlof gaven. Deeze uitfluiting 

„ ftrekren zy desgelyks tot de Venetiaa- 

„ nen uit, en hunne trotsheid gaat zo ver- 

„ re , dat zy een plan vormen , om een 

„ tol

III. 

AFDEE 

LING. 

2ö8 O N D E R Z O E K 

„ tol te leggen op ieder Schip , 't geen 

,, door den Bosphorus vaart (rj".2 

Maar die Handel op Alexandrie zulk 

, eene openlyk erkende Gemeenfchap influitende 

met de Ongeloovigen, welke men in 

deeze Eeuwe onbeftaanbaar rekende met 

het Charactef van Christenen , bewoog 

zulks den Raad van Venetië , om zyne eigene 

gemoedszwaarigheden, of die der 

Onderdaanen, uir den weg te ruimen, tot 

het neemen van toevlugt tot het onfeilbaar 

gezag van den Paus, die veronderfteld werd 

met de magt bekleed te zyn om zyne Onderhoorigen 

van de irrikte opvolging der 

heiligde Wetten te ontdaan ; en zy verwierven 

van hem verlof om 's jaarlyks een 

bepaald getal Schepen na de Havens van 

Egypte'en Syrië te zenden (Y). — Onder 

deeze wettiging, befloot het Gemeenebest 

van Venetië een Verdrag van Koophandel 

mee de Sultans van Egypte, op een billyken 

voet ; ingevolge van dit Mandelverdi\ig, 

benoemde de Raad een Conful, die 

Cr) N l C E P H . G R E G O R . Lib. XVIII. C. 2. § I, 

Dit is de XLII Aantekening van U O B E R T S O N . 

(O Eene Vergunning van den Paus werd zo noodzaaklyk 

gekeurd om de Handelgemeenfchnp met Ongeloovigen 

te wettigen, dat, lang naa dit Tydperk , 

in den Jaare MCCCCLIV, Paus N I C O L A S D E V, 

in zyné berugte Bulle ten voordeele van Prins H E N - 

D R I E V A N P O R T U G A L , onder andere voórregten, 

hem de vryheid vergunt' van met de Mahomedaanen 

te mogen handelen, en zich beroept op dergelyke vergunningen 

van Paus M A R T I N U S D E N V, en E U G E - 

M U S , aan de Koningen van Portugal. L E I B N I T Z 

Codex Jur, Cent. Diplom at, P. I. p. 489. 

te

WEGENS OUD INDIE. *QQ 

te 'Alexandrie, en een anderen die te Da III. 

mascus, zyn verblyf zou houden j een open- / FDEEbaar 

Gharacter bekieeden , en , des gevolmagtigd 

door de Sultans, een Handel regts- - 

LING. 

gebied oefenen. Onder hunne befcherming 

zetten zich Venetiaanfche Kooplieden ren 

Kunftenaars in elk deezer Steden neder. 

Oude vooroordeelen en afkeerigheden werden 

vergeeten, en hun wederzyds belang 

vestigde, voor de eerde keer, een vryen 

en open Handel tusfehen de Christenen 

en de Mahomedaanen (t~). 

Terwyl de Venetiaanen en Genueefcn 

beurtlings deeze buieengewoone poogingen 

te werk fielden, om alle de voordcelen te 

erlangen, fpruitende uit het verzorgen van 

Europa met de Voortbrengzelen van hen 

Oosten, lag het Gemeenebest van Florence, 

oorfpronglyk eene handeldryvende 

Volksregeering, zich met zulk een onaflaatenden 

ernst op den Handel toe, en ds 

geaartheid des Volks, zo wel als de natuur 

hunner Infiellingen, was zo gefchikc 

om den voortgang daar van te bevorderen, 

dat deeze Staat fchielyk in Magt, en hec 

Volk in Rykdom, toenam. Maar, dewyl 

de Florentyners geen gefchikte Zee-Haven 

bezaten, ftrekte hun vlytbctoon zich voornaamlyk 

uit tot verbetering hunner Handwerken 

en binnenlandfchen Arbeid. Omtrent 

den aanvang der Veertiende Eeuwe $ 

blyken, uic de optelling van een wel on- 

def- 

(t) SANDI, Storia Civilê Fenezlana. Lib. V 

III. 

AFDEE- 

LING. 

aiö O N D E R Z O E K 

derrigt Gefchiedboeker, de Handwerken 

van verfcheidenerleien aart, inzonderheid 

van Zyden en Wollen Stoffen, by de Florentyners 

zeer aanmerkelyk geweest te 

zyn. («). 

De verbintenis, welke zy vormden in 

verfcheide deelen van Europa, door hun 

met de Voortbrengzelen van hun eigen 

vlyt te voorzien, bewoog hun tot het oprigten 

van een anderen Handeltak, het 

Bankhouden. Hier in (laken zy welhaast 

zo zeer uit, dat de Geldhandel van bykan3 

elk Koningryk in Europa door hunne handen 

ging, en in veele derzelven werd het 

verzamelen en beftuuren der openbaare Inkomften 

aan hun toevertrouwd. —- Ingevolge 

van de werkzaamheid en voorfpoed, 

niet welke zy hunne Handwerken en Gejdhandel 

dreeven, de eerfte altoos vergezel^ 

van een zeker, fchoon maatig, voordeel, 

en de laatfte winstgeevend in de hoogde 

maate, op een tyd toen noch de Intrest van 

't Geld, noch de Baat des Wisfels juist bepaald 

was, werd Florence eene der eerde 

Steden van de Christen-wereld, en veele haarer 

Burgers bezaten zeer groote tchatten. 

COSMO DI MEDICI, het Hoofd eens 

Geflachts, 't welk, door voorfpoed in den 

Handel, uit de duisternis met luister ten 

voorfchyn tradt, werd voor den rykften 

Koopman, dien men ooit in Europa (y) 

ken- 

Cii) Giov. VILLANI, Hist. Florent.zp. MURAT. 

Script. Rer. Ital. Vol. XIII. p. 823. 

(v) FR. MICH. BRUTUS, Hist. Flor. p. 37. 62, 

Chron. Eugubimm tip. MURAT. Script. Rer. Ital. 

Vol.


kende, gehouden, en, in daaden van openbaare 

weldaadigheid, zo wel als van heimlyker 

edelmoedigheid, in belchcrming van 

geleerdheid en aanmoediging van nutte en 

i'ruaye Kunften , kon geen Vorst dier 

Eeuwe by hem haaien. Of de MEDICI, 

in hun eerfte Handelbedryf , cenigen 

Handel op hec Oosten dreeven, heb ik 

niec kunnen ontdekken (w~). Ik zou hec 

voor 

Vol. XIV. p. 107. DENINA, Revol. d''Italië. TofSS 

IV. p. =63." &c. 

(y) Noeh JOVIUS, de openlyke Lofredenaar der 

.MEDICI, noch jo. M. BRUTUS htm Lasteraar, fchoon 

zy beiden vsn den verbaazenden Rykdom deezes Gefttchts 

gewaagen, verklaaren den aart des Handels, door 

welken zy denzelven verkreegen. Zelfs MACHIAv 

E L , wiens vernuft vermaak i'chiep in de opfpeuring 

van elke ömftandigheid, die medewerkte tot den 

bloei of ondergang der Volken, fchynt den Koophandel 

zyns Lands niet aangezien te hebben als eert 

onderwerp, 't welk eenige opheldering verdiende. 

DENINA, die het Eerfte Hoofdftuk, van zyn Achtité 

Boek, het Opfchrift geeft. De Oorfprong van de 

MEDICI, en het Begin van hunne Magt en Grootheid, 

fdienkt ons wéinig lichts ten opzigte Van den 

Handel door hun gedreeven. Dit ftilzwygen van zo 

veele Schryvers levert een bewys op, dat de Gefchiedboekers 

den Handel nog niet hadden leeren aanzien 

als een voorwerp van zo veel bekmgs in don 

Staatkundigen toeftand der Volken, om eenigermaate 

in een verflag te treeden van deszelfs aart en uitwerkzelen. 

Uit de verwyzingen van veele Schryvers 

tot SCIPIO AMMIRATO, Istorie Fiorentine; tot 

PAG.'IVI,' Della Decima ed altri gravezze della 

Alet catura, di Fiorentine; en tot BAI.DUCCI, Practica 

della Mercatura, zou ik my verbeelden da! 

iets meer voldoenends, zo wegens den Handel dés 

•Gemeenebests als het Gellacht der MEDICI, zot 

kunnen ontleend worden; maar ik kon deeze Boekei; 

noeh in Edinhurg, nóch in Londen, vindeai 

O ft 

III. 

M'DEE 

LING.

mv. 

AFDEE- 

BING. 

A. C. 

1405. 

A. C. 

14-5- 

ais O N D E R Z O E K 

voor ivaarfcf ynlyker houden, dac hun Han 

del bepaald was coC dezelfde Koopwaaren 

als die hunner Landsgenooten. 

Maar zo dra als het Gemeenebest van 

Florence, door de vermeestering van Pifa, 

gemeenfchap met den Oceaan verkreegen 

hadt, poogde cosrvio DI MEDICI, die 

het opperbewind der zaaken beheerde, 

voor zyn Land deel te ktygen in den 

winstryken Handel, die Venetië en Genua 

zo verre boven alle de andere Italiaanfche 

Staaten hadt doen opklimmen. JViet dit 

oogmerk, werden 'er Gezanten na Alexandrie 

gezonden om by den Sultan te bewerken 

het openen van die Haven en 

andere in de Landen zyner Heerfehappye, 

voor de Onderzaaten van Florence, en 

hun te vergunnen, alle de Handel voordeden, 

welke de Venetiaanen genooten. 

De Onderhandeling hadt ten gelukkigen 

gevolge, dac de Florentyners eenig deel 

in den Indifchen Handel fchynen gekreegen 

ce hebben; en, korc naa dit Tydperk, 

vinden wy Speceryen venreld onder 

de Koopwaaren door de Florentyners 

in Engeland gebragt (jf). 

[L E 1 B N 1 T z heeft ons een keurig fluk 

bewaard , behelzende den last aan de 

twee Afgezanten des Gemeenebests van 

Florence aan den Sultan van Egypte, om 

over dit verdrag met hem te handelen, 

mee hec verflag deezer Gezanten by hunne 

(jj IIAKLUVT, Vol. I. p. 103.


ne wederkomst. Het groot oogmerk van III. 

het Gemeenebest was een vryen Handel AFDEEte 

verwerven in alle deelen van des Sul L1NG. 

tans Gebied, op denzelfden voet als de 

Venetiaanen. De voornaamfte voorregten, 

welke zy verzogten, waren — Voor eerst. 

Eene volkomen vrye Invaart in alle de 

Havens, den Sultan toebehoorende ; befcherming 

terwyl zy zich daar onthielden 

; en een vry vertrek als zy het 

begeerden. — Ten tweeden. Verlof om 

een Conful te mogen hebben, met dezelfde 

Voorregten, cn 't zelfde Regtsgebicd, 

als die der Venetiaanen; en vryheid 

om eene Kerk, een Pakhuis, en een 

Bad te bouwen, op alle Plaatzen daar 

zy zich nederzetten. — Ten derden. Dat 

zy voor inkomende en uitgaande Goederen 

geen Kooger Belastingen zouden bemalen 

dan de Venetiaanen. — Ten vierden. 

Dat de Goederen van een Florentyner, 

die in de Landen des Sultans ftierf, aan 

den Conful zouden worden ter hand gefteld. 

— Ten vyf den, dat de Goud- en 

Zilvermunt van Florence in betaaling zou 

worden aangenomen. Alle deeze 

Voorwaarden, (die uitwyzen, onder welke 

billyke en ruime bedingen de Christenen 

en Mahomedaanen thans den Handel dreeven,) 

verwierven de Florentyners; doch zy 

fchynen nimmer een groot aandeel in den 

Handel op Indie gekreegen te hebben (2)]. 

ln 

Os) LEIBNITZ, Mdntkfa Cod. Jar. Cent. Diplom. 

Pars altera, p, 163. Dit is de XLV Aantekening van 

ROliERÏSOS. 

O 3

lil 

AFDEE- 

LTRG. 


In eenige deelen van die Gefchiedkundig 

Onderzoek, wegens den aart en den 

loop des Handels op het Oosten, was 

ik verpligt al tastende mynen weg te zoeken, 

en dikwyls op 't geleide van zeer 

zwakke lichten af te gaan. Maar dewyl wy 

nu naderen tot het Tydperk, waarin de 

hedendaagfche denkbeelden, ten aanziene 

van het belang des Koophandels, zich 

begonnen te ontwikkelen, en het letten 

op deszelfs voortgang en aart een belangryk 

voorwerp werd van de Staatkunde, 

mogen wy hoop fcheppen, dat wy 

de nog voor handen zynde nafpeuringen, 

met meer zekerheids en naauwkeurigheids, 

zullen kunnen voortzetten. Aan deeze toeneemende 

oplettenheid hebben wy het 

berigt dank te weeten, 't welk MARINO. 

s A N u D o , een Venetiaansch Edelman , 

van den Indifchen Handel geeft, zo als dezelve 

gedreeven werd door zyne Landgenooten, 

omtrent den aanvang van de Veertiende 

Eeuwe. 

De Venetiaanen kreegen, volgens zyn 

verflag, de Voortbrengzels van het Oosten, 

langs twee verfchillende wegen. Die van 

weinig omllags en groote waarde als 

Kruidnagelen, Muscaatnooten, Foeli, Edel- 

Gefleenten en Paarlen, enz. werden van de 

perfifche Golf langs de Tigris na Basfora, 

voorts mBagdat, gebrast, en van daar na 

eenige Havens aan és Middellandfche Zee 

gevoerd. Alle meer omfiagtige Goederen, 

als Peper, Gember, Kaneel, enz., met een 

gcleelte van kostbaarder Waaren, kwamen,


men, langs den ouden weg, aan de Roode 

Zee, en van daar door de Woescyne, / FDEEen 

den Nyl af, te Alexandrie. De Goe LING. 

deren langs den eerften weg waren, ge- - 

lyk SAN u DO opmerkt, van eene betere 

hoedanigheid; maar, door de moeilykheid 

en kosten van eene verre vervoering te 

land, was de voorraad dikwyls fchaars; 

en kan hy niet verheden, (fchoon hec 

aanliep tegen het geliefd ontwerp, t welk 

hy op 'c oog hadt, toen hy de Verhandeling, 

die ik hier aanhaal, fcbreefO 

dac, uit hoofde van den toeftand der 

Landen, door welke de Caravaanen trokken 

, deeze wyze van overbrenging menigmaal 

hachlyk, en met gevaar gemengd, 

w a s 

C a 

J' . , j rr 

Alleen te Alexandrie vonden de Venetiaanen 

altoos een vollen voorraad van 

Indifche Goederen; en vermids deeze aldaar 

meestal te water kwamen , zouden 

ze tot een maatigen prys te bekomen geweest 

zyn, hadden de Sultans dezelve 

niet bezwaard met Belastingen, die een 

derde gedeelte van de voile waarde beliepen. 

Niettegenftaande deeze en alle 

andere nadeden, was het noodig zich die 

Goederen aan te fchaffen: dewyl, door 

veele zamenloopende omftandigheden, en 

wel byzonder door de uitgeftrektere gemeenfchap 

-usfchen de onderfcheidene Volken 

van Europa, de vraag na dezelve, 

ge. 

Cd) M\R. SANUTI, Secreta Fidclium Cruds 

p. sa. &c. np. Bongarifum. 

O 4 

\\\.

Al'DEE 

LING. 

aict O N D E R Z O E K 

TIL geduurende de Veertiende Eeuwe, groot* 

. lyks bleef vermeerderen. Door de inval-, 

len van veele vyandlyke Hammen van Bar- 

. baar en, die het grootfte gedeelte van 

Europa in bezit namen, werd die fterke 

band. met welken de Romeinen alle de 

Volken van hun wyduitgeitrekt Ryk za* 

men verbonden hadden, geheel losgemaakt, 

en de Gemeenfchap van het eene Volk met 

het andere kreeg zulk een krak, dat dezelve 

geheel ongeloofbaar zou fchynen, 

indien de blykbaarheid daar van alleen berustte 

op het getuigenis der Gefchiedfchryveren, 

en niet bevestigd wierd door het 

meer gezags hebbende uitvaardigen van 

Wetten. Verfcheide Vastftellingen van deezen 

aart, die de Regtsgeleerdheid van 

meest alle Europifche Volken tot fchandvlekken 

dienen, heb ik opgeteld en ontvouwd 

in een ander Werk (&). 

Maar, toen de hehoeften en begeerten 

der Menfchen vermeerderden, en zy bevonden,'dat 

andere Landen hun de middelen 

konden verfchafièn om die te vervullen 

en te Voldoen, verminderden de 

vyandlyke gevoelens, welken de Volken 

op eenen afftand van elkander hielden; 

en eene onderlinge gemeenfchap greep al- 

Jengskeris plaats. Zints den tyd der 

Kruisvaarten, die eerst het haare toebragten, 

om Volken, naauwlyks aan elkander 

bekend, ie vereenigen, en, twee Eeuwen 

lang, een zeilde plan met den anderen 

voort 

0) Hisforie van CAREL den V* Ui D. bl. 15.


voort te zetten, hadden verfcheide om III. 

ftandigheden zamengewrogt om die algeAFüBEmeene verftandhouding te verhaasten. Het l.1 NO. 

Volk rondsom de Ballifche Zee, tot dus 

lans'-, door de rest van Europa, gevreesd 

en°met affchrik befchouwd, als Zeefchuimers 

en Geweldenaars, namen vreedzaamer 

zeden aan, en begonnen thans hunne 

Nabuurvolken, als Kooplieden, te bezoeken. 

— Voorvallen, vreemd van het 

Onderwerp myns tegenwoordigen Onderzoeks, 

vereenigden hun te zamen in het 

magtig Handeldryvend Gcnootfchap , zo 

beroemd ia de Middel - Keuwen , onder 

den naam van Hanze Verbond, en bragt 

bun tot het vestigen van den Stapel huns 

Handels met de Zuidlyke deelen van Europa 

te brugge. Derwaards vervoegden 

zich de Kooplieden uit Italië en byzons. 

der uit Venetië, en zy omvingen voor 

de Koopwaarcn uit hec Oosten, en de 

Handwerken huns eigen Lands, niet alleen 

het benoodigde tot den Scheepsbouw 

en andere Goederen van het Noorden; 

maar ook een goede hoeveelheid van 

Goud en Zilver uit de Myren in ver- 

Icheide Landfclappcn van Duitschland; 

de rykfte en overvloedigfte van alle op 

dien tyd in Europa bekend (cj. Brugge 

bleef de groote Koopmarkt en Voorraadplaats 

van den Europifchen Handel, Haande 

het Tydperk waartoe myn Onderzoek 

zich uitltrekt. Eene geregelde Gemeenfchap 

, 

(V Z1 M M E R M A is's, Polit. Syrrry cfEuropc. p. 102. 

O 5

III. 

AFDEE- 

LING. 

ai8 O N D E R Z O E K 

fchap, voorheen onbekend, werd 'er gaande 

gehouden, tusfehen alle de Koningryken, 

waarin ons Vasteland verdeeld is; en 

. wy vinden ons in ftaat gefield, om reden 

te geeven van de fchielyke vordering der 

Italiaanfche Staaten in Rykdom en Magt, 

door op te merken, hoe zeer hun Koophandel, 

de bron, waar uit die beide voortvloeiden, 

moet vermeerderd hebben by den 

verbaazenden aanwas des vertiers van Afia-* 

tifeke Goederen, toen alle de wyduitgeftrekte 

Landfchappen, in 't Noord Oosten 

van Europa, open ftonden om dezelve te 

ontvangen. 

Geduurende deeze voordeelige en toeneemende 

ftaat van den Indifehen Handel, 

kreeg Venetië, van een haarer Burgeren, 

zulk een nieuw berigt wegens de Landen, 

die deeze kostbaare Waaren uitleverden, 

welke het geldigfte Artykel van haaren 

Handel uitmaakten, als een denkbeeld gaf 

van derzelver Rykdom, Volkrykheid, en 

Uitgeltrektheid, verre alle de voorgaande 

bevattingen der Europeaanen overtreffende. 

Van dien tyd af dat de Maho~ 

wedaanen meesters van Egypte wierden, 

hieldt de rechtftreekfche Gemeenfchap der 

Europeaanen met Indie geheel op; dewyl 

het geen Christen vergund werd door de 

Landen hunner Heerfchappye in 't Oosten 

te trekken (d). Het verhaal van Indie 

door cosMAS INDICOPLEUSTES, in de 

Zesde Eeuwe, is, voor zo verre ik weet, 

(dj SANUTO, p. 23, 

het


hec laatfte, 'c geen de Volken in hec Westen III, 

ontvingen van iemand, die dac Land be- / FDBEzogc 

hadc. Maar, omcrenc hec midden van -ING. 

de^ Dertiende Eeuwe, de geesc des Koop- - 

handels onderneemender,en greetiger gefield 

wordende, om nieuwe wegen, toe Rykdom 

leidende, ce ontdekken, bewoog MARCO 

POLO, een Veneüaa?i van Adelyken Stamme, 

naa eenigen tyd in veele der ryke 

Steden van Klein Afia handel gedreeven 

te hebben, door te dringen tot de Oostlyker 

Gedeelten van dac Land, en wel 

zo verre dac hy ten Hove kwam van 

den Grooten Khan, op de grenzen van 

China. In den tyd van zes- en- twintig 

jaaren, dien hy deels befteedde in Koopbedryf, 

en deels in het voortzetten van 

Onderhandelingen, die den Grooten Khan 

hem aanbeval, bezogt hy veele Ryken 

van het Oosten, door geen Europeaan 

ooit betreeden. 

MARCO POLO befchryft het groot 

Koningryk Cathay, onder welken naam 

China nog bekend is op veele plaatzen 

in het Oosten (V), en doorreisde hetzelve 

van Chambalu, of Peking, op de Noordfykfte 

Grenzen, tot eenige der Zuidlykfte 

Landfchappen. Hy bezogt verfcheide gedeelten 

van Indostan, en is de eerfte die 

Bsngale en Guzzerate , by derzelver tegen- 

(0 HERBELOT. Bibl. Oriënt, Art. KHATHAI. 

STEWAUT, Account of Thibet, fhilofoph. Transaéï. 

LX/71, p. 474. Foyage of A. JENKINSON; HA- 

KLUIT, I. p. 333.

III. 

AFDEE 

LING. 


genwoordige naamen vermeldt als groote en 

• vermogende Ryken. Behalven 'c geen hy 

op zyne reizen te land ontdekte , deedt 

. hy meer dan één tocht op den Indifchen 

Oceaan, en verkreeg eenig onderrigt wegens 

een Eiland, door hem Zipangri, of 

Cipango , geheeten , waarfchynlyk Japdn: 

Hy bezogt Java en verfcheide daar omllreeks 

gelegene Eilanden, het Eiland Ceylon 

en de Kust van Malabar rot de Golf 

van Cambay, aan welke alle hy de naamen 

geeft, welke zy thans draagen. — Die was 

de uitgebreidfte opneeming tot hier toe van 

het Oosten gemaakt, en de volkomenfte befchryving 

van 't zelve, ooit door een Europeaan 

gegeeven ; en in eene Eeuw, waar 

in men naauwlyks eenige kennis hadt van 

die Gewesten , behalven die men ontleende 

uit de Aardryksbefchryving van p T O- 

LEMF.us, Honden niet alleen de Venetiaanen, 

maar alle de Volken van Europa, met 

hun verbaasd, over de ontdekking van uitgebreide 

Landltreeken te hunner kennisfe 

gebragt, veel verder dan men tot hier toe 

de uiterfte grenspaal der Aarde, in dien 

oord. gefield hadt. 

[De Oostlykfte gedeelten van Afia zyn 

thans zo volkomen onderzogt, dat de eerfte 

onvolkomene berigten, deswegen van 

jviARCO P O L O , weinig van die aandagc 

trekken, welke, in den beginne, opgewekt 

werd door dc uitgave zyner Reizen \ en 

zorrmige byzonderheden, in zyn verhaal, 

hebben eenige Schryvers bewoogen om die 

vcrwaarloozing te regevaardigen \ door de 

waar-

WEGÉNS OUD INDIE. air 

Waarheid van 't geen hy vermelde in tvvyfel 

te trekken, en zelfs te beweeren , dat hy 

nimmer de Landen bezogt, welke hy voorgeeft 

te befchryven. Hy bepaalt , zeggen 

zy, de Ligging van geene 'Plaats, door de 

opgave van de Lengte en de Breedte. Hy 

geeft Naamen aan Landfchappen en Steden, 

bovenal in zyne befchryving van Cathay, 

die geene gelvkheid hebben met die zy tegenwoordig 

draagen. Wy mogen, egter, 

hier op aanmerken, dat, daar MARCO PO 

LO geenzins een lVlan was in Weeten-, 

fchappen bedreeven, het van hem niet verwagt 

kon worden, dat hy de Ligging der 

Piaatzen , met de naauwkeurigheid van eenen 

Aardrykskundigen, zou bepaalen. Dewyl hy 

door China reisde , of in het gevolg van 

den Grooten Khan, of tot volbrenging van 

diens bevelen, is het waarfchynlyk, dat de 

Naamen , met welke hy verfcheide Landfchappen 

en Steden benoemde, de Naamen 

waren , onder welken de Tartaaren , in 

wier dienst hy ftondt , dezelve kenden , 

en niet derzelver oorfpronglyke Chineefche 

Naamen. 

Van eenige onnaauwkeurigheden, die men 

opgemerkt heeft in zyn Reisverhaal , kan 

men reden geeven, door op eene omftandigheid 

te letten, dat hy 't zelve niet op- 

Helde uit een geregeld Dagboek, 't geen, 

misichien , de verwisfeling van zyne omftandigheden, 

geduurende een lange reeks 

van lotgevallen , hem belette te houden , 

of te bewaaren. Hy vervaardigde hetzelve 

naa zyne wederkomst in zyn Geboorteland, 

\FDEE* 

LINO*

III. 

AFDEE 

LING. 


land , en meest uit zyn geheugen. Maaf 

(niectegenftaande dit gebrek) behelst zyn 

Verhaal van die Gewesten in het Oosten, 

. waar toe myn Onderzoek my leide , een 

verflag van verfcheide byzonderheden, ten 

dien tyde geheel onbekend in Europa , 

welker naauwkeurigheid thans ten vollen bevestigd 

wordt. Ik zal eenige derzelven opnaaien 

, die, fchoon zy geene zaaken van 

groote aangelegenheid betreffen , de beste 

proeve opleveren dat hy deeze Landen bezogt 

, als mede de zeden en gewoonten des 

Volks met aandagt gade geflaagen heeft. Hy 

geeft een onderfcheiden berigt wegens den 

aart en de bereiding van Sago, het voornaamfte 

middel van leevensonderhoud, onder 

alle Volken van den Malayanfchen 

Stam, en hy bragt het eerfte ftaal van dit 

zonderling Voortbrengzel in Venetië (ƒ'_). 

Hy neemt desgelyks in opmerking de algemeene 

gewoonte van Betel te kaamven, 

en zyne befchryving van de wyze van 

bereiden is dezelfde met die men thans 

volgt (g). Hy verledigt zich tot een verflag 

van de byzondere wyze waarop men 

de Paarden in Indie voedt, welke tot deezen 

dag ftand houdt (Ji). Doch, 't geen 

van meer belangs is, wy leeren uic hem, 

dac de Handel mee Alexandrie , eoen hy 

door Indie reisde, nog gedreeven wierd 

op denzelfden voet, als ik gisce dac dezelve, 

(ƒ) MARCO POLO, Lib. II. c. 16. 

(g) RAMUS, Fiaggi, I. p. 55. D. 56 B a 

(h) RAMUS, Fiaggi, p. 53. F.


ve, in oude cyden, ging. De Goederen van 

het Oosten werden nog na de Malabarfche 

kust gebragt in eigen Schepen des 

Lands, en van daar, te gelyk met de Peper, 

en andere Voortbrengzelen byzonder 

aan dat gedeelte van Indie eigen, gebragc 

door Schepen, die uit de Roode Zee kwamen 

(ï). Dit geeft ons, misfchien , de 

reden aan de hand voor de betere hoedanigheid, 

welke SANÜDO toefchryft aan de 

Goederen aan de Kust van Syrië gevoerd 

uit de Per/iaanfche Golf, boven die, welke 

, door de Roode Zee in Egypte kwamen. 

De eerfte werden uitgezogt en gekogt ter 

plaatze waar dezelve groeiden, of bewerkt 

werden door de Perfifche Kooplieden, die 

hunne reizen na alle deelen van het Oosten 

bleeven voortzetten; terwyl de Egyptifche 

Kooplieden , in het gereed maaken 

hunner Laadingen, afhingen van de keuze 

der Goederen door de Inboorelingen aan de 

Malabarfche kust gebragt. 

't Geen MARCO POLO verhaalde wegens 

de talryke Legers, en onmeetelyke Inkomften 

der Oosterfche Vorften , kwam 

zommigen zyner Tydgenooten zo buitenfpoorig 

voor, dat zy hem den naam ga 

ven van MESSER M.ARCO MlLLIONlfT); 

fchoon dit geheel zamenftemt met het geen 

wy thans weeten van de Volkrykheid van 

China, en de fchatten van Indostan. Maar , 

by beter verlichte Perfoonen, werd zyn 

' Ver- 

(7) MARCO POLO, Lib. III. c. sq. 

(k) ïrefat. is RAMUS, p. 4. 

III. 

AFDEÈ- 

LING.

III. 

AFDEE- 

LING. 

A. C. 

1453- 

a H O N D E R Z O E K • 

Verhaal anders ontvangen. COLUMBUS* 

ZO wel als de Mannen van kunde , meÉ 

welken hy briefwisfeling hielde, Helden zo 

veel vertrouwen op de waarheid zyner be 

rigten, dat de befpiegeüngen , welke aanleTding 

gaven tot het ontdekken der Nieuwe 

Wereld, grootendeels daar op gegrond 

zyn (/>] 

Maar, terwyl lieden, die tyd en lust tot 

betpiegeling hadden, zich onledig hielden 

met het onderzoek deezer Ontdekkingen 

vati MARCO POLO, die aanleiding gaven 

tot gistingen en befchouwingen , waar uit 

het even gemelde gewigtig gevolg deels 

voortvloeide , gebeurde 'er iets , 'e welk 

de aandagt van geheel Europa trok, en dé 

zigtbaarfte uitwerking hadc op den loop 

diens Handels, welks voortgang ik trage af 

te tekenen. 

De Gebeurtenis , op welke ik doel is 

de eindelyke vermeestering van het Griekfche 

Keizerryk door M A H O M Ë D ÓEN II, 

en de vestiging van het Turkfche Ryksbeftuur 

te Conftantinople. Het onmiddelyk 

uitwerkzel van deeze groote Omwenteling 

was, dat de Genueefen, in Pera woonagtig, 

in den algemeenen ramp ingewikkeld, 

genoodzaakt waren niec alleen die woonltede 

te verlaaten; maar ook alle de Vastigheden 

, door hun aangelegd aan de byliggende 

Zeekust; naa dezelve bykans twee 

Eeuwen bezeten te hebben. — Hec leed-c . 

niet 

(7) Life' óf Cohimbus, by bis Son, c. 7 & 8. Dis 

is de XLVI Aantekening van ROBKRTS,OJN. •,


niet lang, of de overwinnende wapens van 

den Sultan dreeven hun uit Caffa, en alle 

Plaarzen , die zy in de Krim bezaten (m'). 

Conjlantinople was niet langer eene Marktplaats 

van Indifche Waaren , open (taande 

voor alle Volken van het Westen, en geen 

voorraad van dezelve kon nu verkreegen 

worden dan in Egypte en de Havens van Syrië, 

onderworpen aan de Sultans der Mameiukken. 

De Venetiaanen dreeven , in 

gevolge van de befcherming en de voorregten, 

welke zy verworven hadden door hun 

Handelverdrag met deeze magtige Vorften, 

den Handel op alle deelen van derzelver 

Heerfchappyen, met zo veel voordeels, dat 

zy het van alle Mededingers wonnen. 

Genua, langen tyd de gedugefte Mededinger, 

vernederd door het verlies haarer 

Bezittingen in het Oosten , en verzwakt 

door binnenlandfche oneenigheden , nam 

dermaate af, dat het vreemde befcherming 

moest zoeken , en beurtelings zich onderwerpen 

aan de Heerfchappy der Hertogen 

van Milaan en der Koningen van Frankryk. 

In gevolge deezer vermindering van Staatkundig 

vermogen, verzwakte ook hec vlytbetoon 

in den Handel by de Genueefen. 

Eene zwakke pooging, om het aandeel in 

den Indifchen Handel , 't welk zy voorheen 

bezaten , te herkrygen , door hec 

aanbod, om een Verdrag met de Sultans: 

van Egypte aan te gaan , op denzelfden 

voet 

(7») F o LIET A, His?. Genuenf. p. 602. 626. MU 

RAT,- Annal. d'Ital, IX. p. 451. 

P 

\\ti 

AFDEE- 

LING. 

A. C. 

1474»

III. 

AFDEE- 

LING. 

fla6 O N D E R Z O E K 

voet als de Venetiaanen , liep vrugtloos 

af ; en , geduurende het overige van de 

Vyftiende Eeuwe , verzorgde Venetië het 

grootfte gedeelte van Europa met de Voortbrengzelen 

van het Oosten, en dreef den 

Koophandel veel uitgebreider, dan men, tot 

deezen tyd toe, gekend hadt. 

' De Staat der andere Europifche Volken 

was zeer gunftig aan den voortgang des 

Handels der Venetiaanen. Engeland, ver- 

Woest door de Burgeroorlogen, welke de 

ongelukkige twist tusfehen de Huizen van 

YORK en LANCAsTER verwekte , hadt 

naauwlyks begonnen de aandagt te wenden 

tot die voorwerpen en bedryven , waaraan 

het zyne tegenwoordige Rykdom en Magt 

heeft dank weeten. — In Frankryk werden 

de heillooze uitwerkzels nog gevoeld 

van de Engelfche wapenen en overwinningen 

, en de Koning hadt de magt, het 

Volk de lust, niet gekreegen, om de neiging 

des Landzaats te wenden tot werkzaamheid 

en het voortzetten van de kunften 

des Vredes. —— De vereeniging der onderfcheide 

Koningryken van Spanje was 

nog verre van voltooid; eenige der vrugtbaarfte 

Landfchappen ftonden nog onder 

de Heerfcbappye der Moor en, met welken 

de Spaanfche Vbrften geduurig kryg voerden; 

en, uitgenomen by de Cataloniers, 

• lloeg men luttel agts op buitenlandfchen 

Handel. — Portugal, fchoon het reeds de 

loopbaan van ontdekking was ingetreeden , 

aan welker einde het zulk een heerlyken 

prys behaalde, hadt 'er die vordering nog 

niec


niet in gemaakt, welke het geregtigde tot 

eenen hoogen rang onder de handeldryvende 

Scaacen van Europa. — In gevolge hier 

van, hadden de Venetiaanen, bykans zonder 

eenigen Mededinger, behalven eenige 

der kleindere Staaten van Italië, de handen 

rnim, om hunne ontwerpen van Koophandel 

te beraamen en te volvoeren; en de 

Handel met. de Hanze - Steden , die hec 

Noorden en Zuiden van Europa met elkander 

vereenigde, en tot dus lang gemeen 

geweest was aan alle Italiaanen, werd thans 

grootendeels door de Venetiaanen alleen 

bezeten. 

Terwyl de toeneemende vraag, na Voortbrengzelen 

van Afia, alle Volken van Europa 

aanzette om de Gemeenfchap mee de 

Venetiaanen zo vuurig te begeeren , dac 

zy hun , door het verkenen van veelerlei 

vrydommen , uitlokten om hunne Zeehavens 

te bezoeken , mogen wy hier in opmerking 

neemen , eene byzonderheid -in 

hun Handel op het Oosten, welke denzelven 

onderfcheidt van 't geen plaats gehad 

heeft in andere Landen, in eenig Tydperk 

der Gefchiedenisfe. In de oude wereld 

zeilden de Tyriers, de Grieken, die meesters 

waren van Egypte, en de Romeinen, 

na Indie, om de Goederen te haaien, welken 

zy de Westerfche Volken verzorgden. 

In laateren tyde, en heden ten dage, doeri 

de Portugeefen, de Hollanders, de Engelfchen 

, en , op hun voorbeeld, de andere 

Europifche Volken , 't zelfde. In beide 

die Tydperken , heeft men fchreeuv ende 

P 2 klag- 

iii. 

AFDEE- 

L1NG.

ni. 

AFDEE- 

LING. 

S23 O N D E R Z O E K 

klagten aangeheeven, dat, in hec voortzetten 

van deezen Handel, elke Staac berooid 

wierd van de kostbaare Mecaalen, die, in 

deszelfs loop, onophoudelyk van hec Westen 

na hec Ooscen gaan, en nooic wederkeeren. 

Van die verlies, 't geen mogt onc« 

ftaan uit deeze trapswyze, maar onvermydelyke, 

vermindering van hun Goud en 

Zilver , (of dit een weezenlyk of enkel 

een ingebeeld verlies moet geagt worden, 

ftaat my, te deezer plaatze , noch te onderzoeken 

, noch te bepaalen,) waren de 

Venetiaanen, grootendeels, ontheven. Zy 

hadden geene rechtftreekfche gemeenfchap 

met Indie. Zy vonden in Egypte, of in 

Syrië, Pakhuizen opgevuld mee allerlei Oosteifche 

Goederen, door de Mahomedaanen 

daar gebragc ; en uic de beste narigten , 

welke wy bezitten, wegens de natuur van 

hunnen Handel , kogten zy dezelve meer 

by Ruiling dan voor gereed Geld. Egypte, 

de groote Markt der Indifche Waaren, 

fchoon een zeer vrugtbaar Land, derft veele 

dingen, in een gevorderden ftaat van Za« 

menieeving, tot gemak of cieraad vereischt. 

Al ce bepaald in uitgeftrektheid, en te wel 

bebouwd om plaats voor Bosfchen open 

te laaten ; te vlak om Mynen te bezitten 

tot het opleveren van nuttige Metaalen, 

moest hec uic andere Landen voorzien worden 

van Timmerhouc, Yzer, Lood en Tin. 

De Egyptenaars , terwyl zy onder de 

Heerfchappy der Mamelukken ftonden, fchynen 

zelve niet gehandeld te hebben op de 

Havens van eenigen Staac des Christen- 

ryks,


ryks , en voornaamlyk van de Venetiaanen 

.kreegen zy de opgetelde Artykelen. 

Behalven deeze verzorgde het vernuft 

der Venetiaanfche Kunftenaaren, eene 

verfcheidenheid van Wollen- en Zydenftoffen, 

Spiegels, Wapenen, Cieraaden van 

Goud en Zilver, Glas, en veele andere 

Koopwaaren , tot welken zy gereed Koopers 

vonden in Egypte en Syrië. Voor 

die Goederen ontvingen zy van de Kooplieden, 

te Alexandrie, Speceryen en Droogeryen 

van allerlei foort, Edelgefteenten , 

Paarlen, Yvoor , Katoen, ongewerkte en 

gewerkte Zyde , in veelerlei gedaanten , 

en andere Voortbrengzelen van het Oosten 

, nevens verfcheide kostbaare Artykelen, 

in Egypte gegroeid of bewerkt. 

In Aleppo, Baruth , en andere Steden, 

voegden zy by de Goederen, daar te lande 

«it indie gebragt , by de Laadingen , de 

Perfifche Vloertapyten , de rykgewerkte 

Zyden-ltoffen van Damascus, nog bekend 

by den naam van die Stad ontleend, er 

verfcheide Voortbrengzels van Natuur en 

Kunst, byzonder eigen aan Syrië, Palestina 

en Arabie. Indien, ten eenigen tyde. 

hun vraag na de Goederen van het Oostet 

dat geen te boven ging , 't welk zy kon 1 

III. 

AFDEE- 

LING. 

1 

den maaken by Ruiling voor hunne eigens 

gemaakte Goederen, verfchafce de Handel, 

dien zy dreeven met de Steden van he 

Hanze Verbond, boven vermeld, hun ui 

de Mynen van Duitschland , een geregel 

den toevoer van Goud en Zilver, 't welli 

p 3 

z 

v 

1

ITT. 

AFDFIi,- 

LING. 


zy , met voordeel, op de Markten van 

Egypte cn Syrië, konden flyten. 

i Jvolgefls eene neiging, zigtbaar in alle 

Udryvende Staaten, om de werkzaam- 

1 c(Un des Koophandels aan Staatkundige regelen 

en bedwang te onderwerpen, fchynt 

her gezag der Regeering van Venetië, tusfehen 

beiden getreeden te zyn , zo ten aanziene 

van het beltuur des invoers van Aftatifche 

Goederen , als in de wyze om ze onder 

de verfchillende Volken van Europa te verfpreiden. 

Na ieder Stapelplaats van eenige 

aangelegenheid in de Middellanafche 

Zee , werd een zeker getal groote Schepen 

, bekend by de naamen van Galeoenen 

ofCarakken, vcor rekening van den Staat 

uitgerust ; zy keerden, met de rykfte Koop* 

manfehappen belaaden , weder («) ; het 

voordeel, nit derzelver verkoop , moet niet 

weinig de inkomften van het Gemeenebest 

vermeerderd hebben. Burgers, nogthans, 

van allerlei rang, byzonder Perfoonen van 

Edele Geflachten, werden aangemoedigd om 

deel te neemen in buitenlandfchen Handel, 

en wie een Schip van zekere grootte 

ten dien einde uitrustte, ontving eene aanmerkelyke 

belooning van den Staat (c-X 

'c Was op dezelfde wyze, deels in Schepen 

het Gemeenebest toebehoorende, deels 

C») SABEL neus, Hist. Rer. Fenet. Dec. IV. 

lib. HL p. 863. DENINA, Revo/, d'Italië, Tom. 

t'ï. p. 340. 

(O S.A!NVDI, Stor. Civ. Fenez, Lib. FIII, p. -Spi. 

in

W E G E N S OUD INDIE, 23* 

in die van byzondere Handelaaren , dat de 

Venetiaanen de Goederen, uit het Oosten 

ingevoerd , zo wel als de Voortbrengzels 

en bewerkte Stoffen van hun eigen Heer 

fchappye, door Europa vervoerden. 

Daar zyn twee onderfcheidene wegen, 

langs welken wy kunnen komen tot eenige 

kennis van de grootheid deezer Handeltakken 

van de Venetiaanen. — De eene, 

door agt te geeven op de groote verfcheidenheid, 

en den hoogen prys der Waaren 

, die zy te Brugge bragten ; eene Stad, 

die ten voorraadfchuur ftrekte, waar uit de 

andere Volken van Europa voorzien werden. 

Eene volkomene optelling derzelven 

wordt gegeeven door een wel onderrigt 

Schryver; deeze lyst behelst bykans elk 

Artykel, in die Eeuwe van aanbelang gekeurd 

tot gemak en cieraad O). De 

ander, door aan te merken, welke uitwerkzels 

de Venetiaanfche Handel hadt op de 

Steden, die het vergund werd in die voordeelen 

te deelen. Nimmer vertoonde zich 

de Rykdom zigtbaarder in den trein des 

Handels. De Burgers van Brugge, daar 

door verrykt , fpreidden in Kleeding, Gebouwen, 

en Leevenswyze, zulk een luister 

ten toone , dat zy den trots der Koninglyke 

waardigheid kwelling baarden, en den 

nyd gaande maakten. [Toen in den Jaare 

MCCCI JOANNA VAN N A V A R R Ë , Echtgenoote 

van PHILIP DEN SCHOONEN, 

6 

Kó- 

(p) I.UD. nuicciARDiNi, Defcript. de- P#fi 

Bas/, p. 173- 1; 

P 4 

III. 

AFDEE- 

L1ISG.

IIÏ. 

AFDEE 

I 

LING. 


Koning van Frankryk, zich eenige dagen 

in Brugge onthieldt, werd zy dermaate 

getroffen door de Grootschheid en den Rykdom 

dier Stad, en boven al door het 

fchitterend voorkomen der Burger - Vrouwen 

, dat zy, in vrouwlyken nyd ontfiooken, 

vol verontwaardiging uitriep : „ Ik 

„ dage dac ik hier alleen Koningin zou 

,, weezen ; maar ik vind 'er eenige hon- 

„ derden!" (^).] Antwerpen, toen 

de Handel derwaards verplaatst was, werd 

welhaast een Mededinger mee Brugge in 

Rykdom en Pragc — In fommige Steden 

van Duitschland, byzonder in Augsburg, 

de groote Marktplaats der Indifche Waaren, 

voor de binnenlandfche deelen deezes 

uitgeftrekten Lands, ontmoeten wy vroegtydig 

voorbeelden van zulke groote middelen, 

door Handelvlyt verzameld, dat de 

Bezitters daarvan tot hoogen rang in 't 

Ryk verheeven wierden. 

Uit aanmerking van deezen verbaazenden 

aanwas des Rykdoms in alle de Plaatzen, 

waar de Venetiaanen hunnen Handel gevestigd 

hadden, mogen wy befluiten, dat 

de voordeden, die zy zelve trokken uit de 

onderfcheide Handeltakken , inzonderheid 

van die op het Oosten , nog veel grooter 

waren, 't Is, nogthans, onmogelyk, zonder 

het behulp van meer tot byzonderheden 

afdaalende Narigten dan wy binnen bekomen, 

deeze mee naauwkeurigheid te bereed)-Lur>. 

GurcciARDiNi, Defcript. p. 40S. 

Dit is de XLVII Aantekening vsn ROBÜRÏSUA.


tekenen : doch verfcheide omftandigheden III. 

kunnen wy bybrengen, om, in 't algemeen, AFDEEde 

juistheid deezer gevolgtrekking te wet • !NG. 

tigen. 

Van het eerfte herleeven van den geest 

des Koophandels in Europa , bezaten de 

Venetiaanen een groot aandeel in den Handel 

op het Oosten. Dit bleef trapswyze 

aangroeijen, en, geduurende een groot gedeelte 

van de Vyftiende Eeuwe , hadden 

zy dien Handel bykans geheel in. Hieruit 

fprooten de gevolgen van alle Monopoliën. 

Waar geen Mededinger is, en de 

Koopman het in zyne hand heeft de markt 

te zetten, en den prys der Waaren, welke 

hy verkoopt, te bepaalen, zal zyne winst 

verbaazend groot zyn. Eenig denkbeeld 

van derzelver grootte , ftaande eenige Eeuwen, 

zullen wy ons kunnen vormen, door 

agt te liaan op de Intrest, toen voor 't 

gebruik van Geld betaald. Deeze is, buiten 

tegenfpraak, de netfte maatftok, om af 

te meeten, welk een voordeel men behaalt 

van het Geld in den Handel gelegd: want. 

Kaar gelange de Intrest van het Geld hoog 

of laag is, moet de winst, door 't gebruiken 

des Gelds behaald, veranderen, groot 

of gcmaatigd worden. Van het einde der 

Elfde Eeuwe tot het begin der Zestiende, 

het Tydperk waarin de Venetiaanen hun 

voornaamften Handel dreeven , was de Intrest 

verbaazend hoog: zomtyds twintig ten 

honderd, en daar boven: zo laat als het 

Jaar MD, was dezelve niet gedaald beneden 

tien of twaalf ten honderd, in eenig 

P 5 dee

m 

VFDEE- 

LING. 


deel van Europa (r). — Indien de voordeden 

van een Handel, zo uitgelTrekt als 

die der Venetiaanen , beantwoordden aan 

deeze hooge waarde van het Geld, kon 

het niet misfen, of dezelve moest een overvloeiende 

bron van Rykdom weezen, voor 

den Staat en voor den Burger Cs). 

De 

(r) Hist. van CAREL DENV. II D. bl. 2i


De Staat van Venetië werdc , diensvolgens 

, geduurende het Tydperk, 't geen 

wy thans op 't ooge hebben, door Schryvers 

van die Eeuwe , voorgedraagen met 

uitdrukkingen, op geen ander Land in Europa 

toepasfelyk. Het Inkomen van het 

Gemeenebest, zo wel als de Rykdom der 

Ingezetenen, ging alles te boven wat men 

elders kende. In de pragt hunner Huizen, 

in de kostlykheid der Huiscieraaden, in de 

menigte van Zilverwerk , met één woord, 

in alles wat tot eene fraaye en pragtige Leevenswyze 

behoort, overtroffen de Edelen 

van Venetië den grootften Monarch over 

de Alpen. En was dit luisterryk vertoon 

het uitwerkzel niet van eene onbedagte verkwisting; 

maar het natuurlyk gevolg van 

gelukkigVlytbetoon, die, met gemak Rykdom 

verkreegen hebbende,geregtigd is, om 

denzelven met glans te genieten. 

[Twee Hukken moet ik hier nog byvoegen, 

tot bewyzen van de groote uitgeflrektheid 

des Venetiaanfchen Handels in dit 

Tydperk. — Voor eerst, vindt men by 

R Y MER (t), een reeks van vergunningen 

van de Koningen van Engeland; behelzende 

veele voorregten en vrydommen , ver 

leend aan de Venetiaanfche Kooplieden, op 

Engeland Handel dryvende; als mede verfcheide 

Handel verdragen met dat Gemeenebest, 

die duidlyk een grooten aanwas van 

Handel op dat Land aantoonen (tf). —• 

Ten 

(t~) RYMER'S Great Colhclion. 

Cu) De Heer ANDERSON, ar.n wiens geduldige 

vlyt en gezond oordeel, elk, die zich ;n eenig onderzoek 

III; 

\FDEE- 

LING.

III. 

AFDEE- 

LING. 


Ten anderen'. Hec oprigren van een Bank 

op openbaar gezag, welker Credit gegrond 

was op dat van den Staat. In eene Eeuw, 

, en by een Volk zo door en door kundig 

van de voordeden, welken de Koophandel 

trekt van de inflelling der Banken , is het 

noodloos dezelve op te tellen. De Handelverrigtingen 

moeten veelvuldig en uitgebreid 

geweest zyn , eer men de nuttigheid 

van zulk eene Inrigting ten vollen 

kon bemerken , of de beginzels des Handels 

zo wel verftaan, dat men fchikkingen 

beraame om dezelve met voordeel te beftuuren. 

Venetië mag zich beroemen het eerite 

voorbeeld aan Europa gegeeven te hebben, 

van eene Inflelling, by de Ouden geheel 

onbekend, en de roem van het tegenwoordig 

Stelzel des Koophandels. De Bank 

van Venetië was oorfpronglyk op zulke 

regtmaatige beginzelen gebouwd, dat dezelve 

ten voorbedde diende van de Banken 

in andere Landen opgerigt, en werd de 

Venetiaanfche Bank met zo veel braafheids 

en eerlykheids beftuurd, dat het Credit van 

dezelve nimmer wankelde. Het nette Jaar, 

wanneer de Bank van Venetië, volgens een 

Staatswet, werd vastgefteld , kan ik niet 

bepaalen. ANDERSON veronderftelt, dat 

het gefchiedde in den Jaare MCLV1I fV). ] 

Nimzoek, 

den Koophandel betreffende, ingewikkeld vindt, 

by veele gelegenheden, dank zal moeten betuigen , 

heeft ze in orde vermeld. 

f>) Chron. Deduct, Vol. I. p. 84. SANDI Stor. 

LiviLFemz. P.II. Vol. II. p. 768. Part. III. Vol. II. 

p. 802. — Dit is de XL1X Aant. van ROBERTSON.


Nimmer leefden de Venetiaanen in een 

vaster geloof, dat de magt huns Lands wel 

gevestigd was, nimmer hadden zy een fterker 

vertrouwen op de volduuring en aanwas 

van deszelfs Rykdom, dan omtrent het 

afloopen der Vyftiende Eeuwe, wanneer 'er 

twee Gebeurtenisfen voorvielen , (die zy 

noch voorzien noch beletten kónden) voor 

hun Magt en Rykdom doodlyk. De eene 

was de Ontdekking van America. De andere 

het openen van een rechtftreekfche 

vaart op de Oost - Indien, om de Kaap de 

Goede Hoop. Van alle Gebeurtenisfen, in 

de Gefchiedenis des Menschlyken Geflachts, 

zyn deeze gewis onder de belangrykfte te 

rekenen \ en vermids zy eene aanmerkelyke 

verandering van Gemeenfchap tusfehen de 

onderfcheide deelen van den Aardkloot te 

wege bragten, en in 't einde die denkbeelden 

en fchikkingen in den Koophandel vastftelden, 

welke het groot onderfcheid maaken 

tusfehen de Zeden en Staatkunde van 

den Ouden en Hedendaagfchen tyd, is een 

verhaal derzelven ten naauwften verbonden 

met het Onderwerp deezes Onderzoeks, en 

zal dit hetzelve brengen tot dat Tydperk , 

't geen ik ten grenspaal daarvan gefield 

heb. Maar, dewyl ik de Opkomst en 

Voortgang deezer gewigtige Ontdekkingen, 

breedvoerig ontvouwd heb in een ander 

Werk (w), zal hier niets meer dan een 

vlugtige befchouwing noodig weezen. 

De 

(v) Cefchiedenis van America, I & II Boek. 

m. 

AFDEE- 

LING.

iiu 

AFDEE 

LING. 

o 38 O N D E R Z O E K 

De bewondering, of nyd, met welken de 

andere Volken van Europa de Magt en den 

Rykdom van Venetië aanfchouwden, bragt 

hun eigenaartig in het onderzoek van de 

oorfprongen van die uitlteekenheid; onder 

deeze bleek de ryke winst geevende Handel 

op het Oosten, verre weg, de voornaamfte 

te weezen. Te verdrietig, dat zy verllooken 

waren van een bron des overvloeds, 

voor de Venetiaanen met zulk een rykheid 

ilroomende, hadden verfcheide Landen poogingen 

gedaan om deel in den Indifehen 

Handel te krygen. Eenige van de Italiaanfche 

Staaten, (gelyk ik voorheen aanduidde,) 

tragtten toegang in de Havens 

van Egypte en Syrië re verkrygen , op 

denzelfden voet als de Venetiaanen; maar, 

of door den meerderen invloed der Venetiaanen 

ten Hove der Sultans, liepen hunne 

onderhandelingen daar toe ingerigt, 

vrugtloos af; of door de menigvuldige 

voordeden, welke Kooplieden, lang in 't 

bezit van eenigen Handeltak gevestigd, hebben 

boven nieuwe Gelukzoekers, hadden 

alle hunne poogingen geene uitwerkzelen 

van eenig aanbelang. 

• [DENINA, een Italiaansch geloofwaar* 

dig Schryver, en een naarftig Onderzoekef 

Hl de oude Gefchiedenis der onderfcheidefie 

Sraatsbeftuuren van Italië, verzekert, 

dat, indien de veelvuldige Staaten, die op 

de Middellandfche Zee handelden , zich 

veréómgd hadden , Venetië alleen deeze 

alie zou overtroffen hebben , in Zeemagc 

en


en uitgeftrektheid van Koophandel (V). — 

Omtrent het Jaar MCGCCXX, gaf de Doge 

MOCENIGO een fchets van de Zeemagt 

des Gemeenebests, die dit oordeel van 

DENINA bevestigt. Ten dien tyde beilondc 

dezelve, uit drie duizend Koopvaardyfchepen 

van verfchillende grootte, waar op zich 

zeventien duizend Matroozen bevonden ; 

uit drie honderd Schepen van meerder 

fterkte , bemand met acht duizend Koppen ; 

en vyf en veertig groote Galeasfen of Carakken, 

elf duizend Scheepslieden voerende. 

Op de Lands- en byzondere Scheepstimmerwerven 

arbeidden zestien duizend 

Timmerlieden fj).] , 

In andere Landen werden verfcheide Ontwerpen, 

met hetzelfde oogmerk, gevormd. 

Reeds in den Jaare MCCCCLXXX, vatte 

het vindingryk en onderneemend vernuft 

van COLUMBDS het denkbeeld op, om een 

korter en zekerder Gemeenfchap met Indie 

te openen , door rechtftreeks Westwaards 

koers te zetten na die Landen , welke, 

volgens MARCO POLO en andere Reizigers, 

zich Oost waards veel verder uitftrekten 

dan de uicerfte Grenzen van Afia, by 

de Grieken- en Romeinen bekend. Dit 

plan , onderfchraagd door bewyzen , ont* 

leend uic zyne befpiegelende kennis der 

Aard- 

Cx~) DENINA Revolutions tT Italië, traduits par 

PAbbé JARDIN, Lib. XVIII. c 6. Tom. VI. p. 339- 

(V) MAR. SANUTO, Vite de Duchi di Venezia, 

ap. MURAT. Script. Rer. Ital. Vol. XXII. p. 059. 

Dit is de L Aantekening van ROBERTSON. 

III. 

AFDEE 

LING.

Itl. 


Aardrykskunde, uit zyne ondervinding in de 

. Zeevaard, uit de berigten van kundige Zee 

AFDEE 

lieden, en uit de befchouwingen en gisfïn- 

LING. 

. gen der Ouden , ftelde hy eerst voor aan 

de Genueefen, zyne Landsgenooten , en 

vervolgens aan 'den Koning van Portugal, 

in wiens dienst hy getreeden was. De eersrgemelden 

verwierpen het uit onkunde, en 

de laatfte wees het van de hand, op eene 

wyze allervernederendst voor een edelmoedig 

harr. Door aanhouden en bekwaamheid 

bewoog hy, in 't einde, het traagfte 

en minst waagend Hof van Europa, om 

dé~ uitvoering van zyn plan op zich te 

neemen; en Spanje hadt, als eene beloo. 

ning voor dit afwyken van zyne gewoone 

zeer verregaande omzigtige maatregelen, 

den Roem van eene Nieuwe Wereld te 

ontdekken, in grootte naauwlyks minder 

dan een derde gedeelte van den bewoonbaaren 

Aardkloot. Hoe verbaazend de gelukkige 

uitflag van COLUMBUS was, dezelve 

voldeedt niet aan zyne eigene wenfchen, 

noch bragt hem tot die Oosterfche Gewesten; 

de verwagting van welke aan te treffen 

het oorfpronglyk voorwerp was van zyn 

Reistocht. De uitwerkzels , nogthans , 

, van zyne Ontdekkingen waren groot en 

verre (trekkende. Door aan Spanje het 

bezit te fchenken van onmeetelyke Landen 

, vol ryke Mynen, en veele kostbaare 

Voortbrengzels der Natuure opleverende, 

waar van men verfcheidene tot hier toe 

geoordeeld had byzonder eigen te weezen 

aan Indie, begon de Rykdom zodanig in 

dat


dat Koningryk te vloeien, en zich uit het III. 

zelve dermaate door Europa te verfpreiAFDEEden, dat zulks een algemeenen geest van L1NG. 

vlycbetoon opwekte , en tot onderneemingen 

deedt gebooren worden , die alleen 

welhaast den loop des Koophandels in 

nieuwe kanaalen zou hebben doen (troomen. 

Maar die werd fpoediger te wege gebragt 

, én volkomener bewerkt , door de 

andere groote Gebeurtenis, welke ik vermeldde 

, de Ontdekking van een nieuwen 

koers voor de Zeevaart na het Ousten, om 

de Kaap de Goede Hoop. Wanneer de Portugeefen 

, aan welken het Menschdom de 

opening van deeze Gemeenfchap, tusfehen 

wydsc van een gelegene deelen des Aardklooes, 

heeft dank ee weeren, hunne eerfte 

Reis ter ontdekkinge deeden, is het 

waarfchynlyk dat zy niets verder op 't oog 

hadden dan om die deelen der kust van 

Africa, welke digtst by hun eigen Land 

liggen , op te fpeuren. Maar een geest 

van onderneeming , ééns opgewekt en in 

beweeging gebragt, gaat altoos voort , en 

die der Portugeefen, fchoon traag en vreesagtig, 

in den beginne , kreeg allengskens 

kragt, en zette hun aan, om, langs den oever 

des Vastenlands van Africa, veel verder 

te ftevenen, dan de Ouden, in die rigting, 

gekomen waren. Door een gelukkigen uitflag 

aangemoedigd, werden zy ftouter, veragtten 

gevaaren die hun voorheen deeden 

verbleeken , en kwamen moeilykheden te 

boven, eenyds onoverkomelyk gekeurd. 

Toen de Portugeefen, in den Brandenden 

Q We-

Ml 

AFDEE- 

LING. 

s 4s O N D E R Z O E K 

Wereldgordel , of Verzengde Lugtfixeek, 

door de Ouden onbewoonbaar geoordeeld, 

yrugtbaare Gewesten vonden , door talryke 

Volken bewoond j en bemerkten , dat 

bet Vasteland van Africa , in ftede van 

zich in breedte Westwaards uit te ftrekken 

, volgens het gevoelen van PTOLE 

MEUS , vernaauwde en meer Oostwaards 

liep , deeden zich wydftrekkender oogmerken 

aan hun oog op , en zy voelden 

zich bezield met de hoope om Indie te bereiken 

, door te volharden in denzelfden 

koers, dus lang gehouden, te volgen. 

Naa verfcheide mislukte poogingen, om 

het oogmerk, 't geen zy bedoelden, te bereiken 

, zeilde eene kleine Vloot de Taag 

uit, onder het bevel van VASCO DE GA- 

M A , een Officier van rang , wiens bekwaamheid 

en moed hem gefchikt maak-, 

te, om, over de moeilykfte en'gevaarlykfte 

onderneemingen, het beleid te hebben. Uit 

onkunde, nogthans, van het gefchikte Jaargetyde 

, en van den koers dien hy moest 

houden in den grooten Oceaan, door welken 

hy ftondt heen te zeilen, was zyne Reis 

lang en gevaarlyk. In 't einde zeilde hy 

dat Voorgebergte om, 't welk, zints verfcheide 

jaaren, het voorwerp van den Schrik 

en de Hcope zyner Landgenooten geweest 

was. Van daar bereikte hy, naa een voorfpoedige 

vaart langs de Zuid-Oostkust 

van Africa, de Stad Meiinda, en fmaakte 

het genoegen, om daar , zo wel als op de 

andere Plaatzen , welke hy aandeedt, een 

Volk aan re treffen zeer verfchillende van 

ruu-


ruuwe Bewoonders des Westlyken oevers 

van dat Vasteland, door de Portugeefen tot 

hiertoe alleen bezogt. Deeze vondt hy zo 

verre gevorderd in Befchaafdheid, en kennis 

aan de verfcheide Kunften des leevens, 

dat zy een daadlyken Koophandel dreeven, 

niet alleen met de volken op hun eige 

kust ; maar met afgelegene Landen van 

Afia. Geleid door hunne Stuurlieden, die 

een koers hielden, hun door de Ondervinding 

geleerd, zeilde hy den Indifchen Oceaan 

dwars over, en landde te Calecuta aan 

te Malabarfche kust, op den twee en twin> 

tigften van Mey des Jaars MCCCCXCVIII, 

tien maanden en twee dagen na zyn vertrek 

uit de Haven van Lisfabon. 

De Samorin, of Monarch des Lands , 

verwonderd over het onverwagte bezoek 

'van een onbekend Volk, v/elks voorkomen, 

wapenen en zeden, geene gelykheid 

hadden met die van eenige der Volken, 

gewoon zyne Havens te bezoeken , en in 

zyne Heerfchappye kwam langs een weg 

tot hier toe onbevaarbaar gekeurd, ontving 

hun eerst met die bewondering, dikwyls 

door de nieuwigheid verwekt. Doch 

kort daar op, als hadt hy een vooruitzigt 

gehad van alle de rampen, nu Indie boven 

't hoofd hangende , door deeze heillooze 

Gemeenfchap met de Inwoonders van Europa 

, thans geopend, vormde hy verfcheide 

plans, om GA MA, en diens Tochtgenooten, 

af te fnyden. Dan de Portugeefche Admiraal 

redde zich met zonderlinge voorzigtigheid 

en onverfchrokkenheid, uit het ge- 

Q 2 vaar 

III. 

AFDEE 

LING.


IH. vaar der openbaare aanvallen en heimlyke 

AFDEE . treeken van de Indiaanen; en zeilde ten 

LING. laatften van Calecuta met zyne Vloot, be- 

. laaden niet alleen met de Waaren eigen 

aan die Kust; maar ook met veele der ryke 

Voortbrengzelen van de Oostlykfte Gedeelten 

van Indie. 

VASCO DE GA MA werd , by zyne wederkomst 

te Lisfabon, ontvangen met de 

bewondering en dankbaarheid, verfchuldigd 

aan een Man, die, door zyne uitfteekende 

Bekwaamheden en manmoedig Beiluit, eene 

ondernceming van het grootfte aanbelang gelukkig 

volvoerd hadt; eene onderneeming, 

die lang de gedagten van zyn Souverain bezig 

gehouden hadt, en de hoop geweest was 

zyner IVledelandgenooten (z). Deeze Gebeurtenis 

betrof de Portugeefen alleen niet. 

Geen Volk in Europa zag het met een onverfchillig 

oog aan. Want, fchoon de Ontdekking 

eener Nieuwe wereld, 't zy wy dezelve 

befchouwen als een blyk van fchranderheid 

in den Perfoon, die het eerst een 

o denkbeeld vormde van deeze onderneeming, 

welke het Menschdom tot de kennis van 

dezelve bragt ; 't zy wy den invloed daar 

van in agtneemen op de Weetenfchap, door 

een volkomener kundigheid te fchenken 

vap den Kloot, dien wy bewoonen; 't zy 

men de uitwerkzels daarvan gadeflaa op 

de Handelgemeenfchap des Menschdoms, 

eene Gebeurtenis yeel fchitterender dan de 

Reis 

(z) Aiia de joao DE BARROS, Dec.I. Lib. II". 

e. u. C ASTAGNED.A, Bilt. de F In de , trad. LH 

• Frar.gois, Liv. L c. 2-2$.

WEGJINS O U D I N D I E . 245' 

Reistocht van GAMA, fchynt deeze laatfte IIL 

oorfpronglyk algemeener de aandagt geAFDEEtrokken te hebben. De eerfte vervulde , LING. 

in de daad , de Menfchen met verbaasdheid 

; dan het leedt eenigen tyd eer zy 

zulk eene genoegzaame kennis kreegen van 

dat gedeelte der Aarde, nu aan hun oog 

ontdekt, om een juist denkbeeld te vormen 

, of zelfs eene waarfchynlyke gisting 

te maaken, ten aanziene van de gevolgen 

die uit de Gemeenfchap met de Nieuwe 

Wereld zouden ontftaan. Doch de onfchatbaare 

waarde van den Indifchen Handel , 

die, zo in ouden als in laateren tyde, elk 

Volk, dat denzelven dreef, verrykt hadt, 

was een voorwerp, gemeenzaam voor den 

geest van ieder denkend Mensch, en zy 

begreepen terftond, dat de ontdekking van 

deezen nieuwen weg der Zeevaart, in het 

Oosten , groote omwentelingen moest te 

wege brengen, niet alleen in den loop des 

Koophandels, maar ook in den Staatkundigen 

toeftand van Europa, 

Welke deeze omwentelingen, waarfchynlyk, 

zouden weezen, en hoe zy zouden 

werken , waren ftukken , met byzonderc 

aandagt overwogen in de Steden Lisfabon 

en Venetië; doch met zeer wyd verfchillende 

aandoeningen. De Portugeefen, fteunende 

op de Regten, welke , in die Eeuwe 

, eene eerfte Ontdekking, bekragtigd 

door eene Pauslyke goedkeuring, veronderfteld 

werd mede te brengen ; zich geregtigd 

oordeelende, tot een uitfluitendenHandel 

op de Landen eerst door hun bezogt^ 

Q 3 be. 

mt

III. 

AFDEE 

LT NG. 

aat? O N D E R Z O E K 

begonnen, by voorraad, alle de voordeden' 

daar van te fmaaken, en zich te verbeelden 

, dat hunne Hoofdftad welhaast zou 

, weezen 't geen Venetië toen was, de groote 

Verzamelplaats der Koopwaaren uit het 

Oosten voer geheel Europa, en de. Zetel 

van Rykdom en Magt. — Op de eerfte 

kundfehap van GA MA'S welgelukten Reistocht, 

voorzagen de Venetiaanen, met het 

fcherpziend oog van Kooplieden, dat het 

onmiddelyk gevolg daar van geen ander 

zou weezen dan de verdorring van dien 

Handeltak, welke zo gansch veel hadt toegebragt 

tot het verryken en vergrooten huns 

Lands; en zagen dit met des te hartgrievender 

aandoening, dewyl zy bemerkten geene 

kragtdaadige middelen te bezitten, om 

de doodlyke werking daarvan te voorkomen 

, of zelfs te vertraagen. 

Beider, hoop en vrees was wel gegrond. 

De Portugeefen traden de nieuwe loopbaane, 

hun geopend, in, met werkzaamheid 

en drift ; en voerden daaden uit , zo 

in den Koophandel, als in den Kryg, verre 

te boven ftreevende, 't geen men zou hebben 

kunnen verwagten van een Koningryk 

, zo klein in uitgeftrektheid. Alle 

deeze werden beftuurd door eenen Monarch, 

in ftaat om de grootfte Plans te vormen,met 

eene bedaarde, en een vast ftelzel volgende, 

wysheid, en dezelve voort te zetten met eene 

nimmer aflaatende volftandigheid. Gelukkig 

voor Portugal, koos het keurig onderfcheidend 

oog van EMANUEL eene volgreeks van 

Officieren, tot het voeren des Opperbevels 

in


in Indie, die, door hunne onderneemvolle 

dapperheid, Krygs-en Staatkunde, gepaard 

met eene belanglooze braafheid, zugt voor 

't algemeene welweezen en vaderlandliefde, 

regt hebben om geplaatst te worden in den 

rang der Perfoonen, wegens deugd en bekwaamheden 

, in eenige Eeuw of onder eenig 

Volk vermaard. Zy voerden, misfchien,grooter 

zaakèn uit, dan ooit in zo korc een tyd 

volbragt wierden. Vóór het einde der Regeeringe 

van EMANUEL, vier en twintig 

jaaren naa den Reistocht van GA MA, hadden 

de Portugeefen zich meester gemaakt 

van de Stad Malacca, welke toen de Stapelplaats 

werd des Koophandels, gedreeven 

onder de Inwoonders van alle die Gewesten 

in Afia, door de Europeaanen onder 

den algemeenen naam van de Oost-Indien 

begreepen. Na deeze Haven, bykans 

op gelykeri afftand van de Oost- en 

Westerlyke einden deezer Landen, en in 

bedwang hebbende die Straat, door welke 

zy gemeenfchap met elkander hebben , 

kwamen aldaar de Kooplieden van China, 

van Japan, van elk Koningryk, op het Vasteland, 

van de Moluccas, en alle de Eilanden 

in den Archipel, in 't Oosten; en die van 

Malabar, van Ceylon, van Cormandel en 

van Bengalen, in 't Westen (a). 

Deeze vermeestering verzekerde de Portugeefen 

van den grooten invloed over den 

binnenlandfchen Handel van Indie; terwyl 

(d) Decad. DE BARROS, Dec. I. Lm FIJI.c. 1, 

O soa... de reb. Ernan. Lib. Vlh p. 313. &c, 

Q 4 

m 

AFDEE- 

L1NG. 

tmm

lïï. 

AFDEE 

LING. 


zy, ten zelfden tyde, door hunne Vastig- 

• heden te Goa en Diu, zieh in Itaat vonden, 

om den Handel op de Malabarfche kust 

. aan zich te trekken, en grooten hinder toe 

te brengen aan de zo lang beftaan hebbende 

gemeenfchap van Egypte met Indie, 

door de Roode Zee. Hunne Schepen voeren 

op alle Havens in het Oosten , waar men 

kostbaare Koopmanfchappen vondt, van de 

Kaap de Goede Hoop tot de Rivier van 

Canton; en langs die ontzaglyk wyduitgeftrekte 

kust, meer dan vier duizend mylen 

bedraagende hadden zy, ter bevordering 

en befcherming des Handels , een reeks 

van Sterkten en Koopplaatzen aangelegd. 

Desgelyks hadden zy bezit genomen 

van de plaatzen gunltigst voor den Handel 

langs de Zuidkust van Africa, en op veele 

van de Eilanden tusfehen Madagascar en 

de Moluccas liggende. 

In alle deelen van het Oosten werden 

de Portugeefen met eerbied ontvangen, en 

in veele hadden zy een volttrekt gezag 

verkreegen. Zy dreeven hunnen Koophandel 

zonder mededinging of bedwang ; zy 

fchreeven aan de Ingezetenen de wetten der 

onderlinge gemeenfchap voor ; zy zetten 

dikwyls een prys, welke hun behaagde, op 

de Goederen door hun gekogt; en konden 

dus uit Indostan, en de daaromtrent gelegene 

Ryken, wat nuttig , wat zeldzaam , of 

gezogt was , in grooter hoeveelheid, en verscheidenheid, 

invoeren, dan voortyds in Europa 

bekend was. De 

Hist. Getier, des Foyages, Tom. I. p. 140,


De Portugeefen , niet te vrede met de 

verkreegene meerderheid in Indie , vormden 

reeds vroegtyds een Plan , niet min 

ftout dan inhaaiig, om alle andere Volken 

uit te fluiten van eenig aandeel in de voordeden 

des Handels op het Oosten. Om dit 

te volvoeren, was het noodig bezit te krygen 

van zodanige Vastigheden aan de Ara* 

bifche en Perfifche Golf, die hun meester 

maakten van de Vaart op deeze twee binnenlandfche 

Zeeën, en hun in ftaat ftelde, 

om beide, de oude Handelgemeenfchap tusfehen 

Egypte en Indie te ftremmen , en 

om in hunne magt te hebben den ingang 

van de groote Rivieren, die het vervoeren 

der Indifche Goederen gemaklyk maakte, 

niet alleen door de binnenfte deelen van 

Afia, maar zo ver als Con/lantinople. 

Het beleid der maatregelen, tot volvoering 

van dit oogmerk, werd toevertrouwd 

aan ALPHONSO ALBUQUERQUE , den 

uitfleekendften van alle de l'ortugeefche Generaals 

, die zich in Indie deeden uitmunten. 

Met alle de poogingen van verftand 

en dapperheid, kon hy flegts de eene helft 

volvoeren, van het Plan door de Staatzugt 

zyner Landsgenooten ontworpen. Door het 

Eiland Ormus, 't welk den mond van de 

Perfifche Golf befchutte , te ontweldigen 

aan de kleine Vorflen, die, als cynsbaaren 

ter Perfifche Monarchen, aldaar hun gebied 

hadden opgerigt, verzekerde hy Portugal 

van dien uitgeftrekten Handel op het Oosten 

, welken , gelyk wy voorheen gezien 

hebben, de Perfen verlcheide Eeuwen lang 

Q 5 ge- 

III. 

AFDEE- 

LING.

III. 

AFDEE 

LING. 


gedreeven hadden. In de handen der Por- 

• tugeefen, werd Ormus welhaast de groote 

Markt, die het Perfisch Ryk, en alle de 

- Landfchappen van Afia, ten Westen van 

't zelve gelegen, met Indifche Waaren verzorgde; 

en een Stad, welke zy bouwden, 

op dat dorre Eiland, geheel onvoorzien,van 

water, werd een der hoofdzetels van Rykdom 

, Pragt en Weelde, in het Oosten (c). 

De Krygsverrigtingeh van ALBUQUER- 

QUE, in de Roode Zee, waren verre van zo 

gelukkig te flaagen. Deels door den moedigen 

wederftand der Arabifche Vorften , 

wier Havens hy aantastte ; deels door de 

fchade , welke zyn Vloot leedc in eene 

Zee, zo moeilyk en gevaarlyk te bevaaren, 

vondt hy zich genoodzaakt te rug te keeren 

, zonder eenige vastigheid van aanbelang 

te krygen (d). — Het oude Kanaal 

van Gemeenfchap met Indie, door de Roode 

Zee, bleef fteeds den Egyptenaaren open; 

doch hun Handelbedryf in dat Land werd 

zeer beperkt en verhinderd, door den invloed 

, welken de Portugeefen verkreegen 

hadden in alle Havens , op welke zy gewoon 

waren Schepen te zenden. 

In gevolge hier van, begonnen de Venetiaanen 

welhaast te voelen, dat verloop 

van hun eigen Indifchen Handel, 't welk 

zy voorzien en gevreesd hadden. Om den 

ver-. 

Cc) OSORIUS, de rebus gestis Eman. Lib. X. 

p. 274. &c. TAVERNIER'S Travels, Book V. c.23. 

(d) OSORIUS, de rebus gestis Eman. Lib. IX. 

p. 248. &c.


verderen loop deezes kwaads te fluiten 

haalden zy den Sultan der Mamelukken, 

even zeer als zy ontzet wegens den fchielyken 

opgang der Portugeefen in het Oosten, 

en niet min belangs hebbende om hun 

te beletten een Handel aan zich te trekken, 

die zo langen tyd de voornaame bron 

geweest was van Rykdom voor de Monarchen 

en het Volk van Egypte, over, 

om met den Paus en den Koning van Portugal 

in onderhandeling te treeden. — De 

toon , dien de Sultan in deeze onderhandeling 

aannam , voegde aan het moedig 

Opperhoofd eener Krygsregeering. Naa 

zyn uitfluitend Regc op den Indifchen 

Handel beweerd te hebben , waarfchuwde 

hy Paus JULIUS DEN II en Koning EMA- 

NUEL, dat hy, indien de Portugeefen niet 

afzagen van die nieuwe Vaart, door welke 

zy in den Indifchen Oceaan waren 

doorgedrongen, en niet ophielden met dien 

Handel aan zich te trekken, die , zints 

onheugelyke tyden , gedreeven was tusfehen 

het Oosten van Afia en de Landen 

zyner Heerfchappye, alle de Christenen in 

Egypte, Syrië en Palestina ten dood zou 

brengen , hunne Kerken verbranden, en hec 

Heilig Graf zelve verwoesten (

TIL 

AFDEE- 

LING. 


ben , dat de Venetiaanen, als een uiterst 

hulpmiddel , de toevJugt namen tot een 

ftap, in die Eeuwe niet alleen voor berispenswaardig 

gehouden, maar als Godloos 

gedoemd. Zy fpoorden den Sultan aan, om 

eene Vloot in de Roode Zee uit te lusten, 

en deeze onverwagte Indringers op een 

Handel, in welks ongeftoord genot hy en 

zyne Voorzaaten zo lang geweest waren , 

aan te vallen. Naardemaal Egypte geen 

hout opleverde, gefchikc om fïerke Schepen 

te bouwen, Honden de Venetiaanen den 

Sultan toe Scheepstimmerhout te kappen 

in hunne Bosfchen van Dalmatie, van waar 

het overgevoerd werd na Alexandrie, en 

van daar, deels te land, deels te water, na 

Suez. Hier bouwde men twaalf Oorlogfchepen, 

aan welker boord een bende van 

Mamelukken bevel kreeg om te dienen , 

onder het bevelhebberfchap eens Officiers 

tan verdienden. Deeze nieuwe Vyanden, 

veel gedugter dan de Inboorelingen van 

Indie, met welken de Portugeefen tot hier 

toe geftreeden hadden, gingen zy te heir 

met onbezweeken moed, en, naa eenige 

zwaare gevegten, vernielden zy de geheele 

Vloot, en bleeven meester van den Indifchen 

Oceaan (ƒ). 

Korten tyd naa deezen wederfpoed, werd 

de Heerfchappy der Mamelukken overweldigd; 

en Egypte, Syrië en Palestina werden 

Cf) Afia DE BARROS, Dec. II. Lib. II. c. 6. 

LAFITEAU, Hts', de Decouvertes des Portugais, 

Vol. I. p. 202. &c. OSOR. Lib. IV. p. 120.


den onderworpen aan het Turkfche Ryk, 

door de zegep raaien de wapenen van SE- 

LIM DEN I. Wederzydsch belang bewoog 

de Turken en Venetiaanen welhaast om 

hunne oude vyandelykheden te vergeeten, 

en vereenigd te werken, om den Handel 

dér Portugeefen in Indie te verdelgen. 

Met dit inzigt bevestigde S E LIM DE I de 

Venetiaanen in alle de uicgeftrekte Handelvoordeelen, 

welke zy genooten hadden 

onder de Heerfchappy der Mamelukken, 

en liet een Bevelfchrift uitgaan , 't welk 

den vryen invoer van Indifche Waaren, in 

alle deelen zyns Ryks, roeftondt, als zy 

rechtftreeks van Alexandrie kwamen ; terwyl 

dit zelfde Bevelfchrift zwaare Belastingen 

lag op die men van Lisfabon bragt (g). 

Maar alle deeze poogingen waren van 

geene beduidenis tegen de grootere voordeden 

, die de Portugeefen bezaten , om 

Europa met de Goederen van het Oosten 

te voorzien, in gevolge van den nieuwen 

weg der Gemeenfchap met hetzelve. Ten 

zelfden tyde waren de Venetiaanen , op 

den oever van hun ondergang gebragt door 

het heilloos Verbond van Kameryk, 'c welk 

de Magt van dit Gemeenebest knakte, en 

deszelfs Hoogmoed vernederde, buiten ftaat 

om zulke maatregelen te neemen tot behoud 

huns Koophandels, als zy in een 

bloeiender tydperk huns Staatsbeftuurs zou- 

• den hebben kunnen doen; zy moesten zich 

fre- 

Cg) SANDI, Stiir. D>. Fenez. Part. H. p. 901. 

Part. HL p. 433. 

III. 

AFOEE- 

LING.

III. 

AFDEE- 

LING. 


bepaalen toe de zwakke behulpzels van 

een ten val neigenden Staat. — Hier van 

treffen wy een optekenenswaardig voorbeeld 

aan in eene aanbieding, door de Ve* 

netiaanen gedaan aan den Koning van 

Portugal, in 't Jaar MDXXI, om,, voor 

een bepaalden prys, alle de Speceryen te 

koopen die in Lisfabon werden ingevoerd, 

boven die welke noodig , waren ten gebruike 

zyner eigene Onderdaanen. Indien 

EMANUEL onbedagt genoeg geweest was 

om deezen voorilag te aanvaarden, zou 

Venetië al het voordeel van de winstryke 

Monopolie, thans verlooren, wedergekreegen 

hebben ; maar het aanbod werd ontvangen 

op eene wyze die 't zelve verdiende, 

en, zonder in overleg te neemen, van 

de hand geweezen Qi). 

De Portugeefen zetten, bykans onverhinderd 

, hunne zaaken in het Oosten voort, 

tot zy daar een Handeldryvend Ryk op» 

rigtten; 't welk, 't zy wy het oog liaan 

op deszelfs uitgeftrektheid, deszelfs rykdom, 

en de kleine magt die het vormde, 

of op den luister met welken het Beduur 

daar van volvoerd werd, tot hier toe geene 

wedergade in de Gefchiedenisfen der Volken 

aantrof. EMANUEL, die den grondflag 

lag van dit verbaazend Gebouw, 

fmaakte het genoegen van het byna voltooid 

te zien. Elk gedeelte van Europa 

kreeg, uit handen der Portugeefen,de Voortbrengzelen 

van het Oosten; en, indien wy 

eene 

(K) OSOR, de rebus Eman. Lib, XII. p. 265. [


eene kleine boeveelheid uitzonderen , die 

de Venetiaanen nog by aanhoudenheid ontvingen 

langs de oude kanaalen , hadt ons 

Werelddeel langer geen Handelgemeenfchap 

met Indie en de verdere Ryken van Afia, 

dan om de Kaap de Goede Hoop. 

Hoewel, van dit Tydperk af, de Europifche 

Volken voortgevaaren zyn om hun 

Handel op Indie ter Zee te dry ven, werdt 

nogthans een groot gedeelte der kostbaare 

Voortbrengzelen van het Oosten na andere 

Gewesten der Aarde te Land gebragt. In 

de opgave van den voortgang des Handels 

op Indie, is deeze tak van denzelven een 

voorwerp van overweegenswaardige grootheid 

, en tot nog niet met genoegzaame 

aandagt onderzogt. — Dat de Ouden, doorgaans, 

de toevlugt namen tot de verdrietige 

, langwylige en kostbaare; wyze, om de 

Goederen te land te vervoeren , zal niemand 

verwonderen, als hy in overweeging 

neemt hoe onvolkomen by hun de Scheepvaart 

was. De rede, dat deeze wyze van 

vervoering heden ten dage niet alleen Hand 

houdt, maar toeneemt, verdient eenige opheldering. 

Wanneer wy de Kaart van Afia inzien , 

kunnen wy niet nalaaten te ontdekken, dat 

de Gemeenfchap door alle de deelen van 

"dat groote Vasteland ten Westen van Indostan 

en China , fchoon eenigermaata 

Zuidwaards geopend, door de bevaarbaare 

Rivieren de Euphraat en de Tigris, en 

Noordwaards door twee binnenlandfche 

Zeeën , de Enxinifche en de Caspifche, 

in 

III. 

\KDEE- 

LING.

ml 

AFDEE- 

LING. 

a 56 O N D E R Z O E K 

in veele wyduitgeftrekte Landfchappen geheel 

te land moet onderhouden worden. 

Deeze was, gelyk ik reeds opmerkte , de 

eerfte wyze van Gemeenfchap tusfehen verfcheide 

Landen, en bleef zulks, geduurende 

de kindschheid der Zeevaart, de éénige. 

Zelfs naa dat die kunst eenige maate van 

vordering bekomen hadt , ftrekte zich hec 

vervoeren der Goederen , langs de twee 

gemelde Rivieren, zo weinig uit tot de 

binnenfte gedeelten des Lands; en de Handel 

, op de Euxinifche en Caspifche Zee, 

werd zo menigmaal belemmerd door de 

Barbaarfche Volken , aan derzelver oevers 

verfpreid, dat, deels uit dien hoofde , en 

deels uit de verkleefdheid des Menschdoms 

aan oude Gewoonten, de Handel der verfcheide 

Landen van Afia, byzonder die 

van Indie, en de verderop gelegene Gewesten, 

te land volduurde. 

Dezelfde omftandigheden , die de Tnwoonders 

van Afia aanzetten, om zulk een 

aanmerkelyk gedeelte van hunnen Handel 

met den anderen op deeze wyze te dryven 

, werkten nog kragtiger in Africa. 

Dat Vasteland, 't welk weinig gelykt op 

de andere Deelen des Aardkloots , wordt 

niet doorfneeden met binnenlandfche Zeeën, 

gelyk Europa en Afia, of door eene 

menigte van Meiren, gelyk Noord-America 

, of geopend door Rivieren in eene 

groote uitgeftrektheid bevaarbaar; de Nyl 

alleen uitgezonderd. Het vormt eene eenpaarige 

en aan elkander verbonden oppervlakte, 

tusfehen de onderfcheidene gedeelten,


ten, van welke 'er, van de vroegfle tyden III. 

af, geene Gemeenfchap, dan te land, kon AFDEEplaats 

hebben. Ruw , gelyk alle de Vol L1NG. 

ken van Africa zyn, en traag , gelyk de 

voortgang is , welken zy gemaakt hebben 

in de Kuniten des leevens, hielden zy altoos 

die Gemeenfchap open. Hoe verre zich 

dezelve uitftrekte in de vroegere Tydperken* 

op welke ik in dit Onderzoek myn oog 

vestigde, en langs welke wegen die gaande 

gehouden werd, kan ik, by mangel van berigten 

, met geene naauwkeurigheid bepaalen. 

Het is hoogwaarfchynlyk, dat, zints 

onheuglyke tyden , het Goud, Yvoor, de 

Reukwerken, beide uit de Zuidlykfte deelen 

van Africa en uit de Noordlyker gedeelten, 

of na de Arabifche Golf, óf na 

Egypte gevoerd werden ,en verruild voor de 

Speceryen, en andere Voortbrengzelen , van 

het Oosten. 

De Makomedaanfche Godsdienst, die zichi 

met eene verbaazende fnelheid, over geheel 

Afia, en een zeer groot gedeelte van Africa ,veripreidde, 

bragt veel toe aan den aanwas 

der Handelgemeenfchappe te land , in beide 

deeze Werelddeelen, en heeft daar aan 

meerder kragts bygezet, door 'er een nieuw 

beginzel van werkzaamheid mede te vermengen 

, en door dezelve te rigten tot een 

algemeen middelpunt. MAHOMED geboodt 

alle zyne Naa volgers, éénmaal in hun 

leeven, de Caaba, of het vierkant gebouw 

in den Tempel te Mecca, te bezoeken, hec 

onheugbaar voorwerp van Eerbiedenis onder 

zyne Landsgenooten; en ,• volgens hun- 

R na

a 5§ O N D E R Z O E K 

fff. ne Overlevering, de eerfte plek gronds op 

AFDEE- deezen Aardbodem , toegeheiligd aan den 

Dienst van GOD. Om fteeds in hunne ge- 

LING. 

. moederen te doen ftand houden het leevendig 

gevoel van hunne verpligting, tot het 

volbrengen van dit Godsdienftig bedryf, 

ftelde hy vast, dat, in hunne veelvuldige 

Godsdienstverrigtingen , de waare Gelocvigen 

altoos hun aangezigt na die Heilige 

Plaats zouden wenden (7). In gehoorzaamheid 

aan een Voorfchrift zo ftaatlyk 

gegeeven, en met zo veel ernsts ingeboezemd, 

verzamelen zich talryke Caravaanen 

van Bedevaartgangeren, 's jaarlyks, in alle 

Landen , waar het Mahomedaanfche Geloof 

gevestigd is. Van de oevers der Atlantlfche 

Zee aan den eenen , en van de 

wydst afgelegene Gewesten van het Oosten 

aan den anderen, kant, komen de Aankleevers 

diens Propheets te Mecca. Denkbeelden 

en inzigten van Koophandel vermengen 

zich met die van Godsdienstoefening. 

De veelvuldige Kameelen van ieder 

Caravaan worden bekaden met die Waaren 

van elk Land , welke gemaklykst te vervoeren 

zyn, en in het verkoopen gereedst van 

de hand willen. De Heilige Stad is niet 

alleen opgevuld met yverige Godvrugtigcn, 

maar ook met ryke Kooplieden. Staande 

de weinige dagen huns verblyfs aldaar,is de 

Ma»kt van Mecca, misfchien, de grootfte 

van den geheelen Aardbodem. Koopen van 

ver 

ft) HER BE LOT, Biblioth. OrientaZ.An. CAABA 

& KE3LAB.

0 


verbaazende waarde worden 'er geflooren , 

waarvan de fpoed , de ftilte , hec onderling 

vertrouwen in hec volbrengen, een 

onlochenbaare bewyze ftrekken. De Voortbrengzels 

en Handwerken van Indie maaken 

een hoofdartykel uit in deezen zo veel beduidenden 

Handel; en de Caravaanen ver< 

fpreiden dezelve, op de c'huis reize, door 

alle deelen van Afia en Africa. Eenige 

deezer worden noodwendig gekeurd, niec 

alleen toe genoegen, maar coc onderhoud, 

des leevens, andere ftrekken coc verfraaijing 

en wellusc. Zy zyn zo verfcheideh, 

dac ze zich fchikken naar den fmaak des 

Menschdoms, onder alle Lugtftreeken, en 

in de onderfcheide ftanden van vordering 

in befchaafdheid ; zy worden zo zeer ge, 

zogt door de ruwe lnboorelingen van 

Africa, als door de veel weelderiger Inwoonderen 

van Afia. Om te voldoen aan 

de onderfcheiden begeerten, keeren de Caravaanen 

te fugge, belaaden met Neteldoeken 

en Chitzen van Bengale en de Deccan, 

de Katoenen van Cachemire, de Peper 

van Malabar, de Diamanten van Golconda 

'. de Paarlen van Kilkare, de Kaneel 

van Ceylon . de Muskaatnooten en Foelie 

van de Moluccas , en een onnoemelyk 

aantal van andere Indifche voortbrengzelen 

der Natuur en Kunst. 

Behalven deeze groote Caravaanen, gedeeltlyk 

aangelegd ,. uic eerbied voor een 

bevel van den Godsdienst, gedeeltlyk met 

oogmerk om een voordeeligen Handekak 

uic ce breiden, zyn 'er andere Caravaanen, 

R 2 eÉf 

UI. 

A.FDEE- 

LING.

1IÏ. 

AFDEE- 

IrlNG. 

• 


en geene kleine, geheel uit Kooplieden 

beftaande, die alleen den Handel ten oogmerke 

hebben. Deeze trekken, op bepaalde 

tyden, uit onderfcheide gedeelten van 

de Turkfche en Perfifche Heerfchappyen, 

en na Indostan, ja, zelfs tot China gaande, 

langs wegen van ouden tyde bekend, brengen 

zy, alles te land vervoerende, de kostbaarfte 

Goederen deezer Landfchappen, na 

de afgelegene Gewesten van beide de Ryken. 

Het is alleen , door in aanmerking 

te neemen, den afltand op welken groote 

vragten van deeze Waaren gevoerd worden 

, en dikwyls , door wyduitgeftrekte 

Woestynen , die, zonder het gebruik van 

Kameelen, ondoonrekbaar zouden weezen, 

dat wy eenig denkbeeld kunnen vormen 

van de grootheid des Handels op Indie te 

lar.d, en waar door wy kunnen begrypen, 

dat, in een Onderzoek, wegens de verfchillende 

wyzen, op welken men deezen Handel 

dryft, dezelve geregtigd is op de aandagt 

, die ik hefteed heb in de pooging 

om dezelve naa te gaan. 

[Ik merkte zo even op, dat, zonder de 

Kameelen, de Woestynen ondoortrekbaar 

zouden weezen; dit verdient eenige opheldering. 

Wanneer wy de gedaante en de 

ligging der bewoonbaare deelen van Afia 

en Africa in opmerking neemen , zul fen 

wy voldoende reden vinden om den Kameel 

te houden voor het nuttigfte van alle 

de Dieien over welken de Inwoonders 

deezer twee groote Werelddeelen de heerfchappy 

gekreegen hebben. In beide zyn 

eeni-


eenige der vrugtbaarfte Landftreeken van 

elkander gefcheiden door zulke wyduitgeftrekte 

Zand woestynen , de woonplaatzen 

van gebrek en droogte, dat ze de mogelykheid 

der Gemeenfchap tusfehen dezelve 

fchynen uit te fluiten. Maar, gelyk de 

Oceaan, die, in den eerften opflage , als 

't ware, ten onoverkomelyken feneidsmuur 

ftrekt, tusfehen de onderfcheide Gewesten 

des Aardbodems, door de Zeevaard dienstbaar 

gemaakt is tot derzelver onderlinge 

Gemeenfchap; zo worden, door middel van 

den Kameel, een Dier door de Arabieren, 

zeer eigenaartig, het Schip der IVoesïjne 

geheeten, de fchroomlyke Woestynen doorreisd 

, en de Volken , daar door van een 

gefcheiden, in ftaat gefield, om met elkander 

te handelen. Deeze moeilyke Reistochten, 

onvolbrengbaar voor eenig ander 

Dier, verrigt de Kameel met verbaazenden 

fpoed. Onder de zwaare lasten van zes, 

zeven en acht honderd Ponden gewigts , 

kunnen de Kameelen een langen tyd loopen, 

met weinig voedzel en rust, en zomtyds 

zonder in acht of negen dagen water 

te proeven. Door de wyze fchikking der 

Voorzienigheid, fchynt de Kameel gevormd 

tot een Lastdier, in de Gewesten 

waar hy geplaatst , en zyn dienst meest 

noodig, is. In alle de deelen van Afia en 

Africa, waar men de meeste en grootfte 

Woestynen aantreft, heeft men Kameelen 

in menigte. Dit is de eigen ftandplaats 

deezer Dieren, en buiten dezelve ftrekt de 

kring hunner werkzaamheid zich niet verre 

R 3 uit 

III. 

AFDEE 

LING.

£rj2 O N D E R Z O E K 

III. uir. Zy fchuwen even zeer overmaat van 

AFDEE- Het te en van Koude, en komt hunne aart 

LING. zelfs niet overeen met de zagte Lugtsge. 

fteltenisfe onzes Gerhaatigden Wereidriems. 

Naardemaal de eerfte Handel in Indifche 

Waaren , van welken wy eenig egt befcheid 

hebben, gedreeven werd op Kameelen 

(jt); en dewyl het, door 't gebruiken 

deezer Dieren, is, dat de vervoering dier 

Koopmanfchappen , zich zo wyd en zyd 

verfpreid hebben over Afia en Africa, 

dagten my de vermelde byzonderheden, 

wegens dit zeldzaam Beest, noodig ter opheldering 

van die gedeelte myns onderwerps. 

Indien eenigen myner Leezeren een volkomener 

berigt verlangen, en wenfehen te 

weeten, hoe het vernuft en de kunst der 

Menfchen de oogmerken der Natuure onderfteund 

hebben, in den Kameel, van zyne 

geboorte af, op te brengen tot een 

leeven vol last en moeite, waar toe hy verordend 

is, dat zy dan den Graaf DE BUF- 

FON (7) raac.'pleegen , een der cierlykfte 

Schryveren, en, voor zo verre ik kan oorkelen 

uit het naaflaan der getuigei?>?fen 

loor hem aangehaald , een der naauwkeu. 

•igfte befchryvingen uit de pen diens be- 

3 •oemden Mans gevloeid. De Heer VOL- 

; SEY , wiens naauwkeurigheid wel bekend 

i s, vermeldt de wyze , op welke de Kameel 

O).GENEsis XXXVII: 25. 

(I) BIJFFON, Hist. Naturelle, Art. CHAMEA^ 

i e DltOMEDAIRE. ,


meel zyne Reis aflegt , in deezer voege: 

„ In het trekken door de Woestynen, be- 

„ dient men zich voornaamlyk van Kamee- 

„ len; vermids zy weinig gebruiken, en veel 

„ draagen. De last, hun doorgaans opge- 

„ legd,is omtrent zeven honderd en vyftig 

„ Ponden; het voedzel, dit Dier gegeeven, 

„ beilaat in Stroo , Distels , fteenen van 

„ Dadels. Boonen, Gerst, enz. Met één 

„ Pondeeten daags, en even zo veel water, 

„ kan hy weeken lang reizen. Op den weg 

„ van Cairo na Suez, tusfehen de veercig 

„ en zes en veertig uuren lang, eeten 

„ noch drinken deeze Lastbeesten : doch 

„ die langduurige onthoudingen , te dik- 

„ wyls herhaald, putten hunne kragten uit. 

,, Hun gewoone tred is zeer langzaam, en 

„ zy leggen naauwlyks meer dan twee my- 

„ len in één uur,af; het is vergeeffche 

„ arbeid, de Kameelen tot rasfer loopen 

„ aan te zetten ; doch, indien men hun 

„ eenige verpoozingen, om te rusten , ver- 

„ leent, kunnen zy van vyftien tot acht- 

„ tien uuren op één dag voorttrekken (m)." 

Om een volkomen denkbeeld te geeven 

van de uitgeflrekte verfpreiding der Indifche 

Koopwaaren , in welke het zo even 

befchreeven Lastdier zo veel diensts doet, 

zou het noodig zyn, den weg af te tekenen 

, en het getal der veelvuldige Caravaanen, 

hier toe gebruikt, te berekenen. 

Kon dit met juistheid gefchieden, het zou 

een keurig Onderwerp weezen voor Aardry 

ks- 

0») VOLNEV, Foyage, Tom. II. p. 383. 

R 4 

m 

AFDEB 

LING.

HL 

AFDEE 

LING. 

s64 O N D E R Z O E K 

rykskundige naafpeuring , zo wel als een 

wenschlyk toevoegzei toe de Gefchiedenis 

des Koophandels. Schoon het onbeftaanbaar 

zy, met de kortheid, welke ik eenpaarïg 

heb in agt genomen door het geheel 

beloop deezes Onderzoeks, my in te haten 

tot een verflag van die uitgebreidheid, 

zal het, nogthans, hier wel voegen, dat 

ik, tot opheldering van dit gedeelte myns 

onderwerps , zodanig eene befchryving 

geeve van twee Caravaanen , die Mecca 

bezoeken , als myne Leezers in ftaat zal 

{tellen , om een rechtmaatiger oordeel te 

ftryken over de grootheid van derzelver 

Koopbedryf. 

De eerfte is de Caravaan welke van 

Cairo in Egypte vertrekt, en de andere 

van Damascus in Syrië. Ik verkies deeze 

twee , dewyl zy de grootfte zyn , en bo 

fchreeven door Mannen die ten vollen geloof 

verdienen, en de beste gelegenheden 

hadden om desaangaande volkomen berigt 

te ontvangen. — De eerstgemelde beftaat, 

niet alleen, uit Bedevaartgangers, uit alle 

deelen van Egypte; maar ook uit die welke 

komen uit alle de kleine Mahomedaanfche 

Staaten aan de Africaanfche Kust van 

de Middellandfche Zee, uit het Ryk van 

Marocco en zelfs uit de Neger-Koningryken 

aan de Atlantïfche Zee. Zamen vergaderd 

zynde, beftaat de Caravaane ten minften 

uit vyftig duizend Menfchen , en het 

getal der Kameelen , gefchikt om Water, 

Leeftogt, en Koopmanfchap, te draagen, is 

nog grooter. De Reis, die, met heen eu 

we-


wedertrekken van en na Cairo, in niet minder 

dan honderd dagen volbragt wordt , 

Jegt men geheel te land af; en dewyl de 

weg meesHoopt door Zandwoestynen, of 

dorre onbewoonde Wildernisfen , die zelden 

iets tot Leevensonderhoud opleveren, 

en waar dikwyls geene Waterbronnen gevonden 

worden, moeten de Bedevaartgangers 

altoos veel vermoeienis ondergaan, en 

zomtyds ongelooflyk veel ongemaks uitharden 

(n~). 

De Caravaan van Damascus, zamengefteld 

uit Bedevaartgangeren van bykans eik 

Landfchap des Turkfchen Gebieds, behoeft, 

in getal, voor die van Cairo weinig onder 

te doen , en de Handel , welken dezelve 

dryft, is naauwlyks iets minder (V). Deeze 

Bedevaart werd, in den Jaare MDCCXLI 

volbragt door KHOJEII ABDULKUR- 

REEM, van wien ik hier boven fprak (j>). 

Hy geefc den gewoonen weg op van Damascus 

na Mecca, berekend by uuren, de 

gebruiklyke wyze van het opmaaken eener 

Reize in hec Oosten, door weinig bezogt( 

(_n) Zeer vroeg heeft HAKLUYT eene befchryvinc 

van die Oravaane uitgegeeven, Vol. II. p. 20a. &c 

MAILLET heeft zich verledigd om een, zeer rot kleinigheden 

afdaalend, berigt daar van op te ftellen, De 

fcription de F Egypte, Part. II. p. 212. &c. Po 

COCK vermeldt de Reiskoers, met de lengte eiker 

dag afgelegd, welke hy ontving van iemand die veer 

tien maaien te Mecca geweest was, Vol. I. p. 188 

261. &c. 

O) Voyage de VOLNEY, Tom. II. p. 251. &c 

(ƒ>) Zie hier boven, bi. 28. 

R 5 

III. 

AKDEE- 

LING.

III. 

AFDEE- 

L1NG. 

I 

&66 O N DE R Z O E K 

te Landen. Volgens de middelmaatigue 

berekening, moet de afftand tusfehen de 

twee Steden , naar dit verflag , meer dan 

duizend mylen weezen. Een groot gedeelte 

van de Reis gefchiedt door een Woestyn, 

en de Bedevaartgangers ftaan niet alleen 

veel vermoeienis uit ; maar vinden 

zich menigwerf blootgefteld aan groot gevaar 

van de wilde Arabieren — Het 

is een zonderling bewys van den roofzieken 

aart deezer Arabieren, dat, fchoon 

alle hunne onafhangelyke Stammen vol 

yverige Mahomedaanen zyn , zy , nogthans 

, geene zwaarigheid maaken om de 

Caravaanen van Bedevaartgangeren te berooven, 

terwyl zy bezig zyn met het volbrengen 

van een der onvermydelykfte Pligten 

van hunnen Godsdienst. 

Hoe groot deeze Caravaanen mogen weezen, 

moeten wy niet denken, dat alle de 

Bedevaartgangers, die Mecca bezoeken, tot 

dezelve behooren; hier by komen zo veelen 

uit de wydflrekkende Heerfchappyen 

van Perfie, uit elk Landfchap van Indostan 

en de Landen ten Oosten deezes Lands 

gelegen, uit Abysfinie, uit verfcheide Staaten 

aan de Zuidkust van Africa, cn uit 

alle deelen van Arabie, dat zy, te gader 

genomen, gerekend worden tweemaal honderd 

duizend te bedraagen. Op zommige 

jaaren wordt dit getal nog vermeerderd 

door kleine hoopen van Bedevaartgangeren, 

KHOTEI-I ABDULKURREEM, Memoin, p, 

Ui.. &c.


reri, uic verfcheide binnenlandfche Landfchappen 

van Africa , welker naamen en 

ligging nu eersc in Europa beginnen bekend 

ce worden (r). 

Hec gaac vasc, dac de Koophandel, door 

de Caravaanen in de binnenfte gedeelten 

van Africa gedreeven, nier alleen wyduitgeftrekr, 

maar van groore waarde, is. Behalven 

de groote Caravaan , die na Cairo 

trekt, en by welke zich de Mahomedaanfche 

Bedevaartgangers , uit alle deelen van 

Africa, vervoegen , zyn 'er Caravaanen , 

die geen ander oogmerk hebben, dan om 

Koophandel te dry ven ;• zy gaan van Fez, 

Algiers, Tunis, Tripoli, en andere Staaten 

aan de Zeekust, en dringen diep hec 

Land in. Eenige deezer befteeden niet minder 

dan vyftig dagen, om de plaats haarcr 

beftemminge te bererken: en dewyl de gemiddelde 

begrooting der Reize omtrent 

achttien mylen daags bedraagt,kan men de 

uitgeflrektheid van dezelve, gereedlyk, opmaaken. 

Naardemaal de tyd van den uittocht, 

en reisweg, bekend zyn, worden zy 

ontmoet, van het Volk van alle de Landen 

, door welke zy heen trekken, die met 

hun Handel dryven. Indifche Goederen , 

van 

CO Deeze laatfte waarneeming zyn wy verfchuldigd 

tan de Asfociation for promoting the Discover) of 

the Interior Parts of Africa, opgerigt door eenige 

Heeren in Groot-Brittanje, op beginzels zo uitge* 

breid en met inzigten zo zeer het algemeene best bedoelende 

, dat zy hun en hun Land ter eere ftrekken. 

Procedings, &c. p. 174. 

III. 

AFDEE- 

L1NG.

a68 O N D E R Z O E K 

III. van allerlei foorc, maaken een gewigtig 

AFDEE- Arrykel uit in deezen Handel, in verruiling 

LING. voor welken zy meest Slaaven geeven (Y). 

Naardemaal de Reizen der Caravaanen, 

louter van eenen Handeidryvenden aart, op 

geen vastbepaalde tyden aanvangen , en 

de weg, dien zy neemen, verandert, naar 

het goedvinden, of de verbeelding der 

Kooplieden, uit welken zy beflaan , kan 

'er met dezelfde naauwkeurigheid geene 

befchryving van gegeeven worden. Door 

agt te liaan op de berigten van zommige 

Schryveren, en de wenken van anderen , 

by gelegenheid voorkomende, kunnen wy 

genoeg kundfchaps opzamelen, om ons te 

verzekeren, dat het vertier der Oosterfche 

Goederen , door deeze Caravaanen , zeer 

groot is. Dezelfde Gemeenfchap, die oudtyds 

onderhouden werd, door de Landfchappen 

in het Noord Oosten van Afia 

met Indostan en China, welke ik voorheen 

befchreef, beflaat nog. — Onder alle 

de veelvuldige Stammen van Tartaaren, 

zelfs by die hunne herderlyke zeden in de 

grootfte zuiverheid bewaaren, is de Vraag, 

na de Voortbrengzelen dier twee Landen, 

zeer groot (;). Om hun dezelve te verfchaffen. 

trekken de Caravaanen 's jaarlyks 

uit Boghar (tï), Samarcant, Thibet, en 

ver- 

(J) Report of the Committee of the Privy Council 

on the S/ave Tra.de, Part. VI. 

f>) Voyages de PALLAS, Tom.I.p. 357. & Torn. 

II. p. 422. 

(>) HAKLUYT, Vol. I. p. 332.

WEGENS O U D ' I N D I E . 269 

verfcheide andere Plaatzen, en keeren weder 

met groote vragten van indifche en 

Chineefche Goederen. 

Maar de Handel, tusfehen Rusland en 

China, in dit gedeelte van Afia gedreeven, 

is verre weg de uitgeftrektfte, en meest 

bekendfte. Het is waarfchynlyk, dat eenige 

Gemeenfchap van dien aart tusfehen hun 

onderhouden werd, van den vroegften tyd 

her; maar deeze vermeerderde grootlyks, 

naa dat de binnenlte deelen van Rusland 

meer toeganglyk werden door de vermees 

teringen van ZIN GIS KHAN en TAMER- 

L A tv E. De Handel dry ven de Volken van 

Europa kenden zo wel de wyze van het 

dryven deezes Handels , dat , korten tyd 

naa de opening der Portugeefen van eene 

Gemeenfchap met het Oosten , de Kaap 

de Goede Hoop omvaarende, 'er eene pooling 

gedaan wierd , om de voordeden, 

welke zy van deeze Ontdekking trokken, 

te verminderen , door de Rusfeit over te 

haaien om de Indifche en Chineefche Waaren, 

door de geheele uirgellrektheid huns 

Ryks, te voeren, deels te land, deels door 

middel der bevaarbaare Rivieren, na eenige 

Haven aan de Baltifche Zee, van waar 

zy konden verfpreid worden door alle deelen 

van Europa (V). 

Dit ontwerp , te groot voor den Monarch 

, toen den Rusfifchen Throon bekleeden- 

(V) RAMUSIO, Raccclto da Fiaggi , Vo!. I. p. 

374- B. 

III. 

AFDEE- 

LING.

III. 

AFDEE- 

LING. 


dende , werd uitvoerlyk gemaakt door de 

Vermeesteringen van IVAN BASILOWITZ, 

en het vernuft van PETER DEN GROO 

TEN. Schoon de Hoofdlieden der beide 

Ryken, op den verbaazenden afftand van 

zes duizend drie honderd en acht en zeventig 

mylen van elkander liggen, en de weg 

voor meer dan vier honderd mylen, door 

eene onbewoonde Woestyn, loopt (w) , 

reisden de Caravaanen van de eene na de 

andere. Maar, hoewel het bedongen was, 

by.de inrigting dier Gemeenfchap, dat het 

getal der Perfoonen , in ieder Caravaane, 

geen twee honderd zou te boven gaan, en 

hoewel zy befiooten waren binnen den omtrek 

der Caravanfera, geduurende den korten 

tyd, dien zy in Pekin bleeven, en alleen 

mogten handelen met weinige Kooplieden, 

aan welken de Monopolie van den 

Handel met hun was toegedaan , werd , 

nogthans, niectegenftaande alle deeze voorzorgen 

en bepaalingen, de j'alourfche waakzaamheid, 

met welke het Chineefche Staatsbeftuur 

Vreemdelingen uitfluit , van den 

vryen ommegang met deszelfs Onderdaanen, 

ontrust, en de toelaating der Rusfi* 

fche Caravaanen, in het Chineefche Ryk, 

welhaast verboden. 

Naa verfcheide onderhandelingen, bedagc 

men in 't einde een redmiddel, waar door 

de voordeden van wederzydfchen Handel 

beveiligd werden, zonder inbreuk der omzigtige 

fchikkinge van de Chineefche Regee- 

(w) BELL'S Travth, Vol. II. p. 167.


geering. Op de grenzen der beide Ryken, 

werden twee kleine Steden gebouwd, bykans 

tegen elkander liggende; de een om 

door de Rusfen , de ander om door de 

Chineefen. bewoond te worden. Na deeze 

Steden brengen de Onderdaanen van elk 

Ryk de ten Handel gefchikte Voortbrengzelen 

hunner Landen ; de Pelteryen, de 

Wollen en Linnen Stoffen, het Leder, hec 

Glas, enz. van Rusland, verruilt men voor 

de Zyde, het Katoen, de Thee, de Ryst, 

de Kostbaarheden, enz. van China. 

Door eenige met veel oordeels verleende 

vergunningen der thans regeerende Alleenheerfcheresfe 

aller Rusfen, wier groote 

Ziel verheeven is boven de bekrompene 

grondregelen eeniger haarer Voorgangeren, 

is deeze Handel zo bloeiende geworden, 

dat het jaarlyks beloop niet minder is dan 

acht honderd duizend Ponden Sterling, en 

het is de eenige Handel, dien China, bykans 

alleen hy ruiling, dryft (V).— En is 

deeze de eenige Plaats niet, waar Rusland 

voorzien wordt van Chineefche en Indifche 

Goederen. Een groote voorraad van beide 

wordt , door Caravaanen van onafhangelyke 

Tartaaren, gebragt te Orenburg , 

aan de Rivier Jaik (y) te Troitzkaia aan 

(#) De Heer COXE heeft, in zyn Account of the 

Raspan Disctnveries, Chap. II. III. & IV, met zyn 

gewoone oplettenheid en oordeel , alles verzameld 

wat tot deezen Handeltak behoort, welks natuur en 

uitgebreidheid weinig in Europa bekend waren. 

GO Feyage de PAL LAS, Tom. I. p. 355. &c. - 

de 

III. 

AFDEE- 

LING.

iii. 

AFDEE- 

LING. 

aâ ONDERZOEK WEGENS O. L 

de Rivier Oui , en op andere Plaatzen, 

dien ik zou kunnen opnoemen. — Ik heb 

my te breeder uitgelaaten over de wyze 

waar op de Voortbrengzels van China en 

Indie door het Rus/ifche Ryk gevoerd 

worden ; dewyl deeze het treffendsc blyk 

oplevert, 't geen ik weet , van de groote 

uitgeftrektheid, op welke kostbaare Goederen 

te land kunnen vervoerd worden (Y). ] 

(z) Dit ingeflootene beheist de LI & Lil Aantekening 

van ROBEK.TSON. 

G E


ONDERZOEK 

WEGENS 

OUD INDIE. 

VIERDE AFDEELING. 

ALGEMEENE AANMERKINGEN, 

us verre heb ik myne poogingen aan 

D gewend om den voortgang des Koophandels 

op Indie, zo ter Zee als te Land, 

te befchryven , van de vroegfle tyden af, 

in welke de Gefchiedenis desaangaande 

eenig echt berigt oplevert, tot dat 'er eene 

geheele Omwenteling kwam in deszelfs 

aart en de wyze van dien te dryven, door 

die groote Ontdekking, die ik, van den beginne 

af, (lelde als de uiterfte grenspaal 

myns Gefchiedkundigen Onderzoeks. Hier, 

derhalven , zou ik myn Werk voleindigd 

kunnen rekenen. Maar, dewyl ik myne 

Leezers gebragt heb tot dat Tydperk wanneer 

eene nieuwe wyze van denken opkwam 

, en nieuwe fchikkingen van Staatkunde 

in Europa werden ingevoerd, door- 

S dien 

IV. 

AFDEE 

LING.

IV. 

AFDEE 

LING. 

a 7 4 O N D E R Z O E K 

dien men de waarde en 't aanbelang des 

. Koophandels , zo door en door begon te 

verdaan , dat , bykans in elk Land , de 

. aanmoediging van denzelven het voorwerp 

wierd van de oplettendheid des algemeens, 

en der Staatsbeftuuren. — Vermids wy nu 

gevorderd zyn tot dat punt, vanwaar eene 

lyn kan getrokken worden, die het hoofdonderfcheid 

uitmerkt tusfehen de Zeden 

en de Staatkundige Inftellingen van den 

Ouden en Hedendaagfchen Tyd, zal het dit 

Werk Jeerzaamer en nuttiger maaken, wanneer 

ik het befluit met eenige Algemeene 

Aanmerkingen , welke eigenaartig voortvioeijen 

uit de be&houwing van .beiden, en 

eene vergeiyking van den eenen met den 

anderen. — Deeze Aanmerkingen , vertrouw 

ik , zal men niet alleen bevinden , 

dat een onmiddelyk verband hebben met 

het onderwerp myns Onderzoeks , en 'er 

een bykomend licht over verfpreiden •, maar 

teffens dienen om veele byzonderheden op 

te helderen in de algemeene Gefchiedenis 

des Koophandels , en uitwerkzels of gevolgen 

aanwyzen van' verfcheide Gebeurtenisfen 

, die over 't algemeen niet waargenomen, 

of overwogen, zyn met de aandagt, 

welke zy verdienden. 

I. Voor een hedendaagsch befchouwer 

moge het, naa dat hy de groote en wydftrekkende 

Uitwerkzels van het vinden eens 

nieuwen wegs voor de Zeevaart na Indie, 

de Kaap de Goede Hoop omzeilende, overwogen 

heeft , vreemd fchynen , dat eene 

Ontdekking van zo veel aanbelangs met


gedaan, of zelfs ondernomen was, door een IV. 

van de Handeldryvende Staaten der Oude , 

Wereld. Maar, in onze oordeelvellingen, 

ten opzigte van het gedrag der Volken in . 

ver af gelegene Tydperken , dooien wy 

nooit wyder, dan wanneer wy, ten dien aanziene, 

beflisfen, niet volgens de denkbeelj 

den en oogmerken hunner Eeuwe , maar 

overeenkomftig met die van onze eigene. 

Die averechtfche oordeelvelling draalt, misfchien, 

in geen geval, zigtbaarder door, dan 

in 't geen wy thans voor oogen hebben. 

Het waren de Tyriers en de Grieken , 

Meesters van Egypte, die de onderfcheide 

Volken van Europa eerst de Voortbrengzels 

van het Oosten bezorgden. Uit het verflag, 

reeds gegeeven, van de wyze waar op 

zy dezelve verkreegen , is het openbaar , 

dat zy dezelfde beweegredenen, als de heëendaagfche 

Volken, niet hadden , om te 

wenfchen na een nieuwen weg van Gemeenfchap 

met Indie, noch ook dezelfde 

middelen om dien te ontdekken. Alle de 

Handelverrigtingen der Ouden, met hetOosten, 

bepaalden zich tot de Havens op de 

Malabarfche kust, -of ilrekten zich, ten verften 

genomen, uit tot het Eiland Ceylón. 

Na deeze Stapelplaatzen bragten de Inboorelingen 

, van alle de onderfcheidene 

Gewesten in de Oostlykfte Landfchapper 

v&nAfia, de Voortbrengzelen van Natuui 

en Kunst, by hun vallende, in hunne ei 

gene Schepen; van deeze maakten de Sche 

pen, uit Tyrus en Egypte gelievend, hun 

ne laadingen. Terwyl de werkzaamhedei 1 

Sa va 

U'DEE- 

LING. 

1

IV. 

AFDEE- 

LING. 

s;6 O N D E R Z O E K 

van hunnen Indifchen Handel in eenen zo 

engen kring omichreeven waren, was het 

vervoeren eener Laading over de Arabifche 

Golf, niet tegenltaande de onkosten 

van het brengen over land, 't zy van Elath 

na Rhinocolura , of door de Woestyn na 

den Nyl, zo veilig en gemaklyk , dat de 

Kooplieden te Tyrus en te Alexandrie , 

weinig reden hadden om zich wegens de 

ontdekking van eenen anderen weg te bekommeren. 

De ligging van beide deeze Steden, zo 

wel als die van andere groote handeldryvende 

Staaten der Oudheid, verfchilde zeer 

veel van die der Landen , aan welken het 

Menschdom, in laateren tyde, het houden 

van Gemeenfchap met die wyd afgelegene 

deelen des Aardkloots , te danken hadt. 

Portugal, Spanje , Engeland , Holland, 

die het werkzaamst en gelukkigst geweest 

zyn in het vak deezer ondernceminge, liggen 

alle aan den Atlantifchen Oceaan, (in 

welken elke Europifche Zeetocht ter ontdekkinge 

moet beginnen,) of hebben 'er 

onmiddelyken toegang tot denzelven. Maar 

Tyrus lag aan het Oostlykst uiteinde van 

de Middellandfche Zee ; Alexandrie niet 

verre van daar; Rhodes, Athene, Corinthus 

, naderhand gerangfebikt onder de 

fterkst handeldryvende Stad der Oudheid, 

vindt men aan die Zee, vry hoog diezelfde 

ftreek op, gelegen. De Handel van alle 

deeze Staaten was lang bepaald binnen 

den omkring van de Middellandfche Zee, 

en die van zommige ftrekte zich nooit 

daar


daar buiten uit. De Pylaaren van Hercu IV. 

les , of de Straat van Gibraltar, werden AFDEElangen 

tyd aangemerkt als de uiterfte paa LING. 

ien , waartoe de Zeevaard reikte. Tot 

aan dezelve te zeilen , rekende men voor 

eene uitfleekende Proeve van Zeevaardkunde 

; en eer eenige van deeze Staaten een 

begin konden maaken van eene pooging, 

om den wyden onbekenden, buiten dezelve 

gelegen, Oceaan te onderzoeken , hadden 

zy eene Peis te volbrengen, (volgens 

hunne begrippen) zeer groot en vol gevaars. 

Dit was genoeg om hun af te fchrikken. 

van zo hachlyk een beiiaan , 'c welk 

zelfs, indien het gelukkig Haagde , hun , 

aangemerkt hunne ligging, geen hoope gaf, 

om 'er veel voordeels van te trekken. 

[De éénige Reistocht ter Ontdekking in 

den Atlantifchen Oceaan Zuid waards, door 

eene der oude handeldryvende Staaten in 

de Middellandfche Zee, is die van HAN 

NO, ondernomen op last des Gemeenebests 

van Carthago. Naardemaal de ligging dier 

Stad , zo veel nader aan den Straat van 

Gibraltar, dan Tyrus, Alexandrie, en de 

andere hier boven opgenoemde Zetels van 

Koophandel in ouden tyd, een onmiddelyker 

toegang tot den Oceaan aanboodt , 

zal die omllandigheid, gepaard met de verfcheide 

Vastigheden, welken de Carthaginenfers 

in verfcheide Landfchappen van 

Spanje opgerigt hadden, hun nacuurlyk 

deeze onderneeming ingeboezemd, en het 

vooruitzigt op groote voordeelen, van het 

welgelukken te wagten, gegeeven hebben, 

S 3 De

IV. 

AFDEE- 

LING. 

2 78 O N D E R Z O E K 

De Reis van HANNO dient veeleer rot 

verflerking dan tot verzwakking der redenen, 

welke ik gegeeven heb , waarom geene 

dergelyke pooging gedaan was door de 

andere handeldryvende Staaten aan de Middellandfche 

Zee (a) ] 

Maar, fchoon wy konden veronderftellen 

, dat de ontdekking van een nieuwen 

weg na Indie een begeerenswaardig voorwerp 

geweest ware by eene dier Staaten , 

was hunne kunde en bedreevenheid, in de 

Zeevaart, zo gebrekkig , dat zy dit oogmerk 

met geene mogelykheid konden bereiken. 

De Schepen, die de Ouden in den 

Handel gebruikten, waren zo klein, dat ze 

geen ruimte genoeg hadden tot het bergen 

van leeftocht,genoegzaam voor hetScheeps. 

volk geduurende eene lange reize. Het 

maakzel dier Schepen, daarenboven, was 

zodanig, dat zy het zelden konden waagen 

verre van land te fteeken , en hunne gewoone 

handelwyze, om langs de kust heen 

te houden, (waar van ik reeds zo menigmaal 

heb moeten fpreeken,) deedt alles 

zo omzigtig en langwyüg toegaan, dat wy, 

uit deeze, zo wel als uic andere, omftandigheden 

, welke ik zou kunnen optellen 

(V), vrylyk mogen verklaaren, dat eene 

Reis, uit de Middellandfche Zee na Indie 

om de Kaap de Goede Hoop heenen, 

eene 

f~d) Het ingefiootene is de LUI Aantekening van 

1, OBERTSON. 

Cb) GOGUET, Orig. des Loix des Arts, &c. II. 

V- 303.3:9-

WEGENS OUD INDIE. s-o 

eene onderneeming was , die hun vermo IV. 

gen, om dezelve te volbrengen, op eene wyAFDEEze eenigzins ten voordeele van den Koop L1NG. 

handel «rekkende, verre te boven ging. 

Met deeze uitfpraake, kan naauwlyks 

als onbeftaanbaar worden aangemerkt hec 

berigcbyHERODOTUsbewaard, wegens 

een Reistocht volbragt door eenige Phemcifbhe 

Schepen , door een Koning van 

Ësypte daar toe gebruikt, die, uit de Ar* 

bifche Golf vertrekkende , het Zuidlyk 

voorgebergte van Africa omzeilden, en : 

naa eene reis van drie Jaaren , door der I 

Straat van Gades, of Gibraltar, in der 

mond des Nyls kwamen (V) : want verfcheide 

zeer beroemde Schryvers onder cu 

Ouden , en die hec meesc uieftaken wegen 

hunne vordering in de kennis der Aardryks 

kunde , merkten dit verhaal veeleer aai 1 

als een aartig fprookje, dan de Gefchiede 

nis van iets 't geen daadlyk gebeurd was » 

en zy twyfelden, of aan de mogeiykhen 1 

om den Uithoek van Africa rond te zei 

len, of zy ontkenden dezelve , met rond e 

woorden Cd). — Maar, indien 't geen HI 

Cc) HERODOT. Lib. IV. c. 42. 

Cd) POLYB. Lib. III. p. 193. Ed. 

'7. 

Cafau 

t- 

PLIN. Nat. Hist. Lib. IT. c. 6. PTOLEM. Ge 

«r Lib IV. c. 9. Schoon deeze Schryvers de Kt 

is 

der Pheniciëren voor een Fabel houden , vennel 

k 

.1- 

HERODOTUS eene onhandigheid dezelve betrefte 

et 

de, welke fchynt aan te duiden, dat die Tocht ni 

de daad gedaan is. „ De Pheniciers , fchryft h; tt 

„ verzekeren, dat zy, Africa omzeilende, de Z< >n 

aan hunne regterhand gezien hadden t geen n ijt 

„ niet gelooflyk toefchynt, fchoon het door ander :n 

RC 

S 4 »»•

s8o O N D E R Z O E K 

IV. RODOTvrs verhaak, wegens den koers door 

AFDEE' . deeze Phenicifche Schepen gehouden, door 

LING. de Ouden met algemeene toeftemming was 

, aangenomen , kunnen wy bezwaarlyk ver 

onderiïelien , dat eenige Staat zo in het 

wilde waagziek zou geweest zyn, om zich 

te verbeelden , dat eene Reis , tot welker 

volbrenging men drie jaaren belïeedde 

, ondernomen kon worden met uitzigt 

op Handelvoordeel. 

II. De fchielyke Voortgang der Hedendaagfchen 

in het doorzoeken van Indie , 

zo wel als de uitgebreide Magt en de kostbaare 

Vastigheden daar vroegtydig verkreegen, 

duiden zulk een onderfcheid aan, 

tusfehen hunne wyze van beleid in Zeetochten, 

en dat der Ouden , als met aandagt 

verdient overwogen en uitgelegd te 

worden. 

Zints de Regeering van den eerden PTO 

LEMEUS, tot de Vermeestering van Egypte 

doör de Mahomedaanen , was Europa 

voorzien geworden met de Voortbrengzelen 

van het Oosten door de Grieken van 

Alex- 

„ gelooflyk geoordeeld moge worden." Lib. IF. 

p. 42. Dit moet zeker gebeurd weezen , indien zy 

>v 

yk die Reis voibragten. De kennis der Starrenmde 

was, nogthans, in dien vroegen tyd, zo onvolkomen, 

dar de Pkmiciers,, alleen door ondervin- 

i bng, tot de kennis van zulk eer verfchynzel konden 

i praaken; zonder dezelve zouden zy het niet hebben 

lurven waagen iets te verzekeren, 't welk het voor 

i ramen moest hebben van eene omvaaifehyiilyke vernering. 

Zelfs, naa hun verhaal, geloofde HERODO- 

•us het niet.


Alexandrie, door de Romeinen, terwyl zy 

Meesters waren van Egypte , en door de 

Onderdaanen der Keizeren van Confiantinople 

, toen dat Koningryk een Landfchap 

hunner Meerfchappye werd. Geduurende 

dit lange Tydperk , zich bykans tot duizend 

jaaren uitftrekkende, kwam geen deezer Volken 

, de verlichtfte. buiten twyfel, in de Oude 

Wereld , ter Zee Oostwaards verder dan de 

Golf van Siam, en hadt geen geregeld gevestigden 

Handel dan op de Havens aan de 

Kust van Malabar, of die op het Eiland 

Ceylon. — Zy ondernamen geene vermeesteringen 

in eenig gedeelte van Indie , zy 

bouwden geene vastigheden, zy lagen geene 

Sterkten aan. Te vrede met eene enkele 

Handelgemeenfchap, poogden zy geen 

Gezag, hoe genaamd, of Heerfchappy, te 

verkrygen in de Landen op welken zy Handel 

dreeven, fchoon het niet onwaarfcbynlyk 

is, dat zy dezelve zouden hebben kunnen 

krygen, zonder veel tegenftands van de 

Inboorelingen, een zagt verwyfd Volk, onder 

't welk , ten dien tyde , zich geen 

vreemd en oorlogzugtiger ilag van Menfchen 

vermengd hadt. 

Dan de veel onderneemende werkzaamheid 

der Portugeefen bleef niet lang binnen 

dezelfde grenzen beperkt ; weinig jaaren 

naa hunne aankomst te Calicut, toogen zy 

Oostwaards aan, en drongen door in Gewesten 

den Ouden onbekend. De Koningryken 

Cambodia, Cochin China , Tanquin, 

het groote Kyk van China, en alle 

de vrugthaare Eilanden in den wyden Indi- 

S 5 fchen 

IV. 

AFDEE- 

LING.

IV. 

AFDEE- 

a8a O N D E R Z O E K 

fchen Archipel, van Sumatra tot de Philippynfche 

Eilanden, werden ontdekt, en 

de Portuge zen , fchoon zy in alle oorden tegenibnd 

onta;oetten van de Mahomedaanen, 

vai Tart aarfche of Arabifche herkomst , 

in verfcheide deelen van Indie gevestigd , 

vvanden veel meer te dugten dan de Inboorelingen, 

vestigden daar dien uitgeftrekten 

invloed en heerfchappy, welke ik hier boven 

vermeldde. 

Van dit opmerklyk onderfcheid tusfehen 

den Voortgang en de Werkzaamheden der 

Ouden en Hedendaagfchen in Indie, lchynt 

de gebrekkige kunde der eerstgemelden, in 

het befchouwend en beoefenend deel der 

Zeevaart, de voornaamfte oorzaak geweest 

te zyn. Van de Kust van Malabar tot de 

Philippynfche Eilanden te zeilen , was 

eene Reis van eene uitgeftrektheid, de onderneeming 

der Ouden verre te boven gaande 

, en zou, volgens hunne wyze van zeevaaren, 

eenen langen tyd geduurd hebben. 

De aart huns Handels op Indie was zodanig, 

dat zy, (gelyk ik hier boven aanmerkte,) 

dezelfde beweegredenen niet hadden 

als de Hedendaagfchen, om de Ontdekking 

met kragt door te zetten; en , volgens 

de befchryving, ons gegeeven van de 

Schepen met welken de Kooplieden van 

Alexandrie hun Handel op de Arabifche 

Golf dreeven , blyken dezelve , tot dat 

oogmerk , geheel ongefchikt geweest te 

zyn. Om alle deeze redenen hielden de 

Ouden zich te vrede met eene gebrekkige 

kennis van Indie; en, door den invloed van 

re-


redenen uit denzelfden oorfprong herkomftig, 

bedonden zy het niet aldaar vermeesteringen 

te doen, of Vastigheden op te rigten. 

Om een van beiden te volvoeren, moesten 

zy een groot aantal Volks na Indie overgefcheept 

hebben. Maar het flegt maakzei 

hunner Schepen, zo wel als hun ot> 

bedreevenheid in dezelve te beftuuren, 

bragt te wege , dat de Ouden het zelden 

waagden eenig aanmerkelyk getal Krygsvolk 

ter zee verre te voeren. Van Berenice tot 

Mufiris was voor hun, zelfs naa dat HIP 

PALUS de wyze, om een rechten koers te 

ftuuren, ontdekt, en hunne Zeevaartkunde 

den hoogden trap van verbetering beklommen, 

hadt, eene Reis van niet minder dan 

zeventig dagen. Volgens den ouden koers, 

langs de kust van Perfie, moet een Reistocht 

van de Arabifche Golf na eenig gedeelte 

van Indie nog langer geduurd hebben, 

en nog langzamer volbragt geweest zyn. 

— Naardemaal 'er nooit een vyandlyke 

aanval ter-Zee op Indie gedaan is, of dooi 

de Griekfche Monarchen van Egypte . 

fchoon de twee eerden, ónder hun,bekwaame 

en eerzugtige Vorden Waren, of dooi 

de meest onderneemende der Romeinfche 

Keizeren . is het blykbaar, dat zy zulk eene 

onderneeming moeten aangezien hebben , ah 

boven hun vermogen om dezelve uit tc 

voeren. ALEXANDER DE GROOTE, en. 

op zyn voetfpoor, zyne Opvolgers, de Mo 

narchen van Syrië, waren de eenigde Per 

foonen, in de Oude Wereld, die een denk 

beeld vormden , om hunne Heerfchapp; 

ii 

IV. 

AFDEE" 

LiNG.


IV. in eenig deel van Indie te vestigen; doch 

AFDEE- het was door Legermagten, te Land aan 

LING. gevoerd , dat zy dit oogmerk poogden te 

bereiken. 

III. De fchielyke uitwerking van het openen 

eener rechtltreekfche Gemeenfchap met 

het Onsten, in het verlaagen van den prys 

der Indifche Waaren , moet onzer opmerking 

niet ontglippen. Hoe bekort ook de 

oude Gemeenfchap met Indie moge fchynen 

geweest te zyn , dezelve ging met 

groote kosten vergezeld. De Voortbrengzels 

der afgelegene deelen van Afia , op 

Ceylon, of inde Havens op de Malabarfche 

Kust, gebragt, door de Inboorelingen, 

fcheepte men in vaartuigen , die uit de 

Arabifche Golf kwamen. Te Berenice 

werden dezelve ontfcheept, en op Kameelen 

, twee honderd en acht en vyftig mylen 

ver, na de oevers van den Nyl gedraagen. 

Hier gingen ze weder fcheep, en werden, 

de Rivier af, na Alexandrie gevoerd, en 

van daar na onderfcheide Marktplaatzen 

verzonden. De vermeerdering van den prys 

der Goederen, door zulk eene menigte 

van werkzaamheden moet verbaazend geweest 

zyn , inzonderheid wanneer de kosten 

, daar op loopende, bepaald werd door 

Monopolisten , aan geen bedwang onderworpen. 

Doch ,naa dat de Doortocht na Indie, om 

de Kaap de Goede Hoop, ontdekt was, kogt 

men de veelvuldige Voortbrengzelen uit de 

eerfte hand, in de Landen waar ze gegroeid 

of bewerkt waren. In alle deeze, byzonder


der in Indostan en China, zyn de leevensmiddelen 

overvloediger dan in eenig ander 

gedeelte des Aardbodems. Het Volk leeft 

'er meest van Ryst, het veelvoudigst uitleverende 

van alle Graanen. De Volkrykheid 

is , in gevolge hiervan, zo groot , 

en de arbeid zo goedkoop, dat alle Voortbrengzels 

van Natuur, of Kunst , op een 

zeer laagen prys te liaan komen. Deeze 

Goederen, gefcheept in onderfcheide deelen 

van Indie, werden rechtftreeks na Lisfabon 

gevoerd , op eene Zeereize , in de 

daad wel lang , doch onafgebrooken en 

veilig, en verfpreidde men dezelve vervolgens 

van daar door Europa. Het vervoeren 

van Koopmanfchappen, te water, valt 

zo veel minder kostbaar , dan op eenige 

andere wyze , dat, zo dra de Portugeefen 

de Voortbrengzels van Indie, in genoegzaame 

hoeveelheid, konden aanbrengen, om te 

voldoen aan de Vraag in Europa , zy dezelve 

tot zo laag eenen prys konden leveren 

, dat de mededinging der Venetiaanen 

bykans geheel ophieldt, en de volle Aroom 

des Handels, volgens de eigenaartige rigting, 

vloeide na de goedkoopfte Markt. 

In welk eene evenredigheid de Portugeefen 

den Prys der Indifche Waaren verlaagden 

, kan ik met geene zekerheid bepaalen 

; dewyl ik , ten aanziene van dit 

Huk , by gelyktydige Schryvers geene genoegzaame 

onderrigting gevonden heb. 

Eenig denkbeeld, nogthans, hier van, misfchien 

de naauwkeurigheid zeer naby komende, 

kunnen wy opmaaken, uit de bere* 

IV. 

&FDEE- 

LING.

IV. 

\FDE1- 

LING. 

a86 


rekeningen van den Heer MUNN, een kundig 

Engelsch Koopman. Hy heeft een Tafel 

uitgegeeven van de Pryzen in Indie, betaald 

voor verfcheide Artykelen van Koopwaaren, 

vergeleeken met de Pryzen voor 

welken ze verkogt werden te Aleppo; uit 

welke Tafel blykt, dat het verfchil bykans 

is als drie tot één, en hy berekent, dat, 

naa het ftellen van eene voeglyke fomme 

voor de kosten van de Reis uit Indie , 

dezelfde Goederen in Engeland kunnen 

verkogt worden voor de helft van den Prys, 

welken men te Aleppo betaalt. De kosten 

van de Indifche Goederen op de Perfifche 

Golf na Bas fora, en van daar, of door de 

Groote of de Kleine Woestyn, na Aleppo 

te brengen, kunnen zo ik my verbeelde, 

niet zeer veel verfchillen van die over de 

Roede Zee na Alexandrie. — Wy mogen, 

derhal ven, veronderflellen , dat de Venetiaanen 

dezelve van de Handelaaren in die 

Staat, konden koopen voor bykans denzelfden 

Prys als' ze verkogt werden te Aleppo; 

en, wanneer wy hier by voegen , wat 'er 

op kwam, als hun eigen voordeel op alle 

de Markten, welke zy bezogten, is het blykbaar 

dat de Portugeefen de Goederen van 

het Oosten konden leveren beneden den 

gemelden Prys, en alle deelen van Europa 

daarmede, de helft goedkooper, dan voorheen, 

voorzien. 

Aan de veel onderneemende Plans der 

Portugeefche Monarchen, werd fchielyker 

en tellens volkomener beantwoord, dan zy, 

ten tyde van derzelver vorming, in het uur 

der


der gloeiendfte hoope , konden vervvag- IV. 

ten. Reeds in de Zestiende Eeuwe , beAFOEEzaten hunne Onderdaanen eene Monopolie UNG. 

van den Indifchen Handel, gegrond op den 

billyken tytel , dat zy deeze Koopmanfchappen 

in grooter Overvloed, en tot een 

gemaatigder Prys, leverden. 

IV. Hier moeten wy aanmerken, dat, in 

gevolge van deezen grooten Overvloed van 

Indifche Waaren en den minderen Prys, de 

Vraag na dezelve , in alle deelen van Europa 

, fchielyk toenam. Deezen opgang ra 

het breede te ontvouwen, zou my verre 

vervoeren buiten het Tydperk, 't geen ik 

ten eindpaal van dit Gefchiedkundig Onderzoek 

gefield heb; doch eenige algemeene 

Aanmerkingen, desbetreffende, zal men 

o-ereedlyk van dien aart keuren, dat ze eene 

naauwe gemeenfchap hebben met het onderwerp 

myner Naafpeuringen. 

Welke de voornaamfte Artykelen waren, 

uit Indie aangevoerd toen de Romeinen 

het beftuur des Handels op dat Land hadden 

, heb ik reeds opgegeeven. Dan, naa 

den val des Romeinfchen Ryks, en de vestiging 

der fiere Oorlogshelden van Scythie 

en Germanie, in de onderfcheide Landen 

van Europa, werd de ftaat der Maatfchappye 

, zo wel als de ftand van byzondere 

Perfoonen, zo zeer verfchillend van dien 

in vroegeren tyde , dat de behoeften er 

begeerten der Menfchen niet langer dezelfde 

bleeven. Barbaaren , onder welken 

veelen, in 't geen men befchaafdheic i 

heet , niet verre gevorderd waren , bovet l 

dei l

IV. 

AFDEE- 

L-ING. 


den ruwften ftaat des gezelligen leevens, 

vonden weinig ftnaaks in de gemakken en 

cieraaden , zo vol aantrekkende bekoorelykheid 

voor befchaafde Volken. De keurlyk 

gewerkte Zyden-ftoffen , de kostbaare 

Gefteenten en Paarlen van het Oosten, 

die ten cieraad en praal geltrekt hadden 

der ryke en weelderige Burgeren van Rome 

, waren geene begeerde voorwerpen voor 

Menfchen, die nog langen tyd , naa het bezitneetnen 

hunner nieuwe Vermeesteringen, 

de oorfpronglyke eenvoudigheid van hunne 

herderlyke zeden behielden. Zy vorderden, 

egter, van ruwheid tot befchaafdheid 

, volgens den gewoonen loop die de 

Volken beftemd zyn te houden , en een 

aangroei van behoeften en begeerten nieuwe 

voorwerpen vorderende om dezelve 

te voldoen, begonnen zy fmaak te krygen 

in eenige der wellustigheden van het Oosten. 

Onder deezen gaven zy de voorkeuze 

aan de Speceryen en Reukwerken, welke 

dat Land in zo groot eene verfcheidenheid, 

en in zulk een verbaazenden overvloed , 

oplevert. Vanwaar hunne gefteldheid op 

dezelve hervoortkwam is van geen aanbelang 

om te onderzoeken. Wie de Schryvers 

der Middel-Eeuwen leest zal veele 

byzonderheden aantreffen, die deeze waarneeming 

bevestigen. In alle optellingen 

van Indifche Waaren, welke zy geeven , 

worden de Speceryen altoos vermeld als 

het voornaamfte en kostbaarfte Artykel (V). 

(e)jAC. DE VITRIAC. Hist. Hier of. np. BOS- 

GARAS, I. p. IOpO. WlLH. TYR. Lib. XII. C. 23. 

In

WEGENS O U D I N D I E , 289 

In hunne keukens werden alle fchotels 'er 

ruim en ryklyk mede voorzien. Op elk 

Feestönthaal , oordeelde men hec kwistig 

gebruik derzelven een noodig vereischte tot 

pragt. In aile voorfehriften der Geneeskunde 

maakten ze de voornaamite inmengzels 

uit (f). 

Maar hoe groot ook de Vraag na Speceryen 

geworden ware , was de wyze, op 

welke de Volken van Europa dezelve toe 

hiertoe kreegen, zeer nadeelig. De Schepen 

der Kooplieden van Alexandrie waagden 

het nimmer die afgelegene Gewesten te 

bezoeken, welke de koscbaarfte Speceryen 

voortbrengen. en, eer dezelve door Europa 

konden verfpreid worden , waren ze 

bezwaard met de winften getrokken van vier 

of vyf onderfcheide handen , door welke 

zy gaan moesten , vóór ze aan den man 

kwamen. Maar de Portugeefen, bezield 

met een ftouter geest om Zee te bouwen, 

in elk deel van Afia doorgedrongen zynde, 

namen hunne Laading van Speceryen in, 

ter plaatze waar dezelve groeiden, en konden 

ze leveren voor zulk eenen Prys , dat 

ze, van een kostbaare weelde, een Artykel 

wierden van zulk een algemeen gebruik 

, dat de Vraag na dezelve grootlyksvermeerderde. 

—Een uitwerk(èl,gelykfoortig 

hier mede, ontdekken wy in de Vraag 

om andere Waaren uit indie aangevoerd, 

naa de verlaaging van den Prys door de 

Por- 

(f) Du CA.NGE, Closfar. Ferb. AR OM AT A.- 

HENRY, Rist. of Gr. Britt. Volf IV. p. S? 7 

,59$* 

T 

IV. 

AFDEE- 

L1NG.

IV. 

AFDEE- 

LING. 


Portugeefen. Zints dien tyd mag de toe» 

neemende fmaak voor Ajiatifche weelde 

ftreelende Goederen, in elk Land van Europa 

, gedagtekend worden ; en het getal 

der Schepen tot dien Handel, te Lisfabon 

uitgerust, vermeerderde van Jaar tot Jaar. 

[Niettegenftaande dit toeneemende verlangen 

na de Voortbrengzelen van Indie, 

verdient het, in 't voorby gaan, onze aandagt, 

dat men , geduurende de Zestiende 

Eeuwe , eenige Koopwaaren , die tegenwoordig 

de Hoofdiirtykelen zyn des Invoers 

uit het Oosten, of geheel niet kende , of 

luttel rekende. De Thee, welker invoer 

thans verreweg die van eenig ander voorcbrengzel 

van het Oosten overtreft, is , 

in geen Land van Europa , eene volle 

Eeuw in algemeen gebruik geweest; en, 

nogthans, is, in dat korte tydsbefiek,door 

eene zonderlinge grilligheid van Smaak, of 

de overheerfchende kragt der Gewoonte, 

het Aftrekzei van een Blad uit de verst 

afgelegenfte uiterften der Aarde , waarvan 

men, misfchien, den hoogften lof daar aan 

geevende, zou kunnen zeggen , dat het 

onfchadelyk is , bykans eene Leevensbeboefte 

geworden in veele deelen van Europa 

, en de zugt, om Thee te drinken , is 

van de hoogfte Leevensrangen tot de allerlaagfte 

afgedaald, (g). — Het Chineefche 

Por- 

(g) In den Jaare MDCCLXXXV, rekende men, 

dat de Thee, in 't geheel 'va .Europa uit China ingevoerd, 

omtrent negentien Millioenen Ponden bedroeg, 

van welke men giste dat twaalf Millioenen gebruikt 

wer-

WEGENS O U D INDIË. 291 

Porcelein, nu zo algemeen in veele deelen 

van Europa als of het een inlandsch maakzei 

ware, kenden de Ouden niet. MAR 

CO POLO is de eerfte, onder de Hedendaagfchen, 

die 'er van gewaagt. De Portugeefen 

begonnen het Porcelein in te voeren 

, niet lang naa hunne eerfte Reis na 

China, in den Jaare MDXV1I ; doch het 

leedt langen tyd, eer het gebruik algemeen 

werd (Ji). ] 

V. Daar de Handel op Indie zo ryke 

Winst gaf, en langen tyd voor dus eenen 

tak gehouden was, is het opmerkelyk, dac 

men de Portugeefen in het ongeftoord en 

uitfluitend bezit van denzelven, bykans eene 

geheele Eeuw lang, liet blyven. Schoon, 

in de Oude Wereld, Alexandrie, door de 

byzonder gelukkige ligging, eene Gemeenfchap 

ter Zee met het Oosten kon onderhouden 

, en de Voortbrengzels van 't zelve' 

door Europa verfpreiden, met zo veel voor-* 

deels, dat die Stad eene onbetwistbaars 

, meerderheid kreeg boven elkèn Mededinger, 

deedt men, nogthans, (gelyk ik zulks 

ter gepaster plaatze heb aangetekend,) van 

tyd tot tyd, verfcheide poogingen om deel 

te erlangen m een Handel , zo blykbaar 

voordeeiig. Uit de aangroeiende werkzaamheid 

des Handelgeests in de Zestiende Eeuwe; 

werden in Groot - Brittanje, en de daar aan onder-' 

worpene Heerfehappyen. DODSLEY'S Annual Register 

for 1784 & 1785. p. 156". 

Qi') Dit is de LV Aantekening van ROBERTSON^ 

T 2 

IV. 

AFDEE- 

LING.

IV. 

AFDEE- 

.LING. 

A- C. 

1521. 


we, zo wel als uic hec voorbeeld van de 

verregaande bezorgdheid, door de Venetiaanen 

en Genueefen beurtlings ce werk gefield 

, om elkander van eenig deel in den 

Indifchen Handel uit te fluiten, zou men 

hebben mogen verwagten , dat 'er de een of 

andere Mededinger zou opflaan om den 

eisch der Portugeefen op een uitfluitend 

Regt des Handels op het Oosten in twyfel 

te trekken , 't zelve te betwisten, en 

een gedeelte van denzelven die Mogenheid 

te ontwringen. 

Er hadden,nogthans, ten dien tyde,eenige 

byzondere omftandigheden plaats in den 

Staatkundigen toeftand van alle die Volken 

in Europa , voor welker indringing , 

als Mededingers , de Portugeefen eenigen 

grond van dugten hadden, en hun verzekerde 

in het gerust genot hunner Monopolie 

des Indifchen Handels , geduurende 

een zo lang Tydsbeftek. — Spanje was, 

zints de komsc van C A R E L DEN V op 

den Throon, of zo zeer bezig in eene menigte 

van Krygsverrigtingen , tot welke hec 

genoodzaakt werd door de Staatzugt van 

dien Monarch, en van diens Zoon P H I- 

Lips DEN II, of zo zeer lettende op het 

voortzetten van zyne eigene Ontdekkingen, 

en Vermeesteringen, in de Nieuwe Wereld, 

dat, fchoon, in gevolge der gelukkige onderneeming 

van M* G E L L A N , de Spaanfche 

Vloot onverwagt, door een nieuwen 

koers, in dat afgelegen Gewest van Indie 

aankwam , 't welk de . zetel was van den 

wmstgeevenften en aanloklykften tak des 

Han-


Handels door de Portugeefen gedreeven , IV. 

die Ryk geene pooging van aanbelang kon AFDEEdoen 

om zich te verzekeren van de Handel 

voordeden, welke het van die gebeurtenis 

zou hebben kunnen trekken. — De 

Koningen van Spanje werden, door de ver 

LING. 

kryging der Kroone van Portugal, in der 

Jaare MDLXXX , in ftede van Mededia 

gers, Befchermers van den Portugeefchet, 

Handel , en Bewaakers van deszelfs uitge 

{trekte Regten. 

Staande de Zestiende Eeuwe. waren d< 

kragt en middelen van Frankryk zodanij r 

> 

verzwakt en uitgeput, door de vrugtloozi 

Krygstochten der Koningen van dat Ryl C 

in Italië , door hun ongelyken ftryd tegei 1 

de Magt en Staatkunde van C A R E L DEI ) 

V, en door de' onheilen van Burgeroorlo 

gen, die het Ryk meer dan veertig jaare 1 

lang verwoestten, dat het niet veel aandagi s 

kon vestigen op voorwerpen van den Hat i- 

del, of zich inlaaten tot eenig plan van or 

derneeming, in wydafgelegene Landen. 

De Venetiaanen, hoe gevoelig zy mog 

ten geraakt weezen, door den kweilenda 1 

lotwisfel van bykans geheel verftooken t e 

zyn van den Indifchen Handel, aan welke a 

hun Hoofdftad voormaals ten opperzet< 

ftrekte, waren zo zeer verzwakt en verni .1 

derd door het Verbond van Kameryk, d 

zy zich buiten ftaat bevonden tot eenij lt 

onderneeming van aanbelang. 

,e 

Engeland, (gelyk ik hier boven vermeh l- 

de,) geknakt door den langduurigen kry g 

tusfehen de Huizen van YORK en LAI j- 

T 3 CA s-

IV. 

AFDEK- 

JiJK 


C A S T E R , en even bekomende tot voorige 

kt gten, werd, geduurende een gedeelte van 

di Zestiende Eeuwe , van alle betooning 

van werkzaamheid te rugge gehouden,door 

de omzigtige Grondregelen van H E N D R I K 

D E N VII; en fpilde, geduurende een ander 

gedeelte van dezelve , zyne fterkte , 

door zich onbedagt te mengen in de Oor? 

logen der Voiften op 'r Vasteland. 

Het Volk, fchoon gefchikt orh Grondbezittingen 

in Indie te verkrygen , uïtgeftrekter 

en waardiger dan die ooit een Europifche 

Mogenheid bezat , hadt geen zodanig 

voorgevoel van zyne aanftaande uitfteekenheid 

aldaar, dat het vroegtydig deel 

nam in den Handel, of 't geen in dat Land 

omging ; en een groot gedeelte van die 

Eeuw verliep, voor het de aandagt na het 

Oosten begon te wenden. 

Terwyl de aanzienlykfle Volken in Europa, 

uit hoofde van de gemelde omftandigheden 

, het noodig vonden werklooze 

aanfchouwers te blyven, van 't geen in 't 

Oosten gebeurde, waagden het de Zeven 

Vereenigde Nederlanden , nieuwlings toe 

;en kleinen Staat gevormd, nog wortelende 

om een Staatkundig Beftaan te verkry- 

2,en , en nog in de kindschheid van haare 

magt , in den Indifchen Oceaan te ver- 

: "chynen , als Mededingers der Portugeefen; 

;n, derzelver voorwendzels eens uitfluiten - 

len Handelregts, op de uirgeftrekte Lanien 

ten Oosten van de Kaap de Goede 

h'cop, verfnaadende, wielen zy aan op die 

Vlonopoiie .door de Portugeefen, tot dus 

lang,


lang, zo zorgvuldig bewaard.: — De En 

gelfchen volgden welhaast de voetftappen 

der Nederlanderen , en beide deeze Volken 

vorderden , eerst door den onderneemvollen 

vlyt van byzondcre Perfoonen , en, 

vervolgens, door de kragtdaadiger poogingen 

van Handeldryvende Maatfchappyen , 

onder de befcherming van Openbaar Gezag, 

met verbaazenden fpoed; van den gelukkigften 

uitflag vergezeld, op de nieuwe 

loopbaan, hun geopend.-Hetgroot gevaarte 

van Magt, door de Portugeefen in het 

Oosten opgerigt, (een gebouw veel te uitgebreid 

voor den grondflag, waar op men 

'c zelve liet rusten,) werd bykans in zo 

kort een tyd, met zo veel gemaks omverre 

geworpen, als het was opgetrokken. 

— Engeland en Holland hebben, door de 

Portugeefen uit hunne voornaamfte Vastigheden 

te verdryven , en de voordeeligfte 

Handeltakken zich toe te eigenen , dien 

voorrang verworven in Zeemagt en Handelrykheid, 

door welken zy uitfteeken onder 

de Volken van Europa. 

VI. De Gelyktydigheid der Ontdekkingen, 

door COLTJMBUS in 't Westen gedaan, 

en die van GA MA in het Oosten, is 

eene zonderlinge omftandigheid, welke niet 

onopgemerkt mag voorby getreeden worden, 

uit hoofde , van den grooten invloed 

deezer Gebeurtenisfen, om het Handelverband 

der onderfcheide Werelddeelen met 

elkander te vormen, of te verfterken. 

Door alle Eeuwen heen, zyn Goud en 

Zilver 3 en byzonder het laatfte, met veel 

T 4 voor- 

IV. 

AFDEE- 

LING.

IV. 

AF DEE 

LING, 

2Q5 O N D E R Z O E K 

voordeels na Indie uitgevoerd. In geen 

gedeelte des Aardbols hangen de Inboorelingen 

zo weinig af van vreemde Landen, 

en ten aanziene van noodwendigheden , en 

ten opzigte van de aangenaamheden des 

leevens. De voordeelen van eene gunflige 

Lugtsgefteltenisfe en vrugtbaaren Grond, 

vermeerderd door hunne eigene fchranderheid, 

verfchaffen hun wat zy verlangen. In 

gevolge hiervan is de Handel met hun altoos 

op een eenpaarigen voet gedreeven; 

die kostbaare Metaalen zyn gebruikt ter verruilinge 

-voor 't geen Natuur en Kunst in 

Indie oplevert. 

Maar toen de Gemeenfchap met Indie zo 

veel gemaklyker geworden was, dat de Vraag 

na de Voortbrengzelen van dat Land veel 

grooter werd dan eertyds, zou Europa, indien 

het niet voorzien geworden ware met 

het Goud en Zilver, noodzaaklyk om na de 

Marktplaatzen van het Oosten te brengen, 

uit bronnen, ryker en overvloediger dan haar 

eigen fchraale en verarmde Mynen, of den 

Handel op Indie geheel hebben moeten 

ftaaken , of dien dryven met een zigtbaar 

nadeel. Door zulk een aanhoudende trek 

van Goud en Zilver, zo wel als door het 

onvermydelyk verlies , beiden in den omloop 

en in de handwerken, moest de hoeveelheid 

dier Metaalen verminderen , en 

derzelver waarde zou zo veel veranderd 

weezen, dat ze niet langer van denzelfden 

dienst konden blyven, in de Koopverrigtingen 

tus'chen de twee Landen. Doch, vóór 

dat de uitwerkzels van die vermindering gevoc


voelig konden bemerkt worden , opende IV. 

America haare Mynen , en Hortte fchatten AFDF.Eover 

Europa uic , met een ftrcomender LtlS'G. 

overvloed dan hec Menschdom immer befpeurde. 

Deeze fchac vloeide, in fpyc van 

ontelbaar angflige voorzorgen om hec voor 

te komen, na de Markten, waar de Koopman 

fchappcn , noodig om de behoeften der 

Spanjaarden te vervullen, of hunne weelde 

te voldoen, te vinden waren; en, van dien 

tyd, tot den tegenwoordigen, hebben da 

Engelfchen en de Nederlanders de voortbrengzels 

van China en Indostan gekogt, 

voor Zilver, gehaald uit de Mynen van 

Mexico en Peru. De onmeetlyke uitvoer 

van Zilver na hec Oosten, geduurende den 

loop van twee Eeuwen, is niet alleen aangevuld 

door den geftadigen invoer uit America 

; maar de hoeveelheid is verbaazend 

vermeerderd, en, ten zelfden tyde, is de 

evenredige prys van deszelfs waarde,in Europa 

en in Indie, zo weinig veranderd , 

dat veele van de Hoofd-artykelen, uit het 

Oosten ingevoerd , toe nog meestal voor 

Zilver gekogt worden, 

Terwyl America , in deezervoege aanhieldt 

om de Gemeenfchap van Europc. 

met Afia gemaklyk te maaken, en uit tc 

breiden. gaf dit aanleiding tot een Hande [ 

met Africa , die uit kleine beginzelen zt 1 

groot geworden is, dat dezelve den voornaamflen 

band vormt van Hnndelgemeen 

fchap met dit Werelddeel. Kort naa da 

de Portugeefen hunne ontdekkingen uirge 

breid hadden , op de Kust van Africa, 

T 5 ver-

IV, 

AFDEE 

LïNG. 

SQ8 O N D E R Z O E K 

verder dan de Rivier Senegal, poogden zy 

eenig voordeel te trekken van hunne nieuwe 

Vastigheden abaar, door den Slaaven» 

, handel Verfcheide omftandigheden vereetiigden 

zich, ter beguniliging van dit haatlyk 

Koopbedryf. In alle gedeelten van 

ka, van welke de Spanjaarden bezie 

namen , bevonden zy dat de Inboorelingen, 

door de zwakheid hunner gefteltenisfe, 

door de luiheid hun eigen, of door de 

onverstandige wyze op welke men ze behandelde 

, niet in ftaat waren tot den arbeid, 

noodig om de Mynen te bewerken, 

of den grond te bouwen. De Spanjaarden 

, 'er greetig op gefteld om vlytiger en 

fterker handen te vinden , namen de toevlugt 

tot hunne Nabuuren de Portugeefen, 

en kogten van hun Neger - flaaven. Welhaast 

leerde de Ondervinding, dat deeze 

Menfchen waren van een fterker ras , en 

zo veel beter in ftaat om vermoeienis uit 

te harden , dat de arbeid van één Neger 

gelyk gefteld wierd met dien van vier Americaanen 

(Y) ,• van dien tyd is het getal, gebruikt 

in de Nieuwe Wereld, met een 

fchielyken voortgang toegenomen. — In 

dit bedryf, niec min ftrydig met de gevoelens 

der Menschlykheid , dan mee de 

beginzelen van den Godsdiensc, hebben alle 

de Volken van Europa , die Grondgebied 

verkreegen , in de warmer lugtftreeken 

van de Nieuwe Wereld, de voeeftappen 

(0 ROBERTSON'S Gefchiedenis van America, 

I D. bl. 351.


pen der Spanjaarden ongelukkig gevolgd. 

Tegenwoordig gaat hec getal der Negerflaaven 

op de Franfche en Groot- Brittannifche 

Vascigheden, in de IVest-Indien, een 

millioen te boven \ en dewyl de invoering 

der Slaavernye , zo in ouden als in laace 

ren cyde, zeer ongunftig bevonden is voor 

de bevolking, is 'er een jaarlykfchen roevoer 

uic- Africa, van een minften acht en 

vyftig duizend noodig , om het getal vol 

te houden (k\ Indien hec mogelyk ware 

, mee gelyke naauwkeurigheid, hec getal • 

te bepaalen van de Slaaven in de Spaanfche 

Heerfchappyen en in Noord-Ame-. 

rica, zou het geheel getal der Neger-flaaven 

op nog eens zo veel berekend mogen 

worden. 

Op deeze wyze heeft de Handelgeest van 

Europa, die aan dac Werelddeel eene zigcbaare 

meerderheid fchohk, boven de drie 

andere deelen des Aardkloots, door het onderfcheiden 

van derzelver behoeften en redmiddelen, 

en door dezelve wederkeerig aan 

elkander dienstbaar te maaken, tusfehen die 

wyd van een gelegene Wereldoorden, eene 

gemeenfchap opgerigt , waar uic hec een 

ongelooflyken aanwas van Rykdom, van 

Magc en Genietingen, haalde. 

VII. Schoon de Ontdekking van eene 

Nieuwe Wereld in het Westen , en hec 

openen van een gemaklyker en regtftreekfcher 

Gemeenfchap mee de afgelegene Rykui 

(k) Report of Lords of the Privy Council. A. 

D. 1788. 

IV. 

AFDKE- 

L1NG.

TV. 

AFDEE- 

LÏNG. 


ken van het Oosten, medewrogten tot hec 

uitbreiden des Koophandels en het vermeerderen 

der Genietingen van Europa, mogen 

wy, nogthans , een groot verfchil opmerken, 

zo ten aanzien van den ryd, als 

van de wyze, waarop, zy deeze uitwerkzels 

te wege bragten. Toen de Portugeefen 

eerst de onderfcheide Landen van Afia be*zogten, 

zich uittrekkende van de kust van 

Malabar tot China , vonden zy dezelve 

in 't bezit van zeer befchaafde Volken , 

die vry groote vorderingen in fraaye, zo 

wel als nuttige, Kunflen gemaakt hadden, 

die gewoon waren aan den ommegang met 

Vreemdelingen, en wel bedreven in alle 

de voordeelen des Handels. • Maar, 

wanneer de Spanjaarden de Nieuwe Wereld, 

door hun ontdekt, begonnen te onderzoeken, 

boodt dezelve hun een geheel verfchillend 

gelaat aan. De Eilanden waren 

bewoond door naakte Wilden, zo gansch 

onkundig in de eenvoudigfte en noodzaaklykfte 

Kunflen des leevens, dat zy voornaamlyk 

beftonden uit de van zelfs voortkomende 

voortbrengzelen van een vrugtbaaren 

Grond, en zagte Lugtftreek. Het 

Vasteland fcheen hun een Bosch van onmeetlyke 

uitgeftrektheid, langs welks kust 

eenige zwakke Stammen verftrooid woonden 

, die in vlytbetoon, of vordering, de 

Eilanders niet verre te boven gingen. Zelfs 

de twee groote Monarchyen, met den naam 

van Befchaafde Staaten vereerd, waren, in 

dit ftuk, hunne Landsgenooten niet zo veel 

vooruit, dat zy, met regt, deezen naam 

mog.


tnogten voeren. De Inwoonders, zo van 

Mexico als van Peru, onkundig van de 

nuttige Metaalen , en verftooken van de 

bekwaamheid noodig om zulk eene heerfcbappy 

over de mindere Dieren te voeren 

, dat zy 'er eenige hulpe van erlangden 

in den arbeid, hadden zo weinig vordering 

in den Landbouw, de eerfte van 

alle Kunften, gemaakt, dat een der grootfte 

zwaarigheden, met welke het kléin getal 

Spanjaarden, die deeze Ryken , van 

waar men met zo veel ophefs gefprooken 

heeft, te worftelen hadt, beftondt in zich 

het noodige ten leevensonderhoud te verfchaffen. 

Het was, in gevolge hier van, met een 

zeer wydverfchillende geestgefteltenisfe, dac 

de Gemeenfchap mee twee Landen , op 

elkander zo weinig gelykende in derzelver 

maate van vordering, begonnen wierd en 

voortgezet. De Portugeefen , verzekerd 

dat zy in 't Oosten niet alleen de Voort 

brengzels zouden aantreffen, met welke de 

goede hand der Natuure dit gedeelte des 

Aardbodems verrykt heeft, maar ook de 

gewrogten der Kunst , reeds zints langen 

tyd in Europa bekend en bewonderd, vatten 

deezen uitlokkenden Handel, met de 

grooefte vuurigheid, aan. Het aanmoedigen 

van den zei ven , hielden de Koningen van 

Portugal voor het gewigtigfte oogmerk des 

S'aatsbeftuur* , ter bereiking van 't welke 

zy al de magc des Koningryks aanwendden 

en hunne Onderdaanen opwekten tot 

het dosn van zulke kragedaadige poogingen 

IV, 

AFDEE 

LT NG.

3o2 O N D E R Z O E K 

IV. gen, in het voortzetten van dien Handel, 

AFDEE- dat daaraan de verbaazend fchielyke op 

LING. gang , door ons vermeld , moet worden 

toegefchreeven. — De groote verwagtingen, 

met welke de Spanjaarden hun loopbaane 

van Ontdekking intraden, ontmoecte 

dezelfde fpoedige voldoening in geenen deele. 

Van het vlycbetoon der ruwe Inwoonderen 

van de Nieuwe Wereld , ontvingen 

zy geen één enkel artykel voor den Koophandel. 

Zelfs de natuurlyke Voortbrengzels 

van den Grond en de Lugtftreek hadden 

, niet aangekweekt en vermenigvuldigd 

door de koesterende en vlytige hand der 

Menfchen , weinig te beduiden. Hoop, 

eer dan gelukkig flaagen, zette hun aan toe 

het voortzetten van hunne nafpeuringen en 

vermeesteringen: en dewyl het Ryksbeftuur 

luttel onmiddelyk voordeel trok van al 

dien arbeid, werd dezelve meestal overgelaaten 

aan byzondere Gelukzoekers , door 

wier, zich veel onderwindende, werkzaamheid, 

meer dan door eenige pooging van 

den Staat, Spanje de meest waardige bezittingen 

in America verkreeg. —• In ftede 

van de oogenbliklyke en groote voordeelen, 

die de Portugeefen van hunne ontdekkingen 

trokken, verliep 'er meer dan eene 

halve Eeuw, eer de Spanjaarden eenige 

vrugt inzamelden van hunne vermeesteringen 

, behalven de kleine hoeveelheid van 

Goud, die de Eilanders gedwongen werden 

te verzamelen , en de plundering van het 

Goud en Zilver, door de Mexicaanen en 

Peruviaanen gebruikt tot eieraad van hunne


ne Perfoonen , Tempelen , en Vaten ten 

Huislyken-of Tempeldienst gefchikt. 't Was 

niet vóór de ontdekking der Mynen van 

Potofi in Peru , in den Jaare MDLIV, 

en die van Sacotecas in Mexico , korten 

tyd daar naa , dat de Spaanfche Bezittingen 

in de Nieuwe Wereld een beftendig, 

en een eenigzins beduidend, toevoegzei van 

Rykdom en Inkomften aan het Moederland 

opbragten. 

De Handel op Indie verfchilde van dien 

op America, ten opzigte van de byzondere 

vermelde omftandigheid, niec minder dan 

ten aanziene van de wyze op welke dezelve 

gedreeven werd , naa dat het Staatsbeftuur 

'er veel deels in nam. De Handel 

op het Oosten was eene enkele Koopverrigting, 

zich bepaalende coc den inkoop van 

de Natuurlyke Voortbrengzelen des Lands, 

als Speceryen , Edel-Gefteenten , Paarlen, 

enz. of van de bewerkte Stoffen, in ruimte 

voor handen by een vlytig Volk, als 

Zyden- en Katoenen-ftoffen, Porcelein, enz. 

Niecs meer was 'er noodig coc hec dryven 

van dien Handel, dan hec aanftellen van 

• eenige weinige kundige Lieden , op gefchikce 

plaatzen, om de foort van Goederen 

te fchiften en te vervaardigen tot de 

Laadingen der Schepen, zo ras dezelve uic 

Europa aankwamen, of ren meesten hec 

verkrygen des bevels in eenige weinige 

verfterkte Posten, die hun den ingang verzekerden 

in Havens. waar zy veilig konden 

leggen en befcherming vinden, tegen de 

aanvallen van eenige vyandlyke Magc. Zy 

had- 

IV. 

AFDEE- 

LING.

IV. 

AFDEE" 

LING. 

3o 4 


hadden niet noodig eenige poogingen te 

doen tot het aanleggen van Volkplantingen, 

of tot het bearbeiden van den Grond, of" 

tot het voortzetten der Handwerken. Deeze 

tweevoudige arbeid bleef, even als te 

vcoren , in de handen der Inboorelingen. 

Maar zo ras de wilde geest van onder* 

neemirg, welke de Spanjaarden, die eerst 

de Nieuwe Wereld doorzogten en te onderbragten, 

begon te bedaaren; en wanneer 

zy , in flede van, als Gelukzoekers , van 

Landfchap tot Landfchap te zwerven, om 

Goud en Zilver op te fpeuren, hunne gedagten 

in ernst vestigden, om hunne vermeesteringen 

, door aankweeking en ylytbetoon 

, heilzaam te maaken , vonden zy 

het noodig, Volkplantingen aan te leggen, 

in elk Landfchap, 't geen zy wenschten te 

verbeteren. — Andere Volken volgden der 

Spanjaarden voorbeeld , in de Vastigheden, 

welke zy naderhand maakten op eenige 

der Eilanden, en het Vasteland, van 

Noord-America. Europa begon de Nieuwe 

Wereld , naa dat zy dezelve ontvolkc 

hadt,


ge weinige Stammen op dezelfde wyze , IV. 

in 't Zuiderdeel leevende , uitzonderen , AFDEEhet 

Voortbrengzel van den vlyt der Euro LING. 

peaanen, die zich daar hebben nedergezet. 

Aan hunnen arbeid, of aan dien der handen, 

welken zy het werken leerden, of daar toe 

dwongen, zyn wy Zuiker, Rum, Katoen, 

Tabak, Indigo, Ryst, en zelfs het Goud 

en Zilver uit -'s aardryks ingewanden gehaald 

, verfchuldigd. 

De Inwoonders der Nieuwe Wereld , 

geheel en al bedagt op deeze ryke winst 

geevende takken van vlytbetoon, bekreunen 

zich weinig omtrent die foort van arbeid, 

welke een groot gedeelte der leden 

van andere Maatfchappyen bezig houdt, en 

hangen eenigermaate , wat hun beftaan 

belangt, en geheel wat cieraad en weelde 

betreft, af van het oude Vasteland. In 

deezer voege zyn de Europeaanen, om zo 

te fpreeken , de Handwerkslieden voor 

America geworden , en hun vlytbetoon is 

grootlyks vermeerderd door de veelvuldige 

Vraag tot het vervullen der behoeften van 

wyduitgeftrekte Landen, welker Bevolking 

fteeds toeneemt. De invloed van deeze 

benoodigdheden bepaalt zich niet alleen tot 

de Volken die een meer onmiddelyke betrekking 

hebben op de Americaanfche 

Volkplantingen; dezelve wordt gevoeld in 

elk deel van Europa, 't welk Waaren uitlevert 

derwaards heen gevoerd , en verfchaft 

werkzaamheid aan de hand des Kunftenaais 

in de binnenlle deelen van Duitsch* 

land, zo wel als aan die van 

V 

Groot-Brittan-

IV. 

AFDEE- 

LING. 

3o«S O N D E R Z O E K 

tan je, en andere Landen, die rechtftreek* 

fchen Handel op de Nieuwe Wereld dryven. 

Dan terwyl de ontdekking en vermeestering 

van America erkend wordt voor eene 

hoofdoorzaak van den fchielyken aanwas 

van vlytbetoon en welvaart, die zich, geduurende 

de twee jongde Eeuwen, in Europa 

vertoonde , hebben eenige fchroorrvallige 

Befpiegelaars beweerd, dat Europa 

in dit zelfde tydsbedek, allengskens verarmd 

is, door het verminderen van haare Schatten 

, om den Handel op Indie voort te 

zetten. Maar deeze vrees is gebooren uit 

eene onoplettenheid op de natuur, en het 

gebruik, deezer kostbaare Metaalen. Zy 

mogen uit twee onderfcheide oogpunten 

befchouwd worden; of als tekens, omtrent 

welke alle befchaafde Volken overeengekomen 

zyn om ze te gebruiken tot het 

waardeeren , of vertoonen, der waarde, zo 

van arbeid , als van alle Voortbrengzelen, 

en dus om de verkryging van den eerden, 

en de overbrenging van de laatde , van 

den eenen eigenaar aan den anderen, gemaklyker 

te maaken; —-- of Goud en Zilver 

kunnen ook befchouwd worden als Waaren 

of Artykels van Koophandel op zichzelven, 

voor welke iets van gelyke waarde moet 

gegeeven worden, door de zodanigen, die 

deeze Metaalen wenfehen te verkrygen. 

In dit licht moet men den uitvoer van 

Goud en Zilver, na hec Oosten, befchouwen; 

want, dewyl het Volk, door 't welk 

die Metaalen worden uitgevoerd, ze moet 

koopen mee de voortbrengzelen van zyn 

ei-


cigen arbeid en vernuft, moet deeze Han- 

. del , fchoon niet op dezelfde in 't oogloopende 

en rechtftreekfche wyze, als die 

op America, ftrekken tot het vermeerderen 

van het algemeen viytbetoon en den 

rykdom van Europa. Indien Engeland, 

als de prys van IVIexicaanfche en Peruvi~ 

aanfche Dollars, die noodig zyn om den 

Handel met Indie te dry ven, eene zekere 

hoeveelheid van Wollen- of Katoenen-ftoffen 

of andere Waaren moet geeven , dan 

worden de handen van een grooter aantal 

Handwerkslieden aan den arbeid gebragt, 

en het werk moec tot zekere maate volvoerd 

worden, waarom, buiten dien Handel, 

geen Vraag altoos zou weezen. Het 

Volk trekt al het voordeel, ontftaande uit 

deeze nieuwe fchepping van vlytbetoon. 

Met het Goud en Zilver voor deezen Handenarbeid 

in 't Westen gekogt, zyn zy in 

ftaat om op de Markten in 't Oosten tehandelen 

, en de uitvoer van fchattcn na 

Indie, door veelen zo zeer als gedugt be» 

fchreeven, verrykt het Land, in ilede van 

't zelve te verarmen. 

VIII. Het is aan de Ontdekking van de 

Vaart op Indie over de Kaap de Goede 

Hoop , aan de kragt en het geluk, waar 

mede de Portugeefen hunne Vermeesteringen 

daar voortzetten en hunne Heerfchappy 

vestigden, dat Europa haare behoeding 

van de fchandelykfte en vernederendfte Slaaverny 

, die immer befchaafde Volken ketende 

, heeft dank te weeten. — Deeze 

waarneeming ben ik verfchuldigd aan een 

V s Schry- 

IV. 

AFDEE- 

LING.

ÏV. 

AFDES-- 

LING. 

go8 


Schryver, wiens fchranderheid de Gefchiedenis 

der Vastigheden en des Koophandels 

der Hedendaagfche Volken, in de Oost- en 

West- Indien, opgehelderd, en wiens vvelverfneede 

pen dezelve vercierd heeft (/); 

en my zo wel gegrond voorkomt , dat 

dezelve eene verdere naafpeurïng verdient. 

Eenige weinige jaaren, na dat de Portugeefen 

zich eerst in Indie vertoonden, werd 

de Heerfchappy der Mamelukken overweldigd 

door de onwederfraanbaare magt der 

Turkfche waperen, en Egypte en Syrië werden 

als Wingewesten aan het Turkfche Ryk 

toegevoegd, indien , naa deeze gebeurtenisfe 

, de Handelgemeenfchap met Indie 

hadt blyven volduuren in dezelfde Kanaalen, 

dan zouden de Turkfche Sultans, door 

Meesters van Egypte en Syrië te weezen, 

dien Handel volitrekt in hun geweld gehad 

hebben, 't zy de Voortbrengzels van 

het Oosten over de Roode Zee gevoerd 

werden na Alexandrie, of te land overgebragt 

van de Perfifche Golf na Conflantinople 

, en de Havens van de Middellandfche 

Zee. De Vorlten , die toen het roer der 

Regeeringe diens grooten Ryks in handen 

hadden , ontbrak het niet aan doorzigt, om 

te bemerken welk een voorrang zulks hun 

zou gegeeven hebben , noch aan eerzugc 

om na denzelven te dingen. — SE LIM, de 

Vermeesteraar der Mamelukken , ontdekte 

reeds vroeg, door de oude Voorregten der 

Venetiaanen in Egypte en Syrië te be- 

er) De Abbé RAYNAL. 

klag


kragtigen, en door zyne befchikkingen op 

de Tollen der Indifche Goederen (waarvan 

ik hier boven breeder gewaagde), zyne 

bezorgdheid, om alle de voordeden des 

Handels, op het Oosten, voor de Landen 

zyner Heerfchappye te verzekeren. — De 

aandagt van SOLYMAN, DEDOORLUG- 

TIGE, zyn Opvolger, fchynt zich even 

zeer op dat zelfde voorwerp gevestigd te 

hebben. Meer verlicht dan eenig ander 

Monarch van den Qttomannifchen Stam, 

floeg hy alle de verrigtingen der Europifche 

Staaten gade, en ontdekte welk eene 

Magt en Rykdom het Gemeenebest van 

Venetië gekregen hadt , door den Handel 

op het Oosten aan zich te trekken. Hy 

zag thans Portugal zich tot die zelfde hoog 

te opheffen , door die eigenffe middelen. 

Greetig 'er op gefteld om hun te volgen 

en den voet te ligten , ontwierp hy 

een plan, voegende aan zyn character, wegens 

Staatkunde beroemd , en de benaaming 

van lnfieller der Reglementen , dooi 

welke de Turkfche Gefchiedboekers hem 

onderfcheidden, en voerde van den aanvang 

zyner Regeeringe, een ftelzel van Handel 

wetten in de Landen zyner Heerfchappye 

in , waar duor hy hoopte Confïantinopk 

tot de groote Stapelplaats des Indifchei 

Handels te maaken, gelyk diè Stad gewees 

was in de bloeiendfte tyden des Griekfchet 

Keizerryks (nt). Om dit ontwerp uii 

u 

(m~) PAHUTA, Hist. Venet. Lib. VIL p. 580 

S A N D i, Stor. Civil. Vcdezl Part. II. p. po r. 

V 3 

IV. 

AFDEE- 

LING. 

m

3!d O N D E R Z O E K 

IV. te voeren , liet hy hec niet enkel aanko- 

AFDEE . men op de werking der Handelwetten al 

LING. leen ; hy ruscte , ten zelfden tyde , een 

. ontzaglyke Vloot uit in de Roode Zee , 

A. C. onder het opperbevel eens vertrouwden 

'538. Officiers , met zulk een leger van Janitzaaren 

aan boord, als hy genoegzaam oordeelde, 

om niet alleen de Portugeefen uit 

hunne nieuwe Vastigheden in Indie te 

verdryven, maar om tevens een welgelegen 

(randplaats in dat Land in bezit te neemen, 

en, zyn Standaard aldaar op te rigten. 

De Portugeefen wederlïonden , door een 

moedbetoon en ftandvasrigheid , geregtigd 

tot den heerlyken uitflag , welke hunne 

poogingen bekroonde, deeze magtige toerusting 

ter zee in allé onderneemingen 

door dezelve aangewend, en dwongen de 

verftrooide overblyfzels van de Vloot en 

de Legermagc der Turken , met fchande 

overiaaden, weder te keeren na de Havens, 

uit welke zy afgevaaren waren, vol van de 

bemoedigendfle hoope om deezen tocht op 

eene geheel andere wyze te eindigen (V). 

. S O L Y M A N , fchoon hy nimmer het 

oogmerk om de Portugeefen uit Indie te 

verdryven , en in dat Gewest een vasten 

voet te krygen, liet vaaren , was, geduurende 

het overige zyner Regeeringe, zo 

zeer bezet door de menigvuldige ftoute 

onderneemingen, waarin een onverzaadlyke 

Staatzugt hem inwikkelde , dat hy nooit 

ge- 

(n) Afia de BARROS. Dec. IV. Lib. X. c. i.&c.


gelegenheid hadt om dit werk andermaal 

met kragt aan te vangen. 

Indien, of de maatregels, door SE LIM 

genomen , de uitwerking gehad hadden , 

welke hy verwagtte ; of, indien het meer 

gewaagde en uitgebreider Plan van SOLY 

MAN volvoerd ware, zou het bevel over 

de fchatten van Indie , te gelyk met zulk 

eene Zeemagt als de Monopolie des Handels 

op dat Ryk, door alle Eeuwen heen , 

de Mogendheid, die dezelve bezat, in ftaat 

ftelde uit te rusten en te onderhouden , 

zulk eene vermeerdering van magt gefchonken 

hebben aan een Ryk, reeds zo 

gedugt voor het Menschdom, dat het geheel 

onwederftaanbaar zou geworden zyn. 

.—- Europa bevondt zich , in dat Tydperk 

, niet in ftaat om zich te verdedigen 

tegen de vereenigde werkzaamheden 

van zulk eene Zee- en Krygsmagt, onderfteund 

door den Rykdom uit den ader 

des Handels voortvloeijende, en onder het 

beftuur van een Monarch , wiens veel bevattend 

verftand bekwaam was, om uit elke 

byzonderheid voordeel te haaien , en 

alles ten meesten nutte te doen dienen. 

Gelukkig voor het Menschdom , dat hei 

Dwinglandsch Stelzel des Turkfchen Ryksbeftuurs, 

gegrond op zulk eene bekronv 

pene Geestdryvery , als in Egypte , Asfy- 

rie en in Griekenland , de drie voortyd f 

begunftigde verblyfplaatzen der Weeten. 

fchappen, dezelve hebben uitgedoofd, be 

let wierd zyne heerfchappy over Europt i 

V 4 ui 

IV. 

AFOKF> 

LING. 

I

IV. 

AFDEE- 

LING. 

312 ONDERZ. WEGENS O. I. 

uit te ftrekken , om 'er Vryheid , Geleerdheid 

en goeden Smaak te verdrukken, 

toen deeze gelukkige poogingen aanwendden 

om 'er te herleeven, en het Menschlyk 

Geflacht te zegenen , te verlichten, en 

te befchaaven. 

A A N -

AANHANGZEL 

O V E R . 

DE STAATKUNDE, DE WETTEN, DE REGTS- 

OEFENINGEN, DE KUNSTEN, DE WEE" 

TENSCHAPPEN EN GODSDIENSTIGE 

INSTELLINGEN, DER INDIAANEN.

A A N H A N G Z E L 

O V E R 

DE STAATKUNDE, DE W E T T E N , DE 

REGTSOEFENINGEN, DE KUNSTEN, 

DE WEE TENSCHAPPEN EN GODS 

DIENSTIGE INSTELLINGEN,DER 

INDIAANEN. 

Ik zal my thans bevlytigen, om te voldoen 

aan eene verbintenis onder welke 

ik my zeiven gelegd heb (a), om, naam- 

]yk, eenige Waarneemingen in 't midden te 

brengen, over den Aart, de Zeden en Inftellingen, 

der Indiaanen , voor zo verre 

deeze nagegaan kunnen worden van de 

vroegfle Tydperken tot welke onze kennis 

van dezelve reikt. Begaf ik my in dit 

wyduitgefirekte veld, met oogmerk, om 'c 

zelve in de geheele uitgebreidheid over te 

zien; had ik ten oogmerke elk Voorwerp, 

't geen zich aan 't oog des wysgeerigen 

Onderzoekers aanbied , te befchouwen uit 

alle de onderfcheidene gezigtspunten, het 

zou my leiden tot nafpeuringen en befpiegelingen, 

niet alleen van eene verbaazende 

lengte; maar geheel vreemd van het 

oogmerk myns Gefchiedkundigen Onderzoeks. 

Myne naafpeuringen, en aanmerkingen 

zal ik , derhalven, bepaalen tot het geen 

in een naauw verband ftaat met het oogmerk 

van dit Werk. Ik zal verzamelen wat 

de Ouden ons hebben nagelaaten, wegens 

de 

O), Zie hier boven, bladz. 41. 

AAN 

HANG 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 

3l


uitgenomen de Peper, een Artykel , 't 

welk niet gelochend kan worden van groot 

aanbelang te weezen, verfchïllen ze. weinig 

van die der andere Keerkring-Gewesten ; 

en Ethiopië, of Arabie, zou de Pheniciers, 

en andere handeldryvende Volken der Oudheid, 

ten vollen hebben kunnen voorzien 

van Speceryen , Reukwerken , Edel - Gefteenten 

, Goud en Zilver , die de voornaamfte 

gedeelten van hunnen Handel uitmaakten. 

Wie, derhalven , den Handel op Indie 

in deszelfs oorfprong wil opfpeuren, moet 

dien niet zo zeer zoeken in eenige byzonderheid 

der Natuurlyke Voortbrengzelen 

van dat Land, dan wel in den verder 

gevorderden ftaat der Inwoonderen. Veele, 

zeer veele, bewysftukken zyn ons overgehandreikt 

, die , wanneer wy dezelve met 

behoorelyke aandagt onderzoeken , overtuiglyk 

aantoonen, dat de Inboorelingen 

van Indie niet alleen vroeger befchaafd waren 

, maar ook grooter vorderingen in befchaafdheid 

gemaakt hadden, dan eenig ander 

Volk. Deeze zal ik tragten op te tellen, 

en in zodanig een gezigtspunt te plaatzen 

, dat ze teffens dienen om licht te verfpreidtn 

over de Inftellingen , Zeden en 

Kunften, der Indiaanen, en reden geeven 

van de drift aller Volken , om zich de Voortbrengzelen 

van hun vernuftig vlytbetoon 

eigen te maaken. 

Doof de Oude Heidenfche Schryvers , 

werden de Indiaanen geteld onder die Gedachten 

van Menfchen, aan welken zy 

den 

AANt 

IIAivG- 

ZEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 

3i8 O N D E R Z O E K 

den naam van Autochthones', of Aborigines, 

gaven, die zy aanmerkten als uic den eigen 

grond gefprooten , of wier oorfprong niet 

kon naagefpeurd worden (by By de Heilige 

Schryvers was de Wysheid van het Oosten 

(eene uitdrukking, welke men te verftaan 

hebbe als eene befchryving van dier Volken 

buitengewoone vordering in Weetenfchappen 

en Kunften), van vroegen tyde af beroemd 

(f). — Om deeze uitdruklyke verklaaringen, 

wegens de oude en verregaande 

Befchaafdheid der Inwoonderen van Indie 

op te helderen en te ftaaven , zal ik 

my inlaaten tot eene befchouwing van hun 

rang en ftaat als byzondere Perfoonen —— 

van hun Burgerlyk Beftuur — van hunne 

Wetten en Geregtshandelingen —- van hunne 

nutte en fraaye Kunften -— van hunne 

Weetenfchappen —- en van hunne Godsdienftige 

Inftellingen, voor zo verre wy 

desaangaande berigten kunnen opzamelen 

uit de verhaalen der Griekfche en Romeinfche 

Schryveren, vergeleeken met het geen 

nog overig is van hunne oude Vorderingen 

en Inftellingen. 

I. Uit de oudfte befcheiden van Indie > 

leeren wy , dat het verfchil van Rangen, 

en de onderfcheiding van Beroepen, aldaar 

ten vollen ftand greep. Dit is eene der 

ontwyfelbaarfte bewyzen van eenen vry 

verre gevorderden ftaat der Maatfchappye. 

De Kunften^ in de vroegfle ftanden des gezel- 

(J>) DIOD. sic. Lib. II. p. 151. 

(V) 1 KONINGEN, IV: 31.


zelligen leevens, zyn zo weinig en zo eenvoudig, 

dat ieder Mensch ze alle genoeg 

zaam verftaat, om de eifchen van zyne eigene 

bepaalde verlangens te voldoen. Een 

Wilde kan zyn Boog vormen, zyne Pylen 

fcherpen, zyn Hut bouwen , zyn Canoe 

uithoolen, zonder een hand, bedreevener 

dan de zyne, te hulp te roepen (

AAN 

HANG 

SEL. 


aandeel hec beoefenen der Beginzelen van 

den Godsdiensc ; hec volvoeren van deszelfs 

Plegtigheden , en hec aankweeken der 

Weetenfchappen. Zy waren de Priesters , 

de Onderwyzers en de Wysgeeren , des 

Volks. — Den Leden van den tweeden 

Rang was het Staatsbeftuur, en de Verdediging 

des Lands opgedraagen. In Vredestyd 

waren zy Regeerders en Magiftraatsperfoonen, 

en in den Oorlog toogen zy ten 

ftryde. —• De derde beftondt uit Landlieden 

en Handelaars. — De vierde uit Kun-ftenaars 

, Werklieden en Slaaven. Geen 

van deezen kan ooit zyn eigen Cast verhaten 

, of in eene andere toegelaaten worden 

(e). De ftand van elk Perfoon is 

onveranderlyk bepaald; zyne beftemming is 

onherroepelyk; en zyn leevenspad afgebaakend 

binnen perken, waar hy niet buiten 

mag treeden. Die lyn van affcheiding is 

niec alleen vastgefteld door Burgerlyk Gezag 

, maar tevens bevestigd en geheiligd 

door den Godsdienst ; en ieder Rang, of 

Cast, wordt gezegd op zulk eene onderfcheidene 

wyze van de Godheid voortgekomen 

te zyn, dac dezelve ce vermengen, 

of te verwarren , zou aangezien worden 

als een daad van de vermetelfte Ongodsdienftigheid; 

/ 

['c Geen ik van deeze onderfcheidene 

Casten gezegd heb , zal nog eenige toelichcing 

behoeven. Volgens alle Schryvers 

der 

(e) Ayeen Ak-bery. III p. 81. &c. Sketches 

re.'ating to the Hisiory &c. of the Hindoos, p. 107,


der Oudheid, waren de Indiaanen in zeven 

Casten, of Stammen , verdeeld (ƒ). Naastdenkelyk 

vervielen zy tot deeze dwaaling, 

door eenige Onderverdeelingen der Casten 

aan te zien als daadlyk van elkander in oorfprong 

verfchillende. Doch dat 'er niet 

meer dan vier oorfpronglyke Casten waren 

, leeren wy uit het zamenfremmend 

getuigenis der best onderrigtte hedendaagfche 

Reizigeren. Een alleronderfcheidenst 

berigt, deswegen , treffen wy aan in een 

Werkje, vóór het midden der laatstverloopene 

Eeuwe opgefteld door ABRAHAM 

ROGER, Kapellaan der- Hollandfche Factory 

te Pullicate (g~). Door het vertrouwen 

te winnen van een kundig Brahmin, 

kreeg hy een echter en uitgebreider onderrigting 

wegens de Zeden en den Gódsdienst 

der Indiaanen^ dan de Europeaanen 

bezaten, vóór de onlangs verkreegene Overzettingen 

uit de Sanskreetfche taal. Ik gewaag 

van die Boek, dewyl het minder bekend 

is, dan 't zelve verdient. 

Thans blyft 'er geen twyfel altoos meer 

over , noch ten aanziene van het Getal , 

noch aangaande de Bezigheden, der Casten: 

dewyl deeze beidé ftukken bekragtigd worden 

, door de oudfte en heiligfte Boeken 

der 

(ƒ) STRABO,- Lib. XF. p. 1029. C. &c. DIOD. 

SICUL. Lib. II. p. 153, &c. ARRIAN. Indie. c, ió; 

Cg) La Porte Ouvertè, oii la vraye Reprefs>:ta~ 

tion de la Fie, des Mqeiirs, de la Religion, & d» 

Service des Bramins, qui demeurent [ar les Cesteé 

d'e Cer mandel, &c. 

AAN- 

HANG- 

ZEL.


AAN der Hindoos, en bevestigd door de berig 

HANG ten van hunne eigene Inftellingen, gegeeven 

door Brahminen, uitfteekende in ge- 

SEL. 

, leerdheid. Volgens hun, ontftaan de onderfcheide 

Casten van Brahma , den onmiddelyken 

werker der Seheppinge onder 

de Oppermagt, op de volgende wyze, die 

teffens den Rang aanwyst welken zy moeten 

bekleeden , en het werk 't geen elk 

derzelven te verrtgten ftaat. 

De Brahmin, van den Mond (JVysheid) ; 

om te bidden, te leezen en te onderwyzen. 

De Chehteree ,van de Armen (Sterkte); 

om den Boog te fpannen, te vegten, 

en te beftuuren. 

De Bice, van den Buik of Dy en (Voedzei); 

om te voorzien in de Leevensnoodwendigheden, 

door Landbouw en 

Kunstwerken. 

De Sooder, van de Voeten (Onderwer* 

ping); om te arbeiden en te dienen. 

De voorfchreevene Bezigheden van alle 

deeze Rangen zyn weezenlyk in een web 

pjè• egelden Burgerftaat. Ondergefchikt aan 

flëeze is eene vyfde, of bykomende, Rang, 

Ènrrün Sunker geheeten, de veronderftelde 

Al komst eener onwettige vereeniging 

tusfehen Perfoonen van onderfcheidene Casten 

Deeze Leden vinden meest hunne 

• bezigheid in het dry ven van Koopmanfchap 

in 't' klein (h). De laatstgemelde bykoomen- 

C%) Preface to the Code of Cent00 Laws, p. 

XLVÏ & XCIX.


mende Cast is, voor zo verre ik weet , 

door geen Europisch Schryver opgenoemd. 

De onderfcheiding was te gering om door 

hun waargenomen te Worden, en zy fchynen 

de Leden van deeze Cast aangemerkt 

te hebben, als behoorende tot de Sooder* 

Behalven deeze erkende Casten, is 'er 

een Gèflacht van ongelukkige Menfchen, 

op de Kust van Cormandel, Pariars, en, 

in andere oorden van Indie, Chandalas, 

geheeten. Deeze zyn Verwerpelingen uic 

hunne oorfpronglyke Cast, die, door wangedrag 

, alle de voorregten daarvan verbeurd 

hebben. Hun ftaat is, buiten twyfel, 

de laagfte vernedering der Menschlyké 

Natuur (/). Geen Mensch van eenige 

Cast wil de minfte gemeenfchap mee hun 

hebben (k). Indien een Pariar eenen 

Nayr, dat is een Krygsman vnn den hoogften 

Rang', op de Malabarfche kust, genaakt 

, mag deeze hem ilrafloos ter dood 

brengen. Water of Melk wordt ontheiligd 

geagt als hun fchaduw daar over gegaan 

is , en niet gebruikt dan naa eene' 

pleg- 

(t) Onder het overzetten kwam my in handen de 

Gefchir-clktiïidige Verhandeling over de Heidt ns, door 

den Hoogleeraar H. M. G. G REL MAN , die het tot 

een hoogen trap van waarfchyalyidieid brengt, dat de 

zogenaamde Heidens, in verfcheide irreckeri van Europa 

omzwervende, uit Indie afkomf'ig, en van de 

hiatstgeraelde Caste Sooder , of liever het uitfehot 

der Casten, Pariars zyn. Tweede Afd. HoofJjh Y e» 

VI. bl. 266 en 304. V E R T. 

Ck) SONNERAT, Tom. I. p. 55, $6» 

X 2 

AAN- 

IIANG- 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

3H O N D E R Z O E K 

plegtige zuivering Q). 'c Is bykans ortmogelyk 

met woorden uic te drukken, welk 

een gevoel van laagheid en verfmaading 

de naam van Pariar, of Chandala, in de 

ziel van een Hindoo verwekt. Ieder Hin* 

doo , die de Regels, of Inftellingen, van 

zyn Case overcreedc, zinkc neder in dien 

fmaadvollen ftaac. Die maakc de Hindoos 

zo fterk en moedig in hec ftandvascig aankleeven 

der Inftellingen van hun Scam ; 

dewyl hec verlies der Caste by hun hec 

verlies is van alle agting en vertroosting 

in de menschlyke zamenleeving ; en eene 

ftraffe, onvergelyklyk fterker dan de Ban 

ten tyde dat de Pauslyke Magc de grooc- 

"fte kragc oefende. 

In de Mahabarat, hec oudfte Boek der 

Hindoos, en van grooter gezag dan eenig 

tot nog toe aan de Europeaanen bekend, 

worden de Oorfpronglyke Casten opgenoemd, 

en derzelver werkzaamheden befe'ireeven 

QnX Dezelfde onderfcheiding in 

Casten , was bekend aan den Schryver van 

Heeto-pades, een ander Werk van verbaazende 

Oudheid, uit het Sanskreetisch vereaald 

(n). 

By die alles moec ik nog voegen,- dac, 

fchoon de lyn der Onderfcheiding in diervoege 

getrokken is, dat het opklimmen 

van een laager rot een hooger Case volitrekc 

onmogelyk zy, en aangezien zou 

wor- 

(/) Jyeen Akbery, Vol. HL p. 243. 

(m) Baghvat-Ceeta, p. 130. 

(n) Heeto-pades, p. 25L


worden voor eene fchriklyke Godloosheid , 

indien iemand, in laager Rang, hec zich 

onderwonde eenig bedryf uic te voeren , 

toe een hooger behoorende , nogthans , in 

zekere gevallen, de Pundits hec geoorlofd 

keuren voor Perfoonen van een hoogen 

Rang, zommige bezigheden te verrigten aan 

een Rang,beneden den hunnen, toegeweezen, 

zonder hierdoor hun Cast-regt te verliezen 

(V). Overeenkomftig daar mede vinden 

wy Brahminen gebruikt in den diensc 

hunner Vorften , niec alleen als Staatsdienaars; 

maar in mindere posten (/>). De 

meeste Opper-officieren in het Leger van 

SEVAGI, den Grondvester van den Staat 

Mahratta, waren Brahminen, en eenigen 

hunner Pundits, of Geleerde Brahminen Qq), 

Veele der Seapoyen , in diensc der Oost- 

Indifche Maatfchappy , byzonder in Bengale 

, behooren toe de Case der Brahminen. 

Eene andere byzonderheid , de Casten 

betreffende, verdient onze opmerking. Een 

verbaazend getal Bedevaartgangeren, in zommige 

jaaren meer dan 150,000 beloopende, 

bezoekt de Pagoda van Jaggernaut, in 

Orisfa, (eene der oudfte en meest geëerbiedigde 

Plaatzen van den Hindoo-Eerdienst) 

, ten tyde van het Jaarlyks Feest 

eer 

(0) Pref. of Pundits to the Code of Gentoo Laies, 

r p. ICO. 

(_p) ORME'S Fragments, p. 207. 

ff) ORME'S Fragments, p. 97. 

X 3 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN' 

HANG 

ZEL. 

32Ó O N D E R Z O E K 

• ter eere van de Godheid aan welke die 

• Tempel is toegeheiligd. De Leden van de 

vier Casten hebben vryheid, om , dooreen 

- vermengd, het Altaar des Afgods te naderen 

, zich zonder onderfcheiding neder te 

zetten , en tellens aan dezelfde fpyze deel 

te neemen. Dit bedryf fchynt eenige herinnering 

aan te duiden van een Staat, vroeger 

dan de Inflelling der Casten, toen men 

alle Menfchen als gelyk aanmerkte. Ik 

heb geene toereikende berigten, om rede 

te geeven van eene handelwyze, zo rechtftreeks 

aanloopende tegen de eerfte denkbeelden 

en beginzelen der Hindoos, 't zy 

Qodsdienftige, 't zy Burgerlyke (r> 

Eenige myner Leezeren zullen niet naagelaaten 

hebben op te merken, dat ik geen 

verflag gedaan heb, van de veelvuldige 

Ordes van Indifche Boetelingen, aan welke 

allen de Europifche Schryvers den naam 

van Faquirs geeven; een naam waar mede 

de Mahomedaanen de Geestdryvende Monniken 

van hun eigen Godsdienst beftempelen. 

Het licht, waarin ik de Godsdienflige 

Inftellingen der Hindoos befchouwd 

heb, maakte het niet noodzaaklyk de Indifche 

Faquirs byzonder in overweeging 

te neemen. Hun aantal , de ftrengheid 

hunner lyfskwelladien, de pynigende boetedoeningen 

, welke zy vry willig ondergaan , 

en hec hoog gevoelen, 't geen het Volk 

van 

O) BERKIER, T-osn.il. p. 102. TAVERNIER, 

B. II. c. 9. AKQ_UETIL, Dm. Pnlim. p. 81. %f- 

//*.Ï, p. 96.


van hunne heiligheid koesterc, hebben alle 

Reizigers, die Indie bezogten , getroffen, 

en de befchryvingen daarvan zyn te over 

bekend. De flerkwerkende invloed der 

Geestdryverye, de zugt om uit te munten, 

en de begeerte om eenig deel te erlangen 

aan die eerbiedbetooning tot welker genoc 

de Brahminen gebooren zyn , kan reden 

geeven van alle de bunengewoone dingen, 

welke zy doen en lyden. Eene byzor.» 

derheid, hun betreffende, kunnen wy niet 

naalaaten hier te plaatzen. Deeze Orde 

van Boetelingen fchynt zeer oud te zyn 

in Indie. De befchryving der Germani, 

door STRABO uit MEGASTHENES ontleend, 

past, bykans in elke omitandigheid, 

op de hedendaagfche Faquirs (/). ] 

Niet alleen zyn voor de vier onderfcheide 

Stammen, de gemelde en doorgaans or> 

veranderlyk onoverfchreedbaare grenzen bepaald; 

maar ook de Leden van ieder Cast 

blyven beflendig het Beroep , of Bedryf, 

hunner Voorvaderen aankieeven. Van genacht 

tot gedacht, hebben dezelfde Familien 

eenzelfde Leevenswyze gevolgd, en zullen 

die blyven volgen. 

Zodanige willekeurige befchikkingen over 

de onderfcheide Leden , die eene Maatfchappye 

uitmaaken , fchynen, in den eerften 

opflage, aan te loopen tegen de vordering 

in Weeteufchappen of in Kunflen, en door 

rondsel) 

STRABO, Lib. XF. p. 1040. B. Ket ingefloo- 

tene is de I Aantekening van ROBERTSON op het 

Aanhangsel. 

X 4 

AAN 

HING 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

3a8 O N D E R Z O E K 

roncjsom de onderfcheide Ordes van Men* 

fchen, dusdanige grensfcheidingen op te 

rigten, welke het Godloosheid gerekend 

wordt te overtreeden, fchynt men de werkzaamheden 

van 's Menfchen geest binnen 

naamver kring te bepaalen dan de Natuur 

daaraan heeft toegeftaan. — Wanneer 

ieder Mensch volkomene vryheid gelaaten 

wordt om zyne poogingen aan te wenden 

omtrent die voorwerpen en tot die einden 

, waar toe de aandrift van zyn eigen 

geest hem by voorkeuze noopt, mag men 

verwagten dat hy dien hoogen trap van 

uitmuntenheid zal beklimmen , tot welken 

de onbedwongene uitoefeningen van verftand 

en vlytbetoon natuurlyk opleiden. — 

De Regelingen des Indifchen Burgerlyken 

Befluurs, ten opzigte van de onderfcheidene 

Rangen van Menfchen, moeten, noodwendig 

, zomtyds het vernuft in deszelfs 

loopbaan fluiten, en talenten, gefchikt om 

in een hooger kring te fchitteren, bepaalen 

tot bezigheden van eene laagere Cast. 

Doch, de fchikkingen deezes Burgerlyken 

Befluurs zyn niet gemaakt voor 't geen 

zeldzaam is; maar voor 't geen doorgaande 

plaats heeft; niet voor weinigen; maar voor 

de menigte. 

Het oogmerk der eerfte Indiaanfche Wetgeeveren 

was de kragtdaadigfte middelen 

in 't werk te ftellen om te voorzien in 

het onderhoud , de veiligheid , en het geluk, 

van alle de Leden der Maatfchappye , 

onder hun op.zigt. Met dit oogmerk zonderden 

zy zekere Geflachccn van Menfchen 

«O.


af, voor ieder der onderfcheidene Beroepen 

en Kunften, in een wel ingerigte Burgerftaatnoodig,en 

beftemden dac de uitoefening 

daarvan zou overgaan van Vader op 

Zoon, in eene beftendige opvolging. Die 

Scelzel, fchoon hoogsc ftrydig mee de denkbeelden 

, welke wy, in een geheel anderen 

ftaac van Maatfchappy geplaatst, gevormd 

hebben, zullen wy, by een nader inzien, 

beter gefchikt vinden, om het beoogde 

einde te bereiken, dan een bedagtloos befchouwer 

zich , in den eerften opflage , 

kan verbeelden. 

's Menfchen geest buigt zich voor de 

wet der noodzaaklykheid,en is gewoon zich 

niet alleen te fchikken naar de bepaalingen 

welke de ftaat zyner Natuure, of de inftellingen 

zy'ns Lands, hem opleggen, maar ook 

daarin te berusten. Een Indiaan weet van 

het oogenblik dac hy ter wereld intreedt, 

den Stand hem toegefchikt, en tot welke 

Werkzaamheden hy,door zyne Geboorte, 

verordend is. De voorwerpen, hier toe 

betrekking hebbende , vertoonen zich al 

lereerst aan zyn oog. Zy houden zyn< 

gedagten bezig , of zyne handen onledig: 

en, van zyne vroegfte jaaren af, wordt h} 

opgebragt tot de hebbelykheid om met ge 

mak en vermaak te verrigten , 't geen d< 

bezigheid van zyn geheele leeven zal uit 

maaken. — Hier aan mag toegefchreevei 

worden die hooge trap van volmaaktheid 

zigtbaar in veele der Indifche Handwerken 

> ' 

en, fchoon eerbied, voor de handel wyzi 

hunner Voorvaderen, den geest van uitvin 

X 5 din 

i 

I 

AAN 

HANG 

SEL.

AAN 

KAN G- 

ZEL. 

2 

l 

339 O N DïE R Z O E K 

ding moge verdooven, verkrygen zy, nogthans, 

door den voorvaderlyken trant aan te 

kleeven, zulk eene vaardigheid en kieschheid 

in de behandeling, dat de Europeaanen 

, met alle de voordeden van meerdere 

Weetenfchap, en hec behulp van volkomener 

werktuigen , nooit in ftaat geweesc 

zyn , om hunne keurlyke Werken naa te 

maaken. Terwyl deeze groote vordering 

hunner keurigfte Handwerken de bewondering 

van andere Volken verwekte, en 

derzelver Koophandel trok, verzekerde de 

onderfcheiding der Beroepen in Indie, en 

de vroegtydige verdeeling des Volks in 

Klasfen , ieder aan byzonderen arbeid 

bepaald, hun van zulk een overvloed der 

gemeenere en nuttige leevensgeryflykheden, 

als niet alleen hunne eigene behoeften 

vervulde, maar ook dezelve verfchafte aan 

de rondsom gelegene Eanden. 

Aan deeze zo vroege Verdeeling des 

Volks in Casten, moeten wy desgelyks 

toefchryven , eene treffende byzonderheid 

in den Staat van Indie; de Volftandigheid 

der daar gemaakte Inftellingen, en de Onveranderlykheid 

in de Zeden der Inwoonderen. 

Wat nu in Indie is , was daar altoos, 

en zal 'er waarfchynlyk altyd blyven; 

: loch hec woesc Geweld en de bekrompen- 

] ïeid der Geescdryverye van de Makome, 

4 iaanfche Ver mees ceraaren, noch de Magt 

( Ier Europifche Meesceren, hebben eenige 

1 'erandering van belang medegebragc. [Ik 

eg, mee voordagc, eenige verandering van 

elang, wanc hec is hec gevoelen van Heeren,

WEGENS O U D I N D I E , 33Ï 

ren, die veel in Indie gezien, en 't geen 

zy daar zagen met een onderfcbeidend oog 

waargenomen,hebben, dat de Vermeesteringen, 

1 

AAN- 

IUNG- 

ZEL. 

zo der Mahomedaanen als der Europeaanen, 

eenige uitwerking baarden op de 

Zeden en Gewoonten der Inboorelmgen. 

Zy verbeelden zich , dat de Klceding , die 

de Hindoos. tegenwoordig draagen , de Tulband 

, de Jummah, en de lange Broek, 

een naavolging is, van de Kleeding hunner 

Mahomedaanfche Vermeesteraaren. De 

oude Dragt der Indiaanen, gelyk dezelve 

befchreeven wordt by ARRIANUS (t), 

beftondt in eene Mousfeüne of Dundoeksch 

kleed, luchtig over de fchouderen geflaaeen, 

en een fchort van dezelfde (toffe, ter 

helft van de beenen reikende; hunne Baarden 

verfden zy met verfcheide kieuren, 'c 

geen tegenwoordig niet gebruiklyk is. — 

De gewoonte, om de Vrouwen opgefiocten 

te houden, en de ftriktheid met welke zy 

bewaard worden, veronderftelt men desgelyks 

van eene Mahomedaanfche herkomst te 

weezen. Deeze veronderftelling wordt eefrermaate 

bevestigd door het Tooneelfpeï 

van Sacontala. uit de Sanskreetfche taal 

vertolkt. In dit Toneelftuk worden verfcheide 

Vrouwlyke Characters ingevoerd, 

die zich in de verkeering mengen, en zo 

vry met de Mannen omgaan als de Vrouwen 

in Europa gewoon zyn. 

t i e i 

De Op ' 

Ier van dit Huk, mogen wy veronderstellen, 

befchryft de Zeden, cn houdt zich aan 

ft) ARRIAN. His:. Indie. c i£, 

de

AAN 

HAK G- 

ZEL. 


de Gewoonten van zynen tyd. Maar, 

terwyl ik deeze aanmerking maak , komt 

het ter fneede desgelyks op te tekenen , 

dat 'er, uit eene plaats by STRABO, reden 

is om te denken, dat, ten tyde van ALEX 

ANDER DEN GROOTEN, de Vrouwen in 

Indie met dezelfde jalourfche oplettenheid 

gade geflaagen wierden, als heden ten dage. 

„ Wanneer h'unne Vorften," fchryfc 

hy, MEGASTHENES volgende, „ op de 

55 J a c i n 

g ' c 

openbaar uitryden, worden zy 

„ vergezeld door eene menigte van hunne 

„ Vrouwen ; maar den weg , welken zy 

„ langs trekken, is te wederzyde met tou- 

„ wen afgeflooten, en, indien iemand de- 

„ zelve te naby komt, wordt hy terflond 

„ met den dood geiïraft («)." — De invloed 

van de Zeden der Europeaanen , begint 

zich te verwonen onder de Hindoos , die 

in de Stad Calcutta woonen. Eenigen 

hunner ryden in Engelfche Wagens , gebruiken 

Stoelen om op te zitten, en verderen 

hunne huizen met Spiegels. Verfcheide 

omftandigheden zou ik hier nevens 

kunnen voegen , indien dit de plaats 

was om daar over uit te weiden, die waar 

fchynlyk zullen medewerken , om deezen 

geest van Naavolging, te doen veld winnen 

(V).J 

Dan, dit in 't voorby gaan opgemerkt 

hebbende, blyven dezelfde Onderfcheidingen 

van Rang , dezelfde fchikkingen in 

het 

(ti) STRABO, Lib. XF. p. 1037. A. 

(_v) Dit is de II Aantekening van ROBERTS»^


hec Burgerlyk en Huislyk Leeven ftand 

houden ; men eerbiedc dezelfde Beginzels 

van den Godsdiensc , en kweekt dezelfde 

Kunften en Weetenfchappen aan. Te deezer 

oorzaake is, door alle Eeuwen heen, 

de Handel op Indie dezelfde geweest ; 

Goud en Zilver is eenpaarig derwaards heen 

gevoerd om dezelfde Waaren te koopen , 

welke het thans aan alle Volken verfchaft; 

en, zints den tyd van PLINIUS tot den 

tegenwoordigen , heeft men Indie altoos 

aangemerkt en gevloekt als een draaykolk, 

diefden Rykdom verflindende inzwelgt vari 

alle andere Landen, welke onophoudelyk 

derwaards heen vloeit , en nooit wederkeert. 

[Het is niet onaartig op te merken 

, hoe naauwkeurig de begrippen vari 

een Afiatisch Schryver met die der Europeaanen 

, ten deezen aanziene, overeenftemmen. 

„ Agt geevende," fchryft hy, 

„ op de Armoede van Turan , [de Lan- 

£ den over den Oxus geleegen, ] en Ara- 

„ bie, kon ik, in den beginne , de reden 

niet vinden, waarom deeze Landen nooit 

„ in ftaat geweest zyn, om fchatten te be- 

„ waaren , terwyl , in tegendeel, dezelve 

„ in Indostan ftaag toeneemen. TIMOUR 

„ bragt in Turan de Rykdommen van Tur- 

*' kyen, Perfie en Indostan ; maar ze zyr 

^ alle vervloogen; en , geduurende de Regeeringen 

van de vier eerfte Caliphs . 

„ waren Turkyen, Perfie, een gedeelte var i 

„ Arabie, Ethiopië, Egypte en Spanje > 

„ hunne Schatting-opbrengers ; maar noj 

„ werden zy niet ryk. 't ïs, derhalven, 

> 

AAN 

HANG 

SEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 


,, blykbaar,dar. deeze vervloeijing des Ryk- 

,, doms uic een Staat, moeë ontitaan' uic 

„ buicengewoone afleidingen, of uic eenig 

, „ gebrek in hec Staacsbeftuur. Indostan 

,, is meermaalen uitgeplunderd door vreemde 

Invallers, en niec één hunner Konin- 

„ gen won daar by iets aan in Rykdom? 

,, hec Land heefc ook inwendig niec veele 

,, Goud- en Zilver - Mynen , en nogthans 

„ heeft Indostan overvloed van Geld, en 

„ alle andere tekenen van Welvaart. 'Dé 

„ overvloed van Geld moet ongetwyfdd 

„ toegefchreeven worden, aan den ruimen 

,, invoer van Goud en Zilver met de Sche- 

„ pen uic Europa komende, en van andere 

j, Volken; veelen van welken gereed Geld 

in verruiling brengen voor de Gewerkte 

,, Stoften en Natuurlyke Voortbrengzelen 

,, des Lands. Indien die de oorzaak niec 

„ is des bloeienden ftaacs van Indostan , 

,, moec dezelve aan eenen byzonderen 

„ Zegen van GOD worden toegefchree- 

„ ven f » " ] 

Volgens de berigten, welke ik hier boven 

opgegeeven heb van de Laadingen, 

oudryds uic Indie aangevoerd, biyken dezelve 

ten naastenby bellaan te hebben, uic 

dezelfde Artykelen als die, in onzen tyd, 

gefcheept worden: en hec onderfcheid, 

*c welk wy daarin befpeuren , fchync niet 

zo zeer ee oneftaan uic eenige verfcheidenheid 

(w) Memoir.s of KHOJEH ABDUL-KURREEM, 

a Chasmeerian of difïinction. p. 42. Dit is de III 

Aantekening van ROBERTSON.


heid in den aart der Goederen , die de 

Indiaanen ten Koophandel vervaardigen , 

dan wel uit eene verandering in den fmaak, 

of in de behoeften, der Volken , die dezelve 

begeeren. 

II. Een ander bewys van de vroegtydigë 

en ver gevorderde Befchaafdheid des Volks 

in Indie, mogen wy ontkenen uic de befchouwing 

van deszelfs Staatkundigen toeftan 

d en Regeeringsvorm. 

De Indiaanen creeden in de Gefchiedenis 

huns eigen Lands te rugge, door eene 

verbaazende opeenvolging van Eeuwen, en 

beweeren , dnt geheel Afia, van den Mond 

van den Indus aan hec Westen , toe de 

Grenzen van China aan hec Oosten , en 

van het Gebergte Thibet ten Noorden, tot 

Kaap Comorin ten Zuiden, een groot Ryk 

uitmaakte , onderworpen aan één magtig 

Souverain , onder wien verfcheide erflyke 

Prinfen, of Rajahs, regeerden. Maar hunne 

Tydrekening, die den Leeftyd der Menfchen 

, in ouden tyde , by duizenden van 

jaareo, en de lengte van de onderfcheide 

Tydperken, in welke zy veronderftelt dat 

de Wereld beflaan hebbe , by Millioenen 

afmeet, is zo verregaande wild en buitenfpoorig 

, dat dezelve geen ernflig onderzoek 

verdient. 

Wy moeten ons , derhalven , te vrede 

houden, tot dat men eene zekerder onder - 

rigting verkryL r 

t, wegens de Oude Gefchiedenis 

van indie , met de eerfte verhaa'en 

dat Land Kerreffende , die men voor echt 

kan aanmerken , van de Grieken . onder 

ALEX- 

AAM- 

HANQ- 

ZEL.

A AN- 

HANG- 

ZEL. 


ALEXANDER DEN GROOTEN. Zy vonden 

zeer groote Koningryken, in dat Land 

gevestigd. De Landen der Heerfchappyen 

van PO RUS en TAXI LES begreepen een 

groot gedeelte van de Panjab , een der 

vrugtbaarfte en best bebouwde Landen van 

Indie. Het Koningryk der Prafy, of Gandaridae, 

ftrekte zich zeer verre uit te we. 

derzyden van de Ganges. Deeze drie Ryken 

waren, naar uitwyzen der oude Griekfche 

Schryveren, magtig en volkryk; 

Deeze befchryving der verdeeling van Indie 

in Staaten van zulk eene grootte , is 

alleen eene befiisfende proeve van den ver 

gevorderden voortgang in Befchaafdheid. 

ïn alle de Gewesten der Aarde, zonder onderfcheid 

, waar men gelegenheid gehad 

heeft, om de vordering der Menfchen in 

het Maatfchappylyk Leeven naa te gaan, 

doen zich eerst kleine onafhangelyke Stammen, 

of Gemeenfchappen, voor. Hunne 

algemeene behoeften zetten hun ter vereeniging 

aan ; en hunne onderlinge jaloufien, 

zo wel als de noodzaaklykheid om zich van 

het noodig leevensonderhoud te verzekeren, 

dringen hun om op eenen afftand te 

verwyderen eiken Mededinger, die inbreuk 

maakt op een Grondgebied, 't geen zy als 

hun eigendom aanmerken. Veele Eeuwen 

verloopen 'er , eer zy zamenvloeijen , of 

een genoegzaam vopruitzigt krygen om te 

voorzien in hunne behoeften, of eene toereikende 

wysheid om de zaaken te beftuuren, 

van eene talryke Maatfchappy. — Zelfs 

onder de zagte Lugtftreek, en op den ry- 

ken


ken Grond van Indie, misfchien gunfliger 

voor de vereeniging en aanwas van hec 

Menschlyk Geilachc, dan eenige andere 

plaats des Aardbodems, moec hec vormen . 

van zulke uitgebreide Staaten , als gevestigd 

waren in dat Land, toen de Europeaanen 

't zelve eerst bezogten , hec werk 

van langen tyd geweest zyn , en de Leden, 

die dezelve uitmaakten, zich lang gewend 

hebben aan het uitoefenen van nuttig 

vlytbetoon. 

Schoon de Monarchaale Regeering vascgefteld 

was in alle de Landen van Indie; 

waar toe de kennis der Ouden zich uitftrekte, 

waren de Souverainen verre van 

een onbepaalde of eigendunklyke Magt te 

bezitten. Geen voetllappen , 'c is waar ; 

ontdekt men in die oorden , Van eenige 

Vergadering , of eenig openbaar Staatslichaam 

, welks Leden,,of van eigen regtswege, 

of ais Vertegenwoordigerst hunner 

Medeburgeren, item hadden in het maaken' 

van Wetten, of hec oog te houden op derzelver 

volvoering. Inrigtingen , gefchikc 

om de Regten, den Mensch in den Staat 

der Zamenleeving toekomende, te verzekeren 

en te handhaaven, hoe gemeenzaam dit 

denkbeeld moge weezen by de Volken iri 

Europa , maakte nimmer een gedeelte uit 

der Maackundige Gefteltenisfe in eenig 

groot Afiatisck Koningryk. Aan geheet 

andere beginzelen hadden de Inboorelingen 

van Indie, de beperkingen dank te weeten, 1 

AAN 

HANG- 

ZEL. 

die de- uitoefening der Koninglykè Magt 

bepaalden. 

Y Dfr

AAN 

HANG- 

ZEL- 

3 3S O N D E R Z O E K 

De Rang cler byzondere Perfoonen was 

onverandeviyk vastgefteld, en de Voorregten 

der onderlcheidene Casten werden onfchendbaar 

geoordeeld. De Monarchen van 

Indie , die allen genomen waren uit^den 

tweeden, van de vier boven befchreevene 

Rangen, als aan welken het Staatsbeftuur 

en het voeren van Oorlog werdt toevertrouwd 

, zagen, onder hunne Onderdaanen , 

een Rang van Menfchen, verre boven hun 

in waardigheid verheeven, en zo wel bewust 

van hunne eigene uitmunienheid , zo 

in Rang als in Heiligheid, dat zy het eene 

verlaaging en befmetting zouden rekenen, 

indien zy hetzelfde Voedzel met hunnen 

Souverain nuttigden (V). Hunne Perfoonen 

zyn heilig , en kunnen zy , zelfs 

wegens de gruwzaamfte misdryven , niet 

met den dood geüraft worden ; men mag 

hun bloed nooit vergieten (y> — Menfchen, 

in zulk een verheeven ftand geplaatst, 

"moeten de Monarchen met eerbied 

sanzien , en hun eerbieden als de Bedienaars 

van den Godsdienst, en de Leeraars 

der Wysbeid. By gewigtige gelegenheden, 

is het de Pligt der Souverainen hun raad 

te pleegen , en zich door hunnen raad te 

laaten befluuren. Hunne vermaaningen, en 

Zelfs hunne beftraffmgen, moeren met onderwerplyke 

eerbiedenis ontvangen worden. 

Dit 

(V) ORME'S, Disfert. Vol. I. p. 4. Sketches 

&c. p. 113. 

(y) Code of Gent00 Laws. Cb. XXI. §. 10. p. 

575. 283. &e.


Dit Regt der Brahminen, om hun gevoeAANlen in te brengen , ten opzigte van het HANG- 

Beftuur der Staatzaaken , was by de Ou ZEL. 

den niet onbekend (z) ; en in zommige . 

verhaalen , in India bewaard, van de gebeurtenisfen 

in hun eigen Land voorgevallen 

, vinden wy gewaagd van Vorften, 

die , de Voorregten der Casten gefchonden, 

of de aanmaaningen der Brahminen 

in den wind geflaagen, hebbende, door derzelver 

Gezag afgezet, en met den dood 

geftrafc wierden (a). 

Terwyl de heilige Regten der Brahminen 

, aan den eenen kant, ten befchutzel 

dienden, tegen de ink'ruipingen der uitbreiding 

van Koninglyke Magt, was dezelve, 

aan den anderen kant , bepaald door de 

denkbeelden , welke zy , die de hoogde 

posten in de Maatfchappy bekleedden, vormden 

van hunne eigene waardigheid en voorregten. 

Naardemaal niemand , dan Leden 

van de Cast , naast in Rang aan die welke 

de Godsdienst heilig verklaard had; , 

in eenige Staatsbedieningen konde gebruikt 

worden, vonden de Souverainen.der uïtge- 

Urekte Koningryken, oudtyds in Indie opgerigt, 

hec noodig, hun te bekleeden met 

het Opzigterfchap over de Steden en de 

Landfchappen , te verre afgelegen om onder 

hun eigen onmiddelyk opzigc te Haan. 

(z) STRABO, Lib. XV. p. ioap.C. 

Op 

(cï) Account of the Qualities requijite in a Magift 

rat e, prefixed by ' the Pundits to the Code of Genton 

Laws, p. CII & CXVI. 

Y 3

AAN 

HANG" 

ZEL. 


Op deeze posten gefteld, verkrcegen zy 

minigwerf zo veel rykdoms en invloeds, 

dat Bedieningen, opgedraagen tot wederopzcggens 

toe , in hunne Familien bleeven, 

en zy allengskens een Tusfehen-orde 

vormden, tusfehen den Souverain en diens 

Onderdaanen; en door den alcoos waakzaamen 

nayver, met welken zy hunne eigene 

waardigheid en voorregten handhaafden , 

dwongen zy hunne Regeeiders hun te eerbieden, 

en met bilhkhetd den teugel der 

Regetringe te befiuuren. 

De voordeelen deezer Bedwangmiddelen, 

op de magt des Souverains, bepaalden zich 

niet geheel en al tot de twee Eerfte Rangen 

in den Staat , zy ftrekten zich eenigfrmaate 

uit tot Leden van den derden 

Rang , die met den Landbouw zich onledig 

hielden. De arbeid deezes talryken en 

nuttigen Lichaams van Menfchen behoort 

zo weezenlyk tot de behoudenis en hec 

geluk der Maatfchappye , dat men alle 

aandagt vestigde en alle moeite aanwendde, 

om hun ftaat veilig en genoeglyk te 

maaken. Volgens de heerfchende begripper 

onder de Inwoonders van indie, wordt 

(zo als ons de eerfte Europeaanen. die hun 

Lard bezogten , berigtei) de Souverain 

aangemerkt voor den éénigen algtmeeren 

Eig' naar van alle de Landen zo wyd zyne 

Meerfchappy zich uitftrekr, en van hem 

wordt allen bezit, welken zyne Onderdaanen 

daarvan kunnen hebbtn , ontleend. 

Deeze Landen werden uitgegeeven aan 

Landhoevenaaren, die dezelve bebouwden, 

voor


voor een bepaalde Opbrenging en, doorgaans 

een vierde bedraagende van de jaa lykfcne 

vrugren, in de voortbrengzeien des lands 

betaald (b) 

In een Land, waar het Arbeidsloon zeer 

laag, en de arbeid des Landbouws geenzins 

zwaar, is: dewyl de grond de Gewasfen 

bykans van zelve voortbrengt waar de 

LeevensmiddeJen tot verbanzens toe g

AAN- 

HANG- 

ZEL. 


als beftendig duurend mag worden aangemerkt, 

en voor een prys, bepaald volgens 

oude opneemingen en waardeeringen. Dee- 

, ze fchikking heeft zo lang ftand gehouden 

, en ftrookt zo wel met de denkbeelden 

der ïnboorelingen, wegens de onderfcheiding 

in Casten, en de Bezigheden aan elk 

toegeweezen , dat men dezelve onfchendbaar 

vastgehouden heeft , in alle Landfchappen 

aan de Mahomedaanen, of Europeaanen, 

onderworpen. Voor beiden dient 

dezelve ten grondflag, op welken hun geheele 

ftelzel van Inkomen gebouwd is. 

[Wegens deezen Landeigendom in \ 

Oosten, moet ik, uit hoofde van verfchillende 

gevoelens daar omtrent in 't midden 

gebragt , hier eene uitweiding maaken , 

deels {trekkende tot opheldering van het 

oude gebruik, en deels van het geen tegenwoordig 

ftand grypt. Dat de Monarchen 

van Indie alleen de Eigenaars des 

Lands waren, wordt door de Ouden met de 

volftrektfte uitdrukkingen verzekerd. Het 

Volk,zeggen STRABO en DIODORUS SI- 

CÜLÜS(C), betaalt eene Landbelasting aan 

hunne Koningen ; om dat het Koningryk 

een Koninglyk Eigendom is. Zulks hadt 

niet alleen plaats in Indie. In alle de 

groote Monarchyen van het Oosten, fchynt 

de Eigendom des Lands te eenemaal by 

den Souverain gehuisvest te hebben , als 

xaltoosduurcnd Leenheer. Volgens CHAR- 

DIN, 

(c) Zie


DIN, is dit de ftaat des eigendoms in Perfie; 

de Landen worden door den Monarch 

uitgegeeven aan de Landhoevenaars, welken 

dezelve bebouwen , op voorwaarden 

zeer gelykende aan die waar op de Indifche 

Ryots hunne landeryen verkrygen (V), 

De Heer VOLNEY geeft een dergelyk 

verflag van de Leenwyze, op welke de landen 

bezeten worden in een der groote 

Landfchappen des Turkfchen Ryks (V). 

De wyze, nogthans, op welke de Ryots 

van Indostan hunne Landbezittingen hebben, 

is eene byzonderheid in de oude Staat» 

kundige inrigting deezes Ryks , waaromtrent 

Ileeren van veel oordeels, die 'er zich 

Jangen tyd onthouden , en aanzienlyke 

Staatsposten bekleed, hebben, zeer verfchillende 

begrippen vormen. — Eenigen hebben 

zich verbeeld , dat vergunningen van 

Landeryen gedaan werden door den Souverain 

, aan Dorpen of kleine Gemeerw 

fchappen , welker Inwoonders, onder beftuuring 

van hunne eigene Hoofden, of Aanvoerders, 

in 't gemeen arbeidden, en de inkomst 

onderling in zekere evenredigheid 

verdeelden (f). — Anderen beweeren. dac 

de Eigendom des Lands van de Kroon overgebragc 

is aan erflyke Officieren, van uicftee- 

(V) CHARDIN, Voyages Tom. III. p. 339. &c. 

in 410. 

(O VOLNEY, Voyages en Syrië, &c. Tom. II. 

p. 369. 

(jO Defcript. de Pinde, par M. BERNOUILLI, 

Tpm. II, p. 223. &c. 

Y 4 

AAN- 

HANG- 

ZED.

AAN- 

HANGzm. 


{reekenden Rang en Magt, Zemindars ge? 

heeten, die de opbrengingen van de Ryots 

verzamelden, en de Landen onder hun verdeelden. 

Nog anderen houden {taande 

, dat de Bediening der Zemindars enkel 

voor een tyd, en ondergefchikt, is ; dat zy 

niet hooger moeten aangezien worden, dan 

als enkele Verzamelaars der Inkomften, die 

kunnen worden afgezet naar 't welgevallen 

van den Souverain , van wien de Ryots hunne 

Landbezittingen onmiddelyk krygen. 

Dit laatfte gevoelen wordt met zeer veel 

bekwaamheids verdeedigd doorMr. G R A N T 

Q). Dit gefchil wordt nog te Bengale 

gevoerd, en zulke waarfchynlyke bewyzen 

heeft men van wederzyden bygebragt tot" 

ftaaving der verfchillende begrippen, dat, 

fchoon dir een ftuk zy van de hoogfte aangele 

enheid, dewyl het volgend Stelzel van 

het Britfche Inkomen in Indie voorkomt ih 

een weezenlyken trap daar van af te hangen, 

Lieden , wel bedreeven in den Staat van 

Indie, nog niet ten vollen bekwaam zyn om 

hun gevoelen daar over te zeggen (k). 

Hoewel het gevoelen van het Committee 

of Revenu , of der Gelastigden over 

de Inkomften, beftaande uit Perfoonen van 

uitfteekende bekwaamheden , overhelde toe 

een 

O") Mr. GRANT'S Inquiry into the Nature of 

Zemindary tenures in the landed Property of 

Bengal. &c 

(K) Cr.pt. KIRK PATRICK'S Introd. to the Inftittites 

of GHAZAK KHAN. New Aftatic Mifcellan. 

Noi II, 'p. .130; -

WEGENS O U D I N D I E , 345 

een befluit tegen het Erf - regt der Zemindars 

op den grond, heeft, egter, het Suprème 

Council, of de Opper-Raad, in den 

Jaare MDCCLXXXVI -, om goede redenen, 

geweigerd eene beilisfende uitfpraak 

te doen, over een onderwerp van dat aanbelang. 

Terwyl ik dit onder handen heb , ontvang 

ik eene fchrandere en onderrigtende 

Verhandeling van Mr ROUSE, over den 

Landeigendom van Bengale fï). In dezelve 

omhelst hy een gevoelen , ilrydig 

met dat van Mr. GRANT, en beweert, met 

die opregtheid en vryheid van gevoelen, 

welke altoos doorftraalen , wanneer een 

Schryver geen ander oogmerk heeft dan 

om de waarheid te ontdekken, dat de Zemindars 

van Bengale hun Landeigendom by 

Erf-regt bezitten. — Eens genomen, dat 

ik zulk eene grondige kennis bezat . of 

van den Staat van Indie, of van het Stelzel 

des Staatsbeftuurs daar ingevoerd , als 

vereischt wordt , om deeze verfchillende 

befchouwingen van het ftuk te vergelyken, 

en te bepaalen welk van beiden de voor« 

jkeuze verdient, maakt het Onderwerp myns 

Gefchiedkundigen Onderzoeks het geenzins 

noodzaaklyk-roy daar toe in te laaten. 

Ik verbeeld my, nogthans, dat de Staat 

des Landeigendoms, in Indie, zeer veel 

kan worden opgehelderd, door eene nauwkeurige 

vergelyking van denzelven met den 

aart 

(/) Mr. ROUSE'S Disfertation concerning the 

ianded property. of Bengal. 

Y 

5 

AAN? 

HANG? 

ZEL. 

\

AAN 

HANG" 

ZEL. 


aart der Leen - bezittinge ; en ik begryp 

dat daar eene opeenvolging van veranderingen 

ftand gegreepen hebben, bykans in 

, dezelfde orde als men in Europa heeft waargenomen 

; waar uic zou kunnen blyken , 

dat de Landbezitcing eersc gegeeven wierd 

tot wederopzeggens van den Schenker , 

vervolgens voor iemands geheele leeven, 

terwyl dezelve * in 't einde , een blyvend 

en erflyk Eigendom werd. Maar zelfs onder 

deeze laatfte gedaante, wanneer het 

Land, of door Koop , of door Erfenisfe, 

verkreegen wordt, fchynt de wyze, op welke 

het Regt van Eigendom bevestiging 

en volkomenheid krygc , te weeten , in 

Europa door een Getuigfchrift. in Indie 

door een Sunnud van de Overheid , aan 

te wyzen, wat deszelfs oorfpronglyke ftaac 

was. 

Volgens elk deezer gemelde begrippen, is 

hec landbezic en de toeiland der Ryots 

zeer gelykende naar de befchryving door 

my hier boven opgegeeven. Hun ftaat is, 

gelyk de berigten van kundige waarneemers 

luiden , zo gelukkig en onafhangelyk als 

ten deele valt aan eenig flag van lieden , 

die den Landbouw elders volbrengen. De 

oude Griekfche en Romeinfche Schryvers, 

wier kennis omtrent de binnenlandfche oorden 

van Indie vry onvolkomen was, ftellen 

het vierde gedeelte van de jaarlykfche 

voortbrengzelen des lands, als de gewoone 

fchatting aan den Souverain betaald. 

Op het gezag van een Indisch Schryver, 

die daar voor de Chrisdyke Jaartelling 

bloei-


bloeide, mogen wy befluiten, dat een zesde 

gedeelte van 's Volks Inkomen, ten zynen 

dage, het gewoone deel was van den 

Opperheerfcher (&). En men weet tegenwoordig, 

dat het geen de Souverain van het 

Land trekt , in onderfcheide ftreeken des 

Lands zeer verfchilt , en geregeld wordt 

naar de vrugtbaarheid Of onvrugtbaarheid 

van den Grond, den aart der Lugtftreeke, 

den overvloed of fchaarsheid van Water, 

en veele andere in 't oog loopende omftandigheden. 

Uit de berigten deswegen 

ingekomen, zou ik my verbeelden dat die 

fchatting,in zommige oorden,boven de ge* 

paste evenredigheid loopt. 

Eene omftandigheid , ten aanziene van 

de beftuuring der Inkomften in Bengale, 

verdient onze opmerking ; dewyl dezelve 

tot eere ftrekt van den Keizer AKBER, 

de wysheid van wiens Ryksbeftuur ik meermaalen 

vermeld heb. Eene algemeene en 

geregelde fchatting der Inkomften in Bengale 

werd , onder zyne Regeering, opgemaakt. 

Alle de landen werden toen gewaardeerd 

, en de Opbrenging van ieder 

lnwoonder , in elk Dorp, bepaald. Men 

ftelde een geregelde berekening vast. De 

Opbrengingen van de onderfcheidene Inwoonders, 

die in ééne en dezelfde Nabuurfchap 

leefden, by elkander getrokken zynde 

, maakten de rekening van een Dorp 

uit; de Opbrengingen van verfcheide Dorpen 

, by den anderen gevoegd , vormden 

Q) Sacontala, Act. V. p. 53. 

de 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

t 

AAN 

HANG- 

ZEL. 


de rekeningen van een uitgebreider gedeelte 

lands. De byeentrekking deezer rekeningen 

leverde dë Opbrenging uic van een 

Landfchap , en de geheele fom der Opbrengingen 

van alle de Landfchappen, in 

Bengale , gaf de fchatting van 't geheele 

Land. Van de Regeering van AKSER, 

tot die van JAFFEER ALI CAWN , in 't 

jaar MDCCLVil, bleef het jaarlyks beloop 

der Inkomften, en de wyze om dezelve 

te heffen , met weinig verandering dezelfde. 

Maar, om de fom te krygen, wel 

ke hy bepaald hadt dac by zyne Verheffing 

zou betaald wo r 

den , week hy af van de 

verftandige fchikkingen door AKBER vastgefteld, 

en voerde veele nieuwe wyzen van 

Belasting in , en de afknevelingen vermenigvuldigden 

(7) ] 

Om naa deezen uitftap weder ter zaak 

te treeden. In een afgelegener Tydperk, 

vóór dat de oorfpronglyke Inrigtingen van 

Indie omgekeerd waren, door vreemde 

Vermeesteraaren, was de arbeid des Landbouwers, 

van wien elk lid der Maatfchappye, 

ten aanziene van zyn leevensonderhoud, 

afhing, zo zeker, als de voorwaarde, op 

welke hy het land bezat , billyk: Oorlog 

zelfs ftoorde zynen arbeid niec, nog bragt 

zyn eigendom in gevaar. Hec was , haar 

ons berigc worde, niec zeldzaam, dac, eerwyl 

de vyandlyke Legers op hec eene ftuk 

lands elkander llag leverden, de Boeren op 

een 

(!) Dit ingeüopjene is de IV Aantekening van R O- 

ÏERTSO.N.


een naastgelegen veld , in de volkomenfte AANgerustheid 

. ploegden, of de vrugten inzaHANGmelden (jn). 

ZEL. 

Deeze grondregels en fchikkingen der 

oude Wetgeevers van Indie hebben zeer 

veel overeenkomsts met het ftelzel dier 

vernuftige befpiegelaaren in het ftuk van 

Staatkundige Huishoudkunde, die de voortbrengzels 

des gronds, als de eenige bron 

van Rykdom in elk Land, voordraagen; en 

die de ontdekking van dit beginzel, volgens 

't welk zy beweeren dat het Beituur 

der Volken moest geregeld worden , voor 

eender uitfteekendfte poogingen van menschlyke 

wysheid houden. 

Onder eene Regeeringsvorm, die zo veel, 

en zo naauw, agt floeg op alle de onderfcheide 

Rangen, uit welken de Maatfchap» 

py is zamengefteld, en bovenal op de Landbouwers, 

is het geen zins te verwonderen 

dat de Ouden de Indiaanen befchryven , 

als het gelukkigst geflacht der Menfchen, 

en dat de kundigfte hedendaagfche Waarneemers 

de billykheid J de menschlievenheid 

en zagtheid, des Indiaan/chen Staatsbeftuurs, 

hemel hoog vei heffen. Een Hindoo 

Kajak, gelyk my bengr js door Perfoonen 

in de zaaken van Indie door en 

door bedreeven , gelykt veel meer op eert 

Vader, het beltuur hebbende over een talryk 

Huisgezin van zyne eiaene Kinderen, 

dan een Souverain, heerfchende over minderen, 

onderworpen aan zyne 1 .'eerfchappy. 

O'O STRABO, Lib. XF. p. 1030. A.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

SSo O N D E R Z O E K 

Hy trage hun geluk door eene waakzaame 

bezorgdheid te verzekeren; zy zyn aan hem 

verbonden door de tederfte toegenegenheid 

, en onfehendbaarfte trouwe. Wy 

kunnen ons naauwlyks Menfchen verbeelden 

, in een ftand geplaatst gunftiger tot 

het erlangen van alle de voordeden uit de 

vereeniging in eene Maatfchappy voorcfpruitende. 

't Is alleen wanneer de geest 

volkomen in gerustheid leeft, en noch verdrukking 

voelt of voor verdrukking vreest, 

dat dezelve zyne werkzaame vermogens infpant, 

om veele Staatkundige fchikkingen 

te beraamen, ftrekkende om het genot 

daarvan te verzekeren, en te doen toeneemen. 

Veele fchikkingen van dien aart 

hebben de Grieken , fchoon gewoon aan 

hunne eigene Inftellingen, de volmaaktfte 

van dien tyd in Europa, onder de Indiaanen 

waargenomen en bewonderd, en zy 

vermelden dezelve als beflisfende proeven 

van eene verre gevorderde Befchaafdheid, 

en verbetering in het gezellig leeven. 

Drie onderfcheide Rangen van Officieren 

vindt men onder de Indiaanen vastgefteld; 

een derzelven hadt tot zyne taak, het opzigt 

te houden over den Landbouw, en alles 

wat tot den Akkerarbeid behoorde. Zy 

namen de maat der Landverdeelingen- aan 

elk Landhoevenaar toegeweezen. Zy hadden 

in bewaaring de Tanks, of bpenbaare 

Waterverzamelplaatzen; dewyl, zonder eene 

geregelde verdeeling van water, de velden, 

in de verzengde Lugtftreeke, niet vrugtbaar 

kunnen gemaakt worden. Zy baakenden 

den


den loop der openbaare Wegen af, langs 

welken zy , op zekere afftanden , fteenen 

plaatften, om den weg af te meeten , en den 

Reizigeren denzelven aan te wyzen. [Ik 

zal flegts één voorbeeld bybrengen van 

hunne oplettenheid in dit nuttig ftuk van 

landbeftuur. Lahore,'m de Panjab. ligt van 

Agra, de oude Hoofdftad van Indostan, 

vyf honderd mylen. Aan elke zyde van 

den weg tusfehen deeze twee groote Steden 

, is een ry lommerryke Boomen geplant 

, welke een laan vormt, die, 't zy 

men de uitgeftrektheid, de fchoonheid of 

de nutheid, in eene brandend heete Lugtftreeke 

in aanmerking neeme , geene wedergade 

in eenig land heeft (V).] 

Aan Officieren van een tweeden Rang 

was het toevoorzigt aanbevolen over het 

Stedelyk beftuur ; in gevolge hiervan waren 

hunne verrigtingen veelvuldig en verfcheiden; 

eenige der voornaamfte zal ik opnoemen. 

Zy maakten Huizen gereed, om 

Vreemdelingen in te ontvangen; zy befchermden 

deezen tegen allen overlast, 

droegen zorg voor hun leevensonderhoud, 

en befchikten , als zy door ziekte overvallen 

werden , Geneesheeren om hun op 

te psfen; was dood het einde hunner ziekte, 

zy bezorgden niet alleen eene voeglyke 

Begraafenisfe; maar namen hunne naagelaatene 

Goederen onder zich, en gaven ze 

weder aan der overledenen Bloedverwanten. 

(n~) RENNELL'S. Memoir, p. 69. Dit is de V 

Aantekening van ROBER.TS.ON. 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 


ten. Zy hielden nette lysten van de Geboorenen 

en Geftorvenen. Zy bezogten 

de openbaare Markten, en gingen na, of Je 

Maaten en Gewigten hielden 'c geen ze 

moesten bevatten. 

Een derde Rang van Officieren hielde 

het oog op alles wat het Krygsweezeri 

betrof; maar, dewyl de voorwerpen , op 

welken zy hunne aandagt vestigden, vreemd 

zyn van het Onderwerp myner Naafpeuringen, 

is het noodloos, ten dien opzigte * 

in een breeder verflag te treeden (V). 

Naardemaal de Zeden en Gewoonten 

in Indie, meestal, zonder verandering, van 

Eeuw tot Eeuw, van Geflacht tot Geilacht^ 

overgingen , beftaan veele der byzondere 

Inrigtingen, welke ik opgeteld heb, aldaar 

nog heden ten dage. Nog flaan zy dezelfde 

aandagt op hec toeftellen en in ftand 

houden der Tanks, en de verfprejding des 

Waters uit die verzamelplaatzen. — Het 

regelen der Wegen , en het oprigten van 

Steenen langs dezelve, is nog een ftuk van 

Staatstoevoorzigt. —Choultries ,of Huizen 

gebouwd om Reizigers te ontvangen en te 

onthaalen, zyn nog veelvuldig in alle deelen 

des Lands, en ftrekken tot nuttige, zo 

wel als edele, gedenktekens van Indifche 

Weldaadigheid en Menschlievenheid. Het 

is alleen onder Menfchen in den verstgevorderden 

ftaat der Maatfchappye, en onder 

de beste Regeeringsvormen , dat wy 

ln- 

(0) STRABO, Lib. XV. p. 1034. A. &ev DIOD»- 

SICUL. Lib. II. p. i54«


ïnrigtingen aantreffen van gelyken aart, als 

ik hier vermeld heb; en veele Volken hebben 

op de loopbaane der Befchaaving vry 

groote vorderingen gemaakt, zonder Staarsbefchikkingen 

vastgefteld te hebben, die in 

volkomenheid deeze evenaarem 

III. In het fchatten Van de vordering , 

• welke eenig Volk in de Befchaafdheid gemaakt 

hebbe , is het voorwerp , 't geen , 

naast de Staatkundige gefteltenisfe , de 

grootfte maate van opmerking verdient, de 

Aart der Wetten , alsmede de natuur en 

gedaante hunner Gerigtshandelingen 

ln de vroege en ruwe tyden der Maatfchappye 

, werden de weinige gefchillen , 

die ten opzigte van Eigendom ontftonden,' 

beflist door de tusfchenkomst van Oude 

Lieden, of door het gezag der Hoofden in 

eiken kleinen Stam of Gemeenfchap: hunne 

beflisfingen werden voorgefchreeven , of 

door hunne eigene begrippen van het Betaamelyke, 

of waren gegrond op eenvoudige, 

en in 't oogloopende, grondregelen 

van Billykheid. Maar, wanneer de gefchillen 

vermenigvuldigen , moeten 'er gevallen, 

gelyk aan de voorheen uitgeweezene, 

weder voorkomen, en de Vonnisfen, over 

dezelve geftreeken, worden allengskens Gewysden 

, welke dienen om volgende Oordeelvellingen 

te regelen. In deezer voege 

is 'er . langen tyd vóór dat de natuur van 

Eigendom bepaald werd door vaste Inrigtingen, 

of men eenige Regels voorfchreef, 

omtrent de wyze van denzei ven te vc-krygen 

of over te geeven, in eiken Staat al- 

Z lehgs- 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

3 5 4 O N D E R Z O E K 

lengskens een Lichaam gevormd van gebruiklyke 

of gemeene Wetten , volgens 

welke de Geregtshandelingen liepen , en 

, aan elke uitfpraak , overeenkomftig daarmede 

gedaan , onderwierp men zich met 

eerbiedenisfe , als komende uit den mond 

van volklonkene Wysheid, en. de Ondervinding 

der Eeuwen. 

Ten tyde dat de Europeaanen de eerfte 

keer Indie bezogten, fchynt de Bediening 

des Regts zich daar in deezen ftaat bevonden 

te hebben. Hoewel de Indiaanen , 

volgens het berigt dier eerfte Bezoekeren, 

geene gefchreevene Wetten hadden, maar 

elk gefchilft.uk beflisten, door zich te herinneren 

, welk eene uitfpraak voorheen deswege 

gedaan was (ƒ>) , verzekeren zy, dat het Regt, 

onder dat Volk, met groote naauwkeurigheid 

uitgeoefend wierd , en men de misdryven 

zeer zwaar ftrafte (q). — Maar in 

deeze algemeene waarneeming is al de 

kundfchap begreepen , welke de Ouden 

ons verfchaffen wegens de natuur en gedaante 

der Regtspleegingen in Indie. Zints 

den tyd van MEGASTHENES, fchynt geen 

Griek, of Romein, van eenigen naam, zich 

lang genoeg in Indie opgehouden, of zo 

veele kennis aan de gewoonten der Inboorelingen 

verkreegen te hebben, dat hy 

in ftaat ware om eenig breeder verflag te 

geeven, wegens een ftuk van zo veel aanbelangs 

in hunne Regeering. 

Ge« 

(p) STRABO, Lib. XF. p. 1035. D. 

(tf) DIOD. SICUL. Lib. II. p. 154.


Gelukkig wordt de gebreklykheid der AANberigten 

van de Ouden, ruim en rykelyk, HANGvergoed 

, door de naauwkeuriger en wyd- ZEL. 

ftrekkender naafpeuringen der Hedendaagfchen. 

Staande het verloop van bykans drie 

Eeuwen , is het getal der Perfoonen , un 

Europa na Indie getoogen, zeer groot geweest. 

Veelen hunner, die zich langen tyc [ 

in dat Gewest onthielden, en Mannen warer l 

van opvoeding en een onbekrompen hart. 

hebben op zo gemeenzaam eene wyze me 

de Inboorelingen verkeerd , en zulk eene 

voldoende kennis aan hunne Taaien verkree 

gen als hun in ftaat ftelde, om hunne Inrig 

tingen met aandagt gade te flaan, en met ge 

trouwheid te befchryven. Hoe agtenswaar 

dig hun gezag oog moge weezen, zal ik \ 

nogthans s in 't geen ik zal bybrengen, to C 

opheldering van de Geregtshandelingen de r 

Hindoos , het daar op alleen niet laatei i 

berusten; maar myne berigten uit hooge r 

en zuiverder bronnen ontleenen. 

Omtrent het midden der Zestiende Eeu 

we, beklom AKBER DE VI, Afftammelinj r 

> 

van TAMERLANE, den Throon van In 

dostan. Hy is één van die weinige Sou 

veramen , die den tweevoudigen bynaar 1 

van den GROOTEN en den GOEDEN •> 

met regt, verdient, en volftrekt de éénig 

fte van Mahomedaanfche afkomst , wien s 

ziel blykt zo verre verheeven geweest t 3 

zyn . boven alle de bekrompene vooi 

oordeelen van dien geestdryvenden Gods 

dienst, in welken hy was opgevoed.. d£ c 

hy in ftaat ware een Regeeringsplan i e 

Z % vo r-

AAN 

HANG 

SEL. 


vormen, waardig aan een Monarch , die 

zyn Volk beminde, en zyn besc deedt om 

deszelfs geluk te bevorderen. Dewyl, in 

elk Landfchap zyner wydffrekkende Heerfchappye, 

de Hindoos geen gering gedeelte 

zyner Onderdaanen uitmaakten, liet hy 

niets onbeproefd , om eene volkomene 

kennis te krygen van hunnen Godsdienst, 

van hunne Weetenfchappen , van hunne 

Wetten' en Inzettingen ; ten einde hy elk 

gedeelte zynes Ryksbefluurs, byzonder waE 

den Geregcshandel betrof, mógt beftuuren 

op eene wyze, zo veel mogelyk gefchoeid 

op de leest hunner eigene begrippen. 

[Het billyk en zagt Ryksbeftuur van 

AKBER kunnen wy in geen voordeeliger 

licht zetten , dan door het over te Hellen 

tegen het gedrag van andere Mahomedaanfche 

Prinfen. In geen Land vertoonde 

zich die ftrydigheid treffender dan in Indie. 

In het Jaar M der Christen-Jaartelling 

, Viel MAHMUD VAN GHAZN A 

aan wiens Heerfchappye dezelfde Landen, 

welke het oude Koningryk van Bactria 

uitmaakten , onderworpen waren , in dit 

Land. Elke flap, welken hy daar in vorderde, 

was met bloed geverfd, met verwoesting 

getekend. De beroemdfte Pagodas, 

de oude Gedenktekens van de Godsvrugt 

en Grootheid der Hindoos, werden verdelgd; 

de Bedienaars van den Godsdienst 

om 't leeven gebragt; de Landen met eene 

niets onderfcheidende woestheid vernield, 

en de Steden uitgeplunderd en verbrand. 

— Omtrent vier honderd jaaren naa MAH- 

MUD,


JIUD, wendde TIMUR, of TAMERLA- AAN 

NE', een meer befaamd Overweldiger, zyHANGne onwederftaanbaare wapenen tegen In ZEL. 

dostan, en , fchoon gebooren in eene befchaafde 

r Eeuwe, evenaarde hy niet alleen, 

maar overtrof, menigmaalen, zeer verre 

de wreede bedryven van MAHMÜD ; weshal 

ven hy regtmaatig , door de Hindoos, 

de onfchuldige ilachcoffers zyner woede , 

met den haatlyken naam van den Verdel 

genden Vorst gebrandmerkt werd (V), De 

trotfche verfmaading, met welke de waan 

geloovige Mahomedaanen alle Volken aan 

zien, die den Godsdienst van hunnen ge 

eerbiedigden Propheet niet omhelsd heb 

ben, is de hoofdreden van de onaflaatendi 

woede, met welke MAHMUD en TAMER 

LANE tegen de Hindoos te werk. gingen 

en dient tevens grootlyks, om de verdien 

ften van den Geest van Verdraagzaamhcii i 

en Gemaatigdheid, met welken AKBER zy 

ne Onderdaanen regeerde, meer luisters b; 

f 

te zetten. Welk een indruk het zagt Be 

ftuur van AKBER op de Hindoos maakte 

7 

leeren wy uit een fraaijen Brief van j E s S 

WANT SING, Kajah van Joudpore, aa 

1 

AURENGZEBE, diens geestdryvenden e 1 

vervolgzieken Opvolger. „ Uw Koning 

(r) Eene korte, maar fraaije, Befchryving van dee5 e 

Verwoestinge, treft men aan in Mr. ORME'S Disfe. 

tation on the Etablishments, made by the Mah i- 

medan conquerors in Indostan. Mr. GIBBON hee ft 

'er ons een volkomener Verhaal van opgeleverd. Vt 1. 

V, p, 646. Vol. Vi. p. 339. &c. 

Z 3 

» 

r

AAN 

HANG' 

ZEL. 


„ Jyke Voorzaat, AKBER, wiens Throon 

„ thans in den Hemel is , beheerde zyne 

Ry!-szaaken in billykheid en vaste ge- 

„ rustheid, geduurende een Tydsverloop 

„ van twee en vyftig jaaren , bewaarende 

„ elke Stam van Menfchen by rust en in 

„ geluk ; 't zy ze Nauvolgers waren* van 

„ jEsus, of van MosEs, van DAVID, of 

„ van MAHOMED; waren zy Brahmins , 

„ behoorden zy tot den aanhang der Dha- 

„ rianen\ welke de eeuwigheid der Sôf- 

„ fe ontkent, of tot die welke de We- 

,, reldwording aan het geval toefch;yft , 

,, zy allen genooten zyne befchermmg en 

„ gunfte; in zo verre dat zyn Volk , uit 

dankbaarheid, voor de geen ondeifcheid 

„ maakende Befchutting, welke hy hun 

„ verleende, hem van alle anderen onder- 

„ fcheidde met den naam van Juggut 

„ Grow, den Befcherm-engel des Mens ch- 

5, doms. — Indien uwe Majeileit eenig 

„ geloof flaat aan de Boeken, met onder- 

„ fcheiding Godlyk geheeten , zult Gy 

„ daar in geleerd vinden , dat GOD de 

„GOD des geheelen Menschdoms is, en 

i, niet de GOD der Mahomedaanen alleen. 

pfe Heiden en de LMuntlman zy. even 

,, zeer in zyne tegenwootdigueid. Verfchil 

„ van k eurt n order de Menfchen is van 

„ zyne btfchikking. 't Is Hy die het be- 

,, fiaan geeft. In uwe Tempelen , zynen 

„ Naam ter eere geftigt, wordt de fteminé 

„ des G beds opgeheevén'; ir eer Huis der 

,, BéeJdéh . wufr


„ Den Godsdienst en de Godsdienst - geAANbruiken van andere Menfchen te veragcen, i [ANG- 

„ is het Welbehaagen des ALMAGTIGEN ZEL. 

" veragten. Wanneer men een fchilderftuk - 

bekladt, haalt men zich natuurlyk het 

„ misnoegen des fchilders op den halze , 

„ en met het grootfte regt luidt de taai 

„ des Dichters : Vermeet u niet de veelal, 

vuldige Werken van de Godlyke Magt 

„ te bedillen, of te diep te onderzoe- 

" AKBER, wien een zo regtmaatig verdiende 

lof naagaat, werd in de edelmoedige 

onderneeming des gemelden billyken 

Ryksbeftuurs, met allen yver, onderfteund 

door zynen Vizier ABUL FAZEL ; een 

Staatsdienaar, wiens verftand niet min verlicht 

was dan dat zyns Meesters. Door 

hunne vlytige naafpeuringen, en raadpleegingen 

van geleerde Mannen (O > verkreegen 

zy zodanige berigten , als ABUL FA 

ZEL in ftaat ftelden , om een korten inhoud 

uit te geeven van de Hindoe-Regtsgeleerdheid 

in de Ayeen Akbery (u) , 't 

welk mag aangezien worden als de eerfte 

echte bekendmaaking . van derzelver begin- 

($) Dit zo bewaarenswaardig fluk zyn wy verfchuUigd 

aan den Heer ORME , Fragments, IStotes 

p. XCVII. Een Heer. die deezen Brief in 't öorfpronglyke 

geleezen foute, verzekerde my van de getrouwheid 

en fraaiheid der Overzettinge. - Dit is de 

VI Aantekening van ROBERTSON. 

(J) Ayeen Akbery. A. Vol. III. p. 95- 

(«) , Vol. III. p. 197. &c. 

Z 4

AAN 

HANG- 

ZEL. 

A. C. 

36b ONDERZOEK 

ginzelen aan Perfoonen van eene verfchillende 

Godsdienstbelydenisfe. 

Omtrent tweê Eeuwen kater, werd het 

. uitfteekend voorbeeld van AKBER gevolgd, 

en overtroffen, door den Heer HASTINGS, 

den Gouverneur Generaal der Britfche Vastigheden 

in Indie. Op zyn gezag, en onder 

zyn opzigt, vergaderden te "Calcutta , 

de beroemdfle Pundits, of Wetgeleerde 

Brahminen uit de Landen, over welken hy 

het bevel voerde; en verzamelden, in den 

tyd van twee jaaren, uit hunne oudfle en 

bestgekeurdfte Schryveren , van woord tot 

woord, zonder toe- of afdoen, een volkomen 

Zamenltel van de Wetten der Hindoos 

(V), 't welk, buiten alle tegenfpraak, 

de besce en echrfte opheldering bevat, van 

de Indiaanfche Staatkunde en Zeden , tot 

dus lang aan Europa gefchonken. 

Volgens de Pundits leefden eenigen der 

Schryveren , op wier gezag zy de beduiten 

grondden , in het Wetboek te neder 

gelield, verfcheide millioenen van Jaaren 

vóór hunnen tyd (V), en zy roemen op 

een volgreeks van Uitleggeren hunner Wetten 

, van dat tydperk af, tot op heden. 

Zonder in een onderzoek te treeden van 

een voorgeeven zo buitenfpoorig , moên 

wy befluiten , dat de Hindoos Verhandelingen 

bezitten, over de Wetten en Regtsgeleerdheid 

huns Lands, van een veel hooger 

opklimmende oudheid , dan men aantreft 

(v) Preface to the Code. p. X. 

Cw) Ibid. p. XXXVIII.

WEGENS OUD IN DTE. 36*r 

treft by eenig ander Volk. Do waarheic . AAN» 

hier van rust niet op hun eigen getuige HANG" 

nis alleen; maar wordt buiten allen moge 

lyken twyfel gefteld , door ééne omftan 

digheid, naamlyk, dat alle deeze Verhande 

lingen gefchreeven zyn in de Sanskreetfclu 

Taal, welke, zints veele Eeuwen , in geei t 

gedeelte van Indostan gefprooken is , ei l 

tegenwoordig alleen verftaan wordt door d< 

geleerdfte Brak-mirten. 

Dat de Hindoos een Volk waren verr 

in Befchaafdheid gevorderd , ten tyde da C 

ZEL.. 

hunne Wetten werden opgefteld , blyk c 

middagklaar uit eene inwendige blykbaar 

heid in het Wetboek zelve. Onder Vol 

ken , die eerst uit den ftaat van Barbaarsch 

heid opkomen . zyn de fchikkingen, door d 

"Wet gemaakt,zeer eenvoudig,en alleen toe 

pasfelyk tot eenige weinige gemaklyke, ei 1 

dagelyks voorkomende, gevallen. De Meri 

fchen moeten lang in den ftaat der Maai 

fchappye vereenigd geleefd hebben, hunn ï 

verrigtingen moeten veelvuldig en zamer. 

gefteld geweest zyn, en de Regters moete tl 

eene onnoemelyke verfcheidenheid van g< 

fchillen , waar toe dezelve aanleiding g: 

ven , beflist hebben , eer een Stelzel VÏ n 

Wetten zo uitgebreid en veel bevatter d 

wordt, dat het ftrekken kan om de Rei r- 

terlyke Handelingen te regelen , van e< ;n 

Volk , verre in Befchaafdheid opgeklor 

1- 

men. 

In dien vroegen tyd des Komeinfcln •n 

Gemeenebests , toen de Wet der Twaa lf 

Z 5 

T a*

AAN 

HANG 

ZEL. 


Tafelen werd aangekondigd, Was 'er niets 

. meer noodig dan de kortbondige voorfchriften, 

welke zy behelzen, om de Be- 

. flisfingen der Geregtshoven te regelen ; 

maar, in een laater Tydperk , werd een 

Lichaam van Burgerlyke Wetten, hoe uitgebreid 

ook van inhoud , naauwlyks toereikende, 

tot dat einde , gevonden. Het 

Wetboek der Hindoos heeft geene gelykheid 

altoos met de fchraale kortheid van 

de Wet der Twaalf Tafelen ; maar mag, 

ten opzigte van het aantal, en de verfcheidenheid, 

der Stukken, daar in overwoogen, 

vergeleeken worden met de beroemde Digesten 

van JUSTINIANUS, of met de Zamenftelzelen, 

van Regtsgeleerdheid, by de 

befchaafdlte Volken in-gebruik. 

De Artykelen, uit welke het Wetboek 

der Hindoos is zamengefteld , zyn in een 

natuurlyke en klaarheid fchenkende Orde 

gefchikt. Ze zyn veel in aantal en veel 

bevattend, en naagegaan met die keurige 

oplettenheid en juistheid van oordeel, welke 

natuurlyk eigen zyn aan een Volk, uitileekende 

in fcherpheïd en fchranderheid 

van vernuft, en 't geen langen tyd gewoon 

geweest is aan de naauwkeurigheid van 

Regterlyke Behandelingen, en bedreeven in 

alle de verfyningen der oefenende Regtsgeleerdheid. 

De Beflisfingen op elk Stuk 

zyn, (met uitzondering van eenige weinige 

gevallen , veroorzaakt door plaatslyke vooroordeelen 

en byzondere Gebruiken) , gegrond 

op de groote en onveranderlyke Begin-

WEGENS OUD INDTE 3^3 

einzelen van Regr, die het Mei schlyk 

Hart door alle Eeuwen heen, en m alle 

oorden der Weield, erkent en eerbiedr. 

Wie het geheele Werk nagaat, kan geen 

twyfel overhouden, of het behelst de Regtsgeleerdheid 

van een verlicht en haedeldryverd 

Volk. We eenig byzorder gedeelte 

inziet , zal verbaasd ftaan over de 

kleinigheden, waar toe deeze Wetten afdaalen 

, en de keurigheid van onderfcheiding, 

die, in veele gevallen , verder fchynt 

te gaan , dan de aandagt der Europifche 

Wetgeeving: en het is hoogst opmerkelyk 

\ dat eenige die.r Schikkingen en Bepa-dingen, 

welke de grootfte maate van verfyt.ing 

aanduiden , vastgefteld waren in 

Tydperken van de verafgelegenfte Oudheid. 

„ In de eerfte van de heilige Wet ver- 

„ handelingen," (gelyk waargenomen ft 

door een Man, aan wien de Oosterfche 

Letterkunde de grootfte verpligtingen heeft,) 

„ welke de Hindoos veronderftellen, eem- 

" ge Millioenen van Jaaren geleeden, door 

' M E N U geopenbaard'te zyn, is een keurlyke 

plaats over de Wettige Rente van 

,', Geld, en de bepaalde waardcering daarvan 

in onderfcheidene gevallen ; met 

„ eene uitzondering ten opzigie van de ge- 

„ vallen rer Zee ; eene uitzondering, die 

het gezond verftand terftond goedkeurt, 

en de Koophandel volftrekt vercischt , 

fchoon het niet vóór de Regeer hg van 

„ C A R E L OEN 1 was, dac onze Engel- 

„ fche Reeibgcleerdheid dezelve tueitondt 

" J 

° „ ten 

AAN- 

H ' NG- 

ZEL.


AAN „ ten aanziene van Contracten , de Zee- 

HANG „ vaard betreffende (x). " 

SEL. Het is desgelyks opmerkenswaardig, dat, 

hoewel de lnboorelingen van Indie, door 

alle Eeuwen heen , uitgeblonken hebben 

in Menschlievenheid en zagtheid van aart, 

nogthans de bezorgdheid hunner Wetgeeveren, 

om de orde en rust der Maatfchap. 

pye te bewaaren, zo groot geweest is, dac 

de Straffen , welke zy de Misdaadigers 

aandoen, zeer flreng zyn, overeenkomftig 

met eene waarneeming der Ouden , reeds 

bygebragt. „ Straffe is , (volgens eene 

treffende perfoonsverbeelding in hec YVec- 

Boek der Hindoos,) „ de Magiflraat ; 

„ Straffe is de Inblaazer van fchrik. Straffe 

„ is de Voedfler der Onderdaanen; Straffe 

„ is de Affchutller van onheil; Straffe de 

„ Befcherm-engel der geenen die flaapen;. 

„ Straffe verfchrikt mee een zware aange- 

„ zigt, en een gloeiend rood oog , de 

„ Misdaaden (y)." 

IV. Naardemaal de toeftand der oude Inwoonderen 

van Indie , 't zy wy hun als 

byzondere Perfoonen aanmerken , of als 

Leden der Maatfchappye, uit de dusverre 

voortgezette naafpeuring, alleszins blykt 

hoogst gunftig geweest te zyn tot het 

aankweeken van nutte en fraaije Kunflen, 

worden wy natuurlyk opgeleid om te onderzoeken 

, of de vorderingen, welke zy daarin 

Cx) Sir WIL LI AM JONES, Third Discourfe, Afiat. 

Refearch. p. 428. 

Ö) Code, Ch. XXI. §. 8.


in daadlyk gemaakt hebben , zodanig waAANren als men zou mogen verwagten van een i iANG- 

Volk in dien ftaat. In de onderneeming ZEL. 

om de vordering daarin aan te wyzen .erlangen 

wy het geluk niet om een geleide 

aan te treffen, gelyk aan 't geen onze naafpeuringen 

regelde, ten opzigte van de voorgaande 

gedeelten onzes Onderzoeks. — De 

Ouden konden, door hunne gebrekkige kennis 

aan den inwendigen ftaat van Indie , 

ons flegts weinig berigts mededeelen, wegens 

de Kunften daar gekweekt, en, fchoon 

de Hedendaagfchen , ftaande hun aanhoudende 

Gemeenfchap met Indie, drie Eeuwen 

lang, toegang gehad hebben, om hun 

met meer aandagts gade te (laan , is het 

nogthans van zeer laate dagtekening , dat 

men, door zich toe te leggen op het leeren 

der Taal, tegenwoordig en voortyds in 

Indie gefprooken, als mede door het raadpleegen 

en overzetten hunner beroemdfte 

Schryveren, dat zy een pad van onderzoek 

hebben opgeflaagen , 't welk mee zekerheid 

leidt tot eene volkomener kennis aan 

den ftaat der Kunften, in dat Gewest aangekweekt. 

Een der eerfte Kunften, welke 's Menfchen 

fchranderheid zogt te verbeteren , 

boven 't geen enkele noodzaaklykheid vordert, 

was de Bouwkunst. In de korte aanmerkingen, 

tot welker bybrenging het onderwerp 

myner naafpeuringen my opleidt, 

over den voortgang deezer Kunften in/«die, 

zal ik myne aandagt geheel bepaalen 

tot die van de hoogfte Oudheid. De 

duur-

AAN 

(H NG- 

ZI' L. 


duurzaamfte Gedenktekens van 's Menfchen 

vlytbetoon, in dit ftuk, zyn de Openbaare 

Gcbounen. De Voortbrengzels der Kun- 

, ften, ten diende van het gewoon burgerlyk 

leevcn, verflyren en verdwynen onder het 

gebruik; maar Werken, gefchikt ten diende 

der Naakomelingfchap. blyven Eeuwen in 

ftand, en het is uit de wyze waarop dezelve 

gemaakt zyn , dat zy een oordeel vellen 

ten aanziene van de maate van vermogen, 

kunde en vordering, welke het Volk, 't 

geen dezelve vervaardigde , bereikt hadt. 

In alle gedeelten van Indie , worden 

Gedenktekens van hooge Oudheid gevonden. 

Dezelve zyn van twee foorten ; zy 

zyn geheiligd ten Godsdienftigen gebruike, 

of beftonden uit Sterkten, gebouwd tot 

beveiliging en verdeediging des Lands. — 

In de eerstgemelde, aan welke de Europeaanen, 

hoedanig ook derzelver maakzel 

moj>e weezen, den naam van Pagodas 

geeven , mogen wy eene verfcheidenheid 

van Bouwtrant opmerken, die de trapswyze 

vordering in de Bouwkunde aanwyst , en 

licht verfpreidt oêr den algemeenen ftaat 

der Kunften en Zeden , in onderfcheide 

Tydperken. De allervroegfte Pagodas blyken 

niets anders geweest te zyn dan 

Unhooiingen in bergagtige gedeelten des 

Lands, waarfchynlyk gevormd in naavolging 

van de natuurlyke Spelonken , waarin de 

eer'Je Bewoonders deezer aarde zich, veili 

ruidsbalve , begaven, geduurende den 

nagt, en waar zy befchutting vonden tegen 

de ongenade der Jaargetyden. De 

be-


beroemdfte , en, gelyk 'er reden is om te 

gelooven , de oudfte, van alle deeze is de 

Paaoda op het Eiland Elephanta, niet 

verre van Bombay gelegen. Deeze Pagoda 

is door menfchen handen uit vaste 

rots gehouwen, omtrent ter halver hoogte 

van een hoogen berg, en vormt een ruim 

vertrek van omtrent honderd en twintig 

voeten in 't vierkant. Om het dak te 

onderfchraagen, en de zwaarte van het daar 

boven liggende gedeelte des bergs te onderftutten 

, heeft men een aantal zwaare 

Pylaaren , en van geene onfraaye gedaante, 

uit dezelfde rots gehouwen , op zulke 

geregelde afftanden , dat zy , by de eerfte 

intrede, in het oog des befchouwers, het 

vertoon van fchoonheid en fterkte beiden 

verwekken. Een groot gedeelte van den 

binnenkant is bedekt met Menfchelyke 

Gedaanten in hoog verheeven beeldwerk, 

van eene reusagtige grootte zo wel als zonderling 

van gedaante , en onderfcheiden 

door eene verfcheidenheid van Tekenen ; 

vertoonende , naar alle waarfchynlykheid , 

de Eigenfchappen der Godheden, welken 

zy eerden , of de Bedryv«n der Helden , 

die zy in eene bewonderende gedagtenis 

hielden. — Op het Eiland Salfette , nog 

digter by Bombay, zyn Uithoolingen, in denzelfden 

fmaak, weinig minder in pragt,en 

gefchikt tot dezelfde Godsdienftige oogmerken. 

Deeze verbaazende Werkftukken klimmen 

tot eene zo hooge Oudheid op, dat, daat 

de Inboorelingen, noch. uit de Gefchiedenis 

» 

AAN* 

HANG- 

ZEL.

$68 O N D E R Z O E K 

AAN nis , noch uit de Overlevering , in fraai 

HANG zyn eenig berigt te geeven , betreffende 

I ZEL. den tyd , wanneer die Pagodas gemaakt 

werden, zy derzelver wording toefchryven 

aan het kunstvermogen van hooger Weezens. 

— De uitgeftrektheid en grootte deezer 

orderaardfche Vei blyven, die kundige Reizigers 

vergelyken met de beroemdfte Gedcrkftukken 

van menschlyke Magt en 

Kunst, in eenig gedeelte der Aarde, duidt 

onfeilbaar aan , dat ze niet kunnen vervaardigd 

weezen , in dien ftaat des gezelligen 

leevens , wanneer de Menfchen irt 

kleine Stammen verdeeld blyven , ongewoon 

Werken te onderneemen, die volftandig 

vlytbetoon vorderen, 'r Is alleen in 

.Staaten van groote uitgebreidheid , en by 

Volken, zints lang, aan ondergefchiktheid 

gewoon, en geleerd om met vereend overleg 

te werken . dat het denkbeeld van 

zulke heerlyke Werkflukken opkomt , en 

het vermogen, om dezelve daar te 

kan gevonden worden. 

ftellen, 

Dat 'er zulk een magtïge Staat gegrondvest 

was in Indie, ten tyde van het vormen 

der Uithflolingen op de Eilanden 

Élephanta en Salfette, is het eenige befluit 

niet, 't welk wy mogen trekken uit 

derzelver befchouwing; de ftyl, waarin de 

Beeldhouwwerken, die dezelve vercieren, 

uitgevoerd zyn , wyst eene groote vordering 

in Kunst aan, in dat vroege Tydperk* 

Beeldhouwkunde is de nabootzende kunst, 

waarin de Mensch de eerfte proeve van zyne 

eigene bekwaamheden gegeeven heeft. 

Maar


Maar zelfs in die Landen, waar die Kunst den 

hoogden trap van volmaaktheid beklommen 

heeft, zyn de vorderingen by uicdek traag 

geweest. Wie immer agt floeg op de Gefchiedenis 

deezer Kunde in Griekenland, 

weet hoe verre de eerde ruwe proeve, om 

een Menfchenbeeld te maaken, af was van 

eene volkomene aftekening der Menschlyke 

gedaante (Y). Maar de onderfcheidene Groepen 

van Beelden, die nog ongefchonden in 

de Pagoda van Elephanta gevonden worden 

, hoe laag ook te dellen in vergelyking 

met de Kunstdukken der Griekfche of zelfs 

Etrufchifche Kundenaaren , zyn vervaardigd 

in een ftyl verre overtreffende den harden 

en weinig uitdrukkenden trant der Egyptenaaren, 

of der Beelden in het beroemde 

Paleis van Perfepolis. In dit licht zyn ze 

voorgekomen aan Perfoonen te over in 

daat om derzelver waarde te fchatten; en 

uit verfcheide Tekeningen , byzonder die 

van NIEBUHR, een Reiziger even naauwkeurig 

in het waarneemen als getrouw in 

het befchryven, moeten wy een gundig 

denkbeeld vormen van den daat der Kunften 

in Indie in dat Tydperk. 

Het is der optekeninge waardig , dat, 

fchoon verfcheide der Beelden, in de Holen 

van Elephanta , dermaate verfchillen van 

die tegenwoordig in de Pagodas vertoond 

worden als voorwerpen van 'Eerbiedenis , 

dac 

(z) WINKELMAN's Hist. de IArt. chez lesAth 

ciens, Tom. I. p. 32. &c. 

Aa 

AAN- 

HANG- 

ZEL»


AAN dac eenige Europifche Geleerden zich ver 

HANG' beeld hebben, dac zy Plegtigheden vercoo- 

ZEL. nen van eenen Godsdiensc veel ouder dan 

. die chans in Indostan is vascgefteld, nogthans, 

door de Hindoos zelve, deeze Holen 

aangemerkt worden als geheiligde Plaatzen 

van hun eigen Eerdiensc, en zy zich derwaards 

vervoegen tot volvoering hunner 

Godsdienscverrigtingen, terwyl zy de Beelden, 

daar voorkomende , op dezelfde wyze 

vereeren als die in hunne eigene Pagodas. 

Toe bevestiging hiervan , mag ik my beroepen 

op het Berigt my gegeeven van een 

^kundig Heer, die die onderaardfche Heiligdom 

, in den Jaare MDCCLXXXII, bezogc, 

vergezeld door een fchrander Br ahmin, 

een Inbooreling van Benares , die, 

Tioewel hy nooic voorheen in 'c zelve geweesc 

was, zeer wel de afkomsc, de opvoeding 

en 'c leeven, kende van elke Godheid, 

of Menschlyke Gedaanee,hem daar te 

vooren komende, en, op een vaardigen trant, 

eene uitlegging gaf van de beduidenis der 

verfchillende Tekenen die de Beelden van 

elkander onderfcheidden. Zulks mag aangemerkt 

worden als een uitmaakend bewys, 

dat het Stelzel der Beeldenfpraak, thans in 

Benares'va zwang,niet verfchilt van't geen 

afgetekend is in de Holen van Elephanta. 

— De Heer HO-NTER, die, in den Jaare 

MDCCLXX > 

XIV , Elephanta ging bezigtigen, 

fchynt de Beelden, daar voorkomende 

, aan te merken, als Afbeeldingen der 

Godheden , die nog heden ten dage de 

voorwerpen van Eerdienst zyn onder de 

Hifi'


Hindoos (V). — Ééne hyzonderheid ftrekt 

om de juistheid van die denkbeeld te bevestigen. 

Verfcheide der meest in 'c oogloopende 

Perfoonadien, in de Groepen te . 

Elephanta, zyn vercierd met den Zennar, 

de heilige Streng of Koorde, byzonder eigen 

aan de Orde der Brahminen; een 

echt bewys van de onderfcheiding der 

Casten , reeds in Indie vastgefteld , ten 

tyde dac men deeze Werkftukken vervaardigde. 

[Ik heb my vergenoegd mee alleen eenig 

berigc ee geeven, van de onderaardfche 

Uitholingen op het Eiland Elephanta ; 

dewyl geene andere zo dikwyls bezogt, of 

zo naauwkeurig bezigtigd, zyn. Op verfcheide 

plaatzen in Indie trefc men, nogthans 

, verbaazende Werkftukken van denzelfden 

aarc aan. De uitgeftrektheid en 

grootsheid der Uitholingen, op het Eiland 

Salfette , zyn zodanig , dat de Tekenaar, 

door den Gouverneur BOON gebruikt om 

'er Aftekeningen van te vervaardigen, verzekerde 

dat de arbeid van veertig duizend 

Man, veertig jaaren agter den anderen, noodig 

zou weezen om ze te voltooijen (b). 

Hoe wild en onbepaald deeze wyze van 

begrooting ook moge weezen , dezelve 

geefc ons een denkbeeld van den indruk 

, welken hec gezigc dier voorwerpen 

op zynen geesc maakce. — De Pagodas 

van Ellore, achttien mylen van Aurunga- 

Ca) Archaologia, Vol. VII. p. 286. &C, 

(£) Ai'Qh l£ókgHai'So\. VII. p. 336. 

Aa a 

Bad, 

AAN 

HANG» 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 

37- O N D E R Z O E K 

bad, zyn desgelyks uic vasten rots gehouwen, 

en evenaaren zy die van Elephanta 

en Salfette niec in fraaiheid , zy gaan ze 

verre in uitgeftrektheid en aan cal ce boven. 

De Heer THEVKMOT, de eerfte, die eenige 

befchryving gaf van deeze zonderlinge 

Verblyfplaatzen, verzekert, dac men, verre 

boven de cwee mylen rondsom den Berg, 

niets anders ziet dan Pagodas (V). Deeze 

Pagodas te Ellore bezag de Heer ANQUE- 

TIL ou PERRON meer op zyn gemak, 

en met grooter aandagt; doch, daar zyne 

breedvoerige befchryving van dezelve niet 

vergezeld gaat van eenig plan , of tekening, 

kan ik my geen onderfcheiden denkbeeld 

van het geheel vormen, 'cis, echter, 

blykbaar, dat ze de Werkftukken zyn 

van een magtig Volk, en, onder de ontelbaare 

Figuuren in Beeldhouwwerk , waarmede 

de wanden bedekt zyn , kan men 

alle de Voorwerpen van den tegenwoordigen 

Hindoo - Godsdienst vinden Cd). — 'Er 

zyn opmerkingswaardige Uitholingen , in 

een Berg te Mavalipuram, niet verre van 

Sadras. Deeze Berg is op de Kust van 

Cormandel wel bekend, onder den naam van 

de Zeven Pagodas : en wy hebben een 

goede befchryving van de Werken aldaar, 

die groots zyn, en van eene zeer hooge 

oudheid (Y). Veele andere voorbeelden 

(c) THEVENOT, Foyag. Part. III. ch. 44. 

Cd) Zend-avesta, Disc. Pre lim. p. 233. 

(O Afiat. Refearches, Vol. I. p. 145. &c. 

van

WEGEKS OUD INDIE. 373 

van dergelyke Werkftukken, zou ik, des 

noods zynde, kunnen bybrengen (ƒ). ] 

In ftede van dusdanige onderaardfche 

Holen , de oorfpronglyke Plaatzen tot 

Godsdienftig Eerbewys beftemd, die alleen 

konden vervaardigd worden waar zich 

eene gunftige gelegenheid aanboodt, begon 

de Godsdienftigheid des Volks welhaast 

Tempels te bouwen ter eere hunner 

Godheden, in andere gedeelten van Indie. 

De aanleg derzelven was, in 't eerst, ten 

uiterften eenvoudig. Zy beftonden uit zeer 

groote Pyramiden , en hadden van binnen 

geen licht, behalven 't geen 'er inkwam, 

door eene kleine deur. De Indiaanen , 

naa langen tyd gewoon geweest te zyn, 

om alle de Plegtigheden van hunnen 

Godsdienst in de duisternis der Spelonken 

te volbrengen , vielen eigenaartig in hec 

denkbeeld , om de ftaatlyke donkerheid 

van zulk een verblyf als heilig aan te 

zien. Eenige Pagodas, naar deezen eertien 

Bouwtrant, zyn nog in Indostan voorhanden. 

Afbeeldingen van twee derzelven te 

Deogur, en van eene derde naby Tanjore 

in de Carnatic , alle Werkftukken van 

hooge Oudheid, heeft de Heer HODGES 

uitgegeeven (g) ,• en , fchoon ruwe Gevaarten 

, zyn ze van zulk eene grootte, 

dac de magc van eenige aanmerklyke Scaat 

vereischc werd om ze-te ftigcen. 

Naat 

(f) Dit is een gedeelte det VII Aantekening van 

ROBERTSON. 

GO No. VJ. 

Aa 3 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG' 

ZEL. 


Naar gelange verfcheide Gewesten van 

Indie , in Rykdom en Befchaafdheid, vorderden 

, verbeterde ook de BouwtranE 

hunner Tempelen allengskens. Van eenvoudige 

Gevaarten , veranderden zy in pragtig 

opgecierde Gebouwen, en zy ftrekten, 

door derzelver uitgeftrektheid en grootsheid 

beide, tot gedenktekenen van het Vermogen 

en den Smaak des Volks, dat dezelve 

vervaardigde. In deezen zeer verre gevorderden 

ftyl, vindt men Pagodas van hooge 

Oudheid , in verfcheide deelen van Indostan 

, bovenal in de Zuidlykfte Landfehappen, 

welke zich niet bloot gefteld vonden 

aan het vermetend en verdelgend geweld 

des Mahomedaanfchen Godsdienst-yvers. 

1 

Om mynen Leezeren te gemoec te komen 

, in het vormen van zulk een denkbeeld 

wegens deeze Gebouwen , als hun 

in Haat kan Hellen om te oordeelen over 

den vroegen toeftand der Kunften in Indie 

, zal ik 'er kortlyk twee befchryven , 

van welke wy de naauwkeuriglie befcheiden 

hebben. • De ingang der Pagoda van 

Chillambrum digt by Porto Novo , op de 

Kust van Cormandel, in hoogen eerbied 

gehouden uit hoofde van derzelver oudheid, 

is, nevens een ftaatlyke poort onder 

een Pyramide , honderd en twee en twintig 

voeten hoog , gebouwd van groote 

fteenen meer dan veertig voeten lang, en 

meer dan vyf voeten vierkant, en alle overdekt 

met koperen Plaacen , vercierd met 

eene eindlooze verfcheidenheid van net uitgevoerde 

Figuuren. Het geheele Gebouw 

ftrekt


ftrekt zich in de eene rigting uit ter lengte 

van een duizend drie honderd en twee en 

dertig voeten, en negenhonderd en zes en 

dertig voeten in de andere. Eenige van de . 

gedeelten, die tot cieraad dienen, zyn vol' 

voerd met eene fraaiheid, geregtigd tot de 

bewondering der keurigfte Kunftenaaren (¥). 

De Pagoda van Seringham, boven die 

van Chillambrum in heiligheid verheeven, 

gaat dezelve ook in grootte zeer verre te 

boven ; gelukkig vind ik my in ftaat van 

'er een volkomener denkbeeld van te geeven 

, door de woorden over te neemen van 

een ftaay en naauwkeurig Gefchiedboeker. 

Deeze Pagoda is omtrent eene myl van 

den Westiykften uithoek gelegen van het 

Eiland Seringham, gevormd door de verdeeling 

van de groote Rivier Caveri in 

twee kanaalen. „ Dezelve is famengefteld 

„ uit zeven vierkante bemuurde plaatzen, 

„ de eene binnen de andere opgehaald, de 

„ muuren zyn vyf en twintig voeten hoog, 

„ en vier voetten dik. Deeze bemuurde 

„ plaatzen liggen drie honderd en vyftig 

„ voeten van elkander, en elk derzelven 

heeft vier groote poorten, met een hoo- 

„ gen tooren, welke geplaatst zyn , een 

„ in 't midden van elke zyde der bemuu- 

„ ringe , en gefteld tegen over de vier 

„ hoofdwinden. De buitenmuur haalt by- 

„ kans 

(K) Mem. de Literat. Tem. XXXI. p. 44. &c. 

Voyage de M. SONNERAT, Tom. I. p. 21". 

Aa 4 

AAN 

BAN G- 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

Z£L. 


„ kans vier mylen in den omtrek , en de 

„ poortweg, ten Zuiden, is vercierd met 

„ pylaaren; eenige deezer beftaan uit en- 

„ kele fteenen,drie en dertig voeten hoog, 

„ en bykans vyf voeten over 't kruis; die 

„ het dak vormen zyn nog grooter; en in 

,v de binnenfte bemuuringen zyn de Ka- 

„ pellen. — Omtrent eene halve myl ten 

„ Oosten van Seringham, en nader aan 

„ de Rivier Caveri dan de Coleroon , ia 

„ eene andere groote Pagoda, Jembikisma 

„ geheeten; doch deeze heeft flegts ééne 

„ bemuurde plaats. De uitfteekende eer- 

„ biedenis in welke Seringham gehouden 

„ wordt, ontflaat uic een geloof, dat in 

„ deeze Pagoda hec eigenlyk Beeld huis- 

„ vesc van den God WISTCHNU, 't welk 

„ Godsdienftig vereerd werd door den God 

„ BRAHMA. Bedevaartgangers,uit alle dee- 

„ len des Eilands, komen hier om zonden- 

„ vergiffenis te-verwerven, en geene zon- 

„ der geld te offeren; een groot gedeelte 

„ der Inkomften des Eilands is beftemd 

„ toe het onderhoud der Brahminen, die 

„ de Pagoda bewoonen; en maakten dee- 

„ zen , mee hunne Gezinnen , voortyds 

* eene menigte uit, van niet minder dan 

„ veertig duizend zielen, zonder eenigen 

arbeid te verrigten , gevoed en onder- 

„ houden door de ryklyke opbrengingen 

„ des Bygeloofs. Hier, gelyk in alle de 

,, groote Pagodas van Indie, leeven de 

„ Brahminen in eene ondergefchiktheid v 

„ welke geen wederftand kent, en flurme- 

» n ren


„ ren in eene wellustigheid , welke van AAN- 

„ geene behoeften weet (*'). " 

HANG- 

['t Geen ik gezegd heb wegens de fraai ZEL. 

heid van eenige der Cieraaden in deeze 

Indiaanfche Geftigten, worde ten fterkftea 

bevestigd door den Collonel CALL, Opperïngenieur 

te Madras , die zulks aanvoert 

als een bewys van de vroegtydige 

en hooggeklommene Befchaafdheid der Indiaanen. 

„ Men mag vrylyk verklaaren", 

fchryft hy , „ dat men , in geen gedeelte 

„ der Wereld, meer kenmerken vindt van 

„ Oudheid in Kunflen , Weetenfchappen 

„ en Befchaafdheid , dan in het Schierei- 

,', land van Indie, van de Ganges tot Kaap 

„ Comorin. Ik denk dat de Cieraaden van 

„ eenige der Pagodas en Choultries, zo 

„ wel als de grootsheid van het werk , 

„ alles overtreft wat heden ten dage ge- 

„ maakt wordt, niet alleen van wegen dé 

„ fraaiheid des Beitelwerks; maar ook ter 

„ oorzaake van de kosten der Bouwing, 

„ als men in aanmerking neemt tot welke 

„ verafgelegene plaatzen de Bouwiloffen 

5, gevoerd, en tot welk eene hoogte zy 

., opgetrokken zyn (£). 1" 

De andere foort van Openbaare Gebouwen 

, van welke ik gewaagde, waren die 

men tot Verdeediging des Lands vervaardigde. 

Uit de onmeetelyk wyde uitgeftrek- 

(0 ORME'S Hist. of Milit. Transact, of Indostan 

, Vol. I. p. 178, 

(k'J Philofophical Transactions, Vol. LXII. p. 354 

Dit is een gedeelte der VII Aant. van ROBERTSOSS 

Aa 5

R 

AAN 

HANG" 

ZEL. 

S7& O N D E R Z O E K 

ftrekte vlakten van Indostan . ryzen 'er, 

in onderfcheide gedeelten, Verhevenheden 

en Rotzen op , door de Natuur tot plaat- 

. zen van fterkte gevormd. Van deezen , 

namen de Inboorelingen vroegtydig bezit, 

en, dezelve met werken van onderfcheiden 

nart verfrerkende, werden ze bykans onoverwinbaare 

Posten. Er fchynt, eeuwen 

geleden, een Tydperk van algemeene onlust 

en gevaar in Indie geweest te zyn , 

wanneer zodanige wykplaatzen volitrekt 

noodig gekeurd werden tot algemeene veiligheid; 

want, onder de Pligten der Magiilraaten, 

door de Pundits voorgefclyeeven, 

is 'er eene, „ dat hy een fterk Fort zal 

„ oprigten, ter plaatze waar hy verkiest 

„ zyn verblyf te houden ; dat hy eene 

„ muur aan alle vier de zyden van 't zel- 

„ ve zal ophaalen, met toorens en fchans- 

„ fen, en 'er een graft omheen maa- 

„ ken (/)." 

Van deeze Forten zyn 'er nog verfcheidene 

in weezen , die , zo als den aanleg 

des gehouws uitwyst, en, volgens de Overlevering 

der Inboorelingen , in zeer lang 

verloopene tyden moeten gemaakt zyn. 

De Heer IIODGES heeft de Gezigten van 

drie derzelve in Plaat gebragt; de eerfte 

van Chunar Gur, gelegen aan de Rivier 

de Ganges , omtrent zestien mylen boven 

de Stad Benares (m); de tweede van 

Gwallior, omtrent achttien mylen ten Zuiden 

(7) Introd. to Code of Gentoo Laws, p. CXI. 

0*0 No. I.

WEGÉNS OUD INDIE. S79 

den van Agra f»* en de derde van Bidje«ur,ov 

hec Grondgebied van BenaresQo). i 

Zy zyn alle , inzonderheid Gwallior, werken 

van eene verbaazende grootte en fterkte. - 

De Forcen in Bengale kunnen egter^ niec 

vergeleeken worden met verfcheidene in de 

Deccan. — Asfeergur, Burhampour, en 

Dowlatabad, worden door de Inboorelingen 

voor onoverwinbaar gehouden (p); en iemand, 

een zeer bevoegd regter in deezen, 

heeft my verzekerd, dac Asfeergur, inde 

daad, een allerverbaazendsc werk is, en zo 

voordeelig gelegen , dac hec hoogstmoeilyk 

zou vallen , 't zelve met geweld te vermeesteren. 

Dan, het is niet alleen uit het belcnouwen 

der Openbaare Gebouwen, dat wy de 

regtmaatigheid en gegrondheid bewyzen van 

onzeftelling, betreffende de vroege vordering 

der Indiaanen, in fraaije en nutte 

Kunften; wy worden tot het vormen van 

'c zelfde befiuir opgeleid, door het gezigt 

dier Voortbrengzelen hunner fehrandere 

vinding, die de Hoofd - Artykels uitmaaken 

van hunnen Handel met vreemde Volken, 

Van deeze zyn de Werkftukken 

des'Indiaanfeiten Weefgetouws, en der Indiaanfche 

Naaide, door alle Eeuwen heen 

de voornaamfte geweest : het fyne Linnen 

worde, mee eenigen trap van waarfchynlykheid, 

gegist door de Ouden Stndon 

S e 

flAN- 

:ANG- 

ZEL. 

* 

O) No. II. 

f" No. III. 

ENSELL, Mem. p. 133- ^39

AAN 

HANG- 

ZEL. 


genaamd te weezen, naar de Rivier Indus, 

of Sindus, naby welke het allervolkomenfte 

geweeven werd Qq). 

De Katoenen - ftoffen van Indie fchynen 

oudtyds zo zeer bewonderd geweest te zyn, 

als heden ten dage; niet alleen van wegen 

derzelver keurig weefzel , maar ook uit 

hoofde van de fraaiheid, met welke eenige 

derzelven geborduurd, en de fchoonheid 

der bloemen , met welke andere vercierd 

waren. Van het vroegfte Tydperk der 

Gemeenfchap van de Europeaanen met 

Indie , heeft dat Land zich onderfcheiden 

door de menigte en de fraaiheid der Verfftoffen 

om fchoone Kleuren te leveren ; 

daar in overvloed voorkomende. (V). Eene 

zwaar Blaauwe Kleur, by de Romeinen in 

de hoogfte agting, droeg den naam van 

Indicum (s). Ook fchynt uit Indie eene 

Verfftoffe, gebruikt tot het vervaardigen 

van fchoon Rood, ingevoerd te weezen ; 

en het is eene bekende zaak , dat, zo in 

Katoenen-, als in Zyden-ftoffen, welke wy 

tegenwoordig uit Indie ontvangen, Blaauw 

en Rood de Kleuren zyn , die het meest 

in luister en fchoonheid uitfchitteren (V). 

[Indie, fchryft STRABO, levert eene 

verfcheidenheid van ftoffen , gefchikt om 

de 

($") Sir WIL LI AM JONES 's Third Discourfe, p. 

428. 

(r) STRABO, Lib. XF. p. 1018. A. 1024. B. 

CO PLIN. Nat. Hist. Lib. XXXF. c. 6. §. 27. 

(O SALMASIUS, Exercit. Ptinianat in Solin. 

180. &c. 810. SALMASIUS de Homionymis Hyles 

Jatrica. c. 107.


de fchoonfte Kleuren te verwen. Dat het 

Indicum , 'c welk de heerlyke Blaauwe 

Kleur voortbrengt , het zelfde is met de 

Indigo der Hedendaagfchen , mogen wy , 

niet alleen befluiten uit de gelykklankigheid 

van den Naam , en de gelykheid der 

uitwerkinge; maar ook uit de befchryving, 

door PLINIUS daar van gegeeven (u), 

Hy wist dat dezelve een bereidzel was uit 

het Groeiend Ryk, fchoon hy verkeerd 

onderrigt ware, en ten opzigte van de Plant 

zelve , en hoe men die ten gebruike gereed 

maakte; 't geen ons in 't minst niec 

zal bevreemden , indien wy ons te binnen 

brengen de verbaazende onkunde der Ouden 

, ten aanziene van den oorfprong, en 

het reeden, der Zyde. Uit hoofde van de 

Kleur der Indigo, in de gedaante in welke 

dezelve werdt ingevoerd , wordt ze, door 

zommige Schryvers, Atramentum Indicum, 

en Indicum Nigrum, geheeten (v), en onder 

deeze laatstgemelde benaaming opgenoemd, 

by de Artykelen der Goederen uit 

Indie gebragt (V). De Kleur van de hedendaagfche 

Indigo , niet ontbonden , gelyk 

t op die van het oude Indicum, zo 

donker gekleurd zynde , dat dezelve naby 

zwart komt fV). 

De Gum Lacca, of Gom-lak, tot het 

ver- 

00 PLIN. Nat. Hist. Lib. XXXF. c. 6. §. ar, 

AAN 

HANG* 

ZEL. 

(y) SALMASIUS, Exercit. p. 180. 

(V) Peripl. Mar. Erytbr. p. 22. 

, (#) DELAVAL'S Experim. Inquiry itito theCaii' 

fe, of the Changes ofCoiours, Pref. XXIII.


.AAN verwen van Rood gebruikt, was desgelyks 

HANG by de Ouden bekend , en onder denzelf 

SEL,. den naam dien dezelve thans draagc (y). 

Deeze kostbaare zelfftandigheid, van zulk 

een uitgebreid nut in 't fchilderen , verwen, 

vernisten, en het maaken van Zegellak, 

is het voortbrengzel van een zeer 

klein Infect. Deeze Infecten zetten zich 

op de vogtige uiteinden der takken van 

zekere boomen , en vinden zich fchielyk 

vastgelymd aan de plaats , waar zy zich 

nedergezet hebben, door dik doorfchynend 

vogt, 't welk uic derzelver lichaamen 

zweet, de trapswyze aangroei van 't welke 

een volkomen cel vormt voor elk Infect, 

.die ten Grafilede ftrekt van de Moeder ] 

•en ter Geboorteplaats van de Naakome' 

Jingfchap. Deeze lymerige zelfftandigheid, 

waar mede de takken der boomen geheel 

overdekt zyn, is de Gum Lacca, of Gomlak 

(z). CTESIAS fchync een vry onderfcheiden 

berigt ontvangen te hebben 

van het Infect, door 't welk de Gom-lak 

wordt voortgebragt, en roemt de fchoonheid 

van de Kleur, daar door geverfd (V). 

— Indiaanfche Verwers, was de oude 

naam welken zy droegen , die, of fchoon 

Blaauw , of fchoon Rood , verfden ; een 

naam 

Cjjj SALMASIUS, Exercit. p. 810. 

_ (2) Een beknopt,-naauwkeurig en voldoend, Berigt, 

wegens de formeering, den'aart, en 't gebruik 

van de Gom-lak, is voorhanden in de Philofophhal 

Transacïions, Vol. LXXI. T. II. p. 374. 

(aj Excerpta exlndic.ad calc. HERODOT.£/;V. 

WESSEIUNG. p. .830.


naam die het Land uitwyst, van waar de AAN- 

Verfftoffen, door hun gebruikt, kwamen (7>). HANG- 

Uit het verwen van Katoenen - ftoffen ZEL. 

met onderfcheide Kleuren, is het blykbaar, 

dat de oude Indiaanen een vry groote vor 

dering moeten gemaakt hebben in de kennis 

der Scheidkunde. PLINIUS geeft een verflag 

van deeze Kunst, voor zo verre dezelve 

oudtyds bekend was ; en dit is juist 

hetzelfde, met het geen tegenwoordig gedaan 

word in het Katoendrukken (Y). ] 

Maar, hoe zeer de Ouden deeze voortbrengzelen 

der Indifche Kunstbewerking, in 

Stoffen te vervaardigen en te verwen, mogen 

bewonderd hebben, eenige omftandigheden 

, welke wy hier boven opgaven, 

maakten hun Vraag na Katoenen - ftoffen uic 

Indie, veel minder dan die heden ten dage, 

en zulks veroorzaakt , dat het berigt, 'c 

welk wy desaangaande van Griekfche en 

Romeinfche Schryvers ontvangen, zeer gebrekkig 

is. Wy mogen, nogthans , uit de 

verwonderenswaardige gelykheid van den 

ouden Staat van Indie , mee den tegenwoordigen, 

beiluicen, dac, door alle tyden 

heen , de voortbrengzels hunner Weefgetouwen 

zo veelvuldig, en verfcheiden, als 

fchoon, waren. 

Hec fchrander vernuft der Indiaanen in 

ander foorc van Kunstwerken , bovenal in 

Metaal en Ivoor, wordt door oude Schryvers 

(b) SALMASIUS, Exercit.p.'Sio. 

(O PLIN. Hist. Nat. Lib. XXXV. c. ÏI.i§.,42. 

Dit is de VIII Aantekening van ROBERTSON.


AAN vers met loffpraake vermeld; doch zonder 

HANG- dat zy ons eene byzondere befchryving 

ZEL. geeven van derzelver natuur (V). Van dee. 

. ze vroegtydige Werkftukken der Indiaanfche 

Kunftenaaren heeft men thans in Europa 

eenige Proeven ; uit welke blykt, 

dac zy de behandeling kenden om op het 

hardfte Edelgefteente te fnyden , en , zo 

in fraaiheid van tekening als in netheid 

van uitvoering , eenen aanmerkelyk hoogen 

trap van uitmuntenheid bereikt hadden. 

Een vernuftig Schryver beweerc, dac 

de Kunst, om op Edelgefteente ce fnyden , 

waarfchynlyk eene Indiaanfche uicvinding 

was, en zeker daar ce Land, vroegcyds, in 

die Gewescen verbecerd werd, en hy onderfchraagc 

die zyn gevoelen mee verfcheide 

bewyzen, die geenzins verwerplyk 

zyn (e). D e 

Indiaanfche gegraveerde Edel- 

gefteencen , van welke hy befchryvingen 

heefc in 'c lichc gegeeven, blyken hec werk 

te weezen van een zeer vroegen cyd; naardemaal 

de Opfchrifcen in de Sanskreetfche 

Taal zyn (ƒ). 

Dan , hec is niec alleen uic den verre 

gevorderden ftaac der Handwerklyke Kunften 

in Indie, dac wy hec befluic van den 

hoogen trap der Befchaaving van de Inwoon- 

(V) STRABO, Lib. XF p. 1044. B. DIONYS. 

Periegies, verf. 1016. 

(


Woonderen opmaaken: een nog overtuigender 

bewys hiervoor kan afgeleid worden 1 

uit de vroege en zonderlinge Voortbrengzelen 

van hun Vernuft in de Fraaije Kun- • 

flen. Deeze blykbaarheid is van te meer 

belangs, dewyl dezelve ontleend wordt uic 

een bron van kundigheid, die de pryswaardige 

weetgierigheid onzer Landgenooten 

voor de Volken van Europa thans, ilegts 

weinige jaaren geleeden, geopend heeft. 

Zints lang is het eene bekende zaak geweest, 

dac de Weetenfchap en Letterkunde 

, die de Brahminen bezaten , begreepen 

waren in Boeken, gefchreeven in eene 

Taal , alleen verftaan door eenige weinigen 

der Geleerdften onder hun ; en alle de 

Europeaanen , geduurende drie Eeuwen , 

zich in Indie nedergezet hebbende , llorcten 

klagten uit, dat de Brahminen halftarrig 

weigerden , iemand in deeze Taal te 

onderwyzen. Maar, eindelyk, heefc men, 

door aanhouden, vrierjdlyke behandeling,en 

overreeding, dac de ernsc, met welken men 

daar in onderwys begeerde, niec voortfprooc 

uic eenig oogmerk om hun Godsdiensc 

belachlyk ten toon te (lellen, maar 

uit eene opregte begeerte om eene voikomene 

kennis te verkrygen van hunne Weetenfchappen 

en Letterkunde , hunne dus 

lang gemaakte zwaarigheden, en aanhoudende 

weigering , overwonnen. Verfcheide 

Ehgelfche Heeren verilaan tegenwoordig 

de Sanskreetfche Taal volkomen. D« 

lluier, die zo veel verborgens dekte, en ondoorzienbaar 

fcheen, is weggenomen % en, 

Bb ki 

1ANG- 

ZEL.

'AAN 

HANG 

ZEL. 


in 'c verloop van vyf jaaren , is de nieuwsgierigheid 

onthaald op de uitgave van twee 

Stukken, zo zonderling als onverwagt. — 

. Het een is eene Overzetting door den Heer 

WILKINS, van eene Epifode, uit de Mahabarat, 

een Heldendicht, in zeer hooge 

agting onder de Hindoos; volgens hun berigt 

opgefteld door KREESHNA DWYPAy 

EN VEI AS, den ui'fteekendften van alle 

hunne Brahminen, meer dan drie duizend 

jaaren vóór de Christlyke Jaartelling. ——• 

Het ar der is de Sacontala, een Tooneelftuk, 

omtrent eene Eeuw vóór de Geboorte 

van CHRISTUS gefchreeven , vertaald 

door den Heer WILLIAM JON ES. Ik zal 

tragten mynen Leezeren zulk eene opgave 

te doen van het onderwerp en de zamenftelling 

deezer beide ftukken , als hun in 

ftaat zal ftellen om de maate van verdienften 

, welke zy bezitten, op te maaken. 

De Mahabarat is een zeer wydloopig 

Dichtfruk, uit meer dan viermaal honderd 

duizend regelen beftaande. De Heer WIL 

KINS heeft meer dan een derde gedeelte 

van 't zelve overgezet ; maar flegts eene 

korte Epifode, Baghvat - Geeta getyteld, 

is tot hier toe uitgekomen, en uit dit ftaal 

moeten wy ons een denkbeeld van 't geheel 

vormen. Het onderwerp des Dichte 

ftuks is een veel gerugts maakende Burger-oorlog 

tusfehen twee takken des Ko- 

'ninglyken Huizes van BHAURAT, Toen 

de Legermagten, van wederzyden in 't veld 

getrokken , in flagorde gefchaard waren, 

gereed om het gefchil met het zwaard te 

be-

WEGENS OÜD INDIE. 387 

beflisfen, verzogt AR JOON, de Begunftigde 

en Kweekeling van den God KREESH- 

NA, die hem in dit uur vol gevaars vergezelde 

, d3t hy zynen wagen tusfehen de 

twee vyandlyke Legers zou doen heen ryden. 

Hy zag beide de Krygsmagten aan, 

en, aan wederzycen , geene anderen dan 

Grootvaders, Oomen, Neeven, Voorden, 

Zoonen en Broeders, naastbeftaande Bloedverwanten 

, of Boezemvrienden ; toen hy 

deezen voor eene wyl hadt aangezien.. en 

hun gereed bevondt ten irryde , werd hy 

aangegreepen door medclyden en droefenisfe 

, en drukte zyn boezemfmarre in de 

volgende bewoordingen u:i: — „ Gezien 

„ hebbende, 6 KREESHNA! dat myne 

„ Bloedverwanten zo heftig na het gevegt 

„ haaken , bezwyken myne ledemaaten , 

„ myn gelaad verbleekt, myn hair ryst over 

„ einde, en myn geheele geile] beeft van 

„ fchrik! Zelfs Gandeev, myn Boog, valt 

„ uit myne hand, en myn huid droogt op. 

— Wanneer ik myne Bloedverwanten 

„ zal verdelgd hebben, zal ik dan langer 

„ op geluk kunnen uifzien? Ik wensch na 

geene Overwinning KREESHNA! Ik be- 

,, hoef geene heerfchappy ; my ontbreekt 

„ geen vermaak ; want wat is heerfchappy, 

„ wat zyn de genietingen des leevens, of 

„ wat is het leeven zelfs, wanneer zy, voor 

„ welken men heerfchappy, vermaak en ge- 

„ not, begeert, leeven en middelen verloo- 

„ ren hebben, en hier in 't veld ten itryde 

w.gereed ftaan. Voogden, Zoonen, Va- 

„ ders , Grootvaders en Kleinzoonen s 

Bb a „ Oo- 

AAN- 

HANG- 

ZFL.

AAN 

HANG- 

ZEL, 


„ Oomen , Neeven, Bloedverwanten, Vrien- 

„ den! Schoon zy my wilden dooden , ilc 

„ wensch hun niet te bevegten; neen,zelfs 

„ niet om de beheerfching van de drie 

p Ryken des Heelals, veelmin om deeze 

„ kleine Aarde (g)! " 

Om zyne bekoramernisfen weg te weeren 

, onderrigr KREESHNA hem, wat de 

pligt medebrengt van een Prins van Chehteree, 

of de Krygs Cast, als hy geroepen 

wordt om in zulk eene omftandigheid werkzaam 

te weezen, en zet hem aan om dien 

te volbrengen , door eene verfcheidenheid 

van zedekundige en wysgeerige bewyzen, 

welker inhoud en aart ik , in een ander 

gedeelte deezes Aanhangzels , byzonderder 

zal moeten overweegen. In deeze zamenfpraak 

, tusfehen KREESHNA en zynen 

Kweekeling, zyn verfcheide plaatzen , die 

een hoog denkbeeld inboezemen van het 

vernuft des Dichters. De Aanfpraak van 

AR JOON, zo even aangehaald, waarin hy 

zyne zielsfmerte uitboezemt, moet elk Leezer 

getroffen hebben als fchoon en hartroerend 

: en ik zal, vervolgens, eene befchryving 

bybrengen van het Opperweezen 

, en den Eerbied met welken 't zelve 

moet gediend worden die zeer verheeven 

is. — Maar, terwyl deeze onze verwondering 

opwekken, en ons bevestigen in hec 

gevoelen van eene hooge maate van Befchaafdheid 

in een Land , waar zulk een 

Werk te voorfchyn gebragt werd , Haan 

(ff) Baghvat-Ceeta. p. 30, 31. 

wy


wy verfteld over het gebrek aan fmaak, en 

van kunstin de wyze op welke deeze 

Epifode wordt ingevoerd. Twee magtige 

Legers ftaan in dagorde gefchaard, brandende 

van begeerte om den ftryd aan te 

vangen; een jong Held en diens Onderwyzer 

worden befchreeven als ftaande op 

een Oorlogs - wagen tusfehen die twee 

Krygsmagten ; dit zeker was de tyd niec 

om hem de beginzelen der Wysbegeerte te 

leeren , en hem achttien lesfen te geeven, 

over de Bovennatuurkunde en de Godgeleerdheid. 

Ten opzigte, nogthans,zo van het Tooneel, 

als van het Heldendicht, der Hindoos, 

hebben wy het ongeluk, dat wy een denkbeeld 

moeten vormen, uic een enkel voorbeeld 

van beiden, en' een aanziene van hec 

laatfte nog wel, (daar hec alleen een gedeel 

ce is van een groocer werk) uic een onvolkomen 

ftuk. Maar, indien wy, in zulk 

eene fchaarsheid van proeven, het mogen 

waagen eenig oordeel te vellen , zal het 

hier op nederkomen, dat van deeze beiden 

hec Tooneelftuk, met een juister fmaak, is 

opgefteld. Zulks zal blyken uit de waarneemingen, 

welke ik nu gaa msdedeelen, 

over SACONTALA. 

'c Is alleen by Volken in Befchaafdheid 

verre gevorderd , dac hec Tooneelfpel een 

geliefde Uicfpanning worde. De Grieken 

waren een geruimen cyd een befchaafd Volk 

geweest; ALCJEUS en SAPPHO hadden 

hunne Lierzangen aangeheeven , en THA- 

&ES en ANAXIMANDER hunne Schooien 

Bb 3 geo- 

AAM- 

HANG- 

ZEL.


AAN geopend, eer het Treurfpel zyne eerfte ru 

HANG- we proeve deedt op de kar van THESPIS; 

ZEL. en 'er verliep een geruimen tyd eer het 

• Treurfpel by de Grieken eenen aanmerkelyken 

trap van uitmuntenheid bereikte. Uit 

hetTooneelft.uk,SACONTALA, moeten wy, 

derhalven , een voordeelig denkbeeld opvatten 

van den ftnat der vorderinge in die 

Maatfchappy,n3ar welks fmaak ditTooneclftuk 

gefchikt was. 

Nogthans behooren wy, in het opmaaken 

der verdienften deezes Werks, hetzelve 

niet ter toetze te brengen aan de oordeelkundige 

kunstregelen, ontleend uit de Letterkunde 

en Smaak van Volken , by den 

Dichter geheel onbekend; wy behooren 'er 

de Eenheden van het Griekfche Tooneel 

niet in te verwagten; wy behooren het niet 

af te meeten naar den maatftok van 't geen 

by ons welllandig en voeglyk gerekend 

wordt. Wy moeten toegeevenheid gebruiken 

omtrent plaatslyke gewoonten , en 

byzondere zeden , ontftaande uit een ftaat 

van huislyke Maatfchappy, uit een fchikking 

van Burgerlyk Beftuur, en uic Godsdienftige 

begrippen , wyd en verre veri'chillende 

van 't geen in Europa l plaats 

vindt. 0 At 1 

SACONTALA is geen geregeld Tooneelfpel; 

maar, gelyk eenige Spehhr, in vrocgeren 

tyde op de Spaanfche Öfi Engelfche 

Tconeeien vertoond, eene Gefchiedenis in 

Zamenfpraaken ; gebeurtenisfen ophaalende, 

die op verfchiliende plaaczen , en geduurende 

een reeks van jaaren, voorvielen. Uit 

dit


dk oogpunt befchouwd, is de Fabel over 

't algemeen wel gefchikt, de tusfchenkomende 

voorvallen gelukkig gekoozen , en 

de lotverwisfelingen, in den itaac der voor- , 

naamfte Perfoonadien, onverwagt en verrasfend 

De ontknooping, egter, van het 

{tuk wordt, fchoon eenige der voorbereidende 

omftandigheden met kunde zyn ingevoerd 

, eindelyk te wege gebragc door 

de tusfchenkomsc van hoogere Weezens, 't 

welk altoos eene ilegte uitwerking baart , 

en eenig gebrek aan kunstvermogen verraadt. 

Maar, dewyl SACONTALA afftamde 

van eene Hemelfche Nymph, en onder 

de befcherming leefde van een heiligen 

Hermiet , kan deeze Hemelfche tusfchenkomst 

min vreemd voorkomen , en is dezelve 

zeer gefchikt naar den fmaak der 

Oosterlingen. Op veele plaatzen is dit 

Tooneelftuk eenvoudig en teder, op eenige 

hartroerend; en op andere vindt men een 

mengzel van het boertige met het ernftige. 

Van dit alles zou ik voorbeelden kunnen 

opleveren. Doch ik bepaal my om flegts 

eenige weinige trekken van de eerstgemelde 

foort te verzamelen , zo om dat de eenvoudigheid 

en tederheid de kenmerkende 

fchoonheden van het Stuk zyn , als om dac 

zy zo weinig gelyken naar de buiten het 

fpoor hollende verbeelding en zwellenden 

ftyl , welke men doorgaans in de Dichtwerken 

der Oosterlingen aantreft. 

SACONTALA, de Heldin van het Tooneelftuk, 

eene Prinfes van hooge geboorte, 

was opgevoed door een Hermiet,in een 

Bb 4 hei- 

AAN- 

3ANG? 

ZEL.

A AN 

TI ANG- 

ZEL. 

39» O N D E R Z O E K 

heilig bosch , en hadt haaren jeugdigen 

leeityd gefleeten in landbezigheden en herderlyke 

onfchuld. Toen zy gereed ftondc 

om deeze geliefde verblyfplaats te verlaaten, 

en heen te trekken na het Mof van 

een groot Monarch, aan wien zy getrouwd 

was, beweenen CANA, haar Voedftervader, 

en de Medgezellinnen haater Jeugd , hun 

eigen verlies, en boezemen hunne wenfchen 

voor haar geluk uit, met gevoelens, en in 

eene taal, volmaakt voegende aan hun herderlyk 

character. 

„ Hoort, ö Gy Boomen van dit heilig 

„ Bosch ! hoort , en roept uit , dat SA- 

„ CONTALA vertrekt na het Paleis van 

den Heer, dien zy getrouwd heeft; Zy, 

die fchoon haar dorstte, niet dronk voor 

„ dat zy u bevogtigd hadt; Zy die , uit 

„ liefde tot u , geen een van uwe frisfe 

bladen afplukte , fchoon zy gaarne met 

zulk een cieraad haare hairlokken zou 

„ opgepronkt hebben; Zy, die den hoog- 

„ ften wellust fmaakte, wanneer uwe takken 

„ met bloemen prykten ! " 

Choor van Bosch-Nymphen. „ 6 

Moge haar weg met voorfpoed vergezeld 

„ gaan! Mogten gunftige windjes, haar ten 

,, vermaake, de geurgeevende doffe van de 

„ mildfte bloemen verfpreiden ! Mogten 

,, poelen van helder water, groen doóv de 

,, bladeren van den Lotos, haar vertrisfen 

als zy wandelt! En mogen fehaduwryke 

takken haar ter befcherming dienen voor 

;„ de fchroeiende draaien der Zonne!" 

SACONTALA, ZO als zy gereed ÜS-M 

om

WEGENS OUD IN;DIE. 393 


AAN „ lngudi \ 'c geen Gy zo menigmaal ge- 

HANG- „ voed hebt, met een handvol Synmaka- 

ZEL. „ zaad, en nu de voetftappen van zyne 

„ Weldoenfter niec wil verlaaten." 

SACONTALA. „ Waarom zyc gy droe» 

„ vig , ceder Rheecje ! om my, die onzer 

„ beider verblyfplaacs moet verlaaten ? De- 

» wyl gy door my werd opgekweekt, als 

„ gy uwe Moeder verboren hadc , die 

„ fchielyk naa uwe Geboorte ftierf, zal 

„ myn Voedfter-vader u oppasfen , wan- 

„ neer wy gefcheiden zyn, met tedere zorg 

„ oppasfen. — Keer ce rug, arm Dier, — 

„ keer ce rug — wy moeten fcheiden..." 

[Sacontala barst in traanen uit. ] 

CANA. „ Uwe traanen , myn Kind.' 

„ voegen te deezer gelegenheid weinig , 

„ wy zullen allen weder by elkander ko- 

„ men : hou u ftandvastig : zie den rech- 

„ ten weg voor u, en volg denzelven. 

„ Wanneer de dikzwellende traan beneden 

„ uwe fchoone oogleden hangt, laat dan 

» uw beOuic de eerfte poogingen infpani 

, nen, om u zelve los ce maaken. —- 

, In uwen doorcochc door deeze aarde, 

, waar de paden nu hoog, dan laag, zyn, 

, en hec rechce pad, zelden, zich onder- 

J , fcheidc, moecen de fchreden van uwen 

1 , voec, onvermydbaar, ongelyk weezen ; 

J , maar Deugd zal u rechc voorwaards 

, doen fpoeden (K). " 

, Uic dit voorbeeld van een Indiaansch 

rooneelfpel zal ieder Leeaer van goeden 

(h) Act. IV. p, 47. &c 

fmaak,


fmaak, zo ik my verbeelde, zich ten vol- A 

len verzekerd houden, dat het alleen on- H 

der een Volk van befchaafde Zeden, en kie- - t 

fche Gevoelens, is, dat een opilel, zo een- - 

voudig en keurig, kon vervaardigd, of met 

genoegen ontvangen, worden. Ik ontdek, 

in dit ïooneelfpel één voorbeeld van die. 

wilde buitenfpoorigheid, zo veelvuldig in 

de Oosterfche Dichtftukken. De Vorsu 

een armband, die van SACONTALA'S 

arm gevallen was , 'er weder aanvoegende 

, fpreekt haar met deeze woorden aan ^ 

„ Zie , Wellust myner ziele! dit is de 

„ nieuwe Maan, die het uitfpanzel verlaa- 

„ ten heefc ter eere van uwe alles over- 

" treffende fchoonheid , en nedergedaald 

„ zynde op uwen betoverenden arm, beide 

„ haare hoornen rondfom dezelve zamen- 

„ gevoegd heeft in de. gedaante van een 

M a a r d k i s d e 

„ Armcieraad! (0" 

taal van een verrukten Jongeling tot zyne 

Zielsvoogdesfe, en, door alle Eeuwen heen, 

by alle Volken, verwagt men vergrootende 

loffpraake uit den mond van Minnaars 

te hooren. 

Tooneelvertooningen fchynen het geheid 

vermaak der Hindoos, zo wel als van andere 

befchaafde Volken, geweest te zyn. 

„ De Treur- en Blyfpelen, de Klugten en 

„ Muzykftukken van het Indiaansen Too- 

„ neel zouden zo veele Boekdeelen vul- 

„ len , als die van eenig oud, of beden-. 

„ daagsch, Volk van Europa. Ze zyn alle 

m 

CO 4ct\ lil. p. 3& 

AN- 

EL.

AAN 

HANG 

SEL. 


„ in Verzen, wanneer de Zamenfpraak ver- 

„ heeven is, en in Ondicht,als dezelve op 

,, een gemeenzaamen trant voortgaat: de 

„ Lieden van Rang en Geleerdheid wor- 

„ den ten Tooneele gevoerd, ipreekende 

„ zuiver Sanskrit, en de Vrouwen Pra- 

„ crit, 't welk een weinig meer is dan 

„ de taal der Brahminen, door eenen zag- 

„ ten tongval tot de zagtheid van het Ita- 

„ liaansch gelenigd; terwyl geringe Per- 

„ foonen in het Tooneelfpel de gewoone 

„ Tongvallen fpreeken van de onderfchei- 

„ de Landfchappen, waar in zy veronder- 

,, fteld worden te woonen (JC)." 

[De Sanskreetfche Letterkunde is een 

geheel nieuwe aanwinst voor Europa. 

Baghvat - Geeta , de eerfte Overzetting 

zynde uit die Taal, niet vóór den ïaare 

MDCCLXXXV in 't licht gegeeven , is 

het onmiddelyk verknogt aan het onderwerp 

myner naafpeuringen, en zal het genoegen 

verfchafièn aan eenige myner Leezeren, 

indien ik hun, uit de twee aanmerkelykfte 

Werken in die Taal opgefteld, een 

en ander meer uitgewerkt voorbeeld bygebragt 

hebbende, hun een kort verflag geeve 

van andere Opftellen in het Sanskreetisck, 

te onzer kennisfe gebragt. 

Het wyduitgeftrekte gebruik van de Sanskreetfche 

Taal is -eene omftandigheid, welke 

onze byzondere opmerking verdient. „ De 

„ groote bron van Indifche Letterkunde," 

fchryfc 

f» Pre face t$ Sacont. by Sir WILLIAM JO- 

3 iES, p. IX. *,


fchryft de Heer HALHED , (de eerfte 

Engelschman die kennis aan het Sanskreetfche 

kreeg,) „ de moeder van bykans 

„ eiken Tongval van de Perfiaanfche Golf 

„ tot de Chineefche Zeeën , is de Sans- 

„ kreet; eene Taal van de eerwaardiglle 

„ en onnaagaanbaarfte oudheid, die, fchoon 

„ voor tegenwoordig in de Boekeryen der 

„ Brahminen opgeflooten , en enkel ge- 

„ bruikt tot de Gedenkboeken huns Gods- 

„ diensts , blykt de doorgaande Taal van 

„ byna geheel de Oosterfche Wereld ge- 

„ weest te zyn : en voetftappen van 

„ derzelver oorfpronglyke uitgeftrektheid 

„ kunnen nog, in bykans alle Landftreeken 

„ van Afia ontdekt worden. Menigmaal 

„ heb ik verbaasd geftaan over het vinden 

„ van de gelykheid der Sanskreetfche 

„ woorden, met die van het Per/isch, Ara- 

„ bisch, en van het Latyn en Grieksch: 

„ en deeze niet in Kunstwoorden, of ver- 

,, bloemde uitdrukkingen, die de mededee- 

„ ling van verfynde Kunften, en befchaaf- 

„ de Zeden, by gelegenheid, zou hebben 

„ kunnen overbrengen; maar in den grond 

„ der Taaie, in woorden van één Letter- 

,, greep, in de naamen van Getallen, en 

„ de Benaamingen van zodanige zaaken, als 

,, eerst onderfcheiden worden by den 

„ vroegst aanbreekenden dageraad der Be- 

„ fchaafdheid. 

,, De gelykheid , welke waargenomen 

„ mag worden in de Letteren op de Ge- 

„ denkpeftningen en Zegels van verfcheide 

„.Landfchappen in Afia; het licht, 'c 

„ welk 

AAtt- 

HANG- 

ZEL.

i 

AAtt- 

tHANG- 

ZEL. 

39S ÖN D E R Z O E K 

„ welk zy wederkeerig over elkander ver- 

„ fpreiden ,- en de algemeene overeen- 

„ komst, welke zy alle hebben toe het- 

„ zelfde groot eerst beginzel , opent een 

„ ander ruim veld voor de weeclust. De 

„ Geldmunten van Asfam, Napaul, Chasmeere 

, en van veele andere Koningry- 

„ ken , zyn alle met Sanskreetfche Lecce- 

„ ren; en de meesten behelzen zinfpeelin- 

„ gen op de oude -Sanskreetfche Mytho- 

„ logie. — Dezelfde overeenkomst heb ik 

„ waargenomen op de Afdrukzelen der Ze- 

„ gelen van Bootan en Thïbet* 

Een zydelings bewys mag desgelyks 

,, afgeleid worden uit de byzondere fchik» 

„ king van hec Sanskreetfche A, B, C, 

„ zo zeer verfchillende van die in eenig 

„ ander gedeelte der Wereld. Deeze zon» 

„ derlinge wyze van zamenvoeging grypt 

„ nog ftand in hec grootfte gedeelte van 

„ hec Oosten, van den Indus tot Pegu, in 

„ Taaien nu naar allen fchyn daar van on- 

„ derfcheiden, en in geheel daar aan onge- 

„ lyke Letteren; en levert zulks een krag- 

„ tig bewys op, dat ze alle van denzelf- 

„ den ooriprong voortkomen. 

„ Een ander voorwerp biedt zich der 

,, befpiegelinge aan , in de Naamen van 

„ Perfoonen en Plaatzen , van Tytels en 

,, Waardigheden , die ter algemeene ken- 

„ nisneeming openftaan, en in welke men, 

„ toe de meerite grenzen van Afia, duid* 

„ lyke trekken van hec Sanskreetfche 

„ vindc (7)." N a a 

QP Preface to the Crammar of the Bengal Lan* 

guage. p. 3.


Naa dit weetenswaardig algemeen berigt 

wegens de Sanskreetfche Taal, zal ik nu 

de Werken optellen, die uit dezelve overgezet 

zyn, behalven de Baghvat-Geeta en 

de Sacontala. 

Vooreerst zyn wy aan den Heer WIL 

EI N s verfchuldigd de Heeto -pades , of 

het Vriendlyk Onderwys {[Amicabh In* 

flruBion) in een reeks opzichzelven Haande 

Fabelen , doormengd met zedekundige, 

onderwyzende en ftaatkundige, Grondregelen. 

Dit Werk is door geheel het 

Oosten zo hoog geagt, dat het overgezet 

wierd in elke Taal daar gefpr-ooken. Het 

ontglipte de aandagt niec van den Keizer 

AKBER , altoos naauwkeurig lettende op 

alles wat iets kon toebrengen tot bevordering 

van nutte kundigheden. Hy geboodc 

zyn behulpzaamen Vizier, ABUL FAZEL, 

om 'c zelve in een ftyl te brengen , gefchikt 

naar aller vatbaarheid , en om de 

duistere plaatzen in 't zelve op te helderen 

, welk bevel hy volvoerde, en aan het 

Boek den naam gaf van hec Kenmerk der 

fVysheid. Eindelyk kreegen deeze Fabelen 

ingang in Europa, en zyn daar verfpreid 

met byvoegzelen en veranderingen , onder 

de naamen van PILPAY en ESOPUS. — 

Veele der Sanskreetfche vercellingen zyn 

vernuftig en fchoon, en zyn uitgefchreeven , 

of naagevolgd, door de Fabelfchryvers van 

andere Volken. Maar in eenige derzelven 

worden de Characters der ingevoerde Dieren 

niet wel in agt genomen , of doorgehouden. 

Een Tyger als zeer GodsdienlHg 

te 

AAN 

HANG» 

ZEL.

AAN 

KAN G- 

ZZh. 


te befchryven, en Liefde, met andere Gods-* 

dienstpligtcn te doen prediken (m) ; of 

een oude Muis wel bedroeven in de Neetee 

Saftras, dat is, de ftelzels van Zedeen 

Staatkunde (»j,en een Kat, die Boeken 

over den Godsdienst leest (0), in te voeren 

, verraadt gebrek aan fmaak, en onoplettenheid 

cp het welvoeglyke. — Veele 

van de Zedekundige Spreuken , als afgebrooke 

Grondregels aangemerkt , zyn gegrond 

op eene doorkr.eede kennis van het 

menscblyk hart en 't beloop der Wereld, 

en verich-ffen leering met eene fraaije eenvoudigheid. 

Maar, de pooging des Schryvers 

om zyn Werk in een aaneenvolgende 

reeks van Fabeien te brengen, en zyne wyze 

om dezelve te doorweeven met zulk 

een groot aantal van zedekundige bedenkingen 

in Dicht en Ondicht, maakt de zameniTelling 

van het geheel zo kunftïg, dat 

het leezen dikwyls verveeiend valt. AKBER 

merkte dit zo duidlyk op, dat hy zynen 

Vizier, behalven andere onderrigtingen, ten 

aanziene van dit Werk medegedeeld, raadde 

, de breedvoerige uitweidingen van 'c 

zelve op te korten. 

't Is verre van myn oogmerk , dat ik, 

met deeze aanmerkingen in 't midden te 

brengen, iets in 'c geringde zoek af te trekken 

van de verdienften van den Heer WIL- 

KINS. Zyn Vaderland is hem hoogst ver. 

pligt voor het openen eener nieuwe bronne 

vaa 

(m) Heeto-pades. p. 16, 

(«) Ibid. p. 24. 

(O Ibid. p. 35. &e. '

WEGENS' O U D I N D I E . 401 

van Weetenfchap en Smaak. De beroemdheid 

van de Heeto-pades, zo wel als de inwendige 

waarde des Werks , ondanks de 

aangelapte gebreken , regtvaardigen zyne 

keuze van 't zelve, als een Gefchrift, waardig 

om in de oorfpronglyke gedaante in Europa 

bekend te worden. Op het leezen 

van deeze en andere Vertaalingen van'dien 

Heer, zal niemand hem den lof ontzeggen, 

waartoe hy nederig zyne aanfpraak bepaalr, 

,j van eene Sehildery gemaakt te hebben, 

,, Welke wy veronderstellen een waar af- 

„ beeldzel te weezen, fchoon wy het oor- 

„ fpronglyk Huk niet kennen (p)." 

Ten tweeden. Hebben wy eene Overzetting 

van een beroemd Opftel 4 in 't Oosten 

bekend onder den Tytel van de vyf Edelgefleenten 

, (The Five Gems) (q). Hec 

beftaat uit Verzen van vyf Dichters , die* 

zich ten Hove onthielden Van ABISSURA, 

Koning van Bengale. Eenige deezer Verzen 

zyn eenvoudig en fraay. 

Ten derden. Een Lierzang van WÜE- 

M , waarin die buitenfpoorigheid van verbeeldingskragt, 

en die ver gezogte en onnatuurlyke 

begrippen j welke zo vaak de 

Europeaanen de Diehterlyke voortbrengzels 

van het Oosten, met wanfmaak, doen 

leezen , in ruime maate 1 

voorkomt. Dö 

Schryver van het Nieuw Afiatisch Mengelwerk 

, waarin wy de Overzetting van dé 

Verzen der gemelde vyf Dichteren, en vart 

(ƒ>) Preface, p. XIV» 

{q) Ne» JJiatic Mifcellavy, N. I. 

Ce 

deê-_ 

AAN- 

IIANG- 

ZEL. 

urn

AAN- 

HANG- 

ZEL. 


deezen Lierzang, aantreffen, heeft ons niet 

onderrigt, aan wiens bedreevenheid, in dé 

Sanskreetfche Taaie,wy de Vertaaling dier 

Hukken te danken hebben. 

Ten vierden, Eenige oorfpronglyke 

Overdragten van Landeryen , van zeer vroege 

dagtekeningen, vertaald door den Heer 

WIL ui NS. Het moge vreemd voorkomen, 

dat een Brief van eene Wettige Overdragt 

van eenig Eigendom gerangfchikt wordt 

onder de Letterkundige Opflellen van eenig 

Volk. Maar zo wyd verfchillen de Zeden 

der Hindoos van die der Europeaanen, 

dat, daar onze Regtsgeleerden de woorden 

en de bedingen vermenigvuldigen om een 

Overdragt volkomen te maaken , en zorg 

te draagen tegen alles wat dezelve zou 

kunnen verzwakken , de Pundits het tot 

de Regten behoorende gedeelte, met alle 

mogelyke kortheid, opfleilen ; maar,in eene 

lange Vooraffpraak, of uitgewerkt Slot , 

hunne eigene Geleerdheid , Welfpreekenheid, 

Kunst van opflellen, in rym en onrym, 

ten toon fpreiden. De Inleiding van 

een deezer Hukken behelst de Loffpraak 

van den Monarch, die het Land vergunt, 

in den Houten ftyl der Oosterfche vergrooting: 

„ Toen zyn ontelbaar Heirleger optrok, 

was de Hemel dermaate vervuld 

,-, met het opklimmend Hof hunner voeten, 

„ dat de Vogelen der lugt daar op konden 

„ rusten." — „ Zyne Olypbanten bewoo- 

„ gen zich als wandelende Bergen, en de 

„ Aarde, gedrukt door derzelver gewigt , 

„ vergruisde in Hof." Het Huk befluic 

met


friet de aankondiging van wraak tegen de 

zodanigen, die het zich zouden onderwinden 

deeze Overgifte aan te tasten: „ Ryk- 

„ dom en het Leeven der Menfchen zyn 

„ zo voorbygaande als de afrollende Wa- 

„ terdruppen op een blad van den Lotus, 

f,.Leert deeze waarheid, ö Menfchen! en 

„ onderwindt het u niet den Naasten van 

„ zyn Eigendom te berooven (>) ". De 

andere Giftbrief, welke van nog ouder 

dagtekening fchynt, is niet min opmerklyk. 

Beide worden zy gevonden op koperen 

plaaten gegraveerd (V). 

Ten vyfden. De Overzetting van een ge* 

deelte van den Shaster, door den Colonel 

DOW, in den Jaare MDCCLXVIII uitgegeeven 

, hadt , misfchien , in de eerfte 

plaats moeten vermeld worden. Maar dewyl 

deeze Vertaaling door hem niet gedaan 

is uit het Sanskreetisch; maar opgefchreeven 

uit den mond van een Brahmin, i 

die den Shaster in 't Perfïsch , of in de 

gewoone Bengaalfche Taal , verklaarde , 

zal dezelve eigenaartiger onder onze opmerking 

vallen, wanneer wy den ftaat der 

Weetenfchappen by de Hindoos onderzoeken 

, dan te deezer plaatze , waar wy 

eenig berigt hebben zoeken te geeven van 

hun fmaak in het opftellen hunner Schriften 

(0- ] 

V. De 

(r) Afiatic Refearches, Vol. I. p. I23, &c. 

. (s) Ibid. Vol. I. p. 357. 

(t) Dit is de IX Aantekening van ROBERTSON. 

Cc 3 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 

4©4 O N D E R Z O E K 

V. De vorderingen der Indiaanen, in 

Weetenfchap , verfchaffen een bykomend 

bewys van hunne vroegtydige Befchaafdheid. 

Allen, die Indie in ouden tyde , of 

heden ten dage, bezogten , oordeelden, dac 

de Inwoonders, 't zy in hec verrigten hunner 

byzondere bezigheden , 't zy in hec 

beleid van Staatszaaken , voor geen Volk 

behoefden te wyken in fchranderheid , 

fcherpheid van verffand, of behendigheid. 

Uit het aanwenden van zodanige Talenten 

op de beoefening van Weetenfchap, moge 

men zich eenen buitengewoonen trap van 

vordering belooven. — Overeenkomftig mee 

dit denkbeeld , waren de Indiaanen reeds 

vroeg, uit dien hoofde, beroemd, en eenigen 

der uitfleekendften onder de Griekfche 

Wysgeeren reisden na Indie, ten einde zy, 

door den ommegang met de Wyzen diens 

Lands, een gedeelte mogten opdoen van 

die kundigheden, waardoor zy vermaardheid 

verworven hadden 

De berigten, nogthans, welke wy van 

de Grieken en Romeinen ontvangen wegens 

de Weetenfchappen , die de aandagc 

der Indifche Wysgeeren meest trokken, of 

van de Ontdekkingen , welke zy daarin 

gemaakt hadden , zyn zeer onvolkomen. 

Aan de naafpeuringen van eenige weinige 

kundige Perfoonen, die Indie, geduurende 

de drie laatsc verloopene Eeuwen, bezogten, 

zyn wy breedvoeriger en echter kundfchap 

verfchuldigd. Maar, door den weder- 

(?) BRUCKÊRI, Hist. Phitofoph.Vo), I. p.ipo.


derzin , waar mede de Brahminen hunne AAN- 

Weetenfchappen aan Vreemdelingen mede- HANt> 

deelen , en de onbekwaamheid der Euro ZEL. 

peaanen om veel kennis daar van op te 

doen: dewyl zy, even als de Verborgenheden 

van hunnen Godsdienst , voor de 

oogen des Gemeens verborgen waren , in 

eene onbekende Taal, werd deeze kundig, 

heid langzaam, en mee veel moeite, verkreegen. 

— Dezelfde waarneeming, nogthans, 

welke ik maakte wegens onze kennis van 

den ftaat der fchoone Kunften onder hec 

Volk van Indie, past op dien van hunne 

vordering in Weetenfchap , en de tegenwoordige 

Eeuw is eerst voorzien met eene 

genoegzaame blykbaarheid, op welke men 

eene bellisfende oordeelvelling over beide 

kan gronden. 

Weetenfchap, wanneer men dezelve afgefcheiden 

befchouwc van den Godsdienst, 

welks overweeging ik toe een ander hoofdpunt 

myns Onderzoeks verfchuive, beftaat 

in de overweeging van de werkzaamheden 

des Verftands, of van de uitoefening onzei 

Zedelyke Vermogens, of van de natuur er I 

hoedanigheden der uitwendige Voorwerpen 

— De eerfte wordt de Redenkunst — d< 

tweede de Zedekunde — de derde de Na 

tuurkunde, of de kennis der Natuur, gehee 

ten. Ten aanziene nu van de vroegtydigs 

vorderingen in het aankweeken van efl 

deezer Weetenfchappen in Indie , hebbei 

I 

wy bewysftukken in handen, die aller op 

jnerking verdienen. 

Cc 3 Dan

4oS O N D E R Z O E K 

AAN Dan, eer wy tot derzelver overweeging 

HANG* treeden, zal het eigenaartig weezen, dé 

ZEL. denkbeelden der Brahminen, ten aanziene 

van de Ziel zelve, te onderzoeken; want, 

indien deeze niet rechtmaatig waren, zouden 

alle hunne befpiegelingen, wegens derzelver 

werkingen, verkeerd en ingebeeld 

weezen. De onderfcheiding, tusfehen Stof 

en Geest, fchynt vroeg by de Indifche 

Wysgeeren bekend geweest te zyn: aan 

den Geest fchreeven zy verfcheide vermogens 

toe, voor welke zyde Stof onbekwaam 

keurden : en , wanneer wy ons te binnen 

brengen, hoe onvolkomen onze denkbeelden 

zyn van elk voorwerp dat niet onder 

het bereik der zintuigen valt, mogen wy 

verzekeren, (indien wy eenige infchiklykheid 

gebruiken omtrent byzondere begrippen 

der Hindoos, welke wy vervolgens 

Zullen verklaaren,) dat geene befchryving 

van 's Menfchen Ziel gefchikter is, om de 

waardigheid van haare natuur uic te drukken 

, dan die ons gegeeven wordt , door 

den Schryver van het Heldendicht, Mahabarat•• 

getyteld. „ Eenigen, zegt hy , 

^, merken de Ziel aan als een'Wonder, anderen 

hooTén daar van met verbaasd- 

^, heid; maar niemand kent dezelve. Het 

„ Zwaard verdeelt dezelve niet; het Vuur 

„ verbrandt ze niet ; het Water verderft 

„ ze niet ; de Wind verdroogt ze niet; 

„ want de Ziel is ondeelbaar , onbrand- 

„ baar, onverderflyk; de Ziel is eeuwig, 

„ algemeen, volduurende, onbeweegelyk; 

- »., 

d e i 

"


•„ de Ziel is onzigtbaar, onbegrypelyk en AAN- 

„ onveranderlyk (y). " 

HANG- 

Naa deeze voordrage van de gevoelens ZEL. 

der Brahminen voor de Ziel zelve, kunnen 

wy voortgaan tot het overweegen van 

hunne denkbeelden , ten aanziene van elk 

der Weetenfchappen , in de opgegeevene 

drievoudige verdeeling. 

Vooreerst. REDENKUNST en BOVEN 

NATUURKUNDE. Ten aanziene van geen 

onderwerp heeft het Menschlyk Verftand 

zich meer beoefend, dan in het ontleeden 

van zyne eigene werkzaamheden. * De onderfcheide 

vermogens van de Ziel heeft 

men onderzogr. en bepaald; gefchikte Regels 

heeft men voorgefchreeven , om op 

de waarneeming van 't geen men ziet gebeuren 

, vervolgens Beginzelen te gronden, 

of, uit de kennis der Beginzelen, een 

plan van Weetenfchap te vormen. — De 

Wysgeeren van oud Griekenland waren 

zeer ' beroemd , wegens hunne vordering 

in deeze afgetrokkene befchouwingen ; 

en ontdekten , in hunne ontledingen en 

fchikkingen , zulk een diepte van denkingskragt, 

en fcherpheid van oordeel , dat 

hunne Stelzels van Redenkunst, en bovenal 

het Stelzel der Peripatetifche Schoole, 

geteld zyn onder de proeven van uitfteekendlle 

poogingen der Menschlyke Rede. 

Maar, zints wy eenigermaate kennis gekreegen 

hebben aan de Letterkunde en de 

Weetenfchap der Hindoos , bevinden wy, 

dat, 

(v) Baghvat • Gceta, p. 37. 

Cc 4

HANQ- 

ZLL. 

4Q8 O N D E R Z O E K 

dat, zo ras de Menfchen komen op die 

hoogte in hec gezellig leeven , dat zy 

hunne aandagc kunnen wenden op befpiegelende 

naafpeuringen , 's Menfchen Ziel, 

in alle Gewesten des Aardbodems, bykans 

dezelfde vermogens zal ten toon fpreiden, 

en in haare naafpeuringen en ontdekkingen 

mer. byna dezelfde Happen zal voortgaan. 

Uit ABUL FAZEL'S Korc Begrip van 

de Wysbegeerte der Hindoos (w) , waar 

van hy, volgens zyn verflag, kennis kreeg 

door eene zeer gemeenzaame verkecring, 

met de Geieerdflen diens Volks ; uic hec 

voorbeeld van hunne Redenkunftige ophelderingen 

, begreepen in dat gedeelte van 

den Shaster , door Colonel D o w (V) 

uitgegeeven; en uic veele plaaczen, in de 

Baghvat- Geeta, blykc ten vollen, dat dezelfde 

befpiegelingen , die de Griekfche 

Wysgeeren bezig hielden, ook de aandagt 

der Indiaanfche Brahminen hadden getrokken 

; en de befpiegelingen van de eerscgemelden, 

zo ten opzigte van de hoedanigheden 

der uitwendige voorwerpen , als 

ten aanziene van de natuur onzer eigene 

denkbeelden , waren niec vernuftiger dan 

die van de laatstgenoemden. Met naauw- 

Iseurigheid te bepaalen , mex fcherpzinnigheid 

te onderfcheiden , en met fchranderhetd 

te redenkavelen, kenmerkten Griekfche 

en Indiaanfche Wysgeeren; by beiden 

bragt dezelfde verregaande uicpluizing, ora 

(») Aycen Ahbery, Vol. III. p. 95. &c. 

(x) Dow>.Dtsfertatioti, p. XXXIX. &c. 

die


die werkzaamheden der ziele te ontknooAANpen, tot welker bevatting de vermogens HANGder 

Menfchen niet gevormd zyn , hun ZEL. 

zomwylen tot valfche en gevaarlyke gevolgtrekkingen. 

Die twyfelende Wysbegeerte, 

welke het beftaan der ftoflyke Wereld 

lochent, en beweert dat 'er niets 

weezenlyks buiten onze denkbeelden beftaat, 

fchynt in Indie, zo wel als in Europa 

, bekend geweest te zyn (j) ; en 

de Wyzen van het Oosten , daar zy veel 

verfchuldigd waren aan de Wysbegeerte 

van wegen de kennis aan veele gewigtige 

waarheden, vonden zich niet meer, dan die 

van het Westen, ontheeven van haare begogelingen 

en dwaalingen. 

Ten tweeden. ZEDEKUNDE. — Deeze 

Weetenfchap , welke ten doelwit hsefc 

vast te ftellen , wat Deugd van Ondeugd 

onderfcheidt, naa te fpeuren welke Dryfveeren 

de Menfchen tot werkzaamheid aanzetten, 

en Regels voor het Leevensgedrag 

voor te fchryven, fchynt , daar zy de gewigtigfte 

van alle is , de opmerking der 

Brahminen ten fterkften getrokken te heb.ben. 

— Hunne gevoelens waren, met betrekking 

tot deeze Hukken, verfchillende , 

en men vindt de Brahminen , even gelyk 

de Wysgeeren van Griekenland, in Aanhangen 

verdeeld , onderfcheiden door 

Grondregelen en Leerftellingen dikwyls 

rechtftreeks tegen elkander aangekant. — 

Die 

(j) Dow's Dhfertaiion, p. LVII. Ayen Ak- 

$trj, VoL Hl. p. 128. 

Cc $

4io O N D E R Z O E K 

AAN Die Aanhang, van wier gevoelens wy ge 

HANG? lukkig het meest weeten, hadt een Stelzel 

ZEL. van Zedekunde omhelsd , gegrond op de 

edelaartigfle en waardigfte beginzelen, welke 

'sMenfchen Rede, zonder bovennatuurlyken 

byftand, kan ontdekken. De Mensch, 

leeraarden zy, was gefchaapen, niet tot een 

befpiegelend en bèdryfloos leeven ; maar 

om te werken. Hy was gebooren , niet 

voor zichzelven alleen ; maar voor zyne 

Mederaenfchen. Het geluk der Maatfchap, 

pye , van welke hy een lid is , het heil 

des Menschdoms , zyn zyne hoogde en eindelyke 

bedoelingen. In de keuze, wat men 

den voorrang te geeven, of te verwerpen, 

hebbe, is de regtmaatigheid en voeglykheid 

der keuze de eenige zaak, waar op de 

Mensch moet agtgeeven. De gevolgen , 

welke uit zyne bedryven kunnen voortvloeien 

, Haan niet in zyne magt, en, 't 

zy ze voordeelig of naadeelig zyn , kan 

hy, zo lang hy voldaan is over de zuiverheid 

der, beweegredenen , welken hem tot 

werkzaamheid aanfpoorden , die Goedkeuring 

van zyn eigen hart fmaaken , welke 

waar Geluk uitmaakt onafhangelyk van de 

magt der Fortuine, of de gevoelens van 

andere Menfchen. 

„ De Mensch," zegt de Schryver van 

den Mahabarat, „ heeft geene Vryheid 

„ van werking. Elk Mensch wordt onge- 

„ willig gedrongen te handelen, volgens 

„ die beginzelen , welke in zyne natuure 

„ huisvesten. Hy , die zyne werkzaame 

vermogens wederhoudt, en nederzit met 

n zy-

WEGENS OUD INDIE. 4u 

i zynen geest: alleen ftaaroogende op de 

l] voorwerpen zyner zintuigen , mag iemand 

van een verkeerde ziel genaamd 

'1 worden. Hy verdient lof, die, alle zyne 

„ driften te ondergebragt hebbende , met 

„ zyne werkzaame vermogens alle de be- 

„ dryven des leevens vervult, zonder zich 

„ over den uitflag te bekreunen 0> 

„ Laat de beweegreden in de daad, en niet 

„ in de uitkomst, berusten. — Behoor niet 

„ onder de zodanigen , wier prikkel, om 

„ iets te doen, de hoop op belooning is. — 

„ Slyt uwe lcevensdagen niet in ledigheid. 

,' Stel alles, in het aanwenden uwer poo- 

„ gingen ; volbreng uw Pligt; verzaak 

j, alle gedagten wegens het gevolg. —- 

„ Laat het u hetzelfde weezen, welke de 

„ uitflag zy, of ten goede of ten kwaade; 

„ want zulk eene Gelykmaatigheid wordt 

„ Tog geheetcn , dat is , Aandagt op 't 

„ geen geestlyk is. — Zoek dan eene 

fchuilplaats' in Wysheid alleen: want de 

\] elendigen en ongelukkigen zyn zodanig 

„ ter oorzaake van den uitflag der dingen. 

„ — Menfchen , die de waare Wysheid 

„ bezitten , bekommeren zich niet over het 

„ goede of kwaade op deeze Wereld. «—- 

„ Bevlytig u dan om dit gebruik van uw 

„ Verftand te maaken; want dat gebruik in 

„ uw doen is een kostlyke Kunst. —• Wy- 

„ ze Menfchen, die alle gedagten verzaakt 

„ hebben van de vrugt, welke uic hunne 

„ werkzaamheden zal voortkomen, worden 

„ ont- 

(z) Baghvat-Geeta, p. 44. 

AAN- 

IIANG- 

ZEL.

AAN 

HANG" 

ZEL. 

4ia O N D E R Z O E K 

„ ontflaagen van de keten der Geboorte , 

„ en gaan heenen na de Gewesten van eeu- 

„ wigduurende Gelukzaligheid (V)! " 

Uit deeze plaats, en veele andere, welke 

ik zou hebben kunnen aanvoeren , leeren 

wy, dat de onderfcheidende Leerftellingen 

der Stoicynfche Schoole in Indie onderweezen 

wierden, veele Eeuwen vóór de Geboorte 

van ZEN o, en teffens ingeboezemd 

met eene overtuigende ernsthaftigheid, zeer 

gelykende op die van EPICTETUS. En 

het is niet zonder verbaazing, dat wy de 

Stellingen van deeze manlyke en werkzaame 

Wysbegeerte , die alleen gefchikt fchynt 

voor Menfchen van eene kloeke en moedige 

geestgefteltenisfe , als een Leefregel 

voorgefchreeven vinden , aan een Geflacht 

van Menfchen, meer uitfteekende door de 

Zagtheid van hunnen Aart, dan wegens de 

Grootheid hunner Zielen. 

Tenderden. NATUURKUNDE. In alle 

Weetenfchappen, die ftrekken om onze 

kennis der Natuure uit te breiden, zo in 

de Wis- Werktuig- als Starrekunde, is de 

Rekenkunst een Grondweetenfchap. In een 

Land, derhalven, waar wy vinden dat men 

zo veel aandagts gevestigd heeft , op het 

verbeteren der Rekenkunde , om de be* 

werking van dezelve gemaklyk en juist te 

maaken, mogen wy vermoeden, dat de 

Weetenfchappen, daar van afhangende, eene 

hoogere maate van volkomenheid verkree- 

Cd) Baghvat-Geeta, p. 40.


gen hebben. Zodanig eene verbetering dier 

Weetenfchap treffen wy in Indie aan. 

Terwyl, onder de Grieken en Romeinen, 

de eenige wyze om Getallen aan te duiden, 

beilondt in het te nederzetten der Letteren 

van het A, B, C, 't welk het berekenen 

ten uiterflen omflagtig en verdrietig 

maakte , hadden de Indiaanen , zints 

onheuchlyke tyden, tot het zelfde einde, 

zich bediend van de Tien Cyferletteren, of 

Figuuren , nu zo algemeen bekend ; door 

middel van deeze Tekenen, volvoerden zy 

alles in de Rekenkunde met allen gemak, 

en de grootfte vaardigheid. Door de gelukkige 

uitvinding van eene onderfcheide 

waarde aan eiken Cyferletter toe te kennen 

, naar gelange dezelve van plaats verandert, 

heeft men niet meer dan een Tiental 

noodig, in de zamengefteldfle en uitgeftrektfte 

berekeningen; en de Rekenkunde 

is de volmaaktfte van alle Weetenfchappen. 

De Arabieren voerden , niet lang naa 

dat zy zich in Spanje hadden nedergezet, 

deeze wyze van rekenen in Europa in, en 

waren opregt genoeg, om te erkennen, dac 

zy die kundigheid van de Indiaanen ontleend 

hadden. Hoewel de voordeden deezer 

Rekenwyze zeer in 't oog loopende en 

groot zyn , bleef egter , zo traag is het 

Menschdom in bet aanneemen van nieuwe 

uitvindingen, het gebruik daarvan eenigen 

tyd bepaald by de Beoefenaars van Weetenfchappen 

; allengskens , nogthans, lieten 

Menfchen, van Wereldlyk bedryf, de voorgaan- 

AATÏ- 

HANQ- 

ZELJ

AAN- 

HANO 

ZEL. 


gaande lastige wyze van rekenen, met Letteren 

, vaaren , en de Indiaanfche Rekentrant 

geraakte, door geheel Europa, in algemeen 

gebruik (V). Deeze Rekenwyze is 

tegenwoordig zo algemeen en eenvoudig, 

dat de fchranderheid der Indiaanen , aan 

wien wy' de uitvinding hebben dank te 

weeten, min opgemerkt en min gepreezen 

wordt , dan dezelve verdient. 

De Starrekunde der Indiaanen levert 

een nog in 't oog loopender biyk op van 

hunne meer dan gemeene vordering in 

Weetenfchap. De aandagt en de gelukkige 

uitflag, waar mede zy de Hemelfche 

Lichaamen waarnamen, waren zo weinig 

bekend by de Grieken en Romeinen , dat 

zy 'er niet dan zeer ter loops van gewaagen 

(V). — Maar zoo ras de Mahomedaanen 

eene geregelde Gemeenfchap met de 

Jnwoonderen van Indie onderhielden, ontdekten 

en roemden zy de uitfleekende vorderingen 

deezes Volks in de Starrekunde. 

Van de Europeaanen, die Indie bezogcen,' 

naa dat zy den weg over de Kaap de 

Goede Hoop ontdekt hadden, was de Heer 

EERNIER, een onderzoekend en wysgeerig 

Reiziger, een der eerften, die ons onderrigtte 

, dat de Indiaanen zich , zints 

lang, op de Starrekunde toegelegd, en in 

die Weetenfchap aanmerkelyke voortgangen 

g e 

- 

(f) MONTUCLA, Hist. des Mathemat. Tom. I. 

36b. &c. 

CO STRABO , Lib. XF. pi IO47. A. Dirné 

°erieg. v. U72.


gemaakt hadden (d). Zyn berigt , nogthans, 

fchynt zeer algemeen en onvolkomen 

geweest te zyn. De eerfte volkomene 

proef van der Indiaanen verre vordering 

in de kennis der Starrekunde , zyn 

wy verfchuldigd aan den Heer DE LA 

LOUBERE, die, uit zyn Gezamfchap na 

Siam wederkeerende, een Uittrekfel medebragt 

van een Siamsch Handfchrift, 't welk 

Tafelen en Regels behelsde om de Plaatzen 

van de Zon en de Maan te berekenen. 

De wyze, op welke deeze Tafels waren 

zamengefteld, maakte de beginzelen, waarop 

ze fteunden, zeer duister, en vorderde 

een Verklaarder, zo bedreeven in 

Starrekundige berekeningen, als de beroemde 

CAssINI, om de meening van dit keurig 

Siamfche Fragment te verklaaren. 

Het Tydperk van deeze Siamfche Tafelen 

komt overeen met den' éé» en twintigften 

van Maart des Jaars DCXXXVIII 

onzer Jaartellinge. — Andere Tafels kreeg 

men van Chrisnabouram, in de Carnatic, 

welker Tydperk beantwoordt aan den tienden 

van Maart des Jaars MCCCCXCI onzer 

Jaartellinge. — Een derde foort van dusdanige 

Tafelen kwam van Narfapour, welker 

Tydperk niet verder rugwaards gaat dan tot 

hec Jaar MDLXIX onzer Jaarrekening. -— 

De vierde en keurigfte foort van Tafelen 

werden uitgegeeven door den Heer LE 

GEN TIL, aan wien zy medegedeeld waren 

door een geleerd Brahmin van Tirvalore, 

eene 

(X) BERNIER, Foyages, Tom. IJ. p. 145- &c, 

AAN 

HANG 

SEL. 

A. C. 

1687.

AAN 

HAK G- 

ZEL. • 

4'it5 O N D E R Z O E K 

eene kleine Stad, op de Kust van Cormandel, 

omtrent twaalf mylen ten Westen van 

Negapatnam. Het Tydperk deezer Tafelen 

klimt tot eene hooge Oudheid op, eti 

komt overeen met de beroemde Eeuw van 

de Calyougham of Cöllee Jogue, welke , 

volgens het berigt der Indiaanen, honderd 

en twee jaaren vóór de Geboorte van 

CHRISTUS een aanvang nam. 

[Dewyl ik veilig mag veronderflellen , 

dat veelen myner Leezeren onkundig zyn 

van de buiten fpoorige Lengte der vier 

Eeuwen, of Tydkringen, in de Indiaanfche 

Tydrekenkunde , zal het hier voegen een 

kleinen uitftap te doen , om hun des een 

verflag te geeven, volgens de opgave van 

den Heer HALBED. 

De Eerfte, de Suttee Jogue (of Eeuw 

van Zuiverheid), wordt gezegd drie Millioen 

, twee honderd duizend jaaren, geduurd 

te hebben : zy beweeren dat der 

Menfchen Leeftyd, in die Eeuwe, tot honderd 

duizend jaaren zich uitftrekte , en 

dat zyn geftalte één en twintig Cubiten 

hoog was. 

De Tweede, de Tirtah Jogue (de Eeuw 

waar in een derde gedeelte des Menschdoms 

bedorven was), ftellen zy, uit twee 

Millioen, vier honderd duizend jaaren, beftaan 

te hebben ; en de Menfchen toen 

tien duizend jaaren leefden. 

De Derde, de Dwapaar Jogue (de Eeuw 

waar in de helft des Menschlyken Geflachts* 

in 't bederf viel), duurde één Millioen, zes 

honderd duizend Jaaren j en 's Menfchen 

LeeÊ;

WEGENS OUD INDIE. 41? 

Leeftyd kromp toen in, tot één duizend 

De Vierde, de Colièe Jogue (de Eeuw, 

in welke het geheele Menschdom verdor- • 

ven , of verkleind, werd , want dat is de 

waare meening van Collee) is de tegenwoordige 

Eeuw, welke zy veronderftellen 

beftemd te zyn, om vier honderd duizend 

Jaaren te duuren, van welke *er reeds bykans 

vyf duizend verftreeken zyn: het Leeven 

der Menfchen in dat Tydperk is bepaald 

tot één honderd Jaaren (e). 

Indien wy veronderftellen dat de berekening 

des tyds, in de Indiaanfche Tydrekenkunde, 

gedaan is by Zonne- of zelfs 

by Maan-jaaren, kan 'er niets buitenfpooriger 

in zichzelve, of ftrydiger, zyn, met 

onze wyze van den duur der Wereld te 

berekenen , gegrond op heilig en onfeilbaar 

gezag. Eenige poogingen hebben 

Geleerden aangewend , en bovenal hierin 

de Heer BAILLY zich bevlytigd , om de 

Tydrekening der Hindoos eenigzins beter te 

doen zamenftemmen met die in de Schriften 

des Ouden Verbonds voorkomt; maar dewyl 

ik de beginzelen, op welken tiy zyne 

gevolgtrekkingen doet fteunen , niet kan 

ontvouwen, zonder my in te laaten tot breede 

en ingewikkelde uitpluizingen , vreemd 

van het Onderwerp myner tegenwoordige 

Verhandelinge , en vermids ik eenige 

zy- 

CO HALHED'S Prefaee to the Ceik of Gent of 

Uw*, h XZWl- 

Da 

AAN- 

3ANG- 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL,. 

4Ï8 O N D E R Z O E K 

zyner begrippen niet kan toeftemmen, laat 

ik het berusten by het wyzen tot zyn 

Werk, en myne Leezers voor zichzelven 

oordeelen (ƒ). 

Gelukkig ontdek ik, dat, in het Tweede 

Deel van de Transactions of the Society of 

Bengal, eene Verhandeling over de Tydrekenkunde 

der Hindoos ftaat geplaatst te 

worden; en ik hoop dat eenig geleerd Lid 

van dat Lichaam, door zyne kennis in de 

Taaien en Gefchiedenisfen van dat Land, in 

ftaat zal zyn om licht te verfpreiden over 

een onderwerp, 't welk door het verband, 

waarin het ftaat met Godsdienst en Weetenfchap, 

allerbelangrykst wordt. 

Uit ééne omftandigheid , egter , welke 

opmerking verdient, mogen wy befluiten, 

dat de onderrigting , welke wy tot nog , 

wegens de Tydrekening der Hindoos-, ontvangen 

hebben , zeer onnaauwkeurig is. 

Wy bezitten, zo verre ik weet, niet meer 

dan vyf oorfpronglyke berigten van de onderfcheide 

Jogues, of Eeuwen, der Hindoos. 

— Het eerfte is ons gegeeven door den 

Heer ROGER, die 'c zelve ontving van de 

'Brahminen, op de kust van Cormandel. 

Volgens dit verflag, is de Suttee Jogue een 

Tydperk van één Millioen zeven honderd 

acht en twintig duizend Jaaren; de Tirtak 

Jogue één Millioen twee honderd en zes 

en negentig duizend Jaaren; de Dwapaar 

Jo- 

" (f) BAILLY, /istriti. Indknm , Disc. Prelimin. 

p. LXXVII.


jogue acht honderd eh vier en zestig duizend 

Jaaren; den duur van de Collee Jogue 

geeft hy niet op (g). 

Het tweede berigt is dat van den Heer 

ÈERNIER, die 't zelve kreeg van de Br ahminen 

van Benares. Volgens diens opgave 

, duurt de Suttee Jogue twee Millioen 

vyf honderd duizend Jaaren; de Tirtah Jogue 

één Millioen twee honderd duizend 

Jaaren; de Dwapaar Jogue acht honderd 

yier en zestig duizend jaaren ; wegens hec 

Tydsbeloop van de Collee Jogue, zwygt hy 

mede geheel (Ji). 

Het derde berigt is dat van den Colonel 

Dow. Hy ftelt de Suttee Jogue een Tydperk 

van veertien Millioen Jaaren ; de Tirtah 

Jogue op één Millioen tachtig duizend 

; de Dwapaar Jogue op twee en zeventig 

duizend, en de Collee Jogue op zes; 

en dertig duizend, Jaaren (O- 

De Heer LE GENTIL verfchaft ons een 

vierde berigt, 't welk hy ontleende van de 

Brahminen op de Kust van Cormandel i 

en, dewyl hy zyn verflag kreeg in 't zelfde 

gedeelte van Indie,en uit dezelfde bron als 

de Heer ROG ER, flemt het in allen deele' 

daar mede overeen (&). 

Het vyfde berigt van dén Heer HAL- 

HED,' 

fg) ROGER, Porte Ouverte, p. 179. 

(h) BE KNIER, Foyages, Tom. II. p. iGo. 

(?) Dow, Hist. of Indostan , Vol. I. p. 3. 

• (k~) Mem. de t Academ. des Sciences, pour X~7

AAN 

HANG- 

ZEL. 


HED, heb ik, hier boven, in 't breede geplaatst. 

Uit dit verfchil, niet alleen ten opzigte 

van de geheele getallen, maar ook van vee- 

Ie der byzonderheden in de onderfcheiden 

opgaven, is het openbaar , dat de onderrigting, 

welke wy tot hiertoe van de Indiaanfche 

Tydrekening ontvangen hebben, zo 

onzeker is als het geheele ftelzel van dezelve 

wild en fabelagtig. 

Hoogstwaarfchynlyk komt het my voor, 

dat, wanneer wy meer kennis verkreegen 

hebben van de beginzelen, waar op men de 

gefmeede Eeuwen, of Jogues, der Hindoos 

gevormd heeft, wy beter in ftaat zullen 

weezen om hunne Tydrekening overeen te 

brengen met de waare wyze om den tyd 

te berekenen, gegrond op het gezag des 

Ouden Verbonds; en dat wy teffens reden 

zullen vinden om te befluiten, dat het verflag, 

door hunne Starrekundigen gegeeven 

van den ftand der Hemelfche Lichaamen, 

by den aanvang van de Collee Jogue., niet 

fteunt op daadlyke Waarneeming, maar 

opgemaakt is , uit eene te ruggaande Berekening. 

—- Wien het gelust de Tydrekening 

der Hindoos verder naa te fpeuren, 

zal veel hulps ontvangen door een Vertoog 

van den Heer MARSDEN , over dac 

onderwerp, waarin hy de natuur van hun 

Jaar, en van de verfcheide Eeuwen onder 

hun in gebruik, mee veel kunde en naauwkeurigheid 

ontvouwd heeft (0-3 

De 

(_f) Philofoph. Transact. Vol. LXXX. Part. IL. 

p. 560.. Dit is de X Aantekening van ROBERTSOJNU


De vier foorten van Tafelen, van welke 

ik vóór deezen ophelderenden uitflap gefprooken 

heb, zyn onderzogt, en met elkanderen 

vergeleeken, door den Heer B A I L- 

I.Y, die, by een wonder gelukkig vernuft, 

een uitfteekende maate van welfpreekendheid 

gepaard heeft, met de geduldige onderzoekingen 

van een Starrekundigen, en 

de diepe naafpeuringen eens Wiskundenaars. 

Zyne berekeningen zyn bekragcigd. 

en zyne redenkavelingen zyn opge heldere 

en uitgebreid, door den Heer PLAYFAIH 

in een meesterlyk opgeftelde Verhandeling 

f». 

In ftede van het te onderneemen, on [ 

deeze Schryvers te volgen in hunne redenkavelingen 

en berekeningen , die , ui 

derzelver aart, dikwyls afgetrokken en in 

gewikkeld zyn , zal ik my vergenoeger | 

met zulk een algemeen verflag desweger L 

te verleenen , als gefchikt is voor eer t 

Werk van die natuur, gelyk het geen il 

thans onder handen heb. Dit zal, zo il 

hoop, een gepast denkbeeld opleveren vai l 

*t geen aan 't licht gekomen is , wegen 

! 

de Starrekunde in Indie; een onderwerp ti 

weetenswaardig en te gewigtig om overge 

flaagen te worden, in eenig berigt wegen S 

den ftaat der Weetenfchappen in dat Land » 

en , zonder eenige eigene oordeelvellin 

5 

daar in te mengen , zal ik het elk myne r 

Le< 

fm) Transactions of the Royal Society of Edi\ 

iurgy Vol. LI. p. 135. 

Dd 3 

AAN 

HANG- 

ZEL.


AAN Leezeren overlaareh zyn eigen begrip des- 

HANG wegen te vormen. 

SEL. Het mag aangemerkt worden, al$, de algemeene 

uitkomst van alle de naafpeuringen 

, redeneeringen en berekeningen, ten opzigte 

van de Starrekunde der Indiaanen , 

welke men, tot hier toe, heefc uitgegeeven, 

„ dat de Beweeging der Hemelfche Li- 

„ chaamen , en in 't byzonder derzelver 

„ Stand by den aanvange van de onder- 

„ fcheide Tydperken, tot welke deeze vier 

„ foorten van Tafelen wyzen , met groote 

„ naauwkeurjgheid bepaald zyn ; en dat 

veele van de beginzelen hunner bereke- 

„ ningen, inzonderheid wat zeer afgelegene 

„ Tyden betreft, bewaarheid worden , 

„ door eene verbaazing verwekkende over- 

„ eenkomst met de Tafelen der heden- 

„ daagfche Starrekundigen in Europa, ver- 

„ beterd door de laatfte en keurigite waar- 

„ neemingen, uit befchouwing der Zwaarte- 

„ kragt ontleend." Deeze befluiten worden 

allerbelangrykst gemaakt, door de blykbaarheid 

, welke zy verfchaffen van eene 

i/ordering in Weetenfchap, die geene wedergade 

vindt in de Gefchiedenis van ruwe 

Volken. De Indiaanfche Brahminen, die 

jaarlyks eene foort van Almanach uitgeeven, 

behelzende Starrekundige Voorzeggingen 

van eenige der opmerkenswaardigrte Verrchynzelen 

aan den Hemel, als de Nieuwe 

en Volle Maan, de Zon- en Maan-verduis- 

:eringen, bezitten zekere wyzen van berekening, 

welke, by onderzoek, blonden 

worden te berusten op een zeer uitgei; - id


ftelzel van Starrekunde. De Heer LE 

GEN TIL, een Fransch Starrekundige, 

hadt gelegenheid, terwyl hy in Indie was, 

om twee Maan - verduisteringen waar te 

neemen, door een Brahmin berekend, en 

hy vondï de misrekening,in beide, van zeer 

weinig beduidenis. 

De naauwkeurige beantwoording deezer 

uitkomften is min te bewonderen, dan de 

juistheid en welgegrondheid der beginzelen , 

op welke de Tafels, waar volgens zy rekenen 

, zyn opgefteld. Want de wyze, waar 

op de Brahminen de Zon- en Maan-verduisteringen 

voorzeggen,is van eene geheel 

verfchillende foort met eenige die men 

aangetroffen heeft by ruwe Volken, in de 

kindschheid der Starrekunde. In Chaldea, 

en zelfs in Griekenland, was, in de vroegfle 

tyden, de wyze, om die Verduisteringen 

te berekenen, gegrond op de waarneeming 

van zekeren omloop, naa welken de Zonen 

Maan - verduisteringen , bykans, in dezelfde 

orde, wederkeeren; doch zy deeden 

geene pooging altoos, om de onderfcheidene 

omftandigheden , van welke de Verduistering 

afhangen, te ontvouwen, of het 

verfchynzel daar van af te leiden, uit eene 

naauwkeurige kennis der beweegingen van 

Zon en Maan. Dit laatfte was bewaard 

gebleeven voor een verder gevorderd tydperk, 

toen Wiskunde, zo wel als Rekenkunde, 

tot byftand geroepen werd van de 

Starrekunde, en, indien men het al ondername 

, fchynt het met geen goeden uitflag 

beftaan te weezen, vóór den tyd van 

Dd 4 HU- 

AAN 

HANG' 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 

4H O N D E R Z O E K 

HIPPARCHUS. Het is eene wyze van 

die verhevener foort , gegrond op beginzelen- 

en op eene ontvouwing van de beweegingen 

der Zon en Maan , welke de 

berekeningen der Brahminen ten gidfe 

ftrekt , en zy bedienen zich nimmer van 

eenige dier grovere berekeningen, op welke 

de eerfte Starrekundigen in Egypte en 

Chaldea roem droegen. 

De Brahminen van den tegenwoordigen 

tyd laaten zich , in hunne berekeningen, 

door deeze beginzelen leiden, fchoon zy 

ze thans niet verftaan ; zy kennen alleen 

het gebruik der Tafelen , welke zy bezitten 

; maar wee ten niet van de wyze op 

welke ze zyn zamengefteld. De Brahmin, 

die te Pondichery by den Heer LE GEN- 

TIL kwam, en hem onderrigting gaf in hec 

gebruik der Indiaanfche Tafelen, bezat 

geene kennis van de beginzelen zyner 

kunde, en hy gaf geen blyk van nieuws» 

gierigheid, omtrent den aart der Waarneemingen 

van den Heere LE GENTIL, of 

ten aanziene van de Werktuigen, door dien 

Heer gebezigd. Hy was ook geheel onkundig 

wegens de Opdellers van die Tafelen 

, en wat men kan te weeten komen 

ten opzigte van den tyd, of de plaats, waar 

ze vervaardigd worden, moet uic de Tafelen 

zelve worden opgemaakr. Een gedeelte 

deezer Tafelen roemc op eene Oudheid, 

(zo als wy reeds hebben opgemerkt,) zo 

hoog als het begin van de Calyougham, of 

dat dezelve te rug gaan toe het Jaar 3102 

T?5ór de Christlyke jaartelling $ maar dewyl 

niets,


niets , (dit mag men vrylyk veronderftellen,) 

gemaklyker valt voor een Starrekundigen 

, dan om aan zyne Tafels eene Jaartekening 

te geeven, welke hem behaagt, 

en , door achterwaards te rekenen , een 

Tydperk van eene bepaalde Oudheid vast 

te ftellen, moeten de eifchen der Indiaanfche 

Starrekunde op eene zo hoog gryze 

Oudheid niet, zonder nader onderzoek, 

toegeftaan worden. 

Dit onderzoek is , diensvolgens , in 't 

werk gefteld door den Heer BAILLY, 

en de uitflag zyner naafpeuringen komt 

hier op neder: dat de Starrekunde in Indie 

gegrond is op Waarneemingen , die van 

niet veel laater Jaartekening dan het bovengemelde 

Tydperk kunnen weezen. Wam 

de Indiaanfche Tafels vertoonen den ftanc 

der Hemelen op dat Tydperk, met eene 

verbaazende naauwkeurigheid , en daar is 

tusfehen dezelve en de berekeningen var 

onze hedendaagfche Starrekunde, zulk een< 

overeenkomst, ten aanziene van die Eeu 

wen, als uit niets anders kan voortkomen i 

dan dat de Opftellers van die Tafelei 

dezelve juist volgens de natuur hebbei 

vervaardigd, en het gelaad des Hemels af 

getekend in de Eeuw toen zy leefden. 

Om eenig denkbeeld te geeven van d 

hooge maate van naauwkeurigheid in d 

Indiaanfche Tafelen, zal ik eenige weinig' 

voorbeelden byeen zamelen uit eene groo 

te menigte die aangevoerd zouden kunnei 1 

worden. De plaats der Zonne voor he t 

Starrekundig Tydperk, by der,\ aanvang vai 1 

Dd 5 d e 

J\AN- 

HANG- 

1 

I 

ZEL.

AAN 

HANG 

ZEL. 

426" O N D E R Z O E K 

de Calyougham , gelyk dezelve bepaald 

, wordt in de Tafelen van Tirvalore, is aileen 

zeven en veertig Minuuten grooter, 

. dan volgens de Tafelen van den Heer D E 

LA CAILLE , verbeterd door de berekeningen 

van den Heer OE LA GRANGE. 

— De plaats der Maane, in diezelfde Tafelen, 

voor het zelfde Tydperk, verfchile 

niet meer dan zeven en dertig Minuuten 

van de Tafelen van MAYER. — De Tafelen 

van PTOLEMEUS voor dat Tydperk 

dwaalen niet minder dan tien Graaden, ten 

opzigte van de plaats der Zonne, en elf 

Graaden omtrent die van de Maan. — De 

verfnelling van de Beweeging der Maane, 

te rekenen van het begin der Calyougham 

tot den tegenwoordigen tyd, ftemc in de 

Indiaanfche Tafelen met die van MAYER 

tot één enkele Minuut overeen. • De 

ongelykheid van de beweeging der Zonne, 

en de fchuinsheid, of helling, der Ecliptica, 

die beide , in vroegere Eeuwen , grooter 

waren dan tegenwoordig, zyn, zo als ze 

voorkomen in de Tafelen van Tirvalore, 

bykans van dezelfde hoeveelheid als de 

Befpiegeling der Zwaartekragt , daar aan 

toekent, drie duizend Jaaren vóór de Jaartelling 

der Chrisltenen. Het is, derhalven, 

in deeze lang voorheen verloopene Eeuwen 

, (omtrent vyf duizend Jaaren van de 

tegenwoordige verwyderd,) dat der Indiaanen 

Starrekunde het naauwkeurigst is, en, 

hoe nader wy aan onze tyden koman, hoe 

meer de overeenftemrning van derzelver 

uitkomden m-'jt de onze afneemt. Redelyk 

cu


nu fchynt het, te onderftellen ,• dat de tyd, 

op welken de regels het naauwkeurigst 

zyn, de tyd is, wanneer de Waarneemingen 

gedaan werden , op welken men die 

Regels bouwde. 

Tot ftaaving van dit gevolg,, beweert de 

Heer BAII-LÏ, dat geen der Starrekundige 

Stelzelen van Griekenland, van Perfie of 

van Taftarye, uit welke men zou kunnen 

vermoeden dat de Indiaanfche Tafels opgemaakt 

werden, met dezelve kan worden 

overeengebragt; inzonderheid wanneer het 

de berekening van zeer vroege Eeuwen 

geldt. De meerdere volmaaktheid der Indiaanfche 

Tafelen ftraalt altoos te meer in 

't oog hoe hooger men in de Oudheid 

opklimt. Dit wyst desgelyks aan, hoe bezwaarlyk. 

het valle eenige Starrekundige 

Tafels op te Hellen , die zouden overeenkomen 

met den ftand des Hemels op een 

Tydperk , zo verre af van den .tyd, op 

welken de Tafels werden vervaardigd, als 

vier of vyf duizend Jaaren. 1 't Is alleen 

van de Starrekunde, in haaren verst gevorderden 

ftaat, en op die hoogte, als dezelve 

in het hedendaagsch Europa beklommen 

heeft, dat men zulk eene naauwkeurigheid 

kan verwagten. 

Wanneer men zich nederzet, om te overweegen, 

welk eene maate van Wiskunde 

'er noodwendig vereischt wordt tot hei 

opftellen der Indiaanfche Tafelen en Regelen, 

zal men bevinden dat dezdve zeer 

groot is. Behalven deeze kennis van de 

beginzelen der Geometrie, is 'er de platte 

I 

AAK: 

HANG- 

ZH.L. 

/

AAN 

[HANC 

ZEL. 


- en klootfche Trigonometrie , of iets daar 

'r aan gelyk, noodig , als mede zekere wyze 

om te naderen tot de waarde van Geome- 

- trifche Grootheden, die zeer verre fchynen 

te loopen boven de beginzelen van 

eenige deezer Weetenfchappen. Eenige van 

deeze laatfte wyzen ook zeer klaar uit, 

(fchoon dit niet opgemerkt is door den 

Heer B A I L L Y ,) dat de Plaatzen, voor welke 

deeze Tafels gefchikt zyn, tusfehen de 

Keerkringen moeten gelegen hebben : dewyl 

zy geheel niet pasfen op een grooter 

afftand van den Equator. 

Hec befluit, 't welk uit dit alles duid. 

lyk fchynt voort te vloeijen, is, dat de Indiaanfche 

Starrekunde rust op Waarneemingen 

, in zeer vroegen tyde gedaan; en, 

wanneer wy in aanmerking neemen de 

juiste overeenkomst der plaatzen , welke 

zy aan de Zon, de Maan, en andere Hemelfche 

Lichaamen, toekent, op dat Tydperk 

> met die men opmaakt uit de Tafelen 

van DELACAILLE en MAYER, bevestigt 

zulks ten fterkften de waarheid, welke 

ik wilde beweeren, wegens den vroegtydigen 

en ver gevorderden ftaat der Befchaafdheid 

in Indie. 

Eer ik van dit onderwerp afftappe, ftaat 

ons nog eene omftandigheid te overweegen, 

die byzondere opmerking verdient. 

Alle kundigheden, welke wy tot nog toe 

verkreegen hebben van de beginzelen en 

befluiten der Indiaanfche Starrekunde, zyn 

ontleend uit de Zuidlyke deelen van de 

Carnatk, en de Tafelen zyn gefchikt voor 

Plaat-

WEGENS OUD INDIE. 4-9 

Plaatzen , gelegen tusfehen de Middaglyn 

van Kaap Comorin, en die door het Oostlykst 

gedeelte van het Eiland Ceylon getrokken 

wordt f» De Brahminen in de 

Carnatic erkennen, dat zy hunne Starrekunde 

uit het Noorden ontleenden , en dac 

hunne wyze van berekenen, Fakiam, of 

Nieuw, genoemd wordt,om dezelve te onderfcheiden 

van de Siddantam, of Oude 

Rekenwyze, te Benares in gebruik, welke 

zy als veel volkomener opgeeven; en wy 

leeren uit ABUL FAZEL, dat alle de Starrekundigen 

van Indostan geheel afgaan op 

de voorfchriften , begreepen in een Boek 

Soorej Sudhant geheeten, in zeer vroegen 

tyde opgefteld (o). Het is duidlyk, dat, uic 

dit Boek, de wyze, aan welke de Brahmi» 

nen van het Zuiden den naam van Siddantam 

gaven, genomen is. Benares is, 

van onheuchlyke tyden af, het Athene van 

Indie geweest, de woonplaats der geleerdfte 

Brahminen, de Zetel van Weetenfchap 

en Letterkunde. Daar wordt, hoogstwaarfchynlyk, 

alles, wat 'er overbleef van de 

oude Starrekunde en Ontdekkingen der 

Brahminen, tot nog bewaard (p~). 

In eene verlichte Eeuwe , en by een 

verlicht Volk, onder eene Regeering die 

uitfteekt door een reeks der fchitterendfte 

en 

(n) BAILLY, Dise. Prelim. p. XVII. 

(o) Ayeen Akbery. III. p. 8. 

(p~) De Heer BERNIER zag, in den Jaare i


IAN- en gelukkigst geflaagdlre ondernéemingén, 

HANG- om de Kennis der Natuur uit te breiden, is 

ZEL. het een voorwerp der openbaare aandagt 

. waardig maatregelen te beraamen, öm in 

't bezit te geraaken van alles wat de tyd 

gefpaard heeft van de Wysbegeerte en de 

Uitvindingen des vroegcydigst en meest béfchaafdften 

Volks in het Oosten. Oridèr 

de begunftiging van zeer veel beloovende 

omflandigheden, kan Groot-Brittanje deeze 

loflyke onderneeming aanvangen. Benares 

is aan haare heerfchappy onderworpen; 

het vertrouwen der Brahminen is zo verre 

gewonnen j dat zy handelbaar geworden zyn, 

en gereed om kundigheden mede te deelen 

; eenigert onzer Landsgenooten veritaart 

de heilige Taal, in welke de verborgenheden, 

zo van Godsdienst als van Weetenfchap 

, befchreeven zyn; beweeging en 

werkzaamheid is gegeeven aan een geest 

van onderzoek door alle de Britfche Vastigheden 

in Indie; Perfoonen, die dat Land 

bezogten met andere inzigten, fchoon ge- 

'roepen tot, en ingewikkeld in, bezigheden, 

'van eenen geheel anderen aart , zetten 

thans nafpeüringert van Weetenfchap en 

Letterkunde met yver,en gelukkig flaagen, 

Voort. Niets fchynt 'er aan te ontbreeken, 

dan dat zy , die, van wegen Groot-Brit- 

'tanje, met het beftuur der zaaken in Indie 

belast zyn , iemand, door zyne bekwaamheden 

en onpartydigheid, bekwaam, 

om de afgecrokkene gedeelten der In* 

.diaanfche Wysbegeerte na te fpeuren en 

'te verklaaren , in ftaac fielden, om al zyn 

tyd

, WEGENS OUD INDIE. 431 

tyd aan een zo gewigtig onderwerp te 

koste te leggen. In deezer voege zal 

Groot - Brittanje de eer kunnen erlangen 

van ten vollen onderzogt te hebben, dat 

wyduitgeftrekte veld van onbekende Weetenfchap 

, 't welk de Franfche Academisten 

voor Europa eerst ontgonnen. 

[Ten Hot hegt ik hier nog aan , dac 

men, in de openbaare Gebouwen van Indie, 

bewyzen en gedenktekens aantreft van de 

vordering der Brahminen in Weetenfchappen 

, en byzonder van het letten op Starrekundige 

Waarneemingen. Hun Godsdienst 

fchryfc hun voor, dat de vier Zyden van 

een Pagoda gerigt moeten weezen na de 

vier Hoofdwinden. Om dit naauwkeurig 

te doen , bedienen zy zich van een handelwyze 

die eene groote maate van Weetenfchap 

aanduidt; de Heer LE GEN TIL 

heeft ze befchreeven, en hy onderzogt ten 

ftiptften de rigting der Zyden van een hunner 

Pagodas , en bevondt dezelve in den 

juistften ftand (q). Naardemaal eenige hunner 

Pagodas zeer oud zyn , moeten zy 

reeds vroeg zo veel kundigheids bezeten 

hebben , als vereischt word om deeze 

Gebouwen in de gevorderde richting te 

zetten. 

Menigmaal vindt men op de wanden der 

Choultries, en andere Oude Geftigten, de 

Twaalf Tekenen van den Dierenriem afgebeeld 

, en uit derzelver gelykvormigheid 

aan die , welke thans doorgaans daar toe 

ge- 

. (?) LE GENTIL, Ftjag. Tom, ï. p. 133* &c, 

AAN- 

HANG- 

ZEL.


AAN gebruikt worden, is het hoogwaarfcbyn- 

HANG . lyk, dat de kennis deezer willekeurige Zin 

ZEL. nebeelden uit het Oosten ontleend werd. 

. De Colonel CALL heeft ons eene Afbeelding 

gegeeven van de Zodiaks-Tekenen, 

welke hy vondt in een Choultrie te Ferdapettah, 

in het Land Madura (V). Ik bezit 

'er eene Tekening van , verfchillende 

van die des Colonels , in eenige der Beelden 

; doch kan niet bepaald zeggen te welker 

plaatze men dezelve aantrof. 

De Heer ROBERT BARKER befchryft 

een Obfervatorium te Benares, door hem, 

in den Jaare MDCCLXXIl, bezogt. In 't 

zelve vondt hy Werktuigen tot Starrekundige 

Waarneemingen van eene aanmerkelyke 

grootte , met veel kunst en verlland 

vervaardigd. Van alle deeze heeft hy Afbeeldingen 

gegeeven (V). Volgens overlevering 

was dit Obfervatorium gebouwd door 

den Keizer AKBER. De Heer BARKER 

bezag hetzelve in haast. Het verdient eene 

naauwkeuriger bezigtiging, om te bepaalen 

of het opgerigt werd door AKBER, of dat 

het van een ouder oorfprong zy. Deeze 

Heer geefc te verdaan, dat niemand, dan de 

Brahminen, die de Sanskreetfche Taal verftonden 

, en de Scarrekundige Tafels , in 

die Taal gefchreeven, konden raadpleegen, 

in ftaat waren om de Zon- en Maan-verduisteringen 

te berekenen. — Vader TIEFFEN- 

THALER befchryft, op eene zeer vlugtige 

wy- 

(r) Philofoph. Tratisactions, Vol. LXII. p. 353- 

(Ó Philofoph. Transactions, Vol. LXVII. p.

WEGËNS OUD INDIE. 433 

wyze , twee Obfervatorien , voorzien met 

Werktuigen van eene verbaazende grootte, 

te Jepour en Ou gein , in hec Land van 

Malwa (V) ; doch deeze zyn Gebouwen . 

des tegenwoordigen tyds (V). ] 

VI. De laatfte blykbaarheid, welke ik 

zal aanvoeren ten bewyze van de vroegtydige 

en verre gevorderde Befchaafdheid der 

oude Indiaanen, is ontleend uit de overweeging 

van hunne Godsdienitige Grondftellingen 

en Gebruiken. 

De Inftellingen van den Godsdienst, 

openlyk gevolgd in alle de uitgeftrekte 

Landen, loopende van de Oevers van den 

Indus toe Kaap Comorin, leveren een vry 

gelykvormig voorkomen op. Zy vormen 

een geregeld en volkomen Stelzel van By* 

geloof, verfterkt en ftaande gehouden door 

alles wat ftrekken kan om eerbied te verwekken, 

en de gehegtheid des Volks te 

verzekeren. De Tempels, aan hunne Godheden 

geheiligd , zyn grootsch , en niet 

alleen vercierd met ryke giften daar aan 

toegebragt, maar met de uitgezogtfte werken 

van Schilder- en Beeldhouwkunde, 

die de grootfte Meesters, onder hun, heb* 

ben kunnen vervaardigen. — De Piegtigheden 

van hunnen Eerdienst zyn pragtig 

en luisterryk , en de volvoering derzeiven 

mengt zich niet alleen in alle verrigtingen 

des gewoonen leevens j maar maaken 'er 

een weezenlyk gedeelte van. — De Brakmi' 

(7) BERNOUILLI. Tom. I. p. 316". 347. 

(*) Dit is de XI Aant. van ROBEIITSO». 

Ee 

AAN- 

1ANG 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 


minen, die, als Bedienaars van den Godsdienst 

, in alle volvoeringen van denzelven, 

den voorrang hebben, zyn boven alle 

andere rangen van Menfchen verheeven, 

als van eene afkomst niet alleen edeler , 

maar ook voor heilig erkend. Zy hebben 

onder elkander een geregelde Kerkheerfchappy 

en Rangfchikking, die, door het 

verzekeren der Ondergefchiktheid in honne 

eigene Orde, meer gewigts aan hun gezag 

byzet,en hun eene volflaagener heerfchappy 

geeft over de gemoederen des Volks. 

Deeze Heerfchappy onderfchraagen zy door 

de befchikking over de onmeetelyk groote 

inkomften , waar mede de milddaadigheid 

der Vorften , en de Godsdienstyver der 

Bedevaardgangeren en Boetelingen, hunne 

Pagodas verrykt hebben (V). 

Verre is het van myn oogmerk verwyderd 

, om in een breedvoerig verflag te 

treeden , ten aanziene van dit groot een 

zeer zamengevoegd Scelzel van Bygeloof. 

Eene pooging, om de menigte van Godheden 

, die tot Voorwerpen van Aanbidding 

in Indie ftrekken, op te tellen; om 

den luister van den Eerdienst in hunne 

Pagodas, en de verbaazende verfcheidenheid 

van hunne Plegtigheden en Tempelgebruiken, 

te befchryven; om de onderfcheidene 

hoedanigheden en verrigtingen, 

welke Priesterbedrog, of Volksbygeloof, 

aan hunne Godheden heeft toegefchreeven, 

op te haaien; en inzonderheid wanneer 

(y) ROG ER, Por te Ouverte, p. 30. aop. &c.

WEGENS OUD INDIE. -435 

lieer ik dit alles wilde doen gepaard gaan, 

met eene overweeging van de veelvuldige, 

en dikwyls verbeeldingvolle, befpiegelingen 

van geleerde Mannen over dit onderwerp, 

zou een Werk van grooten omflag vorderen. 

Ik zal, derhal ven , ten deezen aanziene, 

gelyk ik omtrent eenige der voorverhandelde 

hoofdbyzonderheden gedaan 

heb, my bepaalen tot de groote zaak, die 

ik beften dig in 't oog-hield, en, door hec 

overweegen van den ftaat des Godsdiensts 

in Indie, tragten niet alleen een toevoegzei 

van licht te verfchaffen over den ftaat 

der Befchaafdheid in dat Land ; maar ik 

vlei my dat ik tenens bekwaam zal weezen 

, om iets op te leveren, 't geen aangemerkt 

mag worden als eene Schets , en 

ruwe omtrek, van de Gefchiedenis en Voortgang 

desBygeloofs,en valfchen Godsdienst, 

in elk Gewest des Aardbodems. 

I. Mogen wy opmerken, dat, in elk 

Land , de aangenomene Mythologie , of 

Stelzel van Bygeloof, met alle de Gebruiken 

en Plegtigheden, welke hetzelve voorfchryft, 

gevormd is in de Kindschheid der 

Maatfchappye, in ruwe en barbaarfche tyden. 

Waare Godsdienst verfchilt van Bygeloof, 

zo wel in herkomst, als in natuur.— 

Waare Godsdienst is de Afftammeling der 

Rede, opgekweekt door Weetenfchap, en 

bereikt de grootfte hoogte in Eeuwen van 

licht en vordering. Onkunde en Vrees 

geeven de geboorte aan Bygeloof, en hec 

is altoos in de duisterfte Tydperken, dac 

hetzelve de meeste fterkte verkrygt. 

Ee 2 Dac 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HAK G- 

ZEL. 


Dat groot aantal van Menfchen , wier 

lot is te arbeiden, wier voornaame, en bykans 

eenige, bezigheid heiraat, in het noodig 

leevensonderhoud te winnen , ziet de 

wonderbaare fchikking en de verbaazende 

werken der Natuure , met weinig opmerkings, 

en heeft noch lust noch bekwaamheid, 

om dat pad van keurige en diepzinnige 

befpiegeling in te liaan, 't welk hun 

brengt tot de kennis van de beginzelen 

des Natuurlyken Godsdiensts. In de vroegfte 

en ruwfte Tydperken des wilden Leevens, 

wist men niets van dusdanige onderzoekingen. 

Wanneer de Verftandige Vermogens 

zich eerst beginnen te ontwikkelen 

, en derzelver eerfte zwakke poogingen 

gewend worden, rot eenige weinige voorwerpen 

van de hoogfte noodzaaklykheid 

en nuttig gebruik; wanneer de zielsbekwaamheden 

zo bepaald zyn, dat ze geene 

algemeene of afgetrokkene denkbeelden gevormd 

hebben; wanneer de Taal zo fchaars 

is , dat dezelve geene naamen heeft, om 

eenig ding, dan 't welk onder het bereik 

der zintuigen valt, te onderfcheiden , is 

het verkeerd en vergeefsch te wagten, dat 

de Menfchen bekwaam zullen weezen, om, 

met naauwkeurigheid , de betrekking tusfehen 

Oorzaaken, en derzelver Gewrogten, 

na te gaan; of te veronderftellen, dac zy, 

uit de befchouwing der laatstgemelde, tot 

de ontdekking der eerstgenoemde, zullen 

opklimmensen zich juiste begrippen vormen 

van een OPPERST WEEZEN, als dea 

Schepper en Beftuurder des Heelals. Het 

denk-


denkbeeld van Schepping is zo gemeenzaam 

, daar de Ziel door Weetenfchap opgefchranderd, 

en door den glans der Openbaaringe 

verlicht, is, dat wy zelden in aanmerking 

neemen hoe diepzinnig en afgetrokken 

dit denkbeeld zy, of overweegen 

welke vorderingen de Mensch moet gemaakt 

hebben , in waarneemen en onderzoeken 

, eer hy kon komen tot eenige onderfcheide 

kennis van dit Grondbeginzel 

in den Godsdienst. 

Maar zelfs in dien ruwen ftaat, is het 

Menschlyk Gemoed, voor den Godsdienst 

gevormd , open voor het ontvangen van 

denkbeelden, die, verbeterd en befchaafd, 

gefchikt zyn, om tot bronnen van troost te 

dienen, te midden van de onheilen deezes 

leevens. Deeze bevattingen , nogthans , 

zyn, oorfpronglyk, niet onderfcheiden en 

verward, en fchynen eer ingeboezemd door 

de Vrees voor dreigende Rampen, dan 

voort te vloeijen uit Dankerkentenis voor 

ontvangene Weldaaden. Zo lang de Natuur 

eenen eenpaafigen en ongeftuiten 

geregelden loop houde, genieten de Menfchen 

de voordeden daar uit herkomftig, 

zonder zich, wegens den Oorfprong, veel 

te bekreunen, of dien op te zoeken. Maar 

elke afwyking van dien geregelden loop 

wekt hunne aandag'r, en maakt hunne verbaasdheid 

gaande, v/anneer zy Uitkomften 

befchouwen , waaraan zy niet gewoon 

zyn , zoeken zy de reden daarvan met 

brandende nieuwsgierigheid. Hun Verftand 

is menigmaal onbekwaam, om tot dezelve 

Ee 3 door 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HAN< 

ZEL. 

4 38 O N D E R Z O E K 

- door te dringen; maar de verbeeldingsi- 

kragc , een voorbaariger en vuuriger Verr 

mogen der Ziele, beflist zonder in twyfel 

— te hangen. Het fchryfc de buitengewoone 

voorvallen in de Natuur toe aan den invloed 

van onzigtbaare Weezens, en veronderllelt, 

dat Donder, Stormwind, en Aardbeeving 

de onmiddelyke gewrogten zyn 

van derzelver werkzaamheid. Verfchrikt 

door deeze natuurlyke onheilen , en. ten 

zelfden tyde blootgefteld aan veele gevaaren 

en rampen, onvermydelyk in den eer- 

Hen en onbefchaafden ftaat der Zamenleevinge 

, neemen de Menfchen de toevlugt, 

ter befcherming, tot eene Magt, boven de 

Menschlyke verheeven, en de eerfte Plegtigheden 

en Gebruiken, die eenigzins naar 

bedryven van Godsdienst zweemen , hebben 

ten voorwerpe , de rampen* die de 

Menfchen dreigen of drukken , af te weeren 

(V). 

II. Naardemaal Bygeloof en valfche Godsdienst 

, in elk Land , bykans uit dezelfde 

Gevoelens en Bevattingen den oorfprong 

ontkenen, hebben de onzigtbaare Weezens 

, die eerst ten Voorwerpe van Eerbiedenis 

ftrekten, eene zeer groote overeen- 

(«') In myne* Gefchiedenis van Amerika, II D. 

bl. 246. &c. "heb ik byria een dergelyk Berigt gegeeven 

van den oorfprong van valfchen Godsdienst; en , 

jn ftede van my de moeite af te vergen, om dezelfde 

denkbeelden met andere woorden te omkleeden, heb 

ik hier eenige ammerkingen met de eigende woorden 

©pgegeeven; en mogen wy, tot een breeder ontvouwing 

deezer zaake, den Leezer derwaards wyzen.


eenkomst en gelykvormigheid met elkanAANder. Het denkbeeld te vormen van één HANGalles 

overzienend en beheerfchendWeezen, ZEL. 

in ftaat om alle de veelvuldige werkingen 

der Natuure te fchikken, en te beftuuren, 

fchynt eene hoogte, verre buiten het bereik 

van de vermogens des Menfchen, in 

de vroegfte flappen zyner vorderinge. Zyne 

befpiegelingen, meer gefchikt naar den 

engbepaalden kring zyner eigene waarneemingen, 

zyn zo verfynd niet. Hy veronderftelt 

dat 'er eene onderfcheidene Oorzaak 

is voor elk merkwaardig Uitwerkzel, 

en fchryft, aan eene onderfcheidene Magt, 

elke Uitkomst toe, die zyne aandagt trekt, 

of zyne vrees gaande maakt, Hy verbeeldt 

zich, dat het tot het beftuur van de eene 

Godheid behoore , den Blixemfchigt te 

zwaaijen, en den onwederftaanbaaren Donderkloot, 

met een ontzettend geraas , te 

doen rollen op het hoofd des ftraffchuldigen; 

dat eene andere Godheid op de vleugelen 

des Stormwinds rydt, en, naar welgevallen 

, den Storm verwekt, of doet bedaaren 

; dat een derde over den Oceaan 

heerscht; dat een vierde de God des Krygs 

is ; dat, terwyl kwaadaartige Magten de 

zaaden van twist en tweedragt zaaijen. en 

in den boezem die felle driften ftooken, 

welke den Oorlog doen gebooïen worden, 

en uitloopen op verwoesting en verderf, 

andere Magten van een zagter en gucdertierener 

aart , door de harten der Menfchen 

met zagtmoedigheid en liefde te vervullen; 

de banden der gezellige vereeniging ver> 

Ee 4 fter«

AAN 

HANG» 

ZEL. 

l 

44° O N D E R Z O E K 

Herken , het geluk en genoegen vermeerderen 

, en 't getal des Menschlyken Geflachts 

doen aangroeijen. 

Zonder in een verder Verflag te treeden, 

of hec te onderneemen om die oneindige menigte 

van Godheden op te tellen, aan welken 

de Verbeelding of de Vrees der Menfchen 

het bewind over de onderfcheidene 

gedeelten der Natuure in handen gefteld 

heeft, mogen wy eene treffende gelykvormigheid 

opmerken, in de trekken van de 

Stekels des Bygeloofs, over de geheele 

Aarde aangenomen. 

Hoe minder de Menfchen gevorderd waren 

van den ftaat des Wilden Leevens, hoe 

minder kennis zy hadden van de werkingen 

der Natuure, hoe het aantal der Godheden 

, door hun vereerd , kleinder was, 

en hun Godgeleerd Geloof beknopter; 

maar, toen zy allengskens den kring hunner 

kundigheden uitbreidden, vermenigvuldigden 

de Voorwerpen hunner Eerbiedeuisfe, 

en de Artykelen van hun Geloof 

vermeerderden. Dit hadt bovenal plaats 

ander de Grieken in Europa, en by de 

Indiaanen in Afia ; de twee Volken , in 

die groote Afdeelingen der Aarde, die het 

vroegst befchaafd waren , en toe welken 

k , te dier oorzaake, alle myne waarneé- 

; m'ngen zal bepaalen. 

Zy geloofden, dat, over ieder beweeging 

n de Natuurlyke Wereld, en over elk be- 

,i Iryf in 't Burgerlyk of Huislyk Leeven , 

;elfs de gemeenfte en beuzelagtigfte niec 

Jhgezonderd, eene byzondere, Godheid het 

op-

WEGENS OUD INDIE. 441* 

opzigt hadr. De wyze , waar op zy de 

Posten deezer toevoorzigthebbende Magten i 

rangfchikten, en de werkzaamheden, welke 

zy aan ieder toefchreeven, waren in veele - 

opzigten dezelfde. Wat veronderfteld wordt 

het werk te zyn van JUPITER, van NEP. 

TUNUS, van J.OLÜS, van MARS, en van 

VENUS, volgens de Godenleer in 't fVesten, 

wordt in het Oosten tocgefchreeven aan de 

werkzaamheid van AGNÉE, den God des 

Vuurs: aan VAROON, den God des Oceaan 

s ; aan VAYOO, den God des Winds 

(x); aan c AMA, den God der Liefde , en 

eene verfcheidenheid van andere Godheden. 

De Onkunde en het Bygeloof der Menfchen 

, dus de Hemelen bevolkt hebbende 

met ingebeelde Weezens, fchreeven zy 

aan dezelve zulke hoedanigheden en bedryven 

toe, als zy oordeelden te ftrookeh mee 

derzelver characfer en verrigtingen. Het 

is een der voordeelen, van den waaren 

Godsdienst ontleend, dat deeze, door den 

Mensch een maatftaf van volftrekte Volmaaktheid 

voor te ftellen , die hy altoos 

in 't oog moet houden, en cragten "te gelyken, 

gezegd mag worden de Deugd van 

den Hemel op Aarde weder' tq brengen , 

en het Mènschlyk Gemoed naar hee Godlyk 

voorbeeld te vormen. — In het vervaardigen 

van • Stelzels des valfchen Godsdienses 

, is de-werking rechtfixeeks hier 

tegen over gefteld. De Menfchen fchreeven 

aan de Weezens door hun tot den rang 

Jiud qó BOT o 1 

iJKjboifl - ' nes 

Baghvat-Geeta. p. 94. 

Ee 5 

AAN" 

1ANGV 

ZEL.

AAN 

HANG 

ZEL. 


• van Godheden verheven , zodanige bedry. 

ven toe als zy zelve bewonderden, en met 

roem vereerden. De Hoedanigheden of 

- Eigenfchappen der Goden, die de Voorwerpen 

zyn van Aanbidding, waren ontleend 

van die der Dienaaren, die zich voor 

hun nederboogen, en gevolglyk vonden 

veele der Onvolmaaktheden, eigen aan de 

Kinderen der Menfchen , toegang in den 

Hemel. 

Door dé kennis van de leevens- en lotgevallen 

en eigenfchappen eeniger valfche 

Godheid, kunnen wy , met eene zekere 

maate van gewisheid, uitfpraak doen, over 

den ftaat der Maatfchappy en Zeden, ten 

tyde dat zodanig eene Godheid in den rang 

der Goden geplaatst werd. De Mythologie 

van Griekenland wyst duidlyk aan, 

het Character der Eeuwe, waarin dezelve 

gevormd werd. Het moet, in tyden van 

de grootfte losbandigheid, regeeringloosheid 

en geweld, geweest zyn, dat Godheden 

van den hoogften rang veronderfteld 

konden worden in ftaat te weezen, om Daaden 

te doen, of zich door Driften te laaien 

beheerfchen , die men , in meer verlichte 

Tydperken, der Menschlyke Natuure 

tot lchandvlekken zou aangerekend hebben; 

het moet-geweest zyn, toen de Aarde 

nog vervuld - was met verwoestende Gedrogten, 

en de (Menfchen , onder Regeeringsvormen, 

ai tê zwa.< on hun befcherming 

te verleenen zich blootgefteld vonden 

aan de ftrooperyen van op buit verhitte 

roovers, of de" wreedheid van wilde 

on-


onderdrukkers, dat de welbekende verrigAANtingen van HERCULES, om welken hy HANGvan 

de Aarde ten Hemel verheeven werd, ZEL. 

noodig konden zyn, of zulk een hoogen 

trap van verdienstlykheid waardig gekeurd 

worden. — Deeze zelfde aanmerking past 

op de oude Mythologie van Indie. Veele 

van de lotgevallen en daaden der In" 

diaanfche Godheden pasfen op de ruwfte 

Eeuwen , vol van geftaage onrust en roof. 

Het was, om wanorde te weeren, om verkeerdheden 

te regt te brengen , om den 

Aardbodem te zuiveren van magtige Onderdrukkers, 

dat VISHNOU, eene Godheid 

van den eerften rang, gezegd wordt een en 

andermaal vleesch geworden te zyn \ en 

onder verfcheide gedaanten , op Aarde , 

verfcheenen te weezen (y> 

III. Daar het Character en de Verngtingen 

deezer Godheden , welke het Bygeloof 

voor zichzelven fchiep , als voorwerpen 

van Eerbiedenisfe , overal zulk 

eene gelykvormigheid met elkander hadden., 

zo waren ook de Plegtigheden van derzelver 

Eerdienst zeer gelykfoortig* Naardemaal 

de Goden uitftaken, of door de 

Wreedheid van hunnen Aart, of de Ongebondenheid 

van hun GerRr, valt het ligt 

op te maaken, welk een Eerdienst hun 

welgevalligst moést geoordeeld wordea, 

Om de gunst der eerstgemelden te verwerven, 

of hun wraak te verzagten, bediende 

men zich van Vasten, Lyfskwelladien, en 

Boe- 

(j) Feyages de SOHNERAT, Tom. L 15S.\&c. «

AAN 

HANG* 

ZEL* 


Boetedoeningen; alle ftreng, en veele in een 

• hoogen graad folterend. De Altaaren deezer 

Goden zwommen altoos van bloed, de 

, kostbaarfte llachtoffers bragt men toe , en 

geheele Hecatombes fïortten voor het Zoenalraar 

neder, Menfchenoffers zelfs waren 

niet onbekend , en hieldt men dezelve voor 

de kragtdaadigfte Verzoenmiddelen. Tot 

verwerving der goede genegenheid der Goden 

van een zagter Aart , nam- men de 

toevlugt tot inftellingen van eene geheel 

andere foort, tot luisterryke Plegtigheden, 

vrolyke Feesten, waar aan Dichtkunst, 

Muzyk en Dansfen, veel ter vermeerdering 

des vermaaks toebragten ; doch die menigmaal 

eindigden in tooneelen van dartelheid 

en ongebondenheid , welke de zedigheid 

verbiedt open te fchuiven. Van deeze beiden 

vindt men, in de Plegtigheden van den 

Eerdienst der Grieken en Romeinen , eene 

menigte voorbeelden,onnoodig op te haaien 

voor myne Leezeren , die eenige geleerdheid 

bezitten (z). 

In het Oosten is het plegtige des Bygeloofs 

, ten naasten by , van denzelfden 

ftempel. De Zeden der Indiaanen, fchoon, 

van den tyd af dat zy bekend werden by 

de Westerfche Volken, uitfteekende in zagtheid, 

fchynen, in een vroeger Tydperk,- in 

eene groote maate . gelyk geftaan te hebben 

met die van andere Volken. Veele hunner 

Goden waren woest en fchriklyk in hunne 

nafa) 

STRABO, Lib. VUL p. 581. A. Lib. 

XII. p. 837. C.


natuure , en werden, in hunne Tempelen, 

vertoond onder de vreeslykfte gedaanten. 

Indien wy de heerfchappy des Bygeloofs 

over 's Menfchen geest niet kenden, zou- , 

den wy naauwlyks gelooven, dat een Eerdienst 

, gefchikt naar het Character van zodanige 

Godheden , kon ingevoerd worden 

onder een zagtaartig Volk. Elk Godsdienftig 

bedryf, ter eere van zommigen hunner 

Godheden volvoerd , fchynt door Vreeze 

voorgefchreeven. Lyfskwelladien en boetedoeningen 

zo ftreng , zo pynlyk , en zo 

aanhoudend, dat wy de vernaaien van dezelve 

met verbaasdheid en fchrik leezen , 

werden vermenigvuldigd. Hoe ftrydig hec 

is met den aandoenlyken aart van een Hindoe- 

, het bloed te ftorten van eenig dier dac 

leeven ontvangen heeft , werden veele en 

verfchillende Dieren, zelfs de nuttigde, als 

het Paard en de Koe, als Slachtoffers op 

de Altaaren van zommige hunner Goden 

toegebragt (V); en, 't geen nog vreemder 

klinkt, de Pagodas van het Oosten werden 

, zo wel als de Tempels van het Westen 

, bezoedeld met gruwzaam Menfchenoffer 

(b). 

Dan Godsdienst-Inftellingen en Plegtigheden 

, van eenen min ftrengen en wreeden 

aarc, kwamen meer overeen met de geaarcheid 

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

Cd) Ayeen Akbery, Vol. III. p. 241. ROGER, 

Porte Ouverte. p. 251. 

Cb) Heeto-pades. p. 185-322. Ajiat. Refearches, 

p. 265. Voyage de SONNERAT, Vol. I. p. 

207. R.0GSR, Pene Ouverte, p. 251.

AAN* 

ZEL- 


beid van een Volk , door de verregaande 

iedere smdoenlykheid, zo van lichaams- als 

zielsgeftekenisfe , gevormd tot eene overnwatige 

zugt voor vermaak. In geen gedeelte 

des Aardbodems, werd het verband 

tusfehen de Voldoening van zinnelyken lust, 

en de Plegtigheden van openbaare Godsdienstoefening, 

met meer openlyke onbetaamlykheid 

ten toone gefpreid. In elke Pagoda 

bevondt zich eene menigte Vrouwen, gefchikt 

tot den dienst van den daar geëerden 

Afgod, en, van haare vroege jeugd, tot een 

wellustig leeven beftemd : hier toe brengen 

de Bralminen haar op , door eene 

Opvoeding aan deeze jonge Dogteren te 

geeven, die zo veel bevallige begaafdheden 

voegt by haare natuurlyke bekoorelykheden, 

dat het geen zy winnen, met zich ten 

beste te geeven , geen gering toevoegzei 

fchonk aan de inkomften des Tempels. In 

elke verrigting in de Pagodas volvoerd , 

zo wel als in alle openbaare ommegangen, 

is het de taak deezer Vrouwen voor den 

Afgod te danfen, en lofzangen hem ter eere 

te zingen ;en het valt bezwaarlyk te beflisfen, 

of zy het meest tegen de welvoeglykheid 

en eerbaarheid zondigen door de Gebaaren, 

welke zy vertoonen, dan door de Gezangen 

, die zy aanheffen. De wanden der 

Pagodas zyn bedekt met Schilderyen in een 

even onkiefchen fmaak (V), en, in het binnenfte 

gedeelte des Tempels, want het zou 

on't- 

(Y) Foyages de GËNTIL , Vol. I. p. 244, 26e. 

Prefaee to Code of Cent00 Laws, p. i.V.1.


ontëerend weezen, 't zelve hec Heiligdom 

te noemen, is de Lingam geplsatsc een 

zinnebeeld van 't voortteelend vermogen , 

te ruw om eene verdere opheldering te 

gedoogen ([cf). 

IV. Hoe ongerymd de Geloofsartykelen 

ook mogten weezen, welke hec Bygeloof 

heeft aangenomen , en hoe onheilig de 

Plegcigheden, die 'c zelve voorfchryfc, de 

eerstgemelde werden, door alle Eeuwen 

heen, in alle Landen, met eene niet twyfelende 

toeftemming aangenomen , en de 

laatstgenoemde met de fchroomvalligfte 

ftiptheid onderhouden. In onze redenkavelingen 

wegens Godsdienftige Begrippen 

en Gebruiken, zo hemelsbreed van de onze 

verfchillende, kunnen wy zeer ligt mistasten. 

Zelve onderweezen zynde in de Beginzelen 

van eenen Godsdienst, in alle opzigten 

der Godlyke Wysheid , die ze ons 

voorfchreef, waardig , boezemen wy dikwyls 

onze verwondering uit over de Ligt- en 

Bygeloovigheid der Volken in het omhelzen 

van Geloofsbegrippen, zo lynrecht 

aanloopende tegen het gezond Verftand , 

en wy vermoeden, zomwylen, dat Stellingen, 

zo wild en buitenfpoorigby hun,daadlyk, 

geen geloof vinden. Doch de ondervinding 

kan ons een vollen verzekeren, dac 

noch onze verwondering, noch ons vermoeden, 

welgegrond is. 

6 6 

Geen 

Cd) ROGER, Porte Ouverte, p. 157. Foyage de 

SONNERAT, Vol. t p. 41. 175- Sketches, p. 16Ï. 

HAMILTON'S Travel*, Vol. I. p. %79' 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 


Geen Artykel van den openbaar beleden 

Godsdienst werd in twyfel getrokken by 

die Volken in het oude Europa , welker 

Gefchiedenis wy best weeten; en geen Bedryf 

, daar door voorgefchreeven , kwam 

hun onvoeglyk te vooren. Ia tegendeel, 

elk Begrip 't welk ftrekte om den Eerbied 

der Menfchen voor de Goden huns Lands 

ce verminderen, of aanleiding gaf om hun 

van derzelver Dienst te vervreemden, verwekte, 

by Grieken en Romeinen, dien yver 

vol veroncwaardigings, eigen aan elk Volk 

gehegt aan zynen Godsdienst, door een 

vasc geloof in deszelfs waarheid. 

De gehegcheid der Indiaanen , zo in 

ouden ryde als heden een dage, aan de 

Leërftellingen en Godsdiensc - Gebruiken 

hunner Voorvaderen, is, zo mogelyk, nog 

fterker geweesc. In geen Land, van 'c welk 

wy eenig berigt hebben, werden, met zo 

veel bezorgdheids, voorbehoedzels in 't werk 

gefteld, om het gros des Volks buiten allen 

bereik te ftellen van eenige verzoeking 

tot twyfeling, of ongeloof. Zy werden 

niet alleen, (gelyk ik aangemerkt heb 

dat het geval is van den grooten hoop 

des Menschdoms in alle Landen,) wederhouden 

van zich tot een befpiegelend onderzoek 

te zetten, door de veelvuldige bezigheden 

van een werkzaam en floovend 

leeven; maar alle pooging, om den kring 

hunner kundigheden wyder uit te breiden, 

werd uitdruklyk verboden. Indien iemand 

van de Sooder Cast, verre weg de 

talrykfte van de vier Casten , in welken 

het


het geheele Volk verdeeld was , het zich 

onderwonde, eenig gedeelte van de Gewyde 

Boeken te leezen, waarin alle de -Weetenfchap, 

in Indie bekend, is opgeilooten, 

werd hy ftrenglyk geftraft; en, wanneer 

hy het waagde, 't zelve van buiten te leeren, 

moest hy zulk een beftaan met het 

leeven boeten f» Na eenige hooger 

maate van kennis te dingen, dan het den 

Brahminen behaagde te onderwyzen, werd 

niet alleen voor Vermetelheid gehouden, 

maar als Godloosheid gedoemd. Zelfs dt 

hooger Casten hangen , wat het onderwys 

betreft, geheel van de Brahminen af, er I 

kunnen geen gedeelte van Weetenfchap » 

bekomen, dan 't geen zy zich verwaardi 

gen hun mede te deelen. Door dusdanig! 

middelen , handhaafde men in 't algemeet l 

een diepen en Godsdienftigen eerbied voo 

die Inftellingen, welke men heilig keurde 

En, fchoon het Geloof der Hindoos dik 

wyls beproefd geworden is, door de druk 

kende en ftrenge vervolgingen , verwek c 

door den bygeloovigen Godsdienstyve r 

Jiunner Mahomedaanfche Vermeesteraaren » 

kleefde geen Volk immer, met groote t 

ftandvastigheid, de Leerbegrippen en God; 

dienst - Plegtigheden hunner Voorvadere n 

aan (f). 

V. Wy mogen, met vollen regt, aanme r- 

ken, dat , wanneer Weetenfchap en Wy s 

b i- 

(e) Code ofGentoo Lam, Ch. XXI. $* 7. 

(ƒ) ORME'S Fragment, p. 102. SONNERA 

Vol. I. p. 104. 

Ff 

t 

AAN- 

I1ANG- 

ZEL.

AAN- 

H.'.NÜ- 

ZEL. 


begeerte verfpreid worden , door eenig 

Land , het Steizel des Bygeloofs onderworpen 

geraakt aan een onderzoek , waar 

voor 't zelve eertyds fchootvry was, en gevoelens 

voet krygen, die, ongemerkt, deszelfs 

invloed op de gemoederen der Menfchen 

verminderen. Een vry en volkomen 

onbelemmerd onderzoek loopt altoos ten 

Voordeele der Waarheid uit; doch is even 

nadeel ig ^ r 

o^r Dwaaiing. 'c Geen , in Eeuwen 

van dikke duisternis, mee een ingewikkeld 

Geloof omhelsd wordt, zal veragting 

verwekken , of verontwaardiging gaande 

maaken, in een verlicht Tydperk. 

De Gefchiedenis van den Godsdienst in 

Griekenland en Italië, de eenige Landen 

van Europa, -die, in oude tyden, uirlraken 

van wegen hunne vorderingen in Weetenfchap 

, bevestigt de waarheid deezer 

waarneeming. Zo ras de Weetenfchap in 

Griekenland zo veel opgangs maakte , dat 

zy de Menfchen in Raat ftelde, om, met 

een onderfcheidend oog, op te merken, de 

Wysheid , het Vooruirzigt en de Goedheid, 

(en toon gefpreid in het fcheppen, 

onderhouden en befluuren , der Wereld , 

moeten zy begreepen hebben, dar de Charafiers 

der Godheden , die, als Voorwerpen 

der Aanbidding, in hunne Tempelen, 

bun werden aangeboden, dezelve niet kondon 

i.eregtigen om aangezien re worden 

voor de gezagvoerende Magten in de Na- 

:uur. Een Dichter mogt ] Ü P I T E R acnfbi-eeken 

als den Vader der Goden en der 

Monfchen, die ze beiden door eeuwig© 

wet-

WEGENS OUD INDIE. 45! 

wetten beheerschte; maar, by eenen Wysgeer,moet 

de Zoon van SA TOR NU S, wiens 

geheele Leevensgefchiedenis eene aaneenfchakeling 

behelst van geweldige en ongebondene 

bedryven , die een Mensch haatlyk 

en veragtlyk zonden maaken, dien rang 

volftrekt onwaardig gekeurd zyn. De 

aart van het Godsdienftig eerbewys * in 

hunne Tempelen volvoerd, moest niet min 

aanftootelyk weezen voor een verlicht verftand 

, dan het Charaéter der Goden ter 

eere van welken men 't zelve verrigtte. In 

ftede van Inftellingen , ftrekkende om de 

Menfchen van Ondeugd te rug te roepen, 

hebbelykheden van Deugd in hunne zielen 

te vormen of te verfterken, of het gemoed 

te verheffen tot een gevoel van zyne eigene 

waardigheid, hieldt het Bygeloof zyne Aanhangers 

bezig met beuzelagtige en niets 

beduidende Plegtigheden, of voorgefchreevene 

Gebruiken, die, met een heilloozeu. 

invloed , werkten tot het ontfteeken der 

Driften, en het bederven van het Hart. 

't Gefchiedt, nogthans, met fchroom en 

behoedzaamheid, dat de Menfchen hec 

waagen den vastgeftelden Godsdienst huns 

Lands aan te tasten, of Gevoelens te beftryden 

, die men langen tyd voor heilig 

gehouden heeft. In den beginne poogden 

eenige Wysgeeren, door zinnebeeldige uil? 

leggingen en fyn uitgedagte verklaaringen, 

de Volks Godenleer te ontvouwen, als of 

dezelve eene befchryving geweest ware 

van de kragten der Natuure, en van de 

verfcheidene gebeurtenisfen en omwente* 

Ff a 

AAÜ- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 


lingen r die plaats gegreepen hadden ia 

het Stelzel der ftoflyke Wereld, en poogden 

zy , door deeze uitvlugc , veele van 

die ongerymdheden te verzagten, en te vergoelyken. 

Allengskens gaf men aan meer 

gewaagde en ftouter befpiegelingen, den 

Godsdienst betreffende, plaats, in de Schooien 

der Geleerdheid. Wysgeeren van diep 

en ver inzigt, volkomen overtuigd van 

de Godloosheid der Volksbygeloovigheid, 

vormden denkbeelden wegens de Volmaaktheden 

van één Opperst Weezen , den 

Schepper en Regeerder des Heelals , zo 

juist en redelyk, als men immer bereikte 

door de vermogens der Menschlyke Rede, 

zonder eenigen hoogeren byitand. 

Indien wy nu van Europa na Afia onze 

gedagten wenden, zullen wy bevinden, dat 

de waarneeming , welke ik gemaakt heb, 

over de Gefchiedenis van den valfchen 

Godsdienst, ook daar even zeer doorgaat. 

In Indie, zo wel als in Griekenland, was 

het, door het aankweeken van Weetenfchap 

, dat de Menfchen eerst opgeleid 

wier den om te onderzoeken en twyfelingen 

te koesteren , ten aanziene van de 

vastgeftelde Leerbegrippen des Bygeloofs. 

En, wanneer wy in aanmerking neemen , 

het groot verfchil tusfehen de Kerklyke Gefteltenisfe, 

(indien ik deeze benaaming mag 

bezigen,) dier beide Landen , zullen wy 

ons veelligt verbeelden, dat, in het laatstgemelde, 

het aangenomen Godsdienstftelzel 

meer voor onderzoek bloot lag , dan in 

het eerstgenoemde. — In Griekenland was 

geen

WEGENS OUD INDÏE. 453 

geen byzonder Geflacht, of Orde, van Menfchen 

afgezonderd toe het volvoeren der 5 

Godsdienstverrigtingen , of te dienen als 

erflyke en belanghebbende Bewaarders van . 

deszelfs Leeringen en Inftellingen. , Maar, 

in Indie, waren de Brahminen de geboorene 

Bedienaars van den Godsdienst, en zy 

bezaten een uitfluitend regt van Voorgangers 

te weezen , in alle de veelvuldige 

Godsdienstverrigtingen, welke het Bygeloof 

voorfchreef, als noodig om de Wraak 

des Hemels af te wenden , of denzei ven 

tot Gunst en Genabetoon te beweegen. 

Deeze onderfcheide wegen en voorregten 

verzekerden hun van een verbaazend bedwingend 

vermogen, over hunne Landsgenooten; 

en alle bedenkingen, die invloed 

kunnen hebben op 's Menfchen hart , de 

eer , het belang , de magt van hunne Orde 

, noodigden hun ten fterkften tot het 

vasthouden derLeerftellingen,en het handhaaven 

der Plegtigheden , waar mede de 

behoudenis van deeze langbezetene meerderheid, 

boven hunne Landsgenooten, zo 

onmiddelyk verbonden was. 

Maar, dewyl de voornaamfte Perfoonen 

van die Cast hun leeven toewydden aan 

het voortzetten en aankweeken der Weetenfchap, 

waren de vorderingen, welke zy 

in alle takken van dezelve maakten, (waar 

van ik reeds eenig verflag gegeeven heb,) 

groot, en ftelden hun in ftaat, om zulk 

een juist denkbeeld te vormen van het 

Stelzel der Natuure , als mede van de 

Magt ? Wypheid en Goedheid, uitfehitteren- 

Ff 3 de 

AA N- 

IANG- 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 

454 ONDERZOEK 

de in bet voortbrengen en onderhouden 

des Heelals, dat hunne gedagten zich verhieven 

boven de Volksbygeloovigheid, en 

hun opleidden tot het erkennen en eerbiedigen 

van één Opperst Weezen , „ den 

„ Schepper van alle dingen (om hunne 

„ eigene woorden te gebruiken, ) en vart 

„ Wien alle dingen voortkwamen (g)." 

Dit is het denkbeeld , 't welk A B U L 

F A Z E L , die de Gevoelens èzv Brahminen 

met de uïterfle aandagt en opregtheid onderzogt, 

van hunne Godgeleerdheid geeft, 

„ Zy allen,'' zegt hy , „ gelooven in de 

„ Eenheid van de Godheid, en, fchoon zy 

„ de Beelden in hooge eerbiedenisfe hou- 

„ den, gefchiedt zulks alleen, om dat zy 

„ Hemelfche Weezens vertoonen, en hun- 

„ ne gedagten voor afzwerven bewaa- 

„ ren (/i)-" De begrippen der verlichtfïe 

Europeaanen, die Indie bezogt hebben , 

[temmen , in dit punt , volmaakt met die 

pan ABUL F A Z E L overeen. De berigten, 

welke de Heer BERNIER ontving van d'e 

Pundits van Benares, zo wegens hun uitwendigen 

Eerdienst, als dat één Opperheer 

het éénig voorwerp was van hun Eerbetoon, 

lu-'den 'er volmaakt eenftemmig melë 

(*'). De Heer WILKINS, misfehien betwaamer 

dan eenig Europeaan ooit was om 

ï-ver dit onderwerp te oordeelén, befchryfe 

ïe geléérde Brahminen van den tegenwoordi- 

(g) Baghvat -Geeta, p. 84. 

(A) yfyeen Akbery, Vol. III. p. 3. 

0 i'riiKifr., I'eyage, Tom. II. p. 15$»


digen tyd als Theïsten , Geloovers in de 

Eenheid van GOD (A). In hetzelfde gevoeten 

ftaat de Heer SONNERAT, die 

zich zeven Jaaren in Indie onthielde met 

oogmerk om de Zeden, de Weetenfchappen 

en den Godsdienst der Hindoos, te onderzoeken 

(/> De Pundits, die het Wetboek 

der Hindoos overzetten, verklaaren , 

„ daar het 'c Opper3t Weezen was, 't welk 

„ door zyne Magt alle Schepzelen van de 

„ dierlyke, groeiende en ftoflyke, Wereld 

„ vormde uit de vier Hoofdftoffen, Vuur, 

Water, Lugt en Aarde, om ten cieraad 

„ te ftrekken voor de verzamelplaats der 

„ Scheppinge, in wiens alomvattende Goe. 

„ dertierenheid, den Mensch, het middel- 

„ punt der kennisfe, verkoos, om gezag en 

„ heerfchappy over al het overige te voe- 

„ ren; en, aan dit begunftigd Voorwerp ver- 

„ ftand en oordeel gelchonken hebbende, 

„ gaf hy 't zelve het Oppergebied over de 

„ Aarde (*»)•" 

Men hebbe deeze begrippen niet aan te 

zien voor verfynde gevoelens van laatere 

tyden. De Brahminen, door de Makomedaanfche 

Vermeesteraaren van Indie aangezien 

voor de Bewaarders van den Volks- 

Godsdienst, zyn door hunnen geestdryvenden 

Godsdienscyver met zo veel voordagts 

verdrukt, dat de tegenwoordige Leden van 

die 

Qk) Pre face to Baghvat-Geeta, p. 24. 

(P) SONNERAT, Foyage, Toni. I. p. 198. 

(jif) Prelinu Discours, p. LXXIII. 

Ff 4 

AAN- 

RANG- 

ZEI.,

AAN 

HANG- 

ZEL. 


die Orde, zeer verre by hunne Voorvaders, 

zo in Weetenfchap als in Magt,agter liggen. 

Het is uit de Schriften van hunne oude 

Pundits , dat zy de redelykfte Gevoelens, 

welke zy thans omhelzen, haaien, en de 

Wysheid, die bun nu beroemd maakt, is 

tot hun overgekomen van zeer lang verftreekene 

Eeuwen. 

Dat deeze (telling welgegrond is, kunnen 

wy, met volkomene zekerheid, zeggen 

; naardemaal de diepstverborgene Geheimenisfen 

der Hindoo - Godgeleerdheid , 

met de grootfte zorgvuldigheid voor 'r oog 

van 't gros des Volks bedekt, die fluier 

is afgenomen door de Vertaalingen,onlangs, 

uit de Sanskreetfche Taal, in 'c licht gegeeven. 

Het voornaam oogmerk van de 

Baghvat-Geeta, eene Epifode in de Mahabarat, 

een Dichtftuk van de hoogfte 

Oudheid , en van het grootfte gezag, in 

Indie, fchynt geweest te zyn , om de 

Leer van GODS Eenheid vast te ftellen, 

en, uit eene rechte befchouwing van de 

Godlyke Natuure , een denkbeeld af te 

leiden van den meest behaagelyken Dienst 

aan het Volmaakt Weezen. In deeze 

Baghvat-Geeta vinden wy , te midden 

van veel duistere bovennatuurkundige uitpluizing, 

te midden van eenige cieraaden 

der verbeeldingskragt niet gefchikt naar 

onzen fmaak, en te midden van eenige gedagten, 

opklimmende tot eene hoogte van 

verhevenheid waar toe hec ons bedaard 

oordeel bezwaarlyk valt zich te verheften, 

be-


befchryvingen van het Opperweezen , ge AAN" 

reinigd tot denzelfden lof, dien wy gaven IIANGaan 

de befchryvingen der Griekfche Wys 7.EL. 

geeren. Van deeze zal ik 'er mynen 

Leezeren nu eene opgeeven , die ik hier 

boven beloofde,en,wegens de andere, hun 

tot het Werk zelve verzenden. „ O 

, magtig Weezen!" zegt ARJOON, „die 

" de eerfte Schepper zyt, eeuwige God 

* der Goden, s Werelds Verblyf Gy zyt 

' het onverderflyk Weezen, onderfcheiden 

" van alle voorbygaande dingen. Gy zyt 

' vóór alle Goden ; de oude Pooroosh, 

" [dat is Leevende Ziel,] en de Opper- 

'„ Onderfteunder van het Heelal. Gy kent 

' alle dingen , en zyt waardig gekend te 

, worden; Gy zyt het Opperst Verblyf, 

" en door u, ö Oneindige Gedaante, 

" werd het Geheelal uitgebreid. — Eer- 

" bied zy U toegebragt van vooren en van 

" agtejen ; Eerbied zy U toegebragt van 

, alle zyden. ó Gy, die alles in allen zyt! 

' >_ Oneindig is uwe Magt en uw Roem, 

" _ Gy zyt de Vader van alle dingen, 

" bezielde en onbezielde. Gy zyt de 

• wyze Leeraar van allen , waardig aangebeden 

te worden. — Daar is niemanc 

gelyk Gy; waar dan, in de drie We 

„ relden, is 'er één boven U? — Waar 

„ om ik nederkniel, en, met myn lichaan I 

„ op den grond uitgeftrekt, uwe Genad< 

„ affmeek, Heere! Aanbiddenswaardig: wan 

„ gy zult met my handelen als een Vadei 

„ met zyn Zoon, als een Vriend met zyt l 

„ Vriend, als een Minnaar met zyne Be 

Ff 5 „min

AAN 

HANG- 

ZEL. 


,, minde (V). " — Eene befchryving van 

hec Opperweezen wordt opgegeeven in een 

der Heilige Roeken van de Hindoos, waai? 

. uic blykt, welke de algemeene Begrippen 

der geleerde Brahminen waren , wegens 

de Godlyke Natuur en Volmaaktheden. 

„ Naardemaal GOD Onftoflyk is , is hy 

„ boven alle Bevatting, dewyl hy Onzigt- 

, baar is, kan hy geene gedaante hebben; 

„ maar uic hec geen wy befchouwen van 

„ zyne Werken, mogen wy befluiten, dar, 

„ Hy Eeuwig , Almagtig, Alweetend -en 

„ Overaltegenwoordig is (o)." 

Aan Menfchen, bekwaam om zodanige 

begrippen van de Godheid te vormen, 

moet de Openbaare Eerdienst in de Pagodas 

niet anders voorgekomen zyn dan 

een Afgodisch Eerbewys coegebragc aan 

Beelden, door eene bygeloovige vermenigvuldiging 

van beuzelagtige, of zedelooze , 

Plegtigheden. Zy moeten gezien hebben, 

dac de Menfchen, alieen door Heiligheid 

des Harren, en Zuiverheid van Zeden, konden 

hoopen de goedkeuring weg te draagen 

van een Weezen, volmaakc in Goedheid. 

Deeze waarheid trage VEI AS in ce 

fcherpen in de Mahabarat; doch mee de 

omzigtige behoedzaamheid en kundige 

voorzo-gen, eigen aan een Brahmin, die 

het zorgvuldig vermydc zynen Landsgenooten 

ergernis te geeven, of den invloed van 

zyn eigen Orde ce verminderen, Zyne 

denkf» 

Baghvat Geeta, p. 94, 95. 

(«j Dow's D.sfertatian, p. XL,,

WEGENS OUD ï ND IE. 459 

denkbeelden over de wyze, om de Godheid 

te dienen, worden treffend ontvouwd 

op veele plaatzen in het Dichtftuk, waar 

toe ik, om de aanhaalingen niet te vermenigvuldigen, 

den Leezer wyze f » 

Wanneer wy ons voor den geest brengen 

, hoe traaglyk 's Menfchen Ziel zich 

opent voor afgetrokkene denkbeelden, en 

hoe moeilyk het valle (volgens eene waarneeming 

in de meermaals aangecoogene 

Mahabarat) voor lichaamlyke weezens een 

onzigtbaar pad te bewandelen, is het blykbaar, 

dat de Hindoos tot een hoogen trap 

van Befchaafdheid moeten opgeklommen 

geweest zyn , eer hunne gevoelens zo verre 

verheven werden boven de Volks Bygeloovigheid 

huns Lands. — De onderfcheide 

Staaten van Griekenland hadden langen tyd 

beftaan , en groote vordering in Befchaaving 

gemaakt, eer men de dwaalingen van 

valfchen Godsdienst begon te ontdekken. 

Het was niet vóór den leeftyd van «o» 

CRATES, en in de Schooien der Wysbegeerte 

door diens Leerlingen geopend, dat 

beginzels, aangekant tegen de Hellingen 

van 't Volks Bygeloof, veel velds wonnen. 

Een langer tydsverloop verltreek 'er, eer. 

de Romeinen, een Volk uit Krygshelden en 

Staatslieden beftaande, verlicht werden dooi 

Weetenfchap , of het waagen durfden een 

vry onderzoek te doen, ten opzigte var 

de Voorwerpen of Plegtigheden van ttei 

Eerdienst, gewettigd door hunne Voor 

va. 

Q) Baghvct-Geeta, p, 55- 75- 97* "?» 

AAN- 

HAtvG- 

i 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 

46© O N D E R Z O E K 

vaderen. Maar, in Indie, waren de gelukkige 

uitwerkzels van vordering in Weetenfchap 

veel vroeger zigtbaar. Zonder de 

wilde berekeningen der Indiaanfche Tydrekenkunde 

aan te neemen, volgens welke 

è&Mahabarat, meer dan vier duizend Jaaren 

geleeden, werd opgelleld, moeten wy 

toeltaan, dat dit Dichtiïuk een Werk van 

hooge Oudheid is, als mede dat de Schryver 

van 't zelve toont eene kennis" te bezitten 

van beginzelen der Godgeleerdheid, 

der Zedekunde, en der Bovennatuurkunde, 

veel regtmaatiger en redelyker, dan op dac 

Tydperk fcheenen begreepen te worden 

door eenig Volk, waar van de Gefchiedenis 

melding maakt. 

Maar zo onbekwaam zyn de beperkte 

vermogens van 's Menfchen Geest, om zich 

een evenmaatig denkbeeld van de Volmaaktheden 

en Werkzaamheden des Allerhoogiten 

te vormen , dat wy , in alle de 

befpiegelende Stelzels , deswegens, van 

de uitmuntendfte Wysgeeren by de meest 

verlichte Volken , een bedroevenswaardig 

mengzel vinden van onkunde en dwaaling. 

Van deeze waren de Brahmins niet meer 

vry, dan de Wyzen van andere Landen. 

Naardemaal zy beweerden, dac het Stelzel 

der Natuur niet alleen oorfpronglyk in orde 

gefchikt was door de Magt en Wysheid 

van GOD; maar dat elke gebeurtenis, die 

voorviel, te wege gebragt wierd door GODS 

onmiddelyke cusfchenkomsc, en zy niet 

konden begrypen, hoe een Weezen kon werken 

op eenige plaats, of het moest daar 

te-


tegenwoordig zyn, fielden zy vast dat de 

Godheid een leevenmaakend Beginzel was 

door de geheele Schepping verfpreid, eene 

algemeene Ziel, die elk gedeelte daarvan 

vervulde 

Elke verftandige Natuur , inzonderheid 

de Zielen der Menfchen, begreepen zy, 

deelen te weezen afgefcheiden van dien 

grooten Geest (Y) ; met welken zy, naa 

haare beftemming op aarde vervuld, en 

eene genoegzaame maate van zuiverheid 

verkreegen te hebben , weder zouden vereenigd 

worden. Om de vlekken , welke 

eene° Ziel, geduurende haar verblyf op aarde, 

kreeg, door het botvieren aan dierlyke 

en bedorvene lusten, uit te wisfchen, 

moest dezelve, naar hun begrip , een lange 

reeks van verhuizingen ondergaan , 

door de Lichaamen van onderfcheide Dieren, 

tot zy, door 't geen ze leedt en leerde, 

in de onderfcheide gedaanten van beftaan, 

zo geheel bevryd ware van alle befmetting, 

dat zy gefchiktheid bezat om 

verzwolgen te worden in het Godlyk Weezen 

, gelyk een drup , wederkeerende in dien 

onbegrensden Oceaan, waar uit zy oor 

fpronglyk voortkwam (J). 

Deeze Leerfteljingen der Brahminen, 

we- 

Qq) Baghvat-Geeta, p. 65. 78. 85. B ER NIER 

Tom. II. p. 163. 

(r) Dow's Disfertation, p. XLIII. 

O) Voyages & SONNERAT, Vol. I. P- !9 2 

« 2 0 0 

Baghvat-Geeta , p. 39- »5« 

XLIII. 

Dow s Dtsjtrt. p 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

46*2 O N D E R Z O E K 

AAN- wegens de Godheid, als de Ziel die door' 

HANG- de geheele Natuur beftaat, werkzaamheid 

ZEL. en kragt verleenende aan elk gedeelte van 

dezelve , zo wel als de eindeiyke Wedervereeniglng 

van alle verftandige Weezens 

met den eerllen Oorfprong, ftemmen volmaakt 

overeen met de Begrippen der Stoicynfche 

School. En 't is opmerkenswaardig, 

dat wy, na het waarneemen van zulk 

eene groote gelykvormigheid in de verhevenfie 

gevoelens hunner Zedeleere, desgelyks 

zulk eene overeenkomst ontdekken in 

de dwaalingen hunner Godgeleerde Befpie.» 

geliagen (/> 

's Menie hen Geest, nogthans, als zy een 

hooger geleide derft, loopt gevaar, om in 

een dwaaling, het gedrag betrelfende , ten 

©p«gte van den Godsdienst, te vervallen, 

welke van een veel erger natuur is. Wanneer 

de Wysgeeren , door hunne vorderingen 

in Weetenfchap , begonnen zulke 

fechtmaarige denkbeelden te vormen, van de 

Natuur en de Volmaaktheden des AUerhooglten,als 

hun overtuigden dat hetVolksftelzel 

van Bygeloof niet alleen ongerymd^ 

maar Godloos , was, begreepen zy ten vollen 

al het gevaar, 'c welk m gt ontftaan 

Dit het door hun ontdekte mede te deelen 

aan het Volk, onbekwaam om de kragt te 

vatten der redenen die hun bewoogen hadtien 

, en zo yverig gehegt aan de vastgeftel- 

(t) L i p s 11, Phyfiol. Stoicor. Lib. I. Disfirt. VUL- 

XXI. SENECA, ANTPNINUS, EP.ICTETÜS, Oj? 

veelvuldige plaatsen.


Helde begrippen, dat het zich zou aankanten 

tegen alle pooging om derzelver valsehheid 

aan den dag te brengen. 

In ftede, derhal ven, van te gedoogen dat 

eenige ftraal van die kennis, welke hun eigene 

ziel verlichtte, hun bereikte, vorm 

AAN 

HANG- 

ZEL. 

464 ONDERZOEK 

ven. „ Wat verwonderlyk is in de Fabel* 

„ leer, " fchryft hy , „ wordt zomtyds 

„ gebruikt om te behaagen , en zomtyds 

„ om fchrik in te boezemen, en dit beide 

„, komt te ftade niet alleen by Kinderent 

„ maar ook by Lieden van rype jaaren. 

„ Den Kinderen houden wy de behaaglyke 

„ Verdichtzels voor om hun aan te fpoo- 

„ ren tot weldoen, en de verfchriklyke om 

hun van het kwaade af te trekken. In 

„ deezer voege, wanneer de Menfchen in 

„ Maatfchappy met elkander leeven, wor- 

„ den zy opgewekt om te beftaan 't geen 

loflyk is, als zy hooren hoe de Dichters 

„ de fchitterende heldendaaden der Fabelhistorie 

uitmeeten , als de verrigtingen 

'„ van HERCULES en THESEUS, ter be- 

„ looning van welke zy thans als Goden 

^ geëerd worden, of door het befchouwen 

„ hunner daaden in beeldhouw- of fchilderwerk. 

— Aan den anderen kant, worden 

„ zy van het kwaade afgefchrikt,wanneer 

„ deScraffen,door de Goden denBoosdoen- 

,. deren aangedaan, opgehaald, en de be- 

„ dreigingen tegen hun uitgedonderd wor- 

„ den in ontzettende woorden, of vertoond 

„ in fchroomverwekkende afbeeldingen, en 

„ wanneer de Menfchen gelooven , dat 

deeze bedreigingen weezenlyk volvoerd 

zyn aan de Straffchuldigen. — Want het 

„ is onmoogelyk Vrouwen . en het gros des 

„ Volks, te beftuuren, hun heilig, God- 

„ vrugcig en opregt, te maaken, door de 

„ vnorfchriften van Rede en Wysbegeerte; 

„ men moet Bygeloof, of de Vrees voor de 

Go-


„ Goden, te hulp roepen, en de invloed 

„ daar van is gegrond op vercierzelen en 

„ Wondertekenen. Want de Donder van 

„ JUPITER, het Schild van MINERVA, 

„ de Drietand van NEPTUNUS, de ïoort- 

„ zen en Slangen der Furiën, de Speeren 

„ der Goden, met klimop bekransd, en de' 

„ geheele oude Godenleer, is niets anders 

„ dan Fabelen , welke de Wetgeevers , 

„ die de Staaten oprigtten, gebruikten als 

„ Bullebakken, om de bygeloovigen en een» 

„ voudigen fchrik aan te jaagen («). 

Deeze denkbeelden der Wysgeeren , in 

Europa, waren volmaakt dezelfde, met die 

de Brahminen in Indie omhelsd hadden, 

en volgens welke zy hun gedrag regelden , 

ten opzigte van het Gros des Volks. Naardemaal 

hunne Orde het uitfluitend regt 

bezat om de Heilige Boeken te leezen, de 

Weetenfchappen te beoefenen , en te onderwyzen, 

konden zy, op het kragtdaadigst, 

allen, die geen Leden van hunne Orde 

waren, beletten, om eenige de minde onderrigting 

te krygen buiten 't geen zy hun 

wilden mededeelen. , 

Wanneer de vrye omloop van kundigheden 

niet begrensd wordt door dusdanige 

bepaalingen, trekt de geheele Maatfchappy 

voordeel van elke nieuwe aanwinst 

in Weetenfchap , de invloed van welke , 

zo op 't verftand als op het gedrag, zich 

ongevoelig van weinigen tot veelen uitbreidt, 

(«) STRABO, Lib. I. p. 36. B. 

Gg 

AAN- 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG 

SEL. 


breide, en van geleerden op ongeleerden overgaat. 

Doch, waar de heerfchappy van valfchen 

Godsdienst volkomen gevestigd is, 

wint het gros des Volks niets by de grootfte 

vorderingen in kennisfe. Hunne Wysgeeren 

bedekken voor hun, met de zorgvuldigfte 

behoedzaamheid, de Waarheden, 

welke zy ontdekt hebben, en doen hun 

best om het gebouw des Bygeloofs, welks 

omverwerping hun pligt van hun vorderde, 

te óndérfchraagen. Zy leggen niet alleen 

anderen op , om de Godsdienstplegtigheden, 

door de Wetten huns Lands voorgefchreeven, 

te volbrengen; maar fchikken 'er zich 

naar in hun eigen bedryf, en buigen zich, 

met alle uitwendige tekenen van Eerbied 

en Godvrugtigheid , neder voor de Altaaren 

van Godheden, die de voorwerpen hunner 

innerlykfte veragting behoorden te weezen» 

In ftede van te gelyken op de Leeraaren 

van den waaren Godsdienst, in den goeddaadigen 

yver met welken zy altoos aan 

hunnen Naasten de kennis medèdeelden 

van die gewigtige Waarheden , die hunne 

eigene Zielen beftraalden en gelukkig maakten, 

fmeedden de Wyzen van Griekenland', 

en de Brahminen van Indie, een plan van 

bedrog, 't welk zy met de daad volvoerden , 

ën, volgens de klemmende uitdrukking van 

een heilig Schryver, ,, hielden zy de Waarheid 

in ongeregtigheid te onder (V). " Zy 

kenden en keurden goed wat Waarheid 

(V) PAULUS, Rtm. h iS. 

was;


was; maar beyverden zich om de Valschheid 

by de rest des Menschdoms te onderfchraagen, 

en te doen volduuren. 

In deezer voege, heb ik alle de byzonderheden 

doorloopen , welke ik my, by den 

aanvange, voorllelde te onderzoeken , en 

heb getragt den ftaat der Inwoonderen van 1 

Indie, met betrekking tot alle, te ontdekken. 

Indien ik niets anders beoogd had, 

dan om eene befchryving te geeven van het 

Burgerlyk Beftuur, van de Kunften en Weetenfchappen 

, en van de Godsdienftige Inftellingen, 

van een der oudfte en talrykfte 

Geflachten onder de Kinderen der Menfchen, 

dit alleen zou my opgeleid hebben 

toe naafpeuringen en ontvouwingen, beide 

weetenswaardig en leerzaam. Ik beken , 

nogthans, dat ik, doorgaande, een belangryker 

en gewigtiger onderwerp in 't oog 

gehad heb , en fchep hoope , dat, indien 

het berigt, door my gegeeven van de vroegtydige 

en verre gevorderde Befchaafdheid 

van Indie , en van de verbaazende voortgangen 

der Inwoonderen deezes Lands in 

fraaije Kunften en nutte Weetenfchappen, 

aangenoomen zal worden als juist en welgegrond 

, zulks eenigen invloed zal hebben 

op het gedrag der Europeaanen, omtrent 

dat Volk. 

Ongelukkig voor hetMenschlyk Geftachr^ 

•hebben de Europeaanen in alle Wereldoorden, 

waar zy Heerfchappy kreegen, de 

Inwoonders niet alleen aangetroffen in een 

ftaat van Maatfchappy en Vordering, verre 

beneden hun eigenen; maar ook van eene 

Gg z 'ver- 

AAN- 

H^NG- 

ZEL.

AAN- 

HANG- 

ZEL. 


verfchillende Kleur, en eene andere Leevenswyze. 

De Menfchen zyn, op elke hoogte 

van de loopbaane, waarin zy zich geplaatst 

• vinden, zo voldaan over de vordering, gemaakt 

door de Maatfchappy van welke zy 

Leden zyn, dat zy gereedlyk deeze voor den 

maatftok van volmaaktheid neemen , en zeer 

gereed, alle Volken, wier ftaat daar aan niet 

gelyk is, met verfmaading, en zelfs met afkeer, 

aanzien. 

In Africa en America ftraalt deeze ongelykheid 

zoo zeer in 't ooge, dat de Europeaanen 

,in den trots hunner meerderheid, 

zich geregtigd oordeelden, om de Inwoon* 

ders van het eerstgemelde Werelddeel tot 

Slaaverry te doemen, en die van het laatstgenoemde 

uit te rooijen. Zelfs in Indie, 

fchoon de Inboorelingen zeer veel verder 

in Befchaafdheid gevorderd waren, dan die 

der twee andere Werelddeelen , bevestigde 

de kleur der Inwoonderen, hun verwyfd 

Voorkomen , hun weinig oorlogzugtige 

Geestgefteltenisfe, de buitenfpoorigheid 

hunner Godsdienftige Inftellingen en Plegtigheden, 

en veele andere omftandigheden, 

de Europeaanen dermaate in hun begrip 

van uirtnuntenheid boven hun , dat zy de 

Indiaanen altoos befchouwden en behandelden 

als een laager foort van Menfchen 

(w). 

Ge- 

(yi) De meermaals aangetoogene Schryver van de 

Sketches geeft ons een treffende Proeve van de fchriklyke 

Uitwerkzelen der Aüatifche Dwinglandy en Eurepeaanfche 

Schraapzugt, als hy den ftaat des gemeends


Gelukkig zou het weezen, indien een 

der vier Europifche Volken, die agtereenvolgend 

een uitgeftrekt Grondgebied en 

groote Magt in Indie verkreegen, de blaam 

van dus gehandeld te hebben van zich konde 

weeren. Niets, egter, kan regtftreekfcher 

of kragtdaadiger ftrekken, om de Europeaanen, 

trocs op hunne eigene meerdere 

vorderingen in Staatkunde, Kunften en Weetenfchappen 

, met gepaste gevoelens omtrent 

het Volk in Indie te vervullen, en hun te 

leeren naar behooren agt te flaan op hunne 

Natuurlyke Regten als Menfchen, dan door 

zich te gewennen, niet alleen de Hindoos 

van den tegenwoordigen tyd aan te merken 

als een kundig en vernuftig foort van Menfchen 

; maar ook als de Afftammelingen 

van Voorouders, die gröote fchreden in 

de 

-nen Volks in Indie afmaalt. „ De Rints, of de Landbouwers, 

worden thans in veele Landen in een ftaat 

P, van de uiterfte armoede en elende gehouden; eene 

„ bedroevende bedenking, als wy in aanmerking neè- 

„ men, dat van hunnen arbeid alles, wat wy genieten, 

„ afhangt. Ik heb, op myne Reis, door behulp van, 

„ een Tolk, gefprooken met eenigen, die de hette van 

„ de fchroeiende middagzon ontwecken in een Tope, 

„ of Bosch, waar ik ftil hield. Zy gaven my een 

„ verüag van hunnen arbeid en ongelukken; een hunner, 

de gebaaren maakende , zo eigen aan de In- 

„ diaar.-en, en dikwyls zo veel beduidende, toonde 

„ my zyne voeten gansch vol blaaren, door nu in 'c 

„ water te liaan, dan den verfchroeiden grond te be- 

„ treeden, en, wyzende op eenige flegte Ryst en Peper, 

zeide hy: Dit is alles wat wy daar voor kry- 

.„ gen ! He; fmert my 'er te moeten by voegen , hoe ik 

„ vrees, dat dit vertoon, en die taal, eene maar al 

„ te getrouwe afbeelding is van eenige millioenen, 

^ die met hem in dit deeriyk lot deelen." VERT, 

Gg 3 

AAN 

HANG- 

ZEL.

AAN 

HANG- 

ZEL. 

47o ONDERZOEK WEGENS O. L 

de Befchaafdheid gevorderd waren, veele 

Eeuwen, vóór dat, in eenig gedeelte van 

Europa, daar toe den minffen ftap gedaan 

- was. 

Het was door een onpartydig en opregt 

onderzoek naa hunne Zeden, dat de Keizer 

AKBER opgeleid wierd om de Hindoos aan 

te merken als niet min geregtigd tot befcher*ming 

en gunfte dan zyne andere Onderdaanen 

, en hun te beftuuren met zo veel billyk* 

heids en goedheids, dat hy, van een dankbaar 

Volk, den Eernaam verwierf van den 

Befcherm-Engel des Menschdoms! Het was 

door eene volkomene kennis van hun character 

en bekwaamheden , dat de Vizier 

diens Keizers, ABUL FAZEL, met eene 

onbekrompenheid van ziel, onvoorbeeldlyk 

onder de Mahomedaanen , een verheven 

loffpraak uitboezemt over de Deugden 

der Hindoos, en als byzondere Perfoonen 

en als Leden der Maatfchappye , en met 

roem gewaagt van hunne vorderingen in 

allerlei Kunften en Weetenfchappen (V). 

Indien ik my zeiven mogt ftreelen met de 

hoope, dat de Befchryving, door my gegeeven, 

van de Zeden en Inrigtingen des Volks 

van Indie, iets in 't minfte kon toebrengen, 

en met een van verre komenden invloed 

werken, om hun Character meer eerwaardig 

, en hun Lot gelukkiger, te maaken, zal 

ik myn Letterarbeid befluiten , met de voldoening 

verfchaffende bedenking , dat ik 

«iet te vergeefsch geleefd, of gefchreeven, 

heb. 

C*0 Aêen Miers > Vol» III, p, s. Si. 95- 

BLAD-

B L A D V Y Z E R 

D E R 

VOORNAAMSTE VOORNAAMS ZAAKEN. 

A. 

J4ardryhkunde, (Vorde. 

ringen der Ouden in de) 

en het vervaardigen van 

Kaarten , 14a, enz. hoezy 

de Lengte en Breedte 

der Plaatzen bepaalden, 

144; gebrekkigheid hunner 

Werktuigen, 145. 

AGATIÏODEMON , vervaardigt 

Kaarten tot de Aardrykskunde 

Van PTOLEMEpS , 

119. 

AKBER. DE VI, loflyke inrigtingen 

van dien Vorst, 

355; zyn billyk en zagt 

Ryksbeftuur, 356. 

ALBUQUERQUE,CAt.PHONSE) 

wat hy ten diende des 

Portugeefchen Iiandels,als 

Krygsman, verrigt hebbej 

249. 

ALEXANDER DE GROOTE , 

Grootheid en uitgeftrektheid 

van zyne Plans, 21; 

begrypt de voordeden van 

Zeevaard en Koophandel; 

ftigt Alexandrie, 22; zoekt 

den Indifchen handel in 

handen te krygen , ald. 

leert op zyne Krygstogtsa 

veele zaaken, Indie 

Gg 

betreffende , 23; langs 

welken weg hy in Indie 

kwam, 24; hoe hy voortrukte 

, en verfcheide Landen 

doortrok,25; moet, 

otn deongewilligheidzyns 

Krygsvolks , het verder 

inrukken ftaaken , 26 ; 

hoe verre hy in Indie 

kwam , 28 ; welke kundigheden 

hy daaropdeedt, 

29 ; vaart den Indus af 

na den Oceaan, 30; Opheldering 

over de mogelykheid 

van de talrykheid 

zyner Vloot onder NEAU- 

CHUS, 31; hoeveel hy op 

deezen Tocht van mdie 

leerde kennen, 324 zyne 

verbaasdheid aan den 

mond van den Indus over 

de Getyen, 36; ontfluit' 

de deur der kennisfe van 

Indie, 38; welk gedeelte 

van Indie wy door zyn 

Tocht keren kennen,41; 

zyn Plan omtrent Indie, en 

de welgepastheid zyner 

maatregelen ter volvoering, 

42, enz. hoe hy zyne 

Griekfche en Afiatifche 

Onderdaanen zogt te vereeuigen,43j 

Steden door 

4 heas

B L A D W Y Z E R, 

hem gebouwd totGemeen- daar, door de Europeaanen, 

fchap,46; of by in Indie • aangelegd, 304;verfchaft 

twee dan drie Steden ge- veel werks aan de Euroftigt 

hebbe ; Standplaatpeaanen , 305. 

fen ten Handel gefchikt, ANTIOCHUS DE GROOTE, zyn 

door hem gekoozen, 48 ; Inval in Indie heeft wei 

Gronden,die hem op een nig zekerheids, 64. 

elukkigen uitflag deeden ANTONIUS, (MARCUS) zendt 

Goopen, 50 ; zyne Op een Gezantfchap aan den 

volgers koozen ook de Chinetfchen Keizer, 134. 

beste plaatzen tot de Ste Antwerpen, wordt een Meden 

, en verfterkte Posten, dedinger van Brugge, 232. 

uit, 51; wat hy zich van D'ANVILLE'S en GOSSELIN 'S 

een tweeden Tocht mogt onderfcheide gedagten 0- 

belooven, ald, hoe 't ging ver veele Plaatzen in In 

onder zyne Opvolgers, 54. die, 128. 

'/tlexandria,&oov ALEXANDER Arabieren, over hun Spece-' 

DEN GROOTEN gefticht , ryhandel, 99; door MA- 

22; bloeit onder PTOLE HOMED met een nieuwe 

MEUS , den Zoon van geestdrift bezield , 166; 

LAGUS, 68; wat PTOLE hebben oudtyds geene 

MEUS PHILADELPHUS, tOt kennis gehad van liet 

verbetering van den Koop . Kompas; waren niet verre 

handel , doet, 69; waarom in de Zeevaard gevorderd, 

I men daar geen anderen 172, I74;krygen verdere 

weg tot den Indifclien kennis van Indie, 173;. 

Handel gezogt hebbe, wat zy des vermelden , 

•276. 

177 ; wat zy ophaalen 

jflmalfi, zoekt den Indiaan- van een Ryk aan de Mafchen 

Handel, 186,192. labarfche Kust, 178. 

dmerica , door AiusTOTELES,zyne bekron^ 

COLUMBLJS 

ontdekt, 240; welk eene 

pe denkbeelden ovër de 

aandoening die ontdek 

gelykheid der Menfchen, 

king eerst te wege bragt, 

44; wat hy over den Koophandel 

oordeelde, 96, 

244; welk een invloed 

ARRIANUS, welk licht zyn 

; dezelve hadt op het Han- 

Werk, de Omvaaring der 

delverband der onder 

Erythrcefche Zee, verfcheide 

Were ld deelen , 

fchaft, 107, enz. waarde 

295; verfchaft Goud en 

zyns Werks, 143., 

1 Zilver in ruimen overvloed, 

297 ; vastigheden 

Au*

B L A D W Y Z E R . 

AUGUSTUS, brengt Egypte 

onder de Heerfchappy der 

Rominèni hoe hoog hy 

Egypte fchatte, en waarom, 

83. 

B. 

TDactria (Berigten wegers 

het Koningryk), r 

PHILADELPHUS gebouwd , 

69 ; word de Stapelplaats 

des Indifchen Handels, 

ald. verandering in de 

vaart daar door te wege 

gebragt,70; dezelfdeStad 

niet met Cos fier ,72; hoe 

de Handel op Indie daar 

65 i 

trotsheid der Koningen, 

66; hoe lang 't zelve gegevoerd 

, 72; onzekerheid 

omtrent de Havens door 

hun bezogt, 73 , 74. 

Haan hebbe , ald. met Beroepen , (Onderfcheide} 

het verlies daar van nam vonden reeds vroeg in 

de heerfchappy der Grie Indie plaats , 319 ; de 

ken in Indie een einde, Leden van ieder Cast bly 

ald. 

ven hetzelfde Beroep, of 

Baghvat-Geeta, een Dichtftuk 

, ingerigt om de Leer 

van Gods eenheid vast te 

fttllen, 456. 

Bediyf, hunner Voorvaderen 

aankleeven, 327; Aanmerkingen 

over deeze 

fchikking , 328. 

Bank, (De eerfte) in Venetië Bore, (Opheldering van een 

opgericht, 236. 

Watergety in Indie") ge- 

Bankhouden, eerst te Florence béeten, 36. 

ingevoerd, 210. Bouwkunst, hoedanig in Oud 

Bar ace , eene Stapelplaats, •Indie, 365, 

waar gelegen, 94. Bovennatuur kin 1 de, hoedanig 

Barygaza, een oude Koop- by de oude Indiaanen , 

markt in Indie, 108; 407. 

Waaren daar vertierd , Brahminen, maaken,onder de 

109. 

Indiaanen , den eerden 

Basjora, geftigt, 168. Rang uit, 322; hun meer 

Beeldhouwkunde-, zeer vroeg derheid boven de Monar 

in Indie, 368. 

chen , 338;hunne levens- 

Benares, is het Athene van Inwyze in de Pagodas, 376; 

die geweest,429; van het baten zich beweegen om 

Obfervatorium aldaar.432. den Europeaanen de Sans 

Beygale, (Over den Landeikreetfche taal te keren, 

3B5. 

gendom in) 345; hoe Keizer 

AKBER daar de inkomften 

regelde, 347. 

Berenice, door PTOLEMEUS 

— • wat zy van dg 

Ziel gelooven, 406; vart 

hunne Reden- en Boven. 

'S 5 »a-


natuur-kunde, 407; van 

hunne Zedekunde, 409; 

Bedienaars van den Godsdienst, 

434; ten wellustige 

11 einde voedeti zy 

jonge Dogters op, 446; 

hoe zy de vordering in 

Godsdienstkennis beperken, 

449; hun Geloof ia 

den éénen GOD, 454;dit 

is reeds zeer oud, 450; verhevenheid 

boven Volksgevoelens 

, 459. Bekrompenheid 

hunner Begrippen 

ten opzigte van Gods 

Eigenfchappen, 460. 

Breedte, der Plaatzen; hoe de 

Ouden dezelve bepaalden, 

144; maate van naauwkeurigheid 

daarin, 148. 

Brugge, (Handelder Venetiaanen 

op) 217; hoe zeer 

daar door verrykt, 231; 

JOHANNA VAN NAVAütlE 

benyJt der Burgeren wel» 

vaard , ald. 

Bygeloof, hoe gebooren en 

opgekweekt, 438 ; hoe 

noodig door STRABO gekeurd, 

464. 

C. 

affa, door de Genueezen 

C tot een Handelitad gemaakt 

, 205. 

Cairo,(Dereis der Caravane 

uit) van daar befchreeven, 

264. 

Canoge , volkrykheid dier 

Stad, 171. 

Caravanen , eene verbeterde 

wyze van Koophandel, 

4; groote,die na 

Mekka trekken, welk een 

Handel dezelve dryven, 

258 ; andere , die deezen 

fterk voortzetten, 260; de 

Reize van die uit Cairo en 

Damascus vertrekt , befchreeven, 

264. 

Caravanferas, in deWoestyn 

van Thebais gebouwd ,73. 

Casten. Zie Rangen. 

Ceylon, beantwoordt beter , 

dan Sumatra, aan de befchryving 

der Ouden van 

Taprobane, 141. 

Chandalas, of Verwerpelingen 

uit huu oorfpronglyke 

Cast; deerlyke weiland 

derzelven, 323. 

CHARDIN, zyn berigt wegens 

de Zeeyaart der Arabie* 

ren , 175. 

Chillambrum, eene Pagoda 

aldaar befchreeven, 374. 

China, langen tyd het Land 

waar men alleen Zyde 

maakte , 105 ; fverkeerd 

gevoelen, dat dit Land 

den Ouden bekend zou 

geweest, en door hun 

bevaaren zyn , ontftaari 

uit de gelykklankigheid 

van den naam Since, 132; 

MARCUS ANTONIUS zendt 

een Gezantfchap derwaards, 

134 ; twee Monniken 

ontdekken daar de 

Zydeteelt, en brengen de 

Zydewormen na Europa. 

over»


©ver, 162; het Kompas, 

daar oudtyds niet bekend, 

172, 174; de Arabieren 

d e 

komen aldaar , 173 5 . 

Mahomedaanen zetten zich 

daar neder-, ald. het Chris 

tendom en de Leer van 

MAHOMED daar voortgeplant, 

179; MARCO POLO 

bezoekt dit Gewest, en 

andere, in 't Oosten , 219; 

Verflag van den Handel 

tusfehen Rusland en China, 

269. 

Choultries, of Huizen, voor 

de Reizigers in Indie ,352. 

Christendom ,in Indie voortgeplant, 

179; oorzaaken 

van den traagen opgang, 

180. 

ICOLUBIBUS, onderflaat een 

nieuwen weg na 't Oosten 

te vinden , en ontdekt 

America, 240; welk een 

invloed die ontdekking 

hadt op het Handelverband 

der onderfcheide 

Werelddeelen, 295. 

Conjlantinopole , langs welke 

wegen met de goederen 

van het Oosten voorzien, 

183; door de Venetiaanen 

ingenoomen , 200 ; door 

MAHOMED DEN II Vernieesterd, 

224; SOLYMAN 

de Doorlugtige zoekt die 

Stad tot een Stapelplaats 

des Indifchen Handels te 

maaken, 309. , 

COSMAS, Indicopleustes by 

genaamd; zyn vreemd begrip 

wegens de gedaante 

des Aardkloots, 157; v/elk 

een kennis hy gehad hebbe 

van de Westkust van Indie, 

if8. 

Cosfier, dezelfde Stad niet 

als Berenice, 72. 

Cous, verandert van een klein 

Dorp in eene Stad, 71, 

Cyfer letters, van Indifchen 

oorfpronge, 413. 

D. 

T"\ama;tr!ir,deReis der Caravane 

vau daar befchreeven, 

264. 

DANDULO, (ANDREAS) geeft 

fchaarfche berigten van 

den Handel der Venetiaanen 

, 188. 

DARIUS HYSTASPES, zoekt 

kennis van Indie te verkrygen, 

19 i SCYLAX , door 

hem als Scheepsvoogd 

uitgezonden, ald. wat hy 

in Indie volvoerde, 20. 

Duchanos , hetzelfde met 

Deccan, 144. 

E. 

Jpgypte, ( Handelgeraeen- 

*-~* fchap tusfehen) en Indie, 

68; hoe naderhand 

en hedendaagsch gevoerd, 

71; Rykdom en Magc 

door dit Ryk verkreegen, 

uit den Handel op indie, 

77; waarom Egypte dien 

Handel zonder Mededingers 

dreef, ald. door AU- 

GUS-


CUSTUS te ondcïgebragt, 

en waarom van hem in 

hooge waarde gehouden, 

83; op welke plaatzen de 

Schepen uit Egypte, oudtyds, 

handel dreeven, 107, 

enz. hoe zy de onderfcheide 

Waaren aauvoerden, 

155; de Sultans van 

Egypte fluiten een Handelverdrag 

met de Venetiaanen, 

208; last des Florentynjchen 

Gezantfchaps 

na den Sultan, 212. 

Egyptenaar*, (.De Oude) 

begunlligeti de Zeevaard 

«iet, 6 ; SESOSTRIS wil 

hun een Handeldryvend 

Volk doen worden, 7. 

Elephanta (Eene Pagoda op 

het Eiland) befchreeven, 

367. 

Ellore, verflag van de Pag*das 

aldaar, 371. 

EMANUEL , Koning van Portugal, 

diens wys beleid 

om zich in Indie te vestigen 

, 246; bedreigd door 

den Sultan der Mamelukken, 

251; laat zich door 

een aanbod der Venetiaanen 

niet verkloeken, 254. 

Engeland,verg\mn'mgen daar 

den Vénetiaanjchen Kooplieden 

verleend, 235; vermeestert, 

voor ten goed 

gedeelte, den Handel der 

Portugeefen op Indie, 294. 

Europa, vol werkzaamheids 

om America van Noodwendigheden 

te verzorgen , 

305; of het verarmt, door 

het verminderen haarer 

Schatten om den Handel 

op Indie voort te zetten, 

onderzogt, 306; heeft aan 

de ontdekking van de 

Vaart na Indie, om de Kaap 

de Goede Hoop, de behoeding 

voor de Slaaverny 

dank te weeten, 307. 

F. 

E\ aquirs, hoezy by hunne 

" Bedevaarten den Koophandel 

voegen, 194; oudheid 

deezer Orde van 

Boetelingen in Indie, 327. 

FAZEL , (ABUL) waardig 

Staatsdienaar van AKBER, 

geeft een korten Inhoud 

uit van de Rindoo-Regtsgeleerdheid, 

359. 

Florentyners, leggen zich op 

den Handel en Fabrykcn 

toe , 209 ; richten het 

Bankhouden op , 210 ; 

zoeken, door een Gezantfchap 

na Alexandrie, Handelgemeenfchap 

met Indie, 

212; Last der Gezanten, 

ald. 

Forten, van hooge oudheid 

in Indie, 377- 

G. 

G AMA , (VASCO DE) zeilt 

de Kaap de Goede Hoop 

om , 242;hoe by zich,ia 

Indie geland , gedraagt, 

*43J


£43; hoe by zyne we Gefchiedenis, (Egte) klimt 

derkomst in Portugal ont- niet zeer hoog op, 1. 

vangen,244; welkemvloed Gefteenten, (Edel-) hou by 

zyn Scheepsbedryf hadt de Romeinen gezogt, 100. 

op het Handel verband der GIBBON, met lof vermeld j 

onderfcheide Werelddee- 164. 

len, 295. 

Godsdienst , (Oorfprongen 

Ganges, grootheid dierRi- van valfchen) 436. 

. viere, 58; twyfel, of de Golf,(Arabifche) gevaarlyk 

Egyptenaar* den Ganges te bevaaren; verfcbriklyke 

opgezeild hebben , 74; Naamen aan verfcheide 

STRABO's gebrekkige be gedeelten gegeeven, 70. 

rigten wegens deeze Ri Gomlak, welk een voortvier 

, 75, 115; PTOLE brengzel, 382. 

MEUS heeft 'er beter be GOSSELIN 'S en D'ANVILLE 'S 

rigten van, 125. 

onderfcheide gedagten 

Gentoos, wat hun belet het over veele plaatzen in 

Christendom te omhelzen, Indie, 128, enz. 

180. 

Grieken, dringen , onder A- 

Geldhandel:, moet uit twee LEXANDER DEN GROOTEN, 

onderfcheide oogpunten in/ntó,2i; hun heerfchap 

befchouwd worden, 306. py aldaar onder diens Op. 

Genueezen,bevooróee\en zich volgers, 54; wanneer'de 

in de Kruistochten, 198; zelve een einde nam, 66; 

krygen verfcheide Land- hoeverre Oostwaards hunfchappen 

in 't Griekjche ne kunde van Indie zich 

Ryk in bezit, 199; bieden 

den Grieken byftand, en 

uitftrekte, 153. 

verkrygen van hun groote 

Handelvoordeelen , 204; 

H. 

maaken Caffa tot een TJfandelfm 'tOosten vroeg 

Handelftad, 205; waarom gedreeven, en hoe, 3 ; 

in Staatsgefteltenisfe min op welk eene wyze door 

der dan de Venetiaanen , de Egyptenaaren,67;hoe 

so6; hunne inhaaligheid de Perfen den Handel op 

in den Handel, 207; ver- Indie te land dreeven, 78 ; 

liezen hunne Bezittingen hoe de -Romeinen , 85; 

jri het Oosten, 224; en fchaars fpreeken de oude 

invloed op den Koophan Gefchiedboekers van den 

del , dien zy vrugtloos Handel, p5; PLATO '$ 

zoeken te herltelleu, 225. 

ge-


j g«Vóelen over den Handel, 

Kooplieden maaken 

v in Indie eene byzondere 

Cast, of Rang, uit, 155; 

10e met den Godsdienst 

gemengd, 194; welke gevolgen 

de Kruisvaarten 

op den Handel hadden, 

195; de Venetiaanen dreeven 

denzelven op 't Oosten 

, meer by Ruilinr;, dan 

met Geld, 227; de Staat 

trekt zich daar den Handel 

aan , 230 ; verandering 

daarin te wege gebragt 

door de ontdekking van Avimca,en 

het vaaren om 

de Kaap de Goede Hoop, 

237; hoewel, zints dit 

Tydperk, de Europifche 

Volken den Handel op Indie 

dreeven, bleeven egter 

Afia. en Africa te land 

dien onderhouden; oorfprong 

hier van,255;hoe 

. door de Cara vanen voortgezet, 

258. 

Handel, Onderzoek der oor. 

zaaken waarom de Handeldryvende 

Staaten der 

Oude Wereld geen nader 

weg ter Zee na de Indien 

gezogt hebben, 274; waarom 

de Pryzen der Goederen 

des Indifchen Handels •> 

r.aa liet omzeilen van de 

Kaap de Goede Hoop, dermaate 

verminderden,284; 

verandering in de Goederen 

door den Indifchen 

T Handel ingevoerd, 287; 

waarom de Portugeefen zo 

lang ongehoord in 't bezit 

van dien Handel bleeven, 

292; verliezen denzelven 

aan de Nederlanders, en 

Engelfchen^ 394; hoe op 

Indie meest met Geld gedreeven, 

295; groot verfchil 

van den tyd en wyze, 

waarop de Handel door 

de Portugeefen en de Span* 

jaar den werd uitgebreid, 

300; of de Haudel, met 

geld, op de Indien, Europa 

verarmt, onderzogt, 306. 

HANNO , doet een Reistocht 

ter outdekkingeinden^flantij'clien 

Oceaan, 277. 

Hanze-Steden, (Handel der) 

met de Venetiaanen, 227 , 

229. 

HASÏINGS , wat hy gedaan 

hebbe om ons het Zamenftel 

der Wetten van de 

Hindoos te bezorgen, 36.0. 

Heeto-pades, berigt van dit 

Sanskreetfche Werk, 399. 

HERODOTUS, van wien hy 

zyne Berigten omtrent 

Indie fchynt ontleend te 

hebben, 12; welk berigt 

hy van de inkomften der 

Per/ï/cfoMonarchen geeft, 

20,33; zyn verhaal eener 

Reize der Pheniciëren, 

't welk in twyfel getrokken 

wordt, 279; aanmerkelyka 

byzonderheid iu dat 

verhaal, ald.. 

Hindoos,, wat hun belet het 

Christendom te omhelzen, 

1805


180 ; verflag van hunne 

Geregtshandelingen, 355; 

verflag van hun Wetboek, 

360. 

HIPPALUS, waagt het uit de 

Arabifche Golf den Oceaan 

over te fteeken, 91; 

hoe groot men deeze ontdekking 

hieldt, ald. Befchryving 

van den weg 

dien hy nam, 92. 

HIPPARCHUS , welk een 

dienst hy aan de Starreen 

Aardrykskunde gedaan 

, hebbe, 117. 

J en I. 

fY aggernaut, eene Pagoda 

J daar bezogt , ftelt op 

een Jaarlyks Feest alle 

Casten gelyk, 325;welk 

een verbaazend getal Bedevaartgangers 

daar heen 

trekt, ald. 

jerufaiem, yverig door Bedevaartgangers 

bezogt, 

193; Koophandel mengt 

'er zich onder, 195. 

Indie, (Twyfelingen wegens 

den Tocht van SESOSTRIS 

na) 8 ; vroegfle weg van 

Handelgemeenfchap der 

Pheniciëren ter Zee , 14; 

de Jooden hebben dezelve 

niet gehad , 18 ; tocht 

Van ALEXANDER DEN 

GROOTEN in Indie, 21; in 

't zelve waren , ten tyde 

van ALEXANDER , reeds 

groote Vorlïendomaien, 

39; diens Bevelhebbers 

deelen ons zeer goede Berigten 

wegens Indie mede , 

ald. als mede van veele byzonderheden, 

de Landsgefteltenis 

en Volkszeden 

betreffende, 40;Plan van 

ALEXANDER omtrent lndi:, 

en de maatregels ter volvoeringe 

van 't zelve genomen 

, 42, enz. Heerfchappy 

der Grieken in 

Indie onder zyne Opvolgers, 

54; wanneer dezelve 

een einde nam , 66; 

in Egypte de Zetel van 

Handelgemeenfchap met 

Indie gevestigd, 67; langs 

welk een weg gevoerd , 

71; de Perfen hebben ter 

Zee geen Handel op Indie 

gedreeven, maar te Lande-, 

en hoe, 78; hoe de Romeinen 

op Indie handelden, 

86; welke goederen 

zy van daar kreegen, 97 ; 

op welke plaatzen in Indie 

de Schepen uit Egypte 

handel dreeven, 107; onderfcheid 

des Handels der 

Ouden enHedendaagfchen 

op Indie ,110,111; STRA 

BO gebrekkig in zyne berigten 

van Indie, 114; 

PLINIUS de Oude desge» 

lyks , 116 ; PTOLEMEUS 

geeft een zeer gebrekkig 

berigt van het vaste 

Land in lndk , 122 ; is 

beter in de Zeekust te 

befcliryven , 123 ; welke 

ken-

B L A D W Y Z E R. 

kennis de Ouden te land 

kreegen, 132; wat ze van 

de Eilanden wisten, 138; 

welk eene Verdeeling eu 

Befchryving de Arabier 

MASSOUDI van Indie geeft, 

170; Vorderingen, doorkrabben 

, in de kennis van 

Indie gemaakt, 173; Indie 

door de Fortugeelen bevaaren 

om de Kaap de- 

Goede Hoop, 241 ; reden 

van het onderfcheid der 

werkzaamheden in , en 

kunde van, Indie, tusfehen 

de Ouden en Hedendaagfchen, 

opgegeeven, 281 ; 

hoe ruim voorzien van 

leevensnoodwendigheden 

285; hebben weinig van 

anderen noodig, 296; kry. 

gen daarom Geld voor 

Ihunne Waaren, ald. reeds 

vroeg heeft zulks ftand ge- * 

greepen, 333. 

Indiaanen, (Handelgemeenfchap 

met de) niet alleen , 

van oudsher, gezogt, om 

de natuurlyke Voortbrengzelen 

huns Lands; maar 

om de verder gevorderde 

Befchaafdheid, en werken 

van Vlytbetoon, 316; hoe 

by ongewyde en gewyde 

Schryvers hoog geagt,317; 

by hun greep reeds vroeg 

het verfchil van Rangen,en 

de onderfcheiding van Beroepen,ftand,3i8; 

elk blyft 

by het Beroep zyner Voorvaderen 

. 327; oogmerk 

der Indiaanen hierin,' erj 

deeze fchikking beredeneerd 

, 327; voordeden 

daar uit herkomftig,329; 

onveranderlykheid hunner 

Zeden, 330; eenige weinige 

veranderingen door 

de Mahomedaanen en Europeaanen 

daarin te wege 

gebragt, ald. de Staatkundige 

toeftand en Regeeringsvorm,ten 

blyke var* 

hunne vroegtydige Befchaafdheid 

, aangevoerd , 

335; reeds vroeg hadden 

zy uitgebreide Ryken , 

336; Monarchale Regeering 

onder hun niet onbepaald 

, of eigendunklyk , 

337; hoe de ftaat desLandbouws 

wordt gehandhaafd 

340; Officieren, aangefteld 

om over de Landen , de 

Steden , en het Krygswezen, 

cpzigt te hebben, 

352;de aart hunner Wetten 

en de gedaante derGeregtshandelingen 

wyzen hunne 

Befchaafdheid uit, 353 ; 

welke vordering zy , te& 

betoon daar van,in nutte 

en fraaije Kunften gemaakt 

hebben, 364; van hunne 

oude Bouwkunst , 365 ; 

van hunneWeefgetouwen, 

Verfftoffen, 380; van hec 

fnyden in Metaal, Ivoor, 

en Edelgefteenten, 384; 

Voortbrengzelen van vernuft 

van zeer oude herkomst, 

385; Heldendicht 

en


en Toneelfpel, 386, enz. 

Van hunne vorderingen in 

Weetenfchap, 404 ; RedenkunstenBovennatuurkunde, 

407;Zedekunde, 

409; Natuurkunde, 412; 

Eerfle Rekenaars met een 

tiental Cyferletters ,413; 

Starrekunde, 414; Tydrekenkunde 

, 416 ; van 

hunne Godsdienftige Inftellingen 

en Gebruiken, 

433; wegens hunne gehegtheid 

aan de Leerftellingen 

en Godsdienstgebruiken 

hunner Voorvaderen 

, 448. 

Indicum der Ouden , hetzelfde 

met de Indigo der 

Hedendaagfchen, 381. 

Indus, (Zwaare Getyen aan 

den mond van den) 36. 

Intrest van Geld, tot eene 

JULIUS II, (Paus) door den 

Sultan der Mamelukken 

bedreigd, 251. 

JUSÏINIANUS , (Keizer) tragt 

den Perfen den Zydehandel 

te ontweldigen , 162 ; 

hoe hy de Zydeteelt ia 

Europa krygt, 163. 

fff aap de Goede Hoop , doof 

de Portugeeaen omgezeild 

, 241; welke aandoening 

die gebeurtenis veroorzaakte 

, 244; welk een 

invloed die hadt op den. 

Handel, met de gelyktydige 

Ontdekking van Ame* 

rica.,295; aan deScheepvaard 

om die Kaap, heeft 

Europa de behoeding voor 

Slaaverny dankte weeten, 

verbaazende hoogte, 234; 3°7hoe 

by de Hindoos vroeg Kaarten, zeer vroeg vervaar 

eene uitzondering plaats digd , 142; welke dè 

vondt ten aanzien van geld 

oudfte zyn, die men bezit, 

en Zeezaaken, 363. 

143- 

JOANNA VAN NAVARRE , nV- 

Kameel , den Oosterlingen 

dig over de Welvaard en 

van grooten dienst in den 

den Rykdom der Brugge- 

Handel, 3 ; dit breeder 

naar en. 231. 

ontvouwd, 260; hoe dit 

Jooden , van hun Koophandel 

Dier reist, 262. 

ten tyde van David en 

Katoen , (Onderfcheid tus 

Salomo, 16; hebben toen 

geen Handelgemeenfchap 

fehen den Handel in) oud- 

met Indie gehad, 18. 

tyds en nu, 108, 11 r, 

Italië, begint den Handel op 

383. 

Indie, 186; hoe de Ste- 

Kompas, den Arabieren, oudi 

den van dit Land zich 

tyds, onbekend, 172; zo 

door de Kruisvaarten be 

ook by de Chineefen, 174voordeelden, 

198, ] 

Koophandel. Zu Handeh 

i h Krui** 

K.

B L A D W Y Z E r 

Kruistochten na het Heilig. MAHOMED , met welk een 

'Land, welke gevolgen nieuwen geestdrift hy de 

dezelve hadden op den Arabieren bezielt, 16$. 

: 

Koophandel, en hoe ver .— de II vermeestert 

re zy dienden om de het Griekfche Keizerryk, 

Overbrenging der Indi- 224. 

1 

fclie Waaren na Europa Mahomedaanen,vKemd voor 

te vertraagen , of te oordeel by hun omtrent 

bevorderen „ 192. kleederen van Zyde gemaakt 

, 107 ; welk eene 

ïodb • . . 

verandering zy op den Indifchen 

Handel te wege 

T andbouwers , hoe in 7«*'e bragten , 167 ; dryven 

bevoorregt, 340; welke Handel op Indie, en zetlasten 

zy aan den Souve- ' ten 'er zich neder, 173; 

rain, als Grondheer, moe planten 'er hun Godsten 

opbrengen , 341; dit dienstvoort, 179; waaroud 

gebruik houdt nog - om dezelve 'er geen groo 

ftand , ald. hoe ongeftoord ter opgang maakt, 180; 

". ' de Landbouwers daar houden de Christenen voor 

voortyds leefden , 348 , Afgodendienaars, 190. 

' 349 j Befchikkingen tot Malabar, oorfprong deezer 

« 'bevordering van hun ge benaaming, 158. 

luk, 350. 

Mamelukken , (De Sultan 

Landeigendom, (Aanmerkin- der) bedreigt den Paus en 

gen over den) in 't Oos- den Koning van Portugal, 

• ten, 342; in .Bengal, 345; indien de laatfte de vaart 

uit den aart der Leenbe- op Indie niet ftaakte ,251; 

* zittingen opgehelderd, ald. wordt door de Venetiaa 

Lengte der Plaatzen , hoe nen onderileund, ald. doch 

de Ouden dezelve bepaal te vergeefsch, 252; h unne 

den, 145; gebrekkigheid Heerfchappy overweldigd^ 

hier in , 150. 

ald. 

"Linnen , vanwaar by de Marfeille, zoekt den Han 

Ouden Sindon geheeten , del in Indifche Waaren, 

379- 

190. 

M. 

MASSOUDI, welk eene befchryving 

en verdeeling 

Tijfihibarat, verllag van van Indie hy opgeeft, 170. 

dit oude Indiaanfche MEDICI, (COSMO D{y een 

Heldendicht, 386. groot Koopman, 211; 

. ., • • zoekt 

R.


zoekt door een Gezantfchap 

na Alexandrie deel in 

den Handel op Indie ,212. 

MEGASTHENES , Afgezant 

' van SELEUCUS , breidt 

de kennis van Indie uit, 

58; welke waarneemingen 

hy mededeelde, 61; 

Fabelagtige Vertellingen 

van hem afftammende , 

61; juister berigten door 

hem gegeeven , ald. 

Mekka, moet door Mahomedaanen 

, pligtshalven, bezogt 

worden, 257; welk 

een invloed dit op den 

Koophandel heeft, 258. 

Monarclien in Indie, bezaten 

geen onbepaalde of eigen- 

heid in Plaatsbefchryviflgen, 

37. 

Nederlanden , (De Zeven 

Vereenigde} ontneemen 

den Portugeefen een gedeelte 

huns Handels op Indie 

, 294. 

P. 

"paarlen, by de Romeinen 

•*• zeer hoog gefchat, 101. 

Pagodas, (De oudfte) in In 

die befchreeven, 367; Berigt 

van de laatere, 373 ; 

derzelver vier zyden van 

zeer vroeg naar de vier 

Hoofdwinden gerigt ,43!» 

hoe inwendig gelleld,446. 

Palibothra, (Vérfchilleiide 

dunklyke Magt, 337 '•> gevoelens over de ligging 

waardoor beperkt, 338. van) 59; welk berigt ME 

Mufiris, eene Haven aan de GASTHENES van die Stad 

Malabarfche kust, eerst geeft, 63. ; . 

door HIPPALUS bezogt , Palmyra, gelukkige ligging 

91; waar geleegen , 94; dier Stad, tot den Han 

Koophandel daar gedreedel op Indie , 87 ; waar 

ven, 109, 15J. 

door zo zeer in vermogen 

toegenomen, 88; hoe lang 

N. 

deeze een vrye Staat bleef, 

ald. Ruïnen daar van ont 

EARCHUS, Vlootvoogd dekt, 89; grootheid aan 

N onder ALEXANDER DEN den Handel verfchuldigd , 

GROOTEN, 30j diens ver- 90; hoe deerlyk thans gerigtingen,33;maakt 

geen ' fteld, ald. 

gewag van den Tocht van Pariars , ongelukkige ftaat 

v e r 

SCYLAX, 345 uit zy" " deezer Verwerpelin gen uit 

haal blykt de onkunde der hunne oorfpronglykeCast, 

Ouden van eenige Scheep 323. 

vaart , uitgenomen die van Patala, welk een handel de 

de Middellandfche Zee , Egyptijche fchepen daat 

35 ; zyne naauwkeurig- dreeven, 107. 

Hh 2 Pat*

•Paufen, verkenen den Christenen 

vrvheiJ om met de 

Mahomedaanen handel te 

dryven , aotf. 

Perfiaanen, hebben eerst ee 

L A D W Y Z E R. 

ne vastigheid in Itidie 

verkreegen , 18 ; welke 

Godsdienilige zwaarighe* 

den zy maakten omtrent 

het water en het reizen ter 

zee.,49; fchynen geen Han 

delgemeenfchap met Indie 

ter zee gedreeven te hebben, 

78; hoe zy denzelven 

voerden, ald. worden 

Mededingers óeiRomeinen 

in dien Handel, 159; trek- 

• ken den Zydehandel aan 

Zich, l6i; [UST1N1ANUS 

rragt huu deezen deels te 

ontweldigen, 162. 

Pheniciers, hoe ten Koophandel 

gefchikt, en op 

welk eene wyze zy dien op 

dé Indien voortzetten, 13; 

Oorzaaken dat wy des zo 

fchaars berigt hebben, 15; 

van hun Reistocht door 

HERODOTUS vermeld, 279. 

PLATO's gevoelen over den 

' Koophandel, 95. 

Plegtigheden , (Aart der 

Godsdienst-) in 't Oosten , 

444- 

PLIN.US de Oude, wat hy 

ons, tot meerder kennis, 

dan vroegere Schryvers, 

van Indie verfchaft, 116; 

zyne befchryving van Ta* 

• probane, 139. 

POLO, (MARCO)dringt diep 

in 't Oosten door, 219welke 

berigten hy merie- 

• deelde , ald. de waardy 

zyner Berigten beoordeeld, 

- 220. 

Poatpowus MRLA, zyne twylingen 

overTAprobane,\


geeft een zeer gebrekkig 

berigt der Vastekust van 

Indie, 122; misilagen 

door hem begaan , ald. 

is gelukkiger in 't befchryven 

der Zeekust, 

123 ; doch begaat ook 

groote misflagen, 126; 

byzonder omtrent de 

Erythrcefche Zee , 127; 

hoe verre Oostwaards hy 

Afia kende, i35;naauwkeurigheid 

zyner Opgave 

van de breedten der 

Plaatzen aldaar, 136; 

ü-yne befchryving van Taprobane 

, 141; misüagen 

jn de Lengte der Piaatzen 

door hem begaan, 

150; hoe hy zyne Kaart 

van Indie vervaardigde, 

PTOLEMEUS PHILADELPHUS, 

doet den Koophandel te 

Alexandna bloeijen, 69; 

bouwt Berenice, ald. 

PTOLEMEUS, Zoon van LA- 

GUS , vestigt den Handel 

der Egyptenaaren op Indie 

, 68 ; hoe hy Alexanéria 

deedt bloeijen, ald. 

R. 

~ïï3ajah, (Een Hindoe) als 

een Vader zyns Volks 

befchreeven, 349. 

Hangen, of Cas ten, (Vier onderfcheide) 

by de Indiaanen 

reeds vroeg ftanrigry- 

hoe onveranderlyk ftand 

houdende, 320; op welk 

eene wyze ze volgens de 

Indiaanen ontftaan, 322; 

Een vyfde Cast is min 

opmerkenswaardig , ald. 

jammerlyke toeüand der 

zodanigen , die uit hun 

oorfpronglyke Cast verworpen 

zyn, 323; oudheid 

der Casten , 324; 

zonder het Cast-regt te 

verliezen is het fomtyds 

geoorlofd, het werk vafi 

laagere te verr-igten, 325 ; 

Feest, op 't welk alle Casten 

gelyk zyn , ald. de 

Leden van elke Cast blyven 

de Bedryven en Beroepen 

van hunne Voorvaderen 

aankleeven, 327; 

aanmerkingen op die 

fchikking, 328. 

Redekonst, (Verflag van de) 

by de Indiaanen, 407. 

Regentyd in Indie , waarneemingen 

deswegen, 27. 

Regt, hoe oudtyds in Indie 

bediend, 353. 

Reis, uit de Perfifche Golf 

na het Oosten, deor een 

Arabisch Koopman; egt • 

heid van dezelve onderzogt 

en beweerd, 168. 

Rekenkunde, Uitfleekenheid 

der Indiaanen hier in, met 

tien Cyferletters, 412» 

Reukwerken , hoe zeer by 

de Romeinen in gebruik, 

f>ende; eu welke, 319; 

98; hoe fterk by de meeste 

Volken gezogt, 288. 

llh 3 to*

K L A D W Y Z E Tl. 

ROGER . ("A.) zyn Werkje , 

La Porte Oieverte, £«?


Seringham, verflag eener van der Indiaanen vorde 

Pagoda aldaar. 37$, ringen in de) 171. 

SESOSTRIS , wil de Egypte- Starrekunde, l 

(Van de) der 

naars een handeldryvend Indiaanen in ouden tyde, 

Volk doen worden , 7; 414; algemeene ontvou 

aanmerkingen over zyne wing daar van , 422; 

Zeemagt, 8; twyfelingen juistheid, 425. 

aangaande zynenTocht na 1 STRABO , geeft gebrekkige 

Indie, ald. 

berigten van indie, 75, 

Slaavenhandel op Afrka, 115; waarom hy in zyne 

hoe begonnen en voort Aardryksbefchryving HIPgezet, 

298; verbaazend PARCHUS verzuimt te vol 

aantal van Slaaven in de gen , 118; wat hy van 

West-Indifche Vastighe het Eiland Taprobane 

den der Europeaanen, zegt, 138; aanmerkelyke 

299. • • plaats uit hem bygebragt, 

SOLYMAN , de Doorlugtige, wegens het te hulp neezoekt 

Conftantivople, tot . men des Bygeloofs in den. 

de Stapelplaats des Indi. Godsdienst, 464. 

Jchen Handels te maaken, Straffe, hoe by de Hindoos 

309. 

perfoonsverbeeldlyk be 

Spanje , hoe zeer bevoorfchreeven, 364. 

deeld door de ontdekking Sumatra, beantwoordt min 

van America , 240; voert der dan Ceylon , aan de 

den Slaavenhandel in , befchryving der Ouden 

298; hoe het de Nieu van Taprobane, 141; de 

we Wereld by derzel Arabieren krygen 'er kenver 

ontdekking geüeld nis ,aan, 173. 

vondt, 300; moest Volkplantingen 

aanleggen, 

T. 

T 

Speceryen, hoe veelvuldig admor. Zie Palmyr*. 

by de Romeinen in ge Taprobane,(Het Eiland) 

bruik, 98; hoe zeer by vóór den tyd van ALEXde 

meeste Volken gezogt, ANDER DEN CROOTEN int 

288; de vraag na dezel Europa onbekend, 138; 

ve grootlyks vermeerderd, hoe vtrfchillend door de 

door den laageren prys, , Ouden als STRABO, POM- 

289. 

PONIUS MELA en PLI- 

Starrekunde, (Wat dc Ara* - NIUS, PTOLEMEUS en A- 

itfche Reizigers vernaaien 1 GATHÜMERUS , hefchree- 

Hh 4 ven,

B L A D' W Y Z E R. 

ven , 139 ; is Sumatra 

niet geweest, maar Cey- 

Ion, 141; wat COSMAS van 

' dit Eiland leert, 158. 

Thee, in China reeds lang 

een gewoone drank, 177; 

wanneer in Europa in al- 

- gemeen gebruik gekomen , 

290; fterke invoer in Europa, 

ald. 

Tydrekenkunde , der oude 

Indiaanen, 416; verflag 

van hunne vier Eeuwen, 

of Tydkringen, ald. 

Tyrus, beroemdheid deezer 

Stad, door den Koophandel, 

14, 15 ; waarom 

de Tyriers geenen anderen 

weg ten Handel op 

de Indien zogten, 276. 

V. 

"TXenetiaanen, (De) be- 

* ginnen Handel op Indie 

te dry ven, 186; krygen 

verfcheide Landfchappen 

in 't Griekjche Keizerryk 

in bezit, 199; vermeesteren 

Conjiantinople, 200; 

hoe zy hun Handelöogmerken 

voortzetten, 201; 

voeren de Zyde Fabrieken 

in Venetië in, 202; vinden 

magtige Tegenftreevers 

in den Handel in 

de Genueezen, 203; moesten 

hun Handel verleggen, 

207; dry ven die op Alex* 

andria, en hoe zy des 

vryheid van den Paus ver- 

zogten, 208; fluiten eet» 

Handelverdrag met de Sultans 

van Egypte, ald. 

krygen de Florentyners tot 

Mededingers, 212; verflag 

van hunnen/wdi'/c/zerc Handel 

omtrent het begin der 

XIV Eeuwe , door MA 

RINO SANUDO,2I4; hua 

Handel op Brugge, 217; 

krygen, door MARCO POLO, 

nader kennis van Indie, 

219; blyven,naa den val 

der Genueezen, den Handel 

op 't Oosten voortzetten 

, 225; de Staat der 

Europifche Volken hunnen 

Handel gunftig , 226 ; 

dryven den Indifchen Handel 

meer by Ruiling dan 

met Geld, 227 ; hoe de 

Regeeriug zich den Handel 

aantrok , 230; verkoopen 

hunne Waaren tot 

hoogen prys,231; welke 

omftandigheden zamenliepen 

om hun dit Handelvoordeel 

te bezorgen, 233; 

hooge Intrest van Geld, 

234; hun gereedheid om 

voor laagen Intrest den 

Staat te helpen, ald. 

Rykdom der Venetiaanen , 

235; Vergunningen door 

de Koningen van Engeland 

hun verleend, ald. zy 

richten de eerfte Bank op, 

236; de ontdekking van 

America, en de vaart na 

Indie om de Kaap de Goede 

Hoop, baart verloop van 

hua-


hunnen Handel , 237 ; Werk van ARRIANUS we 

Scheepsmast opgeteld , gens de omvaart dier Zee , 

239 ; zoeken de Portu 107 , enz. verbaazendé 

geefen den Indijchen Han misdag van PTOLEMEUS 

del te belètten,door hulp deswegen, 127. 

van den Sultan der Ma Zee, (Roode) wat aanleiding 

melukken , 251; dit mis tot dien naam gegeeven 

lukt , 252 ; door SELIM hebbe, 38. 

DEN I, in hunne Handel- Zeevaart, hoe langzaam in 

voorregten, berfteld, 253; haar opkomst, 4; in.' 't 

hun magt door het Ver eerst niet uitgeftrekt, 5; 

bond van Kameryk geknakt der oude Egyptenaaren 

ald.; vrugtlooze poöging met veel duisterheid omom 

den Portugeefen den » geeven, 6; dien der P/ze- 

Handélaf tetroonen, 254. niciers heeft meer klaar 

Vtrfftoffen , van ouden tyde heids, 13; hoe zeer be 

af, -in'indie uitfteekend, krompen de begrippen der 

380. 

Zeevaard waren by A- 

W. 

LEXANDERen NEARCHUS, 

35; hoe verre die der Ou 

YTfysbegeerte, hoe dezelve den by de Hedendaagfchen 

tot verbetering des 

Godsdiensts werkt, 449; 

wat dezelve belet van een 

'- algemeener rrut baarendè 

werking te weezen, 462, 

465. 

Z. 

te kort fchiet, 94 ; hoe 

ongunftig PLATO over dezelve 

dagt, 95; de Ouden 

bedienden zich in de Zeevaart 

zelden van Starrekundige 

Waarneemingen » 

146; de Arabieren en 

Chineefen daarin niet ver 

Redekunde', der oude In» der gevorderd dan de Grie~ 

diaanen, 409. 

ken en Romeinen , 172, 

Zee, (Caspifche) verkeerde 174 ; gebreklykheid der 

begrippen door veelen daar Ouden in dit link, 278 ; 

van gekoesterd, 79; wan het onderfcheid tusfehen 

neer, en hoe, men rechte het beleid der Ouden er» 

kundfchap daar van beko der Hedendaagfchen in 

men heeft ,81; Plan van de Zeetochten overwo 

SELEUCUS om dezelve gen, 280. 

met de Euxinifche Zeeën Zemindars, hoe ten aanzie 

te vereenigen, 82. ne van den Landeigen 

— (Erythrcefche) over het dom, in't Oosten, te befchou-


fchouwen, 344; hoe bepaald 

te Bengale, 345. 

Ziel, (Leer der Brahminen 

over de) 406, 461. 

Zizerus , verfchillende gevoelens 

over dee» plaats, 

73« , 

Zyde, zeer gezogt door de 

'Romeinen, 104; oorzaak 

van de duurte der Zyde, 

ald. China, hoe lang het 

eenig Gewest waar men 

- de Zydeteelt verftondt, en 

dreef , 105; vreemde begrippen 

der Ouden wegens 

den oorfprong der 

Zyde, 106; Infecten ondcrfcheiden 

van de Zyde- 

-pötsb *)ib svrtv eod-jsfc 

«Vah»ïKbnsf--.ii oi-V'-i nab 

wormen, die Zyde voortbrengen 

, ald. vreemd 

vooroordeel der Man-omedaanen 

wegens Zyde kleederen 

, 107 ; de Perfen 

trekken den Zydehandel 

aan zich, 161 JJUSTINJA- 

KÜS tragt hun dezelve te 

ontweldigen, 162; twee 

Monniken, na China vertrokken, 

ontdekken daar 

de Zydeteelt, ald. brengen 

de Zydewormen in 

Griekenland en verder in 

Italië over, 163; de Venetiaanen 

trekken den Zydehandel 

aan zich, 201. 

De Kaart I. te plaatzen tegen over ; . bl. 1; 

-ÖÏÏ*J3 risv ' 'Was ti&H .töf, ttë$33«r ui'gutóütt 

— 1 1 • II. te plaatzen tegen over . M. 470. 

•

onderzoek

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?