“B's Workshop : Oxalys building” - VMl

“B’s Workshop : Oxalys building” Bert Delaere
Onder deze naam vindt je het bouwverslag van m’n laatste F3A
model terug op het forum van Docinsane.com
Nadat ik in 2005 met een Oxalys van ZN line gevlogen had en
uiteraard zeer tevreden was, besliste ik op het einde van het jaar
om dezelfde kist te bouwen als reservetoestel, met de bedoeling
om deze in 2007-2008 in te zetten.
Hier volgt een korte beschrijving van de kit, de installatie en de
bouw van het toestel.
Kit :
De kit bevat een carbon/kevlar romp met motorkap en canopy, 2
met balsa beplankte styropor vleugels , de stabilo (ook beplankt
styropor), carbon landingstel, wielkappen,...
Zoals gewoonlijk is over de kwaliteit niks aan te merken, alles
perfect afgewerkt zoals we gewoon zijn van de ZN kits !
De romp weegt 702 gr, de 2 vleugelhelften wegen elk rond de 220
gr, de stabs wegen elk 55 gr, het rudder weegt 21 gr.
Motor :
De voorziene motor is dezelfde als op mijn eerste Oxalys, een
Hacker Acro C50-13XL met een reductie van 1/6,7. De regelaar
die ik gebruik is de Acro-90 van Hacker/Jeti, de prop is een
ingekorte APC 22x12E (elektro).
Dit is de combinatie die door de meeste piloten gebruikt wordt.
Ondertussen is er reeds een nieuwere versie van deze motor en
regelaar, met een betere koeling van de reductie en met een
motorrem.
De motor zou ook iets minder verbruiken. Maar aangezien ik al
een tweede motor had gebruik ik dus nog het oude model.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 23
Installatie :
De installatie bestaat onder andere uit 4 Futaba servo's, 2 van het
type S9650 op de ailerons en 2 van het type S9252 voor
hoogteroer en rudder.
Dit zijn digitale servo's met een trekkracht van respectievelijk
ongeveer 4 kg en 8 kg.
De gebruikte ontvanger is een Futaba, type R149DP. De
ontvangerbatterij is een Emcotec Lipopack, 2 cellen, 1500 mAh.
Omdat 2 cellen Lipo 7,4 spanning hebben is er wel een
bijkomende spanningsregelaar nodig.
De schakelaar is een Digiswitch van Powerbox (Modellbau
Deutsch) deze schakelaar heeft een ingebouwde spanningsregelaar
met een uitgangspanning van 5,5 volt en kan continu 5
ampère leveren.
Het gewicht van de “Digiswitch” is slechts 25 gr zodat je met de
combinatie Lipoaccu – schakelaar gemakkelijk 100 gram uitwint.
Eén van de voordelen van elektrovliegen is dat er geen trillingen
meer zijn, waardoor het verbruik van de servo’s/ontvanger
opmerkelijk lager is. Waar ik vroeger een verbruik had van
ongeveer 100 mAh per vlucht is dit gezakt naar ongeveer 50 mAh
per vlucht. Je kan dus gemakkelijk een hele week of zelfs 2 weken
gaan vliegen zonder bij te laden, tot je in totaal 20 vluchten hebt
gemaakt.
Om geen risico’s te nemen doe ik ongeveer 15 vluchten vooraleer
bij te laden.

Bouw & foto's :
Aangezien dit al het 9 e F3A toestel is dat ik bouw is er niet veel
voorstudie meer nodig. Meestal begin ik bij de vleugel en stabilo’s,
vlak schuren van de te lijmen vlakken en het lijmen van de
aanvals- en vluchtboorden.
Een handige tip hierbij is het afplakken van de vleugel met tape,
zo voorkom je lijm op de balsa beplanking en kan je achteraf ook
de gelijmde balsaliggers gemakkelijker schuren.
Voor het lijmen zelf gebruik ik Pattex PU constructielijm (gele tube
met blauwe dop) deze zwelt wat op zodat de balsa goed kleeft op
de isomo.
Deze lijm wordt ook zeer hard zodat je beter kan schuren.
Eenmaal de aanvalsboorden en wingtips gelijmd en geschuurd zijn
kunnen de 2 vleugelhelften samengelijmd worden.
Hiervoor worden de isomo “negatieven” van de vleugel gebruikt
om de twee helften in te leggen.
Het lijmen gebeurt met 30 minuten epoxy, tijdens het drogen
worden de helften met papieren tape samengekleefd.
Met behulp van wat stukjes balsa of euromunten goed nakijken als
alles mooi recht gelijmd is, kan uiteraard ook met een hoekmeter
maar ik vertrouw nog steeds op het menselijk oog.
Als alles droog is wordt het middendeel van de vleugel vlak
geschuurd, eventuele putjes of oneffenheden kunnen gevuld
worden met “balsafiller”, een goed alternatief hiervoor is
“Renoband” van Knauff en is te verkrijgen in de meeste doe-hetzelf
zaken.
Vervolgens worden in de vleugel carbon buisjes met een
binnendiameter van 6mm gelijmd voor de vleugelbevestiging. De
gaten worden geboord met behulp van de multiplex plankjes die
later in de romp gelijmd worden. Ook hier gebruik je het best
epoxy, 30 min of 3 uur met microballoons.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 24

Glasweefsel is de volgende stap. Normaal wordt aangeraden om 3
lagen van 50 gram weefsel te gebruiken, zelf heb ik altijd maar 2
lagen van 45 gram gebruikt, zonder enige problemen te
ondervinden. Eerst wordt het weefsel op maat gesneden, let hier
wel op dat de vezelrichting diagonaal ligt, zo is hij het meest
efficiënt, voorzie ook 4 gaatjes voor de carbon buisjes. Op de
vleugels zelf kleef ik kleefband om het te lijmen deel mooi af te
tekenen.
Voor het lijmen zelf gebruik ik BK 24 uurs epoxy van Vosschemie,
deze is zeer dun en kan gemakkelijk met een verfrolletje
aangebracht worden. Eerst wordt een dun laagje op de vleugel
zelf aangebracht, daarna begin je aan 1 kant met het weefsel,
eerst de smalste strook, nadien de breedste. Met het verfrolletje
kan je alles mooi vlak uitrollen en verdelen. Probeer niet teveel
epoxy te gebruiken voor het gewicht, als er toch teveel
aangebracht is kan je het overbodige eventueel met een papieren
keukenrol wegnemen.
Op de rand van de epoxy/glasmat kleef ik nog een brede
kleefband om de overgang van de epoxy naar de balsa minimaal
te maken, zo moet je nadien bijna niks schuren. Als alles droog is
kunnen we terug opvullen en schuren.
Eenmaal dit gedaan is kunnen we overgaan tot de “mise en croix”,
het bevestigen van de vleugel op de romp. De bedoeling is dat de
ailerons nog steeds niet uitgesneden of gezaagd zijn, om perfect
te kunnen meten als de vleugel recht op romp staat.
Zorg ervoor dat de romp goed mat geschuurd is binnenin waar de
plankjes met de moeren gelijmd moeten worden.
Breng op de uiteinden van de plankjes wat 30 min epoxy met
microballoons aan, niet teveel, enkel zodat de plankjes op hun
plaats blijven, later worden ze dan echt goed verlijmd.
De vleugel op de romp leggen en de plankjes langs vooraan in de
romp steken en met de vleugelbouten (M6 nylon) vastmaken. Je
legt het best een stuk lood of zo op de vleugel zodat deze tijdens
het drogen goed aangedrukt wordt, tenslotte meten als de vleugel
recht ligt (van vleugeltip naar de achterkant van de romp) en laten
drogen.
Als alles droog is mag de vleugel eraf en kunnen de plankjes goed
gelijmd worden.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 25

De ailerons en het hoogteroer kunnen nu uitgesneden of gezaagd
worden en de balsa plankjes aan de voorkant van de ailerons en
achterkant van de vleugel kunnen gelijmd worden.
Beide kanten worden schuin geschuurd om de nodige uitslagen te
bekomen en de gleufjes voor de scharnieren worden gemaakt.
Ik heb gebruik gemaakt van plastic scharnieren, deze hebben
geen asje, het zijn een soort plastic stukjes met papier erop. Het
voordeel is dat je ze heel snel kunt monteren, enkel een gleufje
snijden met een mes, ze zijn ook zeer licht en hebben geen
speling.
Het uiteindelijk vastlijmen van de scharnieren gebeurt na het
bespannen en doe ik met fijne secondenlijm (roze Zap). Hetzelfde
gebeurt ook met de hoogteroeren en de rudder.
Het enige wat extra moet gedaan worden bij de stabs is het
vastlijmen van een plankje waar een regelvijs op komt om de
instelhoek in te stellen en een plankje balsa aan de kant van de
romp om het geheel wat af te werken.
Het gat voor de sleutel van de stab is voorzien, hier moet alleen
nog een soort kunststof buisje in gelijmd worden waar dan later de
carbon of aluminium sleutel in past. De sleutel vijs ik aan één kant
vast met een 3mm vijsje in de andere stab lijm ik hem meestal
vast, je kan ook aan beide kanten een vijsje gebruiken.
Bij een “elektro-setup” is er aan de romp niet heel veel werk.
Een eerste stap is het vastlijmen van een versterking in de staart.
Hierop wordt de sleutel voor de stabilo en ook de stang voor de
instelhoek op vastgelijmd.
Standaard zijn deze delen in balsa bijgeleverd, ik vervang ze door
3mm honeycomb met 45 grams glasweefsel omdat het iets sterker
en lichter is.
Vervolgens worden dus een klein stukje kunststof buis in de romp
gelijmd waar dus de sleutel voor de stab doorkomt en ook het
stangetje voor de instelhoek wordt vastgelijmd. Als je deze 2
deeltjes lijmt let dan uiteraard goed op dat de stab recht staat tov
van de vleugel en de romp.
Om het buisje wat steviger aan de romp en de honeycomb te
bevestigen wordt het geheel versterkt met wat 45 grams
glasweefsel en 3 uurs epoxy.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 26

Eenmaal dit gedaan is kan de achterkant dichtgemaakt worden
met een stuk balsa van 10mm waar dan de scharnieren voor het
rudder inkomen.
Voor het landingstel zijn alle nodige delen in mutliplex bijgeleverd,
ook deze vervang ik door honeycomb om het wat lichter te maken,
hier gebruik je best wel 5 mm honeycomb met 80 grams carbon
weefsel, versterkt met microballoons waar de inslagmoeren
komen. Deze delen worden dan met 3 uurs epoxy met
microballoons in de romp gelijmd.
Het landingstel zelf wordt dan later met 6 boutjes van 3mm
vastgezet. Het landingstel is uit carbon gemaakt, je hebt de keuze
tussen lange en korte “poten” afhankelijk van de motorisatie en
dus de grootte van de prop.
Ook voor de motorbevestiging zijn alle delen meegeleverd in
multiplex. Voor de elektro uitvoering heb je wel iets andere
stukken nodig, maar die zijn snel getekend in autocad en gemaakt
mbv een zaagmachientje of een CNC freestafel. Ik heb ze
gemaakt uit 1,5mm carbonplaat, je kan ze ook uit printplaat of iets
gelijkaardigs maken.
Het verlijmen in de romp gebeurt met 3 uurs epoxy met
microballoons.
De servoplaat is niet bijgeleverd, omdat je hier zeer veel keuze
hebt, servo’s achteraan in de stab, wel of geen gasservo, ….
Ik maak de servoplaat meestal uit 3mm honeycomb met 45 grams
glasweefsel.
Op de plaat komen enkel de 2 servo’s voor rudder en hoogteroer
en de ontvanger.
Voor het sturen van de hoogteroeren gebruik ik het MK systeem
“dual coupler”, hier stuur je met 1 servo in de romp een systeem
aan dat achteraan in de romp zit en die dan met twee armpjes uit
de romp komt en vervolgens met 2 korte stuurstangen de
hoogteroeren stuurt.
Het sturen van de rudder doe je het beste met een pull-pull
systeem met staalkabeltjes. Overal worden 3mm ballinks gebruikt,
voor het pull-pull systeem kan je eventueel kwiklinks gebruiken.
Eén van de laatste stappen voor het schuren van de romp is het
verlijmen van de cockpit. Eerst wordt de romp, “de binnenkant”
van de cockpit geschuurd en geschilderd of gespoten en
afgewerkt naar keuze. Als je dat wil kan je afwerken met een piloot
en een instrumentenbordje enzo, zelf hou ik het simpel en licht en
spuit alles met zilvergrijze verf. Vervolgens de plexi kap en romp
goed schuren waar deze op elkaar moeten gelijmd worden en
lijmen dan maar, ook hier gebruik je het best epoxy.
Tenslotte kunnen we aan de afwerking beginnen, de romp schuren
en gaatjes en putjes vullen met polyester of cellulose plamuur, tot
alles piekfijn en glad is.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 27

Grondverf spuiten en opnieuw mat schuren met een korrel van
ongeveer 1000 en uiteindelijk alles spuiten en vernissen.
Tussen de verschillende kleuren, de verschillende lagen dus
schuur ik altijd met een korrel 1200 met water om de opstaande
randjes weg te krijgen.
Let ook op als je van plan bent om zelfklevers onder de vernis te
kleven dat je deze mat schuurt vooraleer te vernissen. Reden
hiervoor is dat de vernis anders minder goed hecht aan de
zelfklevers en je bijgevolg veel kans hebt op “lopers” onderaan de
stickers.
Ook de vleugels en stabs kunnen volledig fijn geschuurd en
uiteindelijk bespannen worden. Hier kan je uiteraard ook zo ver
gaan als je zelf wil…. naar eigen smaak en keuze.
Het bespannen doe ik altijd met Oracover, een lichtere oplossing
is Solarfilm, hiermee kan je tussen de 50 en 80 gram op een
vleugel winnen. Solarfilm heeft jammergenoeg geen zo’n
uitgebreid kleurenaanbod en geen parelmoerkleuren zoals
Oracover, dus blijven we bij de laatste.
De allerlaatste stap is dan natuurlijk het definitief installeren en
monteren van motor, servo’s, ontvanger, schakelaar, …. en het
afregelen en programmeren van alles. Waar ik het nog niet over
heb gehad zijn de roerhoorntjes, hier heb je uiteraard wel veel
keuze. Wat je het meeste ziet zijn de gewone hoorntjes die met 2
vijsjes op de roeren gelijmd worden. Zelf gebruik ik voor
verschillende redenen liever een ander systeem.
Ik zaag of frees zelfontworpen roerhoorntjes uit epoxy printplaat of
carbon. Deze worden na het bespannen in de roeren gelijmd. Met
een mesje snij je op de juiste plaats een gleufje in het roer en lijm
je met epoxy het roerhoorntje vast.
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 28

Bij het ordinaire systeem moet je bij het bouwen zelf in de roeren
steeds een stukje multiplex voorzien waar je dan het hoorntje kunt
op vast schroeven, extra werk dus.
Ook wat kostprijs en gewicht betreft ben je met dit alternatieve
systeem iets beter af.
Bij het installeren van ontvanger en servo’s zijn er niet echt dingen
waar je speciaal moet op letten.
Als je honeycomb plaat gebruikt, let dan wel op dat je servokabels
niet op de rand van deze honeycomb plaat liggen. Als dit toch het
geval is, zorg dan dat de honeycomb niet meer scherp is aan de
rand door er een stukje benzineslang of mousse op te kleven. Dit
om te voorkomen dat de isolatie van de kabels worden
doorgeschuurd of gesneden door de scherpe rand.
Tenslotte het zwaartepunt controleren en kijken waar je het beste
je ontvangeraccu plaatst. Bij elektro kan je natuurlijk veel spelen
met de plaatsing van de accupack voor de motor, waardoor de
plaats van de ontvangeraccu minder belangrijk wordt.
Als de radio volledig geïnstalleerd is kan alles in de zender
geprogrammeerd en afgeregeld worden.
En dan … vliegen maar … Het uiteindelijk vliegklare gewicht
zonder flightpack is 3530 gram.
Met de accupack erbij kom je ergens tussen de 4350 en 4650
gram, afhankelijk van de pack uiteraard.
Vorig jaar vloog ik met Tarabat packs van 4400 mAh, deze wogen
ongeveer 1150 gram per pack, deze packs waren toen relatief
goedkoop.
Na het testen van een Thunderpower accupack besefte ik dat ik
met mijn Tarabat packs veel minder vermogen hadden, ook
begonnen deze packs reeds na 40-50 vluchten wat achteruit te
gaan.
Een Thunderpower pack van 4000 mAh weegt slechts 800 gram,
de 5300 pack weegt 1110 gram, beide packs kunnen een stuk
meer stroom leveren dan de Tarabat packs.
Eén van mijn 5300 packs heeft er nu ongeveer 50 vluchten
opzitten en levert nog evenveel vermogen als een nieuwe pack !
Voor mij is de keuze dus snel gemaakt. In goede weerscondities
met weinig wind kan je makkelijk een programma vliegen met een
4000 mAh pack, dan is je toestel zeer licht en kan je lekker traag
vliegen.
Bij meer winderige omstandigheden vlieg ik met 5300 packs, dan
hoef je je geen zorgen te maken en kan je voluit gaan met de gas,
power is er toch genoeg en het beetje meergewicht voel je in de
wind nauwelijks !
Over het afregelen van een acro kist heeft Frank Lens reeds een
uitstekend artikel geschreven in een vroegere uitgave van VML
tijdingen, dus zal ik dit overslaan. Een beschrijving over het
vliegen is misschien voor een volgende keer , maar dat deze kist
fantastisch vliegt hoef ik waarschijnlijk niet te vertellen !
Hier volgen nog enkele intressante links :
www.znline.com ; www.hacker-motor.com ; www.emcotec.com
www.modellbau-deutsch.com ; www.thunderpower-batteries.com
www.docinsane.com ; http://users.pandora.be/flyphoenix
VML Tijdingen 58 - juni 2006 - pagina 29