Over de Democratie in Amerika - Vrije Universiteit Brussel

afzakt naar het zuiden, waar de democratie nog jonger is, het onderwijs
minder algemeen en waar vrijheid, moraal en religie minder
samenhang vertonen, hoe zeldzamer het talent en de deugdzaamheid
van de regeerders worden. Wanneer men uiteindelijk
in het zuidwesten belandt, waar de samenleving nog niet méér
is dan een samenraapsel van avonturiers en speculanten, staat
men er versteld van in welke handen de politieke macht berust en
vraagt men zich af waar de staat ondanks alles de kracht heeft gevonden
om een zekere ontwikkeling op gang te brengen.
Er bestaan een aantal wetmatigheden dat uit de democratie zelf
voortvloeit en dat de gevaarlijkste democratische instincten kan
corrigeren. Zo is bijvoorbeeld het verschil tussen de leden van de
Amerikaanse Kamer van Afgevaardigden en van de Senaat opmerkelijk.
Het ontegensprekelijk hogere peil van de Senaat vindt zijn
oorsprong in het feit dat de leden van deze vergadering niet rechtstreeks
worden verkozen, maar worden aangeduid door de wetgevende
organen van de verschillende staten. Het volstaat dat de
wil van het volk door deze organen wordt gemedieerd, opdat er
politici met meer kwaliteiten tevoorschijn komen. Men kan zich
een moment in de toekomst voorstellen waar de Amerikaanse republieken
gedwongen zullen worden om op alle niveaus de indirecte
vertegenwoordiging in te voeren, teneinde het niveau van
het democratische bestuur te verhogen. Volgens mij ligt in het systeem
van de getrapte verkiezingen het meest geschikte kanaal om
de vrijheid binnen het bereik van het volk te brengen.
Over de verkiezingen
Wanneer verkiezingen slechts met grote tussenpauzen plaatsvinden,
brengt elke verkiezing het risico van een omwenteling teweeg.
Partijen zullen dan buitengewone inspanningen leveren,
vermits verlies betekent dat kandidaten voor lange tijd alle hoop
op politiek succes moeten laten varen. Wanneer verkiezingen elkaar
echter om de haverklap opvolgen, verkeert de samenleving
voortdurend in een koortsachtige toestand en wordt het bestuur
van de staat gekenmerkt door grote wispelturigheid. Het ene systeem
houdt het gevaar in van revolutie, het andere van politieke
malaise. De Amerikanen hebben voor het tweede kwaad gekozen.
Het resultaat is een wetgeving die voortdurend aan verandering
onderhevig is.
Over de publieke administratie
In de Verenigde Staten onderscheiden de publieke functionarissen
zich in niets van de bevolking; ze zijn niet in opvallende
ambtswoningen behuisd, ze hebben geen lijfwachten en dragen
zelfs geen ambtskledij. Deze eenvoud heeft niet alleen te maken
met de specifieke ingesteldheid van de Amerikanen, maar ook met
de fundamentele beginselen van de samenleving. Vanuit het oogpunt
van de democratie vormt het bestaan van de overheid een
noodzakelijk kwaad; men heeft nu eenmaal een ambtenarij nodig
en aan de functionarissen in kwestie moet een zekere macht
worden toegekend. De uiterlijke kentekens van die positie worden
echter als bijkomstigheden ervaren, die het publiek nodeloos
kunnen kwetsen. De Amerikaanse functionarissen beseffen dat ze
slechts van het recht, om zich boven hun medeburgers te stellen,
kunnen gebruik maken, zolang ze erover waken zich in hun gedragingen
in niets van die medeburgers te onderscheiden.
In de Verenigde Staten bestaat er geen grote afstand tussen de
ambtenarij en het publiek. De publieke functionarissen zijn zeer
bereidwillig en hoffelijk in de omgang. Ze weten respect af te
dwingen op basis van de inhoud die ze aan hun functie geven,
eerder dan op basis van de eventuele uiterlijke tekenen van hun
positie. Overigens wordt in het algemeen te veel belang gehecht
aan zaken zoals ambtelijke kledij. Ik betwijfel of een ambtenaar
louter op basis van één of ander kledingstuk gezag kan verwerven.
De Amerikaanse ambtenaren, die zich in hun relatie met het
publiek uitsluitend op hun eigen verdiensten kunnen beroepen,
94 95