Joodse begraafplaats - Gemeente Amersfoort

More documents

Recommendations

Info

44 CONCLUSIE Waardering op basis van belevingsaspecten De resten zijn gewaardeerd op criteria die van belang zijn voor belevingswaarde, te onderscheiden in ‘schoonheid’ en ‘herinneringswaarde’. Schoonheid. Ondanks dat de locatie niet direct als begraafplaats herkend wordt, vertoont het toch alle typerende aspecten die met begraafplaatsen samenhangen, met rust als voornaamste element. Het onderzoeksgebied heeft vanaf de inrichting ervan als begraafplaats tot op heden een lange periode met rust gekend (met uitzondering tijdens WOII). De overeenkomst met de begraafplaats aan de westzijde van de Bloemendalsestraat is groot; ooit weggestopt buiten de stad, liggen de begraafplaatsen thans midden in de moderne stad en vormen ze een oase van rust in het drukke stadsleven. Het vorm daarmee een landschapselement met een specifieke en bijzondere kwaliteit en met een duidelijke relatie tot de omgeving; het bastion (hoewel enigszins geërodeerd, in vorm nog duidelijk aanwezig), singel en stadsmuren. Ruimtelijk gezien is de begraafplaats medebepalend voor het landschap aan deze zijde van de historische binnenstad. Herinneringswaarde. De begraafplaats heeft niet alleen een religieuze betekenis; de verbondenheid met historische context is hoog; De individuen die hier begraven zijn, waren de eerste joodse immigranten in Amersfoort; Spaanse en Portugese joden die na generaties van vervolging in deze stad welkom waren. Amersfoort nam daarmee binnen de Nederlandse Republiek een bijzondere positie in, ook al waren de motieven voornamelijk voor eigen gewin; met de komst van - en dankzij - deze joodse immigranten kreeg het wat kwijnende Amersfoort een enorme economische impuls. De begraafplaats herinnert aan een opgejaagd volk met een sterk geloof, dat zich vestigde op een plek waar zij ‘vreemden’ waren. Moderne begrippen als integratie en culturele identiteit speelden toen al een grote rol. De begraafplaats scoort op belevingsaspecten zeer hoog. Door de zichtbaarheid te vergroten, kan deze waarde enorm worden verhoogd. Waardering op basis van fysieke criteria Deze waardestelling is op basis van de criteria ‘gaafheid’ en ‘conservering’. Gaafheid. Hoewel een groot aantal graven deels is verstoord, is de structuur en omvang van de begraafplaats nog duidelijk aanwezig. Buiten de verstoring van het loopgraaf zijn de aangetroffen graven veelal intact en compleet. Er kunnen zich op het terrein, buiten de onderzochte delen, nog meer (intacte) graven bevinden. De mate van verstoring is vergelijkbaar als bij andere onderzochte begraafplaatsen in de binnenstad. Van de graven ontbreken alle vormen van markering, de enige zerk is incompleet en markeert niet langer het bijbehorende graf. Conservering. Het botmateriaal (en kisthout) is redelijk geconserveerd maar kwetsbaar; met name
ij de kindergraven. Er is meerdere malen gekozen een graf niet verder vrij te graven, om (ernstige) beschadiging te voorkomen. De staat van conservering is vergelijkbaar met die van andere onderzochte begraafplaatsen in de binnenstad. De begraafplaats scoort op fysieke criteria middelhoog (KNA waarde 2). Waardering op basis van inhoudelijke criteria In deze stap zijn de resten gewaardeerd op wetenschappelijk belang; gemeten aan ‘zeldzaamheid’, ‘informatiewaarde’, ‘ensemblewaarde’ en ‘representativiteit’. Zeldzaamheid Historische joodse begraafplaatsen in Nederland zijn - hoewel klein in aantal - niet zeldzaam; zij zijn ruim 250 in getal. Naar verwachting zal dit landelijke aantal echter nauwelijks verder toenemen, eerder afnemen. 39 De teruggevonden joodse begraafplaats mag in die zin als unicum beschouwd worden, temeer daar deze zich qua ouderdom onder de vijf oudste, nog bestaande joodse begraafplaatsen van Nederland schaart. Dit weerspiegelt de vroege verwelkoming van de eerste joodse immigranten in Nederland door Amersfoort. Informatiewaarde Omdat joodse begraafplaatsen in de regel niet geruimd worden, is het aantal archeologisch onderzochte exemplaren bijzonder laag. 40 Informatie, zowel historisch als archeologisch, over de groep eerste joodse immigranten is schaars. Degelijke informatie ligt in deze begraafplaats besloten. Ensemblewaarde. Met het terugvinden van deze begraafplaats is het ensemble joodse begraafplaatsen compleet, dit beslaat de volledige periode van de joodse geschiedenis in Amersfoort. Met het herontdekken van de begraafplaats heeft het lege stukje grond aan de westzijde van het bolwerk zijn historie teruggekregen en past daarmee goed in de omgeving waar alle elementen een duidelijk historisch relatie met elkaar hebben. Representativiteit. Cultuurhistorisch gezien vormen begraafplaatsen een afspiegeling van hoe mensen in een bepaalde periode met de dood omgingen en een gemeenschap met haar doden. De locatiekeuze net buiten de stad op een buiten gebruik geraakt bolwerk kent in Nederland vele parallellen. Een aantal oude, joodse begraafplaatsen in Nederland heeft de status van Rijksmonument. Tegenwoordig wint het funeraire erfgoed steeds meer plaats op de culturele erfgoedkaart van Nederland. De begraafplaats scoort op inhoudelijke criteria hoog (KNA waarde 3). Samengevat kan gesteld worden dat de archeologische resten van de joodse begraafplaats hoog worden gewaardeerd. Ook al laat de begraafplaats zich als zodanig niet herkennen, op deze locatie bevinden zich minimaal dertien graven van leden van de eerste groep joodse immigranten die zich in het midden van de 17 de eeuw in Amersfoort mochten vestigen. De graven zijn (grotendeels) nog aanwezig en in redelijke fysieke kwaliteit. De 20 oudste joodse begraafplaatsen in Nederland41 1610 - Rotterdam, van Loonslaan 1614 - Oudekerk aan de Amstel 1642 - Muidenberg 1676 - Workum 1650 - Harderwijk (geruimd) 1670 - Amersfoort (vergeten) 1670 - Leeuwarden (geruimd) 1690 - Wageningen 1693 - Pekela 1700 - Amersfoort 1700 - Haaksbergen 1701 - Leeuwarden 1714 - Zeeburg 1731 - Hoogeveen 1740 - Winterswijk 1747 - Groningen (geruimd) 1750 - Harlingen (geruimd) 1755 - Arnhem 1761 - Hardenberg 1766 - Meppel 45 CONCLUSIE
Page 1: archeologie 2 Amersfoort onder ons
Page 4 and 5: colofon: ISSN: 1872-5945 © decembe
Page 6 and 7: 4 VOORWOORD afbeelding 2, het onder
Page 8 and 9: 6 DE LOCATIE afbeelding 3 (rechts),
Page 10 and 11: 8 HET ONDERZOEK Het onderzoek Timo
Page 12 and 13: 10 DE LANDSCHAPPELIJK SITUATIE afbe
Page 14 and 15: 12 DE LANDSCHAPPELIJK SITUATIE afbe
Page 16 and 17: 14 DE HISTORISCHE OMGEVING afbeeldi
Page 18 and 19: 16 DE HISTORISCHE CONTEXT afbeeldin
Page 20 and 21: 18 DE HISTORISCHE CONTEXT afbeeldin
Page 22 and 23: 20 DE HISTORISCHE CONTEXT Kadaster
Page 24 and 25: 22 DE JOODSE CONTEXT De joodse cont
Page 26 and 27: 24 DE JOODSE CONTEXT afbeelding 26
Page 28 and 29: 26 DE ARCHEOLOGISCHE OMGEVING afbee
Page 30 and 31: 28 DE ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING De
Page 32 and 33: 30 HET ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK Het
Page 34 and 35: 32 HET RESULTAAT afbeelding 30, lig
Page 36 and 37: 34 HET RESULTAAT afbeelding 34 (lin
Page 42 and 43: 40 HET RESULTAAT afbeelding 46, de
Page 44 and 45: 42 CONCLUSIE Conclusie Timo d’Hol
Page 48 and 49: 46 ADVIES Advies Timo d’Hollosy H
Page 50 and 51: 48 SAMENVATTING afbeelding 49 (tege
Page 52 and 53: 50 NOTEN Noten 1 Groenblauwstructuu
Page 54: 52 BIJLAGEN afbeelding 50, overzich

Joodse begraafplaats - Gemeente Amersfoort

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?