probleemdrinker beter in beeld - Landelijke Huisartsen Vereniging

Recommendations

Info

Foto’s: Hans oostrum FotograFie Vroegdiagnostiek loont bij problematisch alcoholgebruik Foto’s: Hans oostrum FotograFie 8 huisarts in praktijk | December 2007 in elke huisartsenpraktijk zitten ongeveer tweehonderd mensen die meer drinken dan goed voor ze is. in tegenstelling tot wat sommige huisartsen menen, valt er wel degelijk eer te behalen aan deze groep, vindt Louwrens boomsma, mede-opsteller van de nhG-standaard ‘problematisch alcoholgebruik’. hij is ervan overtuigd dat vroegtijdige signalering en het bespreekbaar maken van het drankgebruik de moeite lonen en kunnen voorkomen dat de problemen desastreuze vormen aannemen. Els van Thiel het SIGNAAL-project richt zich op signalering, motivering, begelei- ding en verwijzing bij alcoholpro- blematiek in de huisartsenpraktijk. Het is een project van twee instellingen voor verslavingszorg en onderzoeksinstituut NISPA van de Radboud Universiteit Nijme- gen. Uit een onlangs verschenen rapport over het SIGNAAL-project kwam naar voren dat alcoholproblemen in hooguit dertig procent van de gevallen door de huisarts worden herkend. “Dat komt onder andere door het beeld dat huisartsen hebben van mensen die te veel drinken. Vaak wordt dat bepaald wordt door een vrij kleine groep zware drinkers, mannen en vrouwen die echt alcoholafhankelijk zijn”, zegt Louwrens Boomsma, huisarts en wetenschappelijk medewerker van het NHG. “Met die mensen valt weinig aan te vangen, zo wordt gedacht. Het klopt dat je met deze cate- gorie drinkers minder bereikt, maar er is een veel grotere groep die weliswaar meer drinkt dan goed voor hen is, maar bij wie je met interventies wel degelijk een gedragsverandering tot stand kunt brengen. De vraag is: hoe spoor je deze mensen op? Het alcoholgebruik leidt bij hen niet tot ernstige moeilijkheden op het werk of in het gezin, dus dat is geen aangrijpingspunt. Het is een groep waar je als huisarts pro actief over moet naden- ken.” Vroeger gebruikten artsen lijstjes met ‘risicovolle’ beroepen, daar stonden bijvoorbeeld obers, barkeepers en vertegen
woordigers op. Dat werkte in de praktijk niet. De NHG-standaard ‘Problematisch drankgebruik’ definieert een aantal pa- tiëntengroepen bij wie sprake kan zijn van problematisch drinkgedrag. “Het zijn vijvers met veel visjes erin, meer kans dus om er een te vangen. Denk aan mensen die vaak kleine ongelukjes hebben, die regelmatig om slaaptabletten vragen of die nogal eens op het spreekuur komen met maag- of darmklachten.” Slaapmutsje Vroegtijdig signaleren van drankproble- men is effectief en kostenbesparend. In een vroeg stadium erkennen patiënten hun drankprobleem gemakkelijker en gaan ze er eerder mee aan het werk, benadrukt Boomsma. “Mensen hebben vaak ideeën over alcohol die niet kloppen, de borrel als slaapmutsje bijvoorbeeld. Je slaapt misschien aanvankelijk beter in, maar je slaapt veel onrustiger en bent vermoeider als je opstaat. De oudere pa- tiënt die elke avond een paar glaasjes port drinkt uit angst om ’s nachts wakker te liggen, weet dat misschien niet. Dat slaapmutsje kan voor een huisarts een prima ingang zijn. Als mensen zeggen dat ze zich met een paar drankjes beter voelen, is dat ook een prima entree. Stemmings- problemen en alcoholproblemen liggen helaas dicht bij elkaar, evenals angst en alcoholproblemen. Het is verstandig om dan niet te blijven hangen in het kwan- titatieve aspect - hoeveel is te veel - maar ook in te gaan op de rol die alcohol speelt in iemands leven.” Om erachter te komen of alcohol een rol speelt bij bepaalde klachten, gebruikt Boomsma zelf soms de indirecte weg, bijvoorbeeld via de leefstijlanamnese. “We gaan het hebben over wat u eet, drinkt, hoeveel u beweegt, hoe het met uw ge- wicht is… Wat drinkt u op een doorde- weekse avond? En in het weekend en op feestjes?” Of hij gebruikt een omwegge- tje: “Bij sommige mensen hangen klachten zoals u heeft samen met alcohol. Hoe zit dat bij u?” Boomsma benadrukt het belang van vroegdiagnostiek: “De tien procent van onze populatie die te veel drinkt, hebben we lang niet allemaal in kaart.” Als Boomsma les geeft aan studenten, duikt altijd dezelfde vraag op: vinden mensen het niet vervelend dat je erover De NHG-standaard ‘Problematisch drankgebruik’ definieert een aantal patiëntengroepen bij wie sprake kan zijn van problematisch drinkgedrag. Louwrens Boomsma: “Het zijn vijvers met veel visjes erin, meer kans dus om er een te vangen. Denk aan mensen die vaak kleine ongelukjes hebben, die regelmatig om slaaptabletten vragen of die nogal eens op het spreekuur komen met maag- of darmklachten.” praat? Zet je de relatie met de patiënt niet op het spel? “Als je het koppelt aan een klacht, valt dat reuze mee. We weten bijvoorbeeld dat bij ongeveer dertig procent van de mensen die zich in het weekend met een ongevalletje op de Eerste Hulp meldt alcohol een rol speelt. Op dat moment zal de patiënt niet ontvankelijk zijn voor een gesprek, maar als hij later bij de huisarts komt om de hechtingen te laten verwijderen, is een preventieve insteek wel mogelijk. Het is gebleken dat negentig procent van de patiënten er geen bezwaar tegen heeft hun alcoholgebruik met de huisarts te bespreken, mits het verband met hun klacht duidelijk is.” Preventie Door iemand die te veel drinkt op het juiste moment aan te spreken en het juiste zetje te geven, kan hij gemotiveerd raken om zijn gedrag te veranderen, is de boodschap van Boomsma. Dat kan met behulp van relatief lichte interventies, bijvoorbeeld een kort adviesgesprek in combinatie met een patiëntenbrief of via ‘motiverende gespreksvoering’, waarbij ingespeeld wordt op de verschillende fa- sen van gedragsverandering. De kernge- dachte is dat iemand zijn gedrag pas kan veranderen als hij dat zélf wenselijk acht. Onderzoek toont aan dat verwijzing naar websites van bijvoorbeeld het Trimbos- instituut en het NIGZ voor een specifieke groep drinkers aantrekkelijk is: goedkoop, laagdrempelig en toegankelijk. E-health biedt mogelijkheden voor screening, advies, zelfhulp en hulpverlening. “Soms haken huisartsen af met de gedach- te: wat kan ik teweegbrengen in tien mi- nuten? Motiverende gesprekken kunnen echter ook heel goed door een praktijkon- dersteuner gevoerd worden. De huisarts maakt een begin, waarna de praktijkon- dersteuner het traject deels overneemt. Na drie, vier gesprekken komt de patiënt weer bij de huisarts terug. Ik heb gemerkt dat veel praktijkondersteuners hier echt feeling voor hebben.” Ook samenwerking met een SPV’er uit de verslavingszorg ziet Boomsma als een optie. “Op gezette tijden zou de huisarts samen met de SPV’er een aantal patiën- ten kunnen behandelen. De drempel van de huisartsenpraktijk is veel lager dan die van een verslavingskliniek.” De onlangs verschenen kabinetsvisie op gezondheid en preventie Gezond zijn, gezond blijven geeft de huisartsenzorg een belangrijke rol. Boomsma denkt bijvoorbeeld aan ouderen, ook een risicogroep als het om alcohol gaat. “Je hebt het voordeel dat je ze relatief vaak ziet. Als huisarts zou je de preventie projectmatig kunnen aanpakken door bijvoorbeeld alle ouderen die slaapmiddelen gebruiken op te roepen voor een leefstijlanamnese. Slaapmedicatie en alcohol versterken elkaar, waardoor het risico van vallen en botbreuken groter wordt. Ouderen zijn kwetsbaarder voor alcohol, ook voor klei- nere hoeveelheden.” Overigens vindt Boomsma het precon- ceptioneel advies ook bij uitstek een ge- legenheid om alcoholgebruik ter sprake te brengen. Vrouwen die zwanger willen worden kunnen beter geen alcohol drinken, vaders in spe ook niet. De boodschap is duidelijk: “De huisarts kan bij problematisch alcoholgebruik veel meer doen dan hij vaak denkt. Het gaat niet alleen om ‘ernstige gevallen’. De moed hoeft hem niet in de schoenen te zinken, want hij hoeft het niet alleen te doen. De huisarts is een spil in het traject, die anderen kan inschakelen bij motiverende gespreksvoering, als hij vindt dat hij daar zelf geen tijd of vaardigheden voor heeft.” huisarts in praktijk | December 2007 9
Page 1 and 2: November 2007 - Jaargang 18 - no. 1
Page 3 and 4: 28 De rode remedie in Oss De tijden
Page 5: taart bij 10 jaar griepcampagne LHV
Page 9 and 10: weken tot ruim vier maanden, maar b
Page 11 and 12: de goedverstandpolis. “We hebben
Page 13 and 14: FOtO: HANS OOStRuM FOtOGRAFIe / ANt
Page 15 and 16: hen in staat te stellen om tot verb
Page 17 and 18: ijvoorbeeld looplijnen die niet deu
Page 19 and 20: illustraties: Pim scHots hoe word i
Page 21 and 22: “je kunt niet dokteren aan de men
Page 23 and 24: Foto’s: Hans oostrum FotograFie e
Page 25 and 26: Foto: Hans oostrum FotograFie “Op
Page 27 and 28: Waarnemers hebben veel vrijheid, ma
Page 29 and 30: tranzo, het aan de universiteit van
Page 31 and 32: in ons land zijn er naar schatting
Page 33 and 34: huisarts kan hiv-patiënten goed be
Page 35 and 36: nETwErK De Nederlandse zorgsector k

probleemdrinker beter in beeld - Landelijke Huisartsen Vereniging

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?