Over de Democratie in Amerika - Vrije Universiteit Brussel

parlement om zijn constitutionele taken te kunnen vervullen, net
zoals de Kamers de vorst nodig hebben om hun bevoegdheden te
kunnen uitoefenen; ze kunnen, met andere woorden, wederzijds
elkaars functioneren aan banden leggen. De Amerikaanse president
kan dat niet. Het feit dat een president die op een andere
politieke lijn zit dan de wetgevende macht, toch in functie kan
blijven, zonder dat het regime daar onder lijdt, bewijst alleen zijn
onvermogen.
Het aanduiden van het hoofd van de uitvoerende macht via verkiezingen
houdt bepaalde gevaren in. Het verwijt is terecht dat
een dergelijke procedure de eerzucht van sommigen aanwakkert
en daarmee ook, in die gevallen waar de wet de eerzucht in de
weg staat, de kansen op machtsmisbruik vergroot. Hoe groter de
voorrechten van de uitvoerende macht, hoe méér de eerzucht van
de kandidaten wordt aangewakkerd.
In de constitutionele monarchieën wordt geklaagd dat het lot
van de ambtenaren afhangt van dat van de ministers. Daar waar
het staatshoofd verkozen wordt, is de situatie nog veel slechter.
In Amerika is het om de vier jaar revolutie: wanneer een nieuwe
president aantreedt, wordt de ganse federale administratie vervangen.
In een gevestigde monarchie worden de staatszaken nooit aan
zichzelf overgelaten; de belangen van staat en dynastie zijn dusdanig
met elkaar verweven, dat er altijd wel iemand is die het roer
in handen heeft. Daar waar het staatshoofd moet verkozen worden,
stokt het bestuurlijke raderwerk wanneer de verkiezingen in
zicht zijn. Het zittende staatshoofd zal zich met weinig anders
bezighouden dan met de naderende kiesstrijd. Hij zal niet langer
energie stoppen in staatszaken die hij mogelijk niet zelf zal kunnen
voltooien. Hoe belangrijker de positie van de uitvoerende
macht is, hoe gevaarlijker deze periode is. In de Verenigde Staten
stelt zich daarom niet zo’n probleem: de positie van de president
is zwak en beperkt.
Bij de keuze van het verkiezingssysteem op basis waarvan een
nieuwe president wordt aangeduid, hebben de Amerikanen getracht
zoveel mogelijk de passies en de onzekerheden uit te bannen.
Vooreerst werd afgesproken dat een eenvoudige meerderheid
zou volstaan. Ten einde het bereiken van een dergelijke meerderheid
niet te bemoeilijken, heeft men de electorale bevoegdheden
naar een bijzonder kiescollege gedelegeerd; hoe kleiner het kiezerscorps,
hoe gemakkelijker men immers tot overeenstemming
kan komen. Het kiescollege dat de president aanduidt, vervult
uitsluitend deze functie. De gewone wetgevende kamers werden
niet geschikt geacht voor deze taak, omdat deze organen soms al
een tijd geïnstalleerd zijn op het moment van de verkiezingen en
dus mogelijk niet helemaal de wil van het volk van dat ogenblik
weerspiegelen. Ook zouden ze door de strijd om het presidentschap
verwikkeld kunnen raken in allerlei manoeuvres en intriges.
Zodoende vaardigt elke staat een aantal kiesmannen af, die op
hun beurt de president aanwijzen.
De verkiezing van de president brengt de hele natie op de been.
De politieke partijen trachten de kandidaten voor te stellen als de
verpersoonlijking van hun ideeën. De partijen hebben er aldus
groot belang bij dat de verkiezing in hun richting wordt bepaald,
niet zozeer om hun voorstellen met behulp van de president te
verwezenlijken, dan wel om, steunend op zijn uitverkiezing, de
natie te tonen dat een meerderheid achter hun doctrine staat.
Vóór de eigenlijke verkiezing wemelt het van intriges, partijtwisten
en tweestrijd. Alle bronnen van hartstochten die men in een
dergelijk rustig en vreedzaam land kan vinden, worden aangeboord.
De burgers verdelen zich in kampen achter de verschillende
kandidaten. De natie vervalt in een koortsachtige toestand:
alle conversaties, alle gedachten, alle initiatieven, draaien slechts
66 67