a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z - RUconnected

Mev Angie Motshekga,
Minister van Basiese
Onderwys
Mnr Enver Surty,
Adjunkminister van Basiese
Onderwys
AFRIKAANS HOME LANGUAGE
GRADE 4 - TERMS 3&4
ISBN 978-1-4315-0082-6
THIS BOOK MAY
NOT BE SOLD.
Hierdie werkboeke is vir Suid-Afrika se kinders ontwikkel onder
leiding van die Minister van Basiese Onderwys, mev Angie
Motshekga, en die Adjunkminister van Basiese Onderwys, mnr Enver
Surty.
Die Reënboog-werkboeke maak deel uit van ‘n reeks intervensies
deur die Departement van Basiese Onderwys met die doel om die
prestasie van Suid-Afrikaanse leerders in die eerste ses grade te
verbeter. Hierdie projek is ‘n prioriteit van die Regering se
Plan-van-Aksie en moontlik gemaak deur die ruim befondsing van
die Nasionale Tesourie. Die Departement is hierdeur in staat gestel
om hierdie werkboeke gratis in al die amptelike tale te voorsien.
Ons hoop dat u as onderwyser hierdie werkboeke in u daaglikse
onderrig nuttig sal vind en ook te verseker dat u leerders die
kurrikulum sal dek.
Al die aktiwiteite in die werkboeke het ikone om aan te dui wat die
leerders moet doen.
Ons hoop van harte dat die leerders dit gaan geniet om deur die
boeke te werk terwyl hulle leer en groei en dat u as onderwyser
dit saam met hulle sal geniet.
Ons wens u en u leerders alle sukses in die gebruik van hierdie
werkboeke toe.
a b c d e
f g h i j
k l m n o p
q r s t u
v w x y z
AFRIKAANS HUISTAAL - Graad 4 Boek 2
ISBN 978-1-4315-0082-6
Naam:
Klas:
Graad4
AFRIKAANS HUISTAAL
Kwartaal 3&4

VERANTWOORDELIKHEDE VAN DIE JEUG VAN
Behandel elke
persoon met
gelykheid en
billikheid.
Moenie
diskrimineer nie.
Gelykheid
Gesin en familie
Eer en respekteer jou
ouers. Wees vriendelik
en lojaal teenoor
jou gesin
en familie.
Published by the Department of Basic Education
222 Struben Street
Pretoria
South Africa
© Department of Basic Education
First published in 2011
Respekteer die
eiendom van ander.
Moenie eiendom
beskadig nie, en
moenie steel nie.
The Department of Basic Education has made every effort to trace copyright holders but if any have been
opportunity.
This book may not be sold.
Alle lewe is
kosbaar.
Behandel alle
lewe met
respek.
Vryheid en sekuriteit Eiendom
Religie, oortuiging en
menings
Moenie ander mense
seermaak, boelie of
intimideer nie, en
moenie toelaat dat ander
dit doen nie. Besleg
geskille op `n vreedsame
manier.
Menswaardigheid
Respekteer
almal. Wees
vriendelik en gee
om vir ander.
Woon die
skool by, leer
en werk hard.
Gehoorsaam
die skool se
reëls.
Onderwys
Respekteer die
oortuigings en
menings van
ander.
Lewe
Werk
Help jou gesin
met werk in die
huis. Kinders mag
nie gedwing word
om buite die huis
te werk nie.
Veiligheid Burgerskap Vryheid van uitdrukking
Sorg vir die aarde. Moenie
water of elektrisiteit vermors
nie. Sorg vir diere en plante.
Hou jou huis en
gemeenskap
skoon en veilig.
Wees `n goeie,
getroue burger
van Suid-Afrika.
Gehoorsaam
die wette, en
maak seker dat
ander dit ook
doen.
ISBN 978-1-4315-0082-6
Moenie leuens en haat
versprei nie.
Moenie ander beledig of
krenk nie.

Graad
4
in AFRIKAANS
5 Stories en fabels ......................2
....................34
7 Mense en hulle stories ..........66
8 Skool en reis ...........................98
Hierdie boek behoort aan:
AFRIKAANS
Boek
2

65
Kwartaal 3 – Week 1
2
Ons praat
Die vier seisoene
Watter seisoene is daar in ’n jaar?
Van watter seisoen hou jy die meeste?
Watter seisoen is die warmste?
Watter seisoen is die koudste?
Tydens watter seisoen waai die wind die meeste in jou provinsie?
Ons lees
Die noordewind spog eendag dat hy baie sterk is.
Die son redeneer dat daar agter ’n sagte aanslag baie krag kan steek.
“Kom ons hou ’n kompetisie,” sê Son toe.
Ver onder hulle is ’n boervrou besig om haar wintergroente te plant. Sy het ’n warm wintersjas aan.
“Om te toets wie van ons die sterkste is,” sê Son, “kom ons kyk wie van ons kan daardie vrou haar jas
laat uittrek.”
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

“Dit sal vir my baie maklik wees om haar te dwing om haar jas uit te
trek,” spog Wind.
Wind waai toe so woes dat die voëls aan die bome moet vasklou. Die hele
wêreld is vol stof en blare. Maar hoe harder die wind blaas, hoe stywer
hou die bewende boerin haar jas vas.
Toe kom die son agter ’n wolk uit. Son verhit die lug en die bevrore
grond. Die boervrou knoop haar jas los.
Die son skyn helderder en helderder. Gou kry die boervrou so warm dat sy haar
jas uittrek en in ’n skadukol gaan sit.
“Hoe het jy dit reggekry?” wil die wind weet.
“Dit was maklik,” sê die son. “Ek het net die dag stadig maar seker warmer en
warmer gemaak. Ek het sagkens my sin gekry.”
Ons praat
Waaroor het die wind en die son geredeneer?
Wat het hulle besluit om te doen?
Wie het die argument gewen?
Watter les leer hierdie storie ons?
Ons skryf
Wat beteken die vet gedrukte woorde? Trek ’n kring om die beste verduideliking in
die lys aan die regterkant. Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordelys.
spog pot grootpraat vertoon ’n groot mond hê
redeneer argumenteer beraas gesels stry
toets eksperiment uithou eksamen proef
bewende huilende rukkende swetende bibberende
bevrore rou ongenaakbare verysde yskoue
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
3

4
1. Hoe wou die son en die wind bewys wie van hulle die sterkste is?
2. Hoe het die wind probeer om die boervrou sover te kry om haar jas uit te trek?
3. Hoe het die son die boervrou gedwing om haar jas uit te trek? Op ’n vriendelike of
onvriendelike manier? Waarom dink jy so?
4. Wat leer die storie ons? Merk een van die volgende.
A
B
C
Dit is beter om sagkens met mense te werk as op 'n ruwe manier.
Indien mense saamwerk, kan hulle ’n groot wins maak.
Dit is goed om te sorg dat ons altyd voorbereid is.
5. Gee vir die storie ’n titel.
Son en somer
66 Ons skryf Blaai terug na die storie oor die son en die wind en lees dit weer. Skryf dan die
antwoorde op hierdie vrae.
Kwartaal 3 – Week 1
Ons skryf
Gebruik hierdie woorde en frases om
hierdie geheuekaart te voltooi.
sonnig
vrugte
Somer
sand
groen gras
strand
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
reën
swem
Datum:
blou lug
blomme
warm

Die man is
vinnig.
Ons skryf
Kyk na die prentjies hieronder. Voltooi nou die volgende
sinne. Die eerste een is vir jou gedoen as voorbeeld.
Vandag is die son helder, maar gister was dit helderder en verlede week was dit die helderste.
Vandag is dit warm. Môre gaan dit ________________ wees maar Vrydag sal die
________________ dag wees.
Mei is ’n koue maand, maar Junie is _______________ en Julie is die _______________ maand.
Daar was drie seuns in my klas. Tom was swak, Solly was ________________ en Vuyo was die
_________________.
Ons skryf
Die fiets is
vinniger.
Die motor is die
vinnigste.
hoër hoogste
Kyk noukeurig na hierdie prentjies. Wat vertel hulle vir jou?
Gebruik hulle om instruksies te skryf vir die plant van tuinblomme. Skryf volsinne.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
hoog
Pragtige blomme vir jou tuin
Wanneer plant ’n mens die saad?
Lente Somer Herfs Winter
Hoe ver van mekaar
In potte/in die grond
Gooi elke dag nat
Waar plant ‘n mens die saad?
Teacher:
Sign:
Date:
5

Ons lees
67 Kyk na die diagram hieronder. Hierdie soort diagram noem ons ‘n staafdiagram.
Waaroor handel hierdie grafiek? Wat vertel dit vir jou?
Kwartaal 3 – Week 1
6
Ons praat
Watter maande is somermaande in Suid-Afrika?
Watter maande is wintermaande?
In watter maand kry die boere die meeste reën?
In watter maand kry hulle die minste reën?
Watter maand is die beste vir saai?
Wanneer gebruik die boer
Hoekom
Waar
Hoe
Wat
mm
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Ons skryf
Wanneer reën dit?
Reënval in 2011
Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Maak vyf verskillende vrae uit die volgende sin. Begin met die vraagwoorde wat
ons jou gee.
Die boer gebruik sy trekker om in die somer lemoenbome op die land te plant want
dit is wanneer dit die meeste reën.

Ons skryf
Die boer het tamatiesaad gesaai nadat dit gereën het. Hy wou hê hulle moet vinnig groei.
(omdat)
Die boer het tamatiesaad gesaai nadat dit gereën het omdat hy wou hê hulle moet vinnig groei.
Die boer plant spinasie en beet in die somer.
Spinasie en beet groei die beste in November. (omdat)
Hy ploeg sy lande. Hy plant groentesaad. (voor)
Hy plant saad. Hy gooi hulle deeglik nat. (dan)
Verbind die sinne hieronder met die woorde tussen
hakies. Die voorbeeld wys jou hoe om dit te doen.
Hy oes sy groente in Januarie. Die groente is dan gereed. (want)
Hy verkoop die groente op die mark. Eers pak hy dit in kissies. (maar)
MAAR onthou dat jy
soms die woordorde
van die tweede sin sal
moet verander.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
7

68 Ons lees Wat het plante nodig om te groei?
Kwartaal 3 – Week 1
8
Sophie en Josef wou uitvind wat plante nodig
het om goed te groei. Hulle het ses saailinge
van 9 cm in hulle tuin geplant. ’n Deel van die
tuin was in die son en ’n deel in die skaduwee.
Hulle het ook twee van die plante in potte in
die huis gesit. Hulle het party plante meer
dikwels natgegooi as ander.
Kyk na die aantekeninge wat hulle gemaak het oor
die plante se omstandighede in die tabel hieronder.
Uur in die son
elke dag
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Plant 1 Plant 2 Plant 3 Plant 4 Plant 5 Plant 6
8 8 5 2 0 0
Temperatuur 24å 24å 20å 16å 12å 10å
Hoeveelheid
water elke dag 150 mℓ 130 mℓ 100 mℓ 50 mℓ 0 mℓ 0 mℓ
Gesonde groen
blare
Goeie
wortelstelsel
Ons praat
Plante en die weer
Watter plante dink jy het die beste gegroei? Gee redes.
Watter plante dink jy het nie behoorlik gegroei nie? Hoekom nie?
Watter plante dink jy is dood?
Sophie het haar hoed 10 dae lank op die gras vergeet. Wat dink jy het met
die gras gebeur?
Wat het plante nodig om goed te kan groei?

groot
bitter
Ons skryf
helder
soet
Vervang die woord wat vet gedruk is in die sin sodat dit die
teenoorgestelde beteken. Kies die beste woord uit die raampies.
droog
goed
Dit is sleg om spinasie in die droë seisoen te plant.
Verbind die woordpare.
seuns
mans
Plante soos spinasie en tamaties groei die beste in die skaduwee.
Die lug is vandag bewolk – dit is ’n goeie dag om vrugte te pluk.
Die meisies help die boer om die vrugte pluk.
Die lemoene wat ons gepluk het is klein en suur.
Ons skryf
hoender melk
son uit
bord eier
op maan
boom af
koei sopkom
in skaduwee
slegter
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
nat
son
smaaklik
Teacher:
Sign:
Date:
9

69
Kwartaal 3 – Week 2
10
Ons praat
Praat oor elkeen van die aktiwiteite in
die wiel.
Watter aktiwiteit sou jy geniet?
Gee jou redes.
Watter aktiwiteit dink jy sou
die populêrste wees by
jou skool? Sê hoekom.
Ons lees
Tommy Motswai
Selfuitdrukking deur kuns
Tommy Motswai kan nie praat of hoor nie. Maar hy het ’n
fantastiese manier om sy gedagtes en emosies uit te druk. Tommy
se taal is kuns.
Tommy is in 1963 in Rockville, Soweto gebore. Hy is doof gebore, en
as kind het hy al prentjies in die sand geteken as ’n manier om met
ander mense te praat.
Tommy het na ’n skool vir dowe kinders in Rustenburg gegaan. Daar het hy begin teken. Toe hy die
skool verlaat, het hy by die FBA, ’n federasie vir swart kunstenaars, aangesluit. Later het hy by die
Johannesburgse Kunsstigting studeer.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

In 1985 het Tommy sy kunswerk vir die eerste keer in Suid-Afrika uitgestal. In 1987 is een
van sy tekeninge in Monte Carlo uitgestal. Tommy is internasionaal as goeie kunstenaar erken.
Maar Tommy was nie tevrede nie en het daarom in 1988 by die Universiteit van Bophuthatswana
ingeskryf. As gevolg van sy gestremdhede was universiteitstudie nie vir Tommy maklik nie. Maar hy
sê die dosente was gaaf en baie hulpvaardig.
In 1992 ontvang hy Standardbank se Toekenning vir Jong Kunstenaars in die Skone Kunste.
Tommy sê die toekenning het vir hom baie beteken.
Tommy se tekeninge word deur almal positief ontvang. Daar is geen bitterheid of woede in sy
tekeninge nie. Hy kyk graag na die mooi dinge in die lewe. Sy tekeninge laat ons lag en gee ons hoop.
Hy is getroud met Evelyn, wat ook doofstom is. Hulle kinders is mal oor teken, net soos hulle pa.
Ons praat
Waar is Tommy Motswai gebore?
Wanneer het die wêreld hom vir die eerste keer as
groot kunstenaar erken?
Aan watter universiteit het hy studeer?
Watter toekenning het hy in 1992 ontvang?
Ons skryf
fantasties
uitdruk
uitstal
inskryf
doofstom
Wat beteken die vet gedrukte woorde? Kies die regte betekenis uit die lys aan die
regterkant.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
’n student word by
’n versameling werke vir die publiek wys
kan nie hoor of praat nie
verrassend en wonderlik
jou emosies en gedagtes oordra
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
11

70
Kwartaal 3 – Week 2
12
Ons praat
1. Tommy en sy vrou kan nie hoor of praat nie.
Hoe dink jy praat hulle met mekaar?
2. Mense wat kan hoor en praat, druk hulle deur middel van woorde uit. Hoe druk Tommy Motswai
hom uit?
3. Kyk na die prentjies in die wiel aan die begin van hierdie les. Waaroor handel elkeen van hierdie
prentjies?
4. Gee vir elke prentjie ’n opskrif.
Gedagtes en emosies in skilderye
5. Skryf ’n paragraaf waarin jy sê waarom Tommy se prente spesiaal is.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons skryf
Kyk na die prentjie en praat daaroor met jou maat.
Hoe laat die prentjie jou voel – vrolik en bly of hartseer?
Wat laat jou so voel? Is dit die kleure, of die mense, of wat hulle besig is om te doen?
Skryf twee sinne wat beskryf wat jy in die prentjie sien.
Ons skryf
trek
Tommy Motswai kan baie goed teken.
Elke woord in hierdie blokkies het twee betekenisse. Skryf ’n sin vir elke betekenis van
elke woord. Jy behoort dus op die ou end tien sinne te hê
bakkie
smaak
Die polisiehoof gee vir die skerpskutter ’n
teken om nie te skiet nie.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
om
ONS IS EEN
bussie
Teacher:
Sign:
Date:
13

71
Kwartaal 3 – Week 2
14
Ons lees
Song of Be
Lees die volgende boekresensie.
’n Boekresensie
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Koerante en tydskrifte het
boekresensies van nuwe boeke
om vir mense te vertel waaroor
‘n nuwe boek handel. Dit help
mense om te besluit of hulle
die boek wil koop al dan nie.
Die resensent noem dikwels
of sy dink die boek is goed,
interessant, maklik of moeilik
om te lees.
Song of Be is ’n pragtige boek geskryf deur Lesley Beake. Dit is ook die
treurige verhaal van ’n jong Sanmeisie genaamd Be. Daarby vertel dit die
storie van die Sanmense in Namibië.
Dit begin met Be en haar ma, Aia, se vertrek van hul blyplek, Aotja. Hulle loop
dae lank om by Be se oupa uit te kom wat op ’n plaas werk.
Terwyl hulle stap, vertel Aia vir Be stories, en deur middel van hierdie stories
leer Be van die probleme wat haar volk in die gesig gestaar het. Sy leer dat
hulle vroeër vry gelewe het in die jagvelde wat aan almal behoort het. Toe kom
die boere. Hulle het land nodig gehad vir hul diere en gewasse, en Be se mense
het hul jagvelde verloor. Hulle gaan woon toe op die dorpe, waar sommiges werk
gekry en geld verdien het. Maar hulle het nie die dorpslewe verstaan of hoe om
met geld te werk nie. Baie van hulle het arm en ongelukkig geword. Aia vertel
vir Be dat party van hulle na die ou lewenswyse teruggekeer het, naamlik jag
en die insameling van veldgroente.
Op die plaas ontmoet Be haar oupa, Dam, vir die eerste keer. Sy ontmoet ook
die boer en sy vrou. Tydens haar nuwe bestaan op die plaas, vind Be meer oor haar familie en
oor haarself uit.
Hierdie boek verdien beslis om gelees te word. Dit gee ’n mens ’n idee van die volke van Namibië
en hul leefwyse. Die taal is plek-plek ’n bietjie moeilik maar die leser kan die betekenis van die
woorde aflei.

Ons verstaan
Wat is die boek se titel?
Waaroor handel die boek?
In watter land woon Be en haar ma?
Waar het die Sanmense gewoon voor die boere gekom het?
Beskryf die San se ou lewenswyse.
Song of Be is ’n boek oor ’n Sanmeisie.
Be het as jong meisie saam met haar ma in Aotja gewoon.
Haar oupa werk op ‘n plaas.
Aia is Be se ma.
Ons skryf
Verander elkeen van hierdie sinne in ’n
vraag. Gebruik die volgende vraagwoorde:
Hulle het Aotja verlaat om na Aia se ouers toe te gaan.
wat waar wanneer
waarom
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
wie
15

72 Ons skryf Voorsien hierdie sinne van
leestekens.
Kwartaal 3 – Week 2
16
sou jy graag namibië toe wil gaan
___________________________________
waar is namibië
___________________________________
is tommie motswai ’n gelukkige mens
___________________________________
swakopmund is ’n dorp in namibië
___________________________________
namibië grens aan suid afrika
___________________________________
Paragraaf 1
Ons skryf
Die Sanmense van Namibië
Skryf ’n resensie van ’n boek wat jy gelees het.
Gebruik die inligting hieronder vir jou resensie.
Naam van boek: __________________________________________________
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Skrywer: ______________________________________________________
Paragrawe 2 en 3
Hoe begin die boek?
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Hoe eindig dit?
____________________________________________________________
Paragraaf 4
Dink jy ander kinders sou die boek geniet? Hoekom?
____________________________________________________________
____________________________________________________________

Ons lees
Die San het vroeër wilde diere gejag en veldkos versamel om te eet. Die vroue het
vrugte, neute, sade en bolle gesoek. Die mans het skilpaaie, ystervarke en bokke met
pyl en boog gejag. Die San het baie naby aan die natuur gelewe en het plante en diere
nodig gehad om te oorleef. Daarom het hulle die aarde opgepas.
Hulle was versigtig om nie al die diere in ’n gebied dood te maak of al
die plante daar uit te roei nie. Hulle het heeltyd rondgetrek en sodoende
die plante kans gegee om weer te groei. Hulle het in klein
groepies saamgewoon en baie min besittings gehad. Hulle
was lief vir hul oumense omdat die ouvolk die verlede geken het en vir die
jong klomp baie dinge kon leer. Die verskillende groepe het alles gedeel,
met die gevolg dat hulle nooit oor besittings geveg het nie.
Ons skryf
’n Dialoog is ’n gesprek tussen
twee of meer mense. In boeke of
toneelstukke bestaan ’n dialoog soms
net uit die name van die karakters
en die woorde wat hulle uitspreek.
Die volgende is ’n dialoog tussen Be en haar ma, Aia. Voltooi die dialoog deur in te vul
wat Aia sê. Gebruik die inligting uit die teks wat jy so pas gelees het.
Be: Vertel my asseblief wat die Sanmans gewoonlik in die jagveld
gedoen het
Aia:
Be: Waarom het die San so baie rondgetrek?
Aia:
Be: Het hulle nie geld nodig gehad nie?
Aia:
Be: Het hulle ooit oor besittings baklei?
Aia:
Vir die pret Die kinders stap na die skoolopening. Nandi is
voor Lukas, maar nie voor Johan nie. Nohmle is
voor Thami maar nie voor Lukas nie. Skryf hulle
name in die regte volgorde.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
17

73
Kwartaal 3 – Week 3
18
Ons lees
Toneelstuk oor ’n meisie en haar ma
[Bonakele en haar ma woon alleen. Haar pa is verlede jaar in ’n taxiongeluk
oorlede. Bonakele is vandag dolgelukkig. Sy staan vanjaar weer
eerste in haar klas. Sy is so opgewonde, sy hardloop huis toe om haar
rapport vir haar ma te wys.]
Bonakele: Mamma, Mamma, kyk hier! Kyk my rapport. Ek staan weer
eerste in die klas. Ek gaan volgende jaar graad 5 toe!
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Ma: Ai, Bonakele, dit is wonderlik. Jy is so ’n
slim meisie!
[Haar ma los die wasgoed. Hulle vat hande en dans al singend.]
Bonakele: Ag, Mamma, ek is so gelukkig! Ek het jou trots laat voel
en ek voel goed oor myself!
[Bonakele en haar ma het na haar pa se dood baie geheg aan mekaar geraak. Bonakele help
haar ma in die huis en hulle sing dikwels terwyl hulle werk. Eendag bring haar ma vir haar ’n
stukkie nuus.]
Ma: Bonakele, ek het nuus vir jou. Ek gaan met meneer
Dlangamandla trou.
Bonakele: Ai, Mamma. Hoekom? Ons is dan so gelukkig saam.
Ma: Ek is baie alleen sonder jou pa, Bonakele. En mnr
Dlangamandla het ’n goeie betrekking. Dinge gaan vir ons
makliker word, jy sal sien.
[Bonakele se ma is reg. Hulle het nou meer geld en die lewe
word vir hulle makliker. Maar party dae is Bonakele ongelukkig.]
Rapport
Bonakele: Waarom skree Pa vir my, Mamma?
Ma: Hy werk baie hard, Bonakele. Wanneer hy
huis toe kom, is hy moeg en wil hy nie hê ons moet
raas nie.
Bonakele: Is dit hoekom ons nooit meer sing
nie, Mamma?

Ma: Ja, dis die rede. Maar jou pa is baie goed vir my. En ek hoef my nie meer oor geld
te bekomer nie.
Bonakele [met ’n treurige gesig]: Mamma is reg. Maar ek mis my pappa baie. Hy het
daarvan gehou dat ons sing.
Ons praat
Het Bonakele ’n gelukkige kindertyd gehad? Gee jou redes.
Het sy goed gevaar op skool? Hoe weet jy dit?
Wat het met Bonakele se pa gebeur?
Het Bonakele ’n goeie verhouding met haar ma gehad? Hoe weet jy dit?
Ons skryf
Wat beteken die woorde wat vet gedruk is? Kies die beste woord uit die raampies
hieronder. Skryf die vet gedrukte woorde in jou persoonlike woordeboek.
trots kritiseer selfsugtig
heerlike
Moenie my kwalik neem omdat ek laat is nie – daar was ’n padongeluk.
dringend
Ons het die afgelope tyd verruklike weer gehad, warm bedags en donderbuie in die middag.
Die Bafana Bafana-spelers het die volkslied met groot waardigheid gesing.
Die saak het vinnig en onmiddellik aandag nodig as ons die huise betyds gebou wil kry.
Hy stel net belang in sy eie behoeftes en wil niks met sy vriende deel nie.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
19

Gedagtes en emosies in ’n toneelstuk
74 Ons verstaan
Kwartaal 3 – Week 3
20
1. Gaan terug na die toneelstuk aan die begin van
die vorige les. Lees dit weer en gee dit ’n titel.
2. Skryf ’n opsomming van die toneelstuk. Moenie meer as vyf sinne skryf nie.
3. Hoe dink jy eindig die toneelstuk?
4. Skryf twee goed neer wat ’n toneelstuk anders as ’n storie maak.
5. Voel jy jammer vir Bonakele? Sê hoekom.
Ons skryf
Skryf ’n stukkie in Bonakele se dagboek oor die
dag toe sy haar rapport huis toe gebring het.
My dagboek
Datum
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons lees
Lees hierdie gediggie oor maats. Sê dit hardop saam met jou maats.
Ons gesels dat dit klap,
Ons gaan ver ente stap,
Ons deel 'n sambreel wanneer
dit reën.
Ons hardloop saam rond,
Ons speel met die hond,
As dit kom by leer,
werk ons soos een!
NAAM VAN DIE SKOOL: ________________________
NAAM: ______________________________________
JAAR: _______________________________________
Hierdie sertifikaat is toegeken aan
Naam ___________________________
Vir
________________________________________________________
Klasonderwyser: ______________ Skoolhoof: _______________
Ons skryf
Bonakele het ’n
sertifikaat gekry
omdat sy eerste in haar
klas gestaan het. Vul
die inligting op haar
sertifikaat in.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
21

75
Kwartaal 3 – Week 3
22
Ons lees
Ons verstaan
Watter kompetisie word geadverteer?
’n Dramafees
Wie dink jy behoort vir hierdie kompetisie in te skryf?
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Skryf in vir die Afrikakuns-Dramafees
en wen ’n groot prys vir jou skool!
Droom jy daarvan om ’n akteur of aktrise te word?
Brand jy om jou eie toneelstuk te skryf?
Is jy lief vir drama en tussen
12 en 20 jaar oud?
LEES VERDER!
Towerteater se dramakompetisie vind plaas van Julie tot Desember
vanjaar.
Werk saam met beroemde Suid Afrikaanse sterre en skrywers.
Staan ’n kans om jou toneelstuk op televisie te sien.
Wen groot geldpryse vir jou skool tot R75 000.
PLUS R20 000 vir die gemeenskap waaruit die wendrama kom!
Vir meer besonderhede, kontak die Towerteater
by 0800 996 996, of kry inligting in jou plaaslike koerant,
by skoolsale en gemeenskapsale.
SKRYF NOU IN!

Wie organiseer die kompetisie?
Dink jy baie mense sal na die wendrama gaan kyk? Gee jou redes.
Dink jy ’n kompetisie soos hierdie een kan mense in ’n gemeenskap help om saam te werk?
Hoekom sê jy so?
Ons skryf
Hierdie woordpare klink dieselfde maar word verskillend
gespel. Skryf onder elkeen van hierdie woorde nog vyf
woorde wat soos hierdie woorde klink. Kyk of jy ook die
spelling van die woorde kan wissel.
weier skêr honde perde swaar
wyer ver bronne verre swaer
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
23

76
Kwartaal 3 – Week 3
24
Ons skryf
’n Brief aan jou onderwyser
Lees hierdie sinne. Onderstreep die regte woord.
Gaan die kompetisie van Julie tot Desember plaasvind/plaasgevind?
Sal die gemeenskap ‘n prys gekry/kry?
Die Towerteater wil/moet nuwe talent ontdek.
Het/gaan die televisie die wendrama uitsaai?
Wonder/dink jy die kompetisie is ‘n goeie idee?
Jou klas wil na die toneelstuk oor Bonakele wat in julle skoolsaal
opgevoer word gaan kyk. Jy moet ’n brief vir jou onderwyser
skryf om haar te vra of sy julle soontoe sal neem.
____________________________
Vul jou onderwyser se naam en adres in.
____________________________
____________________________
__________________________________
Begin met die regte aanhef: Liewe mnr of mev en jou onderwyser se van.
_________________________________
Sluit jou brief met ’n behoorlike slot af, soos U leerling.
_________________________________
Voeg jou naam en van by.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
____________________________
Vul jou adres in.
____________________________
____________________________
____________________________
Vul vandag se datum in.
__________________________________________________________________________
Paragraaf 1: Sê waarom jy die brief skryf.
Ons skryf
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Paragraaf 2: Sê waarom jy dink jou klas behoort die toneelstuk te sien. Jy kan byvoorbeeld sê die toneelstuk leer ons van gesinne.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Ons skryf Vul die ontbrekende woorde in die sinne in.
Voorbeeld: My broer loop vinnig. Hy loop vinniger as ek.
Ons onderwyser is die __________ man in ons skool. (langer/langste)
Die plante wat in die son groei, is __________ as die plante wat in die skaduwee groei.
(sterker/sterkste)
Die Towerteater het die __________ prys aan die wenner se skool gegee. (groter/grootste)
Bonakele was __________ as wat sy was voor haar ma weer getrou het. (stiller/stilste)
Vir die pret
Kyk na hierdie Ndebele-huis. Teken nou jou eie huis. Versier dit dan soos die
Ndebele-vroue hulle huise versier. Gebruik jou eie ontwerpe. Voeg byskrifte
by om te wys waar die deur, vensters, werf en dies meer is.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
25

77
Kwartaal 3 – Week 4
26
Ons lees
Kuns op die strand
Die meeste mense woon in hul eie wêreld en is te besig om tot stilstand te kom en te kyk wat
ander doen. Maar wanneer Vusi Khumalo en Andrew Adams met hulle werk op die strand
begin, gaan almal staan en bewonder wat hulle doen.
Vusi en Andrew doen beeldhouwerk met seesand. Die kunswerke is enorm – hulle strek oor
20 meter van die strand – en die seuns werk hard aan hulle beelde. Hulle gaan elke oggend
sesuur strand toe. “Ons moet dan begin,” verduidelik Andrew, “want teen nege-uur is die
sand te droog.”
Party van die beeldhouwerke het soveel besonderhede dat dit ’n hele dag verg om hulle te
maak. Hulle het eenkeer ’n Boeing 747-vliegtuig gebou en daarvoor vensters van skulpe
gemaak. Langs die vliegtuig was ’n helikopter met ’n getande skroef. Op ’n dag het hulle ’n
krokodil gemaak wat lê langs ’n olifant met ’n stuk seegras vir ’n stert.
Vusi en Andrew is albei werkloos. Vusi is ’n kunstenaar. Dit was sy idee om die sandbeelde te
maak. Andrew was ’n elektrisiën, maar het ’n ongeluk gehad en kan nou net ligte werk doen
omdat sy een been gedurig pyn.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Alhoewel baie mense gaan staan om hulle dop te hou, maak Vusi en Andrew baie min geld elke dag
en soms spoel die reën hulle beelde weg, of kom mense in die nag en breek hulle af. Albei die seuns sê
hulle sal aanhou om hulle kunswerke op die strand te maak. “Dit is beter om iets te doen wanneer jy
werkloos is as om net by die huis leeg te lê,” sê Vusi.
Dit is ’n ongewone manier om werkloosheid te beveg, en alhoewel hulle nie baie geld verdien nie, is
Andrew en Vusi besig en optimisties. Die beeldhouwerke gee ook die mense van Durban baie plesier.
bewonder
Ons praat
beeldhouwerk
getande
werkloos
optimisties
Doen jy kuns by jou skool? Indien wel, geniet jy dit?
Het jy al ooit iets met sand gebou? As jy dit al gedoen het, wat het jy gebou?
Dink jy Vusi en Andrew is kunstenaars, al hou hul kunswerke nie lank nie?
Gee jou redes.
Waarom dink jy bou hulle beeldhouwerke van sand eerder as van hout?
Is Vusi en Andrew baie bekend? Waarom sê jy so?
Ons skryf
Pas die woorde by hulle betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
happerig, ongelyk
sonder ’n betrekking
’n ontwerp wat nie plat is nie en gemaak is van hout, gips,
metaal en ander materiale
positief en vol hoop
hou van en dink iets is mooi
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
27

78
Kwartaal 3 – Week 4
28
Ons verstaan
1. Gee die leesstuk 'n titel.
Sandbeeldhouwerke
2. Waarom dink jy bewonder mense Vusi en Andrew se werk?
3. Waarom dink jy maak die seuns sulke ingewikkelde sandbeeldhouwerke as die strukture nie
eers lank hou nie?
4. Het die twee seuns werk? Verduidelik jou antwoord.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
5. Hulle sê hulle verdien nie veel nie. Waarom hou hulle aan om die kunswerke te bou?
Ons skryf
Dink na oor ’n beeldhouwerk wat jy graag van sand sou wou maak. Skryf twee
sinne oor jou kunswerk. Sê wat dit is, hoe groot dit is en watter besonderhede jy
wil byvoeg.

Andrew
Vusi
Andrew
Verbasende
beeldhouwerke
sonnige dae
Ons skryf
Ons skryf
donasies
daagliks
Vusi en Andrew
– twee plaaslike
kunstenaars
Margate se
Suiderstrand
Ons moet dan begin
want teen nege-uur is
die sand te droog.
Wanneer jy werkloos is, is dit
beter om iets te doen as om
by die huis leeg te lê.
Ek is ’n elektrisiën maar ek kan
net ligte werk doen want ek het
my been seergemaak.
Skryf die volgende sinne in die direkte rede.
Andrew sê hulle
___________________
___________________
Onthou jy nog die verskil
tussen direkte en indirekte
rede? Wanneer ons met
iemand praat, gebruik ons die
direkte rede. Wanneer ons
wil vertel wat iemand gesê
het, gebruik ons die
indirekte rede.
Vusi voel dat ____________________________
_______________________________________
_______________________________________
Andrew vertel vir mense hy ___________________
_______________________________________
_______________________________________
Skryf ’n pamflet waarin jy Vusi en Andrew se kunswerk adverteer.
Gebruik die volgende woorde en frases in jou pamflet. Voeg ’n tekening by om
die pamflet meer kleurvol te maak.
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
29

79
Kwartaal 3 – Week 4
30
Ons lees
Ons verstaan
Gee vir die gedig ’n titel.
’n Seegediggie
Watter geluide hoor die jong digter op die strand?
Wat dink jy gebeur met die kinders se kastele?
Watter jaargety (seisoen) is dit?
Hou jy van die gedig? Gee redes.
Die branders eis al groter stukke van die land
Kinders se kastele is nou net poele sand
Dis vroegsomer.
Seemeeue krys kras verder af met die strand
Dolfyne roep speels naby die waterkant
En ’n voëltjie begelei al tjirpend
my voetval oor die sand.
S Winkler (11)
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

aad
raat
styl
steil
leun
leuen
hard
hart
peil
pyl
Ons skryf
Ons skryf
Kyk na die waarskuwings
hier langsaan.
Waar kry ’n mens hierdie waarskuwings?
Vir wie is die waarskuwings bedoel?
Maak ’n kennisgewing
wat sal verhoed dat
mense Vusi en Andrew
se sandkunswerke breek.
Hierdie woorde klink dieselfde maar word verskillend gespel.
Gebruik elke woord in ’n sin wat die betekenis duidelik maak.
Bly van die
gras af
Hou buite
bereik van
kinders
Dink jy mense moet hulle aan waarskuwingstekens steur? Hoekom sê jy so?
Kinderoorgang
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
31

80
Kwartaal 3 – Week 4
32
Ons skryf
Die seun klim in die boom op.
Sy speel vrolik in die sand.
Die seuns kom elke dag vroeg by die strand aan.
Andrew gaan voor Vusi huis toe.
Meer mense sien die tekeninge in die wintervakansie.
’n Brief aan ’n maat
Skryf die teenoorgestelde van die vet gedrukte woord langs
elke sin.
Jy gaan ’n brief vir jou maat skryf en jy moet die koevert
adresseer. Skryf sy of haar besonderhede op die koevert.
____________________________
Naam
____________________________
Naam van die straat en nommer van die huis
____________________________
Voorstad
____________________________
Dorp of stad
_______
Poskode
Ons skryf
Ons skryf Skryf ’n brief aan jou beste maat waarin jy hom of haar van jou seevakansie
vertel. Vertel die maat van jou dag op die strand en beskryf Vusi en Andrew
se sandbeeldhouwerke.
Orden jou paragrawe soos volg:
Paragraaf 1: Die rede waarom jy die brief skryf.
Paragraaf 2: ’n Beskrywing van jou dag op die strand.
Paragraaf 3: ’n Beskrywing van Andrew en Vusi se beeldhouwerke.
Paragraaf 4: Wanneer jy huis toe kom en wanneer jy jou maat sal sien.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

____________________________
Begin met die regte aanhef (soos Liewe Marie).
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
Skryf die datum hier.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________
Skryf jou slot hier.
_________________________________
Skryf jou naam hier.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Skryf jou adres hier.
Teacher:
Sign:
Date:
33

81
Kwartaal 3 – Week 5
34
Ons lees
Mae Jemison: uitblinker
Mae Jemison
Het jy al ooit daarvan gedroom om vrylik deur die buitenste ruimte te vlieg omring deur
’n see van sterre? Mae Jemison het dikwels sulke drome gedroom – en sy het hulle laat
waar word. Op 12 September, 1992, het sy aan boord die ruimtetuig Endeavour die eerste
Afro-Amerikaanse vrou geword wat die buitenste ruimte ingeskiet is.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Maar dit was nie die eerste keer dat Jemison na die sterre
gereik het nie.
Op skool het Jemison baie geïnteresseerd geraak in die
lewenswyse van die mens duisende jare gelede asook in die
sterre en planete. Dit was ’n uitsonderlike belangstellingsveld
vir ’n jongmens, maar haar ouers het haar aangemoedig om
meer uit te vind omtrent die dinge waaroor sy nuuskierig was.
Daardie aanmoediging het haar gedryf om haar bes
te doen. Sy was maar 16 toe sy haar skoolopleiding voltooi
het, en sy het grade behaal in chemiese ingenieurswese en
Afro-Amerikaanse studie aan die Universiteit van Stanford.

Maar Jemison se prestasies het nie daar geëindig nie.
Teen daardie tyd het sy geweet daar is niks wat vir
haar te moeilik is om onder die knie te kry nie. Sy het
nooit haar belangstelling in die sterre en buitenste
ruimte verloor nie, en het in 1981 ingeskryf vir NASA
se ruimteprogram in Houston, Texas. In 1988 het sy
haar grootste droom verwesenlik toe sy uiteindelik ’n
astronout geword het! Net vier jaar later is sy benoem
as Wetenskapmissiespesialis op die Endeavour-vlug,
Jemison moedig jongmense, veral vroue en meisies,
aan om in die wetenskappe te studeer. Haar
lewensvoorbeeld leer ons om ons drome na te jaag en
hulle stap vir stap te laat waar word.
Ons praat
Het jy ’n rolmodel? Vertel vir die klas wie jou rolmodel is.
Vertel vir die klas waarom die persoon jou rolmodel is. Oor watter eienskappe beskik hierdie persoon
wat hom of haar spesiaal maak?
Mae Jemison het ’n droom gehad. Vertel vir die klas wat jou droom is.
Wat vertel die storie van Mae Jemison ons oor NASA? Wat dink jy doen NASA?
omring
inskiet
Ons skryf
onder die knie kry
aanmoedig
prestasies
Pas die woorde by hul betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
dinge waarin jy sukses behaal
hoop en ondersteuning gee
teen ’n hoë spoed lanseer
in die middel van dinge of mense wat om jou
geskaar is
te bowe kom
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
35

82
Kwartaal 3 – Week 5
36
Oor wie handel die uittreksel?
Stories oor mense se lewens
Gaan terug na die storie wat jy in die vorige les
gelees het. Kyk weer daarna en beantwoord dan
hierdie vrae. Skryf volsinne.
Die uittreksel is ’n biografie. ’n Biografie is ’n stuk skryfwerk waarin die skrywer jou van iemand se
lewe vertel. Skryf vier dinge neer wat die skrywer jou van Mae Jemison vertel.
Sy het matriek geslaag
Sy het gestudeer
Sy het ’n geword.
Sy moedig
Wat was Mae Jemison se droom?
Hoe het sy haar droom bewaarheid? Skryf twee dinge neer.
Ons lees
Ons skryf
Die sinne in die raampies gee ons inligting wat in Mae Jemison se biografie voorkom. Nommer die sinne in
die volgorde waarin die inligting gegee word.
Die skrywer gee voorbeelde van Jemison se prestasies.
Die inleiding vang die leser se aandag met ’n vraag vas.
Die skrywer vertel die leser oor wie die biografie handel.
Die skrywer gee die naam van die persoon oor wie hy of sy skryf.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons skryf
Ons skryf
Skryf ’n paragraaf oor jou droom. Probeer hierdie vrae in jou
paragraaf beantwoord.
Wanneer dink jy sal jy jou droom kan laat waar word?
Wat sal jy moet doen om jou droom te verwesenlik?
Hierdie sinne is in die verlede tyd geskryf. Skryf
hulle oor in die teenwoordige tyd.
Mae Jemison het dikwels sulke drome gehad – en sy het hulle laat waar word.
Dit was egter nie die enigste keer dat Jemison na die sterre gereik het nie.
Niks was te moeilik vir Jemison om onder die knie te kry nie.
In 1988 het Jemison egter haar grootste droom verwesenlik: sy het uiteindelik ’n
ruimtevaarder geword!
Sy is benoem as Wetenskapmissiespesialis.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
37

83
Kwartaal 3 – Week 5
38
Wees jouself en nooit iemand anders nie
Dan maak jy jou lewe só maklik.
Jou lewe hang net van jouself af.
As jy jouself aan ’n ander bly meet,
Sal die afguns maar steeds aan jou vreet.
Hou jou gedagtes net skoon
En sê dan jou sê, soos jy dink.
Om te doen wat jy belowe is ook reg
Want die leuen van vandag sal jou lei
Na môre se leuen - wie sal stry?
Sien jy ’n geleentheid raak
Hou trane dan weg uit jou oë.
Jou visie moet skoon wees en oop
Vir kans nommer twee om die draai.
Hoe kan jy die toekoms ooit raai
Met jou gedagtes steeds in die verlede?
Leef voluit vandag
Vir die toekoms wat wag.
Ons sê ons is deel van die mensdom
Maar gee ons ooit vir mek aa
’ ’ r om?
Wees goedhartig en help dié wat min het
As jy méér gee as waarvoor jy sin het
Is jy eintlik die een wat ontvang het.
Gift, Soweto
Ons lees
Ons verstaan
Gee die gedig ’n titel.
Om gelukkig te wees
Volgens die digter is dit belangrik om getrou te wees aan jouself en nie iemand anders te
probeer wees nie. Stem jy met haar saam? Gee jou redes.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Waarom is dit belangrik om eerlik te wees en nie leuens te vertel nie?
Waarom is dit belangrik om vorentoe te kyk na die toekoms?
Hoe voel sy behoort mense hulle te gedra?
Hou jy van die gedig? Gee jou redes.
maar
maer
reik
ryk
vee
fee
naal
nael
vonds
fonds
Vul in hierdie
geheuekaart dinge
in wat volgens jou
belangrik is en wat
jou gelukkig maak.
Ons skryf
Ons skryf
Hierdie woorde klink dieselfde maar word verskillend geskryf.
Gebruik elke woord in ’n sin wat die betekenis duidelik maak.
Dinge wat belangrik is en
wat my gelukkig maak.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
39

84
Kwartaal 3 – Week 5
40
ongelukkig
katterig
Hoe ons ander gelukkig maak
Kry ’n woord met dieselfde betekenis as die rooi gedrukte
woord in elke sin. Kies ’n woord of frase uit die blokkies
hieronder en skryf dit langs die regte sin.
Die digter voel treurig wanneer mense nie liefdevol met mekaar
is nie.
Dit is nie swaar om eerlik te wees nie.
Dit is belangrik om nie leuens te vertel nie.
Wees goedhartig teenoor ander mense.
Gebruik elke geleentheid om aan ander mense te dink.
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Ons skryf
hard
rustig
Ons skryf
moeilik
gebeure
kans
uitstekend
oneerlik
te wees
sorgsaam
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
’n Frase is ’n groep
woorde wat ’n betekenis
uitdruk. Dit is nie ’n
volledige sin nie.
Dink aan al die dinge wat jy al gedoen het om jou boetie, sussie of maat gelukkig te
maak. Skryf twee voorbeelde in jou dagboek by Maandag, Dinsdag en Woensdag.

Ons skryf
Die titel van die boek
Die hoofidee van die boek
Die hoofkarakters in die boek
Tussen hierdie letters is 13
woorde weggesteek. Party
loop dwars, ander af en
party selfs skuins, soos “pen”.
Kan jy almal opspoor?
Onthou jy nog die boekresensie oor Song of Be wat
jy gelees het? Kies ’n boek wat jy gelees het en
skryf ’n resensie daaroor.
Gebruik die volgende opskrifte.
Redes waarom ek hou van die boek wat ek gekies het
Vir die pret
b l o u w e r u n
p o s t o r j e b
a e u g l c l e k
p a n i i e e a m
p g a e f v n r y
a t b t a k a t s
u e y e n r g h e
x r i r t a k c l
Dwars: blou, storie, kat, tak Af: pappa, agter, naby, gieter, olifant, nag Skuins: pen, lente, ek
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
41

85
Kwartaal 3 – Week 6
42
Ons lees
Ek is in Sophiatown
gebore. Ek was die
oudste van ’n gesin van
agt. Ons was vyf en
twintig gesinne wat op
een erf gebly het. Daar
was meer as vyftig
kinders op daardie werf
en een van hulle was my
maat.
Stories oor ons eie lewens
My maat se naam was
Jessie. Ons het saam
grootgeword en ons was
maats vandat ons twee
was tot ons elf jaar oud
was. Ons het so ’n hegte
vriendskap gehad dat
niemand ons kon skei nie. Die meeste mense het gedink ons is sussies. Ons het graag rokke met
dieselfde kleur en styl gedra. Ons het dieselfde kleur skoene gedra. Ons hare was op dieselfde
manier gesny en ons het dieselfde kraalarmbande en -halssnoere gedra.
Ons het begin skoolgaan toe ons sewe jaar oud was. Ons moes skoolbusse neem van Sophiatown
na Newclair. Dis toe dat die lewe vir ons begin versuur het. Ons was maar jonk en die ouer
leerlinge het ons geboelie. Hulle het ons gedwing om hul swaar skooltasse van die bushalte af tot
by die skool te dra. Wanneer ons by die skool kom, moes ons hulle skoene skoonmaak en borsel.
Partykeer het hulle ons middagetegeld gevat en moes ons die hele dag honger bly. Ons lewe was
nie maklik nie.
Ek het elke middag my ma gehelp. Wanneer ek na skool by die huis gekom het, wat my eerste
taak om hout te kap en vuur te maak. Nadat ek die vuur gemaak het, moes ek en Jessie ’n
kilometer van ons huis af gaan water haal. Ons het dit teruggebring in emmers wat ons op ons
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

kop gedra het. By die kraan het
ons dinge beleef wat ons baie
sterk gemaak het. Die kinders
wat naby die kraan gewoon
het, het gesê dit behoort aan
hulle en geen ander kinders
mag dit gebruik nie. Hierdie
kinders was ons aartsvyande en
ons moes met hulle baklei voor
ons ons emmers vol water kon
maak. Daardie boelies het ons
partykeer gejaag, die water
uit ons emmers gegooi en ons
emmers ver gaan weggooi. En om te dink ’n kraan was die oorsaak van daardie gevegte.
Ons praat
Die skrywer vertel vir ons wat sy en haar maat elke dag gedoen het.
Vertel die klas wat jy en jou maats elke dag doen.
Ken jy enige boelies? Hoe hanteer jy hulle?
Is daar ouer kinders by jou skool wat jou dwing om dinge te doen wat jy nie
wil doen nie? Watter soort dinge laat hulle jou doen?
Ons skryf
Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
beleef kragtig
taak grootste vyande
styl ervaar
sterk mode
aartsvyande werk wat gedoen moet word
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
43

86
Kwartaal 3 – Week 6
44
Outobiografie
Die leesstuk oor die lewe in Sophiatown is ’n
Ons skryf
outobiografie. In ’n outobiografie vertel die
skrywer jou van sy of haar lewe. Skryf vier dinge neer
wat die skrywer ons van haarself vertel.
Ek het _____________________________________ gewoon.
Ek was maats ______________________________________________________________
By die skool________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Na skool __________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Beantwoord nou hierdie vrae. Skryf volsinne.
Het sy ’n baie hegte vriendskap met Jessie gehad? Gee jou redes.
Dink jy sy het skoolgaan geniet? Gee jou redes.
Wat dink jy het gebeur as sy nie water huis toe gebring het nie?
Ons skryf
Verbeel jou jy is die skrywer
van hierdie outobiografie.
Skryf dagboekstukkies vir
drie dae. Gebruik dieselfde
inligting as wat die skrywer in
haar storie verstrek.
Skryf vir die eerste dag oor jou beste maat.
Skryf vir die tweede dag oor die skool.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Skryf vir die derde dag wat jy na skool doen.
Ons skryf
Omkring in die raam laer af frases wat dieselfde beteken as die volgende twee
woorde. As jy nie seker is wat die uitdrukkings beteken nie, soek hulle in die leesstuk
en kyk wat hulle daar beteken.
versuur beleef
ervaar
dinge het verkeerd geloop smaak soos ’n suurlemoen
ondervind
Kies een van hierdie frases en skryf jou eie sin om te wys wat dit beteken.
Ons skryf
Verbind die sinne. Gebruik die woord tussen hakies.
Ons het gewoonlik dieselfde kleur rokkies gedra. Die rokkies was in dieselfde styl. (wat)
Ons het begin skoolgaan. Ons was sewe jaar oud. (toe)
Die ouer kinders het ons dikwels geboelie. Ons was jonger as hulle. (omdat)
Ons was dikwels honger. Die boelies het ons middagetegeld gevat. (wanneer)
Die kinders het gesê dit is hulle kraan. Hulle wou nie dat ons daar water tap nie. (daarom)
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
45

87 Ons lees
Kwartaal 3 – Week 6
46
Ek is ’n seun van elf
Vir my liggaamsbou het ek ’n gemiddelde lengte
Nie vet of maer nie.
Ek’s gemiddeld
Maar dit pla my glad nie.
Ek is donker en het kort krullerige hare.
My oë is bruin.
Daar is dinge omtrent myself waarvan ek hou.
En party waarvan ek nie hou nie.
Ek hou van myself want
Ek is skoon.
En gaaf teenoor mense.
Maar ek hou ook nie van myself nie want
Ek het
Groot ore.
Joseph Dube
Ons skryf
Gee vir die gedig ’n titel.
Wie is ek?
Skryf drie eienskappe van Joseph neer waarvan hy hou.
Wat is daar omtrent hom waarvan hy nie hou nie? Antwoord in ’n volsin.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Beskryf Joseph in jou eie woorde. Skryf volsinne.
Hou jy van die gedig? Gee jou redes.
Ons skryf
My maat en ek gaan na dieselvde skool.
Korrigeer die woorde wat nie reg gespel is nie.
Ons moet ’n tryn en twee buse haal om by die skool te kom.
Ek het twee troeteldiere – ’n kyken en ’n eent.
As jy ’n beste maat het, sal julle ook rokke in dieselfde steil dra?
Die storie oor die lewe in Sophiatown is baie interesant.
Ons skryf
Lees die gedig deur Joseph Dube weer deur. Skryf nou jou eie gedig. Die
gedig moet oor jou handel. Geniet hierdie aktiwiteit.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
47

88
Kwartaal 3 – Week 6
48
Ons praat
My outobiografie
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Kyk na die prentjies en gesels oor die verskillende stadiums in die meisie se lewe.
Praat oor jou eie lewe en oor die dinge wat in jou lewe gebeur het vandat jy gebore is tot nou.

Ons skryf
Skryf die storie van jou lewe.
Op watter dag en datum is jy
gebore? Is jy die oudste kind
in die gesin? Wat is jou volle
name? Waarom het jou ouers
daardie name gekies?
Wat het jy die hele dag
gedoen voor jy skool toe
gegaan het? Wie het jou
opgepas? Watter speletjies
het jy gespeel? Het jy met jou
boeties of sussies baklei?
Wanneer is jy skool toe? Hoe
het jy op jou eerste skooldag
gevoel? Was jy opgewonde?
Was jy bang? Het jy nuwe
maats ontmoet? Het jy van
jou onderwysers gehou?
Watter dinge by die skool was
vir jou lekker?
Watter soort mens dink jy
is jy? Hou jy daarvan om
alleen te wees of saam met
mense? Hou jy daarvan om
dinge buite die huis te doen,
of bly jy liewers tuis? Wat
is jou stokperdjies?
Wat is jou wense en drome vir
die toekoms? Dink jy jy sal jou
drome kan laat waar word?
Waarom of waarom nie?
Waarvoor is jy bang? Waarna
sien jy uit?
Jy gaan nou jou outobiografie skryf – die storie van jou lewe.
Ons sluit ’n paar idees in om jou te help om ’n storie oor jou lewe te skryf. Praat met
jou maat oor jou idees en vul dan die besonderhede omtrent jou lewe in.
Ek is gebore ...
My jare voor ek skool toe is ...
My eerste skooljare ...
Vandag ...
My wense en drome ...
My outobiografie
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
49

89 Ons lees
Kwartaal 3 – Week 7
50
Klere vir Afrika
deur Gilly Bean
Selfuitdrukking deur modes
“Ek is nog altyd trots daarop dat ek ’n kind van Afrika is. En ek gee uitdrukking aan my trots
deur my klere,” sê Creed Katsande, ’n modeontwerper van Zimbabwe.
Creed het haar modeopleiding in Engeland ontvang en ook daar gewerk. “Ek wou graag klere
ontwerp,” sê Creed. “Daarom is ek na my skoolopleiding Londen toe. My pa het vir my ’n bedrag
geld gegee en ek het by ’n aantal ontwerpskole aansoek gedoen.”
Creed was gelukkig om deur ’n kunsskool in Engeland aanvaar te word. “Ek het baie verskillende
goed bestudeer: fotografie, skilderkuns, ontwerp en advertensiewese. Ek het tekstielontwerp
gedoen waar ons van verskillende materiale geleer het. Die laaste deel van my kursus was
modeontwerp.”
Haar eerste aanstelling was by ’n modehuis in Londen. Sy het as bode begin en binne ’n jaar
gevorder tot by die ontwerptafels. “Maar,” sê sy, “jy kan nie jou eie styl ontwikkel terwyl jy vir
iemand anders werk nie, want jy ontwerp wat hulle wil hê.”
Sy het besluit om na Zimbabwe terug te keer, waar
sy haar eie onderneming begin het. Sy het dit Creed
Designs genoem. En sy het begin om klere in ’n moderne,
etniese styl te ontwerp.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

“Toe ek in Zimbabwe terugkom, het ek ontdek mense
weet nie wat hulle wil dra nie. Daarom het ek begin
om klere te ontwerp in moderne style en gemaak van
bedrukte katoen. Die gevolg was ’n byderwetse styl
met ’n tikkie Afrika daarin.”
Creed het groot toekomsdrome.
“My droom,” sê sy baie entoesiasties, “is om met
ander Afrika-ontwerpers saam te werk. Ek wil ’n
modeparade organiseer wat die hele kontinent en al
die verskillende modestyle daarin sal verteenwoordig.
Afrika moet op die wêreldmodekaart geplaas word.”
uitdruk
aansoek doen
tekstiel
etnies
byderwets
uitrusting
Ons praat
Creed wou van jongs af ’n modeontwerper word. Wat sou jy wil word wanneer jy jou skoolopleiding
voltooi het?
Hou jy daarvan om modieuse klere te dra?
Sou jy graag wil leer om jou eie klere te maak? Gee jou redes.
Het jy al ooit probeer om vir jouself ’n uitrusting te ontwerp? Sou jy graag wil probeer?
Ons skryf
Verbind elke woord met sy betekenis.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
gebaseer op die kulturele tradisies van ’n groep mense
noukeurig uitgesoekte klere wat saam gedra word
modieus, in die nuutste styl
vra om as student of werker aanvaar te word
oordra, wys
lap, materiaal waarvan klere gemaak word
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
51

90
Kwartaal 3 – Week 7
52
Ons praat
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Onderhoud met ’n Afrika-modeontwerper
Gaan terug na die storie oor Creed en lees dit weer. Praat dan
met jou maat oor die volgende vrae.
Oor wie handel die leesstuk?
Waar dink jy sou ’n mens so ’n storie lees? Gee jou redes.
Wat was Creed se studierigting?
Het sy haar eerste aanstelling in Londen geniet?
Wat is haar droom?
Ons skryf
Verbeel jou jy is ’n verslaggewer vir jou skoolkoerant en jy moet ’n onderhoud
met Creed Katsande voer. Watter vrae sou jy vir haar vra?
Voltooi die onderhoud.
Verslaggewer: Hallo, Creed. Dankie dat jy ingestem het om met
my te praat.
Creed: Dis ’n plesier. Ek hoop jongmense sal verstaan hoe belangrik
dit is dat hulle iets moet doen waarvoor hulle lief is. En dat as
hulle regtig wil, hulle enigiets kan bereik.
_________________________________________________________________
Verslaggewer:
_________________________________________________________________
Creed:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Verslaggewer:
_________________________________________________________________
Creed: _________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Verslaggewer: Baie dankie. Ek weet ons lesers gaan dit geniet om hierdie onderhoud te lees.

Ons skryf
Ek het in fotografie, skilderkuns, ontwerp en advertensiewese gestudeer. (wat)
Ek het in Londen gestudeer. (waar)
Ek wil ’n modevertoning organiseer. (wat)
Ek druk my trots deur my klere uit. (hoe)
My pa het vir my geld gegee. (wie)
Creed het haar klere in Zimbabwe verkoop.
Verander hierdie stellings in vrae. Gebruik
die woorde tussen hakies.
Haar klere was van bedrukte katoen gemaak.
Herskryf die sinne deur met die woord “Môre” te begin. Ons skryf
Sy het ’n idee gehad – sy wou haar klere in Zimbabwe verkoop.
Ek het Londen toe gegaan om in klereontwerp te gaan studeer.
Sy het teruggekom Zimbabwe toe om haar eie onderneming te begin.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
53

91
Kwartaal 3 – Week 7
54
Ons lees
Ontdek jou eie styl
Moenie dat die modefoendies jou vertel wie is in die mode en wie lyk pragtig
nie. Hier is ’n paar jongmense wat besluit het om klere te dra waarin hulle
grappig, gemaklik, buitengewoon en anders lyk.
Ek hou van aanddrag. Ek
voel gemaklik in ’n rok. Maar
ek het hierdie klere aan vir
’n spesiale geleentheid.
Ons verstaan
Wat dink jy is die modefoendies?
Dink jy die modefoendies gaan hou van die klere wat hierdie kinders dra? Waarom sê jy so?
Watter een van hulle dink jy dra die gemaklikste klere? Gee jou redes.
Watter een dra die snaaksste klere? Gee jou redes.
Wie se klere is baie eienaardig? Gee jou redes.
Ek hou daarvan om jeans en bofbaluitrustings te dra. Ek is nie
’n bofbalspeler of ’n rocksanger nie, maar ek hou daarvan om so
aan te trek. Hierdie uitrusting is ideaal om mee te gaan fliek.
In my kortbroek het ek
genoeg selfvertroue om
enigiets te doen of na enige
plek te gaan. Dit is my styl.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Daniel Nkosi
Charmaine Baadjies Joyce Ndebele

Daniel
Charmaine
Joyce
Ons skryf
Ons skryf
Skryf die volgende oor in die indirekte rede.
Ek is nie ’n bofbalspeler of
rocksanger nie, maar ek
hou sommer net daarvan
om so aan te trek.
Ek hou van aanddrag.
Ek voel gemaklik in
’n rok. Maar ek is so
aangetrek vir ’n spesiale
geleentheid.
In my kortbroek kan ek
enigiets doen
en na enige plek gaan.
Dit is my styl.
Daniel het gesê dat _______________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
Charmaine het gesê dat ____________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
Joyce het gesê dat _______________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
Verbeel jou jy gaan ’n modeparade aanbied. Vul jou belangrikste idees op die
geheuekaart in.
Die skool se
modeparade
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
55

92
Kwartaal 3 – Week 7
56
Ons skryf
Modes word vertoon
Skryf die sinne oor en vul punte, kommas en hoofletters in.
creed wil londen toe gaan om in modeontwerp te studeer
dit is belangrik om in ’n rigting te studeer waarin jy geïnteresseerd is
op skool het ek noord-sotho engels wiskunde geskiedenis en geografie geleer
my beste maats by die skool is bettina mark blandina en creed
het jy al besluit waaarin jy eerste gaan studeer
Ons skryf
Wen ’n dag waarop jy
gewone klere mag dra!
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Skryf in vir ons ongewone-uitrustingkompetisie
Moenie hierdie jaar se ongewone-uitrustingkompetisie misloop nie! Stuur vir ons ’n foto
van jou of iemand wat jy ken wat pragtig, snaaks of ongewoon lyk. Stuur jou foto’s of
teken jou ontwerp. Skryf ’n paragraaf wat die klere beskryf. Voeg jou naam en adres
by en stuur jou inskrywing aan: Funni Fashion, Rokstraat 123, Suitville, 9876.
Sluitingsdatum: Die einde van die derde kwartaal.

Teken jou uitrusting of plak jou foto hier. Skryf ’n paragraaf wat die uitrusting beskryf.
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
Creed wil ’n modevertoning aanbied en sy het jou gevra om
Ons skryf
die advertensie daarvoor te skryf.
Jy moet die volgende in die advertensie insluit:
Die plek, dag en datum, en hoe laat die modevertoning begin.
Die prys van die kaartjies.
Die liefdadigheidsorganisasie wat ’n deel van die opbrengs sal kry wat met die modevertoning
ingesamel word.
Jou advertensie behoort mense te oorreed om na die modevertoning te kom. Maak dit vrolik en gebruik helder kleure.
Probeer party van die kledingstukke te teken wat die modelle gaan aantrek.
romp
das
Vir die pret
Soek die woorde
in die woordblok.
denims
klere
uitrus
hemp
bloes
u x b h x d
i k l e r e
t r o m p n
r x e p x i
u x s x x m
s x x d a s
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
57

93
Kwartaal 3 – Week 8
58
Ons lees
Goeie maats, probleemmaats
Thandi: Ronnie, hoekom is jy laat? Dis die derde keer dat jy laat is vir die repetisie. Jy weet die
konsert is volgende week. Jy is so onverantwoordelik!
Ronnie tel sy boeksak op en begin deur toe loop. Thandi: Haai, waarheen gaan jy?
Ronnie: Ek onttrek my aan die opvoering.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Thandi: Maar ek weet jy het die toneelspel geniet.
Ronnie: Dis waar, maar ek hou nie van die manier waarop jy altyd op my pik nie.
Ons praat
Is jy bevriend met iemand wat altyd met jou saamstem? Vertel wat dit is wat
hierdie vriendskap besonders maak.
Het jy 'n vriendskap met iemand met wie jy blykbaar altyd stry? Wens jy die
verhouding was anders? Gee jou redes.
Word jy kwaad wanneer jy met 'n maat stry? Hoekom?
Dink oor jou beste maat en vertel wat dit is wat hom of haar besonders maak.
krities teenoor
verlaat
nalatig
repetisie
Ons skryf
Verbind die woorde in die linkerkolom met hulle betekenisse in die regterkolom.
Skryf die woorde in jou woordeboek.
oefening
onverantwoordelik
pik op
uitbeweeg
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
59

94
Kwartaal 3 – Week 8
60
Ons verstaan
Ons los die probleem op
Gaan terug na die storie oor Thandi en Ronnie. Lees dit weer vinnig deur en beantwoord dan hierdie vrae.
1. Wie voer die vertoning op?
2. Hoekom is Ronnie en Thandi dwars met mekaar?
3. Dink jy dis een van hulle se skuld of is dit albei s’n? Gee jou redes.
4. As jy Ronnie was, hoe sou jy die situasie hanteer het?
5. Sou Ronnie anders kon opgetree het? Hoekom sou hy? Wat kon hy gedoen het?
Thandi
Baie dankie! Jy’s die een
wat my kwaad maak! Jy
leen my boeke en gee dit
nooit terug nie.
Waaroor baklei Thandi en Ronnie?
Ronnie, dink hieroor na. Ons is nie altyd
gelukkig met mekaar nie al is ons maats.
Partykeer maak jy my baie kwaad.
Ronnie
Hou op, julle twee! Julle
baklei heeltyd. Kan julle
nie met mekaar praat
sonder om te baklei nie?
Ons skryf
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Jody

Wat dink jy kon hulle vir mekaar gesê het in plaas daarvan om te baklei? Vul die
spraakborrels in.
pret
respek
sorgsaam
oneerlik
goedhartig
krities
ondersteunend
afhanklik
kwaad
jaloers
warm
behulpsaam
eerlik
openhartig
Ons praat
Ons skryf
Watter soort vriendskappe wil ek graag hê?
Kyk na die woorde in die raampie. Hulle beskryf die verskillende gevoelens in ’n vriendskap.
Haal die woorde uit wat jy dink by die gelukkige hart pas en kyk watter by die ongelukkige
hart tuis hoort. Jy kan self ook woorde byvoeg as jy wil.
Sê waarom jy dink elkeen van die woorde by die bepaalde hart hoort.
Gelukkige hart
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
Dink aan een van jou vriendskappe. Skryf die woorde neer wat jou
vriendskap beskryf. Bespreek jou woorde met ’n maat. Is daar enige van
die woorde wat jy graag sou wou verander?
Ongelukkige hart
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
_____________
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
61

95
Kwartaal 3 – Week 8
62
Ons lees
Ons luister met ’n oop gemoed
Ons luister met ‘n oop gemoed
Wanneer ons baklei, luister ons dikwels nie na wat die ander persoon sê nie. Dit is moeilik om te
luister wanneer ons seergekry het of kwaad is. Maar om te luister, is die enigste manier om ’n
probleem te verstaan. Wanneer ons baklei, dink ons dikwels net aan ons kant van die saak. Om
met ’n oop gemoed te luister, beteken eintlik om mooi te luister – en om te hoor – wat die ander
persoon sê.
Hier is ’n paar wenke om jou te help om met ’n oop gemoed te luister:
Luister tydsaam en sonder om die ander persoon te onderbreek.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Kontroleer om seker te maak jy verstaan. Herhaal in jou eie woorde
wat jy dink die ander persoon gesê het.
Jy kan vra, ”Hoe het dit jou laat voel?” of “Jy lyk kwaad.
Wil jy praat?”
Moenie ’n dreigende toon gebruik nie. Mense sal teenoor jou
oopmaak as hulle voel dat jy probeer om hulle te verstaan.
Help die ander persoon om hom- of haarself uit te druk.
Gebruik bemoedigende frases wat wys hoeveel jy omgee.
Gebruik nieverbale taal soos ’n glimlag of ’n kopknik om aan
te moedig.
As jy nie verstaan nie, vra vrae. Sorg dat jou vrae nie klink
asof jy die ander persoon beskuldig nie.
Laat die ander persoon toe om van jou te verskil. Dit wys dat
jy met ’n oop gemoed kan luister.

Ons verstaan
Wat gebeur wanneer ons met iemand baklei?
Wat dink die skrywer van hierdie gedeelte moet ons doen in plaas daarvan om te baklei?
Waarom moet jy versigtig na die ander persoon luister?
Wat verstaan jy onder die woord “nieverbaal”?
Wat behoort jy te doen as jy nie verstaan wat iemand sê nie?
Ons skryf
Kyk na die raam hieronder. Daarin is wenke wat jou kan help om jou gevoelens oor te
dra. Help vir Thandi en vir Ronnie om hulle probleem op te los. Gebruik die wenke in
die raampie om die leë spraakborrels in te vul. Doen ’n rolspel met ’n maat oor wat jy
neergeskryf het.
Hoe om oor jou gevoelens te praat
Vertel die ander persoon hoe jy voel en hoekom.
Vertel die persoon wat jou beter sou laat voel.
Vra die ander persoon hoe hy of sy voel oor wat jy gesê het.
Aanvaar wat die ander persoon sê.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
63

96
Kwartaal 3 – Week 8
64
Ons skryf
Ek besoek my maat by haar huis.
Steven stry met sy maat.
Thami en Peter speel met mekaar.
Ons gaan met die bus skool toe.
Dit is ’n sonnige dag.
Ons skryf
5. Hoe kan jy voorkom dat so ’n probleem weer opduik?
4. Hoe sal jy weet wanneer die probleem opgelos is?
Ons leer om oor gevoelens te praat
Begin met “gister” en skryf die sinne oor.
Kyk na elk van die vrae op die geheuekaart en vul sommige van
jou menings in elke blok in.
Maats los
probleme
op
3. Wat moet elke maat doen?
1. Wat is die probleem?
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
2. Wat kan hulle doen om dit op te los?

1
2
3
4
5
Ons skryf Skryf nou twee sinne oor elk van jou menings op die geheuekaart.
Vir die pret
Verdeel in groepe van drie. Doen ’n rolspel oor die manier waarop Thandi en Ronnie
hulle probleem oplos, terwyl Jody hulle help om na mekaar te luister.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
65

97
Kwartaal 4 – Week 1
66
Ons lees
'n Bak vol son - 'n Indiaanse
mite uit Amerika
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
In die begin was daar net donkerte en water. Daar het 'n man uit
die donker gekom. Hierdie man het in die donker geswerf totdat hy
begin dink het; en toe het hy homself geken en geweet hy is mens.
Hy het geweet hy is daar met 'n doel.
Hy het 'n groot stok gemaak. Dit het hom deur die donkerte gehelp,
en wanneer hy vermoeid was, het hy daarop gerus. Toe het hy klein
miertjies gemaak en hulle op die stok gesit.
Met die gom van die boom en met die miere het hy ’n bal op die stok gemaak. Die man het toe die
bal van die stok afgehaal en dit onder sy voet gesit. Hy het op die bal gestaan, dit onder sy voet
gerol en gesing:
Ek maak die wêreld,
Die wêreld is klaar.
Dus maak ek die wêreld,
En die wêreld is klaar.
So is die wêreld gemaak. Toe het hy ’n klip in klein stukkies
verdeel. Hiermee het hy sterre gemaak en hulle in die lug geplaas
om die donkerte te verlig. Maar die stere was nie helder genoeg
nie. Toe het hy Tau-muk, die Melkweg, gemaak. Maar Tau-muk
was nie helder genoeg nie. Toe maak hy die maan. Maar selfs die
maan was nie helder genoeg nie. Toe het hy begin wonder wat hy
volgende kon doen om die donker te verlig.
Die man het toe gedink. Hy het twee bakke gemaak en die een
met water gevul en dit met die ander bak toegemaak. Hy het gesit
en kyk na die bakke en terwyl hy gekyk het, het die water in
die een bak verander in die son en het dit helder geskyn.

Ons praat
Hierdie storie is 'n mite. Hoekom dink jy is dit ’n mite? Bespreek dit met jou maat.
Die mite handel oor “Hoe die wêreld gemaak is”. Ken jy enige ander stories oor hoe die
wêreld gemaak is?
Hoe verskil jou storie van hierdie storie?
Wat was vir die man die moeilikste om te maak? Hoekom dink jy was dit vir hom moeilik?
vermoeid
doel
dus
melkweg
helder
Ons skryf
Sê in jou eie woorde waaroor die storie handel.
Koppel die woorde aan hulle betekenisse.
Skryf die woorde in jou woordeboek.
daarom
gloeiend
groep van baie sterre
rede
moeg
Ons skryf
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
67

98
Kwartaal 4 – Week 1
68
Om die mite te verstaan
1. Wie het die wêreld volgens hierdie storie gemaak?
2. Wat maak mense volgens die storie anders as alle ander lewende dinge? Hoekom was die man
in staat om die wêreld te maak?
3. Wat het die diere hom help maak?
Eers
Ons verstaan
Ons skryf
Het ek wakker geword
Het ek aangetrek Toe
Volgende Het ek my ontbyt geëet.
Het ek die bus gehaal Daarna
Laastens
Het ek by die skool
aangekom.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Maak ’n vloeidiagram. ’n Vloeidiagram wys hoe dinge een na die ander gebeur.
Kyk na hierdie voorbeeld van ’n vloeidiagram.
Maak nou jou eie vloeidiagram sodat jy die storie oor jou naweek kan skryf.

Ons skryf
wie waarvan
hoekom
_____________ is dit gemaak?
_____________ kom die klank vandaan?
_____________ is dit binne hol?
_____________ het jou trom gemaak?
_____________ maak hy sy geluid?
Ons skryf
Verbeel jou jy ken ’n tromspeler wat ’n spesiale trom het.
Gebruik hierdie vra-woorde om meer uit te vind omtrent
sy trom.
waar
Onderstreep die woorde in elke reël wat rym met die eerste woord.
helder kelder verder koelte
trom droom grom krom
verdeel vervel verveel verbeel
maan gang traan gaan
vlerk ver sterk blêr
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
hoe
Teacher:
Sign:
Date:
69

99
Kwartaal 4 – Week 1
70
Ons lees
Stories en liedjies
Ons het almal spesiale liedere en stories wat sê hoe ons voel of wat iets vertel oor ons
verlede. Mense sing oor liefde, oor probleme en oor dinge wat hulle bekommerd maak, en alle
mense het stories te vertel oor hulle verlede.
Om die tyd om te kry
Om onsself uit te druk
Wanneer mense op die lande werk
By ’n begrafnis sing
of na werk huis toe stap, sing hulle
mense treurige liedere.
vir hulleself.
By partytjies sing hulle
vrolike liedjies.
Om plegtighede te vier
Ons het trouliedere en liedere vir
verskillende godsdienstige byeenkomste.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Om uit die verlede te leer
Uit liedere en stories leer kinders
van hulle geskiedenis.

Ons verstaan
Wat kan ons leer uit liedere en verhale?
Hoekom dink jy dis belangrik om van die verlede te leer?
Hier is ’n lied uit Kaapstad oor mense wat hard werk:
Opstaan twee ure voor sewe
Want my gesin moet oorlewe
Swoeg en sweet soos slawe
Vir ons base tot 8 uur per dag
Ons bring die dag deur met grawe
Dan huis toe, waar sinkhuisies wag.
Hier is ’n Xhosalied wat soms by vergaderings gesing word.
Namhlanje’s sidibene ngomsebenzomhle.
(Ons is vandag hier bymekaar met ’n goeie doel.)
Nangentando yabazali nangelizwilika Tuixo.
(En die strewe van ouers volgens die woord van God.)
Ons skryf
Skryf die woorde van ’n lied neer wat by ’n viering gesing word. Dit kan
’n verjaarsdag wees of ’n troue of selfs ’n vergadering by die skool.
Soort feestelikheid __________________________________________________
Woorde van die lied
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
71

100
Kwartaal 4 – Week 1
72
Ons skryf
Moenie die bobbejaan agter die bult
gaan haal nie.
Die oggendstond het goud in die
mond.
Ledigheid is die duiwel se oorkussing.
Dit is bokant my vuurmaakplek.
Hy het lang vingers.
Ons skryf
Enkele Afrika-spreekwoorde
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Spreekwoorde is wyse gesegdes wat oor geslagte aangegee is. Hulle word in gesprekke
gebruik om dit interessant en lewendig te maak. Verbind die spreekwoorde met hulle
betekenisse.
As ’n mens nie werk het om te doen nie,
lê die kwaad vir jou en loer.
Moenie jou vooruit oor ’n ding
bekommer nie.
Hy is geneig om te steel.
Vroeg in die môre kry ’n mens baie
gedoen.
Dis te moeilik vir my.
Nommer die prentjies om dit met die regte deel van die storie te verbind.
Skryf dan jou eie paragraaf oor die laaste prentjie.
Op daardie oomblik het ’n renoster, wat destyds baie anders
gelyk het met sy gladde vel, daar verbygekom en die man
gejaag. Die man het so groot geskrik dat hy in ’n boom geklim
het en die renoster eet toe die koek op.
Baie jare gelede was daar ’n man wat stoksielalleen gebly
het. Al wat hy besit het, was ’n hoed, ’n mes en sy stoof.
Eendag het hy met meel, water, rosyne en suiker ’n groot
koek aangemaak. Hy het dit toe in sy oond gebak totdat dit
net reg was.
2
1

Wat het hy gesien? Skryf die storie se einde.
’n Paar weke later was dit baie warm en het daar mense kom
swem. Selfs die renoster het sy vel uitgetrek. Om dit reg te
kry, het hy die drie knope onder sy maag losgemaak. Toe het
hy gaan swem. Die man kom toe daar verby en sien die renoster
se vel.
Hy het geweet wat om te doen. Hy is huis toe om ou
koekkrummels te kry. Hy het die krummels in die renostervel
gesit, in ’n boom geklim en die renoster dopgehou.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________ 4
Hoe die storie regtig geëindig het
Die man het in die boom weggekruip en mooi gekyk wat gebeur. Die renoster het uit die water
geklim en sy vel aangetrek. Hy het dit toegeknoop. En toe begin hy te jeuk. Hy het gekrap en
gekrap. Hy het so hard gekrap dat die knope afgeval en sy vel begin kreukel het. Ten spyte
van sy gekrap het hy nog steeds gejeuk. Hy het baie kwaad huis toe gegaan. Van toe af het die
renoster ’n verrimpelde vel en ’n baie vinnige humeur.
Vir die pret
Verbind die woordpare.
rooi vurk
mes piering
koppie groen
pot hoog
vragmotor koei
laag skopgraaf
bul pan
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
3
Teacher:
Sign:
Date:
73

101
Kwartaal 4 – Week 2
74
Ons lees
Kinderdag in Samoa
Samoa is ’n klein eilandjie in die Stille Oseaan, en een maal in ’n jaar vier hulle Wit Sondag. Op
daardie Sondag hoef kinders nie by die huis te help of hoflik te wees teenoor hulle ouers nie.
Fasala, ’n 12-jarige dogtertjie van Wes-Samoa, het met ons oor Wit Sondag gepraat.
“Op Wit Sondag hoef ek nie haastig op te staan nie. My ma bring vir my ontbyt in die bed.
My pa gee die hoenders kos - iets wat ek normaalweg doen. Ek kry ook ’n nuwe wit rok en
nuwe skoene.”
“Op Wit Sondag moet elke meisie soos ’n prinses lyk,” sê Fasala se ma. Sy vryf klapperolie in
Fasala se hare en sit ’n halssnoer om haar nek.
Op pad kerk toe kom Fasala by haar tante verby waar sy die huis vee. Dis nóg ’n los werkie wat
Fasala gewoonlik doen, behalwe op Wit Sondag.
In die kerk lees die kinders die preek en sing. Hulle maak ’n
toneelstuk op en voer dit op. Een stuk handel oor ’n pa wat
dronk by die huis kom en vir sy dogter skree. Teen die einde
van die stuk sê ’n seun, “Julle grootmense moet onthou om
julle kinders lief te hê en weg te bly van drank – dit bederf
alles.” Op Wit Sondag mag kinders dinge vir hulle ouers sê
wat hulle normaalweg nie sou waag om te sê nie.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Na kerk gaan die kinders terug huis toe. Fasala sit op die
vloer saam met haar niggies. Hulle wag vir hulle ma’s
om hulle met kos te kom bedien. Party kinders wat
nie hou van hulle gesin nie, beweeg oor na ’n ander
gesin en die gesin wat hulle kies, moet hulle aanvaar.
Fasala se pa verduidelik die tradisie. “Wit Sondag
is ingestel deur die eerste sendelinge in Samoa,” sê
hy. “Hulle het gemeen dit gaan sleg met die
kinders. Hulle het ook gedink die kinders
kry te min om te eet. Wit Sondag het
deel van ons kultuur geword. Dit is die
belangrikste dag van die jaar.”
Ons praat
Sou jy hou van ’n spesiale dag waarop grootmense vir jou dinge doen? Sê hoekom.
Watter soort dinge sou jy graag wil hê jou gesin vir jou moet doen?
Wanneer sou jy graag wil hê die spesiale dag gevier moet word - watter maand en watter dag van die
maand? Sê hoekom.
Dink jy dis ’n goeie idee om ’n dag by ’n ander gesin deur te bring as jy nie van jou eie mense hou nie?
Sê hoekom.
Watter een is vir jou ’n spesiale vakansiedag? Vertel vir die klas.
hoflik
prinses
los werkies
preek
tradisie
sendelinge
Ons skryf
Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Skryf die woorde in vet letters in jou woordeboek.
’n spesiale persoon
toespraak (gewoonlik in ’n kerk)
mense wat die Christelike geloof versprei
gewoonte
daaglikse werk
met goeie maniere, respek
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
75

102
Kwartaal 4 – Week 2
76
Hoekom hou die kinders in Samoa van Wit Sondag?
Watter is jou gunstelingvakansiedag? Sê hoekom.
Watter los werkies moet Fasala gewoonlik doen?
Wat doen die kinders in die kerk?
Meer omtrent Wit Sondag
Dink jy Fasala hou van haar gesin? Hoekom dink jy so?
’n rekenaar
Ons skryf
Ons skryf
liefde
’n veilige huisgesonde kos
iemand wat hulle liefhet en beskerm
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Lees weer die storie oor Wit Sondag in Samoa. Beantwoord dan hierdie vrae.
Watter dinge dink jy is die belangrikste vir kinders? Kies woorde uit
die blokkies en voltooi die geheuekaart.
’n speelplek
klere
onderwys
Wat kinders nodig het
opvoeding boeke
respek
speelgoed
goeie mediese sorg
maats

Ons skryf
’n veilige het Kinders nodig huis
baie gaaf gunsteling- is My juffrou
Ek somer – hou van vakansie my
Ons skryf
Maak hierdie deurmekaar sinne reg.
beste My saam maat danslesse my met neem
elke help Ek my om aandete dag ma maak te
Die woorde hieronder is verkeerd gespel. Maak hulle reg
en skryf dan ’n sin vir elke woord neer.
frienskap
voutte
roomeis
zebra
geeet
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
77

103
Kwartaal 4 – Week 2
78
Ons lees
Los die kinders
Laat hulle speletjies speel
Laat die kinders sing
Van hulle eie mooi liedjies
Dit pas by hulle
Laat hulle vrolik wees.
Gee die kinders liefde
Gee hulle respek en hoop
Gee hulle kos en beskerming
En leer die kinders
Want môre sal hulle verstandig wees.
Kinders is môre se leiers.
Ons verstaan
Kies die beste titel vir hierdie gedig.
Wat het kinders nodig?
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Môre se leiers Los die kinders Die beste dinge in die lewe
Wat is, volgens die digter, die dinge wat kinders nodig het?
Hoekom dink die digter dit is belangrik om na kinders om te sien?

Wat dink jy sal gebeur as ons nie ons kinders oppas nie?
Hou jy van hierdie gedig? Sê hoekom.
Sy gaan ____________ vakansie. (op/met)
Ek soek ____________ my boek. (vir/na)
Ons skryf
Kies die regte woord uit die paar tussen hakies.
____________(Antwoord/Beantwoord) die volgende vrae in volsinne.
Kyk asseblief mooi ____________(agter/na) die baba.
Hy gaan slaap ____________(om/op) 8-uur.
maats
Ons skryf
speelgoed
Skryf jou eie gedig oor wat kinders nodig het.
Jy mag van die woorde en frases in die blokke
hieronder gebruik.
gesonde kos
klere
iemand wat hulle liefhet en beskerm
liefde
’n veilige huis
’n rekenaar respek ’n speelplek
onderwys
goeie mediese sorg
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
boeke
79

104
Kwartaal 4 – Week 2
80
Ons skryf
Stel jou voor jy is gevra om ’n plakkaat te maak vir
die Wêreldkinderdag. Gebruik van die idees wat jy as
die belangrikste beskou. Maak seker dat die plakkaat
mense se aandag sal trek.
Ontwerp die plakkaat so dat mense dit maklik kan lees.
Gebruik groot letters vir die opskrif.
Teken prente wat pas by dit wat jy op die plakkaat sê.
Kinderregte
Kinders is geregtig
op gesondheidsorg.
Kinders is geregtig
op ’n liefdevolle en
versorgende gesin.
Kleding, behuising
en gesonde kos is
kinderregte.
Ons skryf Skryf die meervoude van elk van die onderstreepte woorde neer.
Ek het een aartappel geskil en my ma vyf ________________.
Ek het net een bessie geëet maar daar is baie meer ________________ om te eet.
Jy het een mes maar ons het vyf ________________ nodig.
Ek is ’n enigste kind maar in my maat se gesin is daar vyf ________________.
Ek het een rok. Sarah het sewe ________________.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Kinders moet eners behandel
word ongeag kleur, ras, geslag,
taal of geloof.
Kinders is
geregtig op
onderwys.
Gestremde kinders het die reg tot
spesiale onderrig en alles wat hulle
kan help om ’n goeie lewe te lei.

Vul hierdie tabel in. Vra vyf maats om die drie dinge te merk
wat volgens hulle die belangrikste is. Tel al die merkies.
Dinge wat ek dink vir kinders belangrik is Merk die dinge wat volgens
5 van jou maats belangrike
regte is
Kinders het die reg op gesondheidsorg.
Gestremde kinders behoort spesiale onderrig te
ontvang.
Kinders het die reg op gesonde kos.
Kinders het die reg op onderwys.
Kinders het die reg op ’n liefdevolle en sorgsame
gesin.
Aantal
merkies
Wat is volgens jou en jou maats die belangrikste reg? _____________________________________
Watter reg dink julle is die onbelangrikste? ____________________________________________
Teken nou ’n staafdiagram met behulp van die inligting wat jy neergeskryf het.
Aantal merkies
Ons skryf
Gesondheidsorg
Vir die pret
Spesiale onderrig
vir gestremdes
Dinge wat ons dink belangrik is
Gesonde kos Onderwys Sorgsame gesin
Ontsyfer hierdie woorde om die name van
verskillende kinderregte te ontdek.
kso
nersydwo
eelsp
deihevigil
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
suhi
osrg
Teacher:
Sign:
Date:
81

105
Kwartaal 4 – Week 3
82
LieweThabo
Die naghemel
Hillstraat 5
Lesotho
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
10 November 2012
Ek sit buite onder die bome. Die berge in die verte is ’n dowwe blou en grys. Die lug is skoon
en soet na die middag se reënbui. Die lug is snags pragtig en jy kan elke ster duidelik sien.
Toe ek jou laas gesien het, was jy nog nie op skool nie. Ek het Johannesburg toe gegaan om
jou en jou ma te besoek maar ek het nooit regtig vat gekry aan die plek nie. Ek het die lug en
die berge van Lesotho gemis.
Ek kan onthou dat jou ma ons Sandton City toe geneem het. Wat ’n klomp winkels en mense
was daar nie! Wat die verkeer betref, jong, ek het nie ’n idee gehad dat daar soveel motors
op een plek kan wees nie. Ek was baie bly om by die huis te kom en weer vrede en stilte te hê.
Omdat ons mekaar so lank laas gesien het, sal ek baie bly wees as jy by my wil kom kuier. Ek
weet dit is oor ’n week skoolvakansie, en ek is seker jou ma voel jy is nou groot genoeg om vir
my op die plaas te kom kuier.
Ons sal ’n heerlike tydjie saam deurbring en jy sal kan sien waar ek woon.
Ek sien daarna uit om jou te sien. Bel my asseblief as jy kan kom.
Met liefde
Jou oupa
Ons lees

Ons skryf
Waar woon Thabo se oupa?
Lees die brief en beantwoord hierdie vrae.
Op watter manier is die plek waar hy woon anders as Johannesburg?
Is die plek waar Thabo se oupa woon net soos die plek waar jy woon, of is dit anders?
Het Thabo se oupa van Johannesburg gehou? Gee die redes.
Hou jy die meeste van die platteland of van stedelike gebiede? Waarom?
Thabo se oupa het hom genooi om in die skoolvakansie by hom te kom kuier. Wat doen jy gedurende
die skoolvakansie?
Ons skryf
verte
dowwe
vat kry aan die plek
verkeer
heerlik
Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
wonderlik, genotlik
van die plek hou
aantal voertuie op die pad
onduidelike, vaal
die ruimte naby die horison
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
83

106
Kwartaal 4 – Week 3
84
Ons verstaan
Watter soort brief is die brief aan Thabo?
'n Brief aan Thabo
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
'n Bedankingsbrief 'n Vriendskaplike brief 'n Uitnodigingsbrief
Wie het die brief geskryf?
Aan wie het hy die brief geskryf?
Hoekom word die brief geskryf?
Hoe oud dink jy was Thabo toe sy oupa hom laas gesien het? Waarom dink jy so?
Ons skryf
Vul in hierdie geheuekaart die onvergeetlikste dinge in
wat jy in die somervakansie gedoen het.
My vakansie

Ons skryf
Ons skryf
Thabo het besluit om vir sy oupa ’n SMS te stuur om hom te laat
weet dat hy baie graag by hom sal kom kuier.
Verbeel jou jy is Thabo. Skryf die SMS.
Onthou: Hou die SMS kort. Sê vir jou oupa wanneer jy sal aankom. Gee die presiese datum en sê hoe laat.
steil
styl
fonds
vonds
lei
ly
wed
wet
peil
pyl
Die woordpare hieronder klink dieselfde maar word verskillend gespel.
Skryf ’n sin met elkeen van die woorde.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
85

107
Kwartaal 4 – Week 3
86
Ons lees
Die sterre en planete
Thabo het tydens die skoolvakansie by sy oupa in Lesotho gaan kuier. Dit was ’n warm somersnag en
hy en sy oupa het buite na die lug gestaan en opkyk.
“Oupa, ek het nog nooit soveel sterre gesien nie. Hoekom is hier soveel meer sterre hier in Lesotho?
In Soweto is daar nie so baie sterre nie.”
“Wel, Thabo, dit is nie dat daar meer sterre in Lesotho is nie. Dit is net dat die lug hier skoon is. In
Soweto is die lug vol rook. Johannesburg se ligte straal ook self baie lig uit. Die lug hier in Lesotho is so
skoon omdat hier baie minder besoedeling is. En hier is ook baie min ligte. Dit is waarom die sterre hier
in Lesotho helderder lyk".
Thabo het baie nagte lank na die sterre gestaar. En hoe meer hy na hulle gekyk het, hoe meer vrae
het by hom opgekom. Hy kon skaars wag om terug te
gaan skool toe sodat hy sy wetenskaponderwyser kon
vra oor die grootte van sterre en die rede waarom
hulle skitter.
Thabo het baie geïnteresseerd geraak in ons
sonnestelsel. Toe hy by die huis kom, het hy baie
gaan nalees oor sterrekunde. Hy het uitgevind die
sonnestelselbestaan uit een ster, die son, agt planete,
insluitende die aarde, 32 mane en omtrent 30 000
asteroïede (wat kleiner as planete is). Die woord
“planeet” kom van ’n Griekse woord wat “reisiger”
beteken. Planete beweeg om die son en dis waar hulle
hierdie naam vandaan gekry het.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons verstaan
Waarom kan Thabo in Lesotho meer sterre sien as in Soweto?
Waaruit bestaan ons sonnestelsel?
Sal dit kouer of warmer wees op planete wat nader aan die son is? Gee jou redes.
Kyk versigtig na die storie en beantwoord dan hierdie vrae.
Thabo se oupa noem twee redes waarom Thabo in Lesotho meer sterre sien as in Soweto.
Wat is hierdie redes?
1
2
Hoe weet ons dat Thabo in die sterre geïnteresseerd geraak het? Noem twee redes uit die storie.
1
2
Ons skryf
Waaruit bestaan ons sonnestelsel?
Herskryf hierdie sin deur die
teenoorgesteldes van die rooi
gedrukte woorde te gebruik.
Ons skryf Dit was ’n warm somersnag en hy en sy oupa het buite gestaan en
opkyk.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
87

108
Kwartaal 4 – Week 3
88
Ons skryf
’n Brief oor die somervakansie
Jy wil graag hê jou maat moet die somervakansie saam met
jou deurbring. Skryf ’n brief om haar of hom uit te nooi.
Maak seker dat jy die volgende neerskryf:
Jou adres en die datum regs boaan die bladsy
’n Gepaste aanhef en slot
Drie paragrawe
Skryf in jou eerste paragraaf waarom jy jou maat graag wil sien.
Skryf in jou tweede paragraaf wat jy graag sal wil doen terwyl julle saam is.
Skryf in jou derde paragraaf wanneer jy wil hê jou maat moet kom en hoe lank hy of sy moet bly. Sê hoe sterk jy
hoop dat sy of hy vir jou sal kan kom kuier. Jy kan die geheuekaart wat jy op bladsy 84 in Werksvel 106 gedoen
het, gebruik om jou te help.
____________________________
Begin met die regte aanhef (Liewe Mbalelo).
Eerste paragraaf.
Tweede paragraaf.
Derde paragraaf.
_________________________________
Skryf jou slot hier.
_________________________________
Skryf jou naam hier.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Skryf jou adres hier.
Datum:
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
Skryf die datum hier.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

Ons skryf
Daar/hier is 24 uur in elke dag.
Onderstreep die regte woord in elke sin.
Dui aan watter van die sinne feite is.
Ek hou baie van die somer want dit was/is warm.
Die son kom in die ooste/weste op.
Die aarde draai om die maan/son.
Almal/algaar geniet die see.
Ons skryf
Jy het geleer dat die aarde om
die son draai en ’n jaar nodig het
om die baan te voltooi. Omdat die
aarde om die son wentel, het ons
verskillende seisoene.
Teken ’n tabel met twee kolomme.
Die eerste kolom se opskrif is
maande.
Die tweede kolom se opskrif is
seisoene.
Skryf al die maande van die jaar
in die eerste kolom. Skryf in die
tweede kolom watter seisoen dit
gedurende elke maand is.
Vir die pret
Hierdie woorde handel oor die heelal.
Probeer hulle ontsyfer.
Feite
Kyk weer na die sinne. Sommige is feite en ander is opinies.
Merk die wat feite is in die bostaande tabel.
Maande Seisoene
Januarie Somer
nos
naam
rtesre
alpteen
’n Feit is iets wat van
almal waar is.
’n Opinie is ’n stelling
waarmee nie almal
saamstem nie.
telwennaab
ardea
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
89

109
Kwartaal 4 – Week 4
90
Liewe Oupa
’n Brief van Thabo
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Walter Sisulustraat 16
Soweto
1808
15 Januarie 2012
Baie dankie vir die Sotho-hoed wat jy vir my verjaarsdag gestuur het. ’n Basotho op ’n perd
met ’n hoed op sy kop was nog altyd vir my iets moois om te sien.
Almal hou van my verjaarsdaggeskenk. My pa hou ook van die hoed. Elke keer dat ek
hom sien, pryk my hoed op sy kop. Hy gebruik MY hoed om hom teen die son te beskerm
wanneer HY in die tuin werk. Is hy nie skelm nie? Ek het vir hom gesê hy rek my hoed
met sy groot kop.
Oupa, daar is iets wat my nou al ’n hele ruk lank pla. Ek het ’n nuwe maat by die skool. Sy
naam is Mbulelo en hy is ’n nuwe kind uit KwaZulu-Natal. Hy is baie stil en hy hou daarvan
om op sy rekenaar te werk en boeke te lees. Die ander kinders spot my omdat ek met hom
maats is. Hulle terg hom ook omdat hy ’n bril dra. Hy is baie slim en baie pligsgetrou. Ek het
nie geweet wat die woord “pligsgetrou” beteken nie, maar Mbulelo het my vertel dit beteken
“nougeset en ernstig”.
Dit is nie mooi van die kinders om hom te terg omdat hy lief is vir lees en so intelligent is nie.
Ek voel nou regtig ongemaklik by die skool.
Oupa, dis nou iets waaroor jy kan dink tot ek weer kom kuier. Ek hoop jy sal ’n oplossing vir
my hê. Oupa kry dit altyd reg om my te help.
Jou kleinkind
Thabo
Ons lees

Ons praat
Thabo is gespot omdat hy maats is met ’n seun in sy klas. Is jy al ooit by die skool gespot?
Hoe het dit gevoel?
Vir wie het jy van die tergery vertel?
Wat het jy gedoen om dit stop te sit?
Thabo dink sy maat is baie slim. Is daar enige slim kinders in jou klas? Waarom dink jy
hulle is slim?
Thabo dink sy oupa kan hom help. Dink jy sy oupa kan hom help? Gee jou redes.
pryk
skelm
oplossing
ongemaklik
pligsgetrou
Ons skryf
Verbind hierdie woorde met hul betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
nougeset en ernstig
antwoord op die probleem
nie heeltemal rustig nie
slu
lyk deftig
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
91

110
Kwartaal 4 – Week 4
92
Ons verstaan
Thabo en Mbulelo
Kyk weer na Thabo se brief. Watter soort brief is dit?
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
’n Bedankingsbrief ’n Vriendskaplike brief ’n Formele brief
Waarom het Thabo die brief geskryf?
Aan wie skryf hy die brief?
Hou hy van die present wat sy oupa gestuur het? Sê hoekom.
Watter raad sou jy vir Thabo gee? Skryf ’n paragraaf oor die raad. Gebruik die volgende
woorde: Ek dink jy moet eerstens ...; Dan behoort jy ...; Ten slotte
Ons skryf Skryf ’n opsomming van die brief wat Thabo aan sy oupa geskryf het.
Thabo het dankie gesê ______________________________________________________
_______________________________________________________________________.
Toe vertel hy sy oupa van _________________________________________________________
_______________________________________________________________________.

Daarna het hy hom laat weet __________________________________
_____________________________________________________.
Ten slotte het hy gevra _______________________________________
_____________________________________________________.
Thabo se maat besluit om sy ma van die probleem te vertel.
Voltooi die dialoog:
Mbulelo: Mamma, ek moet met jou praat oor ’n probleem wat ek en Thabo het.
Ma: Kom ons sit in die kombuis en drink ’n glasie lemoensap terwyl jy my daarvan vertel.
Mbulelo: Ek het regtig Ma se raad nodig. Ek en Thabo is groot maats, soos jy weet. As ek mooi
daaroor dink, is hy die enigste maat wat ek gemaak het vandat ek in hierdie skool is.
Ma: Ek is bly jy het so gou ’n goeie maat gekry. Maar wat is julle probleem?
Mbulelo:
Ma:
Mbulelo:
Ma:
Mbulelo:
Daar is
Waar is?
Ons skryf
Hulle was daar aan het werk
Moet nie
Hy is ’n maat
Ons skryf
Skryf die verkorte vorms van die volgende
woorde met ’n afkappingsteken.
As jy met iemand wil praat
oor ’n probleem met
tergery of ’n geboelie, kan
jy die Kindernoodlyn bel by
0800 055 555. Die
oproep is gratis en jy kan
in die dag of nag soontoe
bel.
Die afkappingsteken (’)
word in sametrekkings in die
plek van een of meer letters
gebruik.
Daar’s is die sametrekking
van daar (i)s.
Die afkappingsteken staan
in die i se plek.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
93

111
Kwartaal 4 – Week 4
94
Ons lees
Die goeie ou dae is verby
Toe my oupa my op sy skoot getel het
En my van sy jeug jare vertel het
As ’n goeie wagter vir die beeste.
Die goeie ou dae is verby
Toe my ouma die kos voorberei het
Oor die oop vuur gebak en gebrou het
In ’n grasdak-modderrondawel.
Ai! Wat gaan ek eendag
vir my kleinkinders vertel?
Hoe gelukkig ek was op die bank voor die TV?
Of hoe ek in inkoopsentrums rondgeslenter het?
Ag! Wat gaan ek eendag
vir my kleinkinders vertel?
Martha Seneke (aangepas)
Ons verstaan
’n Gediggie oor die verlede
Waar het die digter haar jeugjare deurgebring?
Onderstreep drie dinge wat sy gaan mis.
Hoekom dink jy sal sy daardie dae mis?
Wat dink jy het haar oupa haar gewoonlik vertel wanneer sy op sy skoot gesit het?
Wat het sy wat sy vir haar kleinkinders kan vertel?
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Dink jy sy voel gelukkig oor die dinge wat sy sal kan vertel? Gee jou redes.
Verander hierdie woorde na die meervoud.
voet veewagter woordeboek
dak kleinkind os
mes blaar gans
Mbulelo skryf ’n brief aan die Jobstrooster-rubriek in die Soweto-dagblad met die
hoop dat die antwoord hom met sy probleem sal help.
Lees die brief.
Liewe Jobstrooster,
Gebruik nou hierdie woorde om oor jou naweekplanne te gesels.
Ons skryf
Ons skryf
Ek is ’n 10-jarige seun. Ons het sopas van KwaZulu-Natal na Soweto getrek. Ek is nie ’n
baie sosiale mens nie en ek verkies dit om te lees, skryf en op my rekenaar te werk. Ek
het egter met Thabo maats gemaak. Ek en hy gaan graag oor naweke biblioteek toe om
te lees. Die ander seuns terg ons en spot ons. Hulle spot my ook omdat ek ’n bril dra. Help
my asseblief. Wat kan ons doen?
Verbeel jou jy is die Jobstrooster. Skryf ’n briefie aan Mbulelo om hom raad te gee. Vertel hom wat jy
dink hy behoort te doen.
Ons skryf
Ek sal dalk __________________________________________________________________.
Ek sou ook __________________________________________________________________.
Ek behoort _________________________________________________________________.
Ek moet ___________________________________________________________________.
Ek kan _____________________________________________________________________.
Ek gaan ____________________________________________________________________.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
95

112
Kwartaal 4 – Week 4
96
Ons skryf
'n Wonderlike vakansie
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Verbeel jou jy bring ’n heerlike vakansie by jou maat se huis deur. Skryf hierdie
poskaarte aan jou maats en gesinslede tuis. Vertel hulle van die verskillende dinge
wat jy gedurende die vakansie gedoen het.

Skryf nou ’n brief aan jou beste maat om hom of haar te
bedank dat jy by hom of haar kon kuier.
____________________________
Skryf ’n gepaste aanhef.
Skryf jou adres, poskode
en die datum hier.
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
__________________________________________________________________________
Skryf in jou eerste paragraaf waarom jy die brief skryf.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Sê in jou tweede en derde paragrawe wat die beste ervarings tydens jou vakansie was.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Vertel jou maat in jou laaste paragraaf jy wil graag hê hy of sy moet in die volgende vakansie by jou kom kuier.
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_________________________________
Skryf ’n gepaste afsluiting en dan jou naam.
_________________________________
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
97

113
Kwartaal 4 – Week 5
98
Ons lees
Frankryk
Die skooldag in Frankryk begin om
08:00 en eindig om 16:00 met ’n
etenspouse van twee uur. Leerlinge
woon nie skool by op Woensdae
of Sondae nie. Hulle hoef nie
skooldrag te dra nie.
Die skooldag in Brasilië
strek vanaf 07:00 tot
die middag, en die leerders
gaan huis toe om twaalfuur
om middagete saam met
hul gesinne te nuttig. Die
meeste skole vereis dat die
leerders skooldrag dra.
Skole die wêreld oor
Kanada
Noord-Amerika
Dubai
Skoolure in Dubai strek vanaf 07:45 tot
13:30. Omdat hul somer nie so warm is nie, is
hul somervakansie nogal lank. Die kinders van
Dubai word nie toegelaat om hul skooltasse
op hul rûe te dra nie, want dit is nie goed vir
’n mens se rug nie. Hulle word verplig
om tasse met wieletjies te gebruik.
Brasilië
V.S.A.
Brasilië
Suid-Amerika
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Groenland
Noord-Atlantiese
Oseaan
Arktiese
See
Frankryk
Suid-Atlantiese
Oseaan
Kenia
Baie skole in Kenia verskaf aan
leerders middagete. Sommige
leerders bêre ’n gedeelte van
hul middagete om met hul
gesinne te deel. Leerders gaan
skool van Maandag tot Vrydag
en sommiges selfs op Saterdae.
Leerders moet skooldrag dra.
Europa
Afrika

Midde-Ooste
Iran
Kenia
Antarktika
Dubai
Madagaskar
Rusland
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Iran
In Iran gaan seuns en dogters
afsonderlik skool. Die dogters
het vroulike onderwysers en die
seuns het manlike onderwysers.
Asië
Indiese
Oseaan
China
Korea
Verre Ooste
Oseania
Australië
China
Die gemiddelde skooldag
strek van 07:30 tot
17:00, met ’n pouse van
twee uur vir middagete.
Alle leerders onvang gratis
skooldrag, maar hulle is nie
verplig om dit te dra nie.
Japan
Noordelike
Stille Oseaan
Nieu-Seeland
Suid-Korea
Alhoewel die skooldag
vanaf 08:00 tot 16:00
strek, bly sommige
leerders by die skool
tot laat in die aand. Na
17:00 het die leerders
studietyd. Dan maak
hulle die klaskamers skoon
voordat hulle huis toe
gaan.
Suidelike
Stille
Oseaan
Japan
In Japan moet die leerders
skooldrag dra en daar is
streng reëls oor netjiese
haarstyle, skoene, kouse en
die lengte van skoolrokke.
Daar is gewoonlik ongeveer
29 leerders per klas en die
klaskamers het vyf of ses
rekenaars wat die leerlinge
deel.
Australië
Vir Australiese kinders strek
die skooldag van 09:00 tot
15:30. Die kinders eet hulle
middagete by die skool.
99

114
Kwartaal 4 – Week 5
100
Skoolgaan in ander lande
Watter land sê dat skooltasse te swaar is vir kinders om te dra?
In watter land gaan kinders die meeste ure per week skool?
In watter lande hoef kinders nie skooldrag te dra nie?
Watter lande voorsien maaltye by die skool?
Ons praat
Ons skryf
Kyk na die kaart en beantwoord dan die vrae.
Watter probleme en uitdagings sou jy ondervind as jy huis toe moes gaan vir middagete en weer moes
terugkeer skool toe vir die middag en aand? Bespreek dit met jou groep.
Maak ‘ n lys van die probleme waaraan jou groep gedink het.
Kyk weer na die kaart. Op watter kontinente vind ons die volgende lande?
Brasilië Japan
China Kenia
Frankryk Suid-Korea
Iran Australië
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Dink
mooi oor
Australië.

Ons skryf
1. Moet skole gratis etes verskaf?
2. Moet ons skooldrag dra?
3. Is skooltasse te swaar vir kinders?
4. Moet skole gratis skooldrag verskaf?
5. Moet die skooldag langer wees?
Antwoord slegs ja of nee op die volgende:
Vul jou maats se antwoorde in.
Maat 1
Maat 2
Maat 3
Maat 4
Maat 5
Skole moet etes
verskaf
Ons skryf
Vra hierdie vrae aan vyf maats en vul dan die antwoorde in.
Ons moet
skooldrag dra
Skooltasse is te
swaar
Skole moet
gratis skooldrag
verskaf
Skryf ’n paar sinne oor jou maats se antwoorde op die vrae.
Skooldae
behoort langer
te wees
Totaal Ja Nee Ja Nee Ja Nee Ja Nee Ja Nee
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
101

115
Kwartaal 4 – Week 5
102
Aan: john@library.com, jabu@library.com, anna@library.com, sarel@library.com
Van: kin@school.com 1 September 2012 14h22
Liewe John, Jabu, Anna en Sarel,
Hallo vanuit Tokio in Japan. Ek skryf aan julle van my skool af.
Julle wonder seker hoe die skole hier is. Ek wonder weer oor julle skole.
Ek is in my vierde skooljaar. Ons het lang skooldae. Ons begin om 08:00 en maak
ongeveer om 16:00 klaar. Ons het studietyd in die middag.
Elke Maandag het ons ’n saalbyeenkoms.
By ons skool het ons vier periodes in die oggend en twee in die middag. Gedurende die
oggend het ons een pouse van 25 minute. Ons noem dit “Sjinanodai”-tyd.
Gedurende pouse mag ons uitgaan en speletjies gaan speel, of ons mag binne bly en lees of
op die rekenaars werk. Ons het op hierdie oomblik pouse en ek skryf aan julle op een van die
skool se rekenaars.
Na die vierde periode in die oggend het ons ’n pouse van 45 minute vir middagete.
Na middagete het ons 30 minute om die klaskamers skoon te maak en daarna is daar een
gewone periode.
Elke tweede Saterdag gaan ons slegs halfdag skool.
Skryf asseblief vir my ook en vertel my van julle skole en hoe julle skooldag verloop.
Beste wense
Kin
Ons lees
Om ’n e-pos te stuur
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Stuur

Ons skryf
Wie het die e-pos gestuur?
Ons skryf
Lees die e-pos en beantwoord die volgende vrae:
Wat is sy e-posadres? ________@___________________
Aan wie is die e-pos geadresseer?
Op watter datum is die e-pos gestuur?
Hoe laat het hy die e-pos gestuur?
Hoe laat begin sy skool?
Hoe laat eindig dit?
Hoe gereeld gaan hulle op Saterdae skool?
Wat gebeur tydens Sjinanodai-tyd?
Vul sy e - posadres hier in.
Skryf ’n e-pos aan Kin en vertel hom van jou skool.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
103

116
Kwartaal 4 – Week 5
104
Ons skryf
Diere wat mense beskryf
Wat is vergelykings?
Ons gebruik vergelykings om dinge te beskryf deur dit met
ander goed te vergelyk. Byvoorbeeld, as ek wil sê iemand is
baie groot, dan kan ek sê hy is so groot soos ’n reus.
Hier is ’n paar voorbeelde van vergelykings. Kyk of jy hulle
kan voltooi.
So stil soos ’n _________ _________________
So siek soos ’n _______ __________________
So glad soos _________ __________________
So stadig soos ’n ________________________
So sterk soos ’n ________________________
So hardkoppig soos ’n ____________________
So sag soos ’n _________________________
So spelerig soos ’n ______________________
So trots soos ’n ________________________
So slu soos ’n __________________________
Met 'n geheue soos dié van 'n ______________
So opreg soos ’n _______________________
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Kin: “Ek het ’n lang skooldag.”
Kin sê dat hy ____________________________________________________________
Bongi: “Ek hou van wiskunde, maar ek hou nie van tale nie.”
Bongi sê dat hy __________________________________________________________
Anna: “Ek kan nie laat by die skool bly nie, want ek moet 7 kilometer huis toe loop.”
Anna sê dat sy nie ________________________________________________________
______________________________________________________________________
Sarel: “Ek stem saam dat kinders die klaskamers moet skoonmaak, maar ek wil nie in die aand
skoonmaak nie.”
Sarel sê dat sy saamstem dat _________________________________________________
_______________________________________________________________________
kleur
Ons skryf
Ons skryf
grootte smaak
Ons het warm truie vir die winter.
Marie het ’n rooi fiets.
’n Klein voëltjie het uit die nes geval.
Skryf hierdie sinne in die indirekte rede.
Elke sin is reeds vir jou begin.
Ons het heerlike koek geëet by haar partytjie.
Byvoeglike naamwoorde vertel ons meer oor ’n persoon, ’n plek of ’n
voorwerp. Onderstreep eers al die byvoeglike naamwoorde in hierdie sinne.
Sê waaroor die byvoeglike naamwoord ons meer vertel.
soort
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
105

117
Kwartaal 4 – Week 6
106
Ons lees
Ons praat
Advertensies
Koop ’n Prinsespop
SLEGS R120
Pragtige, Prettige Prinsespop
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Dis ’n pop wat elke dogtertjie behoort te hê.
Prinsespoppe is hope pret.
Die Prinsespop het baie klere!
Kyk, hier is Prinsespop se pruike. Een om by
elke rok te pas.
As jy een Prinsespop koop, kry jy ’n gratis
handsak vir haar.
Die nuwe Prinsespop is beskikbaar by alle
Prinses-speelgoedwinkels.
Wie sou daarin belangstel om hierdie advertensie te lees?
Dink jy dit sou seuns of meisies wees?
Hoe oud sou hulle min of meer wees?
Omkring die oorredende woorde wat gebruik word om die pop te verkoop.
Wat kan mens verniet kry as jy die pop koop?
Dink jy die gratis aanbod sal mense aanmoedig om die pop te koop? Sê hoekom.
Watter letters word herhaal in Pragtige, Prettige Prinsespop?
Die advertensie maak asof alle dogtertjies dieselfde is. Waar sien jy dit in die advertensie?
Is dit goed of sleg om te maak asof alle mense dieselfde is?

Ons skryf
Maak jou eie advertensie om ’n produk te verkoop.
Gebruik oorredende taal. Voeg prentjies by om die produk
aantreklik te laat lyk.
Voltooi hierdie tabel van byvoeglike naamwoorde. ’n Voorbeeld is reeds vir jou gedoen.
interessant interessanter interessantste
mooi
pragtig
groter
langste
wonderlikste
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
107

118
Kwartaal 4 – Week 6
108
Ons skryf
Verlede, hede, toekoms
Skryf drie sinne oor wat jy verlede naweek gedoen het. Omkring dan al die werkwoorde wat in die verlede tyd is.
Kyk in die klaskamer rond en skryf drie sinne oor wat nou in die klaskamer besig is om te gebeur. Omkring dan al die
werkwoorde wat in die teenwoordige tyd is.
Skryf nou drie sinne oor jou planne vir volgende naweek. Omkring dan al die werkwoorde wat in die toekomende tyd is.
lank langer langste
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Hy speel sokker buite.
Hy skop die bal hard.
Sy kom laat.
Ons skryf
Marie eet vinnig haar ontbyt.
Sy sing hard in die kerk.
Voorsien hierdie sinne van leestekens.
kinders gaan skool oral in die wêreld
sommige kinders het baie lang skooldae
sou jy daarvan hou om nie skooldrag te dra nie
ag help my ek het die skoolbus verpas
Onderstreep die werkwoorde in elke sin en omkring dan die
bywoorde wat dit beskryf. Sê dan wat die bywoord beskryf:
sommige lande verskaf gratis boeke skooldrag vervoer en etes aan leerders
Vir die pret
hoe wanneer
Sê hierdie tongknoper so
vinnig as jy kan:
Sannie sleep sewe sakke sout.
Sannie sê sewe sakke sout is
swaar, sowaar. hoog hoër hoogste
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
waar
Teacher:
Sign:
Date:
109

119
Kwartaal 4 – Week 6
110
Ons lees
Ons het gewen! Ons
het gewen! Ons gaan op
reis deur Afrika!
Verbeel jou! Die
vliegtuig, ’n tog met die
Nylrivier af, Mali,
Etiopië, Ghana!
Reisplanne
Ek is só opgewonde! Ek wil
alles weet omtrent die lande
wat ons gaan besoek. Ek
gaan vandag boeke by die
biblioteek uitneem.
Ek was nog nooit eens in ’n
ander provinsie nie – en nou
gaan ek na ander lande toe!
Ek kan dit nie glo nie!
Kom ons maak ’n plakboek vir
prentjies, poskaarte, stories en
briewe as herinnering aan ons reis.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
En die wenners van die Nagvlugte-
kompetisie is: Graad 4! Die graadviers het
’n reis na verskeie Afrikalande gewen. Knap
gedaan, graad vier, julle sal binnekort vertek.
Mary

Ons verstaan
Waar het die graadviers die nuus gehoor dat hulle die kompetisie gewen het?
Skryf wat jy dink die hoof aan die kinders gesê het. Skryf drie sinne.
Watter Afrikalande gaan hulle besoek?
Na watter land gaan hulle eerste vlieg?
Wat was een van die kinders se reaksie?
hierdie
Ons skryf
gedurende
Vul die ontbrekende woorde in. Kies woorde uit die blokkies hieronder.
uitskryf
aanbied
vir maak goedkoper
eie
Nagvlugte __________________ ’n nuwe lugredery __________________ ’n kompetisie
__________________ skoolkinders __________________. Dit vlieg slegs ______________
die nag sodat dit __________________ vlugte kan __________________. As jy van
__________________ lugredery gebruik __________________, moet jy jou ____________
verversings bring.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
wat
is
111

120
Kwartaal 4 – Week 6
112
Ons skryf
Plaas hulle in die regte volgorde vir Adam.
9 Desember. Aleksandrië, hier kom ons!
’n Hele dag hier.
14–15 Desember. Die piramides van Giza?
Wow!
10 Desember. Ek glo dit nie! ’n Hele dag
op ’n boot met die Nyl af.
11–13 Desember. Drie volle dae in Kaïro. Wonder
watter geheime ons hier gaan ontdek.
16–19 Desember. Thebe en die Vallei van
die Konings. Die laaste deel van ons besoek
aan Egipte.
8 Desember. Vandag is die dag! Ons
vakansie begin vandag en ons vertrek op
ons vlug na Egipte.
Adam se sussie laat val sy dagboek.
Ons klas wen die kompetisie.
Die telefoon het gelui.
Die begin van die reis deur Afrika
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Adam het ’n reisplan vir sy reis deur Egipte op aparte stukke papier opgestel.
Hy het al die los blaaie in sy dagboek gesit, maar toe tel sy sussie dit op en al die
blaaie val uit.
Pas die oorsaak by die gevolg.
Charmaine se ouers het ’n ongeluk gehad.
My klere was vuil.
Ons skryf
Dit reën op die lughawe.
Hulle moes hospitaal toe gaan.
Ek het niks gehad om aan te trek nie.
Ek maak my sambreel oop.
Al die blaaie val uit.
Marie het dit geantwoord.
Ons gaan op ’n reis deur Afrika.

Ons skryf
Ons het sekere woorde in elke sin ingekleur.
Omkring die regte woorde.
Sarie is 8 en haar sussie is 6. Sarie is die ouer/oudste van die twee.
Leana dink haar Prinsespop is mooiste/mooier as Lienka s’n.
Karel eet die meeste/meer, daarom is hy die vetter/vetste.
Adam was kwaad, maar het nie met sy sussie geraas nie, omdat sy
keinste/kleiner as hy is.
Kaïro is verste/verder as Kaapstad van ons af.
Die graadviers het die beste/beter gevaar in die kompetisie.
Marie het die reis meer/meeste as die res van die klas geniet.
Skryf hierdie sinne oor in die indirekte rede:
Bertie: “Kom ons maak ’n plakboek vir ons foto’s en poskaarte.”
Adam: “Ek wou nog altyd na ’n ander land toe gaan.”
usid-fakira
ezwibbma
Vir die pret
Herrangskik die letters om die name
van Afrikalande te vorm.
tepgie
abnowtsa
hagan
amiëbz
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
113

121
Kwartaal 4 – Week 7
114
Ons lees
Egipte
Ons begin ons reis in Egipte – die land van die Farao’s,
die Sfinks en die groot Nylrivier. Dit is die negende
Desember en ons gaan tien dae in Egipte deurbring.
Ons gaan in twee rigtings reis: met die Nyl langs van
Aleksandrië tot by die Soedan, en ’n ver ent terug
in die geskiedenis. Danksy argeologiese vondse, weet
ons baie van die Egiptenare wat 5 000 jaar gelede
gelewe het.
Probeer jou voorstel hoe lank gelede dit is. Verbeel
jou jy staan vooraan ’n baie lang ry mense wat almal
hande vashou. Jy hou jou ma se hand vas, sy hou
haar pa (jou oupa) se hand vas; hy het sy ma (jou oumagrootjie) se hand in syne, terwyl sy haar
pa (jou oorgrootjie) se hand vashou en hy die hand vashou van sy moeder (jou groot-oorgrootjie),
ensovoorts terug met die geslagsregister. Elke mens in die ry na wie jy kyk, is een generasie ouer as
die persoon voor hom, en as jy by 200 mense verbygeloop het, sal jy ongeveer 5 000 jaar in die
geskiedenis teruggereis het.
Farao’s
Sfinks
argeologiese vondse
stel jou voor
generasie
Ons skryf Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
maak ’n prentjie in jou gedagtes
ouderdomsgroep, geslag
heersers, konings van ou Egipte
oorblyfsels van ou graftombes en ou stede
’n Egiptiese klipstandbeeld met die lyf van
’n leeu en ’n man se kop
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons verstaan
Waar begin die graadvierleerders hulle reis?
In watter twee rigtings gaan die reis hulle neem?
Wat bedoel die skrywer wanneer hy sê hulle sal in die geskiedenis terugreis?
Waarom weet ons baie van antieke (ou) Egipte?
Ken jy enige stories van jou voorouers? Skryf twee paragrawe oor een van jou voorouers wat
jy bewonder.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
115

122
Kwartaal 4 – Week 7
116
woestyn
vrugbaar
oewers
beskawings
Ons lees
agterbuurte
Aleksandrië en Kaïro
Aleksandrië is ’n groot hawe aan die Mediterreense
See wat deur Aleksander die Grote gebou is. Dit was vroeër ’n
baie belangrike stad. Glas, parfuum, papier en graan is hier op
skepe gelaai en na ander lande geneem. Toe die Arabiere Egipte
binnegeval het, het hulle ’n nuwe hoofstad gebou, naamlik Kaïro, en
toe was Aleksandrië nie meer so belangrik nie.
Ons reis van Aleksandrië met die Nylrivier langs – die grootste rivier in Afrika. Die grootste deel van
Egipte is ’n woestyn, maar langs die oewers van die Nyl is die grond baie vrugbaar. In die ou tyd het die Nyl
elke jaar afgekom en oor sy oewers gestoot. Dit het die aangrensende woestyn oorspoel. Dit het beteken
dat rys en ander kos daar geplant kon word en sou groei. Daar was ook water om te drink. Mense het dus
daar gaan woon en dit het die tuiste geword van die Egiptiese beskawings – op ’n dun strokie land al met
die Nyl langs.
Gou kom ons by Kaïro, die grootste stad in Afrika. Daar staan honderde bruin, vierkantige geboue.
Oral sien jy moskees en kerke. Sommige geboue is oud, ander modern. Daar is verkeersligte, motors en
mense wat hulle kamele lei. Ons het nog nooit in ons lewe soveel mense in een
stad gesien nie. Baie van hulle slaap op straat en honderde woon dig opmekaar in
oorbevolkte agterbuurte.
Kaïro is soos twee stede: die ou Kaïro, waar daar al eeue lank mense woon, en die
nuwe, moderne Kaïro. In ou Kaïro is daar ou moskees, kronkelende stegies en ’n
enorme mark waar mense vrugte, tee, sterk drank, vleis, parfuum en leergoedere
verkoop. Die vroue dra lang swart klere en sluiers oor die gesig.
Ons skryf
Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Skryf die vet gedrukte woorde in
jou woordeboek.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
vuil en oorbevolkte dele van die stad met ou, vervalle huise
die kante, walle van ’n rivier
ontwikkelde volke, nasies
in staat om baie plante op te lewer
’n plek waar daar niks groei nie

Ons verstaan
Waarom was Aleksandrië eens op ’n tyd ’n baie belangrike stad?
Dink jy Egipte was ’n ryk land? Waarom sê jy so?
Wat is die hoofstad van die hedendaagse Egipte?
Waarom is die Nylrivier so belangrik?
Skryf ’n paragraaf van agt sinne wat die ou Kaïro beskryf. Gebruik van die onderstaande
beskrywende woorde:
antiek
ingedruk
Ons skryf
kronkelend
groot
samedromming
oorbevolk
swart
tradisioneel
stampvol
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
lank
Daar word gesê dat Egipte grootliks uit ’n woestyn bestaan. Dit beteken die land
het nie baie water nie. Maak ’n lys van al die dinge waarvoor jy water gebruik.
Skryf nou ’n paragraaf waarin jy jou redes gee waarom water belangrik is.
Teacher:
Sign:
Date:
117

123
Kwartaal 4 – Week 7
118
Ons lees
’n Prentjie van die lewe in Kaïro
Lees hierdie storie oor Kaïro wat uit ’n tydskrif geneem is.
Die groot stad Kaïro het my verwar. Dit was yslik en baie oorbevolk. Dit was asof ’n duisend
partytjies gelyk daar aan die gang was maar ons te laat daarvoor opgedaag het. Toe ek die hoë
geboue met baie verdiepings sien, was ek geskok om te dink soveel huise kon so dig opmekaar
gestapel word. Ek het vir die eerste keer busse en trems gesien; hulle was tot oorlopens toe
volgepak. Dit het gelyk asof almal, mans en vroue, jonk en oud, haastig êrens heen op pad is.
In die plek waar ons gebly het, was die plafonne so laag dat enigiemand wat ingekom het vooroor
moes buk; net klein kindertjies kon regop staan. Mans en vroue wat in die gebou ingekom het, was
kromgetrek soos boë. Die eerste ding wat ek gesien het wanneer hulle in die plek ingestap het, was
hulle voete, en die enigste kere dat jy jou kon uitstrek, was
wanneer jy gaan lê het om te slaap.
Bron: Yusuf Sharouni, The crush of life
Ons skryf
'n samedromming van mense
geboue met baie verdiepings
dig op mekaar gestapel
tot oorlopens toe volgepak
kromgetrek soos boë
Verbind die woorde met hulle betekenisse.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
so vol dat party by deure uithang
die een bo-op die ander
vooroor gebuig
baie hoë geboue
soveel mense dat jy nie kan beweeg nie

Ons verstaan
Waarom dink jy het die groot stad die skrywer verwar?
Hy was geskok deur die huise wat opmekaar gestapel was. Waarom dink jy was hy geskok?
A Hy het nog nooit soveel huise gesien nie.
B Die huise was nie behoorlik gebou nie.
C Waar hy gewoon het was daar meer ruimte.
Dink jy die skrywer het in 'n stad gewoon? Gee jou redes.
Dink jy hy het in Kaïro op sy gemak gevoel? Sê waarom.
Hoekom was dit moeilik om te woon in die plek waar hy was?
Ons skryf
Nommer elke kolom in die korrekte
alfabetiese volgorde. Ons het die
eerste kolom vir jou begin.
2 agterstraat Nyl walle
arkade natuur water
Atlanties nou wolke
altyd nooit woestyn
1 aalmoese nutsman wild
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
119

124
Kwartaal 4 – Week 7
120
Ons skryf
Verbeel jou jy was deel
van die groep wat in
Egipte gaan reis het. Jy
het op 9 Desember daar
aangekom en ’n dag in
Aleksandrië deurgebring,
toe een dag op reis na
Kaïro en drie dae in Kaïro.
Skryf dagboekstukkies
vir 9, 10, 11, 12 en
13 Desember.
Dagboekinskrywings oor die
reis na Egipte
9 Desember
10 Desember
11 Desember
12 Desember
13 Desember
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:

Ons skryf
Hierdie foto’s van die Nyl en Kaïro is deur die groep geneem. Beskryf elke foto. Skryf twee sinne oor elke foto.
Vir die pret
Die graadvierklas het in Kaïro verdwaal en hulle moet
by hulle hotel terugkom. Help hulle om die pad te kry.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
121

125
Kwartaal 4 – Week 8
122
Ons lees
Giza en sy piramides
Ons pak ons tasse – dit is tyd om Kaïro te verlaat. Ons is op pad na Giza. Terwyl ons nader kom aan Giza, sien
ons reeds enorme driehoeke wat met klip gebou is – die piramides. Antieke Egipte is deur die Farao’s regeer, en
omdat hulle regtig belangrike mense was, het die Egiptenare gedink dit is belangrik dat hulle in pragtige, deftige
geboue begrawe moet word. Dit is wat die piramides is – yslike grafkelders. Binne-in ’n piramide is daar verskeie
sale. Wanneer ’n Farao begrawe is, is sy skatte, meubels, klere en selfs kos saam met hom begrawe, sodat hy in die
hiernamaals gemaklik sou wees. Ons praat gedurig oor alles wat ons sien en leer. Hier is ’n voorbeeld van ’n gesprek.
Charmaine
Kyk na daardie piramide. Hulle noem dit
Cheops. Niemand weet hoe dit gebou is nie
want die Egiptenare het nie masjiene gehad
nie. Gewone mense soos ons het die swaar stene
van die rivier af aangedra en hulle opmekaar
gestapel om ’n perfekte driehoek te vorm.
Weet julle, die
Egiptenare was baie
slim. Ons juffrou het my
vertel dat hulle die tyd
tussen twee Nylvloede in
365 dae verdeel het –
ons jaar!
En nog ’n ewe belangrike ding
is dat hulle ’n skrif ontwerp
het wat ons hiërogliewe noem.
Dit lyk baie snaaks – soos
’n klomp klein tekens en
prentjies.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Ek het al van
Cheops gehoor.
Dit is een van die
Sewe Wonders van
die Wêreld.
Hulle het ook uitgewerk hoe
hoog die rivier elke jaar styg
en hoe om hulle lande te
verdeel nadat die vloede gesak
het. So het rekenkunde en
driehoeksmeting ontstaan. Dit
het hulle ook gehelp om die
piramides so presies reg te bou.
Ja, en hulle het op ’n
soort papier geskryf wat
hulle uit die papirusplant
gemaak het. Die papier
word ook papirus genoem.

Ons verstaan
Kyk! Hierdie
hiërogliewe is
prentjies wat as
woorde gebruik is.
Waarvoor is Giza beroemd?
Wat is die piramides?
Waarom dink Charmaine die Egiptenaars was baie slim?
Wat is die naam van die skryfvorm wat hulle ontwerp het?
Ons skryf
O – en ek weet wat dit beteken!
Ek het dit in een van die boeke
oor Egipte gelees! Dit beteken:
“My naam is …”
Jy het gelees oor die Nyl, die ou en nuwe dele van Kaïro en die piramides. Watter van
hierdie plekke sou jy die graagste wil sien? Skryf drie sinne wat die plek beskryf en sê
waarom jy dit graag sou wil besoek.
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
123

126
Kwartaal 4 – Week 8
124
Ons lees
Etiopië
Die laaste plek wat ons in Egipte besoek, is Thebe en die Vallei
van die Konings, waar ons Toetankamen se graftombe besoek.
En dan gaan ons na Etiopië, waar ons twee dae lank gaan bly.
Ons seil met die Rooisee af en stap aan wal in ’n dorp met die
naam Mitsiwa. Van Mitsiwa af gaan ons reis na Addis Abeba,
die hoofstad van Etiopië.
Ons moet byna 1 000 km na Addis Abeba reis – net so ver as
van Pretoria na Kaapstad.
Die meeste van die mense in Etiopië verdien hulle brood uit landbou. Die klimaat en die weer is
baie belangrik vir hulle. Droogte en swak reënval kan mense se lewens baie ernstig beïnvloed.
’n Swak reënseisoen lei tot ’n swak oes. En ’n swak oes kan tot ’n tekort aan voedsel en selfs
hongersnood lei.
Addis Abeba is die hoofstad. Daar woon byna twee miljoen mense. Soos die meeste stede het die
stad baie mooi geboue en ook ’n paar gebiede waar die behuising swak is. Ons onderwyser het ’n
vriend wat in Addis Abeba woon en ons gaan by hulle tuis in Mainlaan 15.
Ons spoor die huis vinnig op. Ons rus ’n rukkie voor hulle ons op
’n stadstoer neem. Dit is laat en die stad lyk pragtig met al
sy liggies.
Ons skryf
verdien hulle brood
droogte
beïnvloed
oes
Verbind die woorde met hulle betekenis.
Skryf die vet gedrukte woorde in jou woordeboek.
gebrek aan reën oor ’n lang tydperk
het ’n uitwerking op
opbrengs van gesaaides
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
kry geld om kos, klere, ’n huis en dies meer te koop

Watter plekke wil die graadviergroep in Etiopië
besoek?
Waar gaan hulle in Addis Abeba tuis?
Watter soort werk doen die meeste mense in Etiopië?
Wat gebeur wanneer dit nie reën nie?
VAN:
Ons verstaan
VOORNAME:
Ons skryf
GEBOORTEDATUM:
ID-NOMMER:
PASPOORTNOMMER:
ADRES WAAR JY GAAN BLY:
HOE LANK BLYJY?:
KONTAKNOMMER:
HANDTEKENING:
DATUM:
Wanneer jy in ’n nuwe land aankom, moet jy ’n immigrasievorm invul en jou paspoort
ingee by die paspoortbeheerpunt. Verbeel jou jy is een van die graadviers. Vul die vorm
in. (Jy sal party stukkies inligting sommer moet opmaak.)
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
125

127
Kwartaal 4 – Week 8
126
Ons lees
Ghana en die mark by Kumasi
Nadat ons Mali besoek het, is Ghana ons laaste
besoekpunt voor ons huis toe gaan. Ons gaan
kortliks in Akkra, die hoofstad van Ghana, halt
roep. Van daar af reis ons na Kumasi, Wonoo en
die Kaapkus voordat ons teruggaan. Ons sal in
Akkra ’n bus haal en na ’n reis van ses uur in Kumasi
aankom. Op ons pad sal ons deur klein dorpies en statte ry. Op party plekke kronkel die paaie en is
hulle baie nou. Na omtrent drie uur se ry sien ons die sentrale deel van Ghana het groot woude en
alles is baie groen.
Ons kom laat die middag in Kumasi aan. Dit is ’n groot stad met markte, klein fabrieke, baie winkels,
moderne kantoorgeboue en ’n universiteit. Die mark in Kumasi is die dorp se middelpunt. Naby die
mark is daar ’n parkeerplek vir busse en vragmotors. Dit is onmoontlik om die mark se trekpleisters
te ignoreer. Dit lyk asof al die inwoners van die hele Ghana hul inkopies daar doen. Daar word alles
verkoop: vis, vleis, materiale, versierde kalbasse, handgemaakte ysterware, mandjies, gereedskap,
houtsneewerk, boeke en ’n hele verskeidenheid ander goedere. Die meeste van die handelaars
is vroue.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Nadat ons geskenke vir almal by die huis gekoop het, stap
ons na die bus-en-vragmotor-staanplek. Hier haal ons ’n
“mamma-wa”. ’n Mamma-wa is ’n vragmotor wat in ’n bus
verander is deur banke en ’n dak daarop te sit.
Die busstaanplek is vol mense wat op busse klim of uitklim, wat hulle bagasie op dakrakke pak,
hulle kinders en familielede bymekaar maak en totsiens wuif of nuwe aankomelinge verwelkom.
Bestuurders roep die bestemmings van die mammie-waens uit. Ons klim op een wat na Wonoo gaan.
Dit is vol vrouens en kinders wat huis toe gaan na ’n dag in Kumasi.
Die meeste van die mense van Wonoo het plasies of tuine waar hulle mielies,
groente en vrugte kweek. Die dorp is ook beroemd vir sy weefwerk. Die
materiaal wat hulle maak, word Kente genoem. Dis materiaal wat hulle net vir
besonder belangrike geleenthede en gebeure dra. Die pragtige patrone in die
weefwerk het verskillende godsdienstige en kulturele betekenisse.
In die oggend verlaat ons Wonoo en reis na die Kaapkus, die laaste plek wat
ons sal besoek voor ons huis toe vlieg.

Ons verstaan
Watter land besoek hulle voor hulle na Ghana toe gaan?
Watter plekke gaan hulle in Ghana besoek?
Wat is ’n “mammie-wa”?
Waarvoor is Wonoo bekend?
Ons skryf
Verbind die woorde met
die betekenisse.
Ons skryf
kronkel
ignoreer
trekpleisters
versierde
Ons het in die Desembervakansie Egipte toe gevlieg.
Dit was vir ons heerlik om met die Nyl af te vaar.
Ons het na Giza toe gegaan en die piramides gesien.
Waarheen het julle in Egipte gegaan?
Was julle bly om by die huis te kom?
Herskryf die sinne asof hulle nou gebeur.
vol patrone
besienswaardighede
vol draaie wees
nie aandag skenk aan iets nie
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
127

128
Kwartaal 4 – Week 8
128
Ons skryf
Weer tuis!
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Datum:
Voltooi die sinne. Vul die woorde mag
of in.
moet sal dalk
Ek ______________ betyds by die lughawe wees indien ek die vliegtuig wil haal.
Ek ______________ na ander lande ook gaan maar ek ______________ eers ’n paspoort kry.
Ons ______________ die kompetisie wen waarvoor ons ingeskryf het.
Ons ______________ net 30 kg bagasie saam met ons neem wanneer ons oorsee vlieg.
_____________ ons nou aan boord die vliegtuig gaan? Ek is seker dit _____________ al tyd wees!
Ons skryf
Voltooi die geheuekaart.
’n Reis deur
Afrika

Ons skryf
Die lande wat hulle besoek het
Jy is terug in Suid-Afrika
na die vakansie van ’n
leeftyd! Kleur die
Suid-Afrikaanse
vlag in.
Skryf ’n storie oor die groep se reis deur Afrika.
Sluit die volgende in jou storie in:
Interessante dinge wat hulle oor die ander lande en mense geleer het
Vir die pret
Die besienswaardighede
wat hulle gesien het
Party van die mense
wat hulle ontmoet het
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Teacher:
Sign:
Date:
129

130
Vul jou naam in.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm

A
b
c
a
C
d
B
D
F
f
e E
My Woordeboek
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
g
G
H
I
i
j
K
k
l
h
J
L
131

132
o
m M
N
n
p
O
P
Q
r
q
R
My Woordeboek
S
s
t T
u U
V
v
W
w
X-Z
x-z
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm

Birthday Wheel:
Cut out the two circles and
the wedge shape. Put the top
and bottom together using a
split pin. Write the birthdays
of your family and friends in
the correct months on the
birthday wheel.
On the back you can write
the months in your first
language.

Birthday Wheel:
Write the 12 months on the
dotted white line.

Step 1: Cut all around on the black line
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
Step 3: Fold on the dotted line
Step 5: Cut off on the yellow line
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
Step 4: staple your book in the middle
Step 2: Fold on the dotted line
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________

My
Telephone
and Address
Book
This book belongs to:
My
Telephone
and Address
Book
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
____________________________________________