Afrikaans LEESSTUKKE 3 Ontstaan_van_Afrikaans.pdf - Think Online

LEES / LITERATUUR
• Luister goed na die volgende uittreksel.
• Maak notas langs die kantlyn wanneer jou
opvoeder iets verduidelik.
PIETERNELLA VAN DIE
KAAP
- Dalene Matthee -
Almal en alles het vir die skepe gewag. Elke dag het
die uitkykers op die Leeuberg se rug, aan die
westekant van die Tafelberg, gaan sit om die see dop
te hou van die oggend tot die aand. Vreugde en
vooruitsien was wanneer hulle ver agter op die water
'n seil gewaar en kanonskote skiet vir elke skip wat
aan die kom was: een, twee, drie, vier, vyf, ses, sewe,
agt, nege, tien. Partykeer minder. Partykeer meer.
Dan het almal gejuig en rondgehardloop - Hollander, Hottentot, slaaf en kneg.
Elke asem op die skepe het gekom om te eet en te drink, te koop en te verkoop.
Dit was lewe, dit was vrolikheid, nuus, familie en vriende. Dit was elke taphuis se
oestyd, want daar was duisende dors matrose op pad.
Dis nou die matrose wat nog geleef het. Dooies was klaar oorboord gegooi.
Die see het in beroering gekom. Houtganse groet met kanonskote dat die rook
swart bollings trek. Die Kasteel groet terug. Een-en-twintig skote vir die groot
blydskap as dit die retoervloot was. Laaste is die vlerke opgerol en die ankers
uitgegooi - die groot houtlywe tot ruste gebring op die ankerplek.
Landsbote wat haastig van die kaai af vertrek. Heel eerste moes die fiskaal, die
boekhouer, die sjirurgyn en die man met die hamer en die spykers van skip tot
skip geneem word om die Kompanjie se wette teen die maste te gaan spyker:
Daar mag aan geen Hottentot geslaan of geskop of gestamp word nie. Niks mag
van Hottentotte gekoop word behalwe volstruiseierdoppe en vis nie. Mag nie
messe uitpluk nie. Mag nie in die land in loop nie. 'n Man met 'n harde stem roep
die wette uit vir almal wat nie kan lees nie.
Die sjirurgyn moes die siekes op die skepe deurkyk en saam met die skip se
sjirurgyn besluit watter siekes moet wal toe en watter kan op die skip bly.
Honderde siekes, gewoonlik. Hulle word met toue van die skepe af laat sak en
kaai toe gebring met die bote. Heen en weer. Heen en weer. Hulle word na die
siekehuis in slaapmatte of stukke seil gedra, nes halfdooie robbe, uitgeteer.
Monde oop, tande toegeswel van blou tandvleis. Die meeste tande klaar uitgeval:
skeurbuik. Kan nie roer nie, kreun net, alles seer. Meester sny die vrot vleis in
hulle monde weg.
"Hoe kom hulle weer reg, Mamma?"
"Party sterf net daar by die kaai. Ander in die siekehuis. Die res kry vars kos wat
slap gekook is tot hulle weer kan kou."
• 'n Roman is 'n lang prosaverhaal.
• In 'n historiese roman het iemand uit die
geskiedenis die hoofrol.
Pieternella van die Kaap is 'n historiese roman
wat die verhaal vertel van Pieternella, dogter
van 'n Deense sjirurgyn en die Khoi-meisie
Krotoa-Eva. Hierdie roman is die resultaat van
drie jaar se deeglike navorsing.
6