Untitled - Stichting Papua Erfgoed

van de voedselvoorziening, die hier in de eerste plaats
een vrouwelijke aangelegenheid is.
Dat geldt allereerst voor het winnen van de sago. Dit
is wel zo'n specifieke vrouwenarbeid, dat de mannen
het sagomoeras zelf nooit betreden. Voor bepaalde
mannen is dat zelfs helemaal verboden. Vrouwen hakken
zelfde sagopalmen om, slaan de takken er af en verwijderen
dan op een aantal plaatsen de bast van de stam.
Nu kan het kloppen beginnen. ledere vrouw heeft een
houten klopper, een djòk, waarmee ze het binnenste van
de stam, het merg dus, tot pulp slaat. De vrouwen zitten
daarbij op de stam en schrapen met hun voeten het geklopte
merg bij elkaar. Tijdens het kloppen zelf zingen
de vrouwen een sterk ritmisch gezang, dat zichtbare uitwerking
heeft op het tempo en vooral op het uithoudingsvermogen
van de vrouwen. Want het sagokloppen
is een bijzonder zwaar werk! De inhoud van die
liederen varieert, maar zonder uitzondering hebben ze
betrekking op de sago, die 'bezworen' wordt om 'losser'
te worden en om 'eruit' te komen. Vrouwen bij de
Bora-Bora zongen meestal: 'Dja-trèk, dja-trèk; samèhtrèk,
samèh-trèk, dja-trèk, dja-trèk', enz. Het lied houdt
een 'bevel' in, dat de inhoud van de sagoboorn veranderen
moet in 'trèk', dat is de pulp. Dit laatste wordt
in een leeggeklopte sagoboomstam gewassen, waarna
het water door een doek van geklopte boombast geperst
wordt en in een andere bak wordt opgevangen,
eveneens een uitgeklopte sagoboomstam. Dit roodkleurige
water, waarin door het 'wassen' het sagomeel
is opgelost, laat men later weglopen, waarna het sagomeel
op de bodem van de uitgeholde boomstam achterblijft.
Na een hele dag hard zwoegen kan een vrouw
ongeveer zoveel sago bijeen hebben, dat haar gezin er
één of twee dagen van kan eten. Minstens om de andere
dag moeten de vrouwen dit zware werk verrichten.
Maar als er weinig sago is of als er nieuwe bomen omge-
27