Afrikaans LEESSTUKKE 2 Mites en Legendes.pdf - Think Online

ites en legendes is vertellings uit die vroegste tye.

'Oorlewering' beteken die stories is mondelings van geslag na geslag

oorgedra. Die stories het deur die jare verander en baiekeer is daar

meer as een weergawe.

Mites het met gode te doen, terwyl legendes met mense te doen het.

Die Griekse mitologie het probeer om die wonders van die natuur te

verduidelik in ’n tyd voor dit wetenskaplik verklaar kon word. Só is

geglo dat donder en weerlig op die berg Olympus (die hoogste berg

in Griekeland) beteken dat hul groot en magtigste god, Zeus,

ontevrede is:

Pegasus was 'n pragtige perd met vlerke. Bellerophon het dit reggekry om

die perd te vang en het hom gebruik in sy avonture. Maar toe hy met

Pegasus na die berg Olympus wou vlieg, het Zeus hom van die perd afgegooi.

Pegasus word sedertdien deur Zeus gebruik om weerligstrale te dra.

Kyk jy saans na die sterre, kan jy Pegasus se sterrebeeld daar sien...

Net soos met ander bekende figure uit die mitologie, word Pegasus se

naam dikwels gebruik vandag, byvoorbeeld Pegasus-lugdiens en die e-posprogram,

Pegasus Mail.

Volgens die mites het Zeus gereeld mense gestraf as hulle hom kwaad maak, soos

wanneer hul nie respek betoon nie. 'n Voorbeeld hiervan is in die storie van Pandora se

kis.

Pandora se kis

Volgens die mite het

Atlas die fout gemaak

om sy broer se kant

te neem toe hul teen

Zeus geveg het. As

straf moes hy die

aarde op sy skouers

dra.

Vandag nog word 'n

boek met kaarte ’n

atlas genoem.

Was jy al ooit in die moeilikheid oor jou nuuskierigheid? Mense word dikwels gesê om iets nié te doen nie,

maar baiekeer is hul so nuuskierig dat hulle hul glad nie aan die waarskuwings steur nie. So 'n persoon was

Pandora. Haar storie is 'n mite uit antieke Griekeland en haar nuuskierigheid het 'n groot klomp verdriet

veroorsaak!

In antieke Griekeland was daar twee broers, Epimetheus en Prometheus. Hulle het die gode ontstel en het

veral vir die magtigste god, Zeus, kwaad gemaak. Dit was nie die eerste keer dat Zeus hom vir mense

vererg het nie en hy het reeds mense se vermoë om vuur te maak, van hulle weggeneem. Hul kon hulself dus

nie meer warm maak by 'n vuur nie, en kon ook nie meer hul vleis gaarmaak nie.

Prometheus was slim en het geweet 'n smid met die naam Hephaestos woon op die eiland Lemnos. Hy het 'n

brandende vuur gehad wat sy smeltoond warm hou. Prometheus het soontoe gereis en vuur by die smid gaan

steel.

Zeus was woedend en het besluit dat mense vir eens en altyd gestraf moet word vir hul disrespek. Hy het

met 'n slim plan vorendag gekom: Hy en Hephaestos het 'n vrou uit klei geskep en die godin Athene het

lewe in die kleifiguur geblaas. Aphrodite het haar lieflik gemaak en Hermes het haar geleer hoe om mense

te bekoor. Zeus het haar Pandora genoem en haar as geskenk na Epimetheus gestuur.

Hoewel sy broer, Prometheus, hom gewaarsku het om nooit geskenke van die gode te aanvaar nie, was

---

Epimetheus heeltemal betower deur Pandora. Hy het ingestem om met haar te trou, want hy het eenvoudig

nie geglo dat so 'n beeldskone meisie skade kon berokken nie.

Zeus was te bly dat sy plannetjie werk en gee toe vir Pandora 'n pragtige kis as trougeskenk. Daar was

egter 'n belangrike voorwaarde: sy mag nóóit die kis oopmaak nie. Pandora was bitter nuuskierig, maar tog

het sy belowe om dit nooit oop te maak nie.

Sy het egter gedurig gewonder wat in die kis kon wees en kon nie begryp waarom iemand vir haar 'n kis gee

wat sy nie mag oopmaak nie - dit het vir haar geen sin gemaak nie. Later kon sy aan niks anders dink as hoe

om die kis oop te maak nie. En dit was presies wat Zeus beplan het!

Uiteindelik kon Pandora dit nie meer hou nie. Eendag, toe Epimetheus uit die pad is, kruip sy na die kis, haal

die groot sleutel van die hoogste rak, pas dit versigtig in die slot en draai dit. Maar op die laaste oomblik

voel sy skuldig en stel haarself voor hoe kwaad haar man gaan wees. Toe

Pandora

sluit sy dit maar weer vinnig toe. Dit gebeur drie keer en elke keer

begewe haar moed haar.

Uiteindelik besluit sy: sy gaan mal word as sy nie binne-in kyk nie! Sy sluit

weer die kis oop, haal diep asem, maak haar oë toe en lig die deksel

versigtig op. Sy verwag om fyn sy, rokke, goue armbande of selfs goue

muntstukke daarin te sien.

Maar sy is teleurgesteld: daar is geen goud, skatte of armbande nie en

ook geen deftige rokke nie. Zeus het die kis volgepak met die

verskriklikste euwels. Uit die kis stroom siektes en armoede, ellende,

dood en hartseer - soos 'n klomp klein motjies.

Die kreatuurtjies steek Pandora oor en oor en sy klap die kis toe.

Epimetheus hardloop die kamer binne en sien haar huil van die pyn.

Hul hoor egter steeds 'n stemmetjie binne-in die kis wat smeek om losgelaat te word. Epimetheus stem toe

saam: niks daarbinne kon erger wees as die euwels wat reeds buite was nie. Saam het hulle die deksel weer

een keer opgelig. Al wat agtergebly het in die kis, was Hoop. Dit het gefladder soos 'n pragtige

naaldekoker, en die wonde aangeraak en genees wat die wrede kreature veroorsaak het.

Hoewel Pandora al die pyn en lyding losgelaat het in die wêreld, het sy ook Hoop toegelaat om dit te volg.

Hippokrates, die 'vader

van geneeskunde', het

wegbeweeg van die mites

dat die gode siektes

veroorsaak - hy het geglo

daar is natuurlike

oorsake. Hy het pasiënte

se simptome neergeskryf

en bestudeer.

Hippokrates se eed word

deur dokters regoor die

wêreld afgelê. Dit sluit

bv. in dat 'n dokter sy

pasiënt se privaatheid

moet beskerm, en dat

dokters 'n plig het om

mense te help, al kan hul

nie betaal nie.

Die volgende mite verduidelik hoe seisoene ontstaan het:

Die pragtige Persephone is deur Hades na die onderwêreld meegevoer.

Persephone se moeder, Demeter, was die godin van landbou en

vrugbaarheid. Sy was verbysterd omdat haar dogter nie meer daar was nie

en alle oeste het misluk.

Om die grond weer vrugbaar te maak, is Hades aangesê om Persephone aan

haar ma terug te besorg. Maar terwyl sy in die onderwêreld was, het

Persephone die pitte van die granaat geëet. Dit beteken sy het in die

huwelik getree en kon haar eggenoot nie verlaat nie.

Persephone is toe toegelaat om ’n deel van die jaar by haar ma te bly. In

hierdie tyd was dit somer en die gesaaides het mooi gegroei. Die res van

die jaar, in die winter, moes sy by Hades in die onderwêreld deurbring, en

dan was die aarde onvrugbaar.

Bronnelys: http://www.historylearningsite.co.uk http://ancienthistory.about.com http://myths.e2bn.org

http://www.mieliestronk.com http://en.wikipedia.org http://www.kidzworld.com

Prente: Microsoft Clipart Gallery Online

© Werkvelle & speletjies Web: www.thinkonline.co.za E -pos: thinkonline13@gmail.com

Illustrasie: Robert Uys

---

Naam en van: ______________________

Blokkiesraaisel: MITES

♦ Vul die antwoorde in potlood in en gebruik slegs hoofletters:

15

10

17

6

7

Zeus

1

8

4

3

11

13

Pegasus

DWARS AF

1. Hoop het gefladder soos 'n pragtige ___.

3. Hierdie tyd van die jaar was die aarde onvrugbaar.

4. die groot en magtigste god (volgens Griekse mites)

5. Mites het hiermee te doen.

7. die hoogste berg in Griekeland

9. Persephone het die pitte van hierdie vrug geëet.

10. Epimetheus wou nie glo 'n skone mens soos

Pandora kan ___berokken nie.

11. Hy moes die aarde op sy skouers dra.

13. Hephaestos het op die ___ Lemnos gewoon.

15. Pandora was 'n ___ van Zeus aan Epimetheus.

16. Die kis was vol hiervan.

17. Persephone was nie toegelaat om haar ___ te

verlaat nie.

18. Prometheus het dit by Hephaestos gesteel.

5

9

16

18

2

14

2. Wanneer stories mondelings van geslag na geslag

oorgedra is, sê ons: Volgens ___...

3. Pegasus word deur Zeus gebruik om ___te dra.

6. Hoop het die ___ genees wat die wrede kreature

veroorsaak het.

8. 'n pragtige perd met vlerke

10. Pandora en Epimetheus het 'n ___ gehoor uit die

binnekant van die kis.

12. Epimetheus en Prometheus was twee ___ uit

antieke Griekeland.

14. Sy was die godin van landbou en vrugbaarheid.

12

Aphrodite

Hoop

20

---

BEGRIPSLEES EN TAAL:

♦ Wenke:

♦ Gebruik punktuasie korrek (bv. hoofletters aan die begin van 'n sin).

♦ Spelling moet ook korrek wees.

Naam en van: ______________________

1. Kies elke keer die mees geskikte woord uit die lys en vul dit in:

ontevrede oorlewering vliegtuie atlas waar mites geskenke legendes

aardbol winter natuur seisoene e-pos verduidelik somer onwaar

a) _____________ beteken die stories is mondelings van geslag na geslag oorgedra.

b) _____________ het met gode te doen, terwyl _____________ met mense te doen het.

c) Die Griekse mitologie het probeer om wonders van die _____________ te verduidelik.

d) Donder en weerlig het glo beteken dat die magtigste god, Zeus, ________________ is.

e) Prometheus het sy broer gewaarsku om nie ______________ van die gode te aanvaar nie.

f) Die mite oor Persephone verduidelik hoe die ________________ ontstaan het.

g) In die _______________ het die gesaaides mooi gegroei.

h) 'n Boek met kaarte word 'n _______________ genoem.

i) Waar of onwaar: Hippokrates het geglo siektes word deur die gode veroorsaak. ____________

2. Woordsoorte-oefeninge:

a) Omkring die twee selfstandige naamwoorde:

Saans kyk ons na die sterre.

Sy mag nie die pragtige kis oopmaak nie.

b) Omkring die twee werkwoorde:

Pegasus dra weerligstrale van die berg.

Pandora klap die kis toe.

c) Omkring die twee byvoeglike naamwoorde:

♦ Wenk: Soek eers die selfstandige naamwoord.

Die rooi granaat was 'n simbool van die huwelik.

Pandora was 'n nuuskierige vrou.

d) Omkring die twee eiename:

Die pragtige Persephone is na die onderwêreld meegevoer.

Die godin Athene het lewe in die kleifiguur geblaas.

e) Omkring die twee abstrakte selfstandige naamwoorde:

'n Dokter moet sy pasiënt se privaatheid beskerm.

Zeus was moeg vir die mense wat nie respek betoon het nie.

Verdere take:

(10)

♦ Die opvoeder kies 20 woorde en lees dit - soek en onderstreep

hierdie woorde.

♦ Rangskik nou hierdie woorde in alfabetiese volgorde.

♦ Woordeboek-kompetisie: Die opvoeder lees 'n woord - wie

kan eerste hierdie woord in die woordeboek kry? Herhaal.

♦ Leesassessering: Berei die storie van Pandora tuis voor om

hardop in die klas te kom voorlees.

20

(10)

Selfstandige naamwoorde

is name van dinge wat ons

kan sien, hoor, ruik, proe of

voel.

As 'n mens die voor 'n woord

kan skryf, is dit 'n

selfstandige naamwoord.

Soorte selfstandige

naamwoorde:

♦ Eiename word gebruik

om aan 'n persoon of plek

of dier 'n naam te gee. Dit

word altyd met 'n

hoofletter geskryf.

♦ Abstrakte selfstandige

naamwoorde kan nie

gesien of met die sintuie

waargeneem word nie,

bv. die naam van 'n

gevoel.

'n Werkwoord vertel wat

gedoen word ('n handeling of

aksie).

♦ Hoofwerkwoorde staan

alleen, maar 'n

hulpwerkwoord word

saam met 'n

hoofwerkwoord gebruik.

'n Adjektief of 'n

byvoeglike naamwoord

vertel ons meer van 'n

selfstandige naamwoord.

© Werkvelle & speletjies Web: www.thinkonline.co.za E -pos: thinkonline13@gmail.com