Lastige verhalen - Bureau Beke

3.2.1 Soorten aangiften en beoordelingscriteria politie
Uit de literatuurstudie blijkt dat er veel discussie bestaat over de definitie en beoordelingscriteria
van valse aangiften van zedenmisdrijven; in veel studies worden verschillende definities
en beoordelingscriteria gehanteerd (o.a. Aiken, Wolbert Burgess en Hazelwood, 1999;
Katz en Mazur, 1979; Rumney, 2006). De definitie van een valse aangifte is vanzelfsprekend
ook bepalend voor het aantal valse aangiften. In het algemeen kunnen er twee soorten
valse aangiften worden onderscheiden: opzettelijke en onopzettelijke valse aangiften. Bij
een opzettelijk valse aangifte weet de aangeefster dat de gebeurtenis waarover zij verklaart,
niet heeft plaatsgevonden. Hier kunnen verschillende motieven aan ten grondslag
liggen (zie paragraaf 3.2.3). Ook kunnen volgens onderzoekers onopzettelijk valse aangiften
worden gedaan. Nierop & van den Eshof (2008) spreken in deze gevallen van onbewust
onjuiste beschuldigingen. Het kan hier gaan om een onjuiste interpretatie van gedragingen
of feiten, dromen of beelden en medische gegevens (Katz en Mazur, 1979; Rumney, 2006;
Veraart, 1997). Zo bestaan bijvoorbeeld volgens Kelly, Lovett en Regan (2005) aangeefsters
die beweren seksueel te zijn misbruikt op het moment dat ze slapen of gedrogeerd
zijn. Ook bij de onopzettelijk valse aangiften kunnen verschillende achtergrondfactoren en
motieven een rol spelen (zie paragraaf 3.2.3).
Daarnaast zijn in verschillende onderzoeken de criteria die de politie hanteert om te bepalen
of het een valse aangifte betreft, nader onderzocht (Clark & Lewis, 1977; Harris & Grace,
1999; Jordan, 2004; Smith, 1989; Gregory & Lees 1996). Hieruit komt naar voren dat de
politie uiteenlopende criteria gebruikt om een aangifte als vals te betitelen. De zuiverste
manier om te beoordelen of het een valse aangifte betreft, is als de aangeefster zelf toegeeft
dat het delict niet heeft plaatsgevonden (Kanin, 1994; Smith, 1989). Andere criteria
die de politie hanteert voor een valse aangifte zijn een gebrek aan bewijs of het feit dat de
politie verder geen actie op de zaak onderneemt (Gibbon, 1998; Kelly et al., 2005; Marshall
& Alison, 2006; Smith, 1989). Volgens de onderzoekers is het de vraag in hoeverre bij deze
zaken in werkelijkheid ook sprake is van een valse aangifte. Het is namelijk mogelijk dat in
een echte zedenzaak onvoldoende bewijs gevonden wordt. Ook stellen Chambers en Millar
(1983), Gibbon (1998), Gregory en Lees (1996), Harris en Grace (1999), Kelly et al. (2005),
Marshall en Alison (2006) en Temkin (1999) dat sommige zaken die door de politie worden
bestempeld als vals, in werkelijkheid twijfelachtige of niet-valse zaken zijn. De reden voor
deze ‘foutieve’ interpretaties is dat de aangeefster zich tijdens de aangifte niet op een stereotype
manier heeft gedragen of omdat de aangeefster niet wordt gezien als een geschikte
getuige (Clark & Lewis, 1977). Ook wanneer de aangeefster vanwege ziekte niet in de
rechtszaak kan verschijnen, zijn aangiften als vals bestempeld. Agenten hebben volgens de
onderzoekers stereotype ideeën over hoe een aangeefster zich moet gedragen als ze seksueel
misbruikt is. Indien deze ideeën niet overeenkomen met het gedrag van de aangeefster
kan de aangifte als vals worden bestempeld (Jordan, 2004). Het gevolg hiervan is dat
echte zaken ten onrechte als vals worden betiteld (Temkin, 1999). Kelly et al. (2005) vinden
bijvoorbeeld dat van de twintig procent van de aangiften die door de politie als vals zijn
bestempeld, een groot deel onterecht deze classificatie heeft gekregen. Naar hun mening
kan van de twintig procent valse aangiften maar drie procent als een waarschijnlijk tot zeker
20 Lastige verhalen