Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
ET SAMPLE /SAMPLE<br />
DRAAIBOEK<br />
D.J.Opperman<br />
TRIPPEL-H-HULPBRONNE
KEN DIE GEDIG<br />
Transkribeer die gedig. Gebruik die”spookvorm” hieronder.<br />
---- -------- ---- ---- -----<br />
--- ---- --- --- - --- -------<br />
---- ------ ---------- ------<br />
------ ----------- ---- -- ---<br />
------ --- -- --- --- --- --------<br />
--- ---- ------- - ---- -- --- -------<br />
--- -- --- -- ------ -- -- -----<br />
--- -- --- --- -- --- -------<br />
---- ---- - ----- -- -- ---- ------<br />
--- --- --- ------- ----------<br />
--- - ---- --------- ------ ----<br />
--- ----- ------ ---- --- -------<br />
------ --- - ---- ------- ---- ------<br />
-- ---------- --- --- -- ----<br />
---- ------ ------ -- - ---- ------<br />
-- --- --- ------ -- ------ -- ---<br />
---- ---- ---- ------- ----- -------<br />
---- -- --- -- -- -- ----- ----- ----
VRYE VERTALING<br />
Maak gebruik van die onderstaande Engelse woorde en probeer om jou eie vertaling<br />
te skryf.<br />
Take a shot / exposed / strangled / rope / neck / Eine kleine Nachtmusik /<br />
fainter/ change scenes / house and court /why / hang / night / girlfriend / eldest /<br />
ignored / girls / didn’t take notice / father / argue / hiding /good boy / play piano /<br />
Madam / tell us anything / Your Honour / commit / deed /skin / dark / brothers<br />
photograph / four children / white / brown<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________
Agtergrond<br />
BESPREKING<br />
In die gedig klink dit aanvanklik asof daar ‘n fliek (rolprent) geskiet word. Daar is instruksies<br />
aan die man wat die kamera beheer om met ‘n spesifieke skoot te begin. Daar word<br />
musiek bygevoeg wat mettertyd al hoe sagter word en daar word beweeg van een na die<br />
ander situasie. Soos met elke fliek is die musiekklankbaan baie belangrik en ‘n mens kan<br />
verwag dat dit variasies van “Eine kleine Nachtmusik “ van Mozart sal wees, aangesien dit<br />
waarskynlik die seun, wat dood is, se gunsteling musiekstuk was.<br />
Strofe 1<br />
In die eerste, tweede en negende strofe is daar spesifieke instruksies aan die<br />
kameramanne. Hierdie drie strofes is anders as die ses wat tussenin staan. In die eerste<br />
sien ons dofweg iets vreesliks: ‘n seun wat in ‘n badkamer opgehang is. Dit bly steeds ’n<br />
beeld wat skok al is die beligting doelbewus sagter om die impak van die selfmoordtoneel te<br />
verminder. Badkamerligte is gewoonlik redelik skerp en die badkamer self gewoonlik koud<br />
en klinies.<br />
Strofe 2<br />
In dié koeplet speel twee sintuie veral ’n groot rol. Die spesifieke musiekstuk dra by tot<br />
stemming en die kameralens bepaal wat ons sien. Die kamera dek hier twee tonele: ‘n huis<br />
en ‘n geregshof. Die musiek wat verdof, is moontlik ’n voorbereiding op die oorgang van<br />
die huis tot die hoftoneel en die begin van dialoog. (Die instruksies in die negende strofe sal<br />
ná die ander behandel word, maar dis belangrik om te let dat dit ook slegs ‘n koeplet sonder<br />
dialoog is en dat dit bloot die kamera is wat ons toelaat om na ‘n toneel te kyk.)<br />
Strofe 3<br />
Hier word die moeder tydens die nadoodse ondersoek gevra om die rede vir haar kind<br />
se dood te gee. Die lewenswyse regter/magistraat maak voorstelle sodat die oorstelpte<br />
moeder net deur “ja” of “nee” te sê, sy vrae kan beantwoord. Die algemeenste oorsaak—<br />
verhouding wat skeef loop word dus eerste voorgestel. Was dit ‘n meisie wat sy dood<br />
(indirek) veroorsaak het?<br />
Strofe 4<br />
Ons hoor dat dit nie so was nie. Die moeder vertel dat haar seun in die beste jare van sy<br />
lewe was, maar hom tog nie aan meisies gesteur het nie. Die leser mag dalk hier wonder<br />
hoekom ‘n jong man nie na meisies gekyk het nie, maar die aangeleentheid is nog nie<br />
opgeklaar nie.<br />
Strofe 5<br />
Die magistraat dink aan die tweede mees algemene rede waarom ‘n jongmens dalk sy eie<br />
lewe sou neem: sy wanverhouding met sy pa. Dis egter ook nie dit nie.<br />
Strofe 6<br />
Uit die moeder se antwoord leer ons meer oor die seun: hy was maklik om mee te praat,<br />
want hy was nie onredelik of vol nukke en grille nie en hy het graag alleen voor die klavier<br />
gesit en speel. Die woord “alleen” verduidelik aan die leser dat die seun moontlik ’n<br />
alleenloper of enkeling was en dat hy sy gevoelens in sy musiek kon uitleef. Alhoewel dit<br />
nie gesê word nie, is dit moontlik dat die seun “Eine kleine Nachtmusik” gespeel het. Die<br />
leser kry meer insig in die karakter van die seun.
Strofe 7<br />
Die magistraat klink moedeloos omdat hy aan geen verdere, voor die hand liggende redes<br />
vir die seun se dood kan dink nie. Die woord “waarlik” (werklik / regtig) - in die vraag aan die<br />
moeder - dui moontlik op sy ongeloof dat die moeder vir hom geen rede kan gee nie. Haar<br />
antwoord verdiep die raaisel vir die leser: dis God se spel (speletjie).<br />
Strofe 8<br />
Die herhaling van die woord “Waarom... waarom” dui op die beklemtoning van die moeilike<br />
saak waarvoor daar nie klinkklare antwoorde bestaan nie asook die druk wat van die<br />
regbank kom om ’n oplossing vir die raaisel te vind. Die leser kry meer insig as die moeder<br />
die probleem verduidelik: hierdie geliefde seun was donker terwyl sy broers lig gelyk<br />
het! Die kontras in velkleur, swart en wit, lig en donker het nie net ’n fisiese verwydering<br />
veroorsaak nie, maar ook ’n psigiese.<br />
Strofe 9<br />
Soos vooraf vermeld, bevat hierdie strofe slegs toneelaanwysings of kamera-instruksies.<br />
Die kameramanne se plig is om vier kinders te verfilm: drie gaan na die plaaslike “wit” skool<br />
en die seun wat selfmoord gepleeg het, word as gevolg van sy velkleur verplig om na ‘n<br />
ander skool vir bruin kinders te gaan. In twee eenvoudige reëls, waarin die strakheid en<br />
gevoelloosheid tasbaar is, word die sluier gelig. Die seun is dood as gevolg van apartheid<br />
en die invloed wat dit op ‘n mens se lewe kon hê.<br />
Dat soveel emosie en hartseer in slegs 9 koeplette ingebou kan word, is meesterlik. Daar is<br />
egter nie net treurigheid nie, maar ook talle brokkies inligting wat die verloop en uiteindelike<br />
lot van die karakter aan die leser skets.<br />
Bou (struktuur)<br />
Die titel skep die verwagting dat die vertelling dramaties sal wees.<br />
Nege rymende koeplette; 18 versreëls. Min, maar goed gekose woorde word gebruik om<br />
die tragiese lewensverhaal te vertel.<br />
Ses strofes bevat die gesprek / dialoog tussen die oorledene se ma en die persoon wat die<br />
nadoodse verslag moet afhandel. Die tipografie van hierdie gedeelte is ook anders as dié<br />
van strofes 1, 2 en 9 en dra by tot die dramatise effek. Laasgenoemde gedeeltes vind by<br />
die huis plaas en die gesproke gedeeltes by die hof. Die dialoog tussen die regter en die<br />
moeder is effens skuins na regs gedruk. Dis alles belangrik, want dit help die leser om die<br />
twee verskillende wêrelde te ervaar.
Gebruik die illustrasies en hoofmomente en stel self ‘n uitgebreide kopkaart saam.<br />
Strofe 1: Selfmoordtoneel<br />
?<br />
SELFMOORDTONEEL<br />
STROFE 3: REGTER STROFE 4: MOEDER<br />
?<br />
STROFE 5: REGTER STROFE 6: MOEDER<br />
GOD<br />
SE<br />
SPEL<br />
STROFE 7: RAAISEL<br />
DIE<br />
JOU EIE<br />
HOFSAAK<br />
STROFES<br />
3-8<br />
Strofe 2: Musiek en<br />
flitstoneel<br />
Strofe 3-7: Nadoodse ondersoek<br />
waarom?
Strofe 8: Diskriminasie<br />
STROFE 8:<br />
DISKRIMINASIE<br />
Strofe 9: Velkleur en skool - geen keuse<br />
STROFE 9<br />
000000<br />
KOPKAART<br />
GEKLEU<br />
Menu 4 Menu 5 Menu 6<br />
WIT SKOOL GEKLEURDE SKOOL<br />
000000<br />
GEBORE:1970<br />
KLASSIFIKASIE:<br />
GEKLEURD<br />
GESTERF:1988<br />
YOUR COMPANY NAME
LEERUITKOMSTE<br />
LU1 LUISTER EN PRAAT<br />
1. Sit in pare en lees hardop vir mekaar die gedig. Neem beurte om die rolle van regter en<br />
moeder te lees. Probeer om die formele stemming van die hof te ervaar. Die hof is<br />
die agtergrond (milieu) waar die nadoodse ondersoek plaasvind.<br />
2. Lees nou hieronder wat die boodskap en die tema is en verduidelik dit dan aan mekaar.<br />
• Die boodskap: Die digter kies met groot sorg die woorde om die leser bewus te<br />
maak van die lewenswaarhede (of insigte) — die boodskap — wat in die teks ingebed<br />
is. Deur vraagstelling lei die regter ons na die realiteite waarmee die jong adolessent<br />
te doen kry wat moontlike redes vir die skokdaad kan wees. Deur elke keer dieper<br />
“te krap” ontrafel hy die raaisel. Die boodskap van dié gedig is die verskriklike<br />
emosionele pyn wat verwerping en diskriminasie veroorsaak en die tragiese gevolge<br />
daarvan.<br />
• Die tema van ’n gedig bevat ’n universele waarheid en is nie karakter-, ruimte- (plek),<br />
of tydgebonde nie. Die tema gaan oor selfmoord wat universeel is en nie ligtelik<br />
opgeneem kan word nie. Die daad raak elke familielid en vriend wat agterbly op ’n<br />
besondere manier.<br />
3. Sit nou in gonsgroepies van ten minste ses leerders en bespreek die volgende.<br />
•<br />
•<br />
Verslaggewing oor selfmoord, moord of verkragting in die algemeen. Is visuele<br />
beelde sensitief genoeg? Word die emosionele ontsteltenis van familie, vriende en<br />
die nagedagtenis van die oorledene in ag geneem? Gee voorbeelde uit koerante,<br />
films en ander media om jou standpunt te ondersteun. Onthou visuele teks dra soms<br />
’n kragtiger boodskap as geskrewe teks.<br />
Vasgestelde kriteria by verslaggewing behoort te geld om die waardigheid van alle<br />
mense te beskerm – veral weens ons geskiedenis.<br />
4. Elke groep skryf nou ’n moontlike lys van kriteria neer wat kan dien as ’n riglyn vir<br />
joernaliste of rolprentregisseurs by besluitneming oor wat eties korrek sal wees om te<br />
openbaar. Hier volg ’n paar idees.<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Individue het die reg om in privaatheid te rou.<br />
Nabyskootfoto’s gedurende traumatiese tye dring die intieme leefwêreld van mense<br />
binne. Dis onvanpas.<br />
Waarom is dit in openbare belang? (Wat is die motivering: sensasie of inligting wat<br />
in openbare belang is?)<br />
Oorweeg verslaggewing wat so sensitief is dat dit trauma tot die minimum beperk.<br />
Plaas jouself in die ander persoon se skoene. Hoe sal jou verslaggewing nou lyk?
LU2 LEES EN KYK<br />
1. Dink krities terwyl jy die gedig vluglees. Kies dan telkens een van die gegewe woorde<br />
om die stellings korrek te maak. Trek ’n streep deur die verkeerde woord.<br />
1.1<br />
Die badkamer is (sterk / swak) belig.<br />
1.2 Die musiek (verdof / word harder).<br />
1.3 Hy het in die (dag / nag) selfmoord gepleeg.<br />
1.4 Sy pa het hom (dikwels / nooit) deurgeloop (nie).<br />
1.5 Hy was die (jongste / oudste) kind.<br />
2. Evalueer die hoofkenmerke van die gedig en beantwoord die onderstaande vrae.<br />
2.1. Wat is ‘n <strong>draaiboek</strong>? ____________________________________________________<br />
___________________________________________________________________(2)<br />
2.2. Waaroor gaan die “fliek” wat in hierdie gedig “geskiet” gaan word? ________________<br />
_____________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________(2)<br />
2.3. Waarom is die spesifieke musiekstuk so gepas? Noem twee redes hiervoor.________<br />
_____________________________________________________________________<br />
_____________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________ (4)<br />
2.4. Noem ten minste twee moontlike oorsake vir die seun se dood.___________________<br />
_____________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________________(4)<br />
2.5. Waarom stel die magistraat eerstens ‘n meisie voor as moontlike oorsaak? _________<br />
___________________________________________________________________(2)<br />
(5)
2.6. Waarom sal dit onnodig wees om deesdae selfmoord te pleeg oor die<br />
kleurkwessie?_________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________(2)<br />
2.7. Net soos ‘n klavierspeler op die note druk, speel God ook op____________________<br />
__________________________________________________________________(2)<br />
2.8. Waarom vind die leser eers aan die einde uit waarom die seun selfmoord<br />
gepleeg het?__________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________(2)<br />
2.9. Noem twee karaktereienskappe van die seun wat openbaar word.________________<br />
__________________________________________________________________(2)<br />
2.10. Watter moontlike bron van spanning is daar - volgens die vraagstelling van die<br />
regter - in die huis? ___________________________________________________<br />
_________________________________________________________________(2)<br />
[24]
3. Ondersoek die volgende aspekte in die gedig en verduidelik die invloed wat elkeen<br />
uitoefen om aan die gedig ‘n bepaalde karakter te gee: dialoog, musiek, beligting,<br />
fokuspunte (keuse van kameraskoot) omgewing.<br />
3.1. dialoog Verduideliking:<br />
3.2. musiek Verduideliking:<br />
3.3. beligting Verduideliking:<br />
3.4. fokuspunte (keuse van<br />
kameraskoot)<br />
Verduideliking:<br />
3.5. omgewing Verduideliking:<br />
.
LU3 SKRYF EN AANBIED<br />
1. Gebruik die inligting uit die gedig om die dagboekinskrywing wat die seun gemaak het, te<br />
voltooi.<br />
Beste Dagboek<br />
Ek weet nie meer wat om te doen nie. Ek is so ongelukkig. Al wat my nog<br />
vreugde verskaf, is om voor die (1.1) _____________ te sit en my gunstelinglied,<br />
(1.2) ______________________________ te speel.<br />
Ek is die (1.3) _____________ kind en het nog (1.4) _____________ broers, maar<br />
ek voel uit, want hulle is (1.5) _____________ en ek is (1.6) _____________ .<br />
Ons mag nie eers dieselfde (1.7) _____________ bywoon nie.<br />
Ek is so eensaam, ek het ook nie ‘n (1.8) _____________ nie. Niemand wil met<br />
my assosieer nie. Dit is alles (1.9) _____________ se skuld!<br />
Ek sien net nie meer kans om verder te (1.10) _____________ nie. Ek dink ek<br />
moet myself in die badkamer gaan (1.11) _____________ .<br />
2. Musiek is klanktaal. Daar lê baie stories opgesluit in die verskillende klanke in ‘n lied,<br />
ook in die subtieler klanke. Wek klanke bv. vrees, opgewondenheid, nostalgie of<br />
avontuur, by jou op?. Skryf ’n kreatiewe paragraaf van 80 woorde oor klanke<br />
in jou omgewing en die assosiasies daaraan verbonde.<br />
[11]<br />
[10]
LU4 TAAL<br />
1. Belangrike woorde en uitdrukkings wat in die filmbedryf gebruik word, word in<br />
verbandhoudende sinne gebruik. Voltooi die sinne volgens die instruksies. As<br />
betekenisse van woorde onduidelik is , moet jy dit in die woordeboek opsoek.<br />
1.1 Judi Dench het ’n briljante loopbaan op teaterverhoog (gee die meervoud) in Londen en<br />
1.2<br />
Broadway gehad.__________________________ (1)<br />
Sy is een van die mees gesogte aktrises _____________________ (gee die voorsetsel)<br />
die wêreld met ’n reeks internasionale treffers. (1)<br />
1.3 Sy is veral bekend vir haar rolle in kostuumdramas waar sy koningin (gee die<br />
1.4<br />
1.5<br />
1.6<br />
1.7<br />
1.8<br />
1.9<br />
meervoud) en ryk aristokrate gespeel het.______________________ (1)<br />
Die fliekpubliek het ’n skynbare onversadigbare beheptheid ___________ (gee die<br />
voorsetsel) aksietonele en vervolgflieks. (1)<br />
Hollywood-lokettreffers / lokkettreffers (kies die korrekte spelling)__________________<br />
is soms verbeeldingloos en die dialoog tussen die karakters niksseggend. (1)<br />
Die regisseur / reggisseur ___________________ (gee die korrekte spelling) het<br />
besluit dat die <strong>draaiboek</strong> ’n kultuurbotsing moet insluit. (1)<br />
Baie akteurs vertolk nie slegs die hoofkarakter in ’n rolprent nie, maar wil ook kan<br />
sê dat hulle ’n ___________________ (producer) (vertaal) van rolprente is. (1)<br />
Baie regisseurs maak gebruik van oudio- en filmmateriaal uit vorige rolprente<br />
__________________ (korrekte voegwoord) dit ongelooflike agtergrondinligting<br />
bevat. (1)<br />
In die 1930’s begin Walt Disney om animasierolprente te maak. (Skryf die sin in die<br />
verlede tyd). ___________________________________________________________
Change language