SENWES Werkers en produktiwiteit Werkers en produktiwiteit

2011
SENWES
scenarioApril
NAMPO-UITGAWE
ANTON BOTHA GESELS OOR:
Werkers en
produktiwiteit
’N MOET-BESOEK:
JAGUITSTALLING BY NAMPO

gedugte witbasters
PANNAR maak skoonskip in die 2009/’10 LNR
nasionale proewe deur die toppresteerders in
mielies, sonneblom, sojabone, droëbone en
sorghumkategorieë te lewer!
PAN 6Q-445B was die toppresteerder die afgelope twee
seisoene in die LNR en PANNAR nasionale proewe.
Saam met PAN 5Q-433B vorm dit ’n gedugte pakket
gekenmerk deur sterk meerkoppigheid, kompensasie
vermoë, wye gebiedsaanpasbaarheid en stabiliteit.
PAN 5Q-433B
PAN 6Q-445B
PRESTASIE BEPROEFDE SAAD
WÊRELDWYE NAVORSING PLAASLIKE PRESTASIE
www.pannar.com
Vir meer inligting kontak: Tel: (033) 413 9500 infoserve@pannar.co.za
2011/MAIZE/A/01

inhoud
REDAKTEURSBRIEF
2 “Have a wheelie great NAMPO”
HOOFSTORIE
4 Senwes vat hande met internasionale
maatskappy
myn van steenkool
LANDBOU-TEGNIEK
6 Wintergraanproduksie: wat is die moontlikhede?
10 Goeie reëns – nou wat nou?
SENWES VILLAGE
13 Bloemfontein Village maak skoonskip
14 NAMPO 2011: Senwes gaan groot
16 Bang! Hurry to Senwes’s hunting exhibition
22 Gebruik jou debietkaart by Village-vulstasies
SENWES GRAINLINK
24 Silo’s skrik nie vir groot oes
26 VSA-voorraad skrapser, pryse aan die styg
30 Kyk hoe lyk ons nou
31 GM-aanplantings skiet die hoogte in
KOLLIG OP ANTON BOTHA
32 Investeer in jou werkers
SENWES CREDIT
36 Verskoon tog, maar waarvan praat jy?
37 Wees aanpasbaar by jou omgewing
OP DIE VOORBLAD
Buiten dat Anton Botha en sy
vrou, Lucia, ’n baie goeie
ver houding met hul plaaswerkers
het, wat bydra tot
produktiwiteit, glo Anton dat
Senwes ook ’n belangrike rol
speel om van sy boerdery ’n
sukses te maak. Die foto is
deur Paul van Biljon geneem.
April 2011 • www.senwes.co.za
TOEKOMSBLIK
38 Waai wind, waai!
DEVELOPING AGRICULTURE
42 Determining a minimum enterprise size for a
mixed farm
ALGEMEEN
3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie; Uit
Ouma se medisynekas en meer
47 LEEFSTYL: Resep; Fliekresensies, Op die
boekrak; en 1911-landboukwessies steeds op
ons voorstoep.
52 DRUPPELS OP DIE DAK: ’n Oornat en droë
seisoen
RUBRIEKE
46 VIR DIE SIEL: Vergifnis – ’n moeilike
noodsaaklikheid
50 AGRI-WENKE: Daar is ’n tyd vir alles
64 IN MY VISIER: Die Rooiduin-bul
KOMPETISIE
61 Moeë voete? Skryf in!
NUUS
55 Pannar oortref hulself wéér
56 Span dié nuwe tegnologie in
59 Wiele rol in by bakkiedag
61 En die wenner is...
61 Senwes vereer by Graan SA kongres
61 SA vs Bangladesj op Senwes Park
PROMOSIE-ARTIKELS
21 Vanguard: Make Vanguard your best friend
45 Zinchem sit mikro-elemente terug in grond
63 IDC verleen vloed- en droogtebystand
•••
APRIL 2011 • NAMPO-UITGAWE
Dui Senwes Scenario-artikels aan wat beskikbaar is op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za
>
1

2
••• REDAKTEURSBRIEF
“Have a wheelie
great NAMPO”
“Hoekom sal ek vir die tweede
keer aan die Argus fietswedren deelneem?” wonder
ek by myself terwyl ek Chappies (Chapman’s Peak)
met my fiets uittrap (oftewel ’n groot stuk van die
lang steilte uitstap). Hoe wens ek nou ek het ’n paar
groter wiele (en dalk nog twee meer), amper soos
die wat jy by NAMPO te siene kry, gehad.
“Hierdie is malligheid!” dink ek by myself. Dié
gedagte was skaars in my kop, toe ’n ondersteuner
langs die pad vir my skree: “Komaan girl, vasbyt,
jy sal dit maak, dis nie meer ver nie!” Buiten
al die aansporing van toeskouers al langs die
asemwegslaan-mooi roete, laat die interessante
stellings op lamppale langs die pad jou nogal
vergeet van die pyn. “Have a wheelie great
race”; “Finally you’ve reached Sigh-mons Town
(Simonstad)” en “You are now in Cramps Bay”
(Kampsbaai) is maar net van die sêgoed wat jou
lekker laat lag. En glo my, aan die begin van die
wedren is jy so opgewonde dat jy op jou fiets wil
wheelie, maar dit verander gou as jy Simonstad
bereik, waar jy ’n sug van verligting gee vir die
eerste erge opdraande wat jy gemaak het en pyn jy
verseker van kop tot toon as jy Kampsbaai, aan die
einde van die wedren, binnekom.
Hierdie jaar se Argus sal onthou word vir die
suidooster wat sy asem opgehou het – iets wat nie
SENWES SCENARIO
HOOFREDAKTEUR
Johan Grobler, Assistent Hoofbestuurder:
Korporatiewe Bemarking,
Senwes, Tel: (018) 464-7199
E-pos: johan.grobler@senwes.co.za
UITGEWER
Johan Smit, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806
E-pos: johan@infoworks.biz
>
REDAKTEUR
Ruth Davies, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 083 583 5243
E-pos: ruth@infoworks.biz
MEDEWERKERS
Koos Barnard, ds Willie Botha, Izak du
Plessis, Thys Grobbelaar, Thys Human,
Ilana Koegelenberg, Ronél Koen, Dries
Kruger, Sipho Lowane, Peter Mascher,
Jeané Meyer, Boet van Zyl, Theo Venter.
sommer by dié wedren gebeur nie. Dalk het hy sy
asem gespaar om te help met die opwekking van
moontlike windkrag in ons land. Lees meer oor
windenergie op bladsy 38 van dié uitgawe.
Vanjaar se NAMPO sal onthou word vir Senwes
se groot jaguitstalling. Maak dus seker jou vier wiele
bring jou na die NAMPO Oesdag tussen 17 en 20
Mei vanjaar – wie weet, jy ry dalk net met ’n lekker
prys vir die jagseisoen huis toe.
So gepraat van wiele, roetes en kompetisies.
Indien jy ’n “branded” groen Senwes bakkie tussen
2 en 20 Mei op die pad sien, neem ’n foto, stuur dit
in na Senwes via Facebook, MMS, Internet of e-pos
en staan ’n kans om ’n debietkaart wat onderskryf is
deur MasterCard by NAMPO te wen. Lees meer oor
dié kompetisie op bladsy 14 van dié uitgawe.
Have a wheelie great NAMPO!
Sien jou daar!
Ruth
ADVERTENSIES
Ingrid Bailey, Infoworks
Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971
E-pos: ads@infoworks.biz
UITGEGEE EN GRAFIES VERSORG
DEUR INFOWORKS
Uitlegkunstenaar: Mercia Venter
Tel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,
Privaat sak X10, Flamwood, 2572
• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg.
• Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.
Ruth Davies
Senwes Scenario is in 2010 deur die Suid-Afrikaanse
Publikasie Forum (SAPF) aangewys as die Beste
Eksterne Tydskrif met ’n beperkte begroting.
SUBSKRIPSIE
Gerda Müller, Senwes
Tel: (018) 464-7566
Faks: (018) 464-7702
E-pos: gerda.muller@senwes.co.za
EIENAAR
Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570
Tel: (018) 464-7800
DRUKWERK
Colorpress
Tel: (011) 493-8622
www.senwes.co.za • April 2011

Pieter & Tsepo
Die gebruikmaking van wind vir kragopwekking kan dalk die antwoord wees vir ’n besoedelde
wêreld waarin “skoon” energie al hoe noodsaakliker word. Navorsing word tans in
Suid-Afrika gedoen oor waar dit die gunstigste is om windkrag op te wek.
Seaweed? N o, a little dragon...
The leafy sea dragon (Phycodurus eques) is a marine fish in the family
Syngnathidae (which also inludes the sea horses) and resembles
a piece of drifting seaweed as they float in the seaweed-filled water.
The leafy sea dragon, with green, orange and gold hues along its body,
is covered with leaf-like appendages, making it remarkably camouflaged.
Only the fluttering of tiny fins or the moving of an independently
swiveling eye, reveals its presence.
Like the sea horse, the male sea dragon carries as many as 150 -
200 eggs. After being deposited by the female, the eggs are carried in
the honeycomb-shaped area (known as the brood patch) under the
male’s tail for approximately eight weeks. While not large, they are slightly
larger than most sea horses, growing to about 20 - 24 cm. Sea dragons
have no teeth or stomach and feed on plankton and small crustaceans. S
>> UIT OUMA SE MEDISYNEKAS
April 2011 • www.senwes.co.za
ALLES EN NOG WAT • THIS AND THAT •••
Vlieë: ’n Tamatieplant in die kombuis sal vlieë uit die vertrek hou.
Bysteek: Vir bysteek maak ‘n koeksodapasta en plaas dit op dit steekplek.
Dit trek die gif uit.
Kleuters wat krabbel: Soek jul gesin gedurig papier vir Kleinboet of Kleinsus
om op te teken? Laat ’n paar velle wit papier (A3grootte)
by ’n drukker of skryfbehoeftewinkel lamineer.
Nou kan die kleuter met vetkryt daarop
teken en as die tekensessie verby is,
kan jy dit met bensien afvee. S
Kleuters wat krabbel: Soek jul ge
sus om op te te
grootte)
ne
Bron: http://www.mieliestronk.com/wenwenke.html
>> SAYS WHO?
One machine can
do the work of fifty
ordinary men. No
machine can do the
work of one
extraordinary man.
– ELBERT HUBBARD –
>> SÊ WIE?
Source: www.divaboo.info/
Soos oorlog te
belangrik is om aan
generaals oorgelaat
te word, net so is die
ekonomie te belangrik
om aan ekonome
oorgelaat te word.
– JOHN GALBRAITH –
Coffee is the
world’s second
largest item of
international
commerce. The first
item? Petroleum.
If you think about it,
both are just
different types
of fuel.
Source: http://www.neatorama.
com/2007/09/24/
>
3

4 ••• HOOFSTORIE
Senwes vat hande met
internasionale maatskappy
- Gesamentlike onderneming vir
graan en oliesade
Kort na die ondertekening van die
samewerkingsooreenkoms tussen
Senwes en MGK kondig
Senwes aan dat hulle ’n ooreen -
koms met Bunge Europa, ’n
toonaangewende internasionale
agribesigheid en voedsel maat -
skappy, gesluit het. Dié transaksie
pas baie goed in by Senwes
se breë toekomsstrategie wat
geografiese-, handelsmerk- en
kommoditeitsdiversifikasie insluit.
>
“Bunge het die regte
vennoot gevind om
sy aktiwiteite in die
streek uit te brei en
om sy kundigheid
en mededingende
voordele ten opsigte
van logistiek,
toegang tot
internasionale markte
en risikobestuur te
komplimenteer.”
Dié vennootskap met Bunge
Europa, die Europese bedryfsarm van Bunge Limited
(NYSE: BG), is gesluit vir die stigting van ’n graan-
en oliesadebesigheid in Suid-Afrika wat produkte
gaan invoer, aan die plaaslike mark sal voorsien en
produkte na ander Afrika-lande sal uitvoer.
Bunge sal kundigheid ten opsigte van kommoditeits
markte en gespesialiseerde internasionale
logistiek verskaf. Senwes sal voordeel trek uit Bunge
se kundigheid en vermoëns in die internasionale
verkryging van graan- en oliesade, logistiek en
risikobestuur.
Senwes sal sy kundigheid ten opsigte van en
toe gang tot plaaslike en streeksgraanmarkte beskik -
baar stel, sowel as sy hoëkwaliteit infrastruktuur. Die
integrasie van plaaslike, streeks en internasio nale
graan- en oliesade-waardekettings sal na ver wagting
effektiwiteit in die plaaslike en streeksmarkte verhoog,
waarde skep vir produsente en eindverbruikers
van landboukommoditeite en ’n bydrae lewer tot
voedselsekerheid in die streek.
www.senwes.co.za • April 2011

WAARDE VIR PRODUSENT
Tot op datum was Senwes sporadiese internasionale
graandeelnemers. “Ná die ondertekening van die
Bunge-transaksie is die verwagting dat ons meer
gestruktureerd in die lewendige in- en uitvoerlyn
van wit- en geelmielies gaan wees. Senwes sal
wêreldwye eerstehandse toegang tot graanbronne,
afsetpunte en superieure logistiek hê,” het Pieter
Ester huysen (Hoofbestuurder: Senwes Grainlink)
gesê.
Senwes betree nou nuwe markte. “Senwes
Grain link se vermoë om surplusgraan in Suid-Afrika
internasionaal te gaan bemark op ’n kommersiële
basis sal nou baie verbeter. Armlengte-transaksies
is reeds in die afgelope twee maande gesluit om
bykans 150 000 ton witmielies vanuit Suid-Afrika uit
te voer,” meen Esterhuysen.
WAARDE VIR AANDEELHOUER
Volgens Esterhuysen maak die Bunge-transaksie
’n direkte essensiële bydrae tot die Senwes aandeelhouer
se belegging en sal dit ook bydra tot
risikodiversifikasie. “Ons poog daarin om intensief
by die totale waardeketting van kommoditeitsvloei
(uitsluitend produksie en prosessering) en die
voedselketting betrokke te raak,” het hy gesê.
WAARDE VIR KOPER
“Die Bunge-transaksie sal Senwes bemagtig om
deel te neem as bemarker van enige oorsprongkoring
en ons sal ook enige spesifikasie-koring aan
die mark kan verskaf. Die oliekoekmark aan die
veevoerkant sal Senwes betree as ’n leweransier
volgens die spesifikasievereistes soos deur die Suid-
Afrikaanse mark vereis,” het Esterhuysen bygevoeg.
SENWES SÊ...
“Senwes is opgewonde om in hierdie geleent heid te
kan deel, aangesien sy groeistrategie, wat produk-
en markrisikodiversifikasie insluit, ten midde van
volatiele en onsekere internasio nale ekonomiese
omstandighede uitgerol word. Dit sal ’n bydrae lewer
tot die versekering van die volhoubaarheid van ons
besigheid en terselfdertyd waarde toevoeg tot ons
April 2011 • www.senwes.co.za
>> BUNGE LIMITED:
HOOFSTORIE •••
• Is in 1918 gestig.
• Hul hoofkantoor is in White Plains, New York.
• Is ’n leier in internasionale agribesigheid en is
’n voedselmaatskappy met ongeveer 32 000
werknemers in meer as 30 lande.
• Koop, verkoop, berg en vervoer oliesade om
klante wêreldwyd te bedien.
• Verwerk oliesade tot proteïene vir veevoer en
eetbare olieprodukte vir kommersiële klante
en verbruikers.
• Produseer suiker en etanol van suikerriet.
• Maal koring en mielies vir bestanddele wat
deur voedselmaatskappye gebruik word
• Verkoop kunsmis in Noord- en Suid-Amerika.
Om meer oor Bunge Limited te lees, besoek hul
webtuiste by www.bunge.com.
klantebasis en ’n bydrae lewer tot die ontwikkeling
van die Afrika sub-streek,” het Francois Strydom
(Besturende Direkteur: Senwes) gesê.
BUNGE SÊ...
“Hierdie gesamentlike onderneming verteen woor -
dig ’n soliede groeiplatform vir Bunge in Suider-
Afrika,” aldus Jean-Louis Gourbin (Hoof Uitvoerende
Beampte: Bunge Europa). Hy sê verder dat Bunge
die regte vennoot gevind het om sy aktiwiteite
in die streek uit te brei en om sy kundigheid en
mede dingende voordele ten opsigte van logistiek,
toegang tot internasionale markte en risikobestuur
te komplimenteer.
Die ooreenkoms sal na verwagting gedurende dié
jaar in werking tree, onderworpe aan die ver kry ging
van regulatoriese goedkeurings wat ook die goedkeuring
deur die Suid-Afrikaanse Mede dingingskommissie
insluit. S
>> Dié artikel is aangepas vanuit ’n persverklaring
wat op 1 April 2011 deur Senwes uitgereik is.
“Senwes sal voordeel trek uit Bunge se kundigheid en vermoëns in die
internasionale verkryging van graan- en oliesade, logistiek en risikobestuur.”
>> Die Senwes en MGK ooreenkoms is tans by die Mededingingskommisie vir goedkeuring. Hou die
Senwes Scenario dop vir die uitslag oor dié transaksie. MGK bedryf sake vanuit Brits sedert 1930 en
fokus hoofsaaklik op besproeiingsboerdery.
>
5

6
••• LANDBOU-TEGNIEK
Wintergraanproduksie:
DIE MEDIA BERIG STEEDS OOR DIE
SWAK VOORUITSIGTE VAN KORING
EN DIE FAKTORE WAT MOONTLIK
GEÏMPLEMENTEER KAN WORD OM
DIE VOLHOUBARE EKONOMIESE
PRODUKSIE VAN KORING TE VERSEKER.
DAAR IS EGTER TANS NIE ’N PRAKTIESE
ALTERNATIEF IN DIE SENTRALE
DROËLANDPRODUKSIEGEBIEDE VIR
KORING NIE.
> TEKS: BOET VAN ZYL
’n Uittreksel uit die Nuusbode
>
’N KYKIE IN DIE VERLEDE
Indien ons uittreksels van mediaberigte wat in die
verlede gepubliseer is, gaan lees, sal dit blyk dat
produsente deurgaans kla oor sekere aspekte in
die bedryf. Die fundamentele kwessie bly egter of
’n produsent, met bepaalde insette en kostes, kans
sien om te produseer vir ’n sekere uitset en prys.
Klink die uittreksel uit die Nuusbode (links onder)
nie bekend nie? Maar tog word daar ná soveel jare
steeds koring geproduseer. Dit is egter insiggewend
dat Suid-Afrika in staat was om in die vroeë sewentigs
tot en met 1977 oorskotte te produseer wat
uit gevoer kon word. In die 1973/1974-uitvoerjaar is
421 091 ton uitgevoer en in 1976 is oor die 2,1 miljoen
ton koring geproduseer. Die feit is egter dat
produksie sedert dien nooit veel verhoog het nie,
behalwe vir uitskie terjare soos in 1987 en 1988
(sien Gra fiek 1).
Dit is ook interessant dat ons die afgelope 20
jaar ’n netto invoerder van koring geword het.
Wat hier interessant is, is dat die produsent wel
genoegsame koring kan produseer, maar dat die
prys telkemale produksie beperk. Die negatiewe
impak wat dit egter op die betalingsbalans het, blyk
egter ondergeskik te wees aan die voorsiening van
goedkoop meel en brood aan die massas.
Daar word dikwels gehoor dat Suid-Afrikaanse
koringprodusente van die wêreld se beste koring
produseer. Afnemers meng egter plaaslikgeproduseerde
koring met ingevoerde koring
wat van ’n swakker gehalte is en plaaslike
produsente word dan normaalweg vergoed
teen die prys wat vir die laer gehalte
ingevoerde koring betaal word. Dit blyk
egter dat hierdie kwessie nie van groot
belang is vir die Suid-Afrikaanse
regering nie.
DIE INTERNASIONALE
INVLOED OP PRYSE
Die probleem met voedselsekerheid
begin al meer sy
kop uitsteek en daar word
reeds gesê dat Afrika uitverkoop
word aan ontwikkelde lande, met
China wat ’n groter houvas in Afrika begin
verkry. Dit is dan ook belangrik om daarvan
www.senwes.co.za • April 2011

April 2011 • www.senwes.co.za
LANDBOU-TEGNIEK •••
wat is die moontlikhede?
kennis te neem dat die deure toenemend oopgaan
vir Suid-Afrikaanse produsente om hul kennis en
vaardighede in Afrika toe te pas.
Graanpryse word steeds grootliks bepaal deur
wat pryse in Amerika doen. Onthou dat graanpryse
mekaar stut, met ander woorde, soos die soja- en
mielieprys verstewig, het dit ’n invloed op koring – al
is die wêreldvoorraad goed.
China het dan ook omtrent 7,7 miljoen hektaar
koring wat deur droogte geraak word. Die vloede
in Australië blyk nie so ’n groot invloed op die oes
te hê nie, maar die lentekoringproduksie in die
Noordelike Halfrond is onder druk.
Die wêreldekonomie wat besig is om te herstel,
het ook ’n invloed op die groeiende vraag na
brandstowwe, wat die ruolieprys stut. Dit het weer
tot gevolg dat grane, wat in die energiebedryf
aangewend kan word, se waarde verhoog.
DIE RAND/DOLLAR-WISSELKOERS SE
INVLOED OP PLAASLIKE PRYSE
Wie sou verlede jaar hierdie tyd kon dink dat die
koringprys en die rand so sterk sal staan? Daar is
deurlopend somme gemaak om koring te produseer,
maar die marges was maar skraps, veral met die
koringprys wat gedurende Februarie 2010 in die
omgewing van R2 100 per ton was. Grafiek 2 toon
dat die rand in Februarie 2010 in die omgewing van
R7,50 tot R7,70 per dollar was.
Dit is dus interessant om daarop te let dat
hoewel die rand toe ietwat swakker vertoon het as
nou, die koringprys, met die relatief sterk rand teen
Februarie 2010-vlakke, gestyg het tot en met vlakke
van R3 400 op Safex vir Februarie. Dit wil daarop
dui dat die wisselkoers in die spesifieke periode nie
die invloed gehad het wat gewoonlik verwag word
nie. Die kwessie van voedselsekerheid en die herstel
van die wêreldekonomie ná die ekonomiese krisis in
die VSA en dele van Europa asook die sterker groei
in China blyk dus in dié geval verantwoordelik te
wees vir die ondersteuning van die koringprys.
Wat interessant is, is dat Australië – wie se
ekonomie, soos Suid-Afrika s’n, gedryf word deur
hulpbronne – se geldeenheid verstewig het teenoor
die dollar. Dit kan dan ook ’n aanduiding wees dat
die rand redelik sterk behoort te bly en nie veel
verder in die kort termyn behoort terug te sak nie.
Grafiek G fi k 1: 1 Produksie P d k i en verbruik b ik van koring k i in i Suid- S id
Afrika die afgelope 50 jaar.
Grafiek G fi k2 2: Die Di rand/dollar-wisselkoers d/d ll i lk en die di Rand- R d
fontein Safex-koringprys.
Om te plant of nie?
INSETKOSTERAMINGS
Tabel 1 toon die insetkoste vir verskillende streke by
verskillende opbrengsmikpunte teen produsentpryse
wat realiseerbaar was ten tye van die skryf van dié
artikel.
Dit is insiggewend dat die vooruitsigte vir koring -
produksie vir die komende seisoen beter is as wat
dit die afgelope paar jaar was – daar moes deurentyd
aan insetkostes gesny word om winsgewend
koring te produseer. Daar is ook dikwels gesoek na
alternatiewe gewasse en/of vertakkings om koring
mee te vervang.
vervolg op bladsy 8
>
7

8 ••• LANDBOU-TEGNIEK
Wintergraanproduksie:
wat is die moontlikhede?
vervolg van bladsy 7
Tabel 1 toon duidelik dat positiewe marges reali -
seerbaar is tussen verskillende streke en opbrengsmikpunte
vir die komende seisoen. Dit is egter
belangrik dat daar nie met pryse gedobbel moet
word nie en dat ’n prysstrategie in werking gestel
moet word.
Indien tradisionele graangewasse onder besproeiing
tans met mekaar vergelyk word, lewer koring
tans die beste marges.
Suid-Afrikaanse produsente produseer deurlopend
van die beste kwaliteit koring in die wêreld,
sonder om die premie vir ons goeie kwaliteit koring
te kry. Die vraag wat ek egter wil vra, is: hoe lank
nog voor voedselsekerheid en aspekte soos die
naspeurbaarheid en kwaliteit van ons produk nie
die verbruiker, hetsy primêr of sekondêr, gaan dwing
om wel te begin betaal vir die kwaliteit eerder as
die kwantiteit, om steeds gehalte te verseker by die
bakproses nie?
>
My raad vir die komende winterproduksieseisoen is
om berekenings gegrond op goeie akkerboukundige
en ekonomies-sinvolle riglyne en aanbevelings te
maak en daarvolgens te produseer. S
Verwysings
• Die Nuusbode koerantuitknipsel.
• Thys Grobbellaar: persoonlike mededeling
• http://www.indexmundi.com/agriculture/?country=za
&commodity=wheat&graph=domestic-consumption
• http://www.indexmundi.com/agriculture/?country=za
&commodity=wheat&graph=domestic-production
• http://www.grainsa.co.za/
>>
Boet van Zyl is ’n Senior Landbou-ekonoom by Senwes
Landboudienste. Skakel hom by 072 260 2202 of stuur ’n
e-pos aan boet.vanzyl@senwes.co.za
TABEL 1: INSETKOSTE VIR VERSKILLENDE SENTRALE PRODUKSIEGEBIEDE.
Produkprys (R/ton) R 2 900 Noord-Vrystaat Oos-Vrystaat Suid-Vrystaat
Beplanningsopbrengs (ton/ha) 2 ton 2,5 ton 3 ton 2 ton 2,5 ton 3 ton 1 ton 1,5 ton
Bruto produkinkomste (BPI) (R/ha)
A: Gespesifiseerde koste (R/ha)
5 800 7 250 8 700 5 800 7 250 8 700 2 900 4 350
Saad 213 284 284 284 284 355 284 284
Saadbehandeling 0 0 0 95 95 123
Kunsmis 848 1 055 1 255 814 1 013 1 204 430 530
Kalk 117 137 176 54 69 77 0 0
Onkruiddoders 49 49 49 227 227 227 126 126
Plaagdoders 111 111 111 152 152 152 152 152
Brandstof 663 672 680 595 604 613 556 565
Reparasies 480 487 493 410 417 423 382 388
Smeermiddels 33 34 34 30 30 31 28 28
A: Totaal gespesifiseerde koste (R/ha)
B: Ander gespesifiseerde koste
2 515 2 828 3 082 2 661 2 890 3 205 1 958 2 074
Oesversekering 406 508 609 557 696 835 336 505
Graanverskansing 222 252 278 243 270 303 167 188
Lugbespuiting 120 120 120 120 120 120 0 0
Produksiekredietrente 184 210 233 203 226 255 144 162
B: Totaal ander gespesifiseerde koste
(R/ha) 932 1 090 1 240 1 123 1 312 1 513 648 855
C: Totale koste (A + B) (R/ha)
D: Marges (surplus/tekort)
3 447 3 917 4 322 3 784 4 203 4 719 2 606 2 929
Rand per hektaar 2 353 3 333 4 378 2 016 3 047 3 981 294 1 421
Rand per ton 1 177 1 333 1 459 1 008 1 219 1 327 294 947
www.senwes.co.za • April 2011

10
••• LANDBOU-TEGNIEK
NÁ DIE GOEIE REËNSEISOEN, IS DAAR
MIN VEEPRODUSENTE WAT NOG KLA
OOR TE MIN GRAS VIR DIE VEE. DIE
DIERE HET SEDERT MIDDEL-NOVEM-
BER TOT EINDE FEBRUARIE BAIE GOED
PRESTEER EN HULLE KONDISIE HET
MOOI VERBETER VAN DIE WINTER AF.
> TEKS: IZAK DU PLESSIS
Figuur 1: Faktore wat diereprestasie beïnvloed, die invloed wat die reën daarop uitoefen (blou) en die reaksie
wat daarop behoort te volg (groen) (Aangepas uit Tainton, 1988).
>
Goeie reëns –
nou wat nou?
Daar is egter min van ons wat
regtig nou al begin dink aan die gevolge en ook
nagevolge van so ’n lekker reënjaar. Met bees- en
skaappryse wat ook nie agterweë gebly het nie, kyk
meeste van ons nou net na die beursie of bankrekening
– dié moet mos nou ’n stewige aanvulling
kry. Dit is ook nie aldag wat ’n veeprodusent ook ’n
bietjie aan die ontvangkant is nie.
’n Munt het egter altyd twee kante. Ons kan hierdie
twee kante aan die hand van die onderstaande
skematiese voorstelling bekyk.
www.senwes.co.za • April 2011

Die lewensiklus en doelwit van meeste grasplante
kan kortliks beskryf word as ’n proses wat uitsluitlik
op die produksie van groot hoeveelhede saad
gemik is. Sodra hierdie doelwit bereik is, onttrek
die grasplant die nutriënte uit sy bogrondse dele
en stoor dit in sy wortels ten einde genoegsame
reserwes te hê waarop dit in die winter kan oorleef.
Die grasplant gebruik hierdie nutriëntreserwes ook
om die inisiële groeifase aan die begin van die
volgende groeiseisoen aan die gang te sit, totdat
die grasplant genoeg blare het om deur middel
van fotosintese aan sy eie voedingsbehoeftes te
voorsien.
Hierdie prosesse hou egter dramatiese impli kasies
vir die vee in wat die grasse benut, aangesien
dit die chemiese samestelling van die grasplant
beïnvloed. Solank as wat die grasse aktief groei,
is die voedingswaarde daarvan vir die diere goed,
nutriëntvlakke is hoog en die verteerbaarheid van
die grasse is ook gewoonlik hoog. Diere, selfs
produserende diere, se nutriëntbehoeftes word
dus redelik maklik bevredig. Sodra die plante egter
begin om nutriënte na die wortels te translokeer,
daal die voedingswaarde en verteerbaarheid
van grasse redelik vinnig. Veral produserende
diere soos lakterende koeie of ooie en groeiende
diere kry dan nie genoegsame voedingstowwe
in om hoë prestasievlakke te handhaaf nie. Die
voedingsvlakke kan selfs so ver daal dat diere nie
hulle liggaamskondisie kan handhaaf nie.
DIE INVLOED WAT REËN OP
DIEREPRESTASIE UITOEFEN
Baie grasse het reeds, danksy die milde reëns, hulle
fisiologiese siklusse voltooi. Hulle het reeds saad
geproduseer en het al, of is tans besig om hul saad
af te gooi. In hierdie stadium gaan nog reën nie die
TABEL 1: VOORBEELDE VAN OORGANGSLEKKE
April 2011 • www.senwes.co.za
LANDBOU-TEGNIEK •••
Solank as wat die grasse aktief groei, is die voedingswaarde daarvan
vir die diere goed, nutriëntvlakke is hoog en die verteerbaarheid van
die grasse is ook gewoonlik hoog.
produksie van die grasse verhoog nie. Al wat nou
gebeur, is dat die kwaliteit van die weidings met
elke reënbui verswak. Wanneer die grasse heeltemal
dormant is, kan tot soveel as 40% van die nutriënte,
as gevolg van reën, verlore gaan.
Verder het die gereelde reënbuie die ideale klim
aat geskep vir die uitbroei van verskeie insekte
wat veesiektes dra. Daar was oral in die veld poele
water. Muskiete, muggies en vlieë het hierdie
toestande benut om te vermeerder. Hier mee te
saam het die voorkoms van siektes, wat deur
hierdie vlieënde en bytende insekte oorgedra word,
dramaties toegeneem. Slenkdalkoors, drie-daestywe-siekte,
knopvelsiekte, bloutong en perdesiekte
is maar net sekere van die siektes wat nou
algemeen voorkom.
Moet ook nie van die interne parasiete vergeet
nie. Veral die slakwurms, soos peervormige slakke
en lewerslakke, en rondewurms floreer onder die
vogtige toestande. Meeste van hierdie parasiete
ver oorsaak bloeding deur die ingewandekanaal te
beskadig, of die bloedvate in die proses van die
voltooiing van hulle lewensiklusse. Alhoewel die
skade per parasiet klein mag wees, is die gekombineerde
skade dramaties en kan die produksie van
die dier aansienlik verlaag.
WAT STAAN DIE PRODUSENT TE DOEN?
Die kwaliteit van die veld sal na verwagting hierdie
jaar vroeër begin afneem. Produsente sal dus
daarby baat indien hulle vroeër (vanaf einde Maart)
begin oorgangslekke toedien. Sorg moet gedra word
dat die lekke ten minste 10% proteïen bevat. Indien
die diere se kondisie nie na wense is nie, moet daar
ook genoeg energie deur die lek voorsien word.
Goeie voorbeelde van oorgangslekke word in die
tabel opgesom.
vervolg op bladsy 12
Aanbevole inname vir Aanbevole inname
Produk Vervaardiger beeste (g/dag) vir skape (g/dag) Kondisievlak
Foslek 6P Molatek 120 - 240 20 - 50 Goed
Kondisielek Molatek 600 - 800 100 - 200 Goed
Somerlek 10% Voermol 200 - 450 50 - 80 Goed
Produksielek 20% Sernick Voere 1 000 - 1 500 Maer
Superster Sernick Voere 1 350 - 1 500 225 - 400 Maer
Super 18 Voermol Maer
>
11

12
••• LANDBOU-TEGNIEK
Goeie reëns – wat nou?
vervolg van bladsy 11
Produsente is genoop om by hierdie omstandig hede
aan te pas, aangesien dit nie maar net besig heid
soos gewoonlik kan wees nie. Daar is entstowwe
vir al die bogenoemde siektes beskikbaar. Alhoewel
dit reeds laat in die seisoen is om nou eers te
begin ent, moet dit so gou moontlik gedoen word
in gevalle waar daar nog nie geënt is nie. Die
nuwe Clone 13 entstof kan vir alle diere wat reeds
gespeen is, geënt word – selfs dragtige koeie.
Dieselfde geld vir knopvelsiekte, behalwe dat
suipkalwers ook geënt kan word. Voorkomende
stappe soos om diere na hoogliggende dele toe te
skuif en om diere met ’n cypermetrien-bevattende
dip te dip, kan help om uitbrake van siektes te
beperk, maar dit is slegs beperkende maatreëls en
glad nie voorkomend nie. Bogenoemde siektes kan
steeds uitbreek indien die diere nie geënt is nie.
>
Doseer diere, veral skape, meer gereeld met
’n breëspektrum doseermiddel. Slakwurms
is hierdie jaar veral teenwoordig in beeste en
spesiale voorsorg moet daarteen geneem word.
Wurmbesmettings moet afneem sodra dit kouer
begin word. Diere se toegang tot oop water behoort
beperk te word. Oopstaande water is ideale plekke
vir interne parasiete om sekere gedeeltes van hulle
lewenssiklusse te voltooi en ander diere te besmet.
Sorg ook dat krippe en waterpype wat lek summier
reg gemaak word, sodat daar nie ’n wurmbroeiplek
geskep word nie. S
>>
Izak du Plessis is ’n Diereproduksiespesialis by Senwes
Vil lage op Kroonstad. Vir meer inligting skakel hom by
(056) 212-2291 of 084 504 6892 óf stuur ‘n e-pos na izak.
duplessis@senwes.co.za.
Oopstaande water is ideale plekke vir interne parasiete om sekere
gedeeltes van hulle lewensiklusse te voltooi en ander diere te besmet.
www.senwes.co.za • April 2011

RIAAN WILKEN
(Beste Entrepreneur 2010: Senwes Village)
April 2011 • www.senwes.co.za
Wat is i die sleutel tot jou
persoonlike pe sukses?
GGeloof,
gebed, harde werk
en e deursettingsvermoë.
Wat W motiveer jou?
GGod
skenk elke dag aan
ons on onuitspreeklike groot
genade gena deur lewe aan ons
te gee.
Verder sê Hy ook in sy
Woord dat ons die beste van elke geleentheid moet
maak. Die lewe en die opdrag om die beste van elke
geleentheid te maak, motiveer my.
* Riaan is op 1 April bevorder tot Bedryfsbestuurder:
Village, Kleinhandel – voorheen beklee deur Jan Coetzee.
SENWES VILLAGE •••
Bloemfontein Village
maak skoonskip
UITNEMENDE DIENS IS GELYK AAN
UITNEMENDE PRESTASIE. DÍT IS
BEWYS BY DIE JAARLIKSE SENWES
PRESTASIE TOEKENNINGS 2010
WAAR BLOEMFONTEIN VILLAGE SE
VOORMALIGE BESTUURDER, RIAAN
WILKEN; VERKOOPSBESTUUR-
DER, DAVE VAN DER SANDT EN
BEMARKINGSASSISTENT, WILLEM
PIENAAR MET UITERS GESOGTE
PRYSE WEGGESTAP HET. SENWES
SCENARIO HET GAAN UITVIND WAT
HUL SUKSESRESEP IS.
Riaan Wilken
Die personeel is gemotiveerd en neem
pro-aktief deel tot voordeel van die
maatskappy. Bloemfontein Village se
personeel is ’n span wat professioneel
DAVE VAN DER SANDT
(Beste prestasie deur ’n individuele
besigheidseenheid 2010: Senwes Village)
Wat is die sleutel tot jou persoonlike sukses?
Ek is doelgerig en gefokus op klante en hul
behoef tes. Ek streef daarna a
om uitnemende diens ten alle
tye te lewer en eienaarskap p
te aanvaar. Ek ken die Here e
in alles wat ek aanpak en
gee Hom al die eer.
Wat motiveer jou?
Om elke dag nuwe uitdagings gs
aan te pak en met nuwe idees ees
vorendag te kom; om uitnemende d di diens aan kl klante t
te lewer en te verseker dat die klante ons weer sal
besoek.
WILLEM PIENAAR
(Beste Bemarker 2010: Senwes Village)
Wat is die sleutel tot jou persoonlike sukses?
Ek kan alleenlik suksesvol wees as ek al die rolspelers,
verskaffers, personeel eel
en klante se lojaliteit en
ondersteuning ten volle
geniet en behou.
Wat motiveer jou?
Die voorreg om deel
te wees van die beste
landbou besigheid in die land
waarin ek die rentmeesterskap
van my Godgegewe gawes met
oorgawe kan uitleef. S
d
kap
met
>> HOEKOM DINK JULLE PRESTEER BLOEMFONTEIN VILLAGE SO GOED?
en vriendelik is en eienaarskap aanvaar.
Klante word met uitnemende diens bedien
en die klant kry die gevoel dat hy of sy vir
Senwes belangrik is.
>
13
Dave van der Sandt
Willem Pienaar

14
••• SENWES VILLAGE
NAMPO 2011: Senwes gaan groot
> RUTH DAVIES EN JEANÉ MEYER
Daar is gesegde wat lui: Gaan
groot of gaan huis toe. In pas hiermee is Senwes
se jaguitstalling by die NAMPO Oesdag, wat vanjaar
tussen 17 en 20 Mei 2011 op NAMPO Park sal
plaasvind, ’n groot trekpleister.
’n Groot verskeidenheid messe, verkykers en tele -
skope is onder andere van die jagtoebehore wat in die
tent buite die Senwes saal gesien kan word. Bin ne
die Senwes saal kan besoekers die wye verskeiden -
heid Sauer-, Tikka-, Sako-, Winchester- en Leupoldgewere
gaan besigtig. Die splinternuwe reeks
Remingtons sal ook teen spesiale pryse te koop wees.
Die Grainlink-stalletjie sal weer eens vir die nuutste
Safex-pryse op lewendige skerms sorg, terwyl
aktuele inligting oor graanberging en -hantering hier
verkrygbaar sal wees. Dié jaar het Grainlink ook ’n
spesiale verrassing vir die jongspan. Kinders onder
die ouderdom van 16, wat hulself as toekomstige
produsente visualiseer kan gerus aan die Grainlinkkompetisie
deelneem. Al wat hulle hoef te doen
is om te skat hoeveel mieliepitte ’n sekere houer
bevat. Die kind wie se geskatte hoeveelheid mieliepitte
die naaste aan die werklike aantal pitte is, sal
’n prys wen.
In die techno-tent, wat net buite die Senwes saal
Senwes hou wapendag
Senwes Village het op 4 Februarie vanjaar ’n wapendag
gehou, waar bestaande en potensiële ver skaffers
in die jagsektor genooi is om vir Senwes Village
personeel te kom wys wat hulle in hul kluise en op
die vloer aanhou. Jagklubs se lede is ook genooi
om te kom sê wat hul behoefte ten opsigte van
ammunisie en jagtoebehore is.
Na afloop van dié dag het Senwes Village se
bestuur dadelik werk daarvan gemaak om die
terugvoer van personeel en jagklubs te evalueer.
“’n Groter verskeidenheid jagtoerusting is gelys
na afloop van die dag,” het Wentzel Jonker (Voorraadbeplanningsbestuurder:
Senwes Village) gesê.
Die jagtoerusting is beskikbaar by die Senwes
Villages op Bothaville, Kroonstad, Potchefstroom en
Vereeniging. Senwes Village op Welkom hou egter
nie ammunisie aan nie, maar wel jagtoebehore. S
>
geleë sal wees, sal al die nuutste Presisieboerderytegnologie
ten toon gestel word en Presisieboerderykundiges
sal daagliks daar wees om hul kennis met
klante te deel en ook belangrike navrae van klante
te hanteer.
Die digitale platform (IT) personeel sal die hele
week demonstrasies hê van die Senwes webtuiste en
Senwes Mobi, terwyl Jireh Technologies van hul wireless
kommunikasiekundiges beskikbaar sal stel om
klante met enige Wi Fi-tegnologievraagstukke te help.
Vir die wat die buitelewe geniet, is ’n besoek aan
die buitelewetent beslis ’n moet. ’n Verskeidenheid
tente, slaapsakke, kampbeddens, flitse, ligte,
kampeerstoele, klerasie, stapskoene en gazebo’s
sal hier uitgestal word.
Die publiek kan ook een van drie “Awards Cards”
ter waarde van R3 000 elk, tydens die NAMPO
Oesdag wen.* Hulle moet slegs die spoor van die
“branded” Senwes bakkie tussen 2 en 20 Mei
(om 15:00) volg en ’n kamera of selfoonkamera
gebruik om die bakkie af te neem. Die foto van die
bakkie asook waar en wanneer dit geneem is, kan
via Facebook (www.facebook.com/senwes), e-pos
of Internet (submit@senwes.co.za of www.senwes.
co.za) of MMS (submit@senwes.co.za) na Senwes
gestuur word. Die trekking van die wenners sal op
20 Mei by die NAMPO Oesdag plaasvind. S
* Terme en voorwaardes geld vir die kompetisie. Kompetisiereëls verskyn op die advertensie.
Eddie Morrison (Wapenkundige), regs, gesels met
Richard Sanders (Opleidingsbeampte: Ricsan Agencies)
en Terrick Naudé (Opleidingsbeampte: Bernhard
Agencies) om uit te vind wat hulle moontlik vir Senwes
Village se jagafdeling kan verskaf.
Senwes gee op bladsy 16 van dié uitgawe ’n voorsmakie
van die groot verskeidenheid jagtoerusting
wat by vanjaar se NAMPO Oesdag te siene sal wees.
www.senwes.co.za • April 2011

WEN 1 van 3 “Awards Cards” Cards”*
ter waarde van R3 000 elk
Volg die spoor van die “branded” Senwes
bakkie tussen 2 tot 20 Mei en word ’n wenner!
Besoek Senwes se uitstalling tydens NAMPO 17 tot 20 Mei 2011
OM TE WEN :
Vat ‘n kamera of selfoonkamera
Sit jou speurkeps op
Soek die voertuig wat “gebrand” is met
spesiale Senwes handelsmerke
Neem ‘n foto, meld waar en wanneer
die foto geneem is
Stuur dit in na Senwes via:
• Facebook (www.facebook.com/senwes) of
• E-pos of Internet (submit@senwes.co.za, of
www.senwes.co.za) of
• MMS (submit@senwes.co.za)
Leidrade van die voertuig se roete sal
daagliks op Facebook verskyn.
‘n Wenner sal uit elkeen van die
bogenoemde inskrywingsmediums
getrek word.
Die trekkings sal op Vrydag,
20 Mei 2011 by die NAMPO
Oesdag plaasvind.
Belangrik! Dit is nie ‘n gewone Senwes
vlootvoertuig nie, maar ‘n bakkie wat
spesiaal vir die kompetisie “gebrand“ is.
* ‘n Debietkaart onderskryf deur MasterCard
KOMPETISIEREËLS:
1. Die trekking word op 20 Mei by NAMPO gehou en
die eerste korrekte inskrywings per inskrywingsmedium
is die wenners van die pryse.
2. Die wenners se name sal op OFM by NAMPO aan gekondig
word.
3. Die beoordelaars se beslissing is finaal vir elke
trekking en geen korrespondensie sal gevoer word
nie.
4. Die pryse kan nie vir kontant geruil word nie.
5. Wenners moet terme en voorwaardes van die ”Awards
Card” nakom.
6. Reëls en voorwaardes vir die aanwending van die
”Awards Card” sal aan die pryswenners deurgegee
word na afloop van die trekking.
7. Alle voorwaardes geld.
8. Indien 'n persoon reeds 'n wenner is in 'n ander
inskrywingsmedium kom hy/sy nie in aanmerking vir
die ander inskrywingsmedium nie.
9. Alle inskrywings ontvang tussen 2 Mei tot 20 Mei om
15:00 sal in aanmerking kom.
10. Senwes amptenare, direkteure en hulle gesinne mag
nie deelneem nie.
11. Wenners sal telefonies gekontak word, sorg dus dat u
inligting korrek weergegee word.
* Terme en voorwaardes geld – sien kompetisiereëls.
Tolvry: 080 941 4011 • www.senwes.co.za • www.senwes.mobi

16 ••• SENWES VILLAGE: FOCUS ON HUNTING ACCESSORIES
IT IS THIS TIME OF THE YEAR
AGAIN TO GET OUT YOUR
HUNTING ACCESSORIES
CHECK LIST. WHETHER YOU
ARE A PROFESSIONAL HUNT-
ER OR JUST DOING IT FOR A
HOBBY, IT IS IMPORTANT TO
ALWAYS MAKE SURE YOU ARE
GEARED UP FOR THE BUSH
TRIP. IF YOU THOUGHT YOU
WERE EXCITED ABOUT THIS
HUNTING SEASON, WAIT UNTIL
YOU VISIT SENWES’S HUNTING
EXHIBITION AT THIS YEAR’S
NAMPO HARVEST DAY – IT
WILL MAKE YOU WANT TO
ADVANCE YOUR HUNTING TRIP.
>
Hurry to
Senwes’s hunting
exhibition at NAMPO
www.senwes.co.za • April 2011

SENWES VILLAGE: FOCUS ON HUNTING ACCESSORIES •••
April 2011 • www.senwes.co.za
continued on page 18
>> WIN!
The products that you see in this
article are only a preview of what you
will see at Senwes’s hunting exhibition at
NAMPO between 17 and 20 May. A wide variety
of other hunting accessories will also be
on sale. Make sure to visit us in the Senwes
hall and in the markeetent outside the hall.
Great hunting prizes will be given away
during this exhibition!
>
17

18
••• SENWES VILLAGE: FOCUS ON HUNTING ACCESSORIES
Hurry to Senwes's hunting expedition
continued from page 17
>> WHY THE CAMOUFLAGE
PATTERN?
A large number of photos – 320 to be
precise – were taken of our country’s
bushveld. The photos were then split
into a number of segments and certain
elements of the bush were extracted.
A team of specialised experts clinically
joined all the elements to produce one
unique digital camouflage pattern.
safety
Tip
Cap locks: After firing, leave the
hammer down over the exploded cap
as you reload. This helps smother any
sparks left from the preceding shot.
Keep your hands and face away
from the muzzle.
Source:
www.sahuntoosrand.co.za.
>
S
www.senwes.co.za • April 2011

Whether you are an avid birdwatcher,
professional or amateur photographer or
an adventurous hunter, Vanguard are all about the
accessories that enhance those indescribable moments
that drive you every day. When everything
around you stops and all you see, feel and hear is
just before you, we will be there with you.
For 24 years, Vanguard has been a global leader
in high-quality photo-video accessories (tripods,
monopods, ball heads, camera bags and cases),
hunting accessories (archery bow cases, gun cases
and gun pods/shooting sticks) and sporting optics
(binoculars and spotting scopes). The diverse lineup
includes products with first-of-its-kind features
that are moulding industry standards.
Vanguard’s comprehensive photo-video accessory
collection is a photographer’s candy shop, packed
with the essentials that help to more efficiently
capture the moment. This includes cases and bags
that safely and easily transport gear; to innovative
tripods, monopods and ball heads with unmatched
versatility and flexibility. Vanguard shooting sticks
help you take a better shot by enabling you to reposition
the height quickly for reliable stability and
greater accuracy. Our comprehensive line-up varies
from a simple monopod to the innovative Quest T62
which includes a convertible three-in-one monopod/
bipod/tripod combo with the kind of durability and
flexibility only found in a serious hunter’s dreams.
There’s nothing like the adrenaline rush in that
perfect moment. From your favourite tree stand to
navigating through rough terrain when it becomes
Supreme
series hard
cases.
April 2011 • www.senwes.co.za
PROMOSIE-ARTIKEL: VANGUARD •••
Make Vanguard
your best friend
cold, wet and treacherous, you can rely on Vanguard
accessories to be there for you.
Airline-approved gun and bow cases take protecion
to the extreme with high impact-resistant foam
interior, riveted Velcro® tie-down straps and other
features for hassle-free travel and unmatched reliability.
Other hunter-friendly accessories include gun
slings and portable rests for easier transport and
greater accuracy.
Vanguard optics helps hunters, birdwatchers and
outdoor enthusiasts get closer to nature by utilising
advanced optical systems (binoculars, monoculars
and spotting scopes) with extreme clarity and vivid
colour reproduction that knock the competition out
of the water.
What drives us is the “wow” we hear from
happy customers around the world. While we have
been busy creating products that exceed your expectations,
our dedication to quality has become
extremely strong. In 1998, Vanguard’s manufacturing
facility earned ISO 9001 certification and was
among the first accessory manufacturers to do so.
Vanguard is audited annually to verify conformance.
All Vanguard products are tested repeatedly under
the most extreme conditions and situations to
ensure that all products are made to perform well
for years. For example, waterproof and fog proof optics
undergo a thorough quality assurance test that
includes nitrogen charging and being submerged in
water. Only products that have successfully passed
all strict quality assurance processes make their way
to the shelves of stores around the world. S
Vanguard received the Tipa award for best
accessory 2009 for their Alta Pro tripod.
Outback series gun cases.
>
21

22 ••• SENWES VILLAGE
Gebruik jou debietkaart
by Village-vulstasies
Die besluit deur Senwes Village bestuur
dat klante nou hul debietkaarte by Village se
vulstasies kan gebruik, is genoodsaak as gevolg van
die verskuiwing in klante se betalingsvoorkeur na
elektroniese betalings mid dels.
“Dit is ’n veilige betalingswyse vir die klant aangesien
hulle hul PIN-nommer sal moet insleutel om
die betaling te magtig. Klante hoef dus nie meer
groot hoeveelhede kontant met hul saam te dra
vir brandstofaankope nie. Slegs debietkaarte sal
aanvaar word en nie kredietkaarte nie,” het Johan
Schoeman (Adminbestuurder: Senwes Village) gesê.
“Met hierdie stap bevestig Senwes Village
opnuut ons verbintenis om ’n klantvriendelike
aankoop-omgewing te skep waarin klante gemaklik
met ons besigheid kan doen,” het Johan gesê. Die
kontrak met ABSA is op 16 Februarie deur Frans
du Plessis (Hoofbestuurder: Senwes Village) onderteken
en die betaalpunte is reeds geaktiveer. S
>>
Indien jy enige navrae het, kontak Johan Schoe man (Adminbestuurder:
Senwes Village) by (018) 464-7232 of johan.
schoeman@senwes.co.za.

24 ••• SENWES GRAINLINK
SILO’S SKRIK NIE
VIR GROOT OES
TEN SPYTE VAN VERSUIP- EN
DROOGTESKADE IN SOMMIGE DELE
VAN SENWES SE BEDIENINGSGEBIED
BLYK DIT ASOF PRODUSENTE (EN
STROPERS) MAAR MIN KANS GAAN HÊ
OM ASEM TE SKEP IN DIE KOMENDE
STROOPSEISOEN. SENWES GRAINLINK
SE SILOBEDRYF HET MAATREËLS
IN PLEK GESTEL OM DIE LEWERING
VAN DIE “GROOT OES” SO MAKLIK
MOONTLIK TE MAAK.
> TEKS: RUTH DAVIES
“Senwes Grainlink het vroegtydig
met uitvoerders en prosesseerders gereël om
die graan wat van die vorige seisoen nog in ons
silo’s lê, uit te laai om plek te maak vir die nuwe
oes,” het Pieter Malan (Assistent Hoofbestuurder:
Graanbedryf) gesê.
Die graan sal gedurende strooptyd vanjaar op ’n
deurlopende basis by die silo’s uitgelaai word. “Die
uitlaai van graan sal nie die inname-aksie belemmer
nie. Alternatiewe opberging sal by die silo’s wat
>
spasieprobleme tydens die groot oes ervaar, opgerig
word,” het hy gesê.
Volgens Malan is deurvoerpunte ook daargestel
om die aflaaidruk by sekere silo’s te verlig.
“Produsente kan hul graan by die deurvoerpunt
lewer, wat dan onmiddellik na Senwes se silo’s
of prosesseerders geneem word.” Hy vra dat
produsente asseblief sal kennis neem dat
Koffiefontein silo naby Petrusburg in die Vrystaat
voortaan as ’n deurvoersilo hanteer sal word.”
Soos die behoefte ontstaan om spesialisprodukte
soos sojabone of hoë oliensuursonneblom aan
Senwes se silo’s te lewer, word die hantering
en opberging van dié graan volgens die mark se
behoefte aangepas. Die aanpassing sal ook nie die
normale ontvangsproses gedurende die oesseisoen
beïnvloed nie.
STROOP EN BEMARK VROEËR
Produsente kan droëlandsonneblom met ’n vog i nhoud
van tussen 10% en 11% teen geen drogingskoste
by die silo’s lewer. Senwes ontvang egter
droëlandsonneblom tot en met ’n voginhoud van
12,5%*.
Waar Senwes verlede jaar mielies tot 14,5%
as droog ontvang het (teen geen drogingskoste),
ontvang ons nou mielies met ’n voginhoud van
tussen 14% en 15% (teen geen drogingskoste).
www.senwes.co.za • April 2011

Senwes ontvang egter mielies tot en met ’n voginhoud
van 17%*.
* Slegs van toepassing op silo's wat oor droërs en
deurligtingbuise beskik.
Die volgende drie tarief-opsies is by
al Senwes se silo’s beskikbaar:
• Dagtarief
• Seisoentarief
• Uitgestelde opberging:
- Sonneblom: Produsente het kans tot 30 Sep-
tember vanjaar om hul tarief-opsiekeuse uit te
oefen.
- Mielies: Produsente het kans tot 31 Desember
vanjaar om hul tarief-opsiekeuse uit te oefen.
Die volgende twee tarief-opsies sal by
sekere Senwes silo’s beskikbaar wees:
• Volume-opberging
• Periode-opberging
Die opbergingstariewe vir bogenoemde opsies sal
binnekort per omsendskrywe aan Senwes klante
gekommunikeer word. Dié tariewe sal ook in brosjures
by Senwes Villages beskikbaar wees.
AFLEWERINGSTYE
Tydens die ontvangseisoen sal werksure tot wanneer
April 2011 • www.senwes.co.za
SENWES GRAINLINK •••
Indien jy
meer inligting oor jou
spesifieke silo verlang, besoek
Senwes Mobi se webtuiste by
http://www.senwes.co.za/mobi/. Klik
op “Kontakbesonderhede” en dan op
“Silo’s (Grainlink)”. Hier sal jy inligting
kry soos watter graan jou naaste silo
hanteer en opberg, die aflaai-opsies
asook inligting oor ’n dieselpomp,
kragopwekker en graandroër
by die silo.
die laaste vrag afgelaai is, geld. Produsente moet
reëlings tref met hul silobestuurder oor aflewerings
wat op Saterdae sal geskied.
VERSEKER KWALITEIT
Hittemoniteringsisteme is by die silo’s wat veral sonne
blom hanteer, geïnstalleer. Senwes Grainlink is ook
voortdurend besig om deurligtingbuise by silo’s te
installeer om sodoende natter graan te kan hanteer.
Senwes Grainlink behou hul voortgesette fokus
op voedselveiligheid en -sekuriteit. Hoë standaarde
word gehandhaaf om seker te maak dat al Senwes
se silo’s HACCP-geakkrediteer bly.
SENWES GRAINLINK 2020
“Om ’n volhoubare besigheid te vestig wat die
belang van ons aandeelhouers en klante in
toekoms dien, is dit nodig dat Senwes Grainlink
altyd vriendelik tot die vraagkant sal bly. Ons pas
ons produk, tariefstrukture en diensvlakke aan
by ons belangegroepe se behoeftes – hierin lê
ons antwoord vir die uitdaging van die volgende
dekade,” het Pieter Esterhuysen (Hoofbestuurder:
Senwes Grainlink) gesê. S
>>
Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel
haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur ’n e-pos
na ruth@infoworks.biz.
>
25

26
••• SENWES GRAINLINK
VSA-voorraad skrapser,
pryse aan die styg
Die ooreenkoms met 2008 is
duidelik in Grafiek 1 te sien. Baie belangrike fundamentele
verskille is egter sigbaar. In 2008 was daar
na die sogenaamde boom verwys. Pryse is deur
spekulante die hoogte in gejaag met die verwagting
dat die wêreldekonomie net een pad ken. Pryse kon
nie die kunsmatige hoë vlakke handhaaf nie en het
teen einde 2008 getuimel.
>
Mieliepryse het in ’n jaar se tyd met 103%,
koringpryse met 70% en sojaboonpryse met
49% gestyg.
> TEKS: THEO VENTER
Hoewel die pryse tans weer 2008 se vlakke herhaal,
is daar dié keer beter redes. In die laaste helfte
van 2010 het dit duidelik begin word dat die wêreld
se verbruik van graan die produksie daarvan gaan
oorskry. Pryse is huiwerig om weer in dieselfde strik
te trap as in 2008, maar met voorraad wat al hoe
skrapser word, is pryse noodgedwonge aan die styg.
Grafiek 2 toon dat hoewel die produksie van
www.senwes.co.za • April 2011

mielies, koring en sojabone toeneem, die verbruik
in vergelyking vinniger toeneem. Daar heers reeds
kommer of die Noordelike Halfrond en veral die VSA
in die komende seisoen genoeg sal aanplant om
voorrade aan te vul.
MIELIES
Die VSA is die wêreld se grootste mielieprodusent
en produseer ongeveer 340 miljoen ton per jaar.
Hiervan word 50 miljoen ton uitgevoer. Dit maak
die VSA verantwoordelik vir 52% van die wêreld se
mielie-uitvoere. Die knap voorraad in die VSA moet
dus baie verantwoordelikheid dra vir prysstygings.
Die VSA se produksie is maand op maand deur
die USDA (Verenigde State se Departement van
Landbou) laer en laer geskat. In Mei het die USDA
nog verwag dat 339,61 miljoen ton mielies van
die lande gaan afkom, maar teen Februarie het die
skatting tot 316,17 miljoen ton geval. Die wêreld se
aptyt vir VSA mielies is onlangs nog nie gestil deur
hoë pryse nie. Die VSA het tot die week geëindig
24 Fe bruarie vir vyf weke in ’n ry meer as 1 miljoen
ton uitgevoer. Dit sal hul eindvoorraad baie knap
laat. Eindvoor raad is tans geskat teen slegs 5% van
verbruik.
Die Suidelike Halfrond het onlangs ook ’n kans
gehad om die kitaar te slaan. Argentinië en Brasilië,
die wêreld se tweede en derde grootste mielieuitvoerders,
is met arendsoë dopgehou. Argentinië
se droë weer het gesorg dat die oes nie verwagtinge
haal nie. Strooptyd het reeds afgeskop en tussen
19 en 21 miljoen ton sal van die lande afkom.
Verlede jaar was die oes 22,8 miljoen ton. Brasilië
se oes sal nie ver afwyk van die huidige skatting van
ongeveer 52 miljoen ton nie. Hier heers meestal
gunstige weer en die oes is groter as aanvanklike
skattings.
Plaaslik het die weer tot in Februarie saam
gespeel. Tans verwag die NOK dat 11,04 miljoen
ton mielies van die lande sal afkom. Na drie agtereenvolgende
oeste van meer as 12 miljoen ton, kan
die effense laer oes help om bietjie van die groot
oordragvoorraad weg te teer. Die bemarkingseisoen
sal 1 Mei met ongeveer 3,2 miljoen ton se beginvoorraad
afskop. Met plaaslike verbruik van 9,8 mil -
joen ton en uitvoere van 1,8 miljoen ton, kan eindvoorraad
na 2,5 miljoen ton daal. As uitvoere nie
beperk was deur die infrastruktuur nie, kon Suid-
Afrika ’n groter rol daarin gespeel het om die wêreld
se hongerpyne te stil. Warm, droë toestande het
mielies onder baie druk geplaas sedert die einde van
Februarie en die oes kan dalk ’n paar kilo’s afskud.
April 2011 • www.senwes.co.za
SENWES GRAINLINK •••
Grafiek 1: Graanpryse in die VSA.
Grafiek 2: Produksie en verbruik van mielies, koring
en sojabone.
Omdat die VSA so ’n groot aandeel in die wêreld -
mark het, sal hulle op die voorgrond bly. Meeste
aanplantings in die VSA geskied in April. Tans word
daar verwag dat hektare sal uitbrei vanaf 88,2 miljoen
acre na 92 miljoen acre. Indien daar egter
nie ’n opbrengs van bo 160 bu/acre realiseer nie,
sal eindvoorraad nog verder verlaag. Die vyfjaar
gemiddelde opbrengs is 154,54 bu/acre. Die
komende maande kan dus ’n baie volatiele mark
verwag, wat swaar op weerprofete sal staatmaak.
KORING
Koringvoorraad is nog nie so dun gesmeer soos
mielies of sojabone nie, maar die feit dat verbruik
die seisoenproduksie oorskry het, hou pryse op hul
tone. Daar is ook baie meer voergraadkoring in die
mark beskikbaar, nadat Australië en Kanada deur
nat weer geteister was.
vervolg op bladsy 28
>
27

28 ••• SENWES GRAINLINK
VSA-voorraad skrapser,
pryse aan die styg
vervolg van bladsy 27
Die VSA koringoes staan tans op die lande.
Harde rooi winterkoring wat in die suidelike vlaktes
geplant word, was nie goed gevestig toe die winter
aangebreek het nie. Intussen was die neerslag ook
maar min oor dié areas. Die Delta en midweste, wat
meestal sagte rooi winterkoring plant, het meer
neerslag gehad. Swaar sneeu gedurende die winter,
wat in Maart begin smelt het, het met gepaard gaande
reën ’n vloedgevaar vir die Ohio-vallei ingehou.
Onlangs was die mark ook baie senuagtig oor die
droogte in China. Aan die begin van Februarie het
2,5 miljoen hektaar gelei onder dorre toestande.
Sedert die einde van die 2009/2010-bemar king -
seisoen het meer en meer witmielies die veevoermark
ingevloei. In die verlede het vee se dieet uit
slegs 5% witmielies bestaan, maar hulle eet tans tot
45%. Die swaai in Suid-Afrika was te wagte, aangesien
verbruikers reeds vertroud met witmielies is.
>
’n Paar weke later is die oppervlak wat risiko
beloop na 1,5 miljoen en later na onder 1 miljoen
hektaar verlaag. Die regering se vinnige optrede
om noodbesproeiing toe te pas het die ergste
bekommernisse laat kwyn.
Die vierde agtereenvolgende rekord koringoes
in Indië wink op die horison. Rekordaanplantings
van 29 miljoen hektaar en samewerking deur die
weer, kan sorg vir ’n 83 miljoen ton oes. Indië het
ook onlangs sy verbod op koringuitvoere afgeskaf
en kan dus aan baie van sy buurlande se behoeftes
voldoen.
Die wit- en geelmielie-tweegeveg
MET DIE GROOT OORSKOT WITMIELIES EN
NOG ’N JAAR WAAR WITMIELIEPRODUKSIE
DIE VERBRUIK SAL OORSKRY, HET DIE
KLEURGRENSE AL HOE MEER VERDOF.
Die buiteland was egter skrikkerig om witmielies as
veevoer te gebruik. Korea het weggelê aan Suid-
Afrikaanse geelmielies en uitvoere na die land is
reeds gevestig. Dit het egter gekos dat witmielies
meer as R100 per ton goedkoper as geelmielies
moes word, voor Korea aan witmielies begin proe
het. Die knap wêreldvoorraad van geelmielies het
hulle verder aangehits. Korea gebruik die invoere
as veevoer. Hulle was meer as tevrede met die
winskopie en meer witmielievragte is op pad
daarheen.
Ryp in Meksiko het witmielies op 490 000 ha se
kop geëis. 235 000 tot 250 000 ha is oorgeplant,
maar sal tussen 20% en 30% minder wees. Daar
is dus rondom 1,5 miljoen ton witmielies verlore.
Omdat Suid-Afrika ’n oorskot witmielies het en
Meksiko nou juis witmielies vra, sal baie Suid-
Afrikaanse mielies as tortillas in die nabye toekoms
opeindig.
www.senwes.co.za • April 2011

Plaaslik word ’n rekord
sojaboonoes verwag. Die
huidige skatting is 729 050 ton.
Warm, droë weer aan die einde
van Februarie het egter die
sojaboonoes onder baie
druk geplaas.
Plaaslik is fundamentele nuus redelik min. Daar
word reeds aanvaar dat die oes nader aan 1,4 mil -
joen ton kan wees, eerder as die skatting van
1,47 miljoen ton tans. Koringpryse sal rondom
invoerpariteit bly rondbeweeg.
SOJABONE EN SONNEBLOM
Sojaboonvoorraad het ook jaar op jaar afgeneem,
maar die val was nie so drasties soos op mielies
nie. Daar is net vier groot rolspelers op sojabone
wêreldwyd. Die VSA, Brasilië en Argentinië
produseer onderskeidelik 35%, 27% en 20% van
die wêreld se sojabone. China verbruik 27% van die
wêreld se sojabone.
Die VSA se eindvoorraad is deur die USDA in
September teen 9,51 miljoen ton geskat, maar
produksie is telkens verlaag en uitvoere is telkens
verhoog om die skatting in Desember op slegs 3,82
miljoen ton te laat. Dit het gesorg dat sojaboonpryse
ook die hoogte in skiet.
Sojabone in Brasilië het soos mielies goeie weer
ervaar. Die oes kan tussen 69 en 72 miljoen ton
wees. Die 2009/2010-oes was 69 miljoen ton.
Reën in Argentinië was te laat om die mielie-oes te
red, maar kon nog die sojaboonoes beter laat lyk.
Die oes word tussen 49 en 51 miljoen ton geskat.
In 2009/2010 was die oes 54,5 miljoen ton.
China se invoere was redelik stil aan die begin van
die jaar, maar begin weer vlam vat. Daar is egter
na Suid-Amerika gedraai vir invoere. Indien invoere
weer so sterk soos einde verlede jaar word, kan
sojaboonpryse weer teen mieliepryse inhaal.
Plaaslik word ’n rekord sojaboonoes verwag.
Die huidige skatting is 729 050 ton. Warm, droë
weer aan die einde van Februarie het egter die
sojaboonoes onder baie druk geplaas. Plaaslike
verwerkingskapasiteit is besig om uit te brei, maar
daar sal nog steeds ’n surplus geproduseer word.
Dit beteken dat 170 000 tot 180 000 ton uitgevoer
kan word.
April 2011 • www.senwes.co.za
>>
SENWES GRAINLINK •••
’n Stewige sonneblomoes van 808 420 ton
was deur die NOK in hul eerste produksieskatting
gemaak. Dit hang ook af van die weer of hierdie
oes sal realiseer – veral ná die warm, droë
toestande aan die begin van Maart. Plaaslike
verwerkingskapasiteit sal skoonskip van die groter
oes kan maak. Dus sal die oes wat 64,98% groter
as verlede seisoen verwag word, nie noodwendig ’n
surplus laat nie. S
Theo Venter is ’n Graananalis by Senwes Grainlink. Skakel
hom by (018) 464-7723 of stuur ’n e-pos na theo.venter@
senwes.co.za vir meer inligting.
>
29

30 ••• SENWES GRAINLINK
VOOR
Só het die verkrygingskantoor op Bothaville eers gelyk.
Bothaville en Wesselsbron lê in
die hartjie van die koring, sonneblom en mielie produserende
gebied van Suid-Afrika. Senwes het
daarom besluit om die Senwes Grainlink graan verkrygingskantore
op dié twee dorpe ’n gesigwas te gee.
“’n Maatskappy se handelsmerk dra ’n bepaal de
boodskap van die besigheid se integriteit, strate giese
NA
Vandag kan jy die verkrygingskantoor op Bothaville
nie mis kyk nie. Norman Botma (Bestuurder:
Graanverkrygingskantoor, Bothaville) is baie trots op
die nuwe voorkoms van hul werksplek.
Kyk hoe lyk ons nou
posisionering en eiewaarde aan sy klante uit. “Grainlink,
en spesifiek graanverkryging, is verbind daartoe
om besigheid deur innovasie, ’n positiewe beeld en
diens op die hoogste vlak van professionaliteit te
dryf,” het Nico van der Merwe (Suid-wes Streeksbestuurder:
ProdusentegraanBemarking, Senwes
Grainlink) gesê. S

DIE AANPLANTING VAN BIOTEK- OF
GM-GEWASSE IN SUID-AFRIKA HET IN
2010 VIR DIE DERTIENDE AGTEREEN-
VOLGENDE JAAR SKERP TOEGENEEM.
SUID-AFRIKA IS NIE NET DIE VOORSTE
LAND IN AFRIKA WAT BIOTEKGEWASSE
BETREF NIE, MAAR STAAN SEWENDE
OP DIE WÊRELDRANGLYS.
Syfers oor die geweldige plaaslike
en ook wêreldwye toename in biotekgewasse is pas
deur die Adjunkminister van Landbou, Bosbou en
Visserye – dr Pieter Mulder – op ‘n nuuskonferensie
bekend gemaak. Die syfers is verkry uit ‘n opname
wat aan die einde van 2010 deur die Mielietrust
gedoen is.
Daarvolgens het die plaaslike oppervlak onder
biotekgewasse in 2010 met 100 000 hektaar
toegeneem teenoor 2009. Daar word konserwatief
beraam dat die totale gebied onder biotekgewasse
in 2010 sowat 2,2 miljoen ha beloop het.
Byna 77% van alle mielie-aanplantings was GMgewasse.
Enkelgeen Bt-mielies het 45,6% van alle
aanplantings uitgemaak, onkruiddoderverdraagsame
mielies 13,4% en stapelgeen Bt- en
onkruiddoderverdraagsame mielies 41%. Die totale
witmielie-aanplanting het 1,522 miljoen ha beslaan,
waarvan 74,8% GM-gewasse was. Altesaam 80%
van geelmielies wat op 946 000 ha geplant was,
was GM-gewasse.
In die tienjaartydperk van 2001 tot 2010 is
akkumulatief 10 miljoen ha GM-mielies in Suid-
Afrika geplant, wat ’n oes van meer as 38 miljoen
metriese ton gelewer het. Die graan is op een of
ander manier jaarliks verbruik deur meer as 40
miljoen mense, 800 miljoen braaikuikens, 1,4
miljoen beeste in voerkrale en 3 miljoen varke, wat
by formele abattoirs geslag is – sonder dat daar
enige wetenskaplik- of medies gesubstansieerde
geval van nadelige gevolge vir mens, dier of die
omgewing aangemeld is.
April 2011 • www.senwes.co.za
SENWES GRAINLINK •••
GM-aanplantings
skiet die hoogte in
Minstens 85% van alle sojaboonaanplantings het
GM-onkruiddoders bevat, terwyl alle katoen wat
aangeplant is, biotekgewasse was.
Daar word beraam dat die voordele wat van
1998 tot 2009 plaaslik uit biotekgewasse verkry is,
676 miljoen dollar of R4,7 miljard beloop het.
Nuwe modifiserings, wat tans aan veldproewe
onderwerp word vir plaaslike gebruik,
kombineer verskillende insekweerstandige en
onkruiddoderverdraagsame kenmerke om aan
die produsent meer opsies in gewasbestuur te
bied. Dit sluit in 21 verskillende stapelgeen GMkombinasies
in mielies en nege in katoen. Afgesien
van droogteweerstandige mielies, word drie tipes
suikerriet met groeitempo-, opbrengs- en gewysigde
suikervoordele ook op die land getoets.
Volgens die ISAAA, ‘n internasionale organisasie
wat inligting oor biotekgewasse versamel, word
daar tans wêreldwyd navorsing gedoen oor
die volgende gewasse: droogteweerstandige
mielies, koring met droogteverdraagsaamheid,
siekteweerstand en korrelkwaliteit, biotekaartappels
wat weerstandig is teen laatroes, suikerriet met
verbeterde agronomiese en kwaliteitskenmerke,
siekteweerstandige piesangs en verskeie verbeterde
groentes soos tamaties; brokkoli; kool; kassawe en
patats. Van hierdie gewasse kan egter dalk eers oor
twee tot vier jaar beskikbaar wees.
Na 15 jaar van kommersialisering, oorskry die
totale wêreldwye biotekgewasse 1 miljard hektaar.
Dit is ook insiggewend dat meer as 90% van die
15,4 miljoen biotek-produsente, opkomende produsente
in 2010 was.
Mulder het gesê as ’n mens na die volgehoue
groei in GM-aanplantings kyk, gaan dit nie lank
wees voor alle aanplantings van hierdie gewasse
in Suid-Afrika GM sal wees nie. “Die werklikhede
oor voedselproduksie gaan ons ook daartoe dwing.
Vanweë die wêreld se bevolkingstoename moet daar
elke jaar 2,5% meer voedsel geproduseer word. Dit
kan net gebeur as alle beskikbare tegnologie benut
word,” het hy gesê. S
>> Die artikel is aangepas vanuit ’n persverklaring wat op
3 Maart 2011 namens ISAAA uitgereik is.
>
31

32 ••• KOLLIG OP ANTON BOTHA
I nvesteer in jou werkers
GELUKKIGE WERKERS IS GELYK
AAN PRODUKTIEWE WERKERS. SÓ
GLO ANTON BOTHA, ’N SENWES
KLANT EN AANDEELHOUER ASOOK
HOOFBESTUURSLID VAN GRAAN
SA. SY UITSTEKENDE VERHOUDING
MET SY PLAASWERKERS SKRYF HY
TOE AAN SY BESIGHEIDSKENNIS,
WAT HY OPGEDOEN HET IN SY
REKENMEESTERSPRAKTYK OP
BULTFONTEIN, WAAR HY VIR 15
JAAR WERKSAAM WAS VOORDAT HY
VOLTYDS BEGIN BOER HET.
> TEKS: RUTH DAVIES
> FOTO’S: PAUL VAN BILJON EN VERSKAF
>
Grondbone maak
deel uit van die voer
vir sy diere.
In 2002 het hy sy belange in die praktyk verkoop en
voltyds op die plaas
Mc Graths Park – wat sy skoonpa, Piet Vorster, vir
hom en sy vrou, Lucia, gegee het – kom boer. “My
skoon pa is ’n legende in die omgewing. Hy is ’n
skatkis van inligting en is altyd bereid om sy kennis
te deel en hulp te verleen. Hy is my mentor en my
kinders se held,” het Botha vertel.
Hy het mettertyd grond begin huur en later nog
grond gekoop. Hulle bly egter op dié plaas sedert
1995 toe hy deeltyds op 60 ha huurgrond van sy
skoonpa geboer het. Dit was nie vir Anton vreemd
om van sy praktyk na die boerdery oor te skuif nie,
omdat albei op besigheidsbeginsels geskoei is. Hy
het ook baie by sy skoonpa en by sy kliënte in die
rekenmeesterspraktyk (wat produsente was) oor
boerdery geleer.
Hy het nog altyd daarvan gedroom om te boer.
Vandag is hy in die sewende hemel en nie vir een
oomblik spyt oor sy besluit nie. Hy het groot geword
op Barkly-Oos en alhoewel hy nie op ’n plaas gebore
en getoë is nie, het hy vakansies by sy oupa wat ’n
plaasbestuurder was, gaan kuier. Nadat hy sy
BCom-graad verwerf het en sy honneurs in Ekono -
www.senwes.co.za • April 2011

mie aan die Universiteit van die Vrystaat gedoen
het, het hy by PricewaterhouseCoopers in Bloemfontein
gewerk, waarna hy sy praktyk op Bultfontein
oopgemaak het.
OP DIE SAAILAND
Vandag is sy hoofvertakking mielies, wat 70% van sy
boerdery beslaan. Verder plant hy ook koring (15%)
en sonneblom en grondbone (10%) aan.
Sy aanvullende besproeiing help hom om sy kon -
tantvloei beter te bestuur. 140 ha van sy mielies
asook sonneblom en 90 ha koring is onder besproei -
ing. “Alhoewel my besproei ing aanvullend is, verskil
my resultate nie baie van die produsente wat voltyds
besproei nie, maar dan moet ek bysê dat ek goeie
grond met ’n watertafel van 1,8 m het.” Botha
gebruik sy eie ondergrondse water vir besproeiing
en gebruik slegs 50% van sy ondergrondse water-
potensiaal. “Ek wil nie my hulpbron oorbenut nie. Die
sandgrond se voghouvermoë is baie goed.”
Om brandstof te spaar, maak Botha van satelliettegnologie
in sy boerdery gebruik. Hy het planne om
in die nabye toekoms meer van presisieboerdery
gebruik te maak. Hy kyk ook na verminder de
bewerking om sy insetkoste te verlaag.
Hy maak gebruik van ’n wisselboustelsel – mielies,
grondbone en koring. “Omdat dit die laaste
drie jaar baie goed gereën het, maak ek nie van
oorlêlande gebruik nie, omdat ek baie skade gekry
het van te veel water. Sodra die klimaat weer
verander, sal ek weer oorgaan na ’n oorlêstelsel.”
Met ’n Safex-skerm wat hy in sy besigheidspraktyk
gehad het, verstaan hy verskansings baie
goed. Hy kontrakteur sy grondbone en verskans ’n
deel van sy mielies voor planttyd.
Sy merino’s en bonsmaras hou hy op sy grond in
Hertzogville aan. Hy speen hulle daar, waarna hy hulle
na die voerkraal op sy plaas in die Bultfontein-distrik
bring om gevoer te word.
April 2011 • www.senwes.co.za
KOLLIG OP ANTON BOTHA •••
IN DIE HERTZOGVILLE-DISTRIK
Sy vee beslaan 5% van sy boerdery. Hy het in die
Hertzogville-distrik grond gekoop, waar hy met
ongeveer 200 beeste en 16 spesies wild boer. “Ek
benut die omgewing met wild omdat dit so boomryk
is. Daar is dus genoeg kos vir die wild. Hulle het al so
goed aangeteel, dat ek hulle al amper kan verkoop.”
Botha is in die proses om sy veeboerdery,
bons maras en vleismerino’s, uit te brei om sy
risiko’s minder te maak. “Bonsmaras is baie goed
aanpasbaar in dié omgewing, dit is maklik om hulle
te bestuur en hulle het nie kalfprobleme nie.”
Hy voer sy osse lusern, grondbone- en akkerbonehooi.
Nadat sy verse uitgegroei is en dragtig
was, verkoop hy hulle. “Produsente wat net met
beeste boer, moet gewoonlik vinnig die speenkalf
verkoop. Deur myne ’n jaar langer te hou, kan ek
hulle waarde verdubbel deur hulle of te voer of
dragtig te laat raak.”
Dormerramme word by sy vleismerino-ooie gesit
vir goeie kruislammers. “Die kruislammer se gewig
neem vinnig toe en hulle kry meer meerlinge.”
As dit kom by die versorging van siek diere op
die plaas, help Lucia vir Anton baie. Sy was vroeër
jare ’n teatersuster en het daarom ’n natuurlike
aanvoeling vir siek mense of diere. Sy doen onder
andere ook die inenting van die diere. “Ek sou
nie kan s gesien het om te boer as my vrou nie ’n
belangstelling in die boerdery gehad het nie. My
vrou wat my 100% in my boerdery ondersteun,
motiveer my baie. Lucia sal op ’n trekker klim en nie
omgee om vuil te word nie,” het hy gesê.
LUCIA LEEF HAAR PASSIE VERDER UIT
Buiten die versorging van die diere sien Lucia ook
vervolg op bladsy 34
Anton speen sy osse aan die einde van Maart,
wanneer hy hulle dan voerkraal toe neem. Hy gee
sy verse ook byvoeding, sodat hulle vinniger kan
uitgroei en dragtig raak.
>
33

34
••• KOLLIG OP ANTON BOTHA
Investeer in jou werkers
vervolg van bladsy 33
om na die werkers op die plaas se gesondheid. “Ek
het al tot babatjies gevang,” het sy vertel. Lucia leer
hulle dat hulle na haar toe moet kom sodra hulle
begin siek voel. “Voordat hulle antibiotika-status
bereik en hulle dokter toe moet gaan, kyk ek eers
wat ek kan doen om hulle gesond te kry.”
DIE BELANGRIKSTE BEEN
VAN SY BESIGHEID
Die belangrikste bate op sy plaas is sy werkers. “Dit
is belangrik dat hulle gesond is, dat hulle toegang
het tot gesondheidsgeriewe en dat hulle kinders
gelukkig in die skool is. As die gesinsomstandighede
goed is, dan kom die ouers met ’n lied in hul hart
werk toe.”
Botha fokus eerder op sy werkers se opvoeding
en opleiding as wat hyself op die trekker sit, want
dan weet hy hy het ’n mannekrag wat 100% in hul
werk insit. Hierdie is ’n familiebesigheid waarvan die
werkers ’n verlengstuk van my besigheid is. “As jou
hele werkstruktuur gelukkig is, dan eers kan jy begin
boer.”
Een van die dinge wat Botha geleer het by sy
praktyk is dat jy ’n produktiewe werker sal kry deur
sy verstand te ontwikkel. “Ek het altyd vir my wer -
kers gesê: ‘Ek betaal jou vir jou verstand, nie vir jou
hande nie’. Dieselfde beginsel pas ek vandag in my
boer dery toe, wat bydra tot ’n suksesvolle werksmag,”
meen hy. Hy skryf sy goeie verhouding met sy
agt plaaswerkers toe aan goeie menseverhoudinge
– iets wat hy ook by sy praktyk geleer het.
Hy het nie ’n omset van werkers nie. “In die afgelope
10 jaar het slegs twee van my werkers geloop
en dit was omdat hulle afgetree het. My werkers is
baie trots op hulle werk.”
“Hoe gaan ons produsente ons gebied veilig
hou?” vra Botha. Sy antwoord hierop is: “Slegs deur
goeie verhoudings met ons plaaswerkers op te bou”.
Hy vertel van een van sy top plaaswerkers
Anton se werkers is sy
belangrikste bate op sy plaas.
>
Aksie is ’n onlangse
toevoeging tot die
Botha-huisgesin. Anton
en Lucia se twee seuns,
Heinrich (21) en Pieter-
Albert (19), studeer aan
die Universiteit van die
Vrystaat en hul dogter,
Therien (15), gaan skool
by die Hoër Meisieskool
Oranje in Bloemfontein.
wat ’n week voor die sokkerwêreldbeker verlede
jaar oorlede is. “Dit was sy lewensdroom om ’n
sokkerwêreldbekerwedstryd te gaan kyk. Ek het
toe sy twee kinders gevat om dit te gaan kyk. Ek
wens jy kon die kinders se gesigte gesien het – die
opgewondenheid en dankbaarheid kan jy nie vir geld
verruil nie. Jy wil hê die kinders moet ook eendag
kan sê: ‘Ek het ’n goeie opvoeding gehad en my
kinderjare geniet’.”
Wanneer die plaaswerkers se kinders by die skool
presteer, word hulle soms beloon met ’n geskenk,
wat Botha vir hulle koop.
DIE PLUSSE EN MINUSSE VAN PLANT
Die 2009/2010-plantseisoen was die moeilikste
plantseisoen nóg in sy kort boerderyloopbaan. “Die
baie reën ná planttyd het gemaak dat ek versuipskade
gehad het en 1 200 ton mielies verloor het.”
Vanjaar se plantseisoen was egter baie beter
omdat hy vir 80% van sy mielies Roundup Readykultivars
geplant het – wat sy onkruidbestuur ná
planttyd vergemaklik het. “Dit was egter steeds ’n
uitdaging om in die nat toestande te plant. Waar
ons altyd in twee maande geplant het, moes ons
nou in ’n maand se tyd plant.”
SENWES IS SY NOMMER EEN VERSKAFFER
Senwes het Botha gehelp om sy boerdery van die
grond af te kry en is steeds vandag ’n groot rolspeler
in sy landboubesigheid. “Ek het geen implemente
gehad toe ek begin boer het nie. Senwes het my
gehelp met finansiering ten opsigte van grondtran -
s aksies en implemente.”
Volgens Botha lewer die Village Bestuurder op
Bultfontein, Johan du Plessis, en Insetbemarker,
Ben Burger, ’n uitstekende diens aan hom. “’n Mens
sukkel nie om enige insetmiddel te kry nie en ek
word altyd goed ingelig oor moontlike prysstygings
of -dalings. Ons produsente in die omgewing beskik
ook oor ’n uitstekende Werkswinkelbestuurder
en span Werktuigkundiges op Bultfontein – hulle
lewer ’n diens van ’n baie hoë standaard – dankie
daarvoor.”
www.senwes.co.za • April 2011

Hy lewer ook met ’n geruste hart sy graan by
Senwes se silo’s en koop al sy implemente en trekkers
by Senwes aan. “Dit is vir my lekker om my
graan by Senwes te bemark – hulle is al lank in dié
besigheid. Elke keer wat ek met Senwes transaksies
aangaan, is hulle bereid om my werkers op te lei om
die implemente te gebruik.”
Sy raad aan sy seun, Heinrich (21), wat BAgric
op Bloemfontein studeer, is dat hy so gou as moontlik
’n pad met Senwes moet begin stap wanneer hy
begin boer. “Dit is ’n eenstopplek waar jy goeie
ondersteuning en kundigheid sal kry. Senwes verstaan
my boerdery en daarom is dit vir my maklik
om met hulle besigheid te doen.”
VANUIT DIE HOOFBESTUURSLID SE MOND
Botha is sedert 2009 ’n Hoofbestuurslid van Graan
SA. Hy is lid van hul ouditkomitee, bedryfsheffingskomitee
en mieliespesialiswerkgroep. “Ek is baie
opgewonde oor Graan SA as bedryfsorganisasie.
In die toekoms gaan ons ’n baie groot rol in
landbou speel – veral ten opsigte van die beleid
in landbou. Ons grootste uitdaging tans is om die
regering te beïnvloed om hulle landboubeleid meer
landbouvriendelik te maak. Daar word byvoorbeeld
te lank gevat om besluite soos koringtariewe te
implementeer.”
Die toekoms van landbou in Suid-Afrika maak
hom baie opgewonde, maar hy sê dat produsente
nie vandag volhoubaar kan boer sonder om by enige
vorm van georganiseerde landbou betrokke te raak
nie. “Ons moet meer betrokke raak om ons toekoms
in die landbou te verseker. Ons beskik oor baie
goeie landbouleiers om ons vorentoe te vat, maar
hulle het ons ondersteuning nodig.”
Botha is ook die Ondervoorsitter van die Alumni
Trust by die Universiteit van die Vrystaat. “Dit is
belangrik dat jy soms uit jou omgewing beweeg,
om net weer die besluite wat jy op die plaas maak
vanuit ’n nuwe perspektief te sien.”
’N GEMEENSKAP WAT SAAM STAAN
Botha se distrikslandbou-unie het goeie verhoudinge
met die provinsiale regering opgebou. Hy glo die
goeie verhoudinge dra by tot plaaslike projekte wat
vinniger aan die gang gesit word.
Een van die projekte wat hul gemeenskap by
betrokke was, was ’n skoonmaakprojek wat die
Vrystaatse Premier saam met die produsente in
die omgewing aangepak het. “Ons het almal saam
rommel in die omgewing gaan optel.” Nog een van
die projekte was om ontwikkelende produsente
April 2011 • www.senwes.co.za
KOLLIG OP ANTON BOTHA •••
op te lei om hul beeste te doseer. Met die Slenkdalkoors
wat uitgebreek het, het ’n paar produsente
die beeste in die nie-blanke woonbuurt gaan inent.
Volgens Botha is produsente die enigste
mense wat die infrastruktuur in die platteland het.
“Produsente moet net bereid wees om saam te
werk om die infrastruktuur beskikbaar te stel en
sodoende kan die probleme in die gemeenskap
opgelos word. Dit help nie jy sit terug en kritiseer
die regering as hulle sê daar is nie geld vir infrastruktuur-opbouing
in die platteland nie – bring
eerder dan self ’n oplossing na die tafel.” S
>>
>> MEER OOR ANTON
Waarsonder kan jy nie klaar kom nie: My
vrou se ondersteuning, my selfoon (“dit is sy
afstandsbeheer,” vertel Lucia laggend) en Aksie,
my Jack Russell. Ek en Aksie is groot maats. Die
personeel by Senwes ken hom al so goed. Waar
ek gaan, daar is Aksie. Ek kan ook glad nie sonder
my koerant gaan nie – ek wil van alles wat in die
wêreld gebeur, weet.
Die beste raad wat jy al ontvang het: Glo in dit
wat jy doen en kyk vorentoe. Moenie jou moeg
maak met dit wat verby is nie. “As” is verbrande
hout.
Gunsteling dis: Skaaptjops en ’n kudu-filet.
Met wie kuier jy graag om ’n braaivleisvuur?
Saam met goeie vriende – Blou Willem Theron, ’n
gewilde rubriekskrywer, en Johannes Gouws.
Met wie sal jy nog graag om ’n braaivleisvuur
wil kuier? Ek sal nie omgee om saam met Warren
Buffett, ’n baie suksesvolle investeerder in die
wêreld, om ’n braaivleisvuur te kuier nie.
Wanneer ek ’n besluit neem, dan...sorg ek
dat ek nie onder druk is om dit te neem nie. Ek
bestee tyd om daaroor te dink en bespreek dit
met medeprodusente en kundiges.
Hoe ontspan jy en jou gesin? Ons geniet die
wildsplaas, Wolwerand, in die Hertzogville-distrik
baie en ons gaan hou ook graag vakansie in
Jeffreys baai. Ons vat soms ’n gesin werkers op my
plaas saam op ons seevakansies.
Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel
haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur ’n e-pos
na ruth@infoworks.biz.
>
35

36 ••• SENWES CREDIT
Verskoon tog, maar
waarvan praat jy?
KRIPTIES – IS DIT NIE MAAR HOE
DIE WÊRELD VAN VANDAG WIL
KOMMUNIKEER NIE? HOEVEEL
KEER HET JY NIE AL ’N AFKORTING
GEHOOR OF GELEES EN DIT WAS BY
JOU EEN OOR IN EN BY DIE ANDER
EEN UIT NIE – EN TOT VANDAG TOE
WEET JY STEEDS NIE WAARVOOR DIE
AFKORTING STAAN NIE.
Senwes Credit het ’n paar afkor tings wat baie in hul
bedryf gebruik word, uiteengesit en omskryf. Nou
hoef jy nie weer te frons die vol gende keer wat jy die
afkortings lees of hoor nie.
1. KVP – Kontrakversekeringsplan. Dit is ’n plan
wat daargestel is om aan graanprodusente
finansiering beskikbaar te stel met die
gemoedsrus dat al die produsent se risiko’s
beperk word.
2. AVO – Afbetalingsverkoopsooreenkoms. Die
finansiering van roerende bates. Dit is die nuwe
term vir huurkope.
3. LES – Landbou-ekonomiese studie.
>> MAANDSTATE, FAKTURE
EN GRAANVOORRAAD
Het jy geweet dat jy jou maandrekening deur
middel van ’n debietorder kan betaal. Om van
dié diens gebruik te maak, skakel jou naaste
Village Bestuurder of vir Senwes Credit by
Senwes se Hoofkantoor.
Jy kan toegang tot jou maandstate, fakture
en graanvoorraad op die internet verkry. Om vir
dié diens te registreer, gaan na MySenwes se
webwerf by www.senwes.co.za/MySenwes/ en
doen vandag nog aansoek.
>
4. KB – Kredietbestuurder
5. SRB – Sleutelrekeningbestuurder
6. KLV – Kredietlewensversekering. Indien jy ’n
nuwe kliënt (onder 70 jaar) by Senwes Credit is,
val jy outomaties onder dié groepskema.
7. NCA – Nasionale Kredietwet.
8. LGO – Langtermyngebiedsopbrengs. Dit is die
potensiaal waarteen ’n produsent graan lewer.
9. LGGO – Langtermyngemiddelde-gebiedsopbrengs.
’n Produsent vergelyk die LGGO met sy
LGO.
10. RMW – Die realistiese markwaarde waarteen
bates in die algemene handel verkoop kan
word.
11. BBI – Bruto boerdery-inkomste (voor uitgawes).
12. DV – Dekkingsverband oor vaste eiendom.
13. NV – Notariële verband oor roerende bates,
byvoorbeeld implemente, vee ensovoorts.
14. KYC – Know your client. Vir Senwes
Credit om te FICA (Finansiële Intelligensie
Sentrum), moet ’n kliënt se persoonlike
besonderhede op datum gehou word. Indien
jou kontakbesonderhede dus verander, stel
Senwes Credit so gou moontlik skriftelik in
kennis daarvan (gesertifiseerde afskrifte van die
veranderde dokumentasie moet saam met die
kennisgewing ingehandig word).
15. SW – Die steunwaarde (rand) van ’n produsent
se sekuriteit. S
www.senwes.co.za • April 2011

Louw Prinsloo
SENWES CREDIT •••
April 2011 • www.senwes.co.za
37
Wees aanpasbaar
by jou omgewing
Oor die afgelope 35 jaar wat
Louw Prinsloo by Senwes Credit werksaam is, het hy
geleer dat indien jy vorentoe in die besigheidswêreld
wil beweeg en ’n treë voor jou konkurrent wil wees,
moet jy aanpasbaar by jou omgewing wees – en dit is
presies hoe Louw opgesom kan word. Louw, wat reeds
vir 20 jaar ’n Kredietbestuurder by Senwes
Credit is, was al van ’n Seksiehoof tot ’n Huurkopeklerk
by dié afdeling – poste wat oor die jare ander
benamings gekry het.
Hoe sien jy die rol van ’n Kredietbestuurder?
’n Kredietbestuurder staan krediet toe aan produ sente
om hulle in staat te stel om hulle produksie middele by
Senwes te koop en hul graan by Senwes te lewer en te
bemark, om sodoende ’n wins te genereer. Die
Kredietbestuurder is ook verant woor delik vir die invordering
van skuld wat aan produsente toegestaan is.
Watter veranderinge moes personeel en
produsente oor die jare by aanpas?
Personeel moes aanpas by die oor ska ke ling van
’n koöperasie na ’n maatskappy, wat produ sente
genoop het om hul boerderye aan te pas deur dit
as ’n besigheid, wat winsgewend is, te bedryf. Die
produsent het dus meer besigheidsgeoriënteerd
geraak – hy wil nou opbrengs op sy aandele sien, want
hoe meer aandele hy het, hoe groter is die dividend.
Watter rol sal jy wil hê moet Senwes Credit
teen 2020 vervul?
Ek sal wil sien dat Senwes Credit teen 2020 ’n volwaardige
handelsbankfunksie vervul, dat ons meer
produkte as enige handelsbank op die tafel sal hê,
ons deposito’s sal kan neem en nasionaal betrokke
sal wees by kredietverlening.
As jy met Pravin Gordhan (Minister van
Finan sies) middagete sou kon eet, wat sou jy
vir hom sê?
Dat Suid-Afrikaanse belastingbetalers oorbelas is.
Hoe ontspan jy?
Ek jag graag – ek behoort aan die Senwes Jag- en
Wildbewarings klub. S

38
••• TOEKOMSBLIK
Waai wind,
waai
DIE OU GESEGDE DAT DINGE VOOR
DIE WIND GAAN, KAN DALK HEEL
NUWE BETEKENIS VIR SOMMIGE
PRODUSENTE KRY AS GEVOLG VAN
NUWE WETGEWING WAT ONLANGS
AANVAAR IS EN STELSELMATIG IN
WERKING GESTEL WORD.
> TEKS: THYS HUMAN
Ingevolge die nuwe wetgewing
en regulasies wat in terme daarvan uitgevaardig
word, kan Eskom nou krag aankoop van maatskap
pye en ander instansies wat bekend staan
as Onafhanklike Kragvoorsieners (Independent
Power Providers). Maatskappye wat ’n geruime tyd
>
gelede al in afwagting op hierdie nuwe bedeling
gestig is, is nou druk besig om allerlei moontlikhede
te ondersoek en te ontgin – dit is veral met die
opwekking van windkrag en sonkrag dat daar sterk
gewoeker word.
Dit het natuurlik meegebring dat daar naarstiglik
gesoek word na gebiede en plekke wat die
gunstigste is vir die opwekking van krag uit wind of
uit sonselpanele. Dit is uiteraard veral die platteland
en dus plase wat die beste moontlikhede en lokale
vir hierdie nuwe bedrywe bied. Dit kan daartoe
lei dat sekere produsente aansienlike finansiële
voordeel uit die benutting van hul eiendom vir
kragopwekking kan trek en aanloklike promosies
word reeds taamlik wyd versprei met beloftes van
byna ongekende rykdomme en nuwe bronne van
inkomste. Slagspreuke soos “Oes die Wind” word
kwistig gebruik.
Dit is egter nie alle produsente wat voordeel
www.senwes.co.za • April 2011

April 2011 • www.senwes.co.za
TOEKOMSBLIK •••
“’n Produsent wat egter dink dat hy sommer self ’n windtoringkie kan
opsit, in sy eie kragbehoeftes voorsien en die ekstra krag wat opgewek
word sommer so aan Eskom kan verkoop, sal egter nog ’n goeie
klompie jare moet wag.”
sal kan trek uit hierdie nuwe ontwikkelings nie;
en dié wat dalk wel kan, sal wys wees om dinge
eers behoorlik uit te kyk alvorens hulle hul aan
vaste ooreenkomste bind. Voorlopige metings en
toetse dui daarop dat dit hoofsaaklik taamlik wye
stroke langs die Wes- en Suid-Kaapse kus is waar
die winde sterk en standhoudend genoeg is om
windplase – soos die plaattorings wat op ’n geskikte
terrein opgerig word, genoem word – ekonomies te
maak. Proefnemings en toetsinstallasies word reeds
in die omgewing van veral Caledon en Swellendam
gedoen.
’n Produsent wat egter dink dat hy sommer self
’n windtoringkie kan opsit, in sy eie kragbehoeftes
voorsien en die ekstra krag wat opgewek word
sommer so aan Eskom kan verkoop, sal egter nog ’n
goeie klompie jare moet wag. Hoewel hierdie soort
praktyk reeds taamlik wyd in die VSA en enkele
ander lande voorkom, kan dit selfs tien jaar duur
alvorens Eskom meters het en kan installeer wat
kragvoorsiening in twee rigtings kan meet – dit wil
sê wat verbruik word en wat verskaf word of oor die
nodige infrastruktuur beskik om sulke individuele
kragopwekkers met die landswye netwerk te
verbind. Daar bestaan egter verskeie kleiner modelle
windturbines wat baie voordelig benut kan word vir
die opwekking van krag vir eie gebruik en heelwat op
kragkoste kan spaar.
WAT BEHELS ’N WINDPLAAS SE OPSET?
’n Windplaas bestaan uit sowat ’n dosyn torings
van ’n 100 m hoog, met reuse skroewe of “vlerke”
van 50 m lank wat in die rondte draai en ’n turbine
aandryf wat weer elektrisiteit opwek. Die torings
word op sekere afstande van mekaar opgerig en ’n
“plaas” van 12 tot 20 torings kan oor ’n gebied van
sowat 200 vierkante meter strek. Die windvlerke
is minstens 50 m van die grond af en alle kabels
en installasies word ondergronds geberg sodat
daar vlak by die torings met boerderybedrywighede
voortgegaan kan word. Die torings is nie skadelik vir
mens of dier nie. Daar is ook ’n transformator wat
so aangebring word dat dit met die kragnetwerk kan
inskakel.
KOSTES
Die maatskappy voorsien al die toerusting
en aanlegkostes en betaal die produsent ’n
ooreengekome bedrag vir die gebruik van sy grond
– en seker ook sy wind! In sommige promosies
word daar taamlik breed gepraat van inkomstes
van soveel as R50 000 tot R100 000 per jaar,
afhangende van die ligging en windsterktes. Maar
’n kenner meen dat dié syfers taamlik aan die
bokant van die waarskynlikheidsvlak van inkomste
is. Dit is dus nie noodwendig dat groot rykdomme
so versamel kan word nie, maar dit kan tog beslis
’n ekstra inkomste bied op enige plaas wat geskik is
vir die betrokke aanlegte. Die torings kan tot 20 jaar
lank goeie diens lewer. Deeglike toetse sal vooraf
gedoen word om te bepaal of ’n spesifieke plek wel
vir ’n windplaas geskik is.
KRITIEK TEEN WINDKRAGENERGIE
Windplase is natuurlik hoog in die mode as ekologies-vriendelik
in hierdie dae van aardverwarming en
die wegbeweeg van fossielbrandende energie, soos
steenkool en olie. Dit word beskou as ’n hernubare
energiebron, maar daar is reeds waarskuwingsligte
wat begin flikker dat alles nie net goed gaan met
windkrag nie. Daar is vermoedens in die VSA dat
reusagtige windplase ’n uitwerking op lugstrome
kan hê wat reënvalpatrone kan beïnvloed sodat dit
op sekere plekke meer en op ander minder reën.
Daar is egter nog geen vaste bewyse hiervoor nie en
proefnemings word nog wêreldwyd gedoen.
Ander kritiek wat teen windplase ingebring word,
is dat die platetorings onooglik en ontsierend is.
In Brittanje het sekere gemeenskappe geweier dat
sulke windtoringplase in hul omgewing opgerig word
– juis om hierdie rede. Die voordele van herwinbare
windkrag sal seker uiteindelik hierdie besware
oorheers.
vervolg op bladsy 40
>
39

40
••• TOEKOMSBLIK
Waai wind, waai
vervolg van bladsy 39
>
>>
“In hierdie stadium wil dit
ook voorkom asof
windkrag-installasies baie
meer en vinniger vordering
maak as groot installasies van
sonselpanele.”
SONSELPANELE
In hierdie stadium wil dit ook voorkom asof
windkrag-installasies baie meer en vinniger vordering
maak as groot installasies van sonselpanele. Daar
was dan ook berigte dat daar probleme ondervind
word by ’n reusagtige sonkraginstallasie wat teen
miljoene dollars deur die VSA-regering gesubsidieer
is, maar dit is nog onduidelik of dit tegniese
probleme of swak bestuursprobleme is wat daar
ontstaan het. Suid-Afrika met groot oppervlaktes
woestyn- en semiwoestyngebiede behoort hom
egter by uitstek tot sonkragopwekking te leen; en
weer eens is dit plase en produsente wat voordeel
daaruit kan trek.
Een van die probleme wat produsente kan ervaar
indien hulle genader word vir windplase is om te
besluit of die betrokke instansie geloofwaardig
en betroubaar is. Gelukkig is daar reeds ’n
bedryfsorganisasie in die lewe geroep onder die
naam South African Wind Energy Association,
wat saamgestel is uit maatskappye en ander
belanghebbendes om toesig en beheer oor die
bedryf uit te oefen. Meer inligting oor die organisasie
kan bekom word by www.sawea.org.za.
Daar is ’n grappie dat een van ons land se bekend
ste baaie die plek in die wêreld is waar die wind
die tweede meeste waai. Vra ’n mens: “Nou waar
waai die wind die meeste?”, kom die antwoord:
“daai plek het weggewaai”. Windkrag gaan beslis
’n faktor wees in daardie dele van ons land wat nog
nie heeltemal weggewaai het nie. S
Verwysings
• www.btewind.com
• www.engineeringnews.co.za/article/eskom-readyto-connect-and-pay-ipps-2011-03-01
• www.eskom.co.za/live/content/php?Item_
ID=14324
Thys Human is ’n medewerker van Senwes Scenario.
www.senwes.co.za • April 2011

42
••• DEVELOPING AGRICULTURE
Determining a
minimum enterprise
size for a mixed farm
YOUR FARM AS A BUSINESS UNIT HAS
TO ACCOMMODATE AN ENTERPRISE
OF A CERTAIN SIZE AND PRODUCTION
LEVEL TO SATISFY YOUR FINANCIAL
OBJECTIVE.
> TEXT: SIPHO LOWANE
The size of your farm and the
scale of operation determine to a large extent
whether the farm will manage to generate enough
income that will enable you to cover the total operating
costs, capital expenditure and ensure cash for
a reasonable living.
If your plan as a developing producer includes
planting wheat this winter, the following calculation
based on the assumptions outlined below might
shed some light on the scale of production the enterprise
should be.
ASSUMPTIONS
• Farming is conducted on a full-time basis;
• The farm is on a lease agreement with the department
and therefore has no long term financial
obligations;
• Enterprises on the farm are: beef cattle, maize,
sunflower and wheat;
• The contribution of the enterprises to the coverage
of fixed overhead costs is 20% livestock and
80% crop (20% of the 80% crop contribution
is covered by wheat, with maize and sunflower
>
sharing a 60% - 40% split, respectively, of the
remaining 60%);
• A crop production system where 30% of the land
lay fallow is followed;
• The potential yield of the lands in consideration is
4 ton/ha for maize, 1,2 ton/ha for sunflower and
1,25 ton/ha for wheat;
• The net producer price of wheat (after marketing
costs: transport differential and storage cost) is
R 2 900 at time of sale;
• Beef cattle are run on a weaner production system
and the carrying capacity of the veld is 5 ha/LSU
(1 cow = 1 LSU);
• Four permanent labourers have been hired, earning
a minimum wage of R1 200/month each
(labour law compliant);
• There is one bakkie utilised for the farm business
operations;
• Payments are made for hire or purchase of
equipment (tractor, planter and boom sprayer)
and the bakkie; and
• The farmer needs a minimum net disposable
income of R76 800 per annum to support his
family. Included here are groceries, school fees,
health and medication, insurance, transport, entertainment
etc.
GROSS MARGIN
Firstly, the gross margin has to be calculated as
accurately as possible in order to give an accurate
estimate of the minimum size required for the enterprise.
Senwes projected that production norms are
useful in this regard to determine the variable cost
of production.
TABLE 1: GROSS MARGINS FOR THE ENTERPRISES CALCULATED – USING SENWES GUIDELINES FOR 2010/2011.
Enterprises Yield (ton/ha) Price (R/ton) Income (R/ha) Variable cost (R/ha) Gross margin (R/ha)
Maize 4 1 300 5 200 3 915 1 285
Sunflower 1,2 3 500 4 200 2 913 1 287
Wheat 1,25 2 900 3 625 2 997 628
www.senwes.co.za • April 2011

OVERHEAD COSTS
Secondly, the overhead costs normally incurred per
annum are determined.
TABLE 2: ESTIMATED ANNUAL FIXED OVERHEAD
COSTS, ANNUAL REPAYMENT OBLIGATIONS AND
MINIMUM COST OF LIVING AS PER ASSUMPTIONS
OUTLINED EARLIER.
Mixed farm
overhead costs/
Overhead costs per annum
annum (R)
Labour 57 600
Electricity 18 000
Telephone 6 000
Vehicle maintenance 15 000
Fuel 22 800
Bookkeeper 3 000
Hire purchase on equipment 91 825
Hire purchase on vehicle 54 000
Cost of living 76 800
Unforeseen expenditure 10 351
Total annual fixed overhead
costs (R)
355 376
MINIMUM SIZE REQUIRED
To arrive at the required sizes of the enterprises that
will cover the fixed overheads, the total amount of
overhead costs is divided by the respective gross
margins according to the percentage contribution
expected from each enterprise.
This farmer, therefore, needs to plant at least
91 hectares of wheat in order to generate income
to cover some of the farmers’ annual fixed overhead
costs.
TABLE 3: MINIMUM ENTERPRISE SIZES REQUIRED TO MEET OVERHEAD FINANCIAL OBLIGATIONS.
April 2011 • www.senwes.co.za
Sipho Lowane is an Agricultural Economist and Coordinator
at Senwes Agricultural Services. Contact him at (018) 464-
7378 or send an email to sipho.lowane@senwes.co.za.
80% cash crops
60% maize 40% sunflower 20% wheat
20%
livestock Total
Fixed overhead costs coverage 136 464 90 976 56 860 71 075 355 376
Gross margin 1 285 1287 628 2 325
Minimum number of productive cows 31
Minimum arable hectares required 106 71 91 268
Total farm hectares required 106 71 91 155 423
>>
DEVELOPING AGRICULTURE •••
“There is an
inverse
relationship
between the gross
margin and the
minimum
enterprise size
required to
break even.”
CONCLUSION
There is an inverse relationship between the gross
margin and the minimum enterprise size required to
break even. A smaller gross margin will necessitate
expansion of the production scale and the size of
operations, in order to cover for all fixed overhead
costs and supporting a family.
When the overheads include lease payment on
land and other medium- and long-term financial
obligations, the size of the operations needs even
further expansion. S
References
• Senwes Agricultural Services production cost guidelines
2010/2011.
• Data from Senwes Developing Farmers.
>
43

Zinchem sit
MIKRO-ELEMENTE
terug in grond
Landbougrond word jaarliks aangevul
met makro-elemente wat deur die voor afgaande
gewas uit die grond verwyder is. Dieselfde word
egter nie met mikro-elemente gedoen nie. Sink (Zn)
word wel teen 0,5% by misstowwe gevoeg, maar die
vorm wat gebruik word (naamlik sinkoksied) is nie
die optimale bron nie. Sinksulfaat is ’n beter bron as
gevolg van sy wateroplosbaarheid.
Ander essensiële mikro-elemente soos koper,
mangaan, yster en boor word selde in die grond
terug gesit om die hoeveelhede wat deur agtereenvolgende
oeste verwyder is, weer aan te vul. Twee
van die struikelblokke waarteen produsente te staan
kom, is die beskikbaarheid van sulke produkte sowel
as die gebrek aan maklike toedieningsmetodes.
Zinchem het albei hierdie kwessies aangespreek
met die ontwikkeling van ’n nuwe reeks kombinasie
mikro-elementprodukte, genaamd multimikro.
Die reeks produkte bestaan uit 100% wateroplosbare
bronne van ses van die belangrikste mikroelemente,
naamlik: Zn, Cu, Mn, Fe, B en Mo. Die
produkte, wat in kristalvorm beskikbaar is, is maklik
oplosbaar en kan deur besproeiingstelsels, tenks op
planters of trekkerspuite uitgespuit word. Zinchem
het mikro-elementgrondtoedieners ontwikkel, wat
produsente kan gebruik om die rygewas-grondtoedieningsformule
in die plantervoor toe te dien.
Die produkreeks bestaan tans uit sowat ’n dosyn
verskillende grondtoedienings en blaarvoedings,
met gewas-spesifieke formulasies reeds in ontwikkelling.
Zinchem kan ook unieke formulasies
aan produsente verskaf. Die volgende gewasse het
spesifieke blaarvoedingsformulasies: graangewasse,
sonneblom en grondbone, droëbone en sojabone,
groente, vrugte asook pekanneute. Spesifieke
grondtoedieningsformulasies is ontwikkel vir alle
rygewasse, groente, suikerriet en bosbou.
Om korrekte aanbevelings te maak moet Zinchem
gedetailleerde grondmonsters neem om die mikroelemente
te ontleed. Die aanbevelings word dan met
die produsent bespreek en daar word saam besluit
op die oplossing wat die beste resultate teen ’n
April 2011 • www.senwes.co.za
PROMOSIE-ARTIKEL: ZINCHEM •••
’n Mikro-elementgrondtoediener.
sakpasprys sal lewer. Vir die beste resultate behoort
die grondregstelling in die af-seisoen (na stroop en
voor planttyd) gedoen te word.
Met die grondtoedieningsprodukte word die beste
resultate verkry deur die mikro-elemente direk op
die saad met ’n Zinchem mikro-elementtoediener
in die plantervoor toe te dien. Die doel van die toediening
is om die gewas die beste moontlike kans
op groei te bied en sodoende ongunstige weer- en
grondtoestande beter teen te werk. Die saailing kry
dus die kans om ’n sterk wortelstelsel te ontwikkel
en gevolglik wind en onkruiddoders beter te hanteer.
Die blaarvoedingsreeks bied die produsent nog ’n
kans om mikro-elementaanvullings te doen indien
dit nie vroeër prakties moontlik was nie. Die blaarvoedingsreeks
is geformuleer om te help verseker
dat gewasse optimaal fotosinteer. Gevolglik word
optimale opbrengste van hoë gehalte graan gelewer.
Die produkte is tans in 25 kg sakke beskikbaar,
maar daar sal binnekort 1 kg en 5 kg verpakkings
vir sekere van die produkreekse (hoofsaaklik die
produkte wat op die huisvrou gemik is) beskikbaar
wees. Toediening word vergemaklik met ’n Zinchemmaatbeker
wat akkurate afmetings in milliliters
sowel as in milligramme aandui.
’n Uitgebreide bemarkingsveldtog is onlangs deur
Zinchem begin. Die doel van die veldtog is om die
nuwe reeks mikro-elemente wyer aan alle produsente
beskikbaar te stel. Bekende koöperasies,
chemikalieë-verspreiders en kunsmismaatskappye
is genader om Zinchem se mikro-elemente deur hul
bemarkingsnetwerke, verkoopspunte en winkels te
verkoop.
Zinchem se streeksverteenwoordigers sal steeds
in sekere gebiede teenwoordig wees en Zinchem is
ook druk besig om agente aan te stel. S
>
45

46 ••• VIR DIE SIEL
Ds Willie Botha
Lees: Matteus 18: 21 - 35
Petrus vra aan Jesus: “Here,
hoeveel keer moet ek my broer vergewe as hy iets
verkeerds teen my doen? Selfs sewe keer?” Jesus
antwoord hom: “Ek sê vir jou, nie sewe keer nie
maar selfs sewentig maal sewe keer.” Eintlik was
Petrus heel ruimhartig met sy voorstel van sewe
keer, want die Jode het verwag dat jy iemand darem
drie keer ’n kans moes gee. Jesus verras egter
met sy antwoord aangesien 490 keer ook figuurlik
verstaan moet word. Om sy antwoord te verduidelik,
vertel Hy aan hulle die verhaal van die amptenaar
wat diep by die koning in die skuld was.
Op ’n dag het ’n koning besluit om sy boeke te
oudit. Terwyl hulle die boeke nagaan, bevind hulle
dat een van die amptenare miljoene rande aan
hom verskuldig is. Toe hy voor die koning verskyn
en dit blyk dat hy nie die skuld kan betaal nie, is
hy beveel om sy vrou, kinders en alles wat hy besit
moet verkoop ten einde sy skuld te vereffen. Hy was
bankrot verklaar. Die man het om uitstel gesmeek
en belowe om alles te betaal. Die koning het hom
jammer gekry, sy skuld afgeskryf en hom laat gaan.
>> VERGIFNIS IN ’N NEUTEDOP
1. Dit moes vir God bitter moeilik
gewees het om Jesus Christus in
ons plek te laat ly en sodoende ons
te vergewe. Dit is kosbare genade.
2. Vergifnis is nie maklik nie.
3. God se Gees help ons om ander te
vergewe.
4. Onvergewensgesindheid beteken
dat jyself nog nie verstaan waarvan
jy vergewe is nie.
>
Vergifnis – ’n moeilike
noodsaaklikheid
Dieselfde man gaan toe na ’n man wat hom net ’n
paar rand geskuld het. Op ’n hardhandige manier
eis hy dat dié medeamptenaar van hom dadelik
sy skuld moet betaal. Toe die man om uitstel vra
en belowe om dit te betaal sodra hy kan, het die
amptenaar in plaas van om sy skuld af te skryf,
reëlings gaan tref om hom in die tronk te gooi.
Natuurlik het die nuus van die gebeure die koning
bereik. Hy was bitter kwaad oor wat gebeur het. Net
soos wat hy die amptenaar se skuld afgeskryf het,
moes die amptenaar ook sy medeamptenaar se
skuld afskryf.
Deur nie jou naaste te vergewe nie,
beteken dat jy nog nie verstaan
waarvan jyself vergewe is nie.
Deur nie jou naaste te vergewe nie, beteken dat
jy nog nie verstaan waarvan jyself vergewe is nie.
Vergifnis is egter nie maklik nie. Hoe vergewe jy
iemand wat jou gewelddadig aangeval het? Of
iemand wat jou finansieel in die moeilikheid laat
beland het? ’n Ontrou lewensmaat, ’n kind wat jou
teleurstel en ’n persoon wat jou beskinder is ewe
moeilike scenario’s. Dit is wanneer ons struikel
oor die gewigtigheid om iemand anders te vergewe
dat ons ontdek van hoeveel onsself vergewe is.
Wanneer ons iemand vergewe en iets in ons skree:
“ek wil nie” of “ek kan nie”, ontdek ons iets van God
se kosbare genade. Dié God wat sy Enigste gegee
het om mense te vergewe wat dit glad nie verdien
nie. Charles H Spurgeon het tereg gesê: “As iemand
jou onreg aangedoen het en jy probeer hom of haar
terugkry deur hulle seer te maak, is jy besig om in te
meng met God se genade en vergifnis”. S
>>
Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Gemeen
te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur
‘n e-pos aan wbot@absamail.co.za.
www.senwes.co.za • April 2011

Blitsige, eenvoudige
en geurige pastagereg
Genoeg vir 4 mense
400 g kersietamaties
2 eetlepels Balsamiese asyn
1 eetlepel olyfolie
1 teelepel suiker
1/2 teelepel sout
1/2 teelepel swartpeper
500 g pasta van jou keuse
300 g Ricotta kaas,
gekrummel
4 eetlepels basielkruid pesto,
verdun met 2 eetlepels olyfolie
METODE
Voorverhit die oond tot 220°C.
Meng die kersietamaties met die asyn, olyfolie en
geurmiddels en plaas op ’n bakplaat.
Rooster vir 15 tot 20 minute totdat die tamaties
blasies maak en die skil begin los raak. Kyk gereeld
hoe die tamaties vorder, omdat die oond baie warm
is en jy nie wil hê dit moet brand nie.
Kook intussen die pasta volgens aanwysings in
soutwater tot al dente. Dreineer en meng met die
tamaties (en al die sous wat in die pan gevorm het),
ricotta kaas en en basielkruidpesto. S
>> OP DIE BOEKRAK
Bron: http://www.food24.com/Recipes/
BASTA! ONS VOETSPORE IS IN AFRIKA
deur Dirk Hermann
Dirk Hermann, Adjunk Uitvoerende Hoof van
Solidariteit, is onder andere outeur van “Die
Keiser is kaal” – wat verduidelik hoekom
regstellende aksie misluk het. Hierdie keer sê
hy egter Basta – ons voetspore is in Afrika!
Die boek is in die vorm van ’n brief aan sy vier
dogters geskryf. Hy vertel die Afrikanerstorie vanaf
1657 tot vandag aan die hand van sy familiestorie.
In die brief skryf hy onder andere aan sy dogters
dat die politiesgelaaide beeld van die Afrikaner nie
aanvaar moet word nie. Hy wil sy dogters bevry
van skewe geskiedenisbeelde deur aan hulle ’n
familiestorie te vertel.
April 2011 • www.senwes.co.za
LIFESTYLE • LEEFSTYL •••
>> VIR DIE FLIEKVLOOIE
Unstoppable
Aksiefliek met Denzel Washington
en Chris Pine. Regie: Tony Scott
’n Fliek oor ’n wegholtrein kan net
een van twee rigtings inslaan:
dit kan of ontspoor of jou meesleur
met die spoed van wel,
’n wegholtrein. Unstoppable is
laasgenoemde en dit stop nêrens sodat jy net weer
jou asem kan terugkry.
Die moeilikheid begin wanneer ’n treiningenieur
van die trein afklim omdat hy dink dat hy die trein
heeltemal tot stilstand gebring het. Om alles te
kroon is die trein sonder remme, daar is toksiese
chemikalieë aan boord en ’n trein vol kinders is
vanuit die teenoorgestelde rigting op pad.
Daar is ook ’n derde trein op die spoor, maar
dit het gelukkig twee tawwe manne aan boord - ’n
nat-agter-die-ore kondukteur (Pine) en ’n veteraan
ingenieur (Washington) en hulle moet natuurlik die
probleem oplos. Unstoppable is Speed op treinspore
en jy sal skoon uitgeput wees ná hierdie rit.
• Stone (riller) met Robert de Niro, Edward Norton
en Milla Jovovich.
• Spud (komedie) met John Cleese en Troye
Sivan. Gegrond op die boek van John van de Ruit S
Dié rubriek word gedoen in samewerking met Movies4U in
Wilkoppies, Klerksdorp. Tel: (018) 468-4148.
Die “brief” is ook veel dieper as ’n
familie storie. Dit is ’n boek oor Afrikaneridentiteit
en is ’n uitdaging aan almal wat
die Afrikanerstorie wil kriminaliseer. S
>> WEGGEEPRYS
SMS Books + jou naam + jou e-pos
adres d + jou j antwoord op onderstaande vraag na
35180 en staan ’n kans om ’n eksemplaar van Basta!
te wen. Die kompetisie sluit 20 Mei 2011. ’n Sms kos
R3. Terme en voorwaardes geld.
Vraag: Van watter vakbond is Dirk Hermann
Uitvoerende Hoof?
Beskikbaar by die L & A boekwinkel langs Roman’s Pizza
in Klerks dorp. Tel: (018) 468-4777.
>
47

48 ••• LIFESTYLE • LEEFSTYL
1911-landboukwessies
steeds op ons voorstoep
DIE EERSTE UITGAWE VAN DIE FAR MER’S
WEEKLY HET OP 15 MAART 1911 VER-
SKYN. DIT WAS DIE EERSTE LANDBOU -
TYDSKRIF IN SUID-AFRIKA EN WAS IN
BLOEMFONTEIN GEDRUK EN DAARVAN-
DAAN VERSPREI. DIT IS INTERESSANT
OM TE SIEN WAT DIE SAKE VAN DIE
DAG ’N HONDERD JAAR GELEDE WAS.
DIT IS OOK INTERESSANT OM TE
LEES HOEVEEL VAN DIE DESTYDSE
LANDBOUPROBLEME NOG STEEDS MET
ONS IS. ONTHOU: SENWES WAS OP 15
MAART 1911 AMPER TWEE JAAR IN DIE
BEDRYF.
> TEKS: THYS GROBBELAAR
In die eerste drie maande se
weekblaaie, is die volgende oor berig:
• Die eerste trekkerdemonstrasie is in Klerksdorp
gehou. Dit was ’n Harr-Parr trekker wat 7,7 ton
geweeg het en 28 perdekrag gelewer het. Dit
was eers ná die tweede wêreldoorlog dat die
landbou eers werklik gemeganiseer het.
• Landbouskoue was ’n absolute hoogtepunt op
elke gemeenskap se kalender. Dit was nie snaaks
dat die destydse eerste minister of administrateur
skoue soos die van Lindley, Frankfort of Heilbron
geopen het nie. Boere en boervroue het met hul
‘n Deering eenperd-voerhark
>
vee, plaasprodukte en handewerk op die skoue
meegeding.
• Dit was midde in die volstruis-boom. Menige
imposante plaashuis in die Oudtshoorn-distrik,
wat nou nog staan, is met dié volstruisgeld
gebou. In hierdie uitgawes is produsente gewaarsku
dat die volstruisbedryf gedy op grond
van die wêreldwye damesmode van volstruisvere
in vroue se hoede. Produsente is gemaan om
te diversifiseer, aangesien dames se modegier
vinnig kan verander.
• ’n Verdere voorstel is gemaak vir ’n heffing op
volstruisveerverkope, wat gebruik moet word
vir advertensies om dames in Sjina en Japan
te oorreed om ook dié tipe mode te volg. Dit
is aangevoer dat sou hulle dit reg kry, die
volstruisbedryf nog vir etlike jare kon gedy, siende
die miljoene vroue wat volstruisvere kon gebruik.
Dit is interessant om te weet dat die koms van
die motorkar die volstruis-boom tot ’n einde
gebring het. Hoede met volstruisvere het nie op
’n motor gewerk nie.
• Die mielie-uitvoere vanaf Suid-Afrika is bespreek.
Sowat 20% van die Suid-Afrikaanse mielie-oes
is na veral Engeland uitgevoer. Argentinië was
Suid-Afrika se grootste konkurrent ten opsigte
van mielie-uitvoere. Ongeveer 50% van die
hele Vrystaat se mielie-oes is daardie seisoen
vanaf Durban, Port Elizabeth, Oos-Londen en
Kaapstad se hawens uitgevoer. Durban was
die belangrikste uitvoerhawe. Die Minister van
Spoorweë en Hawens het ook in die betrokke
uitgawe sy versekering gegee dat die spoorweë
gerat is om die uitvoermielies betyds by die
hawens te kry.
’n Oliver “Blue
Bell” Ploeg
www.senwes.co.za • April 2011

’n Voerkerwer
• Mnr Butt-Davy van die Transvaalse Landboudepartement,
saam met verskeie ander kundiges,
het betoog dat dit nie ekonomies is om mielies
uit Suid-Afrika te voer nie. Die mielies moet
volgens hulle eerder op die voete mark toe
gejaag word. Dit beteken dat die mielies deur vee
omgesit moet word na diereprodukte. Hy meld
dat die VSA net 4,5% van hulle totale mielie-oes
uitvoer, terwyl Suid-Afrika 20% van sy mielieoes
moet uitvoer. ’n Direkte aanhaling uit die
betrokke artikel: “...and the farmer who keeps
on producing maize for export with the hope
that European prices will substantially increase,
is cherishing a belief which is not likely to be
realised”.
• Die Unie-regering het Sir Thomas Price op ’n
studietoer na Europa en Kanada gestuur om die
moontlike oprigting van graansilo’s vir die uitvoer
van mielies te ondersoek.
• Die Eerste Minister, Louis Botha, het die stigting
van landboukoöperasies tydens die opening
van die Bloemfonteinskou bepleit. Hy beskou
die beginsel van “hulp tot selfhulp” deur middel
van koöperasies as die enigste manier om die
landelike bevolking uit die haglike gevolge van die
Anglo-Boereoorlog te kan verlos. Die volgende
aanhaling is gebruik: “Heaven helps those who
help themselves”. Ons weet dat die Vrystaat
heelwat later as die Transvaal begin het om
koöperasies te stig.
• In ’n artikel word die verhoging van die invoer -
tarief op koring en koringmeel bepleit. Produsente,
veral in die Wes-Kaap, voer aan dat hulle
sukkel om kop bo water te hou weens die hoë
vervoerkoste.
• In ’n berig van ’n verslaggewer van SA News
meld hy dat daar ’n sogenaamde reënboom
bestaan, wat elke oggend dou op sy blare vorm.
Volgens die verslaggewer kan daar 1 000 bome
per vierkante kilometer geplant word, wat dan
30 000 gallon water per dag kan produseer. Die
April 2011 • www.senwes.co.za
>>
LIFESTYLE • LEEFSTYL •••
’n Deering
voersnyer
Dié tipe landboumasjinerie
was in elke
tydskrif van daardie dae
geadverteer. Van dié
masjinerie kan nog op
ou plaaswerwe gesien
word.
water kan met leivore na damme gelei word,
wat weer gebruik kan word vir besproeiing. In die
opvolgende uitgawes was die reënboom intensief
bespreek en etlike navrae is ontvang van boere
wat verneem waar hulle steggies kan bekom.
• Die skrywer het aangevoer dat die reënboom
’n oplossing vir die droogtes in Suid-Afrika kan
wees. Na etlike artikels en briewe wat oor die
reënboom geplaas is, het die botanikus van
die Vrystaat se Departement van Landbou ’n
brief geplaas wat die reënboom in die regte
perspektief plaas. Volgens hom vorm die boom
wel doudruppels op sy blare. Die boom kom
egter net in die trope van Suid-Amerika voor
en sal glad nie op die Hoëveld aard nie. Die
briefwisseling het net daar gestop.
• Baie artikels het oor die volgende onderwerpe
gehandel: perdeboerdery, bottermaak, hoenderboerdery,
varkboerdery, suiwelboerdery asook
byeboerdery. Baie boere was op bestaansboerdery
aangewese met hoofsaaklik ruilhandel
om lewenshulpmiddele te bekom. Die boere het
gevolglik verskeie opsies probeer om ’n bestaan
te kon maak op die plaas.
• Heelwat artikels oor besproeiing is ook gepubliseer.
Besproeiing was gesien as ’n teenvoeter
vir die sporadiese droogtes wat op die Hoëveld
ondervind is.
• Veeverliese, as gevolg van ongediertes en veediefstal,
was van die groot probleme wat die
veeboer destyds ondervind het. S
In die volgende Senwes Scenario-uitgawe gaan die
besprekingspunte wat op die eerste kongres van
die Vrystaatse Landbou-unie gedien het, bespreek
word.
Thys Grobbelaar is ’n Senior Graananalis by Senwes Grainlink.
Skakel hom by (018) 464-7385 of stuur ’n e-pos na thys.
grobbelaar@senwes.co.za vir meer inligting.
>
49

50 ••• AGRI-WENKE
Daar is ’n tyd vir alles
Ek kan nie glo dit is al weer dié
tyd van die jaar nie. Sonneblom word gestroop en
die groot mielie-oestyd is net om die draai en so
ook die winter. Dit is skrikwekkend hoe vinnig die
tyd verbyvlieg – veral as ’n mens aan’t ouer word
is. Hierdie bydrae van Agri-wenke is my laaste een,
aangesien die jare my ingehaal het en my amptelike
werkstyd nou verby is.
Alle dank aan my Skepper vir my gesondheid wat
nog goed is. Dit is egter nie tyd om te “retire” nie,
maar om op “retreat” te gaan. Ek het oor die jare
’n paar beeste (nie sommer net beeste nie – swart
beeste) bymekaar gemaak. Dié sal van nou af meer
aandag kry.
Aan dié van julle wat oor die jare kommentaar
of wenke gegee het of sommer net Agri-wenke
gelees het, baie dankie daarvoor. Ek het darem altyd
gepoog om by die waarheid te hou. Hiermee dan my
laaste paar wenke vir April en Mei vanjaar:
GRAANPRYSE
Hoe beplan jy watter gewas om te plant as
die prys van die produk nie vooruitspelbaar
is nie? Teen die einde van Februarie was
die Safex-koringprys vir Desember-lewering
in die omgewing van R3 300. Teen dié
prys sal 1 ton opbrengs per ha al ’n winsie
in die Bloemfontein-omgewing wys. Twee
weke later en die Safex-prys val na R2 800.
Die gevolg is dat 1 ton koring weer teen ’n
verlies geproduseer word.
Verskansing op Safex kan die oplossing
wees. Somtyds werk dit en somtyds is dit
net te duur. Geen wonder dat al hoe minder
koring geplant word nie, want hoe motiveer
jy iemand om ’n produk teen ’n verlies te
plant.
* Agri-wenke is nie in ’n doodloopstraat nie. Dié rubriek
sal voortaan gesamentlik deur Senwes Landbou dienste se
vakkundiges gedoen word. Hou dus steeds dié spasie dop.
Vrywaring: Die aanbevelings en siening soos in die stuk vervat is dié
van die skrywer en word nie noodwendig deur Senwes ondersteun
nie, maar word in goeder trou aangebied.
>
>>
KORING
Dit is nou die tyd om
droëland koring te begin plant.
Die gronde wat vir koring voorberei
is, behoort genoeg water in te hê. Dit
het lanklaas gedurende Augustus en
September beduidend gereën –
miskien gebeur dit hierdie
seisoen.
Dries Dries Kruger
Kruger
Dries Kruger was ’n Senior Akkerboukundige by Senwes
Land boudienste. Senwes wens hom alle voorspoed toe op
sy lewenspad vorentoe. Dries was 22 jaar werksaam by
Senwes.
www.senwes.co.za • April 2011
Drie
ger
VEE
Daar waar dit lanklaas so welig was, sien jy vanjaar
rooigras. Weiding gaan dié winter volop wees. Ek
verwag egter dat die smaaklikheid en voedingswaarde
van die veld in die grasvelddele dalk nie na
wense sal wees nie. Skakel dus vroegtydig oor na
winterlekke.
Indien daar nog hooi of kuilvoer gemaak moet
word, doen dit voor dit begin ryp. Halfdoodgerypte
plante trap moeilik vas om goeie kuilvoer te maak,
terwyl akkerbone al hul blare verloor en die peule
oopspring.
Of dit die nadraai van verlede seisoen se Slenkdalkoors-epidemie
onder beeste was, weet ek nie,
maar sover jy ry, sien jy nog koeie met baie klein
kalwers. Produsente bevestig dan ook dat ’n deel
van die kudde heelwat later kalf as gewoonlik. ’n
Deel van die koeitrop gaan dus die winter in met
kalwers wat nog suip – wat druk op haar en die kalf
se kondisie gaan plaas. Sit sulke koeie in ’n aparte
trop. Deur ’n goeie lek en kruipvoer vir die kalwers
te voorsien, kan betalend vir jou wees.
Veeprodusente moet ook onthou om gereeld te
kyk of die windpompe nog genoeg olie in het. Ek
hoop dat dit voor die wind met elkeen van julle in jul
boerderye sal gaan. S

52
••• DRUPPELS OP DIE DAK
’n Oornat
en droë seisoen
DIE 2010/2011-SOMERSEISOEN HET
BAIE LAAT BEGIN MET GEEN REËN
GEDURENDE AUGUSTUS EN SEPTEM-
BER NIE. DIT HET MEEGEBRING DAT
DAAR MIN VROEË SONNEBLOM ONDER
DROËLANDTOESTANDE AANGEPLANT
KON WORD.
Vanaf die helfte van Oktober
het dit egter normaal begin reën. Gedurende
Desem ber en Januarie het dit soveel gereën dat
die meeste riviere hulle walle oorstroom het – soos
die geval met verlede seisoen. Groot gedeeltes
van die Noordwes Provinsie het eers teen die
einde van Desember voldoende reën ontvang,
sodat hulle kon begin plant. Heelwat meer laat
sonneblom moes toe aangeplant word, omdat dit
te laat begin raak het om mielies te plant. Verskeie
distrikte het gewasskade as gevolg van te veel
reën. Die Februarie-reënval was weer naby aan die
langtermyn gemiddeld. Veral die oostelike distrikte
van die Hoëveld het heelwat minder reën gedurende
Februarie 2011 as die langtermyn gemiddeld
ontvang. Gewasskade as gevolg van droogte is ook
uit verskeie distrikte gerapporteer.
In sekere distrikte van die Noordwes-wes
Vrystaat is lande met ernstige versuipskade
waargeneem. Dié betrokke lande het
permanente versuipskade opgedoen.
>
Tabel 1 dui die afgelope twee seisoene se somerreënval
aan. Die afgelope twee seisoene het
heel wat meer reën ontvang as die langtermyn
gemiddeld.
TABEL 1: DIE SOMERREËNVAL TOT DIE EINDE VAN
FEBRUARIE IN DIE SENWES BEDIENINGSGEBIED
VIR DIE AFGELOPE TWEE SEISOENE TEENOOR DIE
LANGTERMYN GEMIDDELD.
Seisoene
Maand 2009/2010 2010/2011
Langtermyn
gemiddeld
(1983 - 2010)
Augustus 29 0 11
September 12 0 17
Oktober 82 16 60
November 58 87 74
Desember 84 184 82
Januarie 248 188 94
Februarie 79 79 77
Totaal 592 554 415
Figuur 1 dui die gedeeltes van die Senwes bedienings
gebied aan wat meer reën as die langtermyn
gemiddeld ontvang het. Dit is veral die suid- en
suidwestelike dele van die Vrystaat wat heelwat meer
reën as die langtermyn gemiddeld ontvang het.
Gedurende Januarie 2011 is ’n ondersoek met
’n vliegtuig oor die somerreënvalgebied van Senwes
Persentasie van normale reënval
vir die seisoen Julie 2010 tot
Januarie 2011
(Gegrond op voorlopige data. Die aantal stasies gebruik, mag
verskil afhangend van databeskikbaarheid).
www.senwes.co.za • April 2011

gedoen. Gebiede waar duidelike gewasskade
voor kom, is afgewissel met lande waar baie
mooi gesaai des waargeneem is (sien foto’s).
Dit maak ’n akkurate oesskatting baie
moeilik. Die algemene indruk wat wel verkry
is, is dat ’n goeie oes moontlik is.
Die hele somerreënvalgebied van Suid-
Afrika het tot en met Januarie 2011 meer
reën as die langtermyn gemiddeld ontvang.
Die onderstaande skets dui die verskil
tussen hierdie seisoen se somerreënval tot
die einde van Januarie aan, teenoor die
langtermyn gemiddelde reënval vir dieselfde
ooreenstemmende periode. Februarie was
wel droër as normaal in verskeie distrikte.
In die algemeen word ’n bogemiddelde
oes in Suid-Afrika verwag. Die diep
watertafelgronde in die Noordwes-Vrystaat
behoort daarsonder verdere reën ’n bogemiddelde
opbrengs te realiseer.
Wat Februarie se reënval betref, het die sentrale
gedeelte van die Senwes bedieningsgebied minder
reën as die langtermyn gemiddeld ontvang. Die
westelike gedeelte van die Noordwes Provinsie
asook die suidwestelike gedeelte van die Vrystaat
het weer aansienlik meer reën as die langtermyn
gemiddeld ontvang.
OPSOMMING EN GEVOLGTREKKING
Alle aanduidings is daar dat ’n uitsonderlike
groot oes hierdie seisoen kan realiseer. Dit is
nieteenstaande versuipskade in die begin van
April 2011 • www.senwes.co.za
>>
DRUPPELS OP DIE DAK •••
Lande in die Noordwes
Provinsie en die sentrale
Vrystaat het oor ’n
uitstekende potensiaal
beskik, nieteenstaande die
baie reën wat ontvang is.
Figuur 1. Werklike reënval vir Julie
2010 tot Februarie 2011 teenoor
die langtermyn gemiddeld vir Julie
tot Februarie 1999 tot 2010.
Onder: Figuur 2. Werklike reënval
in Februarie 2011.
die seisoen en droogteskade teen die einde van
die seisoen. Die betrokke skades is beperk tot
sekere distrikte en grondtipes. Die seisoen het
net laat begin en daar is nog baie jong mielie- en
sonneblomaanplantings wat nog ’n hele ent moet
gaan voor daar van ’n oes gepraat kan word. Die
warm en droër Februarie- en Maart-maande het tot
gevolg dat, veral sonneblom vinnig kon ontwikkel
en daar kan meer Maart-lewerings wees as wat
oorspronklik verwag is. S
Artikel saamgestel in Maart 2011 deur Thys Grobbelaar
(Senior Graananalis: Senwes Grainlink) en Ronél Koen
(Senior Gis-tegnoloog: Senwes Landboudienste).
>
53

koringkultivars vir ’n wenkombinasie
PANNAR beskik oor ’n volledige droëlandkultivarpakket vir die Vrystaat,
asook twee besproeiingskultivars, naamlik PAN 3434 en BAVIAANS.
Koringkultivars
Groeiklas Kultivar Gebiedsaanpassing en Eienskappe
Egte
Wintertipes
Intermediêre
Tipes
PAN 3118
PAN 3120
PAN 3355
PAN 3368
PAN 3379
PRESTASIE BEPROEFDE SAAD
Uitstekend aangepas vir alle produksiegebiede en top-
presteerder in veral die westelike droëlandproduksiege-
biede van die Vrystaat.
Goed aangepas vir die hoër potensiaal droëlandgebiede van
die Vrystaat. Toppresteerder by vroeë plantdatum.
Hoë opbrengspotensiaalkultivar wat goed aangepas is vir al
die droëlandproduksiegebiede van die Vrystaat. Met sy korter
strooi is hierdie kultivar ook goed aangepas vir verbouing
onder aanvullende besproeiing.
’n Toppresteerder in die Oos-Vrystaat. Weerstand teen beide
biotipes van die Russiese koringluis en geskik vir verbouing in
veral die Sentraal- en Oos-Vrystaat.
’n Kortstrooi, hoëpotensiaalkultivar wat weerstand teen
albei Russiese koringluis biotipes bied. Beskik oor ’n sterk
saailinggroeikragtigheid, kort groeiperiode en uitstekende
hektolitermassa.
WÊRELDWYE NAVORSING PLAASLIKE PRESTASIE
www.pannar.com
Vir meer inligting kontak: Tel: (033) 413 9500 infoserve@pannar.co.za
2011/WHEAT/A/23

Pannar oortref hulself wéér
DIE JAARLIKSE PANNAR GEWAS
EXTRAVAGANZA INLIGTINGSDAE OP
DELMAS, KLERKSDORP, KROONSTAD
EN BIESIESVLEI WAS WEER EENS
VANJAAR GEVUL MET UITSONDERLIKE
PANNAR INLIGTING.
“Ons is trots om die YieldBoost TM
swamdoder spuitprogram, ’n dinamiese nuwe inisiatief
van Pannar, wat die opbrengspotensiaal van
ons reeks geselekteerde ultravinnige en mediumvinnige
basters dramaties verbeter, bekend te stel,”
het Peet van der Walt (Bemarkingsbestuurder:
Pannar) gesê.
Die voordeel van die program strek verder as die
verhoogde opbrengs, met veroudering van die plante
wat ook vertraag word, sodat plante langer groen
bly. Die beter algemene plantgesondheid lei tot
onder andere beter graankwaliteit en staanvermoë.
Die swamdoderspuitprogram word veral vir die
gebiede waar blaarsiektes gewoonlik gedurende die
seisoen voorkom, aanbeveel.
Dié spuitprogram lewer veral goeie resultate op
die volgende medium-vinnige basters: PAN 4P-116;
PAN 4P-316B; PAN 4P-316B; PAN 4P-516R;
PAN 4P-716BR en op die volgende ultravinnige
basters: PAN 6126; PAN 6236B; PAN 3D-736BR;
PAN 3P-502R.
Besoekers is verder ingelig oor Pannar se ver-
Peet van der Walt verduidelik aan besoekers wat hul
YieldBoost TM swamdoderspuitprogram behels.
April 2011 • www.senwes.co.za
NUUS •••
Besoekers is weer vanjaar met ’n wa agter ’n trekker
na die onderskeie punte vervoer, waar verskillende
gewasse en kultivars bespreek is.
Nadat produsente en
besoekers die verskeie
gewas verbouingbesprekingspunte
besoek het,
kon hulle ook
Pannar se navorsingstalletjie
besoek vir meer
inligting oor hul
teelprogramme.
Johan Swart van
Potchefstroom gesels
met Stephanie Tweer
(Plant patoloog: Pannar).
skeie gewaskultivars (mielies, sonneblom, sojabone,
droëbone en sorghum) wat skoonskip gemaak het
in die 2009/2010-nasionale proewe asook oor
weidingsbestuur.
Gekenmerk deur uitstaande prestasie, aanpasbaarheid
en stabiliteit oor ’n wye gebied, het die
witmieliebasters PAN 6Q-445B en PAN 5Q-433B
asook die geelmieliebasters PAN 6Q-308B en PAN
6Q-508R die afgelope twee seisoene uitstaande
resultate behaal in die LNR en Pannar nasionale
proewe in die oostelike en westelike produksieareas.
Die ultravinnige geelmieliebasters is ook markleiers
– veral onder besproeiing. S
>>
Vir meer inligting oor Pannar se sonneblom-, sojabone-,
droë bone-, sorghum- en weidingspakkette skakel hul hoofkantoor
by (033) 413-9500 of stuur ’n e-pos na infoserve@
pannar.co.za.
>
55

56
••• NUUS
Span dié nuwe tegnologie in
– ’n Stap nader aan voedselsekerheid
Monsanto het tydens ’n spog geleent
heid op 24 Februarie vanjaar in Pretoria hul
nuwe eienskapinnovasie-handelsmerk genaamd
Genuity ® – wat die mees gevorderde tegnologie
eienskappe vir mielies, soja en katoen onder een,
maklik-herkenbare naam saamvoeg – aan ’n aantal
uitgesoekte gaste bekendgestel.
Dié maatskappy het goedkeuring verkry in terme
van die GMO Wet, Wet No 15 van 1997, dat die
nuwe MON89034-geen (Genuity ® Yieldgard ® II)
en die MON89034 x NK603-stapelgeen (Genuity ®
Yieldgard ® II met Roundup Ready ® Corn2) vir mie lies
kommersieel in Suid-Afrika aangeplant kan word.
Die eienskappe ter sprake is verbeterde insek -
beskerming en dan ook die stapelgeen-weergawe
wat beide insekbeskerming en onkruiddoder verdraagsaamheid
bied. Die kombinasie van die twee
gene in ’n enkele plant bied uitstekende insek- en
onkruidbeheer aan mielieprodusente, terwyl dit ook
die kanse verminder dat insekte weerstand opbou.
Roundup Ready ® onkruidbeheerstelsel skakel
baie goed in by produksiepraktyke, soos minimum
bewerking wat gronderosie en kompaktering kan
verminder, terwyl dit ook brandstof kan spaar en
sodoende ook kan bydra tot ’n vermindering van die
vrystelling van koolstofdioksied.
“Hierdie goedkeuring ondersteun ons onderneming
om die beste tegnologie aan ons kliënte
beskikbaar te stel en bevestig ook Monsanto se rol
as leier op die gebied van landbou-biotegnologie,”
Identifiseerbare
ikone maak dit maklik om die
produkinligting aan die produsent oor
te dra. In plaas daarvan om ’n individuele
logo vir elke kombinasie van eienskappe te
ontwerp, het Monsanto die nuwe sisteem geskep
wat die eienskapvoordele, gebaseer op vier
kategorieë, saamvat: Onkruidweerstand,
insekbeskerming, weerbeskerming en
verbeterde produktiwiteit.
>
het Kobus Lindeque (Besturende Direkteur: Monsanto
Afrika) gesê.
Die handelsmerk vir katoen sluit in Genuity ® Bollgard
II asook die stapelgeen Genuity® Bollgard II
met Roundup Ready ® Flex Cotton.
Span dié nuwe generasie tegnologie op jou plaas
in en help só om die groeiende vraag na kos in die
wêreld kleiner te maak. S
Juan Ferrreira
(Monsanto Visepresident:
Europa,
Midde-Ooste en
Afrika) en Kobus
Lindeque, gee
mekaar ’n handdruk
op die amptelike
bekendstelling van
Monsanto se nuwe
eienskap inno vasiehan
dels merk –
Genuity ® .
BASF en Monsanto is maatskappye wat saam baanbrekersoplossings
vir die produsent bied. BASF was
ook die aand teenwoordig. Van links is: Steven Whittaker
(Hoof: Verkope, Oesbeskerming, Suid-Afrika),
Rupert Anelich (Bestuurder: Bemarking en Tegniese
Dienste, Oesbeskerming, Suid-Afrika) en Jaco Voges
(Portefeuljebestuurder: Oesbeskerming, Suid-
Afrika). Voor staan Caria Badenhorst (Bemar kingskommunikasie:
Oesbeskerming, Suid-Afrika).
www.senwes.co.za • April 2011

Dit is vanjaar die tweede jaar
wat die Engen OFM Bakkiedag Musiekfees, in samewerking
met Graan SA, op NAMPO Park aangebied
is en as ’n mens kyk na die aantal bakkies wat by
dié 2011 fees opgedaag het, neem sy gewildheid by
die jaar toe!
Bakkiedagbesoekers het hulle verkyk aan die verskeidenheid
bakkies wat deur die hekke gestroom
het – van die nuutste, oudste tot eksentrieke
bakkies is welkom geheet op NAMPO Park. Daar is
ook pryse uitgedeel vir die mooiste, oudste en die
bes-versierde bakkie.
Benewens die verskeidenheid buite-en binnehuise
uitstallings, het gaste hul verlustig aan die
kosstalletjies se eetgoed en ’n biertent het baie se
dors geles. ’n Hoogtepunt op die dag se program
was die hindernisbaan waar verskeie bakkies en hul
eienaars toertjies uitgevoer het om hul staal te wys.
Top kunstenaars soos Nicholis Louw, Gerhard
Steyn, Nadine, rocker Ghapi, komediant Thys die
Bosveldklong, Idols-finalis – Pieter West, Zak Steyn,
Fran-zel en Melissa le Grange het die verhoog vanaf
vroegoggend gedeel en gesorg vir hope vermaak en
musiek tot in die laataand. Die musiek het sommige
van die toeskouers se voete só laat jeuk, dat hulle
op die gras voor die verhoog begin dans het.
Volgens mnr Nick Efstathiou (Bemarkings bestuur
der: OFM) het vanjaar se Bakkiedag met 35%
gegroei. “Ons het meer uitstallers, besoekers,
kunstenaars en aktiwiteite vir oud en jonk gehad as
verlede jaar.” S
April 2011 • www.senwes.co.za
NUUS •••
WANNEER
“BRUL” DIE BAKKIE-
ENJINS WEER?
Sit sommer nou al die laaste
Saterdag van Februarie 2012
opsy vir die volgende
Bakkiedag!
Links: “The invisible men!” Hannes
Morkel (Klerksdorp) en Philip Cockrell
(Orkney) het seker gemaak besoekers
aan die bakkiedag weet vir watse Super
15 span hulle skree.
Wiele rol in by Bakkiedag
Met die
petrolprys
wat weer
die hoogte
in skiet, is
brandewyn
dalk die
nuwe brandstof.
Klein, maar giftig! Jace Boshoff, Arno van Staden en
Herbert Phillips is die trotse eienaars van die Mini
Monster. ’n Toyota 4 AGE “super charge” enjin is in
die eksentrieke 4x4 bakkie ingebou.
Senwes Village Bothaville
en Viljoenskroon
het by vanjaar
se bakkiedag
uitgestal. Hier is die
span van Senwes
Village op Bothaville
getooi in rooi.
>
59

Moeë
voete?
Skryf
dan in!
BAIE VROUENS SAL SAAMSTEM DAT ’N VOETBEHAN-
DE LING ALTYD BAIE WELKOM IS NA ’N NAMPO-WEEK.
SENWES SCENARIO GEE DAAROM IN DIÉ NAMPO-
UITGAWE ’N VOET-SPA EN ’N PAAR VOETBEHANDELING-
BYKOMSTIGHEDE WEG. MANNE, DIT BETEKEN EGTER
NIE DAT SLEGS VROULIEF MAG INSKRYF NIE – JY KAN
OOK INSKRYF EN DALK ’N LEKKER VOET BEDERF KRY.
WENNER FEBRUARIE/MAART 2011: Baie geluk aan Johann Blignaut
van Bloemfontein wat ’n Bosch Drill gewen het!
En die wenner is…
Die Intervet Dieregesondheid-kompetisie wat verlede jaar geëindig
het, se laaste wenners is in Januarie vanjaar aan gewys.
Kliënte moes in 2010 aankope doen van sekere Intervet-produkte
om in aanraking vir die vyf kwartaallikse prys trekkings te kon
kom. Twee Nissan Hardbody dubbel kajuitbakkies het deel uitgemaak
van die jaarlikse pryse. S
Hannes van Vuuren (derde van links) het weggery met die tweede
bakkie wat in die Intervet-kompetisie weggegee is. Saam met hom
is Jaco Fourie (Areaverkoopsbestuurder: Intervet), Tokkie Prinsloo
(Verkoopsassistent: Senwes Village, Bloemfontein) en Willem Kleyn
(Sleuteldiensbestuurder: Intervet).
April 2011 • www.senwes.co.za
>> >> > SA VS BANGLADESJ OP SENWES PARK
KOMPETISIE •••
Suid-Afrika (A) kom op 27 April vanjaar teen
Bangladesj (A) in ’n internasionale eendagwedstryd
op Senwes Park in Potchefstroom te staan. Maak
seker jy teken dié datum aan! S
S
Bangg
op p Se Se SS
NUUS •••
>
61
HOE SKRYF EK IN?
SMS die woord SENWES
+ Scenario + jou naam
+ jou e-pos adres na
31022 en staan ’n kans
om die Colorpop voet-spa
te wen. Kompetisie sluit
20 Mei 2011.
Standaard SMS-tariewe
geld. S
Senwes vereer by
Graan SA kongres
Senwes was een van die
invorderingsagente wat ’n toekenning
by Graan SA se jaarlikse kongres gekry
het. Die toekenning het gegaan aan die
maatskappye wat vir meer as vyf jaar
as ’n invorderingsagent vir Graan SA
opgetree het deur op ’n deurlopende
basis die voorgeskrewe bedryfsheffing
namens Graan SA by produsente te
verhaal. Andries Theron (Vise-voorsitter:
Graan SA) oorhandig die toekenning
aan Francois Strydom (Besturende
Direkteur: Senwes).
S
61

April 2011 • www.senwes.co.za
IDC-PROMOSIE-ARTIKEL •••
IDC verleen vloed-
en droogtebystand
Die Industrial Development
Corporation (IDC) het R750 miljoen uitgesit om
daardie landbou besig hede wat deur onlangse vloede
en droogte in ons land geraak is, by te staan.
R500 miljoen van hierdie geld sal teen prima
minus 3% beskikbaar gestel word om die besighede
wat binne die IDC-mandaat val, by te staan. Aansoeke
vir die vloed- en droogte-noodfondse sal slegs
oorweeg word vir een jaar (vanaf 1 Maart 2011 tot
31 Maar t 2012), alhoewel die terugbetalingstydperk
oor ’n aantal jare kan geskied.
Die oorblywende R250 miljoen sal aan die Land
Bank geleen word om daardie landboumaatskappye
(primêre landbou) wat buite die IDC-mandaat val, by
te staan. Dié besighede moet lewensvatbaar wees
en kan toon dat hulle in nood verkeer het as gevolg
van die vloede of droogte.
“Baie produsente is geraak deur die ekstreme
weerkondisies en benodig dringend finansiële
bystand,” het Rian Coetzee (Hoof: Agro-Industrieë,
IDC) gesê.
Coetzee sê aansoeke sal oorweeg word van
pro dusente wie direk deur die vloede of droogtes
geraak is. “Befondsing kan slegs gebruik word om
die vervanging en/of herstel van nie-versekerde
infra struktuur te vervang. Die geld kan ook dien
as noodgevalkapitaal om verdere verlies aan
plaasbedrywighede te verhoed,” het hy gesê.
Andrew Makenete (Strategiese Hoof: Land Bank)
glo dat die fasiliteit ’n lang pad sal gaan om produsente
in nood by te staan. “Natuurlike rampe is nie
net baie moeilik om te voorspel nie, maar ook baie
moeilik om finansieel voor te beplan. Die Land Bank
sal aanhou om ’n aktiewe rol te speel in droogte- en
vloedverligting, veral om die finansiële las wat deur
ontwikkelende en kommersiële produsente ervaar
word, te verminder,” het Makenete gesê.
Besighede het tot 1 Februarie 2012 kans om
vir vloed- of droogtebystand aansoek te doen – wat
oor tien jaar terugbetaal kan word. Befondsing sal
beperk word tot R25 miljoen per transaksie.
WERKSKEPPING
IDC het onlangs ’n R10-miljard skema, wat oor vyf
jaar strek, op die been gebring. Die skema is gemik
op die fasilitering van werkskepping en ekonomiese
groei.
Geoffrey Qhena (Hoof Uitvoerende Beampte: IDC)
het gesê die skema sal beskikbaar wees teen prima
minus 3%. “Dit sal vir alle IDC-mandaatbesighede,
wat ekonomiese meriete en doeltreffendheid in
werkskepping kan demonstreer, geld. Aansoeke van
R1 miljoen tot R1 miljard sal oorweeg word,” het hy
gesê.
PRYSMODEL
Die IDC het ook sy huidige prysmodel hersien. Projekte
wat ’n hoë ontwikkelingsimpak het (insluitend
’n kombinasie van werkskepping, landelike
ontwikkeling, BBBEE, SMEs, ensovoorts) sal baat by
’n vermindering van tot 1% op die leningsfasiliteit.
Die fasiliteit sluit egter diegene uit wat onder
die R10-miljard skema kan kwalifiseer. “Dit is
steeds belangrik dat besighede vooruitsigte van
aanvaarbare winsgewendheid het om hul finansiële
verpligtinge na te kom,” het Qhena gesê. S
>
63

64 64
64 ••• IN MY VISIER
Die Rooiduin-bul
“Gaan soek maar in daai lang
kloof, daar waar die rooi duin en die kameeldoring
teen die hang vasklou. Ek sien hom soms laat
agter middag daar.” So het die boer beduie oor die
ou koedoebul, die een wat hy gesê het ek moet
kom skiet omdat hy al lank in die tand raak.
Hierdie was reeds die derde dag dat ek die
Mauser oor my skouer swaai en al talmend die
kloof af kuier op die bul se spoor. Behalwe vir ’n
paar springbokke wat afgekom het rivier toe om te
kom drink, het die vorige dae niks opgelewer nie. Ek
sou een van hulle kon skiet, maar wou nie onnodig
enige geraas in die kloof maak wat dalk die bul op
sy hoede kon stel nie.
Dit was ná vier en die skadu’s het al hier en
daar stram-stram beginne rek toe ek die droë loop
in die kloof vat. Ek het seker gemaak dat daar ’n
sagtepuntkoeël in die Mauser se keel is en met die
veiligheidsknip op, het ek die kortloopgeweer oor my
skouer geswaai. Die 7 mm het vas en gerusstellend
sy plek op my skouer geken – ons is ou vriende, ek
en hy. Die krapplekke op sy donker hout is ’n stille
getuienis dat hy saam was op baie van die plekke
waar ek spore in ons land se wye ooptes getrap het.
Ek het bitter stadig gestap en kort-kort gaan
staan om die hange weerskante van die loop goed
te bestudeer. Waar die hoë rante begin klim, weg
van die rivier af, het die haakbos dig gestaan – op
party plekke so hoog dat ’n koedoebul met gemak
agter hulle sou kon wegkruip. Soms het ek lank
met die verkyker gesoek om dieper in die donker
skadu’s te probeer sien. Na sowat ’n halfuur se stap
het ek afgekom op die holte waar ’n groot drinkpoel
tussen ’n klomp kameeldorings stil en donker teen
die skerp sonlig geskuil het. Ek het tot by die water
gestap. Oral was spore van springbokke, gemsbokke
en natuurlik koedoes. Op een plek het ek ’n groot
koedoespoor gekry en dadelik gewonder of dit dalk
die ou bul s’n kon wees. Dit was nie te vars nie,
seker al die vorige nag getrap – as dit sy spoor was,
het dit beteken dat hy nog nie kom drink het nie.
Sou hy wag tot donker of sou ek hom dalk vorentoe
raakloop?
>
>>
’n Hele ent van die poel af het ’n duiker skielik
spookagtig-stil in die rivierloop opgedaag. Ons
het mekaar vir ’n wyle staan en bekyk voordat hy
haastig sandlangs met die loop af is. Ek het ’n
goeie tien minute doodstil gestaan, net om seker
te maak dat die duiker se vlug nie dalk iets anders
se aandag getrek het nie. Die omgewing was egter
doodstil…dit het daardie tyd van die middag geraak
waartydens die skemering sy groot stilte oor die
aarde kom gooi en jy sekere diergeluide helderder
hoor – soos die tortelduiwe se gekoer. Hulle laat my
altyd aan Ma Lenie dink, want onder die geveerdes
was dit haar gunsteling.
Die son het al byna die haakbosse se toppe
verlaat, toe iets my laat vassteek…’n blinkigheid
wat nie by ’n swarthaak hoort nie. Deur die verkyker
het dit die punt van ’n koedoehoring geraak. ’n
Vinnige vlagie bokkoors het die hoendervleis op
my voorarms laat uitslaan, terwyl ek die verkyker
laat sak en die 7 mm stadig van my skouer afhaal.
En toe voel ek dit…’n koeligheid wat skielik in my
nek kielie. Die wind het gedraai en ek het geweet
die onvermydelike sou volg. Nog voordat ek kon
beweeg, het die takke voor my gekraak soos die bul
deur die bosse wegbars. Toe ek plat gaan sit en die
Mauser oor my knieë laat rus, het die koedoe uit
die bos gebreek en die rant gekies.
Ek het hom deur die teleskoop gevolg totdat
hy halfpad na bo en amper reg onder die rooiduin
vasgesteek het om terug te kyk. Vir ’n vlugtige
sekonde het ek gedink, “soos Lot se vrou”. Toe het
ek die kruishaar oor die lyf geskuif, totdat dit op die
dik nek tot ruste gekom het. Die ou bul het geval
net daar waar hy vasgesteek het.
Ja, om dinge in heroorweging te neem is altyd
goed, maar net soms moet jy jou instink vertrou en
sonder omkyk bly vlug of wegstap van dit wat agter
lê, want een laaste huiwering mag dalk net een té
veel wees. S
>>
Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.
Koos Barnard
www.senwes.co.za ww www. www.senwes.co.za w. w.se se s nw nwes es .c .co. c o. o za •
•
• A AApr
April pr p il 2 2201
2 2011 01 0 1