Vrugtevlieë – wees wakker deur die winter - Canning Fruit ...
Vrugtevlieë – wees wakker deur die winter - Canning Fruit ...
Vrugtevlieë – wees wakker deur die winter - Canning Fruit ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NR<br />
NO 193 APRIL 2010<br />
INHOUDSOPGAWE - CONTENTS BLADSY / PAGE<br />
OORLEWINGSFASE VIR DIE INMAAKBEDRYF 2<br />
CANNING INDUSTRY REPORT 3<br />
DROëVRUGTE PRODUKSIE 4<br />
AMERIKA SE VOEDINGSKEMAS 4<br />
<br />
BEMARKINGSKANALE VIR APPELKOSE, TAAIPITPERSKES & PERE 5<br />
<br />
NAVORSING VIR DIE INMAAKVRUGTEBEDRYF 6<br />
ARBEIDSAKE: VERBLYFREG OP PLASE 7<br />
<br />
”WE HAD EVERYTHING BEFORE US,<br />
WE HAD NOTHING BEFORE US …..…” 9<br />
PITTE IN DIE BOS / FRUIT BITS 11<br />
DAGBOEKDATUM 12<br />
NUUSBRIEF uitgegee <strong>deur</strong> <strong>die</strong> NEWSLETTER issued by the<br />
INMAAKVRUGTE PRODUSENTE VERENIGING CANNING FRUIT PRODUCERS’ ASSOCIATION<br />
Hoofstraat 258 258 Main Street<br />
Posbus 414 P O Box 414<br />
PAARL 7620 PAARL 7620<br />
TELEFOON: 021-8721401 TELEPHONE: 021-8721401<br />
FAKSIMILEE: 021-8722675 FAX: 021-8722675<br />
Email: inmaak@mweb.co.za Website: www.canningfruit.co.za<br />
REDAKTEUR / EDITOR : WIEHAHN VICTOR<br />
Reproduction of articles from this Newsletter to acknowledge DIE KRAT and author.<br />
Herdruk van artikels in hier<strong>die</strong> Nuusbrief moet DIE KRAT en <strong>die</strong> skrywer erken.<br />
____________________________________________________________________
2.<br />
OORLEWINGSFASE VIR DIE INMAAKBEDRYF<br />
Soos elders in hier<strong>die</strong> KRAT gerapporteer, was <strong>die</strong> bedryf geseën met goeie oeste vir <strong>die</strong><br />
2009/2010 seisoen. Die produksiejaar was goed en oesweer oor <strong>die</strong> algemeen gunstig. Die<br />
probleem vir <strong>die</strong> bedryf lê egter in <strong>die</strong> bemarkingsjaar met <strong>die</strong> stram wêreld ekonomiese toestande<br />
en „n sterk Rand.<br />
Bulida appelkose het „n “aanjaar” beleef met bykans 50 000 ton appelkose wat geoes is. Dit is „n<br />
goeie oes van bykans 6 000 ton meer as verlede jaar in „n oorvol mark met „n sterk Rand, wat<br />
ver<strong>die</strong>nste negatief beïnvloed. Die grootste produksie probleem was dat <strong>die</strong> appelkose oor <strong>die</strong><br />
algemeen kleiner vrugte opgelewer het. Kleiner vrugte het noodwendig „n invloed op plukkoste<br />
en snykoste/verwerkingskoste in <strong>die</strong> fabriek.<br />
Die taaipitperske-oes was in totaal min of meer diselfde as <strong>die</strong> afgelope drie jaar. Minder perskes<br />
is egter versap, weens <strong>die</strong> uiters swak mark vir puree. Om <strong>die</strong> volume te balanseer is meer perskes<br />
vir <strong>die</strong> vars- en droogmark gelewer. Gehalte was goed met kleiner perskes <strong>die</strong> grootste probleem<br />
vir <strong>die</strong> bedryf. Die koel lente en vroeë somer het beslis steenvrugte se ontwikkeling negatief<br />
beïnvloed.<br />
Die Bon Chretien peeroes was volgens skatting <strong>die</strong>selfde as <strong>die</strong> afgelope aantal jare. Met minder<br />
pere wat uitgevoer is, het <strong>die</strong> verwerkers meer pere gekry wat geredelik ingeneem is. Die<br />
uitgerekte blomperiode het wel „n invloed gehad op <strong>die</strong> gehalte van <strong>die</strong> pere, veral tydens <strong>die</strong><br />
rypmaak proses.<br />
In geheel het bitter min van hier<strong>die</strong> goeie oes verlore gegaan en is daar „n huis gevind vir <strong>die</strong><br />
meeste van <strong>die</strong> vrugte. Die feit is egter dat <strong>die</strong> vrugte „n plek gevind het, maar teen „n laer prys.<br />
Laer geprojekteerde pryse, kwotas en s<strong>wakker</strong> betalings sal oor <strong>die</strong> algemeen meebring dat<br />
produsente aansienlik minder vir vrugte gaan ontvang vir <strong>die</strong> 2009/2010 oes. Hier<strong>die</strong> s<strong>wakker</strong><br />
betalings moet gesien word in <strong>die</strong> lig van verhoogde produksiekoste op <strong>die</strong> plaas. Die punte van<br />
inkomste en uitgawes gaan eenvoudig mekaar nie ontmoet nie.<br />
Die verwerkers het vrugte verwerk volgens beplanning, gegewe <strong>die</strong> stram marktoestande en<br />
oordrag voorrade op hande. Die positiewe is dat <strong>die</strong> huidige voorraad gekontrakteer is en dat<br />
verskepings goed volgens plan verloop. Die pryse vir ingemaakte vrugte in vreemde valuta is min<br />
of meer op <strong>die</strong>selfde vlak as <strong>die</strong> vorige jaar, terwyl pryse vir puree steeds baie laag is. Die enigste<br />
ligpunt vir pulp en puree is dat <strong>die</strong> volume besig is om te beweeg teen baie lae pryse na <strong>die</strong> Chili<br />
aardbewing.<br />
Die sterk Rand is egter <strong>die</strong> grootste enkele probleem wat <strong>die</strong> bedryf tans in <strong>die</strong> gesig staar. Dit is<br />
eenvoudig net nie moontlik om winsgewend te <strong>wees</strong> in „n bedryf wat 90% van sy produk uitvoer<br />
en gemiddeld 20% minder ontvang na <strong>die</strong> wisselkoers se effek op terugbetalings nie. En dit dan<br />
gegewe dat geproduseer word in „n land waar <strong>die</strong> gemiddelde inflasiekoers 6% tot 10% (of selfs<br />
hoër vir sommige insette) is nie. Die wisselkoers dryf <strong>die</strong> bedryf in „n oorlewingsfase.<br />
In <strong>die</strong> vorige KRAT is gerapporteer oor <strong>die</strong> regeringshulp wat <strong>die</strong> inmaakbedrywe in Chili (reeds<br />
voor <strong>die</strong> aardbewing) en Griekeland ontvang. In hier<strong>die</strong> KRAT word verwys na Amerika wat<br />
ingemaakte vrugte aankoop vir voedingskemas. Hier<strong>die</strong> aankope om behoeftige persone met<br />
voedsel te ondersteun sou bykans 60% van <strong>die</strong> totale Suid-Afrikaanse produksie opneem. Die<br />
punt is: regerings ondersteun hul mense met voedingsprogramme, sagte lenings, produksiehulp,<br />
ensovoorts, in oorlewingstye.<br />
Dis oorlewingstyd !! In Suid-Afrika smag ons net verlangend na<br />
“water in <strong>die</strong> woestyn”.<br />
-<br />
-<br />
-<br />
- Wiehahn Victor
3.<br />
CANNING INDUSTRY<br />
REPORT: APRIL 2010<br />
CANNED FRUIT EXPORTERS NEED A NEW RAND POLICY<br />
With the rand debate continuing in the media - with specific reference to the effect<br />
that the overvalued currency is having on South African exports <strong>–</strong> it would be remiss<br />
of me not to reiterate that the reality facing the fruit canning industry is factory<br />
closures and significant job losses.<br />
While the exchange rate against the dollar and pound is at the same levels it was a<br />
decade ago, we have to take into account that the South African inflation rate has<br />
been considerably higher than that of our trading partners, notwithstanding any<br />
productivity improvements by local industry. Currently the inflation rate differential is<br />
too high for any export industry.<br />
Add to this the current rate of exchange being approximately 20 percent stronger<br />
than this time last year, as well as the industry having to absorb significant local input<br />
cost escalations, including the increased cost of cans and the much publicised recent<br />
electricity increases.<br />
Exacerbating this is the fact that we do not have equitable access into key markets,<br />
as well as the fact that we are up against the non-reciprocal treatment of duty-free<br />
access of EU products to the local market.<br />
What now faces us is a particularly bleak outlook for an industry that is responsible<br />
for over 30000 jobs. We are of the opinion that South Africa cannot afford further job<br />
losses and more-over that future employment opportunities need to be created.<br />
Industrialisation is the best way to achieve this, but it will require a stable and<br />
competitive currency over a period to support the sustainability of export of agriprocessed<br />
and other value-added manufactured goods.<br />
Therefore we once again stress the urgency with which we are appealing to the<br />
industrial policy action plan to look to catering for both long- and short-term<br />
stabilisation measures in order to achieve the industry’s long-term growth potential,<br />
which is backed by sound economic and consumer stu<strong>die</strong>s.<br />
Sustaining the industry will not be possible in the absence of both an enabling<br />
environment for exporters supported by a stable and competitive currency, as well as<br />
an appropriate industrial policy.<br />
- RUDI RICHARDS, CHAIRMAN, SAFVCA
4.<br />
DROëVRUGTE PRODUKSIE<br />
Die produksie van gedroogde boomvrugte in gedroogde tonne oor <strong>die</strong> afgelope vyf jaar word in<br />
<strong>die</strong> onderstaande tabel gegee. Finale syfers vir 2010 is nog nie beskikbaar nie, maar aanduidings<br />
is dat <strong>die</strong> droëvrugte seisoen oor <strong>die</strong> algemeen goed verloop het met meer vrugte wat beskikbaar<br />
was. Oor <strong>die</strong> algemeen was <strong>die</strong> gemiddelde vruggrootte kleiner as normaal, maar origens was <strong>die</strong><br />
gehalte <strong>deur</strong>gaans goed.<br />
Vruggrootte 2005 2006 2007 2008 2009<br />
Priume 2 600 1 100 1 000 1 089 1 127<br />
Appelkose 1 296 1 520 1 351 1 143 1 329<br />
Appels 91 25 122 172 112<br />
Perskes 1 208 1 307 1 490 1 442 2 001<br />
Pere 680 938 1 074 1 086 1 012<br />
Nektariens 0 0 62 65 117<br />
Ander 0 0 0 0 14<br />
Totale boomvrugte 5 875 4 890 5 099 4 997 5 712<br />
Bron: DROëVRUGTE TEGNIESE DIENSTE<br />
AMERIKA SE VOEDINGSKEMAS<br />
Vir <strong>die</strong> fiskale jaar geëindig 30 September 2009, het <strong>die</strong> United States Department<br />
of Agriculture (USDA) R4 500 miljoen spandeer vir aankope van vrugte en groente<br />
vir voedingskemas in Amerika, wat 25% meer was as <strong>die</strong> vorige jaar. Die grootste<br />
aankope was vir ingemaakte perskes van amper R400 miljoen. Verder is R250<br />
miljoen se ingemaakte vrugtekelkie, R236 miljoen se ingemaakte pere en R64 miljoen<br />
se ingemaakte appelkose aangekoop.<br />
Die aankope <strong>deur</strong> <strong>die</strong> USDA is vir skoolvoedingskemas en ander agentskappe, wat<br />
behoeftige persone met voedsel ondersteun. Die aankope van ingemaakte vrugte en<br />
groente reflekteer <strong>die</strong> volgende:<br />
(1) Ingemaakte produkte is goeie waarde vir geld en is meestal <strong>die</strong> goedkoper<br />
alternatief per be<strong>die</strong>ning;<br />
(2) Dit voorsien aan <strong>die</strong> benodigde voedingswaarde;<br />
(3) Die ingemaakte produkte is “ready-to-eat”;<br />
(4) Die verpakking is volgens behoefte.<br />
- PEACH FUZZ
5.<br />
BEMARKINGSKANALE VIR APPELKOSE, TAAIPITPERSKES EN PERE<br />
In <strong>die</strong> onderstaande tabel word <strong>die</strong> voorlopige inname syfers van appelkose, perskes en<br />
pere in ton vir <strong>die</strong> afgelope seisoen gegee en vergelyk met <strong>die</strong> voorafgaande vier jaar se<br />
ooreenstemmende syfers. Alhoewel dit voorlopige syfers is, behoort <strong>die</strong> finale syfers nie<br />
wesentlik te verskil nie. Verder moet daarop gelet word dat <strong>die</strong> syfers vir droog en vars „n<br />
geskatte tonnemaat is.<br />
Vrugsoort<br />
BULIDA APPELKOSE<br />
Ingemaak<br />
Sap en Pulp<br />
Sub-Totaal<br />
Vars<br />
Gedroog<br />
TOTAAL<br />
TAAIPITPERSKES<br />
Ingemaak<br />
Sap en Pulp<br />
Sub-Totaal<br />
Vars<br />
Gedroog<br />
TOTAAL<br />
BON CHRETIEN PERE<br />
Ingemaak<br />
Sap en Pulp<br />
Sub-Totaal<br />
Vars: Plaaslik<br />
Gedroog<br />
TOTAAL<br />
Uitvoer<br />
ANDER VARIëTEITE PERE<br />
Ingemaak, Sap en Pulp<br />
2005/2006<br />
40316<br />
12028<br />
52344<br />
800<br />
800<br />
53944<br />
85492<br />
13560<br />
99052<br />
22000<br />
9000<br />
130052<br />
49709<br />
10121<br />
59830<br />
5000<br />
25750<br />
5000<br />
95580<br />
25373<br />
2006/2007<br />
25384<br />
7954<br />
33338<br />
800<br />
800<br />
34938<br />
100921<br />
25409<br />
126330<br />
26000<br />
10000<br />
162330<br />
52438<br />
10558<br />
62996<br />
5000<br />
23750<br />
5000<br />
96746<br />
28000<br />
2007/2008<br />
38898<br />
12300<br />
51198<br />
800<br />
800<br />
52798<br />
97835<br />
28105<br />
125940<br />
25000<br />
9000<br />
159940<br />
51703<br />
13652<br />
65355<br />
4000<br />
29000<br />
4500<br />
102855<br />
30000<br />
2008/2009<br />
Bron: INMAAKVRUGTE PRODUSENTE VERENIGING<br />
31190<br />
11123<br />
42313<br />
800<br />
800<br />
43913<br />
95481<br />
27751<br />
123232<br />
24000<br />
9000<br />
156232<br />
45467<br />
16613<br />
62080<br />
3000<br />
30257<br />
4000<br />
99337<br />
30712<br />
2009/2010<br />
35438<br />
11663<br />
47101<br />
800<br />
1500<br />
49401<br />
98000<br />
20460<br />
118460<br />
26000<br />
10000<br />
154460<br />
50150<br />
14830<br />
64980<br />
3000<br />
28000<br />
4000<br />
99980<br />
26000
6.<br />
NAVORSING VIR DIE INMAAKVRUGTEBEDRYF<br />
Die Inmaakvrugtebedryf gaan meer as R1 miljoen spandeer aan navorsingsprojekte op plaasvlak in<br />
<strong>die</strong> 2010/2011 boekjaar. Die navorsing word <strong>deur</strong> LNR Infruitec-Nietvoorbij en <strong>die</strong> Universiteit<br />
van Stellenbosch vir <strong>die</strong> bedryf gedoen. Teel en evaluasie van nuwe kultivars en onderstamme<br />
vorm <strong>die</strong> basis van <strong>die</strong> navorsingsprojekte. In <strong>die</strong> onderstaande tabel word <strong>die</strong> projekte en bydrae<br />
van <strong>die</strong> bedryf vir <strong>die</strong> afgelope twee jaar gegee. Hier<strong>die</strong> projekte word gefinansier <strong>deur</strong> <strong>die</strong> IPV<br />
ledeheffings en kom dus uit <strong>die</strong> produsent se sak. A-prioriteite is aan alle projekte toegeken.<br />
Projek Titel 2009/10 2010/11<br />
LNR INFRUITEC-NIETVOORBIJ<br />
Teling en Evaluasie<br />
210002 Teling van peerkultivars 33 037 35 019<br />
210003 Teling van perske- en nektarienkultivars 164 134 173 982<br />
210004 Teling van steenvrugonderstamme 44 075 46 720<br />
210007 Teling van appelkooskultivars 139 006 147 346<br />
210009 Fase 2 evaluasie van peerkultivars 20 079 21 284<br />
210010 Fase 2 evaluasie van perske- en nektarien-kultivars 125 897 133 451<br />
210012 Fase 2 evaluasie van appelkooskultivars 52 606 55 762<br />
210029 Evaluasie van nuwe geteelde steenvrug onderstamme 27 500 29 150<br />
282031 Tweede Ekonomie: Teel en Evaluasie 7 556 8 009<br />
Sub-Totaal 613 890 650 723<br />
Tuinbou<br />
220006 Evaluasie van perske onderstamme 84 418 89 483<br />
220008 Evaluasie van appelkoosonderstamme 48 079 50 964<br />
Sub-Totaal 132 497 140 447<br />
Na-oes en Verwerkingstegnologie<br />
270002 Evaluasie van nuwe kern- en steenvrugkultivars: inmaak 143 482 152 091<br />
Bio-Tegnologie Afdeling<br />
Embrio Kultuur tegnieke vir <strong>die</strong> teling van vroeë perske variëteite 16 237 17 211<br />
Totaal (LNR Infruitec-Nietvoorbij) R906 106 R960 472<br />
UNIVERSITEIT VAN STELLENBOSCH<br />
Aanpassing van uitdunnorme vir inmaakperskes: Mnr Gustav Lötze 34 000 36 040<br />
Nuwe Projek <strong>–</strong> Verbouingsriglyne: Mnr Gustav Lötze 40 000 30 000<br />
Oesskattingsmodel: Dr Elmi Lötze 24 200 25 652<br />
ELISA Toetsstelle vir Sagtevrugte Plantverbeteringskema 30 000 -<br />
Totaal (Universiteit van Stellenbosch) R128 200 R91 692<br />
Groot Totaal<br />
R1 034 306<br />
R1 052 164
7.<br />
ARBEIDSAKE: VERBLYFREG OP PLASE<br />
In <strong>die</strong> vorige KRAT artikel is daar gepoog om meer duidelikheid te verskaf rondom <strong>die</strong> prosedure<br />
wat gevolg moet word in <strong>die</strong> geval van „n uitsetting van „n okkupeerder wat voor 4 Februarie 1997<br />
„n okkupeerder geword het. In hier<strong>die</strong> laaste artikel rondom verblyfreg op plase word daar veral<br />
gefokus op <strong>die</strong> prosedure vir uitsetting van „n person wat na 4 Februarie 1997 „n okkupeerder<br />
geword het.<br />
In <strong>die</strong> geval van „n persoon wat VOOR 4 Februarie 1997 „n okkupeerder geword het, mag „n Hof<br />
„n uitsettingsbevel toestaan in<strong>die</strong>n <strong>die</strong> persoon:<br />
- Doelbewus en wederregtelik iemand anders wat op <strong>die</strong> grond bly, skade aangedoen het;<br />
- Doelbewus <strong>die</strong> eiendom van <strong>die</strong> boer beskadig het;<br />
- „n Bedreiging is vir ander okkupeerders wat op <strong>die</strong> grond woon; en<br />
- Ander ongemagtigde persone gehelp het om „n nuwe woning op <strong>die</strong> plaas op te rig.<br />
Die uitsetting van „n okkupeerder wat NA 4 Februarie 1997 „n okkupeerder geword het, lê ietwat<br />
ander vereistes aan <strong>die</strong> <strong>deur</strong> en moet daar oorwegings van „n ander aard in gedagte gehou word:<br />
Vir <strong>die</strong> uitsetting van „n okkupeerder wat na 4 Februarie 1997 „n okkupeerder geword het, kan <strong>die</strong><br />
Hof „n uitsettingsbevel toestaan in<strong>die</strong>n dit regverdig en billik sou <strong>wees</strong> om dit te doen. Dit maak<br />
<strong>die</strong> proses van uitsettings ietwat meer gekompliseerd aangesien daar nou oorwegings van<br />
regverdigheid en billikheid na vore, tree wat nie <strong>die</strong> geval was met <strong>die</strong> situasie voor 4 Februarie<br />
1997 nie.<br />
Om <strong>die</strong> regverdigheid en billikheid van „n uitsetting nou te bepaal, word daar oorweging geskenk<br />
aan <strong>die</strong> volgende aspekte:<br />
- Hoe lank woon <strong>die</strong> okkupeerder op <strong>die</strong> plaas?<br />
- Die billikheid van <strong>die</strong> ooreenkoms waarop <strong>die</strong> grondeienaar steun om <strong>die</strong> okkupeerder uit<br />
te sit;<br />
- Die beskikbaarheid van geskikte alternatiewe akkommodasie vir <strong>die</strong> okkupeerder;<br />
- Die rede vir <strong>die</strong> beoogde uitsetting; en<br />
- Die opweeg van <strong>die</strong> belange van <strong>die</strong> okkupeerder, <strong>die</strong> grondeienaar en <strong>die</strong> ander<br />
okkupeerders in<strong>die</strong>n <strong>die</strong> Hof „n bevel vir uitsetting sou gee.
8.<br />
Wat <strong>die</strong> billikheid van <strong>die</strong> ooreenkoms (hierbo na verwys) betref waarop <strong>die</strong> grondeienaar steun<br />
vir uitsetting, <strong>die</strong> volgende: Dit is belangrik dat enige akkommodasie ooreenkoms met groot<br />
omsigtigheid benader en sodanig geformuleer word dat daar geen onduidelikheid vir beide partye<br />
(d.w.s. grondeienaar/werkgewer en werknemer/okkupeerder) bestaan nie. In<strong>die</strong>n <strong>die</strong> man en vrou<br />
getroud is en beide van hulle uitdruklike toestemming ontvang het van <strong>die</strong> Werkgewer/boer om op<br />
<strong>die</strong> plaas te woon, is albei onafhanklike okkupeerders. Dit impliseer - by wyse van voorbeeld - dat<br />
in<strong>die</strong>n <strong>die</strong> grondeienaar/boer uitdruklike toestemming aan beide <strong>die</strong> man en vrou verleen het om<br />
op <strong>die</strong> plaas te bly, en nou „n uitsettingsbevel aanvra op grond van „n ooreenkoms, wat <strong>die</strong><br />
werkgewer/grondeienaar slegs met <strong>die</strong> man aangegaan het, kan <strong>die</strong> paartjie aanvoer dat hul<br />
uitsetting onbillik is omdat hier<strong>die</strong> uitsettingsbevel <strong>die</strong> vrou se status as „n okkupeerder ignoreer.<br />
Daar moet ook verder oorweging geskenk word aan <strong>die</strong> regverdigheid van <strong>die</strong> uitsettingsbevel.<br />
In<strong>die</strong>n <strong>die</strong> ontslag van „n werknemer/okkupeerder uit <strong>die</strong>ns van <strong>die</strong> werkgewer plaasvind en<br />
sodanige ontslag as rede vir <strong>die</strong> aansoek om <strong>die</strong> uitsettingsbevel aangevoer word, sal <strong>die</strong> wyse<br />
waarop <strong>die</strong> werkgewer <strong>die</strong> werknemer se <strong>die</strong>ns beëindig het onder <strong>die</strong> soeklig geplaas word.<br />
Derhalwe is dit belangrik dat <strong>die</strong> Werkgewer te alle tye seker maak dat beide „n prosedureel asook<br />
substantief billike proses gevolg word met alle dissiplinêre ondersoeke en verhore. In<strong>die</strong>n daar<br />
gevind word dat <strong>die</strong> werknemer se ontslag op „n onbillike wyse geskied het, kan <strong>die</strong> Hof beslis dat<br />
dit nie regverdig en billik sal <strong>wees</strong> om „n uitsettingsbevel toe te staan nie.<br />
Dit is belangrik om daarop te let dat geen okkupeerder sonder <strong>die</strong> nodige hofbevel uit „n huis gesit<br />
mag word nie. Dit is „n strafbare oortreding in terme van ESTA om „n okkupeerder uit te sit<br />
sonder „n hofbevel en <strong>die</strong> okkupeerder kan „n strafregtelike klag teen „n grondeienaar/werkgewer<br />
aanhangig maak in<strong>die</strong>n hy/sy sonder „n hofbevel uitgesit is.<br />
„n Laaste word in verband met verblyfreg op Plase: Daar word kennis geneem van <strong>die</strong><br />
grootskaalse frustrasie wat dikwels voortspruit uit „n versuring van <strong>die</strong> werksverhouding tussen<br />
<strong>die</strong> werkgewer en <strong>die</strong> werknemer wat dikwels „n <strong>die</strong>nsbeëindiging en „n gevolglike vereiste om<br />
huise te ontruim. Impulsiewe optrede <strong>deur</strong> <strong>die</strong> grondeienaar/werkgewer in <strong>die</strong> verband kan egter<br />
„n baie duur en onnodige regsproses meebring. Derhalwe is dit belangrik dat <strong>die</strong> Werkgewer sy<br />
behuisingsooreenkomste met werknemers goed moet bestudeer en seker maak dat beide partye<br />
deeglik <strong>die</strong> inhoud asook implikasies daarvan verstaan. Slegs <strong>deur</strong> „n konstruktiewe en oop<br />
werksverhouding tussen <strong>die</strong> werkgewer en werknemer kan probleme rondom behuising op plase in<br />
„n wen-wen situasie opgelos word.<br />
VIR ENIGE VERDERE INLIGTING<br />
EN/OF HULP BETREFFENDE ARBEIDSAANGELEENTHEDE<br />
SKAKEL DR. LEON BOSMAN (SELFOON: 083-414-5679)<br />
Sekere mense bring vreugde waar hulle ookal gaan,<br />
ander,<br />
wanneer hulle gaan…..<br />
- Oscar Wilde
9.<br />
“WE HAD EVERYTHING BEFORE US, WE HAD NOTHING BEFORE US…”<br />
“It was the best of times, it was the worst of times,<br />
it was the age of wisdom, it was the age of foolishness,<br />
it was the epoch of belief, it was the epoch of incredulity,<br />
it was the season of Light, it was the season of Darkness,<br />
it was the spring of hope, it was the <strong>winter</strong> of despair,<br />
we had everything before us, we had nothing before us,<br />
we were going direct to Heaven, we were all going direct the other way - ….”<br />
- Charles Dickens 1859<br />
So dreig ek al jare om <strong>die</strong> ‘A tale of two cities’ te lees en Vrydag tel ek <strong>die</strong> boek op en begin lees.<br />
Bogenoemde, <strong>die</strong> inleidende paragraaf van <strong>die</strong> boek…net sowel Suid-Afika 2010! Ek lees <strong>die</strong> paragraaf voor<br />
vir my huismense en sowaar, daar haal Ds Nico Smit <strong>die</strong> paragraaf aan as tekenend van ons land, in <strong>die</strong><br />
Fokus gesprek van Sondagaand met Lynette Francis op SABC2.<br />
Met <strong>die</strong> paasnaweek agter <strong>die</strong> rug en <strong>die</strong> laaste naweek van <strong>die</strong> skoolvakansie wat voorlê, lees ek met `n<br />
inhaal ywer. Eers klaargemaak met ‘Die neukery met <strong>die</strong> appelboom’, uitgegee 1991 en geskryf <strong>deur</strong> <strong>die</strong><br />
boerefilosoof Marthinus Versfeld en daarna ‘The book of unholy mischief’ wat handel oor Venesië tydens<br />
1498. Elke koerant is gelees van voor na agter, op hoogte met Malema, ET, 2010, Suid-Afrika se<br />
skrikwekkende geweld, poltikusse se gekonkelrye en besondere swak leierskap, en <strong>die</strong> sakeblaaie se<br />
gegoëlery met getalle… Na al <strong>die</strong> lesery is ek `n paar dinge wyser:<br />
Swak leierskap gemeng met selfsug, hebsug, beperkte wysheidsvlakke en opgeblase ego’s, het <strong>die</strong><br />
wêreld al onberekenbaar baie skade berokken.<br />
Gesien in <strong>die</strong> lig van <strong>die</strong> Suid-Afikaanse rassespanning, wat opgelaai het oor <strong>die</strong> laaste paar maande, is <strong>die</strong><br />
grootste faktor wat aanleiding daartoe gee, swak leierskap. Dubbelsinnige boodskappe, tweekantige<br />
menings, wat verander soos <strong>die</strong> wind waai vanuit ons leierskorps, verwar en saai t<strong>wees</strong>palt. Die verwarring<br />
en verdraaiing, wat doelbewus geskep en uitgebuit word <strong>deur</strong> politici, sakemanne en ander opportuniste in<br />
eie-belang, is so oud soos <strong>die</strong> wêreld self. Die kwessie dat leiers meer in eie-belang handel as in<br />
landsbelang, onderstreep <strong>die</strong> hebsug wat tekenend is van ons leiers. Malema met sy selfverryking vanuit<br />
staatkontrakte en `n bling-bling Sandton leefstyl, President Zuma se 134 privaatmaatskappye tussen <strong>die</strong> 15<br />
volwassenes in sy uitgebreide huishouding, is tekenend van `n fokus op eie-belang ten koste van<br />
landsbelang. Thoma Aquinas, in Versfeld se Neukery met <strong>die</strong> Appelboom sê: ‘jy konstrueer <strong>die</strong> wêreld<br />
volgens <strong>die</strong> beginsels van jou eie konstitusie en dus soos jy is, sal jy dinge ervaar’. As landsleier, in<strong>die</strong>n jou<br />
eie konstitusie jou eie-belange voorop stel, sal jy nie in staat <strong>wees</strong> om in landsbelang te kan optree nie. Die<br />
ego het nie `n gewete nie en `n opgeblase ego se persoon is foutloos en wysheid is nie sy soeke nie.<br />
Die herhaling van <strong>die</strong> geskiedenis met soortgelyke elemente het voorgekom in <strong>die</strong> Romeinse Ryk, Venisië in<br />
<strong>die</strong> handelsbloeitydperke, <strong>die</strong> Ou Katolieke Kerk vanuit <strong>die</strong> Vatikaan Stad, <strong>die</strong> Britse Ryk met sy magdom<br />
kolonies, Adlof Hitler, Joseph Stalin, Haille Selassie, Idi Amin en laastens ons eie buurman Robert Groot Ego<br />
Swak Leierskap Mugabe. Waar Suid-Afrika nou rassespanning beleef, was <strong>die</strong> elemente van spanning in <strong>die</strong><br />
geskiedenis tussen klasse, gelowe en volkere. Die gevaar van <strong>die</strong> huidige stand van swak leierskap in ons<br />
land is veel erger as HIV Vigs, ekonomiese resessies, swak <strong>die</strong>nslewering, ongeskooldheid en al <strong>die</strong> ander<br />
duiwels wat ons jaag! Die skade potensiaal hiervan kan vinnig en vernietigend spoel.
10.<br />
Die te veel inligting van vandag is net so gevaarlik vir <strong>die</strong> mensdom soos <strong>die</strong> onthouding van<br />
inligting van <strong>die</strong> voor-Renaissance periode, met <strong>die</strong> uitkomste presies <strong>die</strong>selfde. Die realiteit van<br />
vandag is `n gejaadheid inherent eie aan <strong>die</strong> moderne psige. In Mulan Kundera se Slowness hou hy `n<br />
direkte relasie tussen ons vermoë om te onthou en <strong>die</strong> spoed waarteen dinge gebeur. Hoe vinniger dinge<br />
gebeur, hoe minder neem ons dinge in ons <strong>die</strong>per wese waar en is <strong>die</strong> een-oor-in-en-ander-oor-uit toestand<br />
tipies.<br />
Volgens Versfeld is <strong>die</strong> woord koerant van <strong>die</strong> Latynse rondhardloop afgelei <strong>–</strong> ‘so that he who runs<br />
may read’. Ons ontvlug <strong>die</strong> hier en nou <strong>deur</strong> van almal se ellende te verneem en vanuit joernaliste<br />
se perspektief <strong>die</strong> wêreld te bekyk. Ons verloor ons plaaslikheid en ook ons vermoë om krities `n eie<br />
perspektief te ontwikkel. Deur <strong>die</strong> internet, koerante, nuus, sepies, blogs en tydskifte blok ons <strong>die</strong><br />
verwerking van inligting so dramaties dat ons verlam as toeskouers van <strong>die</strong> lewe gerangeer word.<br />
Heel gepas vir <strong>die</strong> lam leiers is <strong>die</strong> lam volgelinge.<br />
Die media in al sy vorme hou `n utopia voor. Ek haal aan:<br />
‘utopia’ is `n Griekse woord wat nergensland beteken, of <strong>die</strong> plek wat nie `n plek is nie. Dit is <strong>die</strong><br />
toestand waarnatoe <strong>die</strong> mensdom hol en wat <strong>deur</strong> <strong>die</strong> leemte geskape is, <strong>die</strong> sug na wat ons nie het nie,<br />
<strong>die</strong> skepsel van ons ontevredenheid met wat aktueel is. Die Utopisme is <strong>die</strong> kind van <strong>die</strong> begeerte, wat<br />
van geen maat wil weet nie. Op sigselwe het ons begeertes geen perke nie. Die perke moet van bo af<br />
kom, en sonder <strong>die</strong> perke skep ons begeertes <strong>die</strong> afgode waarteen <strong>die</strong> mensdom hom verpletter.<br />
Afgode is legio, en voortaan marsjeer <strong>die</strong> onbeperkte sug na geld, mag, kennis, oorheersing en wellus.<br />
Tussen hulle skep hul <strong>die</strong> orde, wat <strong>die</strong> onderdruktes tot revolusie aanspoor, ook <strong>deur</strong> `n begeerte om<br />
<strong>die</strong> onderdrukkers na te boots en met hul eie illusie te vervang. Die ewige ryk van <strong>die</strong> proletariaat! Die<br />
welbeloonde aanbidder van Mammon is <strong>die</strong> vader van `n swetterjoel klein mammonniete, wat wil<br />
saamspan vir <strong>die</strong> gemeenskaplike <strong>die</strong>ns van <strong>die</strong> afgod. Dan word daar `n volksleier gesoek, wat<br />
homself soms aanstel om <strong>die</strong> stoet na <strong>die</strong> beloofde land te lei, en so word <strong>die</strong> Utopisme <strong>die</strong> bron van <strong>die</strong><br />
Tirannie. Binne elkeen van ons sit daar `n Utopis, wat <strong>die</strong> werklikheid op eie lees wil skoei. Aanskou<br />
net al <strong>die</strong> planne vir <strong>die</strong> Nuwe Suid-Afrika! Uitnodiging tot `n nuwe droomwêreld, sodat daar dié is wat<br />
vertwyfeld sal sê: I’ve come to be part of another dream…<br />
- Marthinus Versfeld (1991)<br />
Hoe meer dinge verander, hoe meer bly dit <strong>die</strong>selfde. Of dit nou 1498, 1859, 1991 of 2010 is, <strong>die</strong><br />
mens bly mens en <strong>die</strong> inhoudelike van <strong>die</strong> drama’s op hier<strong>die</strong> aarde bly amper vervelend eenders en<br />
al wat ons leer uit <strong>die</strong> geskiedenis, is dat <strong>die</strong> mensdom oor tyd baie min daaruit leer!<br />
We had everything before us, we had nothing before us...mag ons as landsburgers weet <strong>die</strong> hier en<br />
nou is belangriker as <strong>die</strong> daar en later, mag ons werk vanuit menslike beperkinge en weet <strong>die</strong> mens<br />
is nie God nie. Mag ons as burgers `n eie oorspronklike perspektief ontwikkel, wat vanuit eie<br />
ervarings kom en nie vanuit afgeleefde steriotipes van mekaar nie. Mag <strong>die</strong> beperkinge van ons<br />
begeertes van Bo kom en ons verlos word van <strong>die</strong> onbeperkte sug na geld, mag, kennis,<br />
oorheersing en wellus. Mag ons leiers kies wat `n keuse maak vir ‘everything’ en mag ons nooit<br />
eindig met ‘nothing’ nie. Die keuse vir ‘nothing’ gebeur veel makliker as <strong>die</strong> keuse vir<br />
‘everything’…<strong>die</strong> geskiedenis het dit aan ons bewys: by meer as een geleentheid.
11.<br />
WORLD CANNED FRUIT CONFERENCE<br />
The next World Canned <strong>Fruit</strong> Conference will take place in Xushou, China,<br />
and hosted by China Canned Food Industry Association. The meetings and<br />
visits to factories and orchards will take place from 24 to 28 August 2010.<br />
Anyone interested in attending the Conference can contact the <strong>Canning</strong> <strong>Fruit</strong><br />
Producers’ Association’s office (Tel: 021 8721501) for further information.<br />
KALIFORNIESE TAAIPITPERSKES<br />
Die Kaliforniese taaipitperskes is tans in volblom en is gemiddeld ses dae vroeër<br />
as <strong>die</strong> langtermyn gemiddeld in hier<strong>die</strong> Staat van Amerika. Dit is ook opvallend<br />
dat saam met <strong>die</strong> vroeër blomdatums <strong>die</strong> koue eenhede vir 2010 <strong>die</strong> laagste is<br />
oor <strong>die</strong> afgelope vier jaar.<br />
AUSTRALIAN NEW PEAR CULTIVARS<br />
Australia’s Department of Primary Industries (DPI) has revealed 20 new varieties<br />
developed as part of its Australian Pear Breeding Programme and it is hoped<br />
that they can reinvigorate demand in the fruit. The varieties have been<br />
developed by cross pollinating guyot, corella and rogue red pear varieties and<br />
they have a red blush on a yellow or green background.<br />
ARGENTINIë<br />
‘n Kleiner taaipitperske-oes word in Argentinië vir 2010 verwag as gevolg van <strong>die</strong><br />
koue skade en hael in <strong>die</strong> produksie-areas. Die aardbewing het geen invloed op<br />
produksie gehad nie.<br />
- FOODNEWS<br />
CHILE FRUIT PROCESSORS<br />
PRODUCTION AT CHILEAN FRUIT PROCESSING PLANTS IS RETURNING TO NORMAL AFTER<br />
THE COUNTRY’S HUGE EARTHQUAKE. PROCESSORS ARE MOST CONCERNED OVER THE<br />
DAMAGE TO PEACH STOCKS.<br />
- FOODNEWS
12.<br />
U word vriendelik uitgenooi na <strong>die</strong><br />
IPV Algemene Jaarvergadering<br />
en<br />
Inligtingsdag<br />
Donderdag 3 Junie 2010 om 09:30<br />
te Cumberland, Worcester<br />
Verwelkoming/Oorsig: Mnr Anthony Dicey, IPV Voositter<br />
Bedryfsaangeleenthede: Mnr Wiehahn Victor, IPV Hoofbestuurder<br />
‘n Geleentheidspreker sal later aangekondig word<br />
‘n Middag-ete sal na afloop van <strong>die</strong> verrigtinge be<strong>die</strong>n word<br />
Geborg <strong>deur</strong> <strong>die</strong> IPV