Wederopbouw%20in%20Schiedam%20deel%201

In januari 1958 spoort Groosman de lezers van De Schiedamse Gemeenschap
aan ’op een vrij uurtje eens een paar waterdichte schoenen aan te trekken en
een wandeling te maken door de in aanbouw zijnde woningcomplexen aan de
noordkant van de stad.’ Hij raadt een route van west naar oost aan, waar van
Vlaardingen komend torenflats een ‘waardige entree’ vormen van de stad: ‘Vrijwel
nog nergens in Nederland vindt men de moderne schaal van werken en wonen
in een zo duidelijke relatie tot elkaar.’ Vanaf een derde torenflat aan de Van
Haarenlaan ontwaart het helderziende oog van Groosman de satellietstad Kethel
met 0.000 inwoners, Vlaardingen met 80.000 inwoners, om nog maar te zwijgen
van de grote verkeerswegen, de Benelux-weg en de nieuwe spoorlijn die ‘tussen
de woonwijken door’ hun weg zoeken. (Groosman, 1958)
Systeembouw
In Nieuwland is op grote schaal systeembouw toegepast, hoofdzakelijk het
systeem MUWI. De realisatie van grote aantallen woningen werd vergemakkelijkt
door de bouw te standaardiseren. Door het MUWI-systeem was snel en goedkoop
bouwen mogelijk.Een voorbeeld van de architectonische mogelijkheden van
dit MUWI-systeem is het winkelcentrum met woningen Mgr. Nolenslaan, waar
architectenbureau Spruijt en Den Butter het op overtuigende wijze toepaste.
Het latere in Schiedam op kleine schaal toegepaste Dura-Coignet systeem wijkt af
van het MUWI-systeem. Bij het Dura-Coignet bouwsysteem worden grootschalige
elementen, zoals vloerplaten, wanden en puidelen in de fabriek geprefabriceerd,
met de vrachtwagen naar het werk getransporteerd en met de kraan in het werk
gehesen. Het systeem is oorspronkelijk ontwikkeld in Frankrijk. Groosman heeft
het voor het bouwbedrijf Dura voor Nederland toepasbaar gemaakt. In Nieuwland
zijn aan de M.C.M. de Grootstraat 1-117, -118 en Parkweg 5 -169 Dura-Coignetwoningen
gebouwd, waar de grote schaal van de elementen in de gevels goed
zichtbaar is. (G. Lutke Meijer, 1960)
Programmatische en ruimtelijke typologie
Op het uitbreidingsplan in onderdelen Nieuwland (1961) is de wijk ruimtelijk
geleed in vier buurten van west naar oost. Deze vier delen worden van elkaar
gescheiden door min of meer wigvormige parkstroken waarin de verdraaiing wordt
opgevangen. Dwars door elke buurt loopt een weg in radiale richting: dat zijn de
P.J. Troelstralaan, de Nieuwe Damlaan, de Parkweg en de ‘s-Gravelandseweg.
De buurten zijn ook te herkennen aan de licht verdraaide hoofdrichtingen van de
bebouwingsstroken. De bebouwing is georiënteerd op een optimale bezonning en
is afgestemd op de hoofdontsluitingswegen. In de twee oostelijke buurten zijn de
stroken voornamelijk noord-zuid en oost-west georiënteerd. In de buurten Midden
en West zijn de stroken afgestemd op de radiale richting van respectievelijk
de Nieuwe Damlaan en de P.J. Troelstralaan. Het westelijk deel rond het Dr.
Wibautplein en de bebouwing het dichtste tegen de binnenstad zijn als eerste
gerealiseerd, vanaf omstreeks 1950. De andere buurten zijn later gerealiseerd.
In zijn laatste interview in De Schiedamse Gemeenschap – er zijn dan 4.000 van
de geplande ruim 6. 00 woningen gereed – zegt Horváth dat hij er op let dat
er geen al te grote ruimten ontstaan tussen de flatblokken. Nieuwland is in dat
opzicht ‘gematigd modern’ te noemen. Hij streeft naar ‘een grote eenheid waarin
toch zoveel verscheidenheid wordt gebracht dat elke bewoner zijn eigen wijk en
eigen blok onmiddellijk herkent’. Middelen hiertoe zijn een eigen gerichtheid per
complex van blokken en het beperken van een reeks gelijke blokken tot maximaal
vier. ‘Door de uiteenlopende gerichtheid der wooncomplexen heeft elke wijk een
eigen karakteristieke lichtinval.’ Wel keren in Nieuwland vaste maatverhoudingen
terug, die de wijk een duidelijk apart karakter verlenen. (v.R., De Schiedamse
Gemeenschap, 1960)
Horváth heeft in Nieuwland een heldere ruimtelijke en programmatische structuur
kunnen realiseren. Een groot deel van de voorzieningen is geconcentreerd in
centrale winkelcentra en een voorzieningenstrook. Daarnaast liggen nog over
de buurten verdeeld kleinere winkels en openbare voorzieningen. Belangrijke
ruimte- en structuurbepalende elementen zijn de concentrische en radiale
hoofdverkeerswegen. De Burgemeester Van Haarenlaan is de belangrijkste
77