Wederopbouw%20in%20Schiedam%20deel%201

4
1.2 De wederopbouwperiode van Schiedam in vogelvlucht
Inleiding
De naoorlogse gebouwen en wijken nemen in Schiedam zowel in cultuurhistorisch
als ruimtelijk opzicht nog steeds een opvallende plaats in. In korte tijd was de
gemeente erin geslaagd het woningenaanbod sterk te vergroten. Daarmee werkte
Schiedam effectief aan het terugdringen van de toenmalige woningnood. De
realisatie van de ruime woongebieden Nieuwland, Maasboulevard, Kethel en de
eerste fase van Groenoord, kwam tegemoet aan de sterke bevolkingsaanwas in
deze periode. Het inwoneraantal nam toe van circa 65.000 in 1940 naar 8 .000
in 1971. De bouw van de nieuwe naoorlogse woonwijken voldeed niet alleen
aan een dringende behoefte aan woonruimte, het was tegelijk een technisch
en organisatorisch hoogstandje: nooit eerder waren zo snel zoveel woningen
en bijbehorende voorzieningen, parken en infrastructuur gebouwd. De nieuwe
woonwijk Nieuwland was het summum van modern bouwen: ruime, lichte
en gezonde woningen, scholen en winkels voor hoofdzakelijk arbeiders en
middenstanders. Aan de Havendijk keken de bewoners vanuit de nieuwe flats
op de efficiënte verkeersstructuur aan de ene zijde en een ruim wandelpark met
uitzicht op de rivier aan de andere zijde. De aanleg van het recreatiegebied Prinses
Beatrixpark (1954-1959) en het sportveldencomplex Harga (vanaf 195 ) leverden
het bewijs dat de gemeente en zijn burgers zich inzetten voor de opbouw van een
ontspannen, blije en gezonde samenleving.
Niet op de laatste plaats waren de nieuwe wijken en gebouwen uitingen van de
vooruitgang. Wie het grote flatgebouw met de toepasselijke naam ‘Grensflat’
(1951) aan de Rotterdamsedijk passeerde, ervoer dat als een overtuigend
teken van de nieuwe tijd en van voorspoed. Bij die flat kwam je Schiedam
binnen. Cityvorming, schaalvergroting en modern comfort deden hun intrede.
De Schiedammers die vanaf 1959 een kopje koffie dronken in het modernistisch
vormgegeven Maasrestaurant Europoort namen deel aan een welvarende, van
de oorlog herstelde samenleving. Vanuit het restaurant flaneerden ze over de
natuurstenen terrassen langs de Maasboulevard. De vrouwen zwaaiden niet meer
hun geliefde uit vanuit het schreihuisje, zoals ze dat eerder deden bij het Hoofd,
maar ze genoten met het hele gezin van het riante uitzichtpunt en park dat hier
was gerealiseerd. De mannen bleven nu dichter bij huis.
De wederopbouw stond ook in het teken van een ononderbroken industriële
en economische expansie. De groei van Schiedam was mogelijk doordat
de florerende industrie veel werknemers kon gebruiken. Sinds omstreeks
1900 heroriënteerde de stad zich op de scheepsbouw en metaalindustrie.
Schiedam werkte eraan om af te rekenen met het verleden van branderijen
en destilleerderijen, die ongezonde toestanden in de binnenstad hadden
veroorzaakt. Die omslag van de wereld van moutwijn, jenever en branders naar
metaalnijverheid en scheepsbouw verliep zo succesvol, dat burgemeester Peek
eind jaren veertig verwachtte dat Schiedam rekening zou moeten houden met
een bevolkingsverdubbeling tot 1 0.000 inwoners in de jaren tachtig. Overigens
stond hij hierin niet alleen. Ook andere industriesteden hielden bij het opstellen van
uitbreidingsplannen in de vroege naoorlogse jaren rekening met sterk optimistische
scenario’s.
Schiedam werkte in de jaren vijftig hard aan de ambitie om de tweede stad te
worden langs de Nieuwe Waterweg, die de concurrentie aankon met grote buur
Rotterdam. Het bestuur zette zich in voor vervolmaking van het rijkswegenstelsel
en de aanleg van moderne bedrijventerreinen, zodat de economie zich kon
ontwikkelen. Maar die infrastructuur was ook zeer dwingend voor de stadsopbouw.
Schiedam raakte doorsneden door een bundel van snelwegen en spoorlijnen.
Tegelijk diende de stad uit te breiden en de binnenstad gesaneerd. Dit inleidende
hoofdstuk biedt een kader voor de hierna volgende delen over de wijkanalyses en
de architectuurbeschrijvingen. Immers, de gebouwen en de ontwerpen voor de
naoorlogse wijken kunnen niet goed worden begrepen zonder de context waarin ze
ontstonden kort en bondig te schetsen.