Over de Democratie in Amerika - Vrije Universiteit Brussel

In landen waar het erfrecht een gelijke verdeling van de eigendommen
voorschrijft, vertoont het bezit een voortdurende tendens
naar verkleining. De regel die de opsplitsing in gelijke delen
voorschrijft, laat zich echter niet alleen voelen op materieel vlak,
maar heeft ook zijn weerslag op de ingesteldheid van de landeigenaars.
Waar het erfrecht steunde op eerstgeboorte, gingen de landerijen
integraal van de ene generatie naar de andere over. Landgoed
en familie vormden één geheel: de naam, oorsprong, faam,
macht en karakteristieken van de familie werden door het grondbezit
bestendigd. Het grondbezit fungeerde als getuige van het
verleden en als onderpand voor de toekomst.
Toen de successiewetgeving de gelijke verdeling voorschreef, werd
deze innige band tussen de familie en het land verbroken. Na enkele
generaties was het landgoed voortdurend kleiner geworden,
om tenslotte als eenheid te verdwijnen. Landeigenaars die met
de opdeling van de gronden afstand moesten doen van de herinneringen,
sentimenten en trots die gepaard gingen met het familiebezit,
besloten vroeg of laat tot de verkoop van hun gronden.
Andere vormen van bezit waren immers winstgevender en lieten
gemakkelijker toe in de behoeften van het moment te voorzien.
Familiebanden berusten vaak op het illusoire egoïsme van de afzonderlijke
leden die hopen onsterfelijk te worden door zich in
hun nakomelingen te vereeuwigen. Wanneer die familieband verdwijnt,
zal het individuele egoïsme meer reële vormen aannemen.
Eenieder zal zich nog slechts op het hier en nu concentreren en
enkel zorg dragen voor de eerstvolgende generatie. Van een streven
naar een vereeuwiging van het geslacht is geen sprake meer.
Het successierecht maakt het op deze wijze niet alleen moeilijk
om het familiebezit te vrijwaren, maar ontneemt de betrokkenen
zelfs de motivatie om dit te proberen. De wet van de gelijke verdeling
heeft dus een dubbele werking. Door op de dingen in te
werken, verandert ze de mensen; door op de mensen in te werken,
brengt ze veranderingen op materieel vlak tot stand.
Wij, negentiende-eeuwse Fransen, die dagelijks getuige zijn van
de politieke en sociale veranderingen die het gevolg zijn van het
nieuwe erfrecht, twijfelen niet meer aan zijn invloed. Zijn werking
voltrekt zich onophoudelijk op onze bodem: in zijn spoor
kantelen de muren van onze landgoederen en ontsluiten zich de
hekken van onze velden. Dank zij het matigende effect van onze
herinneringen, onze opvattingen en gewoonten heeft het vernietigingswerk
bij ons nog niet de vorm aangenomen die het in de
Verenigde Staten heeft bereikt.
De Engelse successiewetgeving werd ten tijde van de revolutie in
vrijwel alle staten afgeschaft. Toen de eerste generatie landeigenaars
uitstierf, werd een begin gemaakt van de verdeling der gronden.
Nu, zestig jaar later, zijn de maatschappelijke verhoudingen
al onherkenbaar veranderd. De oude feodale families zijn verdwenen.
Het erfrecht heeft zijn nivellerende taak volbracht. Het is
niet zó, dat er in de Verenigde Staten geen rijken meer bestaan;
in tegendeel, nergens staat het geld méér in aanzien. Het bezit
heeft er echter een ongelooflijke omloopsnelheid. Zelden profiteren
twee generaties van hetzelfde kapitaal.
Niet alleen kapitaal is gelijk verdeeld in Amerika. De gelijkheid
strekt zich ook uit tot de geestelijke vermogens. Er bestaat geen
land waar men zo weinig analfabeten, maar ook zo weinig beoefenaars
van de zuivere wetenschap terugvindt. Vermits er weinig
echte rijken bestaan, oefenen ongeveer alle Amerikanen een beroep
uit. Een dergelijk beroep vereist enige algemene vorming.
De meeste Amerikanen hebben dan ook een opleiding gevolgd.
Voortgezette studies richten zich echter steeds op een gespecialiseerd
en winstgevend beroep. Wetenschap moet vooral zijn praktisch
nut bewijzen. In de Verenigde Staten bestaat geen sociale
laag waar de interesse voor intellectuele prestaties of wetenschap-
38 39