Bedryf- en Organisasiesielkunde

UNIVERSITEIT VAN SUID-AFRIKA
DEPARTEMENT BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
ALGEMENE INLIGTING
Raadpleeg Deel 1 van die Jaarboek ten opsigte van die
algemene reglemente vir toelating tot nagraadse studie,
dokumente wat studente se aansoeke om toelatings moet
vergesel, die aantal vraestelle waarvoor studente moet
registreer, herregistrasie, duur van studie, aansoeke om
kansellasie, ens. en raadpleeg die Inligtingsbrosjure vir
sluitingsdatums vir registrasie en gelde.
Gelyktydige registrasie vir 'n voorgraadse kursus/module(s)
vir niegraaddoeleindes
Studente kan slegs met die spesiale toestemming van die
Senaat vir hoogstens een voorgraadse kursus of die
ooreenstemmende aantal modules op dieselfde vlak vir
niegraaddoeleindes (NGD) gelyktydig met 'n Honneurskursus
registreer en op voorwaarde dat die NGD-kursus/module(s)
verband hou met hul Honneursstudie, of indien hulle 'n skriftelike
motivering wat vir die Universiteit aanvaarbaar is, voorlê. Let
asseblief daarop dat studente voor die sluitingsdatum vir
registrasie vir die voorgraadse kursus/module(s) aansoek
moet doen om toestemming vir gelyktydige registrasie.
WAT IS BEDRYF- EN ORGANISASIESIELKUNDE
Sedert die begin van die huidige eeu het die oortuiging sterk
posgevat dat die menslike faktor in die bedryf dieselfde aandag
verdien as die tegniese en finansiële hulpbronne. Afgesien van
ekonomiese en sosiale oorwegings in die bedryf en in die
gemeenskap, het ook die nood van twee wêreldoorloë die
behoefte aan wetenskaplike kennis oor vraagstukke van

2
menslike gedrag, byvoorbeeld in die keuring, opleiding en
motivering van personeel, onderstreep. Die praktyk het hom
gewend tot dié wetenskap wat hom tradisioneel met die studie
van menslike gedrag besig hou, naamlik die sielkunde, en in
antwoord op hierdie behoefte het die bedryf- en
organisasiesielkunde ontstaan.
Bedryf- en Organisasiesielkunde is die wetenskaplike studie van
menslike gedrag in die produksie, verspreiding en gebruik van
die goedere en dienste van die samelewing. As toegepaste
wetenskap het dit verder ten doel om benewens die verklaring
van gedrag, ook praktiese riglyne te voorsien vir die voorspelling
en kontrolering van gedrag met die oog op doeltreffendheid en
menslike psigiese welsyn.
Die studieveld kan in verskillende terreine verdeel word. Een van
die bekendste hiervan is die personeelsielkunde, waarin onder
andere aandag gegee word aan die voorsiening, keuring,
opleiding, evaluering en vergoeding van werknemers.
In die bestuur- en organisasiesielkunde word die interaksies
tussen individue en verskillende komponente van organisasies in
gedragsterme ontleed, met verwysing na vraagstukke soos
motivering, menslike verhoudinge, bedryfsleierskap en
organisasiestelsels.
Ergonomika ontdek inligting rakende menslike gedrag,
vermoëns, beperkings en ander eienskappe. Hierdie inligting
word dan toegepas in spesifisering, ontwerp, evaluering, bedryf
en onderhoud van produkte, stelsels, werkstake en
werkomgewings om produktiewe, veilige, gebruikersvriendelike
en effektiewe gebruik deur individue, groepe en organisasies te
verseker.
Waar die voorafgaande terreine veral die teoretiese en
metodologiese agtergrond verskaf vir Menslike hulpbronbestuur
en organisasiebeplanning, is die verbruikersielkunde gerig op

3
die verbruiker van die goedere en dienste van die
werksorganisasie, en die konsepte en metodes waarvolgens
verbruikersgedrag verklaar en voorspel kan word.
Ander terreine is loopbaansielkunde en werknemergesondheid.
In eersgenoemde gaan dit om menslike
ontwikkeling deur verskeie loopbaanstadia vanaf beroepskeuse
tot by aftrede. In laasgenoemde word die wisselwerking tussen
die werkomgewing en persoonlike funksionering van die werker
ter verhoging van kwaliteit van werkslewe bestudeer.
Alhoewel daar 'n eie bedryfsielkundige teorie en metodologie
bestaan, is dit steeds nodig vir die bedryfsielkundige om
hom/haar te vergewis van die basiese konsepte vanuit die
algemene sielkunde waarmee gewerk word. So byvoorbeeld
kom die sielkunde van die leerproses sterk ter sprake by die
beplanning van opleidingsprogramme in die bedryf, en lê
persoonlikheid alle gedrag ten gronde.
Soos alle gedragswetenskappe, staan ook die Bedryf- en
Organisasiesielkunde na aan die alledaagse lewe, en is dit
noodsaaklik om tussen wetenskaplike kennis en algemene of
vermeende kennis te onderskei. In die praktyk is dit ook dikwels
nodig om probleme wat van dag tot dag voorkom
proefondervindelik te ondersoek. Met die oog hierop word daar
ook 'n studie gemaak van navorsingsmetodiek. Aandag word
aan die professionele apparatuur van die bedryfsielkundige
gegee, byvoorbeeld sielkundige toetse en evaluasieprosedures
(psigometrika).
Sielkundige instrumente en prosedures word deur professionele
persone in organisasies ontwikkel en gebruik om gevolgtrekkings
oor werknemers en hul toekomstige werkverrigting te maak.
Bedryfsielkundiges en Psigometriste moet die korrekte keuse,
administrasie en interpretasie van die evalueringstoetse en –

4
prosedures verseker.
DIE BEDRYF- EN ORGANISASIESIELKUNDE AS PROFESSIE
'n Belangrike en miskien die bekendste toepassingsveld van
bedryf- en organisasiesielkunde is op die gebied van menslike
hulpbronbestuur en aanverwante funksies, waarvoor bedryf- en
organisasiesielkunde in 'n groot mate die wetenskaplike
grondslag vorm. 'n Groot persentasie studente is dan ook in dié
gebied werksaam of kom daarin tereg.
Die Departement huldig egter die standpunt dat die
bedryfsielkundige ook in sy eie reg 'n breër professionele rol
vervul, wat tewens deur wetgewing bepaal word. Hierdie
funksies sluit in die diagnosering van personeel- en ander
organisasievraagstukke met 'n bedryfsielkundige strekking, en
remediële optrede met behulp van professionele tegnieke en
advies. Sommige bedryfsielkundiges vervul hierdie rol as
professionele interne of eksterne konsultante.
Persone wat nie by die Raad op Gesondheidsberoepe van
Suid-Afrika geregistreer is nie, mag nie as bedryfsielkundiges
praktiseer of bedryfsielkundige tegnieke gebruik nie. Studente
wat ‘n BCom met spesialisering in Bedryf- en Organisasiesielkunde
asook 'n Honneurs BCom- of Honneurs BAdmin- of
Honneurs BA-graad in Bedryf- en Organisasiesielkunde verwerf
het, kan vir registrasie as psigometris of berader in aanmerking
kom. Psigometriste mag sielkundige toetse gebruik, onder toesig
van 'n geregistreerde sielkundige. Die MCom-, MAdmin- of
MA-graad in Bedryf- en Organisasiesielkunde, gevolg deur 'n
internskap van twaalf maande, lei tot registrasie as
bedryfsielkundige.
Studente met ‘n Baccalareusgraad, Honneursgraad of
Magistergraad in Bedryf- en Organisasiesielkunde kan by die
Suid-Afrikaanse Raad vir Personeel Praktyk (SARPP) as ‘n
‘Human Resource Practitioner’, ‘Chartered Human Resource

5
Practitioner’ of ‘Master Human Resource Practitioner’ registreer.
Die Departement bied ‘n Doktorsgraad in Bedryf- en
Organisasiesielkunde en ‘n Doktorsgraad in
Konsulteringsielkunde aan.
DIE DEPARTEMENT BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
Aan die Universiteit van Suid-Afrika, soos aan die meeste
Suid-Afrikaanse universiteite, funksioneer die Departement
Bedryf- en Organisasiesielkunde as 'n afsonderlike akademiese
departement in die Kollege vir Ekonomiese en
Bestuurswetenskappe. Bedryf- en Organisasiesielkunde kan as
'n hoofvak geneem word vir die grade BCom, BAdmin en BA en
lei tot die Honneurs-, Magister-, en Doktorsgraad in Bedryf- en
Organisasiesielkunde.
Opleiding geskied hoofsaaklik by wyse van geskrewe
studiemateriaal en werkopdragte wat daarop gebaseer is.
Groepbesoeke vind gedurende die jaar plaas in Pretoria en
Durban. Inligting in hierdie verband sal vooraf aan studente
beskikbaar gestel word.
Die belangrikste komponent van enige akademiese departement
is sy studente. Meer as 9 000 persone op voor- en nagraadse
vlak is tans ingeskrewe studente in bedryf- en
organisasiesielkunde. Sommige van hulle het geen vorige
bedryfservaring nie terwyl andere reeds gevorderde betrekkings
in personeel- of ander bestuursfunksies beklee. 'n Groot aantal
het uit natuurwetenskaplike of tegniese rigtings in die
administratiewe en bestuursvlak inbeweeg. Vir sommige
studente is dit 'n voorbereiding op 'n professionele loopbaan,
terwyl nog andere bloot die vak kies omdat hulle belangstel in
menslike interaksie, wat 'n groot deel van hulle daaglikse lewe en
werk uitmaak. Die Departement het hom ten doel gestel om aan

6
die behoeftes van hierdie groeiende studentegetal, met die
uiteenlopende belange wat dit verteenwoordig, te voldoen.
LEERPLANNE
Die studieveld word in meer besonderhede in die volgende
leerplanne uiteengesit. Nagraadse studie bou in 'n groot mate
voort op die voorgraadse voorbereiding. Vir die inligting van
studente wat hulle studies oor 'n lang periode wil beplan, of wat
van elders af hulle studies by hierdie Departement wil voortsit,
word ook die voorgraadse leerplanne kortliks vermeld. Dit kan
van nagraadse studente verwag word om leemtes in hulle
akademiese onderbou deur selfstandige studie aan te vul.
EERSTE-VLAK MODULES
IOP101-M: Sielkundige prosesse in werkkonteks
Hierdie module stel leerders bekend aan die teoretiese
perspektiewe, metodologie en biologiese basis van gedrag. Dit
bestudeer verskeie sielkundige prosesse soos: ontwikkeling;
leer; waarneming; kognisie; motivering; houdings; aantreklikheid
en affiliasie; aggressie en konflik; groepe.
IOP102-N: Persoonlikheid in werkkonteks
Hierdie module stel leerders bekend aan die basis van
persoonlikheid met betrekking tot die psigodinamiese,
behavioristiese, dimensionele, humanistiese/fenomenologiese en
kognitiewe perspektiewe; psigopatologie; werkaanpassing;
meting van persoonlikheid.
IOP103-P: Toerismediens
Hierdie module stel leerders bekend aan die gedrag en
eienskappe van kliënte; interpersoonlike vaardighede en
-kommunikasie; die ontwikkeling van ‘n kliëntesorgkultuur en

7
-strategie; kliënteherwinningstrategie en kliëntetevredenheid en
-lojaliteit.
TWEEDE-VLAK MODULES
IOP201-Q: Bedryfsielkundige navorsing
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om ‘n
agtergrond kennis van wetenskaplike navorsing te kry met
betrekking tot die volgende: aanbieding van data; beskrywende
statistiek: sentrale neiging, varieerbaarheid, korrelasie, regressie;
die normaalverspreiding; inferensiële statistiek: steekproefdistribusies
en hipotesetoetsing, t-Toetse, F-Toets, chi-kwadraat
en die praktiese toepassings.
IOP202-R: Organisasiesielkunde
Hierdie module stel leerders bloot aan organisasiesielkunde en
belangrike aspekte soos: die individu: grondslae van individuele
gedrag en die rol van persepsies; waardes, houdings en
werkstevredenheid; basiese motiveringsbegrippe; die groep:
grondslae van groepsgedrag; om werkspanne te verstaan;
kommunikasie; leierskap; mag en politiek; konflik,
onderhandeling en intergroepgedrag; grondslae van
organisasiestruktuur: werksontwerp; organisasiekultuur;
organisasieverandering en hantering van stres.
IOP203-S: Geregtelike bedryfsielkunde
Hierdie module stel leerders bekend aan die basiese beginsels,
prosesse en velde in sielkunde en bedryf- en
organisasiesielkunde wat van belang kan wees vir die
regsprofessie met betrekking tot die volgende: die geskiedenis
en ontwikkeling van die regsgebied; verskillende vorms van reg,
met die klem op siviele prosesreg, die hiërargie van howe, die
jurisdiksie van die howe en hofreëls; prosedures wat toegepas
word by die beslagting van ‘n regsgeding; en verslagskrywing om

8
sodoende die bedryf- en organisasiesielkunde student te
bekwaam om in die geregtelike konteks te praktiseer.

9
IOP205-U: Omgewingsielkunde
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om die
behoefte aan en die belangrikheid van teorieë en
navorsingsmetodes in omgewingsielkunde te verstaan en sluit
die volgende aspekte in: omgewingspersepsie, -kognisie en
-houdings; die effek van omgewingstressors en die toepaslikheid
van territorialiteit, privaatheid en persoonlike ruimte; praktiese
toepassings.
IOP206-V: Ergonomika
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om
insig te kry in wat ergonomika is en waarom dit nodig is deur die
volgende aspekte te bestudeer: modelle en benaderings; menstegnologie
interaksie; toepassing van ergonomika: ontwerp
volgens liggaamshouding, die kantoorwerksomgewing, ontwerp
vir spesiale populasies; praktiese toepassing: die ergonomikakontrolelys.
IOP207-W: Leerteorieë en -beginsels
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om
insig te kry wat leer is deur die volgende te bestudeer:
benaderinge tot leer; funksionalisties (bv. Thorndike, Skinner),
assosiatiewe (bv. Pavlov), kognitiewe (bv. Gestalt, Piaget,
Bandura) en neurofisiologiese teorieë; implikasies vir opleiding
en ontwikkeling.
IOP208-X: Sielkundige aanpassing in die werkkonteks
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om die
verband tussen werk en sielkundige aanpassing te kan maak
deur die volgende aspekte te bestudeer: definiëring en verklaring
van sielkundige aanpassing; determinante en oorsake van
beroepswanaanpassing; evaluering van beroepsaanpassing;
tipes; werkdisfunksies en ander werkverwante organisasie-

10
aanpassingsprobleme en organisasiestrategieë en metodes vir
die bestuur en bevordering van organisasie- en
werknemergesondheid; individuele metodes om sielkundige
aanpassing in die werk te bevorder; die toekoms van werk en
werknemergesondheid.
IOP209-Y: Werksmagdiversiteit
Die doel van hierdie module is om leerders bekend te stel aan
die mosaïek van diversiteit deur die omskrywing van begrippe en
die bestudering van die diversiteit van die Suid-Afrikaanse
werksmag. Die volgende aspekte word bestudeer: die invloed
van nasionale kultuur op organisasies; die rol van die individu in
diversiteit; voorvereistes vir die effektiewe funksionering van 'n
diverse werksmag; bevordering van diversiteit deur prosesse
soos werwing, keuring, induksie, beoordeling, opleiding- en
ontwikkelingsmodelle.
DERDE-VLAK MODULES
IOP301-T: Bedryfsielkundige toetsing en evaluering
Die doel van hierdie module is om leerders bloot te stel aan die
funksies en oorsprong van sielkundige toetsing deur aspekte
soos die volgende te bestudeer: tegniese en metodologiese
beginsels: norms en die betekenis van toetstellings,
betroubaarheid, geldigheid, itemontleding; vermoëtoetsing:
individuele toetse, toetse vir spesiale populasies, groeptoetsing;
persoonlikheidstoetsing: selfbeskrywingspersoonlikheidsvraelyste,
meting van belangstelling en houdings, projektiewe
tegnieke; toepassings van toetsing: hoofkontekste van huidige
toetsgebruik, etiese en sosiale oorwegings in toetsing; 'n
praktiese taak.
IOP302-U: Personeelsielkunde 3A

11
Die doel van hierdie module is om leerders bekend te stel aan
die grondbeginsels, historiese agtergrond en navorsingsmetodes
in die Bedryf- en Organisasiesielkunde. Die volgende aspekte
word bestudeer: kriteria: standaarde vir besluitneming,
werkontleding, poswaardering; voorspellers: sielkundige toetse
en vraelyste, onderhoude, takseersentrums, biografiese inligting,
nuwe en kontroversiële keuringsmetodes; personeelbesluite: 'n
model vir personeelbesluite, werwing, keuring, plasing en
klassifikasie; opleiding en ontwikkeling.
IOP303-V: Loopbaansielkunde
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om
insig te kry in aspekte soos die betekenis van werk;
loopbaankonsepte en 'n loopbaanbestuurmodel; teorieë oor
loopbaankeuse; lewens- en loopbaanstadia; organisasiekeuse;
loopbaanbestuur in 'n veranderende omgewing; organisasieondersteuning;
loopbaanaangeleenthede.
IOP304-W: Arbeidskonflik en onderhandelinge
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om
insig te kry in die bedryfsielkundige benadering tot
arbeidsverhoudinge deur die volgende aspekte te bestudeer: die
aard van arbeidsverhoudinge; perspektiewe op arbeidsverhoudinge:
'n oopstelselraamwerk; die arbeidsverhoudinge
konteks: omgewingsfaktore, internasionale en Suid-Afrikaanse
ontwikkelinge; partye in die verhouding; konflik: herkenning,
manifestering en identifisering; die hantering van konflik;
onderhandelinge: die aard van onderhandeling, die rol van mag,
kenmerke van ‘n onderhandelaar; voorbereiding vir
onderhandelinge; die voer van onderhandelinge; benaderings vir
die fasilitering van onderhandeling: interpersoonlike vaardighede,
oorreding en houdingsverandering, kruiskulturele kommunikasie,
onderhandelingstaktiek; derdeparty-intervensies: konsiliasie,
mediasie, arbitrasie, fases van groepontwikkeling, proses-

12
intervensies, inhoudsintervensies; implikasies vir bedryf- en
organisasiesielkunde.
IOP305-X: Organisasie-ontwikkeling
Hierdie module stel leerders bekend aan die aard van
organisasie-ontwikkeling en -verandering deur die volgende
aspekte te bestudeer: hulpverlening aan die organisasie om by
verandering aan te pas deur werklike oorsake van probleme te
identifiseer: diagnostiese metodes wat aksienavorsing en
opnamegebaseerde terugvoering insluit; die rol van die
bedryfsielkundige as konsultant of fasiliteerder: vestiging van 'n
positiewe verhouding met die kliënt, kontraktering met die kliënt,
intervensiemetodes of oplossings om werklike behoeftes aan te
spreek; individuele, groep en sisteembenaderings tot
organisasie-ontwikkeling. Die impak van organisasie-
ontwikkeling op die onderneming; evaluering van
veranderingspogings.
IOP306-Y: Individuele verskille en werkprestasie
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om
insig te kry in individuele verskille deur die volgende aspekte te
bestudeer: persoonlikheid-, kultuur- en demografiese dimensies;
perspektiewe oor individuele verskille in die werkkonteks;
individuele verskille in kognitiewe gedrag, persoonlikheidstrekke,
persoonlike oriëntasies (belangstellings en waardes) en
emosionele (affektiewe) toestande; individuele verskille in
doelwitnastrewing, werkmotivering en werktevredenheid;
individuele verskille en besluitnemingsgedrag; individuele
verskille in werkverhoudinge; individuele verskille en
organisasiekultuur/klimaat; individuele verskille en
ondernemingskap; individuele verskille en ontrekking uit
organisasies; implikasies vir praktyk en evaluering.
IOP307-3: Menslike kapasiteitsontwikkeling
Die doel van hierdie module is om leerders in staat te stel om

13
insig te kry in die volgende konsepte: leer in 'n nuwe era: jong
kinders en die potensiaal om deel te neem; basiese opvoeding:
'n kritiese deelnemingsgeleenthied, deelname vir lewensbestaan,
verhoog deelname tydens die lewenspektrum; menslike
kapasiteitsontwikkeling in die wêreld van werk: opleiding en
ontwikkeling, bestuursontwikkeling, menslike kapasiteitsontwikkeling;
die rol van uitkomsgebaseerde opvoeding: die klem
op bekwaamhede, ontwikkeling van bestuursvaardighede; die
vaardige bestuurder: vaardigheidsmodelle, die vaardigheidspolemiek
oop leer vir bestuurders in die lerende organisasie.
IOP308-4: Personeelsielkunde 3B
Die doel van hierdie module is om studente in staat te stel om
insig te kry in die volgende aspekte: prestasieontwikkeling: die
organisasiekonteks; individuele prestasie: resultate, gedrag en
bekwaamhede, determinante; prestasiebeoordeling en die
ondersteuning van prestasie; beloning van prestasie;
implementering van prestasiebestuur; regverdigheid in
personeelbesluite: toetssydigheid, kultuurvrye toetse, wetlike
raamwerk, modelle; menslikehulpbronbeplanning; vergoeding;
loopbaanbestuur; die veranderende aard van werk.
IOP309-5: Werkgroepdinamika en diversiteit
Hierdie module stel leerders bloot aan individuele, groep en
organisasie dinamika deur die volgende aspekte te bestudeer:
intrapersoonlike gedrag en die evaluering en ontwikkeling van
interpersoonlike style; interpersoonlike style in verhoudings;
ontwikkeling van die interpersoonlike effektiwiteit van
werknemers; groepverhoudings: psigodinamiese benadering en
die Tavistock model van groepdinamika, onbewuste gedrag en
dinamika in groepe, onderliggende angs in verhoudings tussen
leiers en werknemers en tussen subgroepe; diversiteit: die rol
van werknemers in diversiteit en die ontwikkeling van
verhoudings, diversiteitsinisiatiewe, die bestuur van die diversiteit
paradigma, 'n bestuursmodel vir diversiteit.

15
IOP310-U: Prestasie-ontwikkeling
Hierdie module stel leerders bekend aan prestasie-ontwikkeling
deur die definiëring van begrippe en die bestudering van aspekte
soos: die organisatoriese konteks: visie, missie, prestasie:
individuele prestasie: uitsette en resultate, gedrag en
bekwaamhede, determinante; beoordeling en ondersteuning van
prestasie; beloning van prestasie; die ontwikkeling en
implementering van prestasiebestuur.
DIE HONNEURSGRAAD IN BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
1. TOELATING
(a) Om tot die studie vir die Honneurs BCom-graad in
Bedryf- en Organisasiesielkunde toegelaat te kan word,
moet studente -
(i) in besit wees van 'n BCom-graad en Bedryf- en
Organisasiesielkunde III geslaag het; òf
(ii) 'n ander graad besit en in minstens die volgende
BCom-kursusse geslaag het: Bedryf- en
Organisasiesielkunde I, II en III, Ekonomie I,
Sakebestuur I en Rekeningkunde I of
Rekeningkunde IA; òf
(iii) die Sertifikaat in die Teorie van Rekeningkunde aan
'n erkende universiteit behaal het en die GR(SA)
besit of daarvoor kwalifiseer en Ekonomie I,
Sakebestuur I asook die finale kursus van die vak
waarin hulle wil voortgaan, geslaag het.

16
(b) Om tot die studie vir die Honneurs BAdmin-graad in
Bedryf- en Organisasiesielkunde toegelaat te kan word,
moet studente -
(i) in besit wees van 'n BAdmin-graad en Bedryf- en
Organisasiesielkunde III geslaag het; òf
(ii) 'n ander graad besit en in minstens die volgende
ses BAdmin-kursusse geslaag het: Bedryf- en
Organisasiesielkunde I, II en III, Ekonomie I, 'n
kursus op tweedejaarsvlak* in een van die vakke uit
Groep C van die BAdmin-graad, Ontwikkelingsadministrasie
of Publieke Administrasie.
(c) Om tot die studie vir die Honneurs BA-graad in Bedryf-
en Organisasiesielkunde toegelaat te kan word, moet
studente in besit wees van die BA-graad en Bedryf- en
Organisasiesielkunde III geslaag het.
In die reël sal studente wat hul Baccalaureusgrade langer as
tien jaar gelede behaal het, nie tot die studie vir die Honneurs
BCom- of Honneurs BAdmin-graad of Honneurs BA-graad
toegelaat word nie.
2. LEERGANG
Die leergang bestaan uit vyf vraestelle. Na voltooiing van die
honneursgraad en praktiese opleiding in sielkundige toetsing
of een van die goedgekeurde praktikum areas kan studente
by die Raad op Gesondheidsberoepe van Suid-Afrika om
registrasie as psigometris of berader aansoek doen.
Studente kan ook by die Suid-Afrikaanse Raad vir
* 'n Kursus op tweedejaarsvlak word deur die syfer 200 in die
kode vir die betrokke kursus aangedui.

17
Personeelpraktyk om registrasie as personeelpraktisyn
aansoek doen.
Die volgende vier vraestelle is verpligtend:
Vraestel 1: Navorsingsmetodiek (REMEI0/-P)
Oorsig van die navorsingsproses en die konteks waarbinne
navorsing gedoen word. Wetenskapsfilosofie en die
beplanning van navorsing. Die basiese beginsels en
verskillende benaderings in kwalitatiewe navorsing met
praktiese toepassings. Kwantitatiewe navorsing en
eksperimentele navorsings-benaderings: toepaslike
statistiese prosedures, hoe om die korrekte prosedure te kies
om kwantitatiewe data te ontleed. Praktiese toepassings van
navorsing. Publikasie van navorsing: studente word gelei om
‘n mini navorsingsprojek, in die vorm van ‘n tipiese
tydskrifartikel, te beskryf.
Vraestel 2: Organisasie- en bestuursielkunde
(MOPSY0/-D)
Organisasiegedrag, kultuur en bestuurspraktyke.
Selfdoeltreffende gedrag en die verband met persoonlikheid,
motivering en werksprestasie. Modelle van groepsgedrg en
werkspanne. Organisasie prosesse: leierskapsteorieë en
toepassings. Organisasieontwerp, veranderings- en
innovasiebestuur.
Vraestel 3: Personeel- en loopbaansielkunde
(PIPSY0/-W)
Werwing, keuring en plasing. Werknemeropleiding en -
ontwikkeling. Prestasie-ontwikkeling. Vergoeding.
Loopbaansielkunde. ‘n Persoon wat bekwaam is in die
uitvoering van hierdie beginsels, moet in staat wees om die
impak daarvan strategies binne die organisasie te evalueer.

18
‘n Student moet in staat wees om die streek- en globale
kragte op die beginsels te evalueer.
Vraestel 4: Bedryfsielkundige evaluering (BEDEVL-J)
Historiese ontwikkeling van sielkundige evaluering. Aard van
sielkundige toetsing en prosedures. Sielkundige benaderings
en aannames in sielkundige evaluering. Psigometriese
teorieë in sielkundige evaluering. Metingskonsepte en tipe
sielkundige evalueringstegnieke. Sielkundige evaluering in
werkskonteks. Professionele, regs- en sosiale vraagstukke in
sielkundige evaluering.
Keusevraestelle
Die vyfde vraestel moet uit die volgende gekies word:
Vraestel 5: Werknemer- en organisasiegesondheid
(BEGES0/-A)
Die studiegebied van die psigopatologie en bedryfsgeestesgesondheid.
Benaderings, definisies en kriteria vir die
verklaring en evaluering van geestesgesondheid. Meting en
evaluering (diagnose) van werknemergesondheid.
Etiologiese faktore by sielkundige versteurings en
werkdisfunksies. Verskillende sielkundige versteurings en
werkgedrag. Spesifieke beroepsaanpassingsprobleme
(werkdisfunksies). Behandeling en bestuur van
psigopatologiese en werkaanpassingsprobleme. Brandende
kwessies in werknemergesondheid.
Vraestel 6: Verbruikersielkunde (CONPSY-9)
Sielkundige konsepte wat verbruikersverwante gedrag
beïnvloed. Verbruikers as besluitnemers: soeke, begrip, die
maak van afleidings, geheue- en stimilusgebaseerde
besluitneming. Die sielkunde van reklame: geheuemodelle,

19
betrokkenheidgedrewe prosessering,
kondisioneringsmodelle, houding teenoor advertensies,
herhaling, boodskapfaktore. Verbintenisbemarking: teorie
van omskakeling, die omskakelingsmodel.
Vraestel 7: Ergonomika (ERGONS-J)
Ergonomikateorie en -meting. Toepassing van
antropometriese data. Beroepsgesondheid en -veiligheid.
Bevordering van produktiwiteit en effektiwiteit. Erogonomiese
faktore betreffende produkontwerp en fasiliteite. Die effek van
omgewingsfaktore op die ergonomika van werk.
Vraestel 8: Indiensverhoudinge (EMPLOY-U)
Gedragsdinamika en die indiensverhouding. Interaksie
tussen indiensverhoudingsrolspelers op ‘n makrovlak.
Transformasie na kodeterminasie, werkplekdemokratisering
en arbeid-bestuur samewerking. Onderhandelingsgedrag vir
die hantering van konflik, verandering en geskilbeslegting.
Oorgangsmaatreëls
Vanaf 2002 sal ‘n student aan die vereistes vir die graad
voldoen indien hulle die ekwivalente vir die vier verpligte
vraestelle van die nuwe leerplan, plus enige ander vraestel
uit die vorige leerplan geslaag het.
3. PROFESSIONELE REGISTRASIE
Studente wat beoog om as psigometriste of beraders by die
Professionele Raad vir Sielkunde te registreer, moet aansoek
om keuring vir professionele opleiding doen. Slegs ‘n
beperkte aantal studente word jaarliks toegelaat. Aansoeke
vir keuring moet die Departement Bedryf- en Organisasie-

20
sielkunde voor 30 September bereik.
Die 720 ure praktiese opleiding moet oor ‘n minimum tydperk
van 6 maande (maksimum van ‘n jaar) in een van die
volgende areas van praktykvoering voltooi word:
· Psigometrika
· Menslike hulpbronne
· Werknemerverhoudinge
· Loopbaanvoorligting
· Geestesgesondheid (Werknemergesondheid)
Die praktiese opleiding kan gedurende die finale jaar van die
honneursgraad of verkieslik na voltooiing daarvan voltooi
word. Die uitvoering van die ses maande (720 ure) praktiese
opleiding onder toesighouding sal individueel beplan word.
Na voltooiing van die Honneurs in Bedryf- en
Organisasiesielkunde, die praktiese opleiding en die
Raadseksamen, registreer studente by die Professionele
Raad vir Sielkunde as psigometriste of beraders.
4. AKADEMIESE VEREISTES VIR KEURING
Studente wat ‘n BA-, BCom- of BAdmin-graad met Bedryf- en
Organisasiesielkunde as ‘n hoofvak geslaag het, sal vyf
addisionele Bedryfsielkunde (of Sielkunde) modules moet
slaag om vir keuring in aanmerking te kom (enige tweede- of
derdevlak modules mag geneem word). Studente wat die
BCom met spesialisering in Bedryf- en Organisasiesielkunde
geslaag het, voldoen aan die keuringsvereistes.

21
DIE MAGISTERGRAAD IN BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
OPSIE 1 - GERIGTE GRAAD
Toelating
Die kriteria vir toelating tot hierdie kursuswerk graad is eerstens
‘n Honneursgraad in Bedryf- en Organisasiesielkunde met ‘n
gemiddeld van ten minste 60% (die vereiste gemiddeld kan tot
65% verhoog word). Tweedens word akademiese prestasie,
persoonlike kenmerke en die kandidaat se praktiese
werksomgewing as kriteria gebruik. Laasgenoemde verwys na ‘n
voltydse betrekking in ‘n Bedryfsielkundige omgewing, of om in
staat te wees om alternatiewe planne te maak om in so ‘n
omgewing te werk, binne al die hoofvelde van die vakgebied,
insluitend psigometrika. Hierdie aspek verwys spesifiek na die
internskap.
Slegs ‘n beperkte aantal kandidate word jaarliks toegelaat.
Aansoekvorms is verkrygbaar van die Departement Bedryf- en
Organisasiesielkunde (kontak Aretha Frost by (012) 429-8054 of
frosta@unisa.ac.za) vanaf Julie van die jaar wat die program
voorafgaan, en moet ingehandig word vir aandag van die bestuur
van die Meestersgraadprogram voor 15 September. Kandidate
word uitgenooi om die keuringsprosedure in Pretoria by te woon
gedurende Oktober. Hierna registreer die suksesvolle kandidate
by die Registrateur (Akademies) en begin onmiddellik met die
werk aan die akademiese werkopdragte.
Inhoud
Die graad bestaan uit twee gedeeltes wat oor ‘n periode van
twee akademiese jare aangebied word, en wat afsonderlik
geslaag moet word met minstens 50% in elk.

22
1. Teoretiese gedeelte (eerste jaar) - 50% van die graad
Voortbouend op die teorie wat in die honneursgraad gedek is,
plaas hierdie graad die klem op toegepaste kennis, die oplos
van probleme en die ontwikkeling van professionele
vaardighede. Hierin word die velde van organisasie-,
personeel-, loopbaansielkunde en psigometrika gedek. Die
groep kandidate woon gereeld werkswinkels en konferensie
in Pretoria by, handig werksopdragte in en lê die eksamen in
November af.
2. Verhandeling (tweede jaar) - 50% van die graad
Die verhandeling van beperkte omvang oor ‘n goedgekeurde
tema binne die Bedryf- en Organisasiesielkunde, word reeds
gedurende die eerste jaar deur die kandidaat beplan en
goedgekeur deur die Departementele Navorsingskomitee.
Gedurende die tweede jaar word die navorsingsprojek deur
die kandidaat uitgevoer, gedokumenteer onder toesig van ‘n
aangewese personeellid en ingehandig vir eksaminering. ‘n
Publiseerbare artikel moet ook ingehandig word.
3. Internskap
Ten einde te registreer as ‘n Sielkundige in die kategorie
Bedryf (by die Raad vir Sielkunde - deel van die Raad op
Gesondheidsberoepe van Suid-Afrika) na afhandeling van die
graad, registreer die kandidaat as student-in-die-sielkunde
gedurende die eerste jaar en as internsielkundige gedurende
die tweede jaar van studie. Die kandidaat beplan die
internskap in samewerking met sy/haar interne (organisasie)
Bedryfsielkundige gedurende die eerste jaar en lê die
program aan die departement voor. Na die aanvaarding
hiervan, tree die departement op in die rol van eksterne
mentor. Die verhandeling moet afgehandel wees voordat
registrasie as Sielkundige kan plaasvind.

23
DIE MAGISTERGRAAD IN BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
OPSIE 2 - 'N VERHANDELING
Toelating
Die kriteria vir toelating tot hierdie navorsingsgerigte graad is
eerstens 'n Honneursgraad in Bedryf- en Organisasiesielkunde
met ‘n gemiddeld van ten minste 60%. Tweedens, word ‘n
navorsingsvoorstel deur die kandidaat geskryf ooreenkomstig die
vereistes van die Departementele Navorsingkomitee, en
ingehandig vir aanvaarding deur die komitee. Hierdie vereistes
en riglyne is verkrygbaar van die voorsitter van die komitee
(kontak Aretha Frost by (012) 429-8054 of frosta@unisa.ac.za).
Hierna registreer die suksesvolle kandidaat by die Registrateur
(Akademies) en begin werk aan die navorsingsprojek.
Inhoud
Die graad bestaan uit ‘n volle verhandeling en ‘n publiseerbare
artikel. Die navorsing word uitgevoer onder toesighouding van ‘n
aangewese personeellid en ingehandig vir eksaminering. Geen
gerigte kursuswerk, praktiese werk of internskap vorm deel van
hierdie graad nie. Die graad lei ook nie tot registrasie as
Sielkundige nie.

24
DIE DOKTORSGRAAD IN BEDRYF- EN
ORGANISASIESIELKUNDE
Toelating
Die kriteria vir toelating tot hierdie navorsingsgerigte graad is
eerstens ‘n Meestersgraad in Bedryf- en Organisasiesielkunde
met ‘n gemiddeld van ten minste 60%. Tweedens, word ‘n
navorsingsvoorstel deur die kandidaat geskryf ooreenkomstig die
vereistes van die Departementele Navorsingkomitee, en
ingehandig vir aanvaarding deur die komitee (kontak Aretha
Frost by (012) 429-8054 of frosta@unisa.ac.za). Hierna
registreer die suksesvolle kandidaat by die Registrateur
(Akademies) en begin werk aan die navorsingsprojek.
Inhoud
Die graad bestaan uit ‘n proefskrif en ‘n publiseerbare artikel. Die
navorsing word uitgevoer onder toesig van ‘n aangewese
personeellid in die rol van promotor en ingehandig vir
eksaminering.
DIE DOKTORSGRAAD IN KONSULTERING-
SIELKUNDE
Toelating
Slegs geregistreerde sielkundiges met ten minste drie jaar
ondervinding in konsultasie word toegelaat om vir die
Doktorsgraad in Konsulteringsielkunde aansoek te doen.
Slegs ‘n beperkte aantal kandidate word jaarliks toegelaat.
Aansoekvorms en inligting oor die uitkomste van die graad is
verkrygbaar van Aretha Frost by (012) 429-8054 of
frosta@unisa.ac.za. Aansoeke sluit op 15 Oktober.

Inhoud
25
Die program word in twee dele aangebied. Die eerste deel
(eerste jaar) bestaan uit sewe verpligte werkswinkels en van
studente word onder andere verwag om ‘n navorsingsvoorstel
vir die proefskrif, wat die tweede deel van die graad is, te
finaliseer. Aangesien dit ‘n navorsingsdoktoraal is, word
studente slegs op die proefskrif geëksamineer.
Eerste jaar van studie
In die eerste jaar van studie word werkswinkels aangebied wat
14 temas dek. Hierdie werkswinkels fokus op verskillende
uitkomste wat vir elke tema geïdentifiseer is. Deur middel van
ervaringsleer word die studente vir navorsing in die verskillende
areas van die konsulteringsielkunde voorberei.
Tweede jaar van studie
‘n Proefskrif - wat in die eerste jaar van studie beplan word -
word voltooi en vir eksaminering ingehandig. Die navorsing kan
langer as ‘n jaar neem om te voltooi.
PROF A M G SCHREUDER
HOOF: DEPARTEMENT BEDRYF-
EN ORGANISASIESIELKUNDE

DOSERENDE PERSONEEL
26
PROFESSOR: *A M G Schreuder MAdmin (UOVS),
DAdmin (Unisa)
F van N Cilliers DPhil (PU vir CHO)
N Martins MCom (UOVS), DPhil (UP)
A M Viviers MCom (Stellenbosch),
DCom (Unisa)
PROFESSOR EXTRAORDINARIUS:
H J Kriek MA (RAU),
DLitt et Phil (Unisa)
MEDE-
PROFESSOR: M de Beer DLitt et Phil (Unisa), HOD
J P R Joubert MCom (RAU), DCom (Unisa)
P Koortzen MCom (RAU), DCom (Unisa)
SENIOR
LEKTOR: S H Baloyi BA (Hons)(UDW),
MSc (Medunsa)
Z C Bergh BA (Hons)(UP), MA (Unisa)
M Coetzee DLitt et Phil (Unisa),
MA (Linguistiek)
(Stellenbosch)
S C Coetzee DLitt et Phil (PU vir CHO)
D J Geldenhuys BD (UP), DAdmin (Unisa)
M B Leary MCom (Unisa)
M S May BA (Hons)(Stellenbosch),
MA (UCT), DTO (Unisa)
* Hoof van die Departement

27
SENIOR LEKTOR
(Vervolg): L M Ungerer BA (Hons)(Bedryfsielkunde),
MA (Voorligting Sielkunde)
(Stellenbosch), HOD
H von der Ohe MCom (UP)
S E Vosloo MCom (UP), DCom (Unisa)
LEKTOR:
H A Barnard MA (RAU)
N N Bekwa BCom (Hons) (UWC)
E J Botha MA (PU vir CHO)
O M Manetje MA (Unisa)
K P Moalusi MAdmin (Unin)
V Naidoo BAdmin (Hons) (UDW)
M G Ngokha BA (Hons) (Unisa)
R M Oosthuizen MA (PU vir CHO)
DLitt et Phil (Unisa)
UNISA