[PDF] Bruno Dumont over Hadewijch - Filmmagie

More documents

Recommendations

Info

inTERViEw God. Wat me interesseerde was die ambiguïteit, die ik aantrof bij deze Vlaamse mystica, over te zetten naar een hedendaagse, op God verliefde jonge vrouw. Vandaar ook dat je als titel van je film voor HADEWIJCH koos? DUMONT: De eigentijdse Hadewijch komt niet van nergens. Hadewijch van Antwerpen, de 13deeeuwse mystica, was de inspiratie. Ik herneem de thematiek en de iconografie van het geloof: in het klooster gaan, het licht zien, figuren als vertegenwoordigers van God, enz. Céline is op de spirituele weg, in de westerse vertegenwoordiging van de geliefde van God, behalve op het einde want dan komt ze in een heel andere wereld terecht: de menselijke wereld. En daarvoor moet ze zich ontdoen van haar liefde voor God. 18 | MAART 2010 | FILMMAGIE #603 Moeder Superior had haar eerder al voorgehouden: “Je mag je niet isoleren, je moet tussen de mensen zijn”. Maar eenmaal terug in het klooster, op het einde van de film, zegt Céline/Hadewijch: “Leven tussen de mensen is mij een gruwel”. DUMONT: Tussen de mannen! Parmi les hommes. Zij kan het niet hebben dat mannen naar haar kijken, dat mannen haar begeren. Alleen Christus mag naar haar lichaam verlangen. Alleen God mag haar in zijn armen nemen. Zij is zeer coherent, het is een spiritueel wezen. Zij heeft geen enkele werkelijkheid. Zoiets kan alleen maar in een film. Het maakt van haar wel een onaards wezen bijna? DUMONT: Dat is ook zo! Hadewijch is innerlijkheid, zij is de incarnatie van onze innerlijkheid. Haar lichaam dient tot niets. Zij is een metafoor voor onze spiritualiteit die in de film wordt geïncarneerd door Hadewijch. Het is niet iemand. En wanneer je naar haar kijkt, kijk je niet naar iemand. On se regarde nous. Kortom dat puur amoureus gevoel dat in ons is – een ideaal voor iedereen – wordt in de film door een personage verbeeld. In de finale van de film, dat verlangen naar de dood van haar… Zij wordt gered door een man die haar de hele film lang van op een afstand heeft gadegeslagen. Een engelbewaarder? DUMONT: Let op het vocabularium dat je gebruikt… Een engelbewaarder? Ik denk dat het een man is. Wanneer jij aanvoelt dat het een engel is, een religieus wezen, dan zijn we opnieuw vertrokken… Dan blijven we ter plaatse trappelen. Is het een man, dan begint er een ander verhaal, is dat het einde van de religie. Haar idee van God sterft… om te worden herboren in de armen van een man: liefde op mensenmaat. Het is een gewone man met ook zijn problemen, met zijn zorgen. Ze evolueert naar een echte vorm van liefde: heel concreet en heel reëel! HADEWIJCH leunt nauw aan bij ‘La vie de Jésus’, jouw eerste film? Céline/Hadewijch ziet op een bepaald ogenblik het licht, Freddy in ‘La vie…’ op het einde… DUMONT: Freddy heeft eveneens een spiritueel deel van ons – maar de slechte kant dan. Er is geen verschil. Kleine draden in hem maken deel uit van onze spirituele natuur. Hij is een soort kanker – van geweld, racisme -, Hadewijch staat dichter bij de liefde, praat meer, staat meer voor een openlijke spirituele dimensie. Freddy is meer in het instinct, meer viriel. Hij is een jongeman, Hadewijch een jonge vrouw die haar woorden vindt, Freddy niet; hij zegt niets, hij is veel meer in zijn instinct, Hadewijch is meer een ziel, meer vergeestelijkt. Freddy staat voor een stuk lager van ons lichaam, het instinct, de strijd, de oorlog. Zoals Demester in Flandres. Zij zijn zwijgzaam, hebben het woord niet, terwijl Hadewijch, dat is het woord. Ze heeft geen lichaam, dat dient tot niets. Zij is pure liefde en ze zegt het. Zij is de uitdrukking van de liefde die ze wil. Zij praat, drukt zich uit. Freddy niet, hij is een stier. Freddy is het verhaal van het licht dat komt, Hadewijch is het wat meer verheven. Ook zij wordt geleid door haar instincten maar die zijn van een andere orde. Ik denk dat La vie de Jésus moderner dan HADEWIJCH is. De metafoor bij La vie de Jésus is sterker. De titel HADEWIJCH is al spiritueel op zich, bij La vie de Jésus moet je Jezus gaan zoeken. Op cinematografisch vlak is HADEWIJCH verwant aan de cinema van Robert Bresson maar ook – opvallend toch – aan de cinema van iemand zoals de enkele dagen geleden overleden Eric Rohmer, in de zin hoe adolescenten met elkaar omgaan. DUMONT: Er is geen enkel verband met de grond,
met de fond, wel met de vorm. Rohmer heeft een vorm, een model, Bresson heeft een vorm, ik ook – hoop ik. Bresson is katholiek, christen pur et dur, Rohmer ook, ik niet. Rohmer heeft een visie op film en het verhaal kadert in die visie. Wat Rohmer vertelt is miniem maar het is de vorm die telt. Bresson is een metteur en scène. Jij behoort toch tot dezelfde familie? DUMONT: Ik ben een kind van hen, ja! Er zij er nog anderen: Dreyer… Jij bent niet gelovig en toch is wat er over het geloof en religie gezegd wordt, bijvoorbeeld door de zusters, heel juist… DUMONT: Kijk, er is een spiritueel inzamelen gebeurt die van een religieuze instelling uitgaat. Het is subtiel en tegelijk zeer delicaat om iets aan te pakken buiten het religieus vocabularium. Wat ik heb willen bereiken in een materie die niet religieus is, dat is: le sacré. En dat heeft niets met religie te maken. Ik geloof in het sacrale maar ik ben niet gelovig. Dat is moeilijk want het geloof is zo sterk. Film is capabel om het over zones te hebben. De juiste toon is omdat wij het hebben over de spirituele werkelijkheid van wat wij in ons voelen. En dat heeft niets te maken met het christendom, de Islam of zo. Wat me interesseert is de moderniteit van le sacré. En dat kan alleen dankzij een mystieke ervaring. Dat is geen liefde, dat is een mystieke ervaring! Dat is de cinema… De sensatie wanneer je een zaal voelt. Zo (knipt met zijn vingers): ça y est! Haar totale liefde voor Christus is voor de lijdende Christus want de hele tijd speelt Hadewijch met het hangertje waaraan een kruisje hangt. DUMONT: Ze is vervreemd in haar katholieke expressie. Haar liefde is puur en echt, het probleem is dat ze helemaal vast zit in het katholicisme waar ze vol van is. Zij gelooft echt in Christus. In feite is Christus een poëtische figuur. Wanneer je de teksten van het evangelie vanuit een poëtisch standpunt leest zijn ze zeer mooi. Hadewijch kan dat niet want ze denkt dat het allemaal waar is. Er zijn katholieken die naar de kerk gaan en echt denken dat Christus uit de doden is opgestaan. Christus is zoals het spectrum van MacBeth van Shakespeare. Het is theater. Ga je naar een Shakespeare zien dan weet je dat het theater is. Het gevaar is dat je het letterlijk neemt, naar de letter leest. Het christendom is zeer mooie poëzie. Zij die atheïst én tegen zijn hebben ongelijk! Er is een spirituele dimensie die poëtisch is – dat is moeilijk uit te leggen – maar dat is precies wat de film poogt te doen. God bestaat in de film. Zonder problemen. En Christus bestaat in de film; hij is de geliefde van Hadewijch maar hij is er niet… zoals Godot uit ‘Wachten op Godot’ van Beckett. Hij is er niet maar men gelooft dat hij er is. Dat is geloven. Op het theater treft men het geloof aan. Nassir, haar islamitische vriend, antwoordt Céline op een bepaald ogenblik: “God is aanwezig in zijn afwezigheid”. Net even daarvoor zijn we getuige geweest van de kilte thuis bij Céline in Parijs waar de vader, een minister ‘afwezig is in zijn aanwezigheid? DUMONT: De meest verheven vorm van aanwezigheid is afwezig te zijn. Wanneer de geliefde er niet is, dan ontvlamt de liefde. Het probleem van de liefde is net die aanwezigheid. Dan is er niets om naar te hunkeren of om naar te smachten. Het verlangen naar kan slechts bestaan dankzij het afwezig zijn. Pas wanneer de andere weggaat flakkert het verlangen terug op. Vandaar dat Christus de perfecte geliefde is want hij is er niet! Romeo & Juliet heeft het over een onmogelijke liefde. En de onmogelijkheid, inTERViEw kortom de afwezigheid creëert een hunker. Geweld is een thema dat in al je films terugkeert zoals seksualiteit maar dat laatste thema zit niet in HADEWIJCH? DUMONT: De meest verheven ziel is het lichaam te ontkennen, te negeren. Het lichaam is slecht. Er is dan wel geen seksualiteit in de film, toch is de jonge vrouw zeer erotisch. Ze wordt begeerd en omdat ze dat niet wil creëert ze bij de kijker een verlangen. Daardoor wordt ze zeer geërotiseerd! Het geweld – een kind sterft bij een luchtbombardement – wordt ook door Céline als zeer onrechtvaardig ervaren? Wat daarna gebeurt wordt uitgelegd als tegengeweld. Kan je het ook wraak noemen? DUMONT: Wraak is natuurlijk, het is een uitdrukking van de natuur. Geweld doet de dingen in elkaar haken. Zij beantwoordt het geweld. Nassir legt uit dat zijn geloof zich in rechtvaardigheid situeert. Hij stelt: “God is rechtvaardigheid!” Wat zoveel wil zeggen als: Wanneer ik door geweld het evenwicht herstel dan is God daar. Wie zich vandaag in Afghanistan opblaast doet dat om naar het paradijs te gaan d.w.z. God is in hem! De band tussen Yassin en Céline en tussen Céline en Nassir bestaat toch vooral uit begrip? DUMONT: Zij heeft geen weg, zij vindt er ook geen… Ze is aan het ontsporen. Nassir zegt haar dat er een weg is. En door wat ze doet gaat ze zich schuldig voelen. Ze is opgevoed met schuld want ze is katholiek. Wanneer ze naar het einde toe terugkeert naar het klooster komt er een gevoel van schuld op; dat is ook de reden waarom ze weent. × INTERVIEW PARIJS – 13 JANUARI 2010 BESPREKING ZIE FILMMAGIE 602 FILMMAGIE #603 | MAART 2010 | 19
Page 1: HADEWIJCH werd door het selectiecom

[PDF] Bruno Dumont over Hadewijch - Filmmagie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?