GEMEENSKAPLIKE TAAK VIR ASSESSERING (GTA) GRAAD 9 ...

GEMEENSKAPLIKE TAAK VIR ASSESSERING (GTA)
GRAAD 9 – 2008
LEWENSORIËNTERING
LEERDERBOEK
AFDELING A
TEMA:
Regte en Verantwoordelikhede
Voorgestelde tyd: 5 uur
150 punte
Aantal bladsye: 15

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 2 van 15
INHOUD
Bladsy
Opsommingsblad 3
Inleiding 4
TAAK 1 Het kinders regte?
Aktiwiteit 1.1 Die Grondwet beskerm kinders (Klasaktiwiteit) 5
Aktiwiteit 1.2 Die Wêreldkinderprys vir die Regte van die Kind (WKPRK)
(Pare en Individuele taak) 5 – 6
Aktiwiteit 1.3 Nomineer ‘n kandidaat in jou gemeenskap (Werk in Pare) 6 – 7
TAAK 2 Regte en verantwoordelikhede in my keuses
Aktiwiteit 2.1 ‘n Lewe van keuses (Individuele taak) 8
Aktiwiteit 2.2 Keuses wat jongmense in die gesig staar (Individuele taak) 9
Aktiwiteit 2.3 Jongmense wat keuses moet maak (Individuele taak) 10
Aktiwiteit 2.4 Gedagtes oor alkoholgebruik (Groepaktiwiteit) 10
Aktiwiteit 2.5 Suid-Afrikaners teen dronkbestuur (Individuele taak) 11
TAAK 3 Gemeenskapsbydrae
Aktiwiteit 3.1 Fiksheidskomponente (Individuele taak) 12
Aktiwiteit 3.2 Beplan ‘n ontspanningsaktiwiteit (Groepaktiwiteit) 13 – 14
Aktiwiteit 3.3 Samewerkingseienskappe (Individuele- en groepaktiwiteite) 15
Die Leeruitkomste en Assesseringsstandaarde in hierdie GTA gedek:
LU 1 – Gesondheidsbevordering: Die leerder moet in staat wees om ingeligte keuses te maak
aangaande persoonlike, gemeenskaps- en omgewingsgesondheid.
AS 3 – Ondersoek persoonlike en sosiale faktore wat bydra tot dwelmmisbruik en maak
aanbevelings rakende voldoende antwoorde en opsies vir rehabilitasie.
AS 4 – Kritiese evaluering van hulpbronne vir gesondheidsinligting, gesondheidsdienste
en ‘n verskeidenheid van opsies vir behandeling, insluitende MIV / VIGS.
LU 2 – Sosiale ontwikkeling: Die leerder moet in staat wees om ‘n begrip van en verbintenis tot
konstitusionele regte en verantwoordelikhede te demonstreer, en begrip toon vir
uiteenlopende kulture en gelowe.
AS 1 – Debatteer kwessies in verband met burgerregte en persoonlike keuses.
AS 3 – Kritiese bespreking van sosiale verhoudinge in verskeie situasies.
LU 3 – Persoonlike Ontwikkeling: Die leerder moet verworwe lewensvaardighede kan
gebruik om persoonlike potensiaal te vermag en uit te brei om effektief te reageer op
uitdagings in sy / haar omgewing.
AS 2 – Kritiese bespreking van eie regte en verantwoordelikhede in interpersoonlike
verhoudings.
AS 3 – Toepaslike emosionele respons in uitdagende omstandighede.
AS 4 – Verduidelik wat geleer is van ‘n uitdagende persoonlike interaksie deur krities te
reflekteer op eie gedrag.
LU 4 – Fisieke ontwikkeling en beweging: Die leerder moet in staat wees om ‘n begrip van, en
deelname aan, aktiwiteite wat beweging en fisiese ontwikkeling aanmoedig, te
demonstreer.
AS 1 – Deelname aan en selfevaluering van ‘n avontuurlustige buiteontspanningsaktiwiteit.
AS 4 – Kritiese evaluering en uitvoering van ‘n spelplan vir individuele- of spansport.

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 3 van 15
Aktiwiteit
Leeruitkomste
&
assessering-
standaarde
TAAK 1 Het kinders regte?
Aktiwiteit 1.1
Aktiwiteit 1.2
Aktiwiteit 1.3
LU 2
AS 1
AS 3
Assesseringsmetodes en –wyses
Klasaktiwiteit: lees, dinkskrum &
identifisering
• Geen assessering
Gesamentlike (in pare) en
individuele opdragte: begripstoetsvrae
Geskrewe taak
• Puntetoekenning / Memorandum
Gesamentlike opdrag (in pare):
ondersoek
Klasaanbieding
• Kontrolelys
TAAK 2 Regte en verantwoordelikhede in my keuses
Individuele taak: tydlyn
Aktiwiteit 2.1
Geskrewe taak
• Puntetoekenning / Memorandum
Aktiwiteit 2.2
Aktiwiteit 2.3
Aktiwiteit 2.4
Aktiwiteit 2.5
LU 2
AS 1
LU 3
AS 2
AS 3
LU 1
AS 4
AS 3
TAAK 3 Gemeenskapsbydrae
Aktiwiteit 3.1
Aktiwiteit 3.2
Aktiwiteit 3.3
Opsomming
LU 4
AS 1
AS 2
AS 4
LU 3
AS 4
LU 2
AS 1
Individuele taak: collage en
verduideliking
Ontwerp en Maak
• Assesseringsrubriek
Individuele taak: dinkskrumvrae
Geskrewe taak
• Puntetoekenning / Memorandum
Groepaktiwiteit: bespreking
• Geen assessering
Individuele taak: begripstoetsvrae
Geskrewe taak
• Puntetoekenning / Memorandum
Individuele aktiwiteit: definieer terme
• Geen assessering
Groepstaak: ontspanningsaktiwiteit
Demonstrasie
• Kontrolelys
Groepsaktiwiteit: evaluering
Individuele taak: vrae
Geskrewe take
• Puntetoekenning / Memorandum
Voorgestelde
tydsduur
20 minute
25 minute +
huiswerk
45 minute +
huiswerk
10 minute +
huiswerk
15 minute
+
huiswerk
Puntetoekenning
Geen
punte
27 punte
30 punte
8 punte
16 punte
20 minute 10 punte
20 minute
15 minute
+
huiswerk
20 minute +
huiswerk
Geen
punte
19 punte
Geen
punte
95 minute 30 punte
15 minute
+
huiswerk
5 ure +
huiswerk
10 punte
150 punte

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 4 van 15
Inleiding
Hierdie GTA fokus op Regte en Verantwoordelikhede. Die doel is om jou geleenthede te bied om
inligting te ontdek, krities te dink en ingeligte besluite en keuses uit te oefen. Die gemeenskaplike
verband is dat ons regte en verantwoordelikhede het in alle aspekte van die lewe – hetsy in die
persoonlike ruimte of in die publieke domein. Regte en verantwoordelikhede is van toepassing op
die regte of kinders, demokrasie, ons keuses en hoe ons tot die samelewing bydra. Alle burgers in
‘n demokrasie het ‘n ‘stem’ en ‘n ‘keuse’ en hierdie GTA moedig jou aan om dit te ontdek en
eienaarskap te neem van jou standpunte en gedrag.
In hierdie GTA sal ons:
• Kyk na die Suid-Afrikaanse Handves van Regte
• Die rol van die Wêreldkinderprys vir die Regte van die Kind ontdek
• Plaaslike bydraes tot gemeenskapsopheffing ondersoek
• Regte en verantwoordelikhede in persoonlike keuses ondersoek
• Fiksheidskomponente begryp en implementeer
• Die eienskappe van goedgeorganiseerde groepe assesseer
• ‘n Klas-gebaseerde ontspanningsaktiwiteit beplan en lei
Algemene riglyne om leerders te ondersteun met die GTA proses:
• Jy moet die take op aparte papier doen as hierdie GTA-boekie. Take moet gedoen word op
papier wat ingehandig kan word vir assessering.
• Jy het afskrifte van al die assesseringshulpmiddels in hierdie boekie.
• Neem kennis van die assesseringskriteria en -hulpmiddels aan die begin van elke nuwe taak.
Maak seker dat jy die verwagtinge begryp alvorens die take aangepak word.
• In die geval van groepswerk, moet elke lid van die groep ‘n afskrif maak van die taak vir die
portefeulje.
• Die werkwoorde / instruksiewoorde is in vetdruk om jou by te staan.

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 5 van 15
TAAK 1 Het kinders regte?
Taak 1 bestaan uit 3 aktiwiteite wat handel oor demokrasie en kinderregte.
Aktiwiteit 1.1 Die Grondwet beskerm kinders
Klasaktiwiteit
In pare en
individueel
takeaks
Bron 1 20 min
Bron 2
25 min +
huiswerk
Punte: geen
'Die Handves van Regte is ‘n hoeksteen van demokrasie in Suid-Afrika. Dit beskerm die regte van
alle mense in ons land en beaam die demokratiese waardes van menslike waardigheid, gelykheid
en vryheid.' Suid-Afrikaanse Grondwet Hoofstuk 2
Woordelys:
Beaam – om te ondersteun
Waardigheid – selfrespek
Beskerm – bewaar
Skend – misbruik / ongehoorsaam
Hoofstuk 2, Afdeling 28 van die Handves van Regte, verwys na kinderregte. Lees hierdie regte in
Bron 1. Gesamentlik as ‘n klas, bespreek die mees algemene maniere waarop kinderregte in die
hedendaagse samelewing geskend word. Maak ‘n lys hiervan. (Geen punte)
Aktiwiteit 1.2 Die Wêreldkinderprys vir die Regte van die Kind (WKPRK)
Punte: 27
In 2007, het 5.2 miljoen kinders wêreldwyd deelgeneem aan ‘n stemming. Betty Makoni van
Zimbabwe is as wenner aangewys vir die “Global Friends' Award” in 2007. Die WKPRK is
gebaseer op die Verenigde Nasies se Konvensie vir Kinders. Huidiglik neem 11 miljoen mense in
20,000 skole in 83 lande deel aan die WKPRK. Jaarliks groei die aantal geregistreerde skole. By
hierdie skole het alle kinders jonger as 18 stemreg om deel te neem aan ‘n wêreldwye stemming.
Hierdie proses bepaal die wenners van verskeie van die hoofpryse. Een van hierdie pryse is die
“Global Friend's Award”.
1.2.1 In pare, lees die gegewe inligting rakende die Wêreldprys vir die Regte van die Kind
(WKPRK) in Bron 2 en doen ‘n ontleding deur die onderstaande tabel te gebruik:
Kernaspekte van die
WKPRK
“Global Friends' Award”
Wêreldvriend skole
Wêreldstemming
WKPRK-webblad en -tydskrif
Internasionale Jurie vir Kinders
Ere Vriende
Watter mense is
betrokke?
Waaroor handel dit?
(1 x 12 = 12 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 6 van 15
Individuele taak:
1.2.2 In jou eie woorde, verskaf enige twee redes vir die bestaan van hierdie kinderprys. (2)
1.2.3 Noem DRIE waardes van die WKPRK leer. (3)
1.2.4 Verduidelik wat dit beteken om iemand te bemagtig. Gee ‘n voorbeeld. (2)
1.2.5 Vermeld watter ondervinding ‘n jong persoon oor moet beskik alvorens hulle
verkies kan word om te dien op die jurie vir kinders. Gee een voorbeeld hiervan uit
die teks. (2)
1.2.6 Waarom dink jy is dit nodig dat ‘n jong persoon oor die ondervinding in 1.2.5
beskik alvorens hulle op die jurie kan dien? (2)
1.2.7 In watter wyses is die WKPRK demokraties? Noem 2. (2)
1.2.8 Hoe beoog die SA Handves van Regte en die WKPRK om dieselfde doel te bereik? (2)
Aktiwiteit 1.3 Nomineer ‘n kandidaat in jou gemeenskap
Hierdie aktiwiteit laat leerders toe om die verantwoordelikheid van
gemeenskapsopheffing in verband te bring met hul eie gemeenskappe en persoonlike
ruimte.
45 min +
Werk in pare Geen bronne
Punte: 30
huiswerk
In pare, benoem iemand uit jou gemeenskap wat ‘n beduidende verskil gemaak het in die lewens
van kinders of jongmense. Dit kan ‘n jong persoon wees of ‘n volwassene by jou skool, plek van
aanbidding, plaaslike klub of munisipaliteit, ens. ‘n Voorlegging moet voorberei word wat
aangebied kan word aan die klas. Elke persoon moet deelneem aan die voorlegging. Jy moet
goeie kennis hê van jou gekose kandidaat en jy moet die res van die klas oortuig dat jou kandidaat
‘n nominasie verdien. Gebruik die volgende vrae as opskrifte vir jou voorlegging.
Vraagopskrifte vir voorlegging:
• Wie is die individu wat jy gekies het? Gee 5 persoonlike besonderhede omtrent hierdie
persoon.
• Wat het die persoon gedoen om ‘n verskil te maak in die lewens van kinders en jongmense?
Vermeld 3 dinge.
• Hoe dien die persoon se lewe as voorbeelde vir ander? Vermeld een inspirerende aspek
omtrent hierdie persoon.
• Watter kinderreg het hierdie persoon verdedig? (Verwys terug na afdeling 28 in die Handves
van Regte)
(15)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 7 van 15
Kontrolelys vir voorlegging
Kriteria Puntetoekenning
Die leerders het 5 persoonlike besonderhede van die persoon
verskaf.
Die leerders het 3 bydraes van hierdie persoon vermeld. (3)
Die leerders het aangedui hoekom hierdie persoon ‘n
voorbeeld is.
Die leerders het die kinderreg vermeld wat die persoon
verdedig het.
Albei leerders het bygedra tot die voorlegging. (1)
Die leerders het in die voorlegging goeie kennis getoon van
die kandidaat.
Die leerders het die klas oortuig dat hulle kandidaat verdien
om genomineer te word.
(5)
(1)
(1)
(2)
(2)
(2 x 15 = 30 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 8 van 15
TAAK 2 Regte en verantwoordelikhede in my keuses
Taak 2 bestaan uit 5 aktiwiteite wat handel oor die keuses wat hedendaagse jongmense in
die gesig staar.
Aktiwiteit 2.1 ‘n Lewe van keuses
10 min +
Individuele taak Geen bronne
Punte: 8
huiswerk
Daagliks neem jongmense baie besluite. Hetsy hierdie keuses positiewe of negatiewe resultate tot
gevolg het, die nodigheid om hulle te neem, kan stres veroorsaak.
As inleiding tot die ontdekking van jou regte en verantwoordelikhede in die uitoefening van
keuses, oorweeg eerstens wat is toepaslik en wettig vir ‘n persoon om gedurende verskeie stadia
van hulle lewens te doen. Byvoorbeeld, jy is stemgeregtig op ouderdom agtien, maar nie op
ouderdom sewentien nie.
Bestudeer die tydlyn hieronder. Op ‘n aparte vel papier, skets die tydlyn en skryf twee dinge
neer wat wettig en sosiaal aanvaarbaar is op elke ouderdom.
7 jaar oud
16 jaar oud
1. ____________________ 2. ____________________
1. ____________________ 2. ____________________
18 jaar oud 1. ____________________ 2. ____________________
25 jaar oud
1. ____________________ 2. ____________________
(8 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 9 van 15
Aktiwiteit 2.2 Keuses wat jongmense in die gesig staar
15 min +
Individuele taak Geen bronne
Punte: 16
huiswerk
Ontwerp en maak ‘n collage as boekomslag vir ‘n boek getiteld 'Keuses wat Jongmense Moet
Maak'. Die collage moet die volgende bevat:
• 5 prentjies / simbole verteenwoordigend van positiewe keuses en 5 prentjies / simbole
verteenwoordigend van negatiewe keuses of sake wat jongmense vandag in die gesig staar.
• 5 positiewe en 5 negatiewe woorde oor hoe jongmense voel oor wat hulle in die gesig staar.
• die titel van die boek aan die bokant van die collage.
• effektiewe visuele impak. (ontwerp, uitleg en netheid)
• ‘n geskrewe verduideliking aangeheg tot die collage, wat verduidelik en interpreteer
hoekom jy die simbole en woorde gekies het vir die collage.
Assesseringsrubriek vir collage
Assesseringskriteria
Vlak 1 Vlak 2 Vlak 3 Vlak 4
Vermoë om Die leerder het Die leerder het Die leerder het Die leerder het
prentjies en nie prentjies en gepoog om minstens minstens 3 minstens 4
woorde te woorde
2 verskillende verskillende verskillende prentjies
kies wat die verteenwoor- woorde en prentjies prentjies en en woorde gekies, wat
tema oordra digend van te verteenwoordig, woorde gekies, toepaslik
positiewe en maar slegs op een verteenwoordigend verteenwoordigend is
negatiewe aspek gefokus. Die van die positiewe van ‘n balans tussen
keuses wat keuse is nie duidelik of negatiewe die positiewe of
vandag se verbind tot die keuses wat vandag negatiewe keuses wat
jongmense in keuses wat vandag se se jongmense in vandag se jongmense
die gesig staar jongmense in die die gesig staar. in die gesig staar.
nie.
gesig staar nie.
1 2 3 4
Vermoë om Die
Die verduideliking Die verduideliking Die verduideliking van
die prentjies verduideliking van die collage van die collage die collage is baie
en woorde van die collage poog om die toon ‘n verband en duidelik met ‘n sterk
sinvol te toon nie die verband en
betekenis tussen verband tussen die
verduidelik verband en betekenis tussen die die prentjies en die prentjies en die
betekenis tussen prentjies en die woorde, en wys op woorde, en dui op ‘n
die prentjies en woorde te toon, basiese logika en goed geargumenteerde,
die woorde nie. maar dit is swak begrip.
logiese en insigvolle
Geen begrip. beredeneerd en
toon beperkte
begrip.
begrip.
0 – 2 3 – 4 5 – 6 7 – 8
Visuele Geen aandag Poging om aandag Aandag geskenk Noukeurige aandag
impak geskenk aan te skenk aan aan sommige geskenk aan die
ontwerp, uitleg ontwerp, uitleg en aspekte van ontwerp, uitleg en die
en die netheid die netheidsaspekte ontwerp, uitleg en netheid van die
van die collage. van die collage, die netheid van die collage. Goed
Geen
maar nie goed collage, met ‘n georganiseerd, sinvol
organisasie. georganiseer nie. graad van
organisasie en
sinvolheid. Flair
ontbreek.
en aanloklik.
1 2 3 4
(16 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 10 van 15
Aktiwiteit 2.3 Jongmense wat keuses moet maak
Individuele taak Geen bronne 20 minute
Punte: 10
Woordelys:
Dinkskrum - Om met soveel moontlik idees vorendag te kom.
Hierdie aktiwiteit verskaf ‘n manier om besluite te maak wanneer jy met keuses gekonfronteer
word. Dinkskrum ‘n lys van meer as 10 verskillende vrae wat jy jouself kan vra wanneer jy
besluite het om te neem. Die vrae moet jou help met die moontlike nagevolge van jou keuses.
Voorbeelde:
• Gaan ek iemand seermaak as ek dit doen?
• Is dit iets waarop ek trots sal wees as iemand anders weet?
• Doen ek dit omdat ek wil of omdat ek onder druk verkeer om dit te doen?
Kies die 10 beste vrae en noem hierdie apart vir jou onderwyser om te assesseer. (10 punte)
Aktiwiteit 2.4 Gedagtes oor alkoholgebruik
Bron 3 20 min
Klasaktiwiteit Punte: geen
Slegs vir bespreking:
In groepe van 5 of 6 kyk na die gespreksblokkies van die karakters in Bron 3 en bespreek die
volgende vrae:
• Dink jy dat hierdie kommentaar verteenwoordigend is van vandag se jongmense?
• Hoekom dink jy het mense verskillende opinies?
• Watter opmerkings kan jy die meeste mee identifiseer en hoekom?
• Watter opmerkings identifiseer jy die minste mee en hoekom?

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 11 van 15
Aktiwiteit 2.5 Suid-Afrikaners teen dronkbestuur
15 min +
Individuele taak Geen bronne
Punte: 19
huiswerk
Lees die volgende uittreksel en beantwoorde die vrae.
Uittreksel uit http://www.sadd.org.za
Suid-Afrikaners Teen Dronkbestuur (SADD)
Missie verklaring
Om dronkbestuur te stop. Om families te beskerm van onnodige sterftes. Om ‘n verskil te maak.
Jaarliks sterf daar 18,000 Suid-Afrikaners in motorongelukke. 150,000 ander mense word beseer, in die meeste
gevalle ernstig. Die koste vir die SA ekonomie beloop jaarliks R43 biljoen. Alkohol speel ‘n rol in omtrent 50% van
die gevalle. Wees pro-aktief. Sluit aan by SADD om ‘n verskil te maak.
Hoeveel is té veel?
Alkoholeenhede en Drink en Bestuur
Alle berekeninge is gedoen vir ‘n volwasse manspersoon wat ongeveer 68 kg weeg.
1 eenheid = .02 g in 100 ml. bloed, of .1 0mg per 1000 ml in die asem. 1 eenheid = 10 ml suiwer alkohol.
Die wettige alkoholkonsentrasie in die bloed om in Suid-Afrika te bestuur, is ‘n maksimum van 0.05 g per 100 ml.
Dit beteken:
1 eenheid = 2/3 spiritusdrankie, bv. Hooch/ Brutal Fruit
1 eenheid = 2/3 blikkies bier
1 eenheid = 1 maat (25ml) Tequila, Whiskie, Brandewyn, Wodka, Rietspiritus
Jou bestuursvermoë word beperk (negatief beïnvloed) ná slegs 1 eenheid, daarom is dit beter om glad nie te
drink en bestuur nie.
Nadat twee blikkies bier binne ‘n uur gedrink is, is beide mans en vrouens oor die wettige vlak.
Dit neem die liggaam ongeveer 1 uur of meer om van 1 eenheid ontslae te raak.
Niks kan alkohol uit die liggaam verwyder behalwe tyd nie. Nie koffie nie. Nie koue storte nie. Nie Red Bull nie.
Nie water nie. Nie om die blok hardloop nie. TYD ALLEENLIK.
Indien jy jou sê wil sê oor dronkbestuur in Suid-Afrika, stuur ‘n e-pos aan:
carosmit@sadd.org.za en dit sal op die terugvoerblad van die webblad verskyn.
2.5.1 Wat is die doel van SADD as ‘n organisasie? (1)
2.5.2 Hoeveel Suid-Afrikaners sterf jaarliks in motorongelukke? (1)
2.5.3 Wat is die minimum hoeveelheid alkohol in 100 ml bloed wat ‘n 68 kg
manspersoon negatief kan beïnvloed? (1)
2.5.4 Motorongelukke is nie die enigste risiko verbonde aan alkoholgebruik nie. Vind
uit daaromtrent en vermeld SES ander risiko’s. (6)
2.5.5 Identifiseer en verduidelik TWEE redes hoekom sommige jongmense kies om te
veel te drink. (4)
2.5.6 SADD stigter Caro Smit het ander jongmense gevra om voorstelle neer te skryf
rakende die vraag:
'Hoe kan ons dronkbestuur op ons paaie stop?'
Skryf ‘n paragraaf aan SADD, waarin 3 voorstelle genoem word oor hoe ons dit
kan bereik. Verduidelik jou argumente. (6)
(19 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 12 van 15
TAAK 3 Gemeenskapsbydrae
Hierdie taak is saamgestel uit 3 aktiwiteite. Al drie aktiwiteite lewer ‘n bydrae tot die
gemeenskap deur middel van ‘n ontspanningsaktiwiteit.
In hierdie aktiwiteit sal jy van fiksheid leer en die maniere hoe om dit te meet en te verbeter.
Daarna, in groepe, sal jy onstpanningsaktiwiteite lei, wat fiksheidskomponente sal insluit, vir die
res van die klas.
Aktiwiteit 3.1 Fiksheidskomponente
Individuele taak Geen bronne
20 min +
Punte: geen
huiswerk
Fisiese fiksheid is saamgestel uit 10 komponente waarvan 5 hieronder gelys word. Definieer elke
term en gee ‘n kort voorbeeld van hoe jy hierdie komponent in jou eie ontspanningsaktiwiteit
kan demonstreer:
1. Kardiovaskulêre uithouvermoë
2. Spoed
3. Ratsheid
4. Krag
5. Koördinasie
Voorbeeld: (van ‘n ander fiksheidskomponent – Balans)
Definisie vir Balans: die vermoë om ekwilibrium en liggaamsposisie te volhou
hetsy bewegende of staande.
Demonstrasie van hierdie komponent: Gebruik ‘n spel soos eenbeentjie wat
vereis dat die leerder op een been spring.

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELINGA Bladsy 13 van 15
Aktiwiteit 3.2 Beplan ‘n ontspanningsaktiwiteit
Geen bronne 95 min
Groeptaak Punte: 30
Woordelys:
Ondervra – om ‘n aktiwiteit te bespreek en evalueer wanneer dit voltooi is
In groepe van 5 persone, beplan en bied ‘n ontspanningsaktiwiteit vir lede van jou klas aan.
• Sluit 2 van die fiksheidskomponente in by jou ontspanningsaktiwiteit.
• Alle groeplede moet betrokke wees om ander lede van die klas te lei in hierdie aktiwiteit.
• Jou groep moet die gegewe beplanningsvorm gebruik en die instruksies volg.
• Maak seker dat jou ontspanningsaktiwiteit 15 – 20 minute duur.
• Verkry toestemming van die skool / onderwyser om die sportveld, saal of klaskamer te
gebruik vir hierdie aktiwtiteit.
• Die ontspanningsaktiwiteit moet ‘n sinvolle ondervragingsessie insluit.
• Daar sal ook van jou verwag word om ‘n groepevaluering te doen nadat jy die aktiwiteit
gelei het.
• Lees deur die kontrolelys, op die volgende bladsy, om te verneem hoe jy geassesseer sal
word.
Die volgende lys gee voorstelle vir aktiwiteite. Elke groep moet die onderwyser in kennis stel oor
die gekose aktiwiteit wat hulle lei:
• Indringerspeletjies (buit die vlag, basketbal, sokker, netbal, hokkie)
• Kolf- en veldwerk speletjies (krieket, bofbal, sagtebal, skopbal)
• Inheemse speletjies (kho-kho, dibeke/ skununu, kgati, diketo, jukskei)
• Aflosse (leer, knuppelstormloop, eier & lepel)
• Teikenspeletjies (pluimbal, muurbal, vlugbal, tennis, tafeltennis, sokker)
• Oriënterings- / avontuurresies (klim, hardloop, rotsklim)
• Dans / ritmies
Neem in ag dat jy die aktiwiteit sorgvuldig moet beplan. Besluit waar jy die aktwiteit gaan
aanbied, die toerusting wat jy sal benodig, hoe jy dit sal bekom en wat elke persoon van jou groep
se verantwoordelikheid is. Skryf dit neer. Die volgende vorm moet gebruik word in jou leiding
en beplanning:
Vorm: Aktiwiteit: ___________________________________
FIKSHEIDSKOMPONENTE IN DIE AKTIWITEIT IS:
_________________&________________.
Naam van persoon Verantwoordelikheid Toerusting benodig

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING A Bladsy 14 van 15
Kontrolelys vir ontspanningsaktiwiteit
Groep se vermoë om te
organiseer:
Groep se vermoë om te
fasiliteer:
Fiksheidskomponente:
Klasrespons:
1. Groep het die beplannings- en
organisatoriese vorm effektief benut.
2. Groep het toestemming verkry om
fasiliteite te gebruik.
3. Groep het al die toerusting gereed gehad
vir gebruik.
4. Groep het klaslede vooraf voorberei. (Wat
om saam te bring, aan te trek, waar om te
ontmoet, ens.)
5. Groep het die beoogde tydsduur van die
aktiwiteit goed benader.
1. Elke groeplid het duidelik gedefinieërde
rolle gehad.
2. Alle groeplede het hulle rolle effektief
uitgevoer.
3. Groep het duidelike instruksies vir klaslede
gegee (geen onsekerhede).
4. Groep het alle klaslede terselftertyd
betekenisvol betrek.
5. Groep het die klas gefokus gehou en
afleidings effektief benader.
6. Groep het ‘n betekenisvolle
ondervragingsessie na afloop van die
aktiwiteit gelei.
1. Daar was twee fiksheidskomponente in die
aktiwiteit.
2. Die fiksheidskomponente is goed gekies en
komplimenteer die aktiwiteite.
3. Groeplede het die doel met die
fiksheidskomponente verduidelik.
1. Klaslede het die aktiwiteit geniet en het
entoesiasties deelgeneem.
Groepnommer:
2 punte
elk
(30 punte)

GRAAD 9: DOE GTA: LEWENSORIËNTERING: LEERDERBOEK – AFDELING 1 Bladsy 15 van 15
Aktiwiteit 3.3 Samewerkingseienskappe
Groep +
individuele taak
Geen bronne
15 min +
huiswerk
Groepe wat goed saamwerk, het die volgende eienskappe in gemeen:
• Die groeplede weet dat hulle op mekaar kan vertrou.
• Die groep het ‘n gemeenskaplike doel wat hulle probeer bereik.
• Elkeen in die groep voel ingesluit.
• Elkeen is verantwoordelik vir hulle aksies.
• Daar is gemeenskaplike ondersteuning en samewerking in die groep.
• Groeplede is mede verantwoordelik vir die beheer van die aktiwiteit.
• Die groeplede werk saam om konflik uit te stryk.
Punte: 10
Aan die einde van julle ontspanningsaktiwiteit, sal julle as ‘n groep julself evalueer hoe goed
julle saamgewerk het. Regverdig jou standpunt deur kommentaar te lewer in die gegewe
kolomme hieronder. Trek dieselfde tabel op ‘n aparte papier en voltooi die kolomme. Handig dit
by jou onderwyser in vir evaluering.
Groepevalueringsvorm Groepnommer:
1. Ons het op mekaar staatgemaak.
2. Ons het in die groep veilig gevoel.
3. Ons elkeen het ‘n rol gehad.
4. Almal was by die groepaktiwiteit betrokke.
5. Ons was almal verantwoordelik vir beheer.
6. Ons het ‘n gemeenskaplike doel gehad.
7. Ons het mekaar ondersteun.
8. Ons is verantwoordelik teenoor mekaar.
9. Ons het saamgewerk.
10. Ons het konstruktief met konflik gehandel.
Individuele taak:
Nooit Soms Gewoonlik Opmerkings
(Geen punte)
3.3.1 Op watter wyses bevorder ontspanning die opbou van die totale persoon? Gee 2
persoonlike voorbeelde. (2)
3.3.2 In jou eie woorde en gee voorbeelde om jou begrip van die volgende eienskappe
van ‘n groep wat goed saamwerk, te verduidelik.
(a) Veiligheidsgevoel onder mekaar
(b) Verantwoordelikheid
(c) Konstruktiewe konflik
(d) Gedeelde beheer (4)
3.3.3 Ons het individuele regte en verantwoordelikhede wanneer ons in ‘n groep werk.
Noem 2 regte en 2 verantwoordelikhede wat inag geneem moet word wanneer jy
in ‘n groep saamwerk. (4)
(10 punte)
Totaal: 150 punte