T O E L I C H T I N G - Arbitragewet.nl

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 1
T O E L I C H T I N G
(10 februari 2005)
Prof. mr. A.J. van den Berg
(ajvandenberg@hvdb.com)

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 2
Inhoudsopgave
ALGEMEEN ..................................................................................................................................................5
VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN.......................................................................................................................7
FUNDAMENTELE HERBEZINNING VAN HET NEDERLANDS BURGERLIJK PROCESRECHT................................9
“JUSTITIABEL ZWAKKERE”...........................................................................................................................9
CONCILIATIE/MEDIATION ...........................................................................................................................11
VIERDE BOEK. ARBITRAGE.................................................................................................................12
EERSTE TITEL. ARBITRAGE IN NEDERLAND ..............................................................................................12
Eerste afdeling. De overeenkomst tot arbitrage ...................................................................................12
Artikel 1020 – Overeenkomst tot arbitrage in het algemeen.............................................................................. 12
Artikel 1021 – Geldigheid en vorm van de overeenkomst tot arbitrage ............................................................ 13
Tweede afdeling. De overeenkomst tot arbitrage en de bevoegdheid van de gewone rechter ............18
Artikel 1022 – Overeenkomst tot arbitrage en geding voor de gewone rechter ................................................ 18
Artikel 1022A – Overeenkomst tot arbitrage, conservatoire maatregelen en kort geding (het huidige artikel
1022, tweede lid)........................................................................................................................ 19
Artikel 1022B – Overeenkomst tot arbitrage en voorlopige bewijsmaatregelen (het huidige artikel 1022, derde
lid) .............................................................................................................................................. 19
Artikel 1022C – Onbevoegdverklaring ingeval van conservatoire maatregelen, kort geding en voorlopige
bewijsmaatregelen ..................................................................................................................... 20
Artikel 1022D – Geen voorziening..................................................................................................................... 22
Derde afdeling. Het scheidsgerecht ......................................................................................................22
Artikel 1023 – Wie tot arbiter kan worden benoemd ......................................................................................... 22
Artikel 1024 – (vervallen)................................................................................................................................... 23
Artikel 1025 – (vervallen)................................................................................................................................... 23
Artikel 1026 – Aantal arbiters............................................................................................................................. 24
Artikel 1027 – Benoeming van arbiters .............................................................................................................. 25
Artikel 1028 – Bevoorrechte positie van een der partijen bij benoeming van arbiters...................................... 26
Artikel 1029 – Aanvaarding door arbiter van zijn opdracht; ontheffing van opdracht; onaanvaardbaar trage
uitvoering van opdracht ............................................................................................................. 27
Artikel 1030 – Vervanging van arbiter ............................................................................................................... 28
Artikel 1031 – Beëindiging van opdracht van scheidsgerecht ........................................................................... 28
Artikel 1032 – [verplaatst] .................................................................................................................................. 28
Artikel 1033 – Wraking van een arbiter; gronden .............................................................................................. 29
Artikel 1034 – Plicht tot mededeling van vermoedelijke wrakingsgronden...................................................... 29
Artikel 1035 – Wraking van een arbiter; procedure ........................................................................................... 30
Artikel 1035A – Wraking van een secretaris...................................................................................................... 34
Vierde afdeling. De arbitrale gedingvoering........................................................................................34
Artikel 1035B – Aanhangig maken van het arbitraal geding ............................................................................. 36
Artikel 1036 – Regels voor de gedingvoering in het algemeen ......................................................................... 36
Artikel 1037 – Plaats van arbitrage..................................................................................................................... 39
Artikel 1038 – Vertegenwoordiging en bijstand ................................................................................................ 39
Artikel 1038A – Wisseling van memoriën ......................................................................................................... 39
Artikel 1038B – Zitting ....................................................................................................................................... 40
Artikel 1038C – Tegenvordering ........................................................................................................................ 41
Artikel 1038D – Wijziging van vordering.......................................................................................................... 41
Artikel 1039 – Bewijs in het algemeen............................................................................................................... 42
Artikel 1039A – Overlegging van bescheiden.................................................................................................... 44
Artikel 1040 – [verplaatst] .................................................................................................................................. 48
Artikel 1041 – Getuigen en deskundigen............................................................................................................ 48
Artikel 1041A (het huidige artikel 1041, tweede tot en met vierde lid) – Weigerachtige getuigen.................. 51
Artikel 1042 – Deskundigen benoemd door het scheidsgerecht ........................................................................ 52
Artikel 1042A – Plaatsopneming en bezichtiging .............................................................................................. 53
Artikel 1043 – Bevel tot persoonlijke verschijning van partijen........................................................................ 55
Artikel 1043A (het huidige artikel 1040, eerste lid) – Verstek van eiser of verweerder................................... 55
Artikel 1043B – Voorlopige voorzieningen en arbitraal kort geding ................................................................ 55
Artikel 1044 – Inwinnen van inlichtingen over buitenlands recht en communautair mededingingsrecht ........ 60
Artikel 1044A – Prejudiciële beslissingen inzake EG-recht .............................................................................. 61

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 3
Artikel 1045 – Voeging en tussenkomst............................................................................................................. 63
Artikel 1045A – Vrijwaring ................................................................................................................................ 64
Artikel 1046 – Samenvoeging van arbitrale gedingen ....................................................................................... 65
Artikel 1047 – Vierde (de huidige tweede) afdeling niet van toepassing op kwaliteitsarbitrage...................... 67
Artikel 1048 – Tijdstip waarop het vonnis wordt gewezen................................................................................ 68
Artikel 1048A - Inbreuk op bepalingen.............................................................................................................. 69
Vijfde afdeling. Het arbitraal vonnis.....................................................................................................70
Artikel 1049 – Soorten vonnis ............................................................................................................................ 70
Artikel 1050 – [verplaatst] .................................................................................................................................. 72
Artikel 1051 – [verplaatst] .................................................................................................................................. 72
Artikel 1052 – Beroep op de onbevoegdheid van het scheidsgerecht................................................................72
Artikel 1053 – Zelfstandig bestaan van de overeenkomst tot arbitrage............................................................. 76
Artikel 1054 – Naar regelen des rechts; rechtskeuze; als goede mannen naar billijkheid; handelsgebruiken.. 76
Artikel 1055 – [verplaatst] .................................................................................................................................. 77
Artikel 1056 – Dwangsom .................................................................................................................................. 78
Artikel 1057 – Meerderheidsbeslissing; weigering van minderheid het vonnis te ondertekenen; vorm en
inhoud van het vonnis................................................................................................................ 78
Artikel 1058 – Verzending van het vonnis aan partijen; einde van de opdracht van het scheidsgerecht.......... 82
Artikel 1059 – Bindende kracht van het vonnis ................................................................................................. 86
Artikel 1060 – Verbetering van het vonnis......................................................................................................... 89
Artikel 1061 – Aanvullend vonnis...................................................................................................................... 93
Zesde afdeling. Arbitraal hoger beroep................................................................................................94
Artikel 1061A – Arbitraal hoger beroep............................................................................................................. 94
Artikel 1061B – Overeenkomst tot hoger beroep............................................................................................... 95
Artikel 1061C – Termijn voor hoger beroep ...................................................................................................... 95
Artikel 1061D – Hoger beroep van een gedeeltelijk eindvonnis en een tussenvonnis...................................... 95
Artikel 1061E – Hoger beroep ingeval van een samengevoegd arbitraal geding.............................................. 95
Artikel 1061F – Hoger beroep ingeval van bevoegdverklaring en onbevoegdverklaring................................. 96
Artikel 1061FF – Dwangsom.............................................................................................................................. 97
Artikel 1061G – Aanvullend vonnis en hoger beroep........................................................................................ 98
Artikel 1061H – Uitvoerbaarverklaring bij voorraad van vonnis in eerste aanleg ............................................ 98
Artikel 1061I – Bindende kracht van het vonnis ................................................................................................ 98
Artikel 1061J – Tenuitvoerlegging ..................................................................................................................... 99
Artikel 1061K - Rechtsmiddelen ........................................................................................................................ 99
Zevende afdeling. De tenuitvoerlegging van het arbitraal vonnis .....................................................100
Artikel 1062 – Toekenning van het verlof tot tenuitvoerlegging..................................................................... 100
Artikel 1063 – Weigering van het verlof tot tenuitvoerlegging ....................................................................... 102
Achtste afdeling. De vernietiging en de herroeping van het arbitraal vonnis ...................................103
Artikel 1064 – Rechtsmiddelen (het huidige artikel 1064, eerste lid).............................................................. 103
Artikel 1064A – Vernietiging in het algemeen (het huidige artikel 1064, tweede tot en met vierde lid) ....... 104
Artikel 1065 – Gronden voor vernietiging........................................................................................................ 107
Artikel 1065A – Terugverwijzing naar scheidsgerecht.................................................................................... 110
Artikel 1066 – Schorsing van tenuitvoerlegging .............................................................................................. 111
Artikel 1067 – Gevolgen van vernietiging........................................................................................................ 111
Artikel 1068 – Herroeping ................................................................................................................................ 112
Negende afdeling. Het arbitraal vonnis houdende een vergelijk tussen de partijen .........................113
Artikel 1069 – Schikking .................................................................................................................................. 113
Tiende afdeling. Slotbepalingen..........................................................................................................114
Artikel 1069A – Vertrouwelijkheid en geheimhouding ................................................................................... 114
Artikel 1069B – Uitsluiting van aansprakelijkheid .......................................................................................... 115
Artikel 1070 – Geen voorziening tegen beschikkingen van voorzieningenrechter ......................................... 117
Artikel 1071 – Geen procureursbijstand vereist in bepaalde gevallen.............................................................117
Artikel 1072 – Aanwijzing bij overeenkomst van bevoegde voorzieningenrechter........................................ 118
Artikel 1072A – Verzoekschriftprocedure........................................................................................................ 118
Artikel 1072B – Ontvangst van stukken........................................................................................................... 119
Artikel 1072BB – Elektronische vorm ............................................................................................................. 119
Artikel 1072C – Overlijden van een partij........................................................................................................ 121
Artikel 1073 – Toepassing Eerste Titel op arbitrages binnen Nederland; benoeming van arbiters wanneer
plaats van arbitrage onbekend is.............................................................................................. 121
TWEEDE TITEL. ARBITRAGE BUITEN NEDERLAND ..................................................................................122
Artikel 1074 – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland en geding voor Nederlandse rechter .............. 122

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 4
Artikel 1074A – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland, conservatoire maatregelen en kort geding . 122
Artikel 1074B – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland en voorlopige bewijsmaatregelen................ 122
Artikel 1074C – Arbitrage buiten Nederland en onwillige getuige .................................................................123
Artikel 1074D – Weigering van verzoek of vordering..................................................................................... 123
Artikel 1074E – Geen voorziening ................................................................................................................... 124
Artikel 1075 – Erkenning en tenuitvoerlegging van een buitenlands arbitraal vonnis onder toepassing van een
verdrag ..................................................................................................................................... 124
Artikel 1076 – Erkenning en tenuitvoerlegging van een buitenlands arbitraal vonnis zonder dat een verdrag
van toepassing is ...................................................................................................................... 125
ALGEMENE VOORWAARDEN............................................................................................................126
OVERGANGSRECHT .............................................................................................................................126
ARTIKEL II................................................................................................................................................126
ARTIKEL III...............................................................................................................................................127
ARTIKEL VI ..............................................................................................................................................127

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 5
ALGEMEEN
Toelichting
Ter gelegenheid van de herziening van het procesrecht voor
burgerlijke zaken, in het bijzonder de wijze van procederen in eerste
aanleg per 1 januari 2002 (Wet van 6 december 2001, Stb. 2001, 580)
is Boek 4 slechts zijdelings ter sprake gekomen door voornamelijk de
bepalingen terminologisch in overeenstemming te brengen met de
wijzigingen in Boek 1. Bij die gelegenheid is reeds aangekondigd dat
Boek 4 ook zal worden herzien (Nota naar aanleiding van het
Eindverslag, Kamerstukken II 1999/2000, 26 855, nr. 5, p. 3). De
redenen daarvoor zijn de volgende.
In de eerste plaats bevatten de tekst en het systeem van de huidige
arbitragewet een aantal tekortkomingen. Deze zijn aan het licht
gekomen gedurende de ruim achttien jaar praktijkervaring met de wet
(ingevoerd op 1 december 1986). De meeste van deze
tekortkomingen zijn weliswaar niet van ernstige aard maar zijn toch
een smet op het blazoen van de arbitragewet die in het buitenland is
geprezen voor haar moderne opzet.
In de tweede plaats heeft de rechtsontwikkeling in de ons omringende
landen niet stilgestaan. In 1985 is de Model Law on International
Commercial Arbitration van de United Nations Commission on
International Trade Law (UNCITRAL) tot stand gekomen. Ofschoon bij
het redigeren van de Nederlandse arbitragewet van 1986 tot op
zekere hoogte rekening is gehouden met bepalingen voorkomende in
het voorontwerp van de UNCITRAL Model Law, hebben de opstellers
van de wet van 1986 met het eindresultaat niet voldoende rekening
kunnen houden. De Model Law is thans in meer dan 40 landen
geïmplementeerd. In het kader van de internationale harmonisatie en
unificatie van arbitragewetten behoort Nederland de voornaamste
bepalingen van de Model Law te volgen. Een dergelijke aanpak zou
de aantrekkingskracht van Nederland als plaats voor de internationale
arbitrage vergroten en in ieder geval consolideren.
Een belangrijke mijlpaal voor de internationale arbitrage is de English
Arbitration Act 1996. Deze zeer gedetailleerde wet incorporeert vele
aspecten van de UNCITRAL Model Law van 1985. Ook Duitsland heeft
sedert 1998 een nieuwe arbitragewet (Boek 10 ZPO, artikelen 1020 –
1066). Deze wet is in vele opzichten gelijk aan de UNCITRAL Model
Law. Voorts kan worden genoemd Zwitserland dat in 1987 een
nieuwe wet voor de internationale arbitrage heeft ingevoerd
(Hoofdstuk 12 van de Wet inzake Internationaal Privaatrecht van 18

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 6
december 1987, artikelen 176 – 194) en de nieuwe Zweedse
arbitragewet van 1999 (SFS 1999, 116). Ook België heeft haar
arbitragewet in 1998 aangepast, rekening houdend met de praktijk en
recente buitenlandse wetgevingen (Wet tot wijziging van de
bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de arbitrage,
Belgisch Staatsblad 7 augustus 1998, S. 25353 - 25355,
inwerkingtreding op 17 augustus 1998; zie G. Keutgen, De nieuwe
Belgische arbitragewet van 1998, TvA 1999/4, p. 121-130).
In de derde plaats is een aantal belangrijke arbitragereglementen
recentelijk grondig herzien. Een volledige herziening vond plaats van
het arbitragereglement van de International Chamber of Commerce
(ICC) in 1998 en van de London Court of International Arbitration
(LCIA), ook in 1998. Het NAI heeft zijn arbitragereglement eveneens
in 1998 en 2001 herzien, in het bijzonder door het invoeren van een
arbitraal kort geding op de voet van artikel 1051 Rv (in de
voorgestelde tekst: artikel 1043B). De wijzigingen in deze
arbitragereglementen reflecteren een veranderd inzicht in het recht en
praktijk van de nationale en internationale arbitrage. Ze betekenen
ook dat, in sommige opzichten, bepalingen in deze reglementen op
gespannen voet staan met de huidige bepalingen van de Nederlandse
arbitragewet.
De Nederlandse wetgever dient op bovengenoemde, nieuwe
ontwikkelingen in te spelen door, waar nodig, de Nederlands
arbitragewet in overeenstemming met deze ontwikkelingen te
brengen.
De voorgestelde wijzigingen van de Nederlandse arbitragewet van
1986 zijn daarom voornamelijk gebaseerd op de in de praktijk
gebleken tekortkomingen in de huidige wet, alsmede op de UNCITRAL
Model Law, voornoemde arbitragewetten en -reglementen. Waar dit
van toepassing is, zal hierna naar de desbetreffende bepalingen van
deze wetten en reglementen worden verwezen.
In het navolgende is ook achtgeslagen op de voorstellen geformuleerd
in de volgende literatuur:
- Prof. mr. P. Sanders, Het Nederlandse Arbitragerecht (4e druk,
2001) (“Sanders Arbitragerecht”)
- Prof. mr. P. Sanders, Quo Vadis Arbitration? Sixty Years of
Arbitration Practice (1999) (“Sanders Quo Vadis”)
- Prof. mr. P. Sanders, Een herziening van onze arbitragewet ligt
in het verschiet, TCR 2002, p. 38-46 en 74-78

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 7
- Prof. mr. H.J. Snijders, Arbitrage, losbladige uitgave Burgerlijke
Rechtsvordering deel IV, herdruk in Nederlands Arbitragerecht – een
artikelsgewijs commentaar (2 e druk, 2003) (“Snijders”)
- Prof. mr. A.J. van den Berg, Hoe gastvrij is Nederland voor de
internationale arbitrage?, oratie, Erasmus Universiteit Rotterdam,
1990 (“Van den Berg Oratie”)
- Prof. mr. A.J. van den Berg, Internationale arbitrage in
Nederland onder de huidige arbitragewet, TvA 1997/1, p. 1-16 (“Van
den Berg TvA”)
Wellicht ten overvloede, worden twee uitgangspunten van de wet van
1986 in herinnering gebracht.
In de eerste plaats heeft de wetgever gekozen voor een
gedetailleerde wettelijke regeling van, waar mogelijk, aanvullend recht
teneinde de praktijk van rechtspraak door particulieren zoveel
mogelijk ter wille te zijn. Deze “liberalisatie” van de arbitrage (ook wel
aangeduid met “partij-autonomie”) komt tot uitdrukking in de wet door
in het bijzonder de zinsnede “tenzij de partijen anders zijn
overeengekomen”.
In de tweede plaats heeft de wetgever de voorkeur gegeven aan een
monistisch wettelijke regeling voor de nationale en internationale
arbitrage en niet voor een dualistisch wettelijk systeem waarbij de
nationale en internationale arbitrage afzonderlijk worden geregeld.
Er bestaat geen aanleiding deze voor de nationale en internationale
praktijk waardevolle uitgangspunten te verlaten en de voorstellen tot
wijziging zijn dan ook mede op die uitgangspunten gebaseerd.
VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN
Veel voorgestelde wijzigingen zijn van technische of taalkundige aard.
De voornaamste wijzigingen kunnen in het kort als volgt worden
samengevat:
(a) Nadere uitwerking van de bepalingen inzake de
arbitrageovereenkomst (artikel 1021). Daarmee samenhangend
wordt voorgesteld het arbitraal beding op de zwarte lijst te
plaatsen op dezelfde wijze als dat is geschied voor bindend
advies (artikel 6:236 onder n BW).
(b) Nadere regeling van het voorlopig getuigenverhoor bij de
rechter ingeval arbitrage is overeengekomen (het voorgestelde
artikel 1022B).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 8
(c) Het schrappen van de bijzondere positie voor niet-Nederlandse
partijen door een verlenging van termijnen (de huidige artikelen
1027, tweede lid, en 1035, vierde lid).
(d) Benoeming van slechts de ontbrekende arbiter (artikel 1027,
derde lid).
(e) Mogelijkheid voor partijen om een institutionele wraking
overeen te komen (artikel 1035).
(f) Waar mogelijk zijn termijnen in lijn gebracht met de algemene
drie maanden termijn in Boek 1 Rv (zie de artikelen 1027,
tweede lid, 1028, tweede lid (voorgesteld), 1060, eerste,
tweede en vierde lid, 1061, eerste lid, 1061K, derde lid
(voorgesteld), 1063, derde en vierde lid, 1075, tweede lid
(voorgesteld), en 1076, zesde lid).
(g) Wijziging van de opzet van de Vierde (de huidige Tweede)
Afdeling inzake het arbitraal geding en verduidelijking en
aanvulling van een aantal daarin vervatte bepalingen (de
voorgestelde artikelen 1035B-1043).
(h) Een nieuwe regeling inzake voorlopige maatregelen en arbitraal
kort geding (het voorgestelde artikel 1043B).
(i) Mogelijkheid tot het verzoek tot een prejudiciële beslissing bij
het Europese Hof van Justitie van de EG (het voorgestelde
artikel 1044A).
(j) Verplaatsing van alle bepalingen inzake arbitraal hoger beroep
naar een aparte afdeling (de voorgestelde Zesde Afdeling).
(k) Nuancering van de gevolgen van een onbevoegdverklaring
door het scheidsgerecht (het voorgestelde artikel 1052, vijfde
lid).
(l) Afschaffing van het depot van het arbitrale vonnis ter griffie van
de rechtbank (het huidige artikel 1058, eerste lid onder b).
(m) Vereenvoudiging van de termijn voor het instellen van de
vordering tot vernietiging van een arbitraal vonnis (artikel
1064A, tweede lid, het huidige artikel 1064, derde lid).
(n) Het gerechtshof wordt de eerste rechterlijke instantie voor de
beoordeling van de vordering tot vernietiging van een arbitraal
vonnis (artikel 1064A, eerste lid, het huidige artikel 1064, eerste
lid).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 9
(o) Mogelijkheid voor de rechter het arbitrale vonnis terug te
verwijzen naar het scheidsgerecht teneinde een grond voor
vernietiging ongedaan te maken (in Engeland genaamd
“remission”) (het voorgestelde artikel 1065A).
(p) Nuancering van de gevolgen van een vernietiging van een
arbitraal vonnis (artikel 1067).
(p) Wettelijke vastlegging van de beginselen van vertrouwelijkheid
en geheimhouding in arbitrage (het voorgestelde artikel 1069A).
(f) Uitsluiting van aansprakelijkheid van arbiters en arbitrageinstituten
(het voorgestelde artikel 1069B).
(r) Assistentie van de Nederlandse rechter voor (internationale)
arbitrage in het buitenland (de voorgestelde artikelen 1074B en
1074C).
Voorts zijn omwille van de leesbaarheid van de wet de zes afdelingen
in de Eerste Titel opgesplitst in tien afdelingen. De artikelnummering
zal ook worden aangepast zodanig dat van een doorlopende
nummering sprake zal zijn.
FUNDAMENTELE HERBEZINNING VAN HET NEDERLANDS BURGERLIJK
PROCESRECHT
De Commissie van prof. mr. W.D.H. Asser, prof. mr. H.A. Groen en
prof. mr. J.B.M. Vranken over de fundamentele herbezinning van het
Nederlands burgerlijk procesrecht beschouwt arbitrage niet als
onderdeel van de aan haar opgedragen taak. Het is inderdaad zo, dat
de aard van arbitrage met zich brengt dat het onafhankelijk van het
procederen bij de overheidsrechter dient te worden beschouwd en
beoordeeld. Wel kan er in voorkomende gevallen sprake zijn van
“kruisbestuiving”.
“JUSTITIABEL ZWAKKERE”
Recentelijk is arbitrage (en ook bindend advies) in de publieke
aandacht gekomen. Een – overigens niet uitputtende – opsomming
van de betrokken publicaties zijn:
- Geschillenbeslechting in de Bouw, dd. 29 april 2002 van het
onderzoeksbureau Companen in opdracht van het Ministerie van
Justitie;

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 10
- Het proefschrift van mr. C.B.E. van Bladel, Arbitrage in de praktijk,
2002 en het artikel dat hij met zijn promotor prof. mr. F. Bruinsma
heeft gepubliceerd in NJB 2002, p. 1882 e.v. (Arbitrage in de praktijk.
Aandachtspunten voor de wetgever) (zie ook de recensies van het
proefschrift van de hand van mr. G.J. Meijer, TvA 2003/2, p. 81-85;
C.J.M. Schuyt, TvA 2003/2, p. 78-80 (met reactie van prof. mr. F.
Bruinsma, TvA 2003/4, p. 155-158 (inclusief naschrift prof. dr. C.J.M.
Schuyt)); en mr. J. Rozemond, Bouwrecht, vol. 40, 2003, p. 190-200).
- Enquête bouwnijverheid, De bouw uit de schaduw, bijlage 6:
Juridische aspecten van aanbesteding, mededinging en contractering
in de bouwnijverheid, 12 december 2002, Tweede Kamer,
vergaderjaar 2002-2003, 28 244, nr. 11.
- Prof. mr. A. Brenninkmeijer c.s in opdracht van het WODC, Aard en
omvang van arbitrage en bindend advies in Nederland, 10 december
2002.
- Mr. J.L.W. Sillevis Smitt, Arbitrage in de praktijk. Beschouwingen
naar aanleiding van een rechtssociologisch onderzoek en de daarop
gebaseerde aandachtspunten voor de wetgever, NJB 2003/41, p.
2146.
- Mr. B.C.J. van Velthoven c.s. in opdracht van het WODC,
Geschillenbeslechtingsdelta 2003. Over het verloop en afloop van
(potentieel) juridische problemen van burgers, 2004, O&B 219.
In essentie hebben deze publicaties (behoudens laatst genoemde die
een ruimer gebied bestrijkt) betrekking op de vraag in hoeverre de
consument is gebonden aan een arbitraal beding in algemene
voorwaarden, in het bijzonder in de bouw. In antwoord hierop, wordt in
het onderhavige voorstel het arbitraal beding op de zogenaamde
zwarte lijst van artikel 6:236 onder n BW geplaatst (zie onder Artikel
1021 hierna). Ook worden de bepalingen betreffende de bevoorrechte
positie bij de benoeming van arbiters aangescherpt (zie het
voorgestelde artikel 1028). Hetzelfde geldt voor de fundamentele
beginselen die dienen te worden opgevolgd in een arbitrale procedure
(zie het voorgestelde artikel 1036). Voorts wordt voorgesteld de
arbitrale procedure op te nemen in een meer overzichtelijke regeling
(zie de voorgestelde artikelen 1036 tot en met 1043). Ook de kosten
worden voor de consument teruggebracht door de afschaffing van het
depot van het arbitrale vonnis ter griffie van de rechtbank (thans € 95
per vonnis; zie het voorgestelde artikel 1058). Het voorstel verbetert
derhalve de positie van de “justitiabel zwakkere” aanzienlijk.
De vraag of arbitrage openbaar dient te zijn wordt eveneens in het
voorstel beantwoord: zie het voorgestelde artikel 1069A. Partijen

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 11
krijgen alle ruimte overeen te komen dat het beginsel van
vertrouwelijkheid en geheimhouding (waarvan partijen in het
algemeen bij het aangaan van een arbitrageovereenkomst uitgaan)
niet van toepassing is. In de praktijk neemt een aantal arbitrageinstituten
waarbij consumenten veelvuldig gebruiker zijn, deze
mogelijkheid reeds te baat (bijvoorbeeld Raad van Arbitrage voor de
Bouw).
Het spreekt vanzelf dat arbitrage in de praktijk (zoals overigens ook
overheidsrechtspraak) voor verbetering vatbaar is. Dat ligt echter niet
zozeer aan de kwaliteit van wetgeving (het huidige voorstel bevat
meer dan voldoende waarborgen), doch veeleer aan de wijze waarop
de belanghebbenden hun arbitrage in de praktijk organiseren.
CONCILIATIE/MEDIATION
In het voorliggende voorstel wordt de conciliatie/mediation niet
besproken. Terecht heeft Sanders daarop de aandacht gevestigd
(TCR 2002, p. 77-78), doch hij is van mening dat het nog te vroeg is
om in Nederland daarvoor een wettelijke regeling op te stellen. Zo een
dergelijke regeling er komt, dan dient deze apart van de wettelijke
regeling inzake de arbitrage te worden opgesteld en behandeld (zie
Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad
betreffende bepaalde aspecten van bemiddeling in burgerlijke en
handelszaken, Brussel, 22 oktober 2004, COM(2004) 718, 2004/0251
(COD), SEC(2004)1314; zie ook UNCITRAL Model Law on International
Commercial Conciliation van 2002, UN DOC A/57/17).
De aard van beide procedures verschilt op essentiële punten van
elkaar. Conciliatie/mediation is gericht – al dan niet met behulp van
een derde (evaluatieve of faciliterende bemiddeling) – op het bereiken
van een schikking tussen partijen, terwijl arbitrage inhoudt dat een of
meer onafhankelijke derden een voor partijen bindende uitspraak doet
inzake hun geschil in een procedure die aan bepaalde wettelijke
vereisten (de arbitragewet) moet voldoen. De bepalingen van de
arbitragewet laten zich ook moeilijk verenigen met methoden die
gangbaar zijn in conciliatie/mediation (bijvoorbeeld overleg tussen de
bemiddelaar en een partij in de afwezigheid van de wederpartij; dit
zou in strijd zijn met de fundamentele beginselen van de arbitrage, zie
artikel 1036, tweede lid, het huidige artikel 1039, eerste lid).
Zie voorts voor mediation: L. Combrink-Kuiters c.s. in opdracht van
het WODC, Ruimte voor mediation, 2003, O&B 210; de brief van de
minister van Justitie aan de Tweede Kamer van 19 april 2004 en zijn
beantwoording van de vragen van de vaste commissie voor Justitie
(Mediation en het rechtsbestel, Verslag van een schriftelijk overleg,

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 12
vastgesteld op 15 september 2004, Kamerstukken II 2003/2004, 29
528, nr. 2). Zie ook het Algemeen Overleg van 20 januari 2005 waarbij
de Tweede Kamer heeft ingestemd met de maatregelen die de
minister in zijn brief van 19 april 2004 had aangekondigd.
VIERDE BOEK. ARBITRAGE
EERSTE TITEL. ARBITRAGE IN NEDERLAND
EERSTE AFDELING. DE OVEREENKOMST TOT ARBITRAGE
Artikel 1020 – Overeenkomst tot arbitrage in het algemeen
Artikel 1020, tweede lid (vervallen)
Het voorstel tot schrapping van het huidige tweede lid van artikel 1020
is toegelicht onder Artikel 1025 hierna.
Artikel 1020, tweede lid (het huidige artikel 1020, derde lid)
Het huidige derde lid van artikel 1020 is vernummerd tot het tweede
lid vanwege de schrapping van laatst genoemd lid.
Volledigheidshalve kan worden opgemerkt dat met de tekst van artikel
1020, tweede (het huidige derde) lid, indertijd aansluiting was gezocht
bij de artikelen 176 en 180 Rv (thans de artikelen 149 en 153 Rv)
inzake bewijsrecht. In het kader van de Nederlandse arbitragewet
beoogt de formule echter niets anders te zeggen dan wat reeds in
artikel 1052, tweede lid in fine, staat vermeld: “tenzij dit beroep wordt
gedaan op de grond dat het geschil volgens artikel 1020, tweede [het
huidige derde] lid, niet vatbaar is voor arbitrage”. Die tekst komt ook
overeen met wat internationaal en in het buitenland gangbare
terminologie is (zie bijv. artikel II, eerste lid, van het Verdrag van New
York van 1958: “Each Contracting State shall recognize an agreement
in writing … concerning a subject matter capable of settlement by
arbitration”, en artikel V, tweede lid onder a: tenuitvoerlegging mag
worden geweigerd indien “The subject matter of the difference is not
capable of settlement by arbitration under the law of that country”; zie
ook de artikelen 34, tweede lid onder b(i), en 36, eerste lid onder b(i),
van de UNCITRAL Model Law, die exact dezelfde terminologie
hanteren).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 13
Artikel 1021 – Geldigheid en vorm van de overeenkomst tot
arbitrage
Artikel 1021, eerste lid
Ingevolge het huidige artikel 1021 is de schriftelijke vorm van de
arbitrageovereenkomst een bewijsvoorschrift. Voorgesteld wordt de
eis van geschrift te wijzigen in een bestaansvoorwaarde, in die zin dat
op straffe van nietigheid de arbitrageovereenkomst schriftelijk moet
zijn aangegaan.
Het voorstel sluit aan bij de regeling omtrent de eis van geschrift voor
de arbitrageovereenkomst in een aantal recente wetten in de ons
omringende landen Zie bijvoorbeeld artikel 5(1) van de Engelse
Arbitration Act 1996; artikel 1031 van het Duitse ZPO; en de artikelen
807 – 808 en 833 van de Italiaanse Codice Procedura Civile. Zie
voorts artikel 7 van de UNCITRAL Model Law waarin de eis van een
geschrift ook een geldigheidsvereiste betreft.
Het vorenstaande strookt ook met de ratio van de eis van geschrift die
een extra waarborg moet vormen omdat partijen met een
arbitrageovereenkomst afstand doen van het recht op toegang tot de
overheidsrechter als bedoeld in artikel 6 EVRM. Voorts zal een
totstandkomingseis de praktijk scherper aanzetten met die eisen van
de wet voor het geschrift rekening te houden dan het geval is met een
bewijsvoorschrift.
Net als in de regeling van de landen waarin de eis van geschrift voor
de arbitrageovereenkomst een bestaansvoorwaarde is, zal natuurlijk
wel een voorziening worden opgenomen voor het specifieke geval dat
de verweerder nalaat zich tijdig bij het scheidsgerecht erop te
beroepen dat een arbitrageovereenkomst ontbreekt. Alsdan wordt
immers wel degelijk ervan uitgegaan dat een arbitrageovereenkomst
bestaat (zie het voorgestelde derde lid van artikel 1021). Juist ook
wegens de uitzondering voor dit specifieke geval blijft de eis van
geschrift (met de wijziging van een bewijsvoorschrift in een
totstandkomingseis of bestaansvoorwaarde) in de praktische
toepassing ervan strikt genomen ongewijzigd ten opzichte van het
huidige artikel 1021 Rv omdat ook nu al, als de verweerder zich erop
beroept dat een arbitrageovereenkomst ontbreekt, een geschrift van
de arbitrageovereenkomst moet bestaan. Met de eis van geschrift in
de huidige redactie komt dit duidelijker tot uiting.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 14
Artikel 1021, tweede lid
Het voorgestelde tweede lid is identiek aan de tweede zin van het
huidige artikel 1021. Deze bepaling is ter wille van de leesbaarheid
van de wet in een apart lid opgenomen.
Artikel 6:236 onder n BW
In samenhang met de algemene voorwaarden waarnaar in het tweede
(vernummerde) lid van artikel 1021 wordt verwezen, wordt artikel
6:236 onder n BW, luidende: “dat voorziet in de beslechting van een
geschil door een ander dan hetzij de rechter die volgens de wet
bevoegd zou zijn hetzij een of meer arbiters” gewijzigd in: “dat
voorziet in de beslechting van een geschil door een ander dan de
rechter die volgens de wet bevoegd zou zijn” (zie Artikel IA van het
voorstel), om de navolgende redenen.
Aanvankelijk was in het wetsvoorstel inzake algemene voorwaarden
het arbitraal beding opgenomen op de zwarte lijst, doch het arbitraal
beding is uiteindelijk niet op de zwarte lijst opgenomen (zie artikel
6:236 onder n BW) (zie E.H. Hondius, Tien jaar Arbitragewet en BW,
TvA/4 1996, p. 139). Het arbitraal beding moest volgens de wetgever
destijds in de zwarte lijst worden opgenomen omdat de consument
gewoonlijk geen invloed kon uitoefenen op de keuze van de arbiters
en zo een reële kans bestond dat zij uitsluitend uit de kring van de
ondernemer(s) zouden voortkomen en in de ogen van de consument
niet onpartijdig waren. Voorts was het de bedoeling de consument
een “goedkoop alternatief” bij de gewone rechter te bieden (te weten
de – destijds nog in te voeren – vereenvoudigde
kantongerechtsprocedure). Het arbitraal beding is uiteindelijk niet op
de zwarte lijst terechtgekomen omdat de nieuwe wettelijke regeling
inzake arbitrage volgens de wetgever verbeterde processuele
waarborgen voor kwaliteit en onpartijdigheid in arbitrage bood.
De wettelijke regeling van 1986 en ook de voorgestelde wettelijke
regeling bieden inderdaad voldoende processuele waarborgen voor
kwaliteit en onpartijdigheid in arbitrage. Voorts wordt ook onder de
huidige wettelijke regeling in nijpende gevallen al soelaas geboden.
Zo is in lagere jurisprudentie een beroep op een arbitraal beding al
eens in strijd met de goede trouw (redelijkheid en billijkheid)
geoordeeld in een geval waarin de desbetreffende justitiabele – gelet
op de kosten van het arbitraal geding in verhouding tot het
onderliggende belang – niet zijn recht zou kunnen halen als hij aan
het arbitraal beding gebonden was (zie Ktr. Zierikzee 19 februari
1988, TvA 1988, p. 147).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 15
Meer in het algemeen geldt ook voor de arbitrageovereenkomst dat
deze niet van toepassing is voorzover dit in de gegeven
omstandigheden naar de maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onaanvaardbaar zou zijn (artikel 6:248, tweede lid, BW). Op de
beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid zal in de praktijk
voor de arbitrageovereenkomst slechts in uitzonderlijke gevallen
echter een beroep kunnen worden gedaan (vgl. HR 21 maart 1997,
NJ 1998, 219 (Meijer/OTM), m.nt. HJS).
Het verdient aanbeveling het arbitraal beding alsnog op de zwarte lijst
op te nemen. Daartegen bestaan op zich geen fundamentele
bezwaren. Voor een reflexwerking van het arbitraal beding op de
zwarte lijst buiten het toepassingsbereik daarvan, bestaat geen reden.
Vóór opname van het arbitraal beding op de zwarte lijst pleit de
Europese Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in
consumentenovereenkomsten (EG-Richtlijn 93/13, Publ.bl. EG 1993,
L 95/29), in het bijzonder de bijlage (sub q) met de indicatieve lijst van
oneerlijke bedingen) waaruit kan voortvloeien dat een arbitraal beding
als oneerlijk moet worden aangemerkt (vgl. HvJ 27 juni 2000, NJ
2000, 730 betreffende een beroep op een forumkeuzebeding in het
licht van de daarmee gemoeide kosten voor de consument).
Ook is de beeldvorming in dit opzicht niet onbelangrijk (zie daartoe de
onder “Justitiabel zwakkere” vermelde literatuur). Plaatsing van het
arbitraal beding op de zwarte lijst voorkomt de schijn dat
consumenten tegen wil en dank gebonden zullen zijn aan arbitrage
waaraan hogere kosten zouden kunnen zijn verbonden dan aan een
geding bij de gewone rechter. Ook wordt aldus de schijn vermeden
dat de "justitiabel zwakkere" is "overgeleverd" aan een methode van
rechtspraak waarin de bewijslastverdeling geheel vrij is en in dat
opzicht de belangen van de "justitiabel zwakkere" zouden kunnen
worden veronachtzaamd.
Ten slotte kan nog vermeld worden dat tijdens de najaarsvergadering
2003 van de Nederlandse Vereniging voor Procesrecht waarbij een
eerdere versie van de onderhavige tekstvoorstellen aan de orde is
gekomen, overeenstemming leek te bestaan over het voorstel om het
arbitraal beding op de zwarte lijst te plaatsen (J.M. Polak, De
herziening van het arbitragerecht, Verslag van een vergadering,
NJB/2 2004, p. 71 en I.P.M. van den Nieuwendijk, Herziening van de
arbitragewet. Verslag van de najaarsvergadering van de Nederlandse
Vereniging voor Procesrecht, JBPr 2004/1, p. 3-9 IvdN).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 16
Artikel 1021, derde lid
Het voorgestelde derde lid is reeds toegelicht onder het eerste lid
hierboven.
Artikel 1021, vierde lid
Het voorgestelde vierde lid is gebaseerd op artikel 178, tweede lid van
Hoofdstuk 12 van de Zwitserse Wet op het Internationaal Privaatrecht
van 1987 (“Quant au fond, elle est valable si elle répond aux
conditions que pose soit le droit choisi par les parties, soit le droit
régissant l’objet du litige et notamment le droit applicable au contrat
principal, soit encore le droit suisse.”). Zie hieromtrent uitvoerig Jean-
François Poudret & Sébastien Besson, Droit comparé de l’arbitrage
international, Zürich-Basel-Genève 2002, nos. 300-301.
Afgezien de zelden of nooit voorkomende uitdrukkelijke keuze voor
het recht dat van toepassing is op de arbitrageovereenkomst zelf,
wordt veelal aangenomen dat, bij gebreke aan een dergelijke
rechtskeuze, op de overeenkomst tot arbitrage van toepassing is het
materieel recht waarmee de overeenkomst tot arbitrage het nauwst is
verbonden.
De uitkomsten van de toepassing van vorenstaande regel lopen
uiteen:
- op de overeenkomst tot arbitrage is van toepassing het recht
van het land van de plaats van arbitrage (i.c. Nederlands
recht);
- op de overeenkomst tot arbitrage is van toepassing het recht
dat op de hoofdovereenkomst van toepassing is.
Zie voor een nadere uiteenzetting hiervan A.J. van den Berg,
Arbitragerecht (Zwolle 1992) par. 10.2.1.
Volgens het tekstvoorstel geldt niet het ene of het andere alternatief,
doch is de arbitrageovereenkomst geldig hetzij volgens het ene, hetzij
volgens het andere alternatief. Dit strookt met de opvatting dat zoveel
als mogelijk ervan moet worden uitgegaan dat de
arbitrageovereenkomst geldig is.
Artikel 1021, vierde lid, vormt strikt genomen een regel van
internationaal privaatrecht (conflictregel). Gezien het bepaalde in
artikel 1073, eerste lid Rv, houdt deze regel in dat Nederlandse
arbitragewet (de Eerste Titel van Boek 4) van toepassing is als de
plaats van arbitrage in Nederland is gelegen. Dat is ook een bepaling

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 17
van internationaal privaatrecht. Deze bepaling biedt slechts een
voorziening voorzover de Nederlandse arbitragewet regels kent
inzake de geldigheid van de arbitrageovereenkomst (zoals bijv. artikel
1020, tweede (vernummerd) lid Rv. Dat laatste is overigens slechts in
beperkte mate het geval. Artikel 1073, eerste lid, biedt geen
voorziening voor de vraag volgens welk recht (met name: volgens
welk contractenrecht) moet worden beoordeeld of een overeenkomst
tot arbitrage geldig is.
Artikel 1021, vijfde lid
Het voorgestelde vijfde lid is gebaseerd op artikel 177, tweede lid van
Hoofdstuk 12 van de Zwitserse Wet op het Internationaal Privaatrecht
van 1987 (“Si une partie à la convention d’arbitrage est un Etat, une
entreprise dominée ou une organisation contrôlée par lui, cette partie
ne peut invoquer son propre droit pour contester l’arbitrabilité d’un
litige ou sa capacité d’être partie à une arbitrage.”). Zie daaromtrent
Jean-François Poudret & Sébastien Besson, Droit comparé de
l’arbitrage international, Zürich-Basel-Genève 2002, nos. 233-236 en
de aangehaalde literatuur in de conclusie van A-G Strikwerda dd. 8
oktober 2004, nr. 14, vóór HR 28 januari 2005, C03/253HR. Voor
Nederland is de aan artikel 1021, vijfde lid, ten grondslag liggende
gedachte bevestigd in HR 28 januari 2005, C03/253HR (IMS/DIO).
Voor de uitleg van het begrip “Staat” kan aansluiting worden gezocht
bij regelingen als de UN Draft Articles on Jurisdictional Immunities of
States and Their Property van de International Law Commission.
Artikel 2, eerste lid onder a definiëert “State” als volgt:
" ‘State’ means:
(i) the State and its various organs of government;
(ii) constituent units of a federal State;
(iii) political subdivisions of the State which are entitled
to perform acts in the exercise of the sovereign authority
of the State;
(iv) agencies or instrumentalities of the State and other
entities, to the extent that they are entitled to perform
acts in the exercise of the sovereign authority of the
State;
(v) representatives of the State acting in that
capacity.”

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 18
De Zwitsers werken ook zo (in artikel 177, tweede lid, Zwitserse Wet
op het Internationaal Privaatrecht van 1987 staat “Etat”, maar in de
toelichting is dit uitgebreid). Zie bijvoorbeeld Lalive, Poudret, Reymond,
no. 8: “(…) l’art. 177 al. 2 s’applique à toute partie étatique, en
premier lieu à l’Etat lui-même, par quoi il faut entendre, vu l’intention
clairement exprimée du législateur, tant l’Etat proprement dit que ses
subdivision politiques ou administratives (ministères, provinces ou
départements, communes, etc.)”.
Artikel 1021, zesde lid
Bij Aanpassingswet richtlijn inzake elektronische handel (Stb. 2004,
210) is artikel 1021 gewijzigd. Aan de tekst is toegevoegd dat de
overeenkomst tot arbitrage tevens kan worden bewezen door
elektronische gegevens en voorts is artikel 6:227a, eerste lid, BW van
overeenkomstige toepassing verklaard. De wijziging van artikel 1021
Rv is op 30 juni 2004 in werking getreden (Besluit dd. 18 juni 2004,
Stb. 2004, 285) (zie H.J. Snijders, Arbitragerecht is geen closed shop:
schriftelijkheid op de (EU-)schop, TvA 2003/1, p. 1-3).
Ingevolge het voorstel is een geschrift, als bedoeld in het eerste tot en
met het derde lid, niet langer een bewijsvoorschrift doch een
bestaansvoorwaarde cq. eis tot totstandkoming. Dat is tot uitdrukking
gebracht in het voorgestelde zesde lid (niet langer: “worden bewezen
door elektronische gegevens” doch “langs elektronische weg [is]
totstandgekomen”).
Voorts zijn ter wille van de leesbaarheid van de arbitragewet de
vereisten van artikel 6:227a, eerste lid, BW herhaald in het
voorgestelde zesde lid van artikel 1021 zodat de verwijzing naar dat
artikel in het BW kan vervallen.
Zie ook onder Artikel 1072BB betreffende de elektronische vorm van
procederen en bescheiden in arbitrage.
TWEEDE AFDELING. DE OVEREENKOMST TOT ARBITRAGE EN DE
BEVOEGDHEID VAN DE GEWONE RECHTER
Artikel 1022 – Overeenkomst tot arbitrage en geding voor de
gewone rechter
Artikel 1022, tweede lid
Dit lid is gewijzigd en verplaatst naar artikel 1022A om redenen aldaar
uiteengezet.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 19
Artikel 1022, derde lid
Dit lid is gewijzigd en verplaatst naar artikel 1022B om redenen aldaar
uiteengezet.
Artikel 1022A – Overeenkomst tot arbitrage, conservatoire
maatregelen en kort geding (het huidige artikel 1022, tweede lid)
De voorgestelde wijziging volgt uit artikel 254, vierde lid Rv, waarin is
bepaald dat ook de kantonrechter in kort geding bevoegd kan zijn. De
woorden “een voorlopige voorziening in kort geding vordert” vatten
bondig samen dat beide soorten kort geding eronder vallen
De verwijzing naar artikel 1051 (het voorgestelde artikel 1043B) is
verplaatst naar artikel 1022C, tweede lid, om redenen aldaar
aangegeven.
Voor de goede orde dient nog te worden opgemerkt dat artikel 1022A
(het huidige artikel 1022, tweede lid) het bepaalde in artikel 13 Rv
onverlet laat (“De bevoegdheid van de Nederlandse rechter tot het
treffen van bewarende of voorlopige maatregelen kan niet worden
betwist op de enkele grond dat hij met betrekking tot de zaak ten
principale geen rechtsmacht heeft.”). Het enkele feit dat de plaats van
arbitrage in Nederland is gelegen, brengt niet per definitie mee dat de
Nederlandse rechter rechtsmacht heeft in zaken die niet in de
arbitragewet zijn voorzien. De rechtsmachtgrond voor de bewarende
of voorlopige maatregelen zal in de bepalingen van Boek I, Titel 1,
Afdeling 1 moeten worden gevonden (zie ook MvT Kamerstukken II
1999/2000, 26 855, nr. 3, p. 46 ten aanzien van artikel 13 Rv). In het
hoogst uitzonderlijke geval dat de bewarende of voorlopige
maatregelen de arbitrage zelf betreffen, is de plaats van arbitrage
daarentegen wel een relevante factor voor de bevoegdheid van de
Nederlandse rechter. Met betrekking tot zulke maatregelen dient de
Nederlandse rechter de grootst mogelijke terughoudendheid te
betrachten gezien het in beginsel gesloten stelsel van rechtsmiddelen
inzake arbitrage zoals neergelegd in de Nederlandse arbitragewet.
Artikel 1022B – Overeenkomst tot arbitrage en voorlopige
bewijsmaatregelen (het huidige artikel 1022, derde lid)
De voorgestelde bepaling is een gewijzigde versie van het huidige
derde lid van artikel 1022. Omwille van de leesbaarheid van de wet
wordt voorgesteld de bepaling in een apart artikel 1022B op te nemen.
Aangezien de wet niet alleen het voorlopig getuigenverhoor behandelt
(artikelen 186 tot en met 193 Rv) doch ook het voorlopig

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 20
deskundigenonderzoek en de voorlopige plaatsopneming en
bezichtiging (artikelen 202 tot en met 207 Rv), ligt het voor de hand
ook deze voorlopige bewijsverrichtingen in de voorgestelde tekst van
het derde lid op te nemen.
Artikel 1022C – Onbevoegdverklaring ingeval van conservatoire
maatregelen, kort geding en voorlopige bewijsmaatregelen
Artikel 1022C, eerste lid
Het voorgestelde artikel regelt de bevoegdheid van de
overheidsrechter met betrekking tot middelen tot bewaring van recht,
voorlopige voorzieningen, en voorlopige bewijsmaatregelen in zaken
waarin arbitrage is overeengekomen. In de huidige wet zijn deze
zaken op diverse plaatsen geregeld (zie de huidige artikelen 1022,
tweede en derde lid, en 1051, tweede lid). Ter vereenvoudiging wordt
voorgesteld deze zaken in één artikel op te nemen.
De regel is ook geüniformeerd. De rechter verklaart zich onbevoegd
tenzij de gevraagde voorziening niet of niet tijdig in de arbitrage kan
worden verkregen dan wel de overeenkomst tot arbitrage ongeldig is.
Eerst genoemd criterium is het gevolg van de jurisprudentie waarin de
discretionaire bevoegdheid naar arbitraal kort geding te verwijzen op
verschillende wijzen is toegepast (zie voor een overzicht van de
jurisprudentie terzake Snijders, artikel 1051, aant. 2, Sanders
Arbitragerecht, p. 165 en Van Haersolte-van Hof, TvA 1990, p. 21-26).
Het verdient de voorkeur een uniform criterium te verschaffen zodat
uiteenlopende rechtspraak op dit punt zoveel mogelijk wordt
vermeden.
Ten aanzien van de verenigbaarheid van het voorlopig
getuigenverhoor en arbitrage bestaat uiteenlopende rechtspraak en
literatuur (zie Sanders Arbitragerecht, p. 109-111; Snijders, aant. 5 ad
artikel 1022). In het kader van de herziening van het procesrecht (Wet
van 6 december 2001, Stb. 2001, 580) is een derde lid aan artikel
1022 toegevoegd. Deze bepaling blijkt echter in de praktijk niet te
voldoen. Zie bijvoorbeeld Rechtbank Haarlem 18 juni 2002, JBPr
2003/18, m.nt. mr. C.S.K. Fung Fen Chung onder JBPr 2003/19, waar
de benoeming van arbiters heeft plaatsgevonden nadat het
verzoekschrift tot het houden van een voorlopig getuigenverhoor is
ingediend, maar voordat hierop is beslist. De rechtbank overweegt dat
de arbiters zijn benoemd "ten tijde van het verzoek" als bedoeld in
1022, derde lid, Rv en verklaart zich onbevoegd. Zie voorts
Rechtbank Amsterdam 1 oktober 2002, JBPr 2003/19, m.nt. mr.
C.S.K. Fung Fen Chung, waar de derde arbiter is benoemd ten tijde
van de behandeling van het verzoek ter terechtzitting. De rechtbank

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 21
overweegt dat, gezien de ratio van de bepaling, geen reden is om
geen rekening te houden met benoemingen die tot stand komen na de
indiening van het verzoek, maar voor de behandeling daarvan ter
terechtzitting, waarna de rechtbank het verzoek afwijst.
In afwijking van het huidige artikel 1022, derde lid, wordt daarom een
wettelijke oplossing voorgesteld die aan de rechter discretionaire
bevoegdheid in deze geeft met als criterium: het tijdig kunnen
verkrijgen van voorlopige maatregelen in de arbitrage. In het bijzonder
zal de rechter zich onbevoegd verklaren indien het scheidsgerecht
reeds is benoemd of indien benoeming op korte termijn zal
plaatsvinden, tenzij zwaarwichtige redenen zich daartegen verzetten.
Het uitgangspunt dient te zijn, dat het de voorkeur verdient dat ook
voorlopige bewijsverrichtingen in handen van het scheidsgerecht zijn.
Een voorbeeld van het niet in een arbitrage kunnen verkrijgen van een
maatregel tot bewaring van recht is een verlof tot beslaglegging. Het
beoordelen van een verzoek daartoe is voorbehouden aan de
voorzieningenrechter.
Artikel 1022C, tweede lid (het huidige artikel 1051, tweede lid)
Het voorgestelde tweede lid regelt de verhouding tussen kort geding
bij de voorzieningenrechter en voorlopige voorzieningen in arbitrage,
waaronder arbitraal kort geding (zie het voorgestelde artikel 1043B),
door de bepalingen van het eerste lid van artikel 1022C ook op de
verhouding tussen voorlopige voorzieningen bij de rechter en in
arbitrage van toepassing te verklaren.
Het huidige artikel 1051, tweede lid, bepaalt dat indien,
niettegenstaande een overeenkomst inzake arbitraal kort geding, de
zaak in kort geding bij de voorzieningenrechter is aangebracht, de
voorzieningenrechter “alle omstandigheden in aanmerking nemende,
zich onbevoegd [kan] verklaren door de zaak te verwijzen naar het
overeengekomen arbitraal kort geding, tenzij de overeenkomst
ongeldig is”. Een verwijzing bij een onbevoegdverklaring is evenwel
overbodig; ook ingeval van een overeenkomst tot arbitraal kort geding
kan met een onbevoegdverklaring worden volstaan (wederom indien
een partij daarop een beroep doet). Bovendien is het criterium van
“alle omstandigheden in aanmerking nemende” geconcretiseerd door
het criterium “niet of niet tijdig in de arbitrage worden verkregen”.
Daarmee wordt ook een grotere uniformiteit bereikt.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 22
Artikel 1022D – Geen voorziening
De voorgestelde bepaling voorziet in een lacune in de huidige
arbitragewet. Terwijl tegen beschikkingen van de
voorzieningenrechter van de rechtbank in verzoekschriftprocedures
als voorzien in de Eerste tot en met de Vijfde (de huidige Derde)
Afdeling van de Eerste Titel van de arbitragewet geen voorziening
openstaat (artikel 1070), ontbreekt een dergelijke bepaling voor het
geval van een onbevoegdverklaring door de rechter in het kader van
artikel 1022 (het huidige artikel 1022, eerste lid), vervat in de Eerste
Afdeling.
Een van de beginselen van de arbitragewet is dat de vraag of een
geldige arbitrageovereenkomst is gesloten, in eerste instantie dient te
worden voorgelegd aan het scheidsgerecht (artikel 1052, tweede lid)
en pas daarna aan de overheidsrechter (artikel 1065, eerste lid onder
a). De huidige mogelijkheid van hoger beroep en cassatie betreffende
een onbevoegdverklaring door de rechter doorkruist dat beginsel. Dit
is ondervangen in het voorgestelde artikel 1022D.
Volledigheidshalve dient erop te worden gewezen dat tegen een
bevoegdverklaring door de rechter wel hoger beroep openstaat en dat
het voorgestelde artikel 1022D onverlet laat het bepaalde in artikel
188, tweede lid Rv (geen voorziening tegen toestaan verzoek tot
voorlopig getuigenverhoor), en artikel 204, tweede lid, Rv (geen
voorziening tegen toestaan verzoek tot voorlopig bericht of verhoor
van deskundigen, voorlopige plaatsopneming en bezichtiging).
Ten slotte incorporeert het voorgestelde artikel 1022D ook het
bepaalde in het huidige artikel 1051, vierde lid, betreffende de
beslissing van de voorzieningenrechter inzake arbitraal kort geding
(zie het voorgestelde artikel 1043B, tweede lid). Het bepaalde van
artikel 1051, tweede lid, is namelijk getransponeerd naar artikel
1022C, tweede lid.
De wet hanteert afwisselend “geen hogere voorziening” (zie
bijvoorbeeld artikel 1051, vierde lid) en “geen voorziening” (zie
bijvoorbeeld artikel 1070). Omwille van uniform taalgebruik, is voor de
laatste uitdrukking gekozen.
DERDE AFDELING. HET SCHEIDSGERECHT
Artikel 1023 – Wie tot arbiter kan worden benoemd
[ongewijzigd]

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 23
Artikel 1024 – (vervallen)
Zie de toelichting onder Artikel 1025.
Artikel 1025 – (vervallen)
Voorgesteld wordt de artikelen 1024 en 1025 te vereenvoudigen en te
verplaatsen naar een nieuw artikel 1035B. De artikelen worden in lijn
gebracht met wat in de recente buitenlandse wetgevingen
dienaangaande wordt bepaald.
In de eerste plaats wordt voorgesteld het terminologisch onderscheid
tussen “compromis” en “arbitraal beding” te schrappen.
In navolging van buitenlandse wetgevingen had de Nederlandse
wetgever reeds in 1986 de algemene term “overeenkomst tot
arbitrage” in de gehele wet ingevoerd, behoudens de artikelen 1020,
tweede lid, 1024 en 1025.
Het huidige artikel 1020, tweede lid, geeft een nadere definitie van de
overeenkomst tot arbitrage, zijnde een compromis of een arbitraal
beding. De rechtsgevolgen van deze definitie zijn echter beperkt tot
de onderscheiden wettelijke behandeling van het aanhangig maken
van de arbitrage in de huidige artikelen 1024 en 1025. Nu voorgesteld
wordt de huidige artikelen 1024 en 1025 te vereenvoudigen op de
wijze zoals hierna uiteengezet, vervalt de noodzaak een definitie van
de arbitrageovereenkomst zoals gegeven in het huidige tweede lid
van artikel 1020, te handhaven. Voorgesteld wordt dan ook het
tweede lid van artikel 1020 te schrappen.
Het gebruik van “compromis” en “arbitraal beding” in de huidige
artikelen 1024 en 1025 werd gerechtvaardigd door het vereiste dat het
compromis een aanduiding dient te bevatten van hetgeen partijen aan
arbitrage wensen te onderwerpen (het huidige artikel 1024, eerste lid).
Het vastleggen van dit vereiste is bij nader inzien echter overbodig
omdat het al voortvloeit uit het huidige artikel 1020, eerste lid.
De onderscheidenlijke behandeling van het compromis en het
arbitraal beding in de huidige artikelen 1024 en 1025 is een
overblijfsel van een achterhaald concept dat dateert uit de tijd dat
wetgever en rechtspraak arbitrage met de nodige argwaan bekeken
en aan met name het arbitraal beding strenge eisen stelden.
Het onderscheid is wereldwijd thans volledig achterhaald (behoudens
enige Latijns-Amerikaanse landen). Ook de Nederlandse arbitragewet
maakt dat onderscheid niet langer, behoudens zoals gezegd de
huidige artikelen 1020, tweede lid, en 1024 en 1025. Dit staat in schril

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 24
contrast met de overige bepalingen van de huidige wet die
consequent naar de “overeenkomst tot arbitrage” verwijzen (zie de
huidige artikelen 1020, zesde lid; 1021; 1022, eerste en tweede lid;
1027, vierde lid; 1030, tweede lid; 1032, tweede lid; 1045, derde lid;
1052, tweede lid; 1053; 1065, eerste lid onder a; 1074, eerste lid;
1076, eerste lid onder Aa).
De artikelen 1024 en 1025 dienen te worden beperkt tot hetgeen
waarvoor ze in essentie zijn bedoeld: het aanhangig maken van een
arbitraal geding. Wettechnisch kan dat in één artikel worden geregeld.
De voorgestelde tekst in artikel 1035B volgt artikel 21 van de
UNCITRAL Model Law van 1985 (“Unless otherwise agreed by the
parties, the arbitral proceedings in respect of a particular dispute
commence on the date on which a request for that dispute to be
referred to arbitration is received by the respondent.”)
In de tweede plaats vereist de huidige tekst van de artikelen 1024,
derde lid, en 1025, tweede lid, dat indien de overeenkomst tot
arbitrage een derde (gewoonlijk een arbitrage-instituut) aanwijst voor
de benoeming van arbiters, de meest gerede partij een afschrift van
de overeenkomst aan de derde dient toe te zenden. Dit vereiste is
overbodig, en zelfs ongewenst, omdat het afhangt van de bepalingen
van de overeenkomst tot arbitrage of, en zo ja wanneer, de derde
voor de benoeming zal worden ingeschakeld. Indien de derde niet
wordt ingeschakeld, is het prematuur de derde op voorhand een
afschrift van de overeenkomst tot arbitrage toe te zenden. Mocht de
benoeming door de derde noodzakelijk worden, dan zal de meest
gerede partij zeker niet nalaten de derde een afschrift van de
overeenkomst tot arbitrage toe te zenden en mocht dat niet gebeuren,
dan zal de derde ongetwijfeld om toezending van een afschrift
verzoeken. Dat is ook de gang van zaken in de huidige praktijk
waarin, ten tijde van het afsluiten van de overeenkomst tot arbitrage,
bijna nimmer wordt voldaan aan het huidige vereiste van artikel 1024,
derde lid, en artikel 1025, tweede lid. Daarbij komt nog, dat de sanctie
op niet-naleving van het vereiste, zo die überhaupt zou bestaan,
onduidelijk is. Het vereiste is overigens ook in praktisch geen enkele
andere arbitragewet te vinden.
Artikel 1026 – Aantal arbiters
Artikel 1026, vijfde lid (voorgesteld)
Het voorgestelde vijfde lid vult een lacune in de huidige wet (vergelijk
artikel 1028, derde lid (het huidige artikel 1028 in fine), en artikel
1046, vijfde lid).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 25
Artikel 1027 – Benoeming van arbiters
Artikel 1027, tweede lid
De huidige tekst bevat de bepaling: ”Deze termijn is drie maanden
indien ten minste één der partijen buiten Nederland woont of feitelijk
verblijf houdt”. Deze bepaling dient te worden geschrapt. In de eerste
plaats is bij de huidige stand der techniek de communicatie (facsimile
en e-mail) zodanig dat er geen onderscheid meer behoeft te worden
gemaakt tussen partijen die in Nederland en buiten Nederland wonen.
In de tweede plaats is tijdens discussies met betrekking tot het
opstellen van de English Arbitration Act 1996 gebleken, dat het maken
van onderscheid in nationaliteit in een arbitragewet vragen van
Europees recht kan oproepen (vgl. Court of Appeal, 12 juli 1996, XXII
Yearbook Commercial Arbitration, p. 872). In de derde plaats past het
onderscheid niet in het monistisch systeem van de wet waarin geen
onderscheid tussen nationale en internationale arbitrage wordt
gemaakt (zie onder Algemeen hierboven). Ten slotte, mochten
partijen toch verlengde termijnen wensen in (internationale) arbitrage,
dan hebben zij die mogelijkheid dat overeen te komen ingevolge de
laatste zin van het tweede lid van artikel 1027.
Gezien het voorafgaande wordt voorgesteld artikel 1027, tweede lid,
te vereenvoudigen door één termijn te hanteren. Hetzelfde geldt
overigens ook voor het huidige artikel 1035, vierde lid, dat
eenvoudigweg kan vervallen.
In het kader van de algemene vereenvoudiging en uniformering van
termijnen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, is de
termijn van twee maanden gewijzigd in drie maanden.
Artikel 1027, derde lid
Het is enigszins curieus dat ingevolge de huidige tekst de
voorzieningenrechter van de rechtbank alle arbiters benoemt, zelfs
indien reeds één of twee arbiters zijn benoemd. Een dergelijke
bepaling is in praktisch geen enkele arbitragewet te vinden. De
meeste andere arbitragewetten bepalen veeleer dat de rechter de
ontbrekende arbiter benoemt. Zie bijvoorbeeld artikel 1035, derde lid,
van de Duitse arbitragewet van 1998. Bovendien past benoeming
door de voorzieningenrechter ingeval een arbiter reeds is benoemd
niet in het gesloten systeem van ontheffing van de opdracht als
voorzien in artikel 1029. Voorgesteld wordt daarom de benoeming
door de voorzieningenrechter te beperken tot de ontbrekende arbiter.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 26
Artikel 1028 – Bevoorrechte positie van een der partijen bij
benoeming van arbiters
Aan de huidige tekst kleeft een aantal bezwaren. In de eerste plaats
blijken in de praktijk de woorden “in de overeenkomst tot arbitrage” te
beperkt. De benoemingsregeling kan ook buiten de overeenkomst tot
arbitrage tot stand zijn gekomen. Voorts kan de overeengekomen
benoemingsregeling op zichzelf de toets der kritiek doorstaan doch
kan feitelijk toch van ongelijkheid bij benoeming sprake zijn (zie
Sanders Arbitragerecht, p. 65-66).
Aan die bezwaren kan worden tegemoet gekomen door de huidige
woorden te vervangen door “bij overeenkomst of anderszins” in de
eerste zin van artikel 1028, vervat in het voorgestelde nieuwe eerste
lid (alsmede de woorden “in deze overeenkomst nedergelegde
benoemingsregeling” door “overeengekomen benoemingsregeling”).
In de tweede plaats wordt in de huidige tekst van artikel 1028 slechts
aan de wederpartij van de partij die in de overeenkomst tot arbitrage
een bevoorrechte positie bij de benoeming van de arbiter(s) is
toegekend de mogelijkheid geboden de voorzieningenrechter te
verzoeken de arbiter(s) te benoemen. De partij die de bevoorrechte
positie heeft, kan echter bij aanvang van de arbitrage ook van mening
zijn dat deze regeling haar niet juist voorkomt. Derhalve dient ook zij
de mogelijkheid te hebben een benoeming door de
voorzieningenrechter te entameren in afwijking van wat in de
arbitrageovereenkomst dienaangaande is bepaald. Deze mogelijkheid
is verwoord in een wijziging van de eerste zin van artikel 1028, vervat
in het voorgestelde nieuwe eerste lid (“ieder der partijen”).
In de derde plaats blijkt in de praktijk dat de termijn van één maand in
vele gevallen te kort is. Voorgesteld wordt daarom de termijn te
verlengen tot drie maanden zoals ook is bepaald in artikel 1027,
tweede lid. Partijen wordt de mogelijkheid geboden bij overeenkomst
de termijn te verlengen. Nu het hier gaat om de fundamentele regel
van gelijkheid van partijen bij de benoeming van arbiters, is het niet
juist een wettelijke mogelijkheid tot verkorting van de termijn bij
overeenkomst op te nemen. Dit alles is verwoord in het voorgestelde
nieuwe tweede lid.
In de vierde plaats is het onduidelijk of een partij die heeft nagelaten
een beroep te doen op artikel 1028 na verloop van de termijn
genoemd in dat artikel, in het arbitraal geding (artikel 1052, derde lid)
of bij de overheidsrechter (artikel 1065, eerste lid onder b), alsnog een
beroep kan doen op een bevoorrechte positie van een partij bij de
benoeming van arbiters (zie Snijders aant. 3 in fine ad artikel 1028).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 27
Een dergelijk beroep dient niet mogelijk te zijn (zie het voorgestelde
nieuwe tweede lid).
Ter bevordering van de leesbaarheid zijn de tweede en derde zin van
het eerste lid verplaatst naar een afzonderlijk, nieuw derde lid van
artikel 1028.
Artikel 1029 – Aanvaarding door arbiter van zijn opdracht;
ontheffing van opdracht; onaanvaardbaar trage uitvoering van
opdracht
Artikel 1029, eerste lid
De voorgestelde tweede zin heeft tot doel duidelijk te maken, wat
overigens rechtens in Nederland al geldt, dat een arbiter zich niet zo
maar kan terugtrekken. Deze misvatting, die bij sommige arbiters
heerst, heeft in een aantal zaken tot ongewenste spanningen geleid.
Het wordt daarom raadzaam geacht dit beginsel in de wet met zoveel
woorden vast te leggen.
De toevoeging van “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen”
past in het beginsel van partij-autonomie (zie onder Algemeen
hierboven). Onder dergelijke overeenkomsten vallen ook bepalingen
inzake zogenaamde “truncated tribunals” (zie bijvoorbeeld artikel 12,
vijfde lid, van de ICC Arbitration Rules; zie ook onder Artikel 1057,
eerste lid, hierna).
Artikel 1029, vierde lid
De voorgestelde wijziging betreft louter een taalkundige kwestie (de
komma achter “is” vervalt).
Artikel 1029, vijfde lid (voorgesteld) en artikel 1031, tweede lid (huidig)
Ingevolge de huidige tekst van artikel 1031, tweede lid, heeft een
onaanvaardbare trage wijze van uitvoering van de opdracht door het
scheidsgerecht tot gevolg, dat de opdracht wordt beëindigd en de
bevoegdheid van de gewone rechter herleeft. Dit is wel een erg
drastisch gevolg van een nalaten van arbiters dat niet aan partijen is
te wijten. Het ligt dan ook meer voor de hand het scheidsgerecht van
zijn opdracht te ontheffen zodat met meer voortvarende arbiters het
geschil door middel van arbitrage tot een goed einde kan worden
gebracht.
Aangezien de ontheffing van de opdracht van arbiters in artikel 1029
is geregeld, is de voorgestelde wijziging als een vijfde lid aan dat
artikel toegevoegd. Tevens is daarin ook de mogelijkheid aan partijen

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 28
geboden overeen te komen dat een derde (arbitrage-instituut) over
deze materie oordeelt.
Volledigheidshalve dient te worden opgemerkt dat indien het
scheidsgerecht uit meerdere arbiters bestaat, de ontheffing op grond
van het vijfde lid betekent dat alle arbiters van hun opdracht worden
ontheven. Een andere regeling zou tot een ongewenste discussie in
de ontheffingsprocedure aanleiding kunnen geven ten aanzien van de
vraag of de traagheid aan één van de leden van het scheidsgerecht
zou zijn te wijten.
Het bovenstaande voorstel volgt in essentie hetgeen Sanders heeft
bepleit (Sanders Arbitragerecht, p. 70-71; TCR 2002 p. 42-43,
voorstel no. 7), doch beperkt het niet tot de arbiter aan wie de
traagheid zou zijn te wijten aangezien, zoals hiervoor opgemerkt, dat
tot ongewenste discussies aanleiding kan geven, en de behandeling
van die vraag een verdere vertraging van de arbitrage tot gevolg kan
hebben. Bovendien is het bovenstaande voorstel niet beperkt tot het
zogenaamde “truncated tribunal” (dat wil zeggen het bewust
saboteren door één arbiter, waar Sanders op doelt) doch omvat ook
een scheidsgerecht dat om welke reden dan ook onaanvaardbaar
traag te werk gaat.
Artikel 1030 – Vervanging van arbiter
Artikel 1030, eerste lid
De voorgenomen toevoeging van het vijfde lid van artikel 1029 volgt
uit het voorstel voor die bepaling (zie hierboven).
Artikel 1031 – Beëindiging van opdracht van scheidsgerecht
Voorgesteld wordt het tweede lid te verplaatsen naar artikel 1029,
vijfde lid, om redenen aldaar aangegeven.
Artikel 1032 – [verplaatst]
Artikel 1032 betreffende het overlijden van een procespartij is
verplaatst naar artikel 1072C in de Tiende (de huidige Zevende)
Afdeling (Slotbepalingen), omdat het logischer is de desbetreffende
bepalingen aldaar op te nemen. Door deze verplaatsing kan ook het
overlijden van een partij ingeval van vernietiging en herroeping van
een arbitraal vonnis in hetzelfde artikel worden geregeld.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 29
Artikel 1033 – Wraking van een arbiter; gronden
Artikel 1033, eerste lid
De tweede zin in de huidige tekst betreffende de aan het
scheidsgerecht toegevoegde secretaris is verplaatst naar een apart
nieuw artikel 1035A om redenen aldaar aangegeven.
Artikel 1033, tweede lid
De voorgestelde toevoeging “tenzij de partijen anders zijn
overeengekomen” wordt reeds in de praktijk toegepast. Zie artikel 19,
tweede lid, van het NAI Arbitragereglement van 2001: “Een arbiter kan
ook worden gewraakt om redenen die voorafgaand aan zijn
benoeming zijn opgekomen.”
Artikel 1034 – Plicht tot mededeling van vermoedelijke
wrakingsgronden
Voor de plicht tot mededeling van vermoedelijke gronden tot wraking
kan worden verwezen naar de IBA Guidelines on Conflicts of Interest
in International Arbitration, goedgekeurd door de Council van de
International Bar Association op 22 mei 2004 (zie
http://www.ibanet.org/images/downloads/guidelines%20text.pdf). De
IBA Guidelines zijn een nuttig hulpmiddel bij het bepalen of bepaalde
omstandigheden behoren te worden medegedeeld. Zij zijn indicatief
en hebben geen juridische status. Zo kunnen bepaalde gevallen niet
genoemd in de IBA Guidelines toch vallen onder de verplichting tot
openbaarmaking ingevolge artikel 1034 en vice versa.
Volledigheidshalve dient hieraan te worden toegevoegd dat een
mededeling op grond van artikel 1034 niet ipso jure betekent dat een
grond voor wraking zich voordoet. Dat hangt af van de
omstandigheden van het geval. Bovendien is een aantal
(aangezochte) arbiters bijzonder voorzichtig door de
mededelingsplicht van artikel 1034 ruim op te vatten.
Artikel 1034, eerste en tweede lid
De verwijzing naar de aan het scheidsgerecht toegevoegde secretaris
is geschrapt gezien het voorgestelde nieuwe artikel 1035A (het
huidige artikel 1033, eerste lid, eerste en tweede zin).
Artikel 1034, derde lid
Deze bepaling wordt voorgesteld omdat de “disclosure” verplichting
ook dient te gelden gedurende het arbitraal geding (waarop de tekst

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 30
van het huidige eerste en tweede lid niet van toepassing is). Het
voorgestelde derde lid is overgenomen uit artikel 11, derde lid, van het
NAI Arbitragereglement van 2001. Zie ook artikel 12, eerste lid, van
de UNCITRAL Model Law van 1985 (“An arbitrator, from the time of his
appointment and throughout the arbitral proceedings shall without
delay disclose any such circumstance to the parties ...”). Zie voorts
artikel 7, derde lid, van de ICC Arbitration Rules van 1998 (“An
arbitrator shall immediately disclose in writing to the Secretariat and to
the parties any facts or circumstances of a similar nature which may
arise during the arbitration”).
Artikel 1035 – Wraking van een arbiter; procedure
Het huidige artikel vertoont twee belangrijke gebreken. In de eerste
plaats ontbreekt een termijn waarbinnen een arbiter van de wraking in
kennis moet worden gesteld en daarmee samenhangend de aanvang
van de termijn voor het aanbrengen van de wraking. In de tweede
plaats biedt de huidige tekst nauwelijks enige ruimte voor een wraking
waaromtrent wordt beslist door een arbitrage-instituut (“de door de
partijen aangewezen derde”) in plaats van de voorzieningenrechter
van de rechtbank.
Ten aanzien van het eerste bezwaar kan onder de huidige tekst een
partij wachten met het aanbrengen van de wraking totdat zij daartoe
aanleiding ziet (veelal in een later stadium van het arbitraal geding
wanneer zij ziet aankomen dat de zaak waarschijnlijk niet goed voor
haar zal aflopen). Dit bezwaar is ondervangen in het voorgestelde
eerste lid, tweede zin, waarin een termijn van vier weken na
kennisname van de reden tot wraking is neergelegd. Dit wordt ook
bepleit door Sanders in TCR 2002, p. 43, voorstel no. 8.
Ten aanzien van het tweede bezwaar geldt dat praktisch alle
arbitragereglementen een eigen institutionele wrakingregeling kennen.
Zie bijvoorbeeld artikel 19 van het NAI Arbitragereglement van 2001;
artikel 11 van de UNCITRAL Arbitration Rules van 1976; artikel 11 van
de ICC Arbitration Rules van 1998.
In Nederland wordt wel betoogd dat wraking van een arbiter van
openbare orde is en dat daarom slechts de rechter daarover kan
oordelen. Dat argument overtuigt niet. Nederland zou een van de
weinige landen zijn waar die opvatting heerst nu de meeste andere
landen partijen toestaan een institutionele wrakingregeling overeen te
komen. Mocht een arbitrage-instituut ten onrechte een wraking
ongegrond verklaren, dan kan het gebrek aan onpartijdigheid of
onafhankelijkheid van een arbiter alsnog in een
vernietigingsprocedure aan de orde worden gesteld in het kader van

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 31
artikel 1065, eerste lid onder e (op voorwaarde dat een partij de
termijnen in acht heeft genomen, zie het voorgestelde nieuwe
zevende lid).
De institutionele wrakingregeling in relatie tot het huidige artikel 1035
heeft in de praktijk ook tot problemen geleid. Zo heeft de
Voorzieningenrechter van de Rechtbank Rotterdam op 12 mei 1998
beslist dat van de termijn voor het instellen van het wrakingverzoek
als bedoeld in het huidige artikel 1035, vierde lid, niet bij
overeenkomst (arbitragereglement) kan worden afgeweken. Het
huidige vierde lid verlengt de in het tweede lid genoemde termijn
indien de betrokken arbiter in het buitenland woont. Daarbij ging de
Voorzieningentrechter voorbij aan het bepaalde in artikel 19, achtste
lid, tweede zin, van het NAI Arbitragereglement (“De afwijzende
beslissing van het dagelijks bestuur [van het NAI] geldt als
kennisgeving bedoeld in de tweede zin van artikel 1035 lid 2 [Rv]”).
Zie B.E.J.J.C. Verbunt, President Rotterdamse rechtbank zet
wrakingregeling NAI-reglement opzij, TvA 1999/1, p. 7-9, met naschrift
van J.L.W. Sillevis Smitt, id., p. 10-11.
Aan dit bezwaar is tegemoet gekomen in de voorgestelde wijzigingen
in het tweede lid door in te lassen “door een door de partijen
aangewezen derde of, bij gebreke daarvan, door de
voorzieningenrechter van de rechtbank” (zie ook inlas in het vierde lid,
het huidige derde lid), en in een nieuw zesde lid, waarin wordt
bepaald dat partijen bij overeenkomst de termijnen bedoeld in het
eerste en tweede lid kunnen verkorten of verlengen.
De regeling als voorzien in artikel 13, tweede lid, van de UNCITRAL
Model Law wordt minder geschikt geacht. Ingevolge deze bepaling
beslist het scheidsgerecht omtrent de wraking indien de partijen geen
wrakingregeling zijn overeengekomen. Van een beslissing door een
scheidsgerecht waarvan de gewraakte arbiter zelf deel uitmaakt, gaat
weinig legitimerende werking uit. Dat geldt in versterkte mate indien
het scheidsgerecht uit één arbiter bestaat. Zie ook Sanders Quo
Vadis, p. 105-108 en 417.
De termijnen zijn uitgewerkt in het gewijzigde eerste en tweede lid.
Zoals vermeld, dient de kennisgeving van de wraking te worden
gedaan binnen vier weken na ontvangst van de disclosure ingevolge
artikel 1034, of bij gebreke daarvan, binnen vier weken nadat de
reden tot wraking aan de wrakende partij is bekend geworden (eerste
lid van artikel 1035). Na ontvangst van deze kennisgeving heeft de
gewraakte arbiter twee weken om te laten weten of hij zich al dan niet
terugtrekt (tweede lid van artikel 1035). Deelt de gewraakte arbiter
schriftelijk mede dat hij zich niet terugtrekt, dan kan de wrakende partij
de wraking binnen twee weken na ontvangst van die mededeling

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 32
aanbrengen bij het arbitrage-instituut, of bij gebreke van een
overeenkomst dienaangaande, bij de voorzieningenrechter van de
rechtbank. In uitzonderlijke gevallen kan het ook gebeuren dat binnen
voornoemde twee weken na ontvangst van de kennisgeving van de
wraking de wrakende arbiter niets van zich laat horen. In dat geval
heeft, na ommekomst van de voornoemde twee weken, de wrakende
partij twee weken de wraking aan te brengen (d.w.z. zes weken na
ontvangst door de gewraakte arbiter van de kennisgeving van zijn
wraking, zie het tweede lid in fine van artikel 1035).
Voorts wordt in een nieuw derde lid voorgesteld een gewraakte arbiter
een “elegante uitweg” te bieden. Deze bepaling is overgenomen uit
artikel 19, zesde lid, van het NAI Arbitragereglement van 2001. Deze
aanvulling wordt ook voorgesteld in Sanders Arbitragerecht, p. 77-78.
De mogelijke schorsing van het arbitraal geding hangende de
wrakingprocedure, thans voorzien in het eerste lid, wordt nader
uitgewerkt in het voorgestelde nieuwe vijfde lid.
In dit verband zij opgemerkt dat het voorgestelde vierde lid (thans
derde lid), het derde lid van artikel 1030 van overeenkomstige
toepassing verklaart (“Ingeval van vervanging is het geding van
rechtswege geschorst, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen.
Na de schorsing wordt het geding voortgezet in de stand waarin het
zich bevindt, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen.”) Die
bepaling is echter van toepassing indien de derde of de
voorzieningenrechter de wraking gegrond verklaart. Indien evenwel
het arbitraal geding is geschorst hangende de wrakingprocedure en
de derde of de voorzieningenrechter de wraking niet ontvankelijk
(bijvoorbeeld omdat de wettelijke of overeengekomen termijn niet in
acht is genomen) of ongegrond verklaart, biedt een overeenkomstige
toepassing van artikel 1030, derde lid, geen uitweg omdat alsdan van
een vervanging geen sprake is. Dit geval wordt voorzien in het
voorgestelde vijfde lid, tweede zin.
Voor een nadere definiëring van ontvangst zoals voorzien in het
eerste, tweede en vijfde lid, zie het voorgestelde artikel 1072B.
Het voorgestelde nieuwe zesde lid voorziet in de mogelijkheid voor
partijen de termijnen genoemd in het eerste en tweede lid te
verlengen of te verkorten. Deze bepaling is in overeenstemming met
het beginsel van partij-autonomie in de arbitrage. De bepaling is van
belang gezien het feit dat afwijkende termijnen in de
arbitragereglementen zijn opgenomen. Een overeengekomen
verkorting van termijnen kan echter niet zodanig zijn dat het recht van
wraking illusoir wordt.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 33
Het voorgestelde nieuwe zevende lid houdt in, dat de wraking tijdig en
in overeenstemming met de overeengekomen, en bij gebreke daarvan
wettelijke, regelen moet worden aangebracht op straffe van verval van
recht daarop later, in het arbitraal geding of bij de rechter, een beroep
te kunnen doen. Deze bepaling heeft ten doel chicaneren in de
arbitrage te voorkomen. Zij kan echter slechts van toepassing zijn
indien een partij van de redenen van wraking tijdens de arbitrage op
de hoogte was of kon zijn. Is dat niet het geval, dan kunnen in een
vernietigingsprocedure de redenen tot wraking alsnog aan de orde
worden gesteld.
Ten aanzien van het voorgestelde achtste lid kan het volgende
worden opgemerkt. Indien de partijen de wraking aan een derde
(veelal een arbitrage-instituut) hebben toevertrouwd, staat van die
beslissing geen voorziening bij de rechter open in de vorm van een
(tweede) wrakingprocedure. Zoals gezegd, kan de beslissing wel
getoetst worden in een vernietigingsprocedure in het kader van artikel
1065, eerste lid onder e, behoudens het bepaalde in het voorgestelde
zevende lid van artikel 1035. De mogelijkheid van “a second bite of
the same cherry” gedurende de arbitrage kan onnodige vertraging
veroorzaken. Daartoe is ook geen reden aangezien een derde
(arbitrage-instituut) een wraking doorgaans zeer serieus behandelt;
mocht dat onverhoopt niet het geval zijn, dan kan de rechter dat in
een vernietigingsprocedure nog redresseren. Dit alles is nog eens
verduidelijkt in het voorgestelde nieuwe achtste lid. Deze bepaling is
mede opgenomen met het oog op het arrest van de Hoge Raad in
Nordström cs./Nigoco, NJ 1994, 765, m.nt. HJS, TvA 1994, p. 187,
m.nt. PS, TCR 1994, p. 72, m.nt. GJM, waarin de mogelijkheid tot
vernietiging van het arbitraal vonnis op grond van het ontbreken van
onpartijdigheid of onafhankelijkheid in aanzienlijke mate werd beperkt.
De bepalingen van het voorgestelde nieuwe achtste lid hebben de
strekking dat deze beperking niet geldt indien een derde omtrent de
wraking heeft beslist. Voornoemde beperking geldt overigens evenmin
indien tijdens de arbitrage een partij de wetenschap omtrent de
redenen tot wraking niet had of niet kon hebben (bijv. omdat de arbiter
de relevante informatie niet heeft geopenbaard zoals vereist door
artikel 1034).
[NB. Over het voorgestelde achtste lid bestaat geen consensus
binnen de Werkgroep Herziening Arbitragewet. Een aantal leden
van de werkgroep vindt dat een wrakingbeslissing van een
arbitrage-instituut door de voorzieningenrechter moet kunnen
worden getoetst, in het bijzonder gezien het feit dat een aantal
instituten deze beslissing niet motiveert. Overigens motiveert het
NAI zijn wrakingbeslissingen wel.]

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 34
Artikel 1035A – Wraking van een secretaris
De voorgestelde tekst volgt de tweede en derde zin van het huidige
artikel 1033, eerste lid. De behandeling van de secretaris in een apart
artikel verdient de voorkeur uit het oogpunt van een betere
leesbaarheid van de arbitragewet. Inhoudelijk is er niets gewijzigd,
behoudens dat de voorgestelde tekst duidelijk maakt dat ook artikel
1033, tweede gewijzigde lid en derde nieuwe lid, van
overeenkomstige toepassing zijn.
Kennis is genomen van het voorstel van prof. mr. H.J. Snijders in de
Van Wijngaardenbundel (H.J. Snijders, De mr.-eis voor arbiters en
hun secretarissen in Hoofdstukken Bouwrecht, Aangenomen werk,
Opstellen aangeboden aan A.J. van Wijngaarden in herinnering aan
prof. mr. M.A. van Wijngaarden (red. M.A.M.C. van den Berg, M.A.B.
Chao-Duivis en H. Langendoen), Stichting Instituut voor Bouwrecht en
W.E.J. Tjeenk Willink, Deventer 2003, p. 335-339). Snijders bepleit
dat een lid van het scheidsgerecht of de secretaris jurist dient te zijn.
Het is echter in strijd met de geest van de wet een dergelijke
beperkende bepaling in de wet op te nemen, al verdient het in de
overgrote meerderheid van gevallen aanbeveling dat de secretaris
een jurist is.
Sanders bepleit de schrapping van de verwijzingen naar de secretaris
van het scheidsgerecht in de wet, waaronder begrepen de
mogelijkheid tot wraking van de secretaris (Arbitragerecht, p. 74-76;
TCR 2002 p. 75-76, voorstel no. 18). Het ligt niet voor de hand dit
voorstel over te nemen, nu de secretaris inderdaad in een aantal
gevallen in de praktijk is gewraakt en de rol die een secretaris in een
arbitrage – te recht of ten onrechte – kan spelen (zie C.B.E. van
Bladel, Arbitrage in de praktijk, Utrecht, 2002).
VIERDE AFDELING. DE ARBITRALE GEDINGVOERING
Algemeen
Het voorliggende voorstel bevat op het eerste gezicht ingrijpende
wijzigingen in de structuur en tekst van de huidige Tweede Afdeling
(voorgestelde wijziging: Vierde Afdeling) betreffende het arbitraal
geding. Deze wijzigingen hebben echter voornamelijk tot doel de
diverse bepalingen in een logischer volgorde te rangschikken zodat
de arbitragewet aan duidelijkheid, en daarmee aan
gebruikersvriendelijkheid, wint. Daarnaast is een aantal bepalingen
tekstueel verduidelijkt zonder dat hiermee een inhoudelijke wijziging
wordt beoogd. Voorts is een aantal bepalingen toegevoegd teneinde

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 35
tegemoet te komen aan leemtes in de tekst van de arbitragewet die in
de nationale en internationale arbitragepraktijk worden ervaren.
Een vergelijkend overzicht van de huidige en voorgestelde artikelen
moge het voorafgaande in zijn algemeenheid illustreren:
Huidige artikelen:
Artikel 1036 Vaststelling van regels voor de gedingvoering
Artikel 1037 Plaats van arbitrage
Artikel 1038 Vertegenwoordiging en bijstand
Artikel 1039 Gelijke behandeling van partijen; mondelinge
behandeling; het recht getuigen en deskundigen voor
te brengen; overlegging van stukken; bewijsrecht
Artikel 1040 Verstek van eiser of verweerder
Artikel 1041 Getuigenverhoor
Artikel 1042 Deskundigen benoemd door het scheidsgerecht
Artikel 1043 Bevel tot persoonlijke verschijning van partijen
Artikel 1044 Inwinnen van inlichtingen over buitenlands recht
Artikel 1045 Voeging, tussenkomst en vrijwaring
Artikel 1046 Samenvoeging van arbitrale gedingen
Artikel 1047 Tweede Afdeling niet van toepassing op
kwaliteitsarbitrage
Artikel 1048 Tijdstip waarop het vonnis wordt gewezen
Voorgestelde artikelen (wijzigingen aangegeven in cursief):
Artikel 1035B Aanhangig maken van het arbitraal geding
Artikel 1036 Regels voor de gedingvoering in het algemeen
Artikel 1037 Plaats van arbitrage
Artikel 1038 Vertegenwoordiging en bijstand
Artikel 1038A Wisseling van memoriën
Artikel 1038B Zitting
Artikel 1038C Tegenvordering
Artikel 1038D Wijziging van vordering
Artikel 1039 Bewijs in het algemeen
Artikel 1039A Overlegging van bescheiden
Artikel 1040 [verplaatst naar artikel 1043A]
Artikel 1041 Getuigen en deskundigen
Artikel 1041A Weigerachtige getuige
Artikel 1042 Deskundigen benoemd door het scheidsgerecht
Artikel 1042A Plaatsopneming en bezichtiging

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 36
Artikel 1043 Bevel tot persoonlijke verschijning van partijen
Artikel 1043A Verstek van eiser of verweerder
Artikel 1043B Voorlopige maatregelen en arbitraal kort geding
Artikel 1044 Inwinnen van inlichtingen over buitenlands recht en
communautair mededingsrecht
Artikel 1044A Prejudiciële beslissingen inzake EG recht
Artikel 1045 Voeging en tussenkomst
Artikel 1045A Vrijwaring
Artikel 1046 Samenvoeging van arbitrale gedingen
Artikel 1047 Vierde Afdeling niet van toepassing op
kwaliteitsarbitrage
Artikel 1048 Tijdstip waarop het vonnis wordt gewezen
Artikel 1048A Inbreuk op bepalingen
Artikel 1035B – Aanhangig maken van het arbitraal geding
Het voorgestelde artikel 1035B is een vereenvoudigde bepaling van
de huidige artikelen 1024 en 1025 die is toegelicht onder Artikel 1025
hiervoor.
De bepalingen inzake het aanhangig maken van een arbitrage zijn
verplaatst omdat het logischer is deze op te nemen aan het begin van
de Afdeling die het arbitraal geding betreft.
Voor een nadere definiëring van ontvangst waarnaar in het
voorgestelde artikel 1035B wordt verwezen, zie het voorgestelde
artikel 1072B.
Artikel 1036 – Regels voor de gedingvoering in het algemeen
Artikel 1036,eerste lid
De voorgestelde wijziging van “Onverminderd het bepaalde in deze
Titel” in “Onverminderd de bepalingen van dwingend recht in deze
Titel” verduidelijkt dat de overeenkomst van partijen inzake de
arbitrale procedure en, bij gebreke daarvan, de bepaling door het
scheidsgerecht, niet mag afwijken van de bepalingen van dwingend
recht in de arbitragewet.
In dit verband moge in herinnering worden gebracht dat het
oorspronkelijke voorstel van wet dd. 11 juli 1984 bepaalde: “Van het in
deze Titel bepaalde kan alleen worden afgeweken indien afwijking
uitdrukkelijk is toegestaan” (artikel 1072). Bij Memorie van Antwoord
dd. 16 februari 1986 is deze bepaling geschrapt als zijnde overbodig

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 37
(Kamerstuk 19 464 nr. 6, zoals verbeterd in nr. 9, onder Algemeen):
“Uit de tekst van het gewijzigd voorstel blijkt duidelijk, welke
voorzieningen regelend van aard zijn, met name door de formulering
‘tenzij de partijen anders zijn overeengekomen’. A contrario mag
worden geconcludeerd dat de overige bepalingen in beginsel
dwingendrechtelijk van aard zijn.” Hieraan kan worden toegevoegd
dat uit de schrapping van voornoemde bepaling in combinatie met de
woorden “in beginsel” ruimte aan verdere rechtsontwikkeling laat.
Onder omstandigheden kan het zijn dat bepalingen van de wet die
niet de woorden “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen”
bevatten toch niet als dwingendrechtelijk zullen worden beschouwd.
Artikel 1036, tweede lid
De beginselen neergelegd in het eerste lid van het huidige artikel
1039 zijn verplaatst naar een nieuw tweede lid van artikel 1036. Het
betreft de fundamentele bepalingen inzake gelijkheid van partijen in
de procedure en het recht van hoor en wederhoor. Het is logischer
deze bepalingen op te nemen in de algemene bepalingen van de
regels voor de gedingvoering waarmee de Vierde (de huidige
Tweede) Afdeling wordt geopend.
Hierbij is tevens aansluiting gezocht bij de bepalingen van artikel 19
Rv zodat zeker wordt gesteld dat ook arbitrale procedures voldoen
aan de vereisten van artikel 6 EVRM. Daarmee gaat de wet verder
dan ECRM 27 november 1996, NJ 1997, 505, TvA 1997, p. 26, waarin
werd beslist dat het EVRM de nationale rechter niet verplicht te
verzekeren dat arbitrale procedures in overeenstemming met artikel 6
EVRM worden gevoerd. Niet valt in te zien waarom de fundamentele
vereisten zoals neergelegd in artikel 6 EVRM ook niet van toepassing
zouden moeten zijn in arbitrale procedures. De bepalingen van artikel
6 EVRM is uit de aard ervan van openbare orde (zie P. Smits, Artikel
6 EVRM en de civiele procedure, diss. Rotterdam, Zwolle 1996, p. 7-
15).
De voorgestelde bepalingen vormen eveneens een weerslag van
artikel 24, derde lid eerste zin, van de UNCITRAL Model Law van 1985
(“All statements, documents or other information supplied to the
arbitral tribunal by one party shall be communicated to the other party.
Also any expert report or evidentiary document on which the arbitral
tribunal may rely in making its decision shall be communicated to the
parties.”) Dit vereenvoudigt ook de redactie van de overige artikelen
van de Vierde (de huidige Tweede) Afdeling in die zin dat de vereisten
niet bij de daarvoor in aanmerking komende artikelen telkens
behoeven te worden herhaald (bijvoorbeeld artikel 1038A inzake
wisseling van memoriën; artikel 1038C inzake de tegenvordering;
artikel 1039A inzake overlegging van bescheiden; artikel 1041A,

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 38
derde lid, inzake het doorzenden van het verslag van de griffier; artikel
1042 inzake het advies van een door het scheidsgerecht benoemde
deskundige).
Ofschoon de verplichting tot toezending van een afschrift op een partij
rust, behoort het scheidsgerecht alert te zijn dat dat ook daadwerkelijk
is geschied (bijvoorbeeld door te controleren of een brief van een
partij voor copie conform aan de wederpartij is gericht).
In dit verband zij er nog op gewezen dat indien het scheidsgerecht zijn
uitspraak wil baseren op informatie die tijdens het geding in het
geheel niet aan de orde is geweest en deze informatie voor de
uitspraak van doorslaggevende aard is, het partijen in beginsel in de
gelegenheid dient te stellen zich over deze informatie uit te laten,
tenzij deze van algemene bekendheid is of is gebaseerd op
ervaringsregels (vergelijk artikel 149, tweede lid Rv).
Het voorgaande laat onverlet dat een scheidsgerecht uit eigen
beweging rechtsgronden mag aanvullen (vergelijk artikel 25 Rv), doch
het scheidsgerecht doet er in het algemeen verstandig aan ook dit
vooraf aan partijen voor te leggen.
Ten slotte dient in het kader van het recht van hoor en wederhoor
zoals bepaald in het voorgestelde tweede lid van artikel 1036,
benadrukt te worden dat het uit den boze is dat een arbiter met een
partij contact opneemt buiten medeweten van de mede-arbiters en de
wederpartij. Ofschoon dit voor zich spreekt, blijkt in de praktijk dat al
te voortvarende arbiters (in het bijzonder zij die geen jurist zijn), de
basisregel van hoor en wederhoor in dit opzicht niet in acht nemen.
Artikel 1036, derde lid
Het voorgestelde derde lid is volgt de fundamentele regel neergelegd
in artikel 20 Rv en is in de tekst van de arbitragewet opgenomen om
redenen vermeld onder het voorgestelde Artikel 1036, tweede lid.
Voorts is het voorgestelde lid een pendant van de bepalingen van
artikel 1029, vijfde lid (het huidige artikel 1031, tweede lid) ingevolge
welke een scheidsgerecht van zijn opdracht kan worden ontheven
indien het deze op onaanvaardbaar trage wijze uitvoert. Zie ook de
voorgestelde wijzigingen in artikel 1048 (tijdstip waarop het vonnis
wordt gewezen) en de toelichting onder dat artikel.
Meer in het algemeen geldt dat schending van de voorschriften
neergelegd in het derde lid (evenals het eerste en tweede lid) tot
vernietiging van het arbitrale vonnis kunnen leiden op de gronden
vermeld in artikel 1065, eerste lid onder c of e. De schending dient
dan wel van ernstige aard te zijn (zie de voorgestelde wijziging van

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 39
artikel 1065, vierde lid) en niet gedekt te zijn (zie het voorgestelde
artikel 1048A).
Artikel 1037 – Plaats van arbitrage
[ongewijzigd]
Artikel 1038 – Vertegenwoordiging en bijstand
Artikel 1038, eerste lid
Voorgesteld wordt de woorden “voor het scheidsgerecht” te
vervangen door “in het geding” zoals ook reeds in het tweede lid van
artikel 1038 is bepaald.
In de praktijk blijkt het gebruik van het woord “advocaat” in de huidige
tekst tot vragen van buitenlandse partijen en hun juridisch adviseurs
aanleiding te geven. Voorts is een van de voordelen van arbitrage dat
geen verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat geldt.
Een partij kan zich bijvoorbeeld ook doen vertegenwoordigen door
externe of interne juridische adviseurs die niet de status van advocaat
hebben. Voorgesteld wordt daarom het woord “advocaat” te
vervangen door “gevolmachtigde”.
Het onderscheid ingevolge de huidige tekst tussen een advocaat die
geen schriftelijke volmacht behoeft te overleggen en anderen die wel
verplicht zijn dat te doen, heeft eveneens in de praktijk tot vragen
aanleiding gegeven. Zo kwam het voor, dat niet met afdoende
zekerheid kon worden vastgesteld of een advocaat uit een ander
werelddeel ook daadwerkelijk als advocaat in het desbetreffende land
was toegelaten. Om deze reden wordt voorgesteld de kwestie van het
schriftelijk bewijs van de procesvolmacht aan de vrije beoordeling van
het scheidsgerecht over te laten.
Artikel 1038, tweede lid
De voorgestelde aanvulling is van puur taalkundige aard.
Artikel 1038A – Wisseling van memoriën
De huidige tekst van de arbitragewet bevat geen bepalingen
betreffende de schriftelijke fase van het arbitraal geding. Juridisch is
dit geen tekortkoming omdat de schriftelijke fase kan worden
vastgesteld bij overeenkomst van partijen, of bij gebreke daarvan,
door het scheidsgerecht (zie artikel 1036, eerste lid). Qua opzet van
de arbitragewet kan het ontbreken van bepalingen aangaande de

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 40
schriftelijke fase echter wel als een onvolkomenheid worden
aangemerkt. De opzet is immers dat indien partijen geen
overeenkomst betreffende het arbitraal geding hebben getroffen, zij
(en het scheidsgerecht) de voornaamste regels in de wet kunnen
terugvinden. De schriftelijke fase wordt ook uitdrukkelijk voorzien in
artikel 23, eerste lid, eerste zin, van de UNCITRAL Model Law van 1985
(“Within the period of time agreed by the parties or determined by the
arbitral tribunal, the claimant shall state the facts supporting his claim,
the points at issue and the relief or remedy sought, and the
respondent shall state his defence in respect of these particulars,
unless the parties have otherwise agreed as to the required elements
of such statements.”).
De voorgestelde tekst is ook neergelegd in artikel 24, eerste en
tweede lid, van het NAI Arbitragereglement van 2001.
Artikel 1038B – Zitting
De huidige tekst van artikel 1039, tweede lid, is in aangepaste vorm
verplaatst naar een apart artikel 1038B om redenen hierna
aangegeven onder Artikel 1039 – Bewijs in het algemeen.
De oproeping voor de zitting en de gang van zaken op de zitting
kunnen in eerste instantie aan de overeenkomst van partijen worden
overgelaten, en bij gebreke daarvan, aan het scheidsgerecht (zie
artikel 1036 en “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen” in
artikel 1038B). Het wordt niet nodig geacht dienaangaande specifieke
bepalingen in de arbitragewet op te nemen.
Indien geen van partijen om een zitting verzoekt en het
scheidsgerecht een mondelinge behandeling ook niet nodig acht, kan
recht op stukken worden gedaan. Partijen kunnen dat ook vooraf
overeenkomen (de zgn. “documents only arbitration”). De aangepaste
tekst verhindert niet dat indien partijen zijn overeengekomen dat geen
zitting wordt gehouden, het scheidsgerecht desalniettemin het houden
van een zitting beveelt wanneer het dat nodig acht. Die bevoegdheid
komt het scheidsgerecht ook toe onder artikel 1043 (Bevel tot
persoonlijke verschijning van partijen).
De zitting ter fine van pleidooi dient in beginsel te worden
onderscheiden van de zitting waarop getuigen en deskundigen
worden gehoord (zie artikel 1041, derde en vierde lid, het huidige
artikel 1041, eerste lid; artikel 1042, vierde lid, het huidige artikel
1042, vierde tot en met zesde lid). In de praktijk kunnen beide soorten
zittingen natuurlijk worden gecombineerd (hetgeen ook veelvuldig
voorkomt). Vgl. artikel 24, eerste lid, van de UNCITRAL Model Law van

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 41
1985 dat verwijst naar “oral hearings for the presentation of evidence
or for oral argument”. De wettekst sluit voorts niet uit dat ander soort
bewijs ter zitting (nader) wordt gepresenteerd (bijvoorbeeld videoopname).
Daarbij kan nog worden opgemerkt dat pleidooien en het horen van
getuigen en deskundigen niet behoeven te worden beperkt tot één
zitting doch kunnen worden verspreid over meerdere zittingen (al naar
gelang partijen zijn overeengekomen, of bij gebreke van een
overeenkomst dienaangaande, het scheidsgerecht heeft vastgesteld).
Artikel 1038C – Tegenvordering
De huidige arbitragewet bevat geen bepalingen inzake de
tegenvordering. Artikelen 136 tot en met 139 Rv doen dat wel voor
procedures bij de overheidsrechter evenals een aantal
arbitragereglementen (zie bijv. artikel 25 NAI Arbitragereglement van
2001; artikel 5, vijfde en zesde lid ICC Arbitragereglement van 1998).
Deze lacune wordt opgevuld door het voorgestelde nieuwe artikel
1038C.
De voorgestelde tekst betreft slechts de toelaatbaarheid van een
tegenvordering en is ontleend aan de tekst van artikel 25, tweede lid,
van het NAI Arbitragereglement. De tegenvordering dient
vanzelfsprekend tijdig te worden ingesteld (zie ook het voorgestelde
artikel 1038D). Welk moment van de procedure als laatste
mogelijkheid wordt beschouwd, is aan de overeenkomst van de
partijen overgelaten hetgeen valt onder de openingswoorden van de
voorgestelde bepaling “Tenzij de partijen anders zijn
overeengekomen” (zie bijv. artikel 25, eerste lid, NAI
Arbitragereglement van 2001), en bij gebreke daarvan, aan de
prudentie van het scheidsgerecht. Gezien de vereiste flexibiliteit van
de arbitrale procedure is geen aansluiting gezocht bij de bepalingen
van de artikelen 136 tot en met 139 Rv voor procedures bij de
overheidsrechter.
Artikel 1038D – Wijziging van vordering
De huidige arbitragewet bevat evenmin bepalingen inzake de wijziging
van de vordering. Artikelen 129 en 130 Rv doen dat wel evenals
artikel 23, tweede lid van de UNCITRAL Model Law van 1985 en een
aantal arbitragereglementen (zie bijv. artikel 34 NAI
Arbitragereglement van 2001; artikel 19 ICC Arbitragereglement van
1998). Deze lacune wordt opgevuld door het voorgestelde artikel
1038D.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 42
Slechts de essentie van de wijziging van de vordering is geregeld in
de voorgestelde bepaling. Het beginsel is dat een vordering kan
worden gewijzigd of vermeerderd op voorwaarde dat de wederpartij
niet onredelijk in haar verdediging wordt bemoeilijkt of het geding
daardoor onredelijk wordt vertraagd. Voor het overige wordt ook deze
materie aan de overeenkomst van partijen overgelaten (met name
arbitragereglement) en bij gebreke daarvan aan de prudentie van het
scheidsgerecht. Wellicht ten overvloede geldt vanzelfsprekend dat
een eiser te allen tijde voordat het arbitrale eindvonnis is gewezen zijn
eis kan verminderen.
Artikel 1039 – Bewijs in het algemeen
De huidige tekst van artikel 1039 bevat een aantal bepalingen van
uiteenlopende aard. Het eerste lid behandelt de fundamentele
beginselen inzake gelijkheid van partijen in de procedure en het recht
van hoor en wederhoor; het tweede lid het geven van een mondelinge
toelichting; het derde lid het horen van getuigen en deskundigen
alsmede de delegatie van bevoegdheid aan een van de leden van het
scheidsgerecht; het vierde lid de gedwongen overlegging van
bescheiden; en het vijfde lid de toe te passen regels van bewijsrecht.
Voorgesteld wordt artikel 1039 te beperken tot het bewijs in het
algemeen (eerste lid, het huidige vijfde lid) en de delegatie van
bevoegdheid aan een lid van het scheidsgerecht (tweede lid, het
huidige derde lid, tweede zin), dat ook van algemene strekking is. De
overige bepalingen zijn als volgt verplaatst:
• huidige tweede lid inzake de mondelinge toelichting: naar artikel
1038B;
• huidige derde lid, eerste zin, inzake het voorbrengen van getuigen
en deskundigen: naar artikel 1041, eerste lid, eerste zin;
• huidige vierde lid inzake de gedwongen overlegging van
bescheiden: naar artikel 1039A, tweede lid.
De algemene bewijsbepaling vervat in artikel 1039 wordt vervolgens
uitgewerkt in de daarop volgende artikelen 1039A (overlegging van
bescheiden); 1041 (getuigen en partij-deskundigen); 1041A
(weigerachtige getuige); 1042 (deskundigen benoemd door het
scheidsgerecht); en 1042A (plaatsopneming en bezichtiging). In het
kader van een logischer opbouw van de Vierde (de huidige Tweede)
Afdeling is ook het huidige artikel 1040 (verstek van eiser en
verweerder) verplaatst naar artikel 1043A.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 43
Artikel 1039, eerste lid (het huidige artikel 1039, vijfde lid)
De redenen voor de verplaatsing van het huidige eerste lid van artikel
1039 naar artikel 1036, tweede lid (voorgesteld), en het huidige artikel
1039, vijfde lid, naar artikel 1039, eerste lid (voorgesteld), zijn hiervoor
uiteengezet onder Vierde (de huidige Tweede) Afdeling – Algemeen,
Artikel 1036 en Artikel 1039 – Bewijs in het algemeen.
De huidige tekst van artikel 1039, vijfde lid, luidt: “Voorzover de
partijen niet anders zijn overeengekomen, is het scheidsgerecht vrij
ten aanzien van de toepassing van de regelen van bewijsrecht.” Deze
tekst heeft tot een controverse aanleiding gegeven ten aanzien van de
vraag of een onderscheid moet worden gemaakt tussen formeel en
materieel bewijsrecht. Sanders vindt dat geen onderscheid dient te
worden gemaakt (Arbitragerecht, p. 107). Snijders is van mening dat
slechts het formele bewijsrecht onder artikel 1039, vijfde lid, valt
(welke bepaling hij overigens overbodig acht gezien artikel 1036) en
dat het materiële bewijsrecht onder het toepasselijke materiële recht
dient te worden beoordeeld (aant. 5 ad artikel 1039 en aant. 1 ad
artikel 1054).
De opvatting van Sanders verdient de voorkeur aangezien een
onderscheid tussen formeel en materieel bewijsrecht tot nodeloze
complicaties in arbitrages aanleiding kan geven (en in het bijzonder in
internationale arbitrages). De opvatting van Sanders is ook verwoord
in artikel 27 van het NAI Arbitragereglement van 2001. Deze tekst
wordt dan ook voorgesteld voor het eerste lid van artikel 1039 ter
vervanging van de tekst van het huidige vijfde lid van artikel 1039 (met
de toevoeging van de “bewijsvoering” teneinde geen enkel
misverstand te laten voortbestaan dat een scheidsgerecht inzake
bewijs geheel vrij is, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen).
Voor de verhouding tussen de bepalingen van artikel 1039, eerste lid
(het huidige artikel 1039, vijfde lid) en het materieel toepasselijke
recht, zie onder Artikel 1054, tweede lid.
Het voorgaande komt in grote lijnen overeen met hetgeen uitvoerig is
toegelicht in C.S.K. Fung Fen Chung, Bewijsmiddelen in het arbitraal
geding, diss. EUR 2004.
Artikel 1039, tweede lid (het huidige artikel 1039, derde lid, tweede
zin)
De redenen voor de verplaatsing van het huidige tweede lid van
artikel 1039 naar artikel 1038A, en het huidige artikel 1039, derde lid,
tweede zin, naar artikel 1039, tweede lid, zijn hiervoor uiteengezet

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 44
onder Vierde (de huidige Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel
1039 – Bewijs in het algemeen.
De voorgestelde toevoeging “dan wel om een plaatsopneming of
bezichtiging te houden” sluit aan bij het voorgestelde artikel 1042A.
De woorden “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen” zien in
het bijzonder op de mogelijkheid van partijen bij overeenkomst een
delegatie aan een arbiter-commissaris uit te sluiten in die gevallen
waarin partijen dat om welke reden dan ook ongewenst achten.
Overigens kunnen ook andere zaken van bewijsrechtelijke aard
worden gedelegeerd.
Het is van belang dat de arbiter-commissaris de fundamentele
bepalingen inzake gelijkheid van partijen in de procedure en het recht
van hoor en wederhoor in acht neemt (artikel 1036, tweede lid, het
huidige artikel 1039, eerste lid). Hij doet er ook verstandig aan
hetgeen hij heeft waargenomen op schrift te (doen) stellen en aan de
partijen en zijn mede-arbiters te doen toekomen. Zie HR 18 juni 1993,
NJ 1994, 449, m.nt. HJS, besproken door Sanders in TvA 1993, p.
164 (Van der Lely c.s./VDH Holding BV).
Het voorstel van Sanders de delegatie aan de arbiter-commissaris te
beperken tot een partij-deskundige (TCR 2002, p. 76, voorstel no. 19)
wordt niet overgenomen aangezien niet valt in te zien waarom de
delegatie ook niet kan geschieden met betrekking tot een door het
scheidsgerecht benoemde deskundige.
Artikel 1039A – Overlegging van bescheiden
Artikel 1039A, eerste lid
De reden voor de opname van deze bepaling is dezelfde als voor de
bepalingen inzake het wisselen van memoriën (zie onder het
voorgestelde Artikel 1038A). De voorgestelde tekst is ontleend aan
artikel 28, eerste lid, van het NAI Arbitragereglement van 2001. Een
vergelijkbare bepaling komt ook voor in de UNCITRAL Model Law van
1985 (artikel 23, eerste lid, tweede zin: “The parties may submit with
their statements all documents they consider to be relevant or may
add a reference to the documents or other evidence they will submit.”)
Volledigheidshalve dient te worden opgemerkt dat de voorgestelde
tekst in beginsel niet uitsluit dat een partij in een later stadium van het
geding bescheiden overlegt (“zoveel mogelijk”). Het is afhankelijk van
de overeenkomst van partijen, of bij gebreke daarvan, van het
scheidsgerecht onder welke omstandigheden en op welk tijdstip dat
kan geschieden.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 45
Artikel 1039A, tweede lid (het huidige artikel 1039, vierde lid)
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1039, vierde
lid, naar artikel 1039A, tweede lid, zijn hiervoor uiteengezet onder
Vierde (de huidige Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel 1039 –
Bewijs in het algemeen.
De huidige tekst van het vierde lid van artikel 1039 (“Het
scheidsgerecht is bevoegd, overlegging van stukken te bevelen”)
heeft tot een aantal vragen aanleiding gegeven. De voorgestelde tekst
tracht daarop antwoord te geven.
Bij de redactie is aansluiting gezocht bij de artikelen 843a en 834b Rv,
zij het dat voor een ruimer toepassingsgebied is gekozen gezien de
aard van arbitrage.
Artikelen 843a en 843b verwijzen naar “bescheiden”. In het
voorgestelde artikel 1039A is deze terminologie gevolgd (zie ook
artikel 87 Rv; in de artikelen 1068, eerste en tweede lid, alsmede in
artikel 1076, zesde lid, wordt om dezelfde reden voorgesteld het
woord “stukken” te vervangen door het woord “bescheiden”). Voor een
nadere definitie van “bescheiden”, zie het voorgestelde tweede lid van
artikel 1072BB (Elektronische vorm).
Een van de vragen waartoe de huidige tekst van artikel 1039, vierde
lid, aanleiding heeft gegeven, is of een partij ook een verzoek tot
overlegging van bescheiden kan doen. Een dergelijk verzoek komt in
de arbitragepraktijk regelmatig voor (in het bijzonder internationale
arbitrages). Deze mogelijkheid wordt in de voorgestelde tekst dan ook
bevestigd.
Een andere vraag is of de huidige bepaling één specifiek document
op het oog heeft dan wel ook op een bepaalde categorie van
bescheiden betrekking kan hebben (in de internationale arbitrage
aangeduid met “classes of documents” of “categories of documents”).
In bepaalde gevallen kan het overleggen van een categorie van
bescheiden inderdaad de waarheidsvinding ten goede komen. Vgl.
artikel 34, tweede lid onder d, van de English Arbitration Act 1996:
“whether any and if so which documents or classes of documents
should be disclosed between and produced by the parties and at what
stage”.
Voorts is de vraag gesteld of de huidige tekst een afwijkende
overeenkomst van partijen toestaat nu de woorden “tenzij partijen
anders zijn overeengekomen” of woorden van gelijke strekking
ontbreken. Voorgesteld wordt aan de tekst de woorden:
“onverminderd het recht van de partijen dienaangaande anders

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 46
overeen te komen” toe te voegen. Deze toevoeging ziet op twee
situaties.
In de eerste plaats verschaft de voorgestelde toevoeging de partijen
de mogelijkheid een nadere overeenkomst ten aanzien van
overlegging van bescheiden te sluiten. Zoals gemeld, bestaat strikt
genomen thans geen wettelijke basis voor een dergelijke nadere
overeenkomst, ofschoon deze in de praktijk wel wordt aangegaan (zie
bijvoorbeeld artikel 28, tweede lid, van het NAI Arbitragereglement:
“Het scheidsgerecht is bevoegd overlegging van bepaalde, door het
scheidsgerecht voor het geschil relevant geachte stukken te
bevelen.”) Daarnaast wordt in het bijzonder in de internationale
arbitrage de “production of documents” (ook wel genaamd “disclosure
of documents”) veelal in detail geregeld. Het meest recente voorbeeld
is artikel 3 van de Rules on the Taking of Evidence in International
Commercial Arbitration van de International Bar Association (IBA) van
1999 (zie ook onder Artikel 1041, derde lid, het huidige artikel 1041,
eerste lid).
In de tweede plaats dienen partijen ook de mogelijkheid te hebben
“production of documents” te beperken dan wel uit te sluiten. In
internationale arbitrages is dat soms de uitdrukkelijke wens van
partijen. In het kader van het beginsel van partij-autonomie in
arbitrage (zie onder Algemeen hierboven) dient een dergelijke
overeenkomst ook wettelijk mogelijk te zijn.
Voor de goede orde dient erop gewezen te worden dat de
voorgestelde wijzigingen niet tot doel hebben een ongebreidelde
“fishing expedition” van een partij in de bescheiden van de wederpartij
toe te staan. De bepaling geeft een discretionaire bevoegdheid aan
het scheidsgerecht al dan niet van de toegekende bevoegdheid tot
geven van een bevel tot overlegging van bescheiden gebruik te
maken. De nationale en internationale arbitragepraktijk in Nederland
en het buitenland heeft aangetoond dat arbiters behoedzaam met
deze bevoegdheid omgaan. Een voorbeeld van een gebalanceerde
regeling kan worden gevonden in een aantal bepalingen van
voornoemde IBA Rules on Evidence:
Artikel 3, derde lid:
A Request to Produce shall contain:
(a) (i) a description of a requested document sufficient
to identify it, or (ii) a description in sufficient detail
(including subject matter) of a narrow and specific
requested category of documents that are reasonably
believed to exist;

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 47
(b) a description of how the documents requested are
relevant and material to the outcome of the case; and
(c) a statement that the documents requested are not
in the possession, custody or control of the requesting
Party, and of the reason why that Party assumes the
documents requested to be in the possession, custody or
control of the other Party.
Artikel 3, zesde lid:
The Arbitral Tribunal shall, in consultation with the Parties
and in timely fashion, consider the Request to Produce
and the objections. The Arbitral Tribunal may order the
Party to whom such Request is addressed to produce to
the Arbitral Tribunal and to the other Parties those
requested documents in its possession, custody or
control as to which the Arbitral Tribunal determines that
(i) the issues that the requesting Party wishes to prove
are relevant and material to the outcome of the case, and
(ii) none of the reasons for objection set forth in Article
9.2 apply.
Artikel 9, tweede lid:
The Arbitral Tribunal shall, at the request of a Party or on
its own motion, exclude from evidence or production any
document, statement, oral testimony or inspection for any
of the following reasons:
(a) lack of sufficient relevance or materiality;
(b) legal impediment or privilege under the legal or
ethical rules determined by the Arbitral Tribunal to be
applicable;
(c) unreasonable burden to produce the requested
evidence;
(d) loss or destruction of the document that has been
reasonably shown to have occurred;
(e) grounds of commercial or technical confidentiality
that the Arbitral Tribunal determines to be compelling;
(f) grounds of special political or institutional
sensitivity (including evidence that has been classified as
secret by a government or a public international
institution) that the Arbitral Tribunal determines to be
compelling; or
(g) considerations of fairness or equality of the Parties
that the Arbitral Tribunal determines to be compelling.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 48
De bovenstaande overwegingen zijn ook van toepassing op het
toekennen van een eventueel verschoningsrecht ten aanzien van de
te overleggen bescheiden (vgl. artikel 9, tweede lid, onder b van de
IBA Rules on Evidence, en de artikelen 834a, derde lid, en 843b,
derde lid Rv). De arbitragewet bevat dienaangaande geen
uitdrukkelijke bepalingen en het is aan de prudentie van het
scheidsgerecht overgelaten in welke gevallen dit recht wordt
toegekend, tenzij de partijen daarover een overeenkomst hebben
gesloten (zie artikel 1039, eerste lid, het huidige artikel 1039, vijfde
lid). Het scheidsgerecht zal veelal aansluiting zoeken bij de gangbare
(rechts)praktijk. Dit geldt eveneens voor bewijs door getuigen.
Overigens komt het in de praktijk veelvuldig voor dat kwesties inzake
de overlegging van bescheiden door een scheidsgerecht aan een
hunner (veelal de voorzitter) worden gedelegeerd. Een dergelijke
delegatie valt ook onder het voorgestelde tweede lid van artikel 1039
(het huidige artikel 1039, derde lid).
Artikel 1040 – [verplaatst]
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1040 naar
artikel 1043A zijn hiervoor uiteengezet onder Vierde (de huidige
Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel 1039 – Bewijs in het
algemeen.
Artikel 1041 – Getuigen en deskundigen
Het huidige artikel 1041 behandelt in het eerste lid het getuigenverhoor
voor het scheidsgerecht, en in het tweede tot en met vierde
lid, het geval van een weigerachtige getuige. Daarnaast vermeldt het
huidige artikel 1039, derde lid, eerste zin, dat het scheidsgerecht een
partij kan toestaan om getuigen of deskundigen voor te brengen.
Afgezien van de gebrekkige systematiek, is deze wettelijke regeling
ook nog verwarrend.
Ter wille van de systematiek en overzichtelijkheid, is het bewijs door
middel van getuigen en deskundigen geconcentreerd in één artikel
1041 en is de regeling inzake een weigerachtige getuige (het huidige
artikel 1041, tweede tot en met vierde lid) verplaatst naar een apart
nieuw artikel 1041A.
Artikel 1041, eerste lid (het huidige artikel 1039, derde lid, eerste zin)
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1039, derde
lid, eerste zin, naar artikel 1041, eerste lid, zijn hiervoor uiteengezet

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 49
onder Vierde (de huidige Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel
1039 – Bewijs in het algemeen alsmede Artikelen 1041 en 1041A.
Het huidige artikel 1039, derde lid, eerste zin luidt: “Het
scheidsgerecht kan, op verzoek van een der partijen, een partij
toestaan om getuigen of deskundigen voor te brengen.” Aan deze
tekst kleeft een aantal bezwaren.
De huidige tekst gaat er strikt genomen vanuit dat een partij eerst een
bewijsaanbod door middel van bepaalde getuigen of deskundigen
doet, en dat een partij dat bewijs pas mag voorbrengen nadat het
scheidsgerecht het bewijsaanbod heeft aanvaard. De arbitragepraktijk
laat zien dat het er minder formeel aan toe gaat. Een van de
misvattingen in de arbitragepraktijk is dat advocaten van partijen
verwachten dat er een bewijsopdracht van het scheidsgerecht komt
zoals dat gebruikelijk is in procedures bij de overheidsrechter. Dat is
veelal niet het geval. Bovendien laat de huidige tekst geen afwijkende
overeenkomst van partijen toe (zoals de IBA Rules on Evidence van
1999). Deze bezwaren zijn ondervangen in de voorgestelde eerste zin
van artikel 1041, eerste lid (het huidige artikel 1039, derde lid, eerste
zin).
De voorgestelde tekst is overigens geen vrijbrief voor een partij een
arbitrage te frustreren door eenzijdig een disproportioneel aantal
getuigen voor te brengen. Een scheidsgerecht kan een dergelijke
manoeuvre de pas afsnijden door gebruik te maken van de
bevoegdheid anders te bepalen die volgt uit artikel 1039, eerste lid
(het huidige artikel 1039, vijfde lid), behoudens andersluidende
overeenkomst van partijen.
De voorgestelde tweede zin (“Het scheidsgerecht kan ook uit eigen
beweging een partij opdragen om getuigen of deskundigen voor te
brengen”) is ingegeven door een van de onderliggende overwegingen
van het voorstel van wet nr. 26 855 de rechter (en derhalve de arbiter)
minder lijdelijk te doen zijn. Dit is ook de trend in de arbitrage in de
internationale arbitrage. Voorts is deze bepaling in lijn met artikel
1039B (het huidige artikel 1039, tweede lid) ingevolge welke een
scheidsgerecht ook uit eigen beweging partijen in de gelegenheid kan
stellen op een zitting een mondelinge toelichting te geven.
Hier kan terzijde worden opgemerkt dat het verschoningsrecht van
getuigen (vergelijk artikel 265 Rv) ter vrije beoordeling van het
scheidsgerecht staat ingevolge de bepalingen van artikel 1039, eerste
lid (het huidige artikel 1039, vijfde lid).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 50
Artikel 1041, tweede lid
De huidige tekst van artikel 1039, derde lid, eerste zin, laat strikt
genomen geen schriftelijke verklaringen van getuigen en deskundigen
toe aangezien de tekst is beperkt tot het toestaan van het
voorbrengen van getuigen en deskundigen. Wellicht zouden deze
onder het huidige artikel 1039, vijfde lid, kunnen vallen, doch duidelijk
is het niet. In de arbitragepraktijk zijn schriftelijke verklaringen van
getuigen en rapporten van partij-deskundigen eerder regel dan
uitzondering. In de internationale arbitrage wordt veelvuldig gebruik
gemaakt van witness statements, (sworn) affidavits, expert opinions
en legal opinions. Na overlegging van de verklaring of het rapport, kan
worden beslist of de getuige respectievelijk deskundige op een zitting
wordt verhoord. In de meeste gevallen gebeurt dat ook omdat de
wederpartij in staat moet worden gesteld de verklaring of het rapport
aan de kaak te stellen. Deze gang van zaken bevordert de efficiency
van de procedure.
Het tweede lid wordt met het oog op het voorafgaande voorgesteld.
Wederom wordt partijen de vrijheid gegeven anders overeen te
komen (zie bijvoorbeeld de artikelen 4 en 5 van de IBA Rules on
Evidence). Ook hier heeft het scheidsgerecht discretionaire
bevoegdheid (“kan bepalen”), behoudens anders luidende
overeenkomst van partijen.
Wellicht ten overvloede wordt benadrukt dat schriftelijke verklaringen
van getuigen en rapporten van deskundigen niet verplicht zijn
(ofschoon voor deskundigen veelal gewenst). Een partij kan ook
eenvoudigweg een getuige aanzeggen en vervolgens op een zitting
doen horen (tenzij partijen voorafgaande overlegging van een
schriftelijke verklaring of aanzegging van de onderwerpen van verhoor
zijn overeengekomen dan wel, bij gebreke van een dergelijke
overeenkomst, het scheidsgerecht dat of anders heeft bepaald).
Artikel 1041, derde en vierde lid (het huidige artikel 1041, eerste lid)
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1041, eerste
lid, naar artikel 1041, derde en vierde lid, zijn hiervoor uiteengezet
onder Artikelen 1041 en 1041A. Ter bevordering van de leesbaarheid
is het huidige eerste lid van artikel 1041 gesplitst in twee afzonderlijke
leden (artikel 1041, derde en vierde lid).
In de praktijk wordt de wijze van verhoor ook door middel van een
overeenkomst van partijen geregeld. Een voorbeeld zijn de artikelen 4
en 5 vervat in de IBA Rules on Evidence van 1999 (zie ook onder
Artikel 1039A, tweede lid, het huidige artikel 1039, vierde lid).
Teneinde duidelijk te maken dat een dergelijke overeenkomst ook

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 51
onder de Nederlandse arbitragewet mogelijk is, wordt voorgesteld aan
het derde (het huidige eerste) lid toe te voegen: “voorzover de partijen
niet anders zijn overeengekomen”.
Voorts is volledigheidshalve ook het mondeling verhoor van de
deskundige aan de tekst toegevoegd. De huidige tekst rept niet over
het verhoor van de deskundige door een partij voorgebracht, in
tegenstelling tot de door het scheidsgerecht benoemde deskundige
(zie artikel 1042, vierde lid, het huidige artikel 1042, vierde en vijfde
lid).
Ter voorkoming van misverstand zij erop gewezen dat de formulering
“bij de wet bepaalde wijze de eed hebben gezworen de gehele
waarheid en niets dan de waarheid te zullen zeggen”, voorkomende in
het vierde lid (het huidige artikel 1041, eerste lid, tweede zin), inhoudt
dat een getuige de keuze heeft in de plaats van de eed de belofte af
te leggen of, in voorkomend geval, de bevestiging te geven (Eedswet
1971, Stb. 1971, 211).
Artikel 1041A (het huidige artikel 1041, tweede tot en met vierde
lid) – Weigerachtige getuigen
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1041, tweede
tot en met vierde lid, naar artikel 1041A zijn hiervoor uiteengezet
onder de Vierde (de huidige Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel
1039 – Bewijs in het algemeen alsmede Artikelen 1041 en 1041A.
Ter bevordering van de leesbaarheid is het huidige tweede lid van
artikel 1041 gesplitst in twee afzonderlijke leden (artikel 1041A, eerste
en tweede lid) en zijn daarin enige wijzigingen van louter taalkundige
aard aangebracht.
Omstreden is of – maar mede gezien de praktijk in het buitenland valt
niet uit te sluiten dat – arbiters gebruik kunnen maken van de
mogelijkheid om, direct of indirect, op grond van de Bewijsverordening
(Verordening 1206/2001 van 28 mei 2001) dan wel het Haags
Bewijsverdrag (‘s-Gravenhage 18 maart 1970, Trb. 1975, 38) in een
andere lidstaat c.q. verdragsland bewijs te vergaren. Zie ook het
huidige artikel 1044 (inwinnen van inlichtingen over buitenlands recht).
Het zou te ver voeren dienaangaande een expliciete bepaling in de
wet op te nemen.
Zoals Snijders, aant. 2 ad artikel 1041, opmerkt, kunnen arbiters die
bij het verhoor aanwezig zijn desgewenst ook (via de rechtercommissaris)
aan de getuigen vragen stellen. Ook in dat opzicht zou
het te ver voeren een expliciete bepaling op te nemen.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 52
Voor een nadere definiëring van ontvangst zoals voorzien in het
vierde lid, zie onder Artikel 1072B (voorgesteld).
Artikel 1042 – Deskundigen benoemd door het scheidsgerecht
Artikel 1042, eerste lid
Behoudens wijzigingen van taalkundige aard, worden twee
aanvullingen voorgesteld.
In de eerste plaats betreft dat de mogelijkheid voor partijen anders
over een te komen ten aanzien van een door het scheidsgerecht
benoemde deskundige. Partijen kunnen om hun moverende redenen
wensen dat het scheidsgerecht geen gebruik maakt van externe
deskundigen. De huidige tekst van artikel 1042, eerste lid, staat een
dergelijke overeenkomst strikt genomen niet toe. Dat geldt eveneens
voor de wijze waarop de door de het scheidsgerecht te benoemen
deskundige advies uitbrengt (zie bijvoorbeeld artikel 6 van de IBA
Rules on Evidence).
In de tweede plaats laat de huidige tekst van artikel 1042, eerste lid,
na te vermelden dat het scheidsgerecht in beginsel met partijen
overleg dient te plegen over de aan de deskundige te verstrekken
opdracht (zie artikel 31, eerste lid, tweede zin, van het NAI
Arbitragereglement van 2001: “Het scheidsgerecht kan partijen
raadplegen over de aan de deskundige te verstrekken opdracht.”) Een
dergelijk overleg kan onder omstandigheden de efficiency van de
procedure ten goede komen door een betere formulering van de
opdracht die is toegesneden op de desbetreffende geschilpunten
tussen partijen. Bij dat overleg kan eventueel ook de door het
scheidsgerecht te benoemen deskundige worden betrokken.
Artikel 1042, tweede lid
In de praktijk blijkt dat deskundigen nogal eens resultaatgericht zijn,
met het gevolg dat zij bij de vervulling van hun opdracht het recht van
hoor en wederhoor en de gelijkheid van partijen over het hoofd zien.
In beginsel zijn ook zij echter aan die fundamentele vereisten
gebonden. Vgl. EHRM 18 maart 1997, NJ 1998, 278, m.nt. HJS
(Mantovanelli/Frankrijk). Het is daarom nuttig dit in de arbitragewet
uitdrukkelijk neer te leggen.
Artikel 1042, derde lid (het huidige artikel 1042, tweede lid)
Het vervallen van het huidige derde lid van artikel 1042 is hierboven
toegelicht onder Artikel 1036, tweede lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 53
Voorts gaat de huidige tekst er vanuit dat een door het scheidsgerecht
benoemde deskundige in alle gevallen een schriftelijk advies
uitbrengt. Ofschoon dit in de meeste gevallen gewenst is, behoeft dit
niet altijd zo te zijn (zie ook hierna onder Artikel 1042, vierde lid (het
huidige artikel 1042, vierde tot en met zesde lid).
Artikel 1042, vierde lid (het huidige artikel 1042, vierde tot en met
zesde lid)
De huidige tekst van artikel 1042, vierde tot en met zesde lid, geeft
een te starre regeling ten aanzien van wat er dient te gebeuren met
het advies van de door het scheidsgerecht benoemde deskundige.
Bovendien kan ingevolge de huidige tekst ook niet van deze wettelijke
regeling door het scheidsgerecht of bij overeenkomst tussen partijen
worden afgeweken.
Zoals reeds is opgemerkt onder Artikel 1042, derde lid, is de huidige
tekst gebaseerd op het uitgangspunt dat in alle gevallen de door het
scheidsgerecht benoemde deskundige een schriftelijk advies
uitbrengt. Dat kan in sommige gevallen te zwaarwichtig en tijdrovend
zijn. Voorts vereist de tekst dat op verzoek van een van de partijen de
deskundige wordt gehoord, waarbij de partijen ook nog eigen
deskundigen kunnen meebrengen. Omgekeerd is voor een dergelijk
verhoor ingevolge de huidige tekst het scheidsgerecht afhankelijk van
een verzoek van een van de partijen aangezien het scheidsgerecht
zelf tekstueel niet de mogelijkheid tot het houden van een verhoor
wordt geboden.
Artikel 37, eerste lid, van de English Arbitration Act 1996 geeft een
meer flexibele bepaling:
“Unless otherwise agreed by the parties … (b) the parties
shall be given a reasonable opportunity to comment on
any information, opinion or advice offered by any such
person [i.e., experts, legal advisors or assessors on
technical matters].”
Gezien het voorafgaande wordt voorgesteld het huidige vierde tot en
met zesde lid van artikel 1042 te vervangen door een eenvoudiger
tekst die beter recht kan doen aan de omstandigheden van het geval
en de eventuele overeenkomst van partijen.
Artikel 1042A – Plaatsopneming en bezichtiging
De huidige tekst van de arbitragewet bevat geen uitdrukkelijke
bepaling omtrent de plaatsopneming of bezichtiging (vgl. artikel 201
Rv). Daarvan is echter in de praktijk regelmatig sprake, in het

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 54
bijzonder in bouwarbitrages. Het is daarom nuttig dienaangaande
wettelijke bepalingen op te nemen. Zie ook Sanders Arbitragerecht, p.
112, en TCR 2002, p. 44, voorstel no. 11.
De voorgestelde tekst is gebaseerd op een discretionaire
bevoegdheid van het scheidsgerecht (“kan”). Zo kan het
scheidsgerecht een verzoek van een partij voor een plaatsopneming
of bezichtiging afwijzen indien dit hem nutteloos voorkomt (ofschoon
een scheidsgerecht niet licht tot een dergelijke afwijzing zal komen).
Omgekeerd is het scheidsgerecht niet afhankelijk van een verzoek
van een van de partijen. De voorgestelde tekst staat het
scheidsgerecht toe ook uit eigen beweging een dergelijk onderzoek te
verrichten.
Volledigheidshalve is aan de tekst toegevoegd “in of buiten
Nederland”. Dit zou reeds kunnen volgen uit artikel 1037, derde lid,
doch die bepaling vermeldt de plaatsopneming en bezichtiging niet
uitdrukkelijk (vgl. artikel 201, vijfde lid Rv).
Van belang is dat het scheidsgerecht de partijen in de gelegenheid
stelt de plaatsopneming en bezichtiging bij te wonen. Dit volgt reeds
uit de fundamentele bepalingen vervat in artikel 1036, tweede lid (het
huidige artikel 1039, eerste lid), doch het ligt in de rede dit vereiste
nog eens te bevestigen in het kader van de specifieke bepalingen
inzake de plaatsopneming en bezichtiging nu in de praktijk blijkt dat
een scheidsgerecht dit soms over het hoofd ziet. Het betreft hier een
in staat stellen: maakt een partij geen gebruik van een uitnodiging van
het scheidsgerecht dan kan de plaatsopneming of bezichtiging
gewoon doorgang vinden.
Het voorgestelde artikel 1042A bepaalt ten slotte dat de partijen een
afwijkende overeenkomst ten aanzien van de plaatsopneming en
bezichtiging kunnen treffen. Deze toevoeging past in de reeds eerder
genoemde partij-autonomie. Zo kunnen partijen bijvoorbeeld
overeenkomen dat het scheidsgerecht geen discretionaire
bevoegdheid heeft, of dat geen plaatsopneming of bezichtiging plaats
zal vinden.
Het scheidsgerecht kan ook een van zijn leden aanwijzen voor het
houden van een plaatsopneming of bezichtiging, wederom tenzij
partijen anders zijn overeengekomen (zie artikel 1039, tweede lid, het
huidige artikel 1039, derde lid, tweede zin).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 55
Artikel 1043 – Bevel tot persoonlijke verschijning van partijen
Een tweede lid is toegevoegd in navolging van de suggestie van
Snijders, aant. 2 ad artikel 1043.
Artikel 1043A (het huidige artikel 1040, eerste lid) – Verstek van
eiser of verweerder
De redenen voor de verplaatsing van het huidige artikel 1040 naar
artikel 1043A zijn hiervoor uiteengezet onder de Vierde (de huidige
Tweede) Afdeling – Algemeen en Artikel 1039 – Bewijs in het
algemeen.
In de literatuur is de vraag gerezen of, ingeval een eiser nalatig blijft
zijn eis in te dienen dan wel naar behoren toe te lichten, dit moet
leiden tot een einde van het arbitraal geding door middel van een
arbitraal vonnis (Sanders Arbitragerecht, p. 104; Snijders, aant. 1 ad
artikel 1040). Wanneer die vraag bevestigend wordt beantwoord, is
een volgende vraag of de eiser alsnog opnieuw arbitrage omtrent
dezelfde eis aanhangig kan maken. In het algemeen wordt
aangenomen dat eiser zulks nog wel kan doen (M. Ynzonides,
Verstek en verzet, diss. Rotterdam, Deventer 1997, p. 256-257).
De beantwoording van de eerste vraag hangt af van de
omstandigheden van het geval. Een scheidsgerecht kan een einde
maken door middel van een “order”, dan wel een arbitraal vonnis. Het
is aan het inzicht van het scheidsgerecht overgelaten welke vorm
wordt gekozen en wat daarin wordt bepaald. In dat licht wordt
voorgesteld het eerste lid in fine te wijzigen in “een einde te maken
aan het arbitraal geding op de wijze die het daartoe geschikt acht”.
Artikel 1043B – Voorlopige voorzieningen en arbitraal kort geding
In dit voorgestelde artikel worden de voorlopige voorzieningen
behandeld, zowel in een aanhangig geding ten gronde als in een
aparte arbitrale procedure (het zogenaamde arbitraal kort geding).
Beide worden in één artikel ondergebracht omdat, zoals bij de
overheidsrechter, er geen verschil bestaat ten aanzien van het
karakter van de maatregelen zelf (vgl. artikelen 223, eerste lid, en
254, eerste lid) en de aanverwante bepalingen (zie derde tot en met
zesde lid) voor beide procedures dezelfde zijn.
De huidige tekst van de wet bevat geen bepalingen die het
scheidsgerecht ten gronde uitdrukkelijk de bevoegdheid geven
voorlopige voorzieningen te treffen anders dan in arbitraal kort geding
(artikel 1051, thans voorgesteld als artikel 1043B, tweede lid).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 56
Bepalingen dienaangaande zijn vervat in artikel 17 van de UNCITRAL
Model Law van 1985:
“Unless otherwise agreed by the parties, the arbitral
tribunal may, at the request of a party, order any party to
take such interim measure of protection as the arbitral
tribunal may consider necessary in respect of the
subject-matter of the dispute. The arbitral tribunal may
require any party to provide appropriate security in
connection with such measure.”
Het opnemen van een dergelijke bepaling in de wet wordt ook door
Sanders bepleit (TCR 2000, p. 40-41, voorstel no. 2; zie ook Quo
Vadis p. 110-112, 269-276, en 417).
UNCITRAL werkt thans aan een uitwerking van artikel 17 van de Model
Law (zie voor de laatste stand van zaken alsmede de
tenuitvoerlegging van door een scheidsgerecht opgelegde voorlopige
maatregel, http://www.uncitral.org/en-index.htm). Het voorstel van
artikel 1043B in samenhang met de wijzigingen in artikel 1043B,
tweede lid (het huidige artikel 1051), loopt daarop vooruit. Het is
onbekend wanneer UNCITRAL haar werk zal hebben afgerond; naar
het zich laat aanzien kan dat nog wel enige tijd in beslag nemen.
Artikel 38 van het NAI Arbitragereglement van 2001 verschaft het
scheidsgerecht bovengenoemde bevoegdheid waarop de
voorgestelde bepaling van artikel 1043B, eerste lid, mede is
gebaseerd. Een scheidsgerecht kan op grond hiervan tevens
bewarende maatregelen gelasten voorzover de gewone rechter
daartoe niet bij uitsluiting bevoegd is.
In het algemeen wordt aangenomen dat voornoemde bevoegdheid
voortvloeit uit de bepalingen van artikel 1036, eerste lid (het huidige
artikel 1036). In de internationale arbitragepraktijk in Nederland heeft
echter het ontbreken van uitdrukkelijke wettelijke bepalingen
vergelijkbaar met artikel 17 van de UNCITRAL Model Law van 1985 tot
vragen aanleiding gegeven.
De verwarring werd nog vergroot doordat in het algemeen wordt
aangenomen (zoals de huidige tekst van artikel 1051 ook aangeeft)
dat voor het arbitraal kort geding een daarop gerichte, aparte
overeenkomst van partijen is vereist (veelal vervat in een
arbitragereglement). De vraag deed zich toen voor of een
scheidsgerecht überhaupt bij het ontbreken van een overeenkomst tot
arbitraal kort geding voorlopige maatregelen kon treffen. Het
voorgestelde eerste en tweede lid van artikel 1043B beogen aan deze
onzekerheid een einde te maken.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 57
In het voorgestelde eerste en tweede lid van artikel 1043B is er van
afgezien een definitie van de mogelijke voorlopige voorzieningen te
geven omdat zij in de praktijk uitermate gevarieerd kunnen zijn. Het
begrip voorlopige voorziening dient wel in de ruimste zin te worden
uitgelegd. Evenmin zijn beperkingen ten aanzien van de duur
opgenomen aangezien dit beter aan de omstandigheden van het
geval en de prudentie van het scheidsgerecht kan worden
overgelaten. Ook is het vereiste van urgentie niet expliciet
opgenomen omdat in de praktijk is gebleken dat dit een rekbaar
begrip is.
In het voorgestelde artikel 1043B is ook niet overgenomen de
bepalingen van artikel 38, derde lid van het NAI Arbitragereglement
(“De beslissing of maatregel prejudicieert op geen enkele wijze het
uiteindelijk oordeel van het scheidsgerecht ten aanzien van de zaak
ten gronde.”) aangezien dit voor zich spreekt.
Evenmin is in het voorgestelde artikel 1043B overgenomen de
bepalingen van artikel 38, vierde lid van het NAI Arbitragereglement
(“Het verzoek doet geen afbreuk aan het recht van een partij de
rechter te verzoeken om een maatregel ter bewaring van recht dan
wel zich te wenden tot de voorzieningenrechter van de rechtbank in
kort geding.”) aangezien dit reeds is bepaald in artikel 1022A (het
huidige artikel 1022, tweede lid).
Het huidige artikel 1051, tweede lid, betreffende de situatie dat
niettegenstaande een overeenkomst tot arbitraal kort geding, de zaak
toch bij de voorzieningenrechter in kort geding wordt aangebracht, is
getransponeerd in gewijzigde vorm naar het voorgestelde artikel
1022C, tweede lid.
Voor de rechtsmacht van de Nederlandse rechter met betrekking tot
voorlopige maatregelen en arbitrage, zie onder Artikel 1022D
hierboven.
Artikel 1043B, eerste lid
Zoals vermeld, is de tekst van het eerste lid gebaseerd op artikel 17
van de UNCITRAL Model Law van 1985 en artikel 38 van het NAI
Arbitragereglement.
Het verschil met het arbitraal kort geding (artikel 1043B, tweede lid,
het huidige artikel 1051) is dat voor de toepasselijkheid van artikel
1043B, eerste lid, het omgekeerde geldt als voor artikel 1043B,
tweede lid (het huidige artikel 1051). Een scheidsgerecht is bevoegd
de voorlopige maatregelen als voorzien in artikel 1043B, eerste lid, te
treffen, tenzij de partijen die bevoegdheid bij overeenkomst (veelal

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 58
een arbitragereglement) hebben uitgesloten. Een scheidsgerecht kan
voorlopige maatregelen in kort geding treffen als voorzien in artikel
1043B, tweede lid (het huidige artikel 1051) slechts indien partijen dat
zijn overeengekomen (wederom veelal in een arbitragereglement).
Een ander belangrijk verschil is dat de voorlopige maatregelen
waarop artikel 1043B, eerste lid, doelt, slechts in een aanhangige
arbitrage ten gronde kunnen worden verzocht. Dat is anders voor het
arbitraal kort geding: de voorlopige maatregelen kunnen in een
afzonderlijk arbitraal kort geding worden gevorderd zonder dat een
arbitrage ten gronde aanhangig is of dient te worden gemaakt.
Artikel 1043B, tweede lid
Artikel 1051 is verplaatst naar dit artikel aangezien het meer voor de
hand ligt de bepalingen betreffende het arbitraal kort geding op te
nemen in de afdeling betreffende het arbitraal geding. Bovendien
sluiten deze bepalingen aan op het nieuwe voorafgaande lid inzake
de voorlopige maatregelen.
Het voorstel van Sanders het arbitraal kort geding af te schaffen wordt
niet overgenomen (TCR 2000, p. 40-41, voorstel no. 2; Arbitragerecht,
p. 168-169). In de praktijk blijkt het arbitraal kort geding duidelijk in
een behoefte te voorzien. De Raad van Arbitrage voor de Bouw en de
KNVB hedden vanaf het begin van de invoering van de wettelijke
mogelijkheid tot het overeenkomen van het arbitraal kort geding in
1986 van deze mogelijkheid in hun reglementen gebruik gemaakt.
Tekenend is ook dat het NAI aanvankelijk van mening was dat er
geen behoefte aan een arbitraal kort geding bestond, doch op
aandringen van de praktijk een uitgebreide regeling in 1998 in zijn
reglement heeft opgenomen. In de praktijk wordt daarvan veelvuldig
gebruik gemaakt.
Het unieke van de wettelijke regeling van het arbitraal kort geding is
dat, zoals bij de voorzieningenrechter, voorlopige maatregelen in een
afzonderlijke procedure kunnen worden gevorderd zonder dat het
noodzakelijk is dat een procedure ten gronde aanhangig is of
aanhangig moet worden gemaakt. In het buitenland heeft het
ontbreken van een wettelijke grondslag voor de nodige problemen
gezorgd. Zo heeft de ICC reeds sedert 1990 een Règlement de référé
pré-arbitral dat echter in de praktijk bij gebreke aan een wettelijke
grondslag nauwelijks blijkt te functioneren. Het arbitraal kort geding
verdient ook aanbeveling uit het oogpunt van proceseconomie. In de
praktijk blijkt dat een kort geding (dat veel sneller en goedkoper is) in
een niet gering aantal gevallen leidt tot een schikking tussen partijen.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 59
Voorgesteld wordt een onduidelijkheid in de huidige wettekst weg te
nemen. De huidige tekst van artikel 1051, eerste lid, heeft aanleiding
gegeven tot de vraag of een afzonderlijk scheidsgerecht (meestal
bestaande uit een enkele arbiter) in arbitraal kort geding uitspraak kan
doen. Sanders (Arbitragerecht, p. 169) beantwoordt die vraag
ontkennend. Het zou echter ongelukkig zijn indien de mogelijkheid
van een apart arbitraal kort geding niet zou bestaan. Het NAI
Arbitragereglement van 1998 heeft daarop wel geanticipeerd (zie
artikel 42a in samenhang met artikel 37). De voorgestelde nieuwe
tweede zin van het eerste lid beantwoordt voornoemde vraag
derhalve in bevestigende zin.
Artikel 1043B, derde lid
De voorgestelde tekst is gebaseerd op de tweede zin van artikel 17
van de UNCITRAL Model Law van 1985. Hieronder valt mede een
eventuele zekerheidstelling voor de vordering of tegenvordering.
Artikel 1043B, vierde lid (het huidige artikel 1051, derde lid)
De huidige tekst van artikel 1051, derde lid, voorziet in voorlopige
voorzieningen van een scheidsgerecht in de vorm van een arbitraal
(kort geding) vonnis. De voorgestelde tekst verruimt deze
mogelijkheid tot voorlopige maatregelen getroffen in een arbitraal
geding dat aanhangig is ten gronde.
De voorgestelde tekst van het vijfde lid geeft het scheidsgerecht
voorts een keuze de voorlopige voorzieningen te treffen in de vorm
van een opdracht (“order”) dan wel een arbitraal (kort geding) vonnis.
In het bijzonder in een arbitrage ten gronde kan onder de
omstandigheden een opdracht volstaan. Het verschil tussen een
opdracht en een arbitraal vonnis is dat de laatste op eenvoudige wijze
kan worden ten uitvoer gelegd (in Nederland ingevolge artikel 1062,
en in het buitenland ingevolge het Verdrag van New York van 1958,
indien van toepassing). Overigens zal het weinig voorkomen dat in
een afzonderlijk arbitraal kort geding (zie het voorgestelde tweede lid)
het scheidsgerecht de voorlopige voorzieningen in de vorm van een
opdracht treft, doch de tekst laat daartoe wel de ruimte.
Artikel 1043B, vijfde lid
De voorgestelde tekst is gebaseerd op het huidige ontwerp van
UNCITRAL dat in dat opzicht algemene bijval heeft gekregen (zie UN
DOC A/CN.9/569. De tekst laat toe dat een arbitraal kortgedingvonnis,
gewezen op basis van het vierde lid, kan worden gewijzigd of
ongedaan worden gemaakt door een order van het scheidsgerecht.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 60
Deze mogelijkheid staat open zodat een scheidsgerecht op snelle
wijze op nieuwe ontwikkelingen kan inspelen.
Artikel 1043B, zesde lid
Indien, niettegenstaande het bepaalde in het eerste lid of een arbitraal
kortgedingovereenkomst als bedoeld in het tweede lid, de zaak in kort
geding bij de voorzieningenrechter van de rechtbank of de
kantonrechter (zie artikel 254, vierde lid Rv) is aangebracht, beslist
deze overeenkomstig het bepaalde in artikel 1022C. Dit is nog eens
tot uitdrukking gebracht in het zesde lid van artikel 1043B teneinde de
gebruiker van de wet op het bestaan van artikel 1022C, dat zich
elders in de wet bevindt, te attenderen.
Artikel 1044 – Inwinnen van inlichtingen over buitenlands recht
en communautair mededingingsrecht
Artikel 1044, eerste en derde (voorgesteld) lid
De tweede zin is omwille van de leesbaarheid van de wetstekst
verplaatst naar een nieuw derde lid.
Artikel 1044, tweede lid (voorgesteld)
De voorgestelde wijzigingen volgen de wijziging van artikel 67 Rv bij
wet van 30 juni 2004 (Stb. 2004, 345). Artikel 15, eerste lid, van
Verordening (EG) nr. 1/2003 bepaalt: “De rechterlijke instanties van
de lidstaten kunnen naar aanleiding van procedures tot toepassing
van artikel 81 of artikel 82 van het Verdrag van de Commissie
verzoeken inlichtingen waarover zij beschikt, of haar advies
betreffende de toepassing van de communautaire
mededingingsregels, aan hen te bezorgen”. Voorgesteld wordt deze
wijziging van artikel 67 Rv ook in de arbitrage van toepassing te laten
zijn gezien het onder Artikel 1044A geformuleerde voorstel
betreffende prejudiciële beslissingen inzake EG-recht.
Artikel 1044, derde lid (voorgesteld)
De tekst is afkomstige van de tweede zin van het huidige eerste lid.
Gezien de opname van het nieuwe tweede lid, is een verwijzing naar
de Europese Commissie toegevoegd.
Artikel 1044, vijfde lid (voorgesteld)
Deze bepaling volgt artikel 67, vijfde lid Rv, die in de huidige tekst van
de arbitragewet ten onrechte ontbreekt.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 61
Artikel 1044A – Prejudiciële beslissingen inzake EG-recht
Dit voorgestelde nieuwe artikel is ingegeven door twee arresten van
het Europese Hof van Justitie. In de zaak Nordsee/Nordstern (23
maart 1982, ECR 1095; NJ 1983, 149; samengevat in TvA 1982, p.
151-157) besliste het Hof dat een scheidsgerecht geen rechterlijke
instantie is als bedoeld in artikel 177 (thans 234) van het Verdrag tot
oprichting van de Europese Gemeenschap. Prejudiciële vragen
inzake gemeenschapsrecht kunnen daarom niet rechtstreeks door
een scheidsgerecht aan het Europese Hof worden voorgelegd. De
tweede zaak betreft Eco Swiss China Time/Benetton International, 1
juni 1999, NJ 2000, 339, m.nt. HJS onder NJ 2000, 340. Daarin
beantwoordde het Hof een aantal prejudiciële vragen gesteld door de
Hoge Raad. In dit arrest gaf het Hof onder meer (zij het indirect) aan,
dat arbiters ook uit eigen beweging vragen van gemeenschapsrecht
dienen te behandelen en dat deze vragen vallen onder de openbare
orde als bedoeld in artikel 1065, eerste lid onder e.
Het komt weinig zinvol voor met de vragen van gemeenschapsrecht te
wachten tot de tenuitvoerlegging of de vernietiging van het arbitrale
vonnis. Proceseconomie vereist veeleer dat, indien zich een gegronde
vraag van gemeenschapsrecht voordoet in het arbitraal geding (niet
zijnde een “acte clair” of “acte éclairé”), het scheidsgerecht een partij
moet kunnen toestaan een prejudiciële beslissing van het Europese
Hof van Justitie uit te lokken. Gezien het Nordsee arrest kan dit
slechts geschieden door tussenkomst van de rechter.
Tegen deze achtergrond worden de bepalingen van artikel 1044A
voorgesteld. Hierbij zij benadrukt, dat het scheidsgerecht een
discretionaire bevoegdheid heeft al dan niet een partij toe te staan
een prejudiciële beslissing via de rechtbank te vragen.
Het voorgestelde eerst lid in fine geeft het scheidsgerecht de
bevoegdheid ook uit eigen beweging een vraag van gemeenschapsrecht
door tussenkomst van de rechtbank aan het Hof van Justitie
voor te leggen. Het Hof van Justitie heeft dat uitdrukkelijk mogelijk
gemaakt in voornoemd Nordsee arrest (op. cit. r.o. 14).
Gezien het bepaalde in artikel 1044 inzake inwinning van inlichtingen
over buitenlands recht, wordt voor artikel 1044A de Rechtbank te ‘s-
Gravenhage als de bevoegde instantie voorgesteld. De
voorzieningenrechter komt hiervoor niet in aanmerking aangezien het
een zaak ten gronde betreft.
De eerste zin van het voorgestelde tweede lid (“De rechtbank beslist
op het verzoek als ware de vraag in een voor haar rechtstreeks
aanhangig gemaakt geding gerezen”) heeft tot doel te voldoen aan

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 62
het vereiste gesteld in artikel 234 van het Verdrag, mede gezien de
wijze waarop het Hof dit artikel in het Nordsee arrest heeft uitgelegd.
Deze bepaling geeft de rechtbank de ruimte op basis van een
zelfstandig onderzoek een verzoek niet te honoreren, doch de
bedoeling is dat de rechtbank een dergelijke verzoek marginaal toetst.
Het is daarom niet de bedoeling dat de kwestie of een prejudiciële
vraag kan worden gesteld, nogmaals uitgebreid bij de rechtbank aan
de orde komt.
Het derde lid is naar analogie van het bepaalde in artikel 424 Rv (“De
rechter, naar wie het geding is verwezen, zet de behandeling daarvan
voort en beslist met inachtneming van de uitspraak van de Hoge
Raad”), zij het dat ingevolge het vierde lid de schorsing van het
geding hangende de prejudiciële beslissing tot de discretionaire
bevoegdheid van het scheidsgerecht behoort.
Het voorgestelde artikel is niet beperkt tot vragen van Europees
gemeenschapsrecht. Ook bij het Benelux Gerechtshof bestaat de
prejudiciële beslissing ingevolge artikel 12 van het Verdrag
betreffende de instelling en het statuut van het Benelux Gerechtshof.
Dienovereenkomstig is de tekst van het voorgestelde artikel 1044A in
algemene termen gesteld (zie eerste lid: “overeenkomstig of
krachtens verdrag”). Het woord “krachtens” verwijst naar eventuele
afgeleide regelingen (bijv. een verordening).
Het voorstel volgt in grote lijnen hetgeen door Sanders wordt
voorgestaan (TCR 2002, p. 44, voorstel no. 10), ondersteund door
Snijders in zijn preadvies Bouwarbitrage en civiele rechter (publicatie
nr. 23 van de Vereniging Bouwrecht, 1995 § 5.4). Hiermee wordt ook
tegemoet gekomen aan het probleem gesignaleerd tijdens de
Enquête bouwnijverheid, dat geen prejudiciële vragen aan het Hof in
Luxemburg kunnen worden voorgelegd (Tweede Kamer, vergaderjaar
2002-2003, 28 244, nr. 11, p. 66-67). Zie ook N. Shelkoplyas, The
Application of EC Law in Arbitration Proceedings, diss. Tilburg 2003,
p. 408-426.
Ten slotte kan worden opgemerkt dat naar analogie van artikel 1070
(dat van toepassing is op beslissingen van de voorzieningenrechter)
het voorgestelde vijfde lid van artikel 1044A bepaalt dat tegen de
beslissing van de rechterbank geen voorziening openstaat.
Voor een nadere definiëring van ontvangst zoals voorzien in het
vierde lid, zie het voorgestelde artikel 1072B.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 63
Artikel 1045 – Voeging en tussenkomst
Het voorstel splitst de voeging en tussenkomst enerzijds en de
vrijwaring anderzijds in twee afzonderlijke artikelen omdat deze
onderscheiden rechtsfiguren betreffen en verschillen de oplossingen
behoeven (de artikelen 1045 en 1045A).
Artikel 1045, eerste tot en met derde lid
Men kan zich afvragen of een “toetreding” door de derde tot de
overeenkomst tot arbitrage een vereiste behoort te zijn. “Toetreding”
gekoppeld aan een “schriftelijke overeenkomst”, zoals de huidige tekst
van het derde lid van artikel 1045 vereist, lijkt te veronderstellen dat
een dergelijke overeenkomst slecht na het ontstaan van het geschil
kan worden gesloten. In de praktijk is het veeleer zo, dat een derde
meestal reeds partij is bij de overeenkomst tot arbitrage doch (nog)
geen partij is in het arbitraal geding. Artikel 21, vierde lid, van de
Statuten van de Raad van Arbitrage voor de Bouw bevatten dan ook
een constructie teneinde aan deze beperking tegemoet te komen.
Wettelijk kan evenwel worden volstaan met het vereiste dat de derde
partij is (of wordt) bij de overeenkomst tot arbitrage tussen partijen.
Deze overeenkomst met de derde dient overigens te voldoen aan de
vereisten van de artikelen 1020 en 1021.
Voorts lijkt het ook zinvol te bepalen dat voordat het scheidsgerecht
over de toelating van de voeging of tussenkomst beslist, het ook de
derde kan horen indien het daartoe termen aanwezig acht. Indien het
verzoek wordt toegewezen, zal de derde zelf niet de behoefte
gevoelen om te worden gehoord. Overigens kan het scheidsgerecht in
dat geval de derde wél oproepen om te worden gehoord.
Vorenstaande wijziging wordt verwoord met de inlas van de woorden
in het derde lid: “en de derde, met dien verstande dat de derde niet
gehoord behoeft te worden in geval van toewijzing van het verzoek”.
Zie ook Sanders, TCR 2002, p. 76, voorstel no. 20.
Artikel 1045, vierde lid
De toevoeging aan de tweede volzin “tenzij de partijen daarin bij
overeenkomst hebben voorzien” kan vervallen gezien de algemene
bepaling voorgesteld in het nieuwe vijfde lid van artikel 1045.
Artikel 1045, vijfde lid
De bepaling brengt geen wijziging in de regeling op dit punt ten
opzichte van het huidige vierde lid, slotzin, van artikel 1045. De eerste
zin van het huidige vierde lid van artikel 1045 is in de onderhavige
tekstvoorstellen opgenomen in artikel 1045, vierde lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 64
Artikel 1045A – Vrijwaring
Zoals opgemerkt bij artikel 1045, splitst het voorstel de voeging en
tussenkomst enerzijds en de vrijwaring anderzijds in twee
afzonderlijke artikelen omdat deze onderscheiden rechtsfiguren
betreffen en verschillen de oplossingen behoeven.
Artikel 1045A, eerste lid (het huidige artikel 1045, tweede en derde lid)
Ook in geval van vrijwaring heeft te gelden dat voor de toelating van
een derde in vrijwaring, tussen de derde die in vrijwaring wordt
opgeroepen en de partijen in het arbitraal geding een overeenkomst
tot arbitrage bestaat. Evenals voor de voeging en tussenkomst (als
bedoeld in artikel 1045, eerste lid) is – afgezien van de extra eisen in
artikel 1045, vierde lid, voor de toelating van een derde in vrijwaring –
voldoende dat de derde partij is (of wordt) bij de overeenkomst tot
arbitrage tussen partijen (zie met betrekking tot vrijwaring bijvoorbeeld
de regeling in artikel 22, derde lid, van de Statuten van de Raad van
Arbitrage voor de Bouw). Deze overeenkomst met de derde dient
overigens te voldoen aan de vereisten van de artikelen 1020 en 1021
Artikel 1045A, tweede lid (het huidige artikel 1045, tweede lid)
De bepaling brengt geen wijziging in de regeling op dit punt ten
opzichte van het huidige tweede lid, slotzin, van artikel 1045.
Artikel 1045A, derde lid (het huidige artikel 1045, derde lid)
Bij de vrijwaring lijkt het eveneens zinvol te bepalen dat voordat het
scheidsgerecht over de toelating van de vrijwaring beslist, het de
partijen en desgewenst de derde hoort. Zulks zal juist bij een
oproeping in vrijwaring van belang kunnen zijn. Bij vrijwaring is het
initiatief tot participatie aan het arbitraal geding immers niet van de
derde afkomstig, doch van één van de partijen in het arbitraal geding.
Voorts geldt voor de toelating van een derde in vrijwaring de extra eis
van artikel 1045A, vierde lid. De onderhavige wijziging wordt verwoord
met de inlas van de woorden in het derde lid: “desgewenst ook de
derde”. De wens tot het horen van de derde kan afkomstig zijn van elk
van de betrokkenen (van de derde zelf, van één van de partijen of van
het scheidsgerecht). Zie op dit punt in het algemeen ook Sanders,
TCR 2002, p. 76, voorstel no. 20.
Artikel 1045A, vierde lid
De extra eisen, naast de gestelde eis dat een overeenkomst tot
arbitrage tussen alle betrokken partijen bestaat, zijn gebaseerd op de
jurisprudentie inzake de toewijzing van een vordering tot oproeping in

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 65
vrijwaring in het geding bij de gewone rechter. De extra eisen zijn
opgenomen omwille van de effectiviteit van de arbitrale rechtspleging.
Vrijwaring veroorzaakt immers nogal eens de nodige vertraging.
Artikel 1045A, vijfde lid (het huidige artikel 1045, vierde lid, tweede
zin)
Niet langer is bepaald dat de derde door de toelating partij wordt in
het arbitraal geding, aangezien een derde bij vrijwaring juist geen
partij wordt in de hoofdzaak, doch slechts partij wordt in de
vrijwaringszaak. Het lijkt niet nodig zulks afzonderlijk te regelen. De
bepaling brengt voor het overige geen wijziging in de regeling op dit
punt ten opzichte van het huidige vierde lid, slotzin, van artikel 1045.
Artikel 1046 – Samenvoeging van arbitrale gedingen
Artikel 1046, eerste lid
Toen in 1986 de mogelijkheid van samenvoeging van arbitrale
gedingen werd ingevoerd, was dit een vrijwel unieke bepaling.
Inmiddels is in en buiten Nederland ervaring opgedaan met het
instrument van samenvoeging. Per saldo zijn deze ervaringen positief.
Het systeem dat partijen contractueel samenvoeging kunnen uitsluiten
is daarom gehandhaafd. Wel is, om recht te doen aan de wensen uit
de praktijk, opgenomen dat partijen er voor kunnen kiezen om primair
het verzoek tot samenvoeging te doen beslissen door een door
partijen aangewezen derde, zoals een arbitrage-instituut. Deze
wijziging heeft ook zijn weerslag in het derde (het huidige tweede) en
vierde (het huidige derde) lid.
Voorts wordt voorgesteld het eerste lid te wijzigen in die zin dat het
niet langer een wettelijk vereiste is dat beide scheidsgerechten reeds
zijn benoemd. In de praktijk wordt reeds aangenomen dat het
voldoende is dat beide arbitrages aanhangig zijn (zie artikel 1035B,
het huidige 1024, tweede lid, en artikel 1025, derde lid) zonder dat de
arbiters zijn benoemd (vgl. Vzr. Rechtbank Amsterdam 11 oktober
2002, 02/2159 Kort Geding, JBPr 2003/16, m.nt. I.P.M. van den
Nieuwendijk onder JBPr 2003/17). Dit bevordert de proceseconomie
aangezien op het moment van het aanhangig zijn van twee arbitrages
reeds kan worden geconstateerd dat er van verknochtheid sprake is
en alsdan niet behoeft te worden gewacht totdat de scheidsgerechten
in beide zaken zijn samengesteld.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 66
Artikel 1046, tweede lid
De ervaring van de laatste jaren heeft uitgewezen dat nadere sturing
wenselijk is om te voorkomen dat zonder meer tot samenvoeging zal
worden overgegaan. Zie bijvoorbeeld J.J. van Haersolte-van Hof,
Samenvoeging van arbitrale gedingen - tijd voor een nieuwe
regeling?!, TvA 2001/3, p. 87-94. Het voorgestelde nieuwe tweede lid
van artikel 1046 bevat derhalve een niet-limitatieve opsomming van
criteria om te beoordelen of tot samenvoeging moet worden
overgegaan. Enerzijds dient rekening gehouden te worden met de
materiële verhouding tussen de arbitrale gedingen en anderzijds dient
rekening gehouden te worden met de stand waarin de procedures
zich bevinden. Hierbij moet recht worden gedaan aan mogelijkerwijs
tegenstrijdige belangen, te weten het nastreven van een efficiënte
procedure, het voorkomen van tegenstrijdige beslissingen en het
respecteren van contractuele verhoudingen. Aansluiting is gezocht bij
de tekst van de artikelen 20 Rv en 6(1) EEX-Verordening.
Overigens is van belang dat in het stadium van de samenvoeging
rekening wordt gehouden met de (procedurele) consequenties van
samenvoeging, waar het vierde (vernummerde) lid betrekking op
heeft. Hoewel pas in tweede instantie beslist behoeft te worden over
de identiteit van de personen die als arbiter(s) zullen optreden in het
samengevoegde geding alsmede de regels welke op het
samengevoegde geding van toepassing zullen zijn, dient bij de
afweging of tot samenvoeging moet worden overgegaan de uitvoering
hiervan voor ogen worden gehouden. Bijvoorbeeld in internationale
gevallen en/of in situaties waarin partijen arbiters rechtstreeks hebben
benoemd, kan de samenstelling van het scheidsgerecht een factor
zijn bij de beoordeling al dan niet over te gaan tot samenvoeging.
Artikel 1046, derde lid (het huidige tweede lid)
De toevoegingen van de “derde” en “indien benoemd” zijn reeds
toegelicht onder het eerste lid hierboven. De wijziging “verzoek
toewijzen” is het gevolg van de schrapping van de mogelijkheid van
gedeeltelijke samenvoeging zoals toegelicht onder het vierde (het
huidige derde) lid hierna. Voorst is omwille van de leesbaarheid van
de wetstekst de komma achter “gesteld” vervallen.
Artikel 1046, vierde lid (het huidige derde lid) en vierde lid (vervallen)
Voorgesteld wordt de gedeeltelijke samenvoeging, zoals in het
huidige recht is voorzien in het vierde lid van artikel 1046, te
schrappen. Een dergelijke samenvoeging is, voorzover bekend,
nimmer door de voorzieningenrechter te Amsterdam bevolen. Ook bij

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 67
de gewone rechter ontbreekt de mogelijkheid van gedeeltelijke
samenvoeging (vgl. artikel 220 Rv). Niettemin zal slechts
samenvoeging worden bevolen daar waar het zinvol is. Het is echter
niet noodzakelijk dit wettelijk te regelen.
De toevoegingen van de “derde” is reeds toegelicht onder het eerste
lid hierboven.
Overigens dient hier te worden opgemerkt dat indien twee arbitrages
worden samengevoegd, er in beginsel nog steeds sprake is van twee
arbitrale gedingen. Immers, samenvoeging leidt tot samengevoegde
behandeling, maar kan niet leiden tot aanpassing van de
procespartijen en hun onderlinge rechtsverhouding. Bovendien dient
het scheidsgerecht in het samengevoegde geding steeds te
beoordelen hoe geprocedeerd zal worden, dat wil zeggen wie in welke
volgorde (schriftelijke) stukken indient en wie ten opzichte van wie
daarop mag reageren. Uitgangspunt blijft dat (ten minste) in de
oorspronkelijke procesverhoudingen hoor en wederhoor voldoende
gewaarborgd dienen te zijn. Uitwerking van dit algemene beginsel kan
op uiteenlopende wijzen worden vormgegeven en moet aan de hand
van de concrete omstandigheden worden ingevuld.
Artikel 1046, vijfde lid
De tekstuele wijzigingen zijn het gevolg van het schrappen van de
gedeeltelijke samenvoeging welke is toegelicht onder het vierde lid
(het huidige derde lid) hierboven.
Artikel 1046, zesde lid [verplaatst]
Deze bepaling, die betrekking heeft op het arbitraal hoger beroep, is
verplaatst naar artikel 1061E. Dit artikel is opgenomen in de
voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het arbitraal hoger
beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar uiteengezet.
Artikel 1047 – Vierde (de huidige tweede) afdeling niet van
toepassing op kwaliteitsarbitrage
De eerste wijziging is het gevolg van de vernummering van het
huidige vierde lid van artikel 1020. De tweede wijziging voorziet in een
lacune in de huidige wet: ook in kwaliteitsarbitrage geldt artikel 1048
betreffende het tijdstip waarop het vonnis wordt gewezen.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 68
Artikel 1048 – Tijdstip waarop het vonnis wordt gewezen
De gewijzigde tekst komt tegemoet aan een door Van den Berg
gesignaleerde onzekerheid (Oratie, p. 16-17) in het geval dat de
partijen zijn overeengekomen dat een scheidsgerecht het vonnis
binnen een bepaalde termijn dient te wijzen. De huidige tekst van
artikel 1048 laat, strikt genomen, een dergelijke overeenkomst niet toe
aangezien de woorden “tenzij de partijen anders zijn
overeengekomen” of woorden van gelijke strekking ontbreken. In de
praktijk komen dergelijke overeenkomsten echter regelmatig voor (zie
bijvoorbeeld artikel 24 van het ICC Arbitragereglement van 1998). De
wet kan ook in dit opzicht worden geliberaliseerd (zie voorgestelde
aanvulling op de huidige eerste volzin, waarin bovendien de
overbodige komma achter het woord “tijdstip” is geschrapt).
Anderzijds kan door omstandigheden die niet aan het scheidsgerecht
zijn te wijten, de overeengekomen termijn voor het wijzen van het
vonnis te kort blijken te zijn. De nieuwe tweede volzin van artikel 1048
kan voor dergelijke gevallen een oplossing bieden die ook is vervat in
artikel 23, derde lid, tweede zin, van het NAI Arbitragereglement van
2001 (“Het [scheidsgerecht] is bevoegd op verzoek van een partij of
uit eigen beweging in bijzondere gevallen een door hem vastgestelde
of door partijen overeengekomen termijn te verlengen.”)
De voorgestelde derde zin (“In alle gevallen wijst het scheidsgerecht
zo spoedig mogelijk na het einde van de behandeling van de zaak
vonnis”) borduurt voort op het beginsel van behandeling en uitspraak
binnen redelijke termijn. In dit verband kan ook worden gewezen op
de wettelijke bepaling dat een scheidsgerecht een arbitraal geding
niet eindeloos kan laten voortduren (zie het voorgestelde artikel 1036,
derde lid). Indien een scheidsgerecht op onaanvaardbaar trage wijze
zijn opdracht uitvoert, kan het van zijn opdracht worden ontheven (zie
het voorgestelde vijfde lid van artikel 1029, het huidige artikel 1031,
tweede lid).
Artikel 33(1)(b) English Arbitration Act van 1996 bepaalt
dienaangaande:
“The tribunal shall:
“1(b) adopt procedures suitable to the circumstances of
the particular case, avoiding unnecessary delay or
expense, so as to provide a fair means for the resolution
of the matters falling to be determined.”

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 69
Artikel 17 van de Zweedse Arbitragewet van 1999 bepaalt:
“Where an arbitrator has delayed the proceedings, the
District Court shall, upon request by a party, discharge
the arbitrator and appoint another arbitrator. The parties
may decide that such a request shall, instead, be
conclusively determined by an arbitration institution.”
Artikel 1048A - Inbreuk op bepalingen
Een uitgangspunt bij arbitrage is dat een partij tijdig dient te
protesteren indien wordt gehandeld in strijd met, of nagelaten wordt te
handelen overeenkomstig de arbitragewet, de overeenkomst tot
arbitrage, het toepasselijk arbitragereglement (door een partij of het
scheidsgerecht), dan wel een opdracht, processuele beslissing, of
maatregel van het scheidsgerecht (door een partij). Laat een partij na
te protesteren, dan is het gevolg dat deze partij nadien, in het arbitraal
geding of bij de rechter, daarover niet alsnog kan klagen. Zie
bijvoorbeeld de artikelen 42 en 63 van het NAI Arbitragereglement
van 2001.
Rechtsverwerking door niet tijdig bezwaar te maken in verband met
de benoeming en wraking van arbiters en het ontbreken van een
geldige arbitrageovereenkomst zijn geregeld in de artikelen 1028,
tweede lid (voorgesteld), 1035, zevende lid (voorgesteld), en 1052,
tweede en derde lid. De wet bevat echter geen overeenkomstige
bepaling in de Vierde (de huidige Tweede) Afdeling ten aanzien van
het arbitraal geding.
Indirect, doch wellicht onvolledig, is dit geregeld in de huidige tekst
van artikel 1065, vierde lid (“De grond, bedoeld onder c van het eerste
lid, kan niet tot vernietiging leiden indien de partij die deze aanvoert
aan het geding heeft deelgenomen zonder daarop een beroep te
doen, hoewel haar bekend was dat het scheidsgerecht zich niet aan
zijn opdracht hield.”). Het verdient aanbeveling een rechtsverwerking
ten aanzien van het arbitraal geding duidelijk in de arbitragewet vast
te leggen. Dit bevordert ook de tenuitvoerlegging van Nederlandse
arbitrale vonnissen in het buitenland. Dienovereenkomstig wordt de
tekst van het nieuwe artikel 1048A voorgesteld.
Dit voorstel is ook in lijn met hetgeen in menig buitenlandse
arbitragewet is bepaald. Zo luidt artikel 4, getiteld “Waiver”, van de
UNCITRAL Model Law van 1985:
“A party who knows that any provision of this Law from
which the parties may derogate or any requirement under
the arbitration agreement has not been complied with
and yet proceeds with the arbitration without stating his

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 70
objection to such non-compliance without undue delay or,
if a time-limit is provided therefore, within such period of
time, shall be deemed to have waived his right to object.”
Een gelijkluidende bepaling is opgenomen in artikel 1027 van de
Duitse Arbitragewet van 1998. Zie ook artikel 73 van de English
Arbitration Act van 1996.
Het voorgestelde artikel 1048A houdt ook een wijziging in van artikel
1065, vierde lid, door toevoeging van een verwijzing naar artikel
1048A.
VIJFDE AFDELING. HET ARBITRAAL VONNIS
Artikel 1049 – Soorten vonnis
Artikel 1049, tweede lid
Eindbeslissing in dictum van tussenvonnis.
In de praktijk komen arbitrale vonnissen voor die blijkens het dictum
een combinatie zijn van een gedeeltelijk eindvonnis en een
tussenvonnis (ook wel aangeduid met "gemengd vonnis” of
“deelvonnis”). Dergelijke vonnissen, waaraan de wetgever in 1986
kennelijk niet heeft gedacht, hebben tot problemen aanleiding
gegeven in verband met het moment waarop vernietiging en/of
herroeping kan worden gevorderd (zie artikel 1064A, derde lid, het
huidige artikel 1064, vierde lid: “Tegen een arbitraal tussenvonnis kan
de vordering tot vernietiging slechts worden ingesteld tezamen met de
vordering tot vernietiging van het geheel of gedeeltelijk arbitraal
eindvonnis.”). Deze problematiek is uitgebreid besproken door
Sanders in paragraaf 5 van zijn annotatie van de beslissing van Rb
Utrecht, 13 november 1991, TvA 1991, p. 73-76. Zie met betrekking
tot de herroeping van een arbitraal tussenvonnis HR 20 juni 2003, NJ
2004, 569 (Waterschappen/Milieutech Beheer), m.nt. HJS; zie ook
JBPr 2003/57, m.nt. I.P.M. van den Nieuwendijk. Voor deze
problematiek wordt een oplossing geboden door het voorgestelde
tweede lid aan artikel 1049 toe te voegen.
De wettelijke gelijkstelling van een “deelvonnis” of “gemengd vonnis”
met een gedeeltelijk eindvonnis verschaft duidelijkheid in het kader
van het voorgestelde artikel 1059 (het huidige artikel 1059, eerste lid).
Voorts valt een dergelijk vonnis niet meer tussen de wal en het schip
voor wat betreft de termijn voor het instellen van de vordering tot
vernietiging en/of herroeping. Aangezien een dergelijk vonnis in zijn
geheel als een gedeeltelijk eindvonnis wordt aangemerkt, kan de
vordering tot vernietiging dadelijk worden ingesteld en vervalt de

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 71
onzekerheid veroorzaakt door het bepaalde van artikel 1064A, derde
lid (het huidige artikel 1064, vierde lid).
Eindbeslissing in overwegingen van tussenvonnis.
De voorgestelde toevoeging van het tweede lid betreft het
“deelvonnis” of “gemengd vonnis”. Een dergelijk vonnis dient te
worden onderscheiden van een tussenvonnis dat in de overwegingen
een “eindbeslissing” bevat. Ten aanzien van een zodanig vonnis
wordt niet voorgesteld de arbitragewet te wijzigen om de navolgende
redenen.
Zoals gezegd, is het onderscheid tussen een “deelvonnis” of
“gemengd vonnis” en een tussenvonnis dat in de overwegingen een
“eindbeslissing” bevat, gelegen in de omstandigheid dat in een
tussenvonnis (een deel van) het gevorderde niet door een uitdrukkelijk
dictum wordt toe- of afgewezen, terwijl (in de overwegingen van) het
tussenvonnis wél een uitdrukkelijk en zonder voorbehoud gegeven
beslissing met betrekking tot een geschilpunt tussen partijen wordt
gegeven. De vraag is alsdan of in het vervolg van de arbitrale
procedure het scheidsgerecht en de partijen aan de “eindbeslissing”
(die meestal in de motivering van een eerder gewezen tussenvonnis
voorkomt) is gebonden.
Ten aanzien van een (gedeeltelijk) arbitraal eindvonnis heeft de Hoge
Raad overigens beslist: “Het gezag van gewijsde van een
(gedeeltelijk) eindvonnis is niet beperkt tot de in het dictum gegeven
beslissingen maar strekt zich ook uit tot de daaraan ten grondslag
liggende oordelen” (HR, 21 maart 1997, NJ 1998, 207 m.nt. HJS). Zie
voor gezag van gewijsde, Artikel 1059.
De “eindbeslissing” is een begrip dat in de jurisprudentie tot
ontwikkeling is gekomen voor uitspraken van de gewone rechter. Een
eindbeslissing is, als gezegd, een uitdrukkelijk en zonder voorbehoud
gegeven beslissing die (in de overwegingen van) een tussenvonnis
voorkomt. De ratio van de eindbeslissing is gelegen in de beperking
van het processuele debat tussen partijen. Op een eindbeslissing mag
de rechter in het verder verloop van het geding in beginsel niet
terugkomen. Voorts kan een eindbeslissing in beginsel slechts worden
aangetast met aanwending van een rechtsmiddel (HR 4 mei 1984, NJ
1985, 3, m.nt. WHH).
Het leerstuk van de bindende eindbeslissing heeft echter niet alleen
bijval gekregen, doch daarop is ook stevige kritiek geuit (zie daarvoor
het overzicht van H.W. Wiersma, Tussenoordelen en eindbeslissingen,
diss. Amsterdam, UvA 1998, p. 294 e.v.). Niettemin lijkt
uit HR 20 juni 2003, NJ 2004, 569 (Waterschappen/Milieutech
Beheer), m.nt. HJS; JBPr 2003/57 m.nt. I.P.M. van den Nieuwendijk,

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 72
te mogen worden afgeleid dat de Hoge Raad inmiddels ervan uit gaat
dat de leer van de bindende eindbeslissing ook voor arbitrale
vonnissen geldt. Het is daarom een leerstuk dat nog in
rechtsontwikkeling is ten aanzien waarvan het niet de taak van de
wetgever lijkt daarop vooruit te lopen.
Artikel 1050 – [verplaatst]
Het eerste lid is verplaatst naar artikel 1061B, het tweede lid naar
artikel 1061D, eerste lid, het derde lid naar artikel 1061D, tweede lid,
en het vierde lid naar artikel 1061C. Deze artikelen zijn opgenomen in
de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het arbitraal hoger
beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar uiteengezet.
Artikel 1051 – [verplaatst]
Dit artikel is verplaatst naar artikel 1043B om redenen aldaar
uiteengezet.
Artikel 1052 – Beroep op de onbevoegdheid van het
scheidsgerecht
Artikel 1052, eerste lid
Hoewel geen tekstuele wijziging van het eerste lid van artikel 1052
wordt voorgesteld, is het dienstig toch op een aantal aspecten van
deze bepaling de aandacht te vestigen.
In de praktijk is de vraag gerezen of een scheidsgerecht ambtshalve
over zijn bevoegdheid kan beslissen (zie Sanders Arbitragerecht, p.
22 e.v.; Snijders, aant. 2 ad artikel 1052). Het eerste lid houdt in dat
indien het scheidsgerecht tot de conclusie komt dat een geschil niet
vatbaar voor arbitrage is, het zich onbevoegd dient te verklaren (zie
artikel 1020, tweede lid, het huidige derde lid, en artikel 1052, tweede
lid in fine). Dat kan het ook ambtshalve doen. Overigens zal het zich
nauwelijks voordoen dat een geschil niet vatbaar voor arbitrage is.
Voorts dient in beginsel een ambtshalve onderzoek naar de
bevoegdheid plaats te vinden indien een verweerder niet in het geding
verschijnt.
Daarentegen is er geen ruimte voor een ambtshalve beslissing inzake
bevoegdheid in het geval als bedoeld in het voorgestelde nieuwe
derde lid van artikel 1021: “Een overeenkomst tot arbitrage komt
eveneens tot stand indien een verweerder nalaat overeenkomstig het

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 73
bepaalde van artikel 1052, tweede lid, een beroep te doen op de
onbevoegdheid van het scheidsgerecht op de grond dat een geldige
overeenkomst tot arbitrage ontbreekt.” Doet een verweerder niet
(tijdig) een beroep op het ontbreken van een arbitrageovereenkomst,
dan kan het scheidsgerecht niet alsnog ambtshalve gaan
onderzoeken of een dergelijke overeenkomst voorligt.
Artikel 16, derde lid, eerste zin, van de UNCITRAL Model Law van 1985
bepaalt: “The arbitral tribunal may rule on a plea referred to in
paragraph (2) of this article either as a preliminary question or in an
award on the merits”. Het wordt niet nodig geacht dit nog eens in de
Nederlandse arbitragewet op te nemen aangezien deze bevoegdheid
voor zich spreekt.
Artikel 1052, tweede lid
De wijziging is het gevolg van de vernummering van het huidige
vierde lid van artikel 1020.
Artikel 1052, vierde lid
De voorgestelde wijziging van “artikel 1064, eerste lid” in “artikel 1064”
is het gevolg van de splitsing van het huidige artikel 1064 in twee
artikelen: 1064 en 1064A. Zie onder Artikel 1064 hieronder. Voorts
zijn twee overbodige komma’s geschrapt.
Artikel 1052, vijfde lid
De huidige tekst bepaalt: “Indien het scheidsgerecht zich onbevoegd
verklaart, is de gewone rechter bevoegd van de zaak kennis te
nemen, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen.” Deze
bepaling heeft in de praktijk veel weerstand opgeroepen. In extremis,
kan een partij een arbitrageovereenkomst ondermijnen door
eenvoudigweg arbitrage bij een arbitrage-instituut aan te melden dat
de partijen niet zijn overeengekomen. Alsdan dient het scheidsgerecht
zich onbevoegd te verklaren met als gevolg dat, op de voet van het
vijfde lid, de overeenkomst tot arbitrage van de baan is. Dat kan niet
de bedoeling zijn geweest nu het uitgangspunt van de wetgever is, dat
in beginsel partijen arbitrage hebben gewild.
Een meer genuanceerde regeling zou de volgende kunnen zijn. Het is
duidelijk dat indien een scheidsgerecht tot de conclusie komt, dat een
overeenkomst tot arbitrage überhaupt ontbreekt, niet opnieuw
arbitrage kan worden aangevraagd. In dat verband is de toevoeging in
de huidige tekst “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen” een
slag in de lucht aangezien het “scheidgerecht” heeft vastgesteld dat er
in het geheel geen geldige overeenkomst is. Het is welhaast

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 74
ondenkbaar dat partijen voor een dergelijk geval zijn overeengekomen
dat vervolgens arbitrage kan plaatsvinden. Iets anders is dat na een
onbevoegdverklaring partijen alsnog arbitrage overeenkomen
(ofschoon dat wel onaannemelijk is omdat een van partijen zich tegen
arbitrage heeft verzet).
Komt het scheidsgerecht echter tot de conclusie dat bepaalde
(tegen)vorderingen niet onder de reikwijdte van de overeenkomst tot
arbitrage vallen (tweede lid van artikel 1052), of dat er gebreken
kleven aan de wijze waarop het scheidsgerecht was samengesteld
(derde lid van artikel 1052), dan dienen de gevolgen van een daarop
gebaseerde onbevoegdverklaring niet zodanig te zijn, dat geen
arbitrage meer mogelijk is. Veeleer is het zo, dat als uitgangspunt
geldt dat ook dan partijen de voorkeur geven aan arbitrage ten
aanzien van die (tegen)vorderingen ten opzichte waarvan arbitrage is
overeengekomen, tenzij voor dat geval de partijen anders zijn
overeengekomen (welke overeenkomst eveneens zeer uitzonderlijk in
de praktijk is). Voor de tegenvordering, zie artikel 1038C.
Deze genuanceerde regeling is ook geschikter voor de gevallen
waarin het scheidsgerecht zich onbevoegd verklaart wegens het
aanhangig maken van een arbitrage bij een arbitrage-instituut dat niet
in de arbitrageovereenkomst van partijen is voorzien (het tweede lid
van artikel 1052) of wegens een onjuiste samenstelling van het
scheidsgerecht (het derde lid van artikel 1052).
Het “blijft de overeenkomst tot arbitrage van kracht” zoals wordt
voorgesteld in de nieuwe tekst betekent dat de arbitrage wederom
aanhangig dient te worden gemaakt overeenkomstig de bepalingen
van de Derde (de huidige Eerste) en Vierde (de huidige Tweede)
Afdeling. Dit houdt mede in dat ook een nieuw scheidsgerecht wordt
samengesteld, ofschoon – afhankelijk van de toepasselijke
benoemingsregeling – het benoemen van arbiters die in de eerste
arbitrage zijn opgetreden niet is uitgesloten. Voor het aanhangig
maken van de arbitrage, zie artikel 1035B (het huidige artikel 1024,
tweede lid, en artikel 1025, derde lid).
De voorgestelde regeling wijkt af van de regeling voorzien in artikel 16
van de UNCITRAL Model Law van 1985. Zoals door Sanders terecht is
uiteengezet, is deze regeling onvolledig en onbevredigend (Quo
Vadis, p. 108-110, 176-186, en 417). Het voorstel dat Sanders
daarvoor in de plaats stelt (Arbitragerecht, p. 28-31, vereenvoudigd in
TCR 2002, p. 41-42, voorstel no. 4) wordt echter niet overgenomen.
Dat voorstel voorziet in een beroep bij het gerechtshof van de
beslissing van het scheidsgerecht inzake bevoegdheid of
onbevoegdheid met een aantal verdere wijzigingen (uitzonderingen) in
artikel 1065. Ingeval van een bevoegdverklaring door het

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 75
scheidsgerecht kan een aparte rechtsgang tijdens de arbitrage
ongewenste vertraging veroorzaken. Een scheidsgerecht zal niet
lichtvaardig over zijn bevoegdheid oordelen en het zal zelden
voorkomen dat de overheidsrechter tot een ander oordeel komt.
Gezien de uitzonderlijke gevallen waarin een scheidsgerecht zich ten
onrechte bevoegd heeft verklaard, ligt het daarom eerder voor de
hand de bevoegdverklaring in een later stadium zo nodig ter toetsing
aan de rechter voor te laten te leggen, zoals in het huidige vierde lid
van artikel 1052 is bepaald. Ingeval van een onbevoegdverklaring
door het scheidsgerecht is het effect van het voorliggend voorstel dat
de arbitrageovereenkomst van kracht blijft tenzij de
onbevoegdverklaring de geldigheid van de arbitrageovereenkomst zelf
betreft (zie voorgestelde vijfde lid). Het zou te ver voeren om voor dat
laatste geval een beroep bij het gerechtshof open te stellen.
Deze overwegingen liggen ten grondslag aan het voorgestelde
nieuwe vijfde lid. Een dergelijke genuanceerde regeling wordt ook
voorgesteld in artikel 1067 (gevolgen van vernietiging en herroeping).
Artikel 1052, zesde lid
De bepaling in de huidige tekst is verplaatst naar artikel 1061F. Dit
artikel is opgenomen in de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling,
waarin het arbitraal hoger beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen
als aldaar uiteengezet.
De voorgestelde nieuwe tekst van het zesde lid behandelt een kwestie
die de nodige aandacht in de arbitrageliteratuur heeft gekregen: Kan
een onbevoegdverklaring (zie vijfde lid) als een arbitraal vonnis
worden aangemerkt? Die vraag is in het bijzonder van belang voor de
kostenveroordeling ingeval van een onbevoegdverklaring. De
succesvolle verweerder zal voor het voeren van verweer kosten
hebben gemaakt. Het ligt voor de hand dat ingeval van een
onbevoegdverklaring, de eiser in de kosten wordt veroordeeld. Indien
nu de onbevoegdverklaring als een arbitraal vonnis geldt, kan de
verweerder op eenvoudige wijze zijn kosten verhalen (artikel 1062).
Mocht er geen sprake van een arbitraal vonnis zijn, dan ligt dat
aanmerkelijk moeilijker. Zie voor deze discussie Sanders
Arbitragerecht, p. 31; Snijders, aant. 5 ad artikel 1052. Hieraan kan
worden toegevoegd dat het Duitse Federale Gerechtshof heeft beslist
dat een onbevoegdverklaring als een arbitraal vonnis dient te worden
beschouwd (BGH 6 juni 2002 NJW 2002 3031, SchiedsVZ 2003, 39,
IDR 2002, 40).
Volledigheidshalve dient te worden opgemerkt dat het van toepassing
verklaren van de Vijfde (de huidige Derde) Afdeling tot en met de
Achtste (de huidige Vijfde) Afdeling mede inhoudt dat de

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 76
onbevoegdverklaring, zijnde een arbitraal vonnis, ook voor
vernietiging (en zelfs herroeping) in aanmerking komt. De
desbetreffende bepalingen bevinden zich immers in de Achtste (de
huidige Vijfde) Afdeling. Praktisch gezien zal een vernietiging van een
onbevoegdverklaring zich evenwel niet licht voordoen. Bovendien is
een dergelijke vernietiging beperkt tot de gevallen bedoeld in de
tweede zin van het voorgestelde vijfde lid van artikel 1052. Aan het
geval bedoeld in de eerste zin (onbevoegdverklaring wegens het
ontbreken van een geldige overeenkomst tot arbitrage) verbindt het
voorgestelde vijfde lid het rechtsgevolg dat de gewone rechter
bevoegd wordt van de zaak kennis te nemen. Een dergelijk
rechtsgevolg sluit een (vordering tot) vernietiging van een zodanige
onbevoegdverklaring uit.
Artikel 1053 – Zelfstandig bestaan van de overeenkomst tot
arbitrage
In TCR 2002, p. 40-41, voorstel no. 3 (en in Arbitragerecht, p. 10),
stelt Prof. Sanders voor, naast de “rechtsgeldigheid” ook “het bestaan”
van de hoofdovereenkomst in de tekst van artikel 1053 op te nemen.
Prof. Snijders (aant. 1 ad artikel 1053 valt hem hierin bij. Het voorstel
van Prof. Sanders wordt overgenomen. Hiermee gaat de voorgestelde
tekst verder dan artikel 8, zesde lid Rv inzake een uitdrukkelijke
forumkeuze, dat slechts verwijst naar de rechtsgeldigheid. Ook is
omwille van de leesbaarheid, de komma achter het woord “bevoegd”
geschrapt.
Artikel 1054 – Naar regelen des rechts; rechtskeuze; als goede
mannen naar billijkheid; handelsgebruiken
Artikel 1054, tweede lid
Hoewel geen tekstuele wijziging van het tweede lid van artikel 1054
wordt voorgesteld, is het dienstig toch op een aantal aspecten van
deze bepaling de aandacht te vestigen.
In de eerste plaats wordt in het algemeen aangenomen dat renvoi is
uitgesloten. Dit is bijvoorbeeld ook het geval in artikel 28, eerste lid,
tweede zin van de UNCITRAL Model Law van 1985: “Any designation of
the law or legal system of a given State shall be construed, unless
otherwise expressed, as directly referring to the substantive law of
that State and not to its conflict of laws.” Zie ook artikel 1051, eerste
lid, tweede zin, van de Duitse arbitragewet van 1998, en artikel 46,
tweede lid, van de English Arbitration Act 1996.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 77
In de tweede plaats, zoals door Van den Berg is uiteengezet (TvA
1997/1, p. 8-9), levert de huidige tekst van de derde volzin de vraag
op hoe de subsidiaire conflictregel (“Indien een dergelijke rechtskeuze
niet heeft plaatsgevonden, beslist het scheidsgerecht volgens de
regelen des rechts die het in aanmerking acht te komen”) zich
verhoudt met door de partijen overeengekomen conflictregels. Een
voorbeeld is artikel 33, eerste lid, tweede zin, van de UNCITRAL
Arbitration Rules van 1976: “Failing such designation by the parties,
the arbitral tribunal shall apply the law determined by the conflict of
laws rules which it considers applicable.” Aangenomen kan worden
dat de derde volzin van artikel 1054, tweede lid, inderdaad mede
inhoudt dat de partijen een dergelijke overeenkomst kunnen sluiten.
Volledigheidshalve zij er ten slotte op gewezen dat het toepasselijk
materieel recht niet noodzakelijkerwijs de regels van bewijsrecht van
dat recht mede omvat. De regels inzake bewijsrecht worden in de
eerste plaats beheerst door de bepalingen van artikel 1039, eerste lid
(het huidige artikel 1039, vijfde lid). Een mogelijke uitzondering hierop
zijn die regels van het materieel toepasselijke recht die behoren tot
regels van fundamentele openbare orde van dat recht.
Artikel 1054, derde lid
Hoewel de uitdrukking “als goede mannen naar billijkheid” een van
oudsher bekend begrip is (het gaat terug naar de boni viri in het
Romeinse recht), past dit taalgebruik niet meer in de huidige tijd. In
1953 is de arbitragewet gewijzigd in die zin dat vrouwen ook als
arbiter kunnen optreden. De taal van de wet dient dan ook zodanig te
zijn dat deze op de realiteit aansluit. In tegenstelling tot de rechterlijke
macht in Nederland, is het helaas in de arbitrage nog zo, dat
aanzienlijk meer mannen dan vrouwen als arbiter optreden, ofschoon
de laatste tijd een toename van vrouwelijke arbiters is waar te nemen.
Met de voorgestelde wijziging (“als goede personen naar billijkheid”),
die inhoudelijk geen enkele verandering betekent, wordt een positief
signaal afgegeven om deze trend aan te moedigen.
Artikel 1055 – [verplaatst]
Dit artikel betreffende de uitvoerbaarverklaring bij voorraad ingeval
van arbitraal hoger beroep is verplaatst naar artikel 1061H. Dit artikel
is opgenomen in de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het
arbitraal hoger beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar
uiteengezet.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 78
Artikel 1056 – Dwangsom
Als gevolg van het voorstel het depot van het arbitrale vonnis ter
griffie van de rechtbank af te schaffen (zie onder Artikel 1058, eerste
lid) is de tekst aangepast.
Voorts is de verwijzing naar artikel 611i Rv gewijzigd in een verwijzing
naar artikel 611h Rv aangezien de verwijzing naar artikel 611i Rv een
doublure vormt. Artikel 611i Rv bepaalt reeds: “Onder rechter in deze
afdeling worden mede scheidsmannen begrepen”.
Indien het scheidsgerecht nog in functie is, ligt het voor de hand dat
een verzoek tot opheffing, opschorting of vermindering van een door
het scheidsgerecht opgelegde dwangsom door deze wordt
beoordeeld. De tekst van artikel 1056 is ook in dat opzicht aangepast.
De komma achter “artikel 611d” is omwille van de leesbaarheid van
de wetstekst geschrapt.
De voorgestelde vierde zin vult een lacune in de huidige wet (zie
Snijders, aant. 2 ad artikel 1056; zie ook Sanders Arbitragerecht, p.
156). Het vierde lid bepaalt dat het bepaalde in artikel 1070,
betreffende het ontbreken van een voorziening, op de beschikking van
de voorzieningenrechter van toepassing is.
Artikel 1057 – Meerderheidsbeslissing; weigering van minderheid
het vonnis te ondertekenen; vorm en inhoud van het vonnis
Artikel 1057, eerste lid
De voorgestelde tweede volzin is overgenomen uit artikel 29, tweede
zin, van de UNCITRAL Model Law van 1985 (“However, questions of
procedure may be decided by the presiding arbitrator, if so authorized
by the parties or all members of the arbitral tribunal”). Zie ook artikel
1052, derde lid, van de Duitse Arbitragewet van 1998.
Men kan er overigens vanuit gaan dat de bepaling in de huidige
eerste zin “tenzij de partijen anders zijn overeengekomen” mede
omvat een overeenkomst inzake zogenaamde “truncated tribunals”
(zie bijvoorbeeld artikel 12, vijfde lid, van de ICC Arbitration Rules; zie
ook onder de voorgestelde toevoeging aan artikel 1029, eerste lid).
Artikel 1057, derde lid
Het huidige vereiste dat in het geval de minderheid weigert het vonnis
te ondertekenen de andere arbiters daarvan onder het vonnis melding
moeten maken en deze melding apart moeten tekenen, is het gevolg
van een arrest van de Hoge Raad van 1966 waarin werd overwogen:

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 79
“dat ... de niet-ondertekening van de vermelding moet
worden gelijkgesteld met niet-ondertekening van de
uitspraak en evenals deze ten gevolge heeft, dat de
beslissing rechtskracht mist” (HR 21 januari 1966, NJ
1966, 214).
Nolen heeft op deze formalistische benadering stevige kritiek geuit
(Arbitrale Rechtspraak 1966, p. 65-69). Sanders vraagt zich dan ook
terecht af of het niet beter is in het derde lid van artikel 1057 te
bepalen dat de overige arbiters de weigering van ondertekening in het
vonnis te vermelden (Arbitragerecht, p. 135).
De UNCITRAL Model Law van 1985 is eveneens minder formalistisch:
“In arbitral proceedings with more than one arbitrator, the
signatures of the majority of all members of the arbitral
tribunal shall suffice, provided that the reason for any
omitted signature is stated” (artikel 31, eerste lid tweede
zin).
In het kader van, waar mogelijk, een deformalisering van procedures
wordt voorgesteld het vereiste van het derde lid van artikel 1057
dienovereenkomstig aan te passen. In het voorstel hebben de overige
arbiters de keuze: zij kunnen de redenen van weigering in het vonnis
zelf vermelden dan wel onder het vonnis. Indien zij de melding maken
onder het vonnis, dan behoeven zij deze niet nog eens apart te
ondertekenen (ofschoon dat wel aanbeveling verdient teneinde zeker
te stellen dat de melding van hen afkomstig is).
In dit verband kan ook worden gewezen op een voorgestelde
verruiming van de verbetering van het arbitrale vonnis in artikel 1060,
tweede lid, dat er op ziet het vonnis te kunnen laten verbeteren indien
de reden van het ontbreken van een handtekening is nagelaten te
vermelden. Zie onder Artikel 1060, tweede lid, hieronder.
Artikel 1057, vierde lid
Artikel 1057, vierde lid, onder e is gewijzigd en gedeeltelijk verplaatst
naar artikel 1057, vijfde lid, om redenen aldaar uiteengezet.
Artikel 1057, vijfde lid
Voorgesteld wordt in een apart lid van artikel 1057 een opsomming te
geven voor de gevallen waarin het vonnis geen gronden voor de
beslissing behoeft te bevatten. Sub a en sub b stonden reeds in artikel
1057, vierde lid, onder e en zijn slechts verplaatst.
Nieuw is sub c waarin is bepaald dat partijen schriftelijk kunnen
overeenkomen dat geen gronden voor de beslissing worden gegeven

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 80
nadat de arbitrage aanhangig is gemaakt (voor het aanhangig maken,
zie artikel 1035B, het huidige artikel 1024, tweede lid, en artikel 1025,
derde lid). De redenen voor het opnemen van deze bepaling zijn de
volgende.
De huidige arbitragewet schrijft dwingend voor, dat het arbitrale
vonnis met redenen is omkleed (artikel 1057, vierde lid onder e).
Ontbreekt de motivering, dan komt het vonnis voor vernietiging in
aanmerking (artikel 1065, eerste lid onder d). De meeste recente
arbitragewetten staan daarentegen partijen toe overeen te komen, dat
het scheidsgerecht geen motivering geeft. Artikel 31, tweede lid, van
de UNCITRAL Model Law van 1985 bepaalt:
“The award shall state the reasons on which it is based,
unless the parties have agreed that no reasons are to be
given ....”
Een overzicht van de implementatie van artikel 31, tweede lid, van de
UNCITRAL Model Law toont aan dat alle landen deze bepaling zonder
wijziging hebben overgenomen, met uitzondering van de Russische
Federatie, Oekraine en Peru (Sanders Quo Vadis, p. 115-116 en 279
-280).
Voorbeelden zijn artikel 1054, tweede lid, van de Duitse arbitragewet
van 1998, en artikel 52, vierde lid, van de English Arbitration Act 1996.
In dezelfde zin, artikel 32, derde lid, van de UNCITRAL Arbitration Rules
van 1976. Artikel 1057, vierde lid onder e, is niet in overeenstemming
met deze regelgevingen.
De mogelijkheid voor partijen overeen te komen dat het arbitrale
vonnis niet wordt gemotiveerd, wordt in het buitenland opgevat als
onderdeel van de partij-autonomie. Dat is ook een beginsel van de
Nederlandse arbitragewet (zie Toelichting onder Algemeen).
Anderzijds wordt in Nederland gesteld dat de motivering een
fundamenteel vereiste van rechtspraak vormt. De vraag is dan of die
opvatting ook voor arbitrale rechtspraak dient te gelden.
De Grondwet zelf staat aan een bepaling dienaangaande in de
arbitragewet niet in de weg. Nog afgezien van de vraag in hoeverre
artikel 121 GW van toepassing is op de arbitrage, bepaalt het: “Met
uitzondering van gevallen bij de wet bepaald ... houden de vonnissen
de gronden in waarop zij rusten.”
Voorts is Van den Berg in zijn Oratie (p. 18-19) tot de conclusie
gekomen, dat de hoofdfuncties van het motiveren van rechterlijke
uitspraken niet of nauwelijks op arbitrale vonnissen van toepassing
zijn.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 81
Over de wenselijkheid dat een scheidsgerecht geen motivering voor
zijn beslissing geeft, wordt verschillend gedacht. In de praktijk wensen
de partijen veelal een motivering van de arbitrale beslissing (ofschoon
de echte interesse meestal uitgaat naar de beslissing). Dat behoeft
echter niet in alle gevallen zo te zijn. Het afzien van een motivering
van een arbitraal vonnis kan voor partijen twee belangrijke voordelen
met zich brengen, te weten een beperking van de duur van de
procedure, alsmede een beperking van de daarmee gepaard gaande
kosten.
Het concipiëren van een arbitraal vonnis door het scheidsgerecht
neemt een substantiële hoeveelheid tijd in beslag en als logisch
gevolg daarvan worden aanzienlijke kosten gemaakt. In de praktijk
neemt het scheidsgerecht na het doornemen van het dossier en het
bijwonen van de eventuele mondelinge behandeling(en) een
beslissing omtrent de aan zijn oordeel onderworpen geschillen. Na dit
overleg in raadkamer, heeft het scheidsgerecht zich een oordeel
gevormd over de toe- dan wel afwijzing van de (tegen)vorderingen.
Echter, in veel gevallen dient het overgrote deel van de
werkzaamheden dan nog te worden verricht. De beschrijving in een
vonnis door het scheidsgerecht van de geschillen, de standpunten
van partijen, het procesverloop, de feiten (waaronder de waardering
van het bewijs), en de motivering van zijn bevindingen nemen meestal
veel tijd in beslag, hetgeen bijgevolg een kostbaar proces is.
Het komt wel voor, dat tijdens het redigeren van een arbitraal vonnis
een scheidsgerecht (deels) op andere gedachten komt. Dat wordt
voornamelijk veroorzaakt door het feit dat tijdens het overleg in
raadkamer, slechts de grote lijnen zijn uitgezet. Indien geen
motivering behoeft te worden gegeven, mag worden verwacht dat een
scheidsgerecht meer in detail delibereert.
Door partijen in de gelegenheid te stellen van een motivering van het
arbitraal vonnis af te zien, kunnen de partijen, naar eigen keuze, de
duur van de procedure bekorten en de kosten beperken.
Deze overwegingen zijn in het bijzonder van toepassing op de
zogenaamde “kleine geschillen” (met name consumentenzaken).
Indien deze zaken zonder motivering kunnen worden afgehandeld,
zou de justitiabele sneller en goedkoper aan zijn rechtsbedeling
kunnen komen.
Het gevoelen in de Nederlandse rechtspraktijk ten aanzien van de
motivering van gerechtelijke en arbitrale vonnissen is echter nog
steeds zodanig dat tegen een overeenkomst om van een motivering
af te zien voorafgaand aan het aanhangig maken van de arbitrage,

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 82
overwegende bezwaren bestaan. Deze bezwaren zijn minder sterk
aanwezig indien een dergelijke overeenkomst wordt gesloten nadat
de arbitrage aanhangig is omdat partijen dan met meer duidelijkheid
de implicaties van een zodanige overeenkomst kunnen overzien.
Dientengevolge wordt voorgesteld partijen toe te staan schriftelijk
overeen te komen dat geen motivering wordt gegeven nadat de zaak
aanhangig is gemaakt.
Artikel 1058 – Verzending van het vonnis aan partijen; einde van
de opdracht van het scheidsgerecht
Artikel 1058, eerste lid
Verzending. De huidige tekst van het eerste lid onder a vereist dat “elk
vonnis in afschrift, getekend door één arbiter of de secretaris van het
scheidsgerecht, aan de partijen wordt verzonden”. Dit vereiste strookt
niet met de praktijk. In de praktijk wordt een aantal originelen van het
arbitrale vonnis getekend waarvan ieder der partijen een exemplaar
ontvangt. Het komt nauwelijks voor, dat een afschrift van het vonnis
getekend door één van de arbiters dan wel de secretaris van het
scheidsgerecht, aan de partijen wordt gezonden. Zie bijvoorbeeld
artikel 50, eerste lid, van het NAI Arbitragereglement van 2001 dat
bepaalt dat “een exemplaar van het vonnis aan iedere partij bij
aangetekende brief wordt gezonden” door de administrateur.
Ingevolge artikel 28, eerste lid, van de ICC Arbitration Rules van 1998
geldt hetzelfde. Indien er van afschriften van het vonnis sprake is,
worden deze door de administrateur van het betrokken arbitrageinstituut
gewaarmerkt. Zie bijvoorbeeld artikel 28, tweede lid, van de
ICC Arbitration Rules: “Additional copies certified true by the
Secretary General shall be made available on request and at any time
to the parties, but to no one else.”
Voorts kan de vraag gesteld worden of de huidige tekst van artikel
1058, eerste lid onder a, voldoet aan artikel IV, eerste lid onder a, van
het New Yorkse Arbitrage Verdrag van 1958 dat verwijst naar “het
behoorlijk gelegaliseerde origineel van de uitspraak of een behoorlijk
gewaarmerkt afschrift daarvan”.
Tegen deze achtergrond wordt voorgesteld de tekst van het eerste lid
van artikel 1058 te wijzigen in “een origineel van het arbitraal vonnis,
als bedoeld in artikel 1057, dan wel een afschrift daarvan
gewaarmerkt door een arbiter of de door de partijen aangewezen
derde.”
In verband met het afschaffen van de deponering van het arbitrale
vonnis (zie hierna) is het van belang de dag van ontvangst van het

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 83
arbitrale vonnis afdoende te kunnen vaststellen. De dag van
deponering van het arbitrale vonnis had tot nu toe de functie van het
einde van de opdracht van het scheidsgerecht (ingeval van het laatste
eindvonnis, het huidige artikel 1058, tweede lid) alsmede het bepalen
van de termijn voor het verzoek tot verbetering (artikel 1060, eerste,
tweede en vierde lid) en aanvulling van het vonnis (artikel 1061,
eerste lid) en de vordering tot vernietiging (artikel 1064, derde lid).
Voorgesteld wordt de dag van ontvangst van het arbitrale vonnis
daarvoor in de plaats te stellen. In dat geval dient de dag van
ontvangst wel onomstotelijk vast te staan. Dit wordt beoogd met de
woorden “op zodanige wijze dat, overeenkomstig het bepaalde van
artikel 1072B, de dag van ontvangst afdoende kan worden
vastgesteld” in de voorgestelde tekst van artikel 1058, eerste lid. In de
meeste gevallen zal verzending van het vonnis door middel van een
aangetekende brief met bericht van ontvangst of een gerenommeerd
koeriersbedrijf met ontvangstbevestiging hiertoe toereikend zijn. Zie
voorts onder Artikel 1064A, tweede lid (het huidige artikel 1064, derde
lid).
Arbitragereglementen blijken ook te voorzien in een wijze van
verzending van het arbitrale vonnis aan partijen die afwijkt van wat is
bepaald in de huidige tekst van artikel 1058, eerste lid onder a. Zo
bepaalt artikel 50, eerste lid, van het NAI Arbitragereglement van
2001 dat de administrateur het vonnis aan partijen zendt. Artikel 28,
eerste lid, van de ICC Arbitration Rules van 1998 voorziet in een
verzending door het Secretariaat van het Internationale Hof van
Arbitrage. De huidige tekst van artikel 1058, eerste lid 1 onder a, staat
dit strikt genomen niet toe. Derhalve wordt voorgesteld aan deze
bepaling toe te voegen: “De partijen kunnen een bepaalde wijze van
verzending en waarmerking overeenkomen.”
Deponering. De huidige tekst van artikel 1058, eerste lid onder b,
vereist dat een geheel of gedeeltelijk eindvonnis wordt “nedergelegd”
ter griffie van de rechtbank binnen welker arrondissement de plaats
van arbitrage is gelegen. Dit depot is, zoals hiervoor aangegeven, in
het kader van de huidige tekst van de arbitragewet slechts van belang
voor het einde van de opdracht van het scheidsgerecht (artikel 1058,
tweede lid), alsmede de aanvang van de termijn voor de verbetering
van het vonnis (artikel 1060, eerste, tweede en vierde lid), het
aanvullend vonnis (artikel 1061, eerste lid) en het instellen van de
vordering tot vernietiging (artikel 1064, derde lid). Daartegenover staat
dat geen enkele van de recente, moderne arbitragewetten een
deponering van een arbitraal vonnis bij de overheidsrechter vereist.
Vooruitlopend op hetgeen onder Artikel 1064A, tweede lid, wordt
uiteengezet, kan hier melding worden gemaakt van het voorstel de
gecompliceerde regeling van het huidige artikel 1064, derde lid, voor

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 84
de termijnen van vernietiging van een arbitraal vonnis te
vereenvoudigen door te bepalen dat de bevoegdheid tot het instellen
van de vordering tot vernietiging vervalt drie maanden na de dag van
ontvangst van het vonnis (zie voor toelichting aldaar, waaronder
begrepen de kwestie van een vonnis dat op verschillende dagen is
ontvangen; zie ook het voorgestelde artikel 1072B).
Dienovereenkomstig wordt ook voorgesteld de termijnen in artikelen
1060, eerste en tweede lid, en 1061, eerste lid, te wijzigen. Daarmee
vervalt de raison d’être van het vereiste van deponering van het
arbitrale vonnis in artikel 1058, eerste lid onder b.
Hieraan kan worden toegevoegd dat het vereiste van deponering van
het arbitrale vonnis bij de griffie van de rechtbank door in het bijzonder
buitenlandse partijen met de nodige argwaan wordt bekeken. Dit
hangt samen met de vertrouwelijkheid van arbitrage (zie hierover ook
het voorgestelde artikel 1072B). Deze argwaan is niet geheel ten
onrechte zoals door Van den Berg (TvA 1997/1, p. 15) is toegelicht.
Ofschoon in het algemeen wordt aangenomen dat gedeponeerde
arbitrale vonnissen niet vallen onder het bepaalde van artikel 28 Rv
(openbaarheid gerechtelijke uitspraken) en geen deel uitmaken van
een openbaar register als bedoeld in artikel 838 Rv, blijkt in de praktijk
dat desondanks sommige griffies aan derden inzage verschaffen van
gedeponeerde vonnissen. Daarbij komt nog, dat het niet altijd
eenvoudig is te achterhalen bij sommige griffies op welke datum een
arbitraal vonnis daadwerkelijk is gedeponeerd. Het komt ook in de
praktijk voor, dat een arbitraal vonnis bij de verkeerde griffie is
gedeponeerd. De rechtsgevolgen van een dergelijke deponering zijn
onduidelijk.
Voorts kan worden opgemerkt dat het afschaffen van deponeren van
arbitrale vonnissen een verlichting van de werklast van de griffie kan
betekenen, en daarmee samenhangend een kostenbesparing. Ook
zal het een aanmoediging betekenen voor geschillencommissies in
consumentenzaken over te stappen op arbitrage. Die commissies
functioneren thans op basis van bindend advies dat, in tegenstelling
tot arbitrage, niet met uitgebreide wettelijke procedurele waarborgen
is omkleed (vgl. artikel 7:900 e.v. BW). Een van de belangrijkste
argumenten tegen arbitrage van de zijde van de
geschillencommissies is dat een griffierecht (thans € 95) moet worden
betaald voor de deponering van een arbitraal vonnis. De
geschillencommissies achten dat niet in overeenstemming met hun
laagdrempelig beleid voor rechtsbedeling.
Tegen de afschaffing van het depot van het arbitrale vonnis bestaan
bij een aantal commentatoren overwegende bezwaren (zie J.J. van
Haersolte-van Hof, Waarom het arbitraal depot gehandhaafd moet
worden, in Heer en Meester, Vriendenbundel voor Lodewijk Sillevis

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 85
Smitt, ’s-Gravenhage 2004, p. 151-161). Teneinde aan deze
bezwaren tegemoet te komen, wordt het derde lid van artikel 1058
voorgesteld ingevolge welke bepaling partijen kunnen overeenkomen
het arbitrale vonnis te deponeren. Zie voorts onder het derde lid van
Artikel 1058 hierna.
Artikel 1058, tweede lid
Het woord “ontvangst” wordt voorgesteld in verband met de
voorgestelde afschaffing van de deponering van het arbitraal vonnis
ter griffie van de rechtbank (zie onder Artikel 1058, eerste lid).
De voorgestelde verwijzing naar artikel 1065A is het gevolg van de
voorgestelde mogelijkheid van terugverwijzing naar het
scheidsgerecht in het kader van een vernietigingsprocedure zoals
neergelegd in dat artikel.
Voorts wordt ook in artikel 1058, tweede lid, voorgesteld de wet verder
te liberaliseren door partijen de mogelijkheid te bieden een andere
wijze (tijdstip) van beëindiging van de opdracht overeen te komen.
Deze liberalisering maakt het in het bijzonder mogelijk een
interpretatie van het arbitrale vonnis overeen te komen. De huidige
arbitragewet biedt die mogelijkheid aan partijen niet. Een
overeenkomst van partijen dienaangaande is wel opgenomen in
artikel 35 van de UNCITRAL Arbitration Rules van 1976 en artikel 29
van de ICC Arbitration Rules van 1998. Ook artikel 33 van de
UNCITRAL Model Law van 1985 biedt deze mogelijkheid aan partijen.
Indien derhalve een ICC of UNCITRAL arbitrage in Nederland
plaatsvindt, zouden voornoemde artikelen op gespannen voet staan
met de huidige Nederlandse arbitragewet. Dit heeft tot verwarring in
de praktijk aanleiding gegeven, waarover Van den Berg in zijn Oratie,
p. 21-22.
Benadrukt dient te worden dat een interpretatie van een arbitraal
vonnis slechts mogelijk is indien de partijen dat zijn overeengekomen
(veelal in een arbitragereglement) en dat derhalve zonder een
dergelijke overeenkomst een partij het scheidsgerecht niet om een
interpretatie van het arbitrale vonnis kan verzoeken.
Artikel 1058, derde lid (het huidige artikel 1058, eerste lid onder b)
De reden voor de gewijzigde tekst van het eerste lid onder b van
artikel 1058 is hierboven uiteengezet. Het uitgangspunt van de
wetsherziening is dat het arbitrale vonnis niet wordt gedeponeerd en
dat de termijnen afhankelijk zijn van de ontvangst van het vonnis (zie
de artikelen 1060, eerste, tweede en vierde lid inzake verbetering van

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 86
het vonnis; 1061 inzake het aanvullend vonnis; 1061C, het huidige
artikel 1050, vierde lid, inzake arbitraal hoger beroep; 1064A, tweede
lid, het huidige 1064, derde lid, en 1065, zevende lid, inzake de
vernietiging). Het voorgestelde derde lid staat partijen toe overeen te
komen dat het vonnis wordt gedeponeerd. Onder de Zwitserse Wet op
het Internationaal Privaatrecht van 1987 kunnen partijen bijvoorbeeld
op eigen kosten een afschrift van het arbitraal vonnis deponeren bij
het gerecht van de plaats van arbitrage (artikel 139 LDIP: “Chaque
partie peut déposer, à ses frais, une expédition de la sentence auprès
du tribunal suisse du siège du tribunal arbitral.“). Zij zullen dat doen
teneinde nadere zekerheid te verkrijgen omtrent deze termijnen en
eventueel ook met het oog op een archieffunctie. Om die reden is in
het voorgestelde derde lid voorzien dat de termijnen, die anders
afhankelijk zijn van de datum van ontvangst van het vonnis,
afhankelijk zijn van de datum van depot.
De laatste zin van het voorgestelde derde lid (“Van een neergelegd
vonnis wordt geen afschrift of uittreksel aan derden verstrekt”) volgt
het reeds algemeen aanvaarde beginsel dat een gedeponeerd
arbitraal vonnis niet toegankelijk is voor derden. Zie ook het
voorgestelde artikel 1069A (Vertrouwelijkheid en geheimhouding). Als
gezegd, arbitrale vonnissen zijn geen vonnissen als bedoeld in artikel
28 Rv. Ook vormen gedeponeerde arbitrale vonnissen geen
openbaar register als bedoeld in artikel 838 lid 1 Rv. Aangezien
sommige griffies in de praktijk zich van dit beginsel niet altijd bewust
blijken te zijn, is dit nog eens uitdrukkelijk in de wet vastgelegd.
Artikel 1059 – Bindende kracht van het vonnis
Artikel 1059 (het huidige artikel 1059, eerste lid)
De huidige tekst van artikel 1059, eerste lid, luidt: “Slechts een geheel
of gedeeltelijk arbitraal eindvonnis kan gezag van gewijsde verkrijgen.
Het heeft dit met ingang van de dag waarop het is gewezen.” Deze
tekst heeft aanleiding tot verwarring gegeven.
Gezag van gewijsde ziet op de bindende kracht van een arbitraal
vonnis in een volgend geding tussen dezelfde partijen. Kracht van
gewijsde betreft de vraag of nog een gewoon rechtsmiddelen tegen
het arbitrale vonnis openstaat (zoals het overeengekomen arbitraal
hoger beroep, zie het voorgestelde artikel 1061i). Een vonnis kan
eerst gezag van gewijsde verkrijgen als het in kracht van gewijsde is
gegaan (vgl. artikel 236 Rv; zie ook Snijders, Ynzonides en Meijer,
Nederlands burgerlijk procesrecht, 3e druk, Deventer 2002, no. 60).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 87
In de literatuur wordt bepleit de uitdrukking “gezag van gewijsde” in
artikel 1059, eerste lid, te wijzigen in “kracht van gewijsde” (Sanders
Arbitragerecht, p. 140-141; en Y.E.M. Beukers, Eenmaal Andermaal?
Beschouwingen over gezag van gewijsde en ne bis in idem in het
burgerlijk procesrecht (diss. EUR 1994), p. 24-26).
De bedoeling van de wetgever was indertijd aansluiting te zoeken bij
artikel V, eerste lid onder e, van het Verdrag van New York van 1958
(“the arbitral award has not yet become binding on the parties”), (zie
MvT, TvA 1984/4a, p. 42) in die zin dat voor de tenuitvoerlegging van
een in Nederland gewezen arbitraal vonnis in het buitenland duidelijk
was wanneer het vonnis als “binding” kon worden aangemerkt.
Volgens de heersende opvatting is een arbitraal vonnis “binding”
indien geen gewone rechtsmiddelen meer opstaan (Van den Berg,
Consolidated Commentary Cases Reported in Volumes XXII (1997) –
XXVII (2002) in XXVIII Yearbook Commercial Arbitration (2003), p.
660-661). Vertaald naar de terminologie van het Nederlands
procesrecht duidt dit in ieder geval op kracht van gewijsde. De
rechtsmiddelen van vernietiging en herroeping (de artikelen 1064 –
1068) zijn immers buitengewone rechtsmiddelen. Dit sluit niet uit dat
de uitdrukking “binding” ook betrekking kan hebben op het gezag van
gewijsde in die zin dat een arbitraal vonnis in een volgend geding
tussen dezelfde partijen bindende kracht heeft. In het kader van
tenuitvoerlegging onder het Verdrag van New York zal die vraag zich
nauwelijks voordoen. Hierbij zij opgemerkt dat menig buitenlands
rechtstelsel geen uitdrukkelijk onderscheid maakt tussen kracht van
gewijsde en gezag van gewijsde.
In dat perspectief kan in artikel 1059 worden volstaan met een
aansluiting bij het voornoemde artikel V, eerste lid onder e, van het
Verdrag van New York door aan te geven vanaf welk moment het
vonnis bindende kracht voor partijen heeft. Dienovereenkomstig luidt
de voorgestelde bepaling: “Een arbitraal vonnis heeft bindende kracht
voor de partijen met ingang van de dag waarop het is gewezen.” Vgl.
artikel 58 van de English Arbitration Act 1996: “… an award … is final
and binding … on the parties …”).
Een zelfde vereenvoudiging kan worden gerealiseerd in het huidige
artikel 1064, derde lid, eerste zin (“Een partij kan de vordering tot
vernietiging instellen zodra het vonnis gezag van gewijsde heeft
verkregen.”). De voorgestelde wijziging van het gehele derde lid van
artikel 1064 (het voorgestelde tweede lid van artikel 1064A) luidt: “De
bevoegdheid tot het instellen van de vordering tot vernietiging vervalt
drie maanden na de dag van ontvangst van het vonnis.”
Geen wijziging is noodzakelijk in artikel 1062, eerste lid, betreffende
de tenuitvoerlegging in Nederland van een arbitraal vonnis aangezien

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 88
de huidige tekst geen nader vereiste stelt aan een arbitraal vonnis
(behoudens dat het een gedeeltelijk of geheel eindvonnis dient te zijn
– een beperking waarvan ook wordt voorgesteld om die te laten
vervallen; zie onder Artikel 1062, eerste lid).
De voorgestelde tekst van artikel 1059 bevat eveneens geen
beperking tot het gedeeltelijk of gehele eindvonnis. Een arbitraal
tussenvonnis kan volgens het huidig artikel 1059 in beginsel niet in
kracht van gewijsde gaan of gezag van gewijsde verkrijgen. De
rechtspraak van de overheidsrechter laat echter zien dat hierop tal
van uitzonderingen bestaan (zie, bijvoorbeeld, de begrippen
“gemengd vonnis”, “deelvonnis” en “eindbeslissing” die in de literatuur
op hun beurt weer omstreden zijn) (zie onder Artikel 1049, tweede lid,
hiervoor). Al deze voor de gebruiker van de arbitragewet weerbarstige
begrippen worden vereenvoudigd door het gebruik van het flexibele
begrip “bindende kracht voor de partijen”. Een scheidsgerecht kan
dan, indien nodig en afhankelijk van de omstandigheden, bepalen in
welke mate en vanaf welk moment een tussenvonnis bindende kracht
voor de partijen heeft.
Terwijl de terminologie “bindende kracht” in de voorgestelde tekst van
artikel 1059 aansluit bij de uitdrukking “binding” in artikel V, eerste lid
onder e, van het Verdrag van New York, is de voorgestelde tekst in
lijn met het bepaalde in artikel 236, eerste lid Rv (“Beslissingen die de
rechtsbetrekking in geschil betreffen en zijn vervat in een in kracht van
gewijsde gegaan vonnis, hebben in een ander geding tussen dezelfde
partijen bindende kracht.”). Ook die bepaling gebruikt uitdrukkelijk de
terminologie “bindende kracht”. Wellicht ten overvloede zij hier
opgemerkt dat het bepaalde in het derde lid van artikel 236 Rv (“Het
gezag van gewijsde wordt niet ambtshalve toegepast.”) ook voor de
bindende kracht van het arbitrale vonnis als bedoeld in de
voorgestelde redactie van artikel 1059 geldt.
De voorgestelde tekst maakt ook een eind aan de kwestie hoe de
huidige tekst van artikel 1059, eerste lid, zich verhoudt met een
arbitraal kort geding vonnis voorzien in artikel 1043B, vierde lid (het
huidige 1051, derde lid) (zie Snijders, aant. 2 ad artikel 1059). Ook
een dergelijk vonnis verkrijgt “bindende kracht voor partijen” in het
kader van de voorlopige maatregelen, met dien verstande dat de
voorlopige voorziening kan worden gewijzigd of ongedaan worden
gemaakt (zie artikel 1043B, vijfde lid) en dat een scheidsgerecht en de
gewone rechter in een opvolgend geding zelfstandig kunnen bepalen
in welke mate het vonnis bindende kracht toekomt.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 89
Het huidige artikel 1059, tweede lid
Ingeval partijen arbitraal hoger beroep zijn overeengekomen, kan een
arbitraal vonnis in eerste aanleg gewezen geen bindende kracht
verkrijgen met ingang van de dag waarop het is gewezen aangezien
arbitraal hoger beroep een gewoon rechtsmiddel is (zie artikel 1059,
het huidige artikel 1059, eerste lid). Het gezag van gewijsde van een
in eerste aanleg gewezen arbitraal vonnis is thans geregeld in het
tweede lid van artikel 1059 in overeenstemming met de terminologie
van het huidige eerste lid. Zoals vermeld, wordt voorgesteld alle
bepalingen inzake arbitraal hoger beroep onder te brengen in een
aparte Zesde Afdeling. Het in die afdeling vervatte artikel 1061l bevat
de regeling die thans is vervat in het tweede lid van artikel 1059, zij
het dat de terminologie is aangepast aan het voorgestelde artikel
1059 (het huidige artikel 1059, eerste lid).
Artikel 1060 – Verbetering van het vonnis
Artikel 1060, eerste lid
Een aantal wijzigingen wordt voorgesteld. In de eerste plaats wordt de
wet verder geliberaliseerd door partijen de mogelijkheid te bieden een
andere termijn overeen te komen. In de tweede plaats wordt de
wettelijke termijn aangepast (dag van ontvangst) om redenen vermeld
onder Artikel 1058, eerste lid (voor het geval dat een vonnis op
verschillende dagen is ontvangen, zie onder Artikel 1064A, tweede
lid). Zie ook onder Artikel 1072B waarin ontvangst nader wordt
gedefinieerd. In de derde plaats vervalt de komma achter het woord
“verzoeken” omwille van de leesbaarheid van de wetstekst. In de
vierde plaats is met het woord “verbeteren” terminologisch aansluiting
gezocht bij vgl. artikel 31 Rv. (dit is ook geschied in de overige leden
van artikel 1060).
De wettelijke termijn wordt ook verlengd tot drie maanden in
overeenstemming met de algemene vereenvoudiging en uniformering
van termijnen in het procesrecht. De ongelimiteerde termijn van “te
allen tijde” van artikel 31, eerste lid Rv wordt niet gevolgd gezien de
termijnen die in andere arbitragewetten gelden (zie bijv. artikel 33,
eerste lid van de UNCITRAL Model Law van 1985: “Within thirty days of
receipt of the arbitral award, unless another period of time has been
agreed upon by the parties …”). Ten slotte wordt de tekst in lijn
gebracht met het bepaalde in artikel 31, eerste lid, Rv door ook
melding te maken van een “andere kennelijke fout die zich voor
eenvoudig herstel leent”.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 90
Overigens kan worden opgemerkt dat door de voorgestelde wijziging
van de bepalingen inzake de termijn in theorie ook een tussenvonnis
voor verbetering in aanmerking komt. De huidige tekst van de wet
bepaalt dat de termijn verloopt na deponering van het vonnis.
Ingevolge de huidige tekst, wordt slechts een gedeeltelijk of geheel
eindvonnis, en niet een tussenvonnis, gedeponeerd (artikel 1058,
eerste lid onder b). Artikel 1060 vermeldt slechts “het vonnis”
waaronder, na de voorgestelde wijziging, ook een tussenvonnis kan
vallen. Tegen deze verruiming van de mogelijkheid tot verbetering
bestaat geen bezwaar. Gelet op het karakter van een tussenvonnis,
kan van deze mogelijkheid ook in een daaropvolgend gedeeltelijk of
geheel eindvonnis gebruik worden gemaakt. Het voorafgaande geldt
eveneens voor de uitleg van een vonnis (indien overeengekomen, zie
het voorgestelde artikel 1058, tweede lid) en het aanvullend vonnis
(artikel 1061).
Artikel 1060, tweede lid
De toevoeging van de verwijzing naar het derde lid van artikel 1057
(vermelding van weigering van ondertekening door een minderheid
van arbiters) is deels gebaseerd op het voorstel van Sanders
(Arbitragerecht, p. 160 en TCR 2002, p. 45, voorstel no. 13). In de
voorgestelde wijziging van het derde lid van artikel 1057 wordt het
vereiste van de vermelding in het geval een minderheid weigert te
ondertekenen reeds gedeformaliseerd. In dat kader past ook de
mogelijkheid tot verbetering indien de vermelding achterwege is
gebleven. Een verbetering ligt voor de hand ter voorkoming van een
vernietiging van het vonnis.
Sanders stelt ook voor de mogelijkheid tot verbetering indien de
ondertekening van de meerderheid van of zelfs alle arbiters ontbreekt
(Sanders, op. cit.). Dat voorstel wordt niet overgenomen omdat, zoals
Sanders elders terecht opmerkt (Arbitragerecht, p. 135), in dat geval
er geen sprake is van een arbitraal vonnis.
Ook in het tweede lid van artikel 1060 wordt voorgesteld de termijn
aan te passen om de redenen vermeld onder Artikel 1058, eerste lid
en Artikel 1060, eerste lid.
Artikel 1060, vierde lid
Hier geldt hetzelfde ten aanzien van de termijn als vermeld onder het
eerste lid van artikel 1060, met dien verstande dat de termijn niet zal
in gaan op de dag van ontvangst doch na de dag van verzending,
aangezien het hier een ambtshalve verbetering betreft.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 91
Hierbij dient te worden opgemerkt dat indien het scheidsgerecht tot
een verbetering wenst over te gaan, het voor het in acht nemen van
de termijn voldoende is dat het scheidsgerecht de partijen van het
voornemen binnen de termijn op de hoogte stelt. De verbetering zelf
kan niet altijd binnen die termijn tot stand worden gebracht, in het
bijzonder gezien de voorgestelde verplichting tot het horen van
partijen als bedoeld in het vijfde lid. Voor de terminologische
wijziging, zie onder het eerste lid hierboven.
Artikel 1060, vijfde lid (voorgesteld)
In tegenstelling tot artikel 1061, derde lid, betreffende het aanvullend
vonnis, bepaalt het huidige artikel 1060 niet dat de partijen in de
gelegenheid dienen te worden gesteld zich uit te laten over het
verzoek tot verbetering. Een dergelijk horen van partijen is wel
voorzien in andere arbitragewetten. Zie bijvoorbeeld artikel 57, derde
lid in fine, van de English Arbitration Act 1996 (“These powers shall
not be exercised without first affording the other parties a reasonable
opportunity to make representations to the tribunal”). Het horen van
partijen is noodzakelijk in het licht van het fundamenteel beginsel van
arbitrage dat het scheidsgerecht iedere partij de gelegenheid geeft
voor haar rechten op te komen en haar stellingen voor te dragen (zie
artikel 1036, tweede lid, het huidige artikel 1039, eerste lid). Vergelijk
voorts artikel 31, eerste lid Rv, waarin deze eis uitdrukkelijk is gesteld
voor verbetering van vonnissen van de gewone rechter (zie ook HR
29 april 1994, NJ 1994, 497 (Bodair/Meijboom)).
Artikel 1060, zesde (vernummerd) tot en met achtste (vernummerd) lid
De voorgestelde wijzigingen betreffen een vernummering van de
leden welke wordt veroorzaakt door het voorgestelde nieuwe vijfde lid.
Artikel 1060, zesde (vernummerd) lid
De tweede zin van het zesde (het huidige vijfde) lid van artikel 1060
verwijst naar artikel 1058, eerste lid. Zoals toegelicht onder Artikel
1058, eerste lid, is de bepaling inzake deponering van het vonnis
geschrapt. Ofschoon derhalve de tekst van het zesde (het huidige
vijfde) lid van artikel 1060 zelf niet behoeft te worden gewijzigd,
betekent de wijziging in artikel 1058, eerste lid, dat de verbetering niet
wordt gedeponeerd ter griffie van de rechtbank (behoudens een
overeenkomst als bedoeld in het voorgestelde derde lid van artikel
1058). Het weglaten van de woorden “het herstel of” is reeds
toegelicht onder het eerste lid hierboven.
Artikel 1060, zevende (vernummerd) lid

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 92
Het weglaten van de woorden “het herstel of” is reeds toegelicht onder
het eerste lid hierboven.
Artikel 1060, achtste (vernummerd) lid
De huidige tekst (zevende lid) voorziet in de mogelijkheid de rechter te
verzoeken de tenuitvoerlegging of vernietiging van een vonnis op te
schorten totdat over de verbetering door het scheidsgerecht is beslist.
Een overeenkomstige bepaling ontbreekt in artikel 1061 met
betrekking tot het verzoek tot het geven van een aanvullend vonnis.
Ten aanzien van de tenuitvoerlegging van het vonnis kan worden
volstaan met de huidige wettelijke regeling. Ingeval van een
aanhangige procedure inzake een verbetering kan het aan de
voorzieningenrechter van de rechtbank worden overgelaten te
beoordelen of de tenuitvoerlegging dient te worden opgeschort. Voor
een dergelijke opschorting is geen aanleiding ingeval van een
aanhangige procedure met betrekking tot een aanvullend vonnis
aangezien een dergelijke vonnis als een afzonderlijk vonnis wordt
beschouwd (zie artikel 1061, vierde lid) en het oorspronkelijke vonnis
op zichzelf voor tenuitvoerlegging in aanmerking kan komen (een
verbetering maakt deel uit van het oorspronkelijke vonnis - zie het
zesde (vernummerd) lid van artikel 1060).
Voor wat betreft de tenuitvoerlegging wordt ook opgemerkt dat de
voorzieningenrechter inspiratie kan putten uit het bepaalde in artikel
31, derde lid Rv. Afhankelijk van de soort fout die wordt gecorrigeerd,
kan een eerder verstrekt afschrift opgemaakt in executoriale vorm zijn
kracht verliezen, doch dat behoeft niet zo te zijn onder alle
omstandigheden. Wel zal het praktisch altijd zo zijn, dat indien de
executie reeds was aangevangen, deze met inachtneming van de
verbetering kan worden voortgezet zoals is bepaald in artikel 31,
eerste lid in fine Rv.
Ten aanzien van de vernietiging van het vonnis ligt het minder voor de
hand de huidige wettelijke regeling tot opschorting van de
vernietigingsprocedure door de rechter ingeval van een aanhangige
procedure tot verbetering van het vonnis te handhaven. De huidige
wettekst gaat uit van een spoedige beslissing van het scheidsgerecht.
Aangezien echter wordt voorgesteld partijen te horen (zie het nieuwe
vijfde lid), kan een verbetering van het vonnis enige tijd in beslag
nemen. Het zou dan kunnen gebeuren dat de termijn van drie
maanden na ontvangst van het vonnis voor het instellen van de
vordering tot vernietiging is verstreken voordat door het
scheidsgerecht over de verbetering is beslist (zie het voorgestelde
tweede lid van artikel 1064A, het huidige artikel 1064, derde lid). Om
deze reden, en ter vereenvoudiging van de wettelijke regeling, wordt

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 93
voorgesteld aansluiting te zoeken bij de regeling voor de termijn van
vernietiging ingeval van een procedure tot verkrijging van een
aanvullend vonnis (zie de voorgestelde aanvulling op het zevende lid
van artikel 1065).
Ten slotte wordt ook in het achtste lid van artikel 1060 voorgesteld
geen voorziening open te stellen tegen een beslissing van de
voorzieningenrechter inzake de schorsing van tenuitvoerlegging. Zie
onder Artikel 1056 en onder Artikel 1070.
Artikel 1061 – Aanvullend vonnis
Artikel 1061, eerste lid
Voor de voorgestelde wijzigingen moge worden verwezen naar
hetgeen is opgemerkt onder Artikel 1060, eerste lid.
De terminologische wijziging van “een of meer zaken welke aan zijn
oordeel waren onderworpen” in “een of meer vorderingen of
tegenvorderingen welke aan zijn oordeel waren onderworpen” is in
overeenstemming met de uitleg die de Hoge Raad aan deze bepaling
heeft gegeven in het arrest van 14 februari 1997, NJ 1998, 109, m.nt.
HJS (Mannaerts q.q./Van Rhienen). Artikel 32 Rv volgt de Hoge Raad
en bepaalt dat aanvulling mogelijk is als de rechter heeft verzuimd te
beslissen over een “onderdeel van het gevorderde”. Zie ook Sanders
Arbitragerecht, p. 161-162; Snijders, aant. 2 ad artikel 1061.
Eenzelfde wijziging wordt voorgesteld voor artikel 1065, zesde lid.
Artikel 1061, tweede lid
De voorgestelde wijziging is louter taalkundig van aard met het oog op
eenvormige taalgebruik in het voorgestelde artikel 1060, derde lid
Artikel 1061, derde lid
De voorgestelde wijziging is wederom louter taalkundig van aard met
het oog op eenvormige taalgebruik in het voorgestelde artikel 1060,
vijfde lid (zie ook artikel 31, eerste lid Rv).
Artikel 1061, vijfde lid
Deze voorgestelde wijziging, die ook een vereenvoudiging betekent, is
het gevolg van het voorstel tot afschaffing van de deponering van het
arbitrale vonnis ter griffie van de rechtbank (zie onder Artikel 1058,
eerste lid; zie voorts de voorgestelde gewijzigde tekst van artikel
1065, zevende lid).

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 94
Artikel 1061, zesde lid
Deze bepaling is verplaatst naar artikel 1061G. Dit artikel is
opgenomen in de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het
arbitraal hoger beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar
uiteengezet.
ZESDE AFDELING. ARBITRAAL HOGER BEROEP
Voorgesteld wordt de bepalingen inzake arbitraal hoger beroep, die
thans verspreid in de verschillende artikelen van de wet zijn
opgenomen, in deze nieuwe, afzonderlijke afdeling onder te brengen.
Dit bevordert de leesbaarheid van de wet in niet geringe mate.
Bovendien wordt een aantal aspecten van het arbitraal hoger beroep,
die in de huidige wet niet of niet afdoende zijn geregeld, alsnog van
een adequate regeling voorzien.
Een afzonderlijke behandeling van het arbitraal hoger beroep is ook
gerechtvaardigd omdat in de praktijk arbitraal hoger beroep
voornamelijk voorkomt in zaken betreffende de handelskoop
(“commodity arbitrations”) alsmede bij de Raad van Arbitrage voor de
Bouw. In andere gevallen wordt arbitraal hoger beroep nauwelijks
overeengekomen.
Artikel 1061A – Arbitraal hoger beroep
Deze voorgestelde bepaling is een inleidende bepaling die
noodzakelijk is voor een aparte afdeling betreffende het arbitraal
hoger beroep.
Bovendien maakt het duidelijk dat het arbitraal hoger beroep wordt
beheerst door de bepalingen vervat in de Eerste Titel voorzover de
Zesde Afdeling geen afwijkende bepalingen bevat. Een dergelijke
bepaling ontbreekt in de huidige arbitragewet. Zie ook Snijders, aant.
4 ad artikel 1050.
De zinsnede “voorzover de aard van het hoger beroep zich daartegen
niet verzet” maakt duidelijk dat niet altijd de bepalingen van de Eerste
Titel in hoger beroep van toepassing kunnen zijn. Een voorbeeld is
het geval waarin de geïntimeerde in eerste aanleg heeft gewonnen
doch verstek laat gaan in hoger beroep. De vraag is dan of de
bepalingen van artikel 1043A, tweede en derde lid (het huidige artikel
1040, tweede en derde lid) betreffende het aanstonds vonnis wijzen
zonder meer kunnen worden toegepast. Zoals bij de overheidsrechter
wordt in dat geval getoetst in het licht van de bestreden uitspraak.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 95
Artikel 1061B – Overeenkomst tot hoger beroep
De tekst is letterlijk overgenomen van het huidige artikel 1050, eerste
lid, behoudens dat het woord “daarin” is toegevoegd en nog eens
duidelijk wordt vastgelegd dat de overeenkomst tot arbitraal hoger
beroep (meestal vervat in een arbitragereglement) aan de vereisten
van de artikelen 1020 en 1021 moet voldoen.
Artikel 1061C – Termijn voor hoger beroep
De huidige tekst is letterlijk overgenomen van het huidige artikel 1050,
vierde lid, behoudens dat de nederlegging ter griffie is vervangen door
ontvangst van het vonnis (zie onder Artikel 1058, eerste lid; voor het
geval dat een vonnis op verschillende dagen is ontvangen, zie onder
Artikel 1064A, tweede lid). Zie ook onder Artikel 1072B waarin
ontvangst nader wordt gedefinieerd.
Artikel 1061D – Hoger beroep van een gedeeltelijk eindvonnis en
een tussenvonnis
De tekst is letterlijk overgenomen van het huidige artikel 1050, twee
en derde lid, behoudens dat het woord “tezamen” is gewijzigd in “ter
gelegenheid van” om duidelijk te maken dat eventueel separaat maar
wel binnen de beroepstermijn voor het laatste eindvonnis appel kan
worden ingesteld tegen een gedeeltelijk eindvonnis. Zie Snijders,
aant. 2 ad artikel 1050.
Volledigheidshalve kan worden opgemerkt dat onder de bepaling
“tenzij de partijen anders zijn overeengekomen” ook valt de regeling in
een arbitragereglement waarin wordt voorzien in de mogelijkheid dat
het scheidsgerecht in eerste aanleg in een gedeeltelijk eindvonnis
bepaalt dat hoger beroep tegen dat vonnis openstaat.
Ook kan nog worden gewezen op het voorgestelde tweede lid van
artikel 1049 ingevolge welke bepaling, indien een scheidsgerecht een
vonnis wijst dat blijkens het dictum deels een tussenvonnis en deels
een eindvonnis is, een dergelijk vonnis een gedeeltelijk eindvonnis is.
Een dergelijk vonnis valt dan onder de bepalingen van het eerste lid
van artikel 1061D.
Artikel 1061E – Hoger beroep ingeval van een samengevoegd
arbitraal geding
De tekst is letterlijk overgenomen van het huidige artikel 1046, zesde
lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 96
Wederom (zie ook het voorgestelde artikel 1061B) is nog eens
duidelijk vastgelegd dat de overeenkomst tot arbitraal hoger beroep
aan de vereisten van de artikelen 1020 en 1021 moet voldoen.
Artikel 1061F – Hoger beroep ingeval van bevoegdverklaring en
onbevoegdverklaring
Artikel 1061F, eerste lid
De huidige tekst van de eerste zin van artikel 1052, zesde lid, luidt:
“Zowel ingeval van bevoegdverklaring als van onbevoegdverklaring
door het scheidsgerecht, is arbitraal hoger beroep, indien
overeengekomen, toegelaten”. Letterlijk genomen zou deze tekst
betekenen dat ingeval van bevoegdverklaring tussentijds appel is
toegestaan. Dat strookt niet met het uitgangspunt voor het hoger
beroep tegen een gedeeltelijk eindvonnis en een tussenvonnis (artikel
1061D, het huidige artikel 1050, tweede en derde lid): hoger beroep
van dergelijke vonnissen kan slechts worden ingesteld ter
gelegenheid van het hoger beroep van het laatste eindvonnis in
eerste aanleg, tenzij de partijen anders zijn overeengekomen. Om
deze reden zijn in een apart eerste lid de bepalingen van artikel
1061D van overeenkomstige toepassing verklaard op een
bevoegdverklaring in eerste aanleg.
Artikel 1061F, tweede lid
De afzonderlijke behandeling van het hoger beroep tegen een
onbevoegdverklaring is het gevolg van de wijziging van het hoger
beroep tegen een bevoegdverklaring zoals voorgesteld in het eerste
lid van artikel 1061F. Ingeval van een onbevoegdverklaring spreekt
het vanzelf dat dadelijk hoger beroep kan worden ingesteld.
Artikel 1061F, derde lid
De tekst is overgenomen van de tweede zin van het huidige zesde lid
van artikel 1052. De woorden “De gewone rechter is alsdan niet
eerder bevoegd ingevolge het vierde of vijfde lid van dit artikel dan
nadat in hoger beroep uitspraak is gedaan …” zijn vervangen door de
woorden: “Ingeval van bevoegdverklaring en onbevoegdverklaring
door het scheidsgerecht zijn de bepalingen van het vierde en vijfde lid
van artikel 1052 van toepassing nadat in hoger beroep uitspraak is
gedaan …” gezien de onderscheiden situaties die zich kunnen
voordoen, de bepalingen inzake rechtsmiddelen zoals voorgesteld in
artikel 1061K, en de voorgestelde wijziging van artikel 1052, vijfde lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 97
Volledigheidshalve kan hieraan worden toegevoegd dat ingevolge het
voorgestelde nieuwe zesde lid van artikel 1052 een
onbevoegdverklaring een arbitraal vonnis is waarop mede de
bepalingen van de Zevende (de huidige Vierde) Afdeling inzake
arbitraal hoger beroep van toepassing zijn.
Het afstand van het hoger beroep in het voorgestelde derde lid van
artikel 1061F (het huidige artikel 1052, zesde lid) is nader
gepreciseerd in die zin dat alle partijen betrokken bij de eerste aanleg
schriftelijk van hoger beroep afstand moeten hebben gedaan. Ware
dat niet zo, dan zou ingevolge de tekst één partij de wederpartij het
recht op hoger beroep kunnen ontnemen door eenzijdig afstand van
hoger beroep te doen. Op grond van deze overwegingen is ook in
artikel 1061K, derde lid, voorzien dat het instellen van rechtsmiddelen
tegen het vonnis in eerste aanleg vóór het verstrijken van de termijn
van arbitraal hoger beroep, de schriftelijk instemming van alle
betrokken partijen voor de afstand van arbitraal hoger beroep vereist.
Daarentegen is een dergelijke instemming niet vereist voor de
bindende kracht van het vonnis (artikel 1061l) en de tenuitvoerlegging
van het vonnis (artikel 1061J) aangezien hier geen sprake is van het
ontnemen van een recht op arbitraal hoger beroep.
Artikel 1061FF – Dwangsom
Artikel 1061FF, eerste lid
De tekst is overgenomen uit artikel 611a, eerste lid, Rv.
Artikel 1061FF, tweede lid
Artikel 1056 bepaalt dat, tenzij en voor zolang het scheidsgerecht in
eerste aanleg nog in functie is, in de gevallen bedoeld in artikel 611d,
de opheffing, de opschorting of de vermindering van de dwangsom bij
verzoekschrift moet worden verzocht aan de voorzieningenrechter van
de rechtbank, ter griffie waarvan het origineel van het vonnis
ingevolge artikel 1058, eerste lid, moet worden nedergelegd. Indien
arbitraal hoger beroep is overeengekomen, ligt het voor de hand dat
het scheidsgerecht in hoger beroep daarover oordeelt (hetgeen
meestal samengaat met een veroordeling in eerste aanleg die
uitvoerbaar is bij voorraad). Dat kan zo lang dat scheidsgerecht in
functie is (in de voorgestelde tekst: “de opdracht … voortduurt”).
Derhalve, gedurende de periode gelegen tussen het laatste
eindvonnis in eerste aanleg en de samenstelling van het
scheidsgerecht in hoger beroep alsmede nadat het scheidsgerecht in
hoger beroep zijn laatste eindvonnis heeft gewezen, zijn voornoemde
bepalingen van artikel 1056 weer van kracht.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 98
Artikel 1061G – Aanvullend vonnis en hoger beroep
De tekst is letterlijk overgenomen van het huidige artikel 1061, zesde
lid, zij het dat partijen wordt toegestaan bij overeenkomst daarvan af
te wijken.
Artikel 1061G (het huidige artikel 1061, zesde lid) heeft een
benadering die anders is dan de aanvulling van een vonnis, arrest of
beschikking door de gewone rechter zoals voorzien in artikel 32 Rv.
Dat artikel is gebaseerd op de ratio dat het instellen van
rechtsmiddelen als hoger beroep zoveel mogelijk dient te worden
voorkomen en bepaalt dat dezelfde rechter een verzoek tot aanvulling
behandelt. Artikel 1061G daarentegen voorziet dat het arbitraal hoger
beroep college de aanvulling behandelt en niet het scheidsgerecht in
eerste aanleg. Dat geldt ook indien een partij verder geen grieven
tegen het arbitrale vonnis in eerste aanleg heeft. De reden voor deze
afwijkende benadering in de wet van 1986 was dat bezwaren tegen
een vonnis zoveel mogelijk gezamenlijk dienen te worden behandeld
in hoger beroep. Men kan zich echter afvragen of de ratio van artikel
32 Rv niet zou moeten prevaleren. Dit wordt in de voorgestelde tekst
aan de praktijk overgelaten door de toevoeging dat partijen anders
kunnen overeenkomen (bijvoorbeeld door in een arbitragereglement
te bepalen dat een aanvulling door het scheidsgerecht in eerste
aanleg dient te worden behandeld). Zie ook Snijders, aant. 5 ad artikel
1050 en aant. 6 ad artikel 1061.
Artikel 1061H – Uitvoerbaarverklaring bij voorraad van vonnis in
eerste aanleg
De tekst van het eerste lid is overgenomen van het huidige artikel
1055, zij het dat deze is aangepast overeenkomstig artikel 233 Rv.
Het voorgestelde tweede en derde lid volgt de tekst van de artikelen
234 en 235 Rv.
Artikel 1061I – Bindende kracht van het vonnis
De terminologie “bindende kracht voor de partijen” volgt uit de
voorgestelde wijziging van artikel 1059 (het huidige artikel 1059,
eerste lid) om reden aldaar uiteengezet. Voor het overige is de tekst
overgenomen van het huidige artikel 1059, tweede lid, behoudens dat
is toegevoegd “of eerder, met ingang van de dag waarop schriftelijk
van hoger beroep afstand is gedaan” (vergelijk het voorgestelde
artikel 1061J, tweede lid, het huidige artikel 1062, derde lid; zie ook
Snijders, aant. 3 ad artikel 1059). Zie voorts de toelichting onder

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 99
Artikel 1059, tweede lid, hiervoor. Voor het afstand doen van hoger
beroep, zie onder Artikel 1061F, derde lid in fine.
Overigens kan, wellicht ten overvloede, worden opgemerkt dat een
arbitraal vonnis gewezen in hoger beroep bindende kracht voor de
partijen heeft met ingang van de dag waarop het is gewezen (zie het
voorgestelde artikel 1059 jo. artikel 1061A).
Artikel 1061J – Tenuitvoerlegging
Artikel 1061J, eerste lid
De tekst volgt hetgeen is bepaald in het huidige artikel 1062, eerste lid
en artikel 1063, eerste lid.
Het woordje “of” in de huidige tekst van artikel 1062, eerste lid, is
bewust gewijzigd in “en” teneinde duidelijk te maken dat, afhankelijk
van de omstandigheden, een partij de keuze heeft tussen
tenuitvoerlegging van het vonnis in eerste aanleg en het hoger beroep
vonnis, dan wel beide.
Artikel 1061J, tweede lid
De tekst is overgenomen van het huidige artikel 1062, derde lid.
Toegevoegd is het geval waarin het arbitraal vonnis gewezen in
eerste aanleg in hoger beroep is bevestigd. In dat geval wordt immers
het vonnis in eerste aanleg ten uitvoer gelegd (zie Sanders
Arbitragerecht, p. 253).
Voor het afstand doen van hoger beroep, zie onder Artikel 1061F,
derde lid in fine.
Artikel 1061K - Rechtsmiddelen
Artikel 1061K, eerste lid
De tekst volgt uit hetgeen is bepaald in het huidige artikel 1064, eerste
lid (het voorgestelde artikel 1064). Volledigheidshalve kan hieraan
worden toegevoegd dat ook terugverwijzing zoals voorgesteld in het
nieuwe artikel 1065A op een in arbitraal hoger beroep gewezen
vonnis van toepassing is.
Artikel 1061K, tweede lid
Deze voorgestelde bepaling maakt een einde aan de onzekerheid van
de status van een in eerste aanleg gewezen arbitraal vonnis indien

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 100
het vonnis in hoger beroep wordt vernietigd dan wel herroepen. De
voorgestelde tekst vereenvoudigt ook de procedure tot vernietiging en
herroeping in die zin dat deze slechts behoeft te worden gericht tegen
het in hoger beroep gewezen vonnis. Voorts voorziet het in een
lacune ten aanzien van de gevolgen van vernietiging zoals geregeld in
artikel 1067. Ten overvloede kan er nog op worden gewezen dat de
bepalingen inzake terugverwijzing naar het scheidsgerecht
(“remission”, zie het voorgestelde artikel 1065A) ook ten aanzien van
een arbitraal vonnis in hoger beroep gewezen, gelden.
Artikel 1061K, derde lid
De huidige arbitragewet bepaalt niets ten aanzien van de vordering tot
vernietiging met betrekking tot het geval waarin arbitraal hoger beroep
is overeengekomen doch geen hoger beroep wordt ingesteld dan wel
daarvan afstand wordt gedaan. Op dat moment kan de termijn voor
vernietiging van het in eerste aanleg gewezen arbitraal vonnis zijn
verstreken. Voorgesteld wordt deze gevallen te ondervangen in het
voorgestelde derde lid van artikel 1061K.
Voor het afstand doen van hoger beroep, zie onder Artikel 1061F,
derde lid in fine.
Artikel 1061K, vierde lid
Ook ten aanzien van een arbitraal tussenvonnis gewezen in eerste
aanleg of in hoger beroep bevat de huidige arbitragewet geen
uitdrukkelijke bepalingen. Deze lacune is opgevuld door de
bepalingen van artikel 1064A, derde lid (het huidige artikel 1064,
vierde lid) van overeenkomstige toepassing te verklaren in het vierde
lid van artikel 1061K.
ZEVENDE AFDELING. DE TENUITVOERLEGGING VAN HET ARBITRAAL VONNIS
Artikel 1062 – Toekenning van het verlof tot tenuitvoerlegging
Artikel 1062, eerste lid
De bepaling betreffende het arbitraal hoger beroep is geschrapt om
redenen als uiteengezet onder Artikel 1050.
Voorts maakt de voorgestelde tekst van het eerste lid van artikel 1062
ook mogelijk een arbitraal tussenvonnis ten uitvoer te leggen. Zoals
door Van den Berg (TvA 1997/1, p. 9-10) wordt betoogd, is het niet
echt nodig dat de Nederlandse arbitragewet de tenuitvoerlegging van
een arbitraal tussenvonnis uitsluit. In dezelfde zin Sanders

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 101
Arbitragerecht, p. 172; zie ook Snijders, aant. 1 ad artikel 1062
voorzover het exécution forcée betreft. In de Nederlandse context kan
tenuitvoerlegging van een arbitraal tussenvonnis hulp bieden bij
bijvoorbeeld een kostenveroordeling. In de internationale context is de
tenuitvoerlegging van een tussenvonnis in het buitenland van belang
voor bijvoorbeeld voorlopige maatregelen (ofschoon een
scheidsgerecht dan eerder gebruik zal maken van een arbitraal vonnis
als bedoeld in het voorgestelde artikel 1043B, vierde lid). Het
onderscheid wordt ook niet gemaakt in de meeste buitenlandse
arbitragewetten.
De wijziging van terminologie van “de voorzieningenrechter van de
rechtbank, ter griffie waarvan het origineel van het vonnis volgens
artikel 1058, eerste lid, moet worden nedergelegd” in “de
voorzieningenrechter van de rechtbank van het arrondissement
waarin de plaats van arbitrage is gelegen” volgt uit de voorgestelde
wijziging vermeld onder Artikel 1058, eerste lid, inzake de afschaffing
van de deponering van het arbitrale vonnis.
Sanders stelt voor in de wet te bepalen dat in alle gevallen de griffier
een afschrift van een verzoek tot tenuitvoerlegging aan de wederpartij
zendt (Arbitragerecht, p. 173, TCR 2002, p. 45-46, voorstel no. 14).
Dat voorstel wordt niet overgenomen. Artikel 279 Rv verschaft de
voorzieningenrechter de mogelijkheid aanstonds het verzoek toe te
wijzen zonder dat een contradictoire behandeling plaatsvindt. In de
praktijk gebeurt dat meestal ook zo (zie Snijders, TvA 1988, p. 180).
De snelle verlening van het verlof tot tenuitvoerlegging past in het
beginsel dat arbitrage op voortvarende wijze dient plaats te vinden.
Daarbij worden echter de rechten van de verweerder niet
veronachtzaamd. Het systeem van de arbitragewet is zodanig dat
bezwaren tegen een arbitraal vonnis zoveel mogelijk in één procedure
worden geconcentreerd: de vordering tot vernietiging van het vonnis
op basis van de artikelen 1064A en 1065. Dat blijkt reeds uit het
bepaalde in artikel 1062, derde lid (het huidige vierde lid): “Verleent de
voorzieningenrechter van de rechtbank het verlof tot
tenuitvoerlegging, dan staan de wederpartij van de verzoeker slechts
de rechtsmiddelen genoemd in artikel 1064 [het huidige artikel 1064,
eerste lid] open.” Heeft een verweerder gegronde bezwaren tegen
een arbitraal vonnis dan kan hij aanstonds de vordering tot
vernietiging instellen. Hij behoeft dan zelfs niet een verlening van het
verlof tot tenuitvoerlegging af te wachten (zie artikel 1064A, tweede
lid, het huidige artikel 1064, derde lid: vordering tot vernietiging kan
aanstonds na ontvangst van het vonnis worden ingesteld). Indien een
verlof tot tenuitvoerlegging is verleend, kan de verweerder voorts een
schorsing van de tenuitvoerlegging aan de rechtbank verzoeken
hangende de procedure tot vernietiging (zie artikel 1066, tweede lid
e.v.). Hij kan zelfs in gevallen van onverwijlde spoed een schorsing

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 102
van executie in kort geding bij de voorzieningenrechter vorderen.
Voorts zijn de gronden waarop verlof tot tenuitvoerlegging kan worden
geweigerd beperkt (zie artikel 1063, eerste lid). Het systeem van de
Nederlandse arbitragewet is dus niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld
artikel 36, tweede lid van de UNCITRAL Model Law van 1985, dat alle
gronden voor vernietiging ook van toepassing verklaart als gronden
voor weigering van het verlof tot tenuitvoerlegging. Het voorstel van
Sanders zou een verschraling van de voortvarende arbitragepraktijk in
Nederland betekenen omdat het horen van de verweerder de nodige
tijd in beslag zal nemen. Daarmee zou ook de werklast van de
rechters onnodig verder worden bezwaard.
Artikel 1062, tweede lid
De voorgestelde wijziging betreft een aanpassing van de tekst in
overeenstemming met de voorgestelde wijziging van artikel 1058,
eerste lid.
Artikel 1062, derde lid (verplaatst)
De tekst is verplaatst naar artikel 1061J, tweede lid. Dit artikel is
opgenomen in de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het
arbitraal hoger beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar
uiteengezet.
Artikel 1062, derde (het huidige vierde) lid
Het vierde lid is vernummerd tot het derde lid ingevolge het
verplaatsen van het derde lid naar artikel 1061J, tweede lid. De
verwijzing naar artikel 1064, eerste lid, is gewijzigd in een verwijzing
naar artikel 1064 om redenen aldaar uiteengezet.
Artikel 1063 – Weigering van het verlof tot tenuitvoerlegging
Artikel 1063, eerste lid
De voorgestelde, vereenvoudigde tekst verbetert de leesbaarheid
doordat verwijzingen naar het arbitraal hoger beroep zijn verplaatst
naar artikel 1061J, eerste lid, tweede zin. Dit artikel is opgenomen in
de voorgestelde nieuwe Zesde Afdeling, waarin het arbitraal hoger
beroep afzonderlijk is geregeld, om redenen als aldaar uiteengezet.
De grond voor weigering van het verlof tot tenuitvoerlegging in het
huidige eerste lid van artikel 1063 (“kennelijk in strijd is met de
openbare orde of de goede zeden”) blijkt in de praktijk verschillend te
worden uitgelegd. Zo onderzoeken sommige voorzieningenrechters
ook of kennelijk een arbitrageovereenkomst ontbreekt en of het vonnis

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 103
is gemotiveerd. Deze praktijk volgend, ligt het voor de hand de grond
voor weigering aan te passen: “indien na een summierlijk onderzoek
hem is gebleken dat het aannemelijk is dat het vonnis zal worden
vernietigd of herroepen op een van de gronden genoemd in artikel
1065, eerste lid, of artikel 1068, eerste lid”. Het is niet de bedoeling
dat met deze wijziging een verkapte extra ronde voor een
vernietigingsprocedure wordt aangeboden. Het systeem van de wet is
nog steeds zo, dat bezwaren tegen een arbitraal vonnis zoveel
mogelijk in één procedure worden geconcentreerd: de vordering tot
vernietiging van het vonnis op basis van de artikelen 1064A en 1065.
De voorgestelde tekst maakt dat duidelijk met twee beperkingen: het
onderzoek dient “summierlijk” te zijn en het dient “aannemelijk” te zijn
dat het vonnis zal worden vernietigd. Slechts in uitzonderlijke gevallen
zal een vonnis aan die twee preliminaire voorwaarden kunnen
voldoen.
Artikel 1063, derde en vierde lid
In het kader van de algemene vereenvoudiging en uniformering van
termijnen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, is de
huidige termijn van twee maanden gewijzigd in drie maanden.
Artikel 1063, vijfde lid
De wijziging van “artikel 1062, vierde lid, eerste zin” in “artikel 1062,
derde lid, eerste zin” is het gevolg van de voorgestelde vernummering
van het huidige vierde lid van artikel 1062.
ACHTSTE AFDELING. DE VERNIETIGING EN DE HERROEPING VAN HET
ARBITRAAL VONNIS
Artikel 1064 – Rechtsmiddelen (het huidige artikel 1064, eerste
lid)
Het huidige eerste lid van artikel 1064 heeft betrekking op zowel de
vernietiging als de herroeping van een arbitraal vonnis. Vanuit het
oogpunt van systematiek is deze bepaling in een apart artikel 1064
opgenomen en zijn de bepalingen met betrekking tot de vernietiging in
het algemeen in een afzonderlijk artikel 1064A ondergebracht.
Voorts is de voorgestelde, vereenvoudigde tekst het gevolg van de
aparte behandeling van het arbitraal hoger beroep in de voorgestelde
nieuwe Zesde Afdeling, artikel 1061K, eerste lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 104
Artikel 1064A – Vernietiging in het algemeen (het huidige artikel
1064, tweede tot en met vierde lid)
Het afzonderen van het tweede tot en met het vierde lid van het
huidige artikel 1064 in een nieuw artikel 1064A is hierboven onder
Artikel 1064 toegelicht.
Artikel 1064A, eerste lid (het huidige artikel 1064, tweede lid)
Een belangrijke voorgestelde wijziging betreft de beperking van het
aantal gerechtelijke instanties die over de vordering tot vernietiging
van een arbitraal vonnis oordelen. Onder de huidige wet kunnen dat
drie instanties zijn: de rechtbank, het gerechtshof en de Hoge Raad.
Het is niet nodig dat twee feitelijke gerechtelijke instanties zich over
een vordering tot vernietiging moeten buigen. Dat strookt niet met het
beginsel dat geschillenbeslechting door middel van arbitrage met
bekwame spoed behoort te worden afgerond. Een
rechtbankprocedure inzake een vordering tot vernietiging van een
arbitraal vonnis neemt al gauw meer dan negen maanden in beslag.
In het buitenland zijn vergelijkbare inperkingen waar te nemen.
Ingevolge de Zwitserse Wet op het Internationaal Privaatrecht van
1987 is zelfs slechts één instantie bevoegd een vordering tot
vernietiging van een arbitraal vonnis te beoordelen: de Tribunal
Fédéral (artikel 191, eerste lid, LDIP). In Frankrijk is de vordering tot
vernietiging beperkt tot twee instanties: Cour d’appel en Cour de
Cassation. (artikel 1486, eerste lid, C.pr.civ.).
De middenweg die de Franse wetgever heeft gekozen verdient de
voorkeur. Dienovereenkomstig wordt voorgesteld de vordering tot
vernietiging niet langer in eerste instantie bij de rechtbank doch bij het
gerechtshof in te stellen.
Overigens zij opgemerkt dat ingevolge de voorgestelde wijziging van
artikel 1064A, eerste lid (het huidige artikel 1064, tweede lid) de
rechter als bedoeld in artikel 1066, in eerste instantie het gerechtshof
is.
Artikel 1064A, tweede lid (het huidige artikel 1064, derde lid)
Praktisch geen enkel land kent een zo ingewikkelde regeling voor de
termijn voor het instellen van een vordering tot vernietiging van een
arbitraal vonnis als de huidige Nederlandse arbitragewet. Wetgeving
op het gebied van arbitrage in de ons omringende landen laat zien dat
de termijn voor het instellen van de vernietigingsactie daar
eenvoudiger is geregeld:

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 105
• Engeland: 28 dagen na datum van het vonnis (artikel 70, derde
lid, van de English Arbitration Act 1996).
• België: in de meeste gevallen drie maanden na betekening van
het vonnis (artikel 1707, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek).
• Zwitserland: Ingeval van internationale arbitrage, 30 dagen na
betekening van het vonnis (R. Briner, National Report
Switzerland, in International Handbook on Commercial Arbitration,
p. 34).
• Duitsland: drie maanden na ontvangst van het vonnis (artikel
1059, derde lid, ZPO).
• UNCITRAL Model Law van 1985: drie maanden na ontvangst van
het vonnis (artikel 34, derde lid).
Afgezien van de ingewikkeldheid van het huidige artikel 1064, derde
lid, kunnen deze bepalingen, zoals uiteengezet door Van den Berg
(TvA 1997/1, p. 10-11), in de internationale context problemen
opleveren. In de eerste plaats betreft dat het depot van het arbitrale
vonnis. Zoals onder Artikel 1058, eerste lid, is toegelicht, is in de
praktijk gebleken dat het depot van het arbitrale vonnis een probleem
voor de vertrouwelijkheid kan opleveren. Een tweede probleem vormt
de bepaling inzake de “tweede termijn” in het huidige derde lid van
artikel 1064. Ingevolge die bepaling kan de partij aan wie een vonnis
voorzien van een verlof tot tenuitvoerlegging is betekend, ongeacht
het verstreken zijn van de termijn van drie maanden, alsnog binnen
drie maanden na deze betekening de vordering tot vernietiging
instellen. Deze mogelijkheid komt niet toe aan de partij die zelf een
exequatur verkrijgt. Voor het gebruik van de “tweede termijn” is een
partij dus afhankelijk van een al dan niet instellen van een verzoek tot
het verlenen van een exequatur door de wederpartij. De vraag die
zich daarbij voordoet is of onder het verlof tot tenuitvoerlegging als
bedoeld in het huidige artikel 1064, derde lid, ook een verlof tot
tenuitvoerlegging verleend door een buitenlandse rechter valt.
Ook Meijer heeft erop gewezen dat het huidige systeem van artikel
1064, derde lid, geen sluitende regeling geeft met betrekking tot het
arbitraal hoger beroep indien dat is overeengekomen (zie Burgerlijke
Rechtsvordering. Tekst & Commentaar, Deventer 2002, Artikel 1064
lid 3, aant. 3b). Zie in dit verband het voorgestelde artikel 1061K.
Voorgesteld wordt daarom dit alles sterk te vereenvoudigen door te
bepalen dat de bevoegdheid tot het instellen van de vordering tot
vernietiging vervalt binnen drie maanden na de dag van ontvangst van
het vonnis. Met ontvangst is bedoeld de dag waarop de partij die

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 106
vernietiging vordert, het vonnis heeft ontvangen. Voor een nadere
definiëring van ontvangst, zie het voorgestelde artikel 1072B.
In de meeste gevallen kan over die dag geen misverstand bestaan. In
de praktijk nemen arbiters en arbitrage-instituten de voorzorg het
vonnis aangetekend met bericht van ontvangst te verzenden (zie ook
onder Artikel 1058, eerste lid, hierboven) Indien een partij beweert het
vonnis niet ontvangen te hebben, kan het voorgestelde artikel 1072B
uitkomst bieden. Eventueel kunnen ook de bepalingen van artikel
3:37, derde lid, BW analoog worden toegepast.
Men zou nog kunnen overwegen de termijn te laten verstrijken drie
maanden na datum van het vonnis. Hieraan kleeft echter het bezwaar
dat het in de praktijk nog al eens voorkomt dat er een verschil bestaat
tussen de datum van het vonnis en de datum van verzending (in het
bijzonder veroorzaakt door het circuleren van een gedateerd vonnis
voor ondertekening door de arbiters). Mede om die reden gaat de
voorkeur uit naar de datum van ontvangst.
Ingevolge het voorstel kan het in een enkel geval gebeuren dat
verschillende momenten van ontvangst zich voordoen. Zo kan het
gebeuren dat, ofschoon gelijktijdig verzonden, een partij het vonnis
één of meer dagen later ontvangt dan de wederpartij. Indien, zoals
gebruikelijk in de praktijk, het vonnis is verzonden met bericht van
ontvangst, levert dat geen bezwaar op, aangezien het scheidsgerecht
(gewoonlijk via het arbitrage-instituut) de partijen laat weten op welk
moment het vonnis door iedere partij is ontvangen. Zo weet in de
meeste gevallen iedere partij wanneer de termijn voor vernietiging
verstrijkt voor de wederpartij. Mocht een partij die informatie niet van
het scheidsgerecht of arbitrage-instituut hebben ontvangen, dan kan
zij altijd zelf nog bij de wederpartij die informatie opvragen.
Voor drie categorieën van bijzondere gevallen voorziet het voorstel in
uitzonderingen op de hoofdregel dat de termijn drie maanden na
ontvangst van het vonnis verstrijkt: hoger beroep (zie het voorgestelde
artikel 1061K, tweede lid), de verbetering van het vonnis, en het
aanvullend vonnis (zie artikel 1065, zevende lid), en verlening van het
verlof tot tenuitvoerlegging in hoger beroep en cassatie (zie artikel
1065, achtste lid).
Partijen kunnen een nadere termijn voor vernietiging overeenkomen
indien zij bijvoorbeeld een interpretatie van het arbitrale vonnis
overeenkomen. Een dergelijke overeenkomst wordt mogelijk gemaakt
in de voorgestelde wijziging van artikel 1058, tweede lid (zie onder
Artikel 1058, tweed lid, hiervoor). Indien partijen deponering van het
vonnis zijn overeengekomen (zie het voorgestelde derde lid van

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 107
artikel 1058), verloopt de termijn van drie maanden na de dag van
deponering.
Het overlijden van een partij en de termijn voor vernietiging is
geregeld in het voorgestelde nieuwe vierde lid van artikel 1072C.
Artikel 1064A, vierde lid (het huidige artikel 1064, vijfde lid)
De voorgestelde wijziging is louter taalkundig van aard (een komma
achter het woord “daartoe”).
Artikel 1065 – Gronden voor vernietiging
Artikel 1065, eerste lid onder d
Sanders heeft voorgesteld grond d (“het vonnis is niet overeenkomstig
het in artikel 1057 bepaalde ondertekend of niet met redenen
omkleed”) te schrappen (Arbitragerecht, p. 197 en TCR 2002, p. 46,
voorstel no. 15). Dat voorstel wordt niet overgenomen. Nadere
bestudering leert dat Sanders niet de afschaffing van de gronden tot
vernietiging als voorzien in de huidige grond d voorstaat (in tegendeel,
hij acht de ondertekening en motivering tot de essentialia van het
arbitraal vonnis te behoren), doch betoogt dat deze onder grond e
(openbare orde) kunnen worden gebracht. Een dergelijke omwisseling
kan tot verwarring in de praktijk aanleiding geven. De reden die
Sanders voor zijn voorstel geeft, is dat geen enkele andere
arbitragewet een aparte grond zoals voorkomende in grond d kent.
Dat is evenwel niet voldoende reden grond d te schrappen mede
gezien het feit dat de opzet van de gronden tot vernietiging in de
Nederlandse arbitragewet verschillend is ten opzichte van die
voorkomende in de andere arbitragewetten (vergelijk bijvoorbeeld met
artikel 34, tweede lid van de UNCITRAL Model Law van 1985, waarbij
dient te worden opgemerkt dat inhoudelijk er nauwelijks enig verschil
bestaat tussen artikel 1065, eerste lid Rv en artikel 34, tweede lid van
de UNCITRAL Model Law).
Aan de problemen die Sanders signaleert met betrekking tot de
ondertekening van het arbitrale vonnis is deels tegemoet gekomen
door de wijziging van de artikelen 1057, derde lid, en 1060, tweede
lid. Zie voorts onder Artikel 1057, derde lid, en Artikel 1060, tweede
lid, hierboven.
De zienswijze van de Hoge Raad dat “met het ontbreken van een
motivering op één lijn gesteld moet worden het geval dat weliswaar
een motivering gegeven is, maar dat daarin enige steekhoudende
verklaring voor de desbetreffende beslissing niet te onderkennen valt”

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 108
(HR 9 januari 2004, RvdW 2004, 11 (Nannini/SFT Bank), JBPr
2004/31, m.nt. I.P.M. van den Nieuwendijk, TvA 2004/4, p. 47, m.nt.
F. De Ly) wordt niet in de voorgestelde wijzigingen overgenomen. De
Nannini-zaak had niet zozeer betrekking op een motiveringsgebrek
doch veeleer op het nalaten van het scheidsgerecht in te gaan op een
essentieel en zelfstandig verweer (hetgeen valt onder het schenden
van de opdracht als bedoeld in artikel 1065, eerste lid onder c).
De uitzonderingen op de verplichting het arbitrale vonnis te motiveren
zijn thans opgenomen in het voorgestelde nieuwe vijfde lid van artikel
1057.
Artikel 1065, eerste lid onder e
De uitdrukking “in strijd met de openbare orde of de goede zeden” is
verkort tot “in strijd met de openbare orde” aangezien “goede zeden”
reeds onder “openbare orde” valt (zie Sanders Arbitragerecht, p. 197).
De wettekst wordt daarmee tevens innerlijk consistent gemaakt
gezien het feit dat de huidige tekst van artikel 1076, eerste lid onder
Ab, slechts de “openbare orde” vermeldt zonder de overbodige
toevoeging “goede zeden”. Een zelfde wijziging wordt voorgesteld in
artikel 1068, tweede lid onder a.
Artikel 1065, derde lid
De verwijzing naar artikel 1028, tweede lid, is een gevolg van de
voorgestelde wijziging van dat artikel.
Artikel 1065, vierde lid
In de eerste plaats wordt voorgesteld te bepalen dat niet iedere
schending van de opdracht van het scheidsgerecht tot vernietiging
leidt. Teneinde het aantal vorderingen tot vernietiging te beperken,
kan alleen geklaagd worden in ernstige gevallen van schending van
de opdracht.
Deze gedachte is niet nieuw. Zo verwijst bijvoorbeeld artikel 68,
tweede lid, van de English Arbitration Act 1996 naar een “Serious
irregularity ... which the court considers has caused or will cause
substantial injustice to the applicant”. Zie ook Snijders, aant. 4 sub dd
ad artikel 1065.
Voorts wordt voorgesteld een tweede volzin toe te voegen met het
oog op het voorgestelde nieuwe artikel 1048A om redenen
uiteengezet onder dat artikel.
Ten slotte dient te worden gewezen op het beginsel van arbitrage dat
de overheidsrechter niet inhoudelijk mag treden in het arbitrale vonnis.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 109
Dat speelt met name een rol bij de beoordeling van het houden aan
de materiële kant van de opdracht. De rechter kan bijvoorbeeld wel
toetsen of het scheidsgerecht op een essentieel en zelfstandig
verweer is ingegaan, doch niet hoe het scheidsgerecht dat verweer
inhoudelijk heeft beoordeeld. Zie HR 14 februari 1997, NJ 1998, 109,
m.nt. HJS (Mannaerts q.q./Van Rhienen).
Artikel 1065, vijfde lid
In de praktijk is gebleken dat een partiële vernietiging van een
arbitraal vonnis niet behoeft te zijn beperkt tot het geval van een
vonnis dat extra of ultra petita is. Zo kan bijvoorbeeld een vonnis een
groot aantal verschillende vorderingen bestrijken doch het vereiste
van hoor en wederhoor slechts ten opzichte van één vordering zijn
geschonden. Het komt dan nutteloos voor het gehele vonnis te
vernietigen vanwege de misstap ten aanzien van slechts één
onderdeel daarvan. Dat zou ook indruisen tegen het uitgangspunt dat
vernietiging van een arbitraal vonnis zoveel mogelijk dient te worden
voorkomen.
Voorgesteld wordt daarom de huidige bepaling van het vijfde lid van
artikel 1065 uit te breiden. Daarbij is aansluiting gezocht bij artikel
3:41 BW inzake gedeeltelijke nietigheid van rechtshandelingen.
Overigens kan de rechter in voornoemde gevallen ook (en wellicht bij
voorkeur) gebruik maken van terugverwijzing (“remission”) zoals
voorgesteld in het nieuwe artikel 1065A.
Artikel 1065, zesde lid
De terminologische wijziging van “een of meer zaken welke aan zijn
oordeel waren onderworpen” in “een of meer van de vorderingen of
tegenvorderingen welke aan zijn oordeel waren onderworpen” is
reeds toegelicht onder Artikel 1061, eerste lid. Zie ook onder Artikel
1038C (Tegenvordering) hierboven.
Artikel 1065, zevende lid
De voorgestelde wijziging voor het verval van de termijn is reeds
toegelicht onder Artikel 1058, eerste lid, en Artikel 1064A, tweede lid
(het huidige artikel 1064, derde lid). Voor een nadere definiëring van
ontvangst, zie het voorgestelde artikel 1072B. De toegevoegde
tweede zin is toegelicht onder artikel 1060, achtste (vernummerd) lid.
Artikel 1065, achtste lid (voorgesteld)
Indien de voorzieningenrechter van de rechtbank het verlof tot
tenuitvoerlegging weigert, staat er hoger beroep tegen die weigering

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 110
open (artikel 358 Rv; zie ook het voorgestelde artikel 1072A). Mocht
in hoger beroep of cassatie alsnog een verlof worden verleend, dan
bepaalt artikel 1063, vijfde lid, dat het bepaalde van artikel 1062,
derde (het huidige vierde) lid, eerste zin, van overeenkomstige
toepassing is (“Verleent de voorzieningenrechter van de rechtbank het
verlof tot tenuitvoerlegging, dan staan de wederpartij van de
verzoeker slechts de rechtsmiddelen genoemd in artikel 1064 open”).
Alsdan is het zeer waarschijnlijk dat de termijn van drie maanden na
ontvangst als bedoeld in artikel 1064A, tweede lid (het huidige artikel
1064, derde lid) is verlopen. Het achtste lid komt tegemoet aan deze
lacune die overigens een uitzonderlijke situatie betreft.
Artikel 1065A – Terugverwijzing naar scheidsgerecht
De voorgestelde tekst is gebaseerd op artikel 34, vierde lid, van de
UNCITRAL Model Law van 1985:
“The court, when asked to set aside an award, may,
where appropriate and so requested by a party, suspend
the setting aside proceedings for the period of time
determined by it in order to give the arbitral tribunal an
opportunity to resume the arbitral proceedings or to take
such other action as in the arbitral tribunal’s opinion will
eliminate the grounds for setting aside.”
Zie bijvoorbeeld ook artikel 71, derde lid, van de English Arbitration
Act 1996:
“Where the award is remitted to the tribunal, in whole or
in part, for reconsideration, the tribunal shall make a
fresh award in respect of the matters remitted within
three months of the date of the order for remission or
such longer or shorter period as the court may direct.”
Voor een rechtsvergelijkend overzicht ter zake van remission, zie
Sanders Quo Vadis, p. 119-120, 324-326, en 418. Sanders is een
voorstander van het opnemen van de mogelijkheid tot remission (zie
TCR 2002, p. 74-75, voorstel no. 16; Sanders Arbitragerecht, p. 213;
Remission, TvA 2003/3, p. 87-91).
De doel van de voorgestelde bepalingen is het zoveel mogelijk
voorkomen van een geheel nieuwe arbitrage (zie artikel 1067). Op
betrekkelijk eenvoudige wijze kan aldus een arbitraal vonnis dat op
zichzelf voor vernietiging in aanmerking komt, worden gesauveerd.
De terugverwijzing betekent dat de opdracht van het scheidsgerecht
“herleeft”. Met het oog daarop is de tekst artikel 1058, tweede lid,
aangepast. Ook ingeval van terugverwijzing kan een arbiter worden

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 111
vervangen overeenkomstig de bepalingen van artikel 1030 op de
gronden vermeld in artikel 1029.
Een terugverwijzing naar het scheidsgerecht kan verschillende
resultaten opleveren. Zo kan het scheidsgerecht, dat overigens niet
verplicht is de “handreiking” van het Hof op te volgen, inderdaad een
nieuw vonnis wijzen waarin de grond voor vernietiging is
geëlimineerd. Het kan dit ook, naar de mening van het gerechtshof,
op onjuiste of onvolledige wijze doen. Een ander mogelijkheid is dat
het scheidsgerecht, om welke reden dan ook, geen mogelijkheid ziet
de grond voor vernietiging op te heffen. Het is niet wel mogelijk al
deze en andere gevallen wettelijk te regelen. Derhalve wordt
voorgesteld dat, na de schorsing, het gerechtshof, gezien de
omstandigheden, naar bevind van zaken beslist (zie laatste zin: “Na
de schorsing van de vernietigingsprocedure, beslist het gerechtshof
overeenkomstig hetgeen het, de omstandigheden in aanmerking
genomen, passend acht”). Al naar gelang de omstandigheden, kan
het gerechtshof bijvoorbeeld de vernietigingsprocedure beëindigen,
dan wel geheel of gedeeltelijk voortzetten. In dat geval kan het
gerechtshof de partij die de vernietiging vordert, toestaan nieuwe
gronden voor vernietiging voor te dragen voorzover deze
samenhangen met het arbitraal vonnis na verwijzing (op grond van
een analoge toepassing van artikel 1064A, vierde lid, het huidige
artikel 1064, vijfde lid). Overigens zal het gerechtshof niet licht
beslissen het (nieuwe) vonnis ten tweede male terug te verwijzen.
Wellicht ten overvloede moge nogmaals worden benadrukt dat het
voorgestelde artikel 1065A een “kan” bepaling is zodat de rechter ook
in deze discretionaire bevoegdheid heeft. Ook is de “remission”
beperkt tot de gronden voor vernietiging genoemd in het eerste lid van
artikel 1065; van een inhoudelijke bemoeienis door het gerechtshof
kan derhalve geen sprake zijn.
Artikel 1066 – Schorsing van tenuitvoerlegging
Ingevolge de voorgestelde wijziging van artikel 1064A, eerste lid (het
huidige artikel 1064, tweede lid) wordt de rechter als bedoeld in artikel
1066, in eerste instantie het gerechtshof. Dit is in het gewijzigde derde
lid verwoord.
Het zesde lid ondergaat een kleine taalkundige wijziging.
Artikel 1067 – Gevolgen van vernietiging
Voor een toelichting op de voorgestelde wijzigingen kan worden
verwezen naar hetgeen is opgemerkt onder Artikel 1052, vijfde lid.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 112
In dit verband kan ook worden genoemd artikel 1059, vijfde lid, van de
Duitse arbitragewet van 1998: “Die Aufhebung des Schiedsspruchs
hat im Zweifel zur Folge, dass wegen des Streitgegenstandes die
Schiedsvereinbarung wiederauflebt”.
Voor een rechtsvergelijkend overzicht met betrekking tot de situatie na
vernietiging van een arbitraal vonnis, zie Sanders Quo Vadis, p.121,
350-351, en 419.
Artikel 1068 – Herroeping
Artikel 1068, eerste lid
Voor de terminologische wijziging van het woord “stukken” in
“bescheiden”, zie onder Artikel 1039A, tweede lid (het huidige artikel
1039, vierde lid). Volledigheidshalve wordt erop gewezen dat de
terminologie van “bescheiden” van artikel 1068, eerste lid onder b en
c, en tweede lid, nader is gedefinieerd in het voorgestelde artikel
1072BB, tweede lid.
Artikel 1068, tweede lid
Voor de terminologische wijziging van het woord “stukken” in
“bescheiden”, zie wederom onder Artikel 1039A, tweede lid.
Sanders heeft een aantal bezwaren geuit tegen de bepalingen van
artikel 1068 (TCR 2002, p. 76-77, voorstel no. 21). Zijn eerste
bezwaar betreft de termijn van het huidige artikel 1064, derde lid (het
voorgestelde artikel 1064A, tweede lid) welke in het tweede lid van
artikel 1068 van overeenkomstige toepassing is verklaard. Deze
termijn is inderdaad overbodig en zelfs verwarrend gezien de termijn
die daarop volgend in het tweede lid van artikel 1068 wordt genoemd
(“of, indien dit een later tijdstip zal opleveren, binnen drie maanden
nadat het bedrog of de valsheid bekend is geworden of een partij de
nieuwe stukken [bescheiden] in handen heeft gekregen”). In het
voorstel is daarom de eerst genoemde termijn geschrapt.
Het tweede bezwaar van Sanders betreft de verwijzing naar artikel
341 in de tweede zin van het tweede lid van artikel 1068. In
tegenstelling tot hetgeen Sanders stelt, bestaat ook in arbitrage
behoefte aan een regeling ingeval een partij overlijdt. Wel ligt het
meer voor de hand de verwijzing in de wet op te nemen in het artikel
dat betrekking heeft op het overlijden van een partij (artikel 1072C, het
huidige artikel 1032). Dienovereenkomstig wordt voorgesteld de
tweede zin te verplaatsen naar een nieuw vierde lid van artikel 1072C.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 113
Het derde bezwaar van Sanders heeft betrekking op de derde zin van
het tweede lid van artikel 1068 (“ De procedure wordt ingeleid met een
dagvaarding die voldoet aan de eisen van artikel 111 en wordt verder
gevoerd op de wijze als in de tweede titel van het Eerste Boek is
bepaald.”) Sanders stelt terecht dat dit evenzeer geldt wanneer het
niet met zoveel woorden wordt gezegd, doch in het kader van een
arbitragewet zijn dergelijke herhalingen nuttig voor de gebruikers.
Artikel 1068, derde lid
Het vierde bezwaar van Sanders (TCR 2002, p. 77, voorstel no. 21)
betreft de gehele of gedeeltelijke vernietiging van het arbitrale vonnis
welke bepaling hij niet noodzakelijk acht. Een dergelijke bepaling is
echter wel vereist nu artikel 1065, vijfde lid ook in een gehele of
gedeeltelijke vernietiging voorziet en deze bepaling niet van
overeenkomstige toepassing is verklaard en evenmin van
overeenkomstige toepassing kan worden verklaard. De bepaling volgt
veeleer artikel 387 Rv en sluit aan op de gronden a en b genoemd in
het eerste lid van artikel 1068 dat melding maakt van een arbitraal
vonnis dat “geheel of ten dele” op bedrog of valse bescheiden berust.
Anderzijds is het derde lid aangevuld met een verwijzing naar het
voorgestelde artikel 1065A (Terugverwijzing naar het scheidsgerecht)
dat wel voor overeenkomstige toepasselijkheid in aanmerking komt
(zie ook onder Artikel 1065A hierboven).
NEGENDE AFDELING. HET ARBITRAAL VONNIS HOUDENDE EEN VERGELIJK
TUSSEN DE PARTIJEN
Artikel 1069 – Schikking
Artikel 1069, tweede lid
De huidige tekst vereist onder c dat het schikkingsvonnis door partijen
wordt mede-ondertekend. Een dergelijk vereiste is in geen enkele
arbitragewet te vinden. Zie bijvoorbeeld artikel 30 van de UNCITRAL
Model Law van 1985. In de nationale en in het bijzonder de
internationale praktijk is het veeleer zo, dat de partijen een schikking
in een vaststellingsovereenkomst (settlement agreement) vastleggen
en dat vervolgens het scheidsgerecht wordt verzocht deze vastlegging
te incorporeren in een arbitraal schikkingsvonnis (award on agreed
terms). Het scheidsgerecht maakt vervolgens het vonnis en
incorporeert de vaststellingsovereenkomst door een verwijzing in het
vonnis naar dat document dat aan het vonnis wordt vastgehecht.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 114
De ondertekening geeft ook aanleiding tot problemen in de praktijk
zoals blijkt uit het NAI arbitraal vonnis van 4 juni 1999, gepubliceerd in
TvA 1999/4, p. 140-141.
Voorts zou gesteld kunnen worden dat een mede-ondertekening door
partijen betekent dat er niet langer sprake is van een arbitraal vonnis.
In het kader van de tenuitvoerlegging onder het New Yorkse
Arbitrageverdrag van 1958 kan dat vragen oproepen.
De wijziging van de woorden “in strijd met de openbare orde of de
goede zeden” in “in strijd met de openbare orde” in het tweede lid
onder a is hiervoor toegelicht onder Artikel 1065, eerste lid onder e.
Ten slotte is omwille van de leesbaarheid van de wetstekst de komma
achter het woord “vonnis” geschrapt.
TIENDE AFDELING. SLOTBEPALINGEN
Artikel 1069A – Vertrouwelijkheid en geheimhouding
In Nederland wordt veelal aangenomen dat arbitrage vertrouwelijk is
en dat de betrokkenen een geheimhoudingsplicht hebben. Dit wordt
ook als een van de voordelen van arbitrage beschouwd. Echter, in
recente gerechtelijke procedures in het buitenland wordt getracht dit
beginsel te ondermijnen. Zie voor een overzicht Van den Berg TvA
1997/1, p. 13-16. Zie ook Sanders Quo Vadis, p. 4-6, 124-125, en
419. Het wordt daarom wenselijk geacht het in Nederland aanvaarde
beginsel van vertrouwelijkheid en geheimhouding in arbitrage wettelijk
vast te leggen.
De voorgestelde wettelijke regeling is ook van toepassing op
procedures bij de overheidsrechter die op arbitrage betrekking hebben
(bijv. benoeming van een arbiter, verzoek tot verlof tot
tenuitvoerlegging, vordering tot vernietiging van een arbitraal vonnis).
In zoverre derogeert het voorgestelde artikel 1069A aan de artikelen
27, 28 en 29, tweede lid Rv en 4 RO. Zie ook het voorgestelde derde
lid van artikel 1058 inzake gedeponeerde vonnissen waarvan geen
afschrift of uittreksel aan derden mag worden verschaft.
De regeling betekent ook dat een arbiter en een aan het
scheidsgerecht toegevoegde secretaris (alsmede de voor hen
werkzame personen) een verschoningsrecht hebben getuigenis af te
leggen in procedures die een arbitrage betreffen (zie artikel 165,
tweede lid onder b Rv). Dit is van bijzonder belang nu in de praktijk
arbiters in toenemende mate als getuige worden opgeroepen in
procedures betreffende de arbitrage waarin bijvoorbeeld wordt

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 115
getracht het geheim van de raadkamer te doorbreken. Deze
ontwikkeling is buitengewoon ongewenst.
De voorgestelde regeling laat alle ruimte aan de partijen bij
overeenkomst van het beginsel van vertrouwelijkheid en
geheimhouding af te wijken. In aantal branches bestaat aan
vertrouwelijkheid en geheimhouding geen behoefte en is men een
voorstander van openbaarheid.
Een dergelijke overeenkomst kan echter slechts de bij die
overeenkomst betrokken partijen betreffen. Partijen kunnen derhalve
bijvoorbeeld niet overeenkomen dat arbiters geen verschoningsrecht
hebben, tenzij de betrokken arbiters daarmee uitdrukkelijk hebben
ingestemd.
Onder de verwijzing naar de “wet” in het voorgestelde artikel 1069A
dient niet alleen te worden verstaan de Nederlandse wet, doch ook
een eventuele buitenlandse wet die van toepassing is. Dat is in het
bijzonder van belang voor internationale arbitrages die in Nederland
plaatsvinden.
Overigens staat het beginsel van vertrouwelijkheid en geheimhouding
zoals neergelegd in het voorgestelde artikel 1069A er niet aan in de
weg dat vonnissen in geanonimiseerde vorm (dat wil zeggen zonder
vermelding van de namen van partijen en met weglating van verdere
gegevens welke de identiteit van partijen zouden kunnen openbaren)
worden gepubliceerd (vgl. artikel 28, vierde lid Rv). Dat is reeds nu het
geval in bijvoorbeeld het Tijdschrift voor Arbitrage en Bouwrecht.
Artikel 1069B – Uitsluiting van aansprakelijkheid
In het bijzonder in de Verenigde Staten komt het aansprakelijk stellen
van arbiters in rechte in toenemende mate voor. In Nederland is één
geval in de rechtspraak bekend: Rechtbank Breda, 11 september
1990 (Schetters/arbiters), TvA 1991, p. 28-31, m.nt. Sanders,
bevestigd door Hof Den Bosch, 28 oktober 1992, TvA 1992, p. 231. In
een uitvoerig gemotiveerd vonnis heeft de Rechtbank de aansprakelijkheid
afgewezen. De Rechtbank sloot aan bij de rechtspraak van de
Hoge Raad inzake de aansprakelijkheid van de Staat voor de gewone
rechter (zie HR 3 december 1971, NJ 1972, 137, HR 17 maart 1978,
NJ 1979, 204, HR 8 januari 1993, NJ 1993, 558 en HR 29 april 1994,
NJ 1995, 727). Zie voorts artikel 42 Wet rechtspositie rechterlijke
ambtenaren.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 116
Het NAI Arbitragereglement 2001 bevat een uitsluiting van
aansprakelijkstelling (artikel 66: “Het NAI, een bestuurslid in persoon,
de administrateur of een arbiter kan niet aansprakelijk worden gesteld
voor enig handelen of nalaten met betrekking tot een arbitrage waarop
dit Reglement van toepassing is.”). Hetzelfde geldt voor artikel 34 van
de ICC Arbitration Rules van 1998 (“Neither the arbitrators, nor the
Court and its members, nor the ICC and its employees, nor the ICC
National Committees shall be liable to any person for any act or
omission in connection with the arbitration.”)
The English Arbitration Act 1996 bevat dienaangaande twee artikelen:
Artikel 29
“(1) An arbitrator is not liable for anything done or omitted
in the discharge or purported discharge of his functions
as arbitrator unless the act or omission is shown to have
been in bad faith.
(2) Subsection (1) applies to an employee or agent of an
arbitrator as it applies to the arbitrator himself.
(3) This section does not affect any liability incurred by an
arbitrator by reason of his resignation (but see section
25).”
Artikel 74
“(1) An arbitral or other institution or person designated or
requested by the parties to appoint or nominate an
arbitrator is not liable for anything done or omitted in the
discharge or purported discharge of that function unless
the act or omission is shown to have been in bad faith.
(2) An arbitral or other institution or person by whom an
arbitrator is appointed or nominated is not liable, by
reason of having appointed or nominated him, for
anything done or omitted by the arbitrator (or his
employees or agents) in the discharge or purported
discharge of his functions as arbitrator.
(3) The above provisions apply to an employee or agent
of an arbitral or other institution or person as they apply
to the institution or person himself.”
Een rechtsvergelijkend overzicht van de aansprakelijkheid van
arbiters wordt gegeven door Sanders in Quo Vadis, p. 149-151, 234-
236, en 420. Zie ook Sanders Arbitragerecht, p. 84-85.
Tegen de achtergrond van de hierboven genoemde omstandigheden
en bepalingen wordt een nieuw artikel 1069B voorgesteld. De
uitzondering genoemd in de Engelse wet van “bad faith” is voor de

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 117
Nederlandse rechtssfeer vertaald met “eigen opzet of bewuste
roekeloosheid”. Dit begrip sluit aan bij de terminologie die wet en
rechtspraak hanteren voor de aanduiding van uitzonderingen op
uitsluiting van wettelijke aansprakelijkheid.
De voorgestelde bepalingen dienen zodanig te worden uitgelegd dat
deze ook omvatten de uitsluiting van aansprakelijkheid van
hulppersonen, al dan niet ondergeschikten, die het scheidsgerecht,
een arbiter of een secretaris dan wel een door de partijen
aangewezen derde (arbitrage-instituut) bij de uitvoering van hun
opdracht ter zijde hebben gestaan. Het zou de tekst van de wet te
zwaar belasten dienaangaande ook nog eens een uitdrukkelijke
bepaling op te nemen.
In verband met het onderhavige voorstel, dient nog te worden
opgemerkt, dat bepaald niet alle arbiters een beroepaansprakelijkheidsverzekering
hebben en zo zij die hebben, deze verzekering niet
in alle gevallen aansprakelijkheid voor het optreden als arbiter
(afdoende) dekt. Hetzelfde geldt voor het functioneren van een
arbitrage-instituut (zie het voorgestelde nieuwe tweede lid).
Artikel 1070 – Geen voorziening tegen beschikkingen van
voorzieningenrechter
De wijziging is het gevolg van nadere onderverdeling van de
Afdelingen van de Eerste Titel.
Gewezen kan nog worden op de andere plaatsen in de Eerste Titel
waar het beginsel van geen voorziening wordt gehanteerd met het
oog op het efficiënt procederen in arbitrages: artikel 1022D
(onbevoegdverklaring door rechtbank, als bedoeld in artikel 1022, en
beslissingen als bedoeld in artikel 1022C); artikel 1044A, vijfde lid
(beslissing van rechtbank inzake prejudiciële beslissingen); artikel
1056 (beslissing van voorzieningenrechter inzake dwangsom); 1060,
achtste lid (beslissing van voorzieningenrechter inzake schorsing van
tenuitvoerlegging hangende verbetering van een vonnis).
Artikel 1071 – Geen procureursbijstand vereist in bepaalde
gevallen
De voorgestelde wijzigingen in de verwijzingen naar andere artikelen
zijn het gevolg van de voorgestelde wijzigingen van de desbetreffende
artikelen.
Met betrekking tot artikel 1071 stelt Sanders voor een verplichte
procureursbijstand in te voeren voor het verzoek tot verlening van een

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 118
verlof tot tenuitvoerlegging als voorzien in artikel 1062, eerste lid
(Arbitragerecht, p. 174, TCR 2002, p. 46, voorstel no. 14). Dat
voorstel wordt niet overgenomen. Zoals is uiteengezet onder Artikel
1062, eerste lid, hierboven, is het verzoek tot tenuitvoerlegging van
een arbitraal vonnis een eenvoudige zaak. Daarvoor is de bijstand
van een procureur niet noodzakelijk. Het voorstel zou ook een
kostenverhogend effect voor de justitiabelen hebben, hetgeen ingaat
tegen het beleid op een kost efficiënte wijze te kunnen procederen.
Artikel 1072 – Aanwijzing bij overeenkomst van bevoegde
voorzieningenrechter
De voorgestelde wijzigingen in de verwijzingen naar andere artikelen
zijn het gevolg van de voorgestelde wijzigingen van de desbetreffende
artikelen.
Artikel 1072A – Verzoekschriftprocedure
Artikel IV van de arbitragewet van 1986 bepaalt dat de artikelen 429a
tot en met 429r Rv van toepassing zijn op zaken welke ingevolge het
bij de arbitragewet bepaalde bij verzoekschrift moeten worden
ingeleid. Met de herziening van het procesrecht in burgerlijke zaken
(ingevoerd 1 januari 2002) zijn de artikelen 429a tot en met 429r Rv
vervangen door de artikelen 261 tot en met 291 Rv. Ofschoon dit
reeds voortvloeit uit het bepaalde van artikel 261, tweede lid Rv is het
voor duidelijkheid van de gebruikers van de arbitragewet verstandig
dit met zoveel woorden in een apart artikel in de arbitragewet zelf te
vermelden. Hetzelfde wordt voorgesteld voor de
verzoekschriftprocedures ingevolge de Tweede Titel (zie het
voorgestelde derde lid van artikel 1075 en voorgestelde zevende lid
van artikel 1076).
Uit deze afzonderlijke vermelding in het voorgestelde artikel 1072A
kan overigens niet a contrario worden afgeleid dat waar andere
bepalingen van het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering geen
uitdrukkelijke verwijzing naar de artikelen 261 tot en met 291 Rv
bevat, deze bepalingen op de betrokken verzoekschriftprocedures niet
van toepassing zouden zijn (zie in het bijzonder het beginsel
neergelegd in artikel 261, eerste lid Rv).
De woorden “Voorzover in deze Titel niet anders is bepaald” slaan
bijvoorbeeld op de mogelijkheid geboden in artikel 1062, tweede lid,
het verzochte verlof tot tenuitvoerlegging op het origineel van het
vonnis aan te tekenen, welke mogelijkheid niet is voorzien in artikel
287 jo. 230 Rv.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 119
Artikel 1072B – Ontvangst van stukken
De voorgestelde nieuwe bepaling is overgenomen van artikel 3 van de
UNCITRAL Model Law van 1985:
“(1) Unless otherwise agreed by the parties:
(a) any written communication is deemed to have
been received if it is delivered to the addressee
personally or if it is delivered at his place of
business, habitual residence or mailing address; if
none of these can be found after making a
reasonable inquiry, a written communication is
deemed to have been received if it is sent to the
addressee's last-known place of business, habitual
residence or mailing address by registered letter or
any other means which provides a record of the
attempt to deliver it;
(b) the communication is deemed to have been
received on the day it is so delivered.
(2) The provisions of this article do not apply to
communications in court proceedings.”
De arbitragewet, waaronder begrepen de voorgestelde wijzigingen,
gaan consequent uit van ontvangst van stukken (zie de voorgestelde
artikelen 1034, tweede lid; 1035, eerste, tweede en vijfde lid; 1035B;
1041A, vierde lid; 1044A, vierde lid; 1058, eerste lid; 1060, eerste en
tweede lid; 1061, eerste lid; 1061C; 1064A, tweede lid (het huidige
1064, derde lid); 1065, zevende lid). Het is daarom van belang nader
te bepalen wanneer stukken die betrekking hebbende op de arbitrage
geacht worden te zijn ontvangen. Daarvoor is gekozen voor de
bepalingen vervat in artikel 3 van de UNCITRAL Model Law teneinde in
de pas te lopen met de internationale harmonisatie. In het bijzonder
voor een bepaling als de onderhavige is dat van groot belang opdat
niet-Nederlandse partijen niet voor verrassingen komen te staan in
arbitrages die in Nederland plaatsvinden.
Het begrip stukken dient ruim te worden uitgelegd: iedere schriftelijke
mededeling die op de arbitrage betrekking heeft valt daaronder, met
uitzondering van stukken die in procedures inzake arbitrage bij de
overheidsrechter worden gebruikt (zie voorgestelde tweede lid).
Artikel 1072BB – Elektronische vorm
Artikel 1072BB, eerste lid

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 120
In de arbitrage, en het bijzonder de internationale arbitrage, wordt
meer en meer gebruik gemaakt van het indienen van processtukken
in elektronische vorm (bijvoorbeeld in .doc of .pdf formaat) en
verzonden via e-mail. Een andere ontwikkeling is dat de
processtukken en mededelingen op een beveiligde website worden
geplaatst die slechts toegankelijk is voor de partijen, arbiters en,
indien van toepassing, het arbitrage-instituut. De meeste
internationale domeinnaam arbitrages worden geheel op deze wijze
beslecht. Het eerste lid beoogt deze ontwikkelingen ook een wettelijke
basis te verschaffen.
Het betreft hier bijvoorbeeld de processtukken en mededelingen als
bedoeld in de artikelen 1029, eerste lid; 1034, eerste lid; 1034, derde
lid (voorgesteld); 1035, eerste en tweede lid; 1035B (het huidige
artikel 1024, tweede lid, en artikel 1025, derde lid); 1038A
(voorgesteld); 1039A (voorgesteld); 1042, eerste lid; 1043; 1045,
eerste en tweede lid; 1045A, eerste en tweede lid (het huidige artikel
1045, tweede en derde lid); 1048A (voorgesteld); 1060, eerste,
tweede en derde lid; 1061, eerste en tweede lid; 1061F, derde lid (het
huidige artikel 1052, zesde lid; 1061I (het huidige artikel 1059, tweede
lid; 1061J, tweede lid (het huidige artikel 1062, derde lid; 1061K,
derde lid (voorgesteld).
Een uitzondering wordt vooralsnog gemaakt voor gerechtelijke
procedures aangezien de rechterlijke macht nog niet op deze wijze
van procederen is ingesteld. Het valt overigens te verwachten dat
binnen niet al te lange tijd ook de rechterlijke macht tot deze wijze van
procederen overgaat (om welke reden is toegevoegd “tenzij dit wordt
toegestaan in laatstgenoemde procedure”). In de Verenigde Staten is
het nu al zo dat bij vele rechters “motions” en “pleadings” slechts
elektronisch kunnen worden ingediend. Dit komt een efficiënte wijze
van procederen aanmerkelijk ten goede.
Artikel 1072BB, tweede lid
Het voorgestelde tweede lid is overgenomen van de artikelen 843a,
eerste lid, tweede zin, en 843b, eerste lid, tweede zin Rv. Het woord
“gegevensdragers” dient ruim te worden uitgelegd, en omvat mede
elektronische opslag op tapes, floppy en hard disks, als ook audio- en
video banden en gegevens beschikbaar op het Internet. Zie ook het
voorgestelde artikel 1021, zesde lid, en artikel 1039A.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 121
Artikel 1072C – Overlijden van een partij
Artikel 1072C, eerste tot en met derde lid (het huidige artikel 1032)
Zoals uiteengezet onder Artikel 1032 betreffende het overlijden van
een procespartij, is dat artikel verplaatst naar artikel 1072C in de
Tiende (de huidige Zevende) Afdeling (Slotbepalingen) omdat het
logischer voorkomt de desbetreffende bepalingen aldaar op te nemen.
Door deze verplaatsing kan ook het overlijden van een partij ingeval
van vernietiging en herroeping van een arbitraal vonnis in hetzelfde
artikel worden geregeld.
Artikel 1072C, vierde lid
Het voorgestelde nieuwe vierde lid is een gevolg van artikel 1068,
tweede lid, betreffende herroeping dat, overigens zonder toelichting,
een verwijzing naar artikel 341 Rv bevat. Zie voorts onder Artikel
1068, tweede lid.
Indien het gewenst is dat een dergelijke verwijzing in de arbitragewet
wordt opgenomen, dan dient dat ook te geschieden voor de termijn
van vernietiging van een arbitraal vonnis (artikel 1064A, tweede lid,
het huidige artikel 1064, derde, en artikel 1065, zevende lid).
Teneinde de leesbaarheid van de artikelen 1064A, tweede lid (het
huidige artikel 1064, derde lid), 1065, zevende lid, en 1068, tweede
lid, niet al te belasten, lijkt het beter deze materie te regelen in een
nieuw vierde lid van artikel 1072C dat reeds expliciet betrekking heeft
op het overlijden van een partij.
Artikel 1073 – Toepassing Eerste Titel op arbitrages binnen
Nederland; benoeming van arbiters wanneer plaats van arbitrage
onbekend is
Door een wijziging van de afdelingen is in het tweede lid een wijziging
van de verwijzing naar “de eerste afdeling” in “de derde afdeling”
noodzakelijk.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 122
TWEEDE TITEL. ARBITRAGE BUITEN NEDERLAND
Artikel 1074 – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland en
geding voor Nederlandse rechter
Zoals dat ook wordt voorgesteld voor artikel 1022, wordt het huidige
artikel 1074 omwille van de leesbaarheid opgesplitst in onderscheiden
artikelen. Ter verbetering van de leesbaarheid van de wetstekst is het
woord “en” ingevoegd na het woord “gesloten”.
Artikel 1074A – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland,
conservatoire maatregelen en kort geding
Deze bepaling (het huidige artikel 1074, tweede lid) is aangepast
overeenkomstig de aanpassing voorgesteld voor artikel 1022A (het
huidige artikel 1022, tweede lid).
Artikel 1074B – Overeenkomst tot arbitrage buiten Nederland en
voorlopige bewijsmaatregelen
De voorgestelde bepaling is een pendant van artikel 1022B (het
huidige artikel 1022, derde lid). De voorgestelde bepaling betekent
ook dat rechters in Nederland de discretionaire bevoegdheid hebben
assistentie te verlenen aan (internationale) arbitrages die in het
buitenland plaatsvinden.
Deze internationale gerechtelijke samenwerking inzake arbitrage is
een trend die ook te vinden is in artikel 2, derde lid, van de English
Arbitration Act 1996:
“The powers conferred by the following sections apply
even if the seat of arbitration is outside England and
Wales or Northern Ireland or no seat has been
designated or determined -
(a) section 43 (securing attendance of witnesses), and
(b) section 44 (court powers exercisable in support of
arbitral proceedings);
but the court may refuse to exercise any such power if,
in the opinion of the court, the fact that the seat of the
arbitration is outside England and Wales or Northern
Ireland, or that when designated or determined the seat
is likely to be outside England and Wales or Northern
Ireland, makes it inappropriate to do so.”

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 123
De verwijzing naar “arbitrage buiten Nederland moet plaatsvinden”
(die is overgenomen uit artikel 1074, het huidige artikel 1074, eerste
lid) betekent niet dat het verzoek slechts kan worden gedaan voordat
de arbitrage aanhangig is gemaakt (ofschoon dit wel in de praktijk het
meest voorkomende geval zal zijn).
Artikel 1074C – Arbitrage buiten Nederland en onwillige getuige
Ook deze bepaling wordt voorgesteld in het kader van internationale
rechterlijke samenwerking ten behoeve van arbitrage. Zie onder
Artikel 1074B.
Artikel 1074D – Weigering van verzoek of vordering
Deze bepaling is het pendant van het voorgestelde artikel 1022C,
eerste lid. Er zijn echter twee verschillen.
In de eerste plaats ontbreekt in artikel 1074D een bepaling omtrent
het arbitraal kort geding (zie artikel 1022D, tweede lid, dat verwijst
naar artikel 1043B, tweede lid). Het ontbreken wordt verklaard door
het feit dat artikel 1043B betrekking heeft op arbitrages waarvan de
plaats in Nederland is gelegen en waarop derhalve de Eerste Titel van
toepassing is. Voor arbitrages die plaatsvinden (of plaats zullen
vinden) buiten Nederland is niet bekend of de op die arbitrages
toepasselijke arbitragewet (meestal de arbitragewet van de plaats van
arbitrage, waarvan ook artikel 1076, eerste lid onder Ae vanuit gaat)
bepalingen bevat die vergelijkbaar zijn met artikel 1043B, tweede lid.
Is dat wel het geval, dan kan de Nederlandse rechter naar analogie
van artikel 1022C, tweede lid, handelen.
In de tweede plaats kan de rechter het verzoek of de vordering
weigeren door zich onbevoegd te verklaren “indien hij onder de
omstandigheden van het geval daartoe aanleiding ziet”. Dat criterium
geeft de rechter discretionaire bevoegdheid en is aanmerkelijk ruimer
dan het criterium van artikel 1022D (“tenzij … de gevraagde
voorziening niet of niet tijdig in de arbitrage kan worden verkregen”).
De reden daarvoor is dat indien arbitrage buiten Nederland moet
plaatsvinden, het van de omstandigheden van het geval afhangt of de
Nederlandse rechter het geraden acht of hij een verzoek toestaat of
vordering toekent. Indien bijvoorbeeld onder het op de buitenlandse
arbitrage toepasselijk recht een verzoek of vordering niet mogelijk is,
zou het in het algemeen te ver gaan deze mogelijkheid in Nederland
wel te bieden.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 124
Met betrekking tot de rechtsmacht van de Nederlandse rechter kan
het volgende worden opgemerkt. De artikelen 1074 tot en met 1074E
zien op de situatie dat partijen arbitrage buiten Nederland zijn
overeengekomen. Ook in een dergelijk geval bestaat de mogelijkheid
dat partijen de rechter verzoeken om (in kort geding) bewarende of
voorlopige maatregelen te treffen (artikel 1074A, het huidige artikel
1074, tweede lid). Naar geldend recht is niet geheel duidelijk of deze
bepaling een zelfstandige grond voor rechtsmacht vormt, of dat deze
bepaling slechts het doel heeft te wijzen op de mogelijkheid de
overheidsrechter te adiëren, waarna deze op basis van de overigens
geldende regels van het Nederlands internationaal privaatrecht zijn
bevoegdheid dient vast te stellen.
Artikel 1074A (het huidige artikel 1074, tweede lid) vormt geen
zelfstandige grond voor rechtsmacht. Allereerst moet getoetst worden
in hoeverre op basis van verdragen of EG-verordeningen
bevoegdheid kan worden aangenomen. Voorts dient beoordeeld te
worden of de bepalingen van Boek I, Artikel 1, Afdeling 1 van het
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering een basis voor rechtsmacht
vormen. Daarbij kan tevens worden gewezen op hetgeen onder
Artikel 1022A ten aanzien van artikel 13 Rv is opgemerkt.
Artikel 1074E – Geen voorziening
Deze voorgestelde bepaling voor arbitrage buiten Nederland is een
pendant van het voorgestelde artikel 1022D voor arbitrage binnen
Nederland.
Artikel 1075 – Erkenning en tenuitvoerlegging van een
buitenlands arbitraal vonnis onder toepassing van een verdrag
Het huidige artikel is voor de leesbaarheid opgesplitst in drie leden.
Artikel 1075, eerste lid
Het nieuwe eerste lid bevat de toevoeging “op verzoek van een der
partijen” zoals ook voorkomt in artikel 1062, eerste lid, met betrekking
tot het verzoek tot verlof tot tenuitvoerlegging van een in Nederland
gewezen arbitraal vonnis.
Artikel 1075, tweede lid
In het kader van de algemene vereenvoudiging en uniformering van
termijnen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, is de
huidige termijn van twee maanden gewijzigd in drie maanden.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 125
Artikel 1075, derde lid
Onder de huidige wet is het onduidelijk of, en zo ja in hoeverre, de
artikelen 261 tot en met 291 Rv van toepassing zijn op een verzoek
tot tenuitvoerlegging van een buitenlands arbitraal vonnis.
Voorgesteld wordt deze onduidelijkheid weg te nemen door het
nieuwe derde lid. Zie ook de toelichting op het voorgestelde artikel
1072A.
Artikel 1076 – Erkenning en tenuitvoerlegging van een
buitenlands arbitraal vonnis zonder dat een verdrag van
toepassing is
Artikel 1076, eerste lid
Het eerste lid bevat de toevoeging “door een der partijen” zoals ook
voorkomt in artikel 1062, eerste lid, met betrekking tot het verzoek tot
verlof tot tenuitvoerlegging van een in Nederland gewezen arbitraal
vonnis.
Sanders, Snijders en Van den Berg hebben voorgesteld het
voorbehoud van reciprociteit van artikel I lid 3 van het Verdrag van
New York van 1958 in te trekken (Arbitragerecht, p. 221; TCR 2002,
p. 77, voorstel no. 22; ad aant. 1 op artikel 1076; Arbitragerecht 1992,
p. 190). Het voorbehoud houdt in dat Nederland slechts die arbitrale
vonnissen in Nederland erkent en ten uitvoer legt die zijn gewezen in
een andere Verdragstaat. Dit voorbehoud is thans achterhaald, niet
alleen omdat meer dan 130 landen Partij zijn bij het Verdrag van New
York doch ook omdat artikel 1076 de erkenning en tenuitvoerlegging
van arbitrale vonnissen gewezen in welk land dan ook toestaat zonder
enige vorm van reciprociteit. Ook Zwitserland (1993) en Duitsland
(1998) hebben het voorbehoud ingetrokken. Dienovereenkomstig ligt
het voor de hand dat Nederland dat ook zal doen.
Artikel 1076, vierde lid
De voorgestelde wijziging komt overeen met de voorgestelde wijziging
van het vierde lid van artikel 1065, behoudens de verwijzing naar
artikel 1048A.
Het voorgestelde artikel 1048A kan niet van toepassing worden
verklaard omdat deze bepaling is vervat in de Eerste Titel die
betrekking heeft op arbitrage in Nederland. Niettemin zullen vele
gevallen waarop het voorgestelde artikel 1048A betrekking heeft, ook
vallen onder de voorgestelde gewijzigde redactie van het vierde lid
van artikel 1076. Voorts bevat menig buitenlandse arbitragewet en

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 126
(internationaal) arbitragereglement bepalingen vergelijkbaar met
artikel 1048A (zie bijvoorbeeld artikel 4 van de UNCITRAL Model Law
van 1985; artikel 33 van de ICC Arbitration Rules van 1998; artikel 30
van de UNCITRAL Arbitration Rules van 1976). Indien dergelijke
arbitragewetten of -reglementen van toepassing zijn op de arbitrage
die ten grondslag lag aan het vonnis waarvan tenuitvoerlegging wordt
gezocht onder artikel 1076, wordt hetzelfde bereikt als onder artikel
1065, vierde lid.
Artikel 1076, zesde lid
Voor de terminologische wijziging van het woord “stukken” in
“bescheiden”, zie Artikel 1039A, eerste lid.
In het kader van de algemene vereenvoudiging en uniformering van
termijnen in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, is de
huidige termijn van twee maanden gewijzigd in drie maanden.
Artikel 1076, zevende lid (voorgesteld)
De voorgestelde wijzigingen komen overeen met de wijzigingen
voorgesteld voor artikel 1075, derde lid.
Artikel 1076, achtste (vernummerd) lid
Het ongewijzigde, huidige zevende lid wordt vernummerd naar het
achtste lid vanwege de inlas van een nieuw zevende lid.
ALGEMENE VOORWAARDEN
Het voorgestelde Artikel IA is reeds toegelicht onder Artikel 1021
(artikel 6:236 onder n BW) hiervoor.
OVERGANGSRECHT
De artikelen II-VI bepalen het processuele overgangsrecht. Uit de wet
van 1986 zijn de volgende artikelen overgenomen: artikel II, tweede
lid; artikel III, eerste lid; en artikel VI.
ARTIKEL II
Zoals dat in 1986 het geval was, bepaalt artikel II dat deze wet van
toepassing is op arbitrages die op het tijdstip waarop deze wet in
werking treedt, aanhangig zijn, onverminderd het bepaalde in artikel III
van deze wet.

Concept AJB – 10 feb 2005 TOELICHTING OP VOORSTEL TOT WIJZIGING
VAN DE ARBITRAGEWET - blad 127
ARTIKEL III
Zoals dat eveneens in 1986 het geval was, bepaalt artikel III dat deze
wet niet van toepassing is op zaken welke reeds aanhangig zijn
gemaakt bij de gewone rechter door het uitbrengen van een
inleidende dagvaarding of door het indienen van een inleidend
verzoekschrift. Hierbij is vooral te denken aan een reeds ingestelde
vordering tot vernietiging van het arbitraal vonnis. Het herziene Vierde
Boek is daarentegen wel van toepassing op reeds bij arbiters
aanhangig gemaakte procedures die (nog) niet hebben geleid tot een
procedure bij de overheidsrechter.
ARTIKEL VI
Artikel VI bepaalt dat de Wet in werking treedt op een bij koninklijk
besluit te bepalen tijdstip.