Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch
Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch
Bloemen en planten met een verhaal - Arboretum Oudenbosch
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Bloem<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong><br />
<strong>met</strong> e<strong>en</strong> <strong>verhaal</strong><br />
door: Karoli<strong>en</strong> Bloemsaat<br />
Liefhebbers van tuin<strong>en</strong> rak<strong>en</strong> vaak niet uitgepraat over<br />
hun bloem<strong>en</strong> <strong>en</strong> plant<strong>en</strong>. Graag doe ik daar e<strong>en</strong> schepje<br />
bov<strong>en</strong>op. Veel gewass<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> geschied<strong>en</strong>is. Ze zijn<br />
verbond<strong>en</strong> <strong>met</strong> mythes <strong>en</strong> leg<strong>en</strong>des of kom<strong>en</strong> voor in de<br />
folklore. Over <strong>en</strong>kele vertel ik hier weer wat wet<strong>en</strong>swaardighed<strong>en</strong>.<br />
Colchicum; Herfsttijlloos<br />
Colchicum (Herfsttijloos) bloeit in de herfst <strong>met</strong> lila<br />
bloem<strong>en</strong>. Het lijkt dan alsof het weer l<strong>en</strong>te wordt, want de<br />
bloem<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> eruit als krokuss<strong>en</strong>, hoewel ze ge<strong>en</strong> familie<br />
zijn van dit geslacht. De naam van de bloem komt van<br />
Kolchis, e<strong>en</strong> stad uit de oudheid aan de Zwarte Zee. E<strong>en</strong><br />
leg<strong>en</strong>de <strong>verhaal</strong>t dat de Kolchise prinses Medea, die verliefd<br />
was op Jason, e<strong>en</strong> toverdrankje maakte om Jason zijn<br />
jeugd terug te gev<strong>en</strong>. Ze knoeide e<strong>en</strong> paar druppels op de<br />
grond <strong>en</strong> op die plaats kwam de prachtige bloem op die de<br />
naam Colchicum kreeg.<br />
De plant<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> grote, grove blader<strong>en</strong> in het voorjaar,<br />
die in de loop van de zomer verdwijn<strong>en</strong>. In september of<br />
1<br />
oktober lijkt het alsof de bloem<strong>en</strong> plotseling uit het niets<br />
tevoorschijn kom<strong>en</strong>. In Engeland het<strong>en</strong> deze bloem<strong>en</strong><br />
daarom Naked Ladies.<br />
Colchicum staat bek<strong>en</strong>d als zeer giftig. Toch gebruikt<strong>en</strong> de<br />
oude Egypt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> del<strong>en</strong> ervan als g<strong>en</strong>eesmiddel. En onwillige<br />
slav<strong>en</strong> at<strong>en</strong> ervan om zichzelf ziek te mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo hun<br />
meesters te treiter<strong>en</strong>. Dat lijkt me beslist ge<strong>en</strong> <strong>met</strong>hode om<br />
na te volg<strong>en</strong>.<br />
Tradescantia; E<strong>en</strong>dagsbloem<br />
Tradescantia (E<strong>en</strong>dagsbloem of Mozes-in-hetriet<strong>en</strong>-mandje)<br />
heeft e<strong>en</strong> rijke historie. Deze plant werd<br />
ontdekt door John Tradescant Sr., die in 1629 in di<strong>en</strong>st trad<br />
als hov<strong>en</strong>ier aan het hof van Karel I. Deze man had al veel<br />
reiz<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong> naar land<strong>en</strong> in Amerika, Noord-Afrika,<br />
Europa <strong>en</strong> Azië, op zoek naar nieuwe plant<strong>en</strong>. Zijn zoon,<br />
die ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s hov<strong>en</strong>ier werd aan het hof, erfde zijn vaders<br />
belangstelling voor de flora. Ook hij reisde over de wereld<br />
om te zi<strong>en</strong> of hij nog nieuwe soort<strong>en</strong> kon ontdekk<strong>en</strong>.<br />
Behalve plant<strong>en</strong> nam<strong>en</strong> vader <strong>en</strong> zoon ook allerlei curiosa<br />
mee naar huis. In het Ashmolean Museum in Oxford zijn<br />
deze schatt<strong>en</strong> nog steeds te bezichtig<strong>en</strong>. De verzameling<br />
bevat o.a. e<strong>en</strong> opgezette Dodo <strong>en</strong> e<strong>en</strong> voorwerp <strong>met</strong> ver<strong>en</strong>,<br />
waarvan gezegd werd dat het de staart van de leg<strong>en</strong>darische<br />
Pho<strong>en</strong>ix zou zijn.<br />
E<strong>en</strong> van de plant<strong>en</strong> die John Jr. uit de Nieuwe Wereld<br />
meebracht noemde m<strong>en</strong> aanvankelijk Phalangium ephemerum<br />
virginiana joanna tradescantium. M<strong>en</strong> geloofde dat deze plant<br />
de beet van e<strong>en</strong> gevaarlijke spin kon g<strong>en</strong>ez<strong>en</strong>, vandaar de<br />
gewichtige naam. Later bleek de g<strong>en</strong>eeskracht wel wat<br />
mee te vall<strong>en</strong> <strong>en</strong> kortte m<strong>en</strong> de naam in tot Tradescantia, ter<br />
nagedacht<strong>en</strong>is van de ontdekker.<br />
Het is e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>gewoon dankbare vaste plant. Elk bloempje<br />
bloeit maar e<strong>en</strong> dag. Daar staat teg<strong>en</strong>over dat de plant<br />
dat bloei<strong>en</strong> volhoudt van juni tot oktober.
Papaver; Klaproos<br />
Papaver (Klaproos – Slaapbol). De bloem<strong>en</strong> van de papaver<br />
zijn echte aandachtstrekkers door hun crêpe-achtige<br />
blaadjes <strong>en</strong> de prachtige kleur<strong>en</strong> die ze kunn<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>: van<br />
scharlak<strong>en</strong>rood tot roze, geel <strong>en</strong> zelfs wit. Ook uitgebloeid<br />
hebb<strong>en</strong> de zaaddoz<strong>en</strong> sierwaarde. Er bestaan veel soort<strong>en</strong><br />
Papavers, zowel e<strong>en</strong>jarige als vaste plant<strong>en</strong>.<br />
Volg<strong>en</strong>s de mythologie schiep Somnus, de god van de<br />
2<br />
slaap, deze plant om de uitgeputte Ceres, die godin was<br />
van de akkerbouw, te lat<strong>en</strong> slap<strong>en</strong>. Omdat ze oververmoeid<br />
was geraakt, verwaarloosde zij de veld<strong>en</strong> <strong>met</strong> graan. Nadat<br />
ze van de slaapbol had g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> viel ze in e<strong>en</strong> diepe slaap.<br />
To<strong>en</strong> ze daaruit ontwaakte kon ze - geheel verfrist - voor<br />
alle gewass<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong>. Op standbeeld<strong>en</strong> <strong>en</strong> schilderij<strong>en</strong> zi<strong>en</strong><br />
we haar daarom altijd uitgebeeld <strong>met</strong> e<strong>en</strong> krans van kor<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>,<br />
gem<strong>en</strong>gd <strong>met</strong> klaproz<strong>en</strong>.<br />
Vroeger bloeid<strong>en</strong> er altijd klaproz<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het graan; m<strong>en</strong><br />
was ervan overtuigd dat de bloem<strong>en</strong> noodzakelijk war<strong>en</strong><br />
voor e<strong>en</strong> goede oogst.<br />
Klaproz<strong>en</strong> zijn <strong>met</strong> name in het Ver<strong>en</strong>igd Koninkrijk het<br />
symbool van de Eerste Wereldoorlog, omdat ze op de slagveld<strong>en</strong><br />
van Vlaander<strong>en</strong> uitbundig bloeid<strong>en</strong>. Op Remembrance<br />
Day word<strong>en</strong> bij het oorlogsmonum<strong>en</strong>t op Whitehall<br />
door koningin Elizabeth <strong>en</strong> andere hoogwaardigheidsbekleders<br />
krans<strong>en</strong> van klaproz<strong>en</strong> gelegd. Overig<strong>en</strong>s gebruik<strong>en</strong> ze<br />
daarvoor ge<strong>en</strong> echte bloem<strong>en</strong> omdat die te snel uitvall<strong>en</strong>.<br />
T<strong>en</strong>slotte: Het sap van de klaproos werd vroeger gebruikt<br />
om de Edammer kaas mee te kleur<strong>en</strong>. En uit de soort Papaver<br />
somniferum wordt opium, morfine <strong>en</strong> heroïne gemaakt.<br />
Eet dus niet teveel maanzaadbroodjes, want daarop zit het<br />
zaad van de slaapbol.