03.05.2013 Views

Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch

Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch

Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Bloem<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong><br />

<strong>met</strong> e<strong>en</strong> <strong>verhaal</strong><br />

door: Karoli<strong>en</strong> Bloemsaat<br />

Liefhebbers van tuin<strong>en</strong> rak<strong>en</strong> vaak niet uitgepraat over<br />

hun bloem<strong>en</strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong>. Graag doe ik daar e<strong>en</strong> schepje<br />

bov<strong>en</strong>op. Veel gewass<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> geschied<strong>en</strong>is. Ze zijn<br />

verbond<strong>en</strong> <strong>met</strong> mythes <strong>en</strong> leg<strong>en</strong>des of kom<strong>en</strong> voor in de<br />

folklore. Over <strong>en</strong>kele vertel ik hier weer wat wet<strong>en</strong>swaardighed<strong>en</strong>.<br />

Colchicum; Herfsttijlloos<br />

Colchicum (Herfsttijloos) bloeit in de herfst <strong>met</strong> lila<br />

bloem<strong>en</strong>. Het lijkt dan alsof het weer l<strong>en</strong>te wordt, want de<br />

bloem<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> eruit als krokuss<strong>en</strong>, hoewel ze ge<strong>en</strong> familie<br />

zijn van dit geslacht. De naam van de bloem komt van<br />

Kolchis, e<strong>en</strong> stad uit de oudheid aan de Zwarte Zee. E<strong>en</strong><br />

leg<strong>en</strong>de <strong>verhaal</strong>t dat de Kolchise prinses Medea, die verliefd<br />

was op Jason, e<strong>en</strong> toverdrankje maakte om Jason zijn<br />

jeugd terug te gev<strong>en</strong>. Ze knoeide e<strong>en</strong> paar druppels op de<br />

grond <strong>en</strong> op die plaats kwam de prachtige bloem op die de<br />

naam Colchicum kreeg.<br />

De plant<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> grote, grove blader<strong>en</strong> in het voorjaar,<br />

die in de loop van de zomer verdwijn<strong>en</strong>. In september of<br />

1<br />

oktober lijkt het alsof de bloem<strong>en</strong> plotseling uit het niets<br />

tevoorschijn kom<strong>en</strong>. In Engeland het<strong>en</strong> deze bloem<strong>en</strong><br />

daarom Naked Ladies.<br />

Colchicum staat bek<strong>en</strong>d als zeer giftig. Toch gebruikt<strong>en</strong> de<br />

oude Egypt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> del<strong>en</strong> ervan als g<strong>en</strong>eesmiddel. En onwillige<br />

slav<strong>en</strong> at<strong>en</strong> ervan om zichzelf ziek te mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo hun<br />

meesters te treiter<strong>en</strong>. Dat lijkt me beslist ge<strong>en</strong> <strong>met</strong>hode om<br />

na te volg<strong>en</strong>.<br />

Tradescantia; E<strong>en</strong>dagsbloem<br />

Tradescantia (E<strong>en</strong>dagsbloem of Mozes-in-hetriet<strong>en</strong>-mandje)<br />

heeft e<strong>en</strong> rijke historie. Deze plant werd<br />

ontdekt door John Tradescant Sr., die in 1629 in di<strong>en</strong>st trad<br />

als hov<strong>en</strong>ier aan het hof van Karel I. Deze man had al veel<br />

reiz<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong> naar land<strong>en</strong> in Amerika, Noord-Afrika,<br />

Europa <strong>en</strong> Azië, op zoek naar nieuwe plant<strong>en</strong>. Zijn zoon,<br />

die ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s hov<strong>en</strong>ier werd aan het hof, erfde zijn vaders<br />

belangstelling voor de flora. Ook hij reisde over de wereld<br />

om te zi<strong>en</strong> of hij nog nieuwe soort<strong>en</strong> kon ontdekk<strong>en</strong>.<br />

Behalve plant<strong>en</strong> nam<strong>en</strong> vader <strong>en</strong> zoon ook allerlei curiosa<br />

mee naar huis. In het Ashmolean Museum in Oxford zijn<br />

deze schatt<strong>en</strong> nog steeds te bezichtig<strong>en</strong>. De verzameling<br />

bevat o.a. e<strong>en</strong> opgezette Dodo <strong>en</strong> e<strong>en</strong> voorwerp <strong>met</strong> ver<strong>en</strong>,<br />

waarvan gezegd werd dat het de staart van de leg<strong>en</strong>darische<br />

Pho<strong>en</strong>ix zou zijn.<br />

E<strong>en</strong> van de plant<strong>en</strong> die John Jr. uit de Nieuwe Wereld<br />

meebracht noemde m<strong>en</strong> aanvankelijk Phalangium ephemerum<br />

virginiana joanna tradescantium. M<strong>en</strong> geloofde dat deze plant<br />

de beet van e<strong>en</strong> gevaarlijke spin kon g<strong>en</strong>ez<strong>en</strong>, vandaar de<br />

gewichtige naam. Later bleek de g<strong>en</strong>eeskracht wel wat<br />

mee te vall<strong>en</strong> <strong>en</strong> kortte m<strong>en</strong> de naam in tot Tradescantia, ter<br />

nagedacht<strong>en</strong>is van de ontdekker.<br />

Het is e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>gewoon dankbare vaste plant. Elk bloempje<br />

bloeit maar e<strong>en</strong> dag. Daar staat teg<strong>en</strong>over dat de plant<br />

dat bloei<strong>en</strong> volhoudt van juni tot oktober.


Papaver; Klaproos<br />

Papaver (Klaproos – Slaapbol). De bloem<strong>en</strong> van de papaver<br />

zijn echte aandachtstrekkers door hun crêpe-achtige<br />

blaadjes <strong>en</strong> de prachtige kleur<strong>en</strong> die ze kunn<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>: van<br />

scharlak<strong>en</strong>rood tot roze, geel <strong>en</strong> zelfs wit. Ook uitgebloeid<br />

hebb<strong>en</strong> de zaaddoz<strong>en</strong> sierwaarde. Er bestaan veel soort<strong>en</strong><br />

Papavers, zowel e<strong>en</strong>jarige als vaste plant<strong>en</strong>.<br />

Volg<strong>en</strong>s de mythologie schiep Somnus, de god van de<br />

2<br />

slaap, deze plant om de uitgeputte Ceres, die godin was<br />

van de akkerbouw, te lat<strong>en</strong> slap<strong>en</strong>. Omdat ze oververmoeid<br />

was geraakt, verwaarloosde zij de veld<strong>en</strong> <strong>met</strong> graan. Nadat<br />

ze van de slaapbol had g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> viel ze in e<strong>en</strong> diepe slaap.<br />

To<strong>en</strong> ze daaruit ontwaakte kon ze - geheel verfrist - voor<br />

alle gewass<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>. Op standbeeld<strong>en</strong> <strong>en</strong> schilderij<strong>en</strong> zi<strong>en</strong><br />

we haar daarom altijd uitgebeeld <strong>met</strong> e<strong>en</strong> krans van kor<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>,<br />

gem<strong>en</strong>gd <strong>met</strong> klaproz<strong>en</strong>.<br />

Vroeger bloeid<strong>en</strong> er altijd klaproz<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het graan; m<strong>en</strong><br />

was ervan overtuigd dat de bloem<strong>en</strong> noodzakelijk war<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> goede oogst.<br />

Klaproz<strong>en</strong> zijn <strong>met</strong> name in het Ver<strong>en</strong>igd Koninkrijk het<br />

symbool van de Eerste Wereldoorlog, omdat ze op de slagveld<strong>en</strong><br />

van Vlaander<strong>en</strong> uitbundig bloeid<strong>en</strong>. Op Remembrance<br />

Day word<strong>en</strong> bij het oorlogsmonum<strong>en</strong>t op Whitehall<br />

door koningin Elizabeth <strong>en</strong> andere hoogwaardigheidsbekleders<br />

krans<strong>en</strong> van klaproz<strong>en</strong> gelegd. Overig<strong>en</strong>s gebruik<strong>en</strong> ze<br />

daarvoor ge<strong>en</strong> echte bloem<strong>en</strong> omdat die te snel uitvall<strong>en</strong>.<br />

T<strong>en</strong>slotte: Het sap van de klaproos werd vroeger gebruikt<br />

om de Edammer kaas mee te kleur<strong>en</strong>. En uit de soort Papaver<br />

somniferum wordt opium, morfine <strong>en</strong> heroïne gemaakt.<br />

Eet dus niet teveel maanzaadbroodjes, want daarop zit het<br />

zaad van de slaapbol.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!