n bestaansboer

LANDBOU Grootvee Andries Gouws agouwss@landbou.com
Vorder,ofword
’n bestaansboer
Onderwyl Suid-Afrikaners rondgeskarrel het voor die
algemene verkiesing van 1994, het De WetJacobs van
Wasbank in KwaZulu-Natal die geleentheid gebruik
om uit feitlik niks ’n onderneming te vestig wat vandag
werk skep deur waarde tot al sy produkte toe te voeg.
Dit was onseker tye toe mnr. DeWet
Jacobs in 1990 besluit het om te gaan
boer.Dit was egter juis dié onsekerhede
wat hom laat besef het die probleme van
die tyd was eintlik uitdagings en geleenthede.
Grensboere was bekommerd oor die toekoms
en bereid om die grond wat hulle nie
verkoop kon krynie, te verhuur.Swart mense
was net so onseker en het van hul vee vir kosgeld
verkoop. De Wethet van die grond gehuur,met
die beeste gespekuleer en later ook
mieliemeel waarvoor daar ’n groot vraag was,
Die diereloop op natuurlikeweiveld met’n
goeie aanvullende lek. Vanelkekoei word
verwag om elkejaar ’n kalf watbeter as sy
self is,teproduseer.
26 | Landbouweekblad 27 April 2012
verskaf.Terselfdertydhethy sybesgedoenom
die welwillendheid van die mense in sy omgewing
te wen, want dit is waar hy sy toekomstige
mark gesien het.
Vandag bedryf hy saam met sy pa, David, en
twee broers, David jr.enHendrik, ’n geslaagde
boerdery indie omgewing van Wasbank
in KwaZulu-Natal waar hulle waarde tot elke
produk toevoeg en jaarlikse vooruitgang die
wagwoord is.
“As’nmens nie voortdurend groei nie, stagneer
jou bedryf en raak dit ’n bestaansboerderywat
’n klein groepie mense ál moeiliker
onderhou. Ons wil groei tot voordeel van ons
onderneming en die gemeenskap waarin ons
bedrywig is,” sê De Wet.
De Wetbedryf die beesboerdery, Hendrik
die graanvertakking, David jr. sorg vir die
• •Wasbank
•
Dundee
•
•Wasbank
Ladysmith
•
Durban
administrasie en die bemarking van die verwerkte
produkte. Pa David is die mentor en
die standvastige hand om die skip van die
woelige drie knape op koers te hou.
“Ons voortvarendheid is een van ons groot
probleme, maar ook een van ons groot bates.
Ons waag berekende kanse. Ons het van
meet af aan net mekaar gehad, ons vertroue in
mekaar gestel, saamgestaan en hard gewerk.
Die een se welslae is die ander se voordeel,”
sê De Wet.
Hoewel elke vertakking van die boerdery
selfstandig funksioneer, hou hulle elke
maand ’n vergadering en moet elke besluit
wat ’n groot bedrag geld verg of rigtingveranderend
binne enigeen van die bedrywe kan
wees, deur almal goedgekeur word.
Pa David was in die bakkersbedryf en het
’n deeltydse boerdery op600 ha bedryf. De
Wethet huis toe gekom om oor sy toekoms te
besluit en aangebied om op die grond te gaan
woon om veediefstal te probeer hokslaan.
Hy het met beeste begin spekuleer en toe ’n
plaas in die omgewing in die mark kom, het
De Wetensypakoppe bymekaargesit met
die twee broers, wat toe al betrekkings

gehad het.
“’nGesinsonderneming was ons plan. Ons
hetdie200ha-plaasgekoop.Daarwas’nmeule
en slaghuis op en ons het besef daar is groot
moontlikhede met die gevestigde mark vir
mieliemeel wat vir ’n goeie kontantvloei gesorg
het. Ons wou dit met ’n melkeryaanvul.
“Die melkery was bestuursintensief en het
te veel van ons aandag geverg wat ons elders
produktiewer kon aanwend, dus het ons dit
gelos.
‘Nikswat ons produseer,word
onverwerk verkoop nie.’
“Vandag verbou ons sowat 1300 ha mielies
en bedryf ons ’n kommersiële beeskudde
van 3500 teelkoeie, ’n Simbra-stoetery van
350 teelkoeie, ’n Simmentaler-stoetery van
150 teelkoeie en ’n Brahman-stoetery van
80 teelkoeie wat voldoende bulle vir ons
kommersiële kudde voorsien.
“Niks wat ons produseer,word onverwerk
verkoop nie,” sê hy.Hulle maal al die mielies
in die gemoderniseerde meule, verkoop sowat
1000 ton meel per maand en die semels
Stoetbulle,soosdié een, word as jong, tweejarige
bulle self gebruik om te kykofhulle in
ekstensiewe toestande kanpresteer voordat
hulle as driejarige dekbehendige bulle verkoop
word.
word in die voerrantsoen vir die voerkraal op
die plaas gebruik, sê hy.
Die beeste, skape en varke wat op die plaas
markklaar gemaak word, laat hulle by die
plaaslike slagplaas slag, bring die karkasse na
die slaghuis op die plaas waar hulle die vleis
ontbeen, verwerk en verpak, en dit deur verskillende
plaaslike afsetpunte, soos kettingwinkels
en braairestaurante, bemark.
Die karkasse is effens swaarder as gewoonlik,
maar dit is ’n nismark waar die volhoubare
lewering van ’n eenvormige produk ’n
vername rol speel. “Dié kopers is puntenerig
en ons laat ons mense deur die kopers oplei
sodat hulle presies kan verstaan wat kopers
se behoeftes is.
“Aanvanklik het ek swaar op Brahmantipes
geleun omdat dié diere gehard en aangepas
is vir ons omgewing. By dié koeie het ek
bulle van feitlik al die bekende vleisbeesrasse
gebruik. Simmentaler-bulle het ons egter die
Phb 32B07 BR Phb 32B10 Phb 32A05 B
grootste hupstoot gegee deur goeie melk- en
ander produksie-eienskappe in die nageslag
te vestig sodat die gemiddelde speengewig
van die kalwers met sowat 30 kg gestyg het.
“Swaarder speenkalwers uit dieselfde koeie
op dieselfde oppervlakte weiding is die enigste
manier om produksie per hektaar te verhoog
en die onderneming te laat groei.
“Maar dié bulle het veral in ons bergwêreld
en doringveld gesukkel en daarom het ek besluit
om die stoeterye te begin om bulle te teel
wat die konstitusie het om in ons harde omgewing
volhoubaar te presteer,” sê hy.
Die kommersiële koeikudde het na ’n Simbra-tipe
begin neig en hul nageslag presteer
puik in die voerkraal. By sulke koeie gebruik
hy Simbra-bulle en Simmentaler- en Brahman-bulle
by koeie wat meer na die een of die
ander ras neig.
u
LANDBOUWEEKBLAD VRA ...
Watisdie grootste fout
watjulle as boereal
gemaak het?
Waarskynlik
oorywerigheid, maar dit
wasjuis ook ’n bate,want
dit hetons aangespoor om
dinge aan te pakwaarvan
ander weggeskram het.
Besproeiing
Tel: +27 12 683 5700 www.pioneer.com
Vroeë leweringspremie? Behaal ‘n goeie prys en ‘n puik opbrengs met hierdie ultra-kort wit basters van Pioneer.
Uiters hoë potensiaal onder besproeiing en veral geskik vir aanplantings na koring.
Mnr.DeWet
Jacobs
Wathet die grootste
impak op die boerderygemaak?
Simmentaler-bulle hetons
beesboerdery op die wenpad geplaas
deurdat ons ons speenkalwersse
gemiddelde gewig metsowat 30 kg (dit
is bykans R1 000 per kalf) konopstoot.
Wiewas jul mentor?
Ons pa,David, is ons grootste mentor,
raadgewerenleermeester.Die besteraad
hetook vanhom gekom.
L/3120/P2_A
27 April 2012 Landbouweekblad | 27

LANDBOU Grootvee
“Ons mikpunt is dat ’n koei elke jaar ’n
beter kalf as syself moet produseer.Envir ’n
bul wat nie sy kant bring nie, is die voerkraal
sy voorland. Ons vereis dat ons bulle hulself
moet kan handhaaf en in ekstensiewe toestande
presteer.”
Al die beeste loop net op natuurlike weiding
en kry goeie somer- en winterlekke. Hulle
gebruik beskikbare oesreste op die lande om
groot getalle jong beeste te dra om die weidingdruk
op die veld te verlig.
Die dektyd vir verse is van November tot Januarie
en die koeie se dektyd begin ’n maand
later en duur tot einde Februarie.
In die somermaande loop die jong diere op
’n gemengde soet-suurveld op die hoërliggende
dele en in die wintermaande op die soetveld
onder die berge. Sedert hulle die eerste
keer as dragtig gesertifiseer is, bly die koeie op
soetveld en hulle word nie verskuif nie.
Vervangingsverse word uitgesoek uit dié
diere wat vroeg aangekom het en wat uit bulle
en koeie kom waarvan die nageslag al bewys
het dat hulle in die ekstensiewe toestande volhoubaar
kan produseer.
Verse word gepaar as hulle sowat twee jaar
oud is en gemiddeld 320 kg weeg om op driejarige
ouderdom te kalf. Alle verse en koeie
wat op enige tyd in hul leeftyd nie dragtig raak
nie, word uitgeskot en geslag.
Vandiesowat800versewatjaarliksteruggehou
word, raak van 90% tot 93% dragtig. Sowat73%tot75%raakdietweedekeerdragtig.
Die dragtigheidsyfer van die hele koeikudde
is gemiddeld sowat 89%.
Kalwers speen hy as hulle van sewe maande
tot agt maande oud is en die bulkalwers gemiddeld
260 kg weeg en die verse gemiddeld
240 kg.
Al die kalwers wat hy nie as vervangingsdiere
in die kommersiële kudde of stoeterye hou
nie, gaan voerkraal toe waar 1300 diere op ’n
u
Hulle slag die diereby’nplaaslikeslagplaas
en die karkasse word teruggebring plaas toe
waar dit verwerk word.Hier staan De Wetby
een vanhul koelvragmotors.
28 | Landbouweekblad 27 April 2012
Hulle verkiesomwaarde toetevoeg en daarom word speenkalwersnie verkoop nie,maar op die
plaas in ’n voerkraal afgerond om geslag te word.
slag gehou kan word. Hulle word vir sowat
120 dae gevoer met ’n rantsoen wat hulle self
meng en word dan geslag om ’n karkas van
280 kg tot 320 kg te lewer.
“Elke keer wat ons besluit het om produkte
verder verwerk, het ons eers deeglik somme
gemaak om te bepaal of dit haalbaar is. Ons
gevolgtrekking was dat as ’n boer die speenkalf
bemark, verdien hy net sowat 30% van
die rand wat die verbruiker vir die vleis betaal.
“Dus het ons besluit om nie speenkalwers
te bemark nie, maar hulle te laat uitgroei en
verder te verwerk. Waarde word tot die vyfde
kwart toegevoeg deur dit verder te verwerk.
“Die verwerking en bemarking kos geld,
preStaSie
Stoetbulle vir
kommersiële kuddes
Stoetboerebehoort
bulle aan kommersiële
vleisbeesboereteverskaf
watinekstensiewe
toestande volhoubaar
kanpresteer,sêmnr.De
WetJacobs, kommersiële
vleisbeesboer van
Wasbank.
Kommersiële boerewil
graag bulle hê watnie in die
veld “uitmekaar val” nie.
Hul mikpuntisombulle te
teel en nie te “voer”nie.
De Wethet toesyeie bulle
begin teel. Hy begin hulle
metspeentyd selekteer
wanneer hy kyknamanlike
eienskappe,die kop, nek,
bespiering en gehardheid.
Dankyk hy na die syfers
vandié wathom geval.
Daarna groei hulle
op die veld uit en word
voortdurend verder
geselekteer vir dierewat op
natuurlikeweiding met’n
goeie aanvullende lek kan
ontwikkel in ’n jong bul met
konstitusie,wat gehard
en aangepas is en wat
kanhelp om die kudde se
produksiepotensiaal verder
te verhoog.
Die uitskotbulle gaan
voerkraal toeendaar
hetvan hulle in pragtige
diereontwikkel. Om seker
te maak hy fouteer nie,
hethyvan die bulle weer
uitgehaal en veld toegevat,
maar hulle wasalmal twee
maar dit skep werk en maak dit moontlik
om ’n groter deel van die verbruiker se rand
te verdien. En danksy die goeie verhoudinge
wat my pa deur die jare in die bakkersbedryf
opgebou het, het ons bemarkingsmoontlikhede
verbreed,” sê De Wet.
Hy glo hul welslae is grootliks daaraan toe te
skryf dat hulle nie uit ’n gevestigde boerderyomgewing
gekom het nie. Hulle kan tegnieke
aanleer en gebruik, markte ontgin en daarvoor
produseer. Dit alles word volhoubaar
gedoen pleks van om in tradisies te verval.
Daarby kom genade, passie en harde werk
en kry hulle vandag terug wat hulle ingesit
het. LB
maande later terug in die
voerkraal.
“Ons hetdit herhaaldelik
beproefenelkekeer is
dit bewysdat ’n mens
eienskappe nie metvoer
kanmanipuleer nie,” sê De
Wet.
Hy gebruik sy jong bulle
as hulle tweejaar oud is vir
’n maand en ’n half by sy
kommersiële kudde.Indié
tyd word hul groei nog nie
belemmer nie,maar dit is
lank genoeg om te kansien
of hulle presteer en om te
kykofdie bulle hulself in
ekstensiewe toestande kan
handhaaf.
Dié bulle word dan as
driejarige,dekbehendige
bulle op hul jaarlikse
produksieveiling verkoop.