Inhoud

Jaarverslag 2010/2011
Departement van Landbou

Inhoud:
DEEL 1
ALGEMENE INLIGTING
DEEL 2
INLIGTING OP VOORAFBEPAALDE DOELWITTE
DEEL 3
FINANSIëLE JAARSTATE
DEEL 4
MENSLIKEHULPBRONNE BESTUUR
DEEL 5
AFKORTINGS
3
11
66
138
169
VRYWARING: Hierdie Jaarverslag is ’n vertaalde weergawe van die Jaarverslag
wat goedgekeur en onderteken is. Geen verantwoordelikheid word aanvaar vir
enige wanvertolkings gedurende die vertalingsproses nie.

Mnr. HG Van Rensburg
Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling
Dit is vir my ʼn eer om hiermee die Jaarverslag van die Wes-Kaapse Departement van Landbou vir
die periode 1 April 2010 tot 31 Maart 2011 ingevolge die Wet op Openbare Finansiële Bestuur,
1999, voor te lê.
Me JS Isaacs
Rekenpligtige Beampte
28 Julie 2011
2

DEEL 1
ALGEMENE INLIGTING
1.1 Visie
’n Verenigde, deelnemende en florerende landbousektor in ewewig met die natuur.
1.2 Missie
Ontsluiting van die volle potensiaal van die landbou om die ekonomiese, ekologiese en maatskaplike welvaart van
al die mense van die Wes-Kaap te verhoog deur:
• die aansporing van gesonde skakeling tussen belanghebbers;
• die bevordering van die produksie van bekostigbare, voedsame, veilige en toeganklike voedsel-, vesel- en
landbouprodukte;
• die versekering van volhoubare bestuur van natuurlike hulpbronne;
• die onderneming van voorpunt- en relevante navorsings- en tegnologieontwikkeling;
• die ontwikkeling, behoud en werwing van vaardighede en mensekapitaal;
• die lewering van ’n deeglike en professionele voorligtingsteundiens;
• die verbetering van marktoegang vir die hele landbousektor;
• ’n bydrae tot die verligting van armoede en honger; en
• die versekering van deursigtige en effektiewe regering.
1.3 Waardes
• Eerlikheid
• Rekenpligtigheid
• Diensvoortreflikheid
• Goeie regering
• Betrokkenheid
1.4 Organisasiestruktuur
1. Administrasie:
J Roos (D) - Hoof-Ministerie
R Wentzel (D) - Korporatiewe Dienste
F. Huysamer (HFB) - Finansiële Bestuur
S. Conradie (HD) – Landelike Ontwikkeling
D. Troskie (D) – Spesialis-ekonoom
4. Veeartsenykundige Dienste:
G. Msiza (CD) –
Programbestuurder
Minister
HG van Rensburg
Departementshoof
JS Isaacs
2. Volhoubarehulpbronbestuur:
A Roux (D) - Programbestuurder
5. Tegnologienavorsings- en -ontwikkelingsdienste:
Trautmann (D) - Programbestuurder
7. Gestruktureerde
Landbou-opleiding:
M. Paulse (HD) – Programbestuurder
C Levendal (D)
D Chitepo (D)
3. Ondersteuning en Ontwikkeling
van Boere:
DJ Adolph (CD) - Programme Manager
T Xaba (D) J Aries (D)
M Sebopesta (D)
D Niemand (D)
6. Landbou-ekonomie:
B Matoti (D) - Programbestuurder
3

1.5 Wetgewende mandaat
1.5.1 Oorkoepelende mandaat
4
Wet op Basiese Onderwys en Opleiding vir Volwassenes (Wet 52 van 2000)
SEB-transformasie-oktrooi vir die Landbou (Onder Wet 53 van 2003)
Wet op Landbouprodukstandaarde (Wet 119 van 1990)
Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984)
Wet op die Identifikasie van Diere (Wet 6 van 2002)
Wet op Basiese Diensvoorwaardes (Wet 75 van 1997)
Wet op Breedgebaseerde Swart Ekonomiese Bemagtiging (Wet 53 van 2003)
Codex Alimentarius van die Wêreldgesondheidsorganisasie (Internasionale Kode oor Voedselveiligheid)
Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne (Wet 43 van 1983)
Grondwet van die Wes-Kaap (Wet 1 van 1998)
Wet op die Indiensneming van Opvoeders (Wet 76 van 1998)
Wet op Misstowwe, Veevoedsel, Landboumiddels en Veemiddels (Wet 36 van 1947)
Wet op Verdere Onderwys en Opleiding (Wet 98 van 1998)
Wet op Gehalteversekering vir Algemene en Verdere Onderwys en Opleiding (Wet 58 van 2001)
Wet op Hoër Onderwys (Wet 101 van 1997)
Geïntegreerde Voedselsekerheidstrategie van Suid-Afrika 2002
Internasionale Kode vir Diagnostiese Laboratoriumprosedures vir Dieresiektes van die Wêreldorganisasie
vir Diergesondheid
Internasionale Sanitêre en Fitosanitêre Kode van die Wêreldhandelsorganisasie
Wet op Bemarking van Landbouprodukte (Wet 47 van 1996)
Wet op die Veiligheid van Vleis (Wet 40 van 2000)
Wet op die Beheer van Medisyne en Verwante Stowwe (Wet 101 van 1965)
Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika (Wet 108 van 1996)
Wet op Rampbestuur (Wet 57 van 2002)
Wet op Nasionale Onderwysbeleid (Wet 27 van 1996)
Wet op Nasionale Omgewingsbestuur (Wet 107 van 1998)
Nasionale Waterwet (Wet 36 van 1998)
Wet op die Onderverdeling van Landbougrond (Wet 70 van 1970)
Wet op die Suid-Afrikaanse Kwalifikasie-owerheid (Wet 58 van 1995)
Aard-dieregesondheidskode van die Wêreldorganisasie vir Diergesondheid (OIE – Office International des
Epizooties)
Wet op Veterinêre en Para-veterinêre Beroepe (Wet 19 van 1982)
1.5.2 Nie-entiteit-spesifieke wetgewing
Rekenpligtigebeamptestelsel
Wet op die Bevordering van Administratiewe Geregtigheid (Wet 3 van 2000)
Maatskappywet (Wet 61 van 1973)
Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes (Wet 130 van 1993)
Koöperasiewet (Wet 14 van 2005)
Wet op die Verdeling van Inkomste (jaarliks)
Wet op Diensbillikheid (Wet 55 van 1998)
Wet op die Uitbreiding van Sekerheid van Verblyfreg (Wet 62 van 1997)
Regeringswerknemerspensioenwet (1996)
Wet op die Bestuur van Onroerende Bates (Wet 19 van 2007)
Inkomstebelastingwet (1962 – 4de standaard)
Wet op Arbeidsverhoudinge (Wet 66 van 1995)
Beleid oor Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling
Wet op Grondhervorming (Wet 3 van 1997)
Ordonnansie oor Grondgebruiksbeplanning(Ordonnansie 15 van 1985)
Handelswaarmerkewet (Wet 17 van 1941)
Wet op die Nasionale Argief van Suid-Afrika (Wet 43 van 1996)
Wet op Natuurwetenskaplike Professies (Wet 20(3) van 2003)
Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid (Wet 85 van 1993)
Wet op die Raamwerk vir Voorkeurverkrygingsbeleid (Wet 5 van 2000)
Wet op die Bevordering van Toegang tot Inligting (Wet 2 van 2000)
Wet op Openbare Finansiële Bestuur (Wet 1 van 1999 soos gewysig deur Wet 29 van 1999)
Wet op Openbare Vakansiedae (Wet 6 van 1994)

Staatsdienswet (Prok. 103 van 1994)
Wet op die Staatsdienskommissie (46 van 1997)
Wet op Vaardigheidsontwikkeling (Wet 97 van 1998)
Wet op Vaardigheidsontwikkelingsheffings (Wet 9 van 1999)
Wet op Handelsmerke (Wet 194 van 1993)
Wet op Handelspraktyke (Wet 76 van 1976)
Afvalwet (Wet 59 van 2008)
Wet op Waterdienste (Wet 108 van 1997)
Wes-Kaapse Begrotingswet (Jaarliks)
Wes-Kaapse Wet op Regstreekse Koste (Wet 6 van 2000)
Wes-Kaapse Finansiewet (Jaarliks)
1.5.3 Wetgewing gedurende 2010/11 in die Parlement ter tafel gelê
Geen wetgewing is voorgelê nie.
1.6 Wetgewing gedurende 2010/11 in die Parlement ter tafel gelê
Casidra (Eiendoms) Beperk
Al die aandele in Casidra (Edms.) Bpk. is in die besit van die Wes-Kaapse Provinsiale Regering en dit geskied
onder die toesig van die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling.
Casidra (Edms.) Bpk. is gestruktureer as ’n privaat maatskappy onder die Maatskappywet, 1973 (Wet 61 van
1973), en het ’n eenheidsdireksie. Die organisasiestruktuur bestaan uit ’n Hoofbestuurder verantwoordelik vir
operasionele aktiwiteite, en ’n Hoof Finansiële Beampte verantwoordelik vir finansies en administrasie, wat albei
direk aan die Hoof Uitvoerende Beampte verantwoording doen.
Casidra (Edms.) Bpk. is ’n skedule 3D-maatskappy (Provinsiale Regering-sakeonderneming) onder die Wet op
Openbare Finansiële Bestuur (Wet 1 van 1999). Hierdie status is geassesseer saam met die huidige struktuur en
finansiële lewensvatbaarheid.
Die mandaat van hierdie instelling word tans ondersoek om vas te stel wat sy toekomstige rol in die Provinsie
moet wees.
Dit is die missie van Casidra (Edms.) Bpk. om die lewenskwaliteit van veral die lae-inkomstedeel van die
bevolking te verbeter, hoofsaaklik in landelike gebiede van die Wes-Kaap, en wel deur middel van geïntegreerde
mensgeoriënteerde ontwikkeling waardeur die totstandbrenging van selfversorgende gemeenskappe bevorder sal
word.
In ooreenstemming met die beleidsprioriteite van die Wes-Kaapse Provinsiale Regering is hul vier hoofdoelstellings
die volgende:
• Armoedeverligting deur ekonomiese groei
• Ontwikkeling van mensehulpbronne deur opleiding en bemagtiging
• Finansiële onafhanklikheid deur herstrukturering, en
• Effektiewe besigheidsbestuur.
1.7 Verklaring deur die Minister
Die Departement van Landbou het deur die loop van die finansiële jaar bestendig goed gepresteer. Die doelwitte
wat in die Jaarlikse Prestasieplan gestel is, is oortref, ofskoon dit nie slegs die doelwit is wat belangrik is nie, maar
die uitwerking van hierdie aktiwiteite op die boere in die Provinsie. Uit die aard van die saak sal boere en lede van
die publiek steeds vra – en moet hulle ook vra – ‘Wat hiervan?’ en ‘Waarom het ek nie voordeel getrek nie?’, en
die antwoord hierop is ingewikkeld en het talle fasette.
Dit wil voorkom asof dieresiektes steeds op die agenda van die Departement sal bly. Die ekonomiese impak van
hierdie siektes is ernstig en verreikend vir die bedryf en sy mense (boere, plaaswerkers en landbou-besighede).
Die Program: Veeartsenykundige Dienste moniteer die situasie egter deurlopend en is trouens die enigste afdeling
wat dit doen.
5

Die navorsings- en tegnologie-ontwikkelingspogings gaan voort en die erkenning van die Departement se
navorsingsvermoë en uitsette doen baie om die belangrikheid van hierdie besondere mandaat te onderstreep.
Sonder navorsing en die vloei van inligting sal die landbousektor stagneer en sal die sosio-ekonomiese impak op
die Provinsie ernstig wees.
Die toegewyde ondersteuning van en aandag aan swart kleinboere en bestaansboere in die Departement
is iets om op trots te wees. Heelwat vordering is gemaak met ons swart kommersiële boere wat die mark vir
toegangsgeleenthede ondersoek en wat kontrakte beklink.
Die Provinsiale Kabinet het my aanbeveling goedgekeur vir ’n jaarlikse vergadering tussen die Provinsiale Kabinet
en die landbousektor. Die eerste byeenkoms van hierdie aard het op 10 November 2010 op Worcester plaasgevind.
Die belangrikheid van die landbousektor is weer eens beklemtoon en kwessies van belang wat deur die sektor
aanhangig gemaak is, geniet aandag.
Landbou-opleiding het deur die totstandbrenging van ’n Kollegeraad by ons Kollege ook nuwe stukrag gekry. Dit
dien as bevestiging van ons verbintenis tot opleiding van gehalte, maar ook van die betekenis van die bevordering
van die verlangde vaardighede wat nodig is vir ’n voorspoedige landbousektor vir vandag, maar ook vir die toekoms.
Vir my is die opwindendste huidige navorsingsterrein hernubare energie vir die landbousektor, en die verskillende
departementele programme wat saamwerk om oplossings en geleenthede te vind.
1.8 Oorsig deur die Rekenpligtige Beampte
Die Departementele Mensekapitaalontwikkelingstrategie (MKOS) dra reeds vrugte en sommige van die ‘produkte’
(studente) staan nou in diens van die Departement as veeartse en kandidaat-ingenieurstegnici.
Die aanstelling van 10 kandidaat-ingenieurstegnici vir ’n driejaartermyn met die doel om hierdie beamptes in staat
te stel om na hierdie tydperk hul professionele registrasie by die Ingenieursraad van Suid-Afrika met welslae te
behaal en aansoek te doen om permanente poste in die Departement van Landbou: Wes-Kaap het geskied in
ooreenstemming met die Departementele MKOS.
Die totstandbrenging van ’n intydse webtoepassing waardeur boere weekliks voorsien is van inligting oor die
watergebruik en waterbehoeftes van gewasse, was een van die sleutelontwikkelings gedurende die jaar. Dit was
’n eerste vir Suid-Afrika en kan in die toekoms uitgebrei word na ander gewasse en die res van die land.
Drie (3) Rampnoodlenigingskemas ter waarde van R 46 miljoen waardeur 1 878 boere (kommersiële en kleinboere)
in die streke Weskus, Eden en Sentraal-Karoo met rampnoodlenigingsteun vir droogtes en vloede bygestaan is, is
suksesvol afgehandel, terwyl die implementering van die ander voortgaan.
Sewe en vyftig (57) LandCare-projekte het 27 504 persoonsdae se werk geskep en het 11 000 jongmense bereik
met volhoubare hulpbronbestuursopleiding en bewusmaking.
Die versterking van die Kommoditeitsbenadering om boeresteundienste te bevoorraad deur die totstandbrenging
van die Kommoditeitsprojektoekenningskomitees wat die Departement met die assessering en prioritisering
van versoeke van boere bystaan, was ’n sleutelfokuspunt. Die Program het derhalwe steun verleen aan die
totstandbrenging van hierdie wyn-, tafeldruif- en vrugte-kommoditeitstrukture waardeur fondse bewillig is om 64
hektaar tafel- en wyndruifstokke en 110 hektaar vrugteboorde te vestig.
Om volhoubare grondhervorming te ondersteun is 62 assesserings van plase vir grondhervorming - wat ’n wye
reeks tegniese, finansiële, bemarkings- en ander aspekte van die plase gedek het en wat op die uitvoerbaarheid
daarvan betrekking het - uitgevoer. Altesaam 38 omvattende grondgebruiksplanne is ontwikkel om by te dra tot
die volhoubaarheid van grondhervormingsondernemings, met ’n veel sterker klem op die gehalte van beplanning.
’n Eenheid vir Tegniese Bystand is tot stand gebring met die doel om te verseker dat omvattende assessering
en beplanning van landbou-ondernemings plaasvind met die oog op volhoubare grondhervorming deur gebruik
te maak van departementele en eksterne kundiges wat insette ten opsigte van hierdie prosesse lewer. Ten einde
gesentraliseerde insette van afgeleë plekke op sodanige plaasplanne moontlik te maak, is ’n web-gebaseerde
Landbou-inligtingsbestuursinstrument ontwikkel. Hierdie instrument sal ’n gedeelde databasis van plaasspesifieke
inligting verskaf om ingeligte besluitneming in die Departement te ondersteun.
Daarbenewens het die program die vordering van grondhervormingsplase gemoniteer en 156 prestasieverslae oor
projekte wat deur die program ondersteun is, is saamgestel.
6

Die fokus van die Subprogram: Voorligtings- en Adviesdienste was om te verseker dat die kwaliteit en hoeveelheid
voorligtingsdienste verhoog word ten einde die huidige doeltreffendheidskoers en vaardigheidspeil van boere te
verbeter. Die hoogtepunte van die subprogram was die aanbieding van 65 demonstrasies, 27 boeredae en 98
niegeakkrediteerde opleidingskursusse, asook die ondersteuning van 1 192 boere met behulp van advies deur
terreinbesoeke op plase.
’n Ander prestasie was die suksesvolle aanbieding van ’n Heelplaas-beplanningskursus deur programspesialiste
ten einde voorligtingspersoneellede se kennis en vermoëns op te skerp.
Die Subprogram: Voedselsekerheid het in die verslagjaar altesaam 784 huishoudelike en 45 gemeenskapstuine
oor die Provinsie heen tot stand help bring. Hierdie projekte is in samewerking met plaaslike munisipaliteite en
ander departemente aangebied op die vlak van die Provinsiale Taakspan vir Voedselsekerheid. Daarbenewens
is die “Reistas”-pakket gewysig om ’n waterbewaringsfasiliteit in te sluit en so die koste van water te verlig,
aangesien dit geblyk het ’n groot struikelblok te wees vir die volhoubaarheid van ’n projek.
As ’n bydrae tot die verwesenliking van MOD 1, Nasionale Uitkoms 7 en Provinsiale Strategiese Doelwit 9 het die
Departement op 22 Oktober 2010 Wêreldvoedseldag op Dysselsdorp gevier. Die verrigtinge is bygewoon deur
Minister van Rensburg wat die programrede voor meer as 900 lede van die gemeenskap gelewer het. As deel
van die viering het die Departement 40 huishoudings deur middel van huishoudelike voedselproduksiepakkette
ondersteun om hulle in staat te stel tot bestaansvoedselproduksie.
Die Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling het daarin geslaag om aandag te skenk aan van die agterstande onder
plaaswerkers in die Wes-Kaap binne PSD’s 6, 9 en 11. ’n Aantal kritiek belangrike maatskaplike kwessies is
geïdentifiseer, te wete alkoholmisbruik, dwelmmisbruik en redes vir die uitsetting van plaaswerkers, en kon in ’n
beperkte mate aandag geniet en/of na die tersaaklike departemente verwys word.
Altesaam 4 431 plaaswerkers is in verskillende lewensfere opgelei deur die befondsing van projekte geïmplementeer
deur Gemeenskapsgebaseerde Organisasies (GGO’s) en Nieregeringsorganisasies (NRO’s).
Die Departement van Landbou: Wes-Kaap is steeds die enigste departement in die land wat beskik oor ’n toegewyde
subprogram vir plaaswerkerontwikkeling. Geografies is die Wes-Kaap ’n baie groot provinsie waarin ons ’n diens
moet lewer aan ’n geskatte 189 000 plaaswerkers (en hul gesinne). Vennootskappe met privaat maatskappye
is derhalwe belangrik om te kan volhou met sommige inisiatiewe met plaaswerkers, veral die kompetisie vir die
Provinsiale Plaaswerker van die Jaar.
Die Departement het dit verwelkom en daartoe ingestem dat formele Hulpeenhede vir Weerlose Werkers by sowel
die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DLBV) as die provinsiale Departemente van Landbou tot
stand gebring word. Die Subprogram vir Plaaswerkerontwikkeling sal strategiese veranderinge aanbring wat
gepas sal wees vir die nuwe voorgestelde struktuur. Deel van die herbelyning is om die huidige besigheidstrukture
en -meganismes en distrikskomitees as moontlike veranderings aan te wend. In wese het die subprogram, met
inagneming van die uiters beperkte begroting, wel ’n impak op en ’n verskil in plaaswerkers se lewens gemaak.
Die Europese Unie (EU) het gedurende die laaste kwartaal ’n sending na Suid-Afrika onderneem om
openbaregesondheidsbeheer te evalueer met die oog op die uitvoer van wild. Die uitkoms van die sending was
gunstig. Daar is gevind dat al die fasiliteite en amptelike veeartse wat in die Wes-Kaap besoek is, uitstekend
voldoen het aan die internasionale standaarde.
Uitdagings wat in die laaste kwartaal ervaar is weens die uitbreek van groot handelsensitiewe oorgrens-dieresiektes
(ODS’e), het aansienlike druk op die uitvoer van diereprodukte geplaas en het die uitvoer van onverwerkte
vleisprodukte vir alle sleutelspesies vanuit die Wes-Kaap so te sê tot stilstand gebring. Ongeag hierdie uitdagende
operasionele omgewing was die fasilitering van die uitvoer van produkte van diere-oorsprong in die algemeen
gunstig. Die getal uitvoersertifikate wat uitgereik is en die getal ‘nuwe’ ondernemings wat die uitvoermarkte betree
het, het toegeneem, wat ’n aanduiding is van diversifisering van sowel die kommoditeite as die markte.
Die meeste vakante poste in die Program: Veeartsenykundige Dienste is gedurende die jaar gevul, wat dui op
’n aansienlike verbetering in die operasionele vermoë wat betref die goedgekeurde organisasiestruktuur. Die
eensydige besluit geneem deur die DLBV dat alle uitvoersertifisering wat voorheen deur DLBV-veeartse gedoen
is, deur die provinsiale Veeartsenyprogram gedoen moet word, het egter ernstige druk op die personeel geplaas
en het betekenisvolle organisasie-implikasies vir die struktuur en vermoë ingehou.
Uitvoere van diere en diereprodukte vorm ’n wesenlike deel van die Wes-Kaap se ekonomie. Die fokus op die
vervulling van ’n strategiese leiersrol ten opsigte van kwessies rakende opleiding, internasionale uitvoer, wetgewing
7

en nywerheidsertifisering het ’n prioriteit gebly. ’n CODEX-komitee oor Voedselinvoer-/-uitvoersertifiseringstelsels
(CKVISS) is in die verslagtydperk in Brasilië gereël en amptenare van die Provinsie het daaraan deelgeneem.
Die uitkomste van hierdie vergadering sal in die toekoms ’n impak maak op die werkverrigting van nasionale
voedselkontrolestelsels. ’n Wêreldkonferensie oor Veeartsenykundige Wetgewing is deur die Wêreldorganisasie vir
Dieregesondheid (WODG) in Tunisië gereël. Die beampte van die Provinsie het op versoek van DLBV deelgeneem.
Op versoek van die bedryf het beamptes van die Departement ’n inspeksie-ouditbesoek gebring aan abattoirs in
Mosambiek, wat weer eens bewys was van die sleutelleiersrol van die Departement in die SAOG-handel.
Die uitvoer van diereprodukte vereis ’n geharmoniseerde benadering deur die hele land en hierdie Departement speel
’n leidende rol in die harmonisering van veeartsenykundige kontroles landwyd. Die Departement se amptenare het
vir sowel die sertifiseringsopleiding vir ander veeartse in die land as die verskaffing van opleiding vir vleisinspekteurs
by alle opleidingsinrigtings gesorg. Amptenare van die Departement speel ook ’n betekenisvolle strategiese rol
in die raadseksamen van buitelands gekwalifiseerde veeartse deur die Suid-Afrikaanse Veeartsenykundige Raad
(SAVR).
Die rol van Provinsiale Departemente van Landbou in landbounavorsing en
-ontwikkeling word deur die Nasionale Landboukundige Navorsings- en Ontwikkelingstrategie (2008) onderstut.
In dié verband is die eerste stappe in 2010/11 gedoen om ’n voorstel oor ’n Navorsingsherlewingsplan (soortgelyk
aan die Voorligtingsherlewingsplan) voor te berei vir voorlegging aan die Nasionale Tesourie vir finansiële steun.
Stawende dokumentasie, ook wat betref die Departement se elf kuddes en troppe van nasionale belang, is aan
DLBV voorgelê ter voorbereiding van hierdie voorstel. Verdere beraadslagings met betrekking tot hierdie voorstel
sal in 2011/12 voortgesit word.
Die mandaat van die Program Tegnologiese, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste is provinsiaal uitgevoer
in lyn met Provinsiale Strategiese Doelstellings 7 (Vooropstelling van volhoubaarheid en optimalisering van
hulpbrongebruiksdoeltreffendheid) en 11(Vermeerdering van geleenthede vir groei en ontwikkeling in landelike
gebiede).
Die behoefte aan koördinering van landbounavorsing en -ontwikkeling in die provinsies is ook op nasionale vlak
deur SLNOAG (die Staatslandbounavorsings- en ontwikkelingsaksiegroep) gedebatteer en daar is besluit dat
Provinsiale Landbounavorsingsforums (PLNF’s) in al die provinsies tot stand gebring moet word. As deel van PSD
11 sal hierdie forum in 2011/12 van stapel gestuur word onder die Navorsings- en Ontwikkelingswerkgroep.
As deel van die Departement se aksie om die toon aan te gee met betrekking tot nuwe tegnologie wat vir boere
op die plaas beskikbaar gemaak word en om in te skakel by hernubare energie as deel van PSD 7, is die finale
spesifikasies van ’n biogasaanleg vir op-die-plaas-opwekking van hernubare energie by die Outeniekwa-proefplaas
gefinaliseer in samewerking met die Departement van Vervoer en Openbare Werke, en bouwerk aan die eenheid
sal teen die middel van 2011/12 ’n aanvang neem. Beesmis sal aangewend word om energie vir die Outeniekwamelkery
op te wek, terwyl die uitvloeisels van bemesting en besproeiingswater in ons navorsingslande aangewend
sal word. Hierdie eenheid sal ook dien as ’n demonstrasie van hernubare-energieopwekking op die plaas vir boere
in die Suid-Kaap.
Voorts is daar as deel van ons klimaatveranderingsportefeulje en klimaatsvoorspellingsdiens 6 navorsingsprojekte
wat fokus op klimaatsverandering onderneem, terwyl 23 landboutoestand- en 46 klimaatsverslae versprei is.
Waterkultuur as ’n boerdery-opsie het al hoe meer die aandag van sowel belangstellende boere as beleggers geniet.
Ons waterkultuurnavorsingseenheid en die senior voorligtingsbeampte het aan verskeie waterkultuurprojekte en
navrae aandag geskenk. Verskeie vergaderings van die Waterkultuur-SDI (spesialedoelinstrument, bekend as die
Wes-Kaapse Waterkultuurontwikkelingsinisiatief (WKWOI)) het gedurende 2010/11 plaasgevind en konstruktiewe
samesprekings tussen WKWOI, DOSOB, DEOT en die Departement het uitgeloop op die belyning van die
provinsiale strategie met die nasionale strategie, raamwerk en uitkomste en provinsiale strategiese doelstellings.
Die voorligtingsbeampte vir waterkultuur is ook na die Varswatervisteelverwysingsgroep van die Water–
navorsingskommissie uitgenooi om ’n bydrae te lewer tot ’n projek getitel “Grondlyn- en omvangsbepalingstudie
oor die ontwikkeling en volhoubare gebruik van opgaardamme vir binnelandse visserye en hul bydrae tot landelike
lewensonderhoud”. Hy is voorts uitgenooi om deel te neem aan ’n verwysingsgroep oor deelnemende ontwikkeling van
provinsiale waterkultuurprogramme vir verbeterde landelike voedselsekerheid en lewensonderhoudsalternatiewe
wat in Maart by Rhodes-universiteit gehou is. Die Waterkultuurgroep het ook ’n werksessie by die Gariepdam
bygewoon om die Chinees-Suid-Afrikaanse samewerking en die Gariepdam-projek te bespreek wat deur China
en Suid-Afrika gesamentlik bedryf word. Die Departement het ook bygedra tot drie waterkultuurinvoegsels op
Kyknet en AgriTV.
8

Die navorsingsinligtingdisseminasie- en tegnologieoordragportefeulje het uitstekend teen sy gestelde doelwitte
gepresteer en het bestaan uit 39 wetenskaplike referate, 20 semi-wetenskaplike referate, 55 konferensiereferate,
15 inligtingspakkette, 206 aanbiedings by boeredae en ander tegnologie-oordragbyeenkomste, 90 populêre
referate en 38 wetenskaplike en 64 departementele radiopraatjies.
Verder is elf tegnologie-oordragbyeenkomste gereël wat gedien het as uitstekende platforms om wetenskaplike
inligting te verbrei en die wetenskaplike kundigheid van die Departement uit te stal.
’n Hoogtepunt op die tegnologie-oordragkalender was die twee volstruisveilings op die Oudtshoorn-proefplaas.
Gedurende die eerste veiling in die eerste kwartaal is 114 voëls uit ons volstruisbroeinavorsingsprogram opgeveil
en die gemiddelde prys wat per voël behaal is, was R3 514. Sestien kopers het die genetiese kwaliteit van hul
troppe met hierdie voëls van hoogstaande genetiese kwaliteit verbeter. Op die tweede veiling is 102 voëls van
hoogstaande genetiese kwaliteit aan die volstruisbedryf aangebied. Al die voëls is verkoop. Die hoogste prys wat
vir ’n voël behaal is, was R4 900.
Die 50ste verjaarsdag van die Tygerhoek-proefplaas is met ’n inligtingsdag gevier, terwyl die immer gewilde
Outeniekwa-weidingskursus en Outeniekwa-inligtingsdag weer eens die jongste inligting op die gebied van
weidings- en suiwelboerderynavorsing aan ons kliënte beskikbaar gestel het. ’n Opleidingskursus vir melkboere
uit Mosambiek is as deel van ons NEPAO-verpligtinge deur die kundiges by die Outeniekwa-proefplaas aangebied.
Die derde en hersiene uitgawe van die “Volstruishandleiding” asook die “Melkbeeshandleiding” (’n eerste vir
die suiwelbedryf) is by ʼn spoggeleentheid van die Departement aan die pers bekendgestel en is alreeds sterk in
aanvraag.
’n Spesialisnavorser en buitengewone professor in die Instituut vir Diereproduksie is uitgenooi om by te dra tot ’n
internasionale publikasie oor skape met die titel “Sheep: Nutrition, diseases and management” (Skape: Voeding,
siektes en bestuur) en om ook ’n oorsigreferaat vir die “Navorsingstydskrif oor Klein Herkouers” se spesiale
tematiese uitgawe getitel “Produkte van klein herkouers ” te lewer.
Voorts het ’n suiwelspesialiswetenskaplike die toekenning “Landboukundige van die Jaar” van die SA
Landbouskrywersvereniging (Wes-Kaap) ontvang. Hy is deur “Landbouweekblad” benoem op grond van sy
navorsing oor baie jare en sy bydrae tot die suiwelbedryf in die Wes-Kaap en SA.
Albei hierdie gevalle van eerbetoon is ’n aanduiding van die wetenskaplike kundigheid wat in die Departement gesetel
is en wat nasionaal en internasionaal erken word. ’n Ander spesialisnavorser en buitengewone professor is uitgenooi
om vir drie jaar as navorsingsassosiaat by die Nelson Mandela- Metropolitaanse Universiteit (NMMU) op te tree.
Die internasionale status van ons spesialisnavorsers is eweneens erken toe ons gewasrotasie- en
grasveldspesialiswetenskaplike en buitengewone professor in die Instituut vir Plantproduksie uitgenooi is as
programspreker by die Internasionale Forum oor Grasveldwetenskap in China. Hy is voorts uitgenooi om na afloop
van die forumvergadering ’n referaat by die 3de Internasionale Konferensie oor Boerderystelsels aan te bied.
Met die huidige uitdagings binne die LNR is die Departement se navorsingspoging besig om van kritieke belang
te word in die bediening van die navorsingsbehoeftes van ons kliënte. Netwerke met tersiêre inrigtings (ook wat
betref die bou van vermoë) en bedryfsorganisasies is versterk en uitgebrei. Die leidende rol wat die Wes-Kaapse
Departement van Landbou in die landbousektor met betrekking tot sy navorsingspogings vervul, word in die
jongste LWTA-verslag (LWTA: Landbouwetenskap-en Tegnologieaanwysers)(Desember 2010) erken. Die verslag
stel dit duidelik dat as die navorsingsprogram en navorsingspogings van die Departement vergelyk word met dié
van die ander 8 provinsies, dit uitstaan as die sterkste wat betref navorsingsvermoë en produktiwiteit.
Drie skooldae vir leerders van primêre skole is teen die einde van Maart aangebied om hierdie leerders bloot te
stel aan die landbou en loopbane in die landbou. Hierdie jaarlikse geleentheid was weer eens uiters geslaag en is
deur meer as 1 500 leerders bygewoon.
Die navorsing onderneem onder die Program: Landbou-ekonomie het in die finansiële jaar 2010/11 uitgeloop op
verskeie uitsette wat wissel van wetenskaplike tot populêre verslae (178). Die program het gefokus op navorsing
oor klimaatsverandering, met besondere klem op water en hernubare energie. Die navorsing wat onderneem
is, sluit ’n verkennende studie in oor biogastegnologie as ’n alternatiewe bron van energie en ’n manier om
klimaatsverandering te versag. Ander voltooide studies sluit in die ekonomiese waarde van die verwydering
van uitheemse plantegroei en die herstel van natuurlike kapitaal op die Agulhas-vlakte, die koolstofmark en
geleenthede vir die landbou. Daarbenewens is ’n studie oor die impak van verhoogde koste van watergebruik en
die hertoekenning van water ook voltooi.
9

Voorts is ’n assessering van die Departement se vlootbydrae oor koolstofemissies ontleed. Dit is egter deel van ’n
groter assessering wat die Departement sal help met die vermindering van sy koolstofvoetspoor.
Die Program: Landbou-ekonomie huisves sowat 20 databasisse wat op ’n gereelde basis in stand gehou word.
Een van die hoogtepunte hiervan is ’n opname van swart boere (Swartboeropname) waardeur die opname wat in
2005 uitgevoer is, bygewerk is.
Die ekonomiese modelleringsnavorsing deur samewerking met die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BVLB) en
die Universiteite van Stellenbosch en Pretoria het geblyk ’n waardevolle hulpbron te wees, nie alleen vir die regering
nie maar ook vir landboubesigheid en boere. As gevolg daarvan is ’n jaarlikse inligtingsdisseminasiebyeenkoms
vir die eerste keer in die Wes-Kaap gehou.
’n Webgebaseerde Micro Combud 3-program is nasionaal bekend gestel vir gebruik deur alle landbou-ekonome
in al nege provinsies om ondernemingsbegrotings te ontwikkel en by te werk.
Uit die Marktoegangsprogram sluit van die hoogtepunte in ’n uitvoerkontrak wat met een van die wyninvoerders in
Nederland onderteken is. Daarby is ’n transaksie met ASDA, ’n kleinhandelaar in die Verenigde Koninkryk, beding
met die oog op die verkryging van produkte van swart kleinboere en kommersiële boere. As gevolg hiervan is vyf
boere op die Marktoegangsprogram as uitvoerders geregistreer ten einde hierdie transaksie gestand te doen.
Die Program: Gestruktureerde Landbou-opleiding het op ’n baie besondere manier bygedra tot mensekapitaal-
en vaardigheidsontwikkeling in die landbousektor. In Desember 2010 het vier en vyftig (54) studente vanuit die
B. Agric.-program gegradueer, 34 studente het ’n hoërsertifikaatkwalifikasie behaal, 5 studente het ’n Diploma in
Landbou behaal en 10 studente het die Diploma in Keldertegnologie behaal. Daarbenewens het 81 leerders die
leerderskapopleidingsprogram geslaag.
Die B. Agric.-program is in hierdie tydperk herbelyn ooreenkomstig die Hoëronderwys-kwalifikasieraamwerk. Die
Kollege was een van ’n paar Landbou-opleidingsinrigtings wat betyds die spertyd gehaal het vir die voltooiing
van die aansoek om herakkreditering van hul kurrikulêre aanbiedings vir Hoër Onderwys. ’n Nuwe kort kursus oor
Plantinspeksie is in samewerking met Plant SA aangebied.
Twee van die B. Agric.-gegradueerdes (Z. Msimango en J. Links) het hul Honneursprogram as Jong Professionele
Persone voltooi met doserende personeellede van die Kollege as hul mentors.
Die program “Wurms aan die Werk” is in 2010 bekend gestel. Onderrig in wurmboerdery is nou deel van die
onderrigprogram en word as deel van ’n gemeenskapsuitreikprogram aangewend.
Die Subprogram: Verdere Onderwys & Opleiding het ’n slaagsyfer van 84% aangeteken onder sy leerderskapstudente
wat vir die verslagtydperk ingeskryf het. Voorts het ’n onafhanklike eksterne kwaliteitversekeringsdiensverskaffer
’n moniterings- en evalueringsoorsig oor interne leerderskapprosesse uitgevoer en die subprogram het geblyk
binne al die tersaaklike kriteria aanpasbaar te wees; dit het ook ’n positiewe aanslag vir algehele goeie praktyk
van sy leerderskapimplementeringsraamwerk ontvang.
Met betrekking tot vaardigheidsontwikkeling en die bou van vermoë binne die aangewese nodale sones in die landbou
het altesaam 1 694 begunstigdes opleiding ontvang, waarby ingesluit was begunstigdes van verskillende OPLO/
HGLO-projekte in die Provinsie. Die ontwikkeling en bywerking van interne operasionele direktiewe is ook onderneem.
Verdere noemenswaardige prestasies sluit in die suksesvolle oorplasing van 7 leerders na die tersiêre stroom,
terwyl 5 leerders vir die Hoër Sertifikaat aanvaar is en 2 leerders vir die B. Agric.-program ingeskryf het.
’n Eksterne beurs verskaf deur die beleggingsmaatskappy NOVARE is aan die beste leerderskapstudent toegeken,
terwyl ’n bykomende vier departementele beurse aan sommige studente wat na die Hoëronderwysbaan oorgeplaas
is, toegeken is.
Die Wes-Kaap-Boergondië-wynuitruilprogram het sy 10de bestaansjaar in Boergondië gevier toe ’n
hoëvlakafvaardiging van die Wes-Kaap Boergondië in Oktober 2010 besoek het. Deur hierdie program het 30
studente en voorligtingspersoneellede in 2010 opleiding in Boergondië ontvang. Onder hulle was 7 studente in
wingerdbou en die maak van wyn, 8 studente in vatbestuur en -instandhouding, 4 studente in wyn- en voedselparing,
4 studente in die maak van kaas, en 7 landbouvoorligtingsbeamptes. Die program het ook uitgeloop op die
graduering van 7 wingerdbouleerders in die NKR 2-leerderskapprogram, met ’n spesifieke fokus op Wingerdbou.
10

DEEL 2
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
2.1 Bewilligde Fondse
Hoofbestemming Aangepaste Bestemming
Werklike Bedrag Bestee
(Oor)/Onderbesteding
R’000
R’000
R’000
R’000
428,995 483,987 483,485 502
Verantwoordelike Minister Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling
Beherende Departement Departement van Landbou
Rekenpligtige Beampte Adjunk-Direkteur-Generaal van Landbou
2.2 Doel van die Begrotingspos
BEHEER
Om goeie korporatiewe beheerbeginsels en praktyke te voorsien en daarby te hou, met inbegrip van ywerige
finansiële bestuur, die aanwending van billike mensehulpbronbestuur, die bevordering van toepaslike kommunikasie
met kliënte, ander Departemente, Provinsies en Afrika-lande, in die konteks van Batho Pele-beginsels, en die
vereistes van IRV.
KENNISONTWIKKELING
Om ekonomies toerekenbare en omgewingsvolhoubare tegnologieë in alle sfere van landbouproduksie, prosessering
en bemarking, met die nodige inagneming van huidige en toekomstige behoeftes van alle boere en verbruikers
plaaslik en internasionaal in ‘n veranderende omgewing te ontwikkel, om mededingendheid te verhoog, en om
landbouproduksie vir groter groei en ontwikkeling sowel as die bevordering van landbouwerkgeleenthede uit te brei.
KENNISOORDRAG
Om voornemende en huidige landboukundiges, boere en plaaswerkers in die landboubedryf op te lei en om
loopbaangeleenthede in landbou te bevorder.
Om ‘n mededingende en toepaslike ondersteuningsdiens (met inbegrip van voorligting) vir boere aan ‘n breë spektrum
van kliënte op ‘n geografies-bepaalde basis te lewer, met klem op die ontluikende boerderysektor.
Om inligting en dienste m.b.t. landbou-ekonomie vir doeltreffende besluitneming in die landbou- en agri-besigheidsektor
te voorsien.
Om inligting en dienste te voorsien ten einde die doeltreffende gebruik van ons landbou-waterbronne te verhoog,
veral gesien die moontlike impak van klimaatverandering op ons provinsie.
REGULERINGSFUNKSIE
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Om dieregesondheidsrisiko’s te minimaliseer, sowel as om voedselsekerheid deur middel van voedselveiligheid te
verseker, en om die uitvoer van diere en diereprodukte te fasiliteer.
Om die bewaring en volhoubare gebruik van die omgewing te bevorder, veral die natuurlike hulpbronne vir landbou
(grond en water), en om die fragmentering en hersonering van landbougrond te verhoed.
11

FINANSIËLE STEUN VIR LANDBOU
Om finansiële steun vir boere op alle produksievlakke te bestuur en te fasiliteer, met inbegrip van OPLO, Ilima Letsema,
LandCare, grondbeskermingsubsidies, MAFISA, AgriSEB-fondse, beurse vir landbou-opleiding en -onderwys, sowel
as ramphulpfondse soos van tyd tot tyd toegewys.
2.3 Samevatting van Programme
Program Sub-program
1. Administrasie 1.1. Kantoor van die LUR
1.2. Senior Bestuur
1.3. Korporatiewe Dienste
1.4. Finansiële Bestuur
1.5. Kommunikasiedienste
2. Volhoubare Hulpbronbestuur 2.1. Ingenieursdienste
2.2. LandCare
2.3. Grondgebruikbestuur
3. Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere 3.1. Boere-nedersetting
3.2. Voorligting- en Adviesdienste
3.3. Voedselsekerheid
3.4. Casidra (Edms.) Bpk.
3.5. Ontwikkeling van Plaaswerkers
4. Veeartsenykundige Dienste 4.1. Dieregesondheid
4.2. Uitvoerbeheer
4.3. Veeartsenykundige Openbare Gesondheid
4.4. Veeartsenykundige Laboratoriumdienste
5. Tegnologiese, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste 5.1. Navorsing
5.2. Inligtingsdienste
5.3. Infrastruktuur-ondersteuningsdienste
6. Landbou-ekonomie 6.1. Ontwikkeling en Ondersteuning vir Agri-Besigheid
6.2. Makro-ekonomie en Statistiek
7. Gestruktureerde Landbou-opleiding 7.1. Tersiêre Onderwys
7.2. Verdere Onderwys en Opleiding (VOO)
7.3. Gehalteversekering
7.4. Opleidingsadministrasie en -ondersteuningt
2.4 Sleutel-strategiese doelstellings en prestasies
a) Ondersteun die landbousektor om ten minste die 20.8% uitvoerbydrae wat die Provinsie tot die land se
profiel maak, vir die volgende 5 jaar te handhaaf
Navorsing oor kwessies van marktoegang is die sleutel tot die welslae van ons kleinboere en kommersiële boere.
Marktoegang sluit nie slegs fokusareas soos toegang tot nuwe of voorheen ontoeganklike markte in nie, maar fokus ook op
die spesifikasies en nakoming van produkte om hierdie markte suksesvol te betree. In hierdie verband het die Departement
ʼn leidende rol gespeel deur tot die stel van standaarde en die voorsiening van ondersteuning aan ons nywerhede by te dra.
Gedurende die verslagjaar is ʼn konsep-marktoegangstrategie ontwikkel. Aangesien die strategie op uitvoerdiversifikasie
fokus, is daar ʼn’n plan in plek om die Suid-Afrikaanse wynmaatskappye te help om in die volgende finansiële jaar aan
die Yantai Internasionale Wynfees in die Shandong-provinsie van China, en in Nigerië deel te neem.
Deur die marktoegangprogram is verskeie skakels vir uitvoer gevestig. Dit sluit ʼn’n uitvoerooreenkoms in wat met ’nʼn
invoerder in Amsterdam vir wyn gesluit is. Verder het een van die maatskappye in die program hul wyne in ʼn bekende
hotelketting in Swede laat lys. Daarbenewens is vyf vrugteboere ondersteun om Nederland en Duitsland te besoek
om invoerders te ontmoet en ontwikkelings en tendense in die vrugtebedryf waar te neem. Verder is vyf boere van
die marktoegangprogram as uitvoerders geregistreer in ʼn poging om die afgesproke ooreenkoms met ʼn kleinhandelaar
12
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
in die Verenigde Koninkryk, ASDA. deur samewerking met die Varsprodukte-Uitvoerdersforum gestand te doen. Dit
word aangevul deur verskeie markstudies (17) wat gedoen is om boere deur middel van markinligting te ondersteun.
Die Program: Tegnologie-, Navorsing- en Ontwikkelingsdienste (TNOD) het tot die bedryfstandaarde vir die wol- en
kleinveebedryf bygedra, terwyl ons die volstruisbedryf ondersteun het deur ‘n handleiding vir bedryfstandaarde
saam te stel wat produsente sal help om aan die EU-standaarde te voldoen.
Ondanks die moeilike operasionele omgewing en die uitbrake van handelsensitiewe veesiektes wat in die laaste
kwartaal voorgekom het, was die fasilitering van die uitvoer van produkte wat van diere afkomstig is oor die algemeen
gunstig. Die aantal uitvoersertifikate wat uitgereik is en die aantal ‘nuwe’ ondernemings wat tot die uitvoermarkte
toegetree het, het toegeneem, wat op die diversifikasie van beide die kommoditeite en die markte dui.
Uitvoerondernemings is deur beamptes besoek om nakoming te moniteer van vereistes wat deur ons handelsvenote
voorgeskryf word. Voornemende ondernemings wat gretig is om op internasionale markte te handel, is van advies
bedien en bygestaan om aan uitvoervereistes te voldoen.
Die Europese Unie (EU) het gedurende die afgelope kwartaal ‘n sending (met gunstige uitkomste) na Suid-Afrika
onderneem om die maatreëls vir die beheer oor openbare gesondheid te moniteer wat met die uitvoer van wildsvlies
verband hou. Daar is bevind dat alle geriewe en amptelike veeartse wat in die Wes-Kaap Provinsie besoek is,
uitstekend aan die internasionale standaarde voldoen.
Die Program: Boere-ondersteuning en Ontwikkeling (BOO) het tot hierdie doelwit bygedra deur sy assesseringsformaat
en beplanningsinstrumente te hersien ten einde meer omvattende doenbaarheidstudies en ondernemingsbeplanning te
doen, wat ook markskakels en verwante inligting insluit. Dit is ondersteun deur die Departement se samewerking met
die kommoditeitsformasies saam met waterkultuur, suiwel, vrugte, diere (rooivleis, varke, skape/wol) wyn en groente, wat
kommoditeitspesifieke kundigheid oor markte en die waardeketting voorsien, sowel as die vestiging van die Eenheid vir
Tegniese Bystand (ETB) wat ook onder meer op die finansiële en bemarkingskomponente van landbou-ondernemings fokus.
Uiteindelik het die Program: BOO sy pogings op ‘n toename in produksie vir plaaslike en uitvoerdoeleindes gefokus.
Dit het derhalwe die vestiging van die wyn-, tafeldruiwe- en vrugtekommoditeitstrukture met toegewysde fondse
ondersteun, om 64 hektaar tafel- en wyndruifwingerde en 110 hektaar vrugteboorde te vestig.
Verder begin die kommoditeitsbenadering tot boere-ondersteuning om vrugte af te werp deurdat, soos projekte
goedgekeur word, mentors aan hulle toegewys word om kapasiteitbou van die kleinboere te verseker. Dit is positief
aangesien dit kleinboere toegang tot die institusionele kapasiteit van die kommoditeite bied.
Die Program: Gestruktureerde Landbou-opleiding (GLO) het op ʼn baie betekenisvolle wyse tot mensekapitaal en
vaardigheidsontwikkeling in die landbousektor bygedra. In 2010 het vier en vyftig (54) studente in die B.Agricprogram
afgestudeer, 34 studente het ʼn Hoër-Sertifikaat-kwalifikasie verwerf, 5 gegradueerdes het ʼn Landboudiploma
verwerf, en 10 studente het ʼn Diploma in Keldertegnologie verwerf. Daarbenewens het 81 leerders die Leerlingskapopleidingsprogram
voltooi.
a) Verseker dat minstens 60% van alle landhervormingprojekte in die Provinsie oor die volgende 5 jaar
suksesvol is
Die Program: BOO het 62 landhervormingsassesserings voltooi wat wye reeks tegniese, finansiële, bemarkings- en
ander aspekte van die plase m.b.t. die doenbaarheid daarvan dek. Totaal van 38 omvattende grondgebruikplanne
is ontwikkel as ʼn bydrae tot die volhoubaarheid van grondhervormingsondernemings, met ʼn veel sterker klem op die
gehalte van beplanning. Hierdie werk hou verband met die verwesenliking van Uitset 1 van die Nasionale Uitset 7,
en dra ook by tot Provinsiale Strategiese Doelstelling 11.
Samewerking met die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming (DLOLH) was minder as ideaal
weens veranderings in hul beleidsfokus, d.w.s. die moratorium wat op Billikheidsdeelskemas binne die program
vir Grondherverdeling en Ontwikkeling (GHLO) en klem op die Proaktiewe Grondverkrygingstrategie (PGVS).
Betrokkenheid is beplan om die samewerkingstrukture binne hierdie Departement te versterk.
Die Departement van Landbou het egter die Eenheid vir Tegniese Bystand (ETB) gevestig met die doel om
omvattende assessering en beplanning van landbou-ondernemings tot volhoubare landhervorming te verseker, met
13

gebruikmaking van departementele en eksterne deskundiges om insette vir hierdie prosesse te lewer. Daarbenewens
het die Program: BOO die vordering van grondhervormingsplase gemoniteer en 156 prestasieverslae saamgestel
oor projekte wat ondersteun is.
Binne die Program: BOO is voorligting- en adviesdienste gebied om die verwesenliking van Uitset 1 en Uitset 4
van die Nasionale Uitset 7, sowel as die Provinsiale Strategiese Doelstellings 1 en 11 te ondersteun. Sleutelkliënte
sluit grond- en landelike hervormingsbegunstigdes, georganiseerde landbou, kommoditeitsformasies, en bestaans-,
klein-, en kommersiële boere in.
Om die sukseskoers van grondhervormingsprojekte te verbeter, het die Program: BOO daarop gefokus om sy
voorligtingbeamptes met opleiding te bekwaam deur middel van maandelikse bloksessies, die Voorligtingsuiteaanlynstelsel
(Manstrat, webgebaseerde landbou-inligtingstelsel), die Smart Pen-tegnologie, en ʼn omvattende
Heleplaas-beplanningskursus. Verder het die program 65 demonstrasies en 27 boeredae gelewer, en 1 192 boere
met advies op die plaas bedien.
Die welslae van grondhervormingsprojekte is op ʼn oorvloed van faktore gebaseer. Een van die sleutel-suksesfaktore
is die fyn balans tussen beskikbare hulpbronne en die keuse van boerdery-aktiwiteit. Wat dit betref, het ons
navorsingspoging gehelp om hulpbron beperkings te identifiseer (byvoorbeeld grondgehalte) en om ruimtelike
ontleding aan die voorligtingsbeamptes te bied, om maar ’n paar te noem. Verder is die volhoubaarheid van
grondhervormingsprojekte ook op produksietegnologieë gebaseer, en in hierdie verband het die navorsingspogings
op tegnologieë vir groter opbrengste of kleiner koste in plant en diereproduksie gefokus.
‘n Peiling van swart boere is in die Wes-Kaap uitgevoer. Hierdie is ‘n kategorie wat nie deur die amptelike statistieke
van Statistiek Suid-Afrika vasgelê is nie. Die inligting wat verkry is, was blykbaar nuttig vir bestuursbesluitneming.
Tydens die verslagjaar is ongeveer R4.3 miljoen se MIFISA-lenings vir ongeveer 14 swart kleinboere en/of kommersiële
boere in die Wes-Kaap goedgekeur.
In ‘n poging om die debat oor billikheidskemas te stimuleer, het die Departement ‘n sigwaarde-ontleding van
billikheidskemas gedoen, wat deur ‘n tafelronde-bespreking gevolg is. Om by sommige van die geïdentifiseerde
gapings in te gryp, is ‘n opleidingsmodule ontwerp. Aangesien die teikengroep vir die marktoegangprogram almal
grondhervormingsbegunstigdes is, is die Program: Landbou-ekonomie (LE) derhalwe ook daarop ingestel om tot
suksesvolle grondhervorming by te dra.
Die Program: GLO (Subprogram Verdere Onderwys en Opleiding) in samewerking met die Program: BOO het ‘n
verskeidenheid vaardigheidsprogramme aan begunstigdes van OPLO/GHLO oor die provinsiale distrikte heen
aangebied. Dit het tot ongeveer 1 089 begunstigdes bygedra, wat binne die bestaans- en kleinboer boeregroeperings
gekluster kan word.
c) Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun om landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog.
Omvattende en kliëntgefokusde navorsingsprogramme- en projekte is deur die Institute vir Diere- en Plantproduksie
en Hulpbronbenutting uitgevoer. Ten einde vir landbouprodusente (kommersiële en klein boere) om hul produksie te
verhoog, moet daar met twee kritieke faktore rekening gehou word: Laer insettegnologie (laer insetkoste) en hoër
uitsettegnologie (produksie). Die rol van navorsing en ontwikkeling in hierdie twee faktore is van kritieke belang.
Nuwe en aangepaste tegnologie wat deur vooraanstaande navorsingspogings gegenereer is, het en sal verseker
dat ons produsente volhoubaar en mededingend is met beperkte natuurlike hulpbronne (veral water) en die
veranderende omgewing (m.b.t. waterbeskikbaarheid, rampe ens. van klimaatverandering) en sal die basis verseker
om landbouproduksie met 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog. Landbou is een van die belangrikste en een
van die grootste kennisgebaseerde sektore in Suid-Afrika, en wetenskap en tegnologie, met navorsing as die
sleutelhoeksteen, is belangrik om landelike ekonomiese groei te onderskraag en om uiteindelik voedselsekerheid en
landelike ontwikkeling die hoof te bied.
Die Program: BOO het ‘n groot gedeelte van sy tyd daaraan gewy om die kommoditeitsbenadering tot boereondersteuningsdienste
in die Provinsie te versterk. Dit het die vaartbelyning van institusionele reëlings behels om
sewe kommoditeitstrukture in die waterkultuur-, suiwel-, vrugte-, graan-, diereproduksie- (rooivleis, varkvleis, skaap/
wol), wynbou- en groentebedrywe te vestig waarmee die Departement saam kan werk aan assessering, prioritisering,
14
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
implementering, ondersteuning en evaluering van plaasondernemings. Hierdie benadering is aangeneem om
beplanning, ekonomiese volhoubaarheid van regeringsondersteunde plase, en langtermyn-integrasie in die sektor
te verbeter. Dit het ook die skep van 390 poste tot gevolg gehad, wat Provinsiale Strategiese Doelstellings 1 en 11
en Nasionale Uitkoms 7 ondersteun.
Ter ondersteuning van hierdie inisiatief het die Program: BOO ook kwartaallikse vergaderings met
kommoditeitsverteenwoordigers gefasiliteer om ‘n onderlinge begrip van die implementering van hierdie benadering
te verseker. Gevolglik was ons in staat om bykomstige finansiële hulpbronne via hierdie kommoditeitsformasies in
effek tot die Departement se belegging te monster.
ʼnVerbetering in implementering van projekte was merkbaar as gevolg van 13 kommoditeit-mentors wat by projekte
ingeskakel is en daardeur kapasiteitbou van boere en beamptes verseker het. Dit is ook positief deurdat dit kleinboere
ʼngeleentheid bied om by die bestaande netwerke binne gemeenskapsgroepe te baat. Hierdie benadering help om
kwessies m.b.t. die gehalte van produkte die hoof te bied, en dien derhalwe om marktoegang te verbeter.
Om die gehalte van adviesdienste oor die mediumtermyn te verbeter, het die Program: BOO die Manstrat-stelsel, die
Smart Pen, en bloksessies, geïmplementeer, ʼn Gehele Plaas Beplanningskursus aangebied, en bied dit toegang tot
Hoër Onderwys en Opleiding as deel van die Voorligtingherstelprogram (VHP).
Hierdie pogings het, in samewerking met boere en die kommoditeite, tot Uitset 1 van die Nasionale Uitset 7 bygedra.
In ʼn poging om uit te kyk vir verskeie alternatiewe vir boere om hul inkomstes te verbeter, het die Program: (LE) studies
oor verskeie boerderystelsels voltooi, bv. wildboerdery-, en waterkultuurstelsels met die klem op forelproduksie.
‘n Jaarlikse inligtingverspreidingsgeleentheid is, deur samewerkingsnavorsing met die Buro vir Voedsel-
en Landboubeleid (BVLB), vir die eerste keer in die Wes-Kaap gehou. Hierdie is die grondlyn-inligting oor
strategiese bedrywe soos wyn, tafeldruiwe, koring, gars, suiwel, aartappels, vleis, appels, en pere. Die
program het ook ʼn aantal nuwe ondernemingsbegrotings (31) geproduseer, en 12 van die wat reeds bestaan
het, op datum gebring.
Die Program: GLO, deur die provinsiale Landbou-onderwyse en Opleidingsforum (LOOF), in vennootskap met
verskeie deelhebbers, (waaronder die Wes-Kaap Onderwysdepartement, georganiseerde landbou en plaaswerkers,
hoër onderwysinstansies, die burgerlike samelewing, die gestremdes, en verskeie gemeenskapsgroepe) het
vaardigheidsontwikkeling in die landbou bevorder ter ondersteuning van die kweek van vennootskappe met
relevante streekskommoditeite, het die streeksopleidingsentrums voortgegaan om met nywerheidsdeelhebbers te
skakel m.b.t. opleidingsbehoeftes en die bou van kapasiteit onder die plaashelpers en boere, byvoorbeeld die
Volstruissakekamer, Agri-Klein Karoo, Agri-Mega en nog veel meer.
d) Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne
die beperkinge van klimaatverandering) om voedselsekerheid te verseker
Die doel van die program: Volhoubare Hulpbronbestuur (VHB) is om volhoubare hulpbronbestuuroplossings en
metodologieë te voorsien deur die verskaffing van landbouingenieurs- en LandCare-dienste, en om die gebruik
van ons natuurlike hulpbronne op ʼn volhoubare wyse te bevorder (binne die beperkinge van klimaatverandering) om
voedselsekerheid te verseker.
Die uitdagings van klimaatverandering het reeds ‘n impak op die Wes-Kaap gehad, wat beskou word as die provinsie
wat die meeste deur hierdie fenomeen geraak sal word. Om hierdie rede het ons ‘n groot aanvraag na navorsing en
tegnologie-ontwikkelingsdienste ervaar om boere by te staan om hul produksie teen ‘n stel klimaatuitdagings vol
te hou (byvoorbeeld die waterkrisis in die Suid-Kaap en die gevolglike impak op die beskikbaarheid van weiding
en voer). Ons het ook ons fokus op klimaatveranderingverwante navorsingsdissiplines verskerp, met inbegrip van
minimum bewerking vir grondbewaring, wisselbou vir verhoogde produksie, gebruik van kunsmis, alternatiewe
boerderypraktyke, en moontlike nuwe en alternatiewe gewasse vir die Wes-Kaap.
Die Program: Boere-ondersteuning en -Ontwikkeling het die Eenheid vir Tegniese Bystand (ETB) gevestig in ‘n
poging om deur plaasassesserings en omvattende ondernemingsbeplanning sensitiwiteit jeens klimaatverandering
en verantwoordelike grondgebruik te verseker. Dit sluit oorweging van natuurhulpbronne in, bv. beskikbaarheid en
gehalte van water, biodiversiteitsinventarisse, klimaat, en bewaringslandboupraktyke.
15

Die inhoud van Plaasondernemingsplanne en Adviesdienste is in lyn met die konsep van Lae-inset Volhoubare
Landbou (LIVL). Daarbenewens het die advies en lewering van infrastruktuur ook weerspieël dat LIVL in lyn is met
erosiebeheer, drupbesproeiing, die installering van sonpompe, en reënwaterbenutting as sleutelelemente in ons
heleplaas-benadering ter ondersteuning van boerderyondernemings.
Die benutting van natuurlike hulpbronne op ʼn volhoubare wyse is verder bevorder deur die wysiging in die afgelope
jaar van die Voedselsekerheid-subprogram se Voedselproduksiepakket vir Huishoudings (“Suitcase”) om
waterbewaringtenks in te sluit om huishoudings aan te spoor om reënwater vir besproeiingsdoeleindes te benut.
ʼnVerkenningstudie oor biogas-tegnologie as ʼn alternatiewe bron van energie en ʼn manier om klimaatverandering te
beperk, is voltooi. Ander voltooide studies sluit in die ekonomiese waarde van indringerverwydering en herstel van
natuurkapitaal op die Agulhas-vlakte, die koolstofmark, en geleenthede vir landbou.
ʼnStudie oor die impak van verhoogde koste vir watergebruikers en die toewysing van water is voltooi. Verder is ʼn
assessering van die bydrae wat die Departement se vloot tot koolstofemissie doen, ontleed. Hierdie is egter deel
van ʼn groter assessering wat die Departement sal help om sy koolstofvoetspoor te verklein. ʼn Nuwe studie om die
lewensvatbaarheid van bio-massa uit geselekteerde boomspesies te bepaal, is geregistreer.
Die Program: GLO (Subprogram: Verdere Onderwys en Opleiding) bevorder volhoubare landboupraktyke deur ‘n
module oor volhoubare landboupraktyke sowel as organiese boerdery en die bestuur van natuurlike hulpbronne as
deel van ‘n gestruktureerde leerlingskapprogram aan te bied. Die bevordering van volhoubare boerderypraktyke
vorm ook ‘n sentrale tema in die onderrig van studente in alle tersiêre onderwysprogramme.
e) Die sosio-ekonomiese ontwikkeling van twee landelike nodules
Daar moet opgelet word dat die bogenoemde strategiese doel vir die 2011/12 finansiële jaar op verbeterde kennis en
inligting gebaseer is. Die inligting wat hieronder weerspieël word spreek tot verskeie inisiatiewe wat geïmplementeer
word om sosio-ekonomiese uitdagings in landelike areas die hoof te bied.
Landelike ontwikkeling is ’n kritieke intervensie wat deur die nasionale regering geïdentifiseer is, en nasionale uitkoms
7 gee spesifieke besonderhede oor die verwagte uitkomste. Die Provinsie het minstens 15 landelike ontwikkelings
nodules geïdentifiseer om oor die volgende vier jaar gefokusde en geteikende ondersteuning te ontvang.
Daarbenewens het die Provinsiale Strategiese Doelstelling 11, net landelike ontwikkeling as ’n spesifieke aspek
geïdentifiseer wat aandag moet kry, en die landboukundige ontwikkelingsaspekte van landelike ontwikkeling sal
mettertyd toegewyde aandag geniet.
As ‘n bydrae tot die realisering van die MOD 1, Nasionale Uitkoms 7, en Provinsiale Strategiese Doelstelling 9, het
die Departement die Wêreldvoedseldag op 22 Oktober 2010 in Dysselsdorp herdenk (die loodsnodule vir landelike
ontwikkeling) en dit is deur Minister van Rensburg bygewoon wat die hoofrede aan die meer as 900 aanwesige
gemeenskapslede gelewer het. As deel van die viering het die Program: BOO 40 huishoudings met huishoudelike
voedselproduksiepakette (“Suitcase”) ondersteun om hulle tot bestaansvoedselproduksie in staat te stel.
‘n Totaal van 45 gemeenskapsprojekte is ook oor die Provinsie heen gelewer, tot die voordeel van 364 begunstigdes.
Hierdie projekte is in vennootskap met lede van die Provinsiale Taakspan vir Voedselsekerheid gelewer.
Verder het die Subprogram Voedselsekerheid ook aan die Oorlog-teen-Armoede-program in Plettenbergbaai deur die
lewering van 25 huishoudelike voedselproduksiepakette (“Suitcase”) deelgeneem, met as teikengroep huishoudings
sonder voedselsekerheid.
Die Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling het opleiding gefasiliteer en die opheffing van 4 431 plaaswerkers in
verskillende lewensfere deur befondsingsprojekte ondersteun wat deur Gemeenskapgebaseerde Organisasies
(GBO’s) en Nie-regeringsorganisasies (NRO’s) geïmplementeer is. ‘n Aantal kritieke maatskaplike kwessies m.b.t.
plaaswerkers is geïdentifiseer, bv. alkoholmisbruik, dwelmmisbruik, en redes vir plaaswerkeruitsettings, en party
hiervan kon op beperkte skaal die hoof gebied word en na relevante departemente verwys word.
‘n Databasis van kommoditeite met die potensiaal om in die Dyselsdorp-nodule geproduseer te word, is ontwikkel.
Die databasis het ook potensiële kopers op die plaaslike, provinsiale en nasionale vlakke ingesluit.
16
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die Program: GLO is baie aktief by vaardigheidsontwikkelingsinisiatiewe in die landelike nodes betrokke, binne die
gebiede van Dysselsdorp en Zoar.
Dysselsdorp is die loodsprojek in die Landelike Node Ontwikkelingsprogram waarmee in 2010 begin is. Die
mees betekenisvolle prestasies tot op datum was die gevestigde interdepartementele loodskomitee, ‘n ten volle
geïnstitusionaliseerde gemeenskapsorganisatoriese struktuur, verskeie voltooide infrastruktuur- en maatskaplike
opheffingsprojekte wat 500 tydelike poste aan die Dysselsdorp-gemeenskap gebied het, sowel as 48 nuutgevestigde
koöperasies wat potensiële werkgeleenthede aan 260 mense sal bied.
2.5 Oorsig van die diensleweringsomgewing vir 2010/11
‘n Internskapprogram is geïmplementeer om meer mense uit die aangewysde groepe na die landbou te lok en
daardeur, weens die gebrek aan skaars vaardighede in die geteikende groepe van ingenieurs en tegnici, ons
billikheidstatus en dienslewering aan kliënte te verbeter. Tien kandidaat ingenieurstegnici is in die Program: VHB
aangestel, en is in die Worcester-kantoor vir spesifieke opleiding in landbou-ingenieurswese geplaas.
Ons beperkte aantal tegniese personeel wat met die ondersoek en implementering van OPLO-projekte moet help,
is onder enorme druk, wat dienslewering aan al ons kliënte beïnvloed. Daar moet ook op gelet word dat party van
die tegniese ondersteuning aanvraaggedrewe is, en slegs gelewer kan word indien daar ‘n versoek vir die diens is.
Die hoë intensiteit van natuurrampe wat in die provinsie voorkom, plaas die beperkte personeel van die Program:
VHB onder erge druk. Hierdie rampe, byvoorbeeld die oorstromings van 2006 en 2007 in Eden en die Klein Karoo,
gebruik ons hele werkerskorps om opnames, bevestigings, en ontwerp en implementering van rampwerk te doen.
Om hierdie uitdaging die hoof te bied, verkry die Program hulp van ander departementele programme, en probeer
dit ook om konsultante betrokke te kry, maar baie min konsultante het die nodige kennis en ervaring om ons te help
met beplanning en ingenieursontwerpe vir oorstromingsbeheer. Vir die Eden-oorstromings van 2006 is R33 miljoen
toegewys en vir die Weskus-oorstromings van 2007 R9 miljoen, met geen ekstra fondse vir implementeringsdoeleindes
wat uit ‘n billike aandeel befonds moes geword het nie, wat die bestaande kapasiteit en begroting verder ingeperk het.
Gedurende hierdie finansiële jaar het ons vyf finansiële ramphulpskemas aan die gang gehad, waarvan die
besonderhede soos volg is:
Naam van skema Toewysing Bestee
Droogtehulp Karoo 2007/09 R10.0 miljoen R9.85 miljoen
Droogtehulp Eden 2010 R26.9 miljoen R26.85 miljoen
Droogtehulp Eden 2011 (Karoo ingesluit) R50.0 miljoen R3.6 miljoen
Oorstromingshulp Weskus Junie 2008 R9.0 miljoen R9.0 miljoen
Oorstromingshulp Kaap Wynland, Eden en Overberg R50.0 miljoen R17.8 miljoen
Die Oorstromingshulpskema Weskus, Droogtehulp Karoo 2007 tot 2009, en Droogtehulp Eden 2010 is met welslae
afgehandel.
Tot op datum, en ondanks al ons pogings, is geen fondse beskikbaar gemaak vir die Eden-oorstromings van 2007
nie, en die verlies van besproeiingswater weens gebreekte damme en ander infrastruktuur het ‘n ernstige impak op
landbou in die Eden-gebied gehad, en veral in die Langkloof-vallei.
Weens reën in die kusgebied van Eden kon alle waterbeperkings op landbou opgehef word.
Die implementering van LandCare-projekte is volgens skedule, met 100% besteding van die R3.27 miljoen
voorwaardelike toekenning wat toegewys was.
Die Program: BOO het plaasassesserings uitgevoer (62 voltooi) en as deel van die proses om grondlewering goed te
keur, tot planne vir plaasondernemings (grondgebruikplanne – 38 voltooi) bygedra.
Die uitgebreide mandaat en organisatoriese veranderings binne die Departement van Landelike Ontwikkeling en
Grondhervorming, sowel as die fokusverskuiwing van die implementering van die Herverspreidingsprogram vir
Landbou-ontwikkeling (HPLO) na die Proaktiewe Grondverkrygingstrategie (PGVS) het ‘n beduidende impak op
dienslewering binne die Boerenedersetting-subprogram gehad. Hierdie veranderings het vertragings in die vestiging
17

van duidelike prosesse en strukture veroorsaak om ‘n samewerkinsdiens te lewer, wat tot tekorte in beplande teikens
in die subprogram gelei het, bv. 86 plaasassesserings is beplan en slegs 62 is voltooi.
Gesien die probleme met die ondersteuning van grondhervorming het dit nodig geword om die assessering en
beplanning van plaasondernemings te verbeter wat deur die regering ondersteun word om langtermynvolhoubaarheid
van hierdie plase te verseker. Die Program: BOO het derhalwe ‘n Eenheid vir Tegniese Hulp (ETH) gevestig wat van
eksterne en interne (binne die Departement) deskundiges gebruik maak om te assesseer en aanbevelings te doen
oor befondsingsversoeke aan die Departement, gebaseer op die tegniese, omgewings-, finansiële, institusionele,
maatskaplike en markinligting wat voorsien is. Daar word in die vooruitsig gestel dat hierdie eenheid die welslae van
hierdie Departement se pogings sal verbeter om grondhervorming in die provinsie te ondersteun.
Om die kommoditeitsbenadering tot boere-ondersteuningsdienste in die Provinsie te versterk was ‘n sleutelfokus
van die Program: BOO. Met die sewe gevestigde kommoditeitstrukture, d.w.s. waterkultuur-, suiwel-, vrugte-, graan-,
diereproduksie- (rooivleis, varkvleis, skaap/wol), wynbou- en groente het die Departement assessering, prioritisering,
implementering, ondersteuning en nasorg van plaasondernemings verbeter. Hierdie benadering is aangeneem om weg te
beweeg daarvan om slegs projekte te befonds, na omvattende plaasbeplanning en toepaslike voorligtingondersteuning
van lewensvatbare regering-befondsde plaasondernemings, en langtermyn-integrasie in die sektor.
Ter ondersteuning van hierdie inisiatief het die Program: BOO ook kwartaallikse vergaderings met kommoditeitsverteenwoordigers
gefasiliteer om gewone begrip van die implementering van hierdie benadering te verseker.
Gevolglik was ons in staat om bykomstige finansiële hulpbronne via hierdie kommoditeitsformasies in effek tot die
Departement se belegging te monster. Deur hierdie strukture en die Departementele Projektoewysingkomitee (DPTK)
het die Departement 24 projekte deur die Ilima Letsame-toekenning ondersteun, en 31 projekte via die Omvattende
Program vir Landbou-ondersteuning (OPLO).
Die Voorligtingherstelplan is ‘n nasionale program om voorligtingsdienste nuwe lewe in te blaas deur die werwing en
aanstelling van personeel, die voorsiening van opleiding en beurse, die voorsiening van Inigtingkommunikasietegnologie
(IKT), verbetering van die beeld en sigbaarheid, en die verhoging van professionalisme en toerekenbaarheid. ‘n
Totaal van 13 personeellede is bykomend tot die diensstaat op kontrak aangestel, terwyl aan 36 beamptes
beurse toegeken is sedert hierdie plan in die 2009/10 finansiële jaar ingestel is. Van die 36 beamptes het drie
Landbougemeenskapswerkers (LGW’s) hul 2-jaar Hoër Sertifikaat by die Kaapse Instituut vir Landbouopleiding
(KILO) voltooi, terwyl een Senior Landbouadviseur (SLA) sy B.Tech-graad voltooi het.
Die Smart Pen bly ‘n waardevolle instrument om die projek vir die vaslê van inligtingsdata in reële tyd te verseker
en toegang tot besluitneming deur bestuur te ondersteun. Dit word in die vooruitsig gestel dat die Bestuurstelsel
vir Landbou-inligting (BSLI) ontwikkel sal word om die Smart Pen-tegnologie te ondersteun ten einde groter
verskeidenheid in terme van die funksies en rapporteringskapasiteit van die stelsel moontlik te maak.
Die “Manstrat-Suite-Online”-inligtingstelsel was gedurig bygewerk en verbeter om voorligtingsbeamptes met
geloofwaardige inligting aangaande verskillende gewasse en produksietegnieke toe te rus. Die stelsel is bedoel
om te verseker dat die beste gehalte inligting vanaf die voorligtingsbeampte na die boere oorgedra word om die
produksiekoers, gehalte, en veiligheid van landbouproduksieaktiwiteite te verhoog.
Ondanks die vordering en sigbare voordele van hierdie elektroniese stelsels, is daar steeds uitdagings weens die
afstande tussen kantoor liggings en die instandhouding van die radionetwerk. Die situasie geniet egter aandag.
Die Subprogram: Voedselsekerheid binne die Program: BOO het sy teiken vir die lewering van huishoudingtuine
(met inbegrip van huishoudingbevestiging) en die gemeenskapstuine oorskry, d.w.s. 784 huishoudings en 45
gemeenskapstuine onderskeidelik. Die subprogram het ook ondersteuning van die DAFF ontvang in die vorm van
grondbokse wat aan bykomstige huishoudings sonder voedselsekerheid voorsien is. Dit is ook moontlik gemaak
deur die verbeterde verhoudings met plaaslike munisipaliteite en verhoogde samewerking met ander departemente
op die vlak van die Provinsiale Taakspan vir Voedselsekerheid.
Die subprogram het aan die Oorlog-teen-Armoede-program in Plettenbergbaai deelgeneem met die lewering van
25 huishoudingprojekte. Hierdie program het ‘n geleentheid gebied vir die loods van ‘n kombuistuin-intervensie vir
huishoudelike voedselproduksie.
Gesien die konstante uitdagings m.b.t. toegang tot grond en water, is die subprogram gedurig op die uitkyk
18
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
vir doeltreffende metodes om die “Suitcase”-program volgens skaal te lewer. Daarom is die “Suitcase”-pakket
met die insluiting van ‘n waterbergingsfasiliteit verbeter, om aandag te gee aan kwessies m.b.t. die koste van
water, wat blykbaar die grootste belemmering vir huishoudings sonder voedselsekerheid was. Die insluiting van
waterbergingstenks het gemeenskappe in staat gestel om reënwater vir besproeiing op te vang in plaas van op duur
munisipale water staat te maak.
Die Algemene Huishoudingpeiling (AHP, 2010) het ook ‘n algemene toename ontbloot in die aantal kwesbare
huishoudings, en dus was daar ‘n toename in die aanvraag na ondersteuning vir voedselsekerheidprojekte. Die
peiling laat duidelik blyk hoe groot die voedselsekerheidsprobleem is waarmee armer gemeenskappe te kampe het.
Die peilingverslag het die subprogram met die teiken van kwesbare huishoudings sonder voedselsekerheid gehelp.
Die pos van die Monitering- en Evalueringbeampte is slegs in die derde kwartaal gevul, en dit het ‘n negatiewe impak
gehad op die aantal projekte wat vir moniteringsdoeleindes besoek was.
Die teiken vir die rehabilitasie van voorheen befondsde projekte is nie gehaal nie. Dit was hoofsaaklik weens konflik
wat tussen groepe ontstaan het, met ’n gevolglike vertraging van besteding totdat ‘n goeie werksverhouding in die
projekte gevestig is. In sommige gevalle moes gemeenskapsleiers betrokke raak om samewerking binne projekte te
fasiliteer voordat befondsing vrygestel kon word.
Verder het die subprogram met ‘n aksie begin om bewustheid van kwessies rondom voedsel- en voedingsekerheid
in gemeenskappe te skep. ‘n Totaal van drie sulke sessies is in vennootskap met voedingspesialiste van die
Departement van Gesondheid in die Provinsie gehou.
Die Wes-Kaapse Kabinet het die Departement van Landbou in 2004 geteiken om, in samewerking met ander
Departemente en rolspelers, verantwoordelikheid vir die plaaswerkers te aanvaar. Geografies is die Wes-Kaap ‘n baie
groot provinsie, en ons moet ‘n diens aan ongeveer 189 000 plaaswerkers (en hul gesinne) lewer. Die Departement van
Landbou: Wes-Kaap is die enigste landboudepartement in die land wat ‘n subprogram vir plaaswerkerontwikkeling
het.
Op 10 en 11 Mei 2010 het die Provinsiale Plaaswerker-spitsberaad by Goudini Spa as deel van die groter werkerspitsberaad
plaasgevind. Die provinsiale spitsberaad is deur 450 plaaswerkers, regeringsamptenare en deelhebbers
bygewoon. Die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad het op 30 en 31 Julie 2010 in Somerset-Wes plaasgevind, en is
deur 1 500 plaaswerkers en afgevaardigdes van oor die hele land bygewoon.
Een van die uitkomste van die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad was dat ‘n leweringsforum gevestig moes word om
met die implementering van die voorstelle van die spitsberaad te help. Een van die uitkomste was om ‘n Plaaswerker
Ontwikkelingseenheid of -program op ‘n nasionale vlak en in al nege provinsies te vestig. Daarna is ‘n konsep-raamwerk
ontwikkel. ‘n Werkswinkel is ook in Maart 2011 met die DLBV en verteenwoordigers van al die provinsies gehou om die
Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling se model en struktuur vir moontlike implementering te bekyk.
Die provinsiale kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar het op 29 Oktober by Grand West plaasgevind. Hierdie
glansgeleentheid is deur die Premier, lede van die Wes-Kaap se kabinet, en 520 gaste bygewoon. Hierdie is een van
die Departement se vlagskip-geleenthede, en dit word as ‘n baie belangrike werktuig gebruik om plaaswerkers in
die Wes-Kaap te bemagtig.
Alkoholmisbruik onder plaaswerkers in die Wes-Kaap bly ‘n groot en ernstige probleem in die landelike gebiede
van die Provinsie. Die Mini-Dwelm-Meesterplan vir plaaswerkers vorm deel van die Middelmisbruikbloudruk, en die
subprogrambestuurder dien ook as lid van die Middelmisbruikforum. Wat dit betref, is ‘n totaal van drie bewustheidveldtogte
gedurende Januarie 2011 van stapel gestuur.
Beamptes van die Subprogram: Veeartsenykundige Openbare Gesondheid het verskeie versoeke van slagpale
ontvang wat graag alternatiewe metodes wil gebruik om oneetbare neweprodukte sowel as afgekeurde materiaal
vanuit die slagpale te hanteer. Toenemende en streng lisensiëring van munisipale stortingsterreine sowel as die
behoorlike toepassing van die Wet op Afval 59, 2008, het tot gevolg gehad dat toegang vir slagpale-afval geweier
word. Dit skep ‘n moeilike situasie vir slagpale met die hantering van enorme hoeveelhede potensieel gevaarlike
biologiese materiaal op ‘n daaglikse basis, op ‘n wyse wat in lyn is met die Wet op Vleisveiligheid, 2000, (Wet 40
van 2000), sowel as die Wet op Dieresiektes, 1984 (Wet 35 van 1984). Deur die komposmetode of alkaliese hidrolise
te gebruik, behoort die registrasie en gebruik van sulke kunsmisprodukte ook aan die voorskrifte van die Wet op
Kunsmis, Plaasvoer, Landbougeneesmiddels en Veegeneesmiddels, 1947 (Wet 36 van 1947) te voldoen.
19

Die gebrek aan slagfasiliteite wat klein pluimveeprodusente kan akkommodeer, sowel as die strategiese beskikbaarheid
van slagpale wat varke kan slag, veral in die Overberg/Suid-Kaap/Klein Karoo, skep ‘n beduidende probleem wat die
negatiewe tendens om onwettig te slag tot gevolg sal hê. Derhalwe veroorsaak dit dat verbruikers, veral in landelike
gebiede, aan die gevare van onveilige vleis blootgestel word.
Beamptes het realistiese en geloofwaardige klagtes van veral kleiner pluimveeprodusente en eienaars van
pluimveeslagpale in landelike gebiede ontvang aangaande die erg negatiewe uitwerking wat die invoer van onrealisties
goedkoop bevrore hoendervleis op hul ondernemings het. Hierdie goedkoop ingevoerde hoendervleis kompeteer
beduidend met enige poging van die Departement om lewensvatbare en volhoubare hoenderboerderyprojekte in die
lewe te roep.
Probleme weens die voorkoms van ‘n groot aantal handelsensitiewe dieresiektes in die laaste kwartaal het
beduidende druk op die uitvoer van diereprodukte geplaas, en het feitlik ‘n einde gemaak aan die uitvoer van
onbewerkte vleisprodukte vir alle sleutelspesies in die Wes-Kaap. Ondanks hierdie moeilike operasionele omgewing
was die fasilitering van die uitvoer van produkte wat van diere afkomstig is oor die algemeen gunstig. Die aantal
uitvoersertifikate wat uitgereik is en die aantal ‘nuwe’ ondernemings wat tot die uitvoermarkte toegetree het, het
toegeneem, wat op die diversifikasie van beide die kommoditeite en die markte dui.
Die tegnologie-, navorsing-, en ontwikkelingsmandaat van die Departement, soos deur die Program: TNOD
verwesenlik, is volgens plan en in lyn met Nasionale Uitkomste en veral Provinsiale Doelstellings 7 en 11, teen ‘n
stabiele diensleweringsomgewing uitgevoer.
Die Program: TNOD het sy aktiwiteite met die sleuteltemas van PSD 7 in lyn gebring, en het gedurende 2010/11 aan die
aktiwiteite van die Loodskomitee en die werkgroep Klimaatverandering deelgeneem. Betrokkenheid by die werkgroep
Bestuur van Landboukundige Grondgebruik sal slegs in 2011/12 begin wanneer die groeplede gefinaliseer is.
Navorsing en Ontwikkeling is ‘n sleuteltema, en die werkgroep PSD 11 en sy aktiwiteite sal vrugte afwerp wanneer
die Provinsiale Landbounavorsingsforum in 2011/12 van stapel gestuur word.
Gedurende 2010/11 is 81 navorsingsprojekte uitgevoer, 28 projekte is voltooi en finale verslae ingedien, terwyl 7
projekvoorstelle aan die navorsingsprojekkomitee voorgelê en goedgekeur is.
Die Program: TNOD het aktief aan die kwartaallikse RLNOAG (Regering se Landbounavorsing en Ontwikkeling
Aksiegroep) by DLBV deelgeneem, en hoofsaaklik gefokus op die ontwikkeling van ‘n plan om navorsing nuwe lewe
in te blaas (soortgelyk aan die plan vir voorligting) ten einde beperkings op menslike kapasiteit, infrastruktuur en
befondsing te verlig.
Alhoewel die diensleweringsomgewing stabiel was, het boere gesukkel met die hoë insetkoste en ongunstige
toestande om optimaal te produseer. Om hierdie rede was die interaksie tussen navorsers, nywerheidsorganisasies
en boere uiters aktief, sodat daar gevolglik meer as die verwagte aantal aanbiedings van boeredae (206 vergeleke
met die beplande aantal van 60) en populêre referate (90 vergeleke met die beplande aantal van 30) was.
Druk op waterhulpbronne weens droogtetoestande (die ergste in 137 jaar) het ‘n kritieke faktor by Outeniqua-plaas
gebly, waar aangeplante weiding die basis van ons weiding/suiwelnavorsingsprotefeulje vorm. Weens die droogte
het ons vleisbeesprojek derhalwe opgeskort gebly. Hierdie toestande het ook die hoë aanvraag na ons deskundige
advies deur suiwelboere in die distrik tot gevolg gehad. Met die heersende droogte in die Sentraal Karoo is ons
advies oor kleinvee- en veldbestuur ook na hierdie gebied uitgebrei.
Die onsekerheid m.b.t. die mandaat vanaf DLBV oor visserye/waterkultuur het onopgelos gebly, en die toekomstige
impak daarvan op die program en veral sy toekomstige uitsette is nog nie opgeklaar nie. Konstruktiewe vergaderings
met die SDV viswaterkultuur, en DOOTB en DEOT, het daartoe gelei dat die provinsiale strategie met die nasionale
strategie, raamwerk en uitkomste en die provinsiale strategiese doelstelling in lyn gebring is.
Betrokkenheid by nywerheidsorganisasies en deelhebbers was hoog op die agenda, nie slegs om navorsingsbehoeftes
te bepaal en om kritieke kwessies te bespreek wat nagevors moet word nie, maar ook om tegniese inligting onder ons
klandisie te versprei. Elf (11) inligtingsdae is georganiseer, terwyl 206 aanbiedings en praatjies gelewer is. Veertien
werkkomiteevergaderings is op die navorsingsplase volgens ‘n vasgestelde agenda gehou, en dit was die sleutel tot
die verkryging van ‘n navorsingsplatvorm vir ons navorsingspoging.
20
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die kwessies wat gedurende 2009/10 by die Hoofkantoor in terme van infrastruktuur, riool en waterhulpbronne
geopper was, en ook die ander navorsingsplase van die Departement, het in 2010/11 kritiek gebly. ‘n Beperkte
begroting vir navorsing en ontwikkeling het ons pogings gekortwiek om ons navorsingsprotefeulje uit te brei om
nuwe en kritieke navorsingsgebiede in te sluit. Die hernude fokus op landbounavorsing en ontwikkeling (nasionaal
sowel as provinsiaal) het provinsiale goedkeuring van bykomstige befondsing vir die program vanaf 2012/13 tot
gevolg gehad. Daarom het die program met interne besprekings oor nuwe navorsingsterrein en kapasiteitbou begin.
Die oordrag van nie-plaas-instandhouding na die Direktoraat: Operasionele Ondersteuningsdienste (OOD) het
gedurende die laaste gedeelte van 2010/11 begin, en implementering van die nuwe funksies het op 1 Mei 2011 begin.
In die vervolg sal slegs plaas-instandhouding deur die Program: TNOD uitgevoer word, en sal dit ons navorsingsplase
en hul instandhoudingspanne slegs toelaat om op navorsingsverwante instandhouding te fokus.
Die Program: LE, deur sy subprogram Agri-besigheid-ontwikkeling en -ondersteuning en Makro-ekonomie en
Statistiek, het met navorsing, voorsiening van inligting en ondersteuningsdienste aan alle kategorieë van boere en
ander deelhebbers in die Wes-Kaap begin.
‘n Aantal kliënte (639) is van advies oor landbou-ekonomie voorsien, vanaf finansiële rekordhouding, koöperatiewe
ontwikkeling, markinligting, en fasilitering van toegang, tot finansies deur boere en Agri-SEB. Die Program: LE het
ook 178 skriftelike uitsette geproduseer, met inbegrip van wetenskaplike en populêre artikels, waarvan party vir
publikasie in verskeie blaaie voorgelê is, en ook by nasionale en internasionale kongresse gelewer is.
Om boere te ondersteun om hul produksie te verhoog en mededingend te bly, is een van die doelstellings van die
Departement, en dit word in Nasionale Uitkoms 7 (NU 7) en Provinsiale Strategiese Doelstelling 11 (PSD 11) uiteengesit.
Derhalwe was pogings daarop ingestel om ‘n instrument te ontwikkel om ondernemingsbegrotings te produseer wat
boere met finansiële beplanning sal help. Gevolglik is die eerste fase van die webgebaseerde Mikro-Combud 3-program
nasionaal aan al nege provinsies uitgerol. Verder is ongeveer 43 ondernemingsbegrotings ontwikkel en/of bygewerk.
Studies oor ‘n paar alternatiewe boerderystelsels is voltooi, en is onder die 74 landbou-ekonomiese studies wat
geproduseer is. Om te verseker dat 60% van die grondhervormingsplase in die Wes-Kaap suksesvol is in lyn met U 7 en
PSD 11, is pogings aangewend om boere te help met toegang tot alternatiewe inkomstebronne. Gevolglik is ongeveer
R4.3 miljoen se MIFISA-lenings vir ongeveer 14 swart kleinboere en kommersiële boere in die Wes-Kaap goedgekeur.
Dit is belangrik om daarop te let dat die Wes-Kaap steeds die belangrikste landbou-uitvoer-provinsie van Suid-Afrika is.
Alhoewel hierdie uitvoerfokus beduidend tot die winsgewendheid, verdienste van buitelandse valuta, en werkskepping
in die landbousektor bydra, impliseer dit ook dat boere in die Wes-Kaap kwesbaar is vir veranderings in die uitvoermarkte
Die marktoegangprogram is derhalwe een van die inisiatiewe van die Departement om verbeterde deelname van
boere aan sowel die plaaslike as die uitvoermarkte te verseker. Alhoewel 35 grondhervormingsprojekte geteiken
was, is 49 projekte vir marktoegang ondersteun. Die prestasies in vorige jare is deur ‘n uitvoerkontrak vir wyn met
een van die invoerders in Amsterdam gekonsolideer. Verder is een van die wynmaatskappye ook in Hilton Hotelle in
Swede gelys. Die maatskappy het ook verhoogde verkope in Amsterdam aangeteken weens die blootstelling wat dit
ontvang het tydens ‘n besoek aan Europa wat deur die Program moontlik gemaak is.
Verder het ‘n groep van vyf vrugteboere in samewerking met die Varsvrugte-uitvoerdersforum (VVUF) Nederland
besoek en in Februarie 2011 een van die grootste vrugte-uitstallings, Fruit Logistica, in Berlyn bygewoon om oor
die waardeketting en die uitvoermark te leer. Een van die potensiële voordele uit hierdie besoek is ‘n beoogde
belegging in nuwe variëteite en uiteindelike samewerking van invoermaatskappy met een van die plase in die
Ceres-omgewing.
Die samewerking met VPUF het ook daartoe gelei dat vyf boere op die Marktoegangprogram as uitvoerders
geregistreer is om in staat te wees om ‘n ooreenkoms na te kom wat met een van die kleinhandelaars in die
Verenigde Koninkryk, ASDA, beding is. Dit is belangrik om daarop te let dat hierdie nie kits prestasies is nie, maar
dat hulle eerder oor tyd bereik is aangesien party die gevolg van vorige buitelandse besoeke is. Slegs vyf boere uit
die plaaslike marktoegang-teikengroep het daarin geslaag om een van die bedingde ooreenkomste met ‘n plaaslike
verpakker te bekom, aangesien die fokus was om projekte tot markgereedheid voor te berei.
Die Program: LE handhaaf meer as 20 databasisse op ‘n gereelde grondslag. Van kritieke belang is die databasisse oor
die Swartboer-opname, landbou-insetpryse, veeveilingpryse, wildspesiepryse, agri-toerisme, grondpryse, ens. Hierdie
21

databasisse ontvang steeds aandag van kliënte, en versoeke om toegang tot geselekteerde data of inligting word in
die Navrae-databasis bestuur.
Vier en twintig verslae is geproduseer uit makro-ekonomiese en statistiese ontledings wat uitgevoer is. Die navorsing
oor ekonomiese modellering wat deur samewerking met die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid (BVLB) en die
Universiteite van Stellenbosch en Pretoria gedoen is, is as ‘n waardevolle hulpbron bewys, nie slegs vir die regering
nie, maar ook vir agri-besigheid en boere. Hierdie navorsing bied ontledings van toekomstige beleid- en markscenario’s,
en meet hul impak aan plaas- en firma-winsgewendheid. Die kommoditeite wat van belang in die ontleding
is, sluit koring, gars, aartappels, suiwel, vleis, wyn, tafeldruiwe, pere en appels in, wat van strategiese belang vir die
Wes-Kaap Provinsie is. Kern-navorsingsresultate is gedurende ‘n jaarlikse grondlynbekendstelling versprei wat in
Augustus 2011 plaasgevind het en vir die eerste keer in die Wes-Kaap gehou is.
As deel van die Departement se klimaatsveranderingplan het die program vir Landbou-ekonomie met navorsing oor
hernubare energie en waternavorsing van wal gegaan, en ‘n aantal verslae daaroor geproduseer.
Selfs al was daar prestasies binne die Program LE, is daar ook uitdagings ervaar. Hieronder was daar die probleem
om sommige van die vakante posisies te vul, veral op die gebied van kritieke en skaars vaardighede. Uit die eksterne
omgewing was daar die onbeskikbaarheid van sleutelstatistiek wat vir ontledings nodig is, en waarom party projekte
tot stilstand gekom het aangesien Statistieke Suid-Afrika nog steeds nie streeksdata uit die 2007-sensus vrygestel
het nie. Indien hierdie situasie voortduur, kan dit in die toekoms daartoe lei dat sekere belangrike ontledings nie
gedoen word nie, of kan dit die gehalte van die gedane ontledings affekteer.
Die lok van beleggings, veral buitelandse direkte belegging in die landbousektor, het geblyk ‘n uitdaging te wees weens
wêreldwye ongunstige ekonomiese toestande, wat tot ‘n afname in buitelandse direkte belegging nasionaal en provinsiaal
gelei het. Deur ‘n projek met Wesgro was daar ‘n aantal projekte in die pypleiding gelys, maar hulle was egter moeilik
om af te handel. Daarbenewens was die eenheid wat met Agri-besigheid se beleggings by Wesgro werk, deur ‘n hoë
personeelomset aan bande gelê. Die eenheid het daarin geslaag om die vakante posisies gedurende die tweede kwartaal
van die finansiële verslagjaar te vul. Daar word verwag dat dit eers in die volgende finansiële jaar vrugte sal afwerp.
Ander uitdagings wat ervaar is, hou verband met die onsekerheid oor die ampsbekleding van sommige van die projekte
onder die Marktoegangprogram, veral dié onder PGVS. Dit is weens korttermyn grondhuurooreenkomste wat hulle
met die regering gesluit het. Gevolglik is dit moeilik om hierdie boere by te staan om kontraktuele ooreenkomste met
kopers aan te gaan. Verder het finansiële onbestendigheid wat aan wanbestuur toegeskryf kan word, daartoe gelei
dat sommige plase onder die Marktoegangprogram verkoop is.
Die Landbou-ekonomie Program het ook ‘n beduidende afname ervaar in besigheidsplanne wat geëvalueer moes
word. Die grootste bron vir hierdie planne was die DLOGH. Dit word toegeskryf aan die feit dat geen nuwe plase
deur die gewone grondhervormingsprogram gekoop is nie. Laastens is die lae geletterdheidsvlakke in sommige van
die grondhervormingsprojekte ‘n probleem wat dit moeilik maak om party kapasiteitbouprogramme, bv. die hou van
finansiële rekords, te implementeer.
Die Program: GLO het voortgegaan om met die ontwikkelingsbehoeftes van menslike kapitaal in die landbousektor
van die Provinsie te stoei. Opleidingsaktiwiteite het voortgegaan soos beplan. Op die vlak van Tersiêre Onderwys is
opleiding in die programme vir B. Agric, die Diploma, en die Hoër Sertifikaat voorsien, terwyl Leerlingskappe en kort
vaardigheidskursusse op die vlakke van Verdere Onderwys en Opleiding en Algemene Onderwys en Opleiding verskaf.
Die Subprogram: Tersiêre Onderwys het gedurende hierdie periode 420 studente geregistreer. Tweehonderd ses
en sestig (266) studente is vir B. Agric, 106 vir die Hoër sertifikaat, 28 vir die Diploma en 17 vir Perdestudies
geregistreer. Eenhonderd en vyftien (115) studente het afgestudeer, drie van hulle cum laude. Die algehele slaagsyfer
vir die periode was 84.3%. Hieronder is ‘n samevatting van die slaagsyfer vir al die modules wat sedert 2007 geslaag
is toe die data vir al die programme gebied is.
Slaagsyfers (%) vanaf 2007 tot 2010 was soos volg:
2007 2008 2009 2010
Eerstejaarstudente 83.3 79.3 82.2 80.3
Tweedejaarstudente 88.5 88 80.4 83.2
Derdejaarstudente 97.8 97.4 95.2 92.5
22
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die Program: GLO het ʼn beursprogram ingestel om toegang tot landbouopleidingsprogramme te verbeter, veral vir
finansieel gestremde studente uit die genoemde groepe.
Beurse van meer as R3 miljoen was vir die opleiding van studente toegeken. Die lys van versoeke om beurse
word al hoe langer en meer fondse word elke jaar benodig. Dertig (30) nuwe beurse is uit eie fondse aangebied
om belowende en behoeftige studente finansieel te ondersteun. Daarbenewens is beursondersteuning aan nog 60
studente voortgesit wat voorheen ondersteun was. Weens die omvangryke behoefte aan beurse is ‘n verdere 23
beurse ter waarde van R1.09 miljoen van eksterne donateurs verkry. Die ekonomiese afswaai het ‘n groot uitwerking
op die bekostigbaarheid van onderrigfooie gehad. Meer studente vra om beurse.
Alhoewel studente ‘n beurskontrak met die Departement aangaan en een van die voorwaardes vir toekenning met
akademiese prestasie en ‘n middeletoets verband hou, aanvaar hulle dit nie geredelik indien hul beurs weens gebrek
aan prestasie beëindig word nie.
Op die tersiêre onderwys-vlak is, benewens die beplande 5 kort kursusse, ʼnnuwe kort kursus in Plantondersoek saam
met Plant SA aangebied. Eenhonderd drie en twintig (123) studente het hierdie kort kursusse met welslae afgelê. Die
slaagsyfer vir kort kursusse het verbeter, aangesien hereksamens vir hierdie kort kursusse ingestel is.
Gehalteversekering van opleidingsprogramme is op ʼndeurlopende basis gedoen. Die program vir die Diploma in
Landbou is self-geëvalueer, en die modules in Vrugtekunde en Basiese Wetenskap is ekstern geëvalueer. Die
uitkomste van hierdie evaluerings was baie positief. Waar tekortkomings egter geïdentifiseer is, sal die nodige
verbeterings en aanpassings aangebring word.
Die “Worms at Work”-projek is van wal gestuur, en vorm nou deel van die onderrigprogram. Dit is ook as ʼn uitreikprogram
aan gemeenskappe uitgerol, waardeur lede van die gemeenskap geleer is hoe om hierdie omgewingsvriendelike
praktyke in hul groentetuine te gebruik.
Twee Jong Professionele Persone (JPP’s) wat hul Honneursgrade verwerf het, is onder mentorskap van ’n lektor by
die Kollege geplaas. Hulle was gegradueerdes van ons opleidingsprogramme.
Die eerste twee voorligtingsbeamptes het hul program vir die Hoër Sertifikaat met Voorligting as een van hul
hoofvakke voltooi. ‘n Verdere 11 studente het die Hoër Sertifikaat met Landbouvoorligting as hoofvak voltooi, en
hulle is tans interns in die Program BOO.
Drie van die algemene assistente van die wingerd-afdeling het hul BOOV-sertifikate verwerf, terwyl twee van die
dosente hul Honneursgrade in Wynkunde en Landbou-ekonomie verwerf, en die Keldertegnoloog haar B.Tech-graad
voltooi het.
Die Raad vir Hoër Onderwys hersien tans die akkreditering van inrigtings vir Landbou-opleiding wat Hoër Onderwysprogramme
aanbied. Daar is voorgeskryf dat alle Kolleges hul aansoeke teen die einde van Maart 2011 moet indien.
Hierdie kollege was een van slegs drie (uit twaalf kolleges) wat hul aansoek betyds ingedien en aan hierdie vereiste
voldoen het.
Die studente, en veral die ouers, vind dit moeilik om te aanvaar dat dit nie vir voornemende studente nodig is om
aan die minimum toelatingsvereistes te voldoen om vir ‘n spesifieke program in te skryf nie. Dit is veral waar vir die
B.Agric-program. Die gevolg is navrae en klagtes uit verskillende oorde, wat op kritieke tydperke in die akademiese
jaar tydrowend raak.
Die Subprogram: Verdere Onderwys en Opleiding (VOO) het voortgegaan om vaardigheidsprogramme en
gestruktureerde leerlingskappe aan verskeie begunstigdes in die Provinsie te lewer. ‘n Totaal van 1 694
landboukundige begunstigdes is opgelei, waarvan ‘n groot gedeelte die OPLO/GHLO-groep verteenwoordig het,
met inbegrip van boere (oorlewings- en kleinboere), plaashulpe, en begunstigdes van landelike en buitestedelike
landbougemeenskappe.
Die toename in die aantal opleidingsbegunstigdes vir boere sowel as plaashulpe het plaasgevind as gevolg van die
sterk vennootskap tussen die Program: GLO en BOO, wat gesamentlike koördinering en uitrol van opleiding binne
die streke tot gevolg gehad het. Dit is verder uitgebrei deur Casidra as ‘n buite-agentskap te gebruik om opleiding
wat nie deur die Subprogram Verdere Onderwys en Opleiding aangebied kon word nie, te fasiliteer en koördineer.
23

‘n Totale aanvanklike registrasie van 105 leerders op verskeie leerlingskap-programme op NKR-vlakke 1-4 is aan die
begin van die akademiese jaar aangeteken. ‘n Slaagsyfer van 84% is behaal, en bekwaamheidsertifikate is deur die
Agri-SETA uitgereik. Die rede vir die positiewe afwyking kan direk toegeskryf word aan die aanvraag na leerlingskapinskrywings
wat van elke VOO-gedesentraliseerde sentrum ontvang is, al was die beplande jaarlikse teikeninname
70 leerders. Die uitrol en befondsing van hierdie leerlingskappe is deur die Agri-SETA ondersteun.
Wat bemarkings- en loopbaanbewustheidsinisiatiewe betref, het die Subprogram: Verdere Onderwys en Opleiding
16 landbou-loopbaanuitstallings en samekomste, sowel as 17 skoolbesoeke binne die onderskeie streke bygewoon.
In terme van toegang tot hoër leerprogramme is 7 leerders suksesvol na die Hoër Onderwysstroom oorgeplaas,
met 2 leerders wat tot die B.Agric-program toegelaat is, en 5 tot die Hoër Sertifikaat-program. Die beperkte aantal
leerders wat na programme vir Tersiêre Onderwys oorgeplaas is, kan aan die gebrek aan ‘n behoorlike Wiskunde-
en Wetenskap-agtergrond toegeskryf word, terwyl sommige van die leerders wat aanvanklik vir oorplasing aansoek
gedoen het, nie aan die minimum-kriteria voldoen het nie.
Beduidende beleggings in infrastruktuur is onderneem, naamlik algemene instandhouding en herstelwerk by die
verskillende gedesentraliseerde opleidingsentrums. Dit het die opgradering van verblyf vir doseerpersoneel, asook
die ontspanningsgeriewe by Bredasdorp ingesluit.
Wat gehalteversekering betref, het die Subprogram: VOO twee kort vaardigheidsprogramme intern geassesseer, en ook
5 leerlingskap-programme vir eksterne assessering en moderering deur die Agri-SETA gehalteversekeringsliggaam
voorgelê, sodat die vereiste bekwaamheidsertifikate aan die einde van die leerlingskapprogram aan die suksesvolle
leerders uitgereik kan word.
As deel van die breër interne departementele besigheidsouditeringsproses is alle besigheidsprosesse en lewerbare
uitsette in lyn met die voorgeskrewe besigheidsprosesmodel gebring. Daar is ook ‘n aantal interne beleidsriglyne vir
bedryfsaktiwiteite ontwikkel.
Die Subprogram: VOO het ‘n aantal uitdagings ervaar, onder meer die nasionale riglyne met betrekking tot norme
en standaarde vir landboukolleges en die impak daarvan op die huidige werkinge van die Subprogram, hulpbronne
en personeel.
Die samewerking met die Universiteit Stellenbosch met betrekking tot die B.Agric-program het in 2010 tot die
bevrediging van albei partye voortgeduur. Aan vier en vyftig studente wat by Elsenburg gestudeer het, is hul B. Agrickwalifikasies
in 2010/11 deur die Universiteit Stellenbosch toegeken.
Die Wes-Kaapse Boergonje wynuitruilprogram het sy tiende bestaansjaar in Boergondië gevier toe ʼn hoëvlakafvaardiging
van die Wes-Kaap Boergondië in Oktober 2010 besoek het. Deur hierdie program het 30 studente en
voorligtingspersoneellede in 2010 opleiding in Boergondië ontvang. Hierdie getal het 7 studente in wingerdbou en
wynmaak, 8 studente in vatbestuur en -onderhoud, 4 studente in wyn en voedsel-afparing, 4 studente in die maak
van kaas, en 7 Landbouvoorligtingsbeamptes ingesluit. Aangesien hierdie program op wederkerigheid gebaseer
is, was die Departement van Landbou: Wes-Kaap vir twee weke gasheer vir 22 rugbyspelers van die CFPPA in
Boergondië, sowel as 8 Franse studente in wingerdbou en wynmaak. Hierdie program was ook in 2010 deur die
Boergondiese Streeksraad geëvalueer, met ‘n baie gunstige en positiewe uitkoms vir die landbou-uitruilprogram.
Studente by die Elsenburg opleidingsinstituut het aktief aan buitemuurse aktiwiteite deelgeneem. Die netbal, rugby
en sokkerspanne het almal hul onderskeie ligas by die sportweek van die Suid-Afrikaanse Landboukolleges gewen.
Die dames sokkerspan het ook goed gedoen in die plaaslike liga.
Die laaste viremente na die aanpassingsberamings van 2010/11 was om die volgende redes:
1. Program 2: Oorbesteding van R731 000 om rampbetalings met normale billike deel te betaal.
2. Program 3: Oorbesteding van R3.475 om die vinniger as verwagte vordering op sekere kommoditeitsprojekte
te verhoog.
3. Program 7: Oorbesteding van R429 000 op hoër as verwagte uitgawes aan goedere en dienste.
Die bostaande is opgemaak deur besparings in Program 1 (2.976 miljoen), Program 4 (R476 000), Program 5 (R865
000, en Program 6 (R318 000).
24
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Die enigste hernuwings vir 2009/10 waarvoor die Departement gevra en wat toegestaan is, was:
• R2.645 miljoen vir droogtehulp (ramptoekenning) waarvan alles behalwe R138 000 bestee is.
• R654 000 van onbestede billike deel is aangevra om die kostedruk van kunsmis, brandstof en veevoer te verlig.
2.6 Oorsig van die organisatoriese omgewing vir 2010/11
Die Departement het met ‘n herstruktureringsproses begin ten einde ‘n mate van struktuur heel bo aan ‘n te wye
bestuurspan te besorg waar 14 mense direk aan die Departementshoof gerapporteer het. Die ander groot rede
vir die hersiening van die makrostruktuur was die integrering van funksies binne die onderskeie departementele
programme om die ontwikkelings- en navorsingsmandate van die Departement te weerspieël. Hierdie oefening was
steeds aan die gang aan die einde van die finansiële jaar, en moet in die eerste kwartaal van die nuwe finansiële jaar
gefinaliseer wees.
Daar was geen gevalle van stelseldefekte nie.
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Geen groot gevalle van korrupsie is gefinaliseer nie, maar die volgende het aandag gekry:
• Beweerde finansiële wangedrag – duur voort
• Kleinkas-diefstal – ontslag, en aan die SAPD gerapporteer
• Kleinkas-diefstal – duur voort
• Ongereeldheid met verkrygings – duur voort
• Diefstal van bates – ontslag, en aan die SAPD gerapporteer
Die Subprogram: Grondgebruikbestuur is op koers met die aanstelling van ‘n nuwe beampte, wat deur die LandCarepersoneel
ondersteun word om sy optimale funksionering te fasiliteer. Hierdie komponent moet verder deur ‘n
bykomstige beampte ondersteun word om die werklas te verlig en die risiko te vermy dat daar net een persoon vir
hierdie taak beskikbaar sal wees.
Die behoud van personeel met skaars vaardighede (ingenieurs en ingenieurstegnici), en om gepaste kandidate in
dissiplines met skaars vaardighede na die hoofkantoor en die verskillende distriksmunisipaliteitkantore te lok, bly
steeds ‘n enorme uitdaging vir die Program: VHB. Tans word daar slegs vier ingenieurs deur die Departement in
diens geneem.
Ons beperkte aantal tegniese personeel wat met die ondersoek en implementering van OPLO-projekte moet help,
is onder enorme druk, wat dienslewering aan al ons kliënte beïnvloed. Daar moet ook op gelet word dat party van
die tegniese ondersteuning aanvraaggedrewe is, en slegs gelewer kan word indien daar ‘n versoek vir die diens is.
Gedurende hierdie jaar het ons twee van ons senior LandCare-tegnici verloor. Een is oorlede en die ander het
bedank om ‘n pos in Australië te aanvaar, wat ‘n groot verlies aan bestuursvaardighede tot gevolg gehad het, asook
verminderde kapasiteit om projekte te implementeer.
Die diensleweringsomgewing is onder verdere druk weens die gebrek aan jong ingenieurstalent om die belangrike
mandaat uit te voer om ingenieursdienste aan ons kliënte te lewer, en om LandCare-projekte te implementeer.
Twee ingenieursposte en vyf poste vir ingenieurstegnici is vanjaar geadverteer om nuwe talent na die terrein van
volhoubare hulpbronbestuur te lok, maar daar is geen geskikte aansoeke ontvang nie.
Die groot aantal natuurrampe wat in die Provinsie deur die Landbourampbestuurseenheid ervaar is, maak dit nodig
om ons kapasiteit te verhoog om nie slegs rampe die hoof te bied nie, maar ook om rampe te voorkom. Hierdie
eenheid skakel by die Provinsiale Rampbestuurseenheid in.
ʼnBelangrike taak van die program is om kommentaar oor die aansoeke vir die onderverdeling en/of hersonering van
landbougrond te lewer. VHB en die bestaande hulpbronne wat vir die taak toegesê is moet dringend vermeerder
word om ons wetlike verpligtinge na te kom. ʼn Werkstudie word uitgevoer om die samestelling en grootte te bepaal
van die hulpbronne wat nodig is om die toepassing betyds af te handel.
Die huidige mensekapitaal ontwikkelingsinisiatiewe in die Program VHB is op die bogenoemde uitdagings gemik. ʼn
Beursskema is geïmplementeer om nuwe sowel as finalejaar ingenieurstudente te lok, ten einde ʼn vinniger lewering
van toepaslike gekwalifiseerde ingenieurs en ingenieurstegnici aan die Departement moontlik te maak. Tien vorige
beurshouers is vir drie jaar as kandidaat ingenieurstegnici in diens geneem om hulle te help om by die Ingenieursraad
25

van SA te registreer, waarna hulle na verwagting vir permanente indiensneming by die Departement aansoek sal
doen. ʼn Internskap program is geïmplementeer om meer mense uit die aangewysde groepe na die landbou te lok en
daardeur ons billikheidstatus en dienslewering aan kliënte te verbeter.
Wanneer die Departement se makrostruktuur eers gefinaliseer is, sal dit ʼn impak op die plasing van die Boereondersteuning-
en Ontwikkelingsplan binne die organogram hê, en behoort dit samewerking met programme wat
aan die snykant van dienslewering werk, gunstig te beïnvloed.
Die hoofguitdaging vir die Subprogram: Voorligting- en Adviesdienste was die laat aanstelling van personeel weens
die uitfasering van Mensehulpbronbestuur binne die Departement, en die beskikbaarheid van kantoorruimte binne
die distrikte weens die aanstelling van VHP-personeel. ‘n Verdere uitdaging was die verandering in bestuurskwessies
m.b.t. bewyse vir aanduiders, standaardbedryfsprosedures vir projek-implementering, en verslagdoeleindes.
Deur die Voorligtingherstelplan (VHP) het die Program ʼn totaal van 13 tegniese en administratiewe personeel op kontrak.
Verder is agt Landbougemeenskapwerkers ondersteun om voltyds te studeer en 37 adviseurs en administratiewe
personeel is ondersteun om deeltyds te studeer. Twee van die gemeenskapswerkers het nie die paal gehaal nie,
terwyl ʼn verdere 17 beurse aan die begin van 2011 binne die program toegeken is ten einde voorligtingspersoneel se
kwalifikasies en kapasiteit te verbeter wat uiteindelik tot beter dienslewering en ‘n verbeterde gehalte advies sal lei.
Daarbenewens is ‘n pos vir ʼn assistent-direkteur vir elke subprogrambestuurder geskep om hul administratiewe
kapasiteit te versterk en om koördinering van administratiewe kwessies met distrikskantore te verseker.
Die posisies van die opleidingsadviseurs is nou gevul en dit sal ongetwyfeld help om te verseker dat gehalteopleiding
verskaf word om begunstigdes te beskerm, en dat dit direk betrekking sal hê op die opleidingsbehoeftes
wat geïdentifiseer is. Die impak van die opleidingsadviseurs in terme van vaardigheidsoudits kan reeds in die afgelope
kwartaal gesien word toe meer as tweemaal die aantal vaardigheidsoudits (102) voltooi is, wat tot ‘n oorprestasie in
hierdie spesifieke aanduider gelei het.
ʼnOmvattende vaardigheidsopleidingprogram vir 2011/12 is gedurende die vierde kwartaal saamgestel en aan die
DLBV voorgelê om opleiding met ‘n meer gestruktureerde benadering te lewer. Die persoonlike vaardigheidsoudits
en vaardigheidsplanne sal tot beter produksiepraktyke deur boere lei, wat weer tot hoër inkomste en dus beter sosioekonomiese
omstandighede sal lei. Die lewering van gehalte-opleiding vir boere sal derhalwe tot die sukseskoers
van die grondhervormingsprojekte lei en produksie verhoog.
Vanaf die begin van die 2011/12 finansiële jaar sal die Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling onder die nuut-gestigte
Program 8: Landelike Ontwikkeling (LO) val. Gedurende die vierde kwartaal was hierdie subprogram dus betrokke by
die afhandeling van al die besigheidsprosesse binne die Program: BOO, terwyl daar terselfdertyd begin is om met
die Program: LO te integreer.
Die Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling is aktief by die Dysselsdorp-, Witzenberg-, en Mamre-loodsprojekte
betrokke, wat veral om die plaaswerkers se maatskaplike en ontwikkelingsbehoeftes gaan.
Nadat die Subprogram: Veeartsenykundige Openbare Gesondheid (VOG) vir agtien maande met slegs een veearts moes
klaarkom, was die vakante veearts-pos vir sewe maande tydens die verslagjaar gevul, maar ongelukkig het dit weer
vakant geraak. Tydens die verslagjaar is twee hoof-vleisinspekteursposte gevul, onder meer in Piketberg en Beaufort-
Wes, waar grootliks tot die subprogram se vermoë bygedra het om behoorlike dienslewering in die afgeleë areas van die
Weskus en Sentraal-Karoo te verseker. Teen die einde van die verslagjaar was onderhandelings vir die vul van ‘n agtste
hoofvleisinspekteurspos by ʼn Swellendam-kantoor, sowel as die verplasing van ʼn VOG-veearts reeds in ʼngevorderde stadium.
Vier nuut-gekwalifiseerde veeartse is in diens geneem om die werklas van die Subprogramme Diergesondheid en
Uitvoerbeheer te verlig. Daar is baie aandag aan hul mentor- en indiensopleidingsbehoeftes gegee.
Alle vakante poste in die Subprogram: Uitvoerbeheer is gedurende die jaar gevul, wat op ‘n beduidende verbetering
in die operasionele kapasiteit in terme van die goedgekeurde organisatoriese struktuur dui.
Die oorkoepelende kapasiteit van die Program: VD is egter onder erge druk geplaas wat die uitvoer van diereprodukte
betref. Dit is weens die eensydige besluit wat deur die DLBV (Invoer/Uitvoer Beleidseenheid) geneem is om alle
uitvoere wat voorheen deur die genoemde eenheid gedoen is, te laat vaar. Hierdie nuwe uitvoerfunksies sal bepaald
26
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
beduidende organisatoriese implikasies vir die struktuur en kapasiteit van veeartsenykundige dienste hê. ‘n Nuwe
funksionele uitvoerbeheerkantoor sal daargestel moet word.
DLBV het ook ‘n beleid aanvaar om die personeel uit slagpale te onttrek, en het die voorneme laat blyk om sekere
poste van hierdie personeellede na die Provinsie oor te plaas. Dit sal ‘n impak op die organisatoriese omgewing van
die Provinsie hê.
Die vakaturekoers van die Program: Tegnologie-, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste het gedurende 2010/11 laag
gebly. Die vul van vakante poste het egter geblyk ‘n probleem te wees, aangesien gevind is dat die prosesse van die
Korporatiewe Gedeelde Sentrum omslagtig en nie goed gedefinieer is nie, en die tydsbepalings nie nagekom is nie.
Dit het bie slegs daartoe gelei dat verskeie poste in 2010/11 geadverteer is nie, maar het dienslewering aan bande
gelê en in etlike gevalle daartoe gelei dat personeellede die oortydperk van 30% en uitbreiding van kontrakposte
oorskry het totdat die permanente poste gevul is.
Die BSB (Beroepspesifieke Bedeling) vir wetenskaplikes, tegnici en ambagslui is gefinaliseer en geïmplementeer.
Vrae wat by personeellede ontstaan het, is intern opgelos. Die omskakeling van een spesialis-wetenskaplike na die
BSB-kategorie van spesialis-wetenskaplikes is na die Departement terugverwys en ‘n spesiale proses is gevolg in ‘n
poging om hierdie werknemer die BSB in te sluit na ‘n omvattende motivering aan die DODA. Die geïmplementeerde
BSB het bykomstige begrotingsdruk meegebring, aangesien geen bykomstige befondsing vir hierdie intervensie
verkry is nie, en die implementering van die eerste fase ongeveer R2.5 miljoen per jaar bedra het. Voorbereidingswerk
vir die implementering van die derde fase van die BSB (gebaseer op die ervaring van die genoemde groep), het
gedurende die laaste gedeelte van 2010/11 begin, en sal in 2011/12 gefinaliseer word. Dit wil egter voorkom dat
die assessering van beroepservaring verkeerd benader word, en dit kan sekere persoonlike probleme tot gevolg hê.
Verder het die voorvereiste van SARNWB-registrasie vir wetenskaplikes en tegnici wat tot die openbare sektor toetree
(as ‘n voorvereiste van die BSB), soos verwag daartoe gelei dat ‘n beperkte aantal kandidate vir geadverteerde poste
kwalifiseer, en het dit ‘n omslagtige proses tot gevolg gehad waar die poste van daardie kandidaat-wetenskaplikes
en tegnici aangepas en weer geadverteer moes word. Die koste om weer te adverteer en die verlenging van die
proses om poste te vul, is die gevolg van hierdie besluit.
Die nuwe Hoof van die Instituut vir Diereproduksie het op 1 Desember 2010 diens aanvaar nadat besluit is om die
posisie slegs te vul nadat die BSB-proses afgehandel is. Hierdie posisie is toe agterna teen ‘n hoër salarisvlak
geadverteer, aangesien die pos omskep is in dié van ‘n Wetenskaplike Bestuurder. Die nuwe posbekleder is ‘n
wêreldbekende kleinveedeskundige, en is lid van verskeie kleinveeverenigings in Suid-Afrika. Dit sal ‘n verdere
dimensie tot die Departement toevoeg, veral in terme van skakeling met bedryfsorganisasies en ‘n verbetering van
ons dienslewering en navorsingsuitsette aan ons kleinveeboere.
Die nuwe mikrostruktuur van die Program sal as deel van die departementele organisatoriese herontwerp gefinaliseer
word, en met die bykomstige befondsing wat vir 2012/13 verkry is, sal verskeie nuwe sleutelposisies in genoemde
jaar gevul word.
Een senior dierenavorser (marktoegang) het haar Ph.D. aan die Universiteit van die Vrystaat verwerf, en het haar graad
tydens die September-gradeplegtigheid ontvang. Nog ʼn werknemer het ʼn M.Tech-graad van die NMMU-Universiteit
(Saasveld-kampus) verwerf. Albei hierdie studente was beurshouers van die Departement. Verder het ʼn pre-JPP-
(swart, manlik) en ʼn JPP-student (kleurling, vroulik) van die Program gegradueer met onderskeidelik ʼn B.Tech en ʼn M.Sc.
Eersgenoemde sal sy studies as ʼn JPP-student voortsit, terwyl laasgenoemde in die Instituut vir Diereproduksie op
ʼn tweejaar-kontrak as ʼn kandidaat-navorser aangestel is. Die welslae van die nagraadse studenteprogram by ons
Outeniqua navorsingsplaas kom na vore met die afstudeer van twee M.Sc-studente. Een student het haar M.Sc cum
laude ontvang, en haar studieleier was een van ons inwonende spesialis-navorsers in weidingsleer by Outeniqua.
Albei studente sal hul verhouding met ons Outeniqua Sentrum van Uitnemendheid (suiwel) as Ph.D. studente voortsit..
As deel van die Batho Pele tema-maande vir 2010/11, is die koorkompetisie van die navorsingsplase vroeg in
November afgesluit, met as wenner die koor van die Oudtshoorn navorsingsplaas. Die Staatsdienskommissie het
ook aan sommige van hierdie aktiwiteite deelgeneem, en dit het wye erkenning geniet, ook in die plaaslike media.
Die gesentraliseerde landbou-ekonomiese dienste stel swaar eise aan personeel en ander hulpbronne, maar
desentralisering sal ook vereis dat daar weer na die bestaande struktuur en bykomstige hulpbronne, veral die begroting,
gekyk word. Die Program: LE word deur minder personeellede gestrem, aangesien daar ook min befondsde poste op
die personeeldiensstaat is. Gevolglik laat bedankings deur personeel in sleutelposisies ʼn wye gaping wat tyd neem om
weer te herstel. Alhoewel ‘n aantal poste gedurende hierdie finansiële jaar gevul is, het die Program: Landbou-ekonomie
27

ook ʼn senior beampte in een van die areas met kritieke en skaars vaardighede verloor. Daar was probleme met die vul van
hierdie pos aangesien geen gepaste kandidaat gevind kon word nie. Dit is die situasie wat deur Resolusie 3 van 2009
vererger is, waardeur laer salarisvlakke vir sommige van die nie-BSB-poste in die regering afgedwing is. Die onvermoë
om Landbou-ekonomie onder die BSB te inkorporeer, het ook ʼn bykomstige las meegebring, aangesien dit in die vooruitsig
gestel was om ʼn loopbaanspoor te bied aan mense wat in die regering werk of wil werk. Daarom sal dit onder die huidige
omstandighede moeilik wees om gekwalifiseerde en ervare ekonome teen die huidige salarisvlakke te lok.
Die nuwe struktuur van die DLBV was vir nuwe uitdagings m.b.t. die inlynbring verantwoordelik, terwyl dit terselfdertyd
nuwe areas wat aandag nodig het tot gevolg gehad het. Saam met nasionale uitkomste en provinsiale strategiese
doelstellings het dit ʼn nuwe manier van sake doen nodig gemaak, en dus ook ʼn nuwe kyk op bestaande strukture,
onder meer op die vlak van lynfunksies.
Vir die Program: GLO bly dit ʼn uitdaging om vaardige personeel te werf en te behou, veral in die areas van skaars en kritieke
vaardighede. Groot klem word geplaas op die professionele en persoonlike ontwikkeling van huidige personeellede.
Die vul van lektorsposte bly ’n probleem aangesien die meeste van die applikante wat om ’n spesifieke lektors pos
aansoek doen, nie aan die minimumvereistes vir aanstelling voldoen nie. Vir elke advertensie wat geplaas word, is
daar hoogstens drie persone wat aan die vereistes voldoen en met wie onderhoude gevoer kan word.
Twee lektore is ter wille van beter loopbaanvooruitsigte binne die Departement verplaas. Hierdie poste is geadverteer
en onderhoude is gevoer, en die poste sal vroeg in die 2011/12 finansiële jaar gevul word.
Die kelderbestuurder het bedank omdat haar gesin na ‘n ander provinsie getrek het. Hierdie pos is met ‘n
kontrakaanstelling gevul sodat die onderrigprogram nie ontwrig sou word nie. ‘n Voltydse gekwalifiseerde wynmaker
is gedurende die jaar aangestel, wat groter stabiliteit na onderrig in hierdie vlagskipprogram gebring het.
Een personeellid is tydelik geskors, hangende die uitkoms van die ondersoek.
Tydens die oorsigtydperk het die Subprogram: VOO ‘n Streeksopleidingbestuurder aangestel om met opleidingsprosesse
binne die Subprogram te help en dit te koördineer. Die departementele herstruktureringsproses is
onderneem, wat dit vir die subprogram nodig gemaak het om sy eie aktiwiteite in oënskou te neem en insette vir ‘n
voorgestelde organisatoriese model te maak.
Die pos van Leerlingskap-koördineerder is met ‘n personeellid van binne die Departement gevul. Die Subprogram:
VOO het ook een personeelbedanking en een personeeloorplasing onderskeidelik gehad. Die vakatures met
betrekking tot hierdie poste is geadverteer en sal teen die eerste kwartaal van 2011/12 gevul wees. Die pos van
Hoof Administrasieklerk is ook geadverteer en dit word in die vooruitsig gestel dat hierdie pos gedurende die eerste
kwartaal van 2011/12 gevul sal wees.
Die taalvaardigheid van studente en doseerpersoneel bly steeds ‘n uitdaging. Die moontlikheid om ‘n vertaaldiens in
te stel, is ondersoek. ‘n Loodsprojek sal in die nuwe finansiële jaar geïmplementeer word.
Die beheer van die Kollege is met die aanstelling van ‘n nuwe Kollegeraad versterk. Daar word nie slegs van die Raad
verwag om die strategiese koers van die Kollege aan te dui nie, maar ook om die betrokkenheid van deelhebbers en
skakels met die besigheid van die Kollege te verbeter.
Die Provinsiale Forum vir Landbouonderrig- en Opleiding (PLOO) wat in 2009/10 gevestig is, is verder versterk deur
sy lidmaatskapbasis uit te brei om verteenwoordiging deur die burgerlike samelewing, georganiseerde landbou,
kommoditeitsgroepe en tersiêre opleidingsinstansies in te sluit. Die forum vergader op ‘n kwartaallikse basis en
bevorder verhoogde sinergie en samewerking in mensekapitaalontwikkeling en landbou in die Provinsie.
2.7 Sleutel-beleidsontwikkelings en wetgewende veranderings
Die volgende is sleutelontwikkelinge wat die aksies van die Departement beïnvloed:
• Die werklikheid dat water bespaar en doeltreffend deur die landbousektor gebruik moet word
• Doeltreffende watergebruik kan een van die strategieë wees om die moontlike uitwerkings van klimaatverandering
die hoof te bied
• Die beskerming van ons biodiversiteit en die bewaring van ons landbouhulpbronne.
28
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die “Water Wise and Biodiversity Managemen” veldtog wat op 4 September 2007 van stapel gestuur is, vorm nou
deel van die departementele uitstallings by landbouskoue en inligtingsdae.
Die Departement se kommoditeitsbenadering tot boere-ondersteuning was ‘n beduidende verskuiwing om die krag
van ons kommoditeitsformasies in die Provinsie te benut. Dit het die potensiaal om die baie hulpbronne verby die
regering se beperkinge te ontsluit, en die uiteindelike doel is ‘n geïntegreerde sektor.
Die Departement het die kommoditeitsbenadering ten volle geïmplementeer om implementering hierdie jaar te
projekteer, wat in die Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram (OLOP) se Besigheidsplan 2011/12 weerspieël
en versterk is. Die Departement het R24 miljoen in terme van Ilima Letsema-befondsing en R44.324 in terme van
die OPLO-toekenning aan hierdie inisiatief vir die 2010/11 finansiële jaar ontvang. ‘n Totaal van 55 plase het by albei
hierdie inisiatiewe gebaat, met 5 256 indiwiduele begunstigdes.
Die DLODH se fokusverskuiwing vanaf die implementering van die program vir Grondherverspreiding vir Landbouontwikkeling
(GHLO) na die Proaktiewe Grondverkrygingstrategie (PGVS) sal opberging van landbougrond deur die
staat onder opsigterskap van huurders tot gevolg hê. Om prosesse en samewerkingstrukture vaartbelyn te maak
ten einde dit vir uiteindelike grondlewering aan boere te implementeer, duur voort, en sal aanhou om ‘n impak op die
uitsette van die Subprogram: Boerenedersetting te hê, tensy die uitsette duidelik as onafhanklike lewerbare bates
vanaf die DLODH gedefinieer word.
Die DLBV sien die Eenstopwinkel as ‘n manier om gesamentlike beplanning en die toebedeel van voorwaardelike
toekenning te verbeter. Dit is egter nog nie geïmplementeer nie, maar is ‘n model wat die manier waarop die
Departement sy voorwaardelike toekennings in die toekoms sal bekom en uitbetaal beduidend kan beïnvloed.
Een van die uitkomste van die Nasionale Plaaswerkerspitsberaad was om ‘n Plaaswerker Ontwikkelingseenheid of
-program op ‘n nasionale vlak en in al nege provinsies te vestig. ‘n Konsep-raamwerk is ontwikkel, en sal in die
toekoms by die DLBV bespreek word.
Beduidende uitdagings word deur die VOG-beamptes by roetine slagpale-inspeksies ervaar met betrekking tot
die gebrek aan onafhanklike vleisinspeksie by slagpale, soos deur die Wet op Vleisveiligheid, 2000 (Wet 40 van
2000) bepaal. Alhoewel veel moeite deur die bedryf en DLBV gedoen is, word ʼn dringende positiewe uitkoms om die
implementering van ʼn gevolmagtigde om onafhanklike vleisinspeksie te verseker, dringend afgewag.
Beamptes van die VOG-subprogram ontvang op ‘n gereelde basis navrae oor die regulering van die oes
van wildsvleis vir plaaslike verbruik. Hierdie navrae word van boere, jagters, en slaghuiseienaars, sowel as
Omgewingsgesondheidspraktisyns van Plaaslike Owerhede ontvang. In hierdie verband kan die promulgering van
die lang verwagte konsep-Wildsvleisregulasies baie nuttige reguleringsekerheid voorsien.
Die Minister van Landbou, Bosbou en Visserye het in die Nasionale Vergadering aangekondig dat DLBV ‘n Verpligte
Gemeenskapsdiens vir nuut-gekwalifiseerde veeartse gaan instel. Dit sal ‘n impak op sowel die infrastruktuur as die
operasionele omgewing van die subprogram hê.
‘n CODEX-komitee oor Sertifiseringstelsels vir die In- en Uitvoer van Voedsel (SSIUV) is gedurende die verslagperiode
in Brasilië gehou. Uitkomste van hierdie vergadering sal in die toekoms ‘n impak op die prestasie van die nasionale
voedselbeheerstelsels hê.
‘n Wêreldkongres oor Veeartsenykundige Wetgewing is vroeg in Desember deur die Wêreldorganisasie vir
Dieregesondheid (WODG) gehou. Verder sal die proses van wetgewende hersiening wat deur die nasionale kantoor
(DLBV) geïnisieer is, tesame met die uitkomstes van die kongres, ‘n impak op die beleid en operasionele omgewing
van die Program: Veeartsenykundige Dienste hê. Die proses van organisatoriese herstrukturering in DLBV sal ‘n
impak op beleid en operasionele omgewing van die Program: Veeartsenykundige Dienste hê.
Die proses van organisatoriese herstrukturering in DLBV sal ‘n impak op beleid en operasionele omgewing van die
Program: Veeartsenykundige Dienste hê.
Alhoewel ‘n finale oplossing oor die navorsingsmandaat van die Departement m.b.t. visserye (voortspruitend uit die
mandaat van die DLBV) nog nie gevind is nie, sou hierdie besluit ‘n groot impak op ons toekomstige kapasiteit en
latere uitbreiding van ons waterkultuur-program kon hê, en latere befondsing sal dringende aandag verg.
29

Aangesien die wildbedryf een van die groeiende bedrywe in die Wes-Kaap is, kan die nuwe konsep-beleid vir
hervestiging ‘n positiewe inpak op die wildbedryf hê, aangesien dit die benutting van breër bestaande spesies in die
wildbedryf sal meebring.
Die belangrike kwessies van deursigtigheid met betrekking tot die wyse waarop die regering sake doen, behoort
deur die behoefte gebalanseer te word om sekere data/inligting te beskerm wat goedgunstig deur kliënte aan die
regering verskaf word. Daarom sal die omstrede Konsepwetsontwerp op die Beskerming van Inligting en die gevolge
daarvan die Departement direk affekteer met betrekking tot vertroulike inligting oor die databasisse wat slegs met
die medewerking van sy kliënte opgebou kan word.
Gedurende hierdie finansiële jaar het die DLOGH die moratorium oor billikheidskemas gelig, maar met geen
duidelikheid oor hoedat hierdie model in die toekoms geïmplementeer sal word nie.
Die invoer van koolstofbelasting op nuwe voertuie wat gekoop word, het ‘n ekstra las vir die bestaande begrotings
beteken, veral van daardie departemente wat baie voertuie gebruik om hul mandaat na te kom, soos die Wes-
Kaapse Departement van Landbou.
‘n Baie suksesvolle werkswinkel oor die Mensekapitaal Ontwikkelingstrategie is in hierdie periode gehou. Die
Strategie sal soos bespreek hersien en aangepas word.
Die Raad vir Hoër Onderwys hersien tans die akkreditering van inrigtings vir Landbou-opleiding wat Hoër Onderwysprogramme
aanbied. Alle Landboukolleges moes hul aansoeke teen die einde van Maart 2011 indien. Hierdie Kollege
was een van slegs drie wat aan hierdie vereiste voldoen het. Die Program: GLO moes ook die Diploma in Landbou
en die Hoër Sertifikaat se kurrikulum-aanbod in terme van die voorskrifte laat herakkrediteer. Die aansoek in hierdie
verband was betyds voltooi. Herbelyning van bestaande, of ontwikkeling van nuwe kurrikulum-aanbiedings in terme
van die Hoër Kwalifikasieraamwerk moet nou teen September 2011 gefinaliseer wees.
Die aanbod van geakkrediteerde vaardigheidgebaseerde kursusse en leerlingskappe sal deur die herstrukturering
van die Sektor Onderwys en Opleidinggesag (SETA’s) geaffekteer word, veral met betrekking tot die toekomstige
befondsing van hierdie programme. Verder sal die Wet op Hoër Onderwys en Opleiding (soos gewysig), wat nou die
mandaat oor beide VOO en HOO het, ‘n direkte impak hê op onder meer hoedat die onderwysstrome moet fungeer,
die akkreditering daarvan, en die programgoedkeuring.
Op nasionale vlak het die DLBV ‘n proses geïnisieer om ‘n konsep vir ‘n nasionale Wet op Landbou-opleidingsinstansies
daar te stel. Dit mag ‘n ingrypende uitwerking hê op die toekomstige funksionering van die Elsenburg landbouopleidingsinstituut.
Deur vooruit te beweeg, sal Landelike Ontwikkeling ‘n integrale rol in die beleidsveranderings en strategiese rigting op
die vlak van ‘n Nasionale en Provinsiale Regering speel. Landelike Ontwikkeling is een van die top vyf prioriteite van
die Nasionale Regering en in die Nasionale Uitkoms 7 en die Provinsiale Strategiese Doelstelling 11 word dit uitgelig
en daarvan werk gemaak. In hierdie mate het die Wes-Kaap Departement van Landbou in die afgelope finansiële jaar
met voorbereidings begin om Program 8: Landelike Ontwikkeling te vestig, wat teen die 2011/12 finansiële jaar ten
volle operasioneel sal wees. Die Landelike Ontwikkeling-program sal uit twee subprogramme bestaan wat Landelike
Nodale Ontwikkeling en Plaaswerkerontwikkeling sal insluit. Die Landelike Nodale Ontwikkelingsprogram volg ‘n
wykgebaseerde benadering waar die drie sfere van regering holisties in geselekteerde landelike nodules saam sal
werk om munisipaliteite se Geïntegreerde Ontwikkelingsplanne (GIP’s) vir geselekteerde wyke en binnebaan sosioekonomiese
ontwikkeling te ondersteun.
2.8 Departementele inkomste
30
Departementele inkomste
Werklik
2007/08
R’000
Werklik
2008/09
R’000
Werklik
2009/10
R’000
Teiken
2010/11
R’000
Werklik
2010/11
R’000
%
Afwyking van
teiken
Belastinginkomste 0 0 0 0 0 0
Nie-Belastinginkomste 21,969 26,830 24,111 23,792 26,615 11.9
Verkoop van goedere en dienste; rente; dividende en
verhuur van grond; oordragte ontvang
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
21,969 26,830 24,111 23,792 26,615 11.9

Departementele inkomste
Werklik
2007/08
R’000
Werklik
2008/09
R’000
Werklik
2009/10
R’000
Teiken
2010/11
R’000
Werklik
2010/11
R’000
%
Afwyking van
teiken
Verkoop van kapitaalbates 0 333 12 20 63 215
Masjinerie en Toerusting 0 333 12 20 63 215
Finansiële transaksies (Verhaling van lenings en
voorskotte)
2,193 119 132 0 706 100
TOTALE DEPARTEMENTELE ONTVANGSTE 24,162 27,282 24,255 23,812 27,384 15
Soos hierbo gesien kan word, vorder hierdie departement geen vorm van belastinginkomste in nie. Met die
uitsondering van die inkomste wat vir Tersiêre Onderwys van betalende studente ontvang is, is alle ander inkomste
toevallig, of oorskiet van navorsing of opleiding. Die Departement het wel ʼn geïmplementeerde inkomstebeleid.
2.9 Departementele besteding
Programme
Begroot vir
2010/11
R’000
Hernuwings en
Aanpassings
R’000
Viremente
R’000
Totaal
begroot
R’000
Werklike
Besteding
R’000
Variansie
R’000
Administrasie 67,129 5,618 (2,976) 69,771 69,407 364
Volhoubare Hulpbronbestuur 37,360 48,575 731 86,666 86,528 138
Boere-ondersteuning en -ontwikkeling 155,493 (3,630) 3,475 155,338 155,338 0
Veeartsenykundige Dienste 46,093 (910) (476) 44,707 44,707 0
Tegnologiese, Navorsings- en
Ontwikkelingsdienste
69,403 4,852 (865) 73,390 73,390 0
Landbou-ekonomie 12,535 (356) (318) 11,861 11,861 0
Gestruktureerde Landbou-opleiding 40,982 843 429 42,254 42,254 0
Totaal 428,995 54,992 0 483,987 483,485 502
Nadat 99.9% van die beskikbare begroting bestee is, en viremente ten bedrae van R4.635 miljoen (0.96%)
bewerkstellig is, is die Departement tevrede dat besteding meestal in lyn met beplanning was.
2.10 Oordragbetalings
Naam van Instansie/
Begunstigdes
Doel
Bedrag
Oorgedra
R’000
Geraamde
Besteding
R’000
Casidra Uitvoering van ooreenkoms met aandeelhouers 10,200 10,200
Casidra Ooreenkoms met aandeelhouers (bykomstig) 1,000 1 000
Casidra Implementering van huishoudelike voedselproduksieprogram om
huishoudelike voedselsekerheid te verbeter – eerste deel
Casidra Implementering van huishoudelike voedselproduksieprogram om
huishoudelike voedselsekerheid te verbeter – tweede deel
Klein Karoo Agribesigheidsentrum
Kaap die Goeie Hoop
Landbouvereniging (Agri Expo)
FARR: Stigting vir
Alkoholverwante Navorsing
FARR: Stigting vir
alkoholverwante navorsing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Implementering van die Klein Karoo Agri-besigheidsentrum se Landelike
Ontwikkelingsprogram, om tot die voedingskemaprojek by te dra
Wes-Kaap/Boergondië Kaasmakersgenootskap om aan teoretiese en
praktiese kaasmakery deel te neem
Om volhoubare bewustheid-, voorkoming-, intervensie- en
opleidingsprogramme te vestig om Fetale Alkohol-spektrumversteuring
– eerste deel – te elimineer
Om volhoubare bewustheid-, voorkoming-, intervensie- en
opleidingsprogramme te vestig om Fetale Alkohol-spektrumversteuring
– eerste deel – te elimineer
Agri-Megagroep Bydrae tot die Melkprodusente-organisasie se Skole-melkprogram
Inkleurboekieprojek om belangstelling in landbou by die jeug te kweek
Agri-Megagroep Bydrae tot een van die grootste Agri-expo’s in die Wes-Kaap ten einde
landbouproduksie en ontwikkeling in die suiwel-, vleis-, kleingraan- en
wolproduksie-sektore holisties te bemagtig
6,800 4,280
700 0
500 480
139 139
60 60
60 60
86 86
1,359 1,359
31

32
Naam van Instansie/
Begunstigdes
Doel
Bedrag
Oorgedra
R’000
Geraamde
Besteding
R’000
Casidra: Bestuur Waaikraal-plaas Bestuur van Waaikraal soos in die Aandeelhouersooreenkoms vervat 1,100 1,100
Casidra: Bestuur Amaliensteinplaas Bestuur van Amalienstein soos in die Aandeelhouersooreenkoms vervat 1,577 1,577
Casidra: Dysselsdorp Landelike
Ontwikkelingsprojek
Projek bestaan uit verskeie indiwiduele ekonomiese projekte wat deur
die Dysselsdorp Gemeenskapsraad van Deelhebbers geïdentifiseer is
Casidra: VOO-opleiding 2010 Om dienste m.b.t. vaardigheidsopleiding, kapasiteitbou-intervensies, en
‘n advies- en ondersteuningsdiens – eerste deel – te fasiliteer
Casidra: VOO-opleiding 2010 Om dienste m.b.t. vaardigheidsopleiding, kapasiteitbou-intervensies, en
‘n advies- en ondersteuningsdiens – tweede deel – te fasiliteer
Casidra: Sagtevrugtebedryfprojek
Casidra: Sagtevrugtebedryfprojek
Casidra: Piket-Boberg Nasionale
Vrouedagvierings
Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig –
eerste deel
Om vrugteboorde vir die vrugtebedryf en ander nuwe boere te vestig –
tweede deel
Bydrae tot Vrouedagvierings op 7 Augustus 2010
Casidra: Suiwelbedryfprojek Om nuwe kommersiële boere in vennootskap met die
kommoditeitsgroep te vestig – eerste deel
Casidra: Suiwelbedryfprojek Om nuwe kommersiële boere in vennootskap met die
kommoditeitsgroep te vestig – tweede deel
Casidra: Graanbedryfprojek Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou – eerste deel te vestig
Casidra: Graanbedryfprojek Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou – tweede deel te vestig
Kleure-akademie Om plaaswerkers en hul gesinne, sowel as werkers in pakhuise, te
ontwikkel en bemagtig, deur die omvattende en geïntegreerde strategieë
van onderwys en opleiding, gesondheidsbevordering en maatskaplike
ontwikkeling – eerste deel
Kleure-akademie Om plaaswerkers en hul gesinne, sowel as werkers in pakhuise, te
ontwikkel en bemagtig, deur die omvattende en geïntegreerde strategieë
van onderwys en opleiding, gesondheidsbevordering en maatskaplike
ontwikkeling – tweede deel
Klein Karoo Agribesigheidsentrum
Klein Karoo Agribesigheidsentrum
Beaufort-Wes Advies- en
Ontwikkelingsentrum
Beaufort-Wes Advies- en
Ontwikkelingsentrum
Caleb Ontwikkeling- en
Opleidingvereniging
Caleb Ontwikkeling- en
Opleidingvereniging
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Opleiding en bemagtiging van 50 werklose inwoners in die Volmoed
landelike area – eerste deel
Opleiding en bemagtiging van 50 werklose inwoners in die Volmoed
landelike area – tweede deel
Opleiding in kapasiteitbou aan landelike Advieskantore in die Sentraal-
Karoo – eerste deel
Opleiding in kapasiteitbou aan landelike Advieskantore in die Sentraal-
Karoo – tweede deel
Om kapasiteit en kennis te bou en bewustheid van die regte van burgers
op plase in die Sentraal Karoo te skep – eerste deel
Om kapasiteit en kennis te bou en bewustheid van die regte van burgers
op plase in die Sentraal Karoo te skep – tweede deel
Universiteit van Pretoria Om kapasiteitbou en die verspreiding van navorsingsresultate
gedurende 2010/11 te befonds – eerste deel
Universiteit van Pretoria Om kapasiteitbou en die verspreiding van navorsingsresultate
gedurende 2010/11 te befonds – tweede deel
3,700 916
542 542
346 122
8,064 8,064
2,231 2,231
20 20
5,450 5,450
5,450 5,450
2,516 2,516
2,516 2,516
100 100
100 60
150 150
50 15
100 100
100 50
75 75
75 10
200 200
100 50
Waterval Bedieningstrust Vir mense-ontwikkeling in plaaswerkergemeenskappe – eerste deel 96 96
Waterval Bedieningstrust Vir mense-ontwikkeling in plaaswerkergemeenskappe – tweede deel 96 96
Sing vir Afrika Die opheffing van vroue in boerderygemeenskappe wat hul waardigheid,
selfrespek en motivering verloor het om die ambisies wat hulle vroeër
gekoester het, te herwin – eerste deel
Sing vir Afrika Die opheffing van vroue in boerderygemeenskappe wat hul waardigheid,
selfrespek en motivering verloor het om die ambisies wat hulle vroeër
gekoester het, te herwin – tweede deel
Anna Stigting Benadeelde skole en gemeenskappe sal van akademiese, maatskaplike
en omgewingsondersteuning voorsien word, en hulle sal met
lewenslange leervaardighede toegerus word – eerste deel
100 100
100 40
127 127

Naam van Instansie/
Begunstigdes
Anna Stigting Benadeelde skole en gemeenskappe sal van akademiese, maatskaplike
en omgewingsondersteuning voorsien word, en hulle sal met
lewenslange leervaardighede toegerus word – tweede deel
Casidra: Dierebedryfprojek (Skape
en Wol)
Casidra: Dierebedryfprojek (Skape
en Wol)
Casidra: Dierebedryfprojek (Skape
en Wol)
FARR: Stigting vir
alkoholverwante navorsing
FARR: Stigting vir
alkoholverwante navorsing
Doel
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – eerste deel
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – tweede deel
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – derde deel
Om plaaswerkers met die voorkoming van alkoholmisbruik in die
Weskus-distrik by te staan – eerste deel
Om plaaswerkers met die voorkoming van alkoholmisbruik in die
Weskus-distrik by te staan – tweede deel
Breedekloof Wyn en Toerisme Ontwikkelingsprogram wat daarop ingestel is om ‘n groot aantal
onderwysers en kinders by bewaarskole deur onderwys en opleiding te
bereik
Casidra: Groentebedryfprojek Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – eerste deel
Casidra: Groentebedryfprojek Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – tweede deel
Casidra: Groentebedryfprojek Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – derde deel
Casidra: Beesvleis-, Volstruis-,
Hoender-, Vark-, en Waterkultuurprojekte
Casidra: Beesvleis-, Volstruis-,
Hoender-, Vark-, en Waterkultuurprojekte
Casidra: Beesvleis-, Volstruis-,
Hoender-, Vark-, en Waterkultuurprojekte
Casidra: Enkelprojek
Rapporteringstelsel
Bedrag
Oorgedra
R’000
Geraamde
Besteding
R’000
100 100
2,800 2,800
1,200 1,200
600 600
55 55
55 55
66 66
6,900 2,944
1,100 0
1,932 0
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – eerste deel 3,660 51
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – tweede deel 2,000 0
Om ‘n samewerkingsverhouding tussen die bedryf en die Wes-Kaap
Departement van Landbou te vestig – derde deel 4,994 0
Om ‘n Enkelprojek Rapporteringstelsel bykomstig tot die aandeelhouers
se ooreenkoms te ontwikkel
Casidra: Jacolise Botes Vir Werkswinkels met die oog op die Werknemerbystandprogram vir
plaaswerkers, sowel as die werkgewers van plaaswerkers
Karaktertransformasie
(Lewensvaardighede-program
2000 en daarna)
Karaktertransformasie
(Lewensvaardighede-program
2000 en daarna)
2,000 2,000
87 39
Gemik op die implementering van etiese waardes en karakterbou in die
lewens van plaaswerkers – eerste deel 100 100
Gemik op die implementering van etiese waardes en karakterbou in die
lewens van plaaswerkers – tweede deel 100 100
Universiteit van Pretoria Om die implementering van ‘n vleis-van-oorsprong-skema vir Karoo
Skaapvleis te bewerkstellig
Casidra: Kaapse Wynland
Grondvog-projek
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Om boere met meerjarige gewasse (meestal vrugte en wingerd) vir hoër
produksie en gehalte vir die uitvoermarkte te ondersteun
Christelike Lektuurfonds Om relevante lektuur aangaande alkoholmisbruik en verwante probleme
te ontwikkel en versprei
Pebbles-projek Om die lewens van kinders uit benadeelde agtergronde en met
spesiale onderwysbehoeftes te verryk, veral dié wie se lewens deur
alkoholmisbruik geaffekteer word – eerste deel
Pebbles-projek Om die lewens van kinders uit benadeelde agtergronde en met
spesiale onderwysbehoeftes te verryk, veral dié wie se lewens deur
alkoholmisbruik geaffekteer word – tweede deel
Goedgedacht-trust Om hulle met die LOOP (Landelike Ontwikkelings- en
Ontspanningsprojek) se strokiesboekprojek te help. Die doel is om
kwessies in die konteks van die landelike omgewing waarin ons kinders
hulle bevind, te opper – eerste deel
125 57
500 335
70 70
125 125
125 125
125 125
33

34
Naam van Instansie/
Begunstigdes
Agri Mega Die Plaaswerker se
Tydskrif
Agri Mega Die Plaaswerker se
Tydskrif
Casidra: VUNIAC Vigs-inisiatiefprojek
Casidra: Dysselsdorp Landelike
Ontwikkelingsprojek 2010/11
Casidra: JJ Bees BEE
Boerderyprojek
Casidra: Wynkommoditeit-projek
(Wynbou)
Casidra: Wynkommoditeit-projek
(Wingerdbou)
Casidra: Tafeldruiwekommoditeitprojek
(Wingerdbou)
Doel
Die tydskrif vir plaaswerkers, hul afhanklikes, en mense wat in landelike
gebiede woon, is die voorste bron van maatskaplike, ekonomiese,
welsyn- en landbouverwante inligting en nuus vir plaaswerkers – eerste
deel
Die tydskrif vir plaaswerkers, hul afhanklikes, en mense wat in landelike
gebiede woon, is die voorste bron van maatskaplike, ekonomiese,
welsyn- en landbouverwante inligting en nuus vir plaaswerkers – tweede
deel
Bewusmakingswerkswinkels oor MIV/VIGS, seksueel-oorgedraagde
infeksies, TB, en alkohol-en middele-misbruik vir plaaswerkers
Doenbaarheidstudies en besigheidsplanne van gemeenskapsgroentetuine
en bou-, messel-, plavei-, en verf-koöperasies
Dra bykomstige byekorwe, ‘n bakkie, en ‘n sleepwa by ten einde meer
mededingend in byeboerdery te wees
Dra meestal by tot die vestiging en vernuwing van hektare wat beplant is
om produksie te verhoog – eerste deel
Dra meestal by tot die vestiging en vernuwing van hektare wat beplant is
om produksie te verhoog – tweede deel
Die vestiging en vernuwing van hektare wat beplant is om produksie te
verhoog
Prestige Aangebore Om bewustheid van die gevolge van alkohol- en dwelmmisbruik te
verhoog, en opleiding daaroor te voorsien
Bedrag
Oorgedra
R’000
Geraamde
Besteding
R’000
125 125
125 125
100 0
100 30
270 270
3,500 0
1,692 0
1,064 255
200 200
Waterwise Warriors Om waterveiligheid aan mense te leer wat die risiko loop om te verdrink 160 160
Universiteit van Stellenbosch Befondsing van die Agrifutura-projek 100 100
Casidra: Tegniese
Assesseringseenheid
Ondersteuning van die vestiging van die Tegniese Assesseringseenheid
2,334 15
Casidra: Marktoegangprojek Implementering van ‘n Marktoegangprojek – eerste deel 1,680 163
Casidra: Marktoegangprojek Implementering van ‘n Marktoegangprojek - tweede deel 560 0
Verenigde Suid-Afrikaanse
Landbou-assosiasie
Casidra: Vloedverligting Weskusdistrik
Casidra: Grootfontein,
Murraysburg
Casidra: Die Agri Mega Expo’s en
gebeurtenisse
Vestiging van verskeie primêre produsente-organisasies langs
verskillende kommoditeitsgroepe
Afhandeling van die vloedverligtingprojek
Bou van twee strukture om erosie en grondverlies te voorkom
Befondsing van twee Expo’s
730 730
800 0
880 0
1,396 0
Casidra Betaling vir ramp-/droogteslagoffers – eerste deel 10,000 2,273
Casidra Betaling vir ramp-/droogteslagoffers – tweede deel 10,000 0
Casidra Betaling vir ramp-/droogteslagoffers – derde deel 10,000 0
Casidra Betaling vir ramp-/droogteslagoffers – vierde deel 10,000 0
Casidra Betaling vir ramp-/droogteslagoffers – vyfde deel 10,000 0
Werknemers Maatskaplike voordele 285 287
Nie-werknemers Beurse 4,296 4,295
Boere Rampverligting (Droogtesubsidies) 2,645 2,506
Staatsmotorvervoer (SMV) Brei die GG voertuigvloot uit 2,165 2,164
Maatskaplike Sekerheidsfonds
(SSF)
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Heffing vir besering aan diens
11 12
Munisipaliteite Voertuiglisensies 57 57
Casidra (Edms) Bpk is die hoof-implementeringsagent van die Omvattende Program vir Landbou-ondersteuning
(OPLO) se toekenning. Die meeste van die oordragte na Casidra (Edms.) Bpk., gevolg deur ʼn instansie tussen hakies,
was oordragte vir die implementering of voortsetting van OPLO-projekte. Die gevraagde narratief oor die res van die
instansies waarheen oordrag plaasgevind het, word onder doel genoem.

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Alle oordragte is in terme van Aktes van Ooreenkoms gedoen, behalwe vir die bedrag van R10.2 miljoen (top van die
tabel), wat gedoen is in terme van die Aandeelhouers-ooreenkoms met Casidra (Edms.) Bpk. Later in die jaar is dit
met R1 miljoen vermeerder (tweede van die top).
Alle oordragte wat by aktes van ooreenkoms ingeskakel is, het ook verslagdoenvoorskrifte, met inbegrip van
besteding, vir ondersoek deur die Departement. In die geval van Casidra (Edms.) Bpk. word ʼn maandelikse finansiële
verslag gelewer, en word ook ʼn kwartaallikse narratiewe verslag ingedien.
In alle gevalle waar volledige besteding nie plaasgevind het nie, word verwag dat dit voor 31 Maart 2012 bestee moet
wees, met die uitsondering van die ramptoekenning waar volledige besteding bepaal word deur die raamwerke wat
van DLBV ontvang word.
Soos op 31 Maart 2011 het Casidra (Edms.) Bpk. ook verpligtinge gehad in terme van bestellings ter waarde van ʼn
geraamde R3.942 miljoen.
2.11 Voorwaardelike toekennings en geoormerkte fondse
Voorwaardelike Toekenning
Totale Toekenning
R’000
Totale Oordragte
R’000
Omvattende Program vir Landbou-ondersteuning 63,064 47,448
Ilima Letsema 24,000 24,000
LandCare 3,270 0
Ramptoekenning (Droogte – heruitreiking) 2,645 2,507
Ramptoekenning (Droogte) 50,000 50,000
TOTAAL 142,979 123,955
Daar is aan alle doelstellings voldoen met die LandCare-, OPLO- en Ilima Letsama- toekennings.
Die LandCare-toekenning is ‘n nasionale voorwaardelike toekenning in terme van Skedule 5 van die Wet op die
Verdeling van Inkomste, wat op die optimalisering van produktiwiteit en volhoubare gebruik van natuurlike hulpbronne
fokus.
Die toekenning het drie hoofprioriteitsareas wat die volgende insluit
• Om ‘n volhoubare bewaring van natuurlike hulpbronne deur ‘n gemeenskapgebaseerde deelnemende
benadering verbeter.
• Om werksgeleenthede deur die Uitgebreide Openbare Werke-program (UOWP) te skep.
• Om voedselsekerheid binne die voorheen benadeelde gemeenskappe te verbeter.
Die Departement het alle OPLO-befondsing, ʼn Skedule 4-toekenning, en alle Ilima Letsama- befondsing ʼn Skedule 5
toekenning bestee. Alle doelstellings is reeds verwesenlik of word tans verwesenlik. In terme van WVI-nakoming het
die Departement alle verslae betyds ingedien soos deur die Wet voorgeskryf.
Vir OPLO is 31 projekte geïmplementeer, en vir Ilima Letsama 24 projekte.
‘n Totaal van 784 huishoudings en 45 gemeenskapsprojekte is gedurende die verslagjaar vir voedselsekerheid
ondersteun. Verder het 21 voorheen befondsde produkte (kommunaal) ondersteuning in die vorm van produksieinsette
ontvang om hulle weer produktief te maak. Die teikens vir rehabiliteringsprojekte is egter nie verwesenlik nie
weens konflik binne sulke projekte.
Die Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling het 27 projekte vir plaaswerkers teen ’n totale koste van R3.3 miljoen
befonds. Die fokus van hierdie projekte was hoofsaaklik op opleiding en die ontwikkeling van sagte vaardighede
soos deur verskeie Nie-regeringsorganisasies (NRO’s) aangebied en geïmplementeer. ʼn Totaal van 4 431 plaaswerkers,
vroue en kinders het by hierdie projekte gebaat.
Al die bogenoemde toekennings is in die geakkrediteerde bankrekening van die Provinsiale Tesourie gedeponeer.
OPLO. Ilima Letsama, en LandCare se kwartaalverslae is betyds ingedien soos deur die Wet op die Verdeling van
Inkomste (WVI) bepaal.
35

Die rampfonds van R50 miljoen is aan Casidra (Edms.) Bpk. oorgedra om ‘n voortgesette en gereelde maandelikse
betaling in lyn met die rampraamwerk te verseker. Die doelstellings van hierdie oordrag sal oor die tydperke wat in
die raamwerk aangedui word, verwesenlik word.
Van die R2.645 miljoen wat hernu is, is R2.507 miljoen aan verskaffers van voer en die vervoer van voer aan
begunstigdes van hierdie toekenning betaal. Die R138 000 wat nie bestee was nie, was te min vir ‘n nuwe rondte van
inkope, en was derhalwe aan die Nasionale Tesourie terugbetaal.
2.12 Kapitaalbelegging-, instandhouding- en batesbestuurplan
2.12.1 Kapitaalbelegging
Daar sal oor voltooide gebouprojekte deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke (Begrotingspos 10)
gerapporteer word aangesien die begroting en alle prosesse by hulle berus.
2.12.2 Batesbestuur
Die Departement gebruik volgens voorskrif LOGIS as ʼn batesregister. Hierdie stelsel voldoen aan die minimumvereistes
vir die rekordhouding van bates, en dit dien as ‘n beperking vir ‘n batesbestuurinstrument, veral waar die batesregister
aansienlik is, soos in die geval van hierdie Departement waar meer as 34 000 lynitems gehou word. Dit kan nie in al
die behoeftes van veranderende biologiese bates voorsien nie.
‘n Maandelikse rekonsiliasie tussen LOGIS en BRS verseker ʼn bygewerkte batesregister.
Die tweede IBBP (Infrastruktuur Batesbestuurplan) in terme van WRVBB is voltooi en sal vir die volgende vyf jaar
die basis vorm vir die huisvesting, instandhouding en kapitaalbehoeftes van die Departement. Die agteruitgang van
die infrastruktuur, riolering en waterhulpbronne by die Departement se Hoofkantoor by Elsenburg is ʼn bron van groot
kommer.
Die laboratoriums en ander navorsingsgeboue is ontoereikend vir die navorsingswerk wat benodig word, en
aansienlike opgradering moet gedoen word om aan die standaarde vir die Wet op Gesondheid en Veiligheid en ander
ISO-standaarde te voldoen. ʼn Plan om die Departement se verouderde navorsingsinfrastruktuurgeriewe volledig te
herontwerp, is op dreef en vorm deel van die IBBP.
Die Departement het eweneens ‘n behoefte aan ‘n Kampusplan vir sy Kollege-infrastruktuur en -geriewe. Dit is ook
in die IBBP opgeneem.
Probleme met watervoorsiening by die Hoofkantoor het gedurende die jaar voortgeduur, en het die dringende
behoefte aan ‘n hulpbronmeesterplan vir Elsenburg onderstreep. Hierdie plan is deel van die IBBP en die eerste fase
is met die hulp van die Departement van Vervoer en Openbare Werke voltooi.
Die toestand van roerende bates wissel van baie goed tot swak. Eerstens is daar voertuie (sedans en een-tonvragmotors)
wat meestal in ‘n goeie toestand onderhou word, maar die busse en groter vragmotors is reeds
verby die normale vervangdatum. Vergeleke met vorige jare is die stand van trekkers en ander implemente op
die navorsingsplase met ‘n paar nuwe vervangings verbeter. Die normale lewensduur van die trekkers is agt jaar.
Ons oorskry dit steeds, maar het op die vorige onaanvaarbare gemiddeld verbeter. Die toestand van duur hoëtegnologie-toerusting
soos planters, dorsmasjiene en besproeiingstoerusting wissel van gemiddeld tot swak, met
party wat onherstelbaar is terwyl vervanging nie bekostig kan word nie.
Wat rekenaartoerusting betref, probeer die Departement om ‘n lewensiklus van nie meer as vier jaar nie te handhaaf,
en hierin word daar wel geslaag. Ander infrastruktuur (kabels en bedieners) is in ‘n redelike toestand.
Die telefoonstelsel is aan die einde van sy tegnologiese en ekonomiese lewensduur, en moet so gou as moontlik
vervang of opgegradeer en uitgebrei word, aangesien instandhouding hemelhoog is en instrumente wat onherstelbaar
is nie vervang kan word nie. Gerekenariseerde kommunikasie (SOIP) word steeds getoets, en is by drie buitekantore
geïmplementeer om ‘n bekostigbare oplossing te probeer vind.
Geen groot projekte word vanjaar onderneem nie.
36
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Tenderprosedures word gevolg om die voorskrifte van die WOFB, WRVVB NTR’s PTI’s en RB-stelsel na te kom, wat
aangepas is om bates in te sluit.
Daar is geen planne om enige huidige geriewe te sluit of af te gradeer nie.
2.12.3 Instandhouding
Die Departement hou tans nie by sy eie instandhoudingskedule m.b.t. vaste bates en infrastruktuur nie, en is afhanklik
van die provinsiale Departement van Vervoer en Openbare Dienste vir sy instandhoudingsbehoeftes aangesien hulle
saam in die Provinsie gesentraliseer is.
‘n Steeds groeiende lys van instandhoudingsbehoeftes oorskry R33 miljoen, en ‘n bedrag van ongeveer R12.7
miljoen is deur die bogenoemde Departement op hul begroting bestee.
2.13 Programprestasie
Daar moet op gelet word dat waar nasionale dwarslynige aanduiders op die kwartaallikse prestasie-oorsig verskyn
en nie in die Departement se jaarlikse prestasieplan nie, hulle by die verskillende programme gevoeg is ten einde ’nʼn
volledige beeld van alle aanduiders te kry.
Program 1: ADMINISTRASIE
Doel:
Om strategiese en relevante ondersteuningsdienste aan die onderskeie lynfunksies (programme) van die Departement
te voorsien, wat die volgende insluit:
• Leierskap en strategiese rigting m.b.t. alle relevante beleidsbepalings, voorskrifte en nasionale en provinsiale
raamwerke
• Om doeltreffende en doelmatige administratiewe ondersteuning en goeie korporatiewe bestuur te voorsien
• ‘n Omvattende kommunikasiediens, en
• Om die onderskeie programme in die Departement en landbousektor te bou en te transformeer ten einde
dryfkrag aan ons visie te verleen.
Subprogram 1.4: Finansiële Bestuur (HFB-komponent)
Strategiese doelstellings:
1. Institusionaliseer ‘n doeltreffende Program vir die Verbetering van Finansiële Bestuur (PVFB).
2. Lewer ‘n ten volle doeltreffende finansiële rekeningkundige funksie aan die Departement.
3. Bevorder die gebruik van doeltreffende finansiële hulpbronne.
4. Verhoog VHB tot ‘n vlak van 3+.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 1.4: FINANSIËLE BESTUUR (HFB-KOMPONENT)
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Prestasie-meting-aanwyser
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
Ontwikkel/, implementeer/, onderhou ‘n
1.1
bekwamingsraamwerk vir finansies-personeel,
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Ontwikkel en
implementeer
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
Implementeer 0
1.2 Gemiddelde vakaturekoers vir finansies-personeel 8 12 50
1.3 ‘n Skoon ouyditverslag Onderhou Onderhou 0
1.4 Die aantal kwessies beklemtoon 1 1 0
37

Subprogram 1.4: FINANSIËLE BESTUUR (HFB-KOMPONENT)
38
Prestasie-meting-aanwyser
1.5 Voltooi en onderhou batesregister.
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Refine and
maintain
1.6 Alle fakture binne 30 dae na ontvangs betaal. Done
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
Het ‘n finansiële doeltreffendheidsprogram
(kostebesparingsprogram) vir die Departement
ontwikkel/, geïmplementeer/, verfyn/, onderhou.
Het ‘n verfynde dinamiese VBB-beleid ontwikkel/,
geïmplementeer/, verfyn/, onderhou.
Het ‘n verkrygingsplan in lyn met die begroting
en die program se lewerbare bates ontwikkel/,
geïmplementeer/, verfyn/, onderhou.
Het ‘n stelsel vir die Rekenpligtige Beampte in lyn
met die Nasionale Tesourie se generiese raamwerk
ontwikkel/, geïmplementeer/, verfyn/, onderhou.
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.2
1.6
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Het ‘n doeltreffende M&E evalueringsraamwerk vir VBB
ontwikkel/, geïmplementeer/, verfyn/, onderhou
Develop and
implement
Develop and
implement
Develop and
implement
Maintain/ refine
Develop and
implement
Behaal
2010/11
Refine and
maintain
330 cases not
paid
Developed
and
Implemented
Developed
and
Implemented
Developed
and
Implemented
Maintained
and refined
Developed
and
implement
Afwyking van
Teiken (%)
Die finalisering van die makrostruktuur van die Departement an die posvlakke het die verwagte tydraamwerk oorskry,
en daarom kon beplande aanstellings nie gemaak word nie.
Die Departement streef steeds daarna om alle betalings binne 30 dae te doen, maar dit bly egter ‘n uitdaging weens
die laat voorleggings vir betalings, dikwels deur verskaffers.
Aangesien hierdie subprogram ‘n ondersteuningsfunksie is, dra dit direk tot al die Departement se uitkomstes by.
Program 2: VOLHOUBARE BATESBESTUUR
Doel:
Die doel van hierdie Program is om oplossings en metodologieë vir volhoubare batesbestuur te bied deur die
voorsiening van landbouingenieurs- en LandCare-dienste, proaktiewe kommunikasie, fasilitering en implementering
van projekte, sowel as die oordra van tegnologie aan ons kliënte en venNota.
Subprogram 2.1: Ingenieursdienste
Strategiese doelstellings:
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
5. Bevorder die optimale en doeltreffende gebruik van landbouwater.
6. Lewer ‘n meganiseringsbeplanningsdiens en bevorder bewaringslandbou.
7. Lewer ‘n diens vir beplanning en ingenieursontwerp vir waardetoevoeging op die plaas.
8. Lewer ‘n diens vir beplanning en ingenieursontwerp vir plaasstrukture, dierebehuising, dierehantering en
diere-afvalbestuur.
9. Lewer ‘n diens vir spesialis-beplanning en ingenieursontwerp vir beskermingstrukture vir rivierwalerosie.
10. Verskaf ‘n Rampbestuurdiens aan ons kliënte.
0
100
0
0
0
0
0

Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 2.1: INGENIEURSDIENSTE
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
1.1 Ingenieursondersoeke en adviesverslae voorberei 130 247 90
1.2 Ingenieursontwerpe met spesifikasies saamgestel 93 115 24
1.3 Finale sertifikate vir ingenieurskonstruksie uitgereik 55 133 142
1.4
Kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies tydens amptelike
betrokkenheid voorsien is
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
Water en besproeiing
Aantal ondersteuningsinisiatiewe (ondersoekverslae,
1.5
ontwerpe en voltooiingsertifikate) aan Program gelewer:
BOO (OPLO/GKHP)
1.6
1.7
Meganisering-, Beplanning- en Bewaringslandbou
1.8
1.9
1.10
Waardetoevoeging op Plaas
1.11
1.12
1.13
Plaasstrukture en Dierehanteringgeriewe
1.14
1.15
1.16
Riviererosiebeskerming
1.17
1.18
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en
voltooiingsertifikate) aan ander deelhebbers gelewer:
Aantal kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies of opleiding
voorsien is
Aantal ondersteuningsinisiatiewe (ondersoekverslae,
ontwerpe en voltooiingsertifikate) aan Program gelewer:
BOO (OPLO/GKHP)
Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe
en voltooiingsertifikate) aan ander deelhebbers en
demonstrasieblokke gelewer, wat daargestel is om
bewaringslandbou te bevorder
Aantal kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies of opleiding
voorsien is
Aantal ondersteuningsaksies (ondersoekverslae, ontwerpe
en voltooiingsertifikate) aan Program gelewer: BOO
(OPLO/GKHP)
Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en
voltooiingsertifikate) aan ander deelhebbers gelewer:
Aantal kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies of opleiding
voorsien is
Aantal ondersteuningsinisiatiewe (ondersoekverslae,
ontwerpe en voltooiingsertifikate) aan Program gelewer:
BOO (OPLO/GKHP)
Aantal inisiatiewe (ondersoekverslae, ontwerpe en
voltooiingsertifikate) aan ander deelhebbers gelewer:
Aantal kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies of opleiding
voorsien is
Aantal inisitiewe
(ondersoekverslae, ontwerpe en voltooiingsertifikate)
Vir strukture vir die voorkoming van rivierwalerosie
Aantal kliënte wat van ad hoc ingenieursadvies of opleiding
voorsien is
183 221 21
60 89 48
65 61 (6)
70 132 89
12 5 (58)
45 239 431
40 24 (40)
6 2 (67)
10 4 (60)
30 10 (67)
30 31 3
25 29 16
35 29 (17)
20 35 75
8 28 250
39

Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.1 tot 1.8 en 1.10
tot 1.16
40
Die dienste wat voorsien word, is meestal aanvraaggedrewe, en behoeftes van kliënte hou 'n noue verband met, en is
afhanklik van eksterne faktore, d.w.s markte, die ekonomie, ontwikkelingsinisiatiewe groeipatrone, wetgewende vereistes
en uiterste klimaattoestande. Weens toenemende kliëntebehoeftes en -versoeke is die verslagperiode oor die algemeen
deur ‘n wesenlike oorprestasie gekategoriseer.
1.9 Die oorprestasie is as gevolg van jong ingenieurstegnici se betrokkenheid by verskeie kleiner inisiatiewe en projekte,
1.17 en 1.18
Die oorstromings wat gedurende 2008 in die Weskus, Kaapse Wynland, Overberg en Eden ervaar is, het ‘n toename in
die aanvraag na ons dienste m.b.t. die beplanning en ontwerp van strukture vir beskerming teen riviererosie tot gevolg
gehad, sowel as tegniese advies aan boere oor herstelwerk aan hul damme.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Die ingenieursdienste wat aan ons kliënte voorsien is soos in 1.1 tot 1.18 hierbo bepaal, het almal tot die volgende
departementele uitkomstes bygedra:
ʼn• ʼn Ondersteuning is aan die sektor verleen om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie
tot die land se profiel maak deur die ingenieursdienste wat ons aan ons kliënte bied.
ʼn• Die ingenieursdienste wat aan ons kliënte gebied word, is daarop gemik om by te dra tot die versekering dat
minstens 60% van alle landbou-grondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5 jaar suksesvol is.
ʼn• ʼn Verhoogde landbouproduksie oor die volgende 10 jaar word deur die voorsiening van ingenieursdienste
ondersteun.
Subprogram 2.2: LandCare
Strategiese doelstellings:
1. Die bewaring van die natuurlike landbouhulpbronne.
2. Implementeer LandCare-projekte.
3. Implementeer LandCare-beplanning oor die hele gebied.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Aantal bewustheidsveldtogte en kapasiteitbou-oefeninge
2.1
oor GrondSorg
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
10 10 0
2.2 Aantal kapasiteitbou-oefeninge gehou 0 6 100
2.3
2.4
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aantal plaasgrond-hektaar deur bewaringsmaatreëls
verbeter
Aantal begunstigdes wat volhoubare produksietegnologieë
en -praktyke toepas
0 1 167 100
0 1 870 100

Nasionale dwarslynige aanwysers:
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
2.5
Prestasie-meting-aanwyser
Aantal plaasplanne wat vir volhoubare boerderymetodes
bygewerk is
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
250 581 132
2.6 Aantal direkte begunstigdes van GrondSorg-projekte 3 000 1 870 (38)
2.7 Aantal beplanningsinisiatiewe vir hele area 10 10 0
2.8 Aantal dreineringswerke ontwerp 50 36 (28)
2.9 Aantal beskermingswerke ontwerp 150 29 (81)
2.10 Aantal veldbenuttingswerke ontwerp 100 515 415
2.11 Aantal UOWP-persoondae 25 000 27 504 10
2.12 Aantal jeugdiges wat Junior GrondSorg-inisiatiewe bywoon 3 000 11 230 274
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
2.2 Kapasiteitbou-oefeninge was nie deel van die oorspronklike aanwysers nie, maar was by die bewustheidveldtogte ingesluit
2.3 en 2.4
2.5
2.6
2.8, 2.9 en 2.10
2.12
Hierdie aanwyser is op ‘n laat stadium by die versameling aanwysers ingesluit, en dus was in die teikenkolom nie daarvoor
begroot nie.
As gevolg van die drie (3) rampverligtingskemas het die voorspelde bedrag van toepassings drasties verander vergeleke
met die voorspelde volumes, aangesien die ramphulp die geleentheid gebied het om meer plaasplanne by te werk as
waarvoor oorspronklik beplan was.
Die aantal direkte begunstigdes het nie die jeugdiges en die rampverligtingprogram ingesluit nie, en is derhalwe net meer
as die helfte van wat voorspel was.
As gevolg van die drie (3) rampverligtingskemas het die voorspelde bedrag van toepassings en tipe drasties verander,
vergeleke met die voorspelde volumes.
Die jeugprogram is deur die Departement se Billike Aandeel-projekte uitgebrei, en het in ‘n veel groter bewustheidprojek
ontwikkel waar jeugdiges wat marionetvertonings bygewoon het en kampbywoners getel is, sodat die bywoningsyfer
drasties verhoog is.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die Subprogram: LandCare het bygedra tot die strategiese doel “Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons
natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die beperkinge van klimaatverandering) om voedselsekerheid
te verseker.
Die aanstelling van 10 kandidaat-ingenieurstegnici vir ‘n drie-jaar termyn met die doel dat hierdie beamptes hul
registrasie by die Ingenieursraad van Suid-Afrika ná hierdie periode met welslae sal bekom en om permanente
betrekkings binne die Departement van Landbou: Wes-Kaap aansoek sal doen.
Suksesvolle voltooiing van die drie Ramphulpskemas ter waarde van R45 000 in die Weskus, Sentraal-Karoo en
Eden, wat 1 878 boere met Rampverligting ondersteun.
Die suksesvolle voltooiing van 57 GrondSorg-projekte het werk van 27 504 persoonsdae geskep, en 11 230 jeugdiges
met volhoubare batesbestuuropleiding en -bewustheid bereik.
41

Subprogram 2.3: Grondgebruikbestuur
Strategiese Doelstelling:
1. Voorsien kommentaar oor onderverdeling en hersonering vir die benutting van landbougrond.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 2.3: GRONDGEBRUIKBESTUUR
42
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Aantal aanbevelings wat vir verandering van landbougrond gebruik
3.1
gemaak is.
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
Behaal
2010/11 2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
800 984 23
3.2 Aantal hektaar wat vir volhoubare boerderydoeleindes beplan is 0 0 0
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
3.1
Die teiken is op ‘n voorspelling gebaseer van wat die diens binne ‘n jaar kan behels, en daar was ‘n toename van 23% in
die aanvraag vir hierdie diens.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Die Subprogram: Grondgebruikbestuur het bygedra tot die strategiese doel “Beskerm, verbeter en bevorder die
gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ʼn’n volhoubare wyse (binne die beperkinge van klimaatverandering) om
voedselsekerheid te verseker.
Evaluering en voorsiening van kommentaar op 984 aansoeke om grondgebruik van landbou na verskeie ander
sonerings te verander wat ‘n afname in voedselproduksie en dus voedselsekerheid tot gevolg kon hê.
Program 3: ONDERSTEUNING EN ONTWIKKEKING VAN BOERE
Doel:
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
• Om ‘n volhoubare ondersteuningsmeganisme vir nuwe en gevestigde boere te verseker (met inbegrip van
grondhervormingsbegunstigdes en plaaswerkers);
• Om die impak van intervensies soos deur die Program gelewer, te meet;
• Om belegging vanaf die private sektor en kommoditeitsgroeperings te monster’
• Om gehalte en standaarde van diens en advies aan boere te verseker;
• Om te verseker dat ons munisipaliteite en ander staatsdepartemente met die implementering van voedseltuine
vir gemeenskappe en huishoudings help.

Subprogram 3.1: Boerenedersetting
Strategiese doelstelling:
1. Grondhervorming met landbou-ondersteuning gefasiliteer.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 3.1: BOERENEDERSETTING
Werklike prestasie teen Teiken
Afwyking van
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Teiken (%)
1.1 Aantal verslae oor plaasassesserings gefasiliteer 86 62 (28)
1.2 Aantal grondgebruikplanne gefasiliteer 60 38 (37)
1.3 Aantal aansoeke goedgekeur 60 8 (87)
1.4 Aantal projekprestasieverslae saamgestel 240 156 (35)
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
1.5 Aantal siftingseenhede gevestig 1 1 0
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
Die aanvraag vir plaasassesserings vanaf die DLOGH was beperk weens die moratorium op Billikheidsdeelskemas, deel van
1.1
die GHLO, en die hersiening van en nuwe fokus op die PGVS.
Die plaasassesseringsproses is verbeter deur omvattende evaluering van alle aspekte wat betrekking het op die welslae
van boerderyondernemings. Dit het deeglike besigheidsbeplanning en die ontwikkeling van verbeterde gehalte van
1.2
grondgebruikplanne tot gevolg gehad. Dit het vereis dat meer tyd aan die ontwikkeling van die planne bestee word. Die aanvraag
na sulke grondgebruikplanne is egter negatief beïnvloed deur die oorgangsfase wat vanjaar in die DLOGH ervaar was.
Die program ondersteun die DLOGH in die goedkeuringsproses van die hervormingsprojek, en die Departement neem derhalwe
aan die Provinsiale Toekenningskomitee (PTK) deel wat deur die DLOGH byeengeroep is. Die DLOGH het ‘n moratorium op alle
1.3 GHLO-projekte geplaas en gevolglik is baie min PTK-vergaderings gehou. Wanneer PGVS-implementering begin, behoort dit ‘n
toename in die aantal goedgekeurde projekte tot gevolg te hê. Die DAK’s presteer nie tans optimaal nie, weens die onsekerheid
oor beleidsimplementering in die DLOGH wat veroorsaak het dat minder projekte aanbeveel is as wat verwag was.
Gedurende hierdie jaar was verbeterde projek-assessering met kommoditeitstrukture die hooffokus. Die DLOGH
se Herkapitalisasieprogram vir bestaande grondhervormingsprojekte sal 'n hernude fokus op die samestelling van
1.4
projekprestasieverslae tot gevolg hê, soos die benadering tot hierdie program verder deur ons suster-departement, DLOGH,
opgeklaar word.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak.
Die Subprogram: Boerenedersetting het ‘n bydrae gelewer deur sy assesseringsformate en beplanningsgereedskap
te hersien om veel meer omvattende doenbaarheidstudies en ondernemingsbeplanning te verseker, wat ook
markskakeling en verwante inligting insluit. Dit is ondersteun deur die Departement se samewerking met die
waterkultuur-, suiwel-, vrugte-, graan-, diereproduksie- (rooivleis, varkvleis, skaap/wol), wynbou- en groentekommoditeitsformasies,
wat kommoditeitspesifieke deskundigheid oor markte en die waardeketting voorsien. Die
Program: BOO het ook die ETB gestig wat onder meer op die finansiële en bemarkingskomponente van landbouondernemings
fokus, en derhalwe verseker dat uitvoergeleenthede in die beplanningsfase verken word.
Uiteindelik het die Program: BOO sy pogings daarop gefokus om produksie vir plaaslike en uitvoerdoeleindes te
verhoog. Dit het derhalwe die vestiging van die wyn-, tafeldruif- en vrugtekommoditeitstrukture ondersteun wat
fondse bewillig het om 64 hektaar tafel- en wyndruiwestokke en 110 hektaar vrugteboorde te vestig.
43

Verseker dat minstens 60% van alle landbou-grondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5
jaar suksesvol is
Die Subprogram: Boerenedersetting het 62 plaasassesserings vir grondhervorming voltooi, wat ‘n wye reeks
tegniese, finansiële, bemarkings- en ander aspekte van plase dek wat met haalbaarheid verband hou. ’n Totaal
van 38 omvattende grondgebruikplanne is as bydrae tot die volhoubaarheid van grondhervormings ondernemings
ontwikkel, met veel sterker klem op die gehalte van beplanning. Hierdie werk hou verband met die verwesenliking
van Uitkomste 1 van ons Nasionale Uitkomste 7, en maak ook ʼn bydrae tot Provinsiale Strategiese Doelstelling 11.
Samewerking met die DLOGH was minder as ideaal, weens veranderings in hul beleidsfokus, d.w.s. die moratorium
wat op Billikheidsaandeelskemas binne die GHLO-program geplaas is, en klem op die PGVS. Skakeling is beplan
om die samewerkingstrukture met hierdie departement te versterk.
Hierdie Departement het egter die ETB gevestig met die doel om omvattende assessering en beplanning van
landbou-ondernemings ter wille van volhoubare grondhervorming te verseker. ETB benut departementele en
eksterne deskundiges om insette oor die bogenoemde prosesse te lewer. Daarbenewens het die Program: ETB die
vordering van grondhervormingsplase gemoniteer en 156 prestasieverslae opgestel oor projekte wat ondersteun is.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Die Program: BOO het baie van sy tyd bestee om die kommoditeitsbenadering tot boere-ondersteuningsdienste in die
Provinsie te versterk. Dit het die vaartbelyning van institusionele reëlings behels ten einde sewe kommoditeitstrukture
in die waterkultuur-, suiwel-, vrugte-, graan- diereproduksie- (rooivleis, varke, en skape/wol-), wyn- en groente-
bedrywe te vestig waarmee die Departement kan saamwerk aan die assessering, prioritisering, implementering,
ondersteuning en evaluering van boerderyondernemings. Hierdie benadering is aangeneem om beplanning,
ekonomiese volhoubaarheid van regering-ondersteunde plase, en langtermyn-integrasie in die sektor te verbeter. Dit
het ook tot gevolg gehad dat 390 werkgeleenthede wat die Provinsiale Strategiese Doelstellings 1en 11 en Nasionale
Uitkomste 7 ondersteun, geskep is.
Uiteindelik het die Program: BOO sy pogings daarop gefokus om produksie vir plaaslike en uitvoerdoeleindes te
verhoog. Dit het derhalwe die vestiging van die wyn-, tafeldruif- en vrugtekommoditeitstrukture ondersteun wat
fondse bewillig het om 64 hektaar tafel- en wyndruiwestokke en 110 hektaar vrugteboorde te vestig.
Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die
beperkings van klimaatverandering) ten einde voedselsekerheid te verseker.
Die Subprogram: Boerenedersetting was kernbelangrik in die vestiging van die ETB in ‘n poging om plaasassesserings
en omvattende ondernemingsbeplanning te verseker wat sensitief jeens klimaatverandering en verantwoordelike
grondgebruik is. Dit sluit inagneming van natuurlike hulpbronne in, bv beskikbaarheid en gehalte van water,
biodiversiteitsinventarisse, klimaat, en bewaringgerigte landboupraktyke.
44
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Subprogram 3.2: Voorligting en Adviesdienste
Strategiese doelstelling::
1. Verseker dat, deur die produksie van landbouprodukte vir die binnelandse en internasionale markte, plase
suksesvolle sakeondernemings word.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 3.2: VOORLIGTING EN ADVIESDIENSTE
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
2.1 Aantal landboudemonstrasies gefasiliteer 24 65 171
2.2 Aantal boeredae gehou 12 27 125
2.3 Aantal funksionele kommoditeitsgroepe ondersteun 7 7 0
2.4 Aantal geakkrediteerde opleidingskursusse gekoördineer 24 1 (96)
2.5 Aantal boere wat geakkrediteerde opleidingskursusse bygewoon het 240 15 (94)
2.6 Aantal nie-geakkrediteerde opleidingskursusse gekoördineer 48 98 104
2.7 Aantal boere wat nie-geakkrediteerde opleidingskursusse bygewoon het 480 1 904 297
2.8 Aantal boere wat met advies ondersteun is 204 1 192 484
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
2.9 Aantal vaardigheidsoudits op projekte uitgevoer 80 102 28
2.10 Aantal projekte met mentorskap ondersteun 15 11 (27)
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
2.1
2.2
2.4
2.5
2.6 & 2.7
2.8
2.9
2.10
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die respons deur boere op relevante demonstrasies en boeredae was baie goed weens die boere se behoefte aan meer
praktiese en tyddoeltreffende intervensies vir vaardigheidsontwikkelings. Dit is wat vir die hoë aanvraag na, en lewering van
demonstrasies verantwoordelik was.
Die respons deur boere op relevante boeredae (27) was baie goed weens die boere se behoefte aan meer praktiese
en tyddoeltreffende intervensies vir vaardigheidsontwikkeling. Die impak van die VHP het die aanstelling van hoogs
gekwalifiseerde personeel tot gevolg gehad, wat in staat was om die hoë aanvraag na, en lewering van boeredae die hoof te
bied.
Daar was ‘n baie geringe aanvraag (een kursus) deur ons boere vir geakkrediteerde opleiding weens die tydfaktor vir die
voltooiing daarvan, lae geletterdheidsvlak van boere, eksterne evaluering, en vereiste indiening van ‘n Bewyse-portefeulje
wat nie baie gewild onder ons boere is nie.
Slegs 15 boere het die een geakkrediteerde opleidingkursus bygewoon weens die tydfaktor vir die voltooiing daarvan, lae
geletterdheidsvlak van boere, eksterne evaluering van die kursus, en vereiste indiening van ‘n Bewyse-portefeulje wat’n
voorvereiste vir die verkryging van ‘n sertifikaat is. Geakkrediteerde opleiding is dus nie baie gewild onder ons boere nie.
Die besluit om party van die Program se spesialiste te gebruik om die nie-geakkrediteerde opleiding te doen, het tot
oordadigheid m.b.t. nie-geakkrediteerde opleiding gelei. Boere was meer ontvanklik vir hierdie tipe opleiding, wat tot beter
kursusbywoning aanleiding gegee het. Die samewerking met die private sektor en die kommoditeitsbenadering kan duidelik
gesien word in die oordadigheid in terme van aantal (98) en bywoning (1 904) van nie-geakkrediteerde kursusse.
Weens die aantal inligtingsessies oor die belangrikheid van akkurate rapportering en die invoer van die Smart Pentegnologie
wat deur voorligtingsbeamptes gefasiliteer is, het die Program verbeterde rapportering en rekordhouding ervaar
m.b.t. adviesdienste wat gelewer is. Die aanvanklike teiken was egter om plase te meet wat d.m.v. advies ondersteun is, in
plaas van boere. Dit is later verander na boere wat met advies ondersteun word, aangesien die elektroniese stelsel, weens
die weglating van die Landmeter-generaal se unieke plaasnommer op die vasleggingvorm, nie in staat was om die plase aan
te dui nie.
Weens die aanstelling van twee bykomstige opleiding-adviseurs in die derde en vierde kwartaal onderskeidelik, en verpligte
oudits op goedgekeurde projekte, was dit moontlik om te oorpresteer (102) op die vaardigheidsoudits wat uitgevoer is.
Gedurende die jaar is minder mentors aangestel as wat beplan was, maar daar bestaan ‘n meer informele mentorskapreëling
tussen projekte vir etlike ontluikende boere en mentors. Die meeste van die reëlings was tussen die boer en die
mentor, en dit is waarom die mentors nie sien waarom dit vir hulle nodig is om aan die Departement te rapporteer nie.
45

Bydrae tot Departementele uitkomstes
Verseker dat minstens 60% van alle landbou-grondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5
jaar suksesvol is
Die bydrae van die Subprogram is die lewering van 65 demonstrasies, 27 boeredae, en die ondersteuning van 1 192
boere met advies in dié verband. Die uitkomstes van hierdie intervensies is om die kapasiteit van boere te bou om
uiteindelik meer doeltreffend te boer en op die lang duur suksesvol te wees.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Die Subprogram: Voorligting en Adviesdienste het die KPTK vir die vestiging van die suiwel-, wol-, graan-, en
waterkultuur-kommoditeit ondersteun, wat finansiële ondersteuning, deskundigheid en marktoegang aan verskeie
boerdery-ondernemings toegewys het ten einde landbouproduksie oor die mediumtermyn te verhoog.
Subprogram 3.3: Voedselsekerheid
Strategiese doelstelling::
1. Help en voorsien aan kwesbare gemeenskappe en huishoudings die middele om hul eie voedsel te produseer,
en om hul toegang tot veilige en gesonde voedsel te verhoog.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 3.3: FOOD SECURITY
Nasionale dwarslynige aanwysers:
46
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
3.1 Aantal nuut-bevestigde huishoudings sonder voedselsekerheid 250 618 147
3.2 Aanta; voedselsekerheid-intervensies geïmplementeer 2 2 0
3.3 Aantal huishoudings sonder voedselsekerheid wat by die intervensies baat 600 784 31
3.4 Aantal voedselsekerheid-statusverslae opgestel 4 4 0
3.5 Aantal sekuriteitsbewustheid-veldtogte gehou 3 3 0
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
3.6 Aantal voedselsekerheidsprojekte vir gemeenskappe ondersteun 40 45 13
3.7 Aantal deelnemers aan voedselsekerheidsprojekte vir gemeenskappe 400 364 (9)
3.8 Aantal projekte gerehabiliteer 40 21 (48)
3.9 Ontwerp van ‘n “voedselmandjie”-projek 1 2 100
3.10 Uitrol van “voedselmandjie” 600 784 31
3.11 Aantal voedselsekerheidsprojekte gemoniteer en geëvalueer 250 123 (51)
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
3.1
3.3 & 3.10
3.8
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verhoudings met munisipaliteite is deur verskeie betrokkenhede versterk, en vandaar dat toegang tot lyste van armlastiges
tot die bevestiging van huishoudings sonder voedselsekerheid gelei het.
Die aantal huishoudings sonder voedselsekerheid wat by intervensies en die uitrol van die “voedselmandjie” baat, was
moontlik gemaak deur DLBV-ondersteuning in die vorm van grondbokse wat aan huishoudings sonder voedselsekerheid
in die Provinsie gelewer is. Daarbenewens was daar, gesien die uitwerking van die ekonomiese insinking, ’n toename in die
aanvraag na ondersteuning.
Beplanning van voorheen-befondsde projekte neem meer tyd, en word deur benadeel deur konfliksituasies wat bestaan.
Dus is baie tyd aan die fasilitering van groepe bestee voordat fondse vrygestel is, en vandaar dat teikens nie verwesenlik is
nie.

Aanwyser nr. Rede vir Variansie
3.9 Die Gutter-projek was bykomstig tot die Kombuistuin-inisiatief, wat by die Wêreld Voedseldag ingeskakel het.
3.11 Die pos van die M&E-beampte was eers in September gevul, en dus was die teiken nie verwesenlik nie.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die
beperkings van klimaatverandering) ten einde voedselsekerheid te verseker.
Die Subprogram: Voedselsekerheid het sy huishoudelike voedselproduksiepakket (“Suitcase”) in die afgelope
jaar gewysig om wateropgaartenks in te sluit ten einde kwesbare huishoudings aan te spoor om reënwater vir
besproeiingsdoeleindes te gebruik.
Die sosio-ekonomiese ontwikkeling van twee landelike nodules
Die Departement het die Wêreldvoedseldag op 22 Oktober 2010 in Dysselsdorp in die Eden-distrik herdenk. As
deel van die viering het die Departement 40 huishoudings met huishoudelike voedselproduksiepakkette (“Suitcase”)
ondersteun om hulle in staat te stel om oorlewingsvoedsel te produseer.
Daarbenewens is ‘n totaal van 45 gemeenskapprojekte oor die Provinsie heen gelewer, waarby ‘n totaal van
364 begunstigdes gebaat het. Hierdie projekte is in vennootskap met lede van die Provinsiale Taakspan vir
Voedselsekerheid gelewer.
Die subprogram het ook aan die Oorlog-teen-Armoede-program in Plettenbergbaai deelgeneem met die lewering van
25 huishoudelike voedselproduksiepakkette (“Suitcase”) wat op huishoudings sonder voedselsekerheid gemik is.
Subprogram 3.4: Casidra (Edms.) Bpk.
Strategiese doelstelling::
1. Help die Departement om die produksie van boere te verhoog en ‘n volhoubare bestaan vir die armes te
verseker.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 3.4: CASIDRA (Edms.) Bpk.
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
4.1
Prestasie-meting-aanwyser
Om infrastruktuurprojekte as deel van die toebedeling van die
voorwaardelike toekenning te implementeer
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
35 55 57
4.2 Om te verseker dat ‘n enkelprojek rapporteringstelsel in plek is 1 0 (100)
4.3 Aantal plase bestuur 3 3 0
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
4.1
Weens die billike aandeel van R8.918 miljoen sowel as besparings kon meer projekte in die Departementele
Projektoewysingkomitee (DPTK) goedgekeur word.
4.2 Hierdie projek is byna voltooi, met slegs ‘n paar kleiner tegniese probleme wat aandag moet kry.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
47

Casidra het daartoe bygedra om minstens die 20.8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die land
se profiel maak, deur infrastruktuur te implementeer en meer vrugtebome te plant en sodoende die produksie te
verhoog wat tot die uitvoer van meer vrugte sal lei.
Verseker dat minstens 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5
jaar suksesvol is.
Infrastruktuur is op 55 goedgekeurde Kommoditeitsprodukte gelewer, sowel as 29 projekte wat deur die
Departementele Projektoewysingkomitee (DPTK) goedgekeur is, wat almal grondhervormingsprojekte is en dus tot
minstens 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die Provinsie bydra.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Casidra het met boere en nywerhede saamgewerk (vrugte, beesvleis, suiwel, wol, graan, wyn, waterkultuur, en varke)
om landbouproduksie te verhoog deur infrastruktuur te lewer vir 55 projekte wat in hierdie bedrywe goedgekeur is.
Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die
beperkings van klimaatverandering) ten einde voedselsekerheid te verseker.
Infrastruktuur vir die benutting van water sowel as die voorkoming van erosie is op etlike projekte geïmplementeer
in gebiede waar water skaars is. Dit sal daartoe bydra om ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse te
beskerm, verbeter en bevorder, en om voedselsekerheid te verseker.
Die sosio-ekonomiese ontwikkeling van twee landelike nodules
Infrastruktuur is vir verskeie gemeenskap-, skool-, kerk-, en huishoudelike projekte (52) gelewer, wat tot die sosioekonomiese
ontwikkeling van hierdie gemeenskappe, veral die twee landelike nodules, sal bydra.
Subprogram 3.5: Plaaswerkerontwikkeling:
Strategiese doelstelling:
Fasiliteer die ontwikkeling van vaardighede vir plaaswerkers.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 3.5: PLAASWERKERONTWIKKELING
48
Prestasie-meting-aanwyser
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
Aantal plaaswerkers wat
5.1 vaardigheidsopleiding in samewerking met
NRO’s en KILO ondergaan het
5.2
5.3
5.4
5.5
Aantal interdepartementele
komiteevergaderings gekoördineer
Aantal plaaswerkers wat deur die
verwysingstelsel bygestaan is
Aantal streeks- en provinsiale
plaaswerkerkompetisies aangebied
Aantal plaaswerker-ontwikkelingsprojekte
bygestaan
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
Behaal 2010/11
2010/11
Afwyking van Teiken (%)
4 000 5 363 34
6 12 100
800 161 (80)
13 12 (8)
29 26 (10)

Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
5.1
5.2
5.3
Hierdie is ‘n aanvraag-gedrewe proses en die teiken is ‘n beraming. Die aantal plaaswerkers wat opgelei is, het die
verwagtinge oorskry
Bykomstige vergaderings is gehou na die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad wat op 30 en 31 Julie 2010 plaasgevind het,
om die Provinsiale Loodskomitee oor die uitkomste van Provinsiale en Nasionale plaaswerker-spitsberade van 2010 in te lig.
Die subprogram hang van die aantal kliënte af wat kontak met ons maak, en het dus geen beheer oor die aantal navrae wat
ontvang word nie.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die sosio-ekonomiese ontwikkeling van twee landelike nodules
Gedurende die 2010/11 finansiële jaar het hierdie subprogram daarin geslaag om party van die agterstande onder
plaaswerkers in die Wes-Kaap die hoof te bied binne PSD 6, 9 en 11. ‘n Aantal kritieke maatskaplike kwessies soos
alkoholmisbruik, dwelmmisbruik, en redes vir die afsetting van plaaswerkers is geïdentifiseer en kon tot ‘n beperkte
mate die hoof gebied word en na die relevante departemente verwys word.
Die subprogram het 4 431 plaaswerkers opgelei en tot hul opheffing in verskillende lewensfere bygedra deur
befondsingsprojekte wat deur GGO’s en NRO’s geïmplementeer is. Begrotingsbeperkings binne die subprogram:
Plaaswerkerontwikkeling bly ‘n baie groot uitdaging wat die doeltreffende bystand aan plaaswerkers sal beïnvloed
(selfs op die beperkte skaal/fokus binne ons mandaat).
Gedurende 2010/11 het die Interdepartementele Komitee op twaalf geleenthede vergader. Dit het deel geword van
die Provinsiale Plaaswerker-loodskomitee wat met die reëlings vir die Provinsiale Plaaswerker-spitsberaad sowel as
die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad gehelp het.
Elf gebiede binne die Wes-Kaap het in die 2010/11 finansiële jaar aan die Provinsiale Plaaswerker van die Jaarkompetisie
deelgeneem. Die doel van die Provinsiale Plaaswerker van die Jaar-kompetisie is om erkenning te gee
aan die waardevolle en belangrike bydrae van plaaswerkers tot die volhoubaarheid en groei van landbou in die Wes-
Kaap.
49

PROGRAM 4: VEEARTSENYKUNDIGE DIENSTE
Doel:
Die doel van die Program is om gesonde diere, die veiligheid van vleis en vleisprodukte vir verbruikers, en die
fasilitering van handel in diere deur geloofwaardige uitvoersertifisering van diere en diereprodukte in die Wes-Kaap te
verseker, deur die toepassing van die Wet op Dieregesondheid, 1984 (Wet 35 van 1984) en die Wet op Vleisveiligheid,
2000 (Wet 40 van 2000).
Subprogram 4.1: Dieregesondheid
Strategiese doelstelling:s:
1. Gesonde diere en die welsyn van die mense van Suid-Afrika.
2. Verseker doeltreffende monitering en vermindering van dieregesondheidsrisiko’s.
3. Spoedige en akkurate bespeuring van dieresiektes.
4. Ontluikende veeboere wat kundig en doeltreffend is.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 4.1: DIEREGESONDHEID
Werklike prestasie teen
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Teiken
2010/11
Teiken
Behaal
2010/11
Afwyking
van Teiken
(%)
1.1 Aantal diere teen antraks geënt 5 000 4 153 (17)
1.2 Aantal diere teen hondsdolheid 40 000 86 544 116
1.3 geënt 1 000 1 584 58
1.4 Aantal beeste teen brusellose 5 000 7 269 45
1.5 geënt 1 800 4 628 157
1.6 Aantal hoenders teen New Castle-siekte 9 000 77 214 758
1.7 geënt 9 500 6 252 (34)
1.8 Aantal steekproewe wat vir siektewaarneming geneem is 46 000 57 632 25
1.9 Aantal inligtingsdae vir dieregesondheid gehou 50 45 (10)
1.10 Aantal diere met huid-TB getoets 35 000 66 243 89
1.11 Aantal steekproewe vir beesbrusellose-toetsing geneem 40 000 84 835 112
1.12 Aantal diere vir hondsdolheid ondersoek 600 000 932 114 55
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
1.13 Aantal diere teen bek-en-klouseer geënt 0 0 0
1.14 Aantal skape vir skurfte behandel 20 000 63 013 215
1.15 Aantal beeste vir eksterne parasietbeheer gedip 2 000 610 (70)
1.16
Aantal steekproewe ingesamel en vir toetsing ingedien om dieregesondheidsrisiko’s
te moniteer
46 000 57 572 25
1.17
50
Aantal plaasinspeksies en sensusse uitgevoer om dieregesondheidsrisiko’s te
moniteer
5 000 5 034 1
1.18 Aantal inentings toegedien 47 000 98 625 110
1.19 Aantal diere vir behandel 20 000 63 010 215
1.20 Aantal plase vir nakoming van uitvoerregulasies gemoniteer 760 1 057 39
1.21
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aantal interaksies vir die oordra van inligting uitgevoer ten einde
dieregesondheidsorg te bevorder
600 4 629 672

Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.1 Daar is meer ongeënte beeste in gemeenskappe aangetref.
1.2
1.3, 1.4 & 1.11
1.5, 1.6 & 1.21
1.7
Groot toename weens kring-inenting as gevolg van uitbrake, en ook in respons op uitbrake in die stedelike areas in
Gauteng.
Die uitbly van uitbrake van ernstige dieresiektes het personeel van Dieregesondheid in staat gestel om op meer aardse
aktiwiteite soos inentings en toetse te konsentreer, sowel as op die oordra van inligting en kliniese intervensies.
Groter fokus en klem op voorkomende dieresorg geplaas in respons op uitbrake van verskeie virussiektes soos bloutong en
slenkdalkoors.
Die aanwyser is aanvraaggedrewe. Dit is ook deur die oorneem van die DLBV-funksies van uitvoersertifisering beïnvloed.
1.8 & 1.16 Meer steekproewe is ingesamel weens die toenemende aantal uitbrake wat gerapporteer is.
1.10 Na ‘n werkswinkel met private veeartse was daar was ‘n aktiewe toename in TB-toetsing, veral deur private veeartse.
1.12 & 1.19 Weens ‘n aantal uitbrake van siektes het dit ‘n toename tot gevolg gehad.
1.14 Behandeling is weens talle uitbrake wat waargeneem is, veral in Namakwaland.
1.15 Dit is aanvraaggedrewe, en minder versoeke is van kliënte ontvang as wat verwag was.
1.18 Dit is weens die aantal inentings teen hondsdolheid, veral in die Boland.
1.20 Dit is aanvraaggedrewe, en minder versoeke is van kliënte ontvang as wat verwag was.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Uitgebreide waarneming is gedoen om te verseker dat veeprodusente aan uitvoervereistes voldoen, met gesonde
diere wat aan handelsvenote se vereistes voldoen.
Geënte vee bevorder bio-sekerheid.
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verseker dat minstens 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5
jaar suksesvol is.
Aan begunstigdes met vee is voorligting gegee oor primêre dieregesondheid en -sorg. Primêre dieregesondheidsessies
(PDGS) is op ‘n gereelde grondslag gehou. Die voorkoming en uitroei van erosiesiektes verhoog die produktiwiteit
van diere en verminder verliese deur vrektes.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Om oorbeweiding deur korrekte weidingbestuur te verhoed, verseker die volhoubare benutting en bestuur van
hulpbronne
Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die
beperkings van klimaatverandering) ten einde voedselsekerheid te verseker
Om oorbeweiding deur korrekte weidingbestuur te verhoed, verseker die volhoubare benutting en bestuur van
hulpbronne
51

Subprogram 4.2: Uitvoerbeheer
Strategiese doelstelling:s:
1. Voorsien sanitêre en fitosanitêre beheermaatreëls met inbegrip van risiko-assessering en gesondheidsertifisering
ten einde die uitvoer van produkte met ‘n diere-oorsprong te bevorder en te fasiliteer.
2. Bevorder en fasiliteer die uitvoer van diereprodukte van die Wes-Kaap Provinsie.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 4.2: UITVOERBEHEER
Nasionale dwarslynige aanwysers:
52
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen
Teiken Afwyking van
Teiken Behaal Teiken (%)
2010/11 2010/11
2.1 Aantal veeartsenykundige uitvoersertifikate uitgereik 200 1 154 477
2.2 Aantal uitvoerinstansies geregistreer 117 92 (21)
2.3 Aantal steekproewe vir residu-monitering by uitvoerfasiliteite 484 300 (38)
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
2.4
2.5
2.6
2.7
Doen jaarlikse Voedselveiligheid- en Uitvoersertifiseringsoudits by uitvoerinstansies
vir die aanbeveling van registrasiehernuwing
Doen kwartaallikse Voedselveiligheidsoudits by EU-goedgekeurde uitvoeraanlegte
om voortdurende monitering en nakoming van die vereistes van die invoerland en
internasionale standaarde te verseker
Skep ‘n databasis en hou dit in stand vir uitvoerstatistiek vir produkte met ‘n diereoorsprong
op ‘n amptelike uitvoerpermit
Evaluering en ouditering van nuwe toepassings vir uitvoeraanbevelings waar van
toepassing
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
2.1
46 61 33
16 14 (13)
1 1 0
4 12 200
Aantal gesondheidsertifikate vir uitvoer het die ramings/ teikens vir die jaar oorskry. Oor die algemeen is dit weens
onvoorspelbaarheid van die uitvoermark, en is dit ‘n positiewe ‘onverwagte’ ontwikkeling. Daarbenewens is sekere
uitvoerfunksies wat voorheen deur veeartse verrig was wat direk deur DLBV in diens geneem is, gedurende die jaar aan die
“provinsiale veeartse” ‘oorhandig’ – daardeur het uitvoersertifikate wat uitgereik was aansienlik vermeerder, veral sertifikate
vir kommoditeite wat nie deur uitbrake van dieresiektes geraak is nie.
2.2 Die aanvraag vir die diens is kliëntgedrewe. Minder versoeke is van kliënte ontvang as wat verwag was.
2.3
‘n Kombinasie van samestellende faktore kan aan hierdie variansie toegeskryf word. Die uitbraak van belangrike
bedryfsensitiewe dieresiektes het ‘n staking van sekere uitvoerfunksies tot gevolg gehad wat aan geaffekteerde
kommoditeite verwant is. Die sterker wordende rand en die ongunstige wisselkoerse het die uitvoer van sekere
kommoditeite geaffekteer – sommige slagpale het besluit om prosessering te staak of om die volume te verminder. As
sodanig was hul behoefte om residu-steekproewe te versamel dienooreenkomstig verminder.
2.4 Die aanvraag vir die diens is kliëntgedrewe. Meer versoeke as wat verwag was, is van kliënte ontvang wat wou uitvoer..
2.7 Diensaanvraag is kliëntgedrewe.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Ondanks die uitdagende operasionele omgewing en die uitbrake van die bedryfsensitiewe dieresiektes wat in die
laaste kwartaal ervaar is, was fasilitering van die uitvoer van produkte met ‘n diere-oorsprong oor die algemeen
gunstig. Die aantal uitvoersertifikate wat uitgereik is en die aantal ‘nuwe’ instansies wat die uitvoermarkte betree, het
toegeneem, wat op diversifisering van sowel die kommoditeite as die markte dui.

Subprogram 4.3: Veeartsenykundige Openbare Gesondheid
Strategiese doelstelling:s:
1. Verseker die veiligheid van vleis en vleisprodukte deur die implementering van die Wet op Vleisveiligheid
(Wet 40 van 2000), die Wet op Dieresiektes (Wet 35 van 1984) en ander relevante wetgewing.
2. Meting van higiënevlakke van slagpale in die Wes-Kaap Provinsie.
3. Insameling van steekproewe vir die nasionale program vir residu-monitering.
4. Ouditering van slagpale en intermediêre huid- en vel-store om aan uitvoervereistes te voldoen.
5. Voedselveiligheidbewustheidveldtog.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 4.3: : VEEARTSENYKUNDIGE Openbare Gesondheid
Werklike prestasie teen Teiken
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Teiken
2010/11
Behaal 2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
3.1 Aantal slagpale geïnspekteer 70 76 9
3.2 Aantal diere-neweprodukfasiliteite geïnspekteer 9 8 (11)
3.3 Aantal openbare bewustheid-veldtogte gehou 3 8 167
3.4 Aantal ondersoeke na onwettige slagtery gehou 12 23 92
3.5 Aantal kontaksessies met al die rolspelers gehou 50 163 226
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
3.6
Gereelde slagpalebesoeke vir monitering, inspeksie, oudits en HASevaluerings
225 295 31
3.7 Aantal slagpaleplanne goedgekeur 5 8 60
3.8 HAS-evalueringsgemiddelde 70 61 (13)
3.9
Aantal steekproewe vir die nasionale bakteriologiese moniteringsprogram
ingesamel.
120 0 (100)
3.10 Ouditering van slagpale vir die uitvoer van huide en velle 30 26 (13)
3.11 Ouditering van intermediêre store vir die uitvoer van huide en velle 9 7 (22)
3.12 Sertifiseer uitvoeraansoeke 100 162 62
3.13 Versameling van BSE-steekproewe 100 612 512
3.14 Aantal steekproewe vir die nasionale program vir residu-monitering versamel 1 500 119 (92)
3.15 Omvang en doeltreffendheid van kommunikasie 3 8 167
3.16 Aantal pamflette versprei 2 000 3 666 83
3.17 Aantal plakkate versprei en in stand gehou 100 67 (33)
Redes waarom variansies 15% oorskry het:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
3.3 Bewustheidveldtogte aanvraaggedrewe en beïnvloed deur boeredae en uitnodigings vir aanbiedings oor voedselveiligheid.
3.4 Aantal ondersoeke na onwettige slagtery deur versoeke van handel en nywerhede beïnvloed.
3.5
Aantal kontaksessies wat gehou is, beïnvloed deur versoeke van handel en nywerheid sowel as skakeling met ander
departemente.
3.6 Hierdie is aanvraaggedrewe en meer aansoeke is ontvang as waarvoor beplan was.
3.7 Aantal slagpaleplanne goedgekeur beïnvloed deur aansoeke wat van die bedryf ontvang is (aanvraaggedrewe).
3.9 Bakteriologiese steekproefneming nog nie deur DLBV geïnisieer nie.
3.11 Hierdie is ook aanvraaggedrewe en meer aansoeke is ontvang as waarvoor beplan was.
3.12
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Uitvoersertifiseringsfunksies is aanvraaggedrewe en het weens beëindiging van hierdie funksie deur DLBV-beamptes
toegeneem.
53

Aanwyser nr. Rede vir Variansie
54
3.13
3.14
Steekproefneming soos volgens die rooster wat van DLBV ontvang is en deur die beskikbaarheid van beeste bepaal word
wat ouer as 30 maande is en wat op ‘n Dinsdag by slagpale geslag word wat binne bereik van ‘n beampte is.
Steekproefneming het plaasgevind na gelang van DLBV se verlaagde steekproefneming vergeleke met die vorige
verslagjaar.
3.15 Bewustheidveldtogte aanvraaggedrewe en beïnvloed deur boeredae en uitnodigings vir aanbiedings oor voedselveiligheid.
3.16 Toename in aantal pamflette wat versprei is en verband hou met die toename in 3.15 en 3.3.
3.17
Afname in pamflette wat versprei is weens versiening en instandhouding van pamflette by klinieke en hospitale, wat nie
altyd vervang hoef te word nie.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Beamptes van VOG was direk betrokke by baie funksies in verband met handhawing van die uitvoerbydrae van ons
provinsie deur slagpale-oudits uit te voer om die produksie van veilige vleis te verseker, sowel as om ‘n basis te bied
vir fasiliteite om vir uitvoerregistrasie aansoek te doen, waardeur ‘n ZA-registrasiesertifikaat van DLBV verkry kan
word. Beamptes was ook sterk by uitvoersertifiseringsfunksies van hoendervleis na SAOG-lande betrokke, sowel
as by die ouditering van uitvoerfasiliteite vir huide en velle. Steekproefneming van beesvleisweefsel by slagpale
deur VOG-beamptes vorm ‘n integrale deel van die voorsiening van bevestigde bewys dat ons land vry is van BSE
(Malbeessiekte), wat ‘n voorvereiste vir die uitvoer van diereprodukte na verskeie lande is.
Subprogram 4.4: Veeartsenykundige Laboratoriumdienste
Strategiese doelstelling:s:
1. Lewer doeltreffende en toepaslike veeartsenykundige diagnostiese diens.
2. Instandhouding van ‘n Gehaltebestuurstelsel.
3. Lewering van ‘n voedselveiligheid-moniteringstelsel.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Subprogram 4.4: VEEARTSENYKUNDIGE LABORATORIUMDIENSTE
Werklike prestasie teen
Prestasie-meting-aanwyser
Teiken
Teiken
Behaal
Afwyking van
Teiken (%)
Nasionale dwarslynige aanwysers:
2010/11 2010/11
4.1 Aantal interne laboratorium-ouditverslae 20 20 0
4.2 Aantal eksterne gehaltebeheerverslae 50 52 4
4.3 Aantal voedselveiligheid-steekproewe getoets 2 700 3 117 15
4.4 Aantal proewe vir die monitering van slagpalehigiëne getoets 2 500 299 (88)
4.5 Aantal proewe vir Beheerde/ Aanmeldbare Siektes getoets 72 000 121 109 68
4.6 Aantal proewe vir nie-beheerde/ nie-aanmeldbare siektes getoets 500 29 468 5 794
4.7 Aantal epidemiologiese studies uitgevoer 0 0 0
4.8 Aantal lykskouing-steekproewe geprosesseer 400 889 122
4.9 Totale aantal toetse uitgevoer 150 000 171 568 14
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
4.10 Steekproewe van ingevoerde produkte 2 500 2 827 13
4.11 Steekproewe van uitvoerslagpale 200 242 21
4.12 Mikrobiologie-steekproewe om plaaslike mark-slagpale te moniteer 1 400 3 208 129

Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
Alles
Die laboratorium is meestal afhanklik van buitebronne en -kliënte vir steekproewe waaroor die laboratorium geen beheer het
nie. Vir alle aanwysers behalwe 4.4 is meer steekproewe ontvang as wat verwag was.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Versamelde steekproewe word vir voorgeskrewe bedryfsensitiewe siektes getoets, en so word verseker dat beamptes
wat uitvoersertifikate uitreik, ingeligte besluite neem. Beamptes word oor die tendense en patrone van siektes in
verskillende gebiede ingelig. Voorligtingboodskappe word dan vir die voorgeskrewe gebied pasklaar gemaak. Goeie
voorligting-inligting verseker dat boere se produktiwiteit verbeter word.
Beskerm, verbeter en bevorder die gebruik van ons natuurlike hulpbronne op ‘n volhoubare wyse (binne die
beperkings van klimaatverandering) ten einde voedselsekerheid te verseker
Voer- en parasietmonitering help boere om weiding doeltreffend te benut, en sodoende natuurlike hulpbronne
volhoubaar te benut.
55

Programme 5: TEGNOLOGIESE, NAVORSINGS- EN ONTWIKKELINGSDIENSTE
Doel:
Die doel van die Program: Tegnologiese, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste is om landbou-navorsingsdienste
in diereproduksie, plantproduksie en hulpbronbenutting en die verspreiding en kommunikasie van navorsing- en
tegniese inligting aan alle deelhebbers in die landbousektor te bied. Die Program voer sy mandaat uit deur sy
subprogramme Navorsing, Inligtingsdiens, en Infrastruktuur-ondersteuningsdienste.
Subprogram 5.1: Navorsing
Strategiese doelstellings:
1. Voer landbounavorsing en tegnologie-ontwikkeling uit.
2. Skakel met deelhebbers om relevante navorsingsbehoeftes te bepaal.
3. Vermeerder opsies vir boere om by klimaatverandering aan te pas, en dit te matig.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 5.1: NAVORSING
56
Prestasie-meting-aanwyser
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Aantal navorsingsprojekplanne goedgekeur wat met spesifieke beperkings van
1.1
kommoditeiteproduksie werk
1.2
1.3
Aantal navorsingsprojekte geïmplementeer wat met spesifieke beperkings van
kommoditeiteproduksie werk
Aantal navorsingsprojekte voltooi wat met spesifieke beperkings van
kommoditeiteproduksie werk
Werklike prestasie teen
Teiken Afwyking van
Teiken Behaal Teiken (%)
2010/11 2010/11
3 7 133
81 81 0
60 28 (53)
1.4 Aantal tegnologieë ontwikkel 1 4 300
1.5 Aantal demonstrasieproewe uitgevoer 2 2 (0)
1.6 Aantal wetenskaplike/ semi-wetenskaplike artikels gepubliseer 85 114 34
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
1.9 Aantal navorsingskomiteevergaderings om projekte te evalueer 4 3 (25)
1.10 Aantal vergaderings met bedryfsorganisasies om navorsingsbehoeftes te bepaal 8 47 488
1.11 Aantal klimaatveranderingsprojekte uitgevoer 5 6 20
1.12 Konsolideer navorsing- en ontwikkelingsprojekte 1 1 0
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.1
1.3
1.4
1.6
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die teiken het met beskikbare befondsing en kapasiteit gebots. Met die aantal nuwe projekte wat voltooi is, en met die
gevolglike beskikbare kapasiteit en befondsing, kon meer nuwe projekte oorweeg word.
Navorsingsprojekte word slegs as voltooid beskou nadat finale verslae en wetenskaplike publikasies geskryf is. Hierdie
afwyking was die gevolg van onvoldoende kapasiteit om die finale data-ontleding te doen en die finale verslag oor
afgehandelde projekte te voltooi. Hierdie projekte sal in die eerste en tweede kwartale van 2011/12 voltooi word.
Alhoewel slegs een nuwe tegnologie beplan was, het ons spesialisnavorser vir dierevoeding genoeg data gehad om 4
tegnologieë te ontwikkel. Dit is egter data- en inligtingafhanklik en kan nie altyd vooruit beplan word nie.
Kongresreferate kon nie maande voor die tyd beplan word nie, aangesien sommige kongresse (meestal nasionaal) slegs
op ‘n later stadium aangekondig is, en referate volgens spesiale prosesse by die kongresse aanvaar is. Die spesifieke
sessies by genoemde kongresse, en beskikbaarheid van data en inligting, was daarvoor verantwoordelik dat meer
referate aangebied kon word as wat aanvanklik beplan was. Die aanvaarding van ons referate was ‘n aanduiding van die
navorsingspan se wetenskaplike aansien. Die tendens van uitsette in hierdie verband sal gemoniteer word, en die teiken in
die vervolg indien nodig aangepas word.

Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.9
1.10
Een beplande vergadering is gekanselleer weens die feit dat een nuwe projek ad hoc elektronies goedgekeur is om tyd en
hulpbronne te bespaar.
Vergaderings met bedryfsorganisasies word op uitnodiging bygewoon, en dit is nie altyd maklik om die aantal vooruit korrek
te voorspel nie. Slegs sommige bedrywe het voorafbepaalde datums en skedulering vir hul navorsingsprioriteitvergaderings.
Etlike van hierdie vergaderings het ook die bepaal van navorsingsprioriteit met inligtingverspreiding aan hul boere gekombineer.
Die strategiese rol van navorsing en ontwikkeling om volhoubaarheid te verseker was duidelik, en bedryfsorganisasies is meer
aktief betrokke by prioriteitbepaling en die identifiseer van navorsingsbehoeftes en produksie-uitdagings.
1.11 Beskikbare kapasiteit in hierdie veld het meer projekte ondersteun as wat beplan was.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die Subprogram: Navorsing het sy mandaat in lyn met die Nasionale Landbounavorsing- en Ontwikkelingstrategie
(2008), nasionale uitkomstes, provinsiale strategiese doelstellings, en departementele strategiese doelwitte uitgevoer.
Die welslae van die landbousektor in die Wes-Kaap is in ‘n kombinasie van kritieke sukses-faktore gevestig wat
ook as sleutel strategiese doelstellings van die Departement geïdentifiseer is. Dit sluit grondhervorming, toename in
landbouproduksie, marktoegangsgeleenthede, en die optimalisering en beskerming van ons natuurlike hulpbronne in.
Landbounavorsing en -ontwikkeling en die kennisbasis wat dit verskaf, is die sleutel tot hierdie kritieke suksesfaktore.
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Goeie integrasie met sleutelrolspelers en bedryfsorganisasies in die landbousektor het verder verseker dat ons
navorsingsportefeulje behoefte-gebaseer en probleem-gefokus, en van toepassing op kleinboere en kommersiële
boere gebly het. Die skerp toename in die betrokkenheid by bedryfsorganisasies was ‘n duidelike aanduiding dat
daar ‘n besef is dat navorsing en ontwikkeling ‘n sleutel-aandrywer in tegnologieë met lae insette en hoë uitsette is,
wat een van die bepalers van volhoubaarheid en mededingendheid is.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Die 81 navorsingsprojekte (met inbegrip van die dissiplines van diereproduksie, plantproduksie en hulpbronbenutting)
wat uitgevoer is, en die wetenskaplike inligting wat daaruit voortgevloei het, het ongetwyfeld die volhoubaarheid
van ons sektor in die genoemde suksesfaktore ondersteun. Verder het ons ontledingsdienste en tegniese advies
tot beter besluitneming in terme van die keuse van boerderybedrywighede teen die navorsingsbasis van die
genoemde plaas bygedra. Huidige landbouproduksiepraktyke is op huidige grondgeskiktheid, waterbeskikbaarheid
en gehalte, en klimaattoestande gebaseer. Verhoogde landbouproduksie sal egter hoofsaaklik van die uitwerking
van klimaatverandering en nuwe aanpassing- en verligtingpraktyke op ons sektor afhang.
57

Subprogram 5.2: Inligtingsdienste
Strategiese doelstelling:
Verhoog toegang tot wetenskaplike en tegniese inligting oor landbouproduksiepraktyke aan boere en kliënte.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 5.2: INLIGTINGSDIENSTE
Werklike prestasie teen
Prestasie-meting-aanwyser
Teiken
Teiken
Behaal
Afwyking van
Teiken (%)
Nasionale dwarslynige aanwysers:
2010/11 2010/11
2.1 Aantal inligtingpakkette ontwikkel 3 15 400
2.2 Aantal tegnologieoordragvoorvalle uitgevoer 3 11 267
2.3 Aantal aanbiedings by tegnologieoordragvoorvalle gemaak 60 206 243
2.4 Aantal populêre artikels gepubliseer 30 90 200
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
2.5 Aantal webwerf-inligtingsdokumente bygewerk 8 8 0
2.6 Aantal verslae oor die stand van landbou opgestel en versprei 12 23 92
2.7 Aantal klimaatverslae versprei 8 46 475
2.8 Aantal radiopraatjies 15 38 153
2.9 Aantal radiopraatjies oor ander tegniese kwessies 68 64 (6)
2.10 Aantal skooldae vir leerders om landbou en navorsing te ervaar 2 3 50
2.11 Aantal landbouuitstallings aangebied 4 4 0
2.12 Aantal populêre departementele kommunikasies (intern en ekstern) 14 5 (64)
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
Die groter aantal tegnologie-oordraggebeurtenisse wat aangebied is, het gepaardgaande inligtingspakkette (inligtingsdag-
2.1 boekies) tot gevolg gehad, wat later vir boere as ‘n bron van vinnige inligting kon dien. Verder is ander inligtingspakkette wat
nie ‘n jaar voor die tyd beplan kon geword het nie, soos die inligting beskikbaar geword het voorsien.
58
2.2
2.3
2.4
2.6
2.7
2.8
2.10
2.12
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Alhoewel tegnologie-oordraggebeurtenisse beplan word om ʼn kalender vir tegnologie-oordrag op te stel, het die behoeftes
van spesifieke deelhebbers bykomstige gebeurtenisse nodig gemaak. Verder is bykomstige gebeurtenisse beplan indien die
kapasiteit om sulke gebeurtenisse te organiseer beskikbaar is, en indien daar data beskikbaar is om aan te bied. Die tweede
volstruisveiling is ook vroeër aangebied om die koste te verlig om die voël vir ʼn langer periode te voed, met die gevolg dat
daar in 2010/11 twee veilings was.
Aanbiedings by boeredae en ander inligtingsdae is meestal op uitnodiging en kon daarom nie vooraf beplan word nie. Daar
moet ook in die gedagte gehou word dat die tegnologieoordrag-geleenthede wat deur die Program georganiseer is, ook
beteken het dat ʼn groot aantal aanbiedings en praatjies gelewer is. Die tendens van uitsette in hierdie verband sal gemoniteer
word, en die teiken in die vervolg indien nodig aangepas word.
Populêre publikasies is voltooi soos resultate beskikbaar geword het, of op uitnodiging van die populêre pers. Uitdagings in
spesifieke bedrywe, byvoorbeeld die suiwelbedryf, het ook meer populêre publikasies ontlok as wat verwag is.
Verslae is versprei soos hulle van DLBV beskikbaar geraak het, en daar kon nie vooraf voor beplan geword het nie. Die
teiken wat gestel is, is op uitsette van vorige jare gebaseer.
Weens die winter-weerpatrone en hittegolwe en brandtoestande wat in die somer van 2010/11 ervaar is, is meer verslae
versprei as wat verwag was.
Radiopraatjies is aangebied soos die behoefte vir tydige verspreiding van inligting ontstaan het. Verder is radiopraatjies by
tegnologie-oordraggebeurtenisse en -aksies ingeskakel, en kon dit nie altyd proaktief beplan word nie.
Weens kapasiteit beperkings en beter beplanning is drie dae (slegs oggende) in 2010/11 aangebied, vergeleke met twee
volle dae in die verlede.
Vanweë die moderniseringsproses het die kommunikasie-eenheid van die Departement vir ‘n aansienlike tydperk
kapasiteitsbeperkings gehad, en dit het ook die vertraagde finalisering en publikasie van die departementele publikasies
tot gevolg gehad. Verder is daar, ten einde hulpbronne te bespaar, inligting van meer as een kwartaal in party uitgawes van
Loerie gepubliseer, met as gevolg ‘n buitengewoon lywige uitgawe.

Bydrae tot Departementele uitkomstes
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
Die verspreiding van inligting oor navorsingspogings aan interne en eksterne kliënte is ‘n kerndeel van die navorsing-
en ontwikkelingsportefeulje van die departement, en is deur die Subprogram: Inligtingsdienste waargeneem.
Inligting- en kennisbestuur is die sleutel tot besluitneming, of dit nou deur die voorligtingsbeampte of die boer self
gebruik word. Besluite word egter hoofsaaklik deur wetenskapgebaseerde inligting en ‘n bewese metode beïnvloed,
waar insetkoste, volhoubaarheid en wins duidelik aangetoon word.
Ons portefeulje vir tegniese inligtingsdienste het 91% van sy teikens oortref, en dit is aan die een kant ’n duidelike
aanduiding van die dryfkrag waarmee navorsers inligting na hul kliënte “stoot”, maar dit is ook ‘n aanduiding van hoedat
die kliënt inligting “trek”, wetende dat sy/haar mededingingskrag in die ontwikkeling van nuwe landboutegnologie
en navorsing geleë is, en in die resultate wat daaruit voortspruit. Daarbenewens was ons portefeulje vir die
verspreiding van inligting in lyn met ons departementele strategiese doelstellings, met die hooffokus op verhoogde
landbouproduksie, tegniese marktoegangskwessies, steun aan grondhervormingsbegunstigdes, en ondersteuning
van die natuurlike hulpbronbasis.
Subprogram 5.3: Infrastruktuur-ondersteuningsdienste
Strategiese doelstelling:
1. Verhoog die ondersteuning van plaasinfrastruktuur aan die navorsingspoging en die departementele
dienste.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 5.3: INFRASTRUKTUUR ONDERSTEUNINGSDIENSTE
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen
Teiken Afwyking van
Teiken Behaal Teiken (%)
2010/11 2010/11
3.1 Hoeveelheid navorsingsinfrastruktuur voorsien 7 7 0
3.2 Hoeveelheid navorsingsinfrastruktuur in stand gehou 7 7 0
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
3.3 Aantal tegniese werkkomitees op navorsingsplase 14 14 0
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
None
Bydrae tot Departementele uitkomstes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Ten einde die uitsette en uitkomstes van hierdie subprogram te verseker, moes ‘n goeie basis en platvorm vir
die uitvoer van navorsing bekom word, en om hierdie rede was die rol van die Subprogram: Infrastruktuur-
59

ondersteuningsdienste met sy 7 navorsingsplase die sleutel tot die navorsingspoging. Deur die navorsingsportefeulje
met ‘n bekwamende omgewing op die plaas te ondersteun, het hierdie subprogram indirek tot die departementele
strategiese doelstellings bygedra. Verder het hierdie subprogram ook die navorsingspogings van verskeie LNRinstitute
ondersteun, sowel as om ‘n basis te verskaf vir die pogings van ander departementele programme.
Programme 6: LANDBOU-EKONOMIE
Doel:
Die doel van hierdie program is om tydige en relevante landbou-ekonomiese ondersteuning te bied ten einde interne
en eksterne kliënte te ondersteun en sodoende volhoubare landbou- en landelike ontwikkeling te verseker.
Subprogram 6.1: Ontwikkeling en Ondersteuning vir Agri-Besigheid
Strategiese doelstellings:
1. Brei die markondersteuningskapasiteit uit na agri-besighede, ontluikende en/of groepeboere.
2. Gee landbou-ekonomiese advies m.b.t. finansiële ondersteuning, markinligting, markfasilitering en
koöperatiewe ontwikkeling.
3. Ontwikkel ‘n verteenwoordigende stel ondernemingsbegrotings met gebruikmaking van ‘n Micro Combudrekenaarmodel
vir verskillende omgewings-, bestuur-, geografiese en eienaarskap-kombinasies.
4. Doen ex ante ekonomiese/finansiële evaluering van besigheidsplanne/-studies ten einde hul lewensvatbaarheid
te verseker.
5. Versprei navorsingsresultate om die begrip van bemarkingsgeleenthede te fasiliteer, met spesifieke klem op
hulpbron-arm boere.
6. Verhoog investering in die landbou- en agri-besigheid-sektor.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 6.1: ONTWIKKELING EN ONDERSTEUNING VIR AGRI-BESIGHEID
Nasionale dwarslynige aanwysers:
60
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen Teiken
Teiken
2010/11
Behaal
2010/11
Afwyking van
Teiken (%)
1.1 Aantal Agri-besighede ondersteun vir toegang tot markte 35 49 40
1.2 Aantal kliënte met landbou-ekonomiese advies ondersteun 55 639 1 062
1.3 Aantal begrotings vir nuwe ondernemings ondersteun 10 31 210
1.4 Aantal begrotings vir ondernemings bygewerk 30 12 (60)
1.5 Aantal landbou-ekonomiese studies uitgevoer 10 74 640
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
1.6 Aantal bemarkingsinligting- uitsette versprei 15 17 13
1.7 Waarde van investering van verbonde projekte R100 miljoen 0 (100)
Redes vir variasies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.1
Dit was weens ‘n aantal projekte wat met marktoegangskakels bygestaan is, afgesien van dié wat deel van die
marktoegangprogram is.
1.2 Dit was weens talle werkswinkels vir inligtingverspreiding wat gedurende die finansiële jaar gehou is.
1.3
1.4
1.5
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Weens veranderings in die produksiepraktyke wat in sommige van die bestaande begrotings opgelet is, en daarom was daar
besluit om daardie begrotings van meet af aan oor te doen.
Meer aandag is gegee aan nuwe begrotings, en aan die ontwikkeling van ‘n stelsel om die ondernemings begrotings te
vestig en by te werk.
Dit word toegeskryf aan ʼn aantal poste wat gedurende die tweede kwartaal gevul is, en ook aan die aandag wat aan die
ontwikkeling van besigheidsplanne gegee is, veral vir projekte onder die Marktoegangprogram.

Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.7
Die ongunstige ekonomiese toestande wêreldwyd, en die bedanking van kritieke personeel vir beleggingsfasilitering, is twee
redes vir die onderprestasie.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Ondersteun die landbousektor om minstens die 20,8% uitvoerbydrae te handhaaf wat die Provinsie tot die
land se profiel vir die volgende 5 jaar maak
Die Program: LE het 49 projekte vir marktoegang ondersteun. Die Program het ook 17 uitsette en/of verslae vir
markinligting geproduseer.
Verseker dat minstens 60% van alle landbougrondhervormingsprojekte in die Provinsie oor die volgende 5
jaar suksesvol is
Die program het 49 projekte met marktoegang bygestaan, en hierdie projekte was almal begunstigdes van
grondhervormingsprogramme. Daarbenewens skakel die 14 grondhervormingsbegunstigdes wat gehelp is om
MIFISA-fondse te bekom met aanwyser 1.2 hierbo.
Werk met boere en nywerhede saam om die sektor te ondersteun ten einde landbouproduksie (primêre
provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog
‘n Aantal studies uit die 74 landbou-ekonomiese studies sal tot die verwesenliking van hierdie doelstelling bydra.
Verder is die 31 nuwe ondernemingsbegrotings ontwikkel en 12 bygewerk.
Subprogram 6.2: MAKRO-EKONOMIE EN STATISTIEK
Strategiese doelstellings:
1. Respondeer doeltreffend op versoeke om inligting.
2. Ondersteun goeie besluitneming wat op wetenskaplike inligting gebaseer is.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 6.2: MACRO ECONOMICS AND STATISTICS
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen
Teiken Afwyking van
Teiken Behaal Teiken (%)
2010/11 2010/11
2.1 Aantal ekonomiese en statistiese navrae wat jaarliks ontvang word 160 147 (8)
2.2 Aantal verslae ontwikkel 18 24 33
Redes vir variasies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
2.2 Die oorprestasie in verslae wat ontwikkel is, was weens die toewyding en samewerking met ander instansies.
61

Bydrae tot Departementele uitkomstes
Grondlyninligting oor die sleutelnywerhede in die Wes-Kaap sal bydra om die sektor te ondersteun ten einde
landbouproduksie (primêre provinsiale kommoditeite) met minstens 10% oor die volgende 10 jaar te verhoog.
Verslae wat onder hierdie subprogram geproduseer is (vyf van hulle) skakel met klimaatverandering en dra dus tot
een van die doelwitte by.
Program 7: GESTRUKTUREERDE LANDBOU-OPLEIDING
Doel:
Die doel van die Program: Gestruktureerde Landbou-opleiding is om onderwys en opleiding in lyn met die Landbouonderwys-
en -opleidingstrategie (LOO) aan alle deelnemers in die landbousektor in die Wes-Kaap te voorsien,
ten einde ‘n kundige, welvarende en mededingende sektor te vestig, en om die Departement se Mensekapitaalontwikkelingstrategie
vir die sektor in die Provinsie te implementeer.
Subprogram 7.1: Tersiêre Onderwys
Strategiese doelstelling:
1. Om geakkrediteerde, behoeftesgedrewe opleiding op die vlak van tersiêre onderwys (TO) te bied.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
ʼn
Subprogram 7.1: TERSIÊRE ONDERWYS
Werklike prestasie teen
Prestasie-meting-aanwyser
Teiken
Teiken
Behaal
Afwyking van
Teiken (%)
Nasionale dwarslynige aanwysers:
2010/11 2010/11
1.1 Aantal geakkrediteerde kort kursusse aangebied 5 6 20
1.2 Aantal studente wat geakkrediteerde kort kursusse met welslae voltooi het 40 123 208
1.3
Aantal studente wat vir Hoër Onderwys- en Opleidingprogram (HOO) ingeskryf
het
400 420 5
62
1.4 Aantal studente wat ʼn Hoër Onderwys- en Opleidingprogram (HOO) voltooi het 85 115 35
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
1.5 Aantal beurse toegeken 30 30 0
1.6 Implementering van billikheidteikens vir studente
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
1.1 Bykomstige kort kursus aangebied weens hoë aanvraag
40 nuwe
VBIstudente
ingeskryf
1.2 Meer studente as wat verwag is het die kort kursusse bygewoon, en daarom was meer studente suksesvol.
1.4
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
63 58
Die studente is meer volwasse en sal waarskynlik beter presteer. Hulle is ook ‘n groot groep, en daarom is die aantal wat die
kursus voltooi groot.
1.6 Die teiken behoort 40% te wees van die nuwe studente wat ingeskryf is.

Bydrae tot Departementele uitkomstes
Die Program: GLO het op ‘n baie beduidende wyse tot die mensekapitaal- en vaardigheidsontwikkeling in die
landbousektor bygedra. In Desember 2010 het vier en vyftig (54) studente in die B.Agric-program afgestudeer, 34
studente het ‘n Hoër-Sertifikaat-kwalifikasie verwerf, 5 gegradueerdes het ‘n Landboudiploma verwerf, en 10 studente
het ‘n Diploma in Keldertegnologie verwerf. Daarbenewens het 81 leerders die Leerlingskap-opleidingsprogram
voltooi. Hierdie nuwe afgestudeerdes is van kritieke belang in die handhawing en versterking van die oorkoepelende
prestasie, en in die sosio-ekonomiese ontwikkeling van die sektor in die Provinsie en ook nasionaal.
Subprogram 7.2: Verdere Onderwys en Opleiding
Strategiese doelstelling:
1. Om geakkrediteerde behoeftesgedrewe opleiding en kort kursusse aan boere en plaaswerkers op die VOOvlak
(leerlingskappe) aan te bied.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
Subprogram 7.2: VERDERE ONDERWYS EN OPLEIDING
Nasionale dwarslynige aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen
Teiken Afwyking van
Teiken Behaal Teiken (%)
2010/11 2010/11
2.1 Aantal formele vaardigheidsprogramme aangebied (leerlingskap-tipes) 4 6 50
2.2 Aantal boere wat geakkrediteerde opleidingskursusse voltooi het 0 0 0
2.3
2.4
Aantal nie-formele vaardigheidsprogramme aangebied (kort kursusse,
vaardigheidsmodules, seminare, ens.)
Aantal boere wat nie-geakkrediteerde opleiding (vaardigheidskursusse) bygewoon
het
35 35 0
1 000 1 339 34
2.5 Aantal kandidate wat landbou-opleiding ondergaan 0 0 0
2.6 Aantal plaashulpe wat geakkrediteerde opleidingskursusse voltooi het 0 0 0
2.7 Aantal plaashulpe wat nie-geakkrediteerde opleiding bygewoon het 300 355 18
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
2.8 Aantal leerders wat in Leerlingskappe ingeskryf is 70 105 50
2.9 Aantal leerders wat VOO-leerlingskappe met welslae voltooi het 45 88 96
2.10 Oorplasing/ EVL van VOO-leerders na HOO 10 7 (30)
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
2.1
2.4
2.7
Verskillende tipes leerlingskappe is op die volgende NKR-vlakke aangebied: Wingerdbou vlakke 1, 2 en 4; Groenteproduksie
vlakke 1 en 4; en Vrugtekunde vlakke 1 en 4.
Verskeie kort vaardigheidsprogramme is volgens die opleidingsprospektus en -behoeftes geïdentifiseer, wat ‘n groot deel
van die OPLO/GHLO-projekbegunstigdes binne die verskillende streke van die Provinsie ingesluit het.
Verskeie kort vaardigheidsprogramme is volgens die opleidingsprospektus en -behoeftes geïdentifiseer, wat ‘n groot deel
van die OPLO/GHLO-projekbegunstigdes binne die streke ingesluit het.
2.8 Groot aanvraag vir leerlingskap-opleiding; het 381 aansoeke vir 2010/11 ontvang, waarvan 105 vir registrasie ingeskryf is.
2.9
2.10
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Hoë inname van leerlingskap-studente het ‘n groter aantal afgestudeerdes tot gevolg gehad – van die 105 geregistreerde
studente het 88 die leerlingskap-program met welslae voltooi.
‘n Totaal van 12 studente het vir aanhegting aansoek gedoen, van wie 7 suksesvol was; die ander het nie aan die interne
kriteria vir aanhegting voldoen nie.
63

Bydrae tot Departementele uitkomstes
Die Program: GLO is baie aktief by vaardigheidsontwikkelingsinisiatiewe in die landelike streke van die Provinsie
betrokke. Die Program: GLO (Subprogram: Verdere Onderwys en Opleiding) in samewerking met die Program: BOO
het ‘n verskeidenheid vaardigheidsprogramme vir die begunstigdes van OPLO/GHLO oor die streke heen aangebied.
Dit het tot ongeveer 1 089 begunstigdes bygedra, wat binne die bestaans- en kleinboer boeregroeperings gekluster
kan word.
Benewens die bogenoemdes, het 105 leerders vir verskeie leerlingskap-programme op NKR-vlakke 1-4 aan die
begin van die akademiese jaar ingeskryf. ‘n Slaagsyfer van 84% is behaal, en bekwaamheidsertifikate is deur die
Agri-SETA uitgereik.
Subprogram 7.3: Gehalteversekering
Strategiese doelstelling:
Verseker dat opleidingsprogramme aan die voorgeskrewe verlangde akademiese standaarde voldoen.
Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
ʼn
Subprogram 7.3: GEHALTEVERSEKERING
Werklike prestasie teen
Prestasie-meting-aanwyser
Teiken
Teiken
Behaal
Afwyking van
Teiken (%)
2010/11 2010/11
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
3.1 Aantal opgeleide programme geëvalueer (bv. Leerlingskap/ HOO-program) 1 1 0
3.2 Aantal kort kursusse geëvalueer (HOO/ VOO) 2 2 0
3.3 Aantal vakke geëvalueer (HOO) 2 2 0
3.4 Gee opdrag vir impakassesseringstudie van opleidingsprogramme (HOO/ VOO) 1 1 1
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Die Program: GLO het op ʼn baie beduidende wyse tot die mensekapitaal- en vaardigheidsontwikkeling in die
landbousektor bygedra. Deur hierdie evaluerings en assesserings is toegepaste en toepasbare kursusse verseker.
Subprogram 7.4: Opleidingsadministrasie en -ondersteuning
Strategiese doelstelling::
1. Bied ‘n omvattende en doeltreffende administrasie- en ondersteuningsdiens aan die lynfunksie, wat ‘n
kostedoeltreffende voorsieningsketting-bestuursdiens, sowel as voertuigvervoer van gehalte insluit.
2. Verskaf ‘n ondersteuningsdiens vir studente-administrasie betyds en doeltreffend.
3. Vestig beheer van finansiële en voorsieningskettingbestuur
64
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Diensleweringsdoelstellings en Aanwysers
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Subprogram 7.4: OPLEIDINGSADMINISTRASIE EN -ONDERSTEUNING
Wes-Kaap-spesifieke aanwysers:
Prestasie-meting-aanwyser
Werklike prestasie teen
Teiken
2010/11
4.1 Implementeer bemarkingsplan vir Gestruktureerde Landbou-opleiding Neem aan 4
loopbaanuitstallings
deel
10 skoolbesoeke
Teiken Afwyking van
Behaal
2010/11
Teiken (%)
4.2 Aantal interns ondersteun 4 0 (100)
4.3 Daaglikse administrasie en ondersteuningsdienste aan lynbeamptes Duur voort Duur voort 0
4.4 Fasilitering van spesiale projekte 1 1 0
Redes vir variansies wat 15% oorskry:
Aanwyser nr. Rede vir Variansie
4.1
4.2
1. Loopbaanuitstallings: Verhoogde deelname is weens:
• Meer aggressiewe bemarking van landbou as potensiële loopbaan vir alle leerders oor die algemeen – maar met meer
klem op spesifiek leerders uit voorheen benadeelde gemeenskappe – om transformasie van die landbousektor te steun.
• Toename in aantal versoeke van die bedryf om aan uitstallings deel te neem.
2. Skoolbesoeke: Verhoogde deelname is weens:
• -Meer aggressiewe bemarking van landbou as potensiële loopbaan vir alle leerders oor die algemeen – maar met meer
klem op spesifiek leerders uit voorheen benadeelde gemeenskappe – om transformasie van die landbousektor te steun;
• Meer uitnodigings van skole ontvang om aan opedae by skole deel te neem;
Met die implementering van nasionaal aanvaarde “Norms en Standaarde vir Landboukundige Opleidingsinstansies” is meer
klem geplaas op die verbetering van ontwikkeling en kwalifikasies van bestaande personeel (veral doserende personeel) om
nakoming te verseker.
Bydrae tot Departementele uitkomstes
Aangesien hierdie subprogram ʼn ondersteuningsfunksie is, dra dit direk tot al die Program se uitkomstes by.
15
20
275
100
65

DEEL 3
FINANSIëLE JAARSTATE
Verslag van die Ouditkomitee
Verslag van die Rekenpligtige Beampte
Verslag van Ouditeur-Generaal
Toewysingstaat
Notas tot die Toewysingstaat
Staat van Finansiële Prestasies
Staat van Finansiële Posisie
Staat van Veranderings in Net Bates
Kontantvloeistaat
Notas tot die Finansiële Jaarstate (ingesluit Rekeningkundige Beleide)
Openbaarmakingsnotas tot die Finansiële Jaarstate
Bylaes
VRYWARING: Hierdie Finansiële Jaarstate is ’n vertaalde weergawe van die Jaarstate wat
goedgekeur en onderteken is. Geen verantwoordelikheid word aanvaar vir enige wanvertolkings
gedurende die vertalingsproses nie.
66
67
69
83
85
94
95
96
97
98
99
118
128

VERSLAG VAN DIE OUDITKOMITEE
Met genoeë lê ons hiermee ons verslag vir die finansiële jaar geëindig 31 Maart 2011 voor.
Ouditkomiteelede en bywoning
Ingevolge Kabinetsbesluit 55/2007 word die Departement van Landbou deur die Ekonomiesekluster-ouditkomitee
bedien. Die Ouditkomitee bestaan uit die lede in die lys hier onder en behoort in ooreenstemming met sy opdrag ten
minste 4 keer per jaar te vergader. Gedurende die lopende jaar is ses vergaderings gehou.
Naam van lid Getal vergaderings bygewoon
Mr P Jones (Voorsitter) 6
Mr Z Hoosain 6
Mr R Kingwill 6
Ms L Hassan 6
Mr K Larkin 4
Verskonings is aangebied en aanvaar vir vergaderings wat nie bygewoon is nie. ’n Kworum van lede was by al die
vergaderings aanwesig.
Verantwoordelikheid van die Ouditkomitee
Die Ouditkomitee berig dat hy voldoen het aan sy verpligtinge wat spruit uit artikel 38(1)(a) van die WOFB en
Tesourieregulasie 3.1.
Die Ouditkomitee berig voorts dat hy ’n toepaslike formele opdrag aanvaar het as sy Ouditkomitee-oktrooi soos
goedgekeur deur die Kabinet op 9 Februarie 2011, en sy sake ooreenkomstig hierdie oktrooi gereguleer het en ook
al sy verpligtinge soos daarin uiteengesit nagekom het.
Die doeltreffendheid van Interne Beheer
In ooreenstemming met die WOFB en die King III-verslag oor die vereistes vir korporatiewe regering bied Interne
Oudit die Ouditkomitee en die Bestuur die versekering dat die interne kontroles voldoende en doeltreffend is. Dit
word bereik deur ’n risikogebaseerde Interneoudit-plan waarvolgens Interne Oudit die geskiktheid van kontroles wat
die risiko’s verminder, assesseer, en die Ouditkomitee die implementering van regstellende optrede moniteer.
Ons het die verslae van die Interne Ouditeure, die Ouditverslag oor die Jaarlikse Finansiële State en die Bestuursverslag
van die Ouditeur-generaal van Suid-Afrika nagegaan, maar het geen wesenlike gebreke in die stelsel van interne
beheer opgemerk nie.
• Inligtingstegnologie
Die Ouditkomitee het voorheen verslag gedoen oor die beperkte vordering wat gemaak is met die implementering van
die omdraaistrategie ten opsigte van die IT-verwante risiko’s wat die Provinsie in die gesig staar. Ons is bemoedig
deur die vordering wat in dié verband gemaak is en gaan voort om vordering te moniteer volgens optrede waaroor
ooreengekom is.
• Die kwaliteit van Bestuursverslae deur die jaar asook Kwartaalverslae voorgelê ingevolge die WOFB en die
Wet op die Verdeling van Inkomste
Die Ouditkomitee is tevrede met die inhoud en kwaliteit van kwartaalverslae wat gedurende die jaar onder oorweging
deur die Rekenpligtige Beampte van die Departement opgestel en uitgereik is.
• Ondernemingsrisikobestuur
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE OUDITKOMITEE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verdere vordering is gemaak met die implementering van die metodologie van Ondernemingswye Risikobestuur
(ORB) en die identifisering van die sleutelrisiko’s en versagtende kontroles wat deur die Departement aangewend is.
Die Ouditkomitee het voortgegaan om vordering kwartaalliks te moniteer.
67

Evaluering van Finansiële State
Die Ouditkomitee het:
• die geouditeerde Jaarlikse Finansiële State wat in die Jaarverslag ingesluit moet word, nagegaan en met die
Ouditeur-generaal en die Rekenpligtige Beampte bespreek;
• die Ouditeur-generaal se Bestuursverslag en die Bestuur se antwoord daarop nagegaan;
• veranderinge aan rekeningkundige beleid en praktyke soos in die Jaarlikse Finansiële State aangestip,
oorweeg;
• die Departement se prosesse vir die nakoming van wetlike en regulatoriese bepalings oorweeg;
• die inligting oor voorafbepaalde doelstellings waaroor in die jaarverslag berig is, oorweeg; en
• betekenisvolle aanpassings wat uit die oudit voortgespruit het, oorweeg.
Die Ouditkomitee gaan akkoord met en aanvaar die Ouditeur-generaal se mening aangaande die Jaarlikse Finansiële
State en stel voor dat die geouditeerde Jaarlikse Finansiële State aanvaar word en saamgelees word met die verslag
van die Ouditeur-generaal.
Interne Oudit
In die vorige jaar het die Ouditkomitee aangedui dat die Gedeelde Interne-oudit-eenheid uitdagings ervaar het
wat betref die bestuur van kapasiteit en verandering, wat ’n uitwerking gehad het op sy vermoë om sy plan te
verwesenlik. In die huidige tydperk het die Ouditkomitee ooreengekom oor ’n hersiene dekkingsplan in die konteks
van beperkte hulpbronne wat kwartaalliks gemoniteer is.
Die Ouditkomitee is steeds besorg daaroor dat verdere ouditdekking nodig is en dat daar ’n behoefte bestaan aan
addisionele kapasiteit om die verhoogde dekking van risiko te ondersteun.
Ouditeur-generaal Suid-Afrika
Die Ouditkomitee het met die Ouditeur-generaal Suid-Afrika samesprekings gehou om te verseker dat daar geen
onopgeloste kwessies is wat uit die regulatiewe oudit voortgespruit het nie. Regstellende stappe oor die uitvoerige
bevindings wat uit die lopende regulatiewe oudit voortgespruit het, sal kwartaalliks deur die Ouditkomitee gemoniteer
word.
Waardering
Die Ouditkomitee wil graag sy waardering betuig teenoor die amptenare van die Departement, die Ouditeur-generaal
Suid-Afrika en die Interne-oudit-eenheid vir hul samewerking en die inligting wat hulle verskaf het om dit vir ons
moontlik te maak om hierdie verslag op te stel.
Mr P Jones
Voorsitter van die Ekonomiesekluster-ouditkomitee
Datum: 8 Augustus 2011
68
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE OUDITKOMITEE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
Verslag deur die Rekeningpligtige Beampte aan die Uitvoerende Owerheid en die Provinsiale Wetgewer van die Wes-Kaap.
1. ALGEMENE OORSIG OOR DIE STAND VAN FINANSIËLE SAKE
Samewerking met die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming (DLOGH) was nie ideaal nie.
Die rede hiervoor was veranderinge aan hul beleidsfokus met die moratorium geplaas op Ekwiteitsaandeelskemas
binne die program vir die Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling (HGLO-program) en die klem op die
Proaktiewe Grondverkrygingstrategie (PGVS), saam met hul uitgebreide mandaat wat betekenisvolle veranderings
aan hul organisasiestruktuur vereis. Die PGVS is daarop ingestel om staatsgrond te berg vir verhuring aan potensiële
plaaseienaars. Namate die implementering van die PGVS-beleid ontvou, sal dit ’n impak hê op die wyse waarop
hierdie Departement dienste lewer aan boere wat op sodanige grond boer. Samesprekings is beplan met DLOGH
om die samewerkingstrukture met hierdie Departement te versterk.
Met ingang van 1 April 2011 verskuif die subprogram Plaaswerkerontwikkeling na Program 8: Landelike Ontwikkeling.
Gedurende die vierde kwartaal van 2010/11 was hierdie subprogram baie betrokke by die afhandeling van alle
besigheid binne die Program: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere (OOB), terwyl daar terselfdertyd begin is
met integrering by die Program: Landelike Ontwikkeling (LO).
DLBV het die verantwoordelikheid van uitvoerbeheer wat hulle in hul Kaapstadkantoor gehad het, met ingang van
1 Februarie 2011 aan die Provinsie oorgedra. Die situasie het die Program: Veeartsenykundige Dienste onverhoeds
gevang, aangesien daar vooraf geen amptelike kennisgewing was nie en gevolglik geen redelike tydperk om die nodige
reëlings vir die verhoogde werkdruk te tref nie. Befondsing het nie deel uitgemaak van die oordrag van die funksie nie.
Alhoewel ’n finale besluit oor die mandaat van die Departement ten opsigte van visserye (wat spruit uit die mandaat
van die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DLBV)) nog nie geneem is nie, sou hierdie besluit ’n groot
impak kon hê op ons toekomstige vermoë en die gevolglike uitbreiding van ons waterkultuurprogram. Verdere
befondsing sal gevolglik dringende aandag moet geniet.
Die ontwikkeling van ’n plaasregister is een van die strategiese kwessies wat die Departement tans bespreek met die
doel om so spoedig moontlik wetgewing in plek te hê. Gedurende hierdie jaar is ’n opname van swart boere gemaak.
Dit behoort by te dra tot die beoogde Plaasregister, terwyl ’n proses ook aan die gang gesit is om generiese data
oor boere in te samel vir toekomstige gebruik.
Marktoegang is een van die sleutelprioriteitsgebiede onder Provinsiale Strategiese Doelstelling (PSD) 11, aangesien
die Wes-Kaap steeds die belangrikste landbou-uitvoerprovinsie van Suid-Afrika bly. Alhoewel hierdie uitvoerfokus
aansienlik bydra tot winsgewendheid, die verdien van buitelandse valuta en werkskepping in die landbousektor,
beteken dit ook dat Wes-Kaapse boere weerloser staan teenoor veranderinge op uitvoermarkte. Voorlopige
samesprekings met sommige industrieë oor marktoegangskwessies het reeds plaasgevind, maar ’n forum oor
marktoegang sal in die volgende finansiële jaar tot stand gebring en geformaliseer word.
Klimaatsverandering is ook hoog op die regering se agenda, veral in die landbou, aangesien dit beskou word as
die kwesbaarste sektor. Gevolglik is klimaatsverandering die sleutelprioriteit onder PSD 7 en Nasionale Uitkoms
(NU) 10. In reaksie hierop het die Departement gedurende hierdie finansiële jaar ’n aantal navorsingsprojekte oor
klimaatsverandering onderneem.
Op nasionale vlak het die DLBV ’n omvattende stel norme en standaarde vir landbou-opleidingsinrigtings ontwikkel.
In opvolging hiervan het die nasionale departement ’n proses geïnisieer om ’n nasionale Wet op Landbouopleidingsinrigtings
op te stel. Dit mag vir die toekomstige beheer oor en funksionering van die Elsenburg-landbouopleidingsinstituut
verreikende gevolge hê.
In die vervolg sal Landelike Ontwikkeling ’n integrerende deel van die beleidsveranderinge en strategiese rigting
op nasionale- en provinsialeregeringsvlak vorm. Landelike Ontwikkeling is een van die top vyf prioriteite van
die Nasionale Regering en geniet aandag en voorrang in NU 7 en PSD 11. In hierdie opsig het die Wes-Kaapse
Departement van Landbou die afgelope finansiële jaar begin met voorbereidings om Program 8: Landelike
Ontwikkeling tot stand te bring. Die program behoort in die 2011/12- finansiële jaar ten volle operasioneel te wees.
Die Landelikeontwikkelingsprogram sal uit twee subprogramme bestaan, wat Landelike Nodale Ontwikkeling en
69

Plaaswerkerontwikkeling insluit. Die Landelikeontwikkelingsprogram volg ’n wyksgebaseerde benadering waar
die drie regeringsfere in gekose landelike nodes holisties sal saamwerk om munisipaliteite se Geïntegreerde
Ontwikkelingsplanne (GOP) vir gekose wyke te ondersteun en sosio-ekonomiese ontwikkeling te versnel.
Die Departement het Wêreldvoedseldag op 22 Oktober 2010 op Dysselsdorp gevier en is vereer deur Minister Van
Rensburg wat die programrede voor meer as 900 mense uit die gemeenskap gelewer het. As deel van die viering
het die Departement 40 huishoudings deur middel van huishoudelike voedselproduksiepakkette (“Suitcases”)
ondersteun om hulle in staat te stel tot bestaansvoedselproduksie. Hierdie projekte is in vennootskap met lede van die
Provinsiale Taakspan vir Voedselsekerheid gelewer. Die Program: OOB het ook aan die Stryd-teen-armoede-program
op Plettenbergbaai deelgeneem met die lewering van 25 huishoudingsprojekte gekoppel aan die besoek van die
Adjunkpresident van die land.
Om die sukseskoers van grondhervormingsprojekte te verhoog het die Program gefokus op die bemagtiging van
sy voorligtingsbeamptes met opleiding deur die aanbieding van maandelikse bloksessies, die verskaffing van die
“Extension-Suite-Online System” (Manstrat, ’n webgebaseerde landbou-inligtingshulpbron), die Slimpen-tegnologie
(Smart Pen technology) en die aanbieding van ’n omvattende Heelplaasbeplanningskursus. Voorts is daar ingevolge
die Program 65 demonstrasies gelewer, 27 boeredae aangebied en 1 192 boere met op-die-plaas-advies ondersteun.
Die Provinsiale Plaaswerker-spitsberaad het op 10 en 11 Mei 2010 by Goudini Spa plaasgevind. Die Spitsberaad is deur
die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling geopen en deur 450 plaaswerkers, staatsamptenare
en ander belanghebbendes bygewoon. Na die Provinsiale Spitsberaad het die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad
op 30 en 31 Julie 2010 by die Lord Charles-hotel in Somerset-Wes plaasgevind, en is deur 1 500 plaaswerkers en
afgevaardigdes van oor die hele land bygewoon.
Een van die uitkomste van die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad was dat ’n Leweringsforum tot stand gebring moes
word om hulp te verleen met die implementering van die voorstelle wat by die Spitsberaad ondersteun is. Hierdie forum
is verantwoordelik vir die implementering van die Nasionale Plaaswerker-spitsberaad-voorstelle. Een van die uitkomste
was om ’n Plaaswerkerontwikkelingseenheid of -program op nasionale vlak en in al nege provinsies in die lewe te roep.
’n Konsep raamwerk is ontwikkel en sal deur die nasionale forum afgehandel word. ’n Werksessie is in Maart 2011 in
die Provinsie vir die verteenwoordigers van die nasionale departement en ander provinsies aangebied om te kyk na die
Departement se Subprogram: Plaaswerkerontwikkeling se model en struktuur vir moontlike implementering.
Die Provinsiale Plaaswerker-van-die-Jaar-kompetisie het op Vrydag 29 Oktober 2010 by Grand West plaasgevind.
Hierdie gala-geleentheid is deur die Premier, lede van die Wes-Kaapse Kabinet en 520 gaste bygewoon. Die
byeenkoms is een van die Departement se pronkgeleenthede en word aangewend as ’n belangrike instrument om
plaaswerkers in die Wes-Kaap te bemagtig.
’n Afvaardiging van die Europese Gemeenskap het die land en die provinsie gedurende die derde kwartaal besoek
om waarborge vir wildsvleis te evalueer en te oudit. Hulle het plase, slagfasiliteite en sertifiseringsprosesse uitvoerig
geëvalueer. Die eindresultaat van die besoek was ’n gunstige verslag met lof vir die nakoming van die proses en
waarborge soos deur die onderskeie handelsooreenkomste voorgeskryf.
Elf (11) tegnologie-oordragbyeenkomste is gereël en het gedien as uitstekende platforms om wetenskaplike inligting
te verbrei en die wetenskaplike kundigheid van die Departement uit te stal. ’n Hoogtepunt op die tegnologieoordragkalender
was die twee volstruis veilings op die Oudtshoorn-proefplaas. Gedurende die eerste veiling in die
eerste kwartaal is 114 voëls uit ons volstruisbroeinavorsingsprogram opgeveil en die gemiddelde prys verkry per voël
was R3 514. Sestien kopers het die genetiese kwaliteit van hul troppe met hierdie voëls van hoogstaande genetiese
kwaliteit verbeter. Op die tweede veiling is 102 voëls van hoogstaande genetiese kwaliteit aan die volstruisbedryf
aangebied. Al die voëls is verkoop. Die hoogste prys wat vir ’n voël behaal is, was R4 900.
Die 50ste verjaarsdag van die Tygerhoek proefplaas is met ’n inligtingsdag gevier, terwyl die immer gewilde
Outeniekwa weidingskursus en Outeniekwa inligtingsdag weer eens die jongste inligting op die gebied van weidings-
en suiwelboerdery navorsing aan ons kliënte beskikbaar gestel het. ’n Opleidingskursus vir melkboere uit Mosambiek
is as deel van ons NEPAO-verpligtinge deur die kundiges by die Outeniekwa proefplaas aangebied.
Die derde en hersiene uitgawe van die “Volstruishandleiding”, asook die “Melkbeeshandleiding” (’n eerste vir die
suiwelbedryf) is by ’n spoggeleentheid van die Departement aan die pers bekendgestel en is alreeds sterk in aanvraag.
Die Program: Tegnologie, Navorsing- en Ontwikkelingsdienste (TNOD) neem jaarliks aan verskeie navorsings- en
ontwikkelingsopnames deel. Die leidende rol wat die Wes-Kaapse Departement van Landbou met betrekking tot
70
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
sy navorsings pogings in die landbousektor vervul, word in die jongste LWTA-verslag (LWTA: Landbouwetenskap-
en Tegnologieaanwysers)(Desember 2010) erken. Die verslag stel dit duidelik dat die navorsingsprogram van die
Departement wat betref navorsingsvermoë en produktiwiteit die sterkste is as dit met die ander 8 provinsies en hul
navorsingspogings vergelyk word.
Die Buro vir Voedsel- en Landboubeleid se Basislynbekendstelling is in Augustus 2010 vir die eerste keer
in die Wes-Kaap gehou. By die byeenkoms was ook betrokke verteenwoordigers van die Voedsel- en
Landboubeleidsnavorsingsinstituut (VLBNI) in die Verenigde State van Amerika en die Voedsel- en Landbou-organisasie
(VLO) in Rome en ook Agribenchmark in Duitsland. Hierdie geleentheid het meer as 150 afgevaardigdes uit die landbou-
en landboubesigheidsektor in die Wes-Kaap gelok. Die byeenkoms is ’n jaarlikse inligtingsdisseminasiesessie waar
ontledings van toekomsbeleid en markscenario’s, met inbegrip van die impak op plaas- en firmawinsgewendheid,
aangebied word. Die ontleding fokus op die groot nywerhede in die Wes-Kaap, met inbegrip van koring, gars,
aartappels, suiwelprodukte, vleis, wyn, tafeldruiwe, appels en pere.
Die Agropark-seminaar was ’n geleentheid wat in Augustus 2010 in samewerking met Wesgro en die Nederlandse
ambassade georganiseer is. Die seminaar het gehandel oor die uitpak van die agropark-konsep as een van die
verwagte haalbare uitsette van die Omvattende Landelike-ontwikkelingsprogram. Die kundiges van Wageningenuniversiteit,
sleutelbelanghebbendes in die landbou en die landboubesigheidsektor op sowel nasionale as provinsiale
vlak, en sleutelspelers in landelike ontwikkeling was onder die afgevaardigdes. Die geleentheid het meer as 100
afgevaardigdes gelok en begrip verskaf van die konsep vir moontlike implementering in die Wes-Kaap.
Die konferensie van die Afrika-vereniging vir Landbou-ekonomie is in September 2010 in samewerking met die
Landbou-ekonomie-vereniging van Suid-Afrika in die Wes-Kaap gehou. Die konferensie is deur nagenoeg 407
mense uit 34 lande bygewoon. Omtrent 114 referate is aangebied en 18 werksessies het plaasgevind. Daar is
besin oor kwessies waarvoor die vasteland van Afrika, met inbegrip van Suid-Afrika en die Wes-Kaap, te staan kom.
Die hooftema van die konferensie was die Voedsel- en Finansiële Krisis: die Pad Vorentoe, en is beïnvloed deur die
realiteite waarvoor die vasteland te staan kom.
Die Wes-Kaap-Boergondië-wynuitruilprogram het sy 10de bestaansjaar in Boergondië gevier toe ’n
hoëvlakafvaardiging van die Wes-Kaap Boergondië in Oktober 2010 besoek het. Deur hierdie program het 30 studente
en voorligtingspersoneellede in 2010 opleiding in Boergondië ontvang. Onder hulle was 7 studente in Wingerdbou
en die maak van wyn, 8 studente in vatbestuur en -instandhouding, 4 studente in wyn- en voedselparing, 4 studente
in die maak van kaas, en 7 landbouvoorligtingsbeamptes. Omdat hierdie program op wisselwerking gebaseer is, het
die Departement van Landbou: Wes-Kaap 22 rugbyspelers van die CFPPA in Boergondië, asook 8 Franse studente
in Wingerdbou en die maak van wyn vir 2 weke gehuisves. Hierdie program is in 2010 ook deur die Boergondiëstreekraad
geëvalueer, met ’n besonder gunstige en positiewe uitkoms vir die landbou-uitruilprogram.
Die seleksie van die 15 landelike ontwikkelingsnodes in die Wes-Kaap is in 2010 in ’n gesamentlike proses tussen
die Wes-Kaapse Departement van Landbou, DLOGH en munisipaliteite in al die landelike distrikte gefinaliseer.
Implementering het in 6 van die landelike ontwikkelingsnodes, te wete Oudtshoorn-munisipaliteit (Wyke 10 en 12),
Witzenberg-munisipaliteit (Wyke 1 en 6), Matsikamma-munisipaliteit (Wyk 2), Stad Kaapstad-munisipaliteit (Wyk 29),
Beaufort-Wes-munisipaliteit (Wyk 1) en Bitou-munisipaliteit (Wyk 4), in aanvang geneem.
’n Aanvoorprojek is van stapel gestuur om aan 45 deelnemende wingerdboere inligting oor die grondvoginhoud
van sekere wingerdblokke vir die huidige week te verskaf, asook ’n aanbeveling van die besproeiing wat nodig is
tydens die besproeiingseisoen van 2010/11. Die inligting is aangebied deur middel van ’n intydse webtuiste (www.
grapelook.co.za) wat op ons departementele bediener loop.
Die Program: OOB het ’n Eenheid vir Tegniese Bystand (ETB) tot stand gebring wat put uit die vermoëns van
eksterne en interne (binne die Departement) kundiges om omvattende assessering en beplanning van landbouondernemings
te verseker en aanbevelings te maak oor befondsingsversoeke wat aan die Departement voorgelê
word, gebaseer op die tegniese, omgewings-, finansiële, institusionele, maatskaplike en markinligting wat verskaf
word. Daar word voorsien dat hierdie eenheid sal bydra tot die sukses van hierdie Departement se pogings om
grondhervormingsplase in die Provinsie te ondersteun.
Die Subprogram: Voedselsekerheid binne die Program: OOB het sy doelwit oor die totstandbrenging van huistuine
(met inbegrip van huishoudingsverifiëring) en gemeenskapstuine, d.w.s. 784 huishoudings en 45 gemeenskapstuine
onderskeidelik, gedurende die verslagjaar oortref.
71

Die Program: OOB het ’n groot deel van sy tyd gewy aan die versterking van die kommoditeitsbenadering tot steundienste
vir boere in die Provinsie. Dit het behels die stroombelyning van institusionele reëlings om sewe kommoditeitstrukture
in die Waterkultuur-, Suiwel-, Vrugte-, Graan-, Diereproduksie- (Rooivleis, Varkboerdery, Skaap/Wol), Wingerdbou- en
Groentebedryf tot stand te bring waarmee die Departement kan saamwerk oor assessering, prioritisering, implementering,
ondersteuning en evaluering van boerderyondernemings. Hierdie benadering is aanvaar om beplanning, ekonomiese
volhoubaarheid van staatsondersteunde plase en langtermynintegrering in die sektor te verbeter.
Dosisse entstowwe is aan kleinboere en bestaansboere wat met vee boer, beskikbaar gestel vir inenting teen
Slenkdalkoors (20 000) en Miltsiekte (5 000). Die inenting van pluimvee teen Newcastle-siekte het plaasgevind om
die volstruisbedryf te beskerm en te voldoen aan handelsvereistes waaroor met handelsvenNota ooreengekom is.
As deel van die Departement se aksie om die toon aan te gee met betrekking tot nuwe tegnologie wat vir boere op
die plaas beskikbaar gemaak word en om hernubare op-die-plaas-energie te bevorder (as deel van PSD 7 en ook as
’n volhoubare oplossing vir boere in die toekoms), is die finale spesifikasies van ’n biogasaanleg by ons Outeniekwaproefplaas
in samewerking met die Departement van Vervoer en Openbare Werke gefinaliseer, en bouwerk aan
die eenheid sal teen die middel van 2011/12 ’n aanvang neem. Beesmis sal aangewend word om energie vir die
Outeniekwa-melkery op te wek, terwyl die uitvloeisels van bemesting en besproeiingswater in ons navorsingslande
aangewend sal word. Hierdie eenheid sal ook dien as ’n demonstrasie van hernubare-energieopwekking op die
plaas vir boere in die Suid-Kaap.
’n Studie oor biogastegnologie as ’n alternatiewe bron van energie en ’n manier om klimaatsverandering te versag
is voltooi. Ander voltooide studies sluit in die ekonomiese waarde van die verwydering van uitheemse plantegroei
en die herstel van natuurlike kapitaal op die Agulhas-vlakte. Hierdie studie het ekosisteemgoedere en dienste wat
deur uitheemse plantegroei in ’n ekologies sensitiewe area geraak is, geïdentifiseer en gewaardeer, en het ’n kostevoordeel-ontleding
uitgevoer om die ekonomiese doeltreffendheid van die verwydering van uitheemse plantegroei in
die spesifieke area te assesseer. Daarbenewens is ’n studie oor die impak van verhoogde koste van watergebruik
en die hertoekenning van water ook voltooi. Die studie het gekyk na die effektiwiteit van die verhoging van die koste
van besproeiingswater om water te bespaar.
Die inblaas van nuwe lewe in opleiding aan die landboukolleges op ’n nasionale vlak, vermeerderde steun van die
DLBV en die groot vraag na gestruktureerde opleidingsprogramme het die Departement genoodsaak om te begin
met ’n proses om ’n Akademiese en Kampusmeesterplan vir die Elsenburg-landbou-opleidingsinstituut te ontwikkel.
Hierdie Meesterplan sal nie alleen toekomstige opleidingsprogramme aangebied deur die Instituut rig nie, maar ook
toekomstige infrastruktuurontwikkeling op die opleidingskampus.
Dysselsdorp, die loodsprojek in die landelike nodale ontwikkelingsprogramme waarmee in 2010 begin is, het
besonder goeie vordering gemaak. Die betekenisvolste prestasies was die deeglik aangewese interdepartementele
reëlingskomitee, ’n ten volle geïnstitusionaliseerde gemeenskapsorganisasiestruktuur, verskillende afgehandelde
infrastruktuur- en maatskaplikeopheffingsprojekte wat 500 tydelike werkgeleenthede in die Dysselsdorp-gemeenskap
beskikbaar gemaak het en 48 nuutgestigte koöperasies wat potensiële werkgeleenthede aan 260 mense sal bied.
Met betrekking tot bestedingspatrone moet die volgende beklemtoon word:
Die bedrag wat onderbestee is, R502 000 of 0,1% van die aangepaste begroting, is wel deeglik binne die nasionale
norm van 2%.
Die onderbesteding behels die volgende:
• Die billike deel wat nie bestee is nie, bedra R364 000 of 0,08% van die aangepaste begroting, wat gunstig
vergelyk met die nasionale norm. Die Departement het versoek dat dit na 2011/12 oorgedra word.
• Die Departement het met R138 000 onderbestee aan die Sentraal-Karoo-droogteramptoekenning. Dit is te
min vir ’n volledige ronde ondersteuning en geen versoek om oordrag is voorgelê nie.
• Al die ander toekennings (OPLO, Ilima Letsema en LandCare), asook die billike deel, is ten volle bestee
en doelwitte is bereik, of daar bestaan die verbintenis om dit te bereik binne die eerste ses maande van
2011/12, behalwe vir ramptoekennings wat oor die tydperk waarvoor die individuele raamwerke voorsiening
gemaak het, bestee sal word.
72
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

• Viremente is uitgevoer om onder andere veeljaarkommoditeitsprojekte wat bo verwagting gevorder het, te
akkommodeer deur gebruikmaking van besparings of die herprioritisering van die beskikbare begroting.
• Viremente is van Program 1 (R2,976 miljoen), Program 4 (R476 000), Program 5 (R865 000) en Program 6
(R313 000) na Program 2 (R731 000), Program 3 (R3,475 miljoen) en Program 7 (R429 000) uitgevoer. In al
die gevalle is die viremente ooreenkomstig artikel 43 (1) van die WOFB deur die Rekenpligtige Beampte
goedgekeur en is hulle ooreenkomstig artikel 43 (2) van die WOFB binne die agtpersent-beperking gehou –
trouens, die viremente beloop slegs 0,96%.
Geen ongemagtigde besteding het plaasgevind nie.
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Agt en vyftig gevalle van vrugtelose en verkwistende besteding ten bedrae van R198 000 is van 2009/10 af oorgedra.
Twee en tagtig nuwe gevalle van moontlike vrugtelose en verkwistende besteding ten bedrae van altesaam R80 000
is aangemeld. Hiervan is 119 gevalle ten bedrae van R259 000 deur die Rekeningpligtige Beampte gekondoneer.
Dit het gebeur na ’n deeglike ondersoek na die oorsprong van elke individuele geval ten einde vas te stel of hierdie
uitgawes nie deur deeglike omsigtigheid en beter beplanning verhoed kon geword het nie. In al hierdie gevalle is
gevind dat die uitgawes onvermydelik was.
’n Verdere agtien gevalle ten bedrae van R11 000 is nie gekondoneer as onvermydelik nie en is vir verhaling na
ontvangbare rekenings oorgedra.
Tans word drie gevalle ten bedrae van R8 000 nog ondersoek. Twee het betrekking op nie-bywoning en een op
kansellasie van ’n lugreiskaartjie.
Geen transaksies vir uitgawes ten opsigte van die 2010-Sokkerwêreldbeker is aangegaan nie en derhalwe is geen
openbaarmaking daaroor in die Jaarlikse Finansiële State ingesluit nie.
2. DIENS GELEWER DEUR DIE DEPARTEMENT
2.1 ’n Lys van dienste deur Landbou gelewer kan in die volgende kategorieë verdeel word:
• Uitvoering van die algehele bestuur en administratiewe ondersteuning van die Departement.
• Ondersteuning van institusionele vermoëbou-inisiatiewe om die diensleweringsplan te implementeer.
• Omvattende interne en eksterne kommunikasiedienste, met inbegrip van inligtingsbestuur en -bevordering
en algemene taaldienste.
• Bestuur van die opname, verifiëring en implementering van rampnoodleniging aan boere en om die vereiste
tegniese steun tydens die rehabilitasiefase te bied.
• Lewering van ’n steundiens om die volhoubare benutting van natuurlike landbouhulpbronne te verbeter en
die omgewing binne die konteks van die verskynsel van klimaatsverandering te bewaar.
• Lewering van ’n ingenieursteundiens om omgewings- en ekonomies volhoubare boerderypraktyke soos
bewaringslandbou te verbeter en om watergebruiksdoeltreffendheid van alle besproeiingsboere te verbeter.
• Aanwending van tegnologies gevorderde diagnostiese prosedures vir die diagnose van en navorsing oor
dieresiektes van ekonomiese belang vir die provinsie en soönotiese siektes wat ’n risiko vir menslike
gesondheid inhou.
• Monitering en minimalisering van dieregesondheidsrisiko’s en -beheer of die uitwissing van dieresiektes wat
’n gevaar vir die ekonomie of menslike gesondheid inhou.
• Lewering van primêre dieregesondheidsorg- en siektevoorkomingsdienste aan opkomende veeboere en
ander diere-eienaars in samewerking met private veeartsenykundige praktisyns en dierewelsynsagentskappe.
• Verbetering van higiënebestuur by diereprodukte-instansies in ooreenstemming met nasionale en
internasionale standaarde ten einde voedselveiligheid en uitvoersertifisering te verseker.
• Uitbreiding van navorsing- en ontwikkelingsteun aan kommersiële en kleinboere met voorpunttegnologie
gegenereer deur drie navorsingsinstitute, te wete diereproduksie, plantproduksie en hulpbronbenutting wat
elkeen as ’n sentrum van uitmuntendheid bedryf word.
• Disseminasie van toepaslike nuwe en aangepaste tegnologie en inligting gegenereer deur daadwerklike
navorsingspogings in die vorm van wetenskaplike publikasies, populêre publikasies, gebruikersvriendelike
73

inligtingspakkette, teikengroepgefokusde inligtingsdae, lesings, aanbiedings, radiopraatjies en
“rondstaponderhoude”.
• Bevordering van nuwe landbouprodukte en produksiepraktyke deur middel van voorpunttegnologie en die
bekendstelling van nuwe en alternatiewe gewasse, waardetoevoeging deur verwerking en die uitbreiding
van landbouproduksie met die oog op vermeerderde groei.
• Verskaffing van analitiese grond-, water- en plantdienste en ander natuurlikehulpbronmodelle en -instrumente
om besluitneming te ondersteun.
• Verskaffing van navorsings- en infrastruktuursteundienste aan die drie navorsingsinstitute van die
Departement, ander departementele programme, die Landbounavorsingsraad (LNR) en ander rolspelers
deur middel van goed gevestigde en in stand gehoue proefplase.
• Bevordering van optimale boerderystelsels deur die verskaffing van inligting en steun oor die ekonomie
van landbouproduksie, met inbegrip van ramings van produksiekoste en ontleding van verskillende
ondernemings en stelsels vir die bepaling van ekonomiese lewensvatbaarheid, besigheidsbeplanning en
bestuursinstrumente.
• Bevordering van die bemarking van landbouprodukte en landboubesigheid deur die verskaffing van ’n
volledige reeks dienste met die oog op verbeterde marktoegang en entrepreneurskap.
• Verskaffing van kwalitatiewe en kwantitatiewe ekonomiese ontleding om gesonde besluitneming te
ondersteun.
• Bevordering van die beskikbaarheid van inligting deur die verkryging, instandhouding en voorsiening van
tydige en betroubare landbou- en ekonomiese statistiek.
• Verskaffing van landbou-opleiding aan en die skepping van loopbaangeleenthede vir praktiserende en
voornemende produsente (kommersiële boere, kleinboere en bestaansboere), adviseurs, tegnici en
plaashulpe, en die verbetering van mensehulpbronontwikkeling in die landbou.
• Bevordering van volhoubare landbou-ontwikkeling in histories benadeelde gemeenskappe deur ’n reeks
geleenthede en inisiatiewe met besondere klem op bestaansboere, kleinboere, die jeug, vroue, werklose
landelike en buitestedelike gemeenskappe en plaaswerkers, maar sonder uitsluiting van die kommersiële
landbousektor.
• Hersiening, bevordering en implementering van die Mensekapitaalontwikkelingstrategie vir die Landbousektor
in die Wes-Kaap. Transformering van die landbou in die Provinsie deur opleiding.
• Die versterking van die Departement se bande met bedryfspesifieke verenigings deur diensvlakooreenkomste
om gestruktureerde opleidingsintervensies ten opsigte van die behoeftes van die bedryf of sektor volgens ’n
projekgebaseerde benadering te lewer.
• Die instandhouding van sterk bande en volhoubare opleidingsvennootskappe met plaaslike, nasionale en
internasionale opleidingsinrigtings om vaardigheidsontwikkeling in die landbousektor te bevorder en te
ondersteun.
• Samewerking met ander departemente en private organisasies om inisiatiewe en projekte te implementeer
tot voordeel van die Departement se kliënte en met die oog op die vervulling van die Provinsiale Groei- en
Ontwikkelingstrategie.
2.2 Tariefbeleid
Die gelde gehef en verhaal vir dienste gelewer en surplusprodukte wat geproduseer is as gevolg van navorsing
en opleiding deur die Departement is bereken in ooreenstemming met Departementele, Provinsiale of Nasionale
beleidsdirektiewe en is in die Provinsiale Inkomstefonds inbetaal, en word in rekening gebring soos voorgeskryf.
Hierdie tariewe word jaarliks hersien en word gebaseer op gesonde ekonomiese en kosteverhalingsbeginsels in
oorleg met die Provinsiale Tesourie. Al die tariewe is in ’n tariefregister opgeneem wat in elektroniese formaat gehou
word en wat op die Departement se intranet beskikbaar is.
2.3 Gratis Dienste
Gratis dienste wat deur die Departement gelewer word, is voorligtingsdienste wat kan lei tot substansiële inkomste
aan konsultasiegeld. Die grootste gebruikers van hierdie dienste is egter by verre die opkomende boere wat
beswaarlik kan bekostig om vir hierdie dienste te betaal en op die Departement staatmaak vir advies, inligting en
tegnologieoordrag.
Tuberkulose en brusellosetoetse is uitgevoer op beeste wat behoort aan die opkomende veeboere in die Malmesburydistrik.
Toetse is uitgevoer op 374 beeste teen ’n koste van altesaam R2 704.
74
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Gratis kliniese dienste aan die voorheen benadeelde gemeenskappe op Swellendam word deur die Veeartsenykundige
Dienste van die Departement gelewer. Deur die jaar is 19 978 honde en katte teen ’n koste van R 88 902 ondersoek
en vir siektes behandel.
Drie honderd nege en vyftig (359) perde in die opkomende gemeenskappe van die Boland en Malmesbury is teen ’n
koste van R55 598,80 teen Afrika-perdesiekte ingeënt. Dit het die algemene gesondheid van die karperde verbeter
en die gemeenskap so in staat gestel om hul lewensonderhoud te verbeter.
Honde en katte in die arm gemeenskappe deur die hele Provinsie is as ’n voorkomende maatreël teen hondsdolheid
ingeënt (teen R4,45 vir die entstof plus 60c verbruiksmateriaal per dier) om geselskapsdiere teen die oordrag van die
siekte te beskerm. Die getal diere in die verskillende gemeenskappe wat gratis ingeënt is, was soos volg:
Malmesbury 6 315;
Boland 703.
2.4 Inventarisse
Raadpleeg bylae 6 van die finansiële state.
3. BEPERKINGE OP VERMOË
Die Departement ervaar nog steeds sekere ernstige beperkinge wat betref bepaalde skaars vaardighede soos in
die geval van veeartse, landbou-ingenieurs en landbou-ekonome. Hierdie beperking word ook in die landbousektor
ervaar en is nie slegs tot die Departement beperk nie. Met betrekking tot hierdie probleem het die Departement begin
met ’n Menskapitaalontwikkelingsprogram wat alreeds in sy derde jaar is. Die kort-, medium- en langtermynuitkomste
van die program sluit beurse vir skaars vaardighede, leerderskappe en die bevordering van die landbou as loopbaan
onder die jeug in.
Hierdie program het begin vrugte afwerp deurdat die Departement reeds vyf veeartsenykunde-beurshouers wat hul
studie in die verslagtydperk voltooi het, aangestel het.
4. BENUTTING VAN DONATEURSFONDSE
Geen internasionale donateursfondse is gedurende die verslagtydperk ontvang nie. Tien duisend rand is van die
Suid-Afrikaanse Nasionale Komitee vir Besproeiing en Dreinering (SANKBD) ontvang ter bestryding van die koste
van een van die Departement se amptenare wat ’n konferensie oor besproeiing en dreinering in Indonesië moes
bywoon. Raadpleeg bylae 1G van die finansiële state.
5. HANDELSENTITEITE EN OPENBARE ENTITEITE
Casidra (Edms.) Bpk. is ingevolge die Maatskappywet van 1973 (Nasionale Wet 61 van 1973) – Nr. 1973/006186/07 -
tot stand gebring. Die Departement het ’n toesighoudende rol ten opsigte van hierdie provinsiale sakeonderneming.
Rekenpligtigheid vir hierdie instelling berus by sy Raad wat deur die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike
Ontwikkeling aangestel is. Die Provinsiale Regering van die Wes-Kaap hou al die aandele in hierdie instelling.
Funksies:
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Kragtens Resolusie 271/2007 van 24 Oktober 2007 is aan Casidra (Edms.) Bpk. die mandaat van “..’landbou- en
ekonomiese ontwikkeling binne ’n landelike en grondhervormingskonteks’..” verleen.
Accountability Arrangements:
a) Casidra voldoen aan die Maatskappywet en die WOFB.
b) ’n Aandeelhouersooreenkoms word jaarliks in oorleg met die Departement opgestel, deur die Provinsiale
Minister en die Voorsitter van die Raad onderteken, en deur middel van kwartaalverslae gemoniteer.
c) ’n Finansiële verslag word maandeliks aan die Departement voorgelê.
d) ’n Statutêre jaareindoudit van die finansiële state word uitgevoer (aangeheg).
75

6. ORGANISASIES AAN WIE OORDRAGBETALINGS GEMAAK IS
76
Begunstigde Rede vir oordrag Rekenpligtigheidsreëlings
Bedrag
goedgekeur
R’000
Bedrag
betaal
R’000
Casidra (Edms) Bpk Uitvoer van die aandeelhouers ooreenkoms Shareholder’s Compact 11 200 11 200
Casidra (Edms) Bpk Implementering van infrastruktuur- en ander projekte
Casidra (Edms) Bpk Betaling van rampsubsidies en -projekte
Klein Karoo-Agribesigheidsentrum
Kaap van Goeie Hooplandbougenootskap
(Agri
Expo)
SAVN: Stigting vir
Alkoholverwante
Navorsing
Agri-Megagroep
Kleure-akademie
Beaufort-Wes-advies- en
-ontwikkelingsentrum
Caleb-ontwikkelings- en
-opleidingsvereniging
Universiteit van Pretoria
Implementering van die Klein Karoo-Agri-besigheidsentrum
se Landelike Ontwikkelingsprogram om by te dra tot die
voedingskemaprojek asook die opleiding en bemagtiging
van 50 werklose inwoners in die Volmoed- landelike gebied
Wes-Kaap/Boergondië-kaasmakersgenootskap wat
deelneem aan teoretiese en praktiese kaasmakery
Instelling van volhoubare bewusmakings-, voorkomings-,
intervensie- en opleidingsprogramme om Fetale
Alkoholspektrumsiekte uit te skakel, asook bystand aan
plaaswerkers met die voorkoming van alkoholmisbruik in
die Weskusdistrik
Bydrae tot die “Melkprodusente”-organisasie se
Skolemelkprogram: Inkleurboekieprojek om by die jeug
belangstelling in die landbou te wek, asook ’n bydrae tot
een van die grootste Agri-ekspo’s in die Wes-Kaap om
landbouproduksie en -ontwikkeling in die suiwel-, vleis-,
kleingraan- en wolproduksiesektore holisties te bemagtig
Ontwikkeling en bemagtiging van plaaswerkers en hul
gesinne, asook werkers in pakhuise, deur die omvattende
en geïntegreerde strategieë van onderwys en opleiding,
gesondheidsbevordering en maatskaplike ontwikkeling
Vermoëbou-opleiding aan landelike advieskantore en
plaaswerkers in die Sentraal-Karoo
Bou van vermoë en kennis, bewusmaking van die regte van
plaasburgers in die Sentraal-Karoo
Befondsingsvermoëbou en verbreiding van
navorsingsresultate gedurende 2010/11, asook bevordering
van die implementering van ’n vleis-van-oorsprong-skema
vir Karoo-skaapvleis
Waterval-bedieningstrust Mense-ontwikkeling in plaaswerkergemeenskappe
Sing vir Afrika
Anna-stigting
Breedekloof-wyn en
-toerisme
Character Transformation
(Lewensvaardighedeprogram
2000 en verder)
Christelike Lektuurfonds
Pebbles-projek
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die opheffing van vroue in boerderygemeenskappe wat hul
waardigheid en selfrespek verloor het, asook motivering
om die ambisies te laat herleef wat hulle in ’n stadium
gekoester het
Voorsiening van benadeelde skole en gemeenskappe
van akademiese, maatskaplike en omgewingsteun en hul
toerusting met lewenslange leervaardighede
Ontwikkelingsprogram waarmee beoog word om ’n groot
getal bewaarskoolonderwysers en leerders te bereik deur
onderwys en opleiding
Implementering van etiese waardes en karakterbou in die
lewens van plaaswerkers
Ontwikkeling en verspreiding van tersaaklike literatuur wat
betrekking het op alkoholmisbruik en verwante probleme
Verryking van die lewens van kinders van benadeelde
agtergronde met besondere opvoedkundige behoeftes,
veral diegene wie se lewens deur alkoholmisbruik geraak
word
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
81 480 81 480
51 680 51 680
700 700
139 139
230 230
1 444 1 444
200 200
200 200
149 149
425 425
192 192
200 200
227 227
66 66
200 200
70 70
250 250

Begunstigde Rede vir oordrag Rekenpligtigheidsreëlings
Goedgedacht-trust
Agri-Mega – die
Plaaswerkertydskrif
Prestige Innate
Waterwise Warriors
Universiteit van
Stellenbosch
Verenigde Suid-Afrikaanse
Landbouvereniging
Bystand aan hulle met die LOOP- (Landelike Ontwikkelings-
en Ontspanningsprojek) strokiesprentprojek ten einde
kwessies in die konteks van die landelike omgewing waarin
ons lesers hulle bevind, te belig.
Die tydskrif vir plaaswerkers, hul afhanklikes en mense
wat in landelike gebiede woon - die primêre bron van
maatskaplike, ekonomiese, welsyns- en landbouverwante
inligting en nuus vir plaaswerkers
Kweek van bewustheid en verskaffing van opleiding oor
die gevolge van alkohol- en dwelmmisbruik
Leer van waterveiligheid aan mense wat die meeste in
gevaar van verdrinking verkeer
Befondsing van die Agrifutura-projek
Totstandbrenging van verskillende
primêreprodusenteorganisasies naas verskillende
kommoditeitsgroepe
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Memoranda van
ooreenkoms
Bedrag
goedgekeur
R’000
Bedrag
betaal
R’000
250 250
250 250
200 200
160 160
100 100
730 730
Werknemers Maatskaplike voordele Statutêr 285 287
Nie-werknemers Beurse
Memoranda van
ooreenkoms
4 296 4 295
Boere Rampnoodleniging (Droogtesubsidies) Rampraamwerk 2 645 2 506
Staatsmotorvervoer (SMV) Uitbreiding van die staatsvoertuigvloot
Bestaansveiligheidsfonds
(BVF)
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Heffings betaal aan die Departement van Arbeid vir
beserings op diens
Memoranda van
ooreenkoms
2 165 2 164
Statutêr 11 12
Munisipaliteite Voertuiglisensies Statutêr 57 57
7. OPENBARE-PRIVAAT VENNOOTSKAPPE (OPV)
Geen openbare-privaat vennootskappe is gedurende die verslagjaar aangegaan nie.
8. KORPORATIEWEREGERINGSREËLINGS
Risikobestuur - in ooreenstemming met die WOFB (artikel 38 tot 40) en die KING III-verslag oor Korporatiewe
Regering is risiko as ’n hoeksteen van regering geposisioneer. Die Risikobestuurs- en Regeringsraamwerke deur die
Provinsiale Tesourie uitgereik omvat die beginsels van goeie regering. Die grondslag van die verwante raamwerke
spruit uit die Wet op Openbare Finansiële Bestuur en is ’n inklusiewe benadering wat die Batho Pele-beginsels
gemik is op die fasilitering van die Regering se diensleweringsdoelwitte, ondersteun.
’n Bedrog- en Risikobestuurskomitee (BRBKom) is sedert die 2008/09 finansiële jaar aan die werk. Met ingang
van die finansiële jaar 2009/10 het die Komitee as ’n komitee op sy eie gefunksioneer (waar hy voorheen deel was
van maandelikse bestuursvergaderings). Die Komitee ondersteun die Rekeningpligtige Beampte in die effektiewe
uitoefening van haar pligte en bevorder ’n kultuur wat die beginsels van goeie korporatiewe regering ondersteun
waarbinne die praktyk van risikobestuur en die voorkoming van bedrog kan posvat en uiteindelik floreer.
Die Bedrog- en Risikobestuurskomitee (BRBKom) funksioneer in ooreenstemming met ’n goedgekeurde oktrooi
en vergader minstens een keer per kwartaal. Die Komitee se oktrooi het onveranderd gebly. Die risikobeleid
en strategiese risikoprofiel van die Departement was onderhewig aan heroorweging en die beheerstrategieë is
gedurende die jaar dienooreenkomstig gewysig.
Die Ondernemingsrisikobestuurseenheid is na die Departement van die Premier gekorporatiseer as deel van die
modernisering van die Wes-Kaapse Provinsiale Regering. Gedurende die laaste deel van die 2010/11- finansiële jaar het
die Komitee sy verteenwoordiging uitgebrei deur die insluiting van die Forensiese Ondersoek- en Arbeidsverhoudingeeenheid
wat in die Departement van die Premier gesetel is (as deel van die Korporatiewedienssentrum van die Wes-
Kaapse Provinsiale Regering).
77

Bedrogvoorkoming - Die Departement neem deel aan die gedeelde provinsiale verklikkingsmeganismes wat deur
die Forensiese Ondersoekeenheid (FOE) aan die Departement van die Premier verskaf word. Vir die gerief van alle
personeellede wat enige onetiese of oneerlike gedrag wil aanmeld, is daar ’n tolvry blitslyn beskikbaar waar sodanige
gedrag anoniem aangemeld kan word. Die Departement het ’n Bedrogvoorkomingsbeleid en -plan goedgekeur, en
die bedrogrisiko-assessering is onderhewig aan jaarlikse hersiening. Die aanmelding van gevalle van bedrog is ook
by BRBKom gesentraliseer.
’n Bedroggesondheidsopname is ook deur die Forensiese Ondersoekeenheid onderneem, maar die uitslae
sal na verwagting eers in die volgende finansiële jaar aan die Departement beskikbaar gestel word. Die
Bedrogvoorkomingsbeleid en -plan was onderhewig aan eksterne ondersoek en die uitslae van die ondersoek
tesame met die uitslae van die Bedroggesondheidsondersoek sal gebruik word om die bywerking van die
Bedrogvoorkomingsbeleid en -plan en direkte pogings te fasiliteer. Die Departement het nie ’n toegewyde
teenkorrupsie-eenheid wat ’n impak op die implementering van Bedrogvoorkomingsplan kan maak nie.
Interne Beheer – Die Bestuur is teenoor die Rekeningpligtige Beampte verantwoordelik vir die ontwerp, implementering
en monitering van die proses van risikobestuur (wat interne beheer insluit), en die integrering daarvan by die dagtot-dagwerksaamhede
van die Departement. Interne beheerstelsels vir die Departement word voortdurend verder
ontwikkel en versterk deur die evaluering van aanbevelings deur die verskaffers van versekering en die versekering dat
toepaslike optrede ingestel word om aan geïdentifiseerde areas vir verbetering aandag te gee. Die beheeromgewing
word verder versterk deur die toepassing van ’n goedgekeurde delegeringsraamwerk.
Die Departement het ook deelgeneem aan ’n kulturele assessering en verskeie terugvoersessies het plaasgevind.
Inligting verkry uit huidige en toekomstige opnames kan dadelik aangewend word om die bestaande werk- en ander
interaksieverhoudinge binne die Departement te verbeter.
Interne Oudit en Ouditkomitee - Die rol van die Interne-ouditaktiwiteit as ’n verskaffer van versekering ten opsigte
van regering, risikobestuur en beheerprosesse is weer eens deur KING III uitgelig. Die posisie van risikogebaseerde
ouditering is ’n sentrale fokus van KING III. Vorderingsverslae oor interne oudit met besonderhede oor prestasie
teenoor die ouditplan word tweemaandeliks voorgelê om effektiewe monitering deur ’n departementele projekspan
moontlik te maak. Ouditkomiteevergaderings word kwartaalliks bygewoon. Die Departement neem ook jaarliks aan
die assessering van die doeltreffendheid van die Ouditkomitee deel.
Botsing van Belange – Botsing van belange word bestuur deur jaarlikse formele skriftelike verklarings deur lede
van die Senior Bestuursdiens. Sedert 2006/07 is verklaring van finansiële belange uitgebrei om alle lede van die
Bodtoekenningskomitee, Spesifikasiekomitee en Evalueringskomitee in te sluit. Alle komiteelede is verplig om hul
belange by elke vergadering te verklaar. Nie-aangewese personeellede word gereeld daaraan herinner om hul belange
openbaar te maak waar toepaslik. Sedert 2007/08 word verklarings verkry van alle verantwoordelikheidsbestuurders
en hoër (enigeen wat uitgawes kan magtig) met betrekking tot verwantepartytransaksies.
Van alle verskaffers van die Departement word ook verwag om jaarliks ’n “Verklaring van belang” (WCBD 4) en ’n
“Sertifikaat van onafhanklike bodbepaling” (WCBD 9) in te vul vir alle aankope deur die Departement wat R2 000 oorskry.
Gedragskode – Daar word van alle werknemers verwag om gehoor te gee aan die Gedragskode vir die Staatsdiens.
Die doel met die Kode is om aan werknemers riglyne te bied oor wat uit ’n etiese oogpunt van hulle verwag
word, sowel wat betref hul individuele gedrag as hul verhoudings met ander persone. Die Gedragskode vir die
Staatsdiens soos vervat in hoofstuk 12 van die Staatsdiensregulasies is die aanvaarde kode. Die Gedragskode vir
die Staatsdiens word voorts versterk deur die Kode vir Aanbodkettingbestuurspraktisyns. Albei kodes vorm deel
van die Departement se Bedrogvoorkomingsplan, wat op die Departement se intranet geplaas is. Gedurende die
jaar is praktiese gidse oor etiese dilemmas in die werkplek, waaronder die Gedragskode vir die Staatsdiens, onder
die personeel versprei. Elektroniese kommunikasie is ook aangewend om die kommunikasie van die Gedragskode
vir Aanbodkettingbestuurspraktisyns te fasiliteer.
Gesondheid en Veiligheid - Die Departement het ’n Beroepsgesondheids- en Veiligheidsbeampte wat verantwoordelik
is vir die monitering van gesondheids-, veiligheids- en omgewingskwessies. Veiligheidsverteenwoordigers is binne
elke program aangestel, maar kapasiteit bly steeds ’n uitdaging. ’n Beroepsgesondheids- en Veiligheidskomitee
is in plek en funksioneer in ooreenstemming met ’n goedgekeurde opdrag. Die status van beroepsgesondheid en
veiligheid is ook “verhoog” met die Beroepsgesondheids- en Veiligheidsbeampte wat kwartaalliks aan BRBKom
verslag doen, en met ingang van die laaste gedeelte van die 2010/11- finansiële jaar ook maandeliks aan die Bestuur.
78
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Die visie van die Departement omvat sy verbintenis tot verantwoordelike omgewingsrentmeesterskap (in ewewig
met die natuur). Die toepassing van omgewingsbeheer vorm ’n integrerende deel van die manier waarop die
Departement sy bedrywighede verrig.
Met verwysing na King III en artikels 38 tot 40 van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur, Wet 1 van 1999, wend
hierdie Departement ’n ekstra poging aan met die verantwoordelikhede van die Rekeningpligtige Beampte deur
middel van deursigtige stelsels, ’n Rekeningpligtigebeampte-stelsel vir verkryging en voorsiening, die invordering van
skulde met behoorlike beleid in plek, die beveiliging van bates, voldoening aan die voorskrifte van die jaarlikse Wet
op die Verdeling van Inkomste, oordragfondse aan ander entiteite slegs as behoorlike ooreenkomste geteken is en
behoorlike versekerings van hulle verkry is ten opsigte van effektiewe, doeltreffende en deursigtige finansiële stelsels
en bestuur, streng begrotingsbeheer, ’n waarde-vir-geld-beginsel, die hou van behoorlike rekords en verslaggewing
betyds en behoorlik – maandeliks, kwartaalliks en jaarliks.
9. GESTAAKTE AKTIWITEITE / AKTIWITEITE WAT GESTAAK MOET WORD
Geen aktiwiteite is gestaak nie.
10. NUWE/VOORGESTELDE AKTIWITEITE
Die DLOGH het vanselfsprekend besluit om landelike ontwikkeling na die provinsies te “desentraliseer” en het sekere
nodes in hierdie provinsies geïdentifiseer om op ’n geïntegreerde manier ontwikkel te word. Minister Nkwinti van die
DLOGH het al die Premiers van Provinsies besoek om hul samewerking te vra in die koördinering van hierdie poging.
Dit het saamgeval met ’n besluit geneem deur die Wes-Kaapse Provinsiale Kabinet om landelike ontwikkeling by te
voeg by die Provinsiale Minister van Landbou se portefeulje en ’n Hoofdirekteur is aangestel om stukrag aan hierdie
besluit te verleen. Sy hooftaak sou wees die koördinering van die ontwikkeling van geselekteerde nodes deur die
koördinering van die pogings van al drie regeringsfere en die skepping van gunstige toestande vir die private sektor
om geïnteresseerd te raak en te investeer.
Vyftien sulke nodes is tot 2014 in die Wes-Kaap geïdentifiseer. Met ses van hulle is ’n begin gemaak en hulle is
in verskillende stadiums van vordering, met Dysselsdorp naby Oudtshoorn die verste met die lyn af. So te sê al
die befondsing vir hierdie ontwikkelings kom van die DLOGH af. Die Departement stel die mensevermoë aan en
befonds dit en die eenheid se bedryfskoste.
Hierdie ontwikkeling het uitgeloop op die byvoeging van ’n nuwe agtste program in 2011/12 met die subprogram vir
Plaaswerkerontwikkeling wat na hierdie program verskuif is van die Program: OOB af.
11. BATEBESTUUR
Dit was die besluit van hierdie Provinsie om voort te gaan met LOGIS as die bateregister van departemente. Al die
bates van hierdie Departement word op LOGIS aangeteken en rekonsiliasies tussen LOGIS en BRS word maandeliks
deur die jaar uitgevoer.
Daar is ’n batebestuurseenheid afsonderlik van die Aanbodkettingbestuursafdeling wat bestaan uit vier persone onder
die bestuur van ’n adjunkdirekteur, en elke subafdeling het ’n aangestelde batekontroleerder of verantwoordelike
persoon. ’n Bekwame persoon is op kontrak aangestel om die Departement by te staan met die verbetering van sy
batebeheer en bestuur en om die Batebestuurshervormingsprosesse waarmee begin is, te bespoedig.
Na my beste wete voldoen hierdie Departement tans aan die minimumvereistes vir verslaggewing.
12. INVENTARISSE
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Raadpleeg bylae 6 van die finansiële state vir besonderhede oor inventarisse.
79

13. GEBEURE NA DIE VERSLAGDATUM
Niks om te vermeld nie.
14. INLIGTING OOR VOORAFBEPAALDE DOELSTELLINGS
Raadpleeg Deel Twee, Programprestasie, van die Jaarverslag wat betref verslagdoening oor die werklike prestasie
van die verskillende programme in die tydperk onder oorweging.
Vir die jaar onder oorweging is maandelikse en kwartaallikse verslae oor voorwaardelike toekennings, asook hierdie
jaarverslag aangewend om inligting oor prestasie te beskikbaar te stel. Vir die 2010/11- finansiële jaar is totale
prestasieverslaggewing kwartaalliks gedoen.
Die Departement het die “Departementele Beleid oor Bewysgebaseerde Prestasie-inligting en Programbedryfsplanne”
geïmplementeer, met bylaes wat besigheidsprosesse en prosesvloei per individuele program gedokumenteer het.
In koördinasie met die bogenoemde beleid het die Programme al hul sakeplanne voltooi, waarvolgens elke prestasieaanwyser
toegewys is aan ’n individu wat verantwoordelik sal wees vir die byeenbring van bewyse oor daardie
aanwyser vir verifiëring deur die betrokke hoof.
15. SKOOR-BESLUITE
80
Verwysing na vorige ouditverslag en SKOOR-besluite Onderwerp Bevindings oor vordering
Die Departement moet seker maak dat die bateregister die bates
wat in besit is, weerspieël en dat dit ooreenstem met die finansiële
rekords en finansiële state. Rekonsiliasie en die vereffening van
afwagrekeninge moet maandeliks gedoen word.
Toegang tot die bedienerkamer moet beperk word, byvoorbeeld
deur die installering van ’n veegkaartfasiliteit. Magnetiese
kaartslotte moet ook in datasentrumdeure geïnstalleer word
om toegang te beperk, asook kameras om personeel wat die
bedienerkamer binnekom te moniteer.
Alle data moet daagliks, weekliks en maandeliks gerugsteun word.
Rugsteunkopieë moet van tyd tot tyd getoets word om vas te stel
of die rugsteundata funksioneel is.
’n Formele veranderingskontrolebeleid en -prosedure moet
gedokumenteer word om die manier waarop veranderinge
(insluitend noodveranderinge) aangebring moet word, te reël
en te standaardiseer. Dit moet ondersteun word deur die
instelling en afdwinging vir alle veranderinge van ’n verpligte
veranderingskontrolevorm waarop ’n lys verskyn van al die
elemente van goeie veranderingstandaarde.
Alle veranderings moet voor implementering op toepaslike wyse
getoets word.
’n Formele Inligtingsekuriteitsbeleid moet deur die
Departementshoof onderteken word en op ’n veilige plek
bewaar word vir rekorddoeleindes. Hierdie beleid moet aan alle
belanghebbendes gekommunikeer word.
Gebruikersvorms vir die byvoeging van gebruikers moet die
vereiste en goedgekeurde gebruikersregte spesifiseer.
Oorbodige rekeninge moet betyds gedeaktiveer of van die
netwerk of toepassing verwyder word.
Alle nuwe werknemers moet die wettige rekenaargebruikers
ooreenkoms onderteken, en dié dokument moet op lêer gehou
word.
Die administrateursrekening moet herbenoem word en die
wagwoord moet op ’n veilige plek bewaar word.
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Finansiële
inligting
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT))
Inligtingstegnologie
(IT))
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT)
Inligtingstegnologie
(IT)
Rekonsiliasie tussen die BRS en LOGIS word
maandeliks uitgevoer en die bateregister word
maandeliks bygewerk.
Geïmplementeer en beperk tot spesifieke ITpersoneel.
Data word volgens voorskrif gerugsteun en
word elders gebêre. Hierdie proses word tans
gedokumenteer.
’n Veranderingsversoekstelsel is gereed en die
standaardbedryfsprosedure word opgestel vir
goedkeuring.
Hieraan word gehou waar toepaslik.
Hierdie beleid word tans in konsepvorm deur die
Sentrum vir Elektroniese Innovering opgestel en sal
onderteken word sodra dit gefinaliseer word.
Die opstelling van die dokumentasie wat aan hierdie
voorskrif moet voldoen, is aan die gang.
Hierdie voorskrif word ingestel in samewerking met
die betrokke partye en word gedokumenteer.
Dit geniet tans aandag en sal geïmplementeer word
sodra dit gefinaliseer is.
Dit is vir alle administrateurs geïmplementeer.

Verwysing na vorige ouditverslag en SKOOR-besluite Onderwerp Bevindings oor vordering
Gestandaardiseerde logiese sekuriteitsinstellings moet op die
netwerk en ander relevante toepassings geïmplementeer word.
Gebruikerswagwoorde moet gemaskeer word om ongemagtigde
toegang tot CRS-rekeninge te verhoed.
Alle gebruikerstoegang op die netwerk en toepassingsvlakke
moet onderwerp word aan formele en periodieke toesig. Enige
ontoepaslike regte wat geïdentifiseer word, moet ondersoek en
aangepas word.
’n Rugsteunlogboek moet gehou word vir alle rugsteunwerk wat
uitgevoer word vir die databasisbedieners wat by SITA-Wes-
Kaap gehuisves word. Die logboek moet die rugsteunherstel en
-toetsing wat periodiek uitgevoer word, insluit en moet onafhanklik
nagegaan word, terwyl bewys daarvan gehou moet word.
Die Komitee het besluit dat die Ouditkomitee ’n
voorligtingsdokument moet opstel en dit by die voorligtingsessies
moet aanbied.
Die Komitee het versoek dat die Interne-ouditdepartement teen
die 2011/12- finansiële jaar ten volle hiertoe in staat gestel moet
wees.
Die Departement moet ’n stelsel ontwikkel om die unieke
nommers toegewys aan sy bates te bestuur.
Die Departement moet verseker dat sy bates behoorlik beveilig
word.
Inligtingstegnologie
(IT))
Inligtingstegnologie
(IT))
Inligtingstegnologie
(IT))
Inligtingstegnologie
(IT))
Finansiële
inligting
Finansiële
inligting
16. VOORAFVERANDERINGS AAN OUDITVERSLAE
Dit word geïmplementeer ooreenkomstig die
Microsoft-witskrifte waar toepaslik.
Dit word geïmplementeer waar toepaslik.
Dit word geïmplementeer waar toepaslik.
Dit word dienooreenkomstig gedoen en
gedokumenteer.
Die Departement neem kennis hiervan.
Die Departement neem kennis hiervan.
Dit word deurlopend bestuur en geassesseer.
Dit word gedoen vir sover dit fisies moontlik is.
Daar was geen kwalifikasies nie. Een saak is beklemtoon, maar geen ander aspekte van die jaarlikse finansiële state
in die ouditverslag vir die 2009/10- finansiële jaar nie.
Verwysing na vorige ouditverslag Onderwerp Bevindings oor vordering
Ouditverslag Geen NVT
17. VRYSTELLINGS EN AFWYKINGS ONTVANG VAN NASIONALE TESOURIE
Geen vrystellings of afwykings is van die Nasionale Tesourie ontvang nie.
18. ANDER
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Met betrekking tot die Omvattende Landbou-ondersteuningsprogram is R63,064 miljoen in Bylae 4 ontvang. Die
totale bedrag is op 31 Maart 2011 aan bemagtigingsprojekte vir opkomende boere bestee asook aan hul eie
behoeftes, meestal infrastruktuur. Alle doelstellings is bereik of so te sê bereik.
Ingevolge Bylae 5 van die Wet is R3,270 miljoen ooreenkomstig die Grondversorgingstoekenningsprogram ontvang.
Die totale bedrag is teen 31 Maart 2011 bestee. Alle doelstellings is bereik.
Ingevolge Bylae 5 van die Wet is R24 miljoen ooreenkomstig die Ilima Letsema-toekenning ontvang. Die totale
bedrag is teen 31 Maart 2011 bestee. Alle doelstellings is bereik.
’n Evaluasieverslag vir elkeen van die bogenoemde toekennings is aan die DLBV voorgelê ooreenkomstig die
bepalings van die Wet op die Verdeling van Inkomste (WVI).
Al die bogenoemde oordragte is die primêre provinsiale bankrekening inbetaal in soos voorgeskryf.
81

19. VERKLARING
Gegewe die algemene trant van die bevindinge ten opsigte van interne kontrole en aangeleenthede wat geassosieer
word met nie-nakoming, is die versekering gegee dat die Departement sal voortgaan met die implementering van
regstellende stappe in terme van aksieplanne soos goedgekeur deur die Rekenpligtige Beampte en top bestuur en
voorgelê aan die Provinsiale Tesourie, om sistematies aan hierdie aangeleenthede aandag te skenk om ʼn herhaling
van soortgelyke bevindinge te voorkom tydens die volgende oudit siklus.
20. GOEDKEURING
Die Jaarlikse Finansiële State uiteengesit op bladsy 85 tot 137 is deur die Rekeningpligtige Beampte goedgekeur.
Me J.S. Isaacs
Rekeningpligtige Beampte
28 Julie 2011
82
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE REKENINGPLIGTE BEAMPTE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

VERSLAG VAN DIE OUDITEUR-GENERAAL AAN DIE WES-KAAPSE PROVINSIALE
PARLEMENT OOR BEGROTINGSPOS 11: WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
VERSLAG OOR DIE FINANSIËLE STATE
Inleiding
1. Ek het die bygaande finansiële state van die Wes-Kaapse Departement van Landbou (departement)
geouditeer; die state bestaan uit die begrotingstaat, die staat van finansiële posisie soos op 31 Maart 2011,
en die staat van finansiële prestasie, die staat van verandering in netto bates en die kontantvloeistaat vir
die jaar wat toe geëindig het, asook ’n opsomming van betekenisvolle rekeningkundige beleid en ander
verduidelikende inligting soos uiteengesit op bladsy 85 tot 137.
Rekeningpligtige Beampte se verantwoordelikheid vir die finansiële state
2. Die Rekeningpligtige Beampte is verantwoordelik vir die opstel van hierdie finansiële state in ooreenstemming
met die Departementele Finansiële Raamwerk vir Verslagdoening soos voorgeskryf deur die Nasionale
Tesourie, asook die vereistes van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur van Suid-Afrika, 1999 (Wet 1 van
1999) (WOFB) en die Wet op die Verdeling van Inkomste van Suid-Afrika, 2010 (Wet 1 van 2010) (WVI), en vir
sodanige interne kontrole as wat die Bestuur bepaal wat nodig is ten einde die opstelling moontlik te maak
van finansiële state wat vry is van wesenlike verkeerde voorstelling, hetsy weens bedrog of foute.
Ouditeur-generaal se verantwoordelikheid
3. Soos vereis deur artikel 188 van die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996 (Wet 108 van 1996),
artikel 4 van die Wet op Openbare Oudit van Suid-Afrika, 2004 (Wet 25 van 2004) (WOO) en artikel 40(2) van
die WOFB is dit my verantwoordelikheid om op grond van my oudit ’n mening oor hierdie finansiële state uit
te spreek.
4. Ek het my oudit uitgevoer in ooreenstemming met Internasionale Standaarde oor Ouditering en Algemene
Kennisgewing 1111 van 2010 uitgereik in Staatskoerant 33872 van 15 Desember 2010. Daardie standaarde
vereis dat ek voldoen aan etiese vereistes en die oudit beplan en uitvoer ten einde redelike sekerheid te
verkry of die finansiële state vry van wesenlike verkeerde voorstellings is.
5. ’n Oudit behels die uitvoering van prosedures om ouditbewyse te bekom oor die bedrae en openbarings
in die finansiële state. Die prosedures wat geselekteer is, hang af van die ouditeur se oordeel, asook die
assessering van die risiko’s van wesenlike verkeerde voorstelling van die finansiële state, hetsy vanweë
bedrog of foute. By sodanige assessering van risiko oorweeg die ouditeur interne kontrole wat verband
hou met die entiteit se opstelling en billike weergawe van die finansiële state ten einde ouditprosedures te
ontwerp wat in die omstandighede toepaslik is, maar nie vir die doel van die uitspreek van ’n mening oor die
effektiwiteit van die entiteit se interne kontrole nie. ’n Oudit sluit ook in die evaluering van die toepaslikheid
van rekeningkundige beleid wat aangewend word en die redelikheid van rekeningkundige ramings wat deur
die Bestuur gemaak word, asook evaluering van die algehele aanbieding van die finansiële state.
6. Ek is van oordeel dat die ouditbewyse wat ek bekom het, voldoende en toepaslik is om te dien as basis vir
my ouditmening.
Mening
7. Na my mening bied die finansiële state in alle wesenlike opsigte ’n billike weergawe van die finansiële
posisie van die Departement soos op 31 Maart 2011, asook van sy finansiële prestasie en kontantvloei vir
die jaar wat toe ten einde geloop het, in ooreenstemming met die Departementele Raamwerk vir Finansiële
Verslagdoening voorgeskryf deur die Nasionale Tesourie en die vereistes van die WOFB en die WVI.
Ander sake
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE OUDITEUR-GENERAAL
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
8. Ek vestig graag die aandag op die sake hier onder vermeld. My mening is nie gewysig ten opsigte van hierdie
aangeleenthede nie:
83

Ongeouditeerde aanvullende skedules
9. Die aanvullende inligting uiteengesit op bladsy 128 tot 137 vorm nie deel van die finansiële state nie en word
aangebied as addisionele inligting. Ek het nie hierdie skedules geouditeer nie en gevolglik spreek ek nie ’n
mening daaroor uit nie.
Raamwerk vir finansiële verslagdoening
10. Die raamwerk vir finansiële verslagdoening deur die Nasionale Tesourie voorgeskryf en deur die Departement
toegepas, is ’n voldoeningsraamwerk. Derhalwe sou my mening weerspieël het dat die finansiële state
behoorlik opgestel is in plaas van billik aangebied soos vereis deur artikel 20(2)(a) van die WOO wat van my
vereis dat ek ’n mening uitspreek oor die billike weergawe van die finansiële state van die Departement.
VERSLAG OOR ANDER WETLIKE EN REGULATIEWE VEREISTES
11. In ooreenstemming met die WOO en ingevolge Algemene Kennisgewing 1111 van 2010 afgekondig
in Staatskoerant 33872 van 15 Desember 2010 sluit ek hier onder my bevindings in oor die jaarlikse
prestasieverslag soos uiteengesit op bladsy 11 tot 65 en wesenlike nienakoming van wette en regulasies
van toepassing op die Departement.
Voorafbepaalde doelstellings
12. Daar was geen wesenlike bevindings oor die jaarlikse prestasieverslag nie.
Voldoening aan wette en regulasies
13. Daar was geen bevindings rakende wesenlike nienakoming van wette en regulasies van toepassing op die
Departement nie.
INTERNE BEHEER
14. In ooreenstemming met die WOO en ingevolge Algemene Kennisgewing 1111 van 2010 afgekondig in
Staatskoerant 33872 van 15 Desember 2010 het ek interne kontrole van toepassing op my oudit oorweeg,
maar nie vir die doel van die uitspreek van ’n mening oor die effektiwiteit van interne kontrole nie. Daar is geen
betekenisvolle gebreke in interne kontrole wat ’n kwalifikasie van die ouditeur se mening oor die finansiële
state, bevindings oor voorafbepaalde doelstellings en wesenlike nienakoming van wette en regulasies tot
gevolg gehad het nie.
Kaapstad
31 Julie 2011
84
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
VERSLAG VAN DIE OUDITEUR-GENERAAL
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Toewysing per program
Aangepaste
toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
1. ADMINISTRASIE
Lopende betaling 68,695 824 (2,623) 66,896 66,530 366 99.5% 62,950 62,950
Oordragte en subsidies 1,416 (27) (246) 1,143 1,144 (1) 100.1% 3,603 3,603
Betalings vir kapitaalbates 2,633 (860) (107) 1,666 1,666 - 100.0% 2,246 1,593
Betalings vir finansiële bates 3 63 - 66 67 (1) 101.5% 10 11
2. VOLHOUBARE HULPBRONBESTUUR
72,747 - (2,976) 69,771 69,407 364 68,809 68,157
Lopende betaling 31,579 (1,036) - 30,543 30,542 1 100.0% 28,127 28,127
Oordragte en subsidies 53,350 1,058 731 55,139 55,000 139 99.7% 101,882 99,236
Betalings vir kapitaalbates 1,005 (29) - 976 978 (2) 100.2% 2,188 2,189
Betalings vir finansiële bates 1 7 - 8 8 - 100.0% 2 2
85,935 - 731 86,666 86,528 138 132,199 129,554
ONDERSTEUNING EN ONTWIKKELING VAN BOERE
Lopende betaling 60,484 (6,172) - 54,312 54,311 1 100.0% 51,097 51,097
Oordragte en subsidies 90,997 5,476 3,353 99,826 99,826 - 100.0% 75,685 75,631
Betalings vir kapitaalbates 377 664 122 1,163 1,164 (1) 100.1% 1,876 1,877
Betalings vir finansiële bates 5 32 - 37 37 - 100.0% 37 37
4. VEEARTSENYKUNDIGE DIENSTE
151,863 - 3,475 155,338 155,338 - 128,695 128,642
Lopende betaling 44,772 (902) (461) 43,409 43,408 1 100.0% 40,175 40,175
Oordragte en subsidies 73 660 - 733 734 (1) 100.1% 1,012 1,012
Betalings vir kapitaalbates 313 224 (15) 522 523 (1) 100.2% 2,077 2,078
Betalings vir finansiële bates 25 18 - 43 42 1 97.7% 8 7
45,183 - (476) 44,707 44,707 - 43,272 43,272
5. TEGNOLOGIESE, NAVORSINGS- EN ONTWIKKELINGSDIENSTE
Lopende betaling 73,283 (502) (865) 71,916 71,915 1 100.0% 65,786 65,788
Oordragte en subsidies 55 32 - 87 88 (1) 101.1% 304 303
Betalings vir kapitaalbates 917 429 - 1,346 1,346 - 100.0% 4,471 4,469
Betalings vir finansiële bates - 41 - 41 41 - 100.0% 39 39
6. LANDBOU-EKONOMIE
74,255 - (865) 73,390 73,390 - 70,600 70,599
Lopende betaling 11,696 (410) (248) 11,038 11,038 - 100.0% 9,538 9,539
Oordragte en subsidies 200 483 - 683 683 - 100.0% 1,731 1,731
Betalings vir kapitaalbates 283 (74) (70) 139 139 - 100.0% 277 276
Betalings vir finansiële bates - 1 - 1 1 - 100.0% 3 3
12,179 - (318) 11,861 11,861 - 11,549 11,549
7. GESTRUKTUREERDE LANDBOU-OPLEIDING
Lopende betaling 37,860 (1,520) 113 36,453 36,453 - 100.0% 32,820 32,820
Oordragte en subsidies 3,596 171 246 4,013 4,013 - 100.0% 4,263 4,263
Betalings vir kapitaalbates 336 1,335 70 1,741 1,741 - 100.0% 1,206 1,206
Betalings vir finansiële bates 33 14 - 47 47 - 100.0% 55 55
41,825 - 429 42,254 42,254 - 38,344 38,344
TOTAAL 483,987 - - 483,987 483,485 502 99.99% 493,468 490,117
Rekonsiliasie met Verklaring van Finansiële Prestasie
Voeg by: Departementele Ontvangste 3,572 952
Voeg by: Bystandhulp - 459
Werklike bedrae soos in verklaring van Finansiële Prestasie (Totale Inkomste) 487,559 494,879
Voeg by: Bystandhulp - 509
Werklike bedrae soos in Verklaring van Finansiële Prestasie (Totale Besteding) 483,485 490,626
85

86
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepaste
toewysing
2010/11 2009/10
Verskuiwing
van fondse
Virement
Finale Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding
as ‘n %
van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 211,634 (2,209) (1,042) 208,383 208,018 365 99.8% 180,397 180,397
Goedere en dienste 116,713 (7,525) (3,042) 106,146 106,146 - 100.0% 109,956 109,956
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
22 16 - 38 38 - 100.0% 140 140
Provinsies en munisipaliteite 62 (5) - 57 57 - 100.0% 54 54
Departementele agentskappe en rekeninge 1,140 1,036 - 2,176 2,176 - 100.0% 5,942 5,942
Universiteite en tegnikons 350 175 - 525 525 - 100.0% 71 71
Openbare korporasies en private ondernemings 83,287 56,989 4,084 144,360 144,360 - 100.0% 149,858 149,805
Instansies sonder winsbejag 6,536 (679) - 5,857 5,857 - 100.0% 5,768 5,768
Huishoudings 56,841 (49,616) - 7,225 7,088 137 98.1% 25,527 22,881
Geskenke en donasies
Betalings vir kapitaalbates
1,471 (48) - 1,423 1,423 - 100.0% 1,260 1,260
Geboue en ander vaste strukture 402 (367) - 35 35 - 100.0% - -
Masjinerie en toerusting 5,316 1,716 - 7,032 7,033 (1) 100.0% 13,435 12,783
Biologiese bates - - - - - - 14 14
Programmatuur en ander ontasbare bates 146 340 - 486 486 - 100.0% 891 891
Betalings vir finansiële bates 67 177 - 244 243 1 99.6% 155 155
Totaal 483,987 - - 483,987 483,485 502 99.9% 493,468 490,117

Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
PROGRAM 1: ADMINISTRASIE
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
1.1 KANTOOR VAN DIE LUR
Lopende betaling 5,602 (18) (120) 5,464 5,463 1 100.0% 4,887 4,887
Oordragte en subsidies - - - - - - - 845 845
Betalings vir kapitaalbates 63 4 - 67 67 - 100.0% 159 159
Betalings vir finansiële bates
1.2 SENIOR BESTUUR
- - - - - - - 3 3
Lopende betaling 28,400 61 (986) 27,475 27,115 360 98.7% 4,850 4,851
Oordragte en subsidies 133 168 - 301 301 - 100.0% 1,023 1,023
Betalings vir kapitaalbates
1.3 KORPORATIEWE DIENSTE
171 (101) - 70 69 1 98.6% 738 85
Lopende betaling 9,098 22 (1,517) 7,603 7,602 1 100.0% 29,318 29,318
Oordragte en subsidies 705 (142) (246) 317 316 1 99.7% 1,405 1,405
Betalings vir kapitaalbates 57 8 (37) 28 29 (1) 103.6% 953 953
Betalings vir finansiële bates
1.4 FINANSIËLE BESTUUR
2 2 - 4 4 - 100.0% - -
Lopende betaling 22,308 798 - 23,106 23,103 3 100.0% 17,998 17,997
Oordragte en subsidies 2 (2) - - 1 (1) - 6 6
Betalings vir kapitaalbates 2,229 (754) (70) 1,405 1,405 - 100.0% 252 252
Betalings vir finansiële bates
1.5 KOMMUNIKASIEDIENSTE
1 61 - 62 63 (1) 101.6% 7 8
Lopende betaling 3,287 (39) - 3,248 3,247 1 100.0% 5,897 5,897
Oordragte en subsidies 576 (51) - 525 526 (1) 100.2% 324 324
Betalings vir kapitaalbates 113 (17) - 96 96 - 100.0% 144 144
Totaal 72,747 - (2,976) 69,771 69,407 364 99.5% 68,809 68,157
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
Aangepaste
toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verskuiwing
van
fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 35,888 120 (986) 35,022 34,658 364 99.0% 34,191 34,192
Goedere en dienste 32,803 704 (1,637) 31,870 31,868 2 100.0% 28,680 28,680
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
4 - - 4 4 - 100.0% 78 77
Provinsies en munisipaliteite 1 (1) - - - - - - -
Departementele agentskappe en rekeninge - 1 - 1 1 - 100.0% 1,000 1,000
Universiteite en tegnikons - 125 - 125 125 - 100.0% - -
Openbare korporasies en private
ondernemings
72 28 - 100 100 - 100.0% 6 5
Instansies sonder winsbejag 86 (1) - 85 85 - 100.0% - -
Huishoudings 714 (142) (246) 326 326 - 100.0% 2,398 2,398
Geskenke en donasies 543 (37) - 506 506 - 100.0% 199 200
Betalings vir kapitale bates
Masjinerie en toerusting 2,548 (816) (107) 1,625 1,626 (1) 100.1% 2,068 1,415
Programmatuur en ander ontasbare bates 85 (44) - 41 41 - 100.0% 178 178
Betalings vir finansiële bates 3 63 - 66 67 (1) 101.5% 11 12
Totaal 72,747 - (2,976) 69,771 69,407 364 99.5% 68,809 68,157
87

Besonderhede per Subprogram
88
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
PROGRAM 2: VOLHOUBARE HULPBRONBESTUUR
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
2.1 INGENIEURSDIENSTE
Lopende betaling 12,554 (1,666) - 10,888 10,887 1 100.0% 10,622 10,622
Oordragte en subsidies 320 806 - 1,126 1,125 1 99.9% 364 364
Betalings vir kapitale bates 186 16 - 202 203 (1) 100.5% 602 602
Betalings vir finansiële bates
2.2 GRONDSORG
- - - - - - - 2 2
Lopende betaling 18,339 1,297 - 19,636 19,636 - 100.0% 17,505 17,505
Oordragte en subsidies 53,030 252 731 54,013 53,875 138 99.7% 101,518 98,872
Betalings vir kapitale bates 819 (45) - 774 775 (1) 100.1% 1,586 1,587
Betalings vir finansiële bates
2.3 GRONDGEBRUIKBESTUUR
1 7 - 8 8 - 100.0% - -
Lopende betaling 686 (667) - 19 19 - 100.0% - -
Totaal 85,935 - 731 86,666 86,528 138 99.8% 132,199 129,554
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 17,174 201 - 17,375 17,374 1 100.0% 14,508 14,508
Goedere en dienste 14,403 (1,237) - 13,166 13,165 1 100.0% 13,616 13,615
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
2 1 - 3 4 (1) 133.3% 3 3
Provinsies en munisipaliteite - 1 - 1 1 - 100.0% 1 1
Departementele agentskappe en rekeninge - 480 - 480 480 - 100.0% 264 264
Openbare korporasies en private
ondernemings
10 50,939 731 51,680 51,680 - 100.0% 82,758 82,758
Instansies sonder winsbejag 350 (350) - - - - - 320 320
Huishoudings 52,670 (50,018) - 2,652 2,514 138 94.8% 18,177 15,532
Geskenke en donasies 320 5 - 325 325 - 100.0% 362 362
Betalings vir kapitale bates
Geboue en ander vaste strukture 41 (15) - 26 26 - 100.0% - -
Masjinerie en toerusting 944 (285) - 659 659 - 100.0% 1,930 1,930
Programmatuur en ander ontasbare bates 20 271 - 291 292 (1) 100.3% 258 259
Betalings vir finansiële bates 1 7 - 8 8 - 100.0% 2 2
Totaal 85,935 - 731 86,666 86,528 138 99.8% 132,199 129,554

Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
PROGRAM 3: ONDERSTEUNING EN ONTWIKKELING VAN BOERE
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
3.1 BOERE-NEDERSETTING
Lopende betaling 13,238 (2,034) - 11,204 11,203 1 100.0% 9,659 9,659
Oordragte en subsidies 76,383 4,714 3,353 84,450 84,451 (1) 100.0% 23,447 23,403
Betalings vir kapitale bates 140 85 - 225 226 (1) 100.4% 308 308
Betalings vir finansiële bates
3.2 VOORLIGTING- EN ADVIESDIENSTE
- 18 - 18 18 - 100.0% - -
Lopende betaling 27,711 (2,096) - 25,615 25,615 - 100.0% 24,235 24,237
Oordragte en subsidies 2,399 725 - 3,124 3,123 1 100.0% 19,320 19,320
Betalings vir kapitale bates 194 504 122 820 820 - 100.0% 1,462 1,461
Betalings vir finansiële bates
3.3 VOEDSELSEKERHEID
2 14 - 16 16 - 100.0% 30 30
Lopende betaling 11,666 (1,798) - 9,868 9,868 - 100.0% 10,570 10,568
Oordragte en subsidies 101 (12) - 89 89 - 100.0% 21,607 21,598
Betalings vir kapitale bates 17 49 - 66 66 - 100.0% 71 73
Betalings vir finansiële bates
3.4 CASIDRA (EDMS) BPK
2 - - 2 2 - 100.0% 5 5
Oordragte en subsidies
3.5 PLAASWERKERONTWIKKELING
8,377 - - 8,377 8,377 - 100.0% 5,700 5,700
Lopende betaling 7,869 (244) - 7,625 7,625 - 100.0% 6,633 6,633
Oordragte en subsidies 3,737 49 - 3,786 3,786 - 100.0% 5,611 5,610
Betalings vir kapitale bates 26 26 - 52 52 - 100.0% 35 35
Betalings vir finansiële bates 1 - - 1 1 - 100.0% 2 2
Totaal 151,863 - 3,475 155,338 155,338 - 100.0% 128,695 128,642
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 42,026 (2,664) - 39,362 39,361 1 100.0% 33,238 33,238
Goedere en dienste 18,450 (3,516) - 14,934 14,935 (1) 100.0% 17,821 17,820
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
8 7 - 15 16 (1) 106.7% 38 38
Provinsies en munisipaliteite 11 (3) - 8 8 - 100.0% 9 9
Departementele agentskappe en rekeninge 1,140 (18) - 1,122 1,122 - 100.0% 2,740 2,740
Openbare korporasies en private ondernemings
83,205 5,782 3,353 92,340 92,340 - 100.0% 66,879 66,827
Instansies sonder winsbejag 5,960 (327) - 5,633 5,633 - 100.0% 5,448 5,448
Huishoudings 142 74 - 216 217 (1) 100.5% 12 12
Geskenke en donasies 539 (32) - 507 507 - 100.0% 597 596
Betalings vir kapitale bates
Masjinerie en toerusting 377 552 122 1,051 1,051 - 100.0% 1,463 1,464
Biologiese bates - - - - - - - 14 14
Programmatuur en ander ontasbare bates - 112 - 112 111 1 99.1% 399 399
Betalings vir finansiële bates 5 33 - 38 37 1 97.4% 37 37
Totaal 151,863 - 3,475 155,338 155,338 - 100.0% 128,695 128,642
89

90
Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van
fondse
PROGRAM 4: VEEARTSENYKUNDIGE DIENSTE
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
4.1 DIEREGESONDHEID
Lopende betaling 24,407 (7) - 24,400 24,400 - 100.0% 22,358 22,358
Oordragte en subsidies 71 662 - 733 734 (1) 100.1% 486 486
Betalings vir kapitale bates 40 118 - 158 158 - 100.0% 504 505
Betalings vir finansiële bates
4.2 UITVOERBEHEER
25 4 - 29 29 - 100.0% 6 5
Lopende betaling 4,921 (1,038) (304) 3,579 3,579 - 100.0% 3,102 3,102
Oordragte en subsidies - - - - - - - 19 19
Betalings vir kapitale bates 85 (53) (15) 17 17 - 100.0% 15 15
4.3 VEEARTSENYKUNDIGE OPENBARE GESONDHEID
Lopende betaling 4,528 (136) (157) 4,235 4,235 - 100.0% 3,416 3,415
Oordragte en subsidies 2 (2) - - - - - - -
Betalings vir kapitale bates 40 (13) - 27 27 - 100.0% 132 132
Betalings vir finansiële bates - - - - - - - 2 2
4.4 VEEARTSENYKUNDIGE LABORATORIUMDIENSTE
Lopende betaling 10,916 279 - 11,195 11,194 1 100.0% 11,299 11,300
Oordragte en subsidies - - - - - - - 507 507
Betalings vir kapitale bates 148 172 - 320 321 (1) 100.3% 1,426 1,426
Betalings vir finansiële bates - 14 - 14 13 1 92.9% - -
Totaal 45,183 - (476) 44,707 44,707 - 100.0% 43,272 43,272
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
Aangepaste
toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 33,574 (3) (56) 33,515 33,517 (2) 100.0% 28,787 28,787
Goedere en dienste 11,194 (900) (405) 9,889 9,888 1 100.0% 11,380 11,381
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
4 1 - 5 4 1 80.0% 8 7
Provinsies en munisipaliteite 4 (3) - 1 1 - 100.0% - -
Departementele agentskappe en rekeninge - 560 - 560 560 - 100.0% 578 578
Openbare korporasies en private ondernemings
- - - - - - - 7 7
Huishoudings - 127 - 127 127 - 100.0% 427 427
Geskenke en donasies 69 (24) - 45 45 - 100.0% - -
Betalings vir kapitale bates
Masjinerie en toerusting 313 224 (15) 522 523 (1) 100.2% 2,031 2,032
Programmatuur en ander ontasbare bates - - - - - - - 46 46
Betalings vir finansiële bates 25 18 - 43 42 1 97.7% 8 7
Totaal 45,183 - (476) 44,707 44,707 - 100.0% 43,272 43,272

Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
PROGRAM 5: TEGNOLOGIESE, NAVORSINGS- EN ONTWIKKELINGSDIENSTE
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
5.1 NAVORSING
Lopende betaling 45,675 (615) (865) 44,195 44,195 - 100.0% 38,497 38,499
Oordragte en subsidies 9 (2) - 7 7 - 100.0% 163 163
Betalings vir kapitale bates 651 364 - 1,015 1,015 - 100.0% 1,462 1,461
Betalings vir finansiële bates
5.2 INLIGTINGSDIENSTE
- 5 - 5 5 - 100.0% 11 11
Lopende betaling 100 (100) - - - - - 1,374 1,373
Oordragte en subsidies - - - - - - - 1 1
Betalings vir kapitale bates - - - - - - - 21 21
5.3 INFRASTRUKTUUR-ONDERSTEUNINGSDIENSTE
Lopende betaling 27,508 213 - 27,721 27,720 1 100.0% 25,915 25,916
Oordragte en subsidies 46 34 - 80 81 (1) 101.3% 140 139
Betalings vir kapitale bates 266 65 - 331 331 - 100.0% 2,988 2,987
Betalings vir finansiële bates - 36 - 36 36 - 100.0% 28 28
Totaal 74,255 - (865) 73,390 73,390 - 100.0% 70,600 70,599
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van
fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 51,636 756 - 52,392 52,392 - 100.0% 42,714 42,714
Goedere en dienste 21,646 (1,264) (865) 19,517 19,518 (1) 100.0% 23,064 23,066
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
1 6 - 7 6 1 85.7% 8 9
Provinsies en munisipaliteite 45 - - 45 46 (1) 102.2% 43 43
Departementele agentskappe en rekeninge - 8 - 8 8 - 100.0% - -
Openbare korporasies en private ondernemings
- - - - - - - 8 8
Huishoudings 10 24 - 34 34 - 100.0% 252 251
Geskenke en donasies - - - - - - - 1 1
Betalings vir kapitale bates
Geboue en ander vaste strukture 300 (291) - 9 9 - 100.0% - -
Masjinerie en toerusting 576 719 - 1,295 1,294 1 99.9% 4,461 4,459
Programmatuur en ander ontasbare bates 41 1 - 42 42 - 100.0% 10 9
Betalings vir finansiële bates - 41 - 41 41 - 100% 39 39
Totaal 74,255 - (865) 73,390 73,390 - 100.0% 70,600 70,599
91

92
Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
PROGRAM 6: LANDBOU-EKONOMIE
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
6.1 ONTWIKKELING EN ONDERSTEUNING VAN AGRI-BESIGHEID
Lopende betaling 8,443 32 - 8,475 8,475 - 100.0% 6,365 6,365
Oordragte en subsidies 200 483 - 683 683 - 100.0% 1,731 1,731
Betalings vir kapitale bates 169 (78) - 91 91 - 100.0% 115 115
Betalings vir finansiële
bates
- - - - - - - 3 3
6.2 MAKRO-EKONOMIE EN STATISTIEK
Lopende betaling 3,253 (442) (248) 2,563 2,563 - 100.0% 3,173 3,174
Betalings vir kapitale bates 114 4 (70) 48 48 - 100.0% 162 161
Betalings vir finansiële
bates
- 1 - 1 1 - 100.0% - -
Totaal 12,179 - (318) 11,861 11,861 - 100.0% 11,549 11,549
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
Aangepaste
toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 6,890 96 - 6,986 6,985 1 100.0% 6,263 6,262
Goedere en dienste 4,805 (506) (248) 4,051 4,052 (1) 100.0% 3,273 3,273
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
1 - - 1 1 - 100.0% 2 3
Departementele agentskappe en rekeninge - 3 - 3 3 - 100.0% 1,360 1,360
Universiteite en tegnikons 200 200 - 400 400 - 100.0% 71 71
Openbare korporasies en private ondernemings
- 240 - 240 240 - 100.0% 200 200
Geskenke en donasies - 40 - 40 40 - 100.0% 100 100
Betalings vir kapitale bates
Masjinerie en toerusting 283 (74) (70) 139 139 - 100.0% 277 277
Betalings vir finansiële bates - 1 - 1 1 - 100.0% 3 3
Totaal 12,179 - (318) 11,861 11,861 - 100.0% 11,549 11,549

Besonderhede per Subprogram
Aangepaste
toewysing
Verskuiwing
van fondse
PROGRAM 7: GESTRUKTUREERDE LANDBOU-OPLEIDING
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
7.1 TERSIÊRE OPVOEDING
Lopende betaling 16,588 (1,687) - 14,901 14,901 - 100.0% 13,795 13,795
Oordragte en subsidies 2,950 113 - 3,063 3,064 (1) 100.0% 3,293 3,293
Betalings vir kapitale bates 116 911 70 1,097 1,097 - 100.0% 624 624
Betalings vir finansiële bates - 2 - 2 2 - 100.0% 8 8
7.2 VERDERE ONDERWYS EN OPLEIDING (VOO)
Lopende betaling 9,012 799 113 9,924 9,924 - 100.0% 8,531 8,531
Oordragte en subsidies 500 46 246 792 792 - 100.0% 358 358
Betalings vir kapitale bates 120 (87) - 33 33 - 100.0% 124 124
Betalings vir finansiële bates
7.3 GEHALTEVERSEKER-ING
- - - - - - - 2 2
Lopende betaling 21 (21) - - - - - - -
7.4 OPLEIDINGSADMINISTRASIE EN ONDERSTEUNING
Lopende betaling 12,239 (611) - 11,628 11,628 - 100.0% 10,494 10,494
Oordragte en subsidies 146 12 - 158 157 1 99.4% 612 612
Betalings vir kapitale bates 100 511 - 611 611 - 100.0% 458 458
Betalings vir finansiële bates 33 12 - 45 45 - 100.0% 45 45
Totaal 41,825 - 429 42,254 42,254 - 100.0% 38,344 38,344
Toewysing per ekonomiese klassifikasie
Aangepaste
toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Verskuiwing
van fondse
2010/11 2009/10
Virement
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Besteding as
‘n % van finale
toewysing
Finale
Toewysing
Werklike
Besteding
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 24,446 (715) - 23,731 23,731 - 100.0% 20,696 20,696
Goedere en dienste 13,412 (806) 113 12,719 12,720 (1) 100.0% 12,122 12,121
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
2 1 - 3 3 - 100.0% 3 3
Provinsies en munisipaliteite 1 1 - 2 1 1 50.0% 1 1
Departementele agentskappe en
rekeninge
- 2 - 2 2 - 100.0% - -
Universiteite en tegnikons 150 (150) - - - - - - -
Instansies sonder winsbejag 140 (1) - 139 139 - 100.0% - -
Huishoudings 3,305 319 246 3,870 3,870 - 100.0% 4,261 4,261
Geskenke en donasies - - - - - - - 1 1
Betalings vir kapitale bates
Geboue en ander vaste strukture 61 (61) - - - - - - -
Masjinerie en toerusting 275 1,396 70 1,741 1,741 - 100.0% 1,205 1,206
Betalings vir finansiële bates 33 14 - 47 47 - 100.0% 55 55
Totaal 41,825 - 429 42,254 42,254 - 100.0% 38,344 38,344
93

1. Besonderhede van oordragte en subsidies volgens Toewysingswet (na Virement}:
Besonderhede van hierdie transaksies kan gesien word in die nota oor oordragte en subsidies, openbaringnotas
en Bylae 1 (A-F) van die Jaarlikse Finansiële State.
2. Besonderhede van spesifiek en uitsluitlik toegewysde bedrae begroot (na Virement):
Besonderhede van hierdie transaksies kan gesien word in nota 1 (Jaarlikse Toewysing) van die Jaarlikse Finansiële
State.
3. Besonderhede van betalings vir finansiële bates
Besonderhede van hierdie transaksies per program kan gesien word in die nota oor betalings vir finansiële bates
van die Jaarlikse Finansiële State.
4. Verduideliking van wesenlike variansies van die Bedrae Begroot (na Virement):
4.1 Per Program
94
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE TOEWYSINGSTAAT
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Finale Toewysing
Werklike
Besteding
Variansie
Variansie as ‘n %
van Finale Toew.
R’000 R’000 R’000 R’000
Program 1: Administrasie 69,771 69,407 364 0.5%
Die onderbesteding van R364 000 is as gevolg van laer as verwagte salarisverhogings vir senior bestuur, en die vertraging in die finalisering van
die Departement se struktuur en vertraging van aanstellings en gevolglike koste. Aansoek vir heruitreiking is versoek ten einde voer en kos vir
die navorsingskuddes en troppe te verseker.
Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur 86,666 86,528 138 0.2%
Die onderbesteding van R138 000 is aan die droogtehulpskema toegeskryf wat in Maart 2011 beëindig is, aangesien dié bedrag nie voldoende
was om nog ‘n rondte magtigingsbriewe aan alle boere te stuur wat vir droogtehulp sal kwalifiseer nie, en daarom is daar nie vir heruitreiking
gevra nie.
Werklike
Besteding
Variansie as ‘n %
van Finale Toew.
4.2 Per ekonomiese klassifikasie
Finale Toewysing
Variansie
R’000 R’000 R’000 R’000
Lopende betalings
Vergoeding van werknemers 208,383 208,018 365 0.2
Goedere en dienste 106,146 106,146 - -
Rente en huurgeld op grond
Oordragte en subsidies
38 38 - -
Provinsies en munisipaliteite 57 57 - -
Departementele agentskappe en rekeninge 2,176 2,176 - -
Universiteite en tegnikons 525 525 - -
Openbare korporasies en private ondernemings 144,360 144,360 - -
Instansies sonder winsbejag 5,857 5,857 - -
Huishoudings 7,225 7,088 137 1.9
Geskenke en donasies
Betalings vir kapitale bates
1,423 1,423 - -
Geboue en ander vaste strukture 35 35 - -
Masjinerie en toerusting 7,032 7,033 (1) -
Programmatuur en ander ontasbare bates 486 486 - -
Betalings vir finansiële bates 244 243 1 0.4

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
STAAT VAN FINANSIËLE PRESTASIE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
INKOMSTE
Jaarlikse toewysing 1 483,987 493,468
Departementele inkomste 2 3,572 952
Bystandhulp 3 - 459
TOTALE INKOMSTE 487,559 494,879
UITGAWES
Lopende Uitgawes:
Vergoeding van werknemers 4 208,018 180,397
Goedere en dienste 5 106,146 109,956
Rente en huurgeld op grond 6 38 140
Bystandhulp 3 - 33
Totale lopende uitgawes 314,202 290,526
Oordragte en subsidies
Oordragte en subsidies 8 161,486 185,781
Bystandhulp 3 - 476
Totale oordragte en subsidies 161,486 186,257
Uitgawes vir kapitaalbates
Tasbare kapitaalbates 9 7,068 12,797
Programmatuur en ander ontasbare bates 9 486 891
Totale uitgawes vir kapitaalbates 7,554 13,688
Betalings vir finansiële bates 7 243 155
TOTALE UITGAWE 483,485 490,626
SURPLUS VIR DIE JAAR 4,074 4,253
Rekonsiliasie van die Netto Surplus vir die jaar
Begrote fondse 502 3,351
Jaarlikse toewysing 364 654
Voorwaardelike toelaes 138 2,697
Departementele Inkomste-ontvangste 15 3,572 952
Bystandhulp 3 - (50)
SURPLUS VIR DIE JAAR 4,074 4,253
95

96
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
BATES
Lopende bates 8,472 9,440
Kontant en kontantekwivalente 10 6,754 7,912
Voorafbetalings en voorskotte 11 223 151
Ontvangbare rekenings 12 1,495 1,377
Nie-lopende bates 25,000 25,000
Beleggings 13 25,000 25,000
TOTALE BATES 33,472 34,440
LASTE
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
STAAT VAN FINANSIËLE POSISIE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Lopende laste 8,164 9,270
Begrote fondse wat aan die Inkomstefonds afgestaan moet word 14 502 3,351
Inkomstefonds 15 1,678 879
Bedrae betaalbaar 16 5,984 5,040
TOTALE LASTE 8,164 9,270
NETTO BATES 25,308 25,170
Verteenwoordig deur:
Kapitalisasiereserwe 25,000 25,000
Verhaalbare inkomste 308 170
TOTAAL 25,308 25,170

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
STAAT VAN VERANDERINGE IN NET BATES
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Kapitalisasiereserwes
Openingsaldo 25,000 25,000
Eindsaldo 25,000 25,000
Verhaalbare inkomste
Openingsaldo 170 123
Oordragte: 138 47
Onverhaalbare bedrae afgeskryf 7.6 (51) -
Skulde hersien (5) (15)
Skulde verhaal (in departementele ontvangste ingesluit) (573) (224)
Skulde verkry 767 286
Eindsaldo 308 170
TOTAAL 25,308 25,170
97

98
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
KONTANTVLOEISTAAT
soos op 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
KONTANTVLOEI VAN BEDRYFSAKTIWITEITE
Ontvangste 511,282 518,162
Jaarlikse toegewysde fondse ontvang 1.1 483,987 493,468
Departementele inkomste-ontvang 2 27,295 24,235
Bystandhulp ontvang 3 - 459
Netto (toename)/afname in bedryfskapitaal 754 (108)
Afgestaan aan Inkomstefonds (29,936) (45,393)
Afgestaan aan Donateur - (1,058)
Lopende betalings (314,202) (290,526)
Betalings vir finansiële bates (243) (155)
Oordragte en subsidies betaal (161,486) (186,257)
Netto kontantvloei beskikbaar van bedryfsaktiwiteite 17 6,169 (5,335)
KONTANTVLOEI VAN BELEGGINGSAKTIWITEITE
Betalings vir kapitale bates 9 (7,554) (13,688)
Opbrengs uit verkoop van kapitaalbates 2.3 63 12
Netto kontantvloei van beleggingsaktiwiteite (7,491) (13,676)
KONTANTVLOEI VAN FINANSIERINGSAKTIWITEITE
Dividend ontvang 26 8
Toename in netto bates 138 47
Netto kontantvloei van finansieringsaktiwiteite 164 55
Netto toename/(afname) in kontant en kontantekwivalente (1,158) (18,956)
Kontant en kontantekwivalente aan begin van periode 7,912 26,868
Kontant en kontantekwivalente aan einde van periode 18 6,754 7,912

Die Finansiële State is ooreenkomstig die volgende beleidsbepalings voorberei, wat, tensy anders vermeld,
konsekwent in alle wesenlike opsigte toegepas is. Waar dit egter toepaslik en betekenisvol kan wees, is bykomstige
inligting onthul om die nut van die Finansiële State te verhoog en om die statutêre vereistes van die Wet op die
Bestuur van Openbare Finansies, Wet 1 van 1999 (soos deur Wet 29 van 1999 gewysig) na te kom, asook die
Tesourieregulasies wat ingevolge die Wet op die Verdeling van Inkomste, Wet 1 van 2010, uitgereik is.
1. AANBIEDING VAN DIE FINANSIËLE STATE
1.1 Voorbereidingsbasis
Tensy dit anders vermeld word, is die Finansiële State op ‘n aangepaste rekeningkundige kontantbasis voorberei.
Die aangepaste kontantbasis behels die rekeningkundige kontantbasis met die toevoeging van bykomstige
onthullingsitems. Onder die rekeningkundig e kontantbasis word transaksies en ander voorvalle erken wanneer
kontant ontvang of betaal word.
1.2 Geldeenheid vir aanbieding
Alle bedrae is in die geldeenheid van die Suid-Afrikaanse Rand (R) aangebied, wat ook die funksionele geldeenheid
van die departement is.
1.3 Vergelykende syfers
Tensy anders vermeld, is alle finansiële syfers na die naaste eenduisend Rand (R’000) afgerond.
1.4 Vergelykende syfers
Vergelykende inligting uit die vorige periode word in die huidige jaar se finansiële state aangebied. Waar nodig, is
syfers wat in vorige periode se finansiële state ingesluit is, herklassifiseer om te verseker dat die formaat waarin die
inligting aangebied word konsekwent is met die formaat van die huidige jaar se finansiële state.
1.5 Vergelykende syfers - Begrotingstaat
‘n Vergelyking van die werklike bedrae en finale toewysing per groot bestedingklassifikasie word in die Begrotingstaat
ingesluit.
2. INKOMSTE
2.1 Toegewysde fondse
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Toegewysde fondse behels die departementele toewysings sowel as direkte debiete teen inkomstefonds (d.w.s.
statutêre toewysing). Toegewysde fondse word in die finansiële rekords erken op die datum waarop die toewysing
in werking tree.
Aanpassings wat in terme van die proses van begrotingsaanpassing gemaak word, word in die finansiële rekords
erken op die datum waarop die aanpassings in werking tree. Onbestede toegewysde fondse word aan die Provinsiale
Inkomstefonds afgestaan.
Enige bedrae wat aan die einde van die jaar aan die Provinsiale Inkomstefonds verskuldig is, word in die staat van
finansiële posisie as betaalbaar erken.
Enige bedrae wat aan die einde van die jaar deur die Provinsiale Inkomstefonds geskuld word, word in die staat van
finansiële posisie as ontvangbaar erken.
99

2.2 Departementele inkomste
Alle departementele inkomste word by ontvangs in die staat van finansiële prestasie erken, en word uiteindelik, tensy
anders vermeld, In die Provinsiale Inkomstefonds betaal.
Enige bedrae wat aan die Provinsiale Inkomstefonds verskuldig is, word in die staat van finansiële posisie as
betaalbaar erken.
Geen aangroeiing geld vir bedrae wat vanaf die laaste ontvangsdatum tot die einde van die verslagtydperk
ontvangbaar is nie. Hierdie bedrae word egter in die openbaringsnota tot die jaarlikse finansiële state onthul.
2.3 Bystandhulp
Bystandhulp word by ontvangs as inkomste erken.
3. UITGAWES
3.1 Vergoeding van werknemers
3.1.1 Salarisse en lone
Salarisse en lone word in die staat van finansiële prestasie as onkoste hanteer wanneer die finale magtiging vir
betaling op die stelsel aangebring word (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar).
Ander werknemervoordele wat tot ‘n huidige wetlike of konstruktiewe verpligting aanleiding gee, word teen sigwaarde
in die openbaringsnotas van die finansiële state onthul, en word nie in die staat van finansiële prestasie of posisie
erken nie.
Werknemerkoste word tot die koste van ‘n kapitaalprojek gekapitaliseer wanneer ‘n werknemer meer as 50% van
sy/haar tyd aan die projek bestee. Hierdie betalings vorm deel van die uitgawes vir kapitaalbates in die staat van
finansiële prestasie.
3.1.2 Maatskaplike bydraes
Werkgewerbydraes tot voordeelplanne vir posindiensneming van huidige werknemers word in die staat van finansiële
prestasie as onkoste hanteer wanneer die finale magtiging vir betaling op die stelsel aangebring word (teen nie later
nie as 31 Maart van elke jaar).
Daar word geen voorsiening vir aftreevoordele in die finansiële state van die departement gemaak nie. Enige
potensiële laste word in die finansiële state van die Nasionale Inkomstefonds onthul, en nie in die finansiële state
van die werkgewer-departement nie.
Werkgewerbydraes wat deur die departement vir sekere van sy gewese werknemers gedoen is (soos mediese
voordele), word in die staat van finansiële prestasie as oordragte aan huishoudings geklassifiseer.
3.2 Goedere en dienste
Betalings wat gedurende die jaar vir goedere en/of dienste gedoen is, word in die staat van finansiële prestasie as
onkoste erken wanneer die finale magtiging vir betaling op die stelsel aangebring word (teen nie later nie as 31 Maart
van elke jaar).
100
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Die uitgawe word as kapitaal geklassifiseer indien die goedere en/of dienste vir ‘n kapitaalprojek bekom is, of indien
die totale koopprys per eenheid die kapitalisasiedrempel oorskry (tans R5 000).Alle ander uitgawes word as lopend
geklassifiseer.
Huurgeld wat vir die gebruik van geboue of ander vaste strukture betaal word, word as goedere en dienste
geklassifiseer, en nie as huurgeld op grond nie.
3.3 Rente en huurgeld op grond
Rente en huurgeldbetalings word in die staat van finansiële prestasie as onkoste erken wanneer die finale magtiging
vir betaling op die stelsel aangebring word (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar). Hierdie item sluit huur vir die
gebruik van geboue en ander vaste strukture uit. Indien dit nie moontlik is om tussen betaling vir die gebruik van grond
en die vaste strukture daarop te onderskei nie, moet die hele bedrag onder goedere en dienste aangeteken word.
3.4 Betalings vir finansiële bates
Skulde word afgeskryf wanneer dit as onverhaalbaar geïdentifiseer word. Skulde afgeskryf word beperk tot die
bedrag van besparing en/of onderbesteding van toegewysde fondse. Die afskrywing vind aan die einde van die jaar
plaas, of wanneer fondse beskikbaar is. Daar word geen voorsiening gemaak vir onverhaalbare bedrae nie, maar ‘n
raming word in die openbaringsnotas van die finansiële state ingesluit.
Alle ander verliese word erken wanneer magtiging vir die erkenning daarvan toegeken is.
3.5 Oordragte en subsidies
Oordragte en subsidies word as onkoste erken wanneer die finale magtiging vir betaling op die stelsel aangebring
word (teen nie later nie as 31 Maart van elke jaar).
3.6 Vrugtelose en verkwistende uitgawes
Vrugtelose en verkwistende uitgawes word as uitgawes in die staat van finansiële prestasie erken na gelang van die
aard van die betaling, en nie as ‘n afsonderlike lynitem van die staat nie. Indien die uitgawe verhaalbaar is, word
dit as ‘n bate beskou totdat dit van die verantwoordelike persoon verhaal is, of in die staat van finansiële prestasie
as onverhaalbaar afgeskryf is.
3.7 Ongereelde uitgawes
In die staat van finansiële prestasie word ongereelde uitgawes as uitgawes erken. Indien die uitgawes nie deur die
relevante gesag gekondoneer word nie, word dit as ‘n bate behandel totdat dit verhaal word of as onverhaalbaar
afgeskryf word.
4. BATES
4.1 Kontant en kontantekwivalente
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
Kontant en kontantekwivalente word in die staat van finansiële posisie teen kosprys gedra. Oortrokke bankrekenings
word op die staat van finansiële posisie apart getoon.
Vir die doel van die kontantvloeistaat bestaan kontant en kontantekwivalente uit kontant en deposito’s voorhande,
ander hoogs likiede beleggings, en bankoortrekkings.
101

4.2 Voorafbetalings en voorskotte
Bedrae wat voorafbetaal of voorgeskiet is, word in die staat van finansiële posisie erken wanneer die betalings
gemaak word, en de-erken soos en wanneer die goedere/dienste ontvang word of die fondse benut word.
Voorafbetalings en voorskotte wat aan die einde van die jaar agterstallig is, word teen kosprys in die staat van
finansiële posisie gedra.
4.3 Ontvangbare rekenings
Ontvangbare rekenings wat in die staat van finansiële posisie ingesluit is, ontstaan uit kontantbetalings wat van
iemand anders verhaalbaar is (met inbegrip van departementele werknemers) en word by verhaling of afskrywing
de-erken.
Ontvangbare rekenings wat aan die einde van die jaar agterstallig is, word in die staat van finansiële posisie teen
kosprys gedra, plus enige opgehoopte rente. Bedrae wat potensieel onverhaalbaar is, word in die openbaringsnotas
ingesluit.
4.4 Beleggings
Gekapitaliseerde beleggings word teen kosprys in die staat van finansiële posisie getoon.
Beleggings word vir waardedalingsverlies getoets telkens wanneer voorvalle of veranderings in die omstandighede
aantoon dat die belegging waardedaling kan ondergaan. Enige waardedalingsverlies word in die openbaringsnotas
ingesluit.
4.5 Voorraad
Voorrade wat vir erkenning kwalifiseer moet aanvanklik teen kosprys weerspieël word. Waar voorrade kosteloos of
vir nominale vergoeding bekom word, sal hul koste hul billike waarde wees op die tydstip dat hulle bekom is.
Aan die einde van die jaar word items in die Departement se hoofstoor by Elsenburg (Geslote Voorraad) teen
geweegde gemiddelde koste weerspieël, en voorraaditems in store by buitekantore (Oop Voorraad) teen die jongste
kosprys.
4.6 Kapitaalbates
4.6.1 Roerende bates
Aanvanklike erkenning
‘n Kapitaalbate word by ontvangs van die item teen kosprys in die batesregister aangeteken. Die koste van ‘n bate
word gedefinieer as die totale koste om dit te bekom. Waar die koste nie akkuraat bepaal kan word nie, word die
roerende kapitaalbate teen billike waarde gestel. Waar billike waarde nie bepaal kan word nie, word die kapitaalbate
in die batesregister teen R1 ingesluit.
Latere erkenning
Latere besteding van ‘n kapitaalaard word in die staat van finansiële prestasie as “besteding vir kapitaalbates”
aangeteken en word by voltooiing van die projek in die batesregister van die departement gekapitaliseer.
102
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

Herstelwerk en instandhouding word in die staat van finansiële prestasie as onkoste vir lopende “goedere en dienste”
gehanteer.
4.6.2 Vaste bates
‘n Kapitaalbate word by ontvangs van die item teen kosprys aangeteken. Die koste van ‘n bate word gedefinieer as
die totale koste om dit te bekom. Waar die koste nie akkuraat bepaal kan word nie, word die vaste kapitaalbate teen
R1 gestel tensy die billike waarde vir die bate betroubaar bereken is.
Herstelwerk en instandhouding word in die staat van finansiële prestasie as onkoste vir lopende “goedere en dienste”
gehanteer.
5. LASTE
5.1 Bedrae betaalbaar
Erkende bedrae betaalbaar bestaan hoofsaaklik uit bedrae wat aan ander regeringsentiteite verskuldig is. Hierdie
bedrae betaalbaar word in die staat van finansiële posisie teen kosprys gedra.
5.2 Voorwaardelike aanspreeklikhede
Voorwaardelike aanspreeklikhede word in die openbaringsnotas by die finansiële state ingesluit wanneer dit moontlik
is dat ekonomiese voordele uit die departement sal voortvloei, of wanneer ‘n uitvloei van ekonomiese voordele of
dienspotensiaal waarskynlik is maar nie akkuraat gemeet kan word nie.
5.3 Voorwaardelike bates
Voorwaardelike bates word in die openbaringsnotas by die finansiële state ingesluit wanneer dit waarskynlik is dat
ekonomiese voordele na die entiteit sal vloei.
5.4 Verbintenisse
Verbintenisse word nie in die staat van finansiële posisie as ‘n las, of as uitgawes in die staat van finansiële prestasie
erken nie, maar word in die openbaringsnotas ingesluit.
5.5 Oplopings
Oplopings word nie in die staat van finansiële posisie as ‘n las, of as uitgawes in die staat van finansiële prestasie
erken nie, maar word in die openbaringsnotas ingesluit.
5.6 Werknemervoordele
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Korttermyn werknemervoordele wat tot ‘n huidige wetlike of konstruktiewe verpligting aanleiding gee, word in die
openbaringsnotas van die finansiële state onthul. Hierdie bedrae word nie in die staat van finansiële prestasie of die
staat van finansiële posisie erken nie.
103

5.7 Huurverbintenisse
Finansiële bruikhuurkontrak
Finansiële bruikhuurkontrakte word nie as bates en laste in die staat van finansiële posisie erken nie. Finansiële
bruikhuurkontrak-betalings word as uitgawes in die staat van finansiële prestasie erken, en word tussen die kapitaal-
en rentedele toegedeel. Die finansiële bruikhuurkontrak-las word in die openbaringsnotas by die finansiële state
onthul.
Bedryfsbruikhuurkontrak
Bruikhuurkontrak-betalings word as uitgawes in die staat van finansiële prestasie erken. Die bedryfsbruikhuurkontrakverbintenisse
word in die openbaringsnota tot die jaarlikse finansiële state onthul.
5.8 Waardedaling en ander voorsienings
Die departement toets vir waardedaling waar daar ‘n aanduiding is dat ‘n ontvangbare lening of belegging verswak
kan word. ‘n Assessering of daar ‘n aanduiding van moontlike waardedaling is, word op elke verslagdatum gedoen. ‘n
Raming, gebaseer op ‘n oorsig van alle agterstallige bedrae, word aan die einde van die jaar vir twyfelagtige lenings en
ontvangbare rekenings gedoen. Waardedalings op beleggings word bereken as synde die verskil tussen die drabedrag
en die huidige waarde van die verwagte toekomstige kontantvloei/dienspotensiaal wat uit die instrument voortvloei.
Voorsienings word onthul wanneer daar ‘n huidige wetlike of konstruktiewe verpligting is om ekonomiese voordele te
verbeur weens voorvalle in die verlede, en dit waarskynlik is dat ‘n uitvloei van hulpbronne wat ekonomiese voordele
beliggaam nodig sal wees om ‘n verpligtong na te kom en ‘n betroubare raming van die verpligting gemaak kan word.
6. ONTVANGBARE REKENINGS VIR DEPARTEMENTELE INKOMSTE
Ontvangbare rekenings vir departementele inkomste word in die openbaringsnotas by die jaarlikse finansiële state onthul.
7. KAPITALISASIERESERWE
7.1 Netto Bates
Die kapitalisasiereserwe behels finansiële bates en/of laste wat in ‘n vorige verslagperiode ontstaan het maar
wat in die huidige verslagperiode vir die eerste keer in die staat van finansiële posisie erken word. Bedrae word in
die kapitalisasiereserwes erken wanneer hulle in die huidige periode geïdentifiseer word, en word na die Provinsiale
Inkomstefonds oorgedra wanneer daar van die onderliggende bate ontslae geraak is en die betrokke fondse ontvang is.
7.2 Verhaalbare inkomste
Bedrae word as verhaalbare inkomste erken wanneer ‘n betaling wat in ‘n vorige finansiële jaar gemaak is, in die
huidige finansiële jaar van ‘n debiteur verhaal word. Bedrae word óf na die Provinsiale Inkomstefonds oorgedra
wanneer verhaal, of na die staat van finansiële prestasie oorgedra wanneer afgeskryf.
8. VERWANTEPARTYTRANSAKSIES
Spesifieke inligting m.b.t. verwantepartytransaksies word in die openbaringsnotas ingesluit.
9. SLEUTELBESTUURSPERSONEEL
Vergoeding wat aan sleutelbestuurspersoneel betaal word, met inbegrip van hul gesinslede waar van toepassing,
word in die openbaringsnotas ingesluit.
104
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
REKENINGKUNDIGE BELEIDE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

1. JAARLIKSE TOEWYSING
1.1 Jaarlikse Toewysing
Programme
Finale Toewysing
2010/11 2009/10
Werklike Fondse
Ontvang
Fondse nie aangevra/
nie ontvang
Toewysing
ontvang
R’000 R’000 R’000 R’000
Administrasie 69,771 69,771 - 68,809
Volhoubare Hulpbronbestuur 86,666 86,666 - 132,199
Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere 155,338 155,338 - 128,695
Veeartsenykundige Dienste 44,707 44,707 - 43,272
Tegnologiese, Navorsing- en Ontwikkelingsdienste 73,390 73,390 - 70,600
Landbou-ekonomie 11,861 11,861 - 11,549
Gestruktureerde Landbou-opleiding 42,254 42,254 - 38,344
Totaal 483,987 483,987 - 493,468
1.2 Voorwaardelike toekennings*
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Totale toekennings ontvang 33 142,979 161,513
* Let daarop dat die voorwaardelike toekennings in die bedrag vir die Finale Toewysing in nota 1.1 ingesluit is.
2. DEPARTEMENTELE INKOMSTE
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Verkoop van goedere en dienste anders as kapitaalbates 2.1 23,702 23,816
Rente, dividende en huurgeld op grond 2.2 2,903 294
Verkoop van kapitaalbates 2.3 63 12
Transaksies in finansiële bates en laste 2.4 706 132
Oordrag ontvang 2.5 10 1
Totale inkomste geïn 27,384 24,255
Minus: Eie inkomste by die toewysing ingesluit 15 23,812 23,303
Departementele inkomste geïn 3,572 952
105

2.1 Verkope van goedere en dienste anders as kapitaalbates
106
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Verkope van goedere en dienste deur die departement geproduseer 23,646 23,580
Verkope deur markvestiging 1,423 1,261
Administrasiefooie 16 32
Ander verkope 22,207 22,287
Verkope van afval, oorskiet en ander gebruikte lopende goedere 56 256
Totaal 23,702 23,816
2.2 Rente, dividende en huurgeld op grond
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Rente 2,847 256
Dividende 26 8
Huurgeld op grond 30 30
Totaal 2,903 294
2.3 Verkoop van kapitaalbates
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Masjinerie en toerusting 30.2 63 12
Totaal 63 12
2.4 Transaksies in finansiële bates en laste
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Ontvangbare rekenings 26 13
Ander Ontvangste met inbegrip van Verhaalbare Inkomste 680 119
Totaal 706 132
2.5 Oordragte ontvang
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Openbare korporasies en private ondernemings 10 1
Totaal 10 1

3. BYSTANDHULP
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Buitelandse bystandhulp ontvang
Openingsaldo - 1,108
Inkomste - 459
Uitgawes - (509)
Lopend - (33)
Oordragte - (476)
Afgestaan aan die donateur - (1,058)
Eindsaldo - -
4. VERGOEDING VAN WERKNEMERS
4.1 Salarisse en lone
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Basiese salaris 141,027 122,136
Prestasietoekenning 2,583 2,361
Diensgebaseer 241 570
Vergoedend/omstandig 3,732 3,114
Periodieke betalings 1,393 2,613
Ander nie-pensioendraende toelaes 31,600 25,338
Totaal 180,576 156,132
4.2 Maatskaplike bydraes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Werkgewer bydraes
Pensioen 16,765 15,161
Medies 10,626 9,076
Bedingingsraad 51 28
Totaal 27,442 24,265
Totale vergoeding van werknemers 208,018 180,397
Gemiddelde aantal werknemers* 1,283 952
*Die gemiddelde aantal werknemers sluit die LUR in, terwyl die aantal werknemers in deel 4 die LUR uitsluit.
107

5. GOEDERE EN DIENSTE
108
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Administrasiefooie 1,019 1,015
Reklame 2,320 3,980
Bates minder as R5 000 5.1 1,791 3,290
Beurse (werknemers) 1,099 895
Spyseniering 1,064 1,036
Kommunikasie 5,672 5,751
Rekenaardienste 5.2 3,617 7,103
Konsultante, kontrakteurs en agentskap-/uitgekontrakteerde dienste 5.3 10,882 13,894
Vermaaklikheid 57 60
Ouditkoste – ekstern 5.4 3,373 2,731
Voorraad 5.5 20,925 26,026
Bedryfsbruikhuurkontrakte 7,661 6,693
Uitgawes aan eiendom besit en gehuur 5.6 17,343 11,229
Vervoer verskaf as deel van departementele aktiwiteite 299 104
Reis en verblyf 5.7 21,133 17,270
Vergaderplekke en fasiliteite 1,990 1,238
Opleiding en personeelontwikkeling 1,951 2,383
Ander bedryfsuitgawes 5.8 3,950 5,258
Totaal 106,146 109,956
5.1 Bates minder as R5 000
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Tasbare bates 1,751 2,797
Geboue en ander vaste strukture - 4
Biologiese bates 22 3
Masjinerie en toerusting 1,729 2,790
Ontasbare bates 40 493
Totaal 1,791 3,290
5.2 Rekenaardienste
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
SITA rekenaardienste 794 399
Eksterne rekenaardiensverskaffers 2,823 6,704
Totaal 3,617 7,103

5.3 Konsultante, kontrakteurs en agentskap-/uitgekontrakteerde dienste
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Besigheids- en adviesdienste 716 1,119
Infrastruktuur en beplanning 2,060 1,583
Laboratoriumdienste 80 -
Regskoste 70 103
Kontrakteurs 4,814 5,555
Agentskap- en ondersteuning-/uitgekontrakteerde dienste 3,142 5,534
Totaal 10,882 13,894
5.4 Ouditkoste – Ekstern
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Gereeldheidsoudits 3,373 2,731
Totaal 3,373 2,731
5.5 Voorraad
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Leer- en onderrig-ondersteuningsmateriaal 56 56
Voedsel en voedselvoorraad 2,517 2,688
Brandstof, olie en gas 1,626 1,147
Ander verbruikbare goedere 10,388 14,355
Instandhoudingsmiddele 2,106 2,642
Skryfbehoeftes en drukwerk 3,500 3,974
Mediese voorraad 3 1,164
Medisyne 729 -
Totaal 20,925 26,026
5.6 Uitgawes aan eiendom besit en gehuur
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Munisipale dienste 12,373 8,374
Eiendombestuursfooie - 843
Eiendominstandhouding en -herstelwerk 3,082 1,990
Ander 1,888 22
Totaal 17,343 11,229
109

5.7 Reis en verblyf
110
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Plaaslik 19,809 15,997
Buiteland 1,324 1,273
Totaal 21,133 17,270
5.8 Ander bedryfsuitgawes
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Beroepsverenigings, ledegeld en inskrywingsfooie 49 47
Hervestigingskoste 209 282
Ander* 3,692 4,929
Totaal 3,950 5,258
* ‘n Bedrag van R2,841,000.00 vir “Ander” is as beloning aan arbeiders betaal om indringerplante uit te roei (Alien Clearing Project)
6. RENTE EN HUURGELD OP GROND
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Rente betaal 38 140
Totaal 38 140
7. BETALINGS VIR FINANSIËLE BATES
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Wesenlike verliese weens kriminele gedrag 87 43
Diefstal 7.4 75 43
Ander wesenlike verliese 7.1 12 -
Ander wesenlike verliese afgeskryf 7.2 76 89
Skulde afgeskryf 7.3 75 22
Buitelandse valuta-verliese 7.5 5 1
Totaal 243 155
7.1 Ander wesenlike verliese
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Kleinkasdiefstal: Vir verdere aksie aan die Staatsprokureur oorhandig 12 -
Totaal 12 -

7.2 Ander wesenlike verliese afgeskryf
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Skade aan GG-motorvoertuie (13 gevalle) 76 81
Skade aan private voertuie - 7
Ander klein verliese - 1
Totaal 76 89
7.3 Skulde afgeskryf
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Belasting- en salarisskulde afgeskryf (12 gevalle) 27 18
Ander personeelskuld en beursskulde afgeskryf (4 gevalle) 47 2
Verskafferskuld afgeskryf (4 gevalle) 1 2
Totaal 75 22
7.4 Besonderhede van diefstal
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Diefstal van toerusting (8 gevalle) 75 35
Diefstal van sleepwa - 8
Totaal 75 43
7.5 Buitelandse valuta-verliese
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Buitelandse valuta-verliese tydens buitelandse besoeke (6 gevalle) 5 1
Totaal 5 1
7.6 Verhaalbare inkomste afgeskryf
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Rente op agterstallige rekenings afgeskryf 3 -
Beursskuld afgeskryf 47 -
Ander personeelskuld afgeskryf 1 -
Totaal 51 -
111

7.7 Ontvangbare departementele inkomste afgeskryf
112
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Ontvangbare rekenings vir gelewerde dienste afgeskryf (99 gevalle) 75 97
Totaal 75 97
7.8 Bates afgeskryf
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Rekenaartoerusting afgeskryf (1 item) 9 106
Meubels en kantoortoerusting afgeskryf - 920
Ander masjinerie en toerusting afgeskryf (2 items) 50 1,772
Bates m.b.t. infrastruktuur afgeskryf - 97
Vervoerbates afgeskryf - 11
Klein bates afgeskryf (31 items) 15 3,006
Totaal 74 5,912
8. OORDRAGTE EN SUBSIDIES
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Munisipaliteite Bylae 1A 57 54
Departementele agentskappe en rekenings Bylae 1B 2,176 5,942
Universiteite en tegnikons Bylae 1C 525 71
Openbare korporasies en private ondernemings Bylae 1D 144,360 149,805
Instansies sonder winsbejag Bylae 1E 5,857 5,768
Huishoudings Bylae 1F 7,088 22,881
Geskenke, skenkings en borgskappe verleen Bylae 1H 1,423 1,260
Totaal 161,486 185,781

9. UITGAWES VIR KAPITAALBATES
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Tasbare bates 7,068 12,797
Geboue en ander vaste strukture 32.1 35 -
Masjinerie en toerusting 30.1 7,033 12,783
Biologiese bates 30.1 - 14
Programmatuur en ander ontasbare bates 486 891
Rekenaarprogrammatuur 31.1 486 891
Totaal 7,554 13,688
Die volgende bedrae vir Goedere en Dienste is as projekkoste in Uitgawes
vir kapitaalbates ingesluit
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
586 787
Totaal 586 787
Slegs Begrote Fondse wat vir verworwe kapitaalbates in 2010 sowel as 2011 benut is.
10. KONTANT EN KONTANTEKWIVALENTE
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Betaalmeester Gekonsolideerde Algemene Rekening 232 274
Uitbetalings - (5)
Kontant by handelsbanke (Plaaslik) 6,522 7,643
Totaal 6,754 7,912
11. VOORAFBETALINGS EN VOORSKOTTE
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Reis en verblyf 223 151
Totaal 223 151
113

12. ONTVANGBARE REKENINGS
114
Nota
Minder as een
jaar
Een tot drie
jaar
2010/11
Drie jaar Totaal
2009/10
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Eise verhaalbaar 12.1 28 - 831 859 860
Verhaalbare uitgawes 12.2 24 87 2 113 63
Personeelskuld 12.3 311 174 38 523 406
Ander debiteure 12.4 - - - - 48
Totaal 363 261 871 1,495 1,377
12.1 Eise verhaalbaar
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Nasionale departemente 28 -
Provinsiale departemente - 25
Openbare entiteite 831 833
Private ondernemings - 1
Universiteite en tegnikons - 1
Totaal 859 860
12.2 Verhaalbare uitgawes (ontoelaatbare rekeninge)
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Verskafferskuld 111 24
Salarisaftrekkings teen instansies ingestel - 39
Kleinkasdiefstal wat ondersoek word 2 -
Totaal 113 63
12.3 Personeelskuld
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Beursskuld 185 -
Ander personeelskuld 338 406
Totaal 523 406

12.4 Ander debiteure
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Diefstal en verliese nog nie goedgekeur of afgeskryf nie - 48
Totaal - 48
13. BELEGGINGS: NIEBEDRYFSAANDELE EN ANDER EKWITEIT
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Casidra (Edms) Bpk 25,000 25,000
Totaal 25,000 25,000
14. BEGROTE FONDSE WAT AAN DIE INKOMSTEFONDS AFGESTAAN MOET WORD
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Openingsaldo 3,351 20,945
Oorplasing vanaf staat van finansiële prestasie 502 3,351
Gedurende die jaar betaal (3,351) (20,945)
Eindsaldo 502 3,351
15. DEPARTEMENTELE INKOMSTE WAT AAN DIE INKOMSTEFONDS AFGESTAAN
MOET WORD
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Openingsaldo 879 1,072
Oorplasing vanaf staat van finansiële prestasie 3,572 952
Eie inkomste by die toewysing ingesluit 23,812 23,303
Gedurende die jaar betaal (26,585) (24,448)
Eindsaldo 1,678 879
16. BEDRAE BETAALBAAR – LOPEND
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Voorskotte ontvang 16.1 - 4
Verrekeningsrekeninge 16.2 84 313
Ander bedrae betaalbaar 16.3 5,900 4,723
Totaal 5,984 5,040
115

16.1 Voorskotte ontvang
116
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Deposito’s ontvang - 4
Totaal - 4
16.2 Verrekeningsrekeninge
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Kredietbedrae aan debiteure betaalbaar 84 294
Inkomstebelasting en pensioenfonds - 19
Totaal 84 313
16.3 Ander bedrae betaalbaar
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Watergebruikprojek 509 -
Voorsienprojek 1,895 1,887
SANP: ABI 1 8
SANBI 257 655
Agriseta 1,380 315
Combud 1,858 1,858
Totaal 5,900 4,723
17. NETTO KONTANTVLOEI BESKIKBAAR VAN BEDRYFSAKTIWITEITE
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Netto surplus volgens Staat van Finansiële Prestasie 4,074 4,253
Tel niekontant-/kontantbewegings terug wat nie as bedryfsaktiwiteite
beskou word nie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
2,095 (9,588)
(Toename)/afname in ontvangbare rekenings – lopend (118) 611
(Toename)/afname in voorafbetalings en voorskotte (72) 83
Toename/(afname) in bedrae betaalbaar – lopend 944 (802)
Opbrengs uit verkoop van kapitaalbates (63) (12)
(Toename)/afname in ander finansiële bates 3.3 (26) (8)
Uitgawes vir kapitaalbates 7,554 13,688
Afgestaan aan Inkomstefonds (29,936) (45,393)
Afgestaan aan Donateur - (1,058)
Eie inkomste by die toewysing ingesluit 2 23,812 23,303
Netto kontantvloei deur bedryfsaktiwiteite gegenereer 6,169 (5,335)

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
NOTAS TOT DIE FINASIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
18. REKONSILIASIE VAN KONTANT EN KONTANTEKWIVALENTE VIR
KONTANTVLOEIDOELEINDES
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Betaalmeester Gekonsolideerde Algemene Rekening 232 274
Uitbetalings - (5)
Kontant by handelsbanke (Plaaslik) 6,522 7,643
Totaal 6,754 7,912
117

Hierdie bedrae word nie in die Jaarlikse Finansiële State erken nie, en word onthul om die nut van die Jaarlikse
Finansiële State te verhoog.
19. VOORWAARDELIKE AANSPREEKLIKHEDE EN VOORWAARDELIKE BATES
19.1 Voorwaardelike aanspreeklikhede
118
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Huisleningwaarborge van werknemers Bylae 3A - 43
Eise teen die departement Bylae 3B 577 171
Ander departemente (interdepartementele onbevestigde saldo’s) Bylae 5 1,443 -
Ander Bylae 3B 71 30
Totaal 2,091 244
19.2 Voorwaardelike bates
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Oorbetaling op BSB’s wat in 2009/10 betaal is (25 gevalle) 26 -
Totaal 26 -
20. VERBINTENISSE
Goedgekeur en gekontrakteer
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Lopende uitgawes: 4,235 5,617
Kapitaaluitgawes 25 52
Totale Verbintenisse 4,260 5,669
Die verbintenisse sluit een tender in waarvan die verbintenisperiode meer as een jaar is. Wolanani-projek (Elsenburg Restourant): Kontrakperiode
1 Oktober 2011 - 30 September 2012.

21. OPLOPINGS
Volgens ekonomiese klassifikasie gelys 30 Dae 30+ Dae
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Goedere en dienste 2,026 406 2,432 3,939
Oordragte en subsidies - - - 105
Kapitaalbates 78 10 88 52
Totaal 2,104 416 2,520 4,096
Volgens programvlak gelys
Program 1: Administrasie 1,512 1,996
Program 2: Volhoubare Hulpbronbestuur 127 283
Program 3: Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere 205 148
Program 4: Veeartsenykundige Dienste 177 278
Program 5: Tegnologiese, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste 256 501
Program 6: Landbou-Ekonomie 25 176
Program 7: Gestruktureerde Landbou-Opleiding 218 174
Totaal 2,520 4,096
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Bevestigde saldo’s met ander departemente Bylae 5 - 1,149
Totaal - 1,149
22. WERKNEMERVOORDELE
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Verlofgeregtigheid* 4,168 3,821
Diensbonus (dertiende tjek) 5,379 4,874
Prestasietoekennings** 3,500 3,264
Opgehoopte verlof-verbintenisse 11,421 10,741
Ander*** 301 1,266
Totaal 24,769 23,966
*’n Negatiewe bedrag van R751 691.89 aan die departement verskuldig, is in die 2010/11 onthulling vir verlofgeregtigheid ingesluit.
**Prestasietoekennings word op die 2010/11 begroting vir Vergoeding van Werknemers van die Departement teen 1.5% bereken.
***Vyf bykomstige BSB-gevalle vir Ingenieurs en Verwante Professies en Beroepe is goedgekeur vir implementering vanaf 1 Julie 2009.
119

23. HUURVERBINTENISSE
23.1 Bedryfshuuruitgawes vir masjinerie en toerusting
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Nie later as een jaar nie 7,441 5,818
Later as 1 jaar en nie later as 5 jaar nie 19,666 15,180
Later as 5 jaar 3,028 1,124
Totale huurverbintenisse 30,135 22,122
23.2 Finansiële bruikhuur-uitgawes
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Finansiële bruikhuur-uitgawes vir masjinerie en toerusting
Nie later as een jaar nie 237 557
Later as 1 jaar en nie later as 5 jaar nie - 239
Totale huurverbintenisse 237 796
Minus: finansiële koste (6) (43)
Totale huidige waarde van huurverpligtinge 231 753
24. ONTVANGBARE REKENINGS VIR DEPARTEMENTELE INKOMSTE
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Verkoop van goedere en dienste anders as kapitaalbates* 6,178 5,155
Rente, dividende en huurgeld op grond 360 195
Totaal 6,538 5,350
*Die vergelykende syfer is van R5.019 miljoen tot R5.155 aangepas weens verskafferskulde wat na PERSAL oorgedra, en private huisverhurings
wat reggestel is.
24.1 Ontleding van ontvangbare rekenings vir departementele inkomste
Nota
2010/11
R’000
2009/10
R’000
Openingsaldo 5,350 3,028
Minus: bedrae ontvang (16,100) (15,027)
Plus: bedrae erken 17,363 17,446
Minus: bedrae afgeskryf/omgeswaai as onverhaalbaar (75) (97)
Eindsaldo 6,538 5,350
120
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011

25. ONGEREELDE UITGAWES
25.1 Rekonsiliasie van ongereelde uitgawes
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Openingsaldo 2 9
Plus: Ongereelde uitgawes – m.b.t. huidige jaar 892 592
Minus: Bedrae gekondoneer (522) (592)
Minus: Bedrae verhaalbaar (nie gekondoneer) - (7)
Ongereelde uitgawes wat vir kondonering wag 372 2
25.2 Besonderhede van ongereelde uitgawes – lopende jaar
Finansiële bruikhuurkontrakte vir selfoonkontrakte. Geen aksie, bedrag in terme van Nasionale Praktyk Nota 5 van
2006/07 gekondoneer.
Praktyknota 8 van 2007/08, paragraaf 6.1, nie nagekom nie. Verkryging van belastingklaringsertifikate vir pryskwotasies
groter as R30 000 (4 gevalle)
2009/10
Totaal 892
25.3 Besonderhede van ongereelde uitgawes wat gekondoneer is
R’000
520
372
2009/10
Finansiële bruikhuurkontrakte vir selfoonkontrakte in terme van Nasionale Praktyk Nota 5 van 2006/07 520
Bruikhuur van ‘n waterverkoeler. Die ondertekening van die kontrak was teenstrydig met die Departement se
rekeningkundige praktyk m.b.t. die amptenaarstelsel, aangesien die kontrak deur ‘n ongemagtigde persoon onderteken
was. Die bedrag is gekondoneer deur die Rekeningpligtige Beampte, aangesien dit ‘n skynbaar legitieme uitgawe was.
Totaal 522
26. VRUGTELOSE EN VERKWISTENDE UITGAWES
26.1 Rekonsiliasie van vrugtelose en verkwistende uitgawes
Nota
R’000
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Openingsaldo 198 74
Vrugtelose en verkwistende uitgawes – m.b.t. die vorige jaar 7 2
Vrugtelose en verkwistende uitgawes – m.b.t. die lopende jaar 73 157
Minus: Bedrae gekondoneer (259) (34)
Minus: Bedrae wat vir bereddering na ontvangbare rekenings oorgedra is (11) (1)
Vrugtelose en verkwistende uitgawes wat vir kondonering wag* 8 198
*Die vergelykende bedrag is van R210 000 tot R198 000 aangepas weens die verwydering van 6 gevalle van die Departementele Register wat
gedupliseer is en nie aan die definisie van vrugtelose en verkwistende uitgawes voldoen nie.
2
121

26.2 Ontleding van verwagte kondonering volgens ekonomiese klassifikasie
122
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Lopend 8 198
Totaal 8 198
26.3 Ontleding van die lopende jaar se vrugtelose en verkwistende uitgawes
Voorval Dissiplinêre stappe geneem/kriminele aksie
Kansellasiefooie en verwante koste (22 gevalle) 1 geval herwin 35
Voorsieningsgrense oorskry (17 gevalle) 8 gevalle herwin 3
Koste m.b.t. nie-bywoning (41 gevalle) 2 gevalle herwin 40
Rente betaal (2 gevalle) Geen 2
Totaal 80
27. VERWANTEPARTYTRANSAKSIES
Die Departement van Landbou – Wes-Kaap het van 226 GG-voertuie van Staatsmotorvervoer gebruik gemaak teen
daaglikse en kilometertariewe soos deur die Provinsiale Tesourie goedgekeur. Die uitgawes wat die Departement in
hierdie verband aangegaan het, word in die Goeder en Dienste hierbo weerspieël.
Die totale aandelebesit in Casidra (Edms.) Bpk. is met die Provinsiale Regering van die Wes-Kaap onder toesig van
die Provinsiale Minister van Landbou en Landelike Ontwikkeling.
Gedurende die jaar het die Departement dienste van die Departement van Vervoer en Openbare Werke ontvang
wat, soos aangetoon, met die Departement verband hou. Die Departement van Landbou is in verskeie geboue
en navorsingsplase in die provinsie gehuisves wat gratis deur die Departement van Vervoer en Openbare Werke
voorsien word.
Die Wes-Kaap se Provinsiale Regering het gedurende die 2010/11 finansiële jaar ‘n proses van wal gestuur waardeur
Ondernemingsrisikobestuur, Kommunikasiedienste en Mensehulpbronbestuur ‘n korporasie van Gedeelde Dienste
onder die Departement van die Premier vorm. Hierdie funksies word nou deur die Korporatiewe Dienstesentrum
(KDS) van die Departement van die Premier in Kaapstad aan die Departement voorsien.
28. SLEUTELBESTUURSPERSONEEL
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aantal
Indiwidue
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Politieke ampsdraers (voorsien besonderhede hieronder) 1 1,491 1,311
Beamptes:
Vlak 15 tot 16 1 1,497 1,109
Vlak 14* 9 7,198 5,945
Gesinslede van sleutelbestuurspersoneel - -
Totaal 10,186 8,365
*Drie Programbestuurders op vlak 13 word ook in hierdie bedrag ingesluit aangesien hulle as sleutelbestuurspersoneel van die Departement
beskou word.

29. VOORSIENINGS VIR POTENSIAAL ONVERHAALBARE SKULDE
Nota
2010/11 2009/10
R’000 R’000
Verskafferskulde 41 5
Skulde van personeel en eks-werknemers 59 108
Skulde vir dienste wat deur die departement op krediet gelewer is 1,896 1,437
Totaal 1,996 1,550
30. ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES
BEWEGING IN ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Beginsaldo
Lopende Jaar
Aanpassings van
vorige jaar se
saldo’s
Toevoegings Beskikking Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
MASJINERIE EN TOERUSTING 73,053 1,985 6,299 1,511 79,826
Vervoerbates 2,070 7 22 33 2,066
Rekenaartoerusting 17,313 (138) 2,232 138 19,269
Meubels en kantoortoerusting 6,054 154 544 86 6,666
Ander masjinerie en toerusting 47,616 1,962 3,501 1,254 51,825
BIOLOGIESE BATES 7,275 - 296 - 7,571
Biologiese bates 7,275 - 296 - 7,571
TOTALE ROERENDE TASBARE
KAPITAALBATES
30.1 Toevoegings
80,328 1,985 6,595 1,511 87,397
TOEVOEGINGS TOT ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Kontant Nie kontant
(Finansiële
bruikhuurkontrakbetalings)
Ontvang lopend,
nie betaal
(lopende jaar
betaal, vorige jaar
ontvang)
Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
MASJINERIE EN TOERUSTING 7,032 26 (520) (239) 6,299
Vervoerbates 22 - - - 22
Rekenaartoerusting 2,198 26 - 8 2,232
Meubels en kantoortoerusting 550 - - (6) 544
Ander masjinerie en toerusting 4,262 - (520) (241) 3,501
BIOLOGIESE BATES - 296 - - 296
Biologiese bates - 296 - - 296
TOTALE TOEVOEGINGS TOT ROERENDE
TASBARE KAPITAALBATES
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
7,032 322 (520) (239) 6,595
123

30.2 Beskikkings
124
BESKIKKING VAN ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2011
Vir kontant
verkoop
Oorgedra of
vernietig of
geskrap
Totale bestedings
Kontant Ontvang
Werklik
R’000 R’000 R’000 R’000
MASJINERIE EN TOERUSTING 1,161 350 1,511 63
Vervoerbates 20 13 33 -
Rekenaartoerusting 116 22 138 -
Meubels en kantoortoerusting 23 63 86 -
Ander masjinerie en toerusting 1,002 252 1,254 63
TOTALE BESKIKKING VAN ROERENDE
TASBARE KAPITAALBATES
30.3 Beweging vir 2009/10
1,161 350 1,511 63
BEWEGING IN ROERENDE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2010
Beginsaldo Toevoegings Beskikking Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000
MASJINERIE EN TOERUSTING 84,668 13,303 24,918 73,053
Vervoerbates 2,564 303 797 2,070
Rekenaartoerusting 14,935 2,651 273 17,313
Meubels en kantoortoerusting 6,323 1,473 1,742 6,054
Ander masjinerie en toerusting 60,846 8,876 22,106 47,616
BIOLOGIESE BATES 6,984 305 14 7,275
Biologiese bates 6,984 305 14 7,275
TOTALE ROERENDE TASBARE BATES 91,652 13,608 24,932 80,328
30.4 Klein bates
BEWEGING IN KLEIN BATES PER DIE BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Ontasbare
bates
Klein strukture
Masjinerie en
toerusting
Biologiese bates Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Beginsaldo 14 262 22,158 3,228 25,662
Huidige Jaar Aanpassings tot Vorige Jaar
Saldo’s
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
(14) (176) 2,507 797 3,114
Toevoegings - - 1,664 1,827 3,491
Beskikkings - - 508 2,160 2,668
TOTAAL - 86 25,821 3,692 29,599

Klein strukture
Masjinerie en
toerusting
Biologiese bates Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000
Aantal R1 klein bates - 7 - 7
Aantal klein bates teen kosprys 31 29,494 3,407 32,932
TOTALE AANTAL KLEIN BATES 31 29,501 3,407 32,939
KLEIN BATES VAN DIE DEPARTEMENT SOOS OP 31 MAART 2010
Ontasbare
bates
Klein strukture
Masjinerie en
toerusting
Biologiese bates Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Klein bates 14 262 22,158 3,228 25,662
TOTAAL 14 262 22,158 3,228 25,662
Ontasbare
bates
Klein strukture
Masjinerie en
toerusting
Biologiese bates Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Aantal R1 klein bates - - 44 - 44
Aantal klein bates teen kosprys 2 79 21,497 3,067 24,645
TOTAAL 2 79 21,541 3,067 24,689
31. ONTASBARE KAPITAALBATES
BEWEGING IN ONTASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Beginsaldo
Lopende Jaar
Aanpassings van
vorige jaar se
saldo’s
Kontant
Toevoegings
Beskikkings Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Rekenaarprogrammatuur 493 - 486 33 946
Ander ontasbare bates - 912 - - 912
TOTALE ONTASBARE KAPITAALBATES 493 912 486 33 1,858
31.1 Beskikkings
BESKIKKING VAN ONTASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Vir kontant
verkoop
Oorgedra of
vernietig of
geskrap
Totale bestedings Kontant Ontvang Werklik
R’000 R’000 R’000 R’000
Rekenaarprogrammatuur - 33 33 -
TOTALE BESKIKKING VAN ONTASBARE
KAPITAALBATES
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
- 33 33 -
125

31.2 Beweging vir 2009/10
126
BEWEGING IN ONTASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2010
Beginsaldo Toevoegings Besteding Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000
Rekenaarprogrammatuur 493 891 891 493
TOTALE ONTASBARE KAPITAALBATES 493 891 891 493
32. VASTE TASBARE KAPITAALBATES
BEWEGING IN VASTE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2011
Beginsaldo
Lopende Jaar
Aanpassings van
vorige jaar se
saldo’s
Toevoegings Beskikkings Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
Nie-residensiële geboue 768 (712) 70 - 126
TOTALE VASTE TASBARE KAPITAALBATES 768 (712) 70 - 126
32.1 Toevoegings
TOEVOEGINGS TOT VASTE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 MAART 2011
Kontant Nie kontant
Ontvang lopend,
nie betaal
Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000
Nie-residensiële geboue 35 - 35 70
TOTALE TOEVOEGINGS TOT VASTE TASBARE
KAPITAALBATES
32.2 Beweging vir 2009/10
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
35 - 35 70
BEWEGING IN VASTE TASBARE KAPITAALBATES PER BATESREGISTER VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 Maart 2010
Beginsaldo Toevoegings Besteding Eindsaldo
R’000 R’000 R’000 R’000
Nie-residensiële geboue 1,422 - 654 768
TOTALE VASTE TASBARE KAPITAALBATES 1,422 - 654 768

33. STAAT VAN VOORWAARDELIKE TOEKENNINGS ONTVANG
VOORWAARDE-
LIKE TOEKEN-
NINGS
Wet op
Verdeling van
Inkomste/
Provinsiale
Toekennings
TOEWYSING VAN TOEKENNINGS BESTEE 2009/10
Hernuwing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
OPENBAARMAKINGSNOTAS TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
DORA
Aanpas
sings
Ander
Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Bedrag
deur departement
ontvang
Bedrag
deur departement
bestee
% van
beskikbare
fondse
deur departement
bestee
Wet op
Verdeling
van
Inkomste
Bedrag
deur
departement
bestee
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000
LandCare (Armoedeverligting
en Infrastruktuurontwikkeling)
3,270 - - - 3,270 3,270 3,270 100% 3,085 3,085
Fonds vir Bestuur
van Landbourampe
- 2,645 50,000 - 52,645 52,645 52,507 100% 94,788 92,143
Omvattende
Program vir
Landbou-ondersteuning
(APLO) 63,064 - - - 63,064 63,064 63,064 100% 57,640 57,598
Ilima/Letsemaprojekte
24,000 - - - 24,000 24,000 24,000 100% 6,000 5,990
TOTAAL 90,334 2,645 50,000 - 142,979 142,979 142,841 161,513 158,816
Nota: Voorwaardelike toekennings via die Provinsiale Tesourie, deur die Provinsiale Inkomstefonds ontvang.
127

BYLAE 1A
STAAT VAN OORDRAGTE AAN MUNISIPALITEITE
NAAM VAN
MUNISIPA-
LITEIT
128
Bedrag
GRANT ALLOCATION TRANSFER SPENT 2009/10
Hernuwing
Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van
Beskikbare
fondse
Oorgedra
Bedrag deur
munisipaliteit
ontvang
Bedrag
deur munisipaliteit
bestee
% van
beskikbare
fondse
deur munisipaliteit
bestee
Totaal
Beskikbaar
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000 % R’000
Voertuiglisensies
12 - 45 57 57 100% 57 57 100% 54
TOTAAL 12 - 45 57 57 100% 57 57 100% 54
Bylae 1B
STAAT VAN OORDRAGTE AAN DEPARTEMENTELE AGENTSKAPPE EN REKENINGS
DEPARTMENT/ AGENCY/
ACCOUNT
Aangepas
Toewysing
OORDRAGTOEWYSING OORDRAG 2009/10
Hernuwing
Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van Beskikbare
fondse
Oorgedra
Wet op Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000
Staatssmotorvervoer (SMV) 1,140 - 1,025 2,165 2,164 100% 1,842
Maatskaplike Sekerheidsfonds
(MSF)*
- - 11 11 12 109% -
WESGRO - - - - - - 4,100
TOTAAL 1,140 - 1,036 2,176 2,176 5,942
*Heffing aan die Departement van Arbeid betaal vir besering aan diens.
Bylae 1C
STAAT VAN OORDRAGTE AAN UNIVERSITEITE EN TEGNIKONS
UNIVERSITEIT/
TECHNIKON
Aangepas
Toewysing
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
OORDRAGTOEWYSING OORDRAG 2009/10
Hernuwing Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
Bedrag nie
Oorgedra
% van Beskikbare
fondse
Oorgedra
Wet op
Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000
Universiteit van Stellenbosch
150 - (50) 100 100 - 100% 71
Universiteit van
Pretoria
200 - 225 425 425 - 100% -
TOTAAL 350 - 175 525 525 - 71

Bylae 1D
STAAT VAN OORDRAGTE/SUBSIDIES AAN OPENBARE KORPORASIES EN PRIVATE ONDERNEMINGS
NAAM VAN OPENBARE
KORPORASIE/PRIVATE
ONDERNEMING
AangepasWet
op
Toewysing
OORDRAGTOEWYSING UITGAWES 2009/10
Hernuwing
Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van Beskikbare
fondse
Oorgedra
Kapitaal
Lopend
Wet op
Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000 R’000 R’000
Openbare Korporasies
Oordragte
CASIDRA (Edms) Bpk
CASIDRA (Edms) Bpk
83,275 - 11,085 94,360 94,360 100% - 94,360 65,519
(Droogtehulp) - - 50,000 50,000 50,000 100% - 50,000 26,900
CASIDRA (Edms) Bpk
(Vloedhulp) - - - - - - - - 55,850
Totaal 83,275 - 61,085 144,360 144,360 - - 144,360 148,269
Private Ondernemings
Oordragte
Hortgro - - - - - - - - 1,500
Nie-Lewensversekering 12 - (12) - - - - - 30
Eise teen die Staat - - - - - - - - 6
Totaal 12 - (12) - - - - 1,536
TOTAAL 83,287 - 61,073 144,360 144,360 - 144,360 149,805
Bylae 1E
STAAT VAN OORDRAGTE AAN INSTANSIES SONDER WINSBEJAG
INSTANSIES SONDER WINSBEJAG
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepas Wet
op Toewysing
OORDRAGTOEWYSING UITGAWES 2009/10
Hernuwing Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van
Beskikbare
fondse
Oorgedra
Wet op Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000
Oordragte
Agri Mega-groep 1,445 - (1) 1,444 1,444 100% 745
Agri Mega: Die Plaaswerkerstydskrif 250 - - 250 250 100% -
Anna Stigting 227 - - 227 227 100% 177
BADISA Clanwilliam
Beaufort-Wes Advies- en Ontwikke-
- - - - - - 45
lingsentrum 200 - - 200 200 100% -
Bell Valley MIV-inisiatief - - - - - - 250
Breedekloof Wyn en Toerisme 66 - - 66 66 100% -
Breederivier Wynland Landelike
Ontwikkelingsvereniging - - - - - - 160
CALEB Ontwikkeling- en Opleidingvereniging
150 - (1) 149 149 100% 173
Kaap die Goeie Hoop Landbouvereniging
(Agri Expo) 140 - (1) 139 139 100% -
Kaapse Weskus-Biosfeer - - - - - - 50
Karaktertransformasie (Program vir
Lewensvaardighede 2000 en daarna 200 - - 200 200 100% -
129

INSTANSIES SONDER WINSBEJAG
130
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Aangepas Wet
op Toewysing
OORDRAGTOEWYSING UITGAWES 2009/10
Hernuwing Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van
Beskikbare
fondse
Oorgedra
Wet op Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000
Oordragte
Christelike Lektuurfonds 70 - - 70 70 100% -
Kleure-akademie 200 - - 200 200 100% -
DOPSTOP-Vereniging - - - - - - 125
Droë Vrugte Tegniese Dienste
SAVN: Stigting vir alkoholverwante
- - - - - - 250
navorsing 290 - (60) 230 230 100% 250
Fasfacts - - - - - - 250
Goedgedacht trust 250 - - 250 250 100% -
Graham en Rhona Beck Vaardigheidsentrum
- - - - - - 500
Haarlem Gemeenskapsontwikkelingsentrum
- - - - - - 246
Hearts of Men 100 - (100) - - - -
Hortgro - - - - - - 100
Klein Karoo Agri Besigheidsentrum 900 - (200) 700 700 100% -
Karoo Sentrum vir Menseregte - - - - - - 250
Klawer Advies- en Ontwikkelingskantoor
- - - - - - 125
Laingsburg Advies- en Ontwikkelingskantoor
- - - - - - 60
Landdiensbeweging - - - - - - 85
Norsa Gemeenskap Sorg (Procare-
Nyanisa Project) - - - - - - 100
Overberg Plaaswerkervereniging - - - - - - 125
Pebblesprojek 250 - - 250 250 100% 250
Aartappels Suid-Afrika - - - - - - 430
Prestige Ignite 200 - - 200 200 100% -
Landelike Ontwikkelingsnetwerk - - - - - - 125
Sing vir Afrika 200 - - 200 200 100% -
Suid-Afrika plaaswerkervereniging
(SAPWV) - - - - - - 242
Suid-Afrikaanse Padvindersvereniging
350 - (350) - - - 185
St Johns Ambulans - - - - - - 250
Verenigde Suid-Afrikaanse Landbouvereniging
730 - - 730 730 100% -
Waterval Bedieningstrust 192 - - 192 192 100% -
Waterwise Warriors 126 - 34 160 160 100% 220
TOTAAL 6,536 - (679) 5,857 5,857 5,768

BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Bylae 1F
STAAT VAN OORDRAGTE AAN HUISHOUDINGS
HUISHOUDINGS
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
Aangepas Wet
op Toewysing
OORDRAGTOEWYSING UITGAWES 2009/10
Hernuwing Aanpassings
Totaal
Beskikbaar
Werklike
Oordrag
% van
Beskikbare
fondse
Oorgedra
Wet op Toewysing
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 % R’000
Oordragte
Werkgewer Maatskaplike Voordele 142 - 143 285 287 101% 1,927
Beurse aan Nie-Werknemers 4,004 - 292 4,296 4,295 100% 5,651
Subsidies
4,164 - 435 4,581 4,582 7,575
Boere (Grondbewaring) - - - - - - 31
Droogtehulp aan Boere 50,000 2,645 (50,000) 2,645 2,506 95% 7,355
Vloedhulp aan Boere - - - - - - 7,917
50,000 2,645 (50,000) 2,645 2,506 15,303
TOTAAL 54,146 2,645 (49,565) 7,226 7,088 22,881
131

Bylae 1G
STAAT VAN GESKENKE, SKENKINGS EN BORGSKAPPE ONTVANG
NAAM VAN ORGANISASIE AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP
In kontant ontvang
Suid-Afrikaanse Nasionale Komitee vir Besproeiing en
Dreinering (SANKBD)
132
Skenking ontvang vir deelname aan die Besproeiing-
en Dreinering-kongres wat in Indonesië gehou is
2010/11 2009/10
R’000 R’000
10 -
Subtotaal 10 -
In natura ontvang
Verskeie Internasionale en Nasionale Organisasies
Borgskap aan beamptes om kursusse, vergaderings
en simposiums in die buiteland by te woon of
daaraan deel te neem.
550 228
Pick n Pay Geskenkkaart aan die Departement. 1 1
Shoprite/Checkers Strukture vir erdwurmboerdery geskenk. 300 -
Verskeie reklame-agentskappe
Pfizer Farmasie
Gratis reklame vir die Bien Donne Boere-expo en die
Outeniqua Inligtingsdag
Bydrae tot ‘n dieregesondheidvergadering vir nuwe
navorsing en standaardiseringsprosesse
82 -
5 -
Verskeie rolspelers by gewasproduksie betrokke Skenking van saad vir gewasnavorsing 73 -
Wes-Kaapse Landbounavorsingstrust
Borgskap aan beamptes om kursusse, vergaderings
en simposiums in die buiteland by te woon of
daaraan deel te neem.
271 -
Wes-Kaapse Landbounavorsingstrust 52 Volstruise aan die Departement geskenk. 89 -
Die British American Tobacco Company
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Opgradering van perdry- en opleidingsgeriewe by
Elsenburg om perdestudies te bevorder.
- 45
Ou Mutual Mikrogolfoond geskenk. - 1
Verskeie indiwidue en organisasies Borg van verversings vir die Outeniqua inligtingsdag. - 2
Departement van Korrektiewe Dienste Twee donkies aan die Departement geskenk. 3 -
Sanlam Borgskap vir die 2010 Plaaswerkerkompetisie. 100 -
Subtotaal 1,474 277
TOTAAL 1,484 277

WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Bylae 1H
STAAT VAN GESKENKE, SKENKINGS EN BORGSKAPPE GEGEE, EN KWYTSKELDINGS, TERUGBETALINGS EN
BETALINGS UIT BEGENADIGING GEMAAK
AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP
2010/11 2009/10
R’000 R’000
In kontant betaal
Abalimi Bezekhaya: Bydrae om gemeenskapgebaseerde organisasies te help om permanente organiese
voedselproduksie te inisieer en vol te hou.
ACVV Bredasdorp: Skenking om indiwidue, gesinne en gemeenskappe deur gemeenskapgebaseerde programme,
- 15
opleiding en entrepreneursvaardighede te ontwikkel. 16 -
Afrika Gewaswetenskapkongres: Borgskap vir die wetenskapkongres. - 25
Agri Mega: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 26 -
Agri Wes Kaap: Skenking vir hul Jaarkongres by Goudini. 25 -
Landbou Skrywers SA (Wes-Kaap): Borgskap vir hul jaarlikse toekenningsfunksie vir Plaaswerker van die Jaar. - 10
Annemarie Stander Klerasie BK: Sweetpakke vir die sportspan van die Outeniqua plaaswerkers. - 13
BADISA Swellendam: Vroeë kind-ontwikkeling vir twintig kinders. - 20
Bergrivier Tafeldruifprodusentevereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar.
Swart Vereniging van die Wyn- en Spiritualieë-bedryf (SVWSB): Skenking vir hul algemene jaarvergadering en die
30 -
Jeugadviesraad-geleentheid.
Botes Jacolise: Skenking om ‘n industriële teaterproduksie en daarmee gepaardgaande werkswinkel oor alkohol en
- 5
dwelmmisbruik vir plaaswerkers te ondersteun. 16 -
Botrivier Advies- en Ontwikkelingsentrum Bydrae tot hul MIV/VIGS- en jeugprogram vir plaaswerkers en gesinne. - 4
Breederivier Wynland Landelike Ontwikkelingsvereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 30 -
Calitzdorp Port- en Wynfees: Borgskap om as gasheer vir hul Port- en Wynfees op te tree - 70
Cape Breeders Club: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 5 -
Kinderwelsyn SA Bredasdorp: Om deur indiwiduele berading, groepwerk, en gemeenskapontwikkelingsprogramme
diens te lewer. 34 -
Cloetesville Senior Sekondêre Skool: Skenking vir toer om die horisonne en ervarings van leerders te verbreed. - 10
Sagtevrugteprodusentetrust: Borgskap vir die Hortgro-dienste se gholfdag, 9 -
Finest Kind: Bydrae vir ‘n indiwidu om haar as ‘n kaasmaker te kwalifiseer. - 2
Hulpbronsentrum van Glen Elgin Gemeenskapsorganisasie. Skenking vir die boerderygemeenskappe se
programme vir maatskaplike en welsyn-ontwikkeling. - 36
Goedgedacht Trust: Skenking om kinders te ondersteun en hulle van Opvoeding, Gesondheid en Persoonlike
Ontwikkeling te voorsien en na die planeet om te sien. 12 -
Hearts of Men Skenking om op die maatskaplike ontwikkelingsbehoeftes van gesinne te fokus en vir die jeug en jong
adolessente vaders om oor hul regte en verantwoordelikhede te leer. 50 -
Hexvallei Tafeldruifprodusentevereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 33 -
iTownship Wynfees: Bydrae tot die ontwikkeling en publikasie van ‘n hulpbrongids wat die waardeketting van wyn
aan ontluikende entrepreneurs in townships bloot sal stel. 40 86
Klein Karoo Transformasiemaatskappy: Skenking aan Action Sport vir ‘n landelike sportontwikkelingsprogram. 36 -
Klein Karoo Transformasiemaatskappy: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 33 -
Koue Bokkeveld Opleidingsentrum: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 33 -
Krea Koup: Bydrae om die lewensvaardighede en lewensgehalte van vroue op plase te verbeter. - 20
Kromme Rhee Landboukollege: Skenking vir korporatiewe geskenke as ‘n borgskap aan die Kromme Rhee
Landboukollege. 15 -
MIRACLES Rugby- en Netbalklub: Skenking om die jeug te ondersteun. 3 -
Olifantsrivier Tafeldruifprodusentevereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 30 -
Piket-Bo-Berg Inwonersvereniging: Bydrae tot die viering van die Nasionale Vrouedag. - 25
Piket-Bo-Berg Inwonersvereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 30 -
Aartappels Suid-Afrika: Bronsskenking om volhoubare transformasie-aksies en -projekte in die aartappelbedryf van
wal te stuur. - 7
Sanlam: Plaaswerkerskompetisie. - 386
133

134
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
AARD VAN GESKENK, SKENKING OF BORGSKAP
2010/11 2009/10
R’000 R’000
SAVETON: Borgskap na die 30ste Wêreld-Veeartsenykongres. 45 -
SPEAR BK: Borgskap vir beplanningsvergadering in Mosambiek van die African Agricultural Development
Programme. 5 -
Stellar Werknemerstrust: Bydrae vir jeugontwikkeling in Trawal, Matzikama en Weskusgebied. - 12
Stellenbosch Landbouvereniging: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 20 -
Swartland Wyntrust: Prysgeld vir die kompetisie vir Plaaswerker van die Jaar. 18 -
Turner se Konferensie en Kongres: Borgskap na die Wêreldkongres van Voedsel, Wetenskap en Tegnologie om die
beeld van Landbou te bevorder - 25
Verenigde Suid-Afrikaanse Landbouvereniging vir Volhoubare Landbou: Skenking vir Nasionale Landbougidse om
boere te help om kontak te maak met rolspelers in die bedryf vir bystand in boerderybehoeftes. 2 -
Verskeie indiwidue: Prysgeld vir 12 Kategorie wenners – Provinsiale Plaaswerker van die jaar. 53 -
Verskeie indiwidue: Prysgeld vir 13 wenners – kompetisie vir Vroulike Entrepreneur. 440 -
Verskeie beamptes: Prysgeld vir die wenners van die departementele fotografiekompetisie. - 3
Wes-Kaapse Melkprodusente-organisasie: Borg algemene jaarvergadering. - 10
Westin Grand Cape Town Arabella Quays: Borgskap na die kongres van die Landbou-ekonomievereniging van Suid-
Afrika. - 100
Wheels of Hope: Borgskap vir twee trekkers en implemente vir die produksie van voedsel in Mosambiek. 10 -
Subtotaal 1,099 884
In Natura
Boere: Oordrag van toerusting en implemente om plotbewoners en bestaansboere te help en te ondersteun. 104 62
Departement van Gesondheid: Beaufort Wes Hospitaal: Oordrag van kantoormeubels. 17 -
Hou Moed Trust: Skenk 300kg lusernsaad. - 13
Jukanie: Skenk 107 pasgebore kalwers aan die jagluiperdplaas. 1 1
Persone wat die MTEC-vergadering bygewoon het: Vrugtemandjies aan betrokkenes voorsien. - 1
Verskeie indiwidue: Geskenke vir buitelandse besoekers. 5 -
Verskeie indiwidue: Pryse vir die Navorsingsplaas se koorkompetisie 2010, 3 -
Topco Media: Skenk ‘n tafel vir die Top geslag toekennings. 40 -
Subtotaal 170 77
Kwytskeldings, terugbetalings en betalings uit begenadiging gemaak
Betaling van waterheffing namens Two-Tone Farming (Edms) Bpk - 15
Bydrae tot die vervoer van voer vir boere in die droogtegeteisterde Suid-Kaap. 324 361
Subtotaal 324 376
TOTAAL 1,593 1,337

BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Bylae 2A
STAAT VAN BELEGGINGS IN EN BEDRAE VERSKULDIG DEUR/AAN NASIONALE/PROVINSIALE OPENBARE
ENTITEITE
Naam van
Openbare
Entiteit
Casidra (Edms.)
Bpk
%
Gehou
10/11 en
09/10
Aantal aandele gehou
Koste van
belegging
Netto Batewaarde van
Belegging
Wins/(verlies) vir die
jaar
R’000 R’000 R’000
Verliese
gewaarborg
2010/11 2009/10 2010/11 2009/10 2010/11 2009/10 2010/11 2009/10 Ja/Nee
100% 25,000,000 25,000,000 - - 25,000 25,000 - - Nee
TOTAAL 25,000,000 25,000,000 - - 25,000 25,000 - -
Casidra (Edms.) Bpk. is ‘n skedule 3D entiteit soos in die WBOF gelys.
Bylae 2B
STAAT VAN BELEGGINGS IN EN BEDRAE VERSKULDIG DEUR/AAN ENTITEITE (VERVOLG)
Naam van Openbare Entiteit
Koste van belegging
Netto Batewaarde van
Belegging
Bedrae aan Entiteite verskuldig
Bedrae deur Entiteite
geskuld
R’000 R’000 R’000 R’000
2010/11 2009/10 2010/11 2009/10 2010/11 2009/10 2010/11 2009/10
Ander nie-gekontroleerde entiteite
KWV Groep - - 291 269 - - - -
Koelenhof Wynkelder - - 26 26 - - - -
Samelko - - 7 7 - - - -
Klein Karoo Internasionaal - - 15 11 - - - -
TOTAAL - - 339 313 - - - -
Bylae 3A
STAAT VAN BEHUISINGWAARBORGE SOOS OP 31 MAART 2011 UITGEREIK – PLAASLIK
Waarborggewer
instansie
Oorspronklike
gewaarborgde
kapitaalbedrag
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
Beginsaldo
1 April 2010
Waarborge
onttrekkings
Gedurende die
jaar
Waarborge
vrygestel
Eindsaldo
31 Maart 2011
Gewaarborgde
rente vir jaar
geëindig
31 Maart 2011
Gerealiseerde
verliese nie
verhaalbaar nie
R'000 R'000 R'000 R'000 R'000 R'000 R'000
ABSA 146 28 - 28 - - -
People’s Bank 88 15 - 15 - - -
TOTAAL 234 43 - 43 - - -
135

BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Bylae 3B
STAAT VAN VOORWAARDELIKE AANSPREEKLIKHEDE SOOS OP 31 MAART 2011
136
Aard van Aanspreeklikheid
Beginsaldo
1 April 2010
Aanspreek-likhede
gedurende die jaar
aangegaan
Aanspreek-likhede
gedurende die jaar
betaal/gekanselleer/
verlaag
Aanspreek-likhede
verhaalbaar (gee
besonderhede
hieronder)
Eindsaldo
31 Maart 2011
R'000 R'000 R'000 R'000 R'000
Eise teen die departement
Arbitrasie afgewag (2 gevalle) 171 406 - - 577
Subtotaal
Ander
171 406 - - 577
Beroepspesifieke Bedeling (BSB) 30 41 - - 71
Subtotaal 30 41 - - 71
TOTAAL 201 447 - - 648
Bylae 4
EISE VERHAALBAAR
Regeringsentiteit
Departement
Nasionale Departement van
Landbou, Bosbou en Visserye
Departement van Gesondheid – Wes-
Kaap
Departement van Die Premier – Wes-
Kaap
Ander Regeringsentiteite
Suid-Afrikaanse Inkomstediens
(SAID)
Kaapse Skiereiland Universiteit van
Tegnologie
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
Bevestigde saldo agterstallig Onbevestigde saldo agterstallig Totaal
31/03/2011 31/03/2010 31/03/2011 31/03/2010 31/03/2011 31/03/2010
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
28 - - - 28 -
- 10 - - - 10
- 15 - - - 15
28 25 - - 28 25
- - 831 831 831 831
- - - 1 - 1
Landbounavorsingsraad (LNR) - 2 - - - 2
Ander kontrakte - 1 - - - 1
- 3 831 832 831 835
TOTAAL 28 28 831 832 859 860

BYLAES TOT DIE FINANSIËLE JAARSTATE
vir die jaar geëindig 31 Maart 2011
Bylae 5
INTERREGERINGSBEDRAE BETAALBAAR - LOPEND
REGERINGSENTITEIT
DEPARTEMENTE
Departement van Vervoer en
Openbare Werke
Departement van Justisie en
Grondwetlike Ontwikkeling
Bevestigde saldo Onbevestigde saldo Totaal
31/03/2011 31/03/2010 31/03/2011 31/03/2010 31/03/2011 31/03/2010
R’000 R’000 R’000 R’000 R’000 R’000
- 1,149 1,374 - 1,374 1,149
- - 69 - 69 -
TOTAAL - 1,149 1,443 - 1,443 1,149
Bylae 6
VOORRAAD
Voorraad
WES-KAAPSE DEPARTEMENT VAN LANDBOU
BEGROTINGSPOS 11
2010/11 2009/10
Hoeveelheid R’000 Hoeveelheid R’000
Beginsaldo 626,545 1,298 235,690 4,230
Plus/(Minus): Aanpassings van vorige jaar se saldo - (2) - 2
Plus: Toevoegings/Aankope – Kontant 292,766,443 21,008 1,435,470 26,540
Plus: Toevoegings – Nie-kontant 2,280 - - -
(Minus): Beskikkings - - (61,540) (322)
(Minus): Uitgifte (292,767,643) (20,978) (989,427) (26,391)
Plus/(Minus): Aanpassings (106,600) 3,248 6,352 (2,761)
Eindsaldo 521,025 4,574 626,545 1,298
137

DEEL 4
MENSEHULPBRONBESTUUR
4.1 DIENSLEWERING
Daar word van alle departemente verwag om ‘n Diensleweringverbeteringsplan (DLVP) te
ontwikkel. Die volgende tabelle weerspieël die komponente van die DLVP sowel as vordering wat
met die implementering van die planne gemaak is.
TABEL 4.1.1: Hoofdienste en diensstandaarde wat in terme van die Diensleweringplan voorsien word, 1
April 2010 tot 31 Maart 2011
Hoofdienste Werklike kliënte Potensiële kliënte Standaard van diens
Die hantering
van navrae oor
landbou-
ekonomie
Hantering van
studentesake
138
Agri-besigheid, tersiêre
opleidinginstansies, alle
tipes boere, konsultante
a) Studente
b) Ouers
c) Borge
d) Maatskappye uit
private sektor of
georganiseerde landboubedrywe
Agri-besigheid, tersiêre
opleidinginstansies, alle
tipes boere, konsultante
Finansiële instansies,
beleidmakers, staatsdepartemente
a) Studente
b) Ouers
c) Borge
d) Maatskappye uit
private sektor of
georganiseerde landboubedrywe
a) Alle navrae (+/- 33 per
kwartaal) word betyds
beantwoord, in lyn met
die versoek, ooreenkomstig
die prosedures en
metodes wat gevolg moet
word (bykomstige toename
van 3 navrae per kwartaal).
b) Teiken om by versoeke
te hou:

TABEL 4.1.2: Konsultansie ooreenkomste met kliënte, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Tipe reëling Werklike kliënte Potensiële kliënte Werklike prestasies
Die hantering van navrae oor
landbou-ekonomie:
a) Road shows
b) Burgers se Verslae
c) Georganiseerde landbou en
hul lede
d) Radio-items
e) Forumvergaderings van
departement en deelhebbers
Hantering van studentesake:
Reageer ooreenkomstig navrae
ontvang
a) Telefonies
b) Mondeling (oor die toonbank)
c) Skriftelike korrespondensie
d) E-posse
e) Sektorkomitees vir
ouers, Senaat, en private
organisasies
Agri-besigheid, tersiêre
opleidinginstansies, alle tipes
boere, konsultante
a) Studente
b) Ouers
c) Borge
d) Maatskappye uit private
sektor of georganiseerde
landboubedrywe
Agri-besigheid, tersiêre
opleidinginstansies, alle tipes
boere, konsultante.
Finansiële instansies,
beleidmakers,
staatsdepartemente.
a) Studente
b) Ouers
c) Borge
d) Maatskappye uit private
sektor of georganiseerde
landboubedrywe
a) Inligtingsessies;
geïntegreerde gemeenskapuitreikprogramme
en
uitstallings
b) Gepubliseerde en verspreide
burgerverslag.
c) Kwartaalvergaderings vir
strategie en implementering
deur Agri-besigheid
d) Radiopraatjies gehou
e) Konsulteringsforums gehou.
Bykomstige konsultasiereëling:
f) 15 werkswinkels; kongresse.
Telefoniese, mondelinge,
skriftelike en elektroniese
konsultasiereëlings is benut om
navrae te hanteer
e) 2 x ouer- en
studentevergaderings is aan
die einde van die kollege-jaar
gehou.
2 x vergaderings met
deelhebbers gehou in klein
groepe en ooreenkomstig
studievelde.
Konsultasie in geskeduleerde
komiteevergaderings.
4 x kwartaalvergaderings met
VSR.
4 x kwartaalvergaderings met
Huiskomitees.
4 x kwartaalvergaderings
van deelhebbers gehou
met Provinsiale Landbouonderwys
en -opleidingforum
(PLOO).
4 x kwartaalvergaderings van
die US Fakulteitskomitee en
Fakulteitsraad (met inbegrip
van Subkomitees).
Bykomstige konsultasiereëling:
f) Gepubliseerde en verspreide
burgerverslag.
139

TABEL 4.1.3: Toegangstrategie vir dienslewering, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Toegangstrategie Werklike prestasies
Die hantering van navrae oor landbou-ekonomie:
Die dienste is gelewer by:
Departement van Landbou, Privaatsak X1, Elsenburg, 7607
Hantering van studentesake:
By die hoofkampus by Elsenburg, Muldersvleiweg en die
volgende vier gedesentraliseerde kampusse:
a) Outeniqua Plaas, Lughaweweg, George, 6530
b) Kamanassieweg, Oudtshoorn, 6620
c) Gholfweg, Bredasdorp, 7280
d) Augsbergweg, Clanwilliam, 8135
140
Departement van Landbou, Privaatsak X1, Elsenburg, 7607
TABEL 4.1.4: Hulpmiddel vir Diensinligting, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Toegang deur instap, inbel; e-pos en skriftelik (navrae/aansoek), webwerf, persoonlik
(van inligtingverspreidingsessies en ICOB) sowel as terreinbesoeke.
Toegang tot geriewe en diens beskikbaar by hoof- en 4 satelliet-opleidingsentrums.
Redelike akkommodasie word oorweeg en voorsien (indien fondse toelaat) om
behoorlike toegangsfasiliteite vir mense met gestremdhede te verskaf.
Tipes inligtingshulpmiddel Werklike prestasies
Die hantering van navrae oor landbou-ekonomie:
a) Road shows
b) Burgers se Verslae
c) Radio-items
d) Forumvergaderings van departement en deelhebbers
e) Jaarverslae
f) Een-op-een vergaderings
g) Enige vorm van kommunikasie, d.w.s e-pos, telefoon,
mondeling
Hantering van studentesake:
a) Een-op-een vergaderings
b) Road shows
c) Inligtingsessies
d) Riglyndokumente
e) Departementele webwerf
f) Jaarverslag
g) Prospektus
h) Radio Landbou
Die volgende meganismes is benut:
a) Inligtingsessies; geïntegreerde gemeenskap-uitreikprogramme en uitstallings.
b) Gepubliseerde en verspreide burgerverslag.
c) Radiopraatjies gehou.
d) 15 Werkswinkels/inligtingverspreidingsessies
e) Jaarverslae ingedien soos verlang
f) Gereelde vergaderings gehou.
g) 167 data-navrae beantwoord.
Bykomstige inligtingshulpmiddel:
h) 55 verslae /artikels /aanbiedings (wetenskaplik en populêr).
i) Webwerf opdaterings.
Die volgende meganismes is benut:
a) Gereelde vergaderings vir deel en opdateer van inligting.
b) Oop dae; loopbaansessies; geïntegreerde gemeenskap-uitreikprogramme en
uitstallings.
c) Jaarlikse of sesmaandelikse inligtingsessies met leerders by primêre en
sekondêre skole, boeredae, loopbaanuitstallings regdeur die provinsie; en
besoeke van leerdergroepe aan kampusse.
d) Inligting per e-pos of pos op versoek.
e) Departementele webwerf op datum gebring.
f) Rapporteerpublikasies (Jaarverslag en Burgerverslag gepubliseer en versprei).
g) Prospektus beskikbaar gestel.
h) Radio Landbou – kwartaallikse praatjies op radio.
Bykomstige inligtingshulpmiddel:
i) Gereelde onderhoude op Agri-TV uitgesaai.
j) Webwerf opdaterings.

TABEL 4.1.5: Besware-meganisme, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Besware-meganisme Werklike prestasies
Die hantering van navrae oor landbou-ekonomie:
Deur amptelike kanale d.w.s.
a) Bestuur
b) Skakelbeampte
c) E-pos
d) Telefonies
e) Skriftelike korrespondensie
f) Aangesig-tot-aangesig
g) Beswareregister
Hantering van studentesake:
a) Direkte kontak, e-pos, telefonies met bestuur of toesighouers
by die hoofkampus by Elsenburg, Muldersvleiweg,
of vier gedesentraliseerde kampusse
b) Departementele klagtes-/ voorstelle- en komplimentebeampte
c) Voorstellebusse
d) Beswareregister
4.2 BESTEDING
Klagtes/komplimente/navrae deur Kommunikasieskakelbeampte en Bestuur gehanteer
indien en wanneer ontvang.
Klagtes/navrae deur verskeie amptelike kanale ontvang word aangeteken en
beantwoord binne die standaard tydperk (bv. Rooi nommers).
Ontvangs van klagte/kompliment/navrae erken en terugvoer gegee. Waar nodig
word terugvoer oor vordering met agterstallige gevalle gegee.
Klagtes/komplimente/navrae deur verskeie amptelike kanale ontvang, is
aangeteken.
Klagtes/komplimente/navrae is deur kommunikasieskakelbeampte en op
bestuursvlak gehanteer.
Klagtes/komplimente/navrae is via Primarius en VSR-voorsitter gekanaliseer.
Ontvangs erken en terugvoer gegee aan skrywer van voorstel/kompliment.
Voorstelbusse strategies in verskeie geboue op kampus geplaas. Kantoorbestuurder
verantwoordelik vir insameling van voorstelle.
Departemente begroot in terme van duidelik geïdentifiseerde programme. Die volgende tabelle vat die finale
geouditeerde besteding saam, volgens program (Tabel 4.2.1) en volgens salarisbande (Tabel 4.2.2). In die besonder
bied dit ‘n aanduiding van die bedrag wat in terme van elkeen van die programme of salarisbande in die departement
aan personeelkoste bestee is.
TABEL 4.2.1: Personeelkoste volgens program, 2010/11
Program Totale
Besteding
(R’000)
Personeelbesteding
(R’000)
Opleidingsbesteding
(R’000)
Goedere &
Dienste
(R’000)
Personeelkoste
as ‘n
persentasie
van totale
besteding
Gemiddelde
personeelkoste
per werknemer
(R’000)
Totale Aantal
Werknemers
Administrasie
Volhoubare
69 407 34 658 474 31 868 49.93 165 210
Hulpbronbestuur
86 528 17 374 325 13 165 20.08 245 71
Ondersteuning
en Ontwikkeling
van Boere
Veeartsenykundige
Dienste
Tegnologiese,
Navorsings-
en Ontwikkelingsdienste
Landbouekonomie
GestruktureerdeLandbouopleiding
155 338 39 361 1 028 14 935 25.34 196 201
44 707 33 517 479 9 888 74.97 231 145
73 390 52 392 200 19 518 71.39 171 306
11 861 6 985 288 4 052 58.89 259 27
42 254 23 731 229 12 720 56.16 74 322
Totaal 483 485 208 018 3 023 106 146 43.02 162 1 282
141

TABEL 4.2.2: Personeelkoste volgens salarisbande, 2010/11
142
Salarisbande
Laer geskoolde
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs geskoolde
produksie (Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior bestuur
(Vlakke 13-16)
Personeelbesteding
(R’000)
% van totale
personeelkoste
Gemiddelde personeelkoste
per werknemer
(R’000)
Totale Aantal Werknemers
14 962 7.1 42 358
42 942 20.4 101 424
54 794 26 213 257
82 322 39 368 224
15 992 7.6 842 19
Totaal 211 012 100 165 1282
Nota: Daar is ‘n teenstrydigheid van R2 994 000 tussen die totale personeelbesteding wat in tabelle 4.2.1 en 4.2.2
aangedui word. Die syfer in Tabel 4.2.1 is uit die Basiese Rekeningkundige Stelsel (BRS) verkry, terwyl die syfer in
Tabel 4.2.2 uit die Personeelsalarisstelsel (PERSAL) verkry is. Die teenstrydigheid word toegeskryf aan opgehoopte
verskille tussen BRS en PERSAL, sowel as maatskaplike voordele wat as oordragbetalings aan BRS aangewys
is. Dit moet vermeld word dat die BRS-syfers van Tabel 4.2.1 deur die Provinsiale Ouditeur bevestig is, en in die
Finansiële State in deel drie van die jaarverslag weerspieël, en as die korrekte bedrag beskou word.
Die volgende tabelle verskaf ‘n samevatting per program (Tabel 4.2.3) en salarisbande (Tabel 4.2.4) van besteding as
gevolg van salarisse, oortyd, huiseienaartoelaes en mediese bystand. Die tabel bied in elke geval ‘n aanduiding van
die persentasie van die personeelbegroting wat vir hierdie items gebruik is.
TABEL 4.2.3: Salarisse, Oortyd, Huiseienaarstoelae en Mediese Bystand volgens Program, 2010/11
Program
Bedrag
(R’000)
Salarisse Oortyd Huiseienaarstoelae Mediese Bystand
Salarisse as
‘n % van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
Oortyd as ‘n
% van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
HET as ‘n %
van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
Mediese
Bystand as ‘n
% van personeelkoste
Administrasie 20 900 9.9 294 0.1 718 0.3 1 406 0.7
Volhoubare Hulpbronbestuur
11 750 5.6 - - 372 0.2 898 0.4
Ondersteuning en Ontwikkeling
van Boere
Veeartsenykundige
Dienste
Tegnologiese, Navorsing-
en Ontwikkelingsdienste
27 876 13.2 67 0.03 1 026 0.5 1 779 0.8
22 731 10.8 144 0.1 726 0.3 1 651 0.8
34 962 16.6 1 170 0.6 2 089 1 3 066 1.5
Landbou-ekonomie 5 251 2.5 - - 124 0.1 288 0.1
Gestruktureerde Landbou-opleiding
16 784 8 375 0.2 693 0.3 1 476 0.7
Totaal 140 254 66.5 2 050 1 5 748 2.7 10 564 5
9.9
5.6
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
0.3
0.2
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
Salarisse as ‘n % van personeelkoste
13.2
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
10.8
Veeartsenykundige
Dienste
16.6
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
Huiseienaarstoelae as ‘n % van personeelkoste
0.5
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
0.3
Veeartsenykundige
Dienste
1
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
2.5
8
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
0.1
0.3
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
0.7
0.1
0.4
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
0
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
Mediese Bystand as ‘n % van personeelkoste
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
0.8 0.8
Oortyd as ‘n % van personeelkoste
0.03
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
Veeartsenykundige
Dienste
0.1
Veeartsenykundige
Dienste
1.5
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
0.6
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
0.1
0
0.7
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
0.2
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding

Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
0.3
TABEL 4.2.4: Salarisse Oortyd, Huiseienaarstoelae en Mediese Bystand volgens slarisbande, 2010/11
Salarisbande
Laer geskoolde
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior bestuur
(Vlakke 13-16)
0.2
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
Veeartsenykundige
Dienste
Bedrag
(R’000)
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
2.5
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
Salarisse Oortyd Huiseienaarstoelae Mediese Bystand
Salarisse as
‘n % van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
Oortyd as ‘n
% van personeelkoste
Oortyd as ‘n % van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
HET as ‘n %
van personeelkoste
Bedrag
(R’000)
Mediese
Bystand as ‘n
% van personeelkoste
9 706 4.6 529 0.3 914 0.4 1 168 0.6
28 553 13.5 799 0.4 2 088 1 3 414 1.6
38 713 18.3 388 0.2 1 360 0.6 2 824 1.3
54 517 25.8 334 0.2 1 201 0.6 2 931 1.4
8 765 4.2 - - 185 0.1 227 0.1
Totaal 140 254 66.5 2 050 1 5 748 2.7 10 564 5
4.6
Laer
geskoolde
(Vlakke 1-2)
0.4
Laer
geskoolde
(Vlakke 1-2)
Huiseienaarstoelae as ‘n % van personeelkoste
0.5
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
0.3
Veeartsenykundige
Dienste
1
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
Salarisse as ‘n % van personeelkoste
25.8
18.3
13.5
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs
geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
0.1
0.3
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
4.2
Hoogs Senior
geskoolde bestuur
toesig (Vlakke (Vlakke 13-16)
9-12)
Huiseienaarstoelae as ‘n % van personeelkoste
1
Geskoold
(Vlakke 3-5)
0.6 0.6
Hoogs
geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
0.1
Hoogs Senior
geskoolde bestuur
toesig (Vlakke (Vlakke 13-16)
9-12)
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
0.1
0
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
0.3
Laer
geskoolde
(Vlakke 1-2)
0.6
Laer
geskoolde
(Vlakke 1-2)
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
0.03
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
Veeartsenykundige
Dienste
0.1
Veeartsenykundige
Dienste
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
0.6
Tegnologiese,
Navorsing- en
Ontwikkelingsdienste
Oortyd as ‘n % van personeelkoste
0.4
Geskoold
(Vlakke 3-5)
0.2 0.2
Hoogs
geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
0.1
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
0
0.2
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou-opleiding
Hoogs Senior
geskoolde bestuur
toesig (Vlakke (Vlakke 13-16)
9-12)
Mediese Bystand as ‘n % van personeelkoste
1.6
Geskoold
(Vlakke 3-5)
1.3
Hoogs
geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
1.4
0
0.1
Hoogs Senior
geskoolde bestuur
toesig (Vlakke (Vlakke 13-16)
9-12)
143

4.3 INDIENSNEMING EN VAKATURES
Die volgende tabelle bied ‘n samevatting van die aantal poste op die diensstaat, die aantal werknemers, die
vakaturekoers, en of daar enige personeel is wat bykomstig tot die diensstaat is. Hierdie inligting word in terme
van drie sleutelveranderlikes aangebied: - Program (Tabel 4.3.1), salarisband (Tabel 4.3.2) en kritieke beroepe (Tabel
4.3.3).Departemente het kritieke beroepe geïdentifiseer wat gemoniteer moet word. Tabel 4.3.3 bied diensstaat- en
vakature-inligting vir die sleutel kritieke beroepe van die Departement.
Die vakaturekoers weerspieël die persentasie poste wat nie volgens die goedgekeurde postediensstaat gevul is nie.
TABEL 4.3.1: Indiensneming en vakatures volgens program, soos op 31 Maart 2011
144
Program Aantal befondsde poste Aantal poste gevul
Valaturekoers
%
Aantal poste bykomstig tot
die diensstaat gevul
Administrasie 139 104 25.2 35
Volhoubare Hulpbronbestuur
77 59 23.4 10
Ondersteuning en Ontwikkeling
van Boere
Veeartsenykundige
Dienste
Tegnologiese, Navorsings-
en Ontwikkelingsdienste
125 111 11.2 72
127 120 5.5 11
315 298 5.4 1
Landbou-ekonomie 33 23 30.3 -
Gestruktureerde Landbouopleiding
135 122 9.6 2
Totaal 951 837 12.0 131
Nota: Nie alle personeel wat op kontrak aangestel is, word as bykomstig tot die diensstaat beskou nie. ‘Bykomstig
tot die diensstaat’ word gedefinieer as personeel wat op kontrak aangestel is vir funksies anders as dié wat deur die
organisatoriese struktuur goedgekeur word, en is nie permanente funksies nie.
TABEL 4.3.2: Indiensneming en vakatures volgens salarisbande, soos op 31 Maart 2011
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Salarisbande Aantal befondsde poste Aantal poste gevul
Vakaturekoers
%
Aantal poste bykomstig tot
die diensstaat gevul
213 200 6.1 13
Geskoold (Vlakke 3-5) 283 254 10.2 64
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
25.2
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
23.4
Administrasie Volhoubare
Hulpbronbestuur
Vakaturekoers volgens program
11.2
Ondersteuning en
Ontwikkeling van
Boere
Veeartsenykundige
Dienste
5.5 5.4
Tegnologiese,
Navorsings- en
Ontwikkelingsdienste
233 189 18.9 34
205 177 13.7 19
30.3
9.6
Landbou-ekonomie Gestruktureerde
Landbou -opleiding

Salarisbande Aantal befondsde poste Aantal poste gevul
Senior bestuur
(Vlakke 13-16)
Vakaturekoers
%
Aantal poste bykomstig tot
die diensstaat gevul
17 17 - 1
Totaal 951 837 12 131
Nota: Die 18.9% vakatures vir vlakke 6-8 en 13.7% vir vlakke 9-12 is meestal produksieposte.
TABEL 4.3.3: Indiensneming en vakatures volgens kritieke beroep, soos op 31 Maart 2011
Kritieke beroep Aantal befondsde poste Aantal poste gevul
Vakaturekoers
%
Aantal poste bykomstig tot
die diensstaat gevul
Ingenieur 6 3 - -
Ingenieurstegnikus 29 21 27.6 9
Staatsveearts 23 22 4.3 1
Dieregesondheidstegnikus 35 33 5.7 3
Veeartsenykundige
Tegnoloog
14 13 7.1 -
Vleisinspekteur 10 9 10 -
Landboukundige
Navorser
Spesialis Landboukundige
Navorser
6.1 6.1
6.1
6.1
Vakaturekoers Vakaturekoers volgens volgens salarisbande
salarisbande
Vakaturekoers volgens 18.9 18.9 salarisbande
18.9 salarisbande
18.9
13.7 13.7
13.7
13.7
10.2 10.2
10.2
10.2
0.0 0.0
0.0
0.0
Laer geskoold Laer Laer geskoold (Vlakke geskoold (Vlakke (Vlakke Geskoold Geskoold (Vlakke Geskoold (Vlakke 3-5) (Vlakke 3-5) 3-5) Hoogs geskoolde Hoogs Hoogs geskoolde
geskoolde Hoogs geskoolde Hoogs Hoogs geskoolde
geskoolde Senior bestuur Senior Senior bestuur (Vlakke bestuur (Vlakke (Vlakke
Laer Laer geskoold (Vlakke
1-2) 1-2) 1-2) Geskoold (Vlakke 3-5) 3-5) Hoogs Hoogs produksie geskoolde
produksie (Vlakke produksie (Vlakke 6-8) (Vlakke 6-8) 6-8) Hoogs Hoogs geskoolde toesig geskoolde (Vlakke toesig toesig (Vlakke 9-12) (Vlakke 9-12) 9-12) Senior Senior bestuur (Vlakke
13-16) 13-16)
13-16)
1-2) 1-2)
produksie (Vlakke 6-8) 6-8)
toesig toesig (Vlakke 9-12) 9-12)
13-16) 13-16)
13 13 - 5
9 8 11.1 1
Landbou-ekonoom 22 14 36.4 1
Dosent 34 27 20.6 -
Landboukundige Adviseur 43 34 20.9 -
Totaal 238 197 17.2 20
Nota: Die inligting in elke geval weerspieël die situasie soos op 31 Maart 2011. Verwys asseblief na afdeling 4.5 van
hierdie verslag vir ‘n aanduiding van veranderings in personeelpatrone tydens die verslagjaar.
0.0
27.6
4.3 5.7 7.1
Vakaturekoers volgens kritieke beroep
10.0
0.0
11.1
36.4
20.6 20.9
145

4.4 POSEVALUERING
Die Staatsdiensregulasies, 1999, het posevaluering ingestel as ‘n manier om te verseker dat vir werk van gelyke
waarde gelyke vergoeding betaal word. Binne ‘n nasionale raamwerk kan uitvoerende gesaghebbendes enige pos
in hul organisasie evalueer of herevalueer. Ingevolge die regulasies moet alle vakatures op salarisvlak 9 en hoër
geëvalueer word voordat hulle gevul word. Dit is aangevul deur ‘n besluit deur die Minister vir die Staatsdiens en
Administrasie dat alle SBD-poste voor 31 Desember 2002 geëvalueer moet word.
Die volgende tabel (Tabel 4.4.1) vat die aantal poste saam wat tydens die verslagjaar geëvalueer is. Die tabel verskaf
ook statistiek oor die aantal poste wat op- of afgegradeer is.
TABEL 4.4.1: Posevaluering, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
146
Salarisband Aantal Poste
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
Diensband A
Senior Bestuur
Diensband B
Senior Bestuur
Diensband C
Senior Bestuur
Diensband D
Aantal Poste
Geëvalueer
% Poste
volgens
Salarisbande
geëvalueer
Poste Opgegradeer Poste Afgegradeer
Aantal
% poste
geëvalueer
Aantal
% poste
geëvalueer
218 - - - - - -
284 13 4.6 13 100 - -
232 9 3.9 - - - -
204 8 3.9 - - - -
11 - - - - - -
4 - - - - - -
1 - - - - - -
- - - - - - -
Totaal 954 30 3.1 13 43.3 - -
Nota: Die posevalueringsprojek van 2004 het evaluering van alle poste in die Departement tot gevolg gehad. Kort
na die implementering het die Minister van die Staatsdiens en Administrasie die koördinering van posvlakke vir
soortgelyke poste voorgeskryf. Daarna het die Nasionale Departement van Landbou en sy 9 provinsiale teenhangers
die koördineringsproses vir landbouspesifieke poste van wal gestuur. Met die oog op prioritisering is genoemde poste
in verskeie “rondtes” ingedeel. Die resultate van die eerste rondte van koördinering is op 1 April 2007 geïmplementeer.
Rondtes 2, 3 en 4 is voltooi, met as gevolg die finale gekoördineerde vlakke vir al die landbouspesifieke poste. Die
laasgenoemde 3 rondtes is vir implementering op 1 April 2009 goedgekeur. Derhalwe is die meerderheid van poste
volgens die goedgekeurde diensstaat in die voorafgaande verslagperiodes geëvalueer.
Die 30 poste wat in die tabel hierbo weerspieël word, is hetsy nuut ontwerpte of nuut geskepte poste.
Die volgende tabel verskaf die profiel van werknemers wie se salarisposisies weens die opgradering van hul
poste opgegradeer is. Die aantal werknemers kan van die aantal opgegradeerde poste verskil, aangesien nie alle
werknemers outomaties in die nuwe poste opgeneem is nie, en party van die opgegradeerde poste ook vakant kon
wees.

TABEL 4.4.2: Profiel van werknemers wie se salarisposisies weens die opgradering van hul poste
opgegradeer is, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011.
Bedeeldes Swart Asiër Bruin Wit Totaal
Vroulik - - 1 - 1
Manlik - - 5 - 5
Totaal - - 6 - 6
Werknemers met ‘n gestremdheid Geen
Die volgende tabel vat die profiel van werknemers saam wie se vergoedingsvlakke die graad oorskry wat deur
posevaluering bepaal word.
TABEL 4.4.3: Profiel van werknemers wie se salarisvlak die graad oorskry wat deur posevaluering bepaal
word, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011 (in terme van SDA 1.V.C,3)
Totale profiel van werknemers wie se salarisse in 2010/1011 die grade oorskry het wat deur posevaluering bepaal word. Geen
4.5 INDIENSNEMINGVERANDERINGS
Omsetkoers bied ‘n aanduiding van tendense in die indiensnemingsprofiel van die departement. Die volgende tabelle
bied ‘n samevatting van omsetkoerse volgens salarisband (Tabel 4.5.1) en volgens kritieke beroepe (Tabel 4.5.2).
(Hierdie “kritieke beroepe” moet dieselfde wees as dié wat in Tabel 4.3.3 gelys word.)
TABEL 4.5.1: Jaarlikse omsetkoers volgens salarisband , 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Salarisband
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde
toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Diensband A)
Senior Bestuur
(Diensband B)
Senior Bestuur
(Diensband C)
Senior Bestuur
(Diensband D)
Aantal werknemers
per band soos
op 1 April 2010
Aanstellings in die
Departement
Oorplasings na
die Departement
Beëindigings uit
die Departement
Oorplasings uit
die Departement
Omsetkoers
176 16 - 19 - 10.8
323 50 3 47 7 16.7
239 35 2 17 8 10.5
173 27 5 10 6 9.2
12 - - - - -
6 - - - - -
1 - - - - -
- - - - - -
Totaal 930 128 10 93 21 12.3
Nota: Die tabel fokus op permanente en kontrakwerknemers wat regdeur die verslagtydperk aangestel is.
147

TABEL 4.5.2: Jaarlikse omsetkoers volgens kritieke beroep, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
148
Kritieke beroep
Aantal werknemers
per band soos
op 1 April 2010
Aanstellings in die
Departement
Oorplasings na
die Departement
Beëindigings uit
die Departement
Oordragte uit
die Departement
Landbouingenieur 3 - - - - -
Omsetkoers
Ingenieurstegnikus 22 9 - 1 - 4.5
Staatsveearts 16 10 - 2 1 18.8
Dieregesondheidstegnikus
Veeartsenykundige
Tegnoloog
33 7 2 2 2 12.1
12 1 - - - -
Vleisinspekteur 6 1 1 - - -
Landboukundige
Navorser
Spesialis Landboukundige
Navorser
13 4 - 6 - 46.2
16 - - 1 - 6.3
Landbou-ekonoom 12 3 - 2 1 25
Dosent 31 1 - 1 1 6.5
Landboukundige
Adviseur
10.8
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
16.7
Geskoold (Vlakke
3-5)
Jaarlikse omsetkoers volgens salarisband
10.5
Hoogs geskoolde
roduksie (Vlakke
6-8)
47 3 2 1 2 6.4
Totaal 211 39 5 16 7 10.9
TABEL 4.5.3: Redes waarom personeel die diens van die Departement verlaat, 1 April 2010 tot 31 Maart
2011
Tipe Beëindiging Aantal % van totale beëdigings
Dood 4 3.5
Bedanking 15 13.2
Verstryking van kontrak 60 52.6
Ontslag – wangedrag 3 2.6
Ontslag – onbekwaamheid - -
Ontslaan weens swak gesondheid 2 1.8
Aftrede 5 4.4
Oorplasing na ander Staatsdepartemente 21 18.4
Oorplasing na Core 1 0.9
Skeidingspakket Geïnisieer 3 2.6
Totaal 114 100
Totale aantal werknemers wat vertrek het as ‘n % van totale indiensneming 12.3
9.2
Hoogs geskoolde
toesig (Vlakke 9-
12)
0 0 0 0
Nota: Die totale persentasie is op die totale aantal personeel soos op 1 April 2010 gebaseer, en nie op die totale
aantal poste nie.
Senior Bestuur
(Diensband A)
Senior Bestuur
(Diensband B)
Senior Bestuur
(Diensband C)
Senior Bestuur
(Diensband D)

TABEL 4.5.4: Toekennings van werknemer-geïnisieerde skeidingspakkette volgens salarisband, 1 April 2010
tot 31 Maart 2011
Salarisband Aantal aansoeke ontvang
Aantal aansoeke na die
MPSA verwys
Aantal aansoeke deur die
MPSA ondersteun
Aantal pakkette deur die
departement goedgekeur
Laer geskoolde (Vlakke 1-2) 1 1 1 1
Geskoold (Vlakke 3-5) 2 2 2 2
Hoogs geskoolde produksie
(Vlakke 6-8)
- - - -
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuursdiens
Band A
Senior Bestuursdiens
Band B
Senior Bestuursdiens
Band C
Senior Bestuursdiens
Band D
Bedanking, 15, 13%
Dood, 4, 4%
Skeidingspakket
Geïnisieer
3
3%
- - - -
- - - -
- - - -
- - - -
- - - -
TOTALE 3 3 3 3
TABEL 4.5.5: Redes waarom personeel uit die Staatsdiens bedank, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Redes vir bedanking Aantal % van totale bedankings
Beter Betaling 9 60
Verplasing van Gade 2 13.3
Oorplasing na Permanent 1 6.7
Ander redes 3 20
TOTAAL 15 100
Oorplasing na
Permanent, 1, 7%
Redes waarom personeel die diens van die Departement verlaat
Oorplasing na Core
1
1%
Verplasing van
Gade, 2, 13%
Redes waarom personeel uit die Staatsdiens bedank
Ander redes, 3,
20%
Oorplasing na ander
Staatsdepartemente
21
18%
Verstryking van kontrak,
60, 52%
Aftrede
5
4%
Ontslag – wangedrag , 3,
3%
Ontslaan weens swak
gesondheid
2
2%
Beter Betaling, 9,
60%
149

TABEL 4.5.6: Verskillende ouderdomsgroepe van personeel wat uit die Staatsdiens bedank het, 1 April 2010
tot 31 Maart 2011
Ouderdomsgroep Aantal % van totale bedankings
Ouderdomme - -
Totaal 15 100
Salarisband
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs
geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs
geskoolde
toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
150
Werknemers
soos op 1 April
2-1-
Verskillende ouderdomsgroepe van personeel wat uit die
Ouderdomme 45
tot 49
1 (7%)
Staatsdiens bedank het
Ouderdomme 50
tot 54
1 (7%)
Ouderdomme 20
tot 24
3 (20%)
Ouderdomme 40
tot 44
2 (13%)
Ouderdomme 25
tot 29
3 (20%)
Ouderdomme 35
tot 39
3 (20%)
Ouderdomme 30
tot 34
2 (13%)
TABEL 4.5.7: Bevorderings volgens salarisband , 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Bevorderings
na ander
salarisvlak
Salarisbandverhogings
as
‘n % van werknemers
volgens
salarisvlak
Vordering na
ander kerf
binne ‘n salarisvlak
Kerfvorderings
as ‘n % van
werknemers
volgens salarisband
BSB’s
BSB’s as ‘n %
van Werknemersalarisband
223 - - 132 59.2 - -
309 - - 188 60.8 5 -
233 3 1.3 143 61.4 29 -
147 10 6.8 90 61.2 43 -
18 1 5.6 14 77.8 - -
Totaal 930 14 1.5 567 61 77 -

TABEL 4.5.8: Bevorderings volgens kritieke beroep, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Kritieke Beroep
Werknemers soos
op 1 April 20210
Bevorderings na
ander salarisvlak
Salarisvlakbevorderings
as ‘n % van
werknemers volgens
beroep
Vordering na ander
kerf binne ‘n salarisvlak
Kerfvorderings as ‘n
% van werknemers
volgens beroep
Landbouingenieur 3 - - - -
Ingenieurstegnikus 22 - - - -
Staatsveearts 16 - - 4 25
Dieregesondheidstegnikus
Veeartsenykundige
Tegnoloog
33 3 9.1 26 78.8
12 - - 8 66.7
Vleisinspekteur 6 - - 2 33.3
Landboukundige
Navorser
Spesialis Landboukundige
Navorser
13 - - - -
16 - - 8 50
Landbou-ekonoom 12 3 25 7 58.3
Dosent 31 - - 24 77.4
Landboukundige
Adviseur
47 1 2.1 34 72.3
Totaal 211 7 3.5 113 53.6
4.6 DIENSBILLIKHEID
Die volgende tabel bied ‘n samevatting van die totale werkerskorps volgens beroepsvlakke. Tydelike werknemers
is die totaal van werkers wat vir drie opeenvolgende maande of minder in diens was. Die tabelle in hierdie afdeling
berus op die formate wat deur die Wet op Diensbillikheid, 55 van 1998, voorgeskryf word.
TABEL 4.6.1: Totale aantal werknemers (met inbegrip van werknemers met gestremdhede) in elk van die
volgende beroepsbande, soos op 31 Maart 2011
Beroepsvlakke
A
Manlik
C I W A
Vroulik
C I W
Buitelandse Burgers
Manlik Vroulik
Total
Topbestuur
(Vlakke 15-16)
- - - - - 1 - - - - 1
Senior Bestuur
(Vlak 13-14)
Beroepsgekwalifiseerde
en ervare spesialiste en
middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Geskoolde tegniese en
akademies gewalifiseerde
werkers, juniorbestuur,
toesighouers, voormanne
en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre
besluitneming
(Vlakke 3-5)
Ongeskoold en gedefinieerde
besluitneming
(Vlakke 1-2)
2 4 - 7 1 3 - 1 - - 18
21 18 - 113 13 7 2 30 - - 204
22 39 1 42 27 41 - 66 - 2 240
17 160 - 8 36 101 2 16 - - 340
19 99 - 1 7 39 - - - - 165
Totaal Permanent 81 320 1 171 84 192 4 113 - - 968
Tydelike werknemers - - - - - - - - - - -
Groot Totaal 81 320 1 171 84 192 4 113 - 2 968
Nota: Die totaal van 968 sluit 106 kontrakwerkers en 37 botallige personeel in wat bykomstig tot die diensstaat
gedra word.
151

TABEL 4.6.2: Totale aantal werknemers met gestremdhede in elk van die volgende beroepsbande, soos op
31 Maart 2011
152
Ind ië r
1%
Beroepsvlakke
Topbestuur
(Vlakke 15-16)
Senior Bestuur
(Vlak 13-14)
Beroepsgekwalifiseerd en
middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Vaardige tegniese juniorbestuur,
toesighouers,
voormanne en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre
besluitneming
(Vlakke 3-5)
Ongeskoold en
gedefinieerde
besluitneming
(Vlakke 1-2)
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
- - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -
- 1 - 4 1 - - - - - 6
- 1 - 3 - - - 2 - - 6
- 1 - 1 1 1 - 1 - - 5
- 1 - - - - - - - - 1
Totaal Permanent - 4 - 8 2 1 - 3 - - 18
Tydelike werknemers - - - - - - - - - - -
Groot Totaal - 4 - 8 2 1 - 3 - - 18
TABEL 4.6.3: Aanmonstering, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Beroepsvlakke
Topbestuur
(Vlakke 15-16)
Senior Bestuur
(Vlak 13-14)
Wit
29%
Beroepsgekwalifiseerd en
middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Geskoolde tegniese
werkers, junior bestuur,
toesighouers, voormanne
en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre
besluitneming
(Vlakke 3-5)
Werknemers volgens ras
Bruin
53%
Swart
17%
V ro ulik
41%
Werknemers volgens geslag
Die boonste grafieke sluit nie buitelandse nasionaliteite in nie
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
M a nlik
59%
- - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -
4 2 - 10 3 - - 8 - - 27
6 7 - 7 4 6 - 5 - - 35
6 12 - 1 6 22 2 1 - - 50
Totaal
Totaal

Beroepsvlakke
Ongeskoold en gedefinieerde
besluitneming
(Vlakke 1-2)
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
2 10 - 1 - 3 - - - - 16
Totaal Permanent 18 31 - 19 13 31 2 14 - - 128
Tydelike werknemers - - - - - - - - - - -
Groot Totaal 18 31 - 19 13 31 2 14 - - 128
Aanstellings volgens ras
Aanstellings volgens geslag
Aanstellings volgens ras
Aanstellings volgens geslag
Ind ië r
Ind2% ië r
2%
TABEL 4.6.4: Bevorderings,1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Beroepsvlakke
Topbestuur
(Vlakke 15-16)
Senior Bestuur
(Vlak 13-14)
Wit
26%
Wit
26%
Beroepsgekwalifiseerd en
middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Geskoolde tegniese
werkers, junior bestuur,
toesighouers, voormanne
en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre
besluitneming
(Vlakke 3-5)
Ongeskoold en gedefinieerde
besluitneming
(Vlakke 1-2)
Bruin
48%
Bruin
48%
Swart
24%
Swart
24%
V ro ulik
V ro 47% ulik
47%
Die boonste grafieke sluit nie buitelandse nasionaliteite in nie
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
- - - - - 1 - - - - 1
- - - - - - - - - - -
1 - - 6 - - - 3 - - 10
- 1 - - 1 - - 1 - - 3
- - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -
Totaal Permanent 1 1 - 6 1 1 - 4 - - 14
Tydelike werknemers - - - - - - - - - - -
Groot Totaal 1 1 - 6 1 1 - 4 - - 14
Wit
72%
Bevorderings volgens ras
Swart
14%
Bruin
14%
Ind ië r
0%
V ro ulik
43%
Bevorderings volgens geslag
Die boonste grafieke sluit nie buitelandse nasionaliteite in nie
M a nlik
M a53% nlik
53%
M a nlik
57%
Totaal
Totaal
153

TABEL 4.6.5: Beëindigings. 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
154
Beroepsvlakke
Topbestuur
(Vlakke 15-16)
Senior Bestuur
(Vlak 13-14)
Beroepsgekwalifiseerd en
middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Geskoolde tegniese
werkers, junior bestuur,
toesighouers, voormanne
en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre
besluitneming
(Vlakke 3-5)
Ongeskoold en gedefinieerde
besluitneming
(Vlakke 1-2)
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
- - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -
- - - 6 1 - - 3 - - 10
1 3 - 5 1 5 - 2 - - 17
4 19 - - 6 17 1 - - - 47
- 3 - - 2 14 - - - - 19
Totaal Permanent 5 25 - 11 10 36 1 5 - - 93
Tydelike werknemers - - - - - - - - - - -
Groot Totaal 5 25 - 11 10 36 1 5 - - 93
Ind ië r
1%
TABEL 4.6.6: Dissiplinêre optrede, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Beroepsvlakke
Wit
17%
Beëindigings volgens ras
Manlik Vroulik Buitelandse Burgers
A C I W A C I W Manlik Vroulik
2 3 - 1 - 3 - - - - 9
TABEL 4.6.7: Vaardigheidsontwikkeling, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Beroepsvlakke
Manlik Vroulik
A C I W A C I W
Topbestuur (Vlakke 15-16) - - - - - 1 - - 1
Senior Bestuur (Vlak 13-14) 2 4 - 5 1 2 - 1 15
Beroepsgekwalifiseerd en middelbestuur
(Vlakke 9-12)
Geskoolde werkers, junior bestuur, toesighouers,
voormanne en superintendente
(Vlakke 6-8)
Semi-geskoold en diskresionêre besluitneming
(Vlakke 3-5)
Bruin
66%
Swart
16%
V ro ulik
56%
Beëindigings volgens geslag
Die boonste grafieke sluit nie buitelandse nasionaliteite in nie
M a nlik
44%
Totaal
Totaal
Totaal
13 8 - 55 8 1 1 17 103
6 7 - 10 9 4 - 14 50
1 11 - 2 1 16 - 5 36

Beroepsvlakke
Ongeskoold en gedefinieerde besluitneming
(Vlakke 1-2)
Manlik Vroulik
A C I W A C I W
Totaal
1 9 - - - 6 - - 16
Totaal Permanent 23 39 - 72 19 30 1 37 221
Tydelike werknemers - - - - - - - - -
Groot Totaal 23 39 - 72 19 30 1 37 221
4.7. ONDERTEKENING VAN PRESTASIE-OOREENKOMSTE DEUR SBS-LEDE
TABEL 4.7.1: Ondertekening van Prestasie-Ooreenkomste deur SBS-lede soos op 30 September 2010
SBS-vlak
Direkteur-generaal/
Hoof van Departement
Salarisvlak 16, maar
nie HVD nie
Aantal befondsde
SBS-poste volgens
vlak
Aantal SBS-lede
volgens vlak
Aantal ondertekende
prestasie-ooreenkomste
per vlak
Ondertekende prestasie-ooreenkomste
as % van SBS-lede
per vlak
Aantal SBS wat
Prestasiebonusse
ontvang het
1 1 1 100 1
- - - - -
Salarisvlak 15 - - - - -
Salarisvlak 14 5 5 5 100 2
Salarisvlak 13 11 11 11 100 2
Totaal 17 17 17 100 5
TABEL 4.7.2: Dissiplinêre optrede teen SBA-lede omdat hulle nie Prestasie-Ooreenkomste op 30 September
2010 onderteken het nie
Dissiplinêre optrede teen SBA-lede geneem omdat hulle nie Prestasie-Ooreenkomste afgehandel het nie
Geen dissiplinêre optrede, aangesien alle SBS-Prestasie-Ooreenkomste voor 30 September onderteken is.
TABEL 4.7.3: Redes waarom Prestasie-Ooreenkomste nie op 30 September 2010 met alle SBS afgehandel
is nie
Rede waarom Prestasie-Ooreenkomste nie afgehandel is nie
Geen dissiplinêre optrede, aangesien alle SBS-Prestasie-Ooreenkomste voor 30 September onderteken is.
4.8. VUL VAN SBS-POSTE
TABEL 4.8.1: SBS poste-inligting soos op 31 Maart 2011
SBS-vlak
Direkteur-generaal/
Hoof van Departement
Salarisvlak 16, maar
nie HVD
Aantal befondsde
SBS-poste volgens
vlak
Aantal gevulde SBSposte
volgens vlak
% van gevulde SBSposte
volgens vlak
Aantal vakante SBSposte
volgens vlak
% van vakante SBSposte
volgens vlak
1 1 100 - -
- - - - -
Salarisvlak 15 - - - - -
Salarisvlak 14 4 4 100 - -
Salarisvlak 13 12 12 100 - -
Totaal 17 17 100 - -
155

TABEL 4.8.2: SBS poste-inligting soos op 30 September 2010
156
SBS-vlak
Direkteur-generaal/
Hoof van Departement
Salarisvlak 16, maar
nie HVD
Aantal befondsde
SBS-poste volgens
vlak
Aantal gevulde SBSposte
volgens vlak
% van gevulde SBSposte
volgens vlak
Aantal vakante SBSposte
volgens vlak
% van vakante SBSposte
volgens vlak
1 1 100 - -
- - - - -
Salarisvlak 15 - - - - -
Salarisvlak 14 5 5 100 - -
Salarisvlak 13 11 11 100 - -
Totaal 17 17 100 - -
TABEL 4.8.3: Adverteer en vul van SBS-poste, soos op 31 Maart 2011
SBS-vlak
Direkteur-generaal/ Hoof van
Departement
Advertensie Vul van Poste
Aantal Vakatures per Vlak wat
binne 6 Maande na hulle vakant
geword het, geadverteer is
Aantal Vakatures per Vlak wat
binne 6 Maande na hulle vakant
geword het, gevul is
Aantal Vakatures per Vlak wat nie
binne 12 Maande na hulle vakant
geword het, gevul is nie
- - -
Salarisvlak 16, maar nie HVD - - -
Salarisvlak 15 - - -
Salarisvlak 14 - - -
Salarisvlak 13 - - -
Totaal - - -
TABEL 4.8.4: Redes waarom die vul van befondsde SBS-poste nie nagekom is nie – Binne 6 maande nadat
hulle vakant geword het geadverteer, en binne 12 maande gevul
SBS-vlak Redes vir nie-nakoming
Direkteur-generaal/ Hoof van Departement Nie van toepassing
Salarisvlak 16, maar nie HVD Nie van toepassing
Salarisvlak 15 Nie van toepassing
Salarisvlak 14 Nie van toepassing
Salarisvlak 13 Nie van toepassing
TABEL 4.8.5: Dissiplinêre stappe gedoen omdat die voorgeskrewe tydsverloop vir die vul van SBS-poste
binne 12 maande nie nagekom is nie
Dissiplinêre stappe gedoen
Geen dissiplinêre stappe nodig nie, aangesien alle SBS-poste gedurende die verslagjaar gevul gebly het

4.9. PRESTASIEBELONINGS
Ten einde goeie prestasie te bevorder, het die departement die volgende prestasiebelonings ingestel wat aan
personeel vir die prestasietydperk 2009/10 toegeken word, maar wat in die finansiële jaar 2010/11 betaal word.
Die inligting word aangebied in terme van ras, geslag, en gestremdheid (Tabel 4.9.1), salarisbande (Tabel 4.9.2) en
kritieke beroepe (Tabel 4.9.3).
TABEL 4.9.1: Prestasiebelonings volgens ras, geslag, en gestremdheid, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Ras en Geslag
Aantal begunstigdes
Profiel van Begunstigdes Koste
Totale aantal werknemers
in die groep
% totaal in die groep Koste (R’000)
Gemiddelde koste
per werknemer
Swart 12 149 8.1 107 R 8 979.79
Manlik 5 70 7.1 39 R 7 866.87
Vroulik 7 79 8.9 68 R 9 774.73
Bruin 102 499 20.4 791 R 7 747.40
Manlik 57 306 18.6 336 R 5 888.09
Vroulik 45 193 23.3 455 R 10 102.51
Indiër 2 5 40.0 18 R 8 904.20
Manlik 1 1 100.0 10 R 9 650.88
Vroulik 1 4 25.0 8 R 8 157.51
Wit 76 258 29.5 1509 R 19 850.55
Manlik 46 154 29.9 1509 R 23 018.68
Vroulik 30 104 28.8 450 R 14 992.74
Werknemers met ‘n
gestremdheid
5 19 26.3 85 R 16 983.37
Totaal 197 930 21.1 2510 R 12 737.86
Nota: Spesiale toekennings ingevolge artikel 37(2)(C) is nie in die syfers hierbo ingesluit nie.
TABEL 4.9.2: Prestasiebelonings volgens salarisbande vir personeel onder Senior Bestuursdiens, 1 April
2010 tot 31 Maart 2011
Salarisbande
Aantal
begunstigdes
Profiel van Begunstigdes Koste
Aantal
werknemers
% van totaal
binne salarisbande
Totale Koste
(R’000)
Gemiddelde
koste per
werknemer
Totale koste as ‘n
% van die totale
personeelbesteding
Laer geskoolde (Vlakke 1-2) 27 176 15.3 87 R 3 235.72 0.0
Geskoolde (Vlakke 3-5) 62 323 19.2 354 R 5 712.63 0.2
Hoogs geskoolde produksie
(Vlakke 6-8)
55 239 23.0 717 R 13 044.25 0.3
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Prestasiebelonings volgens ras en gestremdheid
Swart Bruin Indiër Wit Employees with disibility
Number of beneficiaries Total Employment
48 173 27.7 1098 R 22 882.05 0.5
Totaal 192 911 21.1 2256 R 11 756.87 1.1
157

TABEL 4.9.3: Prestasiebelonings volgens kritieke beroepe, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
158
Kritieke Beroepe
Profiel van Begunstigdes Koste
Aantal begunstigdes Aantal werknemers
% van totaal in
beroep
Totale Koste (R’000)
Gemiddelde koste
per werknemer
Landbouingenieur 3 - - R 0.00
Ingenieurstegnikus 6 22 27.3 77 R 12 784.01
Staatsveearts 5 16 31.3 149 R 29 887.66
Dieregesondheidstegnikus
Veeartsenykundige Tegnoloog
5 33 15.2 88 R 17 636.35
3 12 25 45 R 14 948.55
Vleisinspekteur 3 6 50 49 R 16 453.44
Landboukundige
Navorser
Spesialis Landboukundige
Navorser
- 13 - - R 0.00
- 16 - - R 0.00
Landbou-ekonoom 2 12 16.7 37 R 18 666.32
Dosent 7 31 22.6 74 R 10 602.41
Landboukundige Adviseur 47 R 0.00
Totaal 31 211 14.7 519 R 16 776.76
TABEL 4.9.4: Prestasieverwante belonings (kontantbonus) volgens salarisband, vir Senior Bestuursdiens,
01 April 2010 tot 31 Maart 2011
Salarisband
Aantal
begunstigdes
Profiel van Begunstigdes
Aantal
werknemers
% totaal in die
band
Totale Koste
R’000
Gemiddelde koste
per werknemer
Totale koste as ‘n
% van die totale
personeelbesteding
Band A (SL 13) 2 12 16.7 79 R 39 647.45 0.2
Band B (SL 14) 2 6 33.3 112 R 56 197.05 0.2
Band C (SL 15) - 1 - - - -
Band D (SL 16) 1 - - 60 R 60 349.86 0.1
Totaal 5 19 26.3 251 R 50 407.77 0.5
4.10. BUITELANDSE WERKERS
Die tabelle hieronder vat die indiensneming van buitelandse burgers in die departement saam, in terme van
salarisbande en volgens hoofberoep Die tabelle vat ook veranderings in die totale aantal buitelandse werkers in elke
salarisband saam, sowel as volgens elke beroep.
TABEL 4.10.1: Buitelandse Werkers volgens salarisband, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Salarisband
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
1 April 2010 31 Maart 2011 Verandering
Aantal % van totaal Aantal % van totaal Aantal % verandering
- - - - - -
Geskoold (Vlakke 3-5) - - - - - -
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
1 100 2 100 1 100
- - - - - -
- - - - - -
Totaal 1 100 2 100 1 100

TABEL 4.10.2: Buitelandse Werkers volgens hoofberoep, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Hoofberoep
1 April 2010 31 Maart 2011 Verandering
Aantal % van totaal Aantal % van totaal Aantal Verandering
Beroepslui 1 100 2 100 1 100
Totaal 1 100 2 100 1 100
Nota: Hoofberoep verwys na die beroepsklassifikasies. Dit is nie dieselfde as kritieke beroep nie.
4.11. VERLOFBENUTTING VIR DIE TYDPERK 1 JANUARIE 2010 TOT 31 DESEMBER 2011
Die Staatsdienskommissie het die behoefte vir noukeurige monitering van siekteverlof binne die staatsdiens
geïdentifiseer. Die volgende tabelle gee ‘n aanduiding van die gebruik van siekteverlof en ongeskiktheidsverlof (Tabel
4.11.2)In albei gevalle word die geraamde koste van die verlof ook gegee.
TABEL 4.11.1: Siekteverlof, 1 Januarie 2010 tot 31 Desember 2010
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Salarisband Totale dae
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
% dae met
mediese
sertifisering
Aantal werknemers
wat siekteverlof
gebruik
% van totale
werknemers
wat siekteverlof
gebruik
Gemiddelde dae
per werknemer
Geraamde Koste
(R’000)
1077 82.9 135 81.3 8 248
2215 84.5 272 79.1 8 730
1665 86.7 178 77.4 9 1077
798 85.2 128 63.4 6 820
141 90.8 11 57.9 13 233
Totaal 5896 85.1 724 75.3 8 3108
159

TABEL 4.11.2: Onbevoegdheidverlof (tydelik en permanent), 1 Januarie 2010 tot 31 Desember 2010
160
Salarisband
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs geskoolde
produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
Totale dae
geneem
% dae met
mediese
sertifisering
Aantal werknemers
wat onbevoegdheidverlof
gebruik
% van totale
werknemers wat
onbevoegdheidverlof
gebruik
Gemiddelde dae
per werknemer
Geraamde Koste
(R’000)
- - - - - -
21 85.7 4 1.2 5 6
148 96.6 5 2.2 30 103
10 100 2 1 5 8
1 100 1 5.3 1 2
Totaal 180 95.6 12 1.2 15 119
Nota: Die nuwe 3-jaar siekteverlofsiklus het in 2010 begin.
Tabel 4.11.3 vat die benutting van jaarlikse verlof saam. Die loonooreenkoms wat in 2000 met die vakbonde in die
SDKBR gesluit is, vereis dat jaarlikse verlof bestuur word om te verhoed dat hoë vlakke van opgehoopte verlof by
diensbeëindiging uitbetaal word.
TABEL 4.11.3: Jaarlikse Verlof, 1 Januarie 2010 tot 31 Desember 2010
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Hoogs geskoolde produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
Salarisbande Totale dae geneem Gemiddeld per werknemer
3621 20
7653 22
5098 21
4531 22
399 21
Totaal 21302 21
TABEL 4.11.4: Opgehoopte verlof, 1 Januarie 2010 tot 31 Desember 2010
Laer geskoold
(Vlakke 1-2)
Geskoold
(Vlakke 3-5)
Salarisbande
Hoogs geskoolde produksie
(Vlakke 6-8)
Hoogs geskoolde toesig
(Vlakke 9-12)
Senior Bestuur
(Vlakke 13-16)
Totale dae
opgehoopte
verlof geneem
Gemiddelde aantal
dae per werknemer
geneem
Gemiddelde opgehoopte
verlof per
werknemer soos op
31 Desember 2010
Aantal werk-
nemers soos op
31 Desember
2010
Totale opgehoopte
verlof beskikbaar
soos op
31 Desember 2010
75 2 14 166 571
183 1 31 344 4458
299 4 40 230 3240
174 2 60 202 5666
9 1 83 19 831
Totaal 740 2 40 961 14766

Die volgende tabel vat die betalings saam wat aan werknemers betaal is as gevolg van verlof wat nie geneem is nie.
TABEL 4.11.5: Verlofuitbetalings. 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Rede
Verlofuitbetalings vir 2010/11 weens nie-benutting van verlof vir die vorige
siklus
Totale Bedrag
(R’000)
Aantal werknemers
Gemiddelde betaling
per werknemer
24 3 R 8 099
Opgehoopte verlof-uitbetalings by diensbeëindiging vir 2010/11 248 8 R 31 034
Opgehoopte verlof-uitbetalings by diensbeëindiging vir 2010/11 102 17 R 5 988
Totaal 374 28 R 13 370
4.12. MIV EN VIGS & GESONDHEIDSBEVORDERINGSPROGRAMME
TABEL 4.12.1: Stappe geneem om die risiko van beroepsblootstelling te verlaag 1 April 2010 tot 31 Maart
2011
Eenhede/kategorieë van werknemers wat geïdentifiseer is met ‘n hoë
risiko om MIV en verwante siektes op te doen (indien enige)
Die Korporatiewe Dienssentrum in die Departement van die Premier
voorsien ‘n dwarslynige Gesondheid- en Welsynprogram vir
werknemers vir 11 Departemente binne die WKPR. Die program is op
alle werknemers gemik, aangesien alle personeellede as kwesbaar
beskou word. Die aard van die werk binne die departement stel nie
werknemers aan risiko bloot om MIV op te doen nie.
Sleutelstappe gedoen om die risiko te verlaag
‘n Dwarslynige Gesondheid- en Welsynprogram is geïmplementeer
Algemene MIV-berading en Toetsingveldtogte (MBT) en
Bewustheidsveldtogte is onderneem
Die uitgekontrakteerde Gesondheid- en Welsyn-kontrak (WBP) is
geïmplementeer Dit het toegang tot berading vir alle personeel gebied
TABEL 4.12.2: Besonderhede van Programme vir Gesondheidsbevordering en MIV/VIGS (merk die toepaslike
blokkies en verskaf die verlangde inligting), 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja
1. Het die Departement ‘n lid van die SBS aangewys om
die voorwaardes in Deel VI E van Hoofstuk 1 van die
Staatsdiensregulasies, 2001 te implementeer? Indien wel,
gee sy/haar naam en posisie.
2. Het die Departement ‘n toegewyde eenheid, of het dit
spesifieke personeellede aangewys om die gesondheid en
welsyn van u werknemers te bevorder? Indien wel, dui aan
hoeveel werknemers by hierdie taak betrokke is, en die
jaarlikse begroting wat vir hierdie doel beskikbaar is.
3. Het die Departement ‘n Werknemerbystandprogram of
‘n Gesondheidbevorderingsprogram vir u werknemers
ingestel?
3. Indien wel, dui die sleutelelemente/-dienste van hierdie
program aan.
Voor modernisering was die aangewese SBS-lid vir hierdie
departement Me R Wentzel Na modernisering (Augustus 2010)
– Weens die korporatisering van die funksie vir Gesondheid
en Welsyn van Werknemers het die rol van die bogenoemde
indiwidu na die Korporatiewe Dienssentrum (KDS) verskuif.
Mnr. Pieter Kemp, Direkteur: Organisatoriese Gedrag binne die
KDS is nou die verantwoordelike SBS-lid.
Die Departement is ‘n lid van die 11 departemente wat
dwarslynig deur die Korporatiewe Dienssentrum bedien
word. As sodanig bevat dit ‘n aangewysde eenheid vir
Werknemergesondheid en -Welsyn as ‘n sub-direktoraat
binne die Direktoraat: Organisatoriese Gedrag en die
Hoofdirektoraat: Organisatoriese Ontwikkeling wat as ‘n
toegewyde en dwarslynige eenheid dien om die gesondheid
en welsyn van werknemers van die 11 deelnemende
departemente te bevorder.
Die eenheid bestaan uit ‘n Adjunk-Direkteur, drie Assistent-
Direkteure en vier spanlede, en rapporteer aan die Direkteur:
Organisatoriese Gedrag
Begroting: R2 426 000
Voor modernisering het die Departement sy geïntegreerde
Werknemerwelsynprogram (WWP) hersien. Dit het
die uitgekontrakteerde WWP ingesluit, met ORAD as
diensverskaffer.
Die WBP-kontrak is met ORAD vir die res van die 2010/11
finansiële jaar verleng. ‘n Nuwe dwarslynige welsynkontrak
(WBP) word vir die volgende drie jaar gekontrakteer.
161

162
Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja
4. Het die Departement (‘n) komitee(s) gevestig soos in Deel
VI E.5 (e) van Hoofstuk 1 van die Staatsdiensregulasies,
2000 in die vooruitsig gestel? Indien wel, verskaf
asseblief die name van die lede van die komitee en die
deelhebber(s) wat hulle verteenwoordig.
5. Het die Departement sy indiensnemingsbeleid en
praktyke hersien om te verseker dat dit nie onbillik teen
werknemers op grond van hul MIV-status diskrimineer
nie? Indien wel, lys die indiensnemingsbeleidbepalings/praktyke
was só hersien is.
Voor modernisering is die Departementele MIV/VIGSkomitee
in terme van die Staatsdiensregulasies VI E
daargestel. Die komitee het uit verteenwoordigers oor alle
beroepskategorieë heen bestaan, met inbegrip van geslag,
persone met gestremdhede, benoemde en nie-benoemde
groeperings. Die rol van die komitee is om die voorwaardes
in die bogenoemde regulasies te implementeer, wat die
implementering en monitering behels van die MIV/VIGSbeleid
en werkplekprogramme wat op die bevordering van
nie-diskriminering en gelykheid fokus. Die komitee het
op ‘n kwartaalbasis ontmoet, maar is as die Komitee vir
Werknemergesondheid en -Welsyn hervestig, met dieselfde
struktuur as die bogenoemde. Na modernisering bestaan
die PWBP-komitee uit MIV en VIGS Werkplekkoördineerders
van die Departemente van Gesondheid en Onderwys, en die
Departement van die Premier wat al die ander provinsiale
departemente verteenwoordig. NRO’s wat benoem is om die
MBT-diens te verskaf, vorm ook deel van die komitee.
Befondsing vir NRO’s om MBT-diens te lewer, word deur die
Direktoraat van die Departement van Gesondheid voorsien.
MIV/VIGS/SOS/TB (MVST). Distrikskoördineerders vir MVST
vorm dus ook deel van die PWBP-komitee.
Vir 2010/11 was die diensleweraars LifeLine (Metropool),
Right to Care (Overberg en Sentraal Karoo), At Heart (Kaap
Wynland), Diakonale Dienste (Weskus) en That’s It (Eden).
Let asseblief daarop dat diensleweraars op ‘n jaarlikse
basis kan verander, na gelang van die uitkomste van die
befondsingsaansoeke.
Na modernisering is daar verder ‘n nuwe Loodskomitee vir
Gesondheid en Welsyn gevestig.
Hierdie Departement se Komiteelede is: M Ferreira en JH
Jordaan.
Hersiening van indiensnemingsbeleid en -praktyke was nie
gedurende die verslagperiode benodig nie. Die Departement
implementeer nasionale beleidsbepalings en voorskrifte m.b.t.
die indiensneming van alle personeel. Hierdie beleidsbepalings
maak voorsorg vir billike indiensnemingspraktyke, en
diskrimineer nie teen werknemers wat NIV-positief is nie.
Daarbenewens is die dwarslynige MIV/VIGS-Beleid en
Program deur die Koördinerende Kamer van die SDKBR vir
die Wes-Kaap Provinsie op 13 April 2005 aanvaar. Hierdie
provinsiale beleid voorsien ‘n bloudruk vir nie-diskriminerende
praktyke en houdings in die werkplek.
Terselfdertyd het DODSA werkswinkels aangebied en versoek
dat provinsies in lyn kom met die vier funksionele pilare wat in
die Strategiese Raamwerk van DODSA Werknemergesondheid
en -Welsyn saamgevat is. Met die oog hierop is
Gereedheidsassesserings uitgevoer.
Na modernisering is ‘n nuwe dwarslynige beleid vir
Werknemergesondheid en -Welsyn ontwerp, wat tans
nagegaan en bekragtig word.
Daarbenewens is die Dwarslynige Bestuursraamwerk vir
Werknemerbystandprogramme in die Wes-Kaap Provinsiale
Regering in gebruik en was dit deur die Koördinerende Kamer
van die SDKBR vir die Wes-Kaap Provinsie op 10 Augustus
2005 aanvaar.

Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja
6. Het die Departement maatreëls ingestel om MIV-positiewe
werknemers, of dié wat as MIV-positief beskou word,
teen diskriminasie te beskerm? Indien wel, lys die
sleutelelemente van hierdie maatreëls.
7. Moedig die Departement sy werknemers aan om
Vrywillige Berading en Toetsing te ondergaan? Indien wel,
lys die resultate wat u bereik het.
Die Departement het sy geïntegreerde Werknemer-
Welsynprogram in die 2009/10 finansiële jaar hersien, wat
die uitgekontrakteerde Welsynkontrak (WBP) (verwys na
Punt 4) en die dienselemente vir die 2010/11 finansiële jaar
insluit. Ander sleutelelemente m.b.t. kwessies aangaande
MIV/VIGS-diskriminasie was: Bewusmaakprogramme soos
die vertoon van plakkate, verspreiding van pamflette, en
kondoompromosie.
Die Departement het ‘n uitgekontrakteerde WWP-model
benut en die dienste van ORAD gebruik, wat gekry was om
die program te bestuur. Die volgende WG&WP-dienste is aan
werknemers en hul gesinslede gebied.
• ‘n Omvattende behoefteontleding en oudit vir
gedragsrisikobestuur
• 24-uur veeltalige, tolvry sielkundige berading
• Aangesig-tot-aangesig beradingsessies
• ‘n MIV/VIGS-konsultasiediens
• Tolvrye Lewensbestuurdiens wat inligting en hulp met
regsprobleme, finansiële kwessies, gesondheidsorg, en
gesinsverhoudings bied.
• Omvattende traumaresponsdiens
• Toegang tot omvattende aanlyn gesondheidsorgprogram
• Opleiding, kennisoordrag en vaardigheidsontwikkeling
op WWP-verwysingstelsels en protokolle, en kwessies
wat op werknemerwelsyn betrekking het vir in-huis
welsynfunksionarisse, werknemerverteenwoordigers en
-bestuurders.
• Bestuurskonsultasie en verwysingsopsies wat bestuurders
in hul bestaande verhoudings met werknemers
ondersteun, en hulle van professionele hulp voorsien om
nuwe of moeilike mensbestuurkwessies te hanteer.
• Kwartaallikse en jaarlikse verslae oor alle
sleutelbenuttingsaspekte van die WWP
• ‘n Toegewyde Rekeningbestuurder om die program te
koördineer en te verseker dat die ORAD-groep programme
te alle tye toepaslik bestuur word.
• ‘n Omvattende aanlyn WWP-diens.
Die bostaande benadering is na modernisering voortgesit.
Voor en na modernisering is werknemers na plaaslike
klinieke verwys, of het hulle hul algemene praktisyn
gebruik indien hul versoek buite die departementele VBT
(MBT) program val. Gedurende MBT-veldtogte (slegs
voor modernisering) is werknemers ook van kaarte (so
groot soos sakportefeuljes) voorsien met al die relevante
nommers vir verwysing, waaronder die tolvry nommer vir die
Werknemerbystandprogram.
Lifeline en At Heart is gekontrakteer om VBT (MBT)-dienste
vir die departement te bied. Hulle help ook met opleiding in
MIV/VIGS-bewustheid; bevordering en voorsiening van MIVberading
en toetsing; en werknemer-ondersteuning by wyse
van deurlopende natoets-berading.
WG&WP-welsyn tolvry nommer: 0800 864 417
ORAD: 0800 611 155
MIV Toetsing en Sifting
Personeellede het voorberading- en -toetsingsessies
bygewoon. Ses werknemers het positief vir MIV getoets.
Vertroulike beradingsessies is vir elke indiwiduele geval gereël.
TB-SIFTING
Personeel het siftingsessies vir tuberkulose bygewoon. Geen
personeel het positief vir TB getoets nie.
Algemene welsynintervensies het ook sifting vir diabetes, hoë
bloeddruk en SOS’e ingesluit.
163

164
Vraag Ja Nee Besonderhede, indien ja
8. Het die Departement maatreëls of aanduiders ontwikkel
om die impak van sy gesondheidbevorderingsprogram te
moniteer en evalueer Indien wel, lys hierdie maatreëls/
aanduiders
Die impak van gesondheidsbevorderingsprogramme word
aangedui deur inligting wat via die Werknemergesondheid-
en Welsyn-kontrak voorsien word (eksterne WBPdiensverskaffer).
Die WGWP word via kwartaallikse en jaarlikse verslagdoening
gemoniteer. Hierdie verslagdoening word deur die eksterne
diensverskaffer voorsien Die mees resente jaarlikse
oorsigperiode is 1 April 2010 tot 31 Maart 2011. Jaarverslae
is vir 6 ORAD-departemente verskaf, en ‘n oorsig van al 6 die
departemente is in een aanbieding saamgevat.
Die kwartaallikse en jaarlikse oorsig verskaf:
• ‘n Uiteensetting van die WGWP mensekapitaaldemografie,
d.w.s. ouderdom, geslag, lengte van diens, afhanklike
benutting, benutting van werknemer teenoor bestuurder,
aantal gevalle ens.
• Diensbenutting
• Profiele en tendense van probleme
• Assessering van werknemer- en organisatoriese risiko en
die impak daarvan op die funksionering van de indiwidu in
die werkplek
• Assessering van die formele verwysings en die
onderliggende redes wat ‘n impak op die prestasie en
produktiwiteit van werknemers het
• Assessering van die organisatoriese kwessies wat geopper
word deur werknemers wat die WGWP gebruik
• Assessering van hoë-risiko-gevalle
Programevaluering via die eksterne diensverskaffer sluit die
volgende in:
• Impak van die formele proses van verwysingsevaluering
(uitkomsevaluering). Die resultate van hierdie proses sal
eers teen die eerste week van Junie 2011 beskikbaar
wees.) Gevalle van formele verwysing word vir hierdie doel
geselekteer en werknemers, wat geroep is sowel as die
bestuurders wat hulle verwys het assesseer die impak van
die intervensie.
Die eksterne diensverskaffer verskaf ‘n aanduider van
Opbrengs op Belegging (OOB)

4.13. ARBEIDSVERHOUDINGS
Die volgende gesamentlike ooreenkomste is met die vakbonde binne die Departement aangegaan.
TABEL 4.13.1: Gesamentlike ooreenkomste, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Dissiplinêre verhore 7
Totale gesamentlike ooreenkomste Nee
Die volgende tabel vat die uitkoms van die dissiplinêre verhore saam wat vir die verslagjaar binne die Departement
plaasgevind het.
TABEL 4.13.2: Wangedrag en dissiplinêre verhore gefinaliseer, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Uitkomste van dissiplinêre verhore Aantal % van totaal
Korrektiewe berading 1 11.1
Mondelinge waarskuwing - -
Skriftelike waarskuwing - -
Finale skriftelike waarskuwing 5 55.6
Skorsing sonder betaling - -
Boete - -
Degradering - -
Ontslag/ desersie 3 33.3
Nie skuldig nie - -
Saak teruggetrek - -
Totaal 9 100
TABEL 4.13.3: Tipes wangedrag wat by dissiplinêre verhore voorgehou is, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Tipe wangedrag Aantal % van totaal
Gedra sigself op onbehoorlike/onaanvaarbare wyse 3 33.4
Laat na om opdrag of aanwysing uit te voer 2 22.2
Steel, koop om of pleeg bedrog 1 11.1
Afwesig van werk sonder rede of verlof 2 22.2
Laat na om formele opdrag uit te voer, oneerlikheid, sonder reëlings van
werk afwesig
1 11.1
Totaal 9 100
TABEL 4.13.4: Griewe geopper, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Griewe geopper Aantal % van totaal
Totale aantal griewe geopper Nee
TABEL 4.13.5: Geskille by rade aanhangig gemaak, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Geskille by Rade aanhangig gemaak Aantal % van totaal
Aantal geskille gehandhaaf - -
Aantal geskille afgewys 2 100
Totale aantal griewe geopper 2 100
165

TABEL 4.13.6: Stakingsaksies, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Stakingsaksies Aantal
Totale aantal persoonwerkdae verloor 120
Totale koste (R’000) van werkdae verloor 12
Bedrag (R’000) verhaal as gevolg van geen werk geen betaling 12
TABEL 4.13.7: Voorsorgskorsings, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Stakingsaksies Aantal
Aantal mense geskors 3
Aantal mense wie se skorsing 30 dae oorskry het 2
Gemiddelde aantal dae geskors 85
Koste (R’000) van skorsings 146
4.14. VAARDIGHEIDSONTWIKKELING
Hierdie afdeling onderstreep die pogings van die departement m.b.t. vaardigheidsontwikkeling. Die tabelle weerspieël
die opleidingsbehoeftes soos aan die begin van die verslagperiode, en die werklike opleiding wat voorsien is.
TABEL 4.14.1: Opleidingsbehoeftes geïdentifiseer, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
166
Beroepskategorieë Geslag
Wetgewers, senior
beamptes en bestuurders
Beroepslui
Tegnici en mede-beroepslui
Klerke
Diens- en verkoopwerkers
Geskoolde landbou- en
visserywerkers
Handewerk en verwante
beroepe
Aanleg- en masjienbedieners
en monteerders
Elementêre beroepe
Subtotaal
Aantal werknemers
soos op
1 April 2010
Opleidingsbehoeftes aan begin van verslagperiode geïdentifiseer
Vaardigheidsprogramme
en ander
kort kursusse
Ander vorms van
opleiding
Vroulik 5 - 8 - 8
Manlik 9 - 17 - 17
Vroulik 62 - 114 - 114
Manlik 109 - 103 - 103
Vroulik 70 - 101 - 101
Manlik 140 - 210 - 210
Vroulik 160 - 226 - 226
Manlik 35 - 56 - 56
Vroulik - - - - -
Manlik - - - - -
Vroulik - - - - -
Manlik - - - -
Vroulik - - - - -
Manlik 2 - - - -
Vroulik - - - - -
Manlik 35 - 5 - 5
Vroulik 90 - 35 - 35
Manlik 213 - 60 - 60
Vroulik 387 - 484 - 484
Manlik 543 - 451 - 451
Totaal 930 - 935 - 935
Werknemers met
gestremdhede
Vroulik 7 - 6 - 6
Totaal
12 - 11 - 11
Nota: Die tabel hierbo identifiseer opleidingsintervensies wat aan die begin van die verslagperiode geïdentifiseer is.

TABEL 4.14.2: Training provided, 1 April 2010 to 31 March 2011
Beroepskategorieë Geslag
Wetgewers, senior
beamptes en bestuurders
Beroepslui
Tegnici en mede-beroepslui
Klerke
Diens- en verkoopwerkers
Geskoolde landbou- en
visserywerkers
Handewerk en verwante
beroepe
Aanleg- en masjienbedieners
en monteerders
Elementêre beroepe
Subtotaal
Aantal werknemers
soos op 31
Maart 2011
Opleiding binne die verslagperiode voorsien
Vaardigheidsprogramme
en ander
kort kursusse
Ander vorms van
opleiding
Vroulik 7 - 11 - 11
Manlik 11 - 29 - 29
Vroulik 76 - 65 - 65
Manlik 139 - 163 - 163
Vroulik 79 - 24 - 24
Manlik 140 - 64 - 64
Vroulik 164 - 29 - 29
Manlik 46 - 9 - 9
Vroulik - - - - -
Manlik - - - - -
Vroulik - - - - -
Manlik - - - -
Vroulik - - - - -
Manlik 9 - 1 - 1
Vroulik - - - - -
Manlik 36 - 1 - 1
Vroulik 69 - 13 - 13
Manlik 192 - 21 - 21
Vroulik 395 - 142 - 142
Manlik 573 - 288 - 288
Totaal 968 - 430 - 430
Werknemers met
gestremdhede
Vroulik 6 - 2 - 2
12 - 4 - 4
Nota: Die tabel hierbo identifiseer opleidingsintervensies wat aan die begin van die verslagperiode voorsien is.
4.15. BESERING AAN DIENS
Die volgende tabelle gee basiese inligting oor besering aan diens.
TABEL 4.15.1: Besering aan diens, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Aard van besering aan diens Aantal % van totaal
Het slegs basiese mediese aandag benodig 67 100
Tydelike algehele ongeskiktheid - -
Permanente ongeskiktheid - -
Dood - -
Totaal 67 100
Totaal
167

4.16. BENUTTING VAN KONSULTANTE
TABEL 4.16.1: Verslag op konsultant-aanstellings uit geapproprieerde fondse, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Projektitel
Waardetoevoeging aan suiwelprodukte
en die optimalisering
van navorsingsentrums in geïdentifiseerde
Afrika-lande.
168
Totale aantal konsultante wat aan
die projek gewerk het
Duur: Werksdae Kontrakwaarde in Rand
1 110 650 000
TABEL 4.16.2: Ontleding van konsultant-aanstellings uit geapproprieerde fondse, in terme van Histories
Benadeelde Indiwidue (HBI’s), 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Projektitel Persentasie eienaarskap deur
HBI-groepe (%)
Persentasie bestuur deur
HBI-groepe (%)
Ontleding van konsultant-aanstellings met geapproprieerde fondse, in terme van Histories Benadeelde
Indiwidue (HBI’s) in 2010/11
Aantal konsultante uit HBI-groepe
wat aan die projek werk
TABEL 4.16.3: Verslag op konsultant-aanstellings uit geskenkte fondse, 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Totale aantal projekte Totale individuele konsultante Duur: Werksdae Kontrakwaarde in Rand
Die aantal konsultant aanstellings gemaak met geskenkte fondse in 2010/11 Geen
TABEL 4.16.4: Ontleding van konsultant-aanstellings uit geskenkte fondse, in terme van Histories
Benadeelde Indiwidue (HBI’s), 1 April 2010 tot 31 Maart 2011
Projektitel Persentasie eienaarskap deur
HBI-groepe (%)
Persentasie bestuur deur
HBI-groepe (%)
Die aantal konsultant aanstellings gemaak met geskenkte fondse in 2010/11, in terme van Histories
Benadeelde Indiwidue (HBI’s)
Geen
Aantal konsultante uit HBI-groepe
wat aan die projek werk
Geen

DEEL 5
Afkortings
ACVV Afrikaanse Christelike Vrouevereniging
AHO Algemene Huishoudingsopname
AIP Agtergrondstem-internetprotokol
APS Afrika-perdesiekte
ASDA ’n Kleinhandelaar in die Verenigde Koninkryk
BJB Program vir Jong Beroepslui
BK Beslote Korporasie
BOVASG Beleid oor Ongeskiktheidsverlof en Aftrede weens Swak Gesondheid
Bpk Beperk
BRBKom Bedrog- en Risikobestuurskomitee
BRS Basiese Rekeningkundige Stelsel
BSB Beroepspesifieke Bedeling
BSE Bovine Spongiform Encephalopathy (Malbeessiekte)
BVF Bestaansveiligheidsfonds
BVLB Buro vir Voedsel- en Landboubeleid
CASIDRA Kaapse Agentskap vir Volhoubare Geïntegreerde Ontwikkeling
CFPPA Centre de Formation Professionnelle et de Promotion Agricole
CKVISS CODEX-komitee oor Voedselinvoer-/-uitvoersertifiseringstelsels
D Direkteur
DAK Distriksassesseringskomitees
DEOT Departement van Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme
DLBV Departement van Landbou, Bosbou en Visserye
DLOGH Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming
DLVP Diensleweringsverbeteringsplan
DOSOB Departement van Omgewingsake en Ontwikkelingsbeplanning
DPTK Departementele Projektoekenningskomitee
DSDA Departement van die Staatsdiens en Administrasie
Edms Eiendoms.
ETB Eenheid vir Tegniese Bystand
EU Europese Unie
EVL Erkenning van Vorige Leer
FASVV Fetale-alkoholsindroomvoorkomingsveldtog
Forex Buitelandse valuta
GBBP Gebruikersbatebestuursplan
GGO Gemeenskapsgebaseerde Organisasie
GIS Geografiese Inligtingstelsel
GLHP Grond- en Landelike Hervormingsprogram
GLO Gestruktureerde Landbou-opleiding
GOP Geïntegreerde ontwikkelingsplanne
HAS Higiëne-assesseringstelsel
HBI Histories Benadeelde Individu
HD Hoofdirekteur
HFB Hoof- Finansiële Beampte
HGLO Herverdeling van Grond vir Landbou-ontwikkeling
HO Hoë omset
HOO Hoër Onderwys en Opleiding
IKT Inligting- en Kommunikasietegnologie
169

IRB Interregeringsbetrekkinge
ISO Internasionale Standaardeorganisasie
JPP Jong Professionele Persone
KBRSD Koördinerende Bedingingsraad vir die Staatsdiens
KDS Korporatiewe Dienssentrum
KDSIS Kaapse Dieresiekte-inligtingstelsel
KHO Kommissie vir Hoër Onderwys
KILO Kaapse Instituut vir Landbou-opleiding
KMMO’s Klein, mikro- en mediumondernemings
KPTK Kommoditeitsprojektoekenningskomitee
KVK Klassieke Varkkoors
LG Landelike Gebiede
LE Landbou-ekonomie
LGW Landbougemeenskapswerkers
LNR Landbounavorsingsraad
LO Landelike Ontwikkeling
LOGIS Logistieke Inligtingstelsel
LOOP Landelike Ontwikkelings- en Ontspanningsprojek
LOOS Landbou-onderwys- en Opleidingstrategie
LUR Lid van die Uitvoerende Raad
LWTA Landbouwetenskap- en -tegnologie-aanwysers
M&E Monitering en Evaluering
Manstrat Webgebaseerde landbou-inligtingshulpbron
MBT MIV-berading en -toetsing
MIFISA Mikrofinansieringsinstituut van Suid-Afrika
MIV Menslike immuniteitsgebrekvirus
MKOS Mensekapitaalontwikkelingstrategie
MOD Millenniumontwikkelingsdoelwit
MVST Departement van Gesondheid se Direktoraat: MIV/VIGS/SOS/TB
NEPAO Nuwe Ekonomiese Plan vir Afrika-ontwikkeling
NKR Nasionale Kwalifikasieraamwerk
NMMU Nelson Mandela- Metropolitaanse Universiteit
NRO Nieregeringsorganisasie
NTR Nasionale Tesourieregulasie
NU Nasionale uitkoms
NVF Nasionale Vaardigheidsfonds
OBAD Onafhanklike Beradings- en Adviesdienste
ODS Oorgrens-dieresiekte
OOB Ondersteuning en Ontwikkeling van Boere
OOB Opbrengs op belegging
OPLO Omvattende Program vir Landbou-ondersteuning
OPV Openbare-privaat vennootskappe
OSD Operasionele Steundienste
PDGS Primêre Dieregesondheidsorg
PERSAL Personeelsalarisstelsel
PGVS Proaktiewe Grondverkrygingstrategie
PKR Polimerase-kettingreaksie
PKVK Provinsiale Klimaatveranderingskomitee
PLNF Provinsiale Landbounavorsingsforum
PLOOF Provinsiale Landbou-onderwys- en Opleidingsforum
170

PROVIBE Provinsiale Besluitnemingsmagtigingsprojek
PSD Provinsiale Strategiese Doelstelling
PTI Provinsiale Tesourie-instruksie
PTK Provinsiale Toekenningskomitees
PTMHN Program oor Tegnologie en Mensehulpbronne vir die Nywerheid
PVL Provinsiale Veeartsenylaboratorium
PWBP Provinsiale Werknemerbystandprogram
RB-stelsel Rekenpligtige-beampte-stelsel
REKBEG Gerekenariseerde Begrotings
SA Suid-Afrika(ans)
SAID Suid-Afrikaanse Inkomstediens
SAKO Suid-Afrikaanse Kwalifikasie-owerheid
SANBI Suid-Afrikaanse Nasionale Biodiversiteitsinstituut
SANKBD Suid-Afrikaanse Nasionale Komitee vir Besproeiing en Dreinering
SANP: ABI Suid-Afrikaanse Nasionale Parke: Agulhas Biodiversiteitsinisiatief
SANRF Suid-Afrikaanse Nasionale Ruiterfederasie
SAOG Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap
SAPD Suid-Afrikaanse Polisiediens
SAPWV Suid-Afrikaanse Plaaswerkersvereniging
SARNWB Suid-Afrikaanse Raad vir Natuurwetenskapsberoepe
SAVN Stigting vir Alkoholverwante Navorsing
SAVR Suid-Afrikaanse Veeartsenykundige Raad
SAVV Suid-Afrikaanse Veeartsenykundige Vereniging
SBD Senior Bestuursdiens
SBP Standaard Bedryfsprosedure
SDI Spesialedoelinstrument
SDK Slenkdalkoors
SDR Staatsdiensregulasie
SEBland Swart Ekonomiese Bemagtiging vir die Landbou
SITA Staatsinligtingstegnologie-agentskap
SLNOAG Staat se Landbounavorsing- en -ontwikkelingsaksiegroep
SMV Staatsmotorvervoer
SOI Seksueel Oordraagbare Infeksies
SOOO Sektorale Onderwys- en Opleidingsowerheid
SOOOland Sektorale Onderwys- en Opleidingsowerheid vir die Landbou
SR Studenteraad
SVWSB Swart Vereniging vir die Wyn- en Spiritusbedryf
TB Tuberkulose
TNOD Tegnologiese, Navorsings- en Ontwikkelingsdienste
TO Tersiêre Onderwys
UHP Uitbreidingherwinningsprogram
UOWP Uitgebreide Openbare Werke-program
VBI Voorheen Benadeelde Individu
VBT Vrywillige Berading en Toetsing
VD Veeartsenykundige Dienste
VDV Verbetering van Diensvoorwaardes
VG Voëlgriep
VHB Volhoubare Hulpbron-bestuur
VIGS Verworwe immuniteitsgebreksindroom
VLBNI Voedsel- en Landbou-beleid Navorsingsinstituut (in die VSA)
171

VLO Voedsel- en Landbou-organisasie (in Rome)
VOG Veeartsenykundige Openbare Gesondheid
VOO Verdere Onderwys en Opleiding
VPUF Varsprodukte-uitvoerdersforum
VVRS Varkvoortplantings- en Respiratoriese Sindroom
WBGV Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid
WBLH Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne
WBOB Wet op die Bestuur van Onroerende Bates (Wet 19 van 2007)
WBP Werknemerbystandprogram
WGWP Werknemergesondheid- en Welsynprogram
WKIHPA Wes-Kaapse Investerings- en Handelspromosie-agentskap
WKWOI Wes-Kaapse Waterkultuurontwikkelingsinisiatief
WNOB Wet op Nasionale Omgewingsbestuur
WODG Wêreldorganisasie vir Dieregesondheid
WOFB Wet op Openbare Finansiële Bestuur, Wet 1 van 1999
WRVVB Wet op die Raamwerk vir Voorkeurverkrygingsbeleid
WVI Wet op die Verdeling van Inkomste
WWP Werknemerwelsynsprogram
ZA Suid-Afrika
172

Departement van Landbou
Privaatsak X1, Elsenburg 7607
tel: +27 21 808 5111 faks: +27 21 808 5120
Departement Webtuis: www.elsenburg.com
Provinsiale Webtuis: www.capegateway.gov.za
Engels en isiXhosa weergawes van hierdie publikasie is beskikbaar op versoek.
PR NR 145/2011 – ISBN: 978-0-620-48388-9