Afrikaans Ekspo 2013

2013
14de Nasionale Ekspo

INHOUDSOPGAWE
BLADSY
AFDELING A: ALGEMEEN
1. Doel van die Afrikaans-Ekspo 3
2. Verskillende kompetisies (Ekspo’s) 3
3. Tema vir 2013 3
4. Provinsiekoördineerders 2013 3
AFDELING B: REËLS, RIGLYNE EN VOORSKRIFTE
1. Inskrywingsgeld 3
2. Stap-vir-stap-inskrywingsprosedures 4
A Sekretariaat en vennote 4
B Plaaslike Ekspo 4
C Provinsiale Ekspo 4
D Nasionale Ekspo 5
3. Die standaard van die Ekspo’s 5
4. Toekennings en pryse 6
5. Wenskole 6
AFDELING C: KATEGORIEVOORSKRIFTE
Kategorie: Advertensies 8
Kategorie: Musiek en Liriek 11
Kategorie: Skryfkuns
A Prosa 18
a) Kortverhaal 18
b) Verhalende opstel 18
c) Dagboekinskrywing 19
d) Onderhoud 20
e) Reisverhaal 20
f) Draaiboek en kortfilm 21
B Poësie 23
Kategorie: Fotoverhale / Strokiesprente 31
Kategorie: Visuele voorstelling 36
Kategorie: Koerantplakboek 41
Kategorie: Literêre vertaling 50
Kategorie: Animasiefilm 54
Kategorie: JIP-rubriek 57
AFDELING D: VORMS
Kategorieopsommingsvorm 62
Naamlys vir kontrole 63
Opsomming van inskrywingsgeld 64
2

AFDELING A
1. DOEL VAN DIE AFRIKAANS-EKSPO
Die doel van die Afrikaans-Ekspo is: Om aan alle leerders in Suid-Afrika die geleentheid te gee om
in en deur Afrikaans ’n spontane en kreatiewe taalervaring te beleef.
2. VERSKILLENDE KOMPETISIES (EKSPO’S)
Plaaslike beoordeling In die eerste twee kwartale van 2013
Provinsiale beoordeling 5 – 23 Augustus 2013
Nasionale beoordeling 9 – 27 September 2013
Nasionale Prysuitdelingsfunksie 12 Oktober 2013
3. TEMA VIR 2013
Die oorhoofse tema is: Afrikaans – Kubertiener
4. PROVINSIEKOÖRDINEERDERS 2013
NOORDWES AL DIE ANDER PROVINSIES
Mev. Susan Lourens
Posbus 6321
BAILLIEPARK
2526
Tel: (018) 297 0204 (h)
Tel: (018) 299 4081 (w)
Faks: (018) 299-4084
Sel: 073 898 0181
E-pos: Susan.Lourens@nwu.ac.za
1. INSKRYWINGSGELD
Mev. Chrisna Nel
Posbus 76386
LYNNWOODRIF
0040
Sel: 083 276 1471
E-pos: chrisna7@gmail.com
AFDELING B
Alle skole: R250,00 inskrywingsgeld.
Leerders: ’n Eenmalige bedrag soos volg:
o R30,00 per leerder per inskrywing, tot en met 3 inskrywings.
o Indien ’n leerder 4 en meer inskrywings in dieselfde kategorie het, is dit R25
per leerder per inskrywing.
o Indien ’n leerder deelneem aan verskillende kategorieë, is dit R30 per
inskrywing.
o R30 per gedig vir die eerste 3 gedigte, daarna R25 vir elke gedig wat
ingeskryf word.
In die geval van groepinskrywings, betaal elke leerder in die groep R20,00 vir die inskrywing
Leerderinskrywingsgelde is betaalbaar teen einde Julie 2013.
Voorbeeld:
Piet Poggenpoel: 1 x Advertensie = R30
Sannie Sewesout: 1 x Opstel = R30, maar 4 x Opstelle = 4 x R25 = R100
Gert Goormaag: 3 x Poësie = R90, maar 7 x Poësie = 7 x R25 = R175
3

LET WEL:
Inskrywingsgeld word aangewend om die oorhoofse koste van sertifikate, asook die provinsiale
en nasionale beoordeling te dek. Leerders ontvang ’n sertifikaat (met goud, silwer en/of brons
seël) vir ELKE inskrywing.
Skole deponeer die geld in die Afrikaans-Ekspo-rekening:
ABSA, Hatfield (Takkode: 33 55 45 15)
Rekeningnommer: 906 0311 018
Belangrik: Gebruik asb. die skool se naam as verwysing op die depositostrokie om
identifisering op die bankstaat te vergemaklik.
Die depositostrokie van ’n bankinbetaling óf ’n internet-inbetaling moet saam met die
Opsomming van inskrywingsgeld gefaks word na die Ekspo-kantoor: 086 502 6484.
Skole moet ook (vir kontroledoeleindes) die Ekspo-nommer, wat aan hulle toegeken is, op alle
kommunikasiestukke aanbring.
Skole bly verantwoordelik om alle inskrywingsgeld van die leerders te verhaal.
Die Ekspo aanvaar geen verantwoordelikheid vir enige inskrywings wat wegraak nie.
2. STAP-VIR-STAP-INSKRYWINGSPROSEDURE EN SPERDATUMS
A. SEKRETARIAAT EN VENNOTE
Datum Implementering
Oktober 2012 –
Maart 2013
B. PLAASLIKE EKSPO
Die Ekspo-bewusmakingsvoublad met ’n skooldeelnamevorm, asook die
handleiding(s) word aan skole landwyd versend.
Datum Implementering
15 Julie 2013 Leerders gee inskrywings in.
Plaaslike beoordeling: Vakonderwysers keur inskrywings volgens
kategorievereistes soos aangedui in die handleiding.
Plaaslike sertifikate: Indien onderwysers plaaslike sertifikate benodig,
moet Chrisna by chrisna7@gmail.com laat weet word.
LET WEL:
Leerders moet hulle werk betyds (voor provinsiale beoordeling) voorlê vir
taalversorging. Foute word tot op nasionale vlak gepenaliseer.
GEEN PUNTE MAG OP DIE EVALUERINGSVORM GESKRYF
WORD NIE.
Inskrywings moet vroegtydig versend word om die Ekspo-store betyds vir
die provinsiale en nasionale beoordeling te bereik:
5-23 Augustus 2013 en 9-27 September 2013
C. PROVINSIALE EKSPO
Datum Implementering
29 Julie 2013 Provinsiale inskrywings sluit.
Plaaslike inskrywings 75% en hoër, kwalifiseer vir die Provinsiale Ekspo.
Inskrywingsgeld is betaalbaar teen einde Julie 2013.
31 Julie 2013 Let wel: Slegs leerders wat deurdring na die provinsiale vlak, betaal!
Skole faks die “Opsomming van inskrywingsgeld en inbetalingsbewys”
na 086 502 6484.
Skole versend al die inskrywings per geregistreerde pos na die
provinsiestore (kyk bl 3).
NB! NB! NB! Provinsiale inskrywings moet die store nie later nie as Vrydag, 29 Julie
2013 bereik.
4

5-23 Augustus
2013
23-30 Augustus
2013
D. NASIONALE EKSPO
Hantering van naamlys vir kontrole:
o Die lys moet getik wees en saam met die inskrywings na die
provinsiestoor gestuur word.
o ’n Afskrif van die naamlys moet per e-pos na die Eksposekretariaatkantoor
gestuur word – chrisna7@gmail.com
o Gebruik die templaat vir die naamlys wat by Chrisna beskikbaar
is.
Provinsiale beoordeling vind aan universiteite plaas.
Inskrywings met 75% en hoër dring deur na die Nasionale Ekspo.
Kyk hieronder oor die hantering van inskrywings wat nie na
Nasionaal deurdring nie.
Datum Implementering
6 September 2013 Inskrywings moet reeds in Pretoria wees vir beoordeling.
Inskrywings wat ’n week na die afsnydatum ontvang word, word
aanvaar vir beoordeling, maar sal nie in aanmerking kom vir
kategoriewenners nie.
Geen inskrywings later as 2 weke na die afsnydatum word aanvaar
nie.
9-27 September Nasionale beoordeling vind in Pretoria plaas.
2013
27-30 September
2013
Punte word opgeskryf.
Finaliste word bepaal.
Paneelbeoordeling om wenners aan te dui.
1-4 Oktober 2013 Uitslae word aan die skole gestuur.
Wenners word na die prysuitdelingsgeleentheid genooi.
Skole laat weet wie dit gaan bywoon en wie maak verskoning.
11 Oktober 2013 Wennersuitstalling by UP Lenteseminaar
12 Oktober 2013 NASIONALE AFRIKAANS-EKSPO PRYSUITDELING
NB! 12 November
2013
LET WEL:
Pretoria-skole se inskrywings moet binne een kalendermaand (nie later
nie as 12 November) afgehaal word by Chrisna Nel, Theunsweg 260,
Murrayfield.
Indien dit nie afgehaal word nie, sal dit gepos word en die kostes sal van
die skool verhaal word.
Alternatief kan skole hulle koerierdienste na Chrisna stuur vir die
oplaai van die pakkie(s).
NB – Let asb. op die sluitingsdatums vir die verskillende beoordelings!
3. DIE STANDAARD VAN DIE EKSPO-INSKRYWINGS
EKSPO Minimum toelaatbare vereiste
Plaaslik -
Provinsiaal 75%
Nasionaal 75%
Finaliste vir nasionale wenners 85% en meer
Finaliste vir beoordelaarspryswenners 75%-85%
5

4. TOEKENNINGS EN PRYSE
Plaaslik: Sertifikate
Provinsiaal: Sertifikate
Nasionaal: Sertifikate (met goud, silwer of brons seël)
Pryse vir nasionale wenners in elke kategorie
Beoordelaarspryse in elke kategorie
Trofeë (en moontlike boekpryse) vir wenskole
5. WENSKOLE
Die wenskole word verdeel in:
Klein skole: Skole met 0-500 leerders
Middelgrootte skole: Skole met 500-1000 leerders
Groot skole: Skole met meer as ’n 1000 leerders
Die wenskole word bepaal ten opsigte van die prestasies van die deelnemende skole. ’n Aspek soos die
deelname aan ’n verskeidenheid van kategorieë word in ag geneem. Aan hoe meer kategorieë die skool
deelneem, hoe groter is die kans om een van die wenskole te wees.
Die wenskole vir 2012 was:
Afrikaans Huistaal (Klein skole)
1 - Hoërskool Parys
Afrikaans Huistaal (Medium skole) Afrikaans Huistaal (Groot skole)
1 - Potchefstroom Gimnasium 1 - Die Hoërskool Menlopark
2 - Hoërskool Pretoria-Noord 2 - Àfrikaanse Hoër Meisieskool
3 - HTS Tom Naudé 3 - Hoërskool Waterkloof
Afrikaans Eerste Addisionele Taal (Klein)
1 - Cambridge Academy
2 - The Wykeham Collegiate
Afrikaans Eerste Addisionele Taal (Medium) Afrikaans Eerste Addisionele Taal (Groot)
1 - Kearsney College 1 - Pretoria High School for Girls
2 - Crawford College Pretoria
3 - Cornwall Hill College
6

Leerders kan in die volgende kategorieë deelneem:
AFDELING C
VOORSKRIFTE EN KATEGORIEË
Advertensies
Musiek en Liriek
Prosa (kortverhaal, verhalende opstel, dagboekinskrywing, onderhoud, draaiboek en reisverhaal)
Poësie
Strokiesprente
Fotoverhale
Visuele voorstelling
Literêre vertaling
Animasiefilm
Koerantplakboeke (resensies, idiome, spotprente en koppe)
JIP-rubriek
Kategoriesleutel vir Junior en Senior
J = Junior (Gr. 8-9) JG = Junior Groep (Gr. 8-9)
S = Senior (Gr. 10-12) SG = Senior Groep (Gr. 10-12)
Groepe: Elke kategorie het ’n spesifikasie oor die getal leerders per groep.
7

1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
KATEGORIE: ADVERTENSIE
(Hierdie kategorie is slegs vir individuele inskrywings.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
(Hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak (einde Julie). Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
Geen plastieksakkies word toegelaat nie!
Die advertensie mag nie groter of kleiner as A4 wees nie.
2. OPDRAG
Doen slegs EEN van die volgende opdragte:
8

Opdrag 1
Ontwerp ’n volblad tydskrifadvertensie om die Afrikaans-Ekspo te bemark?
Lig jou advertensie toe deur die volgende vrae skriftelik te beantwoord:
Vir watter tydskrif/te is die advertensie bestem?
Hoe sien die teikenmark van die advertensie daar uit?
Hoe poog die advertensie daarin om voornemende klante of verbruikers se aandag te trek?
Hoe bied die advertensie ’n moontlike oplossing vir ’n bepaalde probleem of behoefte?
Hoe wek dit onmiddellike belangstelling om meer oor die kompetisie uit te vind?
Hoe spoor die advertensie ’n voornemende klant tot aksie aan?
Hoe word een of meer van die mens se basiese behoeftes (in 1956 deur Maslow verwoord) in
die advertensie aangespreek?
OF
Opdrag 2
Ontwerp ’n volblad tydskrifadvertensie vir jou skool se jaarlikse produksie (konsert, revue,
kabaret, operette, drama).
Lig jou advertensie toe deur die volgende vrae skriftelik te beantwoord:
Vir watter tydskrif/te is die advertensie bestem?
Hoe sien die teikenmark van die advertensie daar uit?
Hoe poog die advertensie daarin om voornemende klante of verbruikers se aandag te trek?
Hoe bied die advertensie ’n moontlike oplossing vir ’n bepaalde probleem of behoefte?
Hoe wek dit onmiddellike belangstelling om meer oor die produksie uit te vind?
Hoe skep die advertensie die begeerte om te gaan kyk?
Hoe spoor die advertensie ’n voornemende klant tot aksie aan?
Hoe word een of meer van die mens se basiese behoeftes (in 1956 deur Maslow verwoord) in
die advertensie aangespreek?
’n Advertensie behoort:
eenvoudig, maar kreatief en interessant te wees.
die produk of diens op ’n kreatiewe en opwindende manier te beskryf.
die leser te oortuig dat hy/sy nie daarsonder kan funksioneer nie.
op ’n spesifieke teikenmark gerig te wees.
inligting te verskaf, bv. kontakbesonderhede, prys, plek, ens.
Gebruik die ABBA-model om ’n suksesvolle advertensie te ontwerp:
o A – aandag
o B – begeerte
o B – belangstelling
o A – aksie
Wenke:
Gebruik visuele effekte soos treffende opskrifte, prente en foto’s.
Gebruik bv. alliterasie, assonansie, retoriese vrae, woordspeling, herhaling of slagspreuke, om die
taalgebruik van die advertensie treffend te maak.
Speel met die leser se emosies – laat hom/haar voel dat dit in sy beste belang is om die produk aan te
skaf of van die diens gebruik te maak.
Laat die leser glimlag deur gebruik te maak van humor.
Teken ’n prentjie met beeldspraak – gebruik ’n metafoor, vergelyking of personifikasie.
Jy kan ’n aanhaling van ’n tevrede gebruiker in jou advertensie plaas.
Kyk na tegnieke wat in ander advertensies suksesvol gebruik word om die leser te oortuig en pas dit
toe.
Kategoriesleutel:
1 : J – Advertensies 2 : S – Advertensies
9

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Konseptualisering
__/10
Advertensiebeginsels
__/10
Teikengehoor
__/10
Ontwerp
__/10
Taal,stylen
redigeringvankopie
__/10
10
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
ADVERTENSIES
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Skepdieadvertensie’nuitstekendegeheelindrukentrekditdadelikdieoog?
Isdieadvertensiekreatiefenoorspronklik?
Isdieboodskapduidelik?
WorddieABBAbeginselsgevolgentoegepas?
o Aandag
o Begeerte
o Belangstelling
o Reaksie
Isaldienodigeinligtingbeskikbaar?
Bereikdieadvertensiedieregteteikenmarksoosaangedui?
Isdietaalgebruik/registergepasvirdieteikenmarksoosaangedui?
Isdieinvalshoekgeskikvirdiegekoseteikenmark?
Wordgoeieontwerpbeginselsgevolg?
Verteenwoordigdieontwerpdieidentiteitvandiegeadverteerdediens/produk?
Isdieteksvisueelsogeposisioneerdatditraakgesienword?
Isdieadvertensievisueeltreffendenmaakdit’nindruk?
Isdieadvertensiewoordekonomies?
Pasdietaalenstylbydieidentiteitvandiegeadverteerdeproduk/diens?
Pasdieregisterenstylbydieteikengehoor?
Isspelling,interpunksieengrammatikakorrek?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
KATEGORIE: MUSIEK EN LIRIEK
(’n Maksimum van 4 leerders per inskrywing.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
(Hierdie kategorie word slegs nasionaal beoordeel.)
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder mag as individu sowel as lid van ’n groep deelneem.
Let op die hoeveelheid leerders wat in ’n groep in hierdie kategorie moet wees.
By groepinskrywings moet elke lid sy/haar afsonderlike bydrae skriftelik aan die einde van die
opdrag aandui.
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
Inskrywings wat reeds vir ander kompetisies (bv. Poort en ander skryfkompetisies) gebruik is,
kan deur dieselfde leerder ook vir die Afrikaans-Ekspo gebruik word, mits dit aan die
kategorievereistes voldoen.
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
EEN toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
Gebruik toeknipsakkies by die kategorie Musiek en Liriek.
’n CD, DVD of MP3 mag gebruik word en moet duidelik gemerk wees met leerder(s) se naam,
titel en kategorienommer.
Geen MP4 word toegelaat nie.
11

2. OPDRAG
Doen slegs EEN van die volgende opdragte:
Opdrag 1: Oorspronklike musiek en liriek:
Dit moet ’n maksimum van 3 minute duur.
Slegs oorspronklike musiek en oorspronklike liriek, geskep deur die leerders, kan ingeskryf word.
Lirieke moet saam met begeleiding gesing word.
Lirieke: A4-formaat. Notering word nie vereis nie, maar word verkies.
Opdrag 2: Toonset van bestaande gedig:
Toonset EEN van die gegewe gedigte (bl. 12-14).
Dit moet ’n maksimum van 3 minute duur.
Lirieke moet saam met begeleiding gesing word.
Lirieke: A4-formaat. Notering word nie vereis nie, maar word verkies.
Behou die gedig se titel as die inskrywing se titel.
Die volledige gedig moet gebruik word.
’n Refrein (herhaling) is toelaatbaar.
Gebruik slegs EEN van die volgende gedigte:
JUNIOR
Daar loop die maan (Izak du Plessis)
Daar loop die maan, die wandelaar
wat mantel swaai, die fiedelaar
wat deuntjies draai tussen sterre
en planete. Hy ken woorde
en woordinne, hy ken die taal
van elke watwou wiggelaar
wat witoog na die hemel staar
en uitroep sonder sinne:
Daar loop die maan!
Skryf neer jou woorde, rymelaar
wat wydoog na die heelal staar,
swaai jou mantel na die sterre
en kyk, kyk daar tussen gode,
daar loop die maan.
Hul was eerste met die wyn (Fanus Rautenbach)
Hul was eerste met die wyn
Met kromhout wat die tyd oorleef
Van Le Provence tot Drakenstein
Waar hul na oes volmaaktheid streef
OF
12

Wingerdplaas het ons geërf
Waar ons wyn tot kuns versnit
Op wynplaas en op wingerdwerf
Sal ons vir elke oesjaar bid
Woeker hier die werkers wat
Die wingerdloot met liefde plant
Pluk en pars in eikevat
Word weer die wynspens van die land
Twee koester die kunssmaak van die wyn
‘n Guitige wyn wat wetend lag
Verwagting groot, die oes nog klein
Ruk jou reg vir die wyn se krag!
SENIOR
Drinklied (Daniel Hugo)
al weer ’n dag van geweldig eet en drink –
sonder ’n enkele verhewe gedagte
sou mens dink, maar dit is blote skyn:
die bakker, die slagter, die kelner, die kok
skep ’n hemel met hulle aardse ambagte
dit is op hulle wat ons skink en klink
want hierdie goeie wyn verdien ’n refrein –
net die preutse puriteine lyk geskok
Verlange (Louis Esterhuizen)
Verlange is eintlik maar net ’n eenkantkas,
Wanskapig en dekoratief totaal onvanpas —
Met daagliks ’n vermeerdering van rakke.
En jy skuif hom hier, skuif hom daar,
Maar by die huismeubels wil hy nie pas —
Want verlange is tóg maar ’n enkelkas.
En telkens word die wegleefkas oopgesluit,
Skarnier die deure skeef deur die afwesigheid —
Met rakke wat daagliks meer word. En meer.
En jy kyk na die seerste kledingstuk,
Na die droomkant so noukeurig weggepak —
En jy weet verlange se kas het ’n rak
Waar nousluitend saam met die onderklere
Verpak is die bloes se voosgedroomde geur —
En kyk, die kas se rakke word meer en meer
Daagliks meer. En jy groei mettertyd
In die kas in, omsluit deur geure so onvanpas.
Want verlange is eintlik ’n kas, ’n staalkas —
Met rakke dag vir dag meer
Verdag.
13

Stil aand (WEG Louw)
Vanaand het ek weer so verlang,
in grondelose vrees
van eie gryse eensaamheid,
dat jy by my moet wees,
dat ek die wye koeltes van
jou stem om my kan voel,
soos die rimp'ling van die somerreën
vervlugtig oor my spoel.
En toe ek deur die duister wind
wat oor my huisie waai,
die knip hoor lig, het heel my hart
in vreugde opgelaai
Nou sit ons voor die vuur en speel
die vlamlig deur ons hare
Laag waai die reënwind buite deur
die afgevalle blare.
Kategoriesleutel:
3 : J – M & L: Oorspronklik 7 : J – M & L: Toonsetting
4 : S – M & L: Oorspronklik 8 : S – M & L: Toonsetting
5 : JG – M & L: Oorspronklik 9 : JG – M & L: Toonsetting
6 : SG – M & L: Oorspronklik 10 : SG – M & L: Toonsetting
14

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Tema
__/10
Liriek
__/10
Musiek
__/10
Struktuur
__/10
Trefkrag
__/10
Isdit’noorspronkliketema?
Worddietemaop’noorspronklikewysebehandel?
15
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:MUSIEKENLIRIEK–
OORSPRONKLIK
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isditoorspronklike,beeldryketaalgebruik?
Isdiewoordklemdeurentydkorrek?
Worddietaalreëls(soosbv.dubbeleontkenning)gehoorsaam?
Komplementeerdiemusieksetoonkleurentempodiesemantieseenemosionele
ladingvandieliriek?
Worddiemusiekenliriekeen?
Isdaar’nduidelikestruktuur/plantebespeur?
Isdaarvoldoendeafwisselingtussenversenrefrein?
Komdaarmoontlik’ntreffendebrugofmodulasievoor?
Isdaar’nsterk“hoek”(musikaalofindieliriek)teenwoordig?(m.a.w.blyditinjou
kopdraai?)
Herinnerditnieaan’nbestaandeliedjienie?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Musiek
__/20
Struktuur
__/20
Trefkrag
__/10
16
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:MUSIEKENLIRIEK–
TOONSETTING
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Komplementeerdiemusieksetoonkleurentempodiesemantieseenemosionele
ladingvandieliriek?
Worddiemusiekenliriekeen?
Isdaar’nduidelikestruktuur/plantebespeur?
Isdaarvoldoendeafwisselingtussenversenrefrein?
Komdaarmoontlik’ntreffendebrugofmodulasievoor?
Isdaar’nsterk“hoek”(musikaalofindieliriek)teenwoordig?(m.a.w.blyditinjou
kopdraai?)
Herinnerditnieaan’nbestaandeliedjienie?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
KATEGORIE: SKRYFKUNS
(Geen groepinskrywings by skryfkuns nie.)
(Hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
’n Leerder mag in een of meer kategorie deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
Inskrywings wat reeds vir ander kompetisies (bv. Poort) gebruik is, kan deur dieselfde leerder
ook vir die Afrikaans-Ekspo gebruik word, mits dit aan die kategorievereistes voldoen.
NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal.
Geen telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie.
Geen inmenging deur ouers of onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Alle inskrywings kan oorweeg word vir opname in publikasies – met erkenning van
outeurskap. Indien ’n uitgewer hierby betrokke sou raak, bestaan die moontlikheid van finansiële
erkenning aan die outeur.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
A4-formaat
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
17

Geen plastieksakkies word toegelaat nie!
Geen prente en/of sketse word toegelaat nie!
Geen inskrywing mag gelamineer wees nie!
2. OPDRAG
PROSA
Slegs verhalende prosa is toelaatbaar by kortverhale en opstelle.
Geen betogende/beredenerende of filosofiese prosa nie.
Moet NIE in die verledetydsvorm skryf nie; eerder in die hede.
Maak seker dat jou vertelinstansie deurlopend dieselfde bly. Skryf óf in die eerstepersoonsvertelinstansie
óf in die derdepersoon-/alomteenwoordige vertelinstansie.
Prosa en poësie kan ook per e-pos ingestuur word na chrisna7@gmail.com. Die voorgeskrewe
evalueringsvorm moet saamgestuur word.
Kortverhale
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
Voorskrifte vir juniors:
Skryf ’n kortverhaal oor een van die volgende onderwerpe: Afrikaans – kubertiener OF Vrye Keuse.
’n Minimum van 1500 en ’n maksimum van 2000 woorde vir kortverhale.
Skryf die getal woorde van die kortverhaal onderaan die inskrywing.
Voorskrifte vir seniors:
Skryf ’n kortverhaal oor een van die volgende onderwerpe: Afrikaans – kubertiener OF Vrye Keuse.
’n Minimum van 2500 en ’n maksimum van 3000 woorde vir kortverhale.
Skryf die getal woorde van die kortverhaal onderaan die inskrywing.
Kenmerke van ’n kortverhaal:
Die lengte verskil van ’n novelle of roman.
Een karakter, gebeurtenis of aspek word belig. Gee aandag aan die karakterisering.
Kortverhaal se krag lê in intensiteit, suggestie, spanning.
Die begin en die slot is treffend.
Ontwikkeling speel ’n rol in ’n kortverhaal; oortuigende verklarings vir oorsaak en gevolg.
Behoort tot die epiek (epies = verhalend; dramaties = handeling; liries = stemming/gevoel).
Bevat die vier verhaalelemente: karakterbeelding, vertellingshoek, tyd en ruimte.
Verhalende opstel
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
Voorskrifte vir juniors:
Skryf ’n opstel oor een van die volgende onderwerpe: Afrikaans – kubertiener OF Vrye Keuse.
’n Maksimum van 200-300 woorde vir verhalende opstelle.
Skryf die getal woorde van die verhalende opstel onderaan die inskrywing.
Voorskrifte vir seniors:
Skryf ’n opstel oor een van die volgende onderwerpe: Afrikaans – kubertiener OF Vrye Keuse.
’n Maksimum van 300-450 woorde vir verhalende opstelle.
Skryf die getal woorde van die verhalende opstel onderaan die inskrywing.
Kenmerke van ’n verhalende opstel:
Hierdie opstel gaan oor iets wat gebeur en vertel word (’n storie of gebeurtenis).
Skryf opreg en met entoesiasme.
18

Inhoud is boeiend, interessant en samehangend.
Die vertel-/storielyn ontwikkel logies en die verhaal oortuig.
Die verhaal word uit eie ervaring geskryf of kan fiktief wees.
Karakterisering oortuig en die agtergrond/atmosfeer is geslaagd.
’n Treffende inleiding wat die leser boei.
’n Verrassende slot.
Sinstruktuur, spelling, leestekens, taalgebruik en paragrafering moet aandag geniet.
Wenke:
Om goed te kan skryf, moet jy lees!
Skryf oor dit wat vir jou bekend is.
Doen navorsing as jy wil skryf oor iets wat onbekend is.
Beplan jou verhaal, skryf en herskryf (redigeer).
Beplan ten opsigte van gebeure (die verloop van die verhaal), tyd, ruimte (plek en atmosfeer) en
karakters.
Lees en herlees jou verhaal. Sorg dat spelling, taalgebruik en punktuasie korrek is.
Wees so oorspronklik as moontlik.
Dagboekinskrywings
(Hierdie kategorie is SLEGS vir juniors.)
Baie mense hou daarvan om elke dag se ervarings in ’n dagboek neer te skryf. Dit is baie interessant om
sulke inskrywings later weer te lees. Bekende mense se dagboeke word in boekvorm gepubliseer omdat dit
so ’n insiggewende blik op die persoon se lewe gee. So ’n bekende dagboek is dié van Anne Frank, ’n
Joodse meisie wat gedurende die Tweede Wêreldoorlog in ’n konsentrasiekamp dood is. Sy het dit geskryf
terwyl die gesin in Nederland vir die Nazi-soldate weggekruip het. Anne se dagboek is jare later gevind en
toe gepubliseer. So het sy bekend geraak en nou kan almal van haar ervarings lees. Kyk ook bv. Sy kom met
die sekelmaan (Hettie Smit).
Spesifieke voorskrifte:
Skryf ’n dagboek oor een van die volgende persone:
o WEG Louw
o Eugène Marais
o Philip de Vos
o Jak de Priester
o dans dans lisa
Doen navorsing oor die persoon.
Lees outobiografieë voor jy ’n persoon kies.
Die dagboekinskrywings moet in die eerstepersoon wees.
Daar moet ten minste 5 dae se inskrywings wees.
Gee ’n volledige bibliografie volgens die Harvard-metode van boeke, ens. wat geraadpleeg is.
Vereiste lengte: 200-300 woorde.
Vereiste grootte: A5-formaat.
Wenke:
Voorsien die dagboek van ’n voorblad en ’n titel.
Die dag en datum moet altyd bo-aan die inskrywing wees.
Skryf altyd in die eerste persoon.
Skryf in die verlede tyd oor dinge wat in die verlede tyd gebeur het.
Gebruik woorde soos “vandag, gister en môre”.
In dagboekinskrywings word nie net beskryf wat die spesifieke dag gebeur het nie, maar ook hoe die
skrywer daaroor voel.
Vrae en wense is ’n doeltreffende manier om gevoelens oor te dra.
Dit is ’n intieme, persoonlike weergawe van jou belewenisse en gevoelens, daarom moet dit eerlik
wees en ’n paslike atmosfeer skep.
19

Die inskrywing moet ’n bepaalde idee, ervaring of weergawe van ’n besondere gebeurtenis,
reiservarings, ens. wees.
Die inskrywing moet slegs bestaan uit die dagboekinskrywing en nie ’n agtergrond, inleiding en slot
bevat nie.
Skenk aandag aan die persoonlike idiolek en skryfstyl van die persoon wie se dagboekinskrywings
weergegee word.
Werk met treffende woordkeuse, natuurverwysings, beeldspraak, teenstellings, ooreenkomste en
emotiewe taalgebruik om ’n meer intieme atmosfeer te skep.
Hou die historiese bewussyn in gedagte, bv. in 1960 was daar nog nie selfone nie; Anton Goosen was
nog nie in 1920 gebore nie.
’n Dagboekinskrywing kan ook in die vorm van ’n informele brief wees. Dit is nie nodig om met
“Liewe Dagboek” te begin nie.
In ’n dagboekinskrywing word volsinne nie noodwendig altyd gebruik nie omdat die aantekeninge vir
jouself is. ’n Sin kan natuurlik ook uit slegs een woord bestaan.
Noem familie en vriende op die naam.
Jy mag kreatief wees met die uiterlike formaat van die dagboek, mits dit binne die voorskrifte bly.
Onderhoud
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
Spesifieke voorskrifte:
Opdrag: Die redakteur van julle skoolkoerant het jou gevra om ’n onderhoud te voer met een van die
volgende mense waarin jy onder andere uitvind hoekom hulle in Afrikaans werk:
o Carina Stander
o Jak de Priester
o Oubaas [Pierre van Pletzen] van 7e Laan
o Maria Masebula [Temsie Times] van 7e Laan
Skryf jou onderhoud in dialoogformaat neer.
’n Maksimum van 180-200 woorde vir ’n onderhoud.
Skryf die getal woorde van die onderhoud onderaan die inskrywing.
Wenke:
Voorbereiding is baie belangrik. Beplan die onderhoud deeglik deur soveel moontlik
agtergrondinligting oor die persoon te kry.
Gebruik nou die agtergrond om duidelike en kort vrae saam te stel.
Tipes vrae wat jy kan vra, is:
o Toestemming: jy moet altyd toestemming vra of jy mag vrae vrae en opneem, ens.
o Feite: bv. “Waarmee is jy op die oomblik besig?”/ “Waarin stel jy alles belang?”
o Vertel: bv. “Vertel my bietjie meer van ...”
o Gevoelsvrae: bv. “Hoe voel jy oor ...?” / “Waarvan hou jy?”
o Drome en ambisies: bv. “Wat sou jy graag wou verander?” / “Wat sal jy nog wil doen?”
Jou inleiding en slot moet interessant wees.
Jou aanbieding moet vloeiend en vaardig wees en die register en styl moet by die opdrag pas.
Hou die onderhoud tydgebonde.
Die titel/opskrif is kort en treffend en moet by die onderhoud pas.
Die inhoud moet logies en betroubaar wees.
Hou die teikenlesers in gedagte.
Reisverhaal
(Hierdie kategorie is SLEGS vir seniors.)
Spesifieke voorskrifte:
Foto’s, sketse en/of kaarte kan saam met die teks gebruik word. (NB: beskrywende onderskrifte is
noodsaaklik.)
Elke storie moet apart ingestuur word.
Vereiste lengte: 500-700 woorde.
20

Wenke:
’n Reisverhaal is nie net ’n blote inligtingstuk oor ’n roete of bestemming nie. Dit moet dieselfde
struktuur van ’n kortverhaal volg. Met ander woorde die storie bestaan uit ’n begin, middel en einde.
Addisionele inligting (bv. roetes, pryse, akkommodasie, ens.) kan verskaf word, maar vorm nie deel van
die verteltrant van die storie nie.
Daar moet ’n spanningslyn en logiese ontplooiing wees.
Reis is ’n emosionele ervaring. Gebruik emosie, nostalgie en persoonlike ervarings om diepte te gee.
Humor gaan skitterend saam met reisvertellings. Onthou dit wat tydens ’n reis skeef loop, word heerlike
stories in die geskrewe weergawe.
Die belangrikste is om die leser tot aan die einde te boei en met ’n bruikbare boodskap te los. Dit kan
bloot ’n lekker storie, ’n lewensles of selfs praktiese inligting wees om ’n soortgelyke reis te beplan.
Lees reisstories, -verhale en -tydskrifte (National Geographic, Getaway, Weg, ens.). Goeie reisskrywers
sluit in: Johan Bakkes, Dana Snyman, Tim Cahill, Douglas Adams, Mark Carwardine, Paul Theroux,
Michael Palin , Ranulph Fiennes, ens.
Maak seker dat jou feite korrek is. Doen navorsing en moenie aannames maak nie.
Fokus op ’n sentrale tema en moenie afdwaal na onnodige inligting wat die leser se aandag sal verdeel
nie.
Vermy oordrewe beskrywings, clichés en byvoeglike juweeltjies (moenie elke sonsondergang beskryf
nie).
Vermy “en toe”-vertellings, met ander woorde bloot kronologiese reisbeskrywings van begin tot einde.
Eerstepersoonvertellings moet versigtig hanteer word. Dit werk gewoonlik net as die skrywer reeds
bekendheid as reisiger en reisskrywer het.
Skryf soos jy praat, maar bly weg van onnodige Engelse woorde.
Dialoog tussen karakters (net soos in ’n kortverhaal) kan help met die spanningslyn.
Wanneer daar na fauna en flora verwys word, moet biologiese name kursief bygevoeg word.
Draaiboek en kortfilm
(Hierdie kategorie is SLEGS vir seniors.)
Spesifieke voorskrifte:
Die teks van die draaiboek moet saam met die kortfilm ingehandig word.
Vereiste lengte van kortfilm: 5-10 minute
Kies ’n toneel uit enige van jou voorgeskrewe tekste (roman, kortverhaalbundels – NIE DRAMA NIE)
en transponeer dit na ’n draaiboek. Verfilm nou die draaiboek en handig beide jou draaiboek en kortfilm
in.
Wenke:
Die draaiboekskrywer is vir rolprentvervaardiging wat die argitek is vir die konstruksie van ’n gebou. Albei
ontwerp ’n plan waarvolgens ’n artistiese eindproduk geskep kan word, ongeag hoe groot of klein die
projek. Die argiteksplan word gebruik deur die konstruksievoorman en bouers, die draaiboek deur die
regisseur en produksiespan.
Waarmee werk die draaiboekskrywer?
Hy gebruik sy eie of ’n bestaande storie en verwerk dit tot ’n draaiboek. Dit is belangrik dat die
draaiboekskrywer ’n deeglike kennis het van die wye reeks tegnieke wat gebruik word om ’n moderne
draaiboek te skryf. Daarby moet sy ’n goeie kennis hê van die baie moontlike aanwendings van beeld en
klank, sowel as ’n goeie ervaring van mense, hulle motiverings en gedrag.
Wat maak ’n goeie draaiboek?
’n Goeie draaiboek, net soos enige ander storie, moet daarin slaag om kykers te boei en sterk emosie by
hulle te ontlok. Dit kan gedoen word binne verskillende genres (tipes) stories soos byvoorbeeld menslike
drama, romanse, aksie, vegkuns, rillers, fantasie of kombinasies daarvan, byvoorbeeld romantiese komedie,
aksie-avontuur of aksie/avontuur/wetenskapsfiksie.
21

Die draaiboekskrywer moet altyd poog om nuut en kreatief te dink. Sodoende kan hy die tegnieke en riglyne
op ’n oorspronklike manier aanwend en verseker dat sy storie uitstyg bo die gemiddelde.
Die belangrikste riglyne vir ’n kommersieel suksesvolle draaiboek
Uit die duisende tegnieke en riglyne wat beskikbaar is, is sekeres belangriker as ander. Dit is egter moeilik
om wetenskaplik ’n rangorde van belangrikheid te bepaal. Die volgende twaalf tegnieke is na die mening
van hierdie skrywers van die belangrikste vir die sukses van ’n dramarolprent.
1. ’n Klassieke dramatiese struktuur
Die klassieke drie-bedryf dramatiese struktuur is reeds 2400 jaar gelede deur Aristoteles beskryf as
noodsaaklik vir die sukses van ’n verhoogdrama.
Bedryf een wys die held in sy gewone wêreld, waarna die gewone wêreld versteur word, byvoorbeeld deur
’n bedreiging. Wanneer die heldin haar verbind tot die avontuur/uitdaging, eindig die eerste bedryf (+/- 25%
van storie).
Die tweede bedryf skep ’n al groterwordende stryd vir die held, met beide terugslae en suksesse.
Aan die einde van die tweede bedryf is die held se situasie meer benard en lyk sy kanse om die primêre
doelwit te bereik klein (+/- 50% van storie).
Die derde bedryf (+/- 25% van storie) behels die opbou tot die finale beslegting van die konflik as die heldin
haar grootste vrese moet konfronteer tydens die klimaks, wat alles tot ’n punt bring.
2. ’n Duidelike held(in)( hoofkarakter; protagonis)
Die held(in) is die persoon wie se storie dit is, die karakter wat die meeste gesien word, die storie vorentoe
trek en wat gewoonlik die beslissende handeling in die storie verrig.
3. ’n Duidelike teenstander (antagonis; skadu) vir die hoofkarakter
Die held(in) moet ’n teenstander hê wat die bereiking van sy doelwitte teëstaan / bemoeilik en wat hy self
tydens die klimaks moet konfronteer.
4. Interessante en gepaste karakters
Plot ontstaan uit karakter. Dit is mense wat dinge doen, nie dinge wat mense doen nie, daarom moet die
storie bevolk word met interessante en gepaste karakters.
5. ’n Duidelike hoofdoelwit vir die held(in)
Goeie rolprentdrama handel oor ’n held(in) wat iets wil doen, iets wil bereik.
6. Sterk identifikasie met die held(in)
Hoe sterker kykers met die held(in) identifiseer (positief voel oor hom/haar), hoe meer betrokke raak hulle
by sy stryd. Dink aan die emosionele gedrag van ondersteuners by ’n sportbyeenkoms.
7. Konflik en konfrontasie
Konflik ontstaan as karakter se doelwitte in botsing is met mekaar, konfrontasie is wanneer die partye kragte
meet, hetsy fisies of verbaal. Konfrontasie en die verwagting van konfrontasie is petrol vir die dramatiese
enjin.
8. Die skep van emosie in die kyker
As die kykers gepaste emosie ervaar, geniet hulle die drama meer. Daar is ’n wye spektrum van emosie soos
afwagting, spanning, vreugde, vrees of verdriet.
9. Storiemomentum
As die storie trek raak kykers gou vervelig. Daar moet voortdurend nuwe oorsaak-en-gevolg ontwikkelings
wees wat die drama vorentoe beweeg na sy klimaks.
22

10. Voorspelbaarheid en geloofwaardigheid
Kykers moet nie vooraf kan insien hoe die storie gaan verloop nie. Die storie moet bestaan uit logiese, maar
onvoorspelbare ontwikkelings.
11. Goeie dialoog
Die drama moet net dialoog bevat wat noodsaaklik is en die storie vorentoe beweeg.
12. ’n Einde wat bevredigend is vir die kykers
Die fokus van enige storie of grap is die klimaks en einde. As dit bevredigend is vir die kykers, voel die
kyker vervuld en was die kyk van die rolprent die moeite werd.
POËSIE
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
Spesifieke voorskrifte:
Geen prente en/of sketse word toegelaat nie!
Geen bundels mag ingestuur word nie. Gedigte moet apart hanteer word.
Heg die evalueringsvorm aan elke gedig!
Onderwerp vir Poësie: Vrye Keuse.
Wenke:
Lees baie poësie.
Eenheidsindruk en eenheidseffek is baie belangrik.
Vermy oordrewe emosie, sentimentaliteit.
Vermy rymelary – blote herhaling van betreklik niksseggende rymwoorde.
Goeie rymwoorde rym nie net nie, hulle verskil ook; hulle bevat iets vreemds en anders.
Gee aandag aan afsluiting van gedigte.
Probeer sterk, konkrete beelde gebruik.
Konkrete taal, wat naby aan die alledaagse lewe en alledaagse ervaring lê, is baie belangrik.
Kategoriesleutel:
11 : J – Kortverhaal 17 : S – Onderhoud
12 : S – Kortverhaal 18 : S – Reisverhaal
13 : J – Verhalende opstel 19 : S – Draaiboek
14 : S – Verhalende opstel 20 : J – Poësie
15 : J – Dagboekinskrywings
16 : J – Onderhoud
21 : S – Poësie
23

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Vertelinstansie Isdiegekosevertelinstansie(ek/alwetendeverteller)funksioneel?
Beoordelaar dui met ’n Rigdievertellerdiepersepsievandieleser? kruisie aan:
__/10
Provins10iale beoordeling Nasionale beoordeling
Vertelinstansie
Tydenruimte
__
5
__/10
Tyd en ruimte
Is die gekose vertelinstansie (ek-/alwetende verteller) funksioneel?
Isdaarsinvolleplasingvantyd/ruimte?
Rig die verteller die persepsie van die leser?
Skep/ondersteuntydenruimtedieverhaalatmosfeer?
Ondersteundietydenruimtediegebeure/karakterisering?
Is daar sinvolle plasing van tyd/ruimte?
Dradietydenruimtebeeldingbytot’nsinvollegeheelvandieverhaal? Skep/ondersteun tyd en ruimte die verhaalatmosfeer?
Karakter
__/10 __
10
Iskarakterbeeldingrealisties?
Ondersteun die tyd en ruimte die gebeure/karakterisering?
Vinddaarkarakterontwikkelingplaas?
Dra die tyd en ruimtebeelding by tot ’n sinvolle geheel van die
verhaal?
Isdaar’nlogieseverhoudingtussenkarakteropenbarendehandelingengebeure?
Karakter Isdieverskiltussenhoofennewekaraktersduidelik?
Is karakterbeelding realisties?
Isdienewekaraktersfunksioneel? Vind daar karakterontwikkeling plaas?
Gebeure
__/10 ___
10
Gebeure
Tegnieseversorging
Hetdieverhaal’nlogieseverloop,m.a.w.isdaar’nnarratiewestruktuur/verhaallyn?
Is daar ’n logiese verhouding tussen karakteropenbarende
handeling en gebeure?
Isdaarsprakevaneksposisie,ontwikkeling,klimaksenafloop(spanningslyn)?
Is die verskil tussen hoof- en newekarakters duidelik?
Isdaarwisselwerkingtussenhandelingengebeurtenisse(oorsaakengevolg)?
Is die newekarakters funksioneel?
Dradiegebeurebytot’nsinvollegeheelvandieverhaal?
Het die verhaal ’n logiese verloop, m.a.w. is daar ’n narratiewe
Isdietekstaalversorg?
struktuur/verhaallyn?
__/10
___
10
Tegniese versorging
Isdieverhaaldieregtelengte?
Is daar sprake van eksposisie, ontwikkeling, klimaks en afloop
Spelling? (spanningslyn)?
Drataalenstylbytotdieverhaalseleesbaarheid?
Is daar wisselwerking tussen handeling en gebeurtenisse (oorsaak
en gevolg)?
Isdietaalgebruiknuut/opwindend/beeldryk?
Dra die gebeure by tot ’n sinvolle geheel van die verhaal?
Isdaaroorspronklikesinsbou,foutloseparagrafering,goeiestruktuur?
Is die teks taalversorg?
Is die verhaal die regte lengte?
Totaaluit50:
___
15
Spelling?
x2=
______%
Dra taal en styl
_________________________
by tot die verhaal se leesbaarheid?
Is die taalgebruik nuut/opwindend/beeldryk?
Beoordelaarsehandtekening
Is daar oorspronklike sinsbou, foutlose paragrafering, goeie
_______________
Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
struktuur?
_____________________________________________________________________________________________
Totaal uit 50: x 2 = %
_____________________________________________________________________________________________
_________________________________ _________________________
24
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
KORTVERHAAL
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
________________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Vertelinstansie
__/10
Tydenruimte
__/10
Karakter
__/10
Gebeure
__/10
Tegnieseversorging
__/10
25
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
VERHALENDEOPSTEL
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiegekosevertelinstansie(ek/alwetendeverteller)funksioneel?
Rigdievertellerdiepersepsievandieleser?
Isdaarsinvolleplasingvantyd/ruimte?
Skep/ondersteuntydenruimtedieverhaalatmosfeer?
Ondersteundietydenruimtediegebeure/karakterisering?
Dradietydenruimtebeeldingbytot’nsinvollegeheelvandieverhaal?
Iskarakterbeeldingrealisties?
Vinddaarkarakterontwikkelingplaas?
Isdaar’nlogieseverhoudingtussenkarakteropenbarendehandelingengebeure?
Isdieverskiltussenhoofennewekaraktersduidelik?
Isdienewekaraktersfunksioneel?
Hetdieverhaal’nlogieseverloop,m.a.w.isdaar’nnarratiewestruktuur/verhaallyn?
Isdaarsprakevaneksposisie,ontwikkeling,klimaksenafloop(spanningslyn)?
Isdaarwisselwerkingtussenhandelingengebeurtenisse(oorsaakengevolg)?
Dradiegebeurebytot’nsinvollegeheelvandieverhaal?
Isdietekstaalversorg?
Isdieverhaaldieregtelengte?
Spelling?
Drataalenstylbytotdieverhaalseleesbaarheid?
Isdietaalgebruiknuut/opwindend/beeldryk?
Isdaaroorspronklikesinsbou,foutloseparagrafering,goeiestruktuur?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Vertelinstansie
__/10
Tydenruimte
__/10
Elementevan
dagboekinskrywing
__/10
Gebeure
__/10
Tegnieseversorging
__/5
Kreatiwiteit
__/5
26
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
DAGBOEKINSKRYWINGS
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdievertelinstansieindieeerstepersoon?
Isdaarbreukeinfokalisering?
Rigdievertellerdiepersepsievandieleser?
Worddieverteller/dagboekskryweras’nwerklikepersoonuitgebeeld?
Kan’nmens’ngeheelindrukkryvandievertellersepersoonlikheid?
Isdaarsinvolleplasingvantyd/ruimte?
Dradietydenruimtebeeldingbytot’nsinvollegeheelvandiedagboekinskrywings?
Worddietydvakwaarindiedagboekskrywergeleefhet/leefrealistiesaangebied?
Isdaar’npersoonlikeenintiemetoon?
Isdaareenheidenkoherensieindieinskrywings?
Isdieskrywerbewusvan’nhistoriesebewussyn?
Houdietaalgebruikverbandmetdiehistorieseperiodevandiedagboekskrywer?
Isdiegebeuregeloofwaardigennatuurlik?
Hetdieinskrywing’nlogieseverloop,m.a.w.isdaar’nnarratiewestruktuur/verhaallyn?
Isdaarwisselwerkingtussenhandelingengebeurtenisse(oorsaakengevolg)?
Dradiegebeurebytot’nsinvollegeheelvandieverhaal?
Isdietekstaalversorg?
Spelling?
Drataalenstylbytotdieverhaalseleesbaarheid?
Isdietaalgebruiknuut/opwindend/beeldryk?
Isdaaroorspronklikesinsbou,foutloseparagrafering,goeiestruktuur?
Isdiebibliografievoldoende?
Dradiekreatieweuitbeeldingfunksioneelbytotdiegeheel?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Inhoud
__/20
Tegnieseversorging
__/20
Geheelindruk
__/10
27
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
ONDERHOUD
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdaar’nduideliketema?
Isdieonderhoudonderwerpgerig?
Isgenoegsameagtergrondingewinomgepastevraetevra?
Worddieinhoudlogiesopgebou,m.a.w.hetdit’ninleidingenslot?
Isdieformaatvandieonderhoudreg?
Isdietekstaalversorg?
Isdieonderhouddieregtelengte?
Hetdiedialoog‘neenvoudigesinsbou,ofisdaarmoeilikesinskonstruksies?
Isdieonderhoudgoedgestruktureer?
Toondieleerderhelderdenke
Isdaar’nduidelikeboodskap?
Worddiedialoogkreatiefaangewendenisditlewendig?
Isdit’ngeslaagdeaanbieding?
Isdiedialoog’nafgerondegeheel?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Tema/Inhoud
__/20
Woordgebruik,
verteltegniek,titel,
dialoogenbeelspraak
bv.Metafore,
personifikasie,
vergelykingen
simboliek
__/20
Geheelindruk
__/10
28
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
REISVERHAAL
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Waarheenisdiereisinhierdiestorie?
Isdaar’nvastetema?
Dradieouteurkennisvandieonderwerp/tema?
Isdaar’noorspronklikeinvalshoekwatdiestorieuniekmaak?
Voldoendiestorieaandiedrieelementevankommunikasie:inligting,opvoedingen
vermaak?
Voeldieleserbetrokkebydiereis?
Isdiefeitlikeelementevanwaarde?
Isdiestoriedieregtelengte?
Isdaarvernuwendewoordgebruikteenwoordig?Ofisditgeyk/alledaags?
Dradiewoordgebruikbytotdieatmosfeer/toonvandiestorie?
Isdaarteveelstopwoorde?
Indiendialoogvoorkom,wordditkorrekaangewendtotvoordeelvandievertelling?
Isdietitelgepasenfunksioneel?Prikkelditdieleseromverdertelees?Verteenwoordigdit
dieresvandiestorie?
Indienenigebeeldspraakvoorkom,isditfunksioneel?
Isdieverteltrantnatuurlik?
Diebeoordelaarseeieoordeelwordhieraandiedaggelêm.b.t.diestoriesegeheel.
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Ploten
konsepontwikkeling
__
10
Karakterisering
__
10
Dialoog
__
10
Elementevan‘n
draaiboek
__
10
Tegnieseversorging
__
10
29
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
DRAAIBOEKENKORTFILM
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Toondietransponeringvandieteksna‘ndraaiboek’nlogieseverloop,aanvang,
opbouenafloop?
Teksontwikkeling–isdieverskeiedramatieseelementeteenwoordig?
Toondiedraaiboekskywerdievermoëomdiehoofstorielynoptesom?
Worddiegebeurevisueelsuksesvolkommunikeer(visuelebewustheid)?
Isdieplotgeloofwaardig?
Isdiekaraktersgeloofwaardigenrealisties?
Vinddaarkarakterontwikkelingplaas?
Isdaar’nlogieseverhoudingtussenkarakteropenbarendehandelingengebeure?
Isdieverskiltussenhoofennewekaraktersduidelik?
Isdiedialoognatuurlik(soosalledaagsespreektaal)?
Isdiedialoogopenbarendtenopsigtevandiekarakters,gebeure,ruimte?
Isdiedialoogtaalekonomies?
Isdievolgendeelementevan‘ndraaiboekteenwoordig?
Toneelopskrifte
Toneelaanwysings
Karakters/akteursseaanwysings
Kinematografieseaanwysings
Isdietekstaalversorg?
Spelling?
Uitlegenaanbieding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Klank/rym
__/10
Woordgebruik,
verstegniek,titel,
leestekensen
beeldspraakbv.
metafore,
personifikasie,
vergelykingen
simboliek
__/20
Tema(inhoud)
__/10
Geheelindruk
__/10
30
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:SKRYFKUNS–
POËSIE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiegedigintotaalwelluidend?
Indienklanknabootsingvoorkom,isditfunksioneel?
Wordvanassonansie,alliterasiegebruikgemaak?Isklankherhalingeffektief?
Isdieklankondersteunendtotdiegeheelvandiegedig?
Isdiegedig“beweeglik”/niestatiesnie?
Indienenigerymvoorkom,isditnatuurlik?
Isdaarrymdwang?Isditfunksioneel?
Dradieklank/ritme/rymbytotdieatmosfeer/toonvandiegedig?
Isdaarvernuwendewoordspelingteenwoordigofisdiewoordgebruikgeyk/alledaags?
Dradiewoordgebruikbytotdieatmosfeer/toonvandiegedig?
Isdaarteveelverkleinwoorde?
Dradiewoordspelingbytotdiehooftema/onderwerpvandiegedig?
Isdiesinsboufunksioneel(komdaarinversie,enjambementevoor)?
Indiendiegedigvan’ntitelvoorsienis,isdietitelgepasenfunksioneelofdoendietitel
afbreukaandiegedig?
Wordleestekenssinvolaangewend?
Indienenigebeeldspraakvoorkom,isditfunksioneel?
Isdaar’nvastetemaindiegedig?
Dradieouteurkennisvandieonderwerp/tema?
Bepaaldieinhouddietoonvandiegedig?
Isdiegediginhoudgenoegsaamepies/liries/dramatiesvanaard?
Diebeoordelaarseeieoordeelwordhieraandiedaggelêm.b.t.diegedigsegeheel.
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

KATEGORIE: FOTOVERHALE / STROKIESPRENTE
(Individuele of groepinskrywings met maksimum van 5 leerders.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
(hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
Onder fotoverhale word die volgende verstaan:
Enige oorspronklike skeppende werk wat deur middel van foto’s ’n verhaal of dele van ’n verhaal uitbeeld,
m.a.w. ’n uitbeelding van ’n situasie, gebeurtenis of kort storie deur die oorspronklike fotoverhaalformaat te
volg.
Onder strokiesprente (comics) word die volgende verstaan:
Enige oorspronklike, kreatiewe strokiesprente wat eers in potlood, dan in swart ink en daarna indien
moontlik (sonder enige penalisering indien ’n deelnemer nie ’n rekenaar besit om dit te kan doen nie) op
rekenaar ingeskandeer word. Die teks kan by die finale produk gevoeg word.
Indien ’n leerder hom/haar skuldig maak aan plagiaat, deur reeds bestaande strokiesprente af te teken of
teks te gebruik wat nie oorspronklike of eie werk is nie, kan so ’n persoon gediskwalifiseer word.
1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder mag as individu sowel as lid van ’n groep deelneem.
Let op die hoeveelheid leerders wat in ’n groep in hierdie kategorie moet wees.
By groepinskrywings moet elke lid sy/haar afsonderlike bydrae skriftelik aan die einde van die
opdrag aandui.
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
GEEN laat inskrywings word aanvaar nie.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
31

1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
Geen plastieksakkies word toegelaat nie!
2. OPDRAG
Fotoverhale
Ongeveer 9 foto’s moet die verhaal vertel.
Die inskrywings vir fotoverhale mag NIE groter as ’n A3-karton wees nie, wat na A4 gevou moet
word
’n A4-boekvorm, met nie meer as 12 bladsye nie, kan gebruik word.
Moet nie die onderstaande idioom as die inskrywing se titel gebruik nie. Jou inskrywing moet ’n
oorspronklike en kreatiewe titel hê.
Die beoordelaars moet egter weet watter idioom gebruik word. Skryf die idioom tussen hakies onder
die titel neer, bv. (Idioom: vele hande maak ligte werk).
Wenke vir fotoverhale
’n Fotoverhaal is dikwels opvoedkundig en ’n les word daaruit geleer.
Dit is snaaks, humoristies.
’n Snaakse toneel kan uit ’n voorgeskrewe teks geneem en na ’n fotoverhaal getransponeer word.
Die foto’s moet chronologies op mekaar volg om die verhaal te laat ontplooi.
Die byskrifte/dialoog moet pas by die foto’s en die situasie ondersteun.
Vra raad by woes@woes.co.za.
Verpligte idiome as onderwerpe vir fotoverhale
Juniors
Iemand se kop tussen sy ore sit
Iemand stukkend kyk
Seniors
Werk dat jy kromme note haal
Jou matte oprol
Strokiesprente
Formaat: A4-boekvorm met nie meer as 12 bladsye nie, kan gebruik word.
A3-karton kan na A4-grootte gevou word.
Ontwerp ’n omslag wat by die strokiesprentboek pas.
Die teks mag net in swart ink geskryf word.
Moet nie die onderstaande idioom as die inskrywing se titel gebruik nie. Jou inskrywing moet ’n
oorspronklike en kreatiewe titel hê.
Die beoordelaars moet egter weet watter idioom gebruik word. Skryf die idioom tussen hakies onder
die titel neer, bv. (Idioom: vele hande maak ligte werk).
32

Wenke vir strokiesprente
Die groepslede moet uit die volgende persone saamgestel word: ’n skrywer, ’n redakteur, iemand wat
die visuele voorstelling doen, iemand wat die woordkunstenaar is en ’n uitgewer.
Genres waaruit gekies kan word, is: superhelde (bv. Superman), humor (bv. dierekarakters), misdaad en
polisie (bv. Dick Tracy), wetenskapfiksie (bv. Star Wars), fantasie (bv. oor towenaars, elfies, dwergies),
gruwels en spanning (bv. oor spoke, monsters) en avontuur (bv. Tarzan).
Verpligte idiome as onderwerpe vir strokiesprente
Juniors
Ons sit in die skuit en moet saamvaar
Die kat in die donker knyp
Seniors
Die vredespyp aanbied
’n Saak aan die kapstok hang
NB! Die Afrikaans-Ekspo neem geen verantwoordelikheid vir inskrywings wat as gevolg van
vervoer / hantering beskadig nie.
Kategoriesleutel:
22 : J – Fotoverhaal 26 : J – Strokiesprent
23: S – Fotoverhaal 27 : S – Strokiesprent
24 : JG – Fotoverhaal 28 : JG – Strokiesprent
25 : SG – Fotoverhaal 29 : SG – Strokiesprent
33

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Interpretasie
__/15
Ontwerp
__/15
Verhaalelemente
__/10
Tegnieseversorging
__/10
34
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
FOTOVERHALE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Verstaandieleerderdieidioomwathy/syasonderwerpgekieshet?
Isdiegeheelbeeld‘ngepastevoorstellingvandiegekoseonderwerp?
Illustreerdieleerdersy/haarvermoëomdieonderwerpvisueelteinterpreteeren‘nnuwe
teksteskep?
Pasdiefoto’sbydiedialoog?
Sluitdiedialoogbydieverhaallynaan?
Isdieideeoorspronklik?
Volgdiefoto’schronologiesopmekaar?
Wordtyd,ruimte,gebeureenkaraktersindieverhaaleffektiefdeurdiefoto’saangebied?
Tegniek?
Isdievoorstellingvolgensriglynewatgespesifiseeris(hoogte,breedte,ens)?
Isdietiteloorspronklikengepas?
Isdietekstaalversorg?
Spelling?
Isdieinskrywingnetjiesenafgerond?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalennasionaalbeoordeel.
Storielyn
__/10
Redaksioneel
__/20
Visuelevoorstelling
__/10
Woordkuns
__/10
Tegnieseversorging
__/10
35
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
STROKIESPRENTE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Verstaandieleerderdieidioomwathy/syasonderwerpgekieshet?
Isdieideevandiestorieoorspronklik?
Wykdiestorielynafvandieonderwerp?
Isdietitelvirdiestrokiesprentoorspronklikengepas?
Wordverhaalelementesoostyd,ruimte,gebeureenkarakterseffektiefaangebied?
Isdiestrokiesprent’nvoorbeeldvandinamieseenopwindendekuns?
Ontwikkeldieverhaallynpaneelvirpaneel?
Isdaargehoubydiegenrewatgekiesis?
Voldoendieredaksieaandievolgende:taalversorging,sinsbou,storielyn,kunswerkeen
voorkomsvankarakters?
Ondersteundievisuelevoorstellingdieverhaallyn?
Isdiedialoogengedagteballonnevandiekaraktersindieregtepanele?
Wordaanhalingsof’ngedeeltevan’nstoriein’nblokvormaandiebopuntvan’nkunspaneel
gesit?
Pasdiedialoogbydiepanele?
Isdieformaatvandiestrokiesprentreg?
Isdiefinaleafrondingvandiestrokiesprentopstandaard?
Isdieteksinswartink?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

1. VOORSKRIFTE
KATEGORIE: VISUELE VOORSTELLING VAN TEKSTE
(Geen groepinskrywings nie.)
(Hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
1.3 Spesifieke voorskrifte:
A) Visuele voorstelling van gedigte: Skilderkuns
Slegs skilderkuns met medium pastel, kleurpotlode of verf word aanvaar. GEEN fotografie of
ander medium word in die kategorie aanvaar nie!
Skildery mag nie kleiner wees as A4 of A3 nie!
Montering mag nie groter as A2 of A3 nie!
Geen voorstellings wat A5 is, word toegelaat nie!
Indien inskrywings nie voldoen aan die voorgeskrewe grootte nie, sal dit gepenaliseer of
gediskwalifiseer word.
Identifiseer eers die volgende drie eienskappe in die gedig voordat die skilderkuns aangepak
word, nl. visueel, emosioneel en intellektueel.
36

Visueel: Die samestelling van die komposisie, kleur, materiaal, ens.
Emosioneel: Watter emosie moet oorgedra word?
Intellektueel: Wat is die boodskap wat oorgedra moet word? En hoe gaan dit in die skilderkuns
oorgedra kan word?
B) Visuele voorstelling van gedigte: Tekenkuns
Slegs tekenkuns met medium potlood, pen of houtskool. Dit moet monochromaties (m.a.w.
een kleur) wees. GEEN fotografie of ander medium word in die kategorie aanvaar nie!
Tekening mag nie kleiner wees as A4 of A3 nie!
Montering mag nie groter as A2 of A3 nie!
Geen voorstellings wat A5 is, word toegelaat nie!
Tekeninge moet op swart of wit karton gemonteer wees.
Tekeninge in houtskool of potlood moet behoorlik gefikseer word.
Tekeninge mag NIE gelamineer word NIE.
Indien inskrywings nie voldoen aan die voorgeskrewe grootte nie, sal dit gepenaliseer of
gediskwalifiseer word.
Identifiseer eers die volgende drie eienskappe in die gedig voordat die skilderkuns aangepak
word, nl. visueel, emosioneel en intellektueel.
Visueel: Die samestelling van die komposisie, kleur, materiaal, ens.
Emosioneel: Watter emosie moet oorgedra word?
Intellektueel: Wat is die boodskap wat oorgedra moet word? En hoe gaan dit in die skilderkuns
oorgedra kan word?
C) Visuele voorstelling van gedigte: Fotografie
Een foto of ’n reeks foto’s mag gebruik word om ’n interpretasie van die gedig uit te beeld. Let
wel: Geen letterlike weergawe nie.
Merk die reeks foto’s baie duidelik.
Indien ’n reeks gebruik word, moet elke foto op ’n aparte bladsy wees. Nie meer as 5 foto’s
mag in die reeks gebruik word nie.
Die foto’s wat ’n reeks vorm, mag nie in ’n blaaiboek wees nie. Dit moet uitstalbaar wees.
Foto’s moet self geneem wees. GEEN internetfoto’s word toegelaat nie.
Die datum en plek waar die foto(’s) geneem is EN die tipe kamera wat gebruik is, moet aan die
agterkant van die inskrywings geplak of geskryf wees.
Geen kleurfotostate of negatiewe van die foto’s word aanvaar nie. Dit moet oorspronklik wees.
Maak kopieë van die foto’s indien jy bang is dit raak weg.
Die voorstelling mag nie groter as A3 en nie kleiner as A5 wees nie!
Die foto’s moet gemonteer word op swart of wit karton.
Die foto’s moet geblok wees, maar nie geraam of agter glas nie.
Geen woorde mag op die foto’s geskryf wees nie.
Geen collage-voorstellings word aanvaar nie.
Die foto(’s) mag nie gelamineer wees nie.
Die foto(’s) mag digitaal gemanipuleer wees, maar dan moet dit op die inskrywing aangedui
word.
Onthou: hierdie kategorie is nie ’n fotoverhaal nie.
Let wel: Die Afrikaans-Ekspo aanvaar geen verantwoordelikheid vir inskrywings van bogenoemde
kategorieë wat as gevolg van vervoer / hantering beskadig of verlore raak nie.
2. OPDRAG
Doen slegs een van die opdragte:
37

Opdrag 1
Gee ’n visuele voorstelling van hoe jy Afrikaans ervaar. Vra vir jouself die volgende vrae: Waaraan
laat Afrikaans jou dink? Watter gevoel wek Afrikaans by jou?
OF
Opdrag 2
Gee ’n visuele uitbeelding van die volgende gedig van WEG Louw:
Nagreën (WEG Louw)
Die reën skuifel deur die straat,
verby my venster, mensverlaat ...
Soos ’n trossie narsings wat verkwyn,
flikker die druppels teen my vensterruit
waar die geel straatlig daardeur skyn;
en voel die wind
met bleek vingers, soos ’n kind,
aan die swaar gordyn, wat plooi
in die lamplig, teer en droef papawerrooi.
Kategoriesleutel:
30 : J – Skilderkuns 33 : S – Tekenkuns
31 : S – Skilderkuns 34 : J – Fotografie
32 : J – Tekenkuns 35 : S – Fotografie
38

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Interpretasie
__/15
Visueleelemente
__/15
Ontwerpbeginsels
__/10
Gekosemediaenstyl
__/10
Aanbieding
39
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:VISUELE
VOORSTELLING–SKILDERKUNS
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiegeheelbeeld’ngepastevoorstellingvandiegekoseteksofvan’nteksgedeelte?
Toondievisueleteksdieleerdersevermoëom’nnuweteksteskep?
Literêreinterpretasieteenoor’nwyer,verdereenmeeruitdagendeinterpretasie.
Intertekstualiteitendieintertekstuelegesprek.
Diegebruikvan:
lynenvorm
toonwaardeen/ofkleurgebruik
volumeenruimte
tekstuur
Beweging,ritmeenrigting
Skaalendieplasingvanvorms
Kontras
Visuelegewig
Uitbeeldingvanfisiesegewig(vanobjekte,voorwerpe,ens.)
Spanning
Tegniek
Hantering,gebruikenaanwendingvanmedia
Vaardigheidinmedia
Karaktervanvisueleteks(bv.kragtig,sensitief,ens.)
Gepastheidvanstylt.o.v.gekoseteksenvisueleinterpretasie
Geslaagdheidvanstylt.o.v.gekosemedia
Wordvoorgeskreweriglynegevolg(dimensies,hoogteenbreedte)?
Netheid
Stewigheid
Afwerkingenafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Interpretasie
__/15
Visueleelemente
__/15
Ontwerpbeginsels
__/10
Gekosemediaenstyl
__/10
Aanbieding
40
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:VISUELE
VOORSTELLING–TEKENKUNS
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiegeheelbeeld’ngepastevoorstellingvandiegekoseteksofvan’nteksgedeelte?
Toondievisueleteksdieleerdersevermoëom’nnuweteksteskep?
Literêreinterpretasieteenoor’nwyer,verdereenmeeruitdagendeinterpretasie.
Intertekstualiteitendieintertekstuelegesprek.
Diegebruikvan:
lynenvorm
toonwaardeen/ofkleurgebruik
volumeenruimte
tekstuur
Beweging,ritmeenrigting
Skaalendieplasingvanvorms
Kontras
Visuelegewig
Uitbeeldingvanfisiesegewig(vanobjekte,voorwerpe,ens.)
Spanning
Tegniek
Hantering,gebruikenaanwendingvanmedia
Vaardigheidinmedia
Karaktervanvisueleteks(bv.kragtig,sensitief,ens.)
Gepastheidvanstylt.o.v.gekoseteksenvisueleinterpretasie
Geslaagdheidvanstylt.o.v.gekosemedia
Wordvoorgeskreweriglynegevolg(dimensies,hoogteenbreedte)?
Netheid
Stewigheid
Afwerkingenafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Interpretasie
__/15
Visueleelemente
__/15
Ontwerpbeginsels
__/10
Gekosemediaenstyl
__/10
Aanbieding
41
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:VISUELE
VOORSTELLING–FOTOGRAFIE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiegeheelbeeld’ngepastevoorstellingvandiegekoseteksofvan’nteksgedeelte?
Toondievisueleteksdieleerdersevermoëom’nnuweteksteskep?
Literêreinterpretasieteenoor’nwyer,verdereenmeeruitdagendeinterpretasie.
Intertekstualiteitendieintertekstuelegesprek.
Diegebruikvan:
lynenvorm
toonwaardeen/ofkleurgebruik
volumeenruimte
tekstuur
Beweging,ritmeenrigting
Skaalendieplasingvanvorms
Kontras
Visuelegewig
Uitbeeldingvanfisiesegewig(vanobjekte,voorwerpe,ens.)
Spanning
Tegniekvankamera
Vaardigheidinfotografie
Karaktervanvisueleteks(bv.kragtig,sensitief,ens.)
Gepastheidvanstylt.o.v.gekoseteksenvisueleinterpretasie
Wordvoorgeskreweriglynegevolg(dimensies,hoogteenbreedte)?
Netheid
Stewigheid
Afwerkingenafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

1. VOORSKRIFTE
KATEGORIE: KOERANTPLAKBOEKE
(Geen groepinskrywings nie.)
(Hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem en een of meer plakboeke inskryf. Die
inskrywingsgeld geskied eenmalig en is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal
slegs beoordeel word indien inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Geen groepinskrywings word in dié kategorie aanvaar nie.
Daar word onderskei tussen Junior en Senior leerders. Maak seker dat die regte
kategorienommers gebruik word. (Sien bl. 49.)
Leerders kan óf Beeld, óf Die Burger óf Volksblad (’n minimum van 4 uitgawes) vir die
samestelling van die koerantplakboek gebruik.
Slegs EEN koerant (bv. Die Burger) mag per plakboek gebruik word.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
42

1.3 Spesifieke voorskrifte:
Voorskrifte van die subkategorieë moet goed gelees en behoorlik uitgevoer word.
Leerders kies slegs een subkategorie per plakboek.
Die koerantplakboek moet interessant aangebied word.
Die koerantplakboek mag nie groter as A4 wees nie. Enigiets groter sal gepenaliseer word.
Oorspronklike koerantberigte/foto’s/resensies moet gebruik word – geen fotostate of
internetartikels mag gebruik word nie!
Verskillende uitgawes van slegs een koerant mag gebruik word vir ’n plakboek, m.a.w. óf
Beeld, óf Volksblad óf Die Burger. Nie bv. Beeld en Volksblad nie.
Geen tydskrifte mag gebruik word nie.
Die koerantplakboek moet netjies versorg word.
Gee ’n volledige bibliografie van die koerantuitgawes, boeke en woordeboeke wat jy gebruik
het (Sien bl. 6.)
Onderwerpe (geen negatiewe temas mag gekies word nie):
Mense en hulle dinge
Afrikaans – kubertiener
Kom ons lag ’n slag
2. OPDRAGTE
RESENSIES
(Hierdie subkategorie is vir leerders van graad 10-12.)
Opdrag:
Knip 8 tot 10 resensies van Afrikaanse boeke/Afrikaanse flieks/Afrikaanse toneelstukke/Afrikaanse
musiek-CD’s, wat in die laaste 12 maande verskyn het, uit óf Die Burger, óf Beeld óf Volksblad en plak
dit in jou koerantplakboek.
Lewer bewys dat jy die resensies deeglik deurgelees en bestudeer het. Dink self aan kreatiewe maniere
om dit te bewys. Jy kan bv. op die teenoorstaande bladsy al die interessante beskrywende woorde / frases
/ idiome uit die resensie oorskryf.
Lees een van die boeke of gaan sien een van die flieks of toneelstukke of luister na een van die CD’s
waarvan jy die resensie uitgesny het en skryf jou eie resensie daaroor – 250-280 woorde.
Onthou ’n resensie is ’n verslag oor die boek/fliek/CD/toneelstuk.
Hou die volgende in gedagte:
Gee die gegewens van die boek/fliek/toneelstuk/CD (naam, skrywer, uitgewer, prys, aantal bladsye,
ens.).
Jy kan iets van ander boeke/flieks/CD’s/toneelstukke (dramas) van die skrywer sê.
Vertel die verhaal in hooftrekke, maar moet nooit die einde gee nie.
Dui die tema aan. Die tema is die sentrale gedagte of boodskap wat die toneel/boek/fliek/CD wil
deurgee.
Dui die positiewe en negatiewe aan soos jy dit ervaar het.
Vir watter betrokke ouderdomsgroep of liefhebbers van ’n spesifieke aktiwiteit of plek kan jy dit
aanbeveel, bv. die boek is ’n avontuurverhaal wat tot avontuurlustige mense sal spreek.
Skep jou eie interessante titel vir die koerantplakboek wat die leser sal prikkel.
Lewer ook kommentaar oor die skryfstyl, spanningslyn en karakterontwikkeling (by boeke) en die
vertolking, spel, interpretasie, dekor en spesiale effekte (by tonele of films).
43

SPOTPRENTE
(Hierdie subkategorie is vir leerders van graad 8-12.)
Opdrag:
Knip 15 spotprente uit koerante wat in die laaste 12 maande verskyn het, bv, óf Beeld, óf Die Burger óf
Volksblad.
Plak dit in jou koerantplakboek.
Interpreteer die spotprent aan die hand van die volgende, bv. humor / satire / ironie / lewenswaarhede
/ simboliek.
Beskryf die omstandighede wat aanleiding gegee het tot die spotprent en gee bewyse uit die koerante.
Skep jou eie interessante titel vir die koerantplakboek wat die leser sal prikkel.
Kies ’n berig uit die koerant en skep jou eie spotprent. Dit kan geteken word of in die vorm van ’n
collage aangebied word.
IDIOME
(Hierdie subkategorie is vir leerders van graad 8-12.)
Opdrag A:
Knip minstens 10 idiome/idiomatiese uitdrukkings (bv. maak skoonskip) uit óf Beeld óf Die Burger óf
Volksblad en plak dit in die koerantplakboek.
Gee die betekenis van die idiome/idiomatiese uitdrukkings. Raadpleeg ’n erkende woordeboek daarvoor
en gee ’n volledige bibliografie. (Sien bl. 6.)
Knip nou prente uit die koerante wat die idiome/idiomatiese uitdrukkings se betekenis die beste
uitbeeld. Onthou die prent moet pas by die betekenis van die idioom en nie by die idioom self nie.
Doen navorsing oor 2 van hierdie idiome/idiomatiese uitdrukkings, dui die herkoms aan en ook in
watter streke dit veral voorkom, ens.
EN
Opdrag B:
Knip minstens 10 prente uit koerante waarby jy ’n passende idioom/idiomatiese uitdrukking kan gee,
en plak dit in die koerantplakboek.
Skep/vind/pas enige idioom/idiomatiese uitdrukking by die bepaalde foto. Dit hoef nie in die koerant
te wees nie. Hiervoor kan ’n woordeboek gebruik word. Gee ’n toepaslike bibliografie van boek/e wat
gebruik is.
Gee die betekenis van die idiome/idiomatiese uitdrukkings. Raadpleeg ’n woordeboek en gee ’n
volledige bibliografie. (Sien bl. 6.) Onthou, die prent moet pas by die idioom/idiomatiese
uitdrukking se betekenis en nie by die idioom self nie.
Doen navorsing oor 2 van hierdie idiome/idiomatiese uitdrukkings, dui die herkoms aan en ook in
watter streke dit veral voorkom, ens.
Skep jou eie interessante titel vir die koerantplakboek wat die leser sal prikkel.
KOPPE
(Hierdie subkategorie is vir leerders van graad 8-9)
Opdrag:
Kies minstens 20 treffende berigte uit óf Die Burger, óf Beeld óf Volksblad en plak dit in die
koerantplakboek.
Gee vir elke berig ’n nuwe kop (m.a.w. opskrif). Onthou dat koppe treffend en so kort as moontlik
moet wees. Dit moet ook verkieslik ’n werkwoord bevat.
Daar kan ’n bo-kop (’n ekstra opskrif bo die hoofopskrif) asook ’n onderkop (’n ekstra opskrif onder die
hoofopskrif) wees. Jy kan ook jou inisiatief hier gebruik.
Skep jou eie interessante titel vir die koerantplakboek wat die leser sal prikkel.
44

Kategoriesleutel:
36 : S – Resensies 39 : J – Spotprente
37 : J – Idiome 40 : S – Spotprente
38 : S – Idiome 41 : J – Koppe
45

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Oorspronklikheiden
kreatiwiteit
__/10
Keusevanmateriaal
__/10
Bronhantering
__/5
Eiebydrae
__/20
Tegnieseversorging
__/5
Isdieresensiewatgeskryfis,oorspronklik?
Isdieaantalresensiesvoldoende?
Worddieplakboekkreatiefaangebied?
46
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:KOERANTPLAKBOEKE
–RESENSIES
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Is’ngoeiekeusevandiemateriaalgemaak?
Indiendaar’ndeurlopendetemaindiekoerantplakboekis,worddaarbydietemagehou?
Worddiebron/nereghanteer?
Wordgenoegsameerkenninggegeeaandiestofuitdieonderskeiekoerante?
Wordslegs1koerant(bv.netBeeld)gebruik?
Isdieresensiewatgeskryfis,goedentaalversorg?
Konjyagterkomofdieleerderdieboekgelees,dierolprent/toneelstukgesienofnadieCD
geluisterhet?
Isdieresensiewatgeskryfis,’nopsommingofslegsenkelekerngedagtes?
Isdieaanbiedingtreffend?
Voldoenditaandieeienskappevan’nresensie?
Isdaargenoegsameagtergrondkennis?
Prikkeldieresensiedieleseromdieboektelees,dierolprentoftoneelstuktesienofnadie
CDteluister?
Hetdieresensie’ntoepasliketitel?
Taal
Spelling
Finaleafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Oorspronklikheiden
kreatiwiteit
__/10
Keusevanmateriaal
__/10
Bronhantering
__/5
Eiebydrae
__/20
Tegnieseversorging
__/5
Worddieplakboekkreatiefaangebied?
Isdieaantalspotprentevoldoende?
Isdiespotprentwatgetekenis,kreatiefenpasditbydieberig?
47
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:KOERANTPLAKBOEKE
–SPOTPRENTE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Is’ngoeiekeusevandiemateriaalgemaak?
Indiendaar’ndeurlopendetemaindiekoerantplakboekis,worddaarbydietemagehou?
Worddiebron/nereghanteer?
Wordgenoegsameerkenninggegeeaandiestofuitdieonderskeiekoerante?
Wordslegs1koerant(bv.netBeeld)gebruik?
Isdieinterpretasievandiespotprentaandiehandvanbv.
humor/satire/ironie/lewenswaarhede/simboliekgoed?
Isdiebeskrywingvanomstandighedewataanleidinggegeehettotdiespotprentkorrek
verwoord?
Isdaargenoegsamebewyseuitdiekoeranteomdiespotprenttestaaf?
Isdieaanbiedingtreffend?
Hetdieplakboek’ntoepasliketitel?
Taal
Spelling
Finaleafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Oorspronklikheiden
kreatiwiteit
__/10
Keusevanmateriaal
__/10
Bronhantering
__/5
Eiebydrae
__/20
Tegnieseversorging
__/5
Isdieidiomeoorspronklikennuut?
Worddieplakboekkreatiefaangebied?
48
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:KOERANTPLAKBOEKE
–IDIOME
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Is’ngoeiekeusevandiemateriaalgemaak?
Vormdiekeusevandiemateriaal’neenheid?
Indiendaar’ndeurlopendetemaindiekoerantplakboekis,worddaarbydietemagehou?
Worddiebron/nereghanteer?
Wordgenoegsameerkenninggegeeaandiestofuitdieonderskeiekoerante?
Isdaar’nbibliografievanboekegebruikvirdieverklarings?
Wordslegs1koerant(bv.netBeeld)gebruik?
Wordinteressantewoordeskatentaalgebruikgebruik?
Isdieaanbieding(m.a.w.dieidiome)treffend?
Isslegsbekendeidiomegebruik,ofisdaarookonbekendeidiome?
Isdieverklaringskorrek?
Isdaar’nverklaringbyelkeidioom?
Hetdieplakboek’ntoepasliketitel?
Isdienavorsingwatgedoenisoordie2idiome,korrek?
Taal
Spelling
Finaleafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordprovinsiaalen nasionaalbeoordeel.
Oorspronklikheiden
kreatiwiteit
__/10
Keusevanmateriaal
__/10
Bronhantering
__/5
Eiebydrae
__/20
Tegnieseversorging
__/5
Isdiekoppewatgeskryfis,oorspronklik?
Isdieaantalkoppevoldoende?
Worddieplakboekkreatiefaangebied?
49
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:KOERANTPLAKBOEKE
–KOPPE
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Is’ngoeiekeusevandiemateriaalgemaak?
Indiendaar’ndeurlopendetemaindiekoerantplakboekis,worddaarbydietemagehou?
Worddiebron/nereghanteer?
Wordgenoegsameerkenninggegeeaandiestofuitdieonderskeiekoerante?
Wordslegs1koerant(bv.netBeeld)gebruik?
Isdiekoppewatgeskryfis,goedentaalversorg?
Isdiekopsotreffendbyelkeberigdatditdieleserprikkelomdieberigtelees?
Pasdiekopwatgeskryfis,goedbydieberig?
Isdieaanbiedingtreffend?
Voldoenditaandieeienskappevan’nkop?Naamlikkort,kragtig,interessant,prikkelend,
woordekonomiesmet’nwerkwoord
Isboenonderkoppegepas(indiendaaris)?
Spelling
Finaleafronding
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

1. VOORSKRIFTE
KATEGORIE: LITERÊRE VERTALING
(Individuele of groepinskrywings met maksimum van 2 leerders.)
(Hierdie kategorie word slegs nasionaal beoordeel.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Die inskrywingsgeld geskied eenmalig en
is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal slegs beoordeel word indien
inskrywingsgeld betaal is. (Sien bl. 3 vir inskrywingsgeld.)
’n Leerder mag as individu sowel as lid van ’n groep deelneem.
Let op die hoeveelheid leerders wat in ’n groep in hierdie kategorie moet wees.
By groepinskrywings moet elke lid sy/haar afsonderlike bydrae skriftelik aan die einde van die
opdrag aandui.
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Alle inskrywings kan oorweeg word vir opname in publikasies – met erkenning van
outeurskap. Indien ’n uitgewer hierby betrokke sou raak, bestaan die moontlikheid van finansiële
erkenning aan die outeur.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
EEN toepaslike evalueringsvorm moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
Geen plastieksakkies word toegelaat nie!
50

1.3 Spesifieke voorskrifte:
Alle werk moet oorspronklik van aard wees – werk in die brontaal sowel as vertalings in die
doeltaal.
Onder oorspronklik word verstaan dat beide (bron- en doeltaal) oorspronklike werk EN
vertalings deur dieselfde outeur/groep moet wees.
Reeds gepubliseerde werk en/of vertalings van enige ander outeur/vertaler sal nie oorweeg
word nie.
Hervertalings van bestaande vertalings is nie aanvaarbaar nie.
Gedigte en kortverhale kan ingeskryf word.
Die voorleggings word in sy geheel beoordeel, waar die klem veral op die gehalte van die
betrokke vertaling val.
Oorspronklike werk (gedigte en/of kortverhale) kan in enige van die elf landstale geskryf word
en vertalings hiervan kan ook in enige van die elf landstale gedoen word, met voorbehoud dat die
brontaal en/of die doeltaal Afrikaans moet wees (kyk volgende punt).
NB: Die brontaal (die taal waarin die oorspronklike gedig/kortverhaal geskryf is) EN/OF die
doeltaal (die taal waarin die oorspronklike gedig/kortverhaal vertaal word) moet in Afrikaans
wees. Werke wat byvoorbeeld in isiZulu geskryf is, kan nie vertaal word na byvoorbeeld
isiXhosa of Engels nie, aangesien die brontaal en/of die doeltaal Afrikaans moet wees.
Die volgende is moontlikhede wat aanvaar sal word:
Oorspronklike werk (gedig/verhaal) Vertalings
Afrikaans Engels, IsiXhosa, IsiZulu
IsiNdebele, Setswana, Sepedi, Sesotho
Tshivenda, Xitsonga, SiSwati
OF
Engels, IsiXhosa, IsiZulu, IsiNdebele Afrikaans
Setswana, Sepedi, Sesotho,
Tshivenda, Xitsonga, SiSwati
2. OPDRAG
Skryf ’n gedig of kortverhaal in die brontaal, en vertaal dit dan in die doeltaal.
Aanbevole bronne:
Voorbeelde van literêre vertalings kan in die onderstaande publikasies bestudeer word
Mokitimi, M.I.P. , Lenake, M. & Swanepoel, C. 2004. Swerfsange: Liedere van Basothomynwerkers.
Pretoria: JL van Schaik.
Die werk van Ingrid Jonker is ook vertaal. Vergelyk bietjie haar Versamelde werke met Collected
poems. Gaan na jou biblioteek om meer uit te vind oor watter tekste in Afrikaans vertaal is.
Gaan kyk ook na die werk van Charl Pierre Naudé.
Beginsels:
1) Literêre vertalings verskil van konvensionele vertalings deurdat eersgenoemde nie noodwendig ’n
letterlike woord-vir-woord-vertaling is van die oorspronklike nie.
2) Die literêre vertaler moet so ver moontlik die atmosfeer, toonaard en ritme van die oorspronklike
gedig of kortverhaal behou.
3) Literêre vertaling is ’n hoogs kreatiewe proses, wat veroorsaak dat die literêre vertaler elke woord
baie noukeurig moet meet en pas.
4) Die literêre vertaler moet oor ’n uitstekende taalaanvoeling beskik.
51

5) Die literêre vertaler is ’n bittereinder en sal alles in sy/haar vermoë doen om sy/haar vertalings nou
by die oorspronklike te laat aanpas. Dit is noodsaaklik dat die literêre vertaler van woordeboeke
gebruik moet maak ten einde moontlikhede sinvol met mekaar te versoen.
6) Dit is belangrik dat die literêre vertaler kennis sal dra van kultureel-gebonde taalgebruik.
Kategoriesleutel:
42 : J – Literêre vertaling 44 : JG – Literêre vertaling
43 : S – Literêre vertaling 45 : SG – Literêre vertaling
52

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Kwaliteitvan
vertaling(indie
doeltaal)
__/25
Tegnieseversorging
__/25
53
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
LITERÊREVERTALING
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Worddieoorspronkliketrant,atmosfeerenseggingbehou?
Getuigdievertalingvankreatiewetaalaanvoeling?
Isdaarsprakevankreatiewekeuseswatgemaakmoesword?
Watisdiemoeilikheidsgraadvandievertaling?
Wasdievertalerbedagopkultuurspesifiekeaspekte?
Getuigbeideteksteindiebrontaalendoeltaalvangoeietaalversorging?
Spelling
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

KATEGORIE: ANIMASIEFILM
(Individuele of groepinskrywings: Tot 5 leerders)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
(Hierdie kategorie word slegs nasionaal beoordeel.)
Onder Animasie word die volgende verstaan:
’n Video of film wat raampie vir raampie gemaak word: m.a.w. wanneer, met projeksie van die film, die
illusie van beweging geskep word deur die snelle opeenvolging van individuele stil beelde.
Rekenaaranimasie word nie in hierdie kategorie ingesluit nie.
Indien ’n leerder hom/haar skuldig maak aan plagiaat deur idees te gebruik wat nie oorspronklike of eie
werk is nie, kan so ’n persoon gediskwalifiseer word.
1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Kyk punt 2 hierna vir inskrywingsgeld. Die
inskrywingsgeld geskied eenmalig en is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal
slegs beoordeel word indien inskrywingsgeld betaal is.
’n Leerder mag as individu sowel as lid van ’n groep deelneem.
Let op die maksimum leerders wat in ’n groep in hierdie kategorie moet wees.
By groepinskrywings moet elke lid sy/haar afsonderlike bydrae skriftelik aan die einde van die
opdrag aandui.
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
EEN toepaslike evalueringsvorm moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
54

Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
Gebruik toeknipsakkies by die kategorie Animasiefilm.
1.3 Spesifieke voorskrifte:
Die animasie moet, ongeag die medium wat gebruik word, met ’n digitale stilkamera verfilm
word en as ’n reeks stilfoto’s voorgelê word.
Die inskrywings vir Animasie moet voorgelê word as ’n opeenvolgende reeks digitale foto’s op
’n CD of data-DVD. Indien die animasiefilm ’n klankbaan het, mag dit in so ’n geval apart op
CD ingehandig word, en sal in ’n redigeringsprogram by die film gevoeg word.
Die animasie mag nie langer as 60 (720 raampies) sekondes en nie korter as 30 sekondes
(360 raampies) wees nie. Leerders moet werk met ’n ratio van 12 raampies per sekonde, m.a.w.
vir elke sekonde van jou animasie moet daar 12 foto’s wees.
Enige vorm van animasie mag gebruik word: Klei-animasie, handgetekende animasie, animasie
van objekte, ensovoorts. Rekenaaranimasie word nie aanvaar nie.
’n Draaiboek is nie verpligtend nie, maar word sterk aanbeveel.
Wenke vir animasie:
Enige digitale stilkamera kan gebruik word. MOENIE JOU ANIMASIE MET ’N
VIDEOKAMERA VERFILM NIE, AL HET DIE KAMERA ’N STIL- OF
ANIMASIEFUNKSIE.
Die kamera moet vir die volle duur van verfilming op presies dieselfde plek, in dieselfde posisie
staan. Monteer die kamera op ’n driepoot, of plak dit aan die tafel vas sodat jy seker is dat dit nie
sal beweeg terwyl jy skiet nie.
Maak ’n storiebord voor jy begin. ’n Storiebord is ’n visuele opsomming van jou film. In ’n
storiebord moet elke sleutelraampie van jou storie uitgebeeld word, m.a.w. elke raampie waar ’n
groot verandering plaasvind, soos as jou kamerahoek verander, of as jy sny van een toneel na ’n
volgende.
Om ’n suksesvolle film te maak, moet jy jou storie so goed as moontlik vertel, en daarvoor
gebruik mens verskillende filmtegnieke en filmbeginsels soos kamerahoeke, nabyskote vs.
wyeskote, redigering, ens.
Maak seker dat jy jou animasie goed beplan, sodat jy binne die tydsbeperking bly. Laat ook
genoeg tyd vir die animasieproses toe: Indien jou film 30 sekondes lank is, moet jy 360 prentjies
teken. Dit vat tyd.
Indien animasiepoppe gebruik word, moet dit verkieslik beweeglike poppe wees, m.a.w. poppe
wat dalk ten minste ’n ledemaat of twee kan beweeg.
Die foto’s moet chronologies op mekaar volg.
Kontak Charles (charles@fopspeen.co.za) of Diek (diek@fopspeen.co.za) vir meer inligting.
2. OPDRAG
Juniors en seniors
Beeld EEN van die volgende limerieke uit:
Die eensame Rut Olivier
Was innig verlief op ’n mier,
Maar toe het tant Rut
Op die gogga gaan sit
En geween vir ’n hele kwartier.
55

’n Doodgoeie tante, nig Mara
Gesels met haar plante en blare.
En toe — uit die blou —
Sê ’n lelie: "Hallo!"
En nou sit nig Mara in Tara.
’n Barbaar van die oer-Amasone
Eet liewerster neuse en tone
En boude en bene
En skurwe hakskene
As ertjies, en wortels, en bone.
’n Vrou van distrik Bothaville
Is eenkeer met kleingeld verkul.
Toe slaat sy die kroek
Met ’n yslike snoek,
En sy sê: “Ek’s so vies ek kan gil!”
UIT: De Vos, Philip. 2004. Rimpelstories: Limericke vir die Lekkerte. Randjiespark: Kagiso Education.
Wenke met die opdrag:
Ontwikkel die storiepotensiaal van die idioom.
’n Filmmaker moet ten minste die volgende vaardighede tot sy beskikking hê: ’n draaiboekskrywer,
’n ontwerper/tekenaar/beeldhouer, ’n kameraman, ’n beligtingstegnikus, ’n klankontwerper, akteurs. In
die groep moet daar iemand wees om elkeen van hierdie rolle te vervul.
Kategoriesleutel:
46 : J – Animasie 48 : JG – Animasie
47 : S – Animasie 49 : SG – Animasie
56

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Tegniese afronding
__/10
Ontwerp
__/20
Filmtegniek
__/20
57
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
ANIMASIEFILM
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
_______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Isdiefilmindievoorgeskreweformaataangebied?
Kwaliteitvanbeeldmateriaal–isdiefoto’sduidelik,infokus?Kamerastabiliteit?Beligting?
Pasdiegekosestylenmediumbydiekonsep?
Tegnieseontwerpvaardigheid:Hoegoedisdieanimasiegeteken/hoegoedisdie
beeldhouvaardigheid?
Animasievaardigheid:Hoegoedwordbewegingindiefilmv?
Draaiboek:Hoegoedisdiestorieontwikkel?
Wordtyd,ruimte,gebeureenkaraktersindieverhaaleffektiefhanteer?
Redigering:Wordkamerahoeke,toneelverwisselings,tydsberekening,ens.effektiefhanteer?
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ ______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

KATEGORIE: JIP-RUBRIEK
(Geen groepinskrywings by hierdie kategorie nie.)
(Hierdie kategorie word provinsiaal en nasionaal beoordeel.)
(Hierdie kategorie is vir juniors en seniors.)
Waarom ’n rubriek?
’n Rubriek het gewoonlik ’n persoonlike aanslag en bied aan jou die geleentheid om te sê wat jý van iets
dink. ’n Rubriekskrywer is iemand wat régtig iets het om te sê. Hy of sy moet verkieslik op ’n vars, nuwe
manier na ’n ou onderwerp kan kyk.
1. VOORSKRIFTE
1.1 Algemene voorskrifte:
’n Leerder mag in een of meer kategorieë deelneem. Kyk punt 2 hierna vir inskrywingsgeld. Die
inskrywingsgeld geskied eenmalig en is betaalbaar op provinsiale vlak. Inskrywings sal
slegs beoordeel word indien inskrywingsgeld betaal is.
’n Leerder mag as individu sowel as lid van ’n groep deelneem.
Let op die maksimum leerders wat in ’n groep in hierdie kategorie moet wees.
By groepinskrywings moet elke lid sy/haar afsonderlike bydrae skriftelik aan die einde van die
opdrag aandui.
’n Leerder skryf in volgens skoolgraad, dit wil sê óf in die junior afdeling (graad 8-9) óf in die
senior afdeling (graad 10-12).
NB! NB! Dieselfde inskrywings mag NIE meer as een keer (jaar na jaar) vir die Afrikaans-
Ekspo ingeskryf word NIE.
Alle inskrywings moet die leerder se eie, selfstandige, unieke en nuwe werk wees.
Versending-, reis- en verblyfkoste word deur die skool of leerder gedra.
LET WEL! Die beoordelaars se beslissings op provinsiale en nasionale vlak is finaal. Geen
telefoniese of skriftelike kommunikasie sal gevoer word nie. Geen inmenging deur ouers of
onderwysers mag ten opsigte van beoordeling plaasvind nie.
Inskrywings sal gepenaliseer word wanneer:
die naamlys vir kontrole nie volledig ingevul is nie
die skoolnaam op die inskrywing verskyn
die inskrywings- en/of evalueringsvorm ontbreek
die voorblad ontbreek
inligting op die vorms ontbreek of onvolledig is
verkeerde kategorienommers op vorms verskyn
NB! NB! inskrywings nie aan kategorievoorskrifte voldoen nie
plagiaat gepleeg word
kopiereg nie reg hanteer word nie
inskrywingsgeld nie betaal is nie
inskrywings laat ontvang word
1.2 Voorskrifte vir die hantering van ’n inskrywing:
Die inskrywings moet getik wees, met die volgende vereistes:
Font: Arial
Lettergrootte: 12
Spasiëring: 1½
TWEE toepaslike evalueringsvorms moet AGTERAAN elke inskrywing geheg word.
Die blok vir die leerder en die inskrywing se besonderhede moet volledig op albei
evalueringsvorms ingevul word.
Geen plaaslike evalueringsvorms mag aangeheg wees nie!
Geen punte mag op enige plek op die inskrywing (boek of papier) sigbaar wees nie.
Vorms moet in drukskrif ingevul word.
58

Elke skool ontvang ’n Ekspo-identifikasienommer wat op alle vorms ingevul moet word.
1.3 Spesifieke voorskrifte:
Skryf ’n rubriek van 350 tot 400 woorde.
Hou JIP, die tienerbylaag in Beeld, Die Burger en Volksblad, se teikenmark in gedagte as jy die
rubriek skryf. Dit is 14- tot 18-jariges.
Gebruik een van die gegewe temas (onder), maar bou jou eie onderwerp (oor enigiets, van
rebelsheid/skoolgaan, ens.) daarom. Wees so kreatief soos wat jy wil.
o Dui aan die einde van jou rubriek aan watter tema jy gekies het.
Kies ’n naam vir jou rubriek (in JIP is Aldu Duminy se rubriek byvoorbeeld ‘Flameskerp’ en Lizelle
Pistorius s’n is ‘Zelliefikasie’).
Gebruik Arial, punt 12 en 1,5 spasiëring. Moet die rubriek nie in koerantformaat uitlê nie.
Dui heel bo aan watter tema jy gekies het. Skryf dan die naam van jou rubriek, gevolg deur ’n
prikkelende opskrif (‘kop’) en daarna die rubriek.
OPDRAG
Temas (kies slegs een)
Dis die waarheid...
Anders, maar eenders
Dis my land dié
As ek kon kies...
Wenke:
Styl: Lesers moet jou stem kan hoor.
o Lees ander rubriekskrywers se werk, maar moenie hulle manier van doen kloon nie. Stel vas
wat jou unieke inslag is.
o Skryf met passie en bied ’n oplossing of ’n nuwe manier van kyk as jy ’n probleem aanroer.
o Goeie taalgebruik geld steeds, hoewel ’n rubriek eie-opinie is. Maar, jy kan loslit skryf as jy
wil.
Argument:
o Formuleer jou opinie op so ’n manier dat dit sinvol en oortuigend is. Dit sal verg dat jy ’n
duidelike argument moet hê.
o Sorg dat daar ’n goue draad deur jou rubriek loop. Lesers moet van die begin tot einde weet
wat jou punt is. Moenie so meegevoer raak dat nét jy weet wat jy bedoel nie.
o As jy jou lesers se aandag wil behou, sal dit help as jy oor iets skryf wat hulle dalk ook na
aan die hart lê.
Inhoud:
o ’n Rubriek is nie die plek om preke af te steek of lessies te leer nie. As jou rubriek die kol
tref, sal lesers in elk geval iets daaruit leer, of vanuit ’n nuwe hoek na ’n onderwerp kyk.
o Rubrieke is die ideale plek om kwessies aan te pak wat ’n brandpunt is by jou skool. As jy
kritiek lewer, moet dit egter nie persoonlik raak nie.
o As jy een kant van ’n saak ondersteun, sal jy kennis van die ander kant ook moet hê. Dit sal
jou help om met insig te skryf.
o Gebruik humor slim – dit kan jou lesers vasgenael hou, solank dit nie platvloers is nie. Moet
dit ook nie forseer as jy nié ’n grapmaker is nie.
o Ondersteun argumente met feite wat jou standpunt geloofwaardig sal maak – moet lesers
egter nie doodgooi met feite nie.
o Stories oor die alledaagse lewe kan handig gebruik word om jou punt te bewys.
o Deur jou argument te verbind aan ’n persoonlike ervaring, of die ervarings van iemand wat jy
ken, maak jy die argument meer tasbaar.
59

Kategoriesleutel:
50 : J – JIP-rubriek 51 : S – JIP-rubriek
60

SkoolIDnommer:_______________________________
Naamenvan:__________________________________
Geslag:_______________________________________
Graad:________________________________________
Kategorienommer:______________________________
Titelvaninskrywing:_____________________________
______________________________________________
Leerdersemoedertaal:__________________________
LETWEL:Hierdiekategoriewordslegsnasionaalbeoordeel.
Tema/Onderwerp
__/10
Inhoud/Argument
__/10
Styl
__/10
Taalgebruik
__/10
Geheelindruk
__/10
61
AFRIKAANSEKSPO2013
EVALUERINGSVORM:
JIPRUBRIEK
Hierdieinskrywingisdieleerderseeie,selfstandige,
uniekeennuwewerk.
______________________________________
Handtekening:Onderwyser Leerder
Hetdieskrywerdiegegewetemaop’nkreatiewemanierbenader?
Handeldierubriekoorietswatbinnedieskrywerseleefwêreldvalenhethy/sygenoegsame
kennisvandieonderwerpwaaroorhy/syskryf?
IsdierubriekgeskikvirJIPseteikenmark(tieners,14tot18)?
Isdieargument/standpuntduidelik?
Worddieargumentvandiebegintotdieeindedeurgevoer?
Oortuigdieskrywerdieleservansy/haarstandpunt?
Isgenoegsamevoorbeelde/stories/persoonlikeervaringgebruikomdieargumenttestaaf?
Worddieargumentsubtielaangepak,ofpreekdieskrywervirdieleseroorhoe/watomte
dink?
Indienhumorgebruikword,isditsinvolenondersteunditdieargument?
Kandieskrywerse“stem”duidelikgehoorword?
Volggedagtessinvolopmekaarenisdaar‘nduidelikebegin,middeleneinde?
Istaalgebruikvernuwend/kreatief?
Ondersteundiewoordgebruikensinskonstruksiediegedagtegang?
Indiendieskrywervantienertaal(Engels/sleng)gebruikgemaakhet,kanditgemotiveerword
enwordditkorrekgebruik?
Diebeoordelaarseeieoordeelwordhieraandiedaggelêm.b.t.dieindrukwatdierubriekby
hom/haarskep.
Totaaluit50: x2= ______% _________________________ _______________
Beoordelaarsehandtekening Datum
Kommentaar__________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

KATEGORIEOPSOMMINGSVORM 2013
ONDERWYSER / KOöRDINEERDER VOLTOOI:
SKOOLIDENTIFIKASIENOMMER (bv. GT-PT-AA) _____________________
NAAM VAN ONDERWYSER/KOöRDINEERDER: ________________________
TEL: ______________________ FAKS: ____________________________
INSKRYWINGS VIR DIE PLAASLIKE/PROVINSIALE/NASIONALE EKSPO IS:
(Skrap wat nie van toepassing is nie.)
(Skryf asb. die getal inskrywings langsaan.)
Advertensies Visuele voorstelling: Tekenkuns
Musiek & Liriek: Oorspronklik Visuele voorstelling: Fotografie
Musiek & Liriek: Toonsetting Fotoverhale
Skryfkuns: Prosa – Kortverhaal Strokiesprente
Skryfkuns: Prosa – Verhalende opstel Literêre vertaling
Skryfkuns: Prosa – Dagboek Koerantplakboeke: Resensies
Skryfkuns: Prosa – Onderhoud Koerantplakboeke: Idiome
Skryfkuns: Prosa – Reisverhaal Koerantplakboeke: Spotprente
Skryfkuns: Prosa – Draaiboek en kortfilm Koerantplakboeke: Koppe
Skryfkuns: Poësie Animasiefilm
Visuele voorstelling: Skilderkuns JIP-rubriek
Totale aantal inskrywings Totale aantal leerders wat aan die
Ekspo deelneem
Opmerkings
__________________________ ______________________
Handtekening van kontakpersoon Datum
62

NAAMLYS VIR KONTROLE 2013
(Hierdie vorm moet asb. getik word.)
NB Indien hierdie vorm nie ontvang word nie, sal die skool gepenaliseer word.
Hierdie vorm is ’n kontrolelys om inskrywings en kategoriegetalle te kontroleer.
Dit word saam met die inskrywings na die volgende Ekspo-rondte versend.
Hierdie vorm moet asb. getik word in die formaat wat aangedui word. ’n Templaat is by
Chrisna Nel beskikbaar.
Gebruik asb. leerders se name wat op die sertifikate moet verskyn; GEEN VOORLETTERS
NIE, ASB.
SKOOL VOLTOOI:
SKOOLIDENTIFIKASIENOMMER (bv. GT-PT-AA): _____________________
KONTAKPERSOON: _________________________
HANDTEKENING: ____________________________
TEL: ______________________ FAKS: ____________________________
Elke kategorie moet op die volgende wyse voltooi word:
Kategorie: Skryfkuns - Prosa: Kortverhale
Skool-identifikasienommer, bv. GT-PT-AE
Voorbeeld:
Persentasie behaal op Ekspo:
Naam van leerder Kategorienr.
Titel van inskrywing Provinsiaal Nasionaal
Jan Poggenpoel 1:J Afrikaans ons taal
Totale aantal inskrywings van kategorie: _______
Elke kategorie hoef nie op ’n aparte bladsy te wees nie.
Die kategorieë moet geskei wees, andersins bemoeilik dit die kontrolering en administrasie
geweldig.
63

1 BANKBESONDERHEDE:
Rekeninghouer: Afrikaans-Ekspo
Bank: ABSA
Rekeningnommer: 906 0311 018
Tak en takkode: Hatfield, 33 55 45
OPSOMMING:
INSKRYWINGSGELD 2013
Skryf asb. by die verwysing u skool se naam of Skool ID-nommer.
Faks hierdie vorm en bewys van inbetaling na: 086 502 6484
2 SKOOL VOLTOOI
Ekspo ID-nommer: _____________________________
Kontakpersoon: _____________________________
Tel: ____________________ Faks: ____________________
Slegs leerders wat 75% en hoër op plaaslike Ekspo behaal het, betaal op provinsiale vlak.
Kategorie Aantal
deelnemers
per
kategorie
Advertensie
Musiek en Liriek
Kortverhaal
Verhalende opstel
Dagboekinskrywing
Onderhoud
Reisverhaal
Draaiboek en kortfilm
Poësie
Fotoverhale / Strokiesprente
Visuele voorstelling
Koerantplakboeke
Literêre vertaling
Animasiefilm
JIP-rubriek
Aantal
inskrywings
per
kategorie
64
Aantal
inskrywings
per
kategorie @
R30
Aantal
inskrywings
per
kategorie @
R25
Aantal
leerders in
groepinskrywings
@ R20
Totaal